Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at|http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|http: //books . google .coiril durchsuchen.
f
I^r4 «t L
^ ^-ii. 3.:36)
1
IRISCHE TEXTE
MIT
WÖRTERBUCH
VON
ERNST WINDISCH
O. PROFESSOR DES SAK8KRIT AK DER UNIVERSITÄT LGITZIG.
LEIPZIG
VERLAG VON S. HIRZEL
1880.
DEM ANDENKEN
AN
HERMANN BROCKHAUS.
Vorwort.
Dieses Buch ist dem Andenken an meinen verehrten Lehrer
H. Bbockhaub gewidmet, dem ich die erste Anregung zu cel-
tischen Studien verdanke. Als ich mich im Jahre 1870 zu
einem längeren Aufenthalte in London, der hauptsächlich durch
ihn vermittelt war, verabschiedete, schärfte er mir ein, mein
Augenmerk auch auf die Ossianfrage zu richten. Der zweite,
dem ich auf diesem Gebiete meiner Studien persönlich zu
grossem Danke verpflichtet bin, ist mein Freund Standish
Hayes O'Gbadt. Er half mir in der liebenswürdigsten und
uneigennützigsten Weise über die ersten Schwierigkeiten der
Sprache und der Handschriften hinweg, führte mich in die alte
Sagenwelt ein und unterstützte mich, sich selbst beraubend,
durch Bücher imd werthvoUe eigene Abschriften. Die Ossian-
frage habe ich nicht vergessen. Was in diesem Buche an ver-
schiedenen Stellen, in den Vorbemerkungen zu einzelnen Texten,
verstreut ist, habe ich in meinem 1878 auf der Philologen-
versammlung zu Gera gehaltenen und in den Verhandlungen
derselben (bei B. G. Teubner) gedruckten Vortrag „Ueber die
altirische Sage und die Ossianfrage*^ zu einem Gesammt-
bilde zu vereinigen gesucht. Wenn ich auf den daselbst ver-
suchten Nachweis, wie die Dichtergestalt Ossian's entstanden
ist, einen besonderen Werth lege, so hängt dies damit zusammen,
dass er gleichsam eine Antwort sein soll auf die Aufforderung,
mit der mich Bböckhaus einst entliess.
VI Vorwort.
Der erste Theil des vorliegenden Werkes war bereits vor
drei Jahren fertig gedruckt. Ich vereinigte in demselben von
Texten, was ich damals geben konnte. Heute, wo auch das
Buch von Leinster in Facsimile vorliegt, würde die Auswahl
anders ausfallen können, womit ich jedoch keinen Tadel gegen
meine damalige Zusammenstellung ausgesprochen haben will.
Auf den Wortlaut der Texte wird man^sich verlassen können.
Den Druck habe ich mit grösstmöglicher Sorgfalt überwacht;
die Fehler, die sich finden, bestehen, abgesehen von gewissen
Inconsequenzen in der Trennung der Wörter, in unrichtiger
Ergänzung von Abkürzungen der Handschriften. Ich glaube
nicht, dass Erhebliches imberichtigt geblieben ist, auch glaube
ich nicht, dass nochmalige CoUation der Originale nennenswerthe
Ausbeute liefern würde. Freilich ist es im Interesse des Buches
nöthig gewesen zwei und einen halben Bogen (S. 257 — 280
und S. 321 — 336) noch einmal zu drucken, weil ich glücklicher
Weise noch in letzter Stunde entdeckte, dass die CoUation von
H. zum Serglige Conculaind und die CoUation von Eg. zum
Fied Bricrend nicht mit der wünschenswerthen Genauigkeit die
handschriftlichen Lesarten wiedergaben.
In den Texten hatte ich das Streben, die in den Hand-
schriften gewöhnlich zusammengeschriebenen Verbindungen wie
Artikel und Substantiv, Präposition und Nomen, Verbalpartikel
und Verbalform u. s. w., .zu trennen, und zwar ohne den Druck
mit kleinen Strichen und anderen Zeichen zu überladen. In
der späteren Schriftsprache pflegen aUe foiinal selbständigen
Elemente des Satzes getrennt gedruckt zu werden. Auch in
der altern Sprache empfehle ich als Princip Trennung überall
da, wo sie möglich ist, ohne sichtbar gewordene Lautverschmel-
zungen so zu sprengen, dass Formen entstehen, die sonst
nicht übUch sind. Dai*nach ist z. B. getrennt zu schreiben
na mac (der Söhne), nicht aber das damit identische nammac,
denn nam ist keine selbständige Form; getrennt zu schreiben
Vorwort. vn
ist oc na clessaib (bei den Kunststücken), nicht aber (ocon
muicc) bei dem Schweine, denn on ist keine selbständige Form
des Artikels. Die „Eclipsis*^ ist bezeichnet wie in der modernen
Sprache, also na n-däine der Menschen, na m-ban der Frauen.
Die Handschriften haben in solchen Fällen (nicht bloss über
dem gutturalen n) oft einen Punkt, diese Punkte habe ich
nicht beibehalten. Dagegen habe ich den kleinen Strich noch
angewendet vor gewissen, oft unübersetzbaren, enklitisch ange*
fügten Partikeln, den sogenannten Particulae augentes, um sie
dadurch vom Yollwichtigen Demonstrativum zu unterscheiden.
Aber freilich ist es eigentlich eine Inconsequenz ind fir sea
(diese Männer) zu schreiben.
Für einige Texte habe ich an schwierigen Stellen die
Uebersetzung einheimischer Gelehrter mitgetheilt Mir kam es
darauf an, zu zeigen wie weit in diesen Kreisen das Verständ-
niss reicht, damit man nicht etwa wähne, aus den schwer er-
langbaren Büchern viel mehr, als ich gebe, holen zu können.
Die einheimischen Gelehrten haben ohne Anstoss Alles über-
setzt» als wenn Schwierigkeiten gar nicht vorhanden wären.
Man nennt die Sprache der Handschriften, denen die vor-
liegenden Texte entnommen sind, Mittelirisch. Eine scharf
begrenzbare, in sich einheitliche Sprache ist dies nicht. Dass
man hier und da vielleicht Spuren verschiedener Dialekte
nachweisen kann, ist bei Weitem nicht so wichtig, als dass
sich mitten in der Sprache der spätem Zeit zahlreiche alte
Fonnen und Wörter erhalten haben. Im AUgemeinen schrieb
jeder Schreiber sein Original in die Sprache seiner Zeit um,
aber nichts weniger als consequent, und so können wir noch
in späten Texten Stücken eines alten Sprachschatzes begegnen.
So fand ich vor Kurzem in der Egerton Version des Fled
Bricrend (s. S. 336, zu S. 292, 3) das mir bisher unbekannte
fathar vestrum, das sich schön neben das längst bekannte
nathar nostrum stellt.
Viil Vorwort.
üeber den hohon Werth der irischen Sage habe ich mich
ausführlicher in dem oben erwähnten Vortrage ausgesprochen.
Ich bleibe dabei, dass die irische Sage die einzige reichlich
fliessende Quelle ungebrochenen Celtenthums ist. Welche Fülle
von interessanten Zügen hat O'Cxtbby in seineu Lectures aus
dieser Quelle geschöpft, ohne sie zu erschöpfen! In Deutschland
haben sich die Kreise der Anthropologen und Alterthumsforscher
von jeher besonders für die celtische Cultur interessirt. Ich
verweise dieselben z. B. auf das im Wörterbuch unter carn
Mitgetheilte. Wo finden sich sonst noch solche Angaben?
Das Wörterbuch war eine sehr mühsame Arbeit Noch
während der Correctur habe ich die Zahl der Fragezeichen zu
vermindern gesucht. Nicht nur wo ich keinen Rath wusste,
sondern auch wo ich meiner Sache nicht sicher war, habe ich
ein solches gesetzt, und ich wünschte, dass die Kritik bei diesen
Fragezeichen einsetzte, anstatt vielleicht über die Anordnung
oder andere untergeordnete Punkte mit mir zu rechten. Ab-
gesehen von den unerledigten Wörtern enthält das Wörterbuch
gegen 7000 Artikel oder verschiedene Wörter, deren Bedeutung
in der Hauptsache gesichert ist. Ich habe mich, namentlich im
weitern Verlauf der Arbeit, nicht auf meine Texte beschränkt,
vielmehr war ich schon durch die zahlreich beigebrachten Pa-
rallelstellen genöthigt, den Kreis meiner QueUen zu erweitern.
Es war dies eine Schraube ohne Ende, und der Druck musste
schliesslich den Punkt des Abschlusses bestimmen. Namentlich
für die ersten Buchstaben ist die Zahl der Nachträge und neuen
Wörter sehr gross. Vieles davon verdanke ich meinem verehrten
Freunde Whitlet Stokes. Derselbe hatte die Güte die Aus-
hängebogen zu lesen und mir, so rasch als dies von Calcutta
oder Simla aus möglich war, seine werthvoUen Bemerkungen
zuzusenden. Wäre ich nicht genöthigt gewesen, zwei und einen
halben Bogen, wie oben erwähnt, Umdrucken zu lassen, so würde
ich das Wichtigste der Nachträge schon jetzt mitgetheilt haben.
Vorwort. IX
Da es aber aus verschiedenen Gründen wünschenswerÜi erschien,
das Bach noch in diesem Jahre auszugeben, so muss ich die Nach-
träge für eine baldige weitere Publication aufsparen, die dann
einen um so reicheren Beitrag zu einer yollstandigen Sammlung
des irischen Wortschatzes bringen wird. Das vorliegende Buch
bildet für sich ein abgeschlossenes Ganze, da seine Texte voll-
ständig für das Wörterbuch ausgezogen sind. Wir besitzen auf
verschiedenen Sprachgebieten so vortreflFliche Wörterbücher, dass
bei einem neuen Werke der Art alles Gute leicht als selbst-
verständlich, und alles Mangelhafte als unverzeihlich empfunden
wird. Ich bitte bei der Beurtheilung meiner Leistung sich nicht
auf den absoluten, sondern auf den historischen Standpunkt zu
stellen. Meine Hülfsmittel ersieht man aus den einzelnen Ar-
tikeln. O'Reilly's Irish-English Dictionary mit O'Donovan's
Supplement (Dublin 1864) war mir sehr nützlich, wenn auch
O'Reillt. allein, seiner vielen Irrthümer und Ungeuauigkeiten
wegen, nie als eine sichere Quelle der Belehrung angesehen
werden darf. O'Cleby's kleines Glossar stand mir leider nicht
zu Gebote; ich freue mich zu erfahren, dass die nächste Num-
mer der „Revue Celtique" einen neuen Abdruck desselben brin-
gen wird.
Um mein Buch auch fremden Gelehrten leicht zugänglich
zu machen, habe ich fast bei jedem Artikel die Bedeutung des
Wortes auch englisch oder lateinisch angegeben. Die „Gramma-
tica Celtica" und der altirische Glossensprachschatz ist nicht
vollständig ausgenutzt, am allerwenigsten sind alle Formen des-
selben Wortes aufgenommen. Mein Hauptaugenmerk ist auf die
Sprache der mittelirischen Literatur gerichtet, das Altirische ist
für mich nur Ausgangspunkt und Hülfsmittel gewesen. Ich bin
der Ansicht, dass der gesammte altirische Glossensprachschatz
zu einem lexikalischen Werke für sich vereinigt werden sollte.
Während ich diese schöne Aufgabe Anderen überlasse, werde
ich fortfahren an dem Sprachschatz der mittelirischen Literatur
X Vorwort. •
zu arbeiten, und diese selbst zugänglicher zu machen. Ich habe
während meines diesjährigen Aufenthaltes zu London und Du-
blin Gelegenheit gehabt viel Material zu sammeln, und werde
allmählig theils aus diesem theils aus den schönen Facsimiles
des Lebor na huidre und des Buches von Leinst£B den ,,T4in
B6 Güailnge*' und die kleineren Täins nebst anderen Texten, die
zur Cüchulinnsage in Beziehung stehen, herausgeben. Wie schön
wäre es, wenn mir dabei Professor Hbnnessy's längst ver-
sprochene Bearbeitung der „Togal Bruidne Da Derga" vorläge!
Leipzig, den 3. November 1880.
E. Windisch.
Abkürzungen.
AD., Aid. Chonch. Aided Chonchobair (LL.), ed. 0*Curry, Ms. Mat.
p. 637.
Ad, Pr. Adamn&n*s Prayer, Goid.' p. 173.
AE, Aid. Eck. Aided Echach (LU.), ed. Crowe, Joum. 1870 p. 94.
Aen. Carm, Aenach Garmain, b. On tfae Mann. 111 p. Ö26.
Amr. Amra Gfaoliiimb Ghille, LHy. Amr. ed. Stokes, Gold.* p. 156,
LU. Amr. ed. Growe, Dublin 1871.
Beitr. Beiträge zur Vergleichenden Sprachforschung.
Com, God. Gamaracensis, s. Z.' 1004.
CG. 8. Texte V.
COn, Fotha Gatha Gnucha (LU.), ed. Windisch, Irische Grammatik
p. 121, und ed. Hennessy, ReT. Gelt. II p. 86.
Chron. Scot. Ghronicum Scotornm ed. Hennessy, London 1866.
Cl, Fiachr, The Genealogies, Tribes, and Gustoms of By-Fiachrach,
ed. O'DonoTan, Dublin 1844.
Corm. Sanas Gormaic, in Three Irish Glossaries by W. S(tokes), Lon-
don 1862.
Carm, Trand. Gormac^s Glossary transl. by J. O'Donovan, ed. Wh. Stokes,
GalcutU 1868
Cr. Bedae Codex Garolisruhensis (Z.^).
Crüh GM. The Grith-Gablach, s. On the Mann. III p. 465.
EC. Echtra Gondla Ghaim, ed. Windisch, Irische Gramm, p. 118, ed.
Growe Journ. Arch. and Hist. Ass. 1874 p. 118.
Eg. Egerton Manuscript im British Museum.
FA. B. Texte VII.
FB. 8. Texte IX.
FC. Fis CtUh. Fis Gathair M6ir, ed. Growe, Journ. Arch. and Hist.
Ass. 1872 p. 26.
Fü, F^lire des Oengus, von mir anfangs nach der Handschrift LBr.
(Facs.) benutzt, sp&ter nach der Ausgabe Yon Stokes: On the Ga-
lendar of Oengus, Dublin 1880.
FF. The Fight of Ferdiad (LL.), s. On the Mann. III p. 413.
XXI AbkUrzangen.
Gild. Lor. The Lorica of Gildas, ed. Stokes, Ir. GL p. 133.
Goid^ Goidelica, ed. Wh. Stokes, 2^ ed. London 1872.
Ey. s. Texte I.
Ineant. SG. Incantatio e Codice Sancti Galli, nach Z.' 949.
Ir, Gl Irish Glosses, ed. Wh. Stokes, Dublin 1860.
Journ. Arch. and Hist. Ass. The Journal of the Royal Historical and
Archaeological Association of Ireland.
Keat. A complete History of Ireland by J. Eeating. Vol. T, Dublin 1811.
LArd. The Book of Armagh, s. Goid.' p. 83.
LBr. Leabhar Breac, Ms. in der Bibl. der R. Ir. Ac. zu Dublin, be-
nutzt nach dem Facsimile, Dublin 1876.
Lc, The Yellow Book of Lecan, Ms. in der Bibl. des Trin. Coli, zu
Dublin.
Leabh, na g-Ceart Leabhar na g-Ceart ed. O'DonoTan, Dublin 1847.
Lg, 8. Texte IL
LHy, Liber Hymnorum, Ms. der Bibl. des Trin. Coli, zu Dublin, s.
Goid.« p. 61 ff.
LL. The Book of Leinster, Ms. in der Bibl. des Trin. Coli, zu Dublin,
das Facsimile (Dublin 1880) konnte ich nicht mehr benutzen.
LU. Leabhar na h-Uidri, Ms. der Bibl. der R. Ir. Ac, in Facsimile
herausgegeben. Dublin 1870.
Ml. Codex Mediolanensis (Z^. und Gold.' p. 16, nach Ascoli*s Aus-
gabe, 1878, bis fol. 35<i benutzt).
Ms, Mat. Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish Hi-
story, by Eugene O'Curry, Dublin 1861.
Nenn. ein Fragment von Nennius' Historia Britonum (LU), s. Win-
disch, Ir. Gramm, p. 123.
O'G. O'Curry.
O'Cl. O'Clery's Glossary.
O'Dav. 0*Davoren*s Glossary, in Three Irish Glossaries by. W. S.
London 18l52.
O'Don. Gr. A Grammar of the Irish Language by John O'Donovan.
Dublin 1845.
O'Don. Suppl. O'Donovan's Supplement zu O'Reilly's Irish Dictionary.
O'B. Edward 0*Reilly*s Irish-English Dictionary, a new edition,
Dublin 1864.
On the Mann. On the Manners and Customs of the Ancient Irish,
a series of Lectures by E. O'Curry, ed. W. K. Sullivan, Dublin 1873.
Oss, s. Texte VI.
Pr. Cr. Codex Prisciani Carolisruhensis (Z*.).
Proceed. B. I. A. Proceedings of the Royal Irish Academy, Irish Mss.
Series Vol. I, Part. I, Dublin 1870.
Bev. Gelt Revue Celtique, ed. H. Gaidoz.
Abkürzungen. XIII
Rem.^ Remarks on the Celtic Additions to Curtius* Greek Etymology etc.,
by Wh. Stokes, Calcutta 1875 (abgedruckt Beitr. VIII 301).
Rem. on the Facs. Remarks on the Facsimiles published by the Royal
Irish Academy, by Wh. Stokes, Simla 1875.
ScLb. Sc^la läi brätha (LU.), ed. Stokes, Rev. Celt. IV p. 245.
ScM. 8. Texte III.
SC. 8. Texte VIII.
SG. Prisciani Codex Sancti Galli (Z*., AscoIi*8 Ausgabe koaute ich
in den letzten Bogen bei der Correctur benutzen.
SieA. Concul. Siabur-charpat Conculaind (LU.") ed. Crowe, Journ. Arch.
and Hist. Ass. 1871 p. 371.
SM,, Sench. M. Ancient Laws of Ireland. Seuchus Mor. Von mir
ist nur hier und da Vol. III, Dublin 1873, benutzt.
SMart. De virtute Sancti Martain (LBr.\ ed. Stokes, Rey. Celt. II
p. 383.
SP. 8. Tßxte X.
TB, Tochm. BF. Toehmarc Becfola i^Lc.) ed. O'Looney, Proceed.
R. I. A. 1870.
TBC. T&in Bö Cdailnge (Lü. und LL.).
TBF. TAin Bö Fräich (LL.), ed. Crowe, Proceed R. I. A. 1870.
TBR. T^n Bö Regamain (£g. 1782).
TE. s. Texte IV.
Three Rom. Three Middle-Irish Horoilies, ed. Stokes, Calcutta 1877.
Tir. TfrechAn*s Annotations aus dem Lib. Armach., Goid.* p. 83.
Tor. Dkiarm. Tornigheacht Dhiarmuda agus Ghrainne, ed. Standish
H. 0*Grady, Dublin 1857 (Transactions of the Ossianic Society III).
Tut. Die Turiner Glossen, nach Stokes' Ausgabe, Goid.' p. 3.
Wh. Codex Wirziburgensis (Z*.).
Z*. Grammatica Celtica, construxit J. C. Zeuss, ed. altera, curavit
H. Ebel, Berolini 1871.
Inhalt.
Seite
Texte 1
I Di^ altirischen Hymnen 3
II Longes Mac n-Usnig 59
III Sc^l mucci Mic D&thö 93
IV Tochmarc fitäine 118
V Compert Conculaind 134
VI Drei Oedichte aus der Finnsage 146
VII Fls AdamnÄin 165
VIII Serglige Conculaind 197
IX Fled Bricrend 235
X Die irische Handschrift des Klosters St. Paul in Kärnthen 312
Nachträge aus Handschriften 321
Wörterbuch 837
Berichtigungen 885
TEXTE.
I
\
I.
Die altirischen Hymnen
des
Liber Hymnorum.
Die unter dem Namen Liber Hymnorum bekannte Hand-
schrift befindet sich in der Bibliothek des Trinity College zu
Dublin (Trin. Coli. Dub. E. 4. 2.). Die meisten irischen Stücke
ihres Inhalts sind von Stokes in seinen Goidelica (l'^ed. Cal-
cutta 1866, 2* ed. London 1872) mitgetheilt; ein kurzer Bericht
über das Aeussere der Handschrift und über ihren ganzen Inhalt
findet sich Goid.' p. 61.
Fast allen Hymnen geht eine irische Vorrede voraus, in
welcher über den Verfasser, über Ort und Zeit der Entstehung
berichtet wird, soviel davon in der Tradition bekannt war. Die
Nachrichten widersprechen sich zum Theil, was auf ein verhält-
nissmässig hohes Alter der Hymnen gedeutet werden darf. Vgl.
Ebel, Gramm. Celt* p. 957 adnot
Auf Grund der im Texte der Hymnen, in den Vorreden und
in den Glossen vorkommenden mittelirischen Formen vermuthet
Stokes, Goid.^ p« 61, dass die Handschrift Ende des 11. oder
An&ng des 12. Jahrhunderts geschrieben sei*. Allein die Hymnen
selbst sind ohne Frage weit älter, und dürfen der Sprache nach
ungefähr mit den altirischen Glossen der Codices zu Mailand,
Würzburg u. s. w. zusammen gestellt werden. Vor Allem stim-
men die Verbalformen vollkommen zum altirischen Verbalsystem.
* Für die Datirung der Handschrift wäre wichtig, wenn der Ver-
fasser von Hy. 8 wirklich Maelfsu hua Brolch&in wäre, der 'im Jahre
1086 gestorben sein soll, wie Stokes Goid.' p.^ 174 vermuthet.
1*
4 I Die altiriachen Hymnen.
In dieser Beziehung sind namentlich die zahkeich vorkommenden
Formen des reduplicirten Perfects von grosser Wichtigkeit. Der
Glossator ersetzt sie stets durch die entsprechende Form des
S-Praeteritum, in der Zeit des Glossators gehörten sie also einer
veralteten Bildung an. Alles was' Stokes a. a. 0. als mittelirische
Formen und mittelirische Orthographie hezeichnet, ist, was den
Text der Hynmen anlangt, nur auf Rechnung der Tradition zu
setzen. Ob die Glossen und die Vorreden erst vom Schreiber
der Handschrift herrühren, wage ich nicht mit Bestimmtheit zu
entscheiden. Natürlich sind diese Theile auf jeden Fall jünger,
als der Text der Hynmen.
Den von Stokes in der 1. Ausgabe der Goidelica mitgetheil-
ten Text der Hymnen habe ich während meines Aufenthalts in
Dublin (1871) mit der Handschrift verglichen; auf dieser Col-
lation sowie auf dem Texte der 2. Ausgabe der Goidelica beruht
meine Bearbeitung der Hymnen. In zweifelhaften Fällen hat
Professor Atkinson in Dublin die Güte gehabt die Handschrift
nochmals für mich einzusehen. Stokes hat sich in der 2. Aus-
gabe mehr, als in der 1. Ausgabe . darauf beschränkt einen ge-
nauen Abdruck der Handschrift zu geben. Ich habe mehrfach
die Correcturen der 1. Ausgabe in den Text aufgenommen.
Aeussere Veranlassung dazu war theils eine unreine Form des
Reims, theils eine Abweichung von der regelmässigen Zahl der
Silben im Verse. Geleitet haben mich meine eignen Beobach-
tungen über die Regelmässigkeit der irischen Verse, dazu aber
das Capitel Constructio Poetica Hibemica in der Grammatica
Celtica, sowie das Capitel „Of Versification" in O'Donovan's
Grammar of the Irish Language. Darnach habe ich überall da
einen Fehler erblickt*, wo inmitten von Halbversen zu sieben
Silben vereinzelte Halbverse zu sechs oder zu acht Silben auf-
traten. Es ist jedoch zu beachten, dass acht Silben in der ersten
♦ Ganz in derselben Weise äussert sich der Verfasser der Praefatio
zum F^lire, wo er über die metrische Form desselben berichtet: sd sil-
laeba ina cethramnaib ocus a dö döc iua lethrannaib octts a cethair XX
ina T&uTiaib chomlana. et si sit plus minusve is pudar „six syllables in
I Die altirischeu Hymuen. 5
und sieben Silben in der zweiten Vershälfte eine regelmässige
Form des irischen Verses bildet
Von den Glossen habe ich nur die unter dem Texte mit^
getheilt, welche eine Sacherklärung bringen oder sonst irgendwie
den Sinn des Satzes erläutern. Die lexicalischen Glossen, d. h.
diejenigen, welche ein Wort des Textes durch ein Synonymum
ersetzen, oder etymologisiren, habe ich gewöhnlich nur im Wör-
terbuch aufgeführt. Ebendaselbst sind auch die seltneren Wörter
und Formen der Vorreden aufgenommen, während ich darauf
verzichtet habe den Text derselben nach Stokes nochmals ab-
drucken zu lassen. Weder die Vorreden noch die Glossen habe
ich selbst genau collationirt, mit Ausnahme derer, welche bereits
in der 1. Ausgabe der Goidelica abgedruckt waren. Die Glossen
sind stellenweise nicht mehr lesbar in der Handschrift.
Stokes hat den Hymnen Uebersetzungen beigegeben, die
im Ganzen als eine treffliche Leistung anzusehen sind. Einzelne
Verbesserungen hat er neuerdings nachgetragen in der zweiten
Ausgabe der Schrift Remarks on the Celtic Additions to Curtius'
Greek Etymology etc., Calcutta 1875, pag. 67 — 72. An den
zahlreichen schwierigen Stellen habe ich eigene unsichere Ver-
muthungen soviel als möglich zurückgehalten und mich vor-
wiegend darauf beschränkt die Schwierigkeit des Textes oder,
wenn nöthig, die Unsicherheit von Stokes' Deutung hervorzu-
heben. Wenn es mir gelungen ist, das Verständniss einzelner
Stellen zu fördern, so war doch auch dies nur auf dem von
Stokes gelegten Grunde möglich.
1. Colman's Hymnus.
Die Vorrede enthält folgende bemerkenswerthe Angaben:
Als Verfasser wird bezeichnet Colmän mac hui Chluasaig, ein
its quarters, and twelve in its half-quatrains, and twcnty-four in its
complete quatrain, et si sit plus minusve there is an error'^ (^Stokes in
der leider noch nicht erschienenen Ausgabe des Feiire pag. VII. IX).
I 1 Ck>lm&n's HymnoB.
/*
fer legind (d. L scholasticos seu lector theologiae) zu Cork, der
zur Zeit der Könige Blaithmac und Diarmait, der Söhne des
Königs Aed Släne, gelebt hat. Colmän hat diesen Hymnus ge-
dichtet, um sich und seine Schule gegen die Bude Connaill ge-
nannte Seuche zu schützen, an welcher u. A. auch jene zwei
Söhne des Königs Aed gestorben sind. Vor dieser Seuche ist C.
mit seiner Schule nach einer Insel geflüchtet Nach der einen
Tradition hat G. den ganzen Hymnus gedichtet, nach eiher andern
nur die vier ersten Langzeilen; die übrigen Verse sollen seine
Schüler gedichtet haben, und zwar jeder eine Langzeile.*
Diese letztere Angabe stimmt sehr gut zu dem nichts we-
niger als poetischen Charakter des Hymnus, und ist bei der
Auffassung der einzelnen Verse wohl zu beachten. Das Chroni-
cum Scotomm (ed. Hennessy pag. 99) berichtet, dass die zwei
Söhne Aed's im Jahre 661 p. Chr. an der genannten Seuche ge-
storben seien.
Jeder Halbvors hat sieben Silben.
Sen Do don fo, for don te, Mac Maire ron fcladar!
far a /bessam* diin innocht, cia tiasam, cain temadar*!
Itir foss no utmaille, itir suide no sessam,
4 ruiro nime fri cech tress, issed attach adcssam.
Itgo Abeil meic Adaim,*^ h£li, Enoc diar cobair!
ron soerat ar diangalar, secip leth fon m-bith fogair!
Noe ocus Abraham, Isac in macc adamra,
8 immun tisat ar tcdmaim, nachan tairlo adamna!
* Einzelne Verse erinnern an die mit Rom saera a Jesu beginnen-
den Verse im Epilog zum F^lire (Rom saera a Jesu ar cech ulc for ire,
amal saersa Nöe mac Laimech don dile u. a. m.
a» foraoessam Ms. dieselbe ConstrutcHon Hy. 6, 24.
2^ timadar Ms.
s» itge: 1. guidmit.
I 1 Golman*8 Hymnus. 7
Ailme athair tri cethmr ocus Joseph anuas . . *
ron soerat a n-emaigthi co rig n-ilainglech n-uasal!
Snaidsium'^ Molsi degtuisech» ron snaid'^ tria rubrum mare%
12 Jesu/ Aaron macc Amras David in gilla danc*.
9^ i. anuasalfer. Damach ergänzt Stokes Gaid^ p 184: anuasfer].
Aber der Beim verlangt ein 9k in der letzten SUbe, oder uasel V. 10.
11» snaidsium: vgl snaidsionn 27, 38, soersum 28, ainsiunn Hy. 6,
14. Stokes löst von diesen Formen ein affigirtes Pron. pers. ah („May
M. Protect me^% vgl. Beitr, VII 41. 42. Am leichtesten erklärt »ich
noch ainsium protegat me (Fü. Jan. 30), nach Stokes «- ainis-um, 3. Sg.
Fut. von aingim mit conjunctivischer Bedeutung. Allein diese Form
lautet ohne Affix: ain, z. B. ronn ain protegat nos. Dazu kommt, dass
in soersum und snaidsiunn (von Verben nach der 2. u. 3, Conjugation)
das 8 sckwerlieh zur Verhcdform gehören kann. Ebel behauptet dies
zwar, indepi er sniUdsiun^ Z,* 467 zu dem mit s gebildeten Fut. oder
Canj. steUt. Allein dieses Tempus ist sonst nie von abgeleiteten Verben
gtbUdet, und snaidsiunn wiirde gegen die Begel Verstössen (wie Ebel
selbst anerkennt), dass der auslautende Wurzelconsonant immer dem s
dieser Bildung ctssimilirt worden ist. Von Wichtigkeit ist ferner, dass
nur die zu ainsiunn gehörigen Formen, auch wenn ohne Affix, mit s
gebildet sind {z. B. ron anset 14), während die der Bedeutung nach zu
snaidsium, soersum gehörigen Formen ron snada 13, ron soera 56, ron
soerat 6. 10. 24 nie ein s enthalten. Jedenfalls verdient die Ansicht der
Glossatoren Berikiksiehtigung, welche das s zum Äffixe ziehen, und auch
das Affix anders auffassen. An unsrer SteUe wird snaidsiunn durcli
ron snade sund {möge er u/ns hier beschützen) erklärt. Ebenso im Leb,
Brecc der Glossator zu snaidsium F61. JuU 18: i. dognö ar sn^ud i.
ar n-diten assund i. ab h. scli (sie) presenti; F41. Sept. 21: i. dogne
ar snadud ron snaide asunn i. a presenti sclo {Stokes, Beitr. VII 42,
citirt aus beiden Stellen snaidsiunn, wahrscheinlich neich einer andern
Handschrift)^^ zu ainsium Fil. Jan. 30: i. rom ainset sin (sie) vel ron
ainset; zu soersum in diesem Hymnus V. 28: ro soera sinn. Vgl. noch:
Ar comdivL cumachtach ar cond slüag sochaide ar süi ar slanicid snad-
siam ar cel Leb. na hu4dr. p. 15^^ lin. 21. Eine sichere Entscheidung
weiss ich nicht zu treffen: der Zusammenhangl[spricht überall fttr die
Annahme einer conjunctivischen Form mit Pronomen affizum; den Glos-
satoren scheinen diese Formen nicht geläufig gewesen zu sein.
iii> ron snaid: i. popnlum Israel. Stokes Übersetzt: „{he) who pro-
tected*'. AUein das n in ron kann hier nicht daa Belativum sein. Nach dem
Glossator wäre zu übersetzen: der es (i. populum Israel) durch das rothe
Meer schützte. Wir haben es eben mit Schülerversen zu thun. maire Ms.
IS» Jesu: i. mac Ndn. is^ dana Ms.
g II Colman's Hymnas.
Job cosna fochaidib Sech na nemi ron snada,
fäthi fiadat ron anset la secht moccu Mocaba!
Eoin Baptaist adslninnem, rop ditiu dun, rop snadudl
16 Jesu cona apstalaib* rop diar cobair fri gabudi
Maire Joseph don ringrat et spiritus Stefani,
as cach ing don forslaice taithmet anma Ignatfl
Cech martir, cech dithrubach, cech noeb ro bäi hi n-genmnai,
20 rop sciath dun diar n-imdegail, rop saiget huan fri demnail
Regem regum rogamus in nostris sermonibus,
anacht Noe a luchtlach* diluvi temporibus.
Melchisedech rex Salem incerto de semine,
24 ron soerat a aimigthe ab omni formidinel
Soter soeras Loth di thein qui per secla habetur,
■
ut nos omnes precamur liberare dignetur.
Abram de ür na Galdai sndidsiimn* ruri ron snada",
28 soersum*^ soeras in popul limpa fontis i n-gaba".
Ruri anacht tri maccu a sumn tened co rödai*^,
ronn ain, amal ro anacht David de manu Golai.
Flaithem nime locharnaig ar don roigse* diar trögi
32 natleic suum prophetam ulli leonum oril
16« conapstalaib Ms.
29» anacht: i. in rf ro anacht a luchtlach: i. a lacht locha
vel a lacht dub i. Noe cam sais tribas filiis et IV axores eoram. Stökes
übersetzt: ,ytTodh [voith] his people", Ebel Or, C p. 855 „servavü N.
[et] ^ns famüiam",
97. 28 Boersam: ro soera sinn (er befreie uns) i n-gaba: i. isin
gibad i ra batar sine aqua qaando venit ex Egipto. Stokes Übersetzt:
„Abram . . , let the Prmce who protected htm protect us, let htm free
me'' etc. Allein soUte ron snada hier nicht ebenso aufzufassen sein wie
V. 13? Mit der Glosse zu soersum vgl. die in der Anm, zu V. 11 bei-
gebrachten Glossen zu snaidsiam. Der lieber gang von der 1. Pers. Plur,
( . . protect US) zur 1. Pers, Sing. ( . . free me) ist auffallend.
29b CO ruadi Ms. si^ i. arroairchlse.
I 1 Oolmau's Hymnus. 9
Amal foedes in n-aingel*, tarslaic Petnuu a slabreid,
dor/biter* dun diar fortacht, rop reid remunn cech n-amreidl
Diar fiadait'^ ron tolomar nostro opere digao;
36 ro bem occa i m-bethaid* in paradisi regno!
Amal soeras Jonas faith a brü mil moir — monar n-gle — ,
snaidsiunn degri tomtach tren! sen De don fe, {or donte!
Rofir, a fiada, rofir, ro ertbar in gude* se,
40 ro bei maccain^ flatha De bi timcbuairt na scule sei
Rofir, a fiada, rop fir,
risam buili sith ind rigl
Sech ro isod, ro issam,
44 hi flaitb nime cot rissami
Robbcm cen aes* hillethu,
la haingliu i m-bithbethul
Reraigy faithi cen dibad, aingil, apstail — ard fegad* —
48 tairset liar n-athair* nemda .ria sluag n-denma diar senadi
Sen Do.
Bendacbt for erlam Patraic* connöebaib hErenn inuni,*
bennacht forsin cathraig se ocus for cach, fil iiidi!
Bennacht for erlam Brigit co n-ogaib hErenn impo,
52 tabraid huile — cain forgall — bendacht for ordan Brigte!
Bewdacht* for Columcille connöebaib Alban alla,
for anmain Adamnain* äin, ro la cain forsna clauna4
33« inaingel Ms, 34« doroit^r Ms.
35« fiadat Ms. se« bethaid Stokes Goid.^ bibethaid Ms.
89^ guidl Ms. 40« maccan Ms. mit der Glosse: meicc becca
stbalat fochetor in sanctitate post. baptismum.
45 cenes Ms. n^ i. ard fegad angelorum et apostolorum.
48» athar Ms. Zu diesem Vers die Glosse: huc usque cecinit
Colman. 49« i. for in ^rlam as Patraic imme Ms.
63« benedacht Ms, 54« adamnan Ms,
10 I I 2 Fiacc's Hymnus.
For föesam rig na n-ddla comairche nachan bera,
56 iu spirut nöeb ron bröena, Crist ron söera, ron senal
2. Fiaee^s Hymnns,
Hier werden wir wohl Bedenken tragen in den Angaben
der Vorrede historische Wahrheit zu suchen: Fiacc von Sleibte
(Sletty) soll ein Zeitgenosse St. Patrick's gewesen sein, der ihn
selbst getauft habe. Zuvor sei er Schüler eines ardfile von Irland
Namens Dubthach mac hui Lugair gewesen. Er wurde Erz-
bischof von Leinster. Nach der einen Tradition soll er den
Hymnus unter Lugaid (t 507 Chron. Scot.), dem Sohne und
Nachfolger von Loegaire, nach Patrick's Tode (489 Chron. Scot.)
gedichtet haben.
Diesen Hymnus hat Leo in einem Halleschen Programm
vom Jahre 1845 behandelt: Commentatio de Carmine Yetusto
Hibernico in S. Patricii laudem scripta. Leo bemerkt: Der
Hymnus kann nicht vor dem Jahre 540 und nicht später als im
8. Jahrhundert entstanden sein. Denn Tara's Glanz erlischt im
6. Jahrhundert, und darauf muss doch die Prophezeiung in V. 20
und 44 fassen, während andrerseits die Blüthe der ersten christ-
lichen Litteratur init dem 8. Jahrhundert, in welchem die Ein-
falle der Fremden begiimen, abnimmt. Auch von einem unmit-
telbaren Schüler Patrick's kann der Hymnus nicht herrühren, da
ja in V. 12 schriftliche Aufzeichnungen über Patrick erwähnt
werden. „Perantiquum vero esse hoc Carmen eo argumentamur,
quod ne una quidem absurdissimarum de S. Patricio fabularum
in eo exstat, quae multae aliis omnibus in narrationibus de Pa-
tricio inveniuntur. Probatur haec sontentia porro ignorantia
posteriorum, qua factum est ut nomen montanarum Scotiae regi-
onum et civitatis Antesiodorensis {leg. Autes., für Altes.), quae
in nostro carmine indubitanter inveniuntur, non solum non in-
65 Stokes übersetzt: „Upon (the) protection of the king of the
Elements, a guardianship he will not take from us.'*
I 2 Fiacc*8 Hymnus. 11
telligerent, sed ut ad haec nomina interpretanda fabulas maxime
a yero aberrantes fingerent de Patrido per Alpes Bomam et ad
insulas maris Tyrrheni profecto.^ Im Uebrigen hat Leo's
Arbeit nur noch insofern einen Werth, als sie uns empfinden
lässt» welchen gewaltigen Fortschritt die Celtologie in den
letzten dreissig Jahren gemacht hat. Der irische , aus älteren
Drucken entnommene Text ist modemisirt und vielfach corrupt,
Uebersetzung und Commentar stammen aber eben aus der Zeit
vor C. 2ieus8, sie enthalten selten das Richtige.
Nach seiner poetischen Form ist dieser Hymnus behandelt
in Cap. VI, 2 der Grammatica Celtica (p. 957 sequ.), mit werth-
vollen Anmerkungen zu vielen einzelnen Versen.
Genair Patraicc in Ncmthur, is cd atfet hi scelaib,
maccan se m-bliadan deac, in tan dobroth fo deraib/
Succat a ainm itubrad*; ced a athair ba fissi:*
mac Calpuirn maic Otide, hoa deochain Odissi.
B&i se blia^na * i fognam, maisse döine* nis toimled,
batar ile Cothndge cothartrebe dia fognad.*
gl» fo deraib: fo dere, (am Bande) i. fo bron na döiri.
3^ Succat: i. bretnas sein oetis deus belli a laten i. is ed ro räided
a peritis. Siokes übersetzt: Succat his name ü wcu 8a%d*% indem er die
zweite Glosse auf itabrad (ettoa it-m-brad? hi trubh rad Leo) bezieht.
s^ ba fissi: i. ba cöir a üaa.
6» i. fo intamail na hiabile bicce Ebreorum.
5^ maisse döine: i. biad maith ocus etach.
6 i. ro lenastar in t-ainm as Cothraige i. cetharaige i. arinni
dognfth („lege fognfth" Stokes) tribibus lY. Stokes übersetzt: „Many
were they — four tribes, tohich Cothraige served" Allein cethartrebe
kann nicht Nom, sein, da dieses Compositum Singularflexian zu haben
pflegt; auch spricht die Wortstellung gegen Stokes' Auffassung. Ich
möchte es cds Oen. Sing, von Cothraige abhängig betrachten: „erant
muUi, guibfM servivit Cothraige qu(Uuor tribuum. Der Beim toimled —
fognad rührt gewiss nicht in dieser Form vom Dichter her.
12 12 Fiacc's Hymnus.
Asbert Victor fri gniad mil con tessed for tonna,*
formib a chois forsind leicc, maraith* a es, ni broiina. 8
Do faid tar Elpa huile,* De mair, ba amru retha — *
coiiid farggaib la German andes i n-deisciurt Letha.*
I n-innsib mara Torriau ainis, innib adrimi^
legais canoin la German, is ed adfiadat lini. 12
Dochum n-Erenn dod fetis aingil De hi fithisi*,
menicc atchithi* hi fisib dos n-icfed arithisi.
Ro bo cbobair dond Erinn, tichtu Patraicc forochlad,.
ro clos cian son a garma macraide caille Fochlad.* 16
Gadatar co tissad in noeb, ara n-imthised lethu,
ara tintarrad o chlöen* tuatha hEronn do bethu.
7 gniad zweisilbig, tote in fogniad V. 30.
7^ for tonna: i. for muir sair do legunn.
8^ marait Ms.
•
9» i. ro faidestar Victor Patraicc dar sleib n-Elpa. Troizdeni über-
setzt Stokes do faid durch „he toent" und farggaib {d. t. fo-ro-ath-gaib)
durch „he staid." Vgl du foid misit Z.* 463, facab reliquit Z.* 881.
9^ D6 mair: ^.great God'' Stokes. Vgl. a D6 möir Fel.Epil.lSy 79.
Anders 0' Curry Lect. p. 503 ba amru retha: i. in rith sa. Vgl. amru
sceoil Hy. 5, 18. Es wird wohl beide Male amra zu lesen sein.
10 i. in Italia ubi fuit Germanus.
18^ hi fithisi: jyin {his) course^^ Stokes. ÄUein das Frort, poss.
dürfte auch im Irischen nicht fehlen.
14» atchithi: i. a sanctis. Die erste Hälfte des Verses hat axM
SUben, vielleicht ist atchith zu lesen.
15 Stokes übersetzt: „It was a help to Ireland [ihe) Coming of
Patrick, who was caJled.^^ Ich betrachte tichtu als Sulj. zu forochlad,
mit Bezug auf die Glosse zu 16*>.
16» ro clos: i. fo hErinn.
16^ macraide: i. Crebriu ocus Lesru dl ingin Glcrainn mic hui
Enne dicentes: Hibernenses ad te clamant, veni sancte Patrici salvos
nos facere.
17» Es ist eine Silbe zu viel.
17^ lethu „with them" Stokes, „late*' Z.* 469.
18» 0 chl6en: i. o adrad idal. 18^ do betbu: i. ad fidem Christi.
I 2 Fiacc's Hymnus. 13
Tiiatha hErenn tairchantais» dos ii-icfed sithlaith nua,
meraid co dea iartaige,* bed i&s tir Temrach tua.* 20
A druid fri Loegaire tichtu Phatraicc ni Cheilitis,
ro firad ind /atsine* iiina flatha asbeirtis.
Ba leir* Fairaicc co m-beba,* ba sab indai*ba cloeiie,*
is ed tuargaib a eua suas* de sech treba döiiie. 24
Ymmuin* ocus Abcolips, na tri coicat nos canad,
pridchad, baitsed, aniiged, de molad De ni anad.
Ni congebed uaeht siiii do feiss aidche hi linnib,
for nim consena a rige, pridchaiss fri de i n-dinnib.* 28
«
I Slän tuaith Benna Bairche* nis gaibed* tart na lia,*
canaid cet sahn cech n-aidchi, do rig aingel fogniad.*
80 CO dea iartaige: i. co brath, vgl. meraid co dea bratha Fil.prol.
174 tua: i. cen gloir. Stokes übersetzt: „that his successors would äbide
to (ihe) day of {Doom), that Tara's land would be waate {and) süent,^*
indem er, ohne auf das Versmass zu achten, co de aiartaige schreibt,
irrihümlich die Glosse co brath nur auf co de bezieht, dem Worte
iartaige eine unerwiesene Bedeutung giebt und das zweisilbige tua für
Nom. Sing, hält {es ist Gen. Sing. Fem. zu Temrach gehörig).
22<^ indatsine Ms. Die interessante Marginalnote zu diesen Versen
s. im Anhang.
83» ba leir: i. i crabad. co m-beba: i. co a bas. cloeni Ms. Vgl.
saph indarpu demnai Fei. Oct 16.
84^ suas: i. ad coelum. Aber loie ist de zu verstehen? Auch
Stokes weiss keinen Rath.
86» jrmmuin: i. Ambrois vel Audite.
85^ nascanad mit einem o über dem a der ersten Silbe Ms.
86* arniged: i. dognith ernäigthe ocus athrige.
88* hat acht Silben, vieüeicht ist a. zu streichen.
88^ ininib Ms. Stokes* Conjectur i n-dinnib toird evident durch die
Glosse i telchaib. Ebenso in dem von Leo mitgeiheüten Texte i ndindib.
89» i Slän: i. nomen fontis [in margine:^ slana iarsindi ba slän
cech imlobor [indiobor: Stokes Bemarks* p. 69] tarateged in t-uisce
ocus ic Sabull ata. repleverunt Ulaid illam propter molestiam turbarum
exeuntium ad illam.^ tuaith Benna Bairche: i. re Bennaib Boirche
atnaith i. in tipra. Stokes stellt in tipra zu gaibed, allein es muss zur
vorhergehenden Glosse gehören, wenn es auch im Ms. über gaibed steht.
89^ lia ist zweisilbig, ebenso -gniad V. 30^, vgl. gniad V. 7.
14 12 Fiacc*8 Hymnus.
Foaid for leicc luim iarum ocus cuilche fliuch imbi,
ba coirthe a /ridadart, ni leicc ~a chorp hi tinmii. 32
Pridchad soscela* do cäch', dognith morferta illetiiu,*
iccaid luscu la truscu, mairb dos fiuscad do bethu.
Patraic pridchais do Scotaib, ro cbes mör seth illethu,
immi con tfssat* do brath in cach dos fuc do bethu.*" 36
Meicc Emir meicc Eiimon lotar huili la cisal,
fos ro laic in tannchosal isin morchute n-fsel.*
Conda thanic in t-apstal,* do faith gith g&ithe dene,* .
pridchais tri fichte hliadan croich Crist do thuataib Fene. 40
For tuaith hErenn bai temel,* tuatha adortais side,*
ni creitset in firdeacht inna trinöite fire*.
I n-Ardmacha fil rige, is cian doreracht* Emain,
is cell mör Dün Lethglasse iiimdil ced dithrub Temair.* 44
89<^ aridadart üf«.
33<^ sosc^lad Ms., soscela Stokes.
33^ illethu: 1. in latltudine saeculi. Der Vers hat eine Silbe zu
viel, vielleicht ist do vor gnith zu streichen.
SBi^ con tlssat: i regait.
36^ do bethu: i. ad fidem.
38^ i. i n-ifernn. Der Beim cisal — fsel rührt gewiss nicht in dieser
Form vom Dichter her.
39» i. qüia missus (uit a Deo ad praedicandum.
99^ d^ni Ms. Stokes übersetzt: „Untü the Apnstle came to ihem: he
wmt the wending of a swift wtnd." Mir ist dfjts Wort gith sonst un-
bekannt; Stokes steUt es zu skr. gati (?)
4ia temel: i. adartha idal.
41^ sidi Ms. gl. i. sithaige no adrat^s.
«^ firi Ms,
43^ doreracht: ,,a/rose^'^ Stokes Ooid.^ {ebenso Eb^l Z.^ 960 yjSurreosiP'),
,,passed away^*- Goid.*
u^ i. ni hinmain lern Temair cid fas. Stokes ühersetzt: „not
pleasant to me, though Tara be desert.^^
I 2 Fiacc*s Hymnus. 15
Patraioc dia m-bai illobra,* adcobra dul do Mächi/
do loid Ringer ar a chenn for sei immedon lä.thi.*
Do faith üades co Victor, ' ba he arid ralastar/
lassais in muine i m-bai, asin ten adgladastar. 48
Asbert:"^ orddan do Machi,* do Crist atlaigthe budel*
dochum nime mos rega,*^ ro ratha duit du gude/
Ymmoa dorroega it biu, bid lürech dften do c&ch,
immut illaithiu in messa regat fir hErenn do braÜL 52
Anais Tassach dia'^ es, in tan dobert comman dö,
asbert mon-icfed* Patraicc; briathar Tassaig nir bu go*
Samaiges* crich fri aidchi, ar na caite les* occai:
CO cenn hliaidne bai soillse, ba he sithlaithe fotai. 56
In cath fechta* i m-Bethron &i tuaith Cannan la mac Nun,*
assoith* in grian fri Gaben, issed adfeit littW* dün.'^
Huair assoith la h£su in grian fri bäs inna cloen,
cia suthrebrech, ba huisse soillse* fri eitsecht na! uöeb. 60
45» i. ic Saboll.
46^ i. ardaig commad ann no beth a esörge. — mache Ms.
46» i. Victor. 46^ laithe Ms.
4,1^ aridralastar: i. arr^e i. cen dul dö do Ardmacha.
49» asbert: i. Victor. orddan do Machi (mache Ms.): i. d6
glör ocus t'airechas do Ardmacha, amal no bethe fein ann.
4d^ buide Ms., cdUrisch wäre aber budi — gudi.
60» mosrega: i. immucha rega dochum nime.
60^ du gude: i. cech nf ro chuingis co Dia doratat duit.
68» Es isi eine SÜbe zu viel (in). 53» dia zweisühig.
64» monicfed: i. co SabuU iterum.
64^ nir bu go: gl. quia venit Patrlcius iterum co Sabull.
65» samaiges: i. Patraicc. 55^ les: i. cainlle.
67» fechta: i. factum.
67* Nuin Ms.f Nuin — düinn Siohes. Vgl. die Glosse zu Hy. 1, 12».
68» assoith: i. Dens. ÄUein hier muss doch in grian Suhject sein,
vgl. V. 59. 59» Es ist eine Silbe zu wenig.
00* soillsi Ms.; vgl. F. 56.
lg 12 Fiaac*s Hymnus.
Clerich KErenn dollotar d'airi Fairaic as cech set,
son in cetail fos ro laich/ contuil cach üadib for sei.
Anim* Patraic fri a chorp is iar soctliaib* ro scarad,
aingil De i cetaidchi* arid fetis cen anad. 64
In tan co n-hualai Patraic,* adella in Fairaic n-aile; *
is malle connuccabsat* dochum n-I'su meicc Maire.*
Patraic cen airde n-üabair* ba mör do maith ro menair,
beith i n-geillius meicc Maire, ba sen gaire i n-genair.* 68
Gs<^ fosrolaich: i. ros failgestar inna ligu.
63^ ainm Ms.
63^ sethaib Ms.
64» i c^taidche Ms.
65» Patraic: i. mac Galpairn.
65^ in Patraic n-aile: i. Senphatraicc. Es ist eine Silbe zu viel,
vielleicht ist in zu streichen.
66 i. issed ro g^ll Patraic mac Galpuirn do Senphatraic, commad
immaille no reg'tais dochum nime . . . {der Best der Glosse unleserlich).
66«^ connubcabsat Ms. Weder Stökes noch Ehel (Z.^ 464) scheinen an
dem ersten b Anstoss genommen zu haben. Leo l. c. ' hat: connuc
ceibhset, wa^ abgesehen von der falschen Trennung die richtige Form
ist. Sie enthält die Wurzel gab mit den Präpositumen con-ud- (Z.* 885),
und ztoischen diesen ein Fron, infix. (Z.* 332), denn nur so erklärt sich
das doppelte n und die intransitive oder reflexive Bedeutung, vgl.
cotaucbat {mü infig. da) se attollunt Z.^885.
67» cen airde n-uabar Ms. Die Correctur ist von Stökes (Bem.^p. 69),
der nunmehr übersetzt: „without a sign of vainglory.*^ Diese Conjectur
findet insofern eine geioisse Bestätigung, als auch Leo^s Text cen airde
nnabhair aufweist.
68^ Stökes übersetzt: „happy was (the) fate to whieh l^e was bome,
und bemerkt dazu: „lit. it was a luek (sen) of laughter {gaire).*^
u
— «
I 2 Fiacc'a Ilymnus. 17
Anhang.
In diesem Anhang sind aus der lateinischen Vita auctore
Jocelino Monacho de Furnesio (Act. Sand. Marl. tont. II,
pag. 541 sequ.), sowie aus der irischen Vita im Leb. Brecc diejenigen
Steuert mitgetheüt, die mir für das Verständniss des Hymnus von
Nutzen zu sein schienen.
Zu V. 2—6:
Joe. cap. II, 10. . . . Cum cnim ipso puer lllustris tria Insträ
porlustrasset sextum decinnim attiiigcns annum, cum aliis
pluribiis compatriotis, piratis fincs illos depraedantibus rapitur, capti-
vatDF, et in Hiberniam ducitur: cuidam deinde regulo paganissimo,
Milchoni nomine, in Aquilonali parte ejiisdem insulae principanti,
in scrvitutem venditur . . .
. . . orabat aliqaanto tempore penitiis jejunns, quandoqiie her bar nm
radicibns seu levissimis cibis se siistcntans, mcmbra sna, qnae
erant super terram, mortificabat . . .
Leb, Br. p. 26^: Is he seo din tuirthfiid tidechta Patratc dooum
n-Er^nn: secht maic Sechtmaid i. secht matc rig Bretan, batar for
longais, do ronsat orcnin i tfr m-Bretan, ocus batar Ulaid immalle frin
CO tucsat Patratc leo hi m-broit dochumm n-Er^^nn, ocus a df siair, i.
Tigris ocus Lnpait, conns rensat Patraie fria Miliucc mac h. Buain,
i. fri rig Dalaraide, oc%is fria thriar m-bhrath ar, ocus rensat a di
siair i Conaille Müirthemni, ocas nimafitir doib, ocus ni con fitir nech
dfb cia tfr in ro reccad aroile. Do fognad tra Tatraic don rig
ocus dia triur bratbar, conid aire sin tnccad fair inn ainm is
Cothraige, i. mog cethrair. Batar di IV hanmand fair i. Succait a
ainm o thnstigib (leg. thustidib); Cotraige dia m-boi oc fognum don
cetbrar. Magonius (gl. i. magis agens) a ainm ic German; Pa^riciiis
(gl. i. pa^«r civium, i. atbair na catharda) a ainm ic comorba Petair
(gl. i. Celis.).
lieber die Namen des Patricius theüt Stokes Remarks* p. 36 Anm.
Folgendes mit: „In the Tripariüe lAfe, Ratrl B. 512, fo'. 6^. 2, we find:
Cetbrar immwrro ro cendaig seom . 6in dib side Miliuc . is d6 sein
arrdet som in ainm is Cotraigi iarsindl foruigenai do cetAartreb . ro
tecbt dana ceithir anmand fair i. Sucait a ainm o tustidib . Cothraigi
dia m-bai ic fognam do cethrur. Magonius a Germano . Patricius, id
est primus (,?) civium, a papa Celestino. Now four persons bought
him: one of them was Miliue. From him Patrick reeeived the name
Cothraige, because lie served four houses. So he had four names, to
wü, Sucait his name from his parents: Cothraige white M was serving
four persons: Magonius [cf. Skr, Magharnn] from [hvt tenchei*] Ger-
18 12 Fiacc's Hymnus.
manus; and Patricias frovi Pope Celestine." Äehnlich im Lih. Arm.
9». 2, vgl. 0' Curry Lect. p. 608.
ZuV. 7,8:
Joe. Cap. II, 12: Evolutis sex annorum orbitis . . . Oranti Uli
quadam die Angelus Domini apparuit, stans super cujusdam prae-
eminentis petrae praeruptum . . . Adljecit etiam in proximo ipsum
servitutis jugum de collo excussurum ... Et licet caelestes Spiritus
Yocabulo humano censeri necesse non sit, pulchre tamen Angelus
humana forma ex aere assumpta indutus, se Yictorem appellavit . . .
Adjecit etiam, navem, paratam ad transferendum in Britanniam,
Stare in portn . . . Haec dicentis Angeli visio disparuit et allocutio;
ejusque vestigia usque in praesens petrae impressa, in finibus
Dalaradiae, in monte Mis memorantur.
ZuV. 9— IS:
Joe. cap. III, 17: . . . Emenso aliquanti temporis spatio, in paternis
eonstitutus laribus, in visu noetis vidit virum venusti vultus et habitus,
quasi de Hibernia plures epistolas afferentem, et unam sibi ad legendum
porrigentem: quam ille suscipiens legit, litterarumque in limine
scriptum invenit: Haee est vox Hibernigenarum. Perlecto enim
prineipio, cum in legendo vellet proeedere, videbatur sibi in spiritu
infantulos Hibernieos matemis uteris inclusos, voce clara cla-
mantes se audire: Bogamus te, sanete puer Patrici, ut venias
et ambules inter nos, et liberes nos . . . Gonsuluit super hoc
negotio magni eonsilii Angelum; et ut patriam parentesque dcserens
Gallias peteret, ob fidei Christianae doetrinam disciplinamque dicendam,
per Angelum Yictorem divinum suseepit oraculum.
18. Caelitus edoctus et eductus . . . natale solum Britanniae per-
transiens, Galliarum fines adivit. Et ne forte in vacuum curreret,
- aut quod non didicit docerct, B. Germano Autisidiorensi Episeopo ad-
haesit; et ut in Ghristiana religione ac eruditione plenius proficcret,
cum illo octodecim annorum spatio legens et adimplens sacras Scrip-
turas . . . moram fecit. Susceperat uterque divinum oraculum : Patricius
scilicet, nt cum S. Germano maueret; et Episcopus, ut eundem sanctum
adolescentem secum erudiendum retineret. Erat hie Antistes genere,
dignitate, vita, doctrina, officio, et signis celcberrimus; a quo singulos
sacrorum Ordinum gradus, et etiam Saeerdotalem apicem secundum
instituta Ganoiium percepit Patricius . . .
21. Sedit animo S. Patricio Sedem S. Petri petere in petra fündati,
et sanetae Romanae Ecclesiae canonicis institutis uberius imbui; cupiens
auctoritate Apostolica iter et actus suos roborari. Cum autem quod
corde conceperat enodasset B. Germano, approbavit sanctum ipsius
propositum S. Germanus, acfjungens ei Christi servum Sergecium
I 2 Fiacc's Hymnus. 19
Presbyterum, itineris socium, laboris solatium, sanctae conversationis
testem idoneum. Profectus vero di?ino instinctu seu revelatione
Angelica ad quemdam, in quadam insula Tyrrheni maris degentem,
secessit solitarium . . .
Der Scholiast und ebenso Stokes teziehen V. 9 und 10 auf Patraic's
jßeisa nach Rom. Die Richtigkeit dieser Auffassung ist schon öfter an^
gezweifelt worden, so vam Editor der Vita S. Patricü in den Act
Sanct. {Mart. II, p. 528) und von Leo {s. oben 8. 10). Beide meinen,
tar Elpa beziehe sieh nicht auf die Alpen, sondern auf Alba, 'Schott-
land, {vgl. Alpu Acc. Sg. Z.'266), und Letha sei nicht Latium, sondern
Letavia d. i. Aremorica. Somit würde sich V. 9 unmittelbar an V. 8
anschliessen; da Milchu oder Miliucc ein Häuptling im nördlichen
Irland war, so musste P. auf seiner Flucht zunächst nach Schottland
kommen. Das Hauptziel war aher, dass P. für seine Mission vor-
bereitet würde. Nirgends finden wir, dass er den German erst in Rom
angetroffen hätte; auch die lut Vita, die von P.^s Aufenthalt in Rom
berichtet, lässt ihn den German in GalUen aufsuchen. Schon desshcdb
liegt es ncthe, die geographische Angabe in V. 10 nicht auf Rom zu
beziehen. Dazu kommt aber, da^ auch an und für sich die Worte
i n-deisciurt Letha ein sehr sonderbarer Ausdruck für Rom wären,
ganz abgesehen davon, dass Rom nicJU im südlichen Theüe von Latium
liegt. Mit welchem Rechte Autisiod&rum (jetzt Auxerre), German' s
Residenz in Gallien, als i n-deisciurt Letha gelegen bezeichnet werden
durfte, ist eine andere Frage. Eine geographische üngenauigkeit wäre
aber bei einer weniger bekannten Stadt nicht so auffallend. Wenn man
annehmen darf, dass mit Letavia in weiterem Sinne die ganze nördliche
Hälfte von Gallien gemeint sei, so würde Alles in Ordnung sein.* Dass
Letha im Sinne von Latium gebraucht worden ist, kann Niemand
bezweifeln [z. B. o Röim Letha, Leb. Br. 66», 55). Vgl. 0' Curry Lect.
p. 502. Eine merkwürdige Steüe findet sich in der Vita Patricii,
Leb. Brecc p. 26» lin. 36: iarsin ro fucc in t-aingel i n-Arboric
Letha cuain cathraig dianad ainm Capua i sl^ib Armoin . . . Hier ist
Latium sogar durch Arboric Letha, d. i. Aremorica Letavia, bezeichnet.
Auf die Verse 15 — 18 bezieht sich das aus Cap. Hl, 17 der Vita
Mitgetheüte. Aehnlich in der irischen Vita, Leb. Br. p. 25^ lin. 65:
. . . tanic in t-aingel chuice ina chotlud co n-epistlib immdaib leis tria
Goedeilg, ocus in tan böi sim occa n-airlegend atchuala gair mor do
nöidenu a m-bronnaib a maithrech hi crichaib Connacht. In macrad
sin a caille Fochlad, conid e so atbertis: veni sancte Patrici salvos nos
facere. Vgl. Stokes Goid.^ p. 130. In unserem Hymmus steht aber
nicht, dass P. diesen Ruf der Kinder n/ur geträumt hat. Attch der
• Die Sacke wird evident durch Lib. Arm. § 7 (ftoid.^) f „Patricias et Issorninus . .
emn Oennaao faorunt in Olüiodra**^ d. i, „AntUsiodurum »lorr Auxerre."
2*
20 . 12 Fiacc*8 Hymnus.
Glossator scheint dies nicht angenommen zu hohen, wie aus der Glosse
fo bErinn zu ro clos (F. IG^i hervorgeht.
iTuF, 19-22:
Joe. cap. III, 26: . . . Egressuro autem ad aridam Patricio, paga-
norum multitudo ipsius adventum exspectans, obviam occurrit et obstat.
Magi namque et arioli ipsius regionis conjecturando vel vaticinando,
insulam per Patricii praedicationem convertendam praecognovenint,
ejusque adventum longe ante in baec verba praedixerunt:
Adveniet in circulo tonsus in capite, cum suo ligno curvo;
cujus mensa erit in Oriente domus suae, populusque illius
retrorsum illi astabit, et ex mensa sua nefas cantabit, et tota familia
sua: fiat, fiat, respondebit. Hie autem cum advenerit, deos
nostros destruet, templa et altaria subvortet, turbas post se seducet,
reges sibi resistentes subjiciet, aut de medio tollet, et doctrina ejus in
seculum regnabit . . .
Eine irische Version dieser druidischen Prophezeiung findet sich in
eitler Marginalnote zu V. 34, in der auch die Namen der Druiden
genannt sitvd: ite na druid i. Lncbru ocus Lucutmel ocus is ed asbertis:
Ticfa tälcend dar muir merrcend,
a brat tollcend, a chrand cromcend,
^ a mias i n-iarthair (leg. airthair) a thige,
frisgerat a mmnter huile
am^n amen.
Ebenso in der ir. Vita, Lehr. Br. p. 26» lin. 64: uair ro thirchansatar
a drnide do Loegatre tidecht P. docum n-£renu Y. bl. remi fessin, i.
Lochra ocus Lothrach ocus Lucat moel ocus Renell a n-anmanna, ocus
ba hed so atbertis:
Ticfai taillcend tar muir meircend,
a bratt (i. cochall) toillcend, a crand (i. bachall) cromrend,
a mias (i. a altoir) an airthai'r a thige,
^friscerut a munter uli
amen amen.
Vgl. O'Donovan's Suppl. zu O'ReiUy ä. v. Taüginn,
^ F. 23— 42:
Diese Verse schildern im Allgemeinen Patraic^s heiliges Leben und
Wirken. Erwünscht wäre eine sachliche Erklärung zu V. 29, die ich
aber nicht zu geben vermag. Da alle übrigen Stellen oTme Weiteres
verständlich sind, so verzichte ich auf die Mittheüung entsprechender
Stellen (Vit. Joe. cap. XVIII, 160, Leb. Br. p. 29», Ivn. QQ fl.), und
führe nur zu V. 31 eine fast wörtlich gleiche Stelle aus der ir. Vita an
I 2 Fiacc's Hymnus. 21
{Leb. Br. p. 29^, lin. 5): in cethrumad (den vierten Theil der Nacht)
for üir luimm ocus doch 16 chind ocus culchi flluch imbi.
Zu F. 45—50:
Joe. cap. XIX, 164: Post haec dilectus Domini Patricias plenus
dierum et meritonim . . . vitae suae yesperum videt imminere: qiü cum
esset in finibus Ulidiae constitutus, versus Ardmachiam civitatem
Sedls suae maturavit gressus. Sedit enim desiderio suo illo in loco
sacri corporis exuviis depositis viam universae carnis ingredi, et sub
oculls filiorum, quos in Christo partiyierat, in ventre matris omnium
recondi. Sed sancti viri propositum inopinatus commutavit eventus . .' . :
Angelus namque Victor illi, quo proposuerat tendenti, occurrit, et
secus viam de rubo, absque uUius combustionis jactura ardente,
loquens ait: Prohibe Patrici, pedem a coepto itinere, quia non est
voluntatis divinae, ut vita tua morte commutetur in Ardmachia corpus-
que claudatur sepulchrali lare. In regione enim Ulidiae quam prius
prae omnibns Hibemiae finibus convertisti, Dominus praevidit te mori-
turum, et In civitate Dunensi honoriöce tumulandum: ibi quippe
erit tua resurrectio; sed in Ardmachia urbe, quam diligis, gratiae
tibi collatae saccessiva administratio. Memor esto verbi tui, in
quo filÜB Dichu primis neophytis Hibemigenarum, spem dedisti, quando
caelitus edoctus in terra eorum te moritarum et funerandum praedixisti
et promisisti. Sanctus autem praesul prius paululum hoc moleste
accipiens, obstupuit: sed repente in se reversus Divinae dispositionis
providentiam . . . amplexatus est Deique voluntati suam submittens ad
partes Ulidiae regressus est.
Ncu^ den Glossen zu F. 54 befand sich P. zu SabuU {„or Sauü,
Co. Down** 0' Curry Lect, p. 20). Die lat. Vita hat nur in finibus
Ulidiae, aber in der irischen Vita heisst es (Leb. Br, 29^, lin, 9):
o thanic tra cusna dedenchu do P. dia m-boi oc Sabull hi Mag luis
hi crich Ulad, tic for conair do Ardmacha con bad ind atbelad. Atchl
in munni (sie) for lassad ara chind oci^ ni loisced in teni in muine,
ocus Victor aingel ica acallaim-sium ass, ut dixit friss: Ni dechais do
Ardmacha etc. Von Sabull aus lag Ardmacha südlich (fadess F. 47).
Zu F. 51 :
Ncuh Stokes ist hier der mit den Worten ,^Audite omnes*' beginnende
Hymnus des Secundinus gemeint, mit dem der Liber Hymnorum
beginnt {Stokes, Goid,^ 132), und von dem Vü. Joe, Cap. XVIII, 155, 156
berichtet wird.
Zu F. 53— 54:
Von der Frophezeihung des Bischofs T ass ach finde ich nichts in
den mir zugänglichen Quellen. Doch wird überall berichtet, dass T.
dem Patraic zum letzten Male das h. Abendmahl gereicht habe. Vgl.
22 12 Fiacc's Hymnus.
Joe. Vit XIX, 167, Ir. Vit. im Leb. Br. p. 29^ lin. 23 (Ro fäid P. a spir.
iarsin ocus rogab comaind ocus sacarbaic do IsAm Tassaig espotc).
Den Angaben des Hymnus zu Folge war Tassach in SabuU und
reichte Patraic das h. Abendmahl, ehe sich dieser nttch Ardmacha auf-
machte. Er prophezeite, dass P. bald zurückkehren würde; und es
geschah, denn der Engel veranlasste ihn unterwegs zur Rückkehr,
Zu F. 55— 60:
Auch die irische Vita berichtet so von dem Wunder nach Patraic's
Tode: ni thesta forru in t-sollsi n& in bolad angelacda, acht böi isin
tir uli CO cend m-bliadna (Leb. Br. p. 29^ lin. S2). Aber nach der
lat Vita {cap. XIX, 170) währte das ununterbrochene Licht nur zwölf
Tage.
iJuF.61— 64:
Joe. cap. XIX, 169: multitudo etiam populi et cleri copiosa
catervatim confluxit . . . Nocte vero secuta lucifluus chorus ange-
lorum circa corpus caelestes excubias exhibuit, locum et omnes
existentes in eo claritate circumfulgens, odore oblectans, psalmodiae
mellifluae modulamine mulcens, spirituali jucunditate cuncta perfudit.
Igitur in omnes, qui convenerant, sopor Domini irruit, et donec
angelicae expierentur exequiae, usque mane consopitos detinoit.
Zw F. 65, 66:
Von dem gleichzeitigen Tode des P. und des Senphatraic und
von der in der Glosse erwähnten Prophezeiung desselben finde ich in
den anderen mir zugänglichen Quellen nichts. Nach der gewöhnlichen
Tradition foar Senph. vielmehr der Nachfolger Pairaics, und war ihm
dies, als er ein Knabe von sieben Jahren war, twn P. prophezeit
worden; er soU den Patraic um zehn Jahre überlebt haben (Act. Sanct.
Mart. II, p. 583, 13. 14). Ben Nam^n des Senphatraic und die Ver-
wandtschaft der beiden P. betreffend sagt der Editor der Vit. Joe. l. c.
p. 519, 12: . . . sed satis habemus insinuare paucis, alterum Patricio
fuisse fratrem, Sennanum (sie) nomine, gradu diaconum, ante susceptos
ordines sacros patrcm junioris Fatricii, qui sccundus a sancto patruo
primatum Ardmachanum tenuit, et ut infra dicetur S. Sen-patrick
dictus est, non quasi senior Patricius <etsi eo trahat vocis sen signi-
ficatio), sed Senani Patricius.
I 3 Ninine's Gebet. 23
3. Nfnine's Gebet.
Diese kurze, aber in grossem Stil gehaltene Verherrlichung
des S. Patrick ist wohl das poetisch schönste Stück im Liber
Hymnorum. Die Vorrede besteht nur aus den Worten: Ninine
ecess dorine in n-orthain-sse no Fiac Sleibte.
Einen nicht ganz genauen, obwohl auf einer neuen
Collation beruhenden Abdruck des Textes und der Glossen nach
Stokes Goid.^ hat Rev. J. F. Shearman mitgetheilt, Journ. of the
R Hist. and Arch. Assoc. of Ireland, July 1874 (No. 19) p. 197:
abgesehen von einigen kleineren üngenauigkeiten ist hier der
Fehler dorchraide für dorchaide, V. 9 stehen geblieben. Auch
die Uebersetzung ist ein unveränderter Abdruck von Stokes'
erstem Versuche.
In der Abtheilung der Verse bin ich nur insofern von
Stokes abgewichen, als dieser die Verse 3, 4, 5 und 7, 8, 9 ohne
Abtheilung gipbt. Wenn man primabstal, V. 7, streicht, so
lässt sich ein gewisses System in der Silbenzahl der Verse
erkennen (7 + 5.7 + 5; 10 . 5 . 9; 10 . 5 . 9^ 10 . 10).
Admuineramair* Noeb Patraicc primabstal hErenn,
airdirc a ainm n-adamra, breo batses gentel
cathaigestar fri druide durchride,
dedaig^ diumaschu
la fortacht ar fiadat findnime,
fonenaig* hErenn iathmaige mörgein.*
1 1. tiagmait inoa rnuingin. Vgl. admumter a feil F61 Oct. 2 mü
der Glosse i. adamraigther i. bendaicher {sic\ ähnlich Hy. 5, 98. Stokes
ühenetgt, durch die etymologisvrende Glosse verleitet: „We put trust"
4 i. alaind ro dingestar.
6 fonenaig: i. ro funigestar i. dorigni a fanech i. a glanad.
mörgein: is mor in gein Patraicc no mor gin filem oca gude i. gena fer
n-Erenn ule. Stokes übersetzt jetzt {Rem.^ p. 69): „He purified Erins
meadoW'lands, a mighty hirth."
24 14 Ultau's Hymnus.
guidmit do Patraicc [primabstal],
8 donn esmart* i m-brath a brithemiiacht*
do midüthrachtaib demna dorchaide.
Dia lern la itge Patraicc primabstail!
4. tJltan's Hymnufl
auf Brigit.
Diesen Hymnus soll Ultan, Abt von Ardbreccan, gedichtet
haben, der nach dem Chron. Scotorum im Jahre 653 starb
(nach den Annais of the Four Masters im Jahre 656, Stokes).
Die Unsicherheit der Tradition äussert sich aber darin, dass er
auch dem Columcille (t 595 Chiron. Scot.), dem Broccan Cloeu
(6. oder 7. Jahrb.), drei Männern aus der Genossenschaft
(munter) der Brigit (t 523 Chron. Scot.) und dem Brenainn
(t 565 Chron. Scot.) zugeschrieben wird.
In jeder Zeile sind fünf Silben, im Reime steht immer ein
zweisilbiges Wort.
Brigit be bithmaith, breo orda* oiblech,
don fe* don bithilaith in grian tind toidloch*!
7 primabstal halte ich für späteren Zusatz, s. Hie Vorhenierkurufcn.
8 donn esmart: donnessaircfe i. dogdna ar tesargain. 1 m-brath a
brithemnacht: i. ar in brithemnas bratha. Stokes übersetzt: „We j)raij
to Patrickj chief dpostle who will save us at (the) Judgment from doom
to (the) malevolences of dark demons." Ohne hier im Allgemeinen die
Eodstenz eines T- futurum im Irischen {vgl. Stokes, Beür. VII, 28)
bestreiten zu icollen, kann ich doch donn esmart nicht ohne Weiteres für
ein solches halten. Oh do esmart wirklich mit do essurc, tessurc serco
gleichbedeutend ist, wie der Glossator angiebt, ist mir zweifelhaft; auch
die Praep. do, V. 9, will berücksicMigt sein.
1^ breo orda: vgl. br^o öir Anrede an Brigit tn einem Z.*961 mit^
getJieüten Gedichte.
2»- donfe: i. don fuca. bithlaith Ms. 2^ taidiech Ms.
I 5 Broccan*s Hymnus. 25
Ron 8oera Brigit soch drunga demna,
4 ro roena reunn catha cach thedma.
Do rodba* innuim ar coUa cisu,
in chroeb co m-Hblathaib in mathair I'su.
Ind firög^ inmain* co n-orddain adbail
8 biam soer cechinbaid lam nöeb dq Laignib.*
Lothcbolba* flatba* la Patraic primda,
iutlacht uasligaib* ind rigan rigda.*
Robbet iar sinit ar coirp hiccilicc,
12 dia rath ron broena, ron soera Brigit.
Brigit be.
Brigtao per laudom Christum precamur,
ut nos Celeste regnum habere mereamur. amen.
5« Broecan'g Hjmnus.
Dieser Hymnus trägt ganz den Charakter der Gedichte,
welche so oft den sagenhaften Erzählungen der Iren eingestreut
sind. Die Kunst des Dichters besteht hier, abgesehen von der
Ycrsification, darin, allbekaimte Dinge so kurz als möglich aus-
5« dorodba: i. ro dibda.
7* indirög Ms. inmain: i. linne no la cach.
8^ Laignib: wahrscheinlich ist Lagnaib zu lesen,
9 i. cend do feraib hErenu Patratcc, cend do mnaib hEreun Brigit.
9» lethcholba: i. Brigit; in margine: Amal bite da cholba i n-domuu
sie Brigit ocas .Patraicc i n-hErenn {sie). flatha: i. flathemnasa
h£renn.
10» aasligaib: i. uafiocraidib.
loi» rlgda Stokes Groid^ p. 184, rlga Ms. Stokes übersetzt: „the ves-
iure Oüer Uga (?), the royal Qtieen." Der Sinn dieser Stelle ist noch
fraglich. In der Glosse ist gewiss uas socraidib zu lesen (Stokes Goid,*
p. 137 not); auch uas sligaib im Texte? intlacht fa^st Stokes als in
tlacfat, d(t8 Gewand (?).
11» i. post, i. set siu.
26 15 Broccan's Hymnus.
zudrücken, gleichsam nur durch Stichwörter. Wenn man den
bctreflfenden Stoff nicht schon anders woher kennt, so smd diese
Verse oft ebenso wenig zu verstehen als ein Sanskrit Sütra ohne
Commentar. Ich habe deshalb aus der unter dem Namen des
Cogitosus gehenden Vita S. Brigittae (Acta Sanctorum, Febr. 1)
diejenigen Capitel, welche für das Verständniss dieses Hymnus
von Wichtigkeit sind, theils vollständig, theils mit Weglassung
imwcsentlicher Sätze mitgetheilt (s. den Anhang hinter dem
Texte). Auffallend ist, dass die Reihenfolge der Wmider im
Hynuius wie in der genannten Vita dieselbe ist Diese üeber-
einstinamung kann nicht zufällig sein; andere Vitae beobachten
eine andere Anordnung. Ueber Broccan, mit dem Beinamen
cloeu, sagt die Vorrede weiter nichts aus, als dass Ultan, Abt
von Airdbrecan, sein Erzieher (aite) gewesen sei, und dass der-
selbe ihn zu dem Unternehmen veranlasst habe, die Wunder der
Brigitta in kürzester Fassung und^ in poetischer Form zusammen-
zustellen. Nach dem Chron. Scot. starb Ultan im Jahr 653.
Andrerseits aber soll der Hymnus nach der Vorrede unter
König Lugaid entstanden sein, dessen Tod das Chron. Scot.
unter dem Jahre 507 berichtet. Keine der beiden Angaben
verdient Glauben. Der Verfasser dieses Hymnus ist wahr-
scheinlich deshalb in Zusammenhang mit Ultan gesetzt worden,
weil dieser die Wunder der Brigitta zuerst gesammelt haben
soll. Die Sprache ist alterthümlich; besonders beachtenswerth
sind die ziemlich zahlreichen Perfectformen.
S. Brigit und S. Patrick sind die Nationalheiligen
Irlands. Während aber Patrick nur der christlichen HagiologLe
angehört, scheint Brigit zugleich die Erbin einer alten heid-
nischen Gottheit zu sein. Ihr Wesen enthält Züge, die mehr
als eine heilig gesprochene Nonne hinter ihr vermuthen lassen.
Ich meine weniger die ihr zugeschriebenen Wunder — obwohl
vielleicht die Art derselben auch nicht bedeutungslos ist — , als
vielmehr den Umstand, dass sie wiederholt als eine der Mütter
Christi (V. 4, 63), dass Christus wiederholt ihr Sohn genannt
wird (V. 83), und dass sie gleichgestellt wird mit Maria (V. 105).
Eine Glosse im Lib. Hymn. fol. 2^ (Goid.* p. 63) sagt geradezu:
I 5 Broccan*s Hymnus. 27
or isi Brigit Maire na n-6oidel (Glosse zu: virginem Mariae
sanctae similem). Ganz dieselbe Bemerkung findet sich zweimal
in der irischen Vita der Brigit, welche im Leb. Brec steht, vgl.
p. 63* lin. 10. und 66* lin. 50 der Lithographie. Es liegt nahe,
hier an die altgallischen Matres zu erinnern.
Den lateinischen Texten im Anhang sind einige Stellen aus
der erwähnten irischen Vita im Leb. Brec einverleibt, sowie
einige andere irische Stücke.
Jede Halbzeile hat sieben Silben.
Ni car Brigit buadach* bith, siasair suido eoin i n-ailt,
cOntuil cotlud cimmeda ind noeb* ar ecnairc ammaicc*
Ni mor n-ecnaig* etaide trinoit co n-liuasail hiris,*
4 Brigit mathair mo rurech nime flatha ferr cinis.*
1« Brigit buadach, ebenso F61, Prol. 191.
«* nöib Ms.y sonst vorwiegend oe in diesem Hymnus, tmd oi nur
dann, wenn ein dünner Vocal die betreffende SÜbe heeinflusst hcU {vgl.
zu V, 90^»). ar Ecnairc ammaicc übersetzt Stokes „because of her
s(m's absence", dagegen V. 35 ar Ecnairc arrfg ,/or love of l^er hing".
Vgl. ar Ecnairc na sluag sa „for intercessian of ihese hosts" Fei. Prol. 266.
3» ni mör n-ecnaig {vgl. mör n-uilc muUum mali Z.* 916): i. ni bü
assa, i. a häcnach. Der Glossator mtiss also etaide zum Folgenden ge-
zogen haben. Dazu die Glosse: i. issi ro böi co n-iris uasal (sie) na
trinoite occai. Stokes übersetzt jetzt {Remarks* p. 69); ^^not much of
carping was found (in her): with the noble faith of Trinity she lived.**
Allein trfnöit kann nur Nom. oder Äcc. sein. Zu etaide vgl. ni co
n-^tada non invenires (Z.* 740, 2. Sg. Praes. sec. Act. Z.* .444), aüein
es vtt hier wohl 3. Sg. Praes. sec, Pass. (Z." 480) im Sinne eines Im-
perfects,
4b ferr cinis: i. is ferr ro genair. Der Glossator scheint also nime
flatha zum Vorhergehenden gezogen zu hohen, Stokes übersetzt: „of
heaven^s kingdom best was she bom" (9). Weder cinis noch ferr könnte
mit dem Gen. verbunden werden. Dieselbe Construction findet sich aber
Fei. Sept. 24: Compert Johain uasaii Bauptaist as mo scelaib, acht Jesu
do doinib is amra ro genair (. . . ist der beste, der geboren wurde).
Derselbe Gedanke deutlicher ausgesprochen in Bezug auf ColumcHle
L. Br. p. 33b, lin. 46: Ni ro genir tra do Goedela gein bud uaisle na ba
ecnaide na bad soceneichiu oltas Columcille.
28 I ^ Broccan*B Uymuus.
Nir bu ecnairc*, iiir bu elc, ni bu cair banchath brigach*,
ni bu naithir bemnech brecc, ui rir mac De ar df bad.
Ni pu for seotu santach*, emais cen neim cen mathim,
8 nir bu chalad cessachtach, ni cair in domuin cathim*.
Nir bu fri öigthiu acher, cain bai fii lobru truagu/
for maig* arutacht* cathir* doUaid* ron suade* sluagu.
Nir bu airgech air siebe, genais for medon maige,
12 amra ärad* do thuataib d'ascnam flatha maic Mairc.
Amra samud Sanct Brigte, amra plea co n-hualai*,
ba hoen im Crist go n-gaba" dal as chomtig £ri dama".
3'^ nir bu ^cnairc: i. ni bu ecnaigthid, i. ni dönad ^cnach neich.
In dieser Bedeutung tat ecnairc sonst nicht noichgewiesen, vielleicht liegt
hier eine Corruptel vor.
5^ i. ni ro charastar cath na m-ban m-bronach. Damach übersetzt
StoJces: „she was not fond of vehement woman^s-wars" Aüein solUeti
wir dann nicht auch im Texte banchath m-brigach erwarten? — Vgl.
F61. Juni 8: iar m-buaid ocus banchath, über letzterem Worte i. in
dergmartra.
7» i. nir bo santach fri seutu.
8^ i. ni ro char in domun . . . , 1. caithem in domuin di fein.
Stokes übersetzt: „she loved rtot the world's pastvme",
0^ i. c4in no biid, i. airchisecht na iobar truag.
10« for maig: i. Laigen arutacht: i. ro chumtaig cathir:
i. Celldara.
10^ doliaid: i. de ron snade: i. Brigit vel civitas Goid.*
p. 142 übersetzte Stokes: „On a piain she built a town: to God's king^
dorn she convoyed hosts**\ Bemarks^ p. 69 übersetzt er: „a town sheUered
her: when she went {thence\ it protected hosts" (?). Ich glaube mit detn
Glossator, dass doliaid für do flaith steht, vgl, derglaid V. 38 i. flaith derg.
Dieselbe Construction Fil. Mart. 6 {L. Br): Ron snaidet iar ieri do
flaith De. Die Schwierigkeit unserer Stelle liegt in arutacht (vgl. ardou-
tacht V. 73) und in dern in ron snade enthaltenen Pron. infixum.
12» i. in chathir rel Brigit. 12^ do ascnam Ms.
13^ i. ro ealai i. asa hord roc&in bui cobrig. Eine dunkle Stelle, die
aber gewiss mit der Legende zusammenhängt, die ich im Anhang aus
dem Leb. Brecc mittheile.
X 14« i. ba im Crist a oenur ro böi aggabud.
u^ i. as gnathach fri hegeda vel ba menic a dal si fri trdagu.
I ö Broccan*s Hymnus. 29
Fo uair* co n-gab Maccaille* caille os chinn Sanct Brigtc,
16 ba menn inna himthechtaib» for uim ro cliloss a hitge.
Dia nod guidiu* £ri cech tress nach mod ro sasad* mo bcoil,
domnu raurib/ mö turim* tiiar öenfer, amru sceoiL*
Fuacni* don cath Coemgen* cloth, snechta tria sin luadcs*
gacth,
20 i ii-Glinn da loch* cesta croch, conid n-arlaid sith iar saitli.*
Ni bu Sanct Brigit suanach, ni bu hüarach im scirc De,*
sech ni chiuir ni cossena ind nöel) dibad bethath che.
15& fo uair: i. maith in scn. Maccaille: i. mc. mathair (sie) sidc
do epscop M^l, ocus is 4 aide ro s^n caille for eenn m-Brigte. Maccaille
ros gaib in caille . . . ciund, cein ro boi Mal oc 86nad inna caille.
17» nod guidiu: i. not gnidim, vgl not guidiu F^l. Frol. 2G5.
li^ i. cech mod, i. rosesct. Zu sasad mü d vgl. comdar V, 42 {da-
gegen comtar V. 44).
18» domnu mnrib: i. fudamnu quam mare. mö turim: i. quam
potest hominem narrare, vgl. Z.' 917 zur Construction. AehnlicJi: is lia
tra tuirem ocus nisneis a n-dorigne Dia do fertaib .... X. ßr, p. 33^
lin. 42.
18^ amru sceoil ,,a marvel of a siary" Stokea, vgl ba amru retha
Hy. II, 9.
19 80 Hierzu die Marginalnote: No thercanad Brig»^ do Chöemgen
chaitb airdirc conid luaithfed gäeth tre snechta ocus trä sin fon chro i
n-Glinn da locha. Ar is ed innister co ra b&i Goemgend co cenn YII
bliacZan inna sessam cen chotlud . ocu^ crö a chubat f^in imbi inarda
nocomadathrec tantum no feib ro bai Coemgen fon chrö cen chotlud, sie
ni ra bai Sanct Brigit suanach. Die Verhalformen des Textes bereiten
Schwierigkeiten: fnacru imrd von Stokes BeUr. VII, 5# ein U-imperfectum
genannt (vgl. no thercanad in der Glosse, daher Stokes: ,jShe prophcsied");
luades fasst Stokes als S-futurum (wegen luaithfed in der Glosse), allein
ieft bezweifele, dass ein solches von diesem Denominativum gebildet worden
ist. Der Form nacfi läge am näclisten, es wie foedes Hy. 1, 33 aufzu-
fassen. V. 20 wird auch von Stokes nicht als oratio oUiqua aufgefasst.
20» Mit Recht bemerkt Stokes, dass wir „i n-61inn da locho" ertvarten
sollten; vielleicht ist i n-GIinn di und zu sehreiben {Fei. Juni 3: Coemgen
caid cain caithfer a n-Glind da und iethan). Vgl. Glend dalach da locha
„mfiliitudinous Genddlough" Fei Prol 196.
so^ Stokes übersetzt ungenau: „so that he possessed peace after trotible
«i» i. ni bl iar n-uaraib no bfd sercc De ocri, sed semper habp])at.
tf
30 I ö Broccan*8 Hymnus.
A n-dorigenai in ri do fertaib ar Sancht Brigti,
24 m&* dorontai ax dune, cairm i cuala cluas nach bi?
Cetna thogairt dia foided la cetim hi feuamain,*
nis gaib do rath* a höeged uis digaib allenamain/
AUucht saille iar suidiu fescor ba hard in coscur,
28 sech ba sathech in cu de, ni bu bronach in t-oscur.
Lathe buana di mad bocht,* ni frith locht ann lam chraibdig,
ba tair coidchi* inna gort, da* fon bith ferais anmich.
SS andorigenai . . . do fertaib: vgl. V, 67 ttnd andorigeni di maith
frimsa Wb. 30» (Z.» 650).
24» niadorontai Ms., ma dorontai ist Conjectur von 0*Beime Crowe.
Stokes nimmt dieselbe Bem^rks^ p. 69 auf und übersetzt jetzt: „What the
hing wrought of miracles for St. Brigte, if ü hath been wrought for man,'
where hath ear of any one liimig heard [it^?" Dieselbe Wendung in
einem lat. Hymnus auf Brigüa {Ltb. Hy. fol. 2^), den Shearman, Journ.
of the R. Huit. and Arch. Ass. of Ireland, July 1874 (No. Id) p. 198
mittheilt: Ymnu& iste angelice Bummeque sancte Brigite Fari non valet
omnia virtutum mirabilia Que nostris nunquam auribus si slnt facta
audivimuB Nisi per istam virginem Marie sancte similem.
86 26 Cog. cap. 4.
26^ i. f^n douc a bantigema cuci dondarge ar cbend imbi. Stokes
Übersetzt jetzt {Remarks* p, 69): „The first lierd to which she was sent
wiih first butter in a chariot."
26» i. do biatbad bocht.
26^ i. in lenamain tucsat ocgid fuirri. Stokes übersetzt jetzt (JRemarks^
p. 69): „Sfie took not from her gu^sfs stock, she diminvihed not timr
attacfiment. Die "im Anhange mifgeilheilten Versionen dieses Wunders
lassen sich nicht ganz mit den Andeutungen dieses Verses vereinigen.
Aber „from l\>er guesfs stock*'' ist tooJd nicht richtig (es wäre dann
wenigstens di rath zu schreiben). Ich möchte an do raith F. 61 und 87
erinnern. Vgl. Ily. 4, 12.
27 28 Cog. cap. 6.
29 80 Cog. cap. 7.
29» mad bocht: i. maith ro boinged, vgl. mad genair o Muire „was
happüy bom of Mary** Fei. Prol. 251. lam chraibdig: i. la firigit.
»0» coidchi nach Stokes, Bemarks* 69, für co oidchi bis zur Nacht
(chaidche i. go hoidhche, O'Clery).
«0^ cia om. Ms., ergänzt nach Stokes.
I 5 Broccan*8 Hymuus. 31
Epscoip do da ascansat, nir bo diuir in gabud di,
32 mani bad fororaid* iii rf blegon iima m-bo fa thri.
Argairt laflie 4nbige coercha for medön rede,*
scarais iarum a forbrat i taig for deslem grene.*
In macc amnas ro das gaid Brigta ar ecnairc amg
36 dobcrt secht moltu dado, a trat nis digaib allin.
Is dam sous matchous* a n-dorigeuai do maitb,
amra Ai in fothrugud* senta* impe ba derglaid.*
Senais in caillig comail, ba slan cen neim cen galar.*
40 ba mö amru, arailiu*: din chloich dorigne saland.
31 38 Cog. eap. 8. 81» i. mani fortachtaiged. Stohes, Remarks^
p. 33, vergleicht fu-r-rdith quod adjucit, fu-m-rö-se me adjurdbit (Book
of Armagh), an gr. vn-riQtxeTv eHnnemd. Aber er übersetzt: „if it had
not been that the Jcing increased tlie cow's milk ihreefold." Der Vers
hat eine Silbe zu viel, daher schrieb St. Goid.^ fo-raid {ohne ro). Vgl.
Forald mor n-gur n-galar Fil. Jan. 15, dazu die Glosse i. fororeith
fo gallraib. ss S4 Cog. cap. 9. 3S^ i. immaig Life. S4^ i. for
desred i. forsna gö gr^ne ro batar ina laim deis. 35 36 Cog. cap. 10.
sb^ Stokes foftst Brigta hier als Acc. auf (The hard youth besoiight
her, Brigit, for lore of her king"; richtiger: the hard youth who . . .),
während er es in der ähnlich angelegten Stelle V. 43 jetzt {Remarks*
p. 10) richtig als Gen. übersetzt. 36^ Stokes übersetzt: „Jier flock" s
number she lessened not", genauer ist: ihre Heerde, nicht verringerte sie
die Zahl derselben. 37» matchous: i. mad dia n-iiinisiur. Allein
matchous steht für ma atchous, 1. Sg. Fut. zu adcböid exposuit {rgl.
Stokes, Beitr. VII 45). Da sous {für so-fus) ztceinlbig, -cbous dagegen
[mit nur eingedrungenem u) einsilbig zu messen ist, so wird ma atcbous
des Versmasses wegen auch in den Text aufzunehmen sein.
38 Cog. cap. 11. 88» in fothrugud: i. irra ba sf fein.
88^ senta: i. bennachais i ,ro s^nastar. Ueber die noch nicht ge-
nügend erklärte Form vgl. Z.* 456 und Stokes, Beitr. VII, 27. Könnte
sie aber nicht hier wie fechta Hy. 2, 57 aufgefasst werden?
ba derglaid: i. ba lind derg i. ba flaith derg.
89 Cog. cap. 12; dazu die Glosse: i. caillech irra bdi comaille dodeo-
cbaid CO Brigit, octm ros ic.
40 Cog. cap. 13. 40» Stokes übersetzt: „there was a greater
marvel another [time"]". Ich übersetze: Grösser war als ein anderes
Wunder: aus dem Steine machte sie Salz. Vgl.(V. 47, 75, 80.
32 15 Broccan*s Hymnus.
Ni ruirmiu* ni airmiu* a ii-dorignai* ind noebduil,
bennachais in clarainech, comdar {orreil a di suil. ^
Ingen amlabar do bert, Brigta ba höen a amra,
44 ni luid allaim* assallaim, comtar f orreil a labra.*
Amra tinne senastar, ba nert De rod glinnestar*,
ro boi mf \kn lasin coin, in cü ni* con millestar.
Ba mo amru arailiu mfr dotlucestar dind lucht,
48 ni coill dath araraaforta, brothach focres inna hucht.
41» ni ruirmiu: i. rii ro airmius. Stokes nehreUd daher ruairmiu,
jedenfalls muss die Verbalform dreisilbig sein. ni airmiu: i. ni etaim
a arim cecha dernai do fertaib.
41^ andorigenai Ms., vgl. F. 81.
42 Cog. aap. 14.
42^ comdar, aber V. 44 comtar {für combtar, combatar).
43 44 Cog, cap. 15.
43 Stokes übersetzt jetzt {Beinarks * p. 70) : „A dumb girl was brmight
— it was one of her, BrigiVs miracUs.'' Allein „tcas brought" ist
dobreth (rgl. V. 59, 82 w. a.). Könnte vielleicht amlabar do bert den
Worten „ex naturali procreatiane muta*' bei Cog. entsprechen? Vgl.
bert i. breth, O'Dav. und coimpert, Stokes Ir. Gl, 847. Zu Brigta rgl.
V. 35.
43^ a amra: do fertaib Brigfe.
44* Stokes übersetzt: „Her hand tcent not from her hand", ohne
jedoch laim {wie in Goid.^) in 1dm zu verwandeln. Dies wird nöttUg
sein, da laim wegen luid nicht als Dual gelten kann (in fall di chaillig
F. 105 liegt die Sache anders, vgl. Z.* 490).
44^ a labra Stokes Goid.^, a comlabra Ms. und Stokes Goid.K Ein
Wort comlabar in der Bedeutung „speech** ist bis Jetzt noch nicJU nach-
gewiesen; es könnte doch nur das Gegentheil ron amlabar bedeuten, und
ist rielleicht hier durch einen Gedanken wie ba comlabar in den Text
gekommen. Auch das Metrum spricht für labra. Vgl. S6n a Crist mo
labra („Sain^ 0 Christ, my speech^^) Fei. prol. 1.
4.5 46 Cog. cap. 16.
46^ i. ro glinnig octis ro chomet in n-asill.
4C^ no con millestar Ms. und Stokes, obwohl er übersetzt: „Tfte dog
man'ed ii not.^' Genauer: ohne dass der Hund es verdarb.
47 IK Cog, cap. 17. 47^ dind lucht: i. ro h6i isin chorc,
I 5 Bcfccan*8 Hymnus. 33
In dam ro gaid ailgais di, ba maith conid rualaid do,
senais forglu inno locg, carais forgglu inna m-bö/
R^raig* iarum a carpat fo tüaith do Bri Cobthaig Coil, '
52 in loeg lia clam i caq)ut5 in bo indiaid* ind löig,
In daim — do da ascansat* fo leo ro das cload nech —
friu conuccaib in doub, matain tancatar atech.
Scarais a hoch cenn a breit,* intan do rertatar* fo fäii,*
56 ni bu leithisel in mam, mac De ro reraig in riglaim.*
«
49—52 Cog. cap. 18.
49^ conid rualaid: i. co ro cmestar. Stokes übersetzt: „it was good
for htm that she granied it", ebenso Ebel Z.* 456: „fuit bonum ei quod
id concessü*^. Allein dö kann unmöglich mit maith vei'bunden werden,
50^ i. ro charastar in loeg togamatl na m-bo.
61» reraig: i. ro raith i. ro leic a rith dö do Bri. Stokes ühersetsi
jetzt {Remärks* p. 70); „She afterwar ds directed her chariot."
68^ indiaid ist dreisilbig. . ^
63 54 Cog. cap. 19.
63* do da ascansat: i. ro athascansatar (dieselbe Glosse V. 31).
Stokes übersetzt irrthümlich: „The oxen thcU had gone away from her —
well for tJiem, had any one turned themj' Vgl. ascnam „incessus, ac-
quisitio . . . ingredi" Z.* 868. Die Form ro . . cload aber gehört
gewiss cäs 3. Sing. Praes. sec. zu rachlöithe in der Glosse: am. bid o dia
rachloithe acsi a Deo id aüdivissetis" Z* 447. Daher hier: wenn sie
Jemand gehört hätte.
54* doub zweisilbig? H^ a tech: i. Celldara.
55 56 Cog. cap. 19.
65* i. fo breit bis fo bragait ind eich.
66^ do rertatar: 1. ro reithsetar. fo fän: fäin (ohne fo) Stokes
Goid.^ des Reimes und des Versmasses wegen. Ich vermuthe: in tan
rertatar fo fäin.
56^ ro röraig: i. ro foirestar. Darnach Stokes Goid.^: „God's son
helped the royal hand"; Bemarks^ p. 70 ersetzt er „helped'^ durch
„directed*^ Allein vergleiche: rigid i. sinedh. ut est ro rigid sam a lam
(sie) dia cruid O'Dav. Gloss. (ed. Stokes) p. 110. Des Versmasses wegen
strich Stokes Goid.^ die Pa/rtikel ro; auch das Längezeichen in reraig
ist zu streicfien. in rfglaim: i. 1dm rfg Lagen. Der Glossator mtiss
sieh auf eine andere Version des Wunders beziehen, als die des Cogi-
tosus.
3
[
34 I 5 ]irooca4i'8 Hymnus.
*
Tathich torc allaid a tret fo tbuaiih doscphaiim a n-os
seiiais Brigit fria bachaill, lia mucca gabai^ foss.
' Mugart muco meth di dobreth dar Mag Fea, ba amra,
(50 tafnetar coin alta di, co m-hki i n-Uachtur Gabra.
Asrir in stiuiach n-allaid do r4ith* a aithig in truaig,
dochum feda conselai* ce dosefnatar* in t^sluaig*.
Ba mcnn inna himthochtaib, ba oen mathair maic rig mair,*
64 senais in n-en luamnech conid n-imbert iniia laim.
Nonbur dibercach senais dercsait a minna alHnd chro,
in fer for da corsatar goeta ni früh coUann dö.*
A n-dorigne do fertaib ni fail do rurme* co ccrt,
68 amra, ro gab prainn Lugdach, trenfer ni dfgaib a nert*
67 68 Cog. eap. 21.
' &7i> dosephain Ms.: i. ro thoibnestar. anos: i. in mncc allaid.
Stokes iiher setzt: „northwards the beast drove it."
5s^ fria einsübig, aber 68^ lia zweisilbig.
59 60 Cog. cap. 22. 69» di: 1. do Brigt*.
61 68 Cog. cap. 23. 6i» do rdith: vgl. V. 87.
6S» conselai: i. rö elai vel ro sir.
6s^ dosefnatar für dos sefnatar, vgl. V. 57. intliiaig Ms.
68^ i. ba hoen de matribus Christi Brigit.
64 Cog, cap. 24.
64» hat eine Sübe zu wenig.
66 66 Cog. cap. 25.
66» hai eine Sübe zu viel. Stokes schrieb Goid.^ a minn, waji geiciss
ricldig ist, wenn minn ein Neutr. ist (vgl. Z.^ 226); dazu die Glosse: a
n-airm.
66^ lind chrö: vgl. crolindech „blood-streaming'*, n^en crechtach,
(VCurry, On the manners and customs of the ancient Irish III, S. 452
(Fight of Ferdiad aus dem B. of Leinster).
66^ i. üar ni for flrduine ro laset a n-gona acht is for corthe clochc.
67^ dorurme: i. don^ a thurem.
68 Cog. cap. 26. Zu diesem Verse die Glosse: i. ro dfgaib a thüara
ocuH nir bo lugaide a nert Lugdach, i. Lugaid trdnfcr ro böi i Laignib
. . . Stokes übersetzt: y^The Champion, his strengih did not lessen."
Allein dfgaib ist transitiv, wie V. 26.
I 6 Broccan*6 Hymnus. 35
Omna na tuargaib in sluag in fecht n-aile, dfgrais clotli,
dohcrt dfammac la Brigtc* co airm irro chloth a both.
In set argait nad chlcthi* ar ulc* fri fraicc ind niad*
72 focrcss immuir fut roit, eo frith immedon iacb.
Amra di, in bantrcbtacb ardoutacbt^ imroaig C!oiI,
loiscis in garmain nuc tor ten ic func ind loig/
Ba mo amra arailiu arid raLostar ind noeb*:
76 matan ba ög ingarmain, lia matbair dith ind loog/
In set arggait iiath combaig in cerd, ro bo amru di,*
ros m-bi Brigit fri a boiss iarum commebaid bi tri.
69 70 Cog. cap. 27. 70» Stokes übersetzt'. „Her s<m hrauglU to
her for Brigte" Allein bei dieser Uebersetzung hat der Vers acht Silben
{di ainmac\ und mttfis Brigte als Acc. gefasst werden, obtvohl toir in
diesem Hymnus sonst nur die Form Brigit finden; auch enf^tfyricht ir. la
nicht dem engl. for. Ich halte diesen Vers für corrupt. Vielleit^t ist eu
schreiben: dobert df ammac co airm Brigte irro chloth a both (wobei
Brigte wie Brigta in V. 35 und 43 aufzufassen wäre), (iber ich halte
diese Vermuthung selbst für ganz unsidter. n 7i Cog. cap. 28.
71» nad chlethi: i. ni dichelta. Stokes übersetzt parenthetisch: „not
to be concealed.** Allein nad pflegt doch relative oder abhängige Sätze
einzuleiten, vgl. Z.' 741. 71^ ar ulc Stokes Goid.\ ar ul Ms. Vgl.
nf ar ulc fri doine Fei Epil. 105. • ind niad: i. nia proprium nomen
alictgas poetae. Allein der Artikel beweist, dass wir hier nia i. trenfer
Z.' 255 gemeint ist, vgl. vir saecularis et gente nobilis bei Cog. Stokes
hebt hervor, dass niad und ebenso iach V. 72 zweisilbig ist. 79» hat
eine Sübe zu wenig. Vielleicht ist les (ab eo) zuzufügen, rgl V. 79».
78-76 Cog, cap. 29.
7S» ardoutacht: i. arroertaig. Stokes übersetzt jetzt {Remarks* p. 70):
„who refreshed her^'; Goid.* übersetzte er: „who dweU".
7i^ vgl. ic fnni mairt don methil LBr. p. 33, Un. 8.
75 i. ro po mode in firt sa do denam and beos.
76^» lia ist zweisilbig, ebenso fria V. 78. löig Ms., rgl, zu V. 2.
77-80 Cog. cap. 30. Hierzu die Marginalnoie: Triar derbrathar dia
farcaib a n-athair tinne argalt ocns foreimthetar cerda hErenn a cher-
traind i tri doib, co ro bris Brigit cona l^aiss i Cilldara.
n^ ro bo amm di. Stokes übersetzt: „it was a mannet for her", als
wenn amra dastände. Wahrscheirdich ist so zu corrigiren {s. zu Hy. II, 9),
rgl amra df V. 73.
3*
36 15 Broccan^s Hymnus.
Focrcss immcid lasin ccird, fofrith* amra iarsuidiu:
80 ni furccht cid öeu scrcpul ba mo triun arailiu.
A n-^origne do fcrtaib, ni fail dune do da decha,*
scnais dillait do Chondlaid,* intan dobrctli* do Letha.*
In tan hi ba gabud di, ammac* rompe nis derbrad:
84 dobert diUat* i criol roncind* hi carput da rath.
A n-61 meda di dobreth, ni bu ances* cach thucai,
CO frith i toeb tegdaise, ni co n-airnecht and chucai.
79^ fofrith: leg. co frith.
80 Stokes übersetzt: „It was not found that even one scruple {one
third) was, greater than another ihird." Allein da das a in der
Handschr. nicht seüen genau wie u geschrieben ist (vgl. aucli zu V. 77^),
80 ist gewiss trian (zweisilbig) anstatt triun zu lesen. Ebel übersetzt
{7a.* 47 8"): non innentum est etiam uno scripulo majorem esse unum
irientem altero"; aber cid oep screpul ist Subject zu f urecht, der lat.
Abi. tnensurae wird im Irischen anders ausgedrückt, vgl. Z.* 917.
81-84 Cog. cap. 31.
81 b hat eine SUbe zu viel. Es wird mit Stokes Goid,^ do zu streichen
sein, vgl. dagöna faciet id, dagnitis faciebant hoc Z.^ 331.
82<^ Stokes übersetzt: „She blessed raiment for Conäla", Dies stimmt
nicht zu der Erzählung des Cogitosus.
88^ dobreth: i. no theged. do Letha: i. do Roim.
83^ L Crist icca himthüs.
84« JuU eine Silbe zu wenig, dobert: i. tue. Trotzdem übersetzt
Stokes jetzt {Remarks* p. 70): „There was brought."^ Es ist dobert di
dillait zu schreiben. i. criol roncind: i. i criol di croccund röin ro
boi in t-etach. 85-88 Cog. cap. 32. 86<^ vgl. V. 59.
85^ Di bu ances: i. ni bu domain. cachthucai: i. donti tue in
dabaig do Bngit.
85 86 übersetzt Stokes: „The t^at of mead that was brought to her,
there was no hardship to every one who brought: (the ressel) was found
beside [his) house: it was not observed there with her/* Der Glossator
erklärt ances durch domain {tief); Stokes Corm. Gloss. Transl. p. 14
führt ainces in der Bedeutung „doubt" an, hier aber übersetzt er es
durcfh „hardfJnj)" {diese Bedeutung wird es haben Leb. Br, p, G4^ lin, 64
ro hicc cech n-galur ocus ce<;h n-inces böi isin tir). Die Form tucai
aber kann nicht zu tuic ponit, sondern nur zu daucci, tuicci intellegit
{Z.* 431) gehören, und zwar waiirscheinlich als Perf, red. (rgl. accai
vidit).
I 5 Broccan's Hymnus. 37
Asrir do raith a hathig in tan ro ränicc a Icass,
88 scch ni furccht forcraid ann, ni con tesbad banna ass.
For don itge Brigte bei si fri gabud co n-don fair,
robbet inna lobran loith ria n-dul i n-gnuis in spirta nöib.
Dou far* co claidib tened don cath fri ialla ciara,*
92 ron snädat* annoebitgo hi*flaith nimc sech piana!
Ria n-dul la haingliu don catb rccam in n-eclaivS for rith,
taithmet fiadat ferr cech'nath*! Ni car Brigit buadach bith.
Ni car Brigit.
Ateoch erlam Sanct Brigto co sanctaib Cille dara,
96 robbet etrom ocus pein m'anim ni dig immada.
In cbaillecb reided currech rop sciath fri fiicbra fegi,*
ni fuar* asset acht Maire, adrauncmar mo brigi.*
87» a hathig: i. a fir muintire.
87 *> schneb Stokes Gaid.^ less und detn enUtprechend
88^ ess, da leass nicht aliirische Orthographie ist banne Goid*
89» i. ro bet fornd a hitge; rgl. V. 104.
89* 81 : i. Brigit. Stokes Goid.^ p. 184 rermutJhet dafür ohne Noth
sith und übersetzt: „long against dangers may sJte aid us'*?
condonfair: i. ronfore . . .? Des Reimes wegen schrieb Stokes Goid.^ föir.
90» i. ro bet na lobraiu ocus na truaig innar leith ic ernaigthi erund.
Stokes übersetzt: „May they be on her weakling's side . . .*' Allein eine
zu leith gehörige Präposition hätte nicJU mit einem zu lobran gehörigen
Possessivpronomen verbunden xoerden können; leith ist Loc. ivie in dem
Gedichte YI 1, 9 leith andes do Gabair glaiss.
90* hat eine Silbe zu viel, daher strich Stokes Goid.^ den Artikel vor
spirta. nöeb Ms. Vgl. den Gen. loig V. 52. 74. Dagegen nöeb 22
irestüuirt V. 2) 41. 92, öen 43. 63. 18, oeged 26, coercha 33; i toeb 86.
»1» i. done ar toridin. Stbkes übersetzt jetzt {Kem.^ p. 701: „May
she help us". Darnach wäre, wie V. 89, föir zu corrigiren (fair Goid.*).
9S* i. fri demna, i. elta duba demoniorum. 92» i. donet ar söerad. '
94» i. ferr cech filidecht in filidecht dognither do Dia.
97* i. fri fig . . üaim na foebor. Auch im Texte wird foebra zu
8chreü}€n sein, rgl. zu V. 90*. Ob fögi hier die richtige SchreibiveiHe ist,
könnte man wegen brlgl bezweifeln.
98» 1. ni fnarus. 98* admunemar: i. bennachmait vel ailmit.
mo brfgi: i. mo BrigtY. Stokes übersetzt: „we put trust in my Brige."
38 15 Broccan's Hymnus.
Admunomar mo brigi rop imdogail diar curi*
100 conacna* frim a herlam, asroUein ternam huli*!
Molad Crist clothach labrad, adräd maic De dan büada*!
rob flatha* De ccn sena cacb rod gab, cach to cbuala!
Cach ro chuala, cach ro gab ro be beimacht Brigte fair!
104 bennacht Brigte ocns De ferdon ra bat immalle!
Fail di chaillig irrichcd* no chosuagur dorn dichill,
Maire ocus Sanct Brigit,^ ior a föessam dun diblinaib!
Saiicto Brigte virgo sacratissima
ia Christo domino fuit fidclissima. amen.
Dj)^ eure Ms., cuiri Stokes Goid.^
100* conacna: i. ro ckoqgna. Slokes tibersetzt: „May her juitronage
work with me/*
100^ huile Ms., huili Stokes Goid.^, Das Schwanken ziciscJien i und
e im Auslaut ist in diesen Hymnen nur auf Rechnung des Schreibers zu
setzen.
101*» din buada: „a gift of victory" Stokes. Allein d4n wird hier im
Sinne von ars zu neJwien sein (Z.^ 238).
102» rop flatha Stokes Goid.^ p. 184, ro flatha Ms. Ueher den Gen.
hei esse vgl. Z.* 916.
103« ro gab: des Reimes wegen (fair 103^) wird wohl gaib zu
schreiben sein, vgl. Z.'^ 462.
104^ fordou rabat: vgl. V. 09*.
105» irriched: i. irrig-iath i. hf ferann ind rig nemda.
106*» no chosuagur: „iftltom I rely on (?/' Stokes.
106^ vgl. Jly. 1, 2; 6, 24. Der Vers hat eine Sübe zu viel.
I 6 Broccan's Hymuus. 39
Anhang
zu
Brocean^s Hyranas auf Brigrita.
Die Zahlen vor den lateiniscJhen Stücken bezeichnen die Cajtitel in
der Vita des Cogitosus {Acta Sanctorum Febr. 1). Die irischen Stellen
stammen atis der Vita im Lebar Brecc.
Zu V. 13:
Die folgende Legende über amra plea findet sich Leb. Br. p. 82, wo
der leere Raum unter dem Texte des Feiire durch ein längeres Fragment
aus einer andern Vita ausgefülU ist. Dass es einer anderen als der
Leb. Br. p. 61^ überlieferten Vita angehört, beweist das zu V. 27. 28
Mügetheüte.
Amra plea i. cathir fil ior brd mara torren, vel plea cathtr fil do
Brigt^ ior brü inber mara, ocus is e a hord side fil oc xnuntir Brigte.
Et sie factum est id, i. Brigt^ ro föid morfessiur uathi do föglaim uird
Fetalr ocus Pöil, uair na ro chind Dia di fen dul, ocus ni tliucsat in
ord, CO ro föid in tresfechtsa sair ocus a mac dall si leo, uair cech ui
no chluined side ba mebar lais. In tan tra rancotar muir n-ichtt {vgl.
Z.^ 68), tanic anfud döib co mör forri, co ro laiset sfs a n-ingir, co ro
lean for bendchopar ind aurtige, co ro laiset sortem inter se imthecht
sfs, conid don ddll dorala techt sis. Obsolbit ille in ingair ocus
sdctit ann sin co cend m-hliadna, oc foglaim in uird, co torachtatar in
fiallach aile o Rüaim chuice sium, conus tarla anfud döib beos isin baile
cetnsi, CO ro lecset ingcorum sis, co tanic in mac dall leo anis co n-urd
plea lais ocu^ co clug taitnemach, ocus is e maires indiu, i. ord plea.
Zu V. 25, 26:
4. Exinde baec, cum tempus matutum advenit, in opus coaguli, ut
de turbato vaccarum lacte butyrum congregaret, a matre transmissa est:
ut sicut aliae feminae boc opus exercere solebant, ipsa quoque aequali
modo perageret, et cum ceteris in tempore placito vaccarum fructum ac
pondus mensuratum butyri soll tum plcnissime in usum redderet. Sed
haec moribus pulcberrima et hospitalis virgo, oboedire magis volens Deo
quam hominibus, pauperibus et bospitibus lac largiter et butyrum dis-
tribnit. Et cum secundum morem opportunum advenit tempus, ut omnes
redderent fructum vaccarum, ad eam perventum est. Et cum coopera-
trices ejus monstrabant sua opera completa, quaesitum est a beata supra
dicta virgine, ut et ipsa similiter assigiiaret suum opus. Et ipsa matris
timore pavida, cum non haberet quod monstraret, quia totum pauperibus
erogaverat, crastinum non procurans tempus et inexstinguibili flamma
fidei accensa ac firma ad Dominum se convertens oravit. Nee mora:
40 I ^ Broccan*8 Hymnus.
Dominus vocem virginls audiens ac preces, largitate divini muneris, sicut
est adjutor in opportunitatibus, adfuit et pro sua iu se rirgiue confideute
affluenter butyrum restituit. Mirum iu modum lila hora post orationem
virgo sanctissima nihil de suo opere deesse ostendens, sed super omues
cooperatrices abundans se monstravit complesse suum officium . . .
Leb. Br. p. 63», 10: Fecht and tanic for mcrimain Brigte tria rath
in spir^a noib techt do fiss scel a mathar böi i u-daire, co ro chuindig
ceat a athar, actis ni tharut di. Araide dochuaid si cen chetugud do
Dtibthach. Ba heim don mathair intan do riacht, ba saethrach ba gall-
rach in maiJiair, oetis ro . . . dar essi a matJuir, ocus ro gab for lesug^rf
na hairge. In cetna maistred tra dos gni B., ros fodail a thorud i n-dfb
rendaib dec i n-onoir da apsfaZ dec in duileman, ociis tö suidig in tres
cuibrend X. cor ba mou he indäs cecÄ ciiibrend, i n-onoir l'su Crist,
actis dos rat uli iarom do bochtaib in choimded. Ko machtnaig immm-ro
buachail in druad iu n-ordnugu^ tue B. fo^-sin fmmum. Is and sin
atbert B.: Crist coua dib apsto/u X dorigne precept do ddinib in domain,
is na ainm sasaim-sea bochtu ar bid Crlit i persaind cech bocht iressach.
Luid in t-ara (i. in buchail) do thaig in druad, ocus ro iarfacht de in
drai actis a ben : in maith lesaiges inn 6g iu äirge, ut dixit in t-ara
[i. in buachail): „am buidech-sa cipindus ocus at remra na löig^S uair
ui ro lam öcnach m-Brigte ina hccmais. Dobert iu t-ara rusc lais, ocht
n-düird ina ardi. Dixit in t-ara fria B.: „doraga in drai cona mnäi do
linad in rüisc sea do immim na togorta" (i. na hairge). „Mo cheu
doib" ol B. Tanic in draf ocus a s^tig don airge co n-acutar na löig
remra. Ferais B. failte friu actis tue biad doib. Is and sin atbert ben
in druad fri B.: „Ised tancamar da fis düs in ros gab gim innf ro
herbad duit. Cid fil d'immim ocut?^' Ni boi aice-sium i n-erlaime acht
torud aenmhaistrcda co leith, ocu^i dos bert in leth hi sin for tils. Ro
föitbestar lasodain ben in druad ocus ised atbert. „Is maith" or si „do
Ifnad rüisc möir accum in m^it n-imme sea." „Linaid bar rüsc" ol B.
ocus dobera Dia imm ind." No thoged si beus ina culid ocus dobercad
letbtoraid cecha fecais esti, uair nir b* ail do Dia a henech-si do breith,
CO ra Hnad in rüsc fon indus sin. Ocus ised no gebed si oc techt Ina
culid: „A Dö a mo ruri-sea | connic ina huli sea | bennach a D6 nuall
cen geis | cot laim deis in culid sea | Ti mac Muire mo chara | do
bennachad mo chuile | flaith in domain cö himbel | ron b^ imbed la
suide." Ro ermitnig in draf ocus a setig in coimdid triasin firt atchonn-
catar conid ann sin atbert in draf fria B.: „In t-imm ocus na bü
ro bligis idpraim-sea duit iat; nis bia i n-daire dam-sa acht fogain
don choimdid." Ros frecair B. do ocus atbert fris: „Ber-siu na bi'i
ocus tabair dam-sa sairse mo matJiar.*^ Atbert in druf: „Acht saer>
faithir do mcUhatr, doberthar duit na bi\, ocus secip nf atbera,
dog^n-sa". Ro fodail B. na bi\ do bochtaib octis do aidilcnechaib De.
I 5 Broccan's Hymnus. 41
Bo baitsed in draj ocns ba hiressach ocus böi Ic coimtecht Brigte osin
immach.
Zu V. 27, 28:
6. . . . Nam ciyn illa aliquando in caldaria lardum advenientibus
hospitibus coxerat, cani adulanti ac tlagitanti misericorditer illud
tradidit : et cum lardum de caldaria tractum ac postea hospitibus esset
dlvisum, ac si neu esset dcmptum, plenissimc rcpertum est . . .
X<r6. Br, p, 02^, 55: Luidset diu aigid co VuhtJuidiy rannais D«/>-
thach assil t-salll [sie) hi cöic töchtaib ocus fordcaib oc Brigit dia
m-bruith. Do luid cii goirt elscotbach isin tech. Do rat B. di in cöiced
töcbt ar throcaire. 0 rus caitb in cd in locht sin do rat B. töcht alle
dö. Tanic D. iarsin ocus atbert fria B.: „In ro berbais in saill ocus in
inarait uli na herranda?*' „Airim-sea iat'^ ol B. Ko airim D. ocus ni
thesta ni dib. Itchuatar na haigid d6 D. iunf do rigne B. „At imdai*' or
p. ,,ferta na hiugine sin*^ Ni ros caitbset iarum na haigid in biad, uair
roptar esindraicce, acht ro födlat do bochtaib, ocus do aidelcnecha»6 in
choimded.
Aehnlich in dem von Brigit handelnden Fragment, Leb. Brecc.
p. 82 {s, S. 39): Foglaid tanic co Dubthach co tue assill isin coire dö
ocus co n-derna Y blogai de. Ro earb do Brigt^ a coimet, co tanic cu
truag chuice-si octis co tarnt na V bloga asin coire i iiadnat9e in
öclaich, ocus frith iarom na V bloga isin choire. Ro hindiss^d do Dub*
thach sin, ocus dobert Dubthach ferann di, i. rethet daurthige i tuaith
da muige.
Zu V. 29, 30:
7. Et eadem messores ac operarios couvocavit in messem suam: et
facta illa messorum conventione nebulosa ac pluvialis dies illa accidit
coDventionis , et pluviis largiter ex nubibus effusis per totam
illam in circultu provinciam ac rivulis guttarum affluentia per convalles
et rimas terrarum currentibus, sua messis sola arida sine pluviarum
impedimento et perturbatione perstitit. Et cum omnes messores ipsius
undique regionis pluviali essent die prohibiti, sui sine ulla umbra
caliginis vel pluviae illa die tota ab ortu usque ad occasum solis
messurae opus Dei potentia exercebant.
Cf. Leb. Br. pag, 65^ Un. bl: Ba do fertaib B. i. methel mor böi
aicce og buain, suigis fleochad a muig Life ocus no cor fer banne Ina
gort-si trla ernaigthi m-Brigte.
ZuV. 31, 32:
8. Ecce inter ceteras virtutes ipsius hoc opus dignum admiratioue
videtur esse. Advenientibus enim Episcopis et cum ea hospitan-
tibns, cum npn haberet unde eos cibaret, adjuta Dei multiplici virtute
sollto more abundanter, ut sua poscebat necessitas vaccam unam
42 15 Broccan's Hymnus.
eandemque tribus contra consuetudinem in una die vicibus mulsit:
et quod solet de optimis tribus vaccis exprimi, ipsa mirabili eventu de
una sua expressit vacca.
Cf. Leb. Br. p. 65^, lin. 41: Fecht ann tancatar VII n-epscoip co
B. octis ni böi aicce-si ni dob^rad doib. lar m-blegan na m-bö fa tri
ro bliged tra doridise na ba in tres fecht ocwt ba huilli inas cech blegun.
Aehnlich in dem Fragment auf p. 82; Ocht n-espmc d€C taucotar
CO Brigit a hdib bruin chualand o thelaig na n-espoc co loch Idmnachta
hi toeb Cille dara atuaid. Co ro fiarfaid hr'igit dia coig i. do Blathnait,
in roibe biad aice, et dixit illa non. Ocus ba ndr la Brigt^, conddbert
in t-aingel na bai do blegan itcrum corus blig Brigt^ co ro Ifusat
na dabcha ocus no Ifnfatis lestra Laigen uiie, ocus co u-dechaic2 in loim
tarna lestra co n-dcrnai loch de, inde Loch lemnachta dicitur.
Zu V. 33, 34 :
9. . . . Nam haec cum suas opere pastorali pasceret oves, in
campestri et herboso loco largitate nimia pluviarum perfusa humectis
vestibus domum rediit: et cum umbra solaris per foramina domus
intrinsccus intraret, illa umbram obtusa oculorum acie, arborem fuisse
transversam et fixam putans, desupcr suam complutam vestem
posuit. Et tamquam in arbore graudi et firma, in ipso tenui solari
umbraculo vestis perpendit.
Zu V. 35, 36:
10. . . . Cum euim haec Sancta Biigida in agro juxta gregcm ovium
pascendum cura pastorali esset sollicita, alius nequam adolesceus
callide subripiens et ipsius largitafem in pauperes probans, et mutato
semper habitu ad eam septies veniens, septem ab ea verveces in una
detulit die et in secreto abscondit. £t cum grex ad vespenim de more
ad caulas fuisset dirigendus, duabus vel tribus vicibus diligcntissime ad-
numeratus sine damno sui mirum in modum totus integer repertus est
numerus. Et admirantes qui conscii facti fuerant virtutem Dei manifeste
factam per virginem, septem quos absconderunt verveces ad suum
dimiserunt gregem. Et ille gregis numerus nee plus nee minus,
sed ut ante integer repertus est.
Cf. Leb. Br. pag. 66», lin. 17: Dia m-böi B. oc ingaire chaerech,
tanic gataige chutcce ocus tall YII multu uathi iama hatuch for tüs.
Araide o ro hairmed in tret, foritha doridisi na muilt tria ernaigthi
m-Brigte.
Zu V. 38:
11. Mirabili quoque eventu ab hac venerabili Brigida leprosi cerc-
visiam flagitantes, cum non haberet illa, videns aquam ad balnea
paratam, et cum virtute fidei benedicens, in optimam convertit cere-
visiam et abundanter sitientibus exhausit . . .
I 5 BroccaD's Hymnus. 43
J^ V. 39:
12. Poteiitissima enim et iDeffabUl fidei fortitudine quandam
femnam post votum integritatis fragilitate humana in juvenil! voluptatis
desiderio lapsam et habentem jam praegnantem ac tumescentem
Uterum, fideliter benedixit: et evanescente in vulva conceptu sine
partu et sine dolore eam sanam ad poeuitentiam restituit . . .
Zu V. 40:
13. Quadam enim die cum quidam ad eam salem petens veuiret,
sicut ceteri pauperes et egeni iiiuumerabiles venire solebant pro suis
uecessitatibus, ipsa beatissima Brigida in illa hora salem factum de
lapide quem benedixit, in opus poscentis sufficienter largita est . . .
Cf. Leb. Br. p(tg. 65^, lin. 45: Fect ann din ro gab mian' araile
caiUech dö muntir Brigte imm salond. Dorigne B. ernaigthi, co ro sai
in cloicb boi inna Aadnatse i salond, ocus co ro biccad in chaillt«^ iarsin.
Zu V. 42:
14. . . . Kam secundum exemplum Domini et haec oculos caeci
nati aperuit . . . Interdum enim, quem naturalis partus caecum pro-
tulit na tum, fides ejusdem Brigidae, grauo comparata sinapis et
consimilis eidem, oculos simplices et lucidos ingenti miraculo
aperuit . . .
Cf. Leb. Br. p. 65^, lin. 60: Ba do fertaib B. bennachais in clare-
nech CO m-b& slana a da süil.
ZuV. 43, 44:
15. £t quadam die cum una ex adhaerentibus sibi extrinsecus
femina cum filia annorum duodccim aetatis ex naturali procreatione
mata ad eam veniret visltandam cum digna reverentia ut omnes sole-
bant se inclinans et humili collo ad ejus pacificum osculum procedens,
ipsa Omnibus affabilis Brigida ac felix conditis sale divino sermonibus
eam salubriter allocuta est: ac Salvatoris exemplo, jubentis parvulos ad
se venire, filiae manum retinens manu sua, nesciente illa quod
esset muta, et voluntatem Ipsius interrogans, utrum velato capite per-
manere yirgo, an nuptiis tradenda esse vellet, matre ipsius admonente
quod sibi filia nulla daret responsa, respondens matri dixit, se non
dimissuram manum filiae, nisi prius sibi responsum redderet.
£t cum fillam secunda vice interrogaret de re eadem, respondit filia
sibi, dicens: non aliud nisi quod tu volueris, agere volo. Ac sie postea
aperto ore, sine linguae impedimento, et soluto ipsius vinculo sana
loquebatur.
ZuV. 45, 46:
16. . . . Cum enim haec animo esset intenta caelestium meditationi,
nt semper solebat, suam de terrestribus ad caelestia elevans conversa-
44 15 Broccän's Hymnus.
tionem, quandam non parvam, sed graudem lardi partem cum cane
dimisit. Et cum esset inquisita, non alicubi, sed in loco ubi cauis
solebat esse, mense transacto intacta et integra reperta est. Non
enim canis ausus est comedere depositum beatae virginis, sed custos
patiens lardi et idoneus, contra suum solltum morem Divina refrenatus
virtute et domitus exstltit.
ZuV. 47, 48:
17. . . . Nam cum aliquis indigens cibo pauperum eam rogaret, illa
ad eos qui carnes coxerant, ut ab Ulis aliquid pauperi deferret, festi-
navit. At illorum unus stolidissimus famulus, qui carnes coxerat,
insipienter partem nondum carnis coctam in albatum ipsius
sinuatae vestis receptaculum transjecit, et sie illa non suf-
fuscato mantili sed in suo candido colore manente portans pauperi
tribuit. ^
ZuV. 49—52:
18. . . . Confluentibus enim ad eam undique pauperibus et pere-
grinis, ingenti fama virtutum et nimiae largitatis tractis, accedens inter
eos ingratus quidam leprosus optimam de armento vaccam cum optimo
vitulo omnium vitulorum simul sibi dari poscebat. Nee ipsa ejus audiens
preces distulit, sed mox illam quam optimam didicit de omnibus
vaccam et alicujus vaccae vi tu! um elegantem et Optimum roganti
infirmo voluutarie donavit"" et misericorditer suum cum illo trans-
mittens currum per iter lougum et latissimum campum, ne molestiam
in vacca minauda infirmus longo fessus itinere sustentaret, vitulum
post tergum ejus in curru poni praecepit. Et sie eum vacca lingua
lambeus et tamquam proprium diligens nemine eam cogente usque ad
loca destiuata consecuta est ...
I
iJu V. 53, 54.
19. Et quodam intervallo temporis alii nequissimi furcs, qui nee
Deum nee homines verebantur, de alia provincia ob latrocinium venientes
et per amnem grandem facili meatu pedum egredicntes, boves ipsius
furati sunt. Sed eos eadem revertcntes , via Impetus ingentis fluminis
inundatione aquarum subito facta conturbavit. Non enim flumen
instar muri erectum scelestissimam boum fraudem B. Brigidae per
se transire permisit, sed eos fures dcmergens et secum trabens (sie),
boves de eorum manibus liberati loris in comibus pendentibus, ad
proprium armentnm ac boekium reversi sunt.
* 7. 50 wird aber erat verstdndlich, tcsnu man eine weitere Angabe berückaichtigi,
die sich findet Vita S. Brigidae Anctore anonymo, cap, VXI, 49 (L c. p. I24k): Tunc elegernut
optimam ritalam ot dimittenteH illnm, occarrit ei com gemitu magno optima Taccaram, et
in tantüm se iiiricem dilexerunl, ut paeno nullus poBset separare eos.
I 5 Broccan's Hymnus. 45
Cf. Leb. Br. p. 06^, lin, 59: Ba do fertaib B. tallsat mcrlig a damu,
tuarcaib abann Liphe friu, tancatar na doim i tech iarnabarach ocus
etaige na merlech for a n-adarcaib.
^» V. 55, 56:
20. Cum quadam die ipsa sanctissiraa Brigida cogcntc aliqua
necessitate utilitatia conventioncm plebis visitaret In curru sedcns binis
vehebatur eqiiis. Et cum in suo vehiculo meditatione theotica caelcstem
agens in terris vitam suum ut solebat dominatorcm orarct, de alto
procldens loco alter bnito animo cquus saliens sub curru et irre-
frenatus babenis fortiter se extorquens et de jugo semetipsnm
absolvens, equo altcro solo sub suo remanento jugo, ezterritus per
campcstria cucurrit: et sie manus Divina jugnm pendens sine
praecipitio sustentans, et vidente turba ob testimonium virtutis
Divinac secura in suo orans vehiculo, cum uno equo sub curru posito ad
plebis conventionem discursu placabili inlaesa pervenit*. . .
ZuV, 57, 58:
21. . . . Cum aper ferus singularis et silvestris territus et fugitivus
esset, ad gregem porcorum Brigidae felicissimae concitus cursu prae-
ßipiti pervenit: quem ipsa ventum intcr suos cernens sues benedixit.
Deinde impavidus, acsi famiiiaris, cum ipsius permansit grege
porcorum . . .
Zu V. 59, 60:
22. Nam cum aliquando aliquis inter ceteros oiferentes ei mimera
de longa veniens provincia offerct sues pingues, et alios secum
missoB Ire ad suam villam quodam longo terrarum intervallo positam
rogaret, ut ab eo sues acciperet per longum itineris spatium dierum
trium vel quatuor amplius prolixum, cum eo suos missos transmisit
comites: et transacto unius diei itinere in monte confinali regionum, qui
proprio vocabulo nuncupatur Gabor, sues suas, quas in longinquis
opinabatur esse regionibus obvias contra se venire, a lupis directas
per viam et coactas contemplati sunt. Et cum Uli vicinius erant, et
intellexisset suas esse, cognoscens sues proprias et videns agrestes lupos,
qui ob maximam B. Brigidae reverentiam de silvis maximis et campo
Liffi latissimo idonei pastorcs in coactis et minandls suibns laborabant,
advenientibus missis ^ relinquentes eas inlaesas mirabilique hoc evcntu
intellecto, et consueto morc discesserunt. Et sie altero die ii, qui missi
erant, cum suibus factum mirabile narrantes domum reversi sunt.
ZuV. 61, 62:
23. . . . Quadam enim die cum aliquis nulla snffultus scientia
vulpem per regis palatium ambulantem videret, putans illam obcaecatis
sensibus suis feram esse bestiam et quod in aula regis famiiiaris et
46 I ^ Broccan'8 Hymnus.
mansueta esset . . . ignoraret, . . . occidit eam ... Et rex iratus rem
discens gestam, nisl sibi vulpes similis in omnibus calliditatibus, quas
sua vulpes operabatur, restituta esset, illnm jussit occidi ... Et cum
rem gestam sancta ac venerabilis Brigida didicisset . . . currum snnm
sibi jungi praecipiens . . . perrexit in viam, quae ad regis ducebat
palatium. Nee mora: Dominus exaudiens ipsam suas fundentem assiduas
preccs, unam de suis vulpibus feris ad eam venire transmisit; quae
cum velocissimo cursu per campestria veniret et bcatissimae Brigidae
currui appropinquaret, leviter se elevans in cumim intravit et sub
reccptaculo vestis Brigidae se constituens sobrie cum ea in curru
sedebat ... Et cum rex ejus precibus consentire nolnisset . . . ipsa
suam protulit in medium vulpem, quae coram rege et omni multitudino
totos mores et subtilitatcm docibilem alterius agens vulpis in eadem
forma prioris palam omnibus variis lusit artibus. Tunc rex hacc videns
placatns . . . illum solvi et liberum abire, qui fuerat antea reus delicti,
jussit. Nee multo post cum S. Brigida, solutione et libertate facta, ad
suam remearet domum, hacc vulpes inter turbas dolose se torquens et
callide movens, quae alteri videbatur similis, fugitiva ad loca deserta
et silvestria ad suum antrum, multis equitibus et canibus se per-
sequentibus illudens, ac per patentes campos fugiens, incolumis evasit
Cf. Leb. Br. p. G5i>, lin. 48: Fecht ann diu böi hskchlach dö mtmtir
Brigte oc b^m cbonnaid. Dorala dö co ro marb petta sindaig la rig
Laigen. Rö herga&ad in bachlach lasin rfg. Bo forcongart B. for
sinnach n-allaid taidecht asin caillid. Tanic din co m-böi oc clesrad
0CU8 oc espai dona slogaib ocus don rig la forcongt^ m-Brigte. 0 ra
forba tra in sindach a gnimrad, dolluid slan fon caillid ocits sloig Laigen
eter chois ocus ech ocias choin inna degaid.
Zu V. 64:
24. Et cum in alia die anates pectore camali in aqua natantes et
per aera interdum volitantes, Beata vidisset Brigida, eas ad se venire
accersivit. Qus^e pennigero volatu et tanto ardore oboedientiae ejus
vocibus tanauam sub humana cura essent consuetae sine ulla formidine
mnltitudini» ad eam volitabant. Quas manu tangens et amplectens et
per aliquantulum temporis hoc idem faciens, redire ac volare suis in
aera alis permisit . . .
ZuV. 65, 66:
25. . . . Vidit novem viros in forma quadam speciali vanae et
diabolicae superstitionis, et plausum habentes vocis ridiculae ad infamiam
mentis maximam. In quorum viis contritio erat et infelicitas, qui antiquo
hosti, qui in illis regnabat, votis scelestiasimis et jpramentis sitientes
effasionem sanguinis, antequam Calendae illius mensis supervenirent
venturi, aliomm jugulationem et homicidia facere disposueruiit. Qoibus
I 5 Broccan^B Hymnus. 47
reyerentiasima et affabilis Brigida melliflna verborum copia praedicayit,
Qt mortiferis erroribus relictis sna crixnina per cordis compunctionem et
Teram delerent poeoitentiam. Qui faebetndine mentis suae ... in vlam
BaaiR perrexenint: . . . egredicntes illi nefarii imaginem instar viri,
qaem debuissent jugulare, contemplantes, continuo suis jugniantes lanceis
et gladiis decollantes, quasi post triumphum de suo adversario et inimico
cum armis sanguineis et cruentis reversi multis apparuerunt.
Minim in modum cum neminem occiderent, illis visum est sua complesBe
Vota, atque cum nemo dcerat de illa provincia, de quo illi trinmpharent,
Dulla dubietas pro hac rc alicui persistens, largitas muneris divini per
Sanctam Brigidam facta omnibus innotuit . . .*
Zu V. 68:
26. . . . Illam enim Lngidus quidam, valdc validus et virornm
fortissimns, duodecim virorum opera per semctipsum tanta fortitudine
sui^ corporis in una cum vcllet laborans die, et cibaria quibus duodecim
snfficienter viri vesci possent, similiter comedens . . ., dcprecatus est, ut
pro se Dominum oraret omnipotentem, ut ejus ingluviem, qua superflua
devorabat, temperaret, nee antiquam virtutem sui corporis per hanc
amisisset causam. Et sie ipsa Brigida illum benedicens, et pro iilo
Dominum orans (sie); ipse postea victu unius viri satis contentus,
ac, ut antea solebat, laborans sicut duodecim operarii operabantur, in
eadem antiqua permansit virtute.
Zu V. 69, 70:
27. Arbor quaedam grandis et maxima, ad aliquem parata usum
ab iis, qui artificia ezercere solebant in silva lignari, securibus excisa
est ... Et cum nee multitudo virorum nee vires boum et variae arti-
ficum artes movere vel trahere eam arborem nullo modo poterant,
recedentibus cunctis ab ea per fortissimam fidem B. Brigidae . . . eam
gravissimam arborem Angelica virtute per Divina mysteria nullo
mortalium auxilio levantes sine ulla difficultate ad locum quem voluit
S. Brigida destinatum detulerunt . . .
Zu F. 71, 72:
28. Et nostro occurrit animo non exciudere et hanc virtutem silentio
nostro, quam inter innumerabiles virtutes eadem operata est Brigida
venerabilis. Quidam enim vir secularis et gente nobilis et dolosis
moribus exardesceus in alicigus feminae concupiscentiam et quomodo
ejus concubitu frui posset callide cogitans, ac suam sentem argen-
team pretiosamque in depositum sibi commendans, quam dolose retraxit
illa ignorante et jecit in mare, ut cum ipsa non posset reddere sibi
esset ancilla et ejus postea uteretur ut vellet amplexibns ... Et haec
timens pudica femina, tanquam ad civitatem refugii tutissimam ad
Sanctam confugit Brigidam. Quae cum talem comperisset causam, vel
48 I ^ Broccan's Hymnus.
quid pro hac rc agere debuerit cogitarct, cum necdnm verba comp! esset,
supervenit ad eam quidam cum piscibus de flumlne tractis, et cum
iliorum ilia piscium illico fuissent excisa, sentis illa argentea, quam ille
crudelis jecit in mare ob causam snpra dictam, in medio unius ex
piscibus reperta est ...
^ V. 73—76:
29. Et bis miraculis gloriosum et clarissimnm cum aliqua fidcli
fem in a bospitium jungi debct: quo prospcrum itcr faciens S. Brigida
in Dei voluntate, in amplissimo campo Breg cum dcclinasset ad vcsperam
dies, ad babitaculum ejus veniens cum ea pernoctavit. Quae . . . cum
non baberet propter suam inopiam, unde ignem nutriret et cibum
coqueret, unde tales bospites cibaret, incidens ligna tclaria, in
quibus texturam telarum operabatur, in pastum ignis, vitulum suae
vaccae, quem occidit super struem istorum ponens lignorum, igne
assavit, cum bona voluntate. Et coena in Dei laudibus facta et nocte
adsuetis transacta vigiliis expergiscens post illam de manc noctem,
ut nullum de receptione et refectione S. Brigidae ulHus rei sustineret
damnum ipsa bospitalis, quae vitulum suae amiserat vaccae, alt er um
in eadem forma vitulum cum sua invenit vacca, quem ut priorem
ipsa dilexerat; et telaria ligna similiter sibi prae ceteris reparata,
in tali forma in quantitate, in qua priora fuerant, contemplata est . . .
Cf. Leb. Br, pag. 65^, Un. 64: Ba do fertaib B. dia tarla si cusin
m-bandtrebtbaig lassair a muig Chail, co rus marb loeg a bö do B. octis
CO ro loisc a garmain föi. Dorigne Dia for B. co m-ba hogslan inn
garmain iarnabarach, octis boi in loeg immalle ria maihair.
Zu V. 77—80:
30. . . . Tribos enim leprosis et infirmitatibus oppressis . . .
vas largita est argen teum. Et ne illis esset causa discordiae et
contentionis^ si illi inter se dividerent, cuidam in ponderibus auri et
argenti comperto dixit, ut inter iilos tres boc vas ponderaret tribus
aequalibus partibus. Et cum excusare se coepisset, dicens ponderari
se aequaliter non posse, ipsa felicissima feminanim Brigida
apprebenso vase argenteo ipsum allidit contra lapidem, et
confregit in tres, ut voluit, aequales et consimiles partes.
Mirum in modum cum postea ipsae tres partes ipsius vasis argentei in
pondere essent emensae, nulla pars alia minor vel major,
quae aliam superaret, licet uno obolo, de bis inventa est tribus
partibus . . .
Zu V. 81—84:
31. . . . Nam vestimenta transmarina et peregrina Episcopi
Gonlaei decorati culminis, quibus in solemnitatibus Domini et in vigiliis
Apostolorum sacra in altaribus et in sanctuario offerens mysteria ute-
I 6 Sanctan'B Hymnus. 49
batdr, panperibus largita est. Et cum tempus qolemnitatis advenit,
secundum consuetudinem ut ipse summiis pontifex populornm suis indntus
esset mntatoriis vestibus, S. Brigida, qaae priora vestimenta iliius epi-
scopi Christo in forma paüperis posito donaverat, alia similia per omnia
vestimentis prioribus, tarn texturis quam coloribus, quae in illa hora a
Christo, quem per panperem induebat, perlata sibi in carru duarum
acceperat rotarum, tradidit pro aliia . . .
Z%k V. 85—88:
32. . . . Quidam enim compulsus quadam ncccfisitate indigens
mellis sextarium eam precatus est. £t cum ipsa Brigida mente
doleret, dum non baberct paratum mel, quod illi roganti donaret,
murmur apum sub pavimento domus, in qua tunc ipsa fuerat, ex-
anditum est Et cum ille locus, in quo suis apes vocibus sonabant,
perfossus et scnitatus fuisset, repertum est in eo quantum sufficiebat in
opns poscentis. Et sie ille ab ea recepto mellis munere quantum sibi
oecessitas poscebat, ad sua gaudens rc versus est habitacula. (F. 88
»clmni eigne Ausschmückung des Verf. zu sein.)
^. Sanetan^s Hymnus.
Als Verfasser dieses Hymnus gilt Bischof Sanctän, von
Geburt ein Brite, der ebenso wie sein Bruder Matöc, nach
Irland einwanderte. Dieser Hymnus enthält eine verhältiiiss-
mässig grosse Anzahl dunkler Stelleu (V. 3, 5, 11, 18). Er
endete urspi-ünglich Y. 20, die folgenden Verse, in denen
Sanctän selbst angerufen wird, sind erst später dazu ge^
kommen.
Jeder Halbvers enthält sieben Silben; in V. 21 — 24 hat
jeder erste und dritte Halbvers acht Silben.
Ateoch rig n-amra n-aingel, uair is ed ainm as tressam,
Dia dam frim lorg, Dia tuathum, Dia dom thüus, Dia
dessam*!
2^ Es fehlt eine SUbe.
50 16 Sanctaii*B Hymnus.
Dia dorn chobair noebtogairm* ar cech guasacht nodguasim*
4 drochet bethad bid issum bennacht De athar üasum.
Huasal trinoit don foscai* do nach airchenn bas baile*
an* spirut noeb nert nime, Dia athair, mor mac Maire.
Mör ri fitir ar fine, fiadü huas domun dillochC
8 domm anmain ar cech guallocht, nim tharle* derana dibocht.*
Dia lim cech soeth* doringba Crist frisinnle* mo chesta,
abstail immum cotrisat, dorn air-se trinoit testa*!
Domm air trocaire tolam o Crist nad cetla celar*
12 nim thairle* ec na amor,* nim thair mortlaid* na galarl
Nim thairle* erchor amnas sech mac De medras* bodras,*
ainsiunn* Crist ar cech n-eriibas, är thein, ar threthan torbas!
i* üoeb togairm : i. Dei. 3^ nodguasim : i. imbiim hi n-guasacht
. . . (Rest unleserUch). Stokes übersetzt versuchsweise: „against every
danger that I rük (?/S Aüein nodguasim kann schon des Beimes wegen
nicht richtig sein.
6*^ i. ron thodiusca abbas peccaid . . brath quia ad similitudinem
Dei facti sumus. 6^ i. is do a öenur donach airchend b&s na
baile. armad sinne immorro if . . . ocus bas . . . Stokes übersetzt: „Let
(the) high Trinity raise us, to every one a holy death (be) certain!^' Vgl,
olais (= ol is?) airchenn teicht do öcaib | beith fo ötoil maic Maire
{Cod. Boern., Goid.^ p. 182).
G» an: hi fertaib oais himmirbailib.
7^ dillocht: i. dillochtaigthe i. cen locht ata Dia.
8^ nim tharle: i. ni rom taidlet. dibocht: gl. i. cen dia occi
acht . . . Stokes übersetzt: „let not demon's anguish (?) touch me."
9» scth Ms. (vgl. V. 19*»): i. cech toirsi no galar.
9^ frisinnle: i. ro frithaile.
10^ i. ti in trinoit testamail domd . . diuth no tresta i. r . .
\\^ i. ni celar f cätlaib no nl dichliter a ch<5tla. Damach übersetzt
Stokes: „whose songs are not hidden^^ (?).
1S& i. ni tharda li tassi form. amor: isse amör ^ia i. uch ach.
12^ mortlaid: i. quando plurimi pcriunt uno morbo i. lüathöcai . . .
13* nim thairle: no nim thuisle i. ni tharda tuisliud form.
19^ medras: i. medarfis i. medras infiss. bodras: i. bodarfis i.
buadres in fis disponitur i. erchor . . bodras sech mac.
14» ainsiunn: cf. Hy. 1, 11.
I 6 Sanctan's Hymnus. 51
Ar cech n-eiclind bas eslinn* dorn churp co n-ainbthib hua-
thaib* ■
16 domm air* fiado ccch thratha*, ar gaeth*, ar uscih luathaib*!
Luathfe molthu* mute Maire bages* arbaga finna
friscera* Dia dulech lurech* arbaig* mo thenga.
«
Oc digde* De de nimib mo chorp rop sigith* soethrach*
20 ar nad ris* iffemn uathach, ateoeh in rig adroetach*.
Ateoch rig.
15» bas eslinn: i, bd^ inill. Allein bas wird hier 3. Sg. reJat. Conj.
Freies, sein (Z.* 494). So übersetzt auch Stokcs: „that it dangeroiis to
my hody." Zu eslinn vgl. is nöi tholl dia n-eslind ^las „he is a Udky
hark in (sie) dangerous perü** St. Ooid.^ p. 180 (B. of Leinster und
Cod. S. Pauli in. Carinthia).
15^ i. fil CO n-anbthib ocus co n-uathaib. Allein uath ist Adjectiv.
16» i. ti dorn törithin. cech thratha: i. etir la ocus aidchl,
vgl. celebrad cech^ tratha, sine intermissionc orat L. Ilym. fo. 2^
{Goid.* 63).
l6^ i. ar irchor gaithe. ar usc. 1.: i. iluminibus.
17» i. molada; vgl. a molad maissiu mdcnib luaidfidir Idedib limsa
Cod. S. Pauli (Goid* p. 176).
17^ i. rö erbaig. Stokes übersetzt : „who fights for white fights", und
bemerkt dazu: „t". e. I supposc, for good causes." Warum nicht: „w/k)
fights good fights*^? {vgl. irbäga contentiones Z.' 656; finna: gl. mathe).
Vielleicht ist fenna zu schreiben.
18 Stokes übersetzt: ,yElemental God will answer, ,a corslet which
haitles against my . . .*'* (?) dulech: lies dulem.
18» Jiat eine Silbe zu wenig. friscera: i. frceraid.
18^ lurech: i. dia. arbaig: i. erbagess i. asandcna baig.
19^ sigith: hierzu führt Stokes eine Glosse aus der Dubliner
Handschr. IL 3. 18 {p. 540) an, in welcl^er dieser Vers citirt wird:
„sigid i. bnan ut est oc digde de don. \Jeg. de nimib] mo corp rop sigid
saethrach rl." sethrach Ms. (cf V. 9»), gl. vel sethach.
20» amadris: i. cona ris.
so^ adroetach: i. roatchius.
4*
52 17 Patrick*8 Hymnus.
Epscop Sanctan sca* sraith milid aingel cloth glan gel,*
ro söera mo chorp for talmain, ro noeba m'anmain for neml
Rom bith oroit let, a Maire, rop trocar ri nime dun,
24 ar guin ar guasacht ar gabud a Crist for do snädud* dünl
Ateoch in rig s6er suthain öengeinne De diar fethim,
romm ain ar gaibthib geraib mac ro genair i m-Bethil.
7. Patriek^s Hymnus. '
Dieser merkwürdige Hymnus wird dem S. Patrick selbst
zugeschrieben. Nach der Vorrede soll er ihn für sich und seine
Mönche zum Schutze gegen die Nachstellungen des Königs
Loegaire gedichtet haben. Er war aber dann für Jeden eine
Lorica gegen allerlei Feinde des Leibes und. der Seele; er hiess
faed fiada, was Stokes mit „guard's cry" übersetzt Stokes theilt
auch eine zweite Version mit, die sich in der Vita Tripartita
S. Patricii findet (Oxf. Ms. Rawl. B. 512). Ich habe dieselbe
zwar niclit neu coUationiren können, lasse sie aber trotzdem
hier nach Stokes abdrucken (B), weil sie für die Kritik von
grossem Werthe ist. Dieser Hymnus hat sicher ursprünglich
metrische Form gehabt. Dieselbe ist aber durch Interpolationen
und durch Abänderung des ursprünglichen Wortlauts sehr ver-
21» Für die, Abhürzung sca schrieb Stokes Goid.^ p. 148 serca („love
thou'*); Remarks^ p. 70 corrigirt er dies in sancta und übersetzt saucta
sriüth durch „holy senior" (,,sruith, like fiaith, is feminine ^ Ühough
applied to a male*^). Ihis vereinzelte lateinisclie Wort würde wegen des
Namens Sanctan gewäJüt sein. Ich habe nur noch ein met^iscftes
Bedenken: die drei folgenden Verse haben je acht Silben in der ersten
Hälfte, so dass wir auch in diesem Verse acht Silben erwarten sollten.
l<Js ist dies das O'Don. Ir. Gr. pag. 480 unter dem Namen Seadna rer-
zeiclvnete Versmass.
2i*> gel glan Ms. Die Umstellung ist nach Stokes^ Vorgang des
Reimes wegen erfolgt. Zu milid aingel vgl. mil Crist Fil. Juni 3, mit
der Glosse: i. milid Crist h6.
%4> for do snädud diin: vgl. Hy. 1, 2; 5, 106. donädad Ms.
I 7 Patrick's Hymnus. 53
dankelt worden. Auf die Spuren der metrischen Form habe ich
in den Anmerkungen unter dem Texte hingewiesen, ohne im
Texte selbst etwas zu ändern. In der Abtheilung der Zeilen bin
idi nur V. 53 — 57 von Stokes abgewichen.
Atomriug indiu niurt tren togairm trinoit
cretim treodataid foisi^m öcndatad i n-dülemain dail
1 Ist niurt (neurt B) mit Stokes cds Dativ oder ist es als Accusativ
zu fassen? Für den Dativ spricht zunächst die Form, als solche; den
unverkennbaren Acc. finden wir V. 43 in fri cech nert (fri cech neurt B).
Dass die Dativpartikel do fehlt, ist auffallend, darf aber als eine beson-
dere AUerthümliehkeit gedeutet werden, die Stokes Goid} p. 154 noch
anderweitig belegt. Bedenklich ist das n hinter niurt V. 5. Allein dies
beweist zunächst nur, dass der Schreiber der Hdschr. niurt für den Acc.
hielt. Hat doch der Schreiber von B sogar ciall, rose u. s. w. V. 28 fl.
wie Accusative behandelt. Wäre niurt wirklich Acc, so müsste man das
n auch vor gene V, S, vor A6 V. 26 erwarten, wo es weder in A noch
in B vorhanden ist. — Wie togairm trinoit zu construiren ist, lässt sich
nicht leicht ausmachen. Stokes übersetzt „an invocation of (the) Trinity*',
indem er trinoit als unregelmässige Genetivform auffasst. Durch die
Wiederholung des Verses am Ende des Hymnus ist der Wortlaut desselben
gut verbürgt, so dass es getoagt wäre, ihn durch Conjecturen zu ändern.
Ich halte trinoit für eine Apposition zu togairm, obwohl dieses Wort im
FiUre allerdings mit dem Gen. construirt zu werden pflegt, vgl. togairm
Semeoin Jan. 5, togairm Findtain Febr. 21, Alexandri 26; togairm aber
ist wahrscheinlich eine verkürzte Dativform (Z.* 269), der Construction
nach zu niurt parallel stehend.
2 fofsitin Stokes, foisin Ms. (A). Stokes verweist auf Lü). Hy. fol. 11 :
cretem öenatad co foisitin tredatad {Goid.* p. lOlV Er übersetzte:
„1 believe in a Threeness with confession of an Oneness in (the) Creator
of iihe) universe'^, hat aber neuerdings i n-dulemain dail durch
„in Den judicii" erklärt. Ich nehme daran Anstoss, dass St. übersetzt,
als ob auch in unserem Texte co foisitin überliefert wäre. Da die
Präposition auch V. 63 fehlt, so ist es bedenklich sie ohne Weiteres zu
ergänzen. Vielleicht ist foisitin gleichfalls Dativ, paraüel zu niurt; dann
möchte ich aber auch cretim ebenso auffassen (nicht 1. Sg. Praes.,
sondern Dal. Sing, von cretem), freilich dadurch genöthigt treodataid
m treodatad umzuändern. Für meine Auffassung von cretim spricht,
dass auch in den folgenden Stücken atomriug das einzige Verbum ist-
Efidlich aber wird öendatad in öentad zu ändern sein, wenigstens ist
54 17 Patrick's Hymnus.
Atomriug india niurt gene Crist cona batliius
4 niurt crochta cona adnocul
niurt n-eseirge co fircsgabail
niurt toniud do brethcmnas bratha.
Atomriug indiu niurt gräd hiruphin
8 i n-urlataid aingol
i frestfd archaingd
hi frescisin eseirge arcenn fochraice
i n-cmaigtliib huasalathracb
12 1 tairchetlaib fätha
viir crstere Fortn sonst nicht vorgekommen. Dann besteht F. 2 atM drei
fünfsäbigen Stücken.
4,-6 in B: . . . is neurt a croctba cona adnacuZ neurt a esseirgi
cona freasgabat2 neurt a thoiniuda fri brithemnitö m-bratha.
G niurt toniud Ä, neurt a thoiniuda JB. Da in den drei vorher-
gehenden Versen ein Gen. von niurt abhängt, so ist wohl auch lUer
{nach B) niurt toniudo zu schreien. Dann hat V. 6 zehn Silben,
wahrend die vorhergehenden nwr acht hohen. Ist bratha zu^ sireichen?
V. 7—16 in B: Attoriug neurt graid hiruphin i n-erlattaid aingiul i
frestai n& n-archaingiul i frescisiu (sie) n-esergi ar cend focraici i
n-ernaigthi uasalathracA i taircetlaib f&thi i preceptaib apstal i n-irifiib
f&ismedach i n-endccai nöebingen i n-gnimaib fer firioin.
7 Stokes fasst gräd als Gen. Plur. Allein soUten toir dann nidU u
an der Spitze des folgenden Wortes erwarten? Dazu kommt, dass die
Cherubim doch nur einen ,ygrad" (ordo) der himmlischen Heersi^aaren
baden. Vgl. Lib. Ily. ll*» (Gotd.* 67): Iseat so i. na IX n-grad (sie)
sa i. angell archangcli virtutes potestates principatus dominationes troni
hiruphim et saraphim. Es ist dies eine bekannte mittelalterliche Vor-
stellung. Daher ist entweder graid zu schreiben, oder es ist grad ein zu
niurt parallel stehender Dativ. Was die übrigen Verse anlangt, so, hat
Stokes mit Becht V. 9 aus B ergänzt, nu/r glaubte ich nach Analogie von
V. 8 den Artikel weglassen zu dürfen. Denn die meisten der folgenden
Zeilen haben sechs Silben, Am meisten weicht V. 10 ab: diesen halte ich
auch desshalb für nicht hierher gehörig, weü er in auffallender Weise
die Aufzählung heiliger Personen unterbricht. V. 14 enthält sieben
Silben: nimmt man am Plural Anstoss, so könnte man i n-iriss schreiben;
legt man Gewicht auf die Uebereinstimmtmg beider Handschriften, so
könnte man i n-irsib schreiben {Gen. Sing, irise und irse Z.* 241).
Dann bleibt nur noch KU viit acht Silben übrig.
I 7 Patrick'a Hymnus. 55
hi praiceptaib apstal
i n-hiresaib fuismedach
i n-endgai nöemingon
16 hi n-gnimaib for firean.
Atomriug india niurt nime
soilse greno
etrocbta snecbtai
20 äne thcned
dene lochet
luathe gðo
fudonma mara
24 tairiscm taiman*
Gobsaidecht ailech.
Atomriug indiu niurt De dorn luamaracht
cumachta De dorn chumgabail
28 ciall De domm imthüs
rose De dorn reimcise
cluas De dorn estecht
briathar De dorn erlabrai
32 läm De domm imdegail
intech De dorn remthochtas
17— S5 in B: Attoriug neart nime soilUi greine etrochta äsci lilathi
gaithi fudomna mara 'tairismigi talman cobsaidi alech.
17~S6 Wie die Aspiration nach &ne lind die Form tairisem beweisen,
sind alle ersten Wörter als Nominative zu fassen, (Stokes übersetzt un^
Sfenau: „In light of Sun" etc.) In V. 18, 20, 21, 22 sind je vier Silben,
m V. 19, 23, 24, 25 sind je fünf Silben. Da nun ausserdem etrochta
snechtai (vgh jedoch die Äenderung in B) die Reihe der feurigen Dinge
unterbricht, so wird es woM ursprünglich hinter luathe ^^the gestanden
haben. 24 talmaiu Ms.
V. w—Ax in B: Attoriug indiu neurt ä6 dorn lüamairecht cumachta
n-dö dorn congbäil ciall n-dä dorn tJiiir (sie) rose n-d^ dorn imcaisin
clüas n-dö dorn ^istecht briathar n-de dorn erlabrai lÄm n-d^ dom im-
degail intech n-d^ dom remthechtus Sciath d^ dom imditen sochttiiti d^
dom anacul ar indledaib demna ar aslagib dualac^ ar foirmdechaib
acnid -ar cech n-duine midtlthracair dam i c^in anoccus i n-uathud i
sochaidL
56 17 Patrick's Hymnus.
sciath De dorn ditin
sochraite De domm anucul
36 ar intledaib demna
ar aslaigthib dualche
ar irnechtaib aicnid
ar cech ii-duino midüthrastar dam
40 i cein ocus i n-ocus
i D-uathed ocus hi sochaida'
Tocuirius etrum thra na huile nort so
fri cech nert n-amnas n-etröcar fris ti dorn churp ocus domm
anmain
44 fri tinchotla saibfätho
fri dubrechtu gentliuchta
fri sdibrechtu heretecda
fri himceUacht n-idlachta
48 fri brichta bau ocus gobaiid ocus druad
fri cech fiss arachuiliu aiiman daini.
26-41 Auch dieses Stück wird ursprünglich eine bestimmte metrische
Form gehabt haben, es ist aber schwer dieselbe zu restituiren Sechs
Verse (von niurt D6 an gerechnet) haben secJhs Silben, V. 34 ist durch
Aufnahme von imdften (aus B) gleichfalls auf sechs Silben zu bringen.
Gewagter wäre es V. 33 remthecht {vgl. tairmthecht Z.* 879) für rem-
thechtas zu schreiben. Aber es bleiben V. 28, 30 mit fünf, F. 31 mit
sieben, V. 27, 35 mit acht Silben; die letzten drei Zeilen haben neun,
sieben, neun Silben, wenn die bekannte Abkürzung für „und** richtig
durch ocus ersetzt ist — V. 38 übersetzt Stokes jetzt: „Against soUcita-
tions of nature" {Remarks^ p. 70V V. 28 ist domm imthi\8 von Stokes
durch „to guide me" übei'setzt.
V. 42—49 in B: Tochuiriur etrum indiu inna hule ueurta sa fri cecii
neurt n-amnus n-^trocar fristaf dom churp ocus dom anmain fri tair*
cetlaib saebf&the fri sacbrechtaib ban ocus goband ocus dru4d fri cech
fis aracuiliu corp ocus nnmain dam.
42—49 Der Unterschied der beiden Handschriften ist hier sehr gross.
Schreibt man F. 46 hertecda für heretecda, so haben V. 44—47 je sieben
Silben. Lin. 42, 43, 48,' 49 haben entweder nie eine metrische Form
gehabt, oder dieselbe bis zur Unken/ntlichkeit verloren. Zu V. 42 vgl.
Fis. Ad. 1: töcurid dochum uimi chuci lucht na deirce („he caUs up to
liim unto hcaven the folk of chariUf* Stokes). Stokes übersetzt: „So hare
I invoked all these rirtucs between me \and thesel against every cruel,
I 7 Patrick's Hymnus. 57
Crist domm imdegail indiu ar ueim
ar loscud ar badud ar guin,
52 conom thair ilar fochraicc.
Crist lim Crist rium Crist im degaid
Crist innium Cri^ issimi
Crist üasum Crist dossum
56 Crist tuathum Crist illius
Crist isius Crist i n-erus.
Crist i cridiu cech duinc immim rorda,
Crist i n-gin cech öon ro dorn labrathar,
60 Crist in cech rusc nom dercffidai',
Crist in cech cluais ro dam chloathar.
mercüess power." Tocurius ist jedoch soviel als inpüari, ascivi; vgl. is
indarbud demna, is tocuired aingel Fei. Epü. 53. Durch Ergänzung
ron y^and Üiese^^ sucht Stokes die sonst hei ctcr übliche Construction
herzustellen (rgl. Z.' 656), aber worauf soU sich „tJiese'* beziehen?
„Zwischen" verlangt immer zwei Parteien, könnte die Bezeichnung der
zweiten hier vielleicht durch fri eingeleiiet sein? V. 49 übersetzt Stokes:
„Against every knowUdge that deßles mcn's souU". Allein die Bedeutung
ron arachuiliu ist nur errathen, indem Stokes an „col Gen. cuil «n",
femer an arruculigcstar i. sechis arnioeillestar gl. i)ro[fa]iiante Ml. 63»
erinnert und ein Verb archuilim voraussetzt. Beitr. VII, 54 betrachtet er
arachuiliu als „U-imperfect** {„with an obscure' infixed pronoun" Goid.^
p, 156); wo aber bleibt die Imjyerfectbedeutung? Für anman verlangt
Stokes anmain „acc. pl. of aiüni^^; aiimain ist aber Acc. Singularis,
ebenso duini Gen. Shig.
V. 50-61 in B: Crist dorn imdegail ar cech neim ar loscud ar b&dudh
ar guin conimraib ilar fochraici.
Crist lim . Crist remam . Crist imm degaid . Crist innum . Crist
isum . Crist üasum . Crts^ dessum . Crüit tuathum . Crist illius . Crist
ipsius (sie) Crist i n-erus . Crist hi cride cech duine ro dom scrütadar
Crist a n-gin cech duine ro dom labradar Crist i rusc cech duine ro dom
decadar isic) Crist i cluais cec^ duine ro dom cluinedar.
Domiui est salus . Domini est salus . Salus Christi tua domine sit
semper vobiscum. amen.
V. 50-61 Constituirt man V. 50, 51 nach B, so erhält man zunächst
vier Versfi mit je acht Silben; darauf folgen dann vier Zeilen zu je sechs
Sähen. V. 58—61 bilden wieder ein System für sich, in welchem aber-
mals B das Ursprünglichere gewahrt zu haben scheint. Liest man V. 58
58 18 Maelfsirs Hymnus.
Atom riug indiu niurt tren togalnn trinoit
cretim treodataid f. o. in d.
Domiui est salus domiiii est salus Christi est salus
Salus tua domine sit sempcr nobiscum.
8. Maelisu^s Hymnus.
Stokes Goid.* p. 174 vermutliet, dass der Verfasser vielleicht
Macl-isu hua Brolchdin war, der nach den Annalcn von Loch Ce
im Jahre 1086 gestorben ist
Mael-isu dixit:
In spirut noeb imtnunn, innunn ocus ocunn,
in spirut nöeb chucunn täct a Christ co hopunn!
In spirut nöeb d'aittrcb ar cuirp is ar n-anma
4 diar suädud co' solma ar gäbud ar galral
Ar demnaib ar phcccdaib ar iflfern co n-ilidcc
a I'su ron noeba, . ron söera do spirut!
In spirut.
Crist i cridiu eech duini {rgl V. 49) dorn scrütadar, so erliaU man vier
Zmlen zu je elf Silben, von denen jede mit einem dreisilbigen Worte
schliesst. V. 60 und 61 sollten wir i für in erwarten.
V
n.
Die Verbannung der Söline Usnech's.
1. Die Iren haben zwei alte Sagenkreise. Diese Sage
gehört dem älteren derselben an, in welchem Conchobar,
König von Ulster, Ailill und Modb, das Herrscherpaar von
Connacht, sowie die Helden Cüchulainn, Fergus u. a. die
Hauptpersonen sind. Conchobar soll um das Jahr 20 p. Chr.
gestorben sein. Die Begebenheiten dos zweiten Sagonkreises
werden von der Tradition über zweihundert Jahre später an-
gesetzt: Finn mac Cumaill, der Hauptheld dieses Sagen-
kreises, soll im Jahre 273 erschlagen worden sein; Finn's Sohn
war Oisin (Ossian). Vgl. Hoiuiessy, Academy 1871 p. 366. —
Wie schon die ziemlich zahlreich vorhandenen handschriftUchen
Exemplare im British Museum beweisen, muss sich die Sage von
der Verbannung und dem Untergänge der Söhne Usnech's
grosser BeUebthcit erfreut haben. Sie enthält guten Stoflf zu
einer Tragödie und ist mit zwei anderen Sagen von gleich
tragischem Charakter zu der Gruppe der „Three SoiTOwful Tales
of Erinn" vereinigt. Mir sind vier Versionen unserer Sage
bekannt geworden, die sämmtlich bereits gedruckt vorliegen, und
die ich kurz nach den Namen ihrer Herausgeber benenne:
^) O'Curry's Version. Diese findet sich in den ältesten
Han(|schriften und darf auch ihrer ganzen Haltung nach als die
älteste bezeichnet werden. Sie ist von O'Currj (nebst den zwei
anderen Sorrowful Tales) mit englischer Uebersetzung veröffent-
licht worden im 3. Bande der leider schwer zugänglichen Zeit-
schrift Atlantis, lange vor ihm aber von OTlanagan, wenn auch
60 n Longes mac n-Usnig.
aus einer weniger guten Handschiüft, in dem unter ^) erwähnten
Buche p. 145-177, gleichfalls mit englischer üebersetzung.
*) Keating's Version. Diese findet sich in Keating's Ge-
schichte von Irland unter dem Jahre der Welt 3940, in der
Dubliner Ausgabe vom Jahre 1811, Vol. I, p. 370-377. Ich
habe sie auch in zwei Handschriften des British Museum ge-
funden, von denen die eine (Egerton 107, fol. 55, 56) im Jahre
1638, die andere (Ex dono J. Milles Plut. CLXVHI E, fol. 40, 41)
im Jahre 1694 geschrieben ist. Sie ist eine freie Wiedor-
erzählung der erstgenannten' Version (die metrischen Stellen
fehlen), und wird wohl von Keating selbst herrühren, da dieser
bereits um das Jahr 1630 schrieb (vgl. O'Curry, Lectures on the
Manuscript Materials of Anciont Irish History, p. 21).
*) O'Flanagan's Version, bekannt aus dessen Deirdri
(p. 16-135), einem Werk, das den zweiten Theil von Vol. I der
Transactions of the Gaelic Society of Dublin (Dublin 1808)
bildet. Eine alte Handschrift dieser „more modern and diffuse
Version" ist nicht bekannt; nach O'Curry (Atlantis III, p. 378)
ist das Original zu OTlanagan's Text ein Manuscript vom Jahre
1758 (Trin. Coli. Dubl. H. I, 6). Die Geschichte beginnt erst
mit der Rückberufung der drei Söhne Usnech's, und erzählt dann
ihren Untergang sehr ausführlich, mit manchen Abweichungen
im Einzelnen.
*) Macpherson's Version, repräsentirt durch Macpherson's
englisches Gedicht Darthula, zu welchem ein gälischer Text bis
jetzt noch nicht zum Vorschein gekommen ist. Die alte Sage
ist hier nur noch in den zum Theil arg verstümmelten Namen
und in wenigen Hauptzügen wieder zu erkennen. OTlanagan
hat dieses Gedicht eingehender mit der irischen Sage verglichen,
mit bitterer Polemik gegen Macpherson's „monstrous fabrication".
m
2. Für unsere Zwecke kommt nur die älteste Form der
Sage (1, 1) in Betracht. Ich kenne drei alte Handschriften, in
welchen diese enthalten ist:
^) Das Book of Leinster (Trin. Coli. Dubl. H. 2, 18, fol.
192, 193), aus der ersten Hälfte des 12. Jahrhunderts;
n Longes mac n-üsnig. 61
*) Das Yellow Book of Lecan (Trin. Coli. DubL H. 2, 16,
coL 749), geschrieben um das Jahr 1390;
') Ein Yellum-Manuscript des British Museum, bezeichnet
Egerton 1782 (p. 129), aus dem 15. Jahrh. (?) stammend.
O'Curry hat seiner Ausgabe den Text des Yellow Book of
Lecan (Lc) zu Grunde gelegt, den er merkwürdiger Weise für
besser als den des Book of Leinstcr hielt (Atlantis III, p. 387).
OTlanagan's Text stimmt sehr genau mit dem Egerton Manu-
script überein; yielleicht war die von ihm benutzte Handschrift
(vgl O'Curry a. a. 0. p. 378) eine Abschrift desselben. Ich
veröffentliche den Text der ältesten Handschrift, des Book of
Leinster (L), thcile aber die wichtigeren Abweichungen der
beiden anderen Handschriften unter dem Texte mit Alle drei
Handschriften habe ich während meines Aufenthalts in Dublin
(1871) und London (1874)' selbst collationirt, aber es wurde mir
yiel Zeit und Mühe dadurch erspart, dass mir die Herren Stokes
und O'Grady ihre Abschriften aus L und E in freundlichster
Weise zur Verfügung stellten.
3. Diese drei Handschriften sind unabhängig von einander;
auch sieht man bald, dass sie nicht unmittelbar auf ein und
dasselbe Original zurückgehen können. Wann die Sage zuerst
in der uns vorliegenden Weise fixirt worden ist, und wer es
gethan hat, ist hier, wie bei jeder alten irischen Sage, unbekannt,
aber die Fixirung geht gewiss in sehr alte Zeit zurück. Leider
hat jeder neue Abschreiber dem Texte mehr oder weniger das
sprachliche Gewand seiner Zeit gegeben, so dass es bei irischen
Texten in sprachlicher Beziehung ganz besonders auf das Alter
der Handschrift ankommt, in der sie enthalten sind. Die
nationale Sage und Geschichte fand am Hofe der alten irischen
Könige eine sorgfältige Pflege, es gab ein besonderes Amt des
Erzählers. Unsere Sage beginnt im Hause eines solchen Mannes,
denn Fedlimid wird der Erzähler (scelaige) des Königs Conchobar
genannt. In heidnischer Zeit entstanden, ist die Sa^e auch in
christlicher Zeit fortgepflanzt worden, und zwar in. der Regel,
ohne sich mit christlichen Elementen zu verquicken. Aber aui
G2 n Longes mac n-Usnig.
den Eiufluss des Christcnthums muss man zurückfuhren, dass das
specifisch Heidnische in der irischen Sage verdunkelt und in den
Hintergrund getreten ist. Doch giebt es noch viele Sagen mit
offenbar mythologischem Inhalte. Die chrisftlichen Mönche sind
gewiss nicht die. ersten gewesen, welche die alte Sage fixirten,
sie haben sie aber später getreulich abgeschrieben und fortge-
' pflanzt, nachdem Irland zum Christenthurä bekehrt war. Denn
der Schreiber des Lebor na hUidre war ein. armer Möiich, und
der des Book of Loinster gai* ein Biscl\of (vgl. O'Curry Lect.
p. 182 ff.). In vielfacher Beziehung merkwürdig ist das
inönchische Urthoil über die berühmteste irische Sage, den Td.in
' B6 Cualgne (Raub der Rinder von Cualgne), welches sich am
Ende des einzigen "vollständigen Exemplars derselben im Book
of Leinster (1. Hälfte des 12. Jahrh.) findet: Sed cgo qui scripsi
hanc historiam an verius fabulam, *quibusdam fidem in hac
historia an fabula non accomodo. Quaedam nam ibi sunt per
strigia demonum, quaedam autcm figmenta poetica, quaedam
similia vero, quaedam non, quaedam ad delectationem stul-
torum.
5. Was die äussere Form der alten irischen Sage anlangt,
so sind .die erzählenden Theile derselben stets in Prosa, und
zwar ist die Prosa um so schlichter und einfacher, je älter die
Form der Sago und die Handschrift ist. Erst in den späteren
Formen der Sage und in späteren Handschriften tritt uns jene
schwülstige Prosa entgegen, die, mit dem Rüstzeug der Poesie
angethan, bei jedem Schritte so entsetzlich mit demselben rasselt,
dass man allen Geschmack an dem schönen Princip der Allitera-
tion verlieren könnte. Die Wichtigkeit der alten irischen Sage
im Allgemeinen liegt darin, dass uns die Sage hier in der natür-
lichen Form vorliegt, welche der dichterischen Behandlu'ng im
Einzelnen imd der Zusammenfassung zu grossen dichterischen
Ganzen vorausgeht. Woher mag es kommen, dass diese Fülle
von Sagen mit interessanten Handlungen, malerischen Schil-
derungen, scharf ausgeprägten Charakteren, nie ihren Homer
gefunden hat? Macphcrson's Ossianischc Gedichte können
' II Longes mac n-üsnig. 63
weder dem Inhalte noch dem Tone nach als poetische Wieder-
gabe der alten irischen Sage gelten.
Allein die metrische Form fehlt der alten irischen Sage
nicht gänzlich: inmitten der Prosaerzählung tauchen Dialoge und
lyrische Monologe in Versen auf; eine fiir die Geschichte des
Epos gewiss nicht unwichtige Thatsache. Diese Verse werden
den Pe/sonen der Sage selbst in den Mund gelegt, als wären sie
die Dichter (vgl. z. B. Cap. 17 unserer Sage u. ö.). Ich ver-
muthe, dass Oisin (Ossian) auf diesem Wege zu einer Dichter-
gestalt geworden ist. Die Gedichte, die ihm in der Sage in den*
Mund gelegt werden, galten als sein Werk und wurden allmählig
zum Typus einer ganzen Literatürgattung. Die ältesten Gedichte
der Art gehören gewiss an eine bestimmte Stelle der fixirten
Sage; ohne Kenntniss der ganzen Sage sind sie stellenweise un-
verständlich. Ich theile weiter unten zwei einzelne solche Ge-
dichte mit, die sich im Book of Leinster befinden, und von denen
das eine dem Oisin, das andere seinem Vater Finn mac Cumaill
zugeschrieben wird.
Ein Kunststück der zihiftigen Dichter und Gelehrten am
Hofe der Könige bestand ausserdem darin, den Inhalt einer Sage
so kurz als -möglich in metrischer ?orm zusammenzufassen.
Derartige Verse sind besonders schwer zu verstehen (vgl. das
S. 25 über Broccan's Hymnus Bemerkte). Auch sie finden
sich nicht selten der Sage einverleibt oder am Ende zugefügt
(vgl. z. B. das Gedicht am Ende der unter lU mitgetheilten
Sage).
5. Der Inhalt unserer Sage ist kurz der folgende:
Fedlimid, der Erzähler am Hofe Conchobars, des Königs
von Ulster, hat ein Fest veranstaltet. Sein Weib ist schwanger.
Als sie durch das Haus geht, um sich zur Ruhe zu begeben,
schreit das Kind in ihrem Leibe laut auf. Alle Gäste sind ent-
setzt, der Druide Cathbad wird um Deutung des Wunders
befragt. Cathbad prophezeit, Fedlimid's Weib werde ein Kind
gebären, das einst, wenn zum schönsten Weibe herangewachsen,
grosses Unheil über Ulster bringen werde. Derdriu soll ihr
64 n Lenges mac n-Usnig.
Name sein. Das Kind wird geboren. Man will es sofort tödten,
allein Conchobar verbietet dies und lässt das Mädchen erziehen,
damit es einst sein Weib werde. Einsam wächst Derdriu heran;
sie sieht ausser Conchobar nur ihre Pflegerin und Lobardbam,
Conchobar's „conversation-woman". Einst sah Derdriu, wie
Conchobar ein Kalb im Schnee schlachtete, und ein Rabe kam
das rothe Blut zu trinken. Sie wünscht sich einen Mann, ^dessen
Haar schwarz wie der Rabe, dessen Wange roth wie das Blut,
dessen Deib weiss wie der Schnee sei. Von Lebarcham erfahrt
sie, dass. Noisi, Usnech's Sohn, diesem Wunsche entspricht.
Derdriu trifft ihn, und veq)flichtet ihn bei seiner Ehre sie zu
entführen. Auf seinen Ruf kommen seine Brüder herbei, und
nothgedrungen beschliessen sie mit Derdriu zu fliehen; ihr An-
hang begleitet sie. Conchobar aber stellt ihnen nach, so dass
sie endlich nach Schottland übersetzen. Der König von Schott-
land nimmt sie in seinen Sold. Da wird Derdriu von einem
Beamten des Königs erblickt, und für würdig befunden, das
Weib des Königs zu werden. Heimlich wird ihr dies angetragen,
allein sie verschmäht den Antrag und warnt Noisi vor der neuen
Gefahr, in der er schwebt. Auf ihren Rath flielien sie auf eine
Insel. Da bestimmen ' ihre Freunde in Ulster den König
Conchobar, sie zurückzurufen. Fergus, Dubthach und Cormac,
der Sohn Conchobar's, sollen Bürgen der Sicherheit sein. Allein
Conchobar sinnt auf Verrath. Die Bürgen werden unter einem
Verwände aufgehalten, und Eogan, König von Femmag, der
bisher mit Conchobar entzweit war, erkauft sich dessen Freund-
schaft durch Noisi's Mord. Fergus, Dubthach und Cormac rächen
den Verrath in blutiger Weise, und wenden sich zu Ailill und
Medb, König und Königin von Connachi Derdriu war in
Conchobar's Gewalt, aber sie wurde nie wifeder froh. In
rührender Weise klagt sie ihr Leid. Einst fragte sie Conchobar,
wer ihr am verhasstesten sei auf der Welt. Du selbst und
Eogan, sagte sie. Da will sie Conchobar für ein Jahr dem Eogan
überlassen. Conchobar spottet über sie, als sie mit beiden
Männern im Wagen fährt. Da zerschmettert sie ihr Haupt an
einem Felsen.
II Longes mac n-Usnig. G5
6, Macpherson's Gedicht stimmt mit der irischen Sage
nur in den äusserstcn Umrissen überein: die Heldin flieht mit
dem begünstigten Liebhaber; der verschmähte, aber mächtigere
Liebhaber vernichtet den Nebenbuhler sammt seinen zwei
Brüdern, und die Heldin selbst überlebt den Untergang derselben
nicht lange. Die wichtigste Abweichung besteht darin, dass der
verschmähte Liebhaber nicht König Conchobar, sondern König
„Carbair**, gäl. Cairbre, ist. Dieser gehört aber nicht dem
ersten, sondern dem zweiten Sagenkreise an (s. S. 59): Cairbre und
Oscar, Oisin's Sohn, tödten sich gegenseitig im Zweikampf.
Darauf bezieht sich das unter VI 1 von mir mitgetheilte alte
Gedicht. Auf diese imd andere Abweichungen von der alten
irischen Sage hat bereits O'Flanagan a. a. 0. aufmerksam
gemacht; wir heben nur das Hauptresultat hervor, dass in Mac-
pherson's Darthula, wie noch oft in anderen „ossianischen"
Gedichten (vgl. Hennessy, Academy 1871, pag. 366) die zwei
Hauptsagenkreise, welche die irische Sage ebenso scharf aus
einander hält, wie die griechische Sage etwa den Argonautenzug
und den trojanischen Krieg, imter einander gemengt sind. Was
die übrigen Namen anlangt, so liegen dieselben allerduigs nur in
der anglisirten Form vor. Den irischen Namen Derdriu (Gen.
Derdrenn), Nöisi (Gen. Nöisen), Andle, Ardan, Usnech ent-
sprechen bei Macpherson der Beihe nach: Darthula, Nathos,
Althos, Ardan, Usnoth. Wenn wir auch die Anglisirung in
Anschlag bringen, so ist doch die Verschiedenheit in den drei
ersten Namen so gross, dass die schottischen Formen nicht als
organische Weiterentwickelung der irischen betrachtet werden
können: sie sehen vielmehr aus wie Verstümmelungen nicht
einheimischer Namen. Der vierte Name lautet auf beiden
Seiten gleich. Der Unterschied zwischen Usnoth und Usnech ist
gering: in späteren Handschriften wird auch im Irischen nicht
selten th für ch geschrieben. Ein unparteiischer Kritiker kann
nicht daran zweifeln, dass Macpherson's Gedicht in jeder Be-
ziehung eine jüugere Gestalt der alten Sage bietet.
66 n Longes mac n-Usnig.
7. Was mcino Behandlung der Handschriften anlangt, so
habe ich aus Lc und Eg nur das angeführt, was eine wirkliche
Verschiedenheit des Textes ausmacht: verschiedenen Wortlaut,
andere Flexionsformen, abweichende Wortstellung, Zusätze, Weg-
lassungen. Hätte ich auch alle orthographischen Abweichungen
anführen wollen, so wäre die Varia Lectio zu einer wüsten Masse
angeschwollen. Ich habe die meist eine spätere Sprachstufe
verrathenden Eigenthümlichkeiten von Lc und Eg kurz zusammen-
fassend im Anhang hinter dem Texte besprochen.
Die Ergänzung der in den Handschriften gebrauchten
Abkürzungen habe ich im Allgemeinen nach Stokes' Vorgang
durch cursiven Druck als solche bezeichnet. - Ich habe dies aber
für unnöthig gehalten, wenn einzelne Buchstaben in bekannter
Weise ausgedrückt sind, nämlich n durch einen Strich, m
durch eine gewundene Linie, r durch Hochstellung des Vocals,
die Silbe con durch ein umgedrehtes c. Ausserdem pflegen
die Silben en, er, or oft durch einen Strich abgekürzt zu werden:
in gewissen häufig vorkommenden Wörtern, nämlich in den
Formen der Wurzel her und in der Präposition for ist die ab-
gekürzte Schreibweise nur da angedeutet, wo dies aus irgend
einem besonderen Grunde räthlich zu sein schien. Die Schreib-
weise cow-bai, cow-batar habe ich gewählt, wenn die erste
Silbe durch die oben erwähnte Abkürzung für con bezeichnet
war. Ausserdem ist die abgekürzte Schreibweise unbezeichnet
geblieben: 1) In den oft vorkommenden Casusformen der Namen
Conchobar, Usnech, Ulaid, Eriu, Alba, die oft in der einen
oder der andern Handschrift ausgeschrieben, oft in allen drei
Handschriften abgekürzt geschrieben sind: Conchoftar, Con-
chobar, Uiswijf, Ulaid, Vlad, Erenn, Erinn, Alban;
auch in anderen Namen (Cormac, Dubthach, Durthacht),
wenn sie wenigstens in einer der drei Handschriften ausgeschrieben
waren und über die Richtigkeit der Schreibweise kein Zweifel sein
kami; — 2) in der Conjunction ocus (und), die in diesem Texte nur
einige Male inEg. undLc.ocw5, sonst immer durch latet oder die
gewöhnliche Abkürzung dafür bezeichnet ist; — 3) in dem Worte
mac (Sohn), dessen Vocal nur in Eg bisweilen geschrieben ist.
II Longcs mac n-Usnig. ß^
Die Partikel din ist in L gewöhnlich plene geschrieben.
Dagegen ist die dem altirischon dono, dano, dana (Z.* 700)
entsprechende Partikel stets durch die Abkürzung da, dö aus-
gedrückt. Da an einer Stelle der unter III mitgetheilten Sage
die volle Schreibung dana vorkommt (vgl. auch O'Don. Suppl.
zu O'R. Dict.), so führe ich dieselbe mit Stokes und Hennessy
(Rev. Celt. II, 88 u. o.) auch in die mittelirischen Texte ein,
obwohl ich in einem anderen Manuscripte auch die Schreibweise
dna (ohne irgend ein Zeichen der Abkürzung) gefunden habe.
LoBgres mae n-üsnigr.
Die Bternelien im Texte bezeichnen die Rchwiorigen Wörter, überhaupt die schwierigen
Stellen: f&r die meinten derselben habe ich im Anhang mitgetheUt, wan fAr ihr Vor-
BtändnisR geleistet worden int.
Cid dia m-böi longes mac n-Usnig? ni insa,
B4tar Ulaid oc öl i taig Feidlimthi maic Daill scelaige
Conchobair. Bäi dana ben ind Feidlimthe oc airiuc don
t-slüag 08 a cind, is si thorrach. Tairmchell com ocus cui-
brend, ocus ro lasat gäir mesca. A m-bätar do Icpthugud, ' 5
doUuid in ben dia lepaid. Oc dul di dar lär in taigc, rö
grecha in lenab ina broind, co closs fön loss uile. Atraig
cach fer di alailiu is tig lasin screich i sin co m-bätar cind
ar chind is taig. Is and adragart Scncha mac AikRa: ,yNa
curid cor dib," or se, „tucthar cucimd in ben, co festar cid 10
diatä a n-deilm sea.'^ Tucad iarom in ben chucu.
Cap. 1. 2 Fedllmidh Eg. scelaighi Eg. i. scelaigi Lc.
s hid Fedelmthi sin Eg. 4 ocus si torrach Lc. Eg. tairmcheall
chom ocus chuibrenn Eg. 6 laid in vhcn diau himäaid Eg.
7 ro grech Lc. Eg. (6). s cech Lc. Eg. issin tigh Eg.
lasin screich hisin Lc. lasan greich Eg. 9 isin tig Lc. om. Eg.
as and Lc. hidrupuirt Eg. mac alaind Aililla Lc.
10 or se om. Eg. Dafür: a öcca. chucaind Lc. chucuinn Eg.
ol se CO ffasmais Eg. ii in deilm si Eg. taccud cucu
iamm in vhen Eg.
5*
08
II Louges mac u-Usnig.
2. Is and asbert a ccile i.
[L:J
Cia deilm dremun derdrethar
[a ben, or se]
dremnas fot broind büredaig
bruit cluasaib cluinetliar*
gloim Gier do da thäib tren
tormaid
mör n-uath adnaigethar*
mo chride crechtnaigedar
cruaid.*
Feidlimid:
LEff:J
Cia deilmm dremon derdre-
thar [a ben, ar se]
drcmnus fot bruiun buirethar
bruidit cluasaib cluinethar
gläimm do da thuip treu
tarmairt
mor nüatb atanaaigthor
mo cruaidi cru crechtnaig-
thar.
5
10
3. Is and ro la si co Cath-
batb, ar ba fissid siäo:
Gluiued Cathbad cöemaiuech
cain
m41 mind mör mochtaide
m-brogthar*
tre druidechta dmad
Or nad fil lern fein findfocla
fris m-berad Feidlimid
fursuimud fiss
ar näd fitir banscäl
cia fo brü
cid fomchriol brond bcccstar.
Is ann ro laad si co Cathhnd,
ar ba fissid sidi:
Is ann ispert Caihbad
Cluinid Cathbad caemoinech
cain 15
mal mind mör mochtaige
brogthar
tria drüidechto druad
frissimbert Feidlimid
ör n4t lemm fein finnfocda 20
fursumiod fiss
ar nad fidir bannscalui
cid fo bruinniu bith
fod crlol brunn beccustai*. 25
Cap. 2. 1 asbert in iili a cheli i. F. Lc. ispert Feidlimid a celiu Eg.
In den folgenden ursiminglich metrischen Partien steht der Text van
Eg vollständig neben dein von L; die Lesarten von Lc unter dem Texte
sind die wichtigeren Abweichungen von L. 2 dertrethar Lc.
6 gloimm Lc. 7 tormait Lc. o mo cridi crechtnaigethar
cruaidh Lc. '
Cap. 3. 14 cliined Lc. ig mochtaide brogthar Lc. 20 or
nad lern fein Lc, ss fidir bandscal Lc. u cia fo bruf bi Lc.
^5 becestair Lc.
II Longes mac n-üsnig.
69
IL:]
4. Is and asbert Cath&ad;
Fot chriol brond becestar
be fuilt budichass.*
segdaib sellglassaib*
sian a griiadi gormchorcrai. 4
fri däth snechtai samlainar
set a detgiü dianim.
niamdai a beöil partardeirg
be dia m-biat ilardbe 8
eier Ulto erredaib.
Geisid fot brü bürithar
be fiud fota foltlebor.
imma curaid cossenait 12
immat ardrig iarfassat.
biat iarthur tromthoraib*
■
fo chli choicid Cbonchobair.'
biait a beoil partardeirg 16
imma deta nemanda.
fris m-biat formdig ardrigna
fria cruth n-digraiss n-dianim.
Is ann ismbert CatlAad:
Fot criol brunn becustair
bee iuiltt buidiu buidiehaiss.
segaib süiliub seallglausaib
sian a grüaid gormcorccra. 5
fri dath snechta samluim si
sed a deidgin dianim.
niamdo a bcoil partuiiigdeirg
be diambed ilairtbe
etir Ulltaib erraduib. 10
geissis fot bru büiretliar
bee tinn foto foiltleauphar.
imat curud coisonat
imat airdrig iarfaigscat.
biaid iartur trumthorthuib 15
fo cli choiccid Chonchobuir.
biat a beoil partuingdeirg
ima detai nemunto.
frissmu formdig airdrigo
fria a cruth n-digraiss n- 20
diainim.
5. Dorat iarsuidiu in Cathbath a laim for a broind na
mna, co ro derdrestar in lelap fo läim. „Fir*' ar se „ingen
fil and, 0CU8 bid Derdriu a hainm, ocus biaid olc impe".
Bo genair ind ingen iarsin, ocus ro räid Cathbad: 25
Cap. 4. 1 atbert Cathbad Lc. ismbert K. Eg. ^2 becestair Lc.
3 be fuilt buidi' buidichois Lc. 4 segdaib suilib sellglasaib Lc.
6 samlamair Lc. 7 deitgein Lc. s partaingdcrga Lc.
11 geissig Lc. burether Lc. 13 cossenat Lc. u iarfatdset
Lc. 0' Curry. 19 frismbat Lc.
Cap. 5. 22 iarum iarsuidiu Eg. for broind inna mna Lc. for
brd na mna Eg. 23 coro dertreastair Lc. gurro deirtristar Eg.
in leanamb fo a läim Eg. 21 impi Lc. uimpi Eg. 25 ocus
ro genair Le. ocus dog. Eg, lamm Eg, et dx. Cathbad Lc. ut
dx. K. Eg.
70
II Longes mac n-Usnig.
IL:]
ADordriu inanideramar*(sic)
diamsacoemaiuech cloth bän,
cesfaitit Ulaid rit re,
a ingeii fial Fcidlimthcl 4
Biaid etach* cid iartain
dot daig a be forlassair
is it amsir cluinti se
longes tri mac n-ard n-Uisle. 8
Is it amsir gnfm dremuin
gentair iarom i n-Emain,
bid aitbrecb a coli chid iar-
tain
rof6i8am*maicRoigrogmair. 12
Is triut a be CO m-bail
longas Fergusa 6 Ultaib
ocus gnim ar cöimfed* guin
guil Fiachnai maic Conclio-
bair. 16
Is it chin a be co m*bail
guin Gerrce maic Illadain,
ocus gnim nad lugu smacht
orggain Eogain maic Dur-,
thacht. 20
Dogena gnim n-grannin-garg
ar feirg ri rig n-Ulad n-ard,
[Eg:]
A Doirdri mandera mär
diamsa cöcmainech cloth bän
cesfaitid Ulaid red re
a ingen üal Fedhlim^Ä^.
Biaid etach cid iartain 5
dod daig a be frilasair
is it aimsir cluinte so
luingius tri mac n-üislinne.
Is it aimsir gnim dremun
gentar larum ind Emuin 10
bidat drech coli cid iartain
do föethsat maic rig rogmair.
Is triut a be combail
luingius Fergusa o Ultaib 15
ocus gnim ar coemsat tair
guin Fiachwa maic Concho-
bair.
Is at chin a be combail
guin Errge maic Illadain 20
ocus gnim nat luga smacht
orgaiw Eogam maic Dur-
tacht '
Dodenagnim n-grannan-garg
ar feidm ri n-Ulad nadard 25
1 manderamar Lc. i ban Lc. 8 redre Lc, 4 a ingeii
find Feidlimthe Lc. 6 frilasair Lc. 8 tri mac n-Uislinde Lc.
10 gentar Lc. inn Eamuin Lc. ii adrech coli cid iartain Lc.
12 fo föisam mc. rig roghmair Lc. le or coemsad guil Lc.
17 guin Fiachna Lc. 19 at chin Lc. 20 Gerce Lc.
24 gnim n-granda Lc. 25 ar ferig ri n-Ul. n-ard Lc.
II Longes mac n-ÜBnig. 71
biaid do Icctan innach du,* biaid do Icchtaii mach dii
bid scel n-airdairc a Derdriu. bid scel n-ardircc a Dordriu.
A. A Derdro-
6. „Marbthar ind ingen" ar ind öic. „Ni thö" or Con-
chobar. „Berthair lim-sa iud ingen imbarach" or Conchobar, 5
„ocus ailebthair dorn reir fein ocus bid si ben bias im farrad-sa."
Ocus ni ra lamatar ülaid a chocert immi. Do gnither 6n
dana. Ro alt la Conchobar co m-bö si ingen as morailliu ro
böi i n-hErinn, Is i liss fo leith ro alt co nach acced fer di
ültaib hl coßin n-üair no foad la Conchobar, ocus ni büi 10
duine no leicthe issin leis sin acht a haiti-si ocus a mununi,
ocus dana Lebarcham, ar nl eta gabail* disside, ar ba ban-
chainte.
7. Fecht n-and din bäi a haite na ingino oc fennad löig
fothlai for snectu immaig issin gemrud dia funi dissi, con 15
facca si in fiach oc öl na fola forsin t^suechtu. Is and asbert
si fri Leborchaim: „Ro päd inmain oenfer forsa m-betis na tri
dath ucut i. in folt mar in fiach ocus in gruad mar in fuil
ocus in corp mar in snechta." „Orddan ocus tocad duit,"
ar Lebarcham^ „ni cian üait atä is taig it farrad i. Nöisi 20
I inad nach du Xc. 2 bit mit rentoücMem b Lc. it O'iJuri'y,
scel n-airrdricc Lc.
Cap. 6. 4 or on oig Lc. 5 berdar Eg. 6 ailibthar Lc.
ailfithtr Eg. sa om. Lc. Eg. 7 nl ro lamsat Eg. für immi :
iaram Lc. Eg. dognid Eg. 9 für dana (din Lc): amluid
farum Eg. ro alt la C. om. Eg. is mördillim Eg. 9 alles
foleth ron alt connach faiccid nech d* Ultaib gusin tan Eg. 10 hi am. Lc.
II für duine: nech Eg. si om. Eg. amuimiu (buimi Lc) na
hiogenu dono Eg. 12 ocus Leabarchamm Eg. arna hdta Eg.
Cap. 7. 14 fecht and Lc. fechtus din Eg. a haitisi ag f. Eg.
15 fothla Lc. forsin snechta Eg. amoig Eg. gaimriud
Lc. isin n-gaimriuth Eg. le conacca si Lc. confacco si ni in fiach
etc. Eg. 17 si om. Lc. fria Leaburchaimm Eg. ro bad Lc. Eg.
am fer forsmbetis Eg. na tri datha Lc. na teöru datho Eg.
18 für mar: amal Eg. so ar Lebarcham Eg. ar in Lebarcham
Lc. om. L. itarrad L. Lc. (f hinein, corrigirt in Lc) bit
farrad Eg.
72 II Longes mac n üsnig.
mac Usnig." „Ni pam slan-sa am,** or issi, „conid n-accur
Saide."
8. Fecht n-aud din büi seom inti Noisi a oenur for döe
narrätha, i. na Emna, oc andord. Ba bind imorro a n-andord
mac n-Usnig. Cech bo ocus cech mil ro chluined, no-mbligtis 5
da trian blecJUa d'immarcraid uadib. Cech duine nod chlui-
ned, ba leor sithchaire ocus airfitiud doib. Ba maith a
n-gaisced dana; cia do beth coiced ülad uile impu i n-oen-
baile, acht co ro chuired cach dib a triur a druim fri araile,
ni bertais buaid dib ar febas na ursclaige ocus na imditen. 10
Bat comluatha dana fri couaib oc taffond, no marbdais na
fiada ar lüas.
9. A m-büi-sium din a öinur inti Nöisi immaig, mos
etlann si cuci immach, smal bid do thecht sccha, ocus nis
n-athgeöin. „Is cain", or sei-seom „in t-samaisc teit sechond." 15
„Dlegtair** or sisi „samaisci möra bale na bit tairb." „At4
tarb in chöicid lett," or sei-seom, i. n Ulad". „No thogfaind-se
etruib far n-dis," or sisi, ocus no gebaind tarbin 6c omal
tussu." „Ni thö" or sei-seom . . . Lasodain focheird bedg
1 iLimbam Lc. Eg. or sisi Lc. ol si Eg. conaid ii-aiciur-sa
he Lc. confacar Eg.
Cap. 8. 3 Fecht and Lc. büi sim Eg. a äen Eg.
4 ioaridai ina hemno Eg. andord {ohne Fron.) Lc. indord Eg.
5 do chluinead Lc. atcluiniuth Eg. e da trian blech ta Lc. Eg.
(mblechtai) om. L. d'forcraid Eg. uadib om. Eg. no cluiniuth
Eg. 7 lör sithcuirid Eg. airfided Lc. oirfitigh Eg. maith
^im Eg. s cia no beith Lc. Eg. (beith abgekürzt). coiced Ulad
innoeu baili impu Lc. coiciuth Conc. hind^nbaili impo Eg. 9 a triur om.
Lc. Eg. frianaili Eg. 10 ni b^rdais Eg. diib Lc. na hursclaidi
Lc. anursclaidi Eg. 11 ba comluath din fria conuib oc tofhunt Eg.
Cap. 9. IS mosetlänsiX.nosetlann si Lc. nu^^tlann siEg. u immach
om. Eg. am. bith do dul Lc. Eg. (bid). 15 theit Lc. teti Eg.
16 dleagar Lc. dleg. Eg. samaisce isan baile Lc. 17 i. rf Ul.
om. Eg. nada thogfaind si Lc. 18 ar n-dis Eg. no geduinn
tairbine öag amaltsa Eg. amaltso Lc. 19 Zwischen ni thö or
seiscom und Lasodain fehlt in L folgendes Stück: Gith fobithin faitsine
Cathbad. in dom femidsa deiri si sin (ol sisi ergänzt O'Ctirry). bid do
imorro or seisem Lc. cid fobithin. faitsine. Ts dom f^medso adeiridsin . bid
do im. or seissim Eg. focrrd Eg. fochererind Lc. ' beidg Le.
II Longes mac n-Üsnig. 73
cuce, corra gaib a d4 n-6 for a chind. „Da n-ö mele ocus
cuitbiuda andso," ol si, „inanim bera-su latt/S ?,Eirgg uaim,
a ben" ol se. „Rot bia" ol sisi. Atracht lasodain a andord
ass. Amal ro chualatar Ulaid innund in andord, atraig cech
fer dfb di alailiu. 5
10. Lotar maic Uisnig immach do tbairmesc a m-bratliar.
^Cid no täi," ol seat, „nammongonad* d'Ultaib it chinaidl"
Is and dochuaid döib a n-doronad friss. „Biaid olo de" ar
ind oic. »»Gia beith no co bia^so fö mebail, cein bemmit-ni i
m-bethaid. Regmait-ni Ice i tir n-aile. Ni til i n-hErinn rig 10
na tibre falte düni'^ Batar eat a comairle. Roimtbigsetar
indaidchi sin, i. tri coicait laech doib ocus LLL ban ocus LLL
con ocus LLL gilla, ocus Derdriu leo.
11. Batar for essama* cein möir mörthimchell, co trialta
a n-dith commenic i crigaib hErenn tria indle ocus chelga 15
Conchobair, ot4 Essrüaid timcbell siardes co Beind etair sair-
tüaid daridisi. Araide tra co n-darafnetar Ulaid tiuris i
1 corogab Lc. 2 innso Eg, iuso Lc. maui mberasa Lc.
manomberu^a Lc. 3 rotbia ön or sisi Lc. rotmbia ön uar sisi Eg.
domber lasoduiu a andord u-ass Eg. 4 amail Lc. atcölatar Eg.
lu n-andord Lc. a andord Eg.
Cap. 10. 7 ar seat Lc. ol iat Eg. na ma ngonad ultaig
(offenbar aus dultaib corrigirt) Lc. nachnot gonutd ul. Eg. gonuto
WElanagan. 8 atchuaid Eg. Lc. andorondad ris Lc. 9 nochu
biaso Eg. no cia -biasa Lc. cein bemni Eg. 10 ragmaini lea
hitfr n-ailiu Eg. ri Lc {mit getilgtem g). Eg. 11 ro imgetar Lc.
roimthetar Eg. is innaidcbisin Lc. tri cöeca con ocus tri cöeco
ngillo Eg. is ocus luid si din i. Deirdriu i cumusc caigh combai
'etttfru Lc. ocus Deirdri cumu cäich compui eturro Eg.
Getp. 11. u for foesamaib Lc. Eg. cen moir Lc. om. Eg.
timcbell h£r. Lc. mortimchiuU n^rinn Eg. co ro trialta Eg.
15 andichennad Eg. i crigaib h£renn om. Lc. Eg. tria indlead
ocus celga Lc. tria intleduib Concob. Eg. le timchiull n^irinn Eg.
6t»ir Eg. 17 aräi Eg. condaraifnetar Lc. condoroaifnitar Eg.
74 n Longes mac o-Usnig.
crich n-Alban, co n-gabsat in dithrub and. Ond uair ro
scäich döib fiadach in t-slebe, do elsat for cethra fer n^lban
do thabairt chucu. .
Dochuatar mle dia n-dilgiund i n-oen lö, co n-deochotar
dochum rig Alban, conadragaib ina munteras ocus co ro 5
gabsat amsai aice. Ocus ro suidigset a tige isind faichthi;
imdärgin na ingine do rönta na tigi, conna hacced noch leo
hi, ardäig na ro marbtais impi.
12. Focht and din luid in rectaire matain moch corra
lai cor imma tech-som, co u-accai in lanamain ina cotlud. 10
Dochnaid arsin co ro diisig in rig. „Ni füaram-ni** or se
,,mnai do dingbala*so cosindiu. Ata i fail Noisen maic Usnig
ben dingbala rig iarthair domain. Marbthar fochetöir Nöise
ocus foad in ben let-so" ol in rectaire. „Acc," or in ri, „acht
airg-siu dia guidi dam-sa cecÄ laa fochlith." Do guither ön. 15
A n-atbered imorro in rectaire chaidche fria-si, adfeded si
dia celiu in n-aidchi sin fochetöir. Uair na ro etad uadi, no
erälta for maccaib Uisnig dul i n-gabthib ocus i cathaab ocus
i n-drobelaib, ardaig co rommarbtais. Araide batar sonairte
seom im cach n-imguin, connar etad m döib asna amsib sin. 20
i^indnithruib Lc. indfthrub nann Eg. a roscaith Lc. Eg.
dorellsat Eg. ar chetraib Eg. s do thabairt chuctu (t uvUer dem c)
Lc. om. Eg. 4 innöenlö Eg. Lc. 5 rig Alban Lc. Eg. rig
nal&an X. condarragaib Lc. condorogaib Eg. amuinteru«
{ohne in) Lc. 6 amsain aici Lc. amsaini acca Eg. atigia Lc,
hitighe Eg. sinnaidchi Lc. issindaidqi Eg. i in tige Eg. Lc. (-i).
Ca^. 12. 9 Fecht nand Lc. fechtas nann Eg. in rechtairiu ind
rig Eg. 11 iarsin Lc. fanim Eg. fuaramarni Lc. fiiaramaimi Eg.
12 do dingbälaso do mnai Eg. cosaniag Lc. gusaniüd Eg. micc
Uislinn dingbälo rig iarthair domain do mnai Eg. is inti Nöissi Eg.
14 ind ingin Eg. olsin rectatri Eg, i5 damsa cech laa om. Lc. Eg.
fochlith L. 16 friasi chaidqi Eg. frieisi chaidchi Lc. atf^tad
sium Eg. 17 fodi Lc. ar na ro hätad ni di Eg. 18 no erptha
Lc. Eg. fordaib macuib Uisl. dola Eg. 19 sonairti Eg.
sonoirt Lc. so im cach nimguin om. Eg. conarfetad Lc,
asna kathaib sin Lc. Eg. (isna). '
II Longes mac n-Usnig. 75
13. Ro tinolta fir Alban dia marbad iama chomairle
frie-seon. Adfet si do Nöisin. „Imthigid ass," or si, „uair
moni digsid ass innocht, no-bor-mairfither imbdrach." Lotar
ass indaidchi sin, co m-batar i n-inis mara. Adfiadar do
Ultaib anisin. „Is trog, a Chonchobair," ar Ulaid, maic 5
Uisnig do thuitim i tirib nÄmat tre chin drochmna. Ba ferr
a comaitecht ocus a n-imguin ocus tuidecht döib dochum a
tire, oldaas a tuitim la näimtiu." „Tecat diu/^ ar Conchobar,
„ocus tiagat commairge friu/^ Berair chucu anisiu. „Is
fochen lend," or seat, „regthair, ocus taet Fergus frind i 10
comairge ocus Dubthaeh ocus Cormac mac Conchobair/^
Tiagait side, co ragbaiset alläma di rnuir."^
14. Bäi imorro imcbosnam im Fergus da cburiud do
chormamiaib a comairle Chonchobair, ar isbertatar maicüisnig
nach istais biad i n-hErimi acht biad Conchobair i tossuch. 15
Luid iarum Fiacha mac Fergusa leo ocus anaid Fergus ocus
Dubthaeh, ocus dollotar maic Uisnig co w-bä,tar for faidchi
na hEmna. Is and dana tanic Eogan mac Durthacht ri
Fcmmaige do chorai fri Conchobar, ar ro boi i n-essid fris i
ciana. Is se side ro herbad do marbad mac Uisnig, ocus amsaig 20
Conchobair immi cona tistais cuci-seom.
Cap. 13. 1 ro tinoilti Lc. rothinölti firu Alban Eg. 2 fris Lc.
fri asi Eg. adfetsi {mit darüber geschriebenem ad) do Noisi inni sin thiged
as orssise meni theiset as innocht nodmarbthar imbarach Lc. atf^tsl do
Nöisi. Imtidig ass or sisie. Mani thfstai as hinnocht notmarbtar
imbutoich Eg. s lotat. ass inag. sin Eg. 4 inninis Lc. hindinis Eg.
5 für anisin: on Lc. öm Eg. 6 tutim do macaib Us. Lc. tuitim do
macaib Uislinn Eg. imdäigin dTochmn& Eg. Lc. (drog-). 7 hinter
comaitecht: ocus a m-biadad Lc. Eg. (bfath.). dochum thiri Lc.
dia tir Eg. s Ha naimdi Lc. IIa a naimtiu Eg. 9 tiagad co bam
riarach Lc. gor bam riaruch Eg. berar Lc. Eg. indnisin Lc.
indisin Eg. lo ol 6at Eg. 12 tiagat Eg. congabsat Eg. Lc. (d).
alläim Eg. alaim Lc.
Cap. 14. 18 iarum Eg. iarum din Lc. u a comairle Lc. Eg. a
chomairle L. ar asbertatar Lc. arttömbertatar Eg. Uislinn Eg.
15 nad conusnistais biad n-ör. riambiad Conc. Eg. le Fiach. m. Gon. vel
Ferguso Eg. 17 micc Uislinn Eg. ar faichthe n-Eamno Eg.
18 Dertacht Eg. 19 fris M ciano Eg. eisiden Lc. Eg, (-ein).
20 diammarbad ocus amsach Lc. Eg. ai Chonc. ime Eg.
76 U Longes mac n-üsnig.
15. Batar maic Uisnig ina sessom for lar na faidchi^
OCHS batar na mnaa ina suidib for dou na liEmna. DoUuid
din Eogan ina thur iarsind faidche, dolluid imorro mac Fer-
gusa, CO w-bai for lethlaim Nöisen. Feraid Eogan failti friu
la beim forgama do gai mör in Noisen, corraimid a druim 5
triit. Focheird lasodain mac Fergusa, co tue di 14im dar
Nöisin, CO tue foi ocus con tarlaic fair anüas.* Ocus is amlaid
ro bith Noisiu tria mac Fergusa anuas. Ro marbtha iarsein
sethnön na faidchi, conna tema ass acht a n-dechuid do rind
gai ocus do gin chlaidib; ocus rucad si innund co Conchobar, 10
CO m-h&i for a läim, ocus ro cumrigthe alläma iama cül.
16. Atchuas do Fergus iarom anisin ocus do Dnhihach
ocus do Chonnoc. Tancatar side co n-demsat gnima mora
fochetoir: i. Dnhthach do marbad! Mane maic Conchobair
ocus Fiachna maic Feidilmi ingine Conchobair dond oen- 15
fargam, ocus Fergus do marbad! Thraigthreoin maic Traigletham
ocus a brathar. Ocus sarugud Conchobair impu, ocus cath do
thabairt oturru iarsin isind oen 16, co torchratar triebet de
Ultaib eturru. Ocus ingenrad Ulad do marbad do DuhthcLch
m
ria matain iarom Emain do lösend do Fergus. hsed lotar 20
Cap, 15. 1 im. micc Uisslinn Eg, for lär na faidchi om. Eg,
8 ocus inna mna inna suidib for tua na hEmnai. Luid Lc, ocus ind
amsac^ ina suidi for tua ina hEmno. Luide Eg. s cuctu (c mit t
darunter) innathur Lc. cucco Eg. d failti om. Eg. 5 in Nöisin
Eg. ind Noisiu Lc. corromid Lc. curoimid Lg. 6 a dfläim Eg.
tar Lc. Eg. 7 co tucc foa ocus tairi6,anüas Eg. is imne Eg.
8*ro bith Lc. ro bithe Eg. Noisiu om. Lc. Eg. ocus r. m.
iarsuidiu Lc. ocus r. m. iarum Eg. 9 sechnon Lc. sethnön L. Eg.
10 di gin cloidhib Lc. do giun claidim Eg. tucad Eg. do
Chonco. Eg. n ocus om. Lc. Eg. ro chumrighthe Lc.
Cap.lß. isocusCorbm. TaedutfJ/;. condernsadXc.condorönsat^.
15 Feidhlimthi Lc. Feidlimid Eg. oenargam L. do guin dond
oenforgab ocus Fergusa do marbad Traigthreoin maic Traiglaithen Lc.
do guin don ocnforgom. ocus Fergus do marb (sie) Traigtreoin m.
Traigletuin Eg. 17 impaib Eg. is etarruib Eg. iarum Eg.
con torchratar Lc. coudrocratar Eg. do Lc. Eg. 19 ingenruid Eg.
20 für iarom: ocus Lc. Eg. di luscc. Eg. dolotar Lc.
II Longcs mac n-Uaiiig.
i i
iBjcam CO Ailifl ocus co Meidb, ar ro fetatar issi lanamain ro
failsad. Ocus änna ni bu chtü serci do Ultaib.* Tricha cet
rop e liii nallongsi ; co cend se m-hliadne dec ni ro an gol n&
crith leo i n-Ultaib, acht gol ocus crith leo cecÄoenaidchi.
17. Bliadain dissi trä i fail Conchobair ocus risin re sin
ni ro thib gen n-gairi ocus ni doid a säith do bind na
chotIt4c2 ocus ni thuargaib a cend dia glün. In tan din do
bcrtis na hairfiti di, is and atbcred si:
Cid cdin IIb in laechrad laind
cengtai' Emain iar tochaim:
airddiu do cingtis dia taig
tri maic adlaechda Uisnig. 4
Nöisi comid chollan chain*
folcud lim-sa do con tein.*
Arddan co n-dam nö muicc
maiss,
aslang Andle dar arddais.
Cid milis Hb ammyl mass,
ibes mac Nessa nithmass:
[Eg:]
Cid csein Hb ind loechruid
luind 10
Cengta ind Emuin iar to-
chuim
airdiu do chindis dia tigh
III micc adlaochdo Uissnig.
Noissi comid comlan cain 15
folccud Humso do gontein
Ardaü conaidm na muco mas
8 ascclaug AindH diarferdass.
Cid milis lip in mid mass 20
ipius macc Nesi nithmass
basi E(ß. 2 fodoreelsat Le.
nipFa Eg. di hUltaib Eg.
4 beide Male grith Eg.
1 arrofeadadar Lc. arrnsfettatar Eg.
dofoehat Eg. dana om. Lc.
3 bas aIHn Eg. rusan Eg^
cecluienaithchi Lc. gachnaidqi Eg.
Cap. 17. 5 ocus in bli. ni tib gen gaire Lc. ocus in bl. ni thib gen
ngairiu Eg. e doidh Lc. döig Eg. 7 collad Lc. hi saith
do bfud na lungud na chodhith Eg. dia glun Lc. Eg. da L.
In tan do berdis na hairfitig di is and asbered si in reigin sea sis Lc.
Intan dotmbeirtis na hoirfit. isatech issann ismberiuth si in recni si sfs Eg,
9 laecbraid Lc. ii cengtba inemain iarthoichim Lc. is ailliu
do chingdis o taig Lc. is chomlan cboin Lc. le folcad Lc.
17 conaim Lc. - 20 in mid Lc.
78
II Longes mac n*Usnig.
[L:]
[Eg:l
baithium riam ren for brü* ba haibnim riarareimforbiu
biad menic ba millsiu. 12 biad menicc rob. millsiu.
0 ro sernad Nöisi mir
fulocht* for feda fiaiichlar,
ba millsiu csxh biud fo mil
araralad mac Usnig. 16
Cid binni lib incacÄmi
cusleiinaig no choruairi
isi mö chobais indiu,
ro chuala ceol bad binniu. 20
Bind la Conchobar for ri*
cuslennaig no chornairi
biniiiu lem-sa, clöth nell,
sian no gebtis maic Uislend. 24
Fogur tuinni toirm Nöisi
ba ceol bind a bithchloisi,
coblach Arddain ro po maith,
andord A'ndle dia nrbaith. 28
Nöisi ro noad a fert
ba dirsan in coniaitccht
do ro dalius drong tria alt*
in dig tonnaid dia n-erbalt. 32
Inmain. berthän äilli a blai*
tuchthach duine cid dinblai*
ba dirsand nadresco indiu*
mac Uisnig do idnaidiu. 36
5
10
0 ro sernad Nöisi nar
fuluct for feduib fianclar
ba millsium gach biud fo mil
ar aral. macc UisUnn,
Cid binnim lib ancaine
cuslinnuid is comaire
isi mu Gubus don rig
ro cualo ceol bud bindi..
Binn la Concobar in ri*
cuslinnuid is cornairi
ba binnim lemso cloth ncll
sian no geibtis micc Vialenn.
Fogwr tuinni trom Noisi
ba ceol binn a bithcloisi
coblooÄ Ardaiw ro bud maith
fodurd Ainnli daüarboith.
Nöisi doronud a fertt
ba dirsin in comuitecht
dorodält«5 drong tria alt
don dig tonnaigh dia n-erbalt.
Inmuin berthan aille blai
tuchtach duine cid dinnblai
ba dirsin natresco indiu 25
mac Uisnech do idnaidiu.
15
20
1 ba haithniam Lc, 8 ro bo millsiu Lc. s o rasemad
Lc, 4 folacht Lc. s is cornairi Lc, ii fö ri Lc,
12 is cornairi Lc. is'fa bindi Lc. i5 trom Lc. le a
bithchloisi Lc. a om. L. ' n cobhach L. coblach dardain Lc.
18 Annli Lc. 19 doronad Lc. n dorodailis Lc, a tonnaig Lc.
23 ailli blai Lc. 24 dind blai Lc. S6 üisl. Lc,
II Longes mac n-llsnig.
79
[L:l
Inmain menms, cobsaid cäir,
inmain ocl&ch ard imnair,
iar n-imthecht dar feda Fäl
inmain costal i tiugn&r. 40
Inmain süil glass carddais
mnä
ba hamnas fri ecrata,
iar cuairt chaille, comul sAer,
inmain andord tria dubraed. 44
Ni chotlu trä
ocus ni chorcu m'ingne
fäilte ni thaet imm aire
or nach taide maic tindle. 48
Ni chotla
leth na haidche im ligu,
focheird mo cheird * imm
drungu,
sech ni lungu ni thibin.
Falti indiu ni dam üain
in dail Emna ercdair sdir,*
na sid na suba na säm
natcchmärnacumthachcAin. 56
Cid cain.
Inmuin mini cobsuid chair
inmuin oglach ard imnair
iar n-imthecht fiudhmoigi fail
inmuin custad hi tiugndir.
Inmuin suil glass cardis mna 5
ba hamnti^ fri hecrata
iar cüart coilH comull soer
inmuin andurd tria dubrdeä.
Ni colla tra 10
ocus ni corco m'ingne
foilte ni toed imaire
or na taidet micc Uisle.
Ni collad
leth na haidqi im ligiu 15
focoird mu ceill im drungo
52 sech ni lungo ni tibiu.
Fäilti hindiu ni dorn üain
in däil lenno efccar sdir 20
na sid na subo na säm
na tech mar na cumtach rig.
18. In tan din no bid Conchobar oca halgcnugud-si, is
and atbered si: 25
1 meni2 Le. 0* Curry hat menma. chobBaig choir, über
letzterem vel a Lc, s tar feda fail Lc. 4 costol i tignair Lc,
8 comull Boer Lc. 9 dubraed Lc. lo choUu Lc. 12 faiti
ni thoet immairi Lc. is ornac^ taide mc indle Lc, u inni
chollad Lc. le focherd mo cheill Lc. 20 indalllenda ercthar Lc.
Cap. 18. 24 dana do bid Lc. an tan dono bui Eg. is andsin
atbeireadsi in reigne sea eis Lc. is annsin atberith si in recni si sis Eg.
80
II Longes mac D-Uanig.
IL:1
A Chonchobair cid no täi,
do ruimis dam bron fo cMi,
iscd am cein nommair,
do serc lim ni ba ro mair/
In rop ailliu lim fo uim
ocus an rop iumainib
rucais üaim — mör in bet —
connach acciu com ec.
8
A iugnais* is torsi dam
lacht dom adbat mac Uislen,
caurnän * cirdub dar corp
n-gel
ba suachnid sech ilar m-bau. 12
Da grüad chorcra cainiu
srath,
beoil deirg,abrait fodaildatb,
detgeiii nemanda fo li
amaZ soer dath snecbtaidi. 16
Bä suachnid a eirred n-glan
Qter fiannaib fer n-Alban,
fiian cain corcra comul coir
cona imthacmung d^goir. 20
Inar srölda sei co m-brig
i m-bui cet lam, ilar min,
for a imdenam, is gle,
coica unga findruinc. 24
[Ejf:]
A Chonchobair cid no tai
da rurmais dam bron fo choi
is hed im coin cein nommair
do serc lim ni bamair.
Ni rob ailli lern fo nim 5
ocus ni rop inmainib
nxcais uaim mor in bed
conach aiciub-sa com eg.
A n-ingnius is toirrsi lium
iecht imamhar mac n-Uslenn 10
curnan cirdub dar corp n-gel
ba msichnid e s^^ch ilur.
Da n-gruad corccra caine
^rath ' 15
beil deirg abra fo daeldath
d^^%in nemannto fo di
ama{ saerdath saeddaidhi.
Ba suaichntd a evied glan
itir fianuib vhfer n-Alban 20
fuan cain corcra cumtachcoir
cona timtacmuing dergoir.
Liar sroldo sed combrig
i m-bui cet n-gem ilar min
for a imdenum is gle 25
L uiuge d' finnbruine.
1 na töi Lc. s issed tatham Lc. 4 do seirc lim nimbo
mair Lc, 5 ni rop Lc. 6 in rob Lc. 8 connach aiciubsa
commeg Lc. 9 an ingnais is toirrsi lern Lc. lo techt
amadar Lc. is fa s. Lc. ilar fer Lc. le ab. Lc. abra
O* Curry. \i deitgen Lc. 19 a errad glan Lc. so iu'r
•
fianaib fer Lc. tt cona thimtacmaing dergoir Lc. u immi
cet gern Lc.
II Longcs mac n-lJsnig.
81
Claideb örduirn Ina läim,
dagai glassa co n-gäethgräin,
finden co m-bil öir buidi
ocus taul argait furri. 28
Fomiich frind Fergus find*
ar tabairt darsa morlind,*
ro rir a einech ar chuirm,
dörochratar a morgluind. 32
Cia no betis forsin maig
Ulaid ira gnüis Conchohair,
doberaind-se uile cen chath
ar gnais Noisi maic Uislean. 3G
Na briss indiu mo cliride
mos ricub mo mochligel
is tressiu cuma inda mnir
madda eola a ChoncliofewiV. 40
A.
C\aidim örduirn ina lAim
da gai glaso co n-gothgraiii
finuden co n-dath oirbuidi
ocus tul arccuit furri.
Forfuich rinni Fergus finn 5
ar tabuirt darsin morlinn
ro rir a oinech ar cuirm
dorocratar a morgluinu.
Cia no betis forsin muig
Ulaid im gnüis Conchobuir 10
dos m-beruinn uili ar gach leth
ar gnuis Noisi mic Uisnech.
Na briss hinniu mo craidiu
mus riccab mu mochligiu
is treisi comaind amair 15
modseola a Choncabair.
A Chonc.
19. „Cid as mo miscais lat atchi" ar Conchobar. „Tussu
am" or si „ocus Eogan mac Durthacht." „Bia-so dawa bb'a-
dain i fail Eogain" ar Conchobar. Dos bert iarom for laini 20
Eogain. Lotar arnabarach do aenuch Maclia. Biii si ar cül
Eogain i carpw^. Doranigert si nach facfed a da ceili {or
iaimam in oenfecht. „Maith a Derdriu," ar Conchobar,
2 coDgothgrain Lc. 3 bnidi Lc. buide L. über condath:
vel combil Eg. 6 rind Lc. a darsan morlind Lc. 11 dos
beraindse Lc. ceo clith Lc. u ar gnas Lc. Uislean L.
Ilis. Lc. 13 andiu Lc. chridhi Lc. u mochligi Lc.
16 moda Lc. a Chonchobair Lc.
Cap. 19. 18 iss mö Eg. 19 eim Eg. uamh Lc. biaso bli. i '
fail Eogain din Lc. biasi bl. hi fall Euccuiu dono Eg. 20 dusmbcrt
cnruin (i^ic) Con. Eg. 21 doeniich Muirtemniu Eg. do oenucli Mur-
themne Lc. auch L. am Rande murth . . iar cul Lc. 22 na haicc-
fiuth Eg. hi talmuin Eg. 23 inoenfecht otn. Lc. Eg.
6
82 n Longes mac n-üsnig.
„süil chäirech eter da rethi gnii-siu etrwm-sa ocus Eogan."
Ro bäi ail chloche mör ar a cind. Dolleici a cend immon
cloich CO n-dema bnirig dia cind, co m-bo marb.
Long^ mac Usnig insin, ocus longes Fergusa ocus aidcd
mac nr\]\snig ocus Derdreiid. fiuit a. f . 5
Anhang I.
Eigenthllmliehkeiten der Handschriften Le. und Eg.
Ich stelle hier Tcurz die Punkte zusammen, in denen ich die Lesarten
fjon Lc und Eg in der Varia Lectio nicht consequent mitgeiJieüt h(ibe.
Die Zahl der Beispiele giebt ungefähr einen Masssiab für die Häufigkeit
des Vorkommens. Doch muss ich vorausschicken, dass ich gewisse Dinge
nicht fitr Jede Handschrift einzeln au/führe. .Es sind die folgenden:
Die Handschriften schwanken zwischen s und ss im Inlaut und Auslaut:
CO cloB und CO closs; fon lese und fon las; isin tig und issin tig
u. a. m. Dasselbe gut von rr, dcts aus Assimilation entstanden ist:
coro lai und corro lai. BeachtenswerÜi ist der Wechsel zwischen doluid
und dolluid. Auch (n Bezug auf die Infection sind die Handschriften
inconseque^it : so entsprechen in den ersten Capiteln den Formen
Usnig, curid, ceile, cluinethar, cluined in L: die Formen Uisnicli, cuirid,
celi, clunethar, cluned in Lc, die Formen Usnigh, cuirid, celiu,
cluinethar, cluinid in Eg. Noch weniger lag in meiner Absicht das
Schwanken in den durch Eindringen von i aus a oder o entstandenen
uneigentlichen Diphthongen ai, oi, ui eingehend zu berücksichtigen: fot
broind L. Lc, fot bruind ^g; i n-Emain L, Eamuin Lc, Emuin Eg.
u. s. w. Hierbei kommt ferner in Betracht, dass eine gewisse Art dis a
(besonders oft in Egj für mich wenigstens nicht vom u zu unterscheiden
war, auch da nicht, too ich mit dem Wunsche ein a zu erkeniien
besonders scharf beobachtet habe, in dogenuir Eg. Ich hohe in
solchen Fällen stets \i geschrieben (n^munto, dorönud so gut wie fo
mebuil, at chinuid gegeti nemanda, doronad, fo mebail, it chiuaid in L);
1 gniisi Eg. gnisiu Lc. 2 mör om. Eg. ama cinn Eg.
rolecci Eg. doleigi Lc. 3 bruirech Eg. brulig Lc. conad ro
marb Eg.
4 Longo« mac n-Uislenn ocus lon^o^; Fergusa ocus aided Derdrinni
(sie) Lc. Luingius mac n-Uislinn annsin ocus fochunn luingsi Ferguso
ocus ag. Derdre finit. Eg.
IT Longes mac n-Usnig. 83
»ogar na hingenu neben ingeni findet sich in Eg. Ich stelle es aber
Jedem anheim in solchen Fällen \i in b, zu corrigiren. Im Mittelirischen
werden i und e in den letzten Süben, namentlich in Flexionssilben,
nicht mehr so streng geschieden, wie im Ältirischen: Nom. S. ende L,
cridi Lc. Eg; Gen. S. taige L, tighe Eg, tigi Lc; fon less uile L, uili
Lc, uli Eg. Es kommt dies namentlich bei den iSi-Stämmen in Betracht.
Bei einigen derselben hat sieh bekanntlich a^ festgesetzt. Auch hier
wieder Mannigfaltigkeit in der Behandlung: fri dath snechtai L,
snechta Lc. Eg; g&ir mesca L, mescai Lc, meuscco (Gen.); gnim
Q-granni n-garg L, granda Lc, granna Eg. — Aüe diese Punkte haben
in der Varia Lectio nicht consequente Berücksichtigung gefunden.
Eigenthttmliehkeiteii des Yellow Book of Leean (Le).
1. Media an Stelle dltir. uncispirirter Tenuis: fidir, badar, berdfs,
marbdais, tiagad, congabsad, ro öudigsead, tangadar, arrofeadadar,
comaidecht, dorochradar, doleigi, Ha naimdi, airfided, comm ^g, ag {für
oc). Häufiger ah in Eg.
2. Media aspirirt zwischen Vocalen oder im Auslaut: lepaidh,
sluagh, cruaidh, druadh, roghmar, it chinaidh, atchuaidh, ardaigh, rigb,
cioidbib, biudh, Feidblimthi, Eoghan, adbgeoin, cia beidh.
3. Die aspirirte Aussprache der Mediae in der angegebenen Stellung
muss schon früh eingeireten sein, denn auf ihr bejruht die bereits in L
nachweisbare Vertauschung von d und g: ursclaige fü/r ursclaide cap. 8
(ursclaidi Lc). In Lc: cobsaig für cobsaid 17, 37, geissig für geisid
4,10? .
Für die gewöhnlichere Schreibweise buredaig, corodasig, Usnig:
buredalcb, coro dusich, Uisnich {auch Uisnecb).
4. th für ch: ro scaith, suaithnid; Dieselbe Differenz zwischen
sechnon Lc und setbnon L. Eg.
5. p erscheint selten: lenap, erptba (ro herbbad).
6. nd für nn: iodaidchi sin {so auch in L cap. 10), do chormandaib,
cuslendaig, tuindi.
7. ndn für nd oder nn: indnitbruib, indnaidcbi, indnund, indni sin.
8. ea für e: cuibreand, leass, fear, Seancha, feastar, bean, leachtan,
Leabarcbam, cluinead, cuiread, tairmeasc, imbeathaid, tria indlead,
siardeas, Easruaid, Feargusa, for feada, seach, atbeiread. Daneben
jedoch cluned, fecht u. a.
6*
84 n Longes mac n-Usnig.
9. Sonderbare Epenthese des i: tarimchell, ferig, tairib, amisear für
tainnchell u, s. f. . *
10. DcLS n des Äcc. S. ist nicht immer gewahrt: i tir ele, fccht and
{neben fecht n-and).
11. Die Präposition in verdoppelt Qw n schon im ÄÜvrischen vor pro^
nominalen Elementen (Z.^ p, 627). Aber hier, ausser in FäUen wie
inna cotlad {neben ina sesam) aiich vor nominalen Fonnen: inn Emain,
inn Eri, inn Erind^ inn Ultaib, ind essld. So wohl auch zu fassen
innoenlö, vgl. isinnoenlö. Die spätere Form a für i in: alias, at chin,
am farrad {neben it farrad) u. a.
12. Neben der alten Form der Präposition oc auch ic, vereinzelt ag
(aga hailgnigud); etrom, etorru neben ittr.
13. Der Artikel, der im Mittelirischen die besondere Form des
Dat. PL aufgegeben hat, unterscheidet auch das Neutrum nicht mehr
streng: in mid, in tigi (Nom. PI); aber audeilm.
14. Die Partikel din steht oft da, wo L d&na oder dono hat; dana
in Lc selten.
15. Für inquit gewöhnlich or und ar, vereinzelt ol.
16. Die Längenzeicihen sind in Lc besonders spärlich gesetzt.
EisrenthUmlicIilceiteii des Egerton Manuscripts (Eg).*
1. Media an Stelle altir. unaspirirter Tenuis: fidir, badar, berdais;
öag, com ög; gacb, gu ro la, gu ro düisig, gusin tan, gusaniud.
2. Media aspirirt ztcisclven Vocalen oder im Ausluut: sliiagh, Usnigh,
Fedlimidb, scelaighi, issin tigh, brogbtar. Für aspirirtes b wird ö
geschrieben: in öen.
3. th für ch: ro scaith.
4. cc für g: arccuit (argenti), Euccuin, aircc, tiiarccaib. Sehr oft
ist die im Altirischen unaspirirte Tenuis so bezeichnet: corccra, foccla,
olcc, ind 6icc, a coiccert, tÄnicc, acc diil, liicc 61 (daneben ac öl etc.).
Achnlich lotUir, ro lasatt.
5. Vielfach p für b: ispert, uimpi/impi (Fem.), ina (Fem.) prninn,
compui, compatar, erptha; hidrupuirt, tuip, ipius {für altir. ibes\
droibdiuip, lip, leiinnp; co ru gaph, foiltleauphar.
* Dieselben tragen tum Theil einrn dialecUachen Charakter, s. B. die unier 10, 12,
13, 14 enrähuten. Auf die .Spuren diaUciiachtr Yersdiicdenheit in der älteren Spracht
hat man noch nicht geachitt.
II Lon^es mar n-Usniflf. ' 85
6. ü bezeichnet die Aussprache von f hititer urspriinglich vor-
handenem Nasal: aüfail (= i fail); aber auch itir fianuib üfer n-Alban.
7. q öfter für cu verwendet: qcu, qgi-sium (daneben chuicce); aber
auch innoidqi (diese Nacht), cinn ar qnn (Kopf an Kopf),
8. th für urspr. t zwischen Vocaien oder im Auslaut, ivo eher
bereits die alte Sprache mit Vorliebe d setzt: cona haicciuth, atcluiuiuth,
atberiuth, coiciuth, foath, cuidbiutho.
9. ea für e: longeas, bean, tairmchcall.
10. iu für altir. e: atcluiniuth , cona haicciuth, atberiuth; iud
ingiun {neben ingen), a muimiu, a ccliu, rechtarriu {Nom)\ mu
mochligiu, hi tir n-ailiu (Acc); mo craidiu (Voc); gen n-gairiu,
Iduirtemniu (Gen.); ipius {altir. ibes); coiciuth; luingius. Vereinzelt:
suiliub {Bat, PI).
11. ea für e: cech feur, leunup, meuscco, do leupthugad.
12. au für a: diau imdaid, scallglausaib, im faurrud, siaurdess, do
taubairt, for läuim.
13. Aus a, zu dem i eindringt, wird oi: oiti, cacmoinech, amoig
{neben amuig), oirfitigh, toirb, foilte, rf Fernmoige, eil cloichiu.
14. Vorliebe für o im Auslaut: con faccD, con deruo, cualo; for tua
ina h£mno, maro, a lämo, datho, na fiado, snechto, cöeco u-gillo {neben
coeca), gnimo moro, fiadoch, fri ciano.
15. Vereinzelfes: io für i: miol. — eau für altir. e; foiltleauphar. —
sei für altir. äi: csein {ziceitndl). — ea für- ia: eat, eat. — eu für ia:
eurum.
16. Ufufenaue Genetiv formell: Erinn, Uislinn, mac Uisnech; tri mac
n-Uislinne {vgl. Derdrinni in der Unterschrift in Lc).
17. Die Präpositian in: a tigh, alles, afifail (= i fail); inn Eriu,
hind inis; dagegen issin tigh u. s. w. — Die Präposition oc auch in
den Formen ac, ic.
18. Die Praep. im und etar mit Dativ: impaib, etarruib {gleich
darauf etani).
19. Der Artikel im Allgemeinen regelmässig, abgesehen davon, dass
die besondere Form des Dat. PI, fehlt und ebenso das Neutrum nicM
mehr vom Masc. und Fem. geschieden wird: in deilm. Vereinzelt:
an tan.
20. Neben din findet sich mehrmals dono.
'^1. Für inquit getcöhnlich ol (13 mal), seltner or (4), ar (3), uar (1).
86 II Louges tnac n-Usnig.
Anhang IL
Bemerkungren zum Texte.
Hier iheile ich mitj wie O'Flanagan und 0' Curry die schwierigen
Stellen Obersetzt haben. Letzterer verstand ohne Frage die äUere Sprache
hesser, als ersterer, aber auch 0^ Curry geht über jede Schwierigkeit
stillschweigend hinweg und hat für ÄUes eine Uebersetzung. Ich selbst
sehe an vielen Stellen nur so viel, dass sie bis jetzt nicht richtig inter-
pretirt sind, ohne selbst die Schwierigkeiten ganz beseitigen zu können.
Außerdem habe ich die Stellen angeführt, welche Stokes um einzelner
Formen wülen in seinen grammatischen Arbeiten eitirt und übersetzt hat.
Cap. 1. Die Frage und Anticart, womit die Sage beginnt, weist
uns in die Zeiten der mündlichen F/r Zahlung zurück: Die Frage gehört
dem an, der die Erzählung zu Kören ivünschte, die Antwort dem
Erzähler. Ni insa (nicht schwer) ist eine beliebte Antwort, gewöhnlich
abgekürzt ni geschrieben; es findet sicn in vollständiger Schreibung, pjßt
limmsa reimend, in einem der Gedichte, welche eine Handschrift des
Klosters S. Paul in Kämihen enthält, s. Goid.^ p. 176.
Tucthar chucoinn in ben ol se co fiasmais cid diatä in dcilm si
„Lass das Weib zu uns bringen, sagt er, damit wir erfahren, woJhcr
dieser Lärm ist'* Stokes BeUr. VII, 53.
Cap. 2. Die inetrische Form ist zuerst in (XFlanagan's Text (der,
wie erwähnt, mit Eg übereinstimmt) von Ebel erkannt worden, Z.* p. 962,
Aus Eg sieht man deutlich, dass es sechs siebensilbige Halb reise sein
müssen. O'Flanagan übersetzte: „ . . what violent noise is it that
spreads alarm through the house, woman, saith he; it sounds from ihy
womb; roars fr am thy compreliension; ears hear it; a gleam of sträng
light is its similitude. Many an individual within its compass. My
hardy blood it wounds." — 0' Curry übersetzte: ,,What startling sound
[is thatif 0 wonian! 'Said he, which ascends in the cavity of thy ruttibling,
compressed womb? by ears is heard tJie growl between thy two sides
power fuUy sweUing; great terror hos seized upon me; my heart is
toounded by steel.'* — Da die 3. Sg. Pass. von cluinim audio cluiner
lautet {Corm. Gl. Transl. p. 15 auchaide), so muss cluinethar anders
gefasst werden.
Cap. 3. Wenn auch dieses Stück ursprünglich metrische Form
gehabt hat, so ist dieselbe hier durch eine alte Corruption des Textes
besonders stark verdunkelt. O'Flanagan übersetzte: „Then Catlibad Said,
Listen imto C. of müd generosity, dvil, a great mild Chief, magnified,
II Longes mac n-Usnig. 37
exalted through science of Druidimi. Tlien Feltm said, Since mint are
not ihe fair words of explaining knowledge, as toomen I understand
not; what in conceahnent tcithin thy toomb screamed so loud." —
O^ Curry übersetzte: „Let Cathbad hear {s(tid aÄc] the comely-faced,
beautiful; a chief, pure, great, magnifieetit , tcho is moved by the
druidistns of Druids; since not to myself belöng fair words, from which
F. might obtain illumination of Jcnotvledge; since the woman does not
know, what in her wonib there be, though it is in the receptacle of my
womb it screanhs."
Cap. 4. Hier ist die metrische Form unverkennbar: jeder HaJbvers
muss sieben Silben haben, vgl. Fbel Z} 962. Da 9ich im Ganzen
19 HaJbverse ergeben, so muss entweder einer verloren gegangen oder
einer zugesetzt worden sein {vielleicht lin. 8 niamdai — partardeirg?).
Ich vermuthe, dass uns hier zwei verschiedene Gedichte vorliegen, das
zweite beginnt V, 10 (Geisid). Dcw erste ist besonders corrupt, obwohl es
sowohl von O^Hanagan als auch von 0' Curry ohne Änstoss übersetzt
worden ist: „under ihe girdle round thy womb hath screamed a female
infant of shining yeUow hair, of lyoignant eye», of ears sensitive to
sound; her cheek of purple red, with the colour of snow; I compare her
teeth to pearls; I id^ntify her Ups to strawberries ; a virgin from whom
shall arise many misfortunes to the Ultonians" O'Flanagan. „In the
receptacle of thy womb screatns a maiden of yeUowest yeUow hair; lier
eyes the most enchanting, blue-glancing Sticadoes; her cheeks blue
crimson, to the colour of snow we liken tliem, Jter teetJi without blemish,
pearly; Jter Ups of cherry-red; a maiden on whose account thei'e mll be
many woundings between Ultonian heroes.** — F. 1 ist mit Lc und Eg
becestair zu lesen, V. 2 biidi (Comparativ?) budichaiss,* wenn letzteres das
richtige Wort ist. V. 3 ist corrupt. Zu V. 4 vgl. ba deirgiglitir sfan
alebi cecbtar a da ghrüad (Tochmarc Etdine, Fg. 1782). Zu V. 6, 7 vgl.
deidghin coir comard ina cinn issc nfamdo nemonnta ibid.
V. 9 eter Ulto erredaib kann nicht richtig sein: ursprünglich
standen wohl beide Wörter im Äccusativ.
V. 10—14 übersetzt 0' Curry: „There screams in thy womb, there
shauts a maiden fair, tatl, long-haired, for whom Champions wül
contend; whmn many high kings will solicit; [kings^ who shall be seeking
the heavy loaves of [military'] pay of Conchöbar's promnce."
Cap. 5. V. 1 Das Versmass ^spricht für manderamär. O'Flanagan
übersetzt: „on whose account there shall be great weeping'^ O* Curry:
„for whom we have prophesied", Stokes: „about wlwm we speak",
V. 3 cesfaitit etc. „Ulstermen shall suffer in thy time" Stokes Beiir.
VU, 35.
83 II Longes mac n-üsnig.
F. 7 clainti se „hear this" (2. Imperat) Stokes Beitr. VII, 42,
V. 9 — 12. Da sich die vorhergehende Strophe auf die Verbannung
der Söhne Usnechs, die folgende auf die Verbannung des Fergus bezieht,
80 wird in dieser Strophe die Eüchberufung und der Mord NoisCs
gemeint sein. V. 11 hat in L eine Sübe zu viel, in beiden anderen
Handschriften fehU a. O'Flanagan übersetzt: „There is objection in tky
visage, tho' it be hereafter, ihat shall destroy a prince's mighty sons^*;
0' Curry: „Its mcJcedness shaU be rued, even afterwards, tohen shaU fall
tl%e sons of mighty Jcings." Stökes citirt Beitr. VII, 49 fofoesat maic rig
rogmair „Söhne eines beglückten (?). Königs werden fallen," S. 70, Z. 4
V. u. lies fofoesat.
V. 15. „Änd a deed Ihat hath contracted disgraee" O'Flanagan;
„and a deed from which cryingä shaU come forth." Die Lesart von L
ist hier corrupt, ar cöemsat guil und dann guin Fiachnai wird dem
ursprünglichen Texte näher stehn.
V. 21. „Du toirst eine That ihun hässlicfi, wüd" Stokes Beitr.
VII, 18.
V. 23. y,Your littU lieap shaU be not in its due place" O'Flanagan;
„thy grave shall lie in a place not nativtf* 0^ Curry.
Cap. 6. Ailebthir dorn röir fein „sie wi/rd belebt werden (V nutrietur
^.« 1095) nach meinem Willen" Stokes Beitr. VII, 64.
Cap. 7. Ni pam sUnsa . . . „ich rcerde nicht wohl sein, sagt sie,
bis ich ihn sehe"* Stokes Beitr. VII, 40, VI, 472.
Cap. 9. no thogfaind-se' etruib far n-dis „ich würde toählen
zwischen euch beiden" Stokes Beitr. VII, 36 (den Satz isoltrend); no
gcbaind tairbln öe amalt-sa „ich würde einen jungen, kleinen Stier
nehmen wie dich" Stokes Beitr. VII, 23. — Von den in L fehlenden
Worten wird cith fobithin faitsine Cathbad noch zu Noisi's Antwort
gehören. Dann fragt Derdriu: In dorn femid-sa deiri-si sin (sagst du
dies, um mich zurückzuweisen)? Noisi antwortet bejahend: Bid do imorro.
Cap. 10. Cid no tdi etc. „What are you äbout, say they, is not
there the fated destruction of Ulster" O'FJanagan. „What art thou
about, for which the U. should wound theo for thy faults" O' Curry.
Is and dochuaid döib: es vit atchüaid (wie in Lc und Eg) zu
schreiben, da nur dieses Compositum bis jetzt' in der Bedeutufig
„berichten, erzählen" naclujewiesen ist.
Regmait-ne lee i tfr ele „toir werden mit ihr in ein anderes Land
gehen" Stokes Beitr. VII, 20.
Cap. 11. For essama ist in for foessama zu corrigiren. „They
were at shiftings all around Erin" O'Flana^an. ^^Faesaip ww Üie
II Longes mac ri-Usnig. 89
escort or protection which a gtiest received on his Visits xohHe passing
from one house to ano^ier" O'Donovan Suppl. zu O'R. Dict. „Faesam
toas ihe right which erery Trebaire, or chief of houseJioJä, possessed of
entertaining and protecting strangers, or of giving sanctuary to those
nharged with offenqes or debt, during a certain numher of days
aceording to h4s rank, toithout having to enter tnto recognizances to the
Fine, or heing held speeiaUy responsible for tJieir acts" Sullivan,
O'Curnfs On the Manners and Custmns of the Ancient Irish I p. CCXCIII
(vgl. III Index).
Ard^g na ro marbtaia impi „auf dass sie nicht getödtet würden
fwr «e*' (besser „ühretwegen") Stokes Beitr. VII, 61.
Cap. 12. Marbthar etc. „Let Noise be slain forihwith and let Ihe
woman sleep with thee, says the Steward, No! says the Mng^' Stokes,
Corm. Gl. Transl. p. 15.
Cap. 13. Imthigid etc. „gehet fort, sagt sie, denn wenn ihr nicht
heute abend fort geht, werdet ihr morgen getödtet werden" Stokes Beitr.
YII, 5. Mani thistai as hinnocht „wenn ihr heute Abend nicht fort
gehtf' ibid. 42. — Zu der seltneren Construction maic üisnig do thuitim
vgl. ZJ^ p. 924, Lc und Eg haben die gewöhnlichere Construction, in
toelcher das Subject des Infinitivs im Dativ mit do nachfolgt.* —
Bagthair „ibitur" Stokes Beitr. VII, 62. — Tiagait side co ragbaiset
et^. „Let them come (tiagat) tili we tdke them into hand from beyond
sea" 0*Flanagan. „ . . and they iook them by the hand from off the
sea" O' Curry, mit der Note: „They led them by the hand, that is, tJiey
took them under their protection, off the island to which they had fled."
Cap. 14. Ar isbertatar etc. „Denn Uisnech's Söhne sagten, dass
sie keine Speise essen würden in Irland*' Stokes Beitr. VII, 53.
In O'Flanagah's Version wird ausfuftrlicher erzählt, wie Fergus
xwruckgehaUen wurde: Fergus ist gebunden, nie ein Fest abzulehnen
{l. c. p. 32). Darauf baut Conchobar seinen Plan. Borrach, einer
seiner Vertrauten, dessen dün in der Nähe des Meeres lag (p. 41\ mMss
Fergus zu einem Feste einladen, als er mit den Söhnen üsnecKs dort
ankommt (p. 51). Fergus darf die Einladung nicht ablehnen, anderer-
seits hat. er Conchobar versprochen, seine Schützlinge olme Aufenthalt
nach Efnain Macha zu bringen. Er bleibt zurück und schickt seine
Söhne mit den Söhnen Üsnech^s. •
Cap. 15. Co tue f6i etc. „untü he put him under him, and untü
he laid down upon him" 0' Curry.
* Sollte mßn nicht tignUlich erwarten: Ba ferr a comaitecht olda» a a-imguin?
/'
-J
90 n Longes mac n-Usnig.
Cap. 16. Sarugad Conchobair impu ,yConor was put to flight by
ihem^^ O'Flanagan; „and C. was insuUed in regard to Üiem^* O^ Curry.
„Sarughadh violatian^^ O'Donovan Suppl zu O'B. Dict. — ,,Saraghudh,
an insuU or assauU not amounting to the shedding of hlood; female
triolation, the violathn of a church or ecclesiasticeU dignity; the violation
of any sanctuary^^ SuUivan, 0' Curry' s On the Manners etc. III, 473
(Grith gablach).
Ar ro fetatar etc. „for they knew that they were a couple Ihat
would hindly receive them; and thai they were not a/fectionately disposed
towards Ulster*^ O'Flanagan; „ . . . who would sustain them^ and ü was
not turning their back on love for the Ultonians^^ 0^ Curry.
Cap. 17. F. 5—8. ,yNaisi, companion accomplishcd, müdy lament
htm at once with tne; Ardan, suhduer of tlie luxurious boar, bewaü
Ändli ofmighty vigour^*^ O'Flanagan; ,yNom at mead-making, brimming,
sweet, — I preparing a bath for Mm at the ßre, — Ärdan wüh an ox
or fat hog, Annle^s shoulder-bundle [of faggots] over the high river^*-
O* Curry. V. 8 ist woM mit Eg asclang zu lesen.
V. 11. baithium es war mir? vgl. bithom Beitr. VII, 41. Aber in
L fehlt eine Silbe. „Ecer more delightful to me thrd' life^'' O'Flanagan;
„I have knowny ere now^ a chase upon a doe^^ 0' Curry. Stokes brieflich:
,,ba, haithnium is right: there hos been knotoledge-to-me (aithue + um,
the suffixed i^ers. pron. 1. Sg.).
V. 13, 14. ,yW7iefiever mighty Naisi would set out to hunt the
woods, the fair toide plains^'' CFlanagan; ,,whcn Noisi the noble would
set a mess on the faggots of the wüd plains^^ O'Curry.
F. 17. In cach mi (jeden Mbnat) scheint corrupt zu sein. „Tho'
sweeter to you is the dirge of pipes and hom trumpets^*^ O^Flanagan.
V. 23. In L fehlt eine Sübe, es ist ba vor binnia zu a^gänzen.
V. 29 — 32. „Nam's grave has been made, sorrowftd indeed was its
consequence; he supplied nunibers, by might, of waving beverage, in their
slaughter^^ O'Flanagan; „. . . sorrowful to me that banquetting, which
a party have given through guile, the deadly draught of which they
have died^*^ O'Curry.
V. 33, 34. „DeUghtful their birth of most beauteous blootn, whose
manhood rose to highest vigowr^^ O'Flanagan; y,Beloved the trimmed one
of finest beardy with tM the chosen one though unbea^ded^* O^Curry.
V. 35, 36. ba dirsand etc. „es i$t traurig, dass ich heute nicht auf^
stehen werde^^ Stokes Beitr.' Yll, 45, indem er nadresco auf na-adrecsu
zurückfuhrt, und dies fälschlich für ein Futurum ?Mlt. Er selbst führt
gleich darauf in uocho n-erus „ich werde nicJt>t aufstehen'' eine wirkUche
Futur form dieser Wurzel an. „Hoto sad the consequence to-day! The
sons of Usnach have been immokUed'^ O'Fla/nagan; „Sorrowful that I
II Longes mac ii-Usnig. 91
cannot arise to-day to icatch the Coming of Visiers sons*'^ O^Curry. Die
Verse 33 und 35 haben je acht SUben. Anstatt idnaidiu ist woM
indnaidiu zu Itsen, vgl. iarsind indnidia see^mdf^m expectationem Wh,
Z.« 877.
V, 37, 38. Bei 0*Flanagan fehlt menma oder mini und steht oglau
für oglach: „Dear their stceet conv&i^e, dear their youthful vigour of
high might.^^ Dagegen 0* Curry: ^JBeloved tl\e spirit firm^ just; heloved
the warrior taU, nohle.'^
V. 39, 40. Fä.1 und tiugnär vnrd in F&il pnd tiugnAir zu ändern
sein. Vgl. inis F&il, ein Name für Irland. ,,In their passage thro* the
piain of Fdl (Erin), welcome was the approach of tJieir ralorous
prowess^^ O'Flanagan. „After flying through the woods of Fdl, heloved
the State of our final scjourn^* 0' Curry.
V. 51. y,My senses are scattered away^*" O^Flanagan; „my attention
is flung upon the grotips^^ O'Curry. Mo cheird ist sicherlich Schreib-
fehler für ino cheill.
V. 53, 54. ^.Welcome to me are not to-day the cordial liqaors
quaffed by nobles^^ O'Flanagan. „For joy to-day I have no time
in the distrihuting of ale in noble cups*^ (indail lenda ercthar säir)
O'Curry.
Cap. 18. V. 2. „Du hast auf mich gehäuft Sorge mit Trauer^*'
Stokes Beitr. VII, 21.
V. 3. Anstatt ised am ist (auch des Versmasses wegen) nach Lc zu
lesen ised tatham. „Dies ist es, was ich habe, so lange ich lehe^^ Stokes
Beitr. VII, 41.
V. 4. O'Flanagan hat die Abkürzung sc zu scel ergänzt und über-
setzt: „The tale to me is not acceptable.^^ i^Thy love with me cannot
dbid&' (rCurry.
V. 7 hat eine Silbe zu wenig; vielleicht ist ro iicais zu lesen.
V. 9. An iugnais fjc. „The absence^^ 0' Curry; an ingnius Eg „the
afßiction*^ O'Flanagan. Anstatt dam ist nach Lc des Reimes wegen lern
zu schreiben.
V. 10. „Tlu: Coming of tl^e slaughter ofUsnacKs sons through me"
(TFlanagan. „The Coming of death over üisle's son" O' Curry.
V. 11. „Black corses made of their fair frames" WFlanagan.
Cuman cirdub „a dead-black heap" 0' Curry.
V. 12. Anstatt . . . m-ban ist mit Lc des Reimes wegen fer z^i
lesen. 0*Flanagan schreibt sech ilu; in Eg ist das r von ilur nur du/rch
Hocilsiellung des u ausgedrückt.
V. 29, 30. „Sent to us was Fergus fair to bring us o'er tlie wide
main" O^Flanagan. „Against us transgressed" (forruich rind Lc)
O^Curry. V. 29 hat nur in Eg die richtige ZaM der Silben,
92 II Longes mac n-üsnig.
V. 33, 34. O'Flanagan schreibt cian o betis, „However lang Üiey
would he on tke piain, ülad^s (nobles) at the heck of Conor." „Though
they were upon the piain the U. all before tJhe face of C/' O'Cwrry.
V. 35. „Ich würde sie äUe hingehen für N.'s Gesellschaft" Stokes
Beitr. VII, 22. Des Versmasses wegen ist se zu streichen.
V. 39, 40. O^Flanagan theilt falsch ah: Is tresi comand a mair,
Mo dae o la, Chonchobhair „The affection is stronger that lives^ thd* my
darling he dead, o Conor!^^ ,jSorrow is more power f\d than tlie sea^ if
you would know it, o 0." 0' Curry,
IIL
Die Geschichte vom Schweine des Mac Däthö.
1. Diese in ihren Sittenschilderungen und anderen Einzel-
heiten merkwürdige Sage ist bisher noch nicht gedruckt. Die .
Handlung, welche ihren Inhalt bildet, erzählt O'Curry, LecL on
the Ms. Mat of Anc. Ir. Hist. p. 486, und On the Manners etc.
III, p. 372.
Die Handschriften, welche ich benutzt habe, sind die
folgenden :
*) Book of Leinster (12. Jahrb.), fol. 72 und 73, durch
L bezeichnet;
2) Miscellanea Hibernica (Irin. Coli. Dubl. H. 3, 18,
Papierhandschr. des 16. oder 17. Jahrb.), Part II, p. 743 — 748,
durch M bezeichnet;
^) Harlejan Manuscript 5280 im British Museum
(Vellum Ms. geschrieben oirca 1560), fol. 50, durch H bezeichnet.
Selbstverständlich ist der Text von L zu Grunde gelegt,
und zwar in einer Abschrift des Herrn Hennessy, die ich 1871
mit dem Original coUationirt habe. Die zweite Handschrift (M)
konnte ich. damals wegen Mangel an Zeit nur für die schwierigen
Stellen benutzen. Von H besitze ich eine Collation des Herrn
O'Grady vom Jahre 1871, sowie eine eigene vom Jahre 1874.
2. Der Inhalt der Erzählung ist kurz der folgende:
Der König von Leinster, Mesroida, genannt Mac Ddtho
(d. i. Sohn der zwei Stummen) hatte einen berühmten Hund,
Ailbe mit Namen, dessen Besitz sowohl Conchobar, der
94 ni Sc^l miicci Mic Däthö.
König von Ulster, als auch das Herrscherpaar von Connacht,
Ailill und Medb, durch reiche Gegengaben zu erkaufen wünscht.
Mac D4thö ist in grosser Verlegenheit, wie er sich den gleich-
zeitig erschienenen Gesandtschaften gegenüber entscheiden solL
Auf den Rath seiner klugen Frau verspricht er jeder der beiden
Parteien den Hund, doch sollen die Könige in Begleitung einer
auserlesenen Schaar ihn selbst abholen. Diese treffen an einem
und demselben Tage ein, und Mac Däthö schlachtet ihnen zu
Ehren sein fabelhaftes Schwein. Da fragt es sich, wpr es zer-
legen soll. Wo die tapferaten Helden Erinn's beisammen sind,
da entscheiden die Thaten, deren sie sich rühmen können.
Nach einem kurzen Wortwechsel zwischen einzelnen Vorkämpfern
der beiden feindlichen Provinzen, tritt Cet mac Matach
(Magach in H und M) von Connacht vor, setzt sich mit einem
Messer in der Hand an das Schwein und fordert die Männer von
Erinn heraus, ihm diesen Platz streitig zu machen. Jetzt
erheben sich die erprobtesten Helden von Ulster einer nach dem
andern, aber jeden kann Cet an eine Niederlage erinnern, die
entweder der Gegner selbst, oder sein Vater, oder sein Bruder
durch Cet erlitten hat. „Er that so der ganzen Provinz einen
Schimpf an." Eben will er sich zum Schneiden anschicken, da
kommt Conall Cernach, ein Hauptheld von Ulster, und springt
in den Saal. Die beiden Helden begiüssen sich in kurzen
Rhapsodien. Dann aber gebietet Conall dem Cet, zurückzutreten.
Cet muss ConaU's Ueberlegenheit anerkennen, sagt aber, dass
Anluan den Wettkampf mit Conall aufnehmen würde, wenn er
im Hause wäre. Da holt Conall Anluan's Kopf aus seinem
Beutel, und wirft ihn dem Cet an die Brust, dass ein Strom
Blutes aus seinem Munde brach. Niemand wagt gegen Conall
aufzutreten. Dieser nimmt den Schwanz des Schwefnos in den
Mund und schneidet: die Männer von Connacht erhalten weiter
nichts als die beiden Vorderfüsse. Ueber diesen Schimpf erhebt
sich erst im Hause, bald aber im Freien ein blutiger Waffen-
kampf, in welchem Connacht den Kürzeren zieht. Mac Däthö
läset seinen Hund los, und dieser schlägt sich auf die Seite von
Ulster. Der Hund greift den Wagen von Ailill und Medb an,
in Sc^l mucci Mic D&thö. 95
wird aber yom Wagenlenker getödtet, so dass die Ebene nach
dem Hunde Mag Ailbe genannt wurde. Weithin zieht sich der
Kampf; alle die Orte, die er berührt, werden aufgezählt. Doch
auch Connacht hat seinen Triumph: Fer Loga, der Wagenlenker
AililFs, hatte sich in der Haide verborgen und sprang hinter
Couchobar auf den Wagen, so dass dieser in seiner Gewalt war.
Conchobar muss sich durch Zugeständnisse loskaufen, die iiir
Ulster demüthigend waren.
Die Verse am Ende (Cap. 21) beziehen sich auf dieselben
Vorgänge, enthalten aber Namen, die in der uns vorliegenden
Version der Sage nicht genannt werden. Dazu kommen noch
in H zwölf Verse über Mesroeda's Schwein (vgl. Cap. 5).
3. Was die Abkürzungen der Handschrift anlangt, so bin
ich auch hier nach den S. 66 dargelegten Principien verfahren.
Das fast wie eine Drei aussehende Zeichen hat in dieser Er-
zählung in L durchweg die Geltung us, daher ich in beus,
chetumus u. s. w. meine Ergänzung nicht bezeichnet habe.
Stillschweigend ist die Ergänzung der abgekürzten Schreib-
weise vorgenommen in den Wörtern: Connacht, Ulaid, Eriu,
Conchobar, Ailill, acht, ocus, for, mac, iarum, chucum,
immum und in den Formen der Wurzel her. Der Gen. PI.
Connacht ist ausgeschrieben Cap. 4 und 19, Acc. PI. Con-
nachta Cap. 2 und 19, Gen. PL \JlaA Cap. 12, Dat. PI. Ultaib
Cap. 9 und 13, Acc, PL Ultfo Cap. 9, Voc. PL Ulto Cap. 12,
Dat do Ailill Cap. 4; iarum ist ausgeschrieben Cap. 5, 6, 17,
immum Cap. 11, 20.
Die Partikel dana ist Cap. 17 in M pleno geschrieben; die
Form dna findet sich Cap. 2 und 19 in H. — Nom. Sg. mec
Cap. 12, Gen. S. mec Cap. 1 in H.
9G in Scöl mucci Mic Däth6.
Inelfit Seel mueei Mit Bitkö.
Durch kleinen Druck im Texte Bind die in L verwischten Wörter kenntlich gemacht, die
ich nur mit Ufilfe der anderen Handschriften errathen konnte. Die Sternchen bezeichnen
schwierige Wörter und Stellen; mehrere derselben sind im Anhang besprochen.
1. Boi ri amra for Laignib, i. Mac Dathö a ainm. Bui
cu oca, no ditned in cu Lagniu uilc. Ailbe ainm in chon,
ocus lan hEriu dia aurdarcus. Tancas o Ailill ocus o Meidb
do chungid in chon. I n-oen uair dana tancatar ocus techta
Conchohair mic Nessa do chungid in chon chetna. Ro ferad 5
failtc friu uile, ocus ructha chuci-sium isin m-bruidin. Is i
sein in t-aeised bruiden ro boi i n-hErind in tan sin: i. binden
Daderga i crich Cualand, ocus bruden Forgaill Manaich, ocus
bruden Mic* Dareo i m-Brefni, ocus bruden Dachoca i
n-iarthor Mide ocus bruden Blai briuga i n-Ultaib. Secht 10
n-doruis isin bi*uidin ocus secht sligeda trethi, ocus secht
tellaigo inti, ocus secht corc, ocus dam ocus tinne in cach
coire. In fer do theiged iai^sin t-sligi, do bered in n-ael isin
coire, ocus na tabrad don chet gabail, issed no ithed. Mani
thucad ni don chet tadall, ni bered a n-aill. 15
2. Ructha trä na techta naimdai chuci-sium do airiuc
thuilo doib riasin feiss. Ro raidset a n-athesc: „Do chungid
in chon do dechammar-ni ö» Ailill ocus ö Meidb", ar tecta
ConnacJdy „ocus dobertar tri fichit cet lilgach a chetoir ocus
carpat ocus da ech bas ferr la Connachta, ocus a chommdin 20
Cap. 1. Boi ri briig. amrae la Laignib IL 2 no imthigid Jf
8 ba lan IL di irdurcus in chon IL do thoet techta //.
4 immalle de dechotör ocus techta Ulad IL i für in tan sin:
isandaimsir sen IL lo blai brug. a coic. Concob. H. 12 secht
n-dam H. is no tegiud iersan t-slig. M. u für na tabrad:
atabr. H. 15 mani thucad vero ni don ced gab. H. araild IL
Cap. 2. 16 inaimga (?) chuccsem H. 17 für riasin feiss: riesiun
doberta amblad andocom //. athes L, athiusca H. aithcscae M.
18 dodeochamanio al techtoi ConnVIII i. 0 Medb ocus o Ail IL
19 a chetoir om. IL iyy bus dech la C. fo c. uair H.
m Sc^l mucci Mic D^thö. 97
i dnd hliadna cen motha sin'^ ,J)ia chungid dana do
dechaniTnar-ni", ar tecta Ulad, „o Chouchobar^ ocus ni messo
Conchobcbr do charaity ocus dana do thabairt set ocus indile,
ocos doberthar a chommeit cetna i ciiid hliadna, ocus biaid
dcgcaratrad de/^ 5
3. Ro lä din i socht m6r inti MacDathö, corrabi trithr&th
cen dig cen biad cen chotlod, acht co immorchor ön taib co
araile. Is and ro räid a ben riss: „Is fota in troscud itäi;
at4 biad lat cen con essara. Cid no t4ir^' Ni tharat frecra
for in ninäi, conid and ro räid in ben: 10
Tucad turbaid chotulta do Mac Datbö co a thech,
ros boi ni no chomairled, cen co labradar fri nech.
Asöi dosoi uaim fri fraig in ferg fene co londgail,
4 a ben trebar dos beir mod, bith dia ceiüu cen chotlud.
In fer: Asbert Crimthand Nia Nair, ni thardda do rüu do 15
innaib,
run mna ni maith concelar maith ar mug ni athenar.*
In ben: Cid fri mnai atbertharsu, mani thesbad ni aire?
8 ni na teit do menma-su, teiti menma neich aile.
I cind blia. {ohne Praep.) H. a do dechamarne o C. ol teghtoi
UL H, 3 di car. H. für indile: innli H. 4 ocus
doberthar — bliadna om. H.
Cap. 3. 6 mör om. H. 7 cen chotlod om, H. co a imar-
chor H. morchor M, 8 idubert an ben [pm. riss) R. 9 conessarai H. co
nesora M. Cid notai al in ben. nochorusacill. is ann idbert an ben U.
II CO a thech H. co thech L. 12 boi les ni H. bai Hhut in ni itf.
cen CO tobnadhur fri neuch H. cen co tabnad {sie) M. 13 a soi do
soi H. a ani do soi M. do fraich H. fraig ilf . 14 treabair M.
modh H. M. bid M. biaidh H, cheili M. do celi U.
codlodh H. cotladh M. 15 atbert M. Cremtonn nia n&ir H,
Cremtann nia nair M. niad L. tarta H. tardai M. , fri
mnaib H. 16 main ar .mog ni aithenor M. main ar mod niaithenur H.
17 hinter atberthasa: or sisi M. manit eplad ni airi M. manidebl.
ni airi H. is ni nach M. nac U. teit a menmai M. teti a
mhenmo H.
7
98 in Sc^l mucci Mic Däthö.
In fer: Cü Mesroida Mic Dathö, ba hole lathe etha do,
dofaeth mor fer find fria rath, bid lia tuiim a chath.*
Manip do Chonchobar berthair, is derb bid mogda
in gnim,
12 no con faicebat a eluaig bas mö do buaib na do thir. 5
Mad do Ailill era leis falmag dar sin tüaith^
do-don-bera moc Matach ata neblai luim lüaith/
In ben: Tathut airle lim-sa ris ni hole fri iarmairt liinni,*
16 tabair doib-sium diblinaib, eumma cia thoetsat immi.
In fer: In chomairli doberi-siu isi nim deni cutal, 10
Ailbe do roid dia* ni con fes cia o tucad.
4. larsin atracht suas ocus rombertaigedar. ,3äd maith
dun tra", ol se, „ocus dona haigedaib dodn-ancatar**. Anait
side leis tri laa ocus tri aidche, ocus gairmter chuei fo leith
techta Connacht. „Ro bä-sa tra", ar se, „i n-imanim mor 15
ocus cuntabairt moir co ro gle dam, i. doratusa in coin do
Ailill ocus do Meidb, ocus tecat ar cend in chon co sochraid,
1 Mesreda H. Mesroidii M. 2 do foeth H. do faoth M. mor
bfer bfind H. liaa tuiremh M. lin turim a cath H. 3 manob H.
Goncobor M. is om. U. 5 no an fuigebt. a luaig H. no
taicebthair luaig M. bus M. bes H. no do tir M. is do
thir IL 6 mada H. era silis H. erae silis M. falmoig 11.
darstituaid H. tair sa M. 7 donob^ra H. do notberai M.
Magach M. H. adanebla H. lomm M. aloim luaidli H.
8 tatat arli limsa ris H. frimsai fris M. hiarmart H.
ninde H. nintti M. 9 doibsin H. cia taethsat H. di taethsatt M.
imbe H. imme M. 10 adberisi H. atbirisiu or seisim M.
es hi nimdena H. isi nindene M. 11 raid M. r6aidh H.
Cap. 4. 1« atraracht i/. nombertaigedur H. 13 tra
dünn H. diarnoidhedaib (om. dodnancatAr") H. u teura laa
ocus teura aidche ocus tet leu fOr leth i. lia techt. Connacht H.
16 ocus a comtabairt co ro gleus an comtapatrt sen i. deradusa . . . do
Medb asan cuiitafiairt sen H. 17 tecait ar a cend an chon co
sochraid ocus co huallach H.
ni Sc^l mucci Mic D&thö. 99
ocos ro8 bia lind ocus biad, ocus bertait in coin, ocus is
fochen doib^. Buidig techta Connacht dond athesc.
Luid iarsin co tectaib Ulad. ^oratusa tr&^^y ar se, j^as
mo chontabairt in coin do Chonchobar, ocus bid uallach.
Tiastar ar a chend i formnä mathe Ulad. Bertait ascada, 5
ocus ros bia failte.*^ Budig techta Ulad.
5. I n-oen 16 imorro ro dalait-seom etir anair ocus
aniar. Ni ro follaiged leo-som Aana, t^catar da cöiced
hErend i n-oen 16, co m-b&tar i n-dorus bruidni Mic Datho. •
Tio-seom fein immach ocus dognf failte friu. „Ni robar- 10
fachlisem,* a ocu, ar apaide is mo chen duib. Tait issin less/' v
Lotar ianun uili isin m-bruidin, leth in tigi dana la Connachta
ocus in leth aile la Ulto. Nir bo bec dana in tech: secht
n-doruiss ind ocus coica imdad etir cecÄ da dorus. Niptar
aigthe carat im fleid imorro bdtar isin taig. Sochaide dib ro 15
fuacbtnaig fri arailc. Tri chet hliadan ria n-gein Christ ro
boi in cocad eturru. Marbthair d6ib dana in mucc Mic
Dathö. Tri fichit gamnach co a biathad saide co cond secht
m-bliadan. Tri neim imorro no biata, co ro lathea &r fer
n-hErenn impi. . 20
■ 6. Tucad doib iarum in mucc ocus XL dam dia tarsnu
cen motha in biad ar chena. Mac Datho fessin icond ferdaig-
secht. „Mo chen duib^S ar sc, „ni dabar samail rissin ataat
1 biad ocus linn ocus ascctai H. is om. H. s buidig sidi
dna (techta — athesc am.) H. s luid dana co tegta H.
tri om. H. 4 bad uallach H. 6 ascetai uili H. e budig
— ülad om. H.
Cap. 5. 7 ro dalsatsom H. aOiar ocus anair H. s ni ro
faiUiced dana leusom H. lo do luidseum fessin nanag. ocus fearaidh
failti H. ni robofaclemur H. ii taet H. is uili om. H.
dana am. H. an teg dana H. 15 aicti H. ro bat.
isan tig H. i6 ro uachtnaich H. ria n-gen H, i7 marbt.
doib tra H. is co biathad H. 19 im. om. H. ro biato
CO ralta H.
Cap. 6. 21 ier. doib H, 22 ambiad //. oconfertighsecht H.
23 ol esem H. riss sin L. rissen atat muco ocus aigi la Laigne H.
7*
100 in Scöl mucci Mic Däthö.
aige ocus mucca la Laigniu. Atesta dcsin mairfider duib
imbdracL" „Is maith in mucc", ar Conchobar. „Ig luaith
imorrö", ar Ailill. „Cinnas raimifither in mucc a Choncho-
bair?" ar Ailill. „Cinnas", ar Bricriu mac Carbaid anuas
ane*, „bale itaat läith gaile fer n-hErend acht arraind ar 5
galaib ocus ar chomramaib, ocus dorat cäch buille dib dar
sroin a cheile riam*". „Dentar**, ar Ailill. „Is coir", ar
Conchobar. „Atat gillai dun istaig ro imthigitar in cocrich".
7. „Ricfaiter a les do gillai innocht, a Ohonchobair^^ ar
Senlaech Arad alluachraib Conalad aniar. „Ba menic ag 10
meth dib d'facbail acwm-sa ocus rota Luachra Dedad fö toin*".
„Ba methiu an ag foracbaisiu ocainni, i. do brathair fadein
i. Cruachniu mac Rüadluim a Cruachnaib Conalad". „Nir
bo ferr »aide", ar hngaid mac Courüi, „andds in Loth mör
mac Fergusa maic Leti foracbad la Echbel mac Dedad i 15
Temair Lochra. „Cinnas fir üb", ol Celtchair mac Vthechair,
„Conganchness mac Dedad do marbad dam-sa ocus a chend
do beim de."
8. Immotarla tra döib fodeoid, co tarat in t-oinfer for
firu hErend i. Cet mac MatacÄ. Do füargaib side imorro 20
fair a gasced uas gaiscedaib in t-sluaig ocus rogab sein inna
14im ocus dessid ocon muicc. „Fagabar tra", ar se, „do
feraib hErend tairismi comraraa frim-sa no lecud nammucci
do raind dam."
1 mairbfidir H. 2 es mait amuc H. 3 raindfidir H. i ol Brie,
macarbaid induas amne asan imda H. 5 feur ner. sund H.
aroind ar chomramaib H. 6 dorad cac dib builli H. 7 is mait
or C. ataid gillo lind astich imrulat. H.
Cap. 7. 10 Senlaegh arad a Cruacn. H. ba minie rota laaehrae
degad limsa fo a toin . minie agh meich dib dach, aeumsa . ba me>ieiu
letsai ag met dacb. ocaind ar Munremur m. Gerginn m. lUodan m.
Oingusa b. m. Budfi . amai[ foracbois do braitir bodein H. 14 oltas
an Loth mör m. Fergnsa m. Lete m. Hiidri H. oldas indloich mor M.
Ha hEchbel m. n-Degad H. mae Uithidir Congancnes m. Degad H,
Cap. 8. 19 immatarlae döib H. . 20 mae Magoeh do eondoeht.
Do fuareoib side a gaise. H. 22 oeus desseid H. hi forgabur
d feraib Er. tra ol se oinfer tairisme comrame friumsa H.
III Scel mucci mic Däthö. 101
9. Ros 14 i socht na hUlto. „Atchi, a Loegaire," or
Couchobar. „Ni ba fir", ar Loegaire, „Cet do raiud na mucce
ar ar m-belaib-ni". „An bic, a Loegaire, co rot acilliur'', ar
Cet. Js bes düib-si in far n-Ultaib", ar Cet, „cecÄ mac
gaibes gaisced acaib is cucain-ni cend a bäire*. Dochuadaisiu 5
dana isin cocrich, imniatarraid diin inti: foracbais in roth
ocus in carpat ocus na beocho, atrullais fein ocus gai triut
Nis toirchi in muicc fon innasin". Dessid side dana.
10. „Ni ba fir**, or laech find mor, dodechaid assind
imdai, „Cot do raind na mucci ar ar m-belaib-ni." „Coich lö
andso?" or Cet. „Is ferr do laech andaisiu", or cach, „Oengus
mac Lama Gabaid sin do Ultaib". „Cid diata^Läm Gabuid
for th' athair-siu?** or Cet. „Cid Am?" „Ro fetar-sa'* or Cet
„Dochuadusa sair fecht and. Eigtlier immum; do roich cäch,
do roich dana L&m. Tarlaic urchor do gai mör dam-sa. 15
Dos leicim-se dana do-som in n-gai cetna, co m-beu a laim
de, co m-bui for lär. Cid doberad a mac do chomi*am
frim-sa?" Teit Oengus ina suide.
11. „In comram do thairisem beus", or Cet, „no in muco
do raind dam-sa.'^ „Ni ba fir arraind duit-siu chetumus", ar 20
laech find mör de Ultaib. „Cia andso?" or Cet. „Eogan
mac Durthacht sin", ar cach, „i. ri Fernmaigi." „Atchonnarc-
sa riam", or Cet. „Cia airm i n-domfacca?" ar Eogan. „In
dorus do thaige oc tabairt tana bö uait. Ro hegcd immum-sa
Cap. 9. 1 Ni frith laegh a tairissme . ro lae a socht na hUllto H.
atci sud H. 9 Loeg. buat. H. a an biuc H. ar Cet
om. U. 4 in bar n-Ullt. H, 5 gebius H. bari H.
docodhaise H. 7 atrulais fen H. 8 ni torci H.
Cap. 10. 11 di laoch indaisiu H. 12 dl Ultaib H. 13 for a
adair sem H. ro fedursa H. u docodussa IL eghtir
ummam H. 15 ercor .• . . formsa H. 16 duslecimse an gai
cetno combert a lam de comboi for laur H. n do comrama
friamsa H. is desid Aengus H.
Cap. 11. 19 in comroma do t. H. 20 damsa om. H. araind
detsi H. si laeg find do U. H. cia and H. $3 cairm
inam aco H.
102 ni Scöl mucci Mic Ddthö.
isin tir. Tanacaisiu fon egim. Ro thelgis gai form-sa,
corraba as mo sciath. Dollecim-se duit-siu in n-gai cetna,
colluid tret chend, ocus co m-bert do süil as do chind."
Atotchiat fir hErenn co n-oen sülL Messe tall iii t-süil aile
as do chind/^ Dessid side dana. 5
12. „Frithalid dana, a Ulto, in comram beusl" ar Cot.
,^is raindfe innossa", ar Munremor mac Gergind. „Inne seo
Munremur?" ar Cet. „Is me ro glan mo gö fo deöid, a
Munremur**, or Cet. „Ni fuilet trithräth and, o thucusa
trilaichcind uait im chend do chetmic as t'ferund." Dessid 10
siäe dana.
jjn comram beus", or Cet. „Rot bia son", ar Mend mac
Salcholcan. „Cia so?" or Cet. „Mend", or cach. „Cid ane",
or Cet, „mac na m-bachlach cusna lesanmannaib do cliomram
chucum; ar ba üaim-se füair th' athair in t-ainm sin, i. 15
me^se ra ben a sail de do chlaidiub, conna nie acht oenchois
üaim. Cid doberad mac ind oenchoisseda chucum?" Dessid
sido dana.
13. „In comram beusi" or Cet. „Rot bia", or laech
liath mör forgranna do Ultaib. „Cia so?" or Cet. „Celtchair 20
mac VÜiechair sin", or cach. „An bic, a Qheltchair", or Cet,
manip dom thuarcain fo chetöir. Ro tanao-sa, a Cheltchair,
CO dorus do thigi. Foheged immum. Tänic cach. Tana-
caisiu dana. Dot iuid im bemai* ar mo chind-sa. Do reilgis
1 ro legis gai ff. a isan sceith ff. s as di cinn ff.
4 atatciad ff. mese thall in suil n-aili as de c. fT.
Cap. 12. 6 fritoiUV^ a Ulta ff. i anosa H. 9 nisfailiud
tritrath otucusai ff, 12 Mend m. salca no salcalgai ff, i^ di
chomram cucom ff. 16 ar ba mese ba, sacart oc baistiud ind anmo
sin for a at. mese tald a sail de co claidiub ff. oin cois ff.
oenchoss L. 17 cucumsa ff.
»
Cap. 13. 19 rotbia son ff. 20 di üllt. ff. 21 mac CuthccÄotr L.
Uitidir ff. 23 ro hegiud ff. 24 amberna ff, do relcis
gai formsa ff.
III Sc^l mucci Mic D&thö. 103
gae dam-sa. Ro thelgiusa gai n-aill chucuirsn, co n-dechaid
triat liasait ocus tria uachtur do macraille. At4i co u-galur
füail ond uair siu, no co rucad mac no Ingen duit ond uair
sin. Cid dot berad chucnm-sa?" Dessid sido dana.
14. „In öomram beus!" or Cet. ,3ot bia son", or 5
Cüscraid Mcnd Macha, mac Conchobair. „Cuich seo?" ar Cot.
„Cuscraid", or cdch, „is adbar rig ar doilb". „Ni buide frit",
or in gilla. „Maith", or Cot. „Cucainn cetria thauacais do
clietgasciud, a gillai. Immatarraid dun issin chocrich,
foracbais trian do muntirc, ocus is am1ai(i dochuadais ocus 10
gai triat bragit couna hetai focul fort chend i corai, ar ro
loitt in gäi fethi do braget, conid Cüscraid Mend atotchom-
naic ond uair sin." Dorat tra fon u-innasin ail forsin .
cöicod uile.
15. In tan din rombortaigcstar oc on muicc ocus scian 15
inna I&irn, co n-accatar Couall Cernach istecli. Is and
tarblaing for lär in taigo. Ferait Ulaid imorro failte moir
fn ConaU. Is and ro lä Conchobar in cennide dia chind ocus
rod m-bertaigodar. „Is maith lind ar cuit do thairiuc**, ar
Conall. „Cia rannas düib?" „Roddet* dond fir nod ranna," 20
ar Conchobar, „i. Cot mac Matach". „In fir a Chit", ar
Conall, „tusso do raind nammuicc^}?" Is and asbert Cct:
[Ra«n] Fochen Conall. ende licce.
londbruth loga. luchair ega.
gusfland ferge. fochich curad. 25
crechtaig cathbuadaig adcomsa* mac Findchoeme frim.
1 ro lecttsa H. 2 tred sliasaid H. s hinter duit: ond uair sio
ow. S.
Cap. 14. 6 Cia so ol Cet> H. 9 cucainne ceta tudchadsa H,
docodaiss H. 11 ar do chend H. 12 ro tesc an gai fethe H.
dorat tra aithis fonninnus sin for an coicedh n-uili H.
Cap. 15. 16 rotmbertaicest. IL 17 ferait Ul. — Couall om. H,
19 nodbertaigedar H. 20 rodetf^T. si m. Magac/* H. ^ do r'oiud
na muici ar armbelaibne H, atbert H. 90 atcohsa (t) . .
frimsa H.
104 ni Sc^l mucci Mic D4thö.
Co nid and atber^ Conall:
[Rawn] Fochen Cet.
Cet mac Matach. magen curad.
cride n-ega. eithre nela.
eirr tren tressa. trethau dgach. 5
cäin tarb tnuthach. Cet mac MagacL
Bid m^wd inar n-imchomruc[-ni ön ar Conall],
[ocub] bid mend inar n-imscarad,
bid airscela la Fer m-brot,* ♦
bid fidnaisi la Fer manath.* 10
Adeichset airg loman londgliaid
fer dar fer is taig seo innocht.
16. „Eirg ön muicc din!" or Conall. „Cid dana dot
berad-su chucci?*' ar Cett. „Is fir", or Conall, „do chungid
chomraime chucum-sa. Dober oenchomram duit, a Cheit", 15
ar Conall. „Tongu na tongat mo thuath, o ra gabus gai im
laim, nacÄ menic ro bä cen chend connachtaig fom chind oc
cotlud, ocus cen guin duine cech oen \k ocus cecÄ oen aidchi."
„Is fir*S or Cet, „at ferr do laech andö-sa. Mad Anlnan no
beth is taig, doberad comram ar araile duit. Is anim dun 20
na fil is taig." „Atd imorrö", ar Conall ic tabairt chind
A'nlüain assa chriss, ocus nos leic« do Chet ar a bruinni,
cörroimid a loim fola for a beolu. Ro gab side imorro ön
muic, ocus dessid Conall aicce.
1 conid — CoDall {am Bande in L schei^ibar von derselben Hand) om. H.
2 fochen cet cet m. Magach K. 7 inarnimcomracniu TL. 9 biad
arscela H. 10 fidnaisi h. fiadnaisie H, 11 ararciget I£.
nach londgliaid: na da err eblaid echtair. acht regaid fer dar fer
astaigse anocht H.
Cap. 16. 13 cid em H. 15 dober oincomramha H. 16 0 ro
gabus gai lai am laim nad raba cen goin duine cech oon laithi do
connochtatb ocus orcain fridaighid cech n-aidchi ocus ni ro codlus riam
ein cend connachtac/^ fom glun H. 19 indusae H. Andluan H,
doberad comrama ar araili doid H. 21 nad fuil H, 22 dolleci
di Cet dar a brunne H. 23 coroemid H.
m Sc^l mucci Mic DÄthö. 105
17. „Tecat don chomram a fecht-sal^' ar Gonall. Ni
frith ön la Connachta laech a thairismi. Doratad imorro
damdabacli dona boccötib immi imm cuairt, ar ro boi droch-
costud istaig do chloendiburgun la drochdaine. Luid iarum
Conall do raind nammucci ocus gebid dana cend in tarra ina 5
beolo, corränic dö raind nammucci. Rasuig in tairr i.
aere ind nonbair, conna fargaib ni de.
18. Ni tharat imorro do ChonnacA^at& acht a da cois
nammucci fo brägid. 6a bec dan la Connac^a a cuit.
Atragat saide, atragat dana Ulaid, corriacht c4ch araile. Bo 10
böi tra builli dar ö* i suidiu, co m-ba comard ra süss in taige
in carnail ro bai for lar in taigi, con batar na srotha don
chru forsna dorsi. Maidit dana na sluaig for na doi*si,
corralsat grith mör co suifed fuil mol* for 14r ind liss, i. cach
oc truastad a cheile. Is and gabais Fergus döib dair mör ro 15
boi for lär ind liss assa fremaib. Maidit immach dana aas
ind liss. Doberar in cath i n-dorus ind liss.
19. Is and luid Mac Dathö immach ocus in cü inna
laim, CO ro leiced eturro, düs cia dib no thogad, i. rüs con.
Doräiga in cü Ulto, ocus ro leci for är Connacht, ar ro 20
mebaid for Connachta. Asberat-som, iss immaigib Ailbe ro
Cap. 17. 1 don comrama budechtsa H. dorn chomram fadechtsai M.
t diradat im. dam dabach dona boccötib immi macuairt H. doratadh im.
damdapach dona bocoitib M. 4 do clöindibraicthib la droch-
daini H. di claondipractib la drochdaine M. 6 cend in tarra H.
dana cend ind tarrai M. 6 co tairnic H. ro suigh H. ro
snige M. 7 eri ind nonbair H. cona farcoib banna de H.
Cap. 18. 8 ni tharad H. ni tarat M. di Condacht. H.
acht da cois na muici fo a braghid II. 9 ba becc H. ba peg
im. la G. M. cuitidh H. lo co ro acht H. n builli dar ho
hi suidi H. dara 6 1 suidiu M. comhard //. comarad ra süss L.
ro BUS an tichi H. 12 for a laur (om. in taigi) H. com-
batar H. is don chrü om. H. for na doirsiu H.
in slu. H. for na doirse.J?. 14 co ralsat soimol for lar an
tigi no an lis H. coralsat for lar ind lis M.
Cap. 19. 19 corailcet H. cia dib dongegadh H. ao dor-
raigha H. ' ro legi H. n isamoigh H.
106 in Sc^l mucci Mic Däthö.
gab in cü fertais in charpait fo Ailill ocus fo Meidb. Is and
donäraill Ferloga ara AiliZIa ocus Medba, i. corrala a
cholaind for leth, ocus co ro an a chend i fertais in charpait.
Atberat dana, is de atä Mag Ailbe, i. Ailbe ainm in cbon.
20. DoUuid ammaidm andes for Beluch Mugna Sen- 5
röirind, for kih Midbine i m-Mastin, sech Druim Criaig, fris
rater Cell Dara indiu, sech Räith Imgain i Fid n-Gaible, do
ath mac Lugnai, sech Druim Da maige, for Drochet Cairpre.
Oc 4th Chind chon i m-Biliu is and ro Id cend in chon ajsin
charput. Ic techt iar fraechrud Mide siar is and douarlaic 10
Ferloga isin fracch, i. ara AiliZla, ocus ro ling isin carput
iar GÜl Conchobair, corragaib a chend dar aiss. ,36ir buido
n-anacuil a Chonchobairl" ar se. „Tog riar", ar Cionchobar,
„Ni ba mor," ar Ferloga, „i. mo brcith latt do Emain Macha,
ocus mna oentama Ulad ocus a n-ingena macdacht do gabaiZ 15
cepoce cecÄ nöna immum, co n-erbrat: „Ferloga mo lennan-sa."
Ba ecen ön, ar ni laimtis chena la Conchobar, ocus ra leiced
Ferloga dar Ath Luain siar dia hUadain ocus da gabar
Chonchobair leis co n-allaib oir friu.
21. Conid desin ro cet: 20
[L:] [II:]
A gillu Connacht nad liu A gilla Condocht nad liu
far trommacht ic rada gö, for trom macht ac abaiH go
1 fo Ailill ocus M. H. 2 i. ara H. corola {om. i.) H.
4 asperad dna (sie) H. is de magh n-Ailbi H,
Cap. 20. 5 for Beul. Senröirind H. e Midbinde (e undeutlich)
ammaistin H. seuch Cill n-dara H. 9 himbili H. ro
ladhlf. 10 is and ro ling Ferlogha H. ii i. ara AileZIa ocus
Medba H. 12 ar ciil H, dar a als U. für beir buide
n-anacuil (anacul L.) a Ch. ar se: emda at)oncobair ol se H. \i ni ba
mor on H. mo bret \et co h^main M. H. 16 cepöici- H.
imm. cecha nona H. 17 lamdais cena H. ro lecadh H.
di gabhair /f. da gapair M. 19 cona n-allttt6 H. Mit friu
schUeast die eigentliche Erzählung, daher die Unterschrift in H: sge2a
muici Mec Datho in sin; in M: scela muici Maie Dathö sin.
Cap. 21. Es folgen hier die wichtigeren Tunkte^ in denen M von L
abfoeicht: 20 Is de ro chet M. ro ced H. n nat liu M.
22 agapairt go M.
III Sc^l mucci Mic DÄthö.
107
gilla lasma bcc far cuit,
forodail muicc Mic Dathö. 4
Na tri coicait coica fer
do dollötar almaib tor*
oomrac nalle im Albe sin
bec in ein tria changin chon. 8
CoQchobar buadach rotheit*
Ailill slüagacb ocus Cet
bodb iar n-araib for a sucht
Cüchulainu ni damair cort. 12
Congai Aidni and anair
FiamuinDuinbinne don muir,
ro ches tairmthechta iarsin
Eogan mac Dairthechta duib. 16
Tri maic Nera ar lin lerg,
tri maic Uislend, cobra n-garg,
Senlaech Arad, nad bo borb,
a Cruachnaib Goiialad ard. 20
Dubthiich Emna, ai'd a brig,
BaitherBerbabreithirbläith,*
Illand irdairc ilair glond
Munremur lond Locha Säil. 24
Conall Gemach, cruaid a gal,
Marcan sinna set rod son/
IH:]
gilla rosmbo bccc for cuid
forodhail muic Mec Dathö.
Na tri L coica fer
do (sie) doUotar a linaib tor
•• •
comruc ualli im Ailbi sin • 5
bec an ein tro caingno con.
Conarp (?) buadoch ro thelt
Ailill slüagacb ocus Cet
bodb ier n-araib for a slicht
Cuculainn ni dämhair ceurt. 10
Cougal Aidni and anair
Fiamain Duinbindi den muir
ro cos tairmtechta icrtain
Eugan mac Dairtechta duib.
Tri maic Nera ar lin a leurg 15
tri maic Uislenn cobra n-garcc
Senlaech Aradh and ba borb
doCrwoc/maiiConalad n-ard.
Dubthacb enna ard am-brigh
BaithenBerbabretirm-blaith 20
Illann aird/rc ilur n-glonn
Munremur lond Locha Sail.
Conall Cernach cruaid a gal
Marcan sinna set ron son
1 rosmbo M. s for fodail L. forodaill M. 3 na tri l. coeca M.
4 dillotor M. 6 caingne M. 7 Concobar M. 9 iar näruib M.
sHocht {ebenso Vers 8 cion). ii aindine M. 12 dun binne M.
din muir M. 13 tairmtecht M. le cobra garg M. 17 Sen
laoch arad au ba borb M. is a Cruachnoib consAad n-ard 3/.
XI Illann ardirc ilar n-glond M. as Muindremar . . sail M.
u Marcacb sindae setrad son M.
108
III Sc^I mucci Mic Däthö.
Celtchair Ulad fer dar fer,
Lugaid Muman, Mac tii con. 28
. . . Fergus Ailbe n-oU,
crothiss doib dairbre n-dall,
gabais fianbratdarsciathscenb
«
brönderg toidlech dar . fer
fland. 32
Cethern mac Fintain ro bith,
uathad (?) allin forsind äth,
fir O'lnecmacht ermaig siuaig
nis relec uad re se thrdth. 36
Feidlimed co n-ilur thor
hoegaire buadach sair
ba leth n-dograi immaü coin
CO n-Aeth mac Mornai nach
mair. 40
Mora airig aidbli band
crotai curaid cömtaig dind
mora finna forthi chland
möra gialla mora gill. ' 44
A.
[H:j
Celtcair Ulad fer dar fer
Lugaid Mmnan Mac tri con.
Fethis Fergus Ailbi noll
cfoithis doib an dairbrin-dall
gabais fain brat tar sciath scell 5
broenderc taidlec/t tar femw
fland.
Cethern mac Findtain ro bith
huathad a lin forsan ath
fir Olnecmacht ermaigh slua^ 10
nis relic uadh re se trath.
Feilimid co u-ilur tor
Logair'de buaduch fo fair
ba \eth n-dogra immon coin
CO n-Aed mac Moma nach 15
mar.
Mora aArigh aidbli banw
crodha cairid comd . . dinw
möra fiana fortbi clanw
möra gialla mora gill. 20
22. Hieran schliesst sich in H noch folgendes Gedicht:
Muc Mic Datho lachtmuad torc Xeth ar bi anatrtia^ {sic^ imnocht*
CO cend secht m-blia(2an cen brath LX gamnach dia biatha^.
1 Celtchair Ulad fer dar fer M. % Lugaid Muman mac tri con M.
3 feithis Fergus Ailbe noll M. 4 crothis doib dairbre dall M.
5 gabuis faon brat tar sciat scell M. 6 pronderg toidlech tar fem
flann M. 8 Ceithern mac Fiontai>n ro bith M. 9 uathad a
lin forsind ath M. lo fir olnecmacht ermaig sluagh M.
nis releicc uad re se trath M. la Feidlimid co n-ilur tor M.
13 is Laogmre buadach fair M. i4 ba let n-dograi um an coin M.
15 CO n-Aedh mac Mornai nac/i mair. finis. M. i7 Die letzten vier
Halbverse fehlen in M.
III Scöl mucci Mic Däthö. 109
Ba hairdirc an moltach mas, feib sontar triasan sencas,
cen cleth m-bratha ras cä (?) clu xl damh dia fothu. d
Fiadnaib crob~ ro cret cairr* eri nonhair na tromtairr,
cen boi ac roinn robailc co rath dus ro mailt Conall Cernach.
Cia mslui Ailbe am gradh n-glan cu dia n-dechaid cach cosnam,
g^drarich gressa don purt nir uö mesai-die an mörmuc. h
Lotar do iamdötib drenn edic colcid inna hErenn
das fuc a combag cuco nir bo olldamh oenmhuco.
Mesr&eda Mesgedra ran da mac Dato na tromdamh
an Mesroida fri feth fuit isse ro meth an mormuic. u
Mue.
Anhang I.
Bas Harlejan Manuserlpt.
Folgende Pu/nkte sind in der Mittheikmg der Varia Lectio nicht
consequent berücksichtigt:
1. Media anstatt der Tenuis: go, tugad, codolta, cudal, ro fedar sa;
doid (für duit), rod bia (tibi erit), uaid (a te)^ ad {du bist)] bragaid;
anaid, tongad, asperad, 3. PI
2. Aspirirte Media und aspirirtes m: eghtir, amoigh, braghid;
turbaidh, modh, codlodh, codhaise {venisti), maidhid ; gabhail, fri mnaibh ;
a mhenmo, nemh, animh, daomh (mihi), comramha.
3. gh für dh: maidigh in sluap.
4. gh für ch: seght, teghtoi, laegh; co tegta, laeg.
5. c für g: cuincid, Forcaill, eirc, farcoib. Doch auch cunchtd
{Cap. 18).
6. d für th: adair (Vater).
I. p für b: diplinaib, oc tapairt, asperat. In Cap. 4 in einem
Satze: comtabairt, comtapairt imd cunntaüairt. Dagegen immer carbat
8. fi für b: nir fio.
9. Id für 11: araild.
10. ea und ea für e: ithead; seuch, fri neu'ch.
II. in für e: biuc (Cap. 8), no tegiad, ro hegiud, nisailiad (non
sun(}, oincoisiuda (Gen.); hi fid n-Qaibliu. Dazu frium neben frim.
110 ni Sc^l mucci Mic Däthö.
12. au für a: laur, cauch; awik laut {apud te, Cap. 2), daum (fnihi,
Cap. 8), daomh (Cap. 7).
13. oi fiir ai: eroili, amoigh, tarloic, do roind; atoi (2. 8g.).
14. oi und ai im Auslaut für einfacJhe Vocaie: da cocoi, techtoi;
doratusai, ascetai, etorrai.
15. ie für ia: iersin, cid dieta, tiestan*.
IG. 0 in der leteten Säbe: cetno, gillo; ro tanoc sa (1. Sg.), acco
(2. Sg.), ni dabor {Cap. 6); Conöll.
17. Vereinzelt ao für oi, oe, ae: laoch; io für i: crios.
18. Vorwiegend i für e im Auslaut: lathi {Nom. S.), failti {Nom.),
tuili {Gen.), cori {Nom. S. PI), araili {Acc. S.), mathi {Gen. PI); nis
raindfi (2. 5'^.)-
19. e für i: sen {hie), es (est); so auch mec {Gen. S.).
20. i'^wr chuci-sium: cucesim, -sem; ol esem {sagte er); fiir do Pron.
poss.: di, de (as di cinn, as de chinn Cap. 11); für dmt {tibi): det
mehrmals. So auch di {Präposition) für do im Dativ: di Chonnachtaib
{z. B^ Cap. 18). So ferner diradat {Cap. 17), deradusa {Cap. 4); di und
do werden eften promisciie gebraucht.
21. In der Flexi/m: tecait /wr tecat, ataid für atAt, lecad /«r
iecud; Erind (Gen.); do airec, do celi Dat.; a üita Foc.
22. Der Artikel lautet varwiegend an: on /wr ond, for an für for
sin; and lis 6ren. in Cap. 18.
23. Die Präposition i(n) lautet vorwiegend a(n), and: am 14im (m
meine Hand), and Erind. /So atic?i atat /ur itaat (Cap. 6), amach /wr
immach (Cap. 18).
24. ^Mr inguit vorwiegend ol (efwa 40 Mal); die Formen or, ar, al
zusammen etwa 10 3faL
Anhang II.
Bemerkangreii zu eiaigeu schwierlgren Stellen.
Cap. 3. V. 3. Die Schwierigkeit liegt in a söi (a sui M.), denn
doBöi uaim fri fraig ioird bedeuten: „er wendet sich von mir nach der
Mauer"
V. 4. Zu dos beir mod vgl: do fil gnuis as grato do, dobet-r mod
don bancured L.U. 55^^ 38 ^ ro fail gnuis n-gr&tam dö, dober mod
don banchuiriu L. L. fol. 42. b {T.B. C).
m Sc61 mucci Mic Däthö, Hl
F. 6. Vielleicht ist mit Berücksichtigmxg der Lesarten von M und
H zu schreiben: maiu ar mug ui aithenar „Kostbarkeit wird nicht einem
Sklaven anvertraut"? Vgl, aithnir conhmittitur , is given in Charge
0*Don. Suppl jsu O'R. Biet
F. 7. 8. Es ist airi und aili im Beime zu restituiren.
V. 10. Die zweite Hälfte hat eine Silbe zu wenig. Vielleicht hiess
es ursprünglich: bid lia turim lin a chath „die Zahl der Kämpfe um
ihn wird grösser sein, als man sagen kann." Vgl. zu Uy. 5, 18.
V. 11. In der zweiten .Hälfte ist des Versmasses wegen is zu
streichen {fehlt in H).
V. 12. „Seine Schaaren werden nichts mehr von Rindern oder von
Land übrig lassen."
F. 13. In der ersten Hälfte muss es heissen: Mada do Ailill era
wenn dem A. Verweigerung ist". In der zweiten Hälfte ist wolü aus H
und M silis {„havoc, destniction" O'R) für leis aufzunehmen, aber was
ist falmag?
F. 14. In der ztceiten Hälfte ist mir namentlich ata neblai unver-
ständlich.
V, 17. Für doberi wird dobir oder dobeir zu schreiben sein.
V. 18. Die erste Hälfte ist corrupt.
Cap. 4. O^Ckirry muss den Text hier missverstanden haben, denn
er sagt Lect. On the Ms. Mut. p. 48G: „Mac Däthö told the messengers
of the two kings respectively that he had already promised tJie hound
to the^master of the other". Ebenso On the Mann, and Cust.
p. 372. Allein Ailill ist König von Connacht, Conchobar ist Kö7iig von
UUter; den Gesandten von Connacht versjrricht Mac Ddtho, dass er den
Hund dem Ailill, und den Gesandten von Ulster, dass er den Hund
dem Conchobar geben tcolle.
Cap. 6. Anstatt dorat cäch buille dfb ist woM, wie in H, zu
schreiben: dorat eich dib buille.
Cap. 8. Fagabar . . do feraib hErend tairismi comrama frimsa
no I^cud nammucci do raind dam. In dieser Alternative ist zweites
Subject 2U fagabar der Infinitiv lecud; das erste Subject fehlt, und der
Satz ist nicM zu construiren, ^ wenn nicht tairisem geschrieben wird.
Vgl. in comram do thairisem beus . . no in muco do raind dam Cap. 11.
Cap. 11. Messe tall in t-süil aile as do chind „soll ich das
andere Auge aus deinem Kopfe schlagen." In L sieht das Object im
Nominativ, während H richtig den Accusativ hat. Ebenso ar ba üaim-se
fuair th' athair in t-ainm sin Cap. 12.
Ca2f. 20. Beir buide etc. O'Curry übersetzt {0-n the Mann, and
Cust III, p. 372): „Ransom thy head, 0 Conchobar!" said he. „TJwu
112 in Sc61 mucci Mic Däthö.
8häU have thy demand", said Conchohar. „It ia not great, indeed'',
Said Ferloga; „ü ia orUy that thau slwlt take me along toith you to
Emain Macha [the palace of Emania], and that ihe young women and
girls of Ulster shaU sing a Cepöc around me every evening, and eaeh of
them say: Ferloga is my favottrite." — To these rather fanciful con^
diiions King Conchobar was öbliged to submit, The charioteer was
hrought to Emania; and in twelve months"* time ((he story teüs us) he
was conveyed over the river Shannon at Athlone, wüh a present to ihe
hing and queen of Connacht of King Conchohar's two favourite steeds
with their golden bridles; hut we are told nothing more of his reUUions
toith the maidens of Ulster.
Cap. 22. In Bezug auf das Schwein des Mac Ddtho finden sich
in dem topographischen Werke Dinnseanchus folgende Angaben {nach
O' Curry, The Battle of Magh Lena, p. 14—16, not€)\
Magh L^na canas ra hainmnigheadh? Ni hannsamh. L^na mac
Mesroda (^c) as 4 ran-alt mucc Mic Datho, fos fuair a n-Dairi Bainb a
n-oirther Bladhma. Forbairt leis co ceDd secht m-bliadan co
m-badar nai n-ordlaigi da formaid sailli for a sruib. Lodar ülaidh
acus fir Olnegmacht do feis Mic Dathö. Do dechus o mathair
chuigi i. 0 mnai Mic Dathö do chuingi na miiici do chobair a einigh;
ar badar cuic coicidh Erenn amun feis, acus targaid caeca torc
togaidi dia heis, acus ni ra gab uaidh. Seasca gamhnach a n-gurt
feoir ag a biathadh, ceathrachadh dam dia cums^chadh
acus eri tri nonmair ina tarr (9»c) conas ra meilt Conall
Cearnach c^in bas aca comroind. Meisg^adhra acus Mesroda
da mhac Mic Däthö. Le Mesroda ron-alt an muc. Da chuaidh
iarum L^na mac Mesroda lä a (sie) muic for dubh-chlais [oidchi, gar]
re na h-idlachad uadh. Contuil a fail (sie) a m-bi, con tuarcaibh an
muc an chlais tairis can airiughadh dd, cora mdch, conaclaid sim dono
ag suide Con rocht grainne a chlaidim [in muic] combo marb. Acus
deachaidh FoUscaidi, mucaidhe Mic Däthö, co rüg an mucc (sie) frisin
feis. Cor la fert Lena ann. ünde Magh Lena dicitur.
'^
IV.
Bas Freien um Etain.
(The Courtship of Etain.)
1. Der Text der folgenden Erzählung wird hier — ab-
gesehen von dem Facsimile des Lebor na hUidre — zum ersten
Male herausgegeben. Benutzt sind die folgenden Hand-
schriften:
*) Egerton Manuscript 1782 im British Museum,
p. 205, a, durch Eg. bezeichnet;
*) Lebor na hUidre im Besitz der R. Irish Academy zu
Dublin (circa 1100 geschrieben), p. 129, durch Lü. bezeichnet.
Eine genaue Copie aus dem Egerton Manuscript hat mir
Herr O'Grady zum Geschenk gemacht; ich konnte sie 1874 mit
dem Original coUationiren, Das Lebor na hUidre habe ich in
dem (Dublin 1870) von der R. Irish Academy publidrten Fac-
simile benutzt
2. Beide Texte sind vollständig abgedruckt, da ihre Fassung
eme sehr verschiedene ist. Der Text von Lü. ist bis Cap. 11
viel kürzer, als der von Eg. Im Allgemeinen lässt sich oft
beobachten, dass die Texte in den jüngeren Handschriften aus-
gedehnt und ausgeschmückt worden sind. Aber es ist doch die
Frage, ob die ersten Theile dieser Sage in älterer Zeit immer
uur in der ziemlich kahlen Form erzählt wurden, in der sie in
LU. vorliegen. Wenn sich die genaue Beschreibung von fetdin's
Schönheit (Gap. 3 und 4), die in LU. fehlt, fast mit denselben
Worten zu Anfang der Togail Bruidne D4 Derga betitelten
8
114 IV Tochmarc Etdine.
Sage findet '^9 so könnte man allerdings vennuthen, dieses Stück
sei erst nachträglich in unsere Sage eingefügt worden. Bedenken
wir jedoch, dass £tdin's Schönheit sprüchwörtlich geworden war
(s. Cap. 5), so werden wir uns nicht wundern, dass die
Schilderung derselben eine feste Form angenommen hatte, der
wir in verschiedenen Sagen begegnen, in denen ^täin's Schönheit
eine Rolle spielt.
Anders steht es mit den Gedichten, die Cäp. 9 und 10
eingelegt sind. Diese gehören zwar ohne Frage nur an diese
Stelle, aber sie werden gewiss nicht von Anfang an einen
integrirenden Bestandtheil der Erzählung gebildet haben (vgl.
S. 63). Jedenfalls weicht das erste Gedicht (Cap. 9) darin von
der Prosaerzähluug ab, dass es V. 26 nicht Eochaid Airem,
sondern dessen Bruder Eochaid Fedlech (s. Cap. 6) als Gemahl
der Etain nennt Dies ist eine Verschiedenheit der Tradition,
der wir zwar auch noch sonst begegnen (vgl. O'Curry, On the
Mann, and Cust. II, 192 und III, 190), die wir aber nicht in
einem und demselben Texte erwarten.
3. Der Inhalt der Erzählung ist kurz der folgende:
Der König von Erinn, Eochaid Airem, ladet im ersten
Jahre nach Antritt der Herrschaft die Könige der Provinzen
zum Feste von Tara ein. Diese weigern sieh jedoch zu er-
scheinen, da der König unvermählt ist. Eochaid beschliesst sich
eine Königin zu wählen, und seine Boten finden bald ein des
Königs würdiges Weib. Dies ist jfitäin, die Tochter jfitar's, von
den Side. Eochaid wird zu ihr geführt, und sie vei-ständigen
sich rasch, da ]&täin ihn von jeher geliebt und ihn erwartet hat.
Er führt sie heim, das Fest von Tara wird abgehalten. An dem
Feste fasst Ailill, ein Bruder Eochaid's, eine heftige Leiden-
schaft zu fitäin, die er nicht bewältigen kann. Er wird krank,
man bringt ihn nach Dun Fremain, aber Niemand versteht sein
Leiden, bis Eochaid seinen Arzt schickt und dieser erklärt, nur
Liebe oder Eifersucht könne die Ursache desselben sein. Ailill
* Sielie O' Curry' 8 On the Mann, and Cust. III, jp. 189.
IV Tochmarc Etäine. 115
schämt sich zu gestehen, was ihn verzehrt Sein Tod scheint
allen sicher zu sein, und Eochaid, der als König eine Rundreise
in Erinn zu unternehmen hat, bittet £tdin, seinen Bruder zu
pflegen, so lange er lebe, und ihn würdig zu begraben, wenn er
gestorben sfei. £tä,in kommt täglich in das Haus, in welchem er
sich befand, um ihn zu pflegen. Eines Tages redet sie ernstlich
mit ihm über seine Krankheit und erfährt endlich von ihm den
Grund derselben. In Eg. ist dieses Zwiegespräch in metrischer
Form; ebenso findet sich nur in Eg. das Gedicht, in welchem
6täin dem Ailill die Erfüllung seiner Wünsche verheisst. Ailill
gesundet rasch, und sie verabreden ein Stelldichein. Iiltäin
findet sich zur festgesetzten Zeit ein, und erblickt bald einen
wie Ailill aussehenden Mann, aber schwach und krank. Auf den
wirklichen Ailill wartet sie vergebens. Dieser war in tiefen
Schlaf verfallen und erwachte erst, nachdem die Zeit des
Stelldicheins vorüber war. Der Tod war ihm lieber, als das
Leben, fitäin vertröstet ihn auf einen anderen Tag, aber ihre
Absicht wird den zweiten und den dritten Tag in derselben
Weise vereitelt. Zuletzt aber giebt sich der Manu, der ]&täin in
Ailiirs Gestalt erschien, als Mider, König der Side von Brig
Leith, und als ihr früherer Gemahl zu erkennen, dem sie gehörte,
als sie noch im Reiche der Side weilte. Auf dieses Verhältniss
scheint sich Etäin nicht besinnen zu können, denn Mider's Auf-
forderung, mit ihm zu kommen, lehnt sie ab, da sie den König
von Erinn nicht für einen Mann aufgeben will, dessen Geschlecht
ihr unbekannt ist. Mider eröfihet ihr weiter, dass er es war,
der Ailill's Liebe zu ihr erregt, aber auch, der schliesslich durch
sein Dazwischentreten ihre Ehre bewahrt habe. Ailill wird von
seiner Leidenschaft geheilt, und Eochaid dankt 6täin bei seiner
Rückkehr für das, was sie an seinem Bruder gethan.
4. Der besondere Titel dieser Erzählung ist Sergligc
Ailella, Ailill's Krankenlager (s. Cap. 20); denn der Titel
Tochmarc Etäine kommt ihr nicht allein, sondern zugleich
einigen anderen Sagen zu, von denen sich Fragmente gleichfalls
im Lebor na hUidre finden (vielleicht zum Theil aus dem ver-
8*
116 IV Tochmarc EtAine. •
lorenen Lebor Dromma Snechta abgeschriebeD, s. LU. p. 128^ 1
und 132^ 6). Die eine Sage bezieht sich auf Mider's früheres
Verhältniss zu fitäin (LU. p. 129*), eine andere auf 6t4in's
Entführung durch Mider und auf Eochaid's Zug, sie wieder zu
erlangen (LU. p. 130^—132). Letztere Sage erzählt O'Curry,
On the Mann, and Cust. II, p. 192—194 (vgl. III, 190) nach
einer vollständigeren Quelle. O'Curry nennt Lect on the Ms.
Mat. p. 585 das Yellow Book of Lecain und das Paper Manuscript
H. 1. 13. in Trin. Coli. Dubl. als Handschriften, welche die Sage
Tochmarc fitäine enthalten.
Eine kurze aber vollständige Version, in welcher £täin's
Entführung durch Mider anders als in LU. erzählt wird, findet
sich auch in Eg, und diese theile ich mit. Mider sagt hier, dass
er im Osten, am Aufgang der Sonne wohne. Auch ist der
Zauber des Druiden Dalän von Interesse.
5. Wir sollten hier wohl eher von Mythus als von Sage
reden, denn Mider und das Reich der Side gehören der irischen
Mythologie an. Davon eingehender zu handeln, ist hier nicht
der Ort (s. die Indices zu O'Curry's Lectures, und meine
Bemerkungen in den Beitr. zur Vergl. Sprachf. VIII, 246),
Beachtenswerth ist, dass die Wohnungen der Side in oder unter
Hügeln befindlich gedacht wurden.
Nach der irischen Tradition sollen diese Begebenheiten
Ende des zweiten oder Anfang des ersten Jahrhunderts vor
Christo stattgefunden haben. Sie gehen also der Zeit des T4in
B6 Cualgne voraus. Eochaid Fedlech, der Bruder des Eochaid
Airem, war Vater der berühmten Königin Medb von Connacht, der
Hauptheldin des Täin. Darnach sind die Angaben in Cap. 1 zu
beurtheilen. Mit -der Chronologie darf man es nicht zu genau
nehmen, wenn Medb bereits zu Eochaid's Zeit Königin von Con-
nacht gewesen sein soll. Auch in anderen Fällen lässt sich die
Neigung beobachten, die alten Sagen irgendwie zum Täin in
Beziehung zu setzen.
Andrerseits waren Eochaid Airem und J^tain die Gross-
eitern des Königs Conaire Mör (s. Cap. 20), dessen Ermordung
IV Tochmarc Etäine. 117
in der bereits oben erwäiinten, höchst interessanten Sage von
der Zerstörung des Brüden Da Derga erzählt wird (s. O'Cnrry,
Lect on the Ms. Mat. p. 258 — 260).
6. Was endlich die Abkürzungen der Handschrift an-
langt, so sind dieselben von mir unbezeichnet geblieben in
folgenden Fällen: 1) im Nom., Acc. und Dat. S. Ailill, 2) in
der Coiynnction ocus (in Eg. öfter pleno geschrieben), 3) in
dem Substantivum mac (der Gen. mic in Eg. öfter pleno ge-
schrieben), 4) in der Präposition for, 5) in der ersten Silbe von
hErend, hErind (nur in Eg. abgekürzt). — Für s findet
sich mehrmals hs in Eg, z. B. ro hsirsit, do hsita. — Wenn
die Form des ofiEhen a (die sich in LU. sehr wohl vom n unter-
scheiden lässt) in Eg. überhaupt existirt, so habe ich sie
wenigstens in den Stücken, die ich in Eg. gelesen habe, nicht
vom n unterscheiden können; ich habe daher Temrnch, ja
sogar argiallsut geschrieben. — Die Partikel dano ist Cap. 1
in Eg. pleno geschrieben.
Die Sprache des Egei*ton Manuscripts zeigt in dem Laui-
bestande der Wörter ein jüngeres Gepräge, aber es liegt oflFenbar
ein alterthümlicher Text zu Grunde.
Toehmaro titkine inso sfs.
1. Bai ri amra aireagdai i n-airdrige for hErinn i.
Eochuidh Aiream mac Finn mic Finntain mic Rogcin Rüaidh
mic EssamnsB mic Blathechtse mic Beothechtse mic LabraäsD
Luircc mic £nna Aighnich mic Oengusa Tuirbich Temruch
mic Echdach Ailtlethnin mic Aililla Caisfiaclaigf mic Connla 5
Chäini mic Irereo mic Melghe Molbthaigh mic Cohthaig ,
Chäil bre^ mic Jugaine Moir mic EchacÄ Büadaijr.
— _ >
1. Gabais Eochaid hAeremon (sie) rige n-firend, ocus
s Eochnigh lElg. s Die "Ergänzung der dbgekürzt geschriebenen
Namen nadi Keating, Eist, of Ireland, Ä. M. 3586 (Jugaine M6r) bis
3815 (Enna Aighneach).
'
118 IV Tochmarc Etäine.
[Eg:]
Argiallsut tra coic coigith hEriifn do Eochaid Airim, L
ro giall Concobar mac Nessa dö, ri chöigith hUlath, ocus
Messgedhrui ri Laighin, ocus Curüi mac Daire ri choiccid
Muman, ocus Ailill ocus Medb diarbo sealb coiccith Gonnacht.
Bo batar dano da primdun hie Eochaidh, i. düu Fremainne 5
hi m-Midi ocus dun Fremainne hi Tethüai, ocus ba be a dun
hi Tetbuai ba dili lais dia düinib.
2. In chet bliadhain iar n-gabail righe d'Eochaid ro
hirfuagrad malle fo KErinn fciss TemmaJi do denam, L oo
tistais fir hErinn dia fecbain, ocus co fessta a dso ocus a 10
m-besu lais.
Atrubradar fir hErinn d'oenaithiusc fri Eochaul, na
rachdais d'feis na Temruch, cid cian gairit no beth ri hErinn
ein mnai a dingbala aci, ar ni raibi fer maith di feruib Erinn
gin mnäia dingbala aci, ocus ni raibi ri gin riguin, ar ni teigcth 15
fer ein mnai do Temrai^ dia feis, ocus ni thegith ben ein for.
Is ann sin ra chuirttötar "Eochaid a eehlachu ocus a
obloirc ocus a thärraluig slighith ocus a techta coigcrichi uad *
fo hErinn ocos ro sirsit iarsin hErind hulo oc isuraid mna a
ILÜ:]
argiallsat cöic coieid Erend dö, L ri cach cöicid. Batäx he 20
arrig in tan sin i. Concobar mac Nessa ocus Mcssgogra ocus
Tigemach Tetbannach ocus Cürüi ocus Ailill mac Mata
Muirisci. Bätar he düinc Echdach i. dun Fromain i m-Midiu
ocus dun Fromain hi Tethbai. Fromain Tethbai bä inmainom
lais do duinib hErend. 25
2. Arföcarar o Echaid for firu hErend feis Temra do
denam in hliadain iar n-gabäil rige fri commus a m-besa
ocus a cisa döib co cend coic mrhliadan.
Ba inond aithesc la firu hEr6*wd fri Eochaid, nf theo-
laimtis fcis TemracA do rig cen rignai lais, ol ni rabi rigan 30
hi faU ind rig in tan ro gab äsiith.
Foidis Echaid techta cach coieid üad fö Erind do
ö Eochaigh ü^jj/. n enchl&clm [ohne voi'ausgehendes &) Eg. isobloire
7nit einem Strich über T Eg. ^iessLU. ^ 28 a chisa XIT. sofessI/lT.
IV Tochmarc EUine. HO
dingnala dö etir cruth ocos deilb ocus ocuscc ocus chinoul.
Ro bni dana ni ali acci beus, i. ncich tibra(2 muai dogres,
dianns tuccad uecb ali remiu.
3. Dochuatar iartain a echluchu ocus 9, oblori ocus a
tharrsaluigh sligith ocus a techta coicriche üad ocus ro sirsit 5
hErinw ülo itir thes ocus tüaid, co ftiaratar oc Iiibir Chich-
muine mnäi a dingbalo do, i. Etaoin ingcn l^tair ri Eochraidhi.
Dorlachtatar dano a thcchta ar aimnus Eochodfa ocus tucsatar
tuaruscobaiZ na hingene do etir chruth ocus dolb ocus ecuscc.
Is aim sin dono docbuaid Eochaid do taphuirt na 10
hingene, ocus issed rogab dar oenucb m-Breg Letb, co n-facca
in n-ingin for ur in tophuir. Ocus cir chuirreil aircit
connecor di or aici hie folcuth a luing aircit, ocus oetri heoin
oir furri, ocus gleöir'gemma bec do charmioccul hi forflesc
na luinge sin. Brat caslechta corcarghlan immpi, folai chain 15
CO n-dualuiph airccit ocus milech oir issin brutt ossa bruinni.
Leine lephur chulpatach impi, issi cotat slommi do sita
uainidi fo d^ginnlith oir ocus tuaghmilu iiigantachu di ör
ocus ai^at for a bruiiuiib issind lenith, i. co m-ba forroil
dona feruib t4idlech ind oir frissin n-grein issin t-situ 20
üainidiu. Da triliss orbuidi for a cind ocus figho chethur-
dhüaluch for cechtar n-ai ocus moU oir for rinn cech düail.
4. Is ann sin imo^ro ro bui inn ingen oc tatmech a fuilt
dia folccath, ocus a di läim tri derca sedluch allenith immach,
ocus ba gilighiur snechto n-öeuoidchi (xjachtui- a di läim, 25
ocus ba deirgightir sianf slebi cechtur a da glirüad. Deidghin
coir Gomard ina cinn issc niamdo ncmonnta. Ba glaissigt/r
[Lü:J
chuiugid mnd na ingine bad aldem no beth i n-£re dö. AI
asbert^ ni biad ina farrad acht ben nad fesscr nech do feraib
hErend nam. 30
3. Fofrith dö oc Inbiur Chichmaiui i. Etain ingen Etair,
ocus dosbM Echaid iarom, ar bä comadas dö ar cruth ocus
delb ocus cenel ocus äni ocus öidid ocus airdarcus.
120 rV Tochmarc EtÄinc.
[Eg:]
fri bughai cechtar a da sulu. Peoil Aeirg tanuighe acci.
Batar forardu moethgelu a dha (sie) gaaluinn. Bighti boga
blaithgbelai, meru seta sithgelui, ingni aiUi incbanda. Ba
giligtir snechto na. üan tuinniu a toeb seng seta sidhamocA.
Batar blä,ithe slemongelu na sliastai. Bator cruinnüeco 5
caladhgelu a dha (sie) glun. Batar inndelldirghe a dha (sie)
colptai. Traighthi tana toinnghelu. Batar cori iaräilliu a di
süil (am Rande: vel a di sali), da malaigh dseldse dubgormma
imma rusccuib.
5. Is hisin tra ingen iss coiri ocus iss cdimi atconcatar 10
süili daini riam, ocns hk doigh leo, comad a sidib di. Is don
ingen sin atrubrath cruth cach co hEtain, coem cach co
hEtain. Gabais imorro saint an ri impi focetoir ocus ro 14
fer dia mninter reme dia hastud for a chind, ocus ro soich in
ri iartain dochum na hingeni ocus imcomaircith scela di. lö
„Can deit iarum a ingen", ar Eochaid, „ocus can doUot?"
„Ni ifisa^' ol si. „£tain ingin righ Eochraidhe a sidib atam-
comnaicc" ,J[na m-bia^sa uair coblige let?" ol Eochaid
yjssed doruachtamar for t' faesam sunn% ol in ingen. ,»Atüsa
sunn em ri fichii m-hliadan o rogenar issin t-sid, ocus fir in 20
t-sithu etir righu ocns coemfiru ocöm chuinngid, ocus ni hetus
huaim fess ri fer dib, fö bithin ro charas tusai ocus tucus
seircc ocus inmaine duit, or bam lenab ocus or bam tüalaing
lapharthai, i. ar th'airscelaib ocus ar th'äinius, ocus nit acca
riam remi seo ocus atot-athgen focetoir ar do thüarwscaftaiZ, 25
ocus iss tu doruachtamur iaram", ar sissi. ,^i ba tochuiriuth
drochcarat det-si 6n ani sein", ol Eochoid, „ocus rot bia-su
fäilte, ocus lecfitir cech ben orut, ocus iss ocut t'aenur biat-sa,
cen bus miad lat." „Mo thinnscra coir damh", ar inn ingen,
„ocus mo riar iarmusin." „Rot bia-su ani sin", ol Eochuid. 30
Dobretha iarum iarsin secM cuma?a di ina tinnscra, ocus do
fuc les iarsin co Temrai^f ocus ro ferath firchäin fäilti friA-si
ann sin.
?o issind tsid Eg. 27 Das n von sein ist nicht sicher, '
IV Tochmarc Etaine. 121
6. Tri derbratÄtV imorro ro batar tri mic Find i.
Eochaid Airium ocus Eochaid ocus Ailill Anglonnach no
OenglondooA, iarsinni bä böenglunn dö sercc di mnai a
brathar. Is ann sin tangatar fii; hEriud docum na feisi
Tcmrach, ocus batar anu coigdighis ria samhfuin ocus coio- 5
tigbis iar samfuin. Caraiss tra Ailill Angloniiuch ^tain ingen
l^tair hie feiss Temruch in tan sin. Fobair tra Ailill hicc sir-
fecham na hingmi cein ropas hicc fcs Temrtzch Is ann sin
atbert ben Ailifla i. ingen Luchtai Laimdirg a crich Laigen:
,,Maith tra e Ailill^ ^ ar si, „cid fechaisiu issind leth cian 10
üait, däigh iss airdhenu sercci sirsilliuth/^ Gairighid Ailill
fair fein inni sin ocus nir fec in ingin iarsin.
7. Is ann sin imorro ro sgäilsit fir hErend iar tochaithem
na fleidiu Temruch. Is ann sin ro liuustair idu eöid ocus
imformmuit Ailill, ocus ro lecustair sl^etan trommgala^r 15
cbuci, ocus ruccath iarsin co dun Fremunn hi Tethüa.
Tarusair imorro d' Oilill ann sin co cenn m-hliad^m hi sir-
galtir ocus hi sirsnim ocus nir atttiim do noch a ghalur. Is
ann sin dochiiaid Eochaid d' fiss a bratliar ocus tucc a laim
dar a uchtbminne ocus tug Ailill a ossnam ass. „Indeo", bar 20
Eochaidy ,^i ba dirsann in galur sin am*S uar EochaitI, „ocus
cinnus atai indusa acach deit." J)ar mo hrethii-*^, ar se,
nochunusäi, acht iss messa a cach ar cach 16 ocus ar gach
ILÜ:]
6. It % tri maic Find maic Findloga maic na rigna, i.
Eochaid Fcdlech ocus Eochairf Airem ocus Ailill A'nguba. '^5
Carais Ailill Anguba iarom Etiiin hi feis TemrocÄ iar feis di
la "Eochaid. Fodäig dognith dbairt dia sirsellad, ocus uair as
descaid serci sirsilliud. Cairigius a menma Aih7{ don gnim
sin dogeni, ocus m bä cobor do. Ba trcssio toi aicniud.
Focherd AiliU i serg d^, födaig na ro tubaide friaenech ocus 30
nach erbart frisin mndi fodesin.
1 thir in brathir ist in Eg. durch i über t atisgedrücht.
19 lam Eg. ss a chach ar cach 16 Eg. 24 Dcu:u am Bande:
Tel tri maic Findgair.
122 IV Tochmarc EtÄine.
[Eg:]
n-aidhqi." „Cret ticc ritt", ar Eochuid. ,J)ar mo brethir fir**,
ar se, „no chun fetar." ,J)oberthar chucom-so", ar Eckuidy
„nech rod finnfia do ghalur."
8. Is ann sin tuccath Fachtnu liaigh Eochoäa chucco, l
ocus tue a läim dar uchtbruimie Ailiflo, ocus tucc Ailill a 5
ossnuth ass iaram. „Indeo", ar Fachtna, ,;m ba dirsann in gnim,
ocus ro fetar-sa do ga\ur, ocus ni fuil fort acht nechtar da nf,
i. rod gab idu eoit no sercc do ratuiss ocus ni rot* co bratb
ass cose. Ba mebul tra la hAilill inui, ocus ui ro ataim don
liaigh a ghalur, ocus luid üad iartain in liaig. 10
Dala imorro Eochac^a luid sidiu for a chüairt righiu fo
hEriun ocus forfacuib £tain issin dun, ocus atbert &ia:
„Maith, a ingen," ar se, „dentar anlecbt Ict-sse fri hAilill cein
hus beo, ocus mad marb,^ ar sc, „class (?) a fert fodbuigh lat^
ocus togabar a coirthe ocus a liagan, ocus scribtor a anmuimm 15
oghaimm." Dochuaid iaram in ri iarsin for a chuairt rig fo
Erind, ocus ro faccbuth Ailill ann sin a n-dün Fremainn hi
Tethüa fri bäs ocus fri haigedh fri re na hliadna. sin.
9. Laa n-ocn and dochuaid £tain issin tech i rabo
Ailill i n-galur, ocus ro bui icca accallaim: „Cid thicc rit, 20
ocus iss mor do ghalui*, ocus dia fossmais indni not föirfed, fo-
ILÜ:]
8. Dobroth Fachtnai liaig Eclidach dia inicaisiu in tan
ron gab ceill for ecaib. Asbert fris in liaig „Acht^nechtar
na da idan marbtha duino näd icat lege, i. idu serci ocus idu
eoit, it e fil innut-so." Ni ardamiu- Ailill dö, ar ba Aebol lais. 25
Forräcbad iarom Ailill hi Fremain Tethbai fri bäs, ocus
luid Eochaw? for cuaird n-Erend ocus forräcbad Etaiii hi fail
Aüilla, CO n-dornaitis a thiugmaine lo, i, cor clasta a fert, co
ro hagtha a guba, co ro orta a ccthrui.
9. A tech i m-bith Ailill ina galur do theged Etain cach 30
dia dia athreos, ocus ba lugaide a galar som 6n do suidiu.
21 dia fessmais Eg,
lY Tochmarc EtAine. 123
ghebta linn^*; ocus iss amlaiäh ro raid ocus ro caimstar in
laidh m-bicc ocus ms freccair Ailill:
[E:] „Cid dotarruigh, a ghille?
is fota do s^glighe,
is fossad do cheim glan gle, 5
cia beiih d' feabus na sinc/^ 4
[A:] ^uil limm adbur na cnete,
nim sasa cool mo cbruitc,
nim tolann ni do gauch blicht*,
isaed dorn beir i n-anrichtt." 8 10
[E:] „Abair rim cid dai, a fir,
ar isim ingcn GYcnidy
inniss dam gach dal ret loass,
CO n-derntar lim do hges.^ 12
[A:] „Ni talla ormm arad nit, 15
a ingen^ is caom do chuclit,
daigh ncicli andiaigh a sula»
ni dat maithe banrüna." le
[E:] „Cid at olcca runu ban,
mad sercc is cian bus cuman, 20
o ghebthar in gmm do Idim,
ni hed dleghar a atmail^^ 20
[A:] ,3ennacbt ort, a inghiun iinn,
ni dam tualnge laubra rimm,
ni dam buidbech dom cheill fein, 25
ata mo cÄorp'dom aimreir. 24
Trüag am sin, a üen ind ng
Eochaäa Fedbl^^ iar fir,
ILÜ:]
ocus cein no bitb l^tain isin magin sin, no bith som ocä
descin. 30
124 IV Tochmarc Etäine.
rem chorp is rem chena is tind
ifised berair an 6rinn." 28
[E:] „Dia m-beth ar sluagbaib ban m-ban
nech no beith iccotöcrad,
tiucfad sunn, diamad maitb lat, 5
dogenta limm a tochmarc." 82
„Ocus a ingin", ar se, „ro bud urusa deit m' ic-sa do
denam dorn gbalar, ocus iss döich not icfaitbea in . . , acht
chena" ar se
„is serc bo bäidin fri bliadam mo serc 10
is cuma fo thuinn
is rigi nirt dar forraiw*
is cetharruinn talman
is dichend nime
is brissiud brägat 15
is comlunn fri scath
is combath" fri huacht*'
is rith fri nemh
is gascced fo 1er
is gräd do mocalla 20
mo grad-sae, ocus mo sercc ocus m'imnaine
dontf da tucus."
10. Ann sin tra räthaigis ind ingin fair in galor i m-bui,
ocus ba saeth leissi imii sin et rl.^ conid ann ispert in ingen
la n-6en ann fri hOilill: „Maith a gilla" ar si, „coimeirig 25
festo, ocus bes atetha a n-adcobrai, ocus dorigni in \aidh:
I - - — - ^ —
[LU:]
10. Räthaigis Etäin ani sin ocus focheird a menmain
airi. Asbert Etdin fris-seom 14 n-and a m-bätär ina tig
diblmaib, cid dia m-b6i fpchond a galair. „AtA dit seiro-seo"
ol AiliU. „Dirsan a fotco n-erbart" or sisi, „ro päd at sl4n 30
0 chianaib, dia fesmais. „Cid indiu bad am slän-sa, m&d ül
dait-siu" ol Ailill. „Bid Äil ecin" or sL
lY Tochmarc Et&ine. 125
r£g:i
j^Eiiig a Oilill amral
cora cach duit ro chalma,
daigh fogebu sunn rofes^
dogcntar liumm do leigheass. 4
Daoatoluth* rit chell n-glicc 5
dodat liim* immom bragit,
tosach suirghi — caem a dath —
ben is fer icompocath. s
Manib lor lat, a fir maith,
a mic ind rig, a rigflaitb, 10
doberimm do slan a gloiim grinn
otha mo gluu com imlinn. u
Cet m-bo is cet unga d' or
cet n-ech srianach ratinol,
cet d' etacb gach dadha bricc 15
tuccath imom thirfochrig. le
Cet cach mil ohoin ille,
ro pa mor in imirghe,
dam-sa fodeni co becht
dorat Eochuidb an oenfecht.^ so 20
£ir. a Ail. amra.
11. Ticeth tra in ingin cach dia d' folccath dö ocus do
thinme a chota, ocus ro lessaig ind ingean commör, ar ba
tniagh le a mudugud triana fochanu. Laa n-aen ann tra
[LU:J
11. Do teiged iarsiii cach dia do folcud a chind ocus do 25
thinmi bid dö ocus do aurgabäil usci for a lama. Dia teora
nömad iarom ba slän Ailill Asbert som fri ü^tain: ^Ocus
atestä dorn io^sa, cuin rom bia uait-siu?** ol Ailill. ^»Rot bfa
,-. •
u Ursprünglich hiess* es woM dobiur. 16 Vielleicht ist c^t
n-^tach zuwiesen. 20 Eochuigh Eg.
126 IV Tochmarc Et&ine.
itbert in ingen fri hAilill: „Tair" ar si „himmaruch immucliui
lai imm däil-si cossin tech öl fri dun immuich incchtair, ocus
con riccfu frit alges ann sin ocus frit accobar.
12. Bui imorro Ailill cen chotluth in oidchi sin, co
tanicc matcn iamamärocA. In tan imorro ba mithigh dö dul 5
ina däil, iss ann deilligh a chotli^A fair, co m-bai co trath
erghi na chotlath. Luid £tain iarsin ina däil. Nir bo cian
i n-imaidiu di, co n-accai in fer n-ingalair dia dochum co
cossmailes Aililla, ocus se scithec]i mertnech. Atnaigh in
ingen aichnc fair, conar be Ailill. Fecais ann sin ic irnaide 10
AiliZ^a. Ticc iarum in ingen asa däil. Is ann sin duscis
Ailill, ocus ba ferr leiss ec andd bethu. Fobair ic torsi moir
ocus icc snimche. Tic tra ind ingen dia accallaim. Is ann
sin aspert frie matarla dö. „Tair-siu" ar si „cosin n-inadh
cetna imniaroch". 15
ILU;J
imbdrach", ol si [Acht ni ba issin t-ossud na firflatha
dogentar a col.] „Totaisiu imbärach im dail-si cosin tulaig
uasind lius".
12. B&i Ailill oc frithairi na aidchi, contuli träth a däla;
ni dersaig co trath teirt ara bdrach. Luid £täin ina dail- 20
seom, CO n-accai in fer ar a ciund co cosmailius. crotha
Aih7/a, ocus coinis in lobra a galatr. An aithesc rop äil do
Ailill, iBsed ro raid seom. Do füsci Ailill trath teirt. Fota
fecais for torsi träth do deochaid j^tain isa tech. „Cid dot «
gni torsech?" or si. „Do föidiud-siu im dail-se, ocus ni ränac 25
ar do chiund, ocus dorochair coÜud form, conom erracht
innossa. Isuachnid nirrodchad mo ic-sa." „Ni bd s6n", ol
]&täin, „atd 14 in degaid alaili." Gaibthi frithairi na haidchi
sin, ocus tene mör ar a belaib ocus usci na farrad do thabairt
fo a süili. 30
6 mithidh Eg. le Die eingeklammerten Worte sind wM späterer
Zusatz.
IV Tochmarc Etüne. 127
13. Ocus rop inann ocus in cetlä, ocus ticced in fer gach
lai dia saigid. Tic tra m la dedcnach ina dail ocus dorala
in fer cetna, di. „Ni frit-sa'^ ol si ,^o dalusa iiir. Cid tu
dana icim dail? Acht inti ris ro dhälusae suim, nf ar baes
nach ar baeguZ ro dalus-sae friss, acht is dia icc don galur 5
hi m-bui dorn sercc.^ ,3a coru deit tiachtain imm däil-siu,"
ar se, ,,ar in tan rob-sa ^tacin Eocraide ingen Aiiillu ropud
messi do c<?^muir.** „Cid ön", ol si, „cia haium-siu itir, cid rot
iarfaigedh?** „Niwsa, Mider Breg Leith mo ainm-siu", ol se.
„Cid rot scai*-sa frim-sa, ma ro bamar amlaith sin?" ol Etain. 10
„Ninsa," or Mider, „iithnaißsiu Füamnaighe ocus brcchtae
Bressail Etarlaim [ro dwss sgai']. Aspert Midir fri hfitaiu:
„In raga limm?" ol se. „Ni tö," ol si, „nocha crenob rig
n-Erinn {ort-ssi nach ar fer n-aile na fcstar clawd na cinel dö."
„Is mi-siu em," oU Mider dorat for menmain Aililh do s<?rcc, 15
ILU:1
13. Tratli a däla totAet Etäin ina dail, co n-accai in
fer cetnse sunal Ailill. Luid EtAin dia tig, fecis Ailill oc cöi.
DoUuid fitäin co f4 thri, ocus ni arnic Ailill a dail, co
foniec si in fer cetna. „Ni frit-so" or si „ro dälus-sa. Cia-so
thü do deochaid im däil? In fer fris ro dalusa, ni ar chul 20
no amles ticht ar a cend, acht is ar accuis tesairgne do mnai
rig Erend don galwr fod ra bi. ,3atochu dait tuidecht
cucom-sa, ol in tan rop-sa . Etäin Echraide ingen Aililla, h&
messi do chetmuinter. Bd iar do särlüag do primmaigib
HErend ocus uscib ocus or ocus arga^, co tici do chutrommse 25
do f&cbäil dar th' eis." „CacÄ^" ol sisi, „cia th' ainm-siu?"
„Nittöa Mid^r Breg Leith", ol se. „Cacht," ol sisi, „cid ronn
etarscar?" „Ninsa, fithnaise FuBmnaiye ocus brechtai Bresail
Echarlaim." Asheri Mider fri fltain: „In raga-so lim-sa?"
„Na thö", ol sisi, „no co ririub rig Ji-£rend ar fer nä fetar 30
claind no cenel dö." „Is messi em", ol Mider, „dorat fö
menmain Aililla do seirc-siu co fota, co torchair a fuil ocus a
2 d^genach Eg. is ro du^Ä sgar befrachte ich als ergänzende Glosse,
tcir mmsten sonst rodn sgar erwarten, is zu lesen renob V
128 'IV Tochmarc Etäine.
is me dono ro thairmiscc im Allill dul it dail ocus it conni
ocus nar lec dö th' eaech do milliud."
14. Tanicc iarsin in ingen dia thig ocus dochiiaid d'
accailatm Ailillo, ocus bennachais do. „Is maitli tra dorala
duinc siu diblinaib", ar Ailill. „Is am slän-sa fodechi-sa 5
dorn galur, ocus iss at sldn-sa dot enech, ocus b^r-siu bennach-
tain," ItlocHamar diar n-deib", ar fitain, „is maith ünii
axolaid sin.'' Is ann sin tra tanic Eochatt^ dia chuairt rig
ocus ro fiarfaip a brathair föc6^6ir. Ro hiiinisidh a scelu do
0 thns CO derith, ocus ba buidhech in ri dia mnai ara n-dema 10
do maith fria h Ailill, ocus is fölith linn in sceul sin ar
"Etochaid.
Scelu imorro Eachada innistir sunn ocus Etaine.
15. Fechtus dia m-bui Eachaid hi Frenlainn, co n-dernad
oenuch ocus echtressa leo aim, co tanicc iarsin Etain do 15
faircsi in oenaig. Is annsin dana dolluid Mider dochum in
oenuig ocus tanicc d'insaigid in airechta i ra ba Etain ocus a
banntrachta immpi^ ocus füaitgid leiss hi cona hinailt, i.
Croichean Chrodergh inailt fitainiu, ocus ba doithfir in dealb
i tanic Mider chuccu. Is ann sin imorro rothöcbatar bann- 20
trocta fer n-Erinn a n-gäii*i guil hie breth na rignu uaidtfr,
cor lecit echradha hErend fris, cona fetatar na n-aer nö i
tabnuin dochüaidh.
[LU:]
feöil de, ocus is messi thall cach n-accobor collaide n-airi, na
beth milliud enech dait-siu and» Acht teisiu iim-sa dorn 25
crlch, dia n-apra Eochaiä frit?" „Maith lim", ol J^täin.
14. Tic iarom dia tig. ,Js maith ar comrac", or Ailill,
„sech rom Icad-sa a fecht-öa, ni fil imlot n-einig dait-so and.**
„Is amra amlaid'S or Etain. Täuic Eochaid dia chuaird
iartain ocus atlaigestär bethaid a brathar ocus budigthe M 30
hEtain co mör a n-dorigni co tänic som.
9 ro hinnisigh Eg. n din aigid Eg.
IV Tochmarc EUine. 129
16. Is ed iinorro dochüaid Mider siar co Magh na
Cruachiia. „Cid do maitli düiuniu itir tadball in maighi siu?"
for Croichean Croderg. „Bid he t'ainm bias for in maigb
siu CO brath", for Midir, „i. Mag Cruachan, ocus Baith
Cniachan". Dochiiatar iartain co sitb sinigbe Cruachan, 5
daig rob fagus a cairdess, ocus ro batar co cenn noimV/i ann
hie tomailt ocus ic fledugMrf, conid ann atb(*rt Croichenn fri
Mider: ,Jnni so do treb-sa?" Atbrrt Mider fri Croichin:
„Iss ann ata mo treb-sae, tiiir ic taurcbdil na greni". Luid
Mider larsin ocus Ettain co Breg Leth mic Celtcair. 10
17. Ifl ann sin imorro ro chuirestair £ocha(V2 eciacha
hErenn ocus a oblori ocus a iarrsilaigh nliged ocus a techta
coicrichi üad fo hEriuu d'iarraidh a mnae. Dochuaidh
Eodxaid fein iarsin fo Eiriww d'iarraidÄ Etaino, ocus bliadain
on 16 cu cele do ga hiarraidh ocus nis fuair, ocus do riacht i 15
cinn bliadno co dun Fremaind.
«
18* Is ann sin ro chuir Eochaid a drui ä^mrraidh Etainc,
i. Dalän a ainmm in driiadh. Is edh tanicc reime an la sae
siar connicci in sliab rissin-apur Sliab Daldn, ocus ro bui ann
in oidqi sin. Ba tromm imorro laissin druid dicheilt 20
Etäiniu fair fri re hliadna, co n-demui iarsin IUI flescca ibir
ocus scripuidh oghumm inntib, ocus foillsighthir do triana
eochraib ecsi ocus triana oghumm, i. Etain do bitb i sith
Breg Leith iama brcth do Midir innr
19. Is and sin dana dochüaid Däldn sair doridisi gu 25
dun Fremainn üail hirra bua Eochuid ri hErinn. Ro fiar-
fuigh 'Eochaid dia drui a sceulu. Is annsin imorro do
riachtatar a echluchu ocus a oblori ocus a tharralaigh sligiuth
ocus a techta coiccrichi dochum ri hErinn, ocus ro'fiarfuigh
sceula dib, an füaratar sgeulu Midir ocus Etäini. Ocus 30
adrubrutar ni füaratar, conid annsin atbert a drüidh friss:
tJElotirmaiss ecaine ocus mör olcc ocus imniuth duit bith i
13 iarraig Eg. 20 oidqn.9 Eg. m so ro fiarfiiidh ?Jg.
9
130 IV Tochmarc Etdine.
n-ingnaiss do mna. Tinoltar lett slüaigh bfer n-£rinn, ocus
roichthea co Brigh Leith micc Celtchair, ocus dentar a toghail
occut, ocus iss ann fogheba do mnai, ocus tabuir aas hi ar &is
no ar ecin.**
20. Dochüaid iartain Eochuith ocus fir hErinn co Bri 5
Leith ocus ro bataur hie toghuil in t-sidae ocus ic cuingid
Etainiu do tabairt doib immach, ocus ni tuccadh doib. Ocus
docüas iarsin ar in side, ocus tuccad Etain immach^ ocus
doriacht co dun Fremainn doridhissi, ocus bui i n-grd4huib
ri hErind, i. a cacimcholi gräduch dinguala bodein, i. hicc 10
Eochuith Airem. Ocus iss he in t-Echaid sin ro bui XII bL
hi richi n-Erend, gurrus loiscc teni hi Fremainn. Conid hi
Serclighi Ailillu ainm in sceuil sin ocus Tochmarc J^tainiu.
Ocus ni ruc in Etain sin claind d' Eochaid Airem acht mad
6en ingin, ocus ainm a mathar tuccad fuirre, i. Et4in ingen 15
Echada Airimon, ocus ingen dissidi Messbüachalla mathair
Conare Moir mic Etersceuil. Conid airi sin ro choillsiut
sithchaire Muighi Breg ocus Mider Bri Lethi geissi Conuiri,
ocus ro thimdibsit a ssBghul ocus dorönsat arcain Muige
Brogh, ar toghail sidha Bri Leith ocus ar £tain do thaphuirt 20
as d' Echaid Airem ar ecin.
Anhang.
Zu Cap. 13:
Die frülieren Schicksale jßtdin's, auf welche in diesem Capitel Bezug
genommen wird, sind mir nur aus einem Fragment im Lebor na hUidre
bekannt [Facsim. p. 129), das ich hier mittheile.
. . . atfiaigi oCus a grianan co seniatrib solsib fri techt ass,
ocus tobrcth tlacht corcra impe ocus imchairthe in grfanän sin lasin
Mac O'c cach Icth no thäged, ocus ba and con-tuiled cach n-aidchi
occa chomaitecht do airec menmun conda tanic a sult ocus a feth.
^Ocus no linta in grfanän sin do lubib boladmaraib ingantaib, co m-bo 20
de forbered si, di bolod ocus blath na lubi sainemail logmar. Atchüas
do Fuamnm^ a n-gräd ocus ammiad doratad di lasin Mac O'c.
Asbert Fuamnac/t fri Mider: „Congarar deit do dalta condensai
chorai frib diblfnaib, ocus co n-dcchos for iarair Etäine/* Do th&et
techt CO Mac n-O'c 0 Mider, ocus luid si dia accaHaim^ ocus dolluid so
IV Tochmarc Etiine.
131
Biat imda coicthe ili
>tria t'äg for echaig Midi,
biaid togal for sidib
ocus cath for ilmilib.
10
FaamnacA timchell call^ic, co m-boi isin bruig ocus tobert in
n-athaig cätnae fo EtAin, conda bert asa grfan&n for in füamain,
forsa ra bi rfam co cend secht m-hliadan fo hErt'ncI, conda timart
athach gäithe ar thrögi ocub lobrai, conda corastär for cl^the tige la
Ulta i m-bdtär oc öl, co torchair isin n-airdig n-öir ro böi for läim
mn& Etair in chathmiled o Inbiur Cichmaine a coiciud ChoncoboM-,
conda sloic side lasa loim gabais asind lesti«r, co m-bertai di suidiu
fo a broind, co m-bo ingen iartain. Dobreth ainm di i. Etain ingen
£tair. Di bliadatn d^c ar mili tr4 o gein tuissech Etaini
o.Ailill cosa n-gein n-dedenach o £tur. Alta iarom Etain oc
Inbiur Chiclunuini la hEtar ocus coeoa ingen impe di ingenaib
tussecb ocus ba hesseom no da biathad ocus non äted ar chomaitecht
Etaini a ingini dogr^. JA n-and döib aningenaib {sie) uilib sind
inbinr oca fothrocnd co n-accatar in marcach isammag cucu dond
oscia. Ech dond tnagmar foran forletban casmongach caschairchech 15
foa suidiu. Sidhalbrat uaine hi filliud iinmi, ocus l^nefoderginliud
imbi, ocus eo öir ina.brut ro saiged a güalaind for cach leth.
Sciath argdidi co n-imbiul oir imbi for a muin. Sclatrach argit and
ocus tul n-öir fair, ocus sieg coicrind co fetban öir impi, oirlond
cocrö ina l&im. Folt findbudi fair co betan. Snithe oir fria ötan,
conna teilged a folt fo agid. Assisedar sist forsin purt oc deiscin
na n-ingen, ocus ro cbarsat na ingena uili, conid and asbert som in
laid seo sis: ,
Etain indiu sund amne
oc Sfd Ban find iar n-albai
eter maccaib beccaib di
for brü Inbir €ichmuini.
Is hi ro hfc süil ind rfg
a topof Locha Da. Hg,
is 1 as ibed sin dig
la mn4i n-£tair bi tromdig.
Is tria äg dossib in ri
inna heönu di Thethbi,
ocus bäidfid a d& ech
illind Locha Dd airbrech.
80
25
30
85
10—21 Von Alta iarom bis fo agid überntltt von 0' Curry, On ihe Mann, and Cuet.U,
162, 163; daselbst ,i9tr in einer Anmerkung von SuUivan auch der Text mitgetheilt, leider
mit €ieUn Ungenauigkeiten.
9*
132 IV Tochmarc Et&ine.
I8 i ro loited is tfr,
i8 f arcbosnai in rig,
is f be find fris dogair,
is f ar n-£t&iD iartaiu.
Etain in diu. 5
•
Dochüaid äadaib in t-öclaech iarsain ocus nf fetat&r, can do
deocbaid no cid dochöid iarom. 0 ränic in Mac O'c do acallaim
Midtr, nf fornic Fn&mnaig ar a cbiund, ocus asbert (i. Mider) fris:
„Br^c dorat in ben imond, ocus dfa n-ecastar df Etain do bith i
n-foe, ocus ragaid do denam uilc fria". „Domuiniur, is döig bid 10
ffr" ol Mac O'c. „Atd fttdin ocomtbig-si isin briUg o chfanaib isia
deilb hi tarfas uait-siu, ocus bes is cuice forobart in ben." Doth»Pt
Mac O'c dfa tbig for a cbulu, co farnic a grianän n-glainidi ceu
Etain and. Immasöi in Mac n-O'c for slict FiiAmnaige, con tarraid
for öcnuch bodbgnai oc tig Bresail Etarläim in dni&d. Fosu 15
opair in Mac O'c ocus benaid a cend di, ocus dob^t lais a cend
sin, corra bi for brü in broga. Acbt cbena issed i slicbt inninud
aile, conid la Mananddn ro marbait a n-dfs i. Fuamnac^ ocus Midir
i m-Bri Löith, dfa n-^brad:
Füamnach bäeth bä ben Midir sigmall is Brf co m-bilib 20
i m-Brf L^ith ba läthar lan ro loiscthe la Manandän.
Zu Cap. 15:
Hier möge aus dem Lehar na hUidre wenigstens nqch ein genauer
Abdruck des Gedichts Platz finden, in welchem Mider die Schönheiten
seines Landes schildert und jStdin auffordert, mit ihm zu kommen. Im
LU. gewinnt Mider die iJtdin dem Eochaid im Schachsjyiel ab; leider
ist, wie bereits S. 115 bemerkt, die Prosaerzählung in dieser Handschrift
nicht vollständig erhalten. Das unten folgende Gedicht steht aber mit
dieser Erzählung nur in einetn losen Zusammenhange. Die Worte In
raga limm finden sich auch oben, Cap, 18, und sind vielleicht der
Ausgangspunkt des Gedichts. Denn die Aufforderung Mider* s an tltdin,
mit ihm zu kommen, hat gewiss von Anfang an zu den Einzelheiten der
Erzählung gehört.
A b4 find in raga lim, i tfr n-ingnad hi fil rind,
is barr sobarche folt and is dath snechta corp coind.*
Is and nad bf mtli na t4i, gela det and, dubai brai,
is If sula Ifn ar sluag, is dath sion and cech grüad. 4
Is corcair maige cach mäin, is li sula ugal luin,
cid eäin deicsiu maigi Fail, annam iar gnäis maige mäir.
* slaaig LU. Ueber is dath sion die OIohs$: uo ia brecc. ^
^ Ueber maige dt« fflotme: uo lossa; über li Httla: no in datli«
IV Tochmarc Etäine 133
Cid mesc Hb coirm inse FAil, is mescii ooirm tfre mAir,
amra tire tfr asbiur, ni thöit oac and resiun. 8
Srotba teith niillsi tar tir rogu de niid ocus fin,
döini delgnaidi cen on combart cen peccad cen col.
Atchiam cäch for cach leth ocus ni connacci uech,
temel imorbais A'daim dodon archeil araraim. is
A ben dfa ris mo thuaith tind, is barr oir bias fort chind,
muc ür laith lemnacht la lind rot bia lim and, a be find!
A be. f. (sie)
Text und Uebersetzung dieses Gedichts bei Sullivan, On the Mann,
and Cust. III, p. 191, lassen Hei zu wünschen übrig. Eine Uebersetzung
van ö'Cwrry, aber nacJi einer anderen Handschrift, tbid, II, p, 192.
Ein sehr ähnliches Gedicht theilt mit O'Kearney in den Trans-
actions of the Ossianic Society, I p. 23. Denn dieselben Vorstellungen
Yon einem glücklichen Litnde kehren in der Finnsage wieder: in dieses
Land, tir na n-ög, tir na m-beo („the Elysium of the pagan Irish") wird
Oisin von der Tochter des Königs selbst entführt.
V.
Die Geburt CucMaiim's.
1. Diese sonderbare Erzählung findet sich gleichfalls im
Lebor na hUidre und in dem „Egerton 1782^^ sigüirten
Manuscripte des British Museum, in ersterem p. 128 des Fac-
simile, in letzterem p. 152. Der Schreibe!* des Lebor na hUidre
giobt hier als Quelle, aus der er dieses Stück copirte, das
Libur Dromma Snechta an, eine leider verloren gegangene
ältere Handschrift, von welcher O'Curry, Lect on the Ms. Mat.
p. 13, handelt. Auch hier besitze ich, was das Egerton
Manuscript anlangt, eine Abschrift O'Grady's, die ich 1874 mit
dem Originale collationirt habe.
2. Der Gang der Erzählung ist der folgende:
Eines Tages überzieht ein Schwärm von wunderbaren Vögeln
das Land bei Emain Macha und frisst alles Grüne ab. Conchobar
und seine Krieger fahren aus, um sie zu jagen. Sie verfolgen
die Vögel, bis es Nacht wird und es anfängt zu schneien.
Als Obdach finden sie ein einzelnes Haus, in welchem ein Mann
und eine Frau wohnen. Die Frau gebiert einen Sohn, und
Dechtire, die Schwester Conchobar's, die diesen als Wagen-
lenkerin begleitet hatte, nimmt sich des Knäbleins an. Nach
Emain Macha zurückgekehrt, erzieht sie ihn, bis ihn zu ihrer
grossen Betrübniss eine tödtliche Krankheit hinwegrafft. Nach
einer wunderbaren Erscheinung bei Tage erscheint ihr darauf
bei Nacht ein Mann, der sich als Lug mac Ethnend, ein zu
den Tuatha De Danann gehöriges übermenschliches Wesen, zu
V Compert Conculaind. 135
erkennen giebt. Er sagt ihr, dass sie von ihm schwanger werden
würde. Er sei es, der alles so gefügt habe, wie es gekommen
ist; er sei der Knabe gewesen, dessen sie sich angenommen, und
dieser Knabe befinde sich jetzt in ihrem Leibe. Deichtire wird
schwanger, und niemand weiss, woher. Gonchobar verlobt sie
dem Sualdaim. Sie schämt sich ihres Zustands. Wieder zur
Jungfrau geworden, wird sie von Neuem schwanger und gebiert
den Setanta. So hiess Guchulaind, ehe er Culand's Hund
tödtete.
3. Hiermit endet die Erzählung in Eg. In LU. schliesst
sich eine weitere Ei*zählung an*, von welcher leider nur der
Anfang, und auch dieser verstümmelt, erhalten ist. Dieselbe
Erzählung findet sich jedoch vollständig in einer zweiten Version
der Sage, welche in Eg. unmittelbar nach der ersten mitgethcilt
wird (Eg. 1782, p. 153).
Einige Einzelheiten in dieser Erzählung sind schwer ver-
ständlich; die betrefifenden. Stellen sind durch Stornchen markirt.
OflFenbar liegen auch hier wieder mythologische Vorstellungen
zu Grunde, die man aber eiftt dann mit Sicherheit wird verfolgen
können, wenn mehr von ähnlichen Erzählungen bekannt sein
wird. Auf eine derselben, in welcher es sich gleichfalls um eine
wunderbare Geburt handelt, und in welcher gleichfalls Vögel
eine bedeutsame Rolle spielen, nimmt Bezug Sullivan, On the
Mann, and Cusi I, p. gcclxx.
4. Der Name von Cuchulainn's Mutter lautet Dechtire.
Das Facsimile von LU. bietet in dieser Erzählung immer
Deichtine. Dieselbe Verwechslung von r und n liegt in Eg. vor,
wenn daselbst Cap. 1 Briccni für Briccriu geboten wird.
Die abgekürzte Schreibweise ist unbezeicbnet geblieben in
ocus, for, m§,c. In Eg. ist ocus mehrmals pleno geschrieben. '
LU. bietet Cap. 2 die Form dno.
* Den Inhalt derselben bildet der Streit um die Erziehung Gucbulainn's.
136 V Compert Conculaind.
Compert Couettlaind iiiso sfs a Libur Dromma Sneehta.
[LU:]
1. Lda n-deii ro batär mathi Ulad im Chonchobur i
n-Emain Macha, no thathigtis enlaith mag ar Emuin. Na
gelltis, conna facabtais cid mecnu na fer nä lossa hi talam.
Ba tochomracht la hUltu anaicsiu oc colhid a n-hlrend.
Imlaat nöi caiq^tiu dia tofund laa n-and, ar ba bes leu-som 5
forim en. Conchobar dawa hi sudiu inna charput ocus a fiur
Deichtire, ossi maccdacht. Issi ba hara dia brathair. Errid
Ulad ar chenae inua carptib, i. Conall ocus Loegaire ocus
cach olchona. Bricriu dana leu.
2. Fus rumat an ein romib diandaim tar Sliab Fuait, tar 10
^dmuind, tai* Brega. Ni bid clad na hairbi na caissle im
thir i n-hfire isind amsir anall, co tanic remis mac n-Aeda
Slani, acht maigi reidi; ar imad na treb dana inna remis sewi,
iss aire conopartatar cocricha i n-hjfire. Ba h&laind tra ocus
ba c4in in t-enlorg ocus in t-enafliar boi leu. Nöi fichit en 15
Cuimpirt Conculainn innso.
1. Bui Conchopur ocus maithe Ulud immi ind Emuin
Macha fect n-oen ann. Taithig^is enlaith mag ar Emuin, no
geltis, cona facbatis cid luisni hi talmuin ann. Ba saeth la
hülltaib inni sin. Innlig (sie) noi cairpWw do dul dia toffunn, 20
ar ba bes leo-sum dogress foram for enlaith. Conchohar ann
ce^amus ina charpw^ ocus Dectiri a siur ar a belaift do raith,
ossi macdacht, ocus einith Ulad olcheno ina gcaii'ptib, i.
Conall Cernuch ocus Fergus mac Roich, ocus Laeguiri buadach
ocus Celtchair mac Uithechuir. Briccri ann dawa leo amuil 25
gach n-anrad.
2. Tiaguit inn eoin remib iarum tar Slidb Fuait, tar
Muirtenmiu, dar Edmann, dar Breg mag (sie). Ba haluinn
iarum in t-enlorg ocus in t-enamar cachnaitir for alluamuin*.
7 Deichtine LU. « sen Lü. lo tar sliab faaft tär
edmuind LU. n ülug Eg. 26 Celtair Eg
V Compert Concalaind. 13T
[Lü:l
(löib, rond argit eier cach dd en, cach fiche inna lurg fo loitli,
noi luirg döib. Samlaid dÄ eii b&tai- reinpu, cuing airgit
etarru. Toscartha tri eüin dib co haidchi, lotir remib hi cend
in brogo. Is and ba hadaig for fonüb \J\ad, Feraid snechta
mor foroib dno. Asbert Conchobar fria muintir, ara scortls ö
a cairptiu ocus ara cuirtis cor do cbuingid tige doib.
3. Luid Conall ocus Bricriu du chur cüarta, fo fuaratar
oen tech nue. Lotar ind. Fordncatär Idnamaiii and. Boithus
failte. Lotar ass co a muintir. Asbcrt Bricnw, ni bü flu
döib tccbt don tig cen brat cen biad. Bd ct<mung dana cid 10
ar indus. Lotar dö cammaib (i. doridisi). Tubertatar a
cairptiu leu. Ni gabsat nammär isin tig, co n-accatar talmi*
(i. iarsin) du dorus culi friu. In tan bä mithig tabairt biid
»
Noi fichit en allion, ocus ronn findruine itir gach da en dib.
Cach fiche da en illdathocha remib, ocus runn dergoir ittr 15
suidiu. Doscartad tri heoin dib co haidqi. Lotar reimib
iarum hi gcenn in brogo. Ba hadhaz^ doib fo soduin.
„Sguiri(2 tra," ol ConcÄo&ar, „ocus cuirid cuairt dun dus hi
fogbar tech dun innac baile".
3. Luid Conull Gemach ocus Briccriu do soduin. Fogabar 20
oen tech nuad, ocus lanamuin anu. Boithius failti mor le.
Dotiago^ for culu go a muinntir ocus asfiada^ doib a n-imtecto,
ocus ispert Briccri, ni ba fiu tcct don taig, biaid cumung,
ocus he gin brat, gin biad. Lotar ass iarum don taig allin
uili, ocus ni gabsat nammor don tig coua cairptift ocus ann 2ö
echaib ocus a n-armaib, ocus dusn-ainicc gach maith issin
tig dir biad ocus cuimtig ocus eccuimdig, etir gnath ocus
ingnath, conna bui adhaig bud ferr doib. Conn-faccatar ni:
in n-oglach rochain inn dorus na cuiled. Ocus asp^t friu: '
„In tan bus mit7w^ lib for gcuit?** ol se. „Mithin linn o chianuib" 30
3 Ueher lotir die Glosse: no a (lotar) i7 bahag Eg.
tt asfiad Eg. 25 n mor Eg. iß anarmb Ey. 2h connabui ag Eg.
138 V Gompert Gonculainn.
[Lü:]
döib, batir fselti meisc iarom fir Ulad ocus ba maith a-
thumthe*. Asbert in fer &i Ultu iarom, böi a ben fri idna
inna cuili. Luid Deichtire a dochum» atdises'^ birt (i. mcastar)
moc. Läir iana böi i n-dorus in tige, trogais (i. tusmis) di
lurchure (i. da serrach). Gabsit Ulaith iarom in mac, ocas 5
dobert som na lürchuiriu do macslabri don macc. Alt Deich-
tire in mac.
4. Träth bä maiten doib conda accatar ni i n-airthiur in
broga cu eönu acht a n-echrada fadesin ocus ammac
cona lüircorlb. Tothsegat iarsin do Emain. Alair leo 10
ammacc, co m-ba bläicce. Da fiiabair galar iar suiditi.
Atbail de. Ferthair a guba. B4 mär a sseth la Deichtire
dith a daltai.
5. Baisu luge"^ do dig oo tintud on gubu. Tothlaigestar
dig allcstar huim. Dobreth di co n-dig: nach mod don berod 15
im ]
ol Briccri. Dusn-ig biad ocus deog iarum gumdar mosco
ocus gumtar sathig. Asp<?rt friu iarum, bui a ben fri hidnu
ina chuilid. Luid Dectire a dochum. AdsaitecJ heriA mac
anu. Lair dono hi n-dorus in tige. Berid side da laurcuiri,
ocus dobert a athair na laurana don mac do macslabrad. 20
Alta Dectiro in mac.
4. In tan ba matan doib, conn faccatar ni: is ann batar
gin toch gin euna iiid airthiwr in broga. Dotiagat iarum do
Emuin Mache for culo, ocus in mac ocus in lair cona luränuib
leo. Ocus alair leö in macc gu m-bo hoglocA mor. Taiiicc 2ö
galur mor iarum, ocus ba mar!) de. Caintir commor ind
Emuin Macliu, ocus ba saeth mor la Dectiri inn t-sinnruth* a
dalta do ecib.
5. Dothothluighestar dig iarum iarsan guba mor sin.
Nach mod do beriuth in lestui* gusin linn dia beluib beus, 30
3 Deichtine Lü. 6 Deich tine LU. 9 in mbroga LIL
10 NiMT lüirc in LU. sichtbar. 12 Deichtire 1/ f/. 18— 21 Dectir Eg.
29 dothothluidestar Eg.
y Gompert Ck)ncalaind. 139
dia belaib, dolinged mil m-bec iarsin lind dochum a bei; o ra
uocad 0 belaib nacc ni inneuch* sceinti lea hanail ho chud.
Contuli farom d' adaig oo n-accai ni: in fer chuicci ata-
gl4dastär. Asb^ fria, ra bad torrach huad, ocus b& he
nudabart adochum don bruig. Ba leiss fetir. Bäi in mac 5 .
altae, ocus ba he tatharla inna broind, ocus bid Setanta a
ainm, ocus h& hesse Lug* [lug] mac Ethnend, ocus co n-altä
ind lüirchaire din mac.
6. B& torrach din ind ingen. Ba ceist mör lä hUltu, n&
Gon fes cele for a seilb dumet* b& höman leö, h& 6 Ghon- 10
chobur thremesci, ar h& leis no foied a fiür. Arnenaisc iarom
Concobar a fiair do Sualdaim mac Böig. Ba mör a melacht
lea techt oosin fer i n-imdai, ossi alacht. Anam laidc don
chrund siuil, brach tis bi acroith innallaili^ co m-bu pgslän.
Luid cosin fer iarom. B& torrach atheroch ellam. Birt mac, 15
ocus doberar Sotanta &ir.
[Eg:J
ro lingiuth in miol m-becc iarsin linn dochumm a beoil; o
ro uccud in mil o belaib, ni faccuid noch in mil iarsin.
Scente in mil co hopunn ria hanail fo deoid. Contuil iarum
d' adhaig, conn facco ni: in fer chuicci, ocus ispert fria: ,3i^ ^
torruch huaim-siu a bcn**, ol se, ,48S me ro-bur-fucc don prug*'
ol sa ,Js lern dofeidbair hi tuaim inn eouin (sie), Is me in
mac ro altaisi, is he tathlai it bruinn, ocus bid Setanta a
ainm. Is missi Lug mac Ethnenn.^
6. Ba torrticA iarum in ingen. Ba cest la hUlltu iarum 25
inni sin, ar ni fess celi le in inbuid sin. Domenatar hVlaid^
ba Condwbar dogenai thamuscce, ar ba leis no isdded a fiur
dogrfö. Aronenusce iarum in ingen do Sodaultuim. Ba
mebul le dul, issi torruch. Adroethuig iarum in n-gein bui
ina bruinn; in tan luid-i do crunn ocus beraith a croith in 30
alaili, gu m-bo hoghslan. Luid gusin fer ocus ba torruch
3 ndadaig Lü, 7 Das zweite lug am Anfang einer neuen
Zeile. 20 dag Eg, ni no faid~ Eg»
140 y Compert Conculaind.
[LU:]
7. Is and sin iarom batär Ulaid hi comthinol i n-Emain
Macha, in tan herta, in mac. Bätär iarom oc iinchosnam, cia
dib no ebelad in mac, ocus lotar i m*breith Conchobair.
Asb^rt Conchobur: ,fieir duit a Findchoem in mac" ol
Concobwr. Do fecai Findchoem in mac iarom. „Garas mo 5
chraidi-se in mac so", ol Findchoem, „conid cumma lem ocus
bid he Conall CerwacA." Js bec duit ötorro**, ol Conchobwf,
„i. do mac fein ocus mac do derfethar. Conid and ro
chächain Conchobur inso.
Sochla brec becaltach 10
buithig dä^g Dectire
domroed riasein secht carbtib •
sepaind uacht domm eochraid
[Eg:]
aith^nic ellum, ocus hert mac, ocus ba he Aono mac na tooru
m-hliadan in sin, ocus ba Setanta a ainm iarum, gommo 15
marb laiss iarum cu Gaulaind cerddo. Is osin ille ro
hainmnigter do Cu chuluinn. Finit.
[Von hier ab aus der zweiten Version in Eg:] ... In
tan doriuchraisit, con facatar ni: in moccoem m-becc
indulbroig Couoobuir. „Beir duit a Finncaem in mac** ol 20
Concohar. Imman faco Finncoem iarum in mac og Conoobuir.
„Cartho mo cridi-si in mac si", ol Finncaem, „conid cummo
lemm ocus bid ConuU." „Is bec eim eturru duit-si", ol Bricri,
„mac Dectiri do derbsethur innsin. Is ni iil sunn ctßCA ingen
don-es^ao a hEmuin teorsi hliadna gusinniud". „Ni fil brig sin 25
tra", ol Conco&MT.
Sochla brig becfoltach
baithi indag Dectiri
domroet iarsin secht gcairptiu
sephaind huacht do eochraidib 30
14 mac na teoru m-bl. Diese Bezeichnung wird erst durch die zweite
Version der Sage verständlich 21 derbhsethur Eg.
V Compert Conculaind. 141
. . . nu tathig ernithib
domiuinuc for set ....
" ol Conchobwr beos fria fiair. „Ni ba si nodn-
cbela em" ol Sencha. „Is messe nodn-ailfea. Ar am tren,
am trebar, a . . . athlom athargaib. Am ollom, am gaeth, ni 5
dam dermatac . . gadur nech ria rig. Ar fochlim a iiisce.
Admid . . . hi cath ria Conchobur cathbüadach. Concertaim
0CÜ8 nisn-insorg. Nimthorgiiea eier aite
Cid messe ein nodn-gaba ol Bla ....
na heislis lem-sa. Ro ferat 10
. . . Congairim firu cocid hVjYOtm
sechtmaiue no d diberga. Vorr
; or Fergus. Dorr
99
arrunnu taing errethaib 15
dou anicc set set anta (sie).
Gaib duit in mac, a Finnchoem" ol Concobar fria fiair.
Ni ba si nodn-eblai eim,'^ ol Sencho, „is ^^^ nodn-eblae.
Ar am tren, am an, am athlum allus atharguib*, am ollom,
am gaeth ni dorn dermatoch. Adgladathur rig ria rig. 20
Amroichlimm * a innscni. Admaidber * ferrig a cath ria
Coucobur, Concertuim hretho, hUiad ocus .nissn-innsurg.
Nim thoirccui * aide aili iuge Concobar^. „Cid missi not
gaba'^ ol Blai Briugtii^, „ni epelai faill na esliss. Ro ferat
mo ihechtsi tosecoi co Concobar (?). Congairim firiu hErinn. 25
Nus biatbaim gu cenn dechmuidi. Fosuidiur a n-dano ocus
a n-dibergai. P^orriuth a n-cnech ocus a n-inecligreso amin."
„Is anble sin" ol Fergus. „Dorroegai trcn occai, is missi
nomn(5ic)-eblo. Am trcn-sl, am trebur, am tectiri nimdotair*
1 Die Lücken im Texte sind dadurch entstanden, dass die
letzten vierzehn Zeilen des betreffenden Blattes nicht mehr lesbar sind.
4 atren atrebar LU. 26 thesa Eg. cocO Eg. m dus
ist in Eg. ausgedrückt durch V {d, i. lat. ye\, ir. no) und die bekannte
Ligatur für x\a, also eigentlich nous
142 V Gompert Conculainn.
ar feb ocus innbas. Am amnus ar gail ocus gsiscced. Am
gnia frimtair*. Am tualuing mu dalta. Am din gach
dochmiti. Dogniu dochur gacA triuin, dogniu sochur gac%
lobuir^*. „Cia contuaisi frimp," ol Amoiigeni, „marthai*.
Am tualuing mu dalta altrammo do rig. Ro moltar ar gach 5
feib as mo gail ocus as mo gsjaced^ as mo gais, as mo thocud,
ar mo es, ar mo erlapra, ar aine ocus calmatus mo chlethi (?)
ce bo laith, am fili, am flu do rath rig. Arurg gach n-eirrfd,
ni tuillim buidi di nech bjcJU do Gonchobar. Ni comul fri
nech ingi fria rig namma." 10
„Ni ba[ba] tra inni sin", ol Scwco. „Gaibith Finncoem in
mac gu rissim Emuin, ocus fuigillfithir Morunn uimi euM ga
rissinL^' Lotar ass iarum do Emuin, ocus a mac la Finncoin^L
Fuigillsit Morunn iarum iar riachtuin, ocus ispert sidi:
„Atnoad Concofrar eim," al Morunn, „ol is cetaicce Finncoimiu. 15
Atmenath Sewco setait sceu aurlapra. ' Rom-biatha(2 Blai
Bringuig. Berur do glun Ferguso. Ba haidi do Amorgini.
Bad Gomaltai do Gonall Cemdch. Di chich a mathar Finn-
choime. Ba cummo nondomaigetar * huili etir au * ocus
eirrid, dir rig ocus ollum, ol bid caro socht^idi in mac so. 20
Is cuma do fich uar n-inechgr^so huili, ar fich for n-atho
ocus for n-irgola uili in mac so. Ised dognith dee iarum:
berthi Amorgin .ocus Finnchoem, connalt i n-dun i m-Brith i
m-Mag Murtemni. Finit.
Anhang.
Hier folgt aus Eg. 1782 die bereits S. 135 erwähnte
zweite Version der Sage Compert Conculaimi, deren zweiter
Theil (den Streit um die Erziehung Guchulainn's betreflfend)
soeben im Anschluss an den fragmentarischen Text des Lebor
na hUidre mitgetheilt worden ist. Die bedeutsamste Abweichung
von der ersten Version besteht darin, dass wir hier etwas
näheres, über jene Vögel erfaljren, die im Anfang der Erzählung
7 mochll Eg.
y Gompert CoDcalainn. 143
auftreten. Dechtire, die Schwester Conchobar's, und mit ihr
fünfzig Jungfrauen, gehen heimlich auf und davon. Drei Jahre
lang werden sie yergeblich gesucht. Eines Tages verwandeln
sie sich in Vögerund lassen sich auf die Ebene von Emain
nieder, alles Grüne verzehrend. Conchobar, Fergus, Bricriu und
andere ziehen auf die Jagd, und verfolgen die Vögel weithin,
bis diese bei einbrechender Nacht gänzlich verschwinden.
Fergus sucht nach einem Obdach, und findet ein kleines Haus
mit einem Mann und einer Frau darin. Alle begeben sich
dahin. Bricriu tritt aus dem Hause heraus und hört einen
traurigen Ton. Er geht demselben nach und steht bald vor
einem grossen schönen Hause. Er erfährt, dass dies der
Aufenthaltsort der Dechtire und ihrer fünfzig Jungfrauen ist,
und dass sich diese in die Vög^l verwandelt und auf die Ebene
von Emain niedergelassen hatten, um die Männer von Ulster
hierher zu locken. Bricriu kehrt zu seinen Gefährten zurück,
und erzählt, was er gesehen, indem er jedoch Verschweigt, dass
er Dechtire in der Herrin des Hauses entdeckt hat. Conchobar
verlangt nach der Frau, Fergus holt sie herbei, aber sie hält
sich fem von Conchobar, indem sie Krankheit vorschützt. Am
Morgen ist ein Knabe geboren. Hieran schliesst sich dann der
^Streit, wer ihn erziehen soll.
Coimpert Concnlaind dwna innlsi sios seeundiim alios i. Fels
tigl Beefoltalgr.
Luid Deicteir (sie) siur Concubuir coecait ingen for
aithed dichmaircc hUlad ocus Coucohuir, ni con fess eng na
eis dib, ocus buithi og a cuinnchid go cenn teoro m-hli(fdan,
Taithig^is iaram hi riet enlaithe hi maig ar Emuin, co
n-geltis iaram hi mag, cuna facbatis gid luisni hi talmuin 5
ann. Ba mor soeth dono la hVltu inni sin. . Innlit Vlaid
dono noi gcairptiu dia tofFunn ina n-en, ar ba bes leo-sium
foram for enlaith, i. Concohar ann ocus Fergus, Amorgin
ocus Blai Briuguig, Sencho ocus Bricere. Dotiaguit inn eoin
1 Vielleicht ist co coecait zu schreiben?
144 V Compert Conculainn.
reimimb (sie) fo dess tar Slictb Fuait for Ath Lethun, for
Ath n-Gai"uch, for Mag n-Gossa otir Fim Roiss ocus Firu
Ardai. Dorochuir iaram sAaig foruib, ocus adnillui a
n-enlaith, ocus sgoirsit a cairp^iu. Foc^rd Fergus cor, conid
ralai for tech m-becc ann, ocus bai lanumuia i n-elluch ar a 5
chinn iss tig. Feniit failti fris. Do Fergus biad do* ocus
lu hetus huad fodaig a inuinntiri bai hi maig. ^Tair-si got
muinntir isatech, ocus tochen daib." Luid Fergus himmach
lasodain ar a gcenu ocus dus m-heir lais huib dir üru ocus
carp^ti, gu m-hsiiar isitig. huidh Briccri amach iarsin, gu 10
gcuala ni: in cloi dcroil. Ro cluinter in fogwr, ocus ni fes
cia raide. Ted-i iarum fon fogwr docum in tigi, con facco in
tech mor coin cumtachto ar a chinn. Tet-e don dorus
rathuigtir isin tig. Rathaig-i taisiuch inn tige. „Tair issin
tech a Briccriu" all se fris. „Ged ar acco sew?** „Fochen om 15
oim" ol in uen. Focherd a suilchor issin tig. Atn-gladustar
in tuisich oglacÄ • side coem gratto. „Cid ara tero in üen
failti friumb?** al Briccriu. „Is fodaigind ina mna feruim-si
failti fritt. Inab-tes^a-si tcsbuid a hEmuiu** ol in fer. „Testa
eim" ol Briccriu „caecco ingew oruinn is moum III bliorfwa." 20
, . . inn-dathgnitae, ma-dattceththae?" ol in fer. „Nach
aithgeuin" al Briccri „forbartt na teoru m-hliadan no sergg
na teorsL m-hliadan, hes iramfolgna anathgnas no immraichni
dun". „Saig.aitligne form" oll in fer. „It e fil issin tig si
coecuit ingen. Is hi a toisiuch fil sunno imm laim siu. 25
Dectire a hainm ocus it e dochotar hi riet na henlai^Äi do
Emuin Macae do thochuiriwd hUlad, gu tuidchidis sunn ille."
Dober in üen lenn corcra cortaruig do Briccriu. Ocus doUuid
ass go a muinntir iarum. Imraidi Briccriu ina mewmuin oc
tuidecht go a muinntir. „In co^ca ingensi tra," al se, „testo 30
ar Concobar, dobera muin nimmi a fagb . . suim* cot-cel-sa
iarum", ol se, „armad sissi a siur-sium cona hingenruid
8 ag Eg. 10 lu Eg. 19 Mabt2a8i t2buid Eg. (2 ist
Abkürzung für tat. est). Zu Ina-b-testa-ßi vgl. S. 120, 18.
21 Cscc i^ror inndathgnitae) Eg. 31 fagb" Eg.
V Compert Conculainn. 145
fogabuinn. Act imorro atconnarcc tech ocus baimtract
oimbinn ann cena". larmifouct ianim Concobar sgelu do
Briccri. „Ciddaie di soduin" al Briccri, „R^Jiuc-si tech
n-an n-uimige,** al Briccri, „ocus rigon ran rathmur rignuidi
chaemcasto ann. Banntracht finn fuinechto, techlach fial 5
forlassuir is tig**. „Asiu athig** ol Concobar. „Cell dam-so
in fer sin," ol se, „iss im tir ata". „Toet chucum a hen
hinnocht do fe5 lium" ol Concobar, ,JNi thetus nech iarum
no thisiuth frissind imorchor n-isin ingi Fergus. Luid sidi
iarum ocus raidis a aithiuscc. Ocus farta failte fris, ocus 10
dolluid les in bean. Arceissi side fria Fergus galar uoited
do ueth fuirri. IspM sidi fri Concobar, dobertar dal di.
Dolleci cach dib fria celi contuiliut iarum. In tan doriuch-
raisit, con facatar ni: in maccoem m-becc indulbroig Concofewir.
Die Fortsetzung siehe S. 140.
9 frissindt Eg. i4 facatar in Eg,
10
VI.
Drei Gedichte aus der Finnsage.
1. Gegenüber der grossen Anzahl von Texten, die sich auf
Conchobar und seine berühmten Zeitgenossen beziehen, enthalten
die ältesten irischen Handschriften verhältnissmässig nur wenige
Texte, die dem zweiten Hauptsagenkreise angehören, in welchem
Finn mac Cumaill und Ossin* die bekanntesten Namen sind.
4
Für unsere Kenntniss altceltischer Cultur sind diese Sagen nicht
alle von gleichem Werthe; den meisten fehlt jene realistische
Detailschildei-ung alter Lebensverhältnisse, welche den Sagen der
ersten Gattung einen so hohen Werth verleiht. Wohl aber ver-
dienen die merkwürdigen politischen Verhältnisse, welche den
Hintergrund des zweiten Sagenkreises bilden, und die nichts
weniger als einen mythologischen Charakter an sich tragen,
sorgfältige Beachtung. Nach der Tradition soll Finn im Jahre
283 p. Chr. erschlagen worden sein. Mit der Sage sind auch
hier mythische Elemente verwoben.
2. Die Finnsage findet sich bekanntlich nicht nur in Irland,
sondern auch in Schottland. Die ältesten Quellen der Finnsage
hat Irland aufzuweisen, denn hier lässt sie sich handschriftlich
* Ossfn, die altirische Form des Nataens, ist ein Deminutiv von
OBS, deer (Hirsch, Reh), und wird daher von O'Curry, On the Ms. Mat.
p. 304, durch „little fawn" übersetzt. Zu dieser Etymologie stimmt,
dass in der irischen Sage Finn*s Hauptbeschäftigung die Jagd ist.
Oisin ist spätere irische Form. Im Buch des Dean of Lismore lautet
der Name Ossin, Ossein, Osseane, Ossan, Ossane. Im schottischen Hocb-
land spricht man ihn „Oshen" aus, mit kurzer ultima und dem Ton auf
der ersten Silbe (Clerk, The Poems of Ossian, Edinburgh and London,
1870, I, p. 229). Bei Macpherson, Nom. Oisian, Gen., Voc, Oisein.
VI Die Finnsage. 147
bis in den Anfang des 12; Jahrhunderts und drüber hinaus, in
Schottland nur bis in den Anfang des 16. Jahrhunderts zurück-
verfolgen.
Als älteste irische Quellen sind mir bis jetzt bekannt:
*) Das Leber na hUidre (Ende des 11. oder Anfang des
12. Jahrh.) mit der „Fotha Gatha Cnucha" („The cause of the
Battle of Cnucha") betitelten, nüchternen Erzählung von Finn's
Geburt, pubUcirt und übersetzt von Hennessj in der ßevue Cel-
tique, II, p. 86—93.
*) Das Buch von Leinster (Mitte des 12. Jahrh.) mit fünf
einzelnen Gedichten, die dem Finn selbst, und dreien, die seinem
Sohne Ossin zugeschrieben werden. O'Curry, On the Ms, Mat,
p. 302. 304, hat eins der letzteren übersehen.
^) Das Buch von Ballymote, geschrieben um 1391, und das
Buch von Lecan, vom Jahre 1416, mit vier anderen einzelnen
Gedichten, von denen zwei dem Finn, das dritte dem Fergus,
einem zweiten Sohne Finn's, das vierte dem Cailte, einem Vetter
Finn's zugeschrieben werden. Die ersten beiden Gedichte finden
sich nur im Buch von Lecan*, die anderen beiden in beiden
Handschriften. So nach O'Curry, a. a. 0. p. 303. 306.
*) Der Psalter of Cashel, ein Bodlejan Manuscript vom Jahre
1453, mit der „Macgnimartha Finn" („The boyish exploits of Finn")
betitelten Erzählung, publicirt und übersetzt von O'Donovan in
den Transactions of the Ossianic Society, IV, p. 281 — 304.
^) Das Buch von Lismore, aus der zweiten Hälfte des. 15.
Jalirhunderts (O'Curry, a. a. 0. p. 199), mit dem „Agallamh na
Seanörach'' („Dialogue of the Ancient Men"), einem Gespräch
zwischen Oisin, Cailte und S. Patrick (in Versen), von welchem
O'Curry a. a. 0. p. 309 ein Stück in Uebersetzung, p. 594 den
irischen Text dazu mitgetheüt hat. Vgl. On the Mann, and
Cust. III p. 703.
*) Die Handschriften, welche Cormac's Glossar enthalten,
edirt von Stokes (Three Irish Glossaries, London 1862; Cormac's
Glossary translated, Calcutta 1868). Ein Fragment desselben,
** Nach O^Cnrry a. a. 0. p. 302 enthält das Buch von Lecan ausser-
dem zwei der im Buch von Leinster dem Finn zugeschriebenen Gedichte.
10*
148 VI Die Finnsage.
das leider nur ein kleines Stück voin Ende (die Buchstaben t
und u) enthält, findet sich im Buch von Leinster. Vollständig
bietet den Text das Leabar Breac aus dem Ende des 14. Jahr-
hunderts. Aber innere Gründe sprechen dafür, dass dieses
Glossar „was written, if not in the time of Cormac, at least
within a Century or so after'his death" (Stokes, Three Ir. Gl.
Preface p. xvni). Cormac, König, später Bischof von Caisel
(d. i. Castellum), lebte 831 — 903 p. Chr. In diesem Glossar ist
s. V. orc treith, eines der vielen Abenteuer erzählt, die Finn auf
Jagdexpeditionen erlebt (Stokes, a. a. 0. p. 34, Pref. p. xlvi).
3. Erst dann setzt die älteste schottische Quelle ein, das
bekannte Buch des Dean of Lismore, aus dem Anfang des 16.
Jahrhunderts, zum grössten Theile herausgegeben und übersetzt
von Th. MacLauchlan, mit einer Einleitung von WilL F. Skene,
Eflinburgh 1862. Von dem Inhalte dieser Handschrift gehören
drei und zwanzig Gedichte der Finnsage an. Von diesen werden
neun durch besondere Ueberschrift dem Ossin zugeschrieben,
zwei dem Fergus, eins dem Keilt mac Ronane (irisch Cailte mac
Ron&in). Bei einigen ist der einst vorhandene Name des Autors
nicht mehr lesbar; doch soll z. B. auch das S. 58 des gälischen
Textes, S. 80 der englischen Uebersetzung mitgetheilte Gedicht
wahrscheinlich von Ossin herrühren, denn der Dichter nennt
Fynn mac Cowil als seinen Vater. Die'übrigen Gedichte sind
anonym.. Finn selbst tritt in dieser Handschrift nicht als Dichter
auf. Philologisch ist diese Handschrift auch deshalb von
grossem Werthe, weil sie die Aussprache der damaligen Zeit re-
präsentirt: „the language is not written in the orthography used
in writing Irish, and now universally employed in writing Scotch
Gaelic, but in a peculiar kind of phonetic orthography, which
aims at presenting the words in English orthography as they
ai-e pronounced" (Skene, Introd. p. vii).
4. Ob diese schottischen Gedichte sämmtlich auf schot-
tischem Boden entstanden sind, oder ob etwa einzelne auf
irische Originale zurückgehen, müssen wir für jetzt unent-
schieden lassen. An die letztere Möglichkeit dürfen wir aber
VI Die Finnsage. 149
deshalb denken, weil das gälische Gedicht, welches Skene, Introd.
p. LxxxiY, als das älteste auf schottischem Boden aus einem
Manuscript „written prior to the year 150O' (?) mittheilt, weiter
nichts als eine bis auf die Glossen getreue — sei es mittelbare
oder unmittelbare — Copie des einen der drei irischen Gedichte
ist, welche im JBucli von Lcinster dem Ossin zugeschrieben
werden*. Dazu kommt, dass die Gedichte im Buch dos Dean of
Lismore wenigstens nicht alle in der Form entstanden sein
können, in welcher sie uns daselbst vorliegen. Zu dieser Ver-
muthung veranlasst namentlich die Unregelmässigkeit der me-
trischen Form. Sogar MacLauchlan gicbt am Ende seines Buchs
(p. 130) zu, viele der Gediclite müssten, wenn die metrische
Form zur Geltung kommen soll, mit irischer Betonung gelesen
werden: „Many of these pieces will not read as poetry at all,
unless read in accordance with the Irish mcthod of acccntua-
tion." Ich möchte namentlich auch auf die Unregelmässigkeit
der Silbenzahl in den Vershälften aufmerksam machen. Endlich
trägt Skene wenigstens in den Additional Notes (z. B. p. 147)
nach, dass mehrere der Gedichte in irischer Version vor-
handen sind.
Auf den Altersunterschied zwischen den irischen und den
schottischen Quellen glaubte ich aber auch deshalb eingehen zu
müssen, weil man aus Skeue's Introduction leicht die irrige Vor-
stellung bekommen könnte, als ob es mit den irischen Quellen
für die Finnsage eigentlich nicht weit her wäre. Skene schreibt
leidenschaftslos, und ist zu Zugeständnissen bereit, aber er ist
schon desshalb nicht unparteiisch, weil er, wenigstens damals,
als er die erwähnte Introduction schrieb, die Quellen für das
irische Alterthum nicht genau genug kannte. Er erwähnt
p. Lxn, dass in Irland elf Gedichte nachgewiesen sind in Quellen,
die älter sind, als das 15. Jahrhundert, aber er hält sich doch
viel mehr daran, dass allerdings fast alle Texte, die in den Trans-
actions of the Ossianic Society (6 volumes, Dublin 1853 — 1858)
• Skene wurde von O'Curry auf diese Thatsache aufmerksam ge-
macht, und erwähnt sie in einer Anmerkung. Das Gedicht ist weiter
unten unter III in beiden Gestalten mitgethellt.
150 VI I^iß Finnsage.
veröffentlicht worden sind, nicht über Macpherson's Jahrhundert
hinausgehen. Hierbei hat er aber p. lxi bei der Inhaltsangabe
des 1. Bands eins der Gedichte aus dem Buch von Leinster
(12. Jahrb.), und p. t.ttt bei der Inhaltsangabe des 4. Bands die
oben S. 147 ei-wähnte Erzählung aus dem Psalter of Cashel vom
Jahre 1453 übersehen.
5. In Bezug auf die verschiedenen Arten der Texte, welche
zur Finnsage gehören, verweise ich auf O'Curry, On the Ms. Mat.
p. 301 ff. Wir heben hervor, dass in diesem Sagenkreise die
poetischen Texte mehr hervortreten. Merkwürdiger Weise sind
die Helden desselben zugleich die Sänger ihrer eignen Thaten.
Als die älteste Schicht von Gedichten sind diejenigen zu be-
zeichnen, in denen Finn, Ossin, Fergus" oder Cailte erzählend
oder klagend allein auftreten. Denn ursprünglich theilte Ossin
die Dichterehre mit den anderen Helden, und erst allmälig ist
er der alleinige Sänger seiner Zeit geworden. Charakteristisch
in dieser Beziehung ist, dass in den ältesten irischen Quellen die
meisten Gedichte (sieben von zwölf) dem Finn und ntir drei dem
Ossin, dagegen im Buch des Dean of Lismore kein einziges dem
Finn, und fast alle dem Ossin zugeschrieben werden. Eine zweite
Schicht von Gedichten bilden die Dialoge zwischen Ossin und
S. Patrick, in denen die christliche und die heidnische Zeit
einander entgegengesetzt werden. Nach der Tradition nämlich
soll Ossin die neue Zeit, die mit S. Patrick begiimt, als alter,
gebrochner Mann erlebt haben. Im „Agallamh na Seanörach"
(s. oben S. 147), bis jetzt dem ältesten Texte der Art, hat Ossin
in Cailte noch einen Genossen aus der alten Zeit. Das Buch des
Dean of Lismore enthält mehrere solche Gedichte, und in den
Transactions of the Ossianic Society treten die meisten — leider
nicht aus alten Quellen stammenden — „Fenian Poems" in
dieser Form auf.
6. Für den Altersunterschied der zwei Hauptsagenkreise
ist sehr interessant, dass zwischen S. Patrick und Cuchulainn
eine weit grössere Kluft in der Sage fühlbar ist. Denn auf
S. Patrick's Bitte lässt Gott den Cuchulainn aus der Hölle her-
VI Die Finnsage. 151
aufsteigen und dem König Loegaire (der sich nur, wenn Patrick
soviel vermöchte, bekehren lassen will) in seiner ganzen Helden-
herrlichkeit auf dem Wagen mit den berühmten Schlachtrossen
erscheinen. „Patrick's Macht aber war gross, nämlich den Cuchu-
laiim zu erwecken, nachdem derselbe neun mal fünfzig Jahre
in der Erde gewesen war**. So in der Siabar-charpat Concu-
laind („The demoniac Chariot of Cuchulaind**) betitelten Sage,
welche O'Beime Crowe im Journal of the R. Hist. and Arch.
Ass. of Irel. 1871 p. 371 S, aus dem Lebor na hUidre publicirt
und übersetzt hat. Bei dieser Gelegenheit sei bemerkt, dass die
oben S. 147 erwähnte, von O'Donovan aus dem Psalter von
Cashel edirte Erzählung von Finn's Kraftstücken, die er als
Knabe vollbracht haben soll, nur eine Nachbildung dessen ist,
was Fergus von dem Knaben Cuchulaiim im T4in Bö Cualgne
erzählt (s. Leb. na hUidre p. 59 Na macgnimrada inso sis).
Abhängigkeit der „Fenian Tales** vom ersten Hauptsagenkreise
wird sich bei näherer Untersuchung noch öfter nachweisen
lassen. Auch dieselben mythologischen Elemente, denen wir
im ersten Sagenkreise begegnen, treten in der Finnsago wieder
auf.* Daraus folgt natürlich nicht, dass Finn überhaupt keine
historische Person sei, und nie gelebt habe. Sehr energisch für
den historischen Charakter ist O'Curry eingetreten, On tho Ms.
Mat p. 303: „ . . that ho existed about tho time at which bis
appearance is recordod in the annals, is as certain as that Julius
Caesar lived and rulcd at the time stated on the authoritj of
the Koman historians.** Das ist zuviel gesagt.
7. Dürfen wir die dem Finn, Ossin, Fergus, Cailte zuge-
schriebenen Gedichte für echt halten, d. h. sind sie wirklich
die poetischen Erzeugnisse dieser Männer? Wenn im Buch des
Dean of Lismore sogar die Dialoge zwischen Ossin und S. Pa-
trick dem Ossin selbst zugeschrieben werden, so wird an diese
Autorschaft des Ossin wohl niemand ernstlich glauben. Wenn
aber Rev. Clerk, der neueste Herausgebor der „Poems of Os-
sian** (Edinburgh 1870) p. xxxviii für die Ansicht eintritt, dass
♦ Vgl. S. 133.
152 VI Die Finnsage.
sogar diese, zuerst durch Macpherson bekannt gewordenen Ge-
dichte weder in neuerer Zeit, noch im Mittelalter, sondern in
einer noch älteren Zeit entstanden sind, so könnte man wenig-
stens a priori mit viel mehr Recht fiir möglich halten, dass unter
den ältesten irischen Gedichten, die dem Finn und Ossin zuge-
schrieben werden, dieses oder jenes in so alte Zeit zurückginge.
Wir müssen es dem um das irische Alterthum hochverdienten
O'Curry, der aber keine linguistischen Kenntnisse besass, zu
Gute halten, wenn er fast dieser Ansicht gewesen zu sein scheint
(so On the Ms. Mat, p. 302, vgl. jedoch p. 301). Nur ein lingu-
istisch gebildeter Mann kann die volle Wucht des Arguments
empfinden, dass wir dem dritten Jahrhundert nicht die gramma^
tischen Formen des 11. oder 12. Jahrhunderts zuschreiben
dürfen. Dass die im Buch von Leinster aufbewahrten Gedichte
ursprünglich in älterer Sprachform abgefasst waren, ist nicht
anzunehmen. Denn nur in der Form, in der sie uns vorliegen,
sind sie regelrecht gebaute metrische Kunstwerke. Sowie wir
eine alterthümlichere Form einfuhren wollten, würde der metri-
sche Bau verstört werden. Andrerseits werden diese Gedichte
gewiss älter, als das 12. Jahrhundort sein. Auf den Umstand,
dass das eine derselben . durchweg glossirt ist, möchte ich nicht
zuviel Gewicht legen. Die Glossen waren nicht alter Formen,
sondern seltner Wörter wegen nöthig, und dass seltnere Wörter
gebraucht sind, kann auch auf der Laune des Dichters beruhen.
Wie ich mir denke, dass Finn, Ossin zu Sängern geworden
sind, habe ich •bereits -oben S. 63 angedeutet. Zu meiner Hypo-
these stimmt, dass die Ueberschriften der alten Gedichte lauten:
Ossin oder Finn cecinit. Dies entspricht genau dem. „conid
and ro chachain Conchobur inso" (p. 140) und ähnlichen Wen-
dungen, durch welche so oft Gedichte, die der Prosaerzählung
einverleibt oder angehängt sind, eingeleitet werden. Von diesem
cecinit aus ist nur ein kleiner Schritt zu dem „Auetor hujus
Ossin", wie wir im Buch des Dean of Lismore lesen. Sehr inte-
ressant ist, dass nach Keting's Bericht über die Fiauna, den
O'Curry On the Mann, and Cust. II p. 381 mittheilt, niemand
in dieses Corps aufgenommen werden konnte, der nicht erfahren
VI Die Finnsage. 153
war in der Dichtkunst. Ob dieser Zug der Sage Ossin's Dichter-
ruhm zur Voraussetzung oder zur Folge hat, ist schwer zu ent-
scheiden.
8. Dass die Schotten die Finnsage im 16. Jahrhundert be-
sassen, dass dieselbe heute noch im Munde des Volkes lebt, dass
sie in den Bergen und Thälern Schottlands localisirt ist, dass
Macpherson nicht nach Irland zu gehen brauchte, um die „ossi-
anischen Gedichte" oder die Stoflfo zu denselben zu holen, muss
zugestanden werden. Eine andere Frage dagegen ist, ob die
Finnsage ursprünglich in Irland oder in Schottland zu Hause
war. Selbstverständlich kann Finn nur entweder ein Ire oder
ein Schotte gewesen sein. In der irischen Sage, die wir also bis
ins 11. Jahrhundert handschriftlich zurückverfolgen können, ist
Finn ein Ire. Wichtiger ist jedoch in dieser Frage, dass uns
Finn auch in den Gedichten, die sich im Buche des Dean of
Lismore finden, nicht als Schotte, sondern als Ire entgegentritt,
und dass daselbst nicht Schottland, sondern Irland als Schau-
platz seiner Thaten bezeichnet wird. Der Sagenstoflf ist also un-
zweifelhaft irischen Ursprungs. Die Abhängigkeit der schotti-
schen Sage von der irischen äussert sich auch in äusseren
Dingen: hier wie dort treten neben Ossin auch Fergus und
Gailte als Sänger oder Verfasser von Liedern auf; hier wie dort
wird Ossin mit S. Patrick zusammengebracht
9. Anderer Ansicht ist Skene. Er meint, dass die Schotten
die Finnsage unabhängig von den Iren besitzen. Anstatt Finn
in den Vordergrund zu stellen, geht er von jenen Kriogerschaaren
(fiann, fianna) aus, als deren oberster Befehlshaber eben Fiim
erscheint. Indem er die irische Tradition als illusorisch und
unsicher verwii^ft — hierin viel zu weit gehend — , hält er
fiann, fianna für den Namen einer Rasse, welche den Scoti in
Irland und Schottland unmittelbar vorausgegangen sei: „they
were of the population who immediately preceded the Scots in
Erin and in Alban, . . they belong to- that period in the history
of both countries, before a political sepai'ation had taken place
154 VI Die Finnsage.
between them" (p. Lxxvni). Den einzigen positiven Anhalt
für diese sehr kühnen Behauptungen, die nach meiner Ansicht
nicht dazu angethan sind, der irischen Tradition vorgezogen zu
werden, bilden einige Stellen aus einem späteren irischen Ge-
dichte, in welchen „Fians of Albau", „Fians of Breatan", „Fians
of Lochiin" erwähnt werden. Aber fiann kann unmöglich Gentil-
name sein, denn es ist ein Substantivum feminini generis und
wird sehr oft im Singular gebraucht. So findet sich z. B. in
Cormac's Glossar s. v. orc treith (wo, wie oben bemerkt, eine
Sage erzählt wird) Nom. S. in iiann. Dat. cona feinn, Acc. la
feinn; daneben Gen. PI. do fulang na fiann. Ebendaselbst kommt
das davon abgeleitete fennid vor, im Sinne von champion, Kinoger.
Die Iren fassen fiann im Sinne von national militia, standing
amiy auf. Die interessanten politischen Vorhältnisse, die hier-
bei in Betracht kommen, zu untersuchen, ist hier nicht der Ort
10. Die irische Sage ist gewiss früh nach Schottland ge-
kommen. Verkehr zwischen Schottland und Irland hat von je-
her bestanden, wie uns die ältesten irischen Sagen bezeugen.
Aber es wird längere Zeit gedauert haben, bis die Sage in
Schottland so heimisch wurde, dass das schottische Volk an
Finn als den Helden seiner eigenen Vorzeit glaubte. In den
Gedichten, welche das Buch des Dean of Lismore enthält, kaim
ich diesen Glauben nicht ausgeprägt finden. Die Umgestaltung,
welche die irische Sage in Macphersou's Gedichten erlitten hat,
können wir hier nicht erörtern. Einen Punkt haben wir bereits
oben S. 65 hervorgehoben: die Finnsage ist vermengt mit älte-
ren irischen Sagenkreisen, die gleichfalls ihren Weg nach Schott-
land gefunden hatten. Nur eine genaue sachliche Analyse von
Macpherson's Gedichten, mit gehöriger Rücksichtnahme auf
Sprache und metrische Fonn, kann uns zu einem objectiven Ur-
theilo über diese so eigenartige literarische Erscheinung ver-
helfen. Einen bedeutenden historischen Werth darf man diesen
Gedichten nicht absprechen, denn sie haben im vorigen Jahr-
hundert mächtig auf bedeutende Geister eingewirkt. Ihr sach-
licher Werth wird aber darin bestehen, dass sie eine letzte Phase
VI Drei ossianische Gedichte. 155
celtischer Sage, Sprache und Poesie repräsentiren. Was hierbei
auf Rechnung des Diaskeuasten Macpherson zu setzen ist, ist
immer noch nicht endgültig nachgewiesen. Ungerechtfertigt ist,
jede Abweichung von der älteren, irischen Form der Sage als
„forgery** Macpherson's zu brandmarken. Ebensowenig darf man
Macpherson's Gedichten an und für sich zum Vorwurf machen,
dass sie nicht die älteste, sondern eine spätere Gestalt der Sage
bieten, und dass der Grundstock der Sage irischen Ursprungs
ist. Wollte man solche Punkte hier als die allein massgebenden
betrachten, so müsste z. B. auch unser Urtheil über Wolfram
von Eschenbach's Parzival wesentlich herabgestimmt werden.
Der Name „Ossianische Gedichte" ist Terminus techni-
cus geworden für die zur Finnsage gehörigen Gedichte. Wir be-
halten ihn bei, obwohl, wie wir gesehen haben, nur wenige der
ältesten Gedichte dem Ossin selbst zugeschrieben werden.
11. Die drei ossianischen Gedichte,' die ich hier aus dem
Buch von Leinster mittheile, zeichnen sich vor an(^ren Ge-
dichten, die in diesem Bande zu finden sind, durch die compli-
cirte, aber leicht erkennbare Regelmässigkoit ihrer metrischen
Form aus. Alle drei gehören dem bei O'Donovan Ir. Gr. p. 422
„Rannaigheacht mor" genannten Versmass an. Die Strophe
(rann) besteht aus zwei Langzeilen oder vier Halbvorsen,
von denen jeder sieben Silben enthalt. Jede Langzeile endet
mit einem einsilbigen Worte. Diese einsilbigen Wörter bilden
den äusseren Reim* der Strophe. Dazu kommt der innere
Reim, durch welchen die zwei Halbverse einer Langzeile ver-
bunden sind. Die eleganteste Form dieses Reimes besteht darin,
* Der wesentliche Factor im irischen Reime ist der Vocal. Es
giebt Verse, deren Reim nur in üebereinstimmung der Yocale besteht.
Zu der vollkommnen Art des Reims gehört aber auch Üebereinstimmung
der Gonsonanten. Die Consonanten brauchen jedoch nicht nothweudig
gleich zu sein, sondern es genügt ihre Aehnlichkeit. Welche Conso-
nanten als einander ähnlich gelten, geht aus folgender Eintheilung der
Consonanten hervor: s; p, c, t; b, g, d; f, ch, th; 11, m, nn (nd), ng, rr;
bh, dh, gh, mh, 1, n, r. Vgl. O'Donovan, Ir. Gr. p. 415.
156 ^I \>t^\ ossianische Gedichte.
dass das letzte Wort des ersten Halbverses mit dem vorletzten
Worte des zweiten Hs^lbverses reimt, wobei jedoch Artikel oder
Partikel vor dem letzten Worte des zweiten Halbverses nicht
berücksichtigt werden. In I 12, II 5, 7, 8, III 4 ist der innere
Reim doppelt vorhanden; in einigen Versen fehlt er. Die Alli-
teration endlich dient in diesen Gedichten selten als die Verbin-
dung der zwei Hälften einer Langzeilo, wie im- Germanischen,
sondern sie tritt vorwiegend innerhalb des Halbversos auf, am
liebsten an den letzten zwei Wörtern, wobei wiederum Artikel
oder Partikel nicht berücksichtigt werden.
Der Stabreim verbindet zwei Halbzeilen in I 7, zwei Lang-
zeilen in I 9 und 10. Aspirirtes s ist als nicht vorhanden zu
betrachten (I 12, II 5, 6, 8). In Formeln wie inna pi-beo, dia
m-betis, a m-bäs gilt nicht das oclipsirte b, sondern m als
Reimstab. Dagegen scheint das vor vocalischen Anlaut getretene
n die vocalische Alliteration nicht zu hindern (I 5). In den
Handschriften wird gewöhnlich nach dem Schlüsse des Gedichts
der Anfi|pig desselben wiederholt, nicht selten aber entspricht
das letzte Wort des Gedichtes selbst dem Anfange desselben:
so hier in I ogom (oder og in Vers 12? s. die Anmerkung dazu),
in II do gros teilcind lia, in III tu.
Im Allgemeinen verweise ich, wie bereits S. 4, auf das Ca-
pitel „Constructio Poetica Hibernica in der Grammatica Coltica
p, 936, und auf das Capitel Of Versification in O'Donovan's
Grammar of the Irish Language p. 412. Wenn aber Zeuss
p. 937 sagt: „nee tamen necesse est idcm numerus syllabarum
sit in utroque hemistichio nee in singulis versibus ejusdem car-
minis", so ist diese Bemerkung in dieser Allgemeinheit nicht
richtig. Allerdings giebt es Gedichte von freierem und wediseln-
dem Versmass (vgl. z. B. Patrick's Hymnus, S. 52), aber in den
meisten irischen Gedichten, die mir vorgekonunen sind, ist die
Zahl der Silben gesetzmässig geregelt (vgl. das Citat in der An-
merkung zu S. 4). Wie es sich mit den Hebungen und Sen-
kungen im altirischou Verse verhält, ist noch nicht eingehend
untersucht. Nimmt man an, dass die Hebung mit dem Wort-
accent zusammenfallt, berücksichtigt man, dass mehi'silbige
VI Drei ossianische Gedichte. 157
Wörter neben dem Hauptton noch einen Nebenton haben können
(vgl. O'Don. Ir. Gr. p. 403), setzt man endlich voraus, dass die
Silben, an denen der Reim oder die Alliteration erscheint, auch
in der Hebung stehen müssen, so ergiebt sich bald, dass jeder
Halbvers eine bestinunte Anzahl von Hebungen hat, ohne dass
jedoch ein regelmässiger Wechsel zwischen Hebung und Senkung
statt findet.
Alliteration und Reim sind in den folgenden drei Gedichten
durch den Druck markirt.
I.
Dieses Gedicht findet sich im Buch von Leinster fol. 109, b,
und ist bereits gedruckt, wenn auch nicht ohne Ungenauigkeiten,
in den Transactions of the Ossianic Society, I p. 49, mit einer
üebersetzung von O'Curry. Letztere ist wenigstens correcter,
als Sullivan's Üebersetzung in der Introduction zu O'Curry's
Lectures on the Manners and Customs of the Aucient Irish
(Vol. I) p. cccxLi, Mein Text beruht auf einer neuen Ab-
schrift
Gegenstand des Gedichts ist die Schlacht bei Gabair Aide
(Gen. Gabra, Dat Gabair)*, in welcher Oscur, Ossin's Sohn, und
Corpre Lifechair, der König von Irland sich gegenseitig den Tod
gaben. Diese Schlacht soll im Jahre 284 p. Chr., ein Jahr nach
Finn's Tode, statt gefunden haben. Die Fennier unterlagen im
Kampfe gegen den König von Irland, gegen den sie sich auf-
gelehnt hatten. Ausfuhrlicher wird diese entscheidende Schlacht
behandelt in einem Dialoge zwischen Ossin und S. Patrick,
einem späteren Gedichte, welches im 1. Bande der Transactions
of the Ossianic Society (Dublin 1854) publicirt ist von Nich.
O'Kearney, mit englischer Üebersetzung und einer beachtens-
werthen Introduction. Im Buch des Dean of Lismore beziehen
* Im EDglischen pflegt man zcr sagen „The Battle of Gabhra^S
obwohl die Genitivform Gabhra in dieser Üebersetzung nicht berechtigt
ist Gabair ist nach O'Corry „now the hill of Skreen, near Tara'S nach
O'Kearney „Garristown in the County of Dublin".
158 ^I 1^1*61 ossianische Gedichte.
sich zwei Gedichte auf diese Schlacht (cath zawraa, zawrych),
von denen das eine dem Fergus zugeschrieben wird.
Ueber die Vorgescbichte der Schlacht handelt kurz O'Curry,
On the Mann, and Cust 11 p. 387.
Besonders interessant ist die Erwähnung der Ogam-Inschrift
und die Erwähnung des Reitens. In den ältesten Sagen sind
die Helden zu Wagen, nicht zu Pferde.
Ossin cecinit.
I cath Gabra ro marbad Oscnr ocus Cairpre Lifechair.
Ogum il-lia, lia uas lecht, bali i teigtis fecht fir,
mac rig hErend ro gaet and do gae gand os gabur gil.
Tai'laic Cairpre aurehur n-airc domuin a mairc maith is tres,
gairsiu condristais a sciss, Oscur ro bi ä lam dess. 4
Tarlaic Oscur irchur n-oll co fergach, lond immar leo, -
CO ro marb Corpre hua Cuind , rias-ra-giallsatar gluiwd gleo.
Amansi mora na mac fuaratar a m-bäs don gleo,
gairsiu condristais a n-airm, roptar lia am-mairb inna m-beo. 8
Missi fodein isin tress leith andes do Gabair glaiss,
marbsa coecaü laech fo di, is missi ros bi dorn baiss.
Arpetend carbach fochruch inninaim ba ruth dorn rog,
ro marbaindtorcicaillchäid, no särgind €n aith im og. 12
In t-ogum üt fil isin chloich imma torchratar na troich,
dammared Find fichtib glond cian bad chuman in ogom.
VI Drei oBsianische Gedichte. 159
Anhang.
F. 4. Zu gairsiu condristais vgl. V. 8, zu ro bi V. 10. Reimt sciss
mit bi? I>i6 Alliteration scheint zu fehlen.
V. 7. O'Curry übersetzt amansi durch „dexterous", fctsst na matc
(so ergänzend) als Subject und die feminine Form mora als Prädicat
dazu. SoUte mansi Nom. Plur. zu manais sein, das 0' Curry, On the
Mann, and Cust. II p. 255 durch ,firoad trowel-shaped spearhead for
ihrusting" erklärt? vgl. ibid. p. 262, wo dieses Wort mit mör verbunden
ist. Oder gehört amansi zu „ar amainsib in chentair", „from the wiles
of tkis World", Lor. of Gildas, ed. Stokes, Gl. Hl?
V. 8. gairsiu condristais a n-airm übersetzt Stokes Beitr. VII. 54:
„kurz bevor sich ihre Waffen begegneten", indem er gairsiu in gair-r6-
siu auflöst. Die Conjunctivform ist wohl noch mehr zu berücksichtigen.
Die Alliteration ist, toenn vorhanden, sehr x^ersteckt. Der zweite HaW-
ters hat eine Silbe zuviel, wenn man nicht das a hinter lia unterdrücken
oder verschleifen darf {cgi. O^Donovan^s Bemerkung zu detn Verse Oglach
do bhi ag Muire mböir, Ir. Gr. p. 420).
F. 11. Arpetend etc. Sullivan übersetzt: „I used to handle the
Corbaeh with skill, when my courage was high"!
V. 13, 14. In dieser Strophe reimen sich die Halbverse, und nicht,
wie bisher, die Langzeilen. Vielleicht ist sie erst später zugesetzt? So-
wohl V, 14 als auch V. 12 ist d<M letzte Wort getviss mit Bücksicht auf
das Anfangswort des Gedichts gesetzt. In der ersten Hälfte von F. 13
ist eine Silbe zuviel. Ist sin für isin zu lesen, oder oguin ohne Artikel?
Da ogum ursprünglich Neutrum ist, so würde es im Altirischen a n-ogum
heissen. Diese letzte Strophe ist citirt von O^Donovany Ir. Gr. Inirod.
p. XLV, aber mit der fehlerhaften Lesart mör für na troich.
O'Curry's Uebersetzmig.
Die Fragezeichen rühren T>on mir her.
1. 2. An Ogham in a stone, a stone over a grare, in the place
where men were wont to pass; the son of the hing of Eire was there
slain, by a mighty spear on a white horse's back.
3. 4. Cairpre threw a sudden cast, from the back of his horse good
in battle; shortly before he 0) ^^ ^'^ ^^^'^ death (?), Oscur was slain
by (?) Äis right arm.
160 VI Drei ossiaoische Gedichte.
5. 6. Oscur threto a mighty throw, angrüy, vehemently (?), Jike a
Hon; and hilled Cairpre the grandson of Conn, before they raised iheir
battle cries (?).
7. 8. Dexterous (?), great, were ihe youths (?), who received their
deaths from the fight; shortly before their weapons met, Iheir dead were
more than their Uving.
9. 10. I myself was in the fight, an the south side of green Ga-
bhair; I ktUed twice fifty warriors, it was I who hilled them toith my hand.
11. 12. Musie, boating, rewarding, the prey most diffictdt I cho$e
(? der ganze Vers unsicher), I would hUl a boar in ihe hard wood, I
would rob a vengeful bvrd of its egg,
13. 14. That Ogham which is in the stone, around which feU the
slain; were Finn the fighter (?) of battles Uving, lang would he remem-
ber the Ogham
IL
Das zweite Gedicht, im Buch von Leinster fol. 153, b (Facs,
p. 192), ist eins von denen, welche dem Finn zugeschrieben
werden. Ich theile es mit nach einer Abschrift des Herrn Hen-
nessy, die ich 1871 mit dem Originale verglichen habe. Ueber
die Situation, auf die sich das Gedicht bezieht, ist mir nichts
näheres bekannt. O'Curry, On the Ms. Mat p. 302, bezeichnet
es als „a short poem, of only five quatrains, on the origin of the
name of Magh-da-Gheisi, or the Piain of the two Swans (in
Leinster)". Offenbar hängt dieser Name mit den zwei Jung-
frauen zusammen, deren Verlust Finn Vers 3 betrauert.
Find mae Cmnaill ceelnit«
In lia no theilginn do gr es dar Maig Da ges co Druim Suai n,
ba fota m'irchor din chloich, mad indiu noco roich na im.
Ni thoirchet mö d4il adiu di ingin buid buan bangleo,
iuch delb ocus lecco dub, mör in glond dia m-betis beo.
Mase mo säigul ro stacht, dom riacht cech baegul cacA bet,
aire na toirchet mo däil, menip äil mo sechna ar 6c.
VI Drei ossianische Gedichte. 161
Bid Mag Da gesi co bräth dia n-esi cach trath cid truag,
bid maigen dedail cen dil on t-sil ro delaig ro süan. 8
Ro bith mör l&ech ar cacA 16 sin maig maith co n-ilur chia,
dar Mag Da ges in cach dii, on du do gros teilcind lia.
In.
HL
Auf die doppelte Quelle dieses Gedichts ist schon oben
S. 149 aufinerksam gemacht. Im Buch von Leiuster findet es
sich foL 161, b. Das Original der von Skone mitgetheilten Ver-
sion hat Gaidoz in der „XXXVIII, 2" signirten Handschrift der
Advocates' Library (p. 154) entdeckt, einer Handschrift, die aus
der Sammlung der Highland Society of London stammt. Gaidoz
bemerkt über diese Handschrift Rev. Celt. II p. 470: „C'est un
ms. in-4 en papier, de 94 feuilles, que nous avons juge etre du
XVn® siecle". Ich lasse den daher stammenden Text (bezeich-
net durch Ed.) sammt den Glossen abdrucken, wie er sich findet
in Skene's Introduction zu »The Dean of Lismore's Book"
p. Lxxxiv. Den Text aus dem Buch von Leinster verdanke
ich der Güte von Professor Atkinson in Dublin, der mir auf
meine Bitte während des Druckes dieses Buches eine genaue
Copie (mit Zeilenabtheilung und mit den Glossen zwischen den
Zeilen, wie im Original) zukommen Hess.
Dass der Edinburger Text direct oder indirect auf den
Dubliner Text, oder mit diesem auf eine gemeinsame ältere
Quelle zurückgehen muss, ergiebt sich namentlich aus der fast
völligen Gleichheit der Glossen und der Unterschrift. In der
Unterschrift wird dieses Gedicht dem Oisin zugeschrieben.
O'Curry scheint es aber On the Ms. Mat. p. 304 bei der Auf-
zählung der ältesten ossianischen Gedichte übersehen zu haben,
so dass die Zahl derselben nicht elf, sondern zwölf wäre.
Nicht ohne Interesse ist, dass sich Citate aus diesem Ge-
dichte in O'Davoren's Glossary (15. Jahrh.) finden, einem der
Three Irish Glossaries, welche Stokes edirt hat. Auf diese That-
11
16^ VI Drei ossianische Gedichte.
Sache hat zuerst Ebel aufmerksam gemacht, in den Observations
sur le Glossaire d' O'Davoren, Rev. Celt. II p. 470.
Tuilsitir* mo derca* suain, mo ruibni* mam luibni* ar 16,
mo genum^ im duais^ ro boi, ocus mo duais'^ imra 6.®
Adbul® fisi armothä,*® darchinnius** co dian mo chuib**
ar chribais^^ illeirg ar art^* daceird, bracht cu feic^^ a 4
cuill.i«
Tricha treten*' damcbnnäib'® inatäib catulmaing^^tuind,
triuchanena*® Find** na feie** isseicse^^thuasrefatuind.**
[Ed :]
Tuilsithcr* mo dherca* suain mo ruibhne^ mum luibhne* ar lo
mo ghenam^ um dhuais^ ro bhaoi agus mo dhuais'^ fam o^.
Adhbhul^ fisi ar mo ta*® dar cinnius** go dian mo chuib**
ar criobhais*^ a leirg ar art fo cheird bracht go feic*^ a cuil**. 4
Triocha treathan*' damh gun naibh*® iona taoibh go a tul
moing*^ tuinn
triocha nena*® Finn ua feie** asseicsi tuas re fa thuinn**.
[0 lossei»:] '
1 i. da chotlatar 1,. i. do chodladar 'Ed. 2 i. mo .^i'ili L. mo
shuile Ed. s i. mo sciath L. i. mo sieagh (sie) Ed. 4 i. im
Aleig L. i. mo sgiath Ed. 5 i. mo chlaidiub L. i. mo cladhiomh Ed.
6 i. im iäim L. um dhorn Ed. 7 mo dorn L. i. mo dhom Ed.
8 im chluais L. fam chliiais Ed. 9 . . . gi L. i. aislinge Ed.
10 atchondarc L. i. tarla Ed. 11 i. darlecius L. i. dar leiges Ed.
18 i. mo chu Ed. 13 i. ar muicc L. i. ar mhuic Ed.
14 feoil L. 15 i. saill furri corrici a fiacaii L. i. saill go fia-
cuil Ed. IG i. a carpait L. a carbiii Ed. n i. traiged L.
i. throigh Ed. 18 co m-bröic L. i. gun broigh Ed. 19 i. co
moing a srona L. i. go moing a srona Ed. xo i. ordlach L. i. or-
ladh Ed. 21 7>er. L. 28 na fiaccail L. i. na fiacuil Ed.
23 i. na sali! L. 84 isseom ro büi asa cind immach da fiacaii L.
i. asa cionn amach Ed.
VI Drei ossianische (jediclite. 163
[L:]
Meit is ri habraid a derc*^ meit is ri mess a fert fo*^
selais*^ mu genum a muin*^ ocus mu chuib asa ho**^.
Cribais^® mara Talläin^* tair benais ri aiF* tairges tnu'^
mu leo üam faesum** dum niad mar tiisa, ni triath mar tü^*.
T.
Oisin ro chan indsin i träig mara im Thallaind ar nia na mucci.
Meidis re habhron a dherc*^ meidis re mes a fert fo
sealus mo ghenam^^ a muin^^ agus mo chuibh as a ho.'^
Criobais^® mhara Tallann tair benus ria haiP* tairges tnu*^
mo leo uam fbaosamh** domniadh mar tusa ni triath mar tu.^^
Oisin ro chan ann sin attraigh mara tallann ar nia na muice.
Anhang.
Vers 2 citirt bei O'Daroren (ed. Stokes) ;). 96: Genam i. clai-
dheamli. ut est mo gean[azn] im duais (i. im läim). diiais laim
mar sin.
Vers 3 cUirt und. />. 71: Cinnes i. darlinges. ut est adhbul fisi
armotha darcinnes go dian mo cuib (i. mo cü). cuib cu mdr sin.
V. 7 und 8 übersetzt von IFennessy, Academy Aug. 1, 1871 p. 367:
„As big as a caldron her eye, iis big as a kill her good lair; my swoi'd
serered lier neck, and my Jiound [hanging] from lier car."
[Glossen :]
x5 chommeit ri cori mor cach süil di L. i. coimed re coire gach
8ui di Ed. sc i. com^it ri tolaig a lecht ocus si fein na ligi L.
27 i. tescaid mn chlaideb L. i. tcsgus mo cladhiomh Ed. 28 i. a
munel Jj. a muineal Ed. 29 i. mo cbn asa cluafs L. i. mo chu
asa cluais Ed, . so mucc L, i. muic Ed, 31 pro. L.
32 ri cloich L. i. ria cloic Ed. 33 i. ris m-benand tond L. risa
m-benann tonn tJd. 94 i. ar mo cbommus f^in L. i. mo bhoill as
comaii'ce diob nert Ed. 35 ni lac immar ti'i L. i. ni lag mar tu Ed.
164 ^I ^fei ossianische Gedichte.
V. 9 citirt hei ö*Dav. p. 71: Gribnis i. muc. ut est cribus mara
talla (sie) tair.
Skeno^s Uebersetzangr*
Die Parenthesen rühren ron mir her.
1. 2. My eyes slunibered in sleep, my spear weis with my shield,
my sword tras in my hand, and my hand under my ear. (In 2^ fehlt
eine Silbe.)
3. 4. A Strange dream (?) happened to me, I set smftly my dogs
(Sg.) an a sow in the p/nin upon flesh. She was fat to the tusk
in her jaw. (Dacheird, fochcird ist Verhalfonn und gehört zum Vorher-
gehenden,)
5. 6. Thirty feet for me with my shoes, in her side to the heard
of her snout; tliirty inches for Finn in her tusk, fat above an her
under Jher hide (?),
7. 8. Large as a caldron was each eye, large as a vessel the hol-
low heneath (?). My sword hewed in her neck, and my dogs (Sg.) fixed
on her ear.
9. 10. Sow of the sea of eastern TaUann, which strOces the rock
where the wave touches. My Hmbs were to me a protection to me sträng,
as thyself not tceak like thee.
vn.
Die Vision des Adanmän.
1. Dieser Text wird hier aus zwei Handschriften mitgctheilt:
*) aus dem Lebor na hUidre (circa 1100 geschrieben,
s. oben S. 114), im Facsimile p. 27 — 31;
') aus dem Lebor Brec, einer Handschrift aus dem Ende
des 14. Jahrhunderts, die sich gleichfalls im Besitz der Royal
Irish Academy zu Dublin befindet, und gleichfalls in Facsimile
publicirt worden ist*, im Facsimile p. 253 — 256.
Der Text des Lebor na hUidre ist bereits von Stokes edirt,
mit englischer Uebersetzung und mit werthvoUen Anmerkungen,
Simla 1870 (s. Gramm. Celt.* p. XL). Da diese Ausgabe sehr
selten ist — »Fifty copies privately printed" steht auf dem
Titel — , so wird ein neuer Abdruck nicht unnöthig sein. Nach
Stokes existirt derselbe Text in einer Handschrift der Pariser
Bibliothek, Ancien Fond, No. 8175.
2. Die Fis Adamn4in gehört zu den merkwürdigsten
Producten der altirischen christlichen Literatur. Den Aus-
gangspunkt bilden die (in LBr. weitläufiger commentirten) Bibel-
worte; Magnus Dominus noster, et magna virtus ejus, et sapien-
tiae ejus non est numerus. Suscipiens mansuetos Dominus
humiliat autem peccatores usque ad terram (Psalm 147, Vers
5 und 6). Die Belohnung der Guten und die Strafe der Bösen
* Leabhar Breac, The Speckled Book, otherwise styled Leabbar
Mör Diina Doighre u. s. w., Part I, Dublin 1872, Part II, 1876.
166 VII Fis Adaznndin.
wird veranschaulicht durch das, was Adamuän einst gesehen hat.
Denn die Geheimnisse von Himmel und Hölle wurden den
Aposteln und anderen Heiligen geofifenhai't, zuletzt aber dem
Adamndu. Am Feste Johanuis des Täufers verliess dessen Seele
ihren Körper, und schaute, geführt von ihrem Schutzengel, zu-
erst das himmlische Königreich (Cap. 4) und dann die Hölle
(Cap. 21). Beide Reiche werden ausfuhrlich geschildert, denn
ehe die Seele in ihren Leib zurückkehrte, erhielt Adamnän den
Auftrag vor Mönchen und vor Laien zu predigen, was die Guten
und was die Bösen im jenseitigen Leben erwartet. Davon pre-
digte Adamnän in der grossen Versammlung, als das Gesetz des
Adamiuln eingeführt wurde, davon predigte früher Patraic, davon
predigten Petiois, Paulus und die übrigen Apostel, davon Pabst
Silvester in der grossen Versammlung, in welcher er Rom von
Constantin erhielt, davon Fabian, der den Kaiser Philippus be-
kehrte, davon Eli unter dem Baume des Lebens im Paradiese
(Cap. 31 ff.). Auf die vielfachen Beziehungen dieses Tractats
zu Dante's Divina Comedia hat bereits Stokes hier und da hin-
gewiesen.
3. Wenn Stokes auf die grammatischen Eigonthümlich-
kciten aufmerksam macht, welche den uns vorliegenden Text als
Mittelirisch charakterisireu*, mul aus diesem Charakter der
Sprache schliesst „The piece cannot therefore be older than tho
oleveuth Century", so ist dieser Schluss nicht richtig. Da wir
wissen, dass die irischen Texte von jedem neuen Abschreiber
* Als solche Erscheinungen nennt Stokes: ,,confa8ion of e and i
in desinence; putting ae for oe, nd for nn, ur for air, er, and 11 for
Id, In; prosthcsis of f, metathesis of es and ts; Hnal a for ae, ai, e; in
the articie, disuse of the neuter forms of the nom. and acc. sg. and use
of na for the nom. pl. m., the dual, and the dat. plural; in the a^jec-
tives, use of the fem. form in the nom. pl. masc, and in the case of
verbs compounded with prepositions, use of absolute instead of subjoined
forms". Diese Bemerkungen beziehen sich zunächst auf den Text im
Lebor na hUidre, gelten aber auch fOr den Text im Lebor Brec. Zu
beachten ist jedoch, dass in letzterem sehr oft der alte Diphthong oe
gewahrt ist.
VII Fis Adamnäin. 167
mehr oder weniger consequent in die Sprache seiner Zeit um
geschrieben wurden, so kann aus der Sprachform nicht das
wirkliche Alter eines Prosatextes bestimmt werden. Einen ge-
wissen Anhalt für das Alter unseres Textes bietet Adamnän's
Name. Adamnän* war der zehnte Abt von lona nach Colum
Cille, und starb nach den Annais of the Four Masters im Jahre
703 (O'Curry, On the Ms. Mai p. 342). Aber unser Text tritt
nicht als das Werk des Adamnän auf, sondern er enthält nur
als Kern eine Erzählung dessen, was Adamnän auf Gnind der
ihm gewordenen Offenbarung zu predigen pflegte. Dass der Ver-
fasser der Zeit Adamnän's femer stand, geht daraus hervor, dass
er (Cap. 32) den König Finnachta Fledach an dem sogenannten
Gesetze des Adamnän betheiligt sein lässt, während dieses Ge-
setz erst nach Finnachta's Tode eingeführt worden sein soll.**
Ebenso spricht gegen ein höheres Alter, wenigstens der
letzten Theile unseres Textes, die Erwähnung der Fabel (Cap. 32),
dass Rom bereits von Constantin dem Pabste geschenkt worden
sei. Diese Fabel kam erst im 8. Jahrhundert auf.*** Dagegen
würde die Erwähnung des Zehnten (Gap. 25) nicht unbedingt
gegen das 8. Jahrhundert sprechen, wenn derselbe auch erst
nach 703 in Irland eingeführt worden ist, wie Stokes (nach
Reevos) hervorhebt. Alle diese Punkte sind bereits von Stokes,
theils in der Preface, theils in Anmerkungen zu den betreffenden
Stellen, besprochen worden. Immerhin beweisen aber auch diese
Dinge nicht, dass unser Text erst im 11. Jahrhundert entstanden
sei Warum nicht im 10. oder im 9. Jahrhundert?
Nicht zu verwechseln mit dieser Fis Adamndin ist eine an-
dere Visio quae vidit Adamnanus vir spiritu sancto plenus, die
* Adamnin ua Tinne (d. i. A. Tinne's Enkel) ist der volle Name.
O'Curry, On the Ms. Mat. p. 608 hat irrthtimlich „Adamnän o Atinni'^
(„the grandson of Atinni").
** Die Jahreszahlen schwanken freilich in der Tradition. Nach den
Annais of the Four Masters, denen Stokes folgt, ergeben sich folgende
Daten: 695 König Finnachta stirbt; 697 Adamnän*s Gesetz; 703 Adam-
nän stirbt. Nach dem Chronicon Scotorum: 691 König Ffnänachta stirbt;
693 Adamu&n's Gesetz; 700 Adamnän stirbt.
Vgl. Döllinger, Papst-Fabeln S. 61 ff.
168 Vn Ffs Adamnäin.
Prophezeiung einer schrecklichen Seuche, von welcher O'Curry,
On the Ms. Mat. p. 424 handelt. Der lateinische Text mit dem
irischen Commentar findet sich im Lobor Brec, p. 258^ bis p. 259**.
•
4. Meine Ergänzung der handschriftlichen Abkürzungen
ist nur in folgenden FäUen nicht durch den Druck kenntlich ge-
macht (vgl. oben S. 66): 1) in ocus, in beiden Handschriften
nur einige wenige Male plene ocms geschrieben; 2) in for, ge-
wöhnlich durch f mit einem Strich darüber bezeichnet; 3) in
acht, besonders in LBr. sehr oft durch s mit einem Strich dar-
über ausgedrückt, sei es nun die mit lat. sed gleichbedeutende
Conjunction acht, oder nur die Buchstabencombination acht
innerhalb eines Wortes (z. B. cumachta). Dagegen ist durch
cursiven Druck angedeutet, wenn in LBr. die Silbe et innerhalb
eines Wortes (z. B. forcetul) duröh das Zeichen für die lat.
Conjunction et ausgedrückt ist, weil dieses Zeichen LBr. p. 254^
24 auch für die Silbe ed in medon gebraucht ist.
Von graphischen Eigenthümlichkeiten in LBr. ist noch zu
erwähnen: 1) die Abkürzung für lat. autem (h mit einem Haken
oder Strich) findet sich oft da, wo LU. im. (d. i. immorro) hat;
2) das Längezeichen wird über positione lange Silben gesetzt
(z. B. müintir); 3) f mit einem Punkte oder dem Aspirations-
zeichen darüber bezeichnet nicht nur den nach Vocalen ein-
tretenden Wegfall dieses Lautes, sondern auch die tönende Aus-
sprache desselben, die durch ursprünglich nasalen Auslaut des
vorhergehenden Wortes bedingt ist Um Missverständnissen vor-
zubeugen führe ich nur hier die einzelnen Fälle an, und lasse
sie im Texte unbezeichnet: co flescaib, co fleisc p. 254^ lin. 52
und 84 (Cap. 15, 18); i filet p. 254» lin. 31 (Cap. 4), i fhia-
duaise p. 254» lin. 50 und 64, p. 254* lin. 58 (Cap. 6, 7, 16),
i fhocus p. 255* lin. 54 (Cap. 25), tresan fhial n-gloinide p. 255*»
lin. 85 (Cap. 32); na fial sin (Gen. PL) p. 254* lin. 36 (Cap. 14),
a fulang (Pron. pöss. Plur.) p. 255* lin. 70 (Cap. 26); i toltnaigi
fhognuma p. 255» lin. 45 (Cap. 23). Ebenso findet sich verein-
zeit p. 253* lin. 51 docum talmaw. In moderner Orthographie
würde man schreiben: co bh-flescaib, dochum d-talman.
VIl Ff 8 AdamnÄin. 169
Fis Adamnan so sis.
1. Is uasal 0CU8 is adamraigthe in comdiu iia n-düla,
ocus is mor ocus is machdäigthe a ncrt ocus a chumachta.
Is cennais ocus is tilgen, is tröcar ocus is dearcach. Ar to-
curid dochum nimi chuci lucht na deii'ce ocus na trocaire, na
Fis Adornnftiii incipit«
[LBr:] "^
Magnus dominus noster et magna virtus ejus 5
et sapientiae ejus non est numerus. Is uasal ocus is
adamra in coimdiu, is mor ocus is machtnaigthi a neri ocus
a chumachtu, nis fil crich vl& uimir for immud a ecna na a
moreolais. Suscipieus mansuetos dominus humiliat
hautem peccatores usque ad terram. Töcuirid diu in 10
coimdid chuice döcumm nime lucht na derci ocus ua trocaire
ocus na cendsa ocus na condircle. Toirbirid tra ocus tra-
scraid döcum talmon ocus Hirn comtbinöl n-etarbach na mac
mallachtan. In spiru^ noeb^ in spirut ot4 cec% cömdignad ocus
cech comairli don eclais cecbtarda phetarlaicthi ocus nu- 15
fiadnai^e, is e in spiru^ sin ro insorcbed däna ocus derritiusa
na n-dWged n-diada don eclais, cfe (sie) fon uli domun,
is e in spiri^ sin do rfnfid na bria^Ara sa triasin rigfäith,
i. Dauid mac lese conäp (sie): Magnus dominus noster. Is
r
mor ocus is adbul ar tigerna-ne, in coimdiu Isu Crist, i. e. nemo 20
potest ei dignam laudem afferre. Is inand ön ocus ni
thic do neoch molad is imchubaiä fris do denum dö. Major
est omni laude virtüs qua condidit naturam rerum et
sustinet mol^m gravem terram. A'r do roisce cech molad
bim neri ocus im cbumacbtu comsutbain ör thuismestar aic- 25
ned na n-dül ocus ic fulang met ocus trumma na talman cenach
cümscanugud foraib. Et sapientiae ejus non est nume-
rus i. e. pater cognoscit qualitatem omnium rerum.
Is immda fis ocus eolus in choimded, is inund ön ocus cid at
imda ocus cid at ecsamla na düli, ni fil inntib ni no beth 30
i n-anfollsi dö. Suscipiens mansuetos dominus i. e.
31 inanfhollsas LBr.
170 VIT Ff 8 Adamnäin.
[LU:]
censai ocus na connircle; tairbirid immorro ocus trascraid
dochum n-iffimd comtinol n-ecraibdech n-etarbach na mac
mallachtan. Arfuirid derritussa ocus focraice ecsamla nimi
dona bewnachtnachaib, ocus tairbirid illatu pian n-ecsamail
5 dona moccaib bais.
2 iflfird LU.
[LBr:]
bumilcs ad himaginem Dei legi non adversantes.
Aurfoemaid in coimdiu chuci ina müinterus na caiuduthrach-
taig ocus na cendsai. Ferend sin choimetait inntib do gres
cosmailius ocus bimaigin De ocus na tecait i n-agaid in
10 recbta atharda. Humiliat hautem peccatores i. est
solos mansuetis contrarios scilicet immites, et ad
promerendum scripturarum intellectum mansuotu-
dinem carentes. Deroilid din ocus toimid na pecdachu.
In ferend ön äirithe ata cotarsna dona cendsaib ociis fora
15 m-benand a n-etrocaire ocus a n-ecendsa tuicsin n-inmodo-
naigi na scriptuire nöibe. Usque ad terram i. est usque
ad sapientiam terrenarum vel usque ad sensus car-
nis. Co talmain nos trascair, is inand 6n ocus cusind ocnai
n-domunda no cusna cetfadaib. Si igitur mansuetos i. est
20 mites bona domini in terra vivendum possessuros esse
certum est, quid aliud peccatores isti i. est immitcs
et non mansueti qui eis contrarii sunt nisi sem-
piterna supplicia in generibus suis possidebunt i.
Masa erdälta iarom inunad na fochraice nemdai dona cend-
25 saib ocus doiia coindirclechai&, cid aile bias dona hecendsaib
ocus dona hecraibdechu ocus dona hetrocairib (p. 254*:) acht
immud anbthine na peni suthaine iar n-ernailib ecsamlai&.
5 dl legi n adsantes LBr, Die lateinischen Wörter in diesem
Stücke sind zum Theil arg verstümmelt.
10 solus mansuetos contrarios seil, imites LBr.
19 Si g . . . . vivendum posesurores ee . . . . himites .... qui es
contrari .... gfibus ss posidebt. LBr. .
VII Ffs AdamiiÄin. 171
[LU:]
2. Sochaidi tri do naebaib ocus d'firenaib in comded
na n-düla ocus d'apstalaib ocus desciplaib Isu Cris^, dia ro
faillsigtheä rüiue ocus derritiusa flatha nimi fön cumma sin
ocus fochraice fororda na firen, ocus dan dia ro faillsigtheä
piana ecsamla iffrind cosnafib filet intib. Ro foillsiged ein do ö
Phetar aps/o^ ind long cethararddidi do leced do nim, ocus
cethri suanimain esti, binnithir cach ceöl a estecht. Conüar-
gabad dan Pol aps^ai cosin tres nem, co ciiala bria^Ara dia^
snete na n-aingel ocus imacallaim n-adamraigthe muintiri
nimi. Ructha daw beos ind aps^aiZ uli illö ostochta Muri, co 10
n-accatär piana ocus todernama trüaga na n-däine n-anfecht-
nach, dia ro forcoingair in comdiu for ainglib ind fuinid oslo-
cud in talman rnisna B,\y8tcUu, co ro fegtäis ocus co ro innith-
migtis hiflFemd cona ilphianaib, amal do rairgert-som fessin
döib anisin re cian rena chesad. 15
3. Ro faillsiged dan fö deoid do Adainnau u Thiune,
14 hifferd LU. i5 chösat LU.
[LBr:]
2. Sochaide tra do .nocmaib ocus do firenaib ocus do
desciph'6 in choimded Isu Crist, dia ro foillsigthea rüni ocus
derritiusai muintire nimo fön cuma sin ocus focraice forordai
na firen, ocus din dia ro follsigthea piana ecsanilu ißrn cus- 20
nafiib filet indib. Ro foUsiged em do Phetur sipstul in long
cetliarardide don riched do nim dochum talman co cethri
suainemnu esti, ocus binde cocä ceol a bestecht Conuarga-
bud Pol aps^aZ cusin tres nem, co cuala briathra diasueti na
n-aingel ocus imacallaitn adamra muintire nime. Ructha din 25
beos in da aps/a? dec illöo etsechta Muire, co ii-acutar piana
ocus todernuma truaga na n-anfiren, dia ro forcongair in
coimdiu for ainglib in funid eroslucad in talman ria na aps-
taiiXy CO ro fegtais ocus co ro riiigtis (sie) ifern cona hilpianaib,
SLUxal do raimgert-som fessin doib innisin gar rena chesad. 30
3. Ro foillsig diu iarsin do Adamuan hu Thinde, do ardec-
172 Vn Ffs Adamniin.
[LU:]
do ardecnaid iarthair domain, labairthir sund, dia fo esoomla
a anim asa churp hi feil lohm'n Baptist, ocus dia rucad do-
cfaum richid co n-aingUb nimi ocus ifiWnd cona daescorslüag.
0 ro scar larom ind anim trisiii corp, ro arthraig fo chetoir
5 di aingel a comaitechta cein bai hi colaind, ocus ros fuc leis
ar thüs do fegad ilatha nimi.
4. Issi dan cetna tir coso-rancat^, tir n^ naeb. Tir
sutach solusta iarom in tir sin. Airechta ecsamla ingauta and
CO caslaib lin gil impu, co culpaitib glegelaib üasa cennaib.
10 Naim airthir in (p. 27b:) domain ina n-airiucht fo leith i n-
airthiur thiri na n^m. Naim iarthair in domain dan i n-iar-
thur in tire cetna. Naim thuascirt in domain dan ocus a
descirt ina n-dib n-airechtaib dermäraib tess ocus tuaid. Cach
oen iarom fil i tir ina nseb, is comfocus do estecht inna ceöl
15 ocus innithmigud iima luinge hi failet nöi n-gräd nime iarna
cem^naib ocus iarna n-urd.
[LBr:]
naid iarthair domain, inni pritchaithir sünd, dia ro escomla
a ainimm asa churp hi feil Eoin bauptais^, ocus dia rucad
döcum richid co n-ainglib nime ocus ififim cona doescursluag.
0 ro scar a animm Adamn&in ria chorp, ro artraig fo cc^oir
20 dö aingel a choemteocÄ^a cein böi i colaind, co ruc lais for tüs
d'athascnam üatha, nime.
4. Is e diu ce^a tir cusa rancatar, i. tir na noem. Tir
suthach solusta tra in tir sin. Oirechta ecsamla inganta and
CO casraib lin gil immpu, cp culpatib glegela uasa cendaib.
25 Nöim oirthir domain i n-oirecht fö leith i n-oirthtir tire na
noem. Nöim iarthair domain i n-iarthwr in tire c€fea. Noim
tuaiscirt ocus deiscirt in domain andib oirechtaib dcrmairib
tess ocus tuaid. Cech noem iarom fil i tir na noem, is com-
focus estecht na ceol ocus indethmiugwd na luinge i filet noi
30 n-graid nime iar ceimendaib ocus iar n-urd.
YII Ffs Adamniin. 173
[LU:] .
5. Indara fecht dan dona nsebaib canait ccol u-adamra
oc molad De, in fecht n-aill eoii tuaset fri ceol muiutire nime,
ar ni recat a les iud naim ni alle acht estecht in ceoil risa
coistet, ocus innithmigud inna soilse addecet, ocus a säsad
don boltnogud fil is tir. Atä flaith adamra dan fri gnüis do 5
gnüis doib uathib sfierdes, ocus fial glainide etarro ocus er-
dam orda fris anes. Is tnVsede immaiccet som füath ocus
foscugud muintire nime. Ni fil immorro fial no temel eter
maniir nime ocus inna nöemu, acht itat i foilse ocus i frec-
narcns döib illeth friu-som dogres. Circull tentido dan imön 10
tir sin imma cuaird öcus eäch ind ocus ass ocus ni erchötigend.
6. Na da Bfstal dec immorro^ ocus Maire ög ingen ina
haireocht fö leith imön comdid cumachtach. Uasalathraig
ocus fäde ocus descipuil Isu i comfocus dona SL^stalaib, Atät
dan araile nöemögu do deis Maire ocus re u4ch cian etarro. 15-
6 dognius LTJ.
[LBt:]
5« Indara tan din dona noemaib canait ceol n-adämry
oc molad De, in ieacht n-aill con tuaiset fri ceol müintiri
nime, ar ni adilcniget na nöim oni aile acht esieacht in cheoil
riasa coistet, ocus indethmiügud na sollsi itchiat, ocus a säsad
don boltanugud fil isin tir sin.; Ata din flaith adamrai for 20
gnüis doib uadib sairdess. Fial glonide etwrru ocus erdad
ördai fris aness, ocus trit-side imanaicet-sum delba ocus fos-
cud muintire nime. Ni fil imorro n&ch temel itir müintir nime
ocus na noemu, acht atät i follsi ocus i frecnarcus doib illeth
friu-som do gres. Circill tehtide din imo (sie) müintir sin ba 25
cuairt, cäch ind ocus ass ocus ni erchotig do neoch dfb.
6. In df aps^aJ dec ocus Muri ög i n-oirecht foleith
imon coimdid cumachtach. Uasalathraig ocus f4tha ocus des-
cipuil Isu Crist i comfocus dona haps/alaib. Atat din nöem-
oga do dheis Muire ocus re m-bic etarru. Nöidin tra ocus 30
macoemu impu da cech aird ocus ceol enlathi muintiri nime
174 VII Ff 8 AdamnÄin.
[LU:]
Nöidin ocus moccdim impu do cach aird, ocus ceöl enlathe
muinttVe nime oca n-airfitiud. Buidne ana do ainglib coim-
thechta itina n-anmand oc umallöit ocus oc timthirecht eter
na hairichtaib sin i fiadnaisi ind rig dogres. Ni chumaic
5 thra nech isin bith frecnairc-sea tüarascbail no innisin inna
n-airecht sin, amaZ ität iar fir. Na buidne ocus na hairechta
dan fili i tir na nseb, smal ro radsem, bid at marthanaig isin
morgloir sin co mordail bratha, co ros coraigea in brithem
firen illathe ind fugill isna sostaib ocus isna inadaib i m-blat
10 oc descin gnüsse De cen fial cen forscdth etarru tria bithu
na m-betha.
7. Cid mor imorro ocus cid adbul in taitnem ocus in
t-soilse fil i tlr na nsem, amal ro rddsem, is aidbliu fo mile
ind etrochta fil immaig muintire nime im rigsuide in comded
15 fessin. Is amlaid iarom atä in rigsudi sin inna chathair
■
chumtachta co cethri colomnaib do liic logmair foi. Cen co
[LBr:]
ica n-oirfited do gros, Buidne äna athluma do ainglib coem-
thechta inna n-anmand ic umaloit ocus oc timthirecht it/r
na hoirechtu sin i fiadnaise in rig do gres, Ni chumaic tra
20 noch for bith tuaruscbail na aisnes na n-oirecht sin, amal
atat iar ffr. Na buidne ocus na hoirechtu tra filet a tfr na
noem amal atchuadmar, bid at marthanaig^ isin glöir sin co
mordä,il bratha, conas coraigea in {irbrithem do 16 in fuigill
isna sostaib i m-biat oc decsiu (sie) gnüsi De cen fial etarru
25 do grcs.
7. Cid mor immorro ocus cid adbul in taitnem ocus in
t-sollsi fil i tir na noem, amaZ atcuadmar, is didbli fo mile in
etrochta fil immuig mwntrri nime im rigsudi in choimded
fesin. Is avoXaid tra ata in rigsudi sin ina chathair cum-
30 dachta co cetri colamnu do licc logmair föi. Ocus cen co
bcth d'oirfited do nech acht coice^ul comchubaid na colamun
Vn Ff8 Adamndin. 175
[Lü:]
beth dan d'airfiteod do neoch acht cocetul comchubaid na
cethri coloman sin, ro (p. 28*:) päd lor do glöir ocus d'aibnius
do. Tri eöin aregda imorro isin chathair i fiadnaise ind rig,
ocus a menma ina u-dulemain tria bitbu, isse sin a n-dan.
Ceiebrait dan na ocht trath oc molad ocus oc adamrugud in 5
ooimded co claischetol aircaingel oc tiachtain föi. 0 na henaib
iarom ocus ona harcainglib tinscetal in cheoil, ocus nos fre-
erat iarsin muinter nime ule eter nöemu ocus nöemöga.
8. Stüag dermär dan os chind ind ordnide ina chathair
rigdai ama/ cathbarr ctimtachta no mind rig. Dia nos faictis 10
roisc doenna, no legfaitis fo chetöir. Tri cressa ina mor-
thimchell etarrb ocus in slüag, ocus ni fes la tüaraiscbäil cid
atas conmaic. Se mile do miledaib co n-delbaib ech ocus en
imon cathäir tentide for lassad cen crich cen forcend.
9. Aisneis iarom in comded cumachtaig fil isind rigsuidi 15
sin, ni thic do neoch acht mäd doneth fein, no mani ebrad
[LBrtJ
sin, ro bad lör do glöir ocus d'öibnius do. Tri heoin oiregdu
immorro isin catraig i fiadnaise in rig, ocus a menma ina
n-duilemain tria bithu, is e sin a n-dän do gres, Ceiebrait
tra na hocht tratha ic molad ocys oc adamrugud in choimded 20
CO claisce^ul archaingol ic tidacM doib föi. 0 na henaib tra
ocus o na harchainglib tindscß^l in ceoil, ocus nos frecrat
munier nime uli itir noemu ocus noomöga iarsin.
8. Stuag dermdir tra ös cind in ordnigi uia chathair
rigda, amal cathbarr cümdachtu no amaZ mind rigda. Dia 25
nos aictis ruisc doennai, no legfatis fo ct^^oir. Tri cressa ina
morthirachell eturru ocus in slög, ocus ni fess la tuaruscbail
cid atuscömnaic Se mile do mileduib co n-delbu ech ocus
en imon cathair tentidi for lassad cen crich cen forcend.
9. A aisnes tra in choimded cumachtaig fil isin rigsudi 30
sin, ni thic do neoch acht mine dcmad fen no mine erbrad
176 Vn Ffs Adamn&in.
[LU:]
fri gr&daib nime. Ar ni innisfea uech a bruth ocus a brig,
a dorgc ocus a rofoillsi, a anius ocus a aibnius, a chumlacht
ocus a chobsaidecht, imad a aingel öcus a drchaiiigel oc can-
tain chiüil dö. A thechtairi roimdai chuci ocus üad co
5 n-athescaib rochumrib do cach budin ar üair, a mine ocus a
rochendsa fri arailib, a ainmine ocus a roacairbe fri lucht
alle dib.
10. Dia m-be nech occ& sirfegad imme anair ocus anfar,
anes ocus atüaid, fogeba do cech leith aci agid u-airegda,
10 soillsithir fö secht anda gi*fan. Nf aicfea dan delb n-dune
fair do chiud no coiss, acht na dlüim thentide for lassad fön
m-bith, ocus cäch for crith ocus for üamain remi. Is lomn&n
dia soilse nem ocus talam ocus ruthen amal retlaind rig iiia
morthimcell. Tri mile cheöl n-ecsamail cecha öenclaisse fil
15 oc classchetol imme. Binnithir ilcheolu in domain cach öen
cheöl fo leith dib-sede fessin.
[LBr:]
fri gr4du nime. Ar ni indisfed nech aile a bruth, a brig, a derc,
a rosöllsi, a ainius, a aibnius, a chunnlacht, a chobsaidectt,
ocus immad a aingel ocus a archaingel ocantain cheoil dö.
20 A thimthirid roimdai chuci ocus uada co n-athescu cumri da
cech budin arnuair, a mine ocus a morchennsa fri aroilib»
a anmfne ocus a agarbi fri lucht aile dib.
10. Dia m-be nech ica fegad imme anoir ocus aniar, aness
ocus (p. 254^:) atuaid, fögeba da cech leth a agaid n-oiregdai,
25 soillsi fo secht oltas grian. Ni faicfe tra deilb n-duinide fair
do chind no coiss, acht ina dlüim deirg thentide for lassad
fon m-bith ocus cach for crith ocus uamun remi. Is l&a da
söUsi nem ocus talam ocus ruithen amaZ redlaind rigdai ina
mortimchell. Tri mile ceol M-ecsamaü cech oen classach fil
30 oc claisce^l imme, ocus binnithir ilcheolu domain cech ceol
fo leith dib-side.
VII Fis Adamnäin. 177
11. In cathir farom iim fail in rigsudi sin, is amiaid
atd, 0CU8 secht müir glainide co- n-datbaib ecsamlaib ina
tbimcell, airdiu cacb müi' araile. Leboud iiümorro ocus fond
inichtaracb na catbrach di glain gil atacomnaic co n-gnc
grme fair iarna brecbtrad di gurm ocus cborcra ocus üani 5
ocus cacba datha archona.
12. Muinter bläitb romfn rocbennais dan cen esbaid
ndcha matbiusa foraib, is iat aittrcbait in cathraig sin. Ar
nis röchet ocus nis aitrebat do gres acbt nöcmöig no ailitrig
dutracbtacba do Dia. A n-ecor immorro ocus a corugud, is 10
dolig a fiss cinnas forcsemnacair, ar ni fil druim neicb dib no
a slis fri äraili, acbt is (p. 28^:) amiaid ros coraig ocus ros
comet cumacbta diasneto in cbomded, gnüis fri gnüis ina sr&-
tbaib ocus ina corönib cx)raardaib möi*tbimcliell ind rigsuide
immä cuaird co n-änius ocus co n-äibinnius ocus a n-aiged 15
ule fri Dia.
13. Crand caingil di glain eter cacb da claiss co ciimtucb
JLBr.]
11. In cbatbair iarom ina fil in rigsudi sin, is amiaid
ata, ocus secht müir gloinide co n-daihaib ecsamlatb ina tim-
cell, ardiu cecÄ mür araile. Lebend immorro ocus fond inicb- 20
taracb do gloin gil atacomnaic co n-gne grene fair.
12. Müinter romin rocbendais din cen esbuid nacb mai-
thiusa form aittre&us in catraig sin. Ar nis inaitcet ocus nis
aittre&at in catraig sin do gres, acbt noim no ailitrig no aitri-
gig dütbracbtaig do Dia. A n-ecor immorro ocus a n-ordu- 25
gud, is dolig a fis cindus forcoemnacar, ar ni fil druimm no
süss neicb dib fri aroli, acbt is amiaid ron coraig ocus ron
coimet cumacbtu diasnetbi in cboimded gnüis fri gnüis ina
STeihaib ina corönib comardu immortimcbell in rigsudi ba
cuairt co n-&inius ocus öibnius ocus a n-aiged uli fri Dia. 30
13. Crand caingil do gloin itir cecÄ A& clasaig co cwm-
12
178 VII Ffs Adamndin.
ILU:]
derscaigtech dergöir ocus argit fiiir, co srethaib sainemla di
liic lögmair ocus co m-brechtrad gern n-ecsamail ocus co
cathairib ocus choronib carrmocail forsna crunnu caingil sin.
Tri leca logmara daw co fogwr bläith ocus co m-binne cheöil
5 et/y cacJi da priraairecht ocus allethe üachtarcha ina lochar-
naib for lassad. Secht raile aingel i n-delbaib priracainnel
oc soilsigud ocus oc inorcbugud inna catrach raä cüaird,
secht niilo aile ina certmedon oc lassad tria bithu sir imön
cathraig rigdai. Fir doiüain i n-6en bale, cid at linmair, nos
10 förfed do bind boltnogud cind oenchainle dina cainlib sin.
14. Do neoch trä do däiuib in domain näd röchet in
cathraig sin asa m-biu ocus dianid erdalta a haittreb iar
fugiuU bnUha, is intib airbirit co anbsaid ocus co utmall
i n-dindgnaib ocus i cnocaib, i sescnib ocus irrotaigib a n-
15 aitreba, co ti chucu brath.
Is amlaid dan atät na sloig sin ocus na hairechta, ocus
ILBk]
dach derscaigtech arcait ocus öir fair. Teora lega logmara
din CO fogur m-blaith ocus co m-binde ceoil itir cech da
primoirccht ocus allethi uachtaracha ina lochaniaib for lasad.
20 Secht mile aingel i n-delbaib primchoindel ic sollsiugud ocus
oc insorchugttd inna catrach ba cuairt, secht mile aüe ina
oerimedovi oc lassad tria bithu sir imon rigchathair. Fir do-
main i n-oen bali, cid at linmara, nos foirfed do bfud boltnugtfj
chind oenchondli dona condlib sin.
25 14. Do neoch tra do döinib domain nat roichct in catraig
sm asa m-biu ocus dianad erdalta a haittreb iar fuigoU bra-
tha, is inntib airbtrit cho anbsaid ocus co hutmall i n-ding-
naib ocus i cnoc-caib, i sescnib ocus irrotaigib a n-aittr^&a,
CO ti bnlth.
30 Is 2im\aid din atat na sloig sin ocus na hoirechta, ocus
aingel eoemtechta cocha ha^nanma fil inntib oc umaloit ocus
VII Fis AdamnÄin, 179
[LU:1
aingel comimtechta cacha höenanma fil indib oc umalloit ocus
timthirecht di. . Fial tened ocus fial d'aigriud i primdorus
inna cathrac inna fiadnaisso, ocus siat i comthuarcaiii ciud
ar cind tria bithu. Fogtir ocus füamand dan na fial sin oc
comriachtain atcluiut^r fon m-bith. Sil n-A'daim, dla cluintis 5
in fogfir sin, nos gebad ule crith ocus üaniun dofulacbta remi.
Itorsig thrä ocus it büad/zrtha na pecdaig ocond fogt^r sin.
Mäd illeth immorro fri muintir nimi, ni cluinter din g&rb-
thoraind sin acht lanbec do räith, ocus binnithir cach ceöl
atacomnaic. 10
15. Is adbul iarom ocus is ingnad firia iunisin sudigud
inna catrach sin, ar is boc di mor ani ro inniscm&r dia hor-
daib ecsamlaib ocus dia ingautaib.
Is andam trä lasin n-anmain iar comgndis ocus comattrib
na colla cona süan ocus cona sädailo ocus cona sAirc, cona 15
soinmige insaigid ocus dula co rigsuide in dülemau, acht mani
dig Ic heolchu aingel, ar is docomail drem na secht nime, ar
iLBr:]
OC timthirecht di. Fial tened ocus fial oigrid i primdorus na
catrach ina fiadnai^e oc comriachtain ocus oc comthuarcain
cind ar chind tria bithu sir. Fogur din ocus fuaimm na fial 20
sin itcluinter fon m-bith. Sil n-Adaim, dia cluntis in fogar
sin, nos gebad uile crith ocus oman dofulacbta reme. It
toirsig ocus it buaidertha din na pecdaig icon fogur sin.
Mad illeth immorro fri muintir nime, ni cluinter don garb-
thoraind sin acht bec nammä, ocus bindithtr cecÄ ccol ata 25
comnaic.
15. Is adbul iarom ocus is ingnad re indisi (sie) süidiugM(2
na catrach, «ar is bec do mor inni itchuadumar dia hordaib
ecsamla ocus dia hingantaib.
Is annam' tra lasin anmain iar comgn&is ocus comaittreb 30
na colla cona suan ocus cona söinmigi ocus cona sadaile
athascnum co rigsuide in duileman, acht mene dig 1a heolchu
12*
180 VII Ffs Adamnäin.
ILU:J
ni assu nachai araili dih. Ar it&t se dorais chöemtechta ^.r
cind in chiniuda döenna corrice in riched. Ro sudiged daw
dorsioir ocus cometaid o muintir nimi do forcomet cach dorais
dib. Dorus iarom ind nime as nesu ille, is fair ro sudiged
5 Michel arcaingel ocus di öig ina fan-ad co flescaib iamaidib
(p. 29*:) ina n-ochtaib do sroigled ocus d'esorcain na pecthach,
CO comraicet iai'om andsin na pccdaig fri cetglifit ocus fri
cetcliesad na conairc cengait (i. tiagait).
16. Dorus immorro ind nime tanam, Ariel arcaingel as
10 choraetaid dö, ocus di oig inna farrad co sroiglib tentidib
i n-allamaib; is dib-scde sraiglit na pecdachu dar a n-gnüssib
ocus dar a roscaib. Ro sudiged daw sruth tentide co forla-
sair fair i fiadnaise in dorais sin. Abcrsetus daw ainm aingil
ingairc in t-srotha sin derbas ocus niges anmand na nseni diu
15 chutrMmma clunad nos Icnand, corroichet comglaine ocus
[T.Br:]
aingel, ar is drong doccuraail dreimm na secJd nime, ar ni
hassa nachai aroile dib. Atat se dorais choemtechta for
cind in chinedu döenna cusin riched. Ro suidiged tra come-
taid ocus doirseoir o müntir nime d'forcomet cech dorais dib-
20 sin. Dorus tra in nime as nessu ille, is fair ro suidiged
Micahel archaingel ocus di (Sig ina fail co flescaib iwcnaide
ina n-ochtaib do sroiglead ocus esorcain na pecdach, co com-
raicet diu andsin na pecdaig fri c^^aidber ocus fri c^^chesad
na conaire chengait.
25 16. Dorus tra in nime tana/.se, ürihel archaingel is come-
taid dö, ocus di öig ina fail co sraiglib tentidib ina lämaib
leo; ocus is dib-side sraiglit maccu bäis dar a n-gnüsib ocus
roscaib. Ro suidiged din sruth tentidi co forlasair fair i
fiadnaise in dorais sin. Abersetus din aingel coemthechta
30 ocus oomeda in t^srotha. Is e in sruth sin derbus ocus niges
anmunna na noem don chutruma chinad nos lenand, co reichet
VII Ffs AdamiiÄin. 181
[LÜ:J
Gomsoillse fri etrochta retland. Ro sudiged dan and&in topor
taitnemach co m-bläthe ocus boltonugud do glauad ocus
didnad anmaiid iiiiia fireii. Ingrinuid immorro ocus loscid
anmand na pectach, ocus ni dingaib iii dib, acht is tuilled
peiie ocus pennaitc ros ic and. Frisocbat iai'om lussin na 5
pecdaig co m-brou ocus dubu dermar, na fireoin iarom co
subu ocus forbafelti co dorus in tres niini.
17. Sorud tentide dai» for lassad do gress andsede. D4
mfle dec cubat, iss ed ro solch a lassar i n-ardde. Tiagait
dan anmand na firen triasin sornd sin la brafad sula. Ergo- 10
rid immorro ocus loscid and anmand na pecthach co cend da
hliadan dec, conos heir iarsin aingel in coimthechta cosin
cetramad n-dorus. Is amlaid dan ata dorus iaotachta in
chetramad nime ocus sruth tentide oc & thimchell amal in
sruth remoind. Tlmchellaid dan mür for lassad, lethet a the- 15
ned fri d& mile dec cubat tomsithir. Cengait immorro an-
[LBn]
Gomglaine ocus comsoUsi fri hetrochta redland. Ro suidlged
din andsln topur taitnemach co m-bl4thi ocus co m-boltnugud
do diunach ocus do nige anmand na firian. Ingrennid im-
morro ocus loiscid anmanna,na pecdach, ocus nis digaib ni 20
dib, acht is tuilled peine ros ta and. Frisocbat iarom na pec-
daig assein co m-brön ocus duba dermair, ind fireoin immorro
co süba ocus failti co dorus in tres nime.
17. Sornd tened din forlassad annside do gres. Da mile
dec cubat, iss ed ro soich a lassar a n-airde. Tiagait din an- 25
manna na firian tresin sorn sin la brafud sula. ^rfuirgit im-
morro and anmanda na pecdach co cend da hliadan dec, co-
nas heir iarsin aingel in coemthechta cusin cetramad doiiis.
Is amlaid din ata dorus innotachta in chethrumad nime ocus
sruth tentide occa airchell ama{ in sruth remaind. Donoir- 30
chell din miir luaidi for lassad And, ocus lothet a thened fri
da mile dec cubat tomsithir. Con cengait immorro anmand
182 VII Fis Adamnäin.
[LU:]
mand inna firen taris, amaZ na beth etir, ocus fastöid an-
mand inna pectach fri re da bliadan dec i tröge ocus i toder-
nam, conos heir aingel in coemtechta co dorus in chuced nime.
18. Sruth tentide beos and andsede, acht is ecsamail he
5 frisna srotha alle, ar itä söebchore sainrsedach immedon in
t-srotha sin, ocus impaid immä, cuaird aumand inna pecthach
ocus nos fastand co cend se m-bliadan dec. Ro soichet im-
morro ind fireoin tairis fo chetöir cennach furech. In tan
iarom as mithig tüaslucud inna pecthacK ass, benaid in t-aingel
10 in sruth co fleisc düir co n-ainciud lecdu, co töcband inna
anmand süas do chind na flesci. Berid dan Michel iarsin
(p. 29^:) na anmand co dorus in t^sessed nime. Ni armither
unmorro pian no thodernam dona anmannaib isin dorus sin,
acht forosnaiter and o soillse ocus o etrochta liac logmar.
15 Ro soich dan Michel iarsin co aingel na trinöite, co taisfenat
dib linaib in n-anmain i öadnaise De.
[LBr:]
na £(rian tairis^ ama! na beth ann itir, ocus astaid anmand na
pecdach fri re da h^adan dec i tröigi ocus i todernam mor,
Conus heir aingel in choemtechta co dorus in coiced nime.
20 18. Sruth tentide beos and side, acht is ecsamail he fris
na srotha aile^ ar ata s^bchoiri saindriudach immedon in
t-srotha sin, co n-impaid bä cuau't anmand na pecdach ocus
Conus astand co cend se mAAicula/n dec. Saigit immorro na
fireoin tairis cen fuirech. In tan tra is mithig tuaslucted na
25 pecdach ass, benaid in t-aingel in sruth co fleisc n-düir
(p. 255^:) CO n-aicniud leomain, co tocaib ina hanmand suas
do chind na flesci. Berid tra Micahel na hanmand do dorus
in t-sossßd nime, ocus ni hairmithar din pian na todernum
do anmandaib isin dorus sin, acht forosnaither and o soillsi
30 ocus 0 etrochta lec lögmar. Ro soich tra Micahel iarsin co
haingel na trinöti, co taisselbait dib linib in anmain i fiad-
naisQ in duilemun.
VII Fis Adamn&in. 183
19. Is adbul trä ocus is dirim failte muiatire nime ocus
in comded fessln frisin n-anmain in tau sin, mM anim ennac
firen hi. Mad anfiren immorro ocus m4d anforbthe ind anim,
fogeib anmine ocus acairbe ön cbomdid chumachtach. Ocus
aiheir irC aingliu nimi : Tarrgid lib, a aingliu nimi, in n-anmain 5
n-ecr4ibdig sea ocus tabraid illaim Lucifir dia badud ocus dia
fonauchad i fudamain ifiWnd tria bithu sir.
20. Is andsin iarom scarthair md anim thrüag sin co
äigtbide ocus co hacarb ocus co adüatlimar ri frecnarcus
flatha nime ocus gnussi De. Is and dan doUeci in n-osnaid 10
as trommu cacb n-osnaid, oc tecbt i n-gnüis diabail iar
u-ascin oibniussa äatba nime. Is and scartbair fri comairgo
inna n-arcaingel lasa tänic docbeim nimi. Is andsin da/n
slucit na da draic dec tbentide cacb anmain d'eis a cele,
7 iffrtrd Lü.
[LBr:]
19. Is adbul tra ocus is difaisneti failti muintiri nime 15
ocus in choimded fessin frisin anmain andsin, mad ennacb
firi4n bi. Mad anfiren din ocus mad anforbtbi in anim,
fogeib anmine ocus acairbi on cboimdid cbumacbtacb. Et dixit
fri baingliu nime: Hanc animam multo {sie) peccantem
angelo Tartari tradite et demergat eam in infernum. 20
Tairugid lib a aingliu nime in anmain n-ecraibdig sea ocus
aititnid illaim Lucifir dia badud ocus dia formüchad i fü-
domain iUrn co sir.
•
20. Is and tra scarthair in anmain anfecbtnaig co haig-
thigi aduathmar fri frecnarcus üatJia nime ocus gnüisi De. 25
Is and sin beos scartbar fri comairci na u-ärcbaingel lasa
tucad CO riched. Is and sin do leci in osnaid is truma coch
n-osnäid, oc tecbt i n-gnüis diabuil iar n-aicsin öibniusa mü-
intire nime. Is and sin slucit na d& draic dec tontide co nöe
{sie) deis aroli in anmain, conuslüi uatbi in draic inichtarach 30
184 VII Ffs AdamnÄin.
[liU:]
CO curend üadi in draic inichtarach i n-gin diabail. Is
andsia fogeib comslaintius cacha huilc lä frecnarcus diabail
tria bithu sir.
21. 0 ro foillsig thra aingel in choimtechta do anmain
5 Adomnan {sie) na fisi sea ilatha nimi ocus cetimthiisa cecha
haiima iar techt assa curp, ro8 fuc Icis hi iarsin d'iusaigid
ifilra inichtaraig co n-immud a pian ocus a riag ocus a
thodernam.
Is e iarom cetna tir coso-ränic, tlr n-dub n-dothide, se
10 folom foUscide cen pein and etir. Glond lan di thenid fris
anall. Lassar derraar and, co teit dar a oraib for cech leth.
Dub a ichtwr, derg a medon ocus a uachtor. Ocht m-biastai
and, a süli SLinal bruthu tentidi.
22. Drochet dermär dan darsin n-glend. Gabaid ond ur
15 CO araili, ard a medön, isli immorro a da n-imechtar. Tri
[LBr:]
i n-gin diabuil. Is andsin tra fogeib comlautius cecha builc
la hesbaid cech maithiusa i frecnarcus müinntire Hirn tria
bithu sir.
21. 0 ro fäillsig tra aingel na coemtechta do anmain
20 Adamndin na iisi sea üs^tha nime ocus cei^immtüs cecha hanma
iar teacht a curp, ruc lais iarsin do athäscnäm ifim inich-
taraig CO n-immnd a pian ocus a thodemam.
Is e tra ce^na tir frisa comrancatar, i. tir n-dub n-dorcha,
is e folomm foloisthi {sie) cen phein itir and. Glend lan do
25 thenid ris anall. Lassar ann, co teit dar a hora for cech
leth. Dub a hichtar, derg a medon ocus a uachtar. Ocht
m-biästa and, a suili ama{ brutta tentidi.
22, Droichet dermair din darsin n-glend. Gabaid ond ur
CO araile, ard a medon, isle immorro a chind. Tri sloig ic a
30 airmirt dia inottacht, ocus ni huili ro segut tairis. Slog dib,
VII Ff 8 AtfamnÄin. 185
slöig oc airimimirt (sie) techta thairis, ocus ni huli ro sagat.
Slog dfb, is lethan döib in drochet o thüs co dered, co rc ?chet
ögslän cen uamun, cen imecla tarsin n-glond tentide. Slög
aile dan oc ä insaigid, cBb\ döib ar thus he, lethan immorro
fo deöid, co röchet iarom amiaid-sin tarsin n-glend cetna 5
lar'mörgÄbud. In slög dedenach imm&rro, lethan döib ar
thüs in drochet, (p. 30»:) cöel ocus cümung fö deöid, co tuitet
dia medon isin glend n-gaibthech cetna i m-brägtib na n-
ocht m-biast m-bruthach üt ferait a n-aittreb isin glind.
23. Is iat lucht diar bo soirb in set sain, s^s öige, s6s 10
atrige lere, a§s dergmartra dutrachtaige do Dia. Is i dan
fairend diar bo chumuc ar thüs ocus diar bo lethan fo deöid
iarsin in set, drem timairciter ar ecin do deuam thole De,
ocus soit a n-ecin iarsin i toltanche fognoma do Dia. Is döib
immorro ro bo lethan ar thüs in drochet ocus diar bo cht*- 15
mung fo deöid, dona pecthacaib, con tüaset fri forcetol
brethre De ocus n& comaillet iarna clostin.
[LBr.J
is lethan döib in droichet o thus co deriud, co reichet ögslan
cen uamun darsin n-glend tentidi. Slog aüe tra ic a inottacht,
coel döib ar tüs he le^an fä deoid, co röichet ama{ sin darsin 20
n-glend cetnai. In slog dedenach immorro ^ lethan doib ar
tüs he, coel tra ocus cumang fa deoid, cu toitet dia medon
isin n-glend n-gaibtech cetnai i m-braigtib na n-ocht m-biast
m-bruthach ucut ferat a n-aittreb isin glind.
23. Is e tra lin diar ha soirb in s^ sin, i. oes öigi ocus 25
oes aitrigi leri ocus oes d^gmartra düthrachtaigi do Dia.
Is 1 tra ferend diar bo cumang ar tüs ocus diar bo le^an
iarom in se^, i. dreamm timaircther ar ecin do denum toli
De, ocus soait a n-ecin i toltnaigi fognuma don choimdid.
Is doib immorro ba l<?^an ar tüs in droichet ocus cumang bä 30
deoid, i. dona p^cdachai^, con tuaiset fri precept brethri De
ocus nanascomallat iarom.
186 VII Ffs Adamii&iD.
ILU:J
24. Atät dan slöig dfmöra i n-dichumung hi traig Da pene
suthaine risin tir n-etordorcha aiiall. Cachranüair tragid in
' pian dib, in n-üair aile tic thairsiu. Is iat iarom filet amlaid
sin 9 in lucht diauid comthrom a maith ocus a n-olc. Ocus
ö isin lö brdtha midfidtV etarro, ocus bädfid a maith a n-olc
isind lö sin, ocus bertair iarsin do phurt bethad i frecnarcus
De tria bithu sir.
25. Atat daw drem mör aile and hi comfocus dond lucht
sin, ocus is adbul a pian. Is amlaid iarom atät, i cumriuch
10 fri colomna tentide, muir tened Jmpu connice a smecha, sla-
brada tentide imma medön fo deilb natrach. Lassait a n-
gnüssi osin pein. Is iat iarom filet isin phein sin, pecdaig
ocus fingalaig ocus s§s admillte ecailse De ocus airchinnig
etröcair bite ös iuchaib martra nanns^b for dauaib ocus dech-
15 madaib na hecailsi, ocus dogniat dona indmasaib selba sain-
rudcha sech äigedu ocus aidlicnechu in comdod.
[LBr:]
24. Atat din sloig dimora in dichumang na pene frisin
tir n-etarfuartha anall. Ocus cechranuair träigid in pian
dib, in uair aile toet tairsib. Is iat tra filet isin pein sin,
20 i. in lucht dianid comtröm (sie) a maith ocus a n-olc. Ocus
illö br4tha midfithir etwrru, ocus dilegfaid a maith a n-olc
isin lo sin, ocus berthar iai*om do purtt bethad i frecnarcus
gnüsi De tria bit sir.
25. Atat tra drem dimor aile ann i focus don lucht sin,
25 ocus is adbul a pian. Is oiolaid iarom atat, i cuimriuch fri
colamnu tentidi. Mür tentidi immpu co a smechu. Slabraid
thentidi imma medön fö deilb natrach. Lassait a n-gnüsi
isin pen sin. Is iat tra filet isin pein truimm sin, i. fingalaig
ocus oes aidmillti eclaisi De, i. airchiudig etröcair biti os
30 inchuib martra na noem for dänaib ocus dechmadaib De, co
u-denait dona hindmusaib selba saindriudacha sech äigedu
ocus aidilgnechu in choimdcd.
YII Fis Adamn&in. 187
[Lü:]
26. Atat dan and slöig möra ina sesam do greas illa-
thachaib cirdubaib coimice a cressa. Cochaill gerra aigreta
impu. Ni anat ocus ni thairiset tria bithu, acht na cressa
oca loscod eier üacht ocus tess. Slüaig demaa ua mörtliim-
chiiill, ocus pluic thentide i ii-all4maib oc & m-büalad ina ccnd, 6
ocus siat ic sirtbacra friu. A n-aigthe uile na trüag fo thuaid,
ocus gsfeth garb goirt ina firetan mar oen ri cach n-olc.
Frassa derga tentide oc ferthain forro cach n-aidche ocus
cach \&iy ocus ni chumgat a n-imgabail, acht a fulang tria
bithu sir oc coi ocus ic dogra. 10
27. Araile dib, ocus sruama (i. tunni) tened i toUaib
a n-gnüsse; araili, clüi tened triana tengtbaib; araile, tnana
cendnaib dia n-echtair. Is iat iarom filet isin phein sin,
i. gataige ocus ethgig ocus £§s braith ocus ecnaig ocus slataige
ocus crechaire ocus brethemain gübrethaig ocus ses cosnoma, 15
(p. 30*:) mna aupthacha ocus c4nti, aithdibergaig ocus fir
[LBr:]
26. Atat tra sloig mora and ina sessam do gres illar-
thachaib duba conice a cressa. Cochaill gerra oigretta imm-
pu. Ni anat ocus ni thoirisit tria bithu, acht a cressa ic a
lösend itir fuacht ocus tess. Slöig demna ina mortimchell, 20
ocus pluicc tentidi ina lamaib ic a m-bualad ina cendaib, ocus
siat oc sirthaccra friu. A n-aigthi uli na trog fo thuaid, ocus
goeth garb goirt ina n-enech ar oen fria cech n-olc. Frassa
derga tentidi ic ferthain form cech dia. Ni chumgat a
n-imgabail, acht a fulang co sir sir (sie) la cöi ocus toirsi 25
ocus dögrai.
27. Araile dib co sruamu tened i tollaib a n-gnüsi,
araili co clothib triana tengtbaib, araili co clothib triana
cendaib a n-cchtair. Is iat tra filot isin pen sin, oes
doiehli ocus diultada cen serc cen giud De accu, gataigi ocus 80
ethig (sie) ocus oes braith ocus ecndig ocus slataigi ocus
crechaire, bre^Aemain gahrethsiig ocus oes cosnuma, mnd up-
thacha ocus cäinte, athdibergaig ocus oes legind frichnait
188 Vn Ffs AdamnÄin.
legind pridchait eris. Atät drong mör aile i n-insib im-
medöü in mara toned. Mar argdidi impu dia u-etaigib ocus
dia n-almsanaib. Faireiid tra sin dogniat trocaire cen dichill
ocus biit aräide illaxai ocus i teti a collai co crich a m-bais,
5 ocus nos cobrat a u-almsana immedou in mara tened co
bräth, ocus'föiditir do phurt betkad iar m-brath.
28. Atät dixn sochaide mör aile and, ocus cassla derga
tentide impu co Iar. Ro cluinter a crith ocus a ng-gäir fön
firmimint. Drong discrutain do demnaib oc ä formüchad,
10 ocus coin brena Icthoma leo i n-allämaib oc a n-fui*äil foraib
dia toraailt ocus dia cathim. Rotha derga tentide for sirlasad
imma m-br4gtib. Bertair süas co firmimint cachranüair, tel-
citer sis i fudamain iffirwd in n-uair aile. Is iat iarom filet
isin phein sin, ses gräid tarmideocatär a n-gräda ocus füath-
15 craibdig ocus brecaire brecait ocus ssebait na sluagu ocus
gabait forro ferta ocus mirbaile nach fetat do denam döib.
18 iffird Lü.
[LBr:]
heris. Atat drong mor aile and a n-indsib inmiedon in
mara tened sin. Müir airgidi (sie) immpu dia n-etaigib ocus
dia n-almsanaib. Ferend tra sin dogniat trocaire cen dichell
20 ocus bit aräidi illaxu ocus i n-dethiti co crich a m-b4is, ocus
nos cabrut a n-almsanu immedön in mara tened co brath,
ocus fuiditir do purt bethad iar m-bräth.
28. Atat tra sochaide eli and, ocus caslacha derga tentidi
impu. Ro cluinter a crith ocus a n-gäir fon firmamint. Ocus
25 drong (p. 255*»:) discrutain do demnaib ic a formuchad, ocus
coin brena lethoma ina lamaib ic a n-urail foraib dia tomailt.
Rotha derga tentidi oc sirlassad ima m-bragait. B^thar suas
CO firmamint cechränuair ocus telctir sis i fudomain ifirn iu
uair aile. Nöidin tra ocus maccöim ic -a n-athcuma ocus ca
30 letrad do gres di cech aird. Is iat tra filet isin phon sin.
5
yn F(s Adamnäin. 189
[Lü:]
Is iat immorro na näidin filct oc & n-athclmma hin s§sa graid,
i. it e sin in lacht, ro herbad doib do lesugud, ocus ni ros
lesaigset ocus ni ros cairgetdr imö pecdaib.
29. Atat dan drem dcrmar aile and sair siar doib cen
tairisem dar na lecaib tentidib oc cathugud fri slüagaib na
n-dcmna. At lir turim thra frassa na saiget for derglasad
doib o na demnaib. Tiagait inna rith cen türbröd cen tair-
sem, CO röchet dublocha ocus dubaibne do bädud na saiget
sin intib. Atodiuri thrä ocus at truaga na gäre ocus na gol-
gaire doniat in pheccdaig isna uscib sin, ar is tormacli pene 10
ros td doib, Is iat trA filet isin phein sin, cerdda ocus cir-
maire ocus cennaige esinraice, brethemain gübretaig na
n-Iudaide ocus caich archena ocus rig ocraibdig, serchinnig
ciain ate colaig, mnä adaltracha ocus tcchtaire nos millet ina
mignimaib. Atta daw mür tened fri tir inna pian anall; ad- 15
üathmairiu ocus acairbiu he fo secht, andä tir na pian
[LBn]
oes gräid tairmdechatar a n-grada, ocus fuathcraibdig ocus
brecaire brecait ocus sfiebaitt na slögu ocus gabait (omu ferta
ocus mirbuli nätcumgat do denam doib.
29. Drem Aerm&ir aile and sair siar doib cen tairisium 20
darsna leccaib tentidib oc cathugud fri slogu na n-demiui.
At lir tra frassa na soiget for dßrglasad o na demnaib foraib
ocus na rith doib cen turbröd cen toirisiura, co roicliet dub-
locha ocus dubaibne do badu(} na soiget sin iimtib. At
todiuiri tra ocus at trogu na golgaire dogniat na pecdaig 25
isna huscib sin, ar is törmach peni ros tä de.^ Is iat tra filet
isin phen sin, i. cerda ocus cirmaire ocus cendaigi esindricca,
br(?^A«main gubrethaig na n-Iudaigi ocus rig ecraibdig, air-
chindig chloincholaig, mnä adaltracha ocus techtaire nos mil-
let ina mignimu, ocus cäinte. Ata din miir tened fri tir na 30
pian anall; aduathmairi ocus accairbe he fo secht y oltas tir
28 bretheman LBr.
I
190 VII Fl8 Adamu&in.
[LU:]
feasin. Acht chena ni aittrebat anmand co brdth ar is la
demnaib a n-oenür a airichas co latbc m-brätha.
30. Mairg thra fil isna pianaib sin i comaittrcb muintire
diabaill Mairg nad foichlend in muintir sin! Mairg foi^i
5 m-bia do tbigernu demou discir dairmitnechl Mairg bias oe
estecht fri guba ocus fri golgaire na n-anmand, oc tröge ocus
oc nemele frisin comdid im torachtain chucu laithe m-brätha
colluath, düs in fugebtäis nach n-ctaruarad isind fugiull, ar ni
fagbat nach ctimsanad co brath acht tri uara cach domnaig.
10 Mairg dia m-badognas diles in ferand sin tria bithu sirl Ar
[LBr:]
na pian fessin. Acht chena ni aitrebut anmanna co brdth,
ar is la demnu a n-oenur a airechus co laa in fuigill.
30. Mairc tra fil isna pianaib sin i comaitreib muintm
diabuill Mairc nateroichligend in müiunter sini Mairc forsa
15 m-bia do thigernai demmi discir denmne^achl Mairc ca m-bia
do thigernai dub dian demun doescair corrlond golgairi
thniag dfchumaic toirsi ihren cen toirisium sfrfuacfat ocus
acconis atat accu bar oen. Mairc biäs oc estecht fri guba
ocus golgairi ina n-anmand ic trogi ocus oc nemeli frisin
20 coimdid im thorachtain chuccu lathi brätha co luath, düs in
fuigebtis nach n-etarfuarud isin fuigell, ar nf fagbat cümsanud
CO brdth acht tri huari cecha domnaig. Mairc dia m-ba do
gnds diles in ferand sin tria bit sirl Is amlaid din ata in
maigen sin, ocus slebti toUa delgnecha and, muigi lomma
25 loiscthecha, glenda duba tentidi, tulcha ruada. rogarba, lathach
döimne tuilbr^na, möinte mora delgnecha, sligthi salcha slrdorcha,
f^ra gera rindaithe, clocha slemnu tenntide, aithe gtVa altnide, goctha
luatha loisctecha, gorti garba gemreta, frasa derga tentidi, snechta
serba sfrgnathchi, goirt garb loisctech letartacfa, dorchu ina dübg^m-
30 riud, fuairiu ina sirsnechtu, teou indat morthenti, serbiu ina neim.
Lacha brena biastaidi, indsi fuara garba goethacha, tolla br^na
bruthloiscthi. Talum garb gainmigi, os^ slemun tuitmendach,
se ruad rotaidi, dub dorcha detfadach, cairrcech cnocach cruad-
lasrach, ose aurcrom öigreta co reod, co caisirne ama2 cbairrci
VII Ffs Adamndin. 191
is amiaid ati.: Siebe toUa delgnqcha and, maigc loma dan,
(p. 31*:) is iat loiscthecha, ocus locha brena biastaidc. Talam
garb ganmide, iss e urcrom aigreta. Lecca Icthna tcntide for
a lar. Mara mora co n-ainbthinib adhüathmaraib, ina m-bi
aidde ocus aittreb diabail do gres. Cetbri srotba dermära 5
dar a l&r : sruth tened, sruth snecbtaide, srutb neimtbe,
snith usci duib dorchai. Is intib-sin nos fotraicet sluaig
5 sroth LU.
ILBn]
tenntidi. Lecca lethna tentidi for lär in muigi sin, siat lasta
loisctecha, con loiscfed oenlecc dlb in domun uli. Marai mora
nemnecha tuilbrena co n-anbthine aduathmair, co n-dracaib, 10
CO trillsib teneä foraib, co m-biastaib ecsamla archena isin muir sin,
CO cetri hernailib ecsamlu tened, i. tene dab döiti detbudach, tene
d«rg duaibsech lemnech le^arthach langoirt, tene uaine aduathmar
üth goirt ailtnidi^ tene niad rogoirt romor co srothaib nemi. Sl^bi
lened dermäri din and, clöthi derga romora rindaithi iarnaide 15
andside, siat cömdluthi comremra comrindaithe comarda, co n-drücht
neme for barr cech oen chlüi, co m-bäidfed ocus co loiscfed firu in
talman uli neim cec^ clüi dibbide, co n-gtoet slog dermäir dfreccra
demnu imon anmain n-anfechtnaig, con tairrnget leo in anmain i
füdomain iftmd. Co sraiglib dergaib tentidib illamaib leo, ocus coin 20
lethoraa I^nbrena occu ic a n-urail for anmandaib na pecdach, co
fuinned na sraigell tentide sin foraib, co n-gairet ocus co n-grechat
ocus connnallat ocus co n-guilet co serb goirt. Ocus is at lana
renda nime ocus redlanda ocus firmämint ocus ind uli dül do nuall>
guba dermäir dogniat anmanna na pecdach fö lamaib ocus glaccaib 25
inna niunut nemmarbda sin, i. diabul cona doescur sluag, ocus co
m-berut leo iat iarsin i cnoccaib tentidib ocus i n-glennaib dubaib
dorchaib doimnib dermärib detfudachaib, muchna muichnig malartaig
ichtaraig iftm for leccaib lomma loisctecha, for srothaib na tened
n-ecsamail ro raidsium. Ar atat cetri srotba dennaire dar a 30
lar, i. sruth tened toebruad, sruth snechta sirruad ca leccaib .
oigreta, sruth neme marbthaigi, sruth usqi dub dorcha do-
milis, ocus is inntib-sin nos fothraicet sloig digaire na n-
82 usqus LBt.
192 Vn Ff 8 Ad&mnä.ia.
digair na n-demna a haithlc a u-ocnaig ocus a n-aniosa oc
pianad na n-anmand.
31. In tan trä canait slüaig nöema muinttre nime clasche-
tol comchubaid na u-ocht träth co subach ocus co forb£&lid
5 ic molad in chomded, is and sin ferait ind anmand nualla
trüaga torsecha oc a tuarcain cen tairisem la drongaib na
n-demna. Is iat sin trä na plana ocus na todernama ro
foUsig aingel in choimtechta do anmain Adomuän (sie) iar
tascnam flatha nimc.
10 Ro ucad iarsin ind anim la brafad süla triasin n-erdam
n-orda ocus triasin fial n-glainide co tir inna n8§m; is inti ceta
rucad si, in tan conruloi a curp. 0 ro gab iarom ceiU for
anad ocus for airiseom isin tir sin, atchüala ina diäid triasin
fial guth ind aingil no forcongrad furre, co n-igsed ar cülu
15 doridisi cosin corp cetna asa rescomloi, ocus co ro inuis6e2 i
u-dAlaib ocus airechtaib ocus i comthinoltaib ls§ch ocus cle-
[LBr:]
demnu aithli a n-oenaig ocus a n-ainiusa oc pianad na n-
anmand.
31. In tan tra canait sloig noemda muintire nime clais-
20 cetul comchubaid na n-ocht trath co subach ocus co forbaelid
ic morchoimded, is andsin lecat anmanda na pecdach nualla
truaga toirsecha ic a tuarcain cen toirisium la dninga na
n-demna. Is iat sin na piana ocus na todemuma troma ro
foillsig aingel in choemtechta do anmain Adamnain iar n-
25 athascnam fla^Aa nime. Rucad iarsin in animm la brafad
süla tresan erdam n-orda ocus tresan fial (p. 256*:) n-gloinide
CO tir na noem; is i side cetna tir cusa tucad side, in tan ro
escomläi asa curp. 0 rus gab iarom ceill for anad ocus for
isium (sie) isin tir sin, atchüala ina diaid triasin fial sin guth
30 in aingil no forcongrad forri, co ro athcuired doridisi cusin
corp cc^na asa rescomla, ocus co n-indised i n-ddlaib ocus
TII Pls Adamnäin. 193
rech focraioe nime ocus piana iffirf^d, feib ro follsig aingel
in coemtechda di.
32. Is e seo iarom forcetul no giiäthaiged Adomnän
dona slüagaib osein immach, cein bui na bethaid. Is e dan
no pridchad immördail fer n-firend, dia ro fuirmed recht 5
Adomnain for Göedelaib, ocus dfa ro ssertha na mna la Adom-
nan ocus la Finnachta Fledach, la rig n-£rend ocus la mathib
hErend ar chena. Is e dan cetscel no gnäthaiged Patraic mac
Calpuirnd, fochraice nime ocus plana iffirn d'innisain donafib
no chretitis in comdid triana forcetul ocus no fsemtäis a n- 10
anmchardine dö la turcbail soscelai Is e dan forcetol ba
mendn dognid Petar ocus Pol ocus na apstail archona, i. pl-
ana ocus focraice d'innisin, ärro faillsigthea döib fön ct^ma
cetna. Is ^ dan dorigni Siluest^ abb Roma do Chonstantin
moc Elena do ardrig in domain isin mördäil, d& rö edpair in 15
Roim do Phöl ocus do Phetar. Is e seo dan dorigni Fabian
1 iffird Lü, 9 Galpuird LU.
[LBr.]
ind oirechtaib loech ocus clerech fochraicce müintire nime
ocus piana iftVn, feib ros faillsig aingel in choemthechta di.
32. Is e iarom precept no gnathaiged Adamnän, cein
büi i noHbethaid. Is e in pr6cept sa din dos gni-sium a 20
mord&il fer n-EramJ, dia ro fuirmed recht n-Adamnain for
Göedelu, ocus dia ro ssertha mnd la hAdamnan ocus la Fin-
achta Fledach moc n-Dunchada maie Aeda Slaine, la rig n-
Erand ocus la firu Eranä ar chena. Ar ib cumma tegtis fir
ocus mnä S cathaib ocus i conghalaib, co fuirmed in rechta 25
sa Adamn&in. Is e tra ce^ßcept no gnathaiged P&traic
mac Calpraind, focraici nime ocus piana itirn do indisi dona
döinib no chretitis in coimdid. Is e din ba menciu dognid
21 fer LBr.
13
194 Vn Ffs Adamnäin.
[Lü:]
coinarba Petair do Philip moc Gordiän do rig Roman, dia ro
chreit in comdid, ocus dia ro chretset ilmile aile in n-iiair
sin. Iss e sede cetri do Römänchaib ro chreit in dänicid
(p. 3P:) Isu Crts^.
<
5 33. Is e seo scel gnäthaiges h!^li do innisin do anmand na
firen, ocuß se fö chrund bethad hi pdrdus. Oiid üair iarom
oslaices hjfili in lebor do forcetol na n-anmand, tecait andsin
anmand inna firen irrechtaib en n-glegel chuce do cach aird.
Innisid döib dan ar thüs focraice inna firen, öibnius ocus
10 airera flatha nime, ocus at forbselti-seom in n-airet sin. Inni-
sid immorro doib iarsin plana ocus todemama iffirn ocus er-
bada latKe bratha, ocus is foUus co mör gne m-broin fair-seom
fessiu ocus for Enöc, conid lat-sin da brön flatha nime. ladaid
hl^le iarsin in lebor, ocus ferait ind eoiu nualiguba dermar
[LBr:]
15 Petur ocus Pol ocus na haps^aiZ noemu archena. Is e so
din precept doroine Siluestar abb Roma do Chonsatin mac
Helena do rig in domain isin mordäil, dia ro hidpair in Röim
do Petur ocus do Pol.
33. Is e so din precept gnathaigeas hElii do anmandaib
20 na firian, ocus se fo chrund bethad i parthus. On uair tra
oslaices liElii in lebor do i)rßcept, tecait andsin anmand ina
firen i rechtaib en n-gel chuice di cecÄ aird. Indisid tra
doib ar tüs focraice na firen, öibnius ocus airera üatJiSL nime,
ocus it forbailtig-sium in airet sin. Indisid immorro doib
25 iarsin piana ocus toda^niama iürn ocus erbadu lathi br&tha,
ocus is follus CO mor fair-sium gne m-bröin ocus töirsi and sin
ocus for Enöcc, conid iat-sin da brön ücUha, nime. Laaid
hElii iarsin uad lebor in precepta, laait immorro ina heoin
nualiguba n-de^mäir estib in tan sin ocus tendait a n-eti fria
VII Fis AdamnÄin. 195
[LC:1
ind üair sin ocus tennait a n-ette fria curpu, co tecait srotha
fola estib ar omuu plan n-iffirnd ocus lathe brätha.
34. In tan iarom is iat anmand inna ns§m dianid erdalta
siraittreb flatha nimi, dogniat in guba sin, bä dethbm do
dainib in domain, ciamtis dera fola, dognetfs oc erochill 5
lathi brätha ocus pian n- iffirnd. Is and sin icfas in .comdiu
a chommdin fein fn cach n-duni isin domun, i. fochraice dona
firenaib ocus piana dona pecdachaib. Cuirfitir iarum amal
sin in pecdaig i fudamain pene suthaine forsa n-iadfa glas
brethre De fo miscaid bretheman brätha tri bith sir. Ber- 10
tair immorro ind n&im ind fireöin lucht na deirce ocus na
tröcairi for deis De do bithaittreb flatha nimi, i. äit i m-biat
isin mörglöir sin cen g§s cen orchra cen crich cen forcend
tria bithu sir.
[LBr:]
corpaib, co tecait srotha fola estib ar uamun pian if/rn ocus 15
lathi brdtha.
34. In tan tra is iat anmand ina firen ocus na noem
dianid irdalta siraitreb üatha, nime, dogniat in n-guba sin, ba
dethb^r do döinib domain, ciamtis dera fala, dognetis ar uamun
lÄi bratha. Beti iarom uilc immda ocus imnedai mora isin 20
16 sin, i. lathi brätha. Is and sin hicfas in coimdid a cho-
m&in fen fri cech oonduine isin domun, piana laiss dona pec-
dachaib, focraici immorro dona firenaib. Cuirfithir din am-
laid sin i fudomain na pene suthaine, conus iadfa glass bretri
De fo miscaid bre^Äemun brätha. Berthar din na noim ocus 25
na fireöin lucht na derci ocus na trocaire for deis De do
bithaitreb. Beit iarom isin morgloir sin i n-oentaiä dia-
dachta ocus doenachta maic De, isin oentm'd is uaisli coch
n-oeaiaidy i n-oentaü2 na nöemtrinoti, athar ocus maic ocus
spirti noim, AI' tröcairi De tria immpidi Adamnain etc. 30
13*
196 VII Ffs Adamnäin.
[LU:]
35. Is amlaid iarom at4 in chathir sin, i. flaith cen
üaill, cen diummus, cen göi, cen ecnach, cen diupart, cen
taithlech, ceü gres, cen ruci, cen mebail, cen melacht, cen
tnuth, cen mördataid, cen teidm, cen galar, cen bochtai, ceii
5 nochtai, cen dith, cen dibad, cen chasir, cen snechta, cen
gäith, cen flechud, cen deilm, cen toraind, cen dorche, cen
üardataid, ilaith üasal adamra sererda, co suthi, co soilsi, co
m-bolud tiri 14in hi fall serer cecb mathiusa.
Finit • amen • finit.
VIIL
Cachulaiim's Krankenlager und die einzige
Eifersucht Emer's.
1. Dieser sehr interessante Text ist dem Lebor na hUidre
(s. S. 113) entnommen, Facs. p. 43 — 50, und wird daselbst als
Abschrift aus einer älteren, leider nicht mehr vorhandenen Hand-
schrift, dem Gelben Buch von Slane bezeichnet. Andere
Handschriften für diesen Text sind mir nicht bekannt. Er ist
aber bereits 1858 mit einer englischen Uebersetzung heraus-
gegeben von O'Curry, Atlantis No. H (Vol. I) p. 362—392 und
No. III (Vol. H) p. 98^124. Eine Anzahl einzelner Stellen ist
von Stokes um ihrer Verbalformen willen angeführt worden,
in seiner Abhandlung über das Altirische Verbum, Beitr. VII
1 — 69. Die Skizze des Inhalts, welche O'Curry On the Mann,
and Gast. II p. 195 — 198 giebt, ist unvollständig. Seine Ueber-
setzung aber leidet an dem Gebrechen, an dem wohl alle älteren
Uebersetzungen aus dem Irischen leiden: Die Uebersetzer gehen
still über jede Schwierigkeit hinweg und übersetzen Alles*.
* O'Curry hat gelegentlich auch einfache Stellet! nicht richtig
übersetzt, z. B. noticfitis diamtis lat (Gap. 11, 2) übersetzt er „If they
were with thee, — and they would come, — ", während es heissen
muss: they would heal thee, if they were with thee. In den Versen
Cap. 17 hat er die Verbalfonnen und die Accusative verkannt. Trotz-
dem ist seine Uebersetzung mir sehr nützlich gewesen.
198 VIII Serglige Conculaind,
2. Ich gebe auch hier den Inhalt des Textes in freier
Weise wieder:
In Ulster wurde alljährlich auf der Ebene von Murthemne
(Cuchulainn's Gebiet) drei Tage vor und drei Tage nach Sam-
fuin (Sommerfinde) ein grosses Fest gefeiert. Ehe Spiel und
Wettkampf, ehe das Essen und Trinken begann, pflegten die
Krieger, einer nach dem andern, sich ihrer Thaten und Siege zu
rühmen, und sie zeigten zum Belege derselben die Spitzen der
Zungen der erschlagenen Feinde vor. Um sich gegenseitig zu
überbieten, mischten sie wohl auch die Spitzen von Rindszungen
unter. Aber solchem Betrüge suchte man dadurch vorzubeugen,
dass jeder sein Schweii; über die Schenkel legen musste; das
Schwert aber zeugte gegen den Mann, der sich einer falschen
Trophäe rühmte. D^im in alten Zeiten sprachen Dämonen aus
den Waffen (Cap. 1, 2).
Einst wai* ganz Ulster zu diesem Feste auf der Ebene von
Murthemne versammelt, nur Conall und Fergus fehlen, jener der
Milchbruder und dieser der Erzieher Cuchulainn's. Während
man auf sie wartet und sich die Zeit vertreibt, lässt sich ein
Schwann schöner Vögel auf dem See nieder. Die Frauen wün-
schen nichts sehnlicher als solche Vögel zu besitzen, einen auf
jeder Schulter, wie die Königin sagt. Leborcham wendet sich
an Guchulainu; dieser, anfangs unwillig^ giebt endlich nach,
besteigt seinen Wagen, versetzt den Vögeln einen kunstvollen
Schlag mit seinem Schwerte, und die Vögel werden gefangen.
Jede Frau bekonunt zwei, nur Ethne Inguba, Cuchulainn's
Gemahlin (sie), geht leer aus. Cuchulainn vertröstet sie auf ein
ander Mal (Cap. 3 — 6). Nicht lange darauf zeigen sich zwei
wunderbare Vögel auf dem See. Sie sind mit einer goldenen
Kette verbunden* und erheben einen leisen, einschläfernden Go-
saijg. Vergebens warnen Loeg, der WagenlenkQr, und Ethne
selbst vor dem Zauber dieser Vögel, Cuchulainn sucht sie in
seine Gewalt zu bekommen, aber seine Geschicklichkeit lässt
* Aehnliches wird von den Vögeln im Compert Conculaind be-
richtet, B. S. 137.
VIll Serglige Conculaind. 199
ihn im Stiche. Missmulhig lehnt er sich an einen Felsen und
schläft ein. Im Schlafe sieht er zwei Frauen, die eine in grünem,
die andere in purpurnem Mantel, sie kommen heran und lächelnd
schlagen sie ihn mit Gerten, bis er halb todt ist, und dann ver-
schwinden sie (Cap. 7. 8). Als Cuchulainn die Sprache wieder
findet, verlangt er nach Tete Brec, einem Palaste in Emain, ge-
biucht zu werden. Dort blieb er, ohne zu sprechen, ein ganzes
Jahr lang, bis doi-selbe Tag wiederkehrte. Fergus, Conall, Lugaid
Reoderg und Ethne umstanden sein Lager, als ein unbekannter
Mann hereintrat, der sich später als Oengus, Sohn des Aed
Abrät, zu erkennen gab. Er kommt im Auftrage seiner Schwe-
stern Liban und Fann. Fann wünscht Cuchulainn zum Manne
zu haben, sie will ihm Liban zu seiner Heilung schicken und
ludet ihn ein in ihr schönes Land zu kommen. Cuchulainn be-
giebt sich nach dem Felsen, an welchem er das Jahr zuvor in
Schlaf versunken war (Cap. 9 — 12). Liban erscheint wxd theilt
ihm mit, dass Fann, von ihrem Gomahle Manannän verlassen,
ihm ihre Liebe zugewendet hat, und dass König Labraid,
Liban's Gemahl, ihm Fann als Preis anbietet, wenn Cuchulainn
ihm einen Tag lang gegen seine Feinde Senach Siabortha, Echaid
luil und Eogan Inbir beistehen will. Labraid's Land ist Mag
Meli, das glückliche Gefilde, „the Plains of Happiness" (Cap.
13. 14). Cuchulainn schickt zunächst Loeg mit Liban, um ihm
Bericht über das Land zu bringen. Loeg kommt nach Labraid's
Insel, wohin sie in einem kleinen ehernen Kahne übersetzen.
Labraid war nicht auf der Insel, aber bald höi*t man das
Bollen seines Wagens; er erscheint niedergedrückt durch die
Sorge um den Ausgang der bevorstehenden Schlacht. Loeg
kehrt zu Cuchulainn zurück und erzählt ihm, was er gesehen
(Cap. 15-20).
[Hier ist, offenbar am unrechten Orte, ein Stück eingescho-
ben, das nur lose mit der Haupterzählung zusammenhängt,
jedenfalls aber zu Cap. 10 gehört:]
Um dieselbe Zeit traten die Könige der Provinzen mit Aus-
schluss Couchobar's — denn Ulster war mit den übrigen Pro-
r
200 VIII Serglige Conculaind.
vinzeu verfeindet — zusammen, um den König von Erinn zu
ivähleu. Es ^rd die tarbfess („bullfeast^) genannte Handlung
vorgenommen: Ein weisser Stier wird geschlachtet; ein Mann
isst von dem Fleische, trinkt von der Brühe, bis er voll ist, und
legt sich darauf zum Schlafen nieder, während vier Druiden
einen Zauber sprechen. In seinem Schlafe erscheint ihm dann
der Mann, der zum König gewählt werden soll. So geschah es
auch damals. Durch dieses Orakel wird als der zu wählende
König bezeichnet ein junger, edler Mann, mit zwei rothen Strei-
fen an seinem Körper, der in Emain Macha am Kopfkissen eines
kranken Mannes stehe. Es werden Boten nach Emain gesendet,
und Lugaid Reodcrg, der Schützling Guchuläinn's, an dessen
Krankenlager stehend, entspricht der Beschreibung (Cap. 21 — 24).
Es folgt hierauf eine längere Rede des Guchulainn, in welcher
dieser den Lugaid über seine Pflichten als König belehrt Lugaid
verspricht den Vorschlägen folgen zu wollen (Gap. 25 — 27).
[Darnach wird die Haupterzählung fortgesetzt:]
Guchulainn schickt Loeg zu seiner Gemahlin Emer, um
dieser mitzutheilen, dass die Side seine Kraft gebrochen haben.
Loeg sucht, ehe er geht, den Guchulainn durch ermunternde
Worte aus seiner Schwäche herauszureissen (Gap. 28). Emer
ist entrüstet, dass man nicht mehr bemüht gewesen ist, Guchu-
lainn zu heilen (Gap. 29), geht nach Emain und sucht ihrerseits
den geschwächten Helden zu ermuntern (Gap. 30). und in der
That, nach ihren Worten erhebt sich Guchulainn, streicht mit
der Hand über sein Gesicht, thut Schwäche und Lethargie von
sich, und geht fort, bis er sich an dem Orte befand, den er
suchte (sie). Da naht sich Liban und ladet ihn nach dem Sid
ein. Guchulainn fragt nach Labraid. Liban schildert dessen
Herrlichkeit (Gap. 31). Aber Guchulainn will nicht der Ein-
ladung eines Weibes folgen. Es wird (zum zweiten Male) be-
schlossen, dass zunächst Loeg mit Liban gehen solle. Sie treffen
Aed Abrät mit seinen Töchtern (sie) in Oenach Fidga (Gap. 32).
Zurückgekehrt schildert Loeg dem Guchulainn, was er dort
Wunderbares gesehen hat (Gap. 33. 34).
VIII Serglige Conculaind. 201
Cuchulainn fährt mit Loeg nach Labraid's Insel. Es war
kurz Yor der grossen Schlacht, unzählbar sind die Schaaren von
Labraid's Feinden. Zwei unheimlich krächzende Raben verkünden
Guchulainu's Anwesenheit. Dieser eröffnet die Feindseligkeiten,
indem er Eochaid luil, der am frühen Morgen sich an der Quelle
wusch, mit dem Speer durchbohrt. Cuchulainn tödtet auch
Senach Siaborthe, und wüthet so entsetzlich, dass Labraid ihn
bittet vom Morden abzulassen. Loeg kennt seines Herrn Un-
ersättlichkeit, er lässt drei Fässer mit kaltem Wasser herbei-
schaffen, um die Hitze desselben abzukühlen: das erste Fass, in
das Cuchulainn steigt, siedet über; im zweiten wird das Wasser
noch so heiss, dass niemand die Hitze aushält; erst im dritten ist
die Hitze erträglich* (Cap. 35. 36). Cuchulainn wird von den
Frauen besungen. Liban bewillkommnet ihn, und Cuchulainn
berichtet von seinem Kampfe (Cap. 37. 38). Diese Verse stim-
men nicht genau mit der Prosaerzählung überein.
Cuchulainn lebt einen Monat mit Fann. Sie trennen si(^h,
treffen sich aber bald an einem verabredeten Orte. Alles dies
erßihrt Emer, Cuchulainu-'s Gemahlin. Messer werden bereitet,
mit fünfzig Jungfrauen zieht sie heran, um Fann zu tödten.
Cuchulainn schützt diese (Cap. 39. 40). Eraer macht ihm Vor-
würfe, Cuchulainn rühmt Fann, fühlt sich aber nach klugen
Worten der Emer von Neuem zu dieser hingezogen (Cap. 41
bis 43). Nun will Fann zurücktreten, ebenso aber Emer. Fann
klagt über ihre unglückliche LiebB (Cap. 44). Die Lösung des
Conflicts wird durch Manannan herbeigeführt. Dieser, Faim's
Cremahl, der sie verlassen hatte, erfährt von ihrer Lage und er-
scheint plötzlich, nur ihr sichtbar. Fann erschrickt, aber in
dem Liede, das sie singt, spüi-t man nichts von Furcht; sie er-
innert Manannan an die Tage ihres früheren Glücks. Dem
Cuchulainn entsagend wendet sie sich zu Manaiman, durch ihn
der Schande* enthoben allein fortgehen zu müssen (Cap. 45. 46).
Cnchulainn's Betrübniss über Fann's Verlust äussert sich in
* Aehnliches siehe im Täin Bo Cualgne, LU. p. 63^ lin. 32; vgl.
Fled Bricrend Cap. 55.
202 VIII Serglige Conculaind.
gewaltigen Sprüngen; lange bleibt er, ohne Nahrung zu sich zu
nehmen, in den Bergen (Gap. 47). Emer geht nach Emain und
bittet Gonchobar um Hülfe. Den Zaubersprüchen der Druiden
gelingt es, Guchulainn wieder zu sich zu bringen. Er yerlangt
zu trinken. Sie geben ihm einen Zaubertrank, nach welchem
ihm jede Erinnenuig an Fann schwindet Emer, die ihre Eifer-
sucht zu vergessen hat, erhält einen ähnlichen Trank (Gap. 48).
Manannän aber schüttelte seinen Mantel zwischen Guchulainn
und Fann, damit sie nie wieder zusammenkämen.
3. Diese Erzählung macht in der Form, in der sie uns im
Lebor na hUidre vorliegt, nicht den Eindruck einer einheitlichen
Gomposition. Dass die Wahl Lugaid's zum König von Erinn
(Gap. 21 — 27) hier ein fremder Bestandtheil und an unrechter
Stelle eingefügt zu sein scheint, erwähnten wir schon oben
S. 199. Femer ist auffallend, dass, ohne irgend welche Er-
klärung, in den ersten Partien . nicht Emer, sondern Ethne In-
guba als Guchulainn's Gemahlin genannt wird. Emer tritt erst
von Gap. 28 an in den Vordergrund, doch wird sie schon Gap. 9
erwähnt. An letzterer Stelle wehrt sich Guchulainn dagegen,
zu Emer gebracht zu werden, wie Loeg vorschlägt; Gap. 28 da-
gegen ist es Guchulainn, der Loeg zu Emer abschickt, um sie
von seinem Zustande in Kenntniss zu setzen. Betrachtet man
den ganzen Text als eine einheitliche Gomposition, so müsste
man zu Folge der in Gap. 9 enthaltenen Angabe annehmen,
dass Emer das Vorgefallne erst nach einem Jahre erfuhr. Allein
Gap. 9 und ff. einerseits und Gap. 28 und ff. andrerseits gehören''
verschiedenen Versionen an. Daher wiederholen sich auch ge-
wisse Züge: Zweimal geht Loeg mit Liban, um seinem Herrn
Kunde von Mag Meli zu bringen, Gap. 13 und 32. Zweimal er-
holt sich Guchulainn, und geht er nach dem Orte, an welchem
er zuvor die Erscheinung gehabt hatte, Gap. 13 und 31.* Der
Wunsch, den Liban Gap. 14 äussert, Guchulainn möchte an Loeg's
* Die Worte „tanic remi iarsiu, co m-böi i n-airbi ro fr^* In
Cap. 31 sind nur im Lichte Yon Cap. 12 und 13 verständlich.
YIII Sei^lige Gonculaind. 203
Stelle sein, kehrt Cap. 34 Vers 6 wieder. Mit Cap. 28 beginnt
also. eine zw.eite Version eines Theils der Sage. Bei dieser An-
nahme ergiebt sich auch, dass die Erzählung von Lugaid's Wahl
(Cap. 21 — 27) nicht eigentlich aus Versehen so gestellt ist: ein
Diaskeuast stellte sie yielmehr an das Ende der einen Version.
Aber auch die ersten Theile (bis Cap. 21) bilden keineswegs ein
einheitliches, widerspruchsloses Ganze: Cap. 14 finden wir be-
reits Loeg mit Liban bei Faim, aber Cap. 15 wird erzählt, dass
sie erst nach Labraid's Insel übersetzen, die doch auch Fanu's
Wohnort ist, und Cap. 16 fragt Loeg nach Fann, als ob er sie
noch nie gesehen hätte. Auch Wiederholungen lassen sich nach-
weisen: Labr^d begrüsst Loeg Cap. 20 mit derselben Formel,
mit der ihn Cap. 16 die fünfzig Frauen bewiUkonminet hatten.
Die Beobachtung, dass die Gedichte nicht immer mit der
Prosaerzählung übereinstimmen (vgl. S. 114 und 95), machen
wir auch hier. Cuchulainn's Bericht von seinem Kampfe gegen
Labraid's Feinde in dem Gedichte Cap. 38 entspricht nicht ge-
nau den Angaben in Cap. 36. Der yorliegcnde Text hat eine
besonders grosse Fülle von Gedichten aufzuweisen. Diese Ge-
dichte rühren gewiss nicht alle von einem und demselben Autor
her. Dies zeigt sich z. B. Cap. 33 und 34, wo das Götterland
in zwei verschiedenen Gedichten, beide dem Loeg in den Mmid
gelegt, geschildert wird. Wahrscheinlich ist der vorliegende
Text so entstanden, dass ein Diaskeuast — vielleicht der Schrei-
ber des Gelben Buchs von Slane — verschiedene, auf denselben
Stoff bezügliche Prosastücke und Gedichte sammelte und ver-
einigte. Es wäre daher nicht unmöglich, dass in einer zweiten
Handschrift einer oder der andere der Theile fehlte, die wir im
Lebor na hUidre beisammen finden. Aehnliche Verhältnisse lagen
uns thatsächlich bei der unter V mitgetheilten Sage von Cuchu-
lainn's Geburt vor: das Egerton Manuscript enthielt hinter ein-
ander. Version 1 und Version 2 mit dem Anhang, Cuchulainn's
Erziehung betreffend; im Lebor na hUidre fanden wir nur Ver-
sion 1, aber diese (wenigstens ursprünglich) mit dem Anhange
I versehen.
204 Vin Serglige Conculaind.
4. Ueber die mythischen Elemente in diesem Texte nur
wenige Worte. Aed Abrät und seine Töchter Fanu und Liban
werden Side genannt Höchst merkwürdig ist die etymologische
Erklärung der Namen in Cap. 17. Zu den Side gehört auch
König Labraid, Liban's Gemahl. Bekannter als alle diese ist
Manannän, von den Tuatha De Danann. Während die Side
auch in der irischen Tradition mythische Wesen sind, sollen die
Tuatha De Danaun zu den Völkerschichten zählen, welche Irland
inne hatten, ehe die Goidel (Maie Miled etc., „the Milesians**
aus Spanien) kamen. Für weitere Auskunft verweisen wir vor-
läufig auf die Indices zu O'Curry's Lectures on the Manners and
Customs of the Ancient Irish. Manannän ist Gemahl der Fann,
steht also in einer gewissen Beziehung zu den Side*. Sein
Wohnort ist die Insel Manann (jetzt Man), deren Name genau
wie Danann gebildet ist. Ebenso ist Labraid's Sitz eine Insel,
Inis Labrada genannt. O'Curry war vielleicht zu ernstlich be-
müht, alle hier vorkommenden Ortsnamen mit bestimmten Oert-
lichkeiten Irland's zu identificiren. Der Mythus ist in Irland
localisirt worden, aber ursprünglich ist Labraid's Reich eben
mythisch, z. B. wenn es Mag Meli, Glückliches Gefilde, genannt
und als solches geschildert wird. In ähnlicher Weise wurde als
Mider's Wohnsitz Bri Leith bezeichnet, ein in Mag Breg gelegner
Hügel (s. S. 130, 18); aber das Land, welches Mider in dem
S. 132 mitgetheilten Gedichte schildert, ist offenbar das mythi-
sche Elysium der alten Goedelen. Ueber die Cap. 13 genannten
Feinde Labraid's vermag ich für jetzt keine weitere Auskunft
zu geben.
5. Was dasVersmass anlangt, so finden wir auch in diesem
Texte vorwiegend verschiedene Variationen der Strophe zu vier
siebensilbigen Halbzeilen. Aber es kommen auch andere, in der
* Das Yerhältniss der Side zu den Tuatha D^ Danaun ist noch
nicht genau untersucht. In einem Gedichte bei O'Curry, On the Mann,
and Gust. II p. 71, wird Mider, den wir S. 116 als Side kennen gelernt
haben, zu den Tuatha D^ Danann gerechnet. Manannan heisst mac Lir,
„son of the sea", vgl. Stokes, Three Ir. Gloss. p. xxxv.
yill Serglige Conculaind. 205
Handschrift durch beigesetztes K (d. i. Rose?) als metrisch be-
zeichnete Stücke vor, deren System ich vielleicht nicht immer
richtig erkannt habe. Es sind namentlich die mit Fochon be-
ginnenden dithyrhambischen Stücke in Cap. 17. 18, 19. 38, wie
sie vereinzelt auch S. 103 und zahlreicher weiter unten im Fled
Bricrend zu finden sind. Derselben Art sind auch die poeti-
schen Stücke in Cap. 28. 40. 41. Die Handschrift hat an diesen
Stellen weder Versabtheilung noch Interpunction.
6. Die Ergänzung der in der Handschrift gebrauchten Ab-
kürzungen ist nur in folgenden Fällen unbezeichnet geblieben:
1) in ocuSy 2) in for, 3) im Nominativ Cuchulaind (der nicht
selten nur cul oder cucl geschrieben ist), und überhau])t in dem
unveränderlichen — laind dieses Eigennamens.
Slieht Libair Badl Slanl.
Seirfligl Coneulaind inso sls oeas Oen^t Emire.
World, die mir besondere ^hwierigkeit bereiten, sind mit Sternoheu m&rkirt.
1. Oenach dognfthe la Ultu cecha bliadna, i. tri lä rfa
samfuin ocus tri laa iarma ocus lathe na samna feisne. Iss ed
. * . . . ***
eret no bitis Ulaid insin im-Maig Murthemni oc ferthain
öenaig na samna cecha bliadna, ocus ni ra be isin bith ni
dognethe in n-eret sin leü acht cluchi ocus ceti ocus änius 5
ocus aibinnitts ocus longad ocua tomailt, conid desin atät na
trenae samna sechnon na hErend.
2. Fechtas and tra fertha oenach la hUltu im-Maig Mur-
themni, ocus ba^'hairi 'no fertha leu fobith tabarta do chäch
a chomraime ocus a gascid do gres cecha samna. Ba bes leu 10
dan diag inna comraime ferthain iud öenaig, i. rind aurlabra
cech fir no marbtais do thabairt inna m-bossä,n, ocus dobertis
aurlabrai na cethrse do ilugud na comram hi sudiu, ocus do-
bered dich a chomram and sin ös aird, acht bä cach ar üair.
Ocus is amlaid dognitis sin ocus a claidib for a sliastaib, in lö
206 VIII Serglige Couculaind.
tan dognitis in comram. Ar imsöitis a claidib friu, in tan
dognitis güchomram. DeithbiV 6n, ar no labraitis demna fria
dia n-armaib, conid de batir comarchi forro a n-airm.
3. Tancatar Ulaid uli dochom ind oenaig acht dias namma,
5 i. Conall Gemach ocus Fergus mac Roig. „Ferthair a n-
öenach" ol Ulaid. „Ni firfidir*', ol Cuculainn, „co ti Gonali
ocus Fergus**, fo bith ba haiti dö Fergus ocus ba comalta Co-
nall Gernach. Asbert Sencha iarom: „Imberthar fidcella dun
coleic, ocus canitir drechta, ocus agat clesamnaig**. Dognither
10 iarom ani sin. A m-bätar and iarom, tairnid enlaith forsin
loch ocaib. Ni batar i n-]&re enlaith ba c^ini.
4. Batar imtholtanaig na mn4 im na heönu imdarubart
(sie) fair. Gabais cäch dib immarbaig ammuin a celi im
gabail na n-en. Asbert Ethne Aitencäithrech hen Concho-
15 havr: „Asagussim en cechtar mo da güaland (p. 43^:) dind
enlaith ucut**. „Assagussem uli** ol na mnä, „ani sin**. „Mä
gabtair do neoch, is dam-sa ceta gebthar** ol Ethne Inguba
ben Conculaind. „Cid dogenam?" ol na mnL ,JNinsa'*, for
Leborcham ingen Oa ocus Adairce, „riga-sa üaib do chuinchid
20 Conculaind.
5. Luid iarom co Coinculaind ocus asbert fris: „Is ail dona
mnäib ind eoin ucut üat-siu**. Atetha a claideb do imbert
turri. „Ni fogbat merdrecha \Jlad anaill acht foraim en döib
do thabairt fornd indiu**. „Ni cöir duit em** for Leborcham
25 „füasnad friu, ai* is triut atä in tres anim fil for miiäib Vlad,
i. guille**. Ar it e teora anmi fil for mnaib Ulo^, i. clüine
ocus minde ocus .guille. Ar cech hen ro charastar Conall
C/rnach, ba clöen; cach hen daw ro chara8tä.r Cüscraid Mend
Macha mac Conchobair, dobered forminde for a erlabrai;
30 at^ samlaid, cech hen ro charastar Coinculaind, no goUad
iarom a rose fo chosmailius Conculaind ocus ar a seirc, ar h&
30 Concul. Lü.
Yin Serglige Conculaind. 207
d&n do-som, in tan ba hole a menma, uo slocad iudala suil,
conna roched corr iuna cind, do teirged indala n-4i immach
commeit chori cholbthaigi.
6. „Indel dun in carpat, a Laich I'* ol Cuculaind. Ind-
us Löeg iarom in carpat, ocus teit Cuculaind sin carpat 5
OCU8 ataig taithbeim dia claidiub döib, co ruildetar a m-bossa
ocus a n-eti dind usciu. Nos gaibet uli iarom ocus dos her-
tatdr leo, ocus fodailsct dona mn4ib, conna ra bi ben nad
rissed d4 en diib acht Ethne Ingubai a höenur. T&iüc de
iarom co a mnäi fessin. „Is'olc do menmsi^' ol Cuculaind 10
fria. „Ni olc" ol Ethne, „üair is uaim fodailter doib. „Is
dethbir dait" ol si ^fiii fil diib mnäi nachit charad no nä beth
cuit dait, uair mdd messi, ni fil cuit do nach ailiu innium-sa
acht duit-siu th' oenur**. „N4 bad olc do menma tra", ol
Cuculaind. „Dia tisat eoin Mag Murthemni no Boind, in da, 15
en ba haildem dib, dut icfat.^
7. Ni bo chian iarom» co n-accatar da en forsind loch»
ocus rond dercoir etorro. Cansit ceol lu-bec. Torchair cot-
lud forsin slög. Atraig Cuculaind a n-docom. „Dia cois-
tithe frim/' or L£§g ocus ol Ethne, „ni rigtha chucu, tir itä 20
n&ch cumachta for a cul na n-en sa. Atethatär eoin dam-sa
chena'S „In doig bat dorn eligud-sa 6\\?^ ol Cuculainn.
„Gaibthi cloich isin tailm, a Löigl^^ Geibthi Ij<>eg iarom
('p. 44»:) cloich ocus dobeir isin tuilm. . Dos leci Cuculaiim
cloich foraib. Focairt imroll. „Fe araa;!" ol so. Gaibid cloich 25
n-aile. Dos leic döib, ocus luid seocu. „Am trüsa tra," ol
se, „ö gabus-sa gaisced, ni ro la imroll mo urchur cussin
diu". Fochairt a chroisig fwrro, colluid tre sciath n-ete iij^
dala heoin la sodain. Lotair foa lind.
8. Dotha§t Cuculainn iarsin, 6o tard a druim frisin liic, 30
ocus ba hole a menma leis, ocus dofuit cotlud fair. Co n-
1 banolc LÜ. i8 cotlad LU.
208 VIIl Serglige Conculaind.
accai in da mnäi cucai, indala n-ai brat üaine impe» alaili
brat corcra coicdiabail im sude. DoUaid in hen cosin brot
üane chucai ocus tibid gen fris, ocus dobert beim dind ech-
ücisc dö. Dothset alaili cucai dan ocus tibid fris ocus nod
5 slaid fön alt cetna, ocus batäx fri dana möir oca sin, i. cech-
tar de immascch * cucai beus dia bualad, co m-bo marb acht
bec. Lotir üad iarom.
9. Arigsitar Ulaid uli auf sin ocus asbertatär, ara n-duscide.
„Acc", ol Fergus, „nachiu glüasid, res atchi". Atracht iarom
10 trena chotlud. „Cid dot röqpd?*' ol Ulaid fris. Ni ro fet
iarom a n-acallaim. „Nom barar^ for se „dom sergligu, i. don
Teti Bricc, na h& do Dun Imrith no do Diin Delca". JSfot
bertar do saigid Emiri do Dun Delca" for Ls§g. „Aicc", ol
se, „mo breith don Teti Brie". Berair ass iarom, co m-böi co
15 cend m-bliadna isin magin sin cen labrad fri nech etir.
10. Lathi n-and resin t-samfuin aile cind bliadna, a m-
bätar Ulaid imbi isin taig, i. Fergus etir ocus fraigid, Conall
Gemach etir ocus crand, Lugaid Reöderg etir ocus adart,
Ethne Ingubai fria chossa, a m-batar iarom fön samail'sin,
20 tänic fer chucu isa tech ocus dessid forsind airiniuch na im-
dai i m-böi Guculainn. „Cid dot tucai and sin?^' ol Conall
Cernach. „Nin$a^ ol so. „MM ina släinti ind fir fil sund
ro bad chomairche ar Ultaib ulib, inid i lobrai ocus i n-fng&s
dan atä, is möo de as comairche airihiu. Nf agur nech iarom,
25 uair is dia acallaim* dodeochad". „Tathut ffi§lt6, nf aigther
nil« ol Ulaid.
11. Atraig iarsin inua sesam ocus gabais doib inna randa
sa sis iarom:
„A Cuculaind fot galar ni bo sirsan in t-anad,
30 not icfitis, diamtis lat, ingena Aeda Abrät.
Asbert Liban immaig Cruaich bis for deis Labrada Luaith,
ro bad cridiscel la Faind coibligi fri Coinculaind. 4
27 randu LU,
VllI Serglige Conculaind. 209
Ro bad iiimain lä, mäd fir ricfed Cuchulaiiid mo thir,
- rambiad arcat ocus ör, rombiad mör fina do öl.
Diammad chara dam cose Cuchulaind mac Soalte,
i n-atcoimarc ina süan bes atcoad ceu a slüag. s
I m-Maig Murthemni siit teis aidchi samna, nib ainles, 5
dorn ficfe uaim-se Liban a Cuchulaiud cot galar/^
A cd. c.
12. „Coicb thussa?" ol lat. „Messi Oengtre mac Äeda
Abrät" ol se. Luid üadib iarom in fer, ocus ni fetatar, cia
deochaid no can don luid. Atraig Cui^ulaind ina sudi iai*om 10
ocus labrais iarsin. ^k mithig em" ol \}\aid „ani sin isnith*
cid a n-dot rönad." „Atconnarc em" ol se „aislingi immon
samain in n-uraid." Adfet doib uli Bmal atchonnairc. „Cid
dogentar di sudm a popa Choncobair?" ol Cuchulaind. „Do-
gentar" ol Concobar „orta, co ris in corthe cetna." 15
13. Luid Cuchulaind ass iarom, <3o ränic in corthe, co
n-accai in mnäi bruit üani clmcai. „Maith sin, a Cuchulaind"
ol si. „Ni maith diin em. Cid ior twrusi chucnnd in n-uraid?"
ol Cuchulaind. „Ni du for fogail em" ol si „dodeochammar-ni,
acht is do chuinchid for ciiratraid. Dodeochad-sa em dot 20
acallaim-siu" ol in be^i „o Faind ingin Aeda Abrät; ros leci
Manandan mac Lir, ocus dorat seirc duit-siu iarom. Libyi
daw m'ainm-se fein.* Timarnad duit iarom 6m celiu, o La-
braid Luathlam ar claideb: Dobrra deit in mnai ar debaid
n-oenlai leis fri Senach Siaborthe ocus fri Ecdaig n-Iüil ocus 25
fri Eogan n-Inlnr." „Nimtha maith em" ol se, do chath fri
firu indiu". „Bid gar üar ani sin," or Liban, „bia slan, ocus
doformastar deit a n-dotesta dit nii-t Is denta dait ar La-
braid ani sin, ar is e Icech as dech di ocail) domain". „Ci-si
airm hita side?" for Cuchulaind. „Ita i m-Maig Meli" ol si. 3ü
Js ferr dam-sa techt leth n-aill" ol ind ingen. „Tiet Lseg
•
a» celiu LU.
14
210 VIII Serglige Conculaind.
lat" ol Cuchulaind „d'fis in tiri asa tudchad". „Tset iarom"
ol Liban.
14. Lotar iarom, co rancatar co airm i m-boi Fand,
(p. 45*:) Tic iarom Liban dia saigid Löig ocus geibthi ar güa-
5 laind. „Ni raga ass tra, a Loig," ol Fand »^indiu i m-bethu,
acht manit ainge ben". „Ni bo ed as mö ro gnathaigsem dün
cus trath sa" for Loeg „bancomarchi". „Appraind ocus bith-
appraind, nach he Cuchulaind fil it rieht indossa" or Liban.
,3^d maith lim-sa dan, co m-bad he no beth and" for Ls§g.
10 15. Lotar ass iarom, con rancatar töeb na indse, co n-acca-
tar in lungine credume forsind loch ar a cind. Tiagait iarom
isin lunga ocus tiagait isin n-insi ocus lotar do dorus tige, co
n-accatar in fer chucu. Is and asbert Liban fris:
„Gate Labraid Luathläm ar claideb as cend m-buden m-büada,
15 buaid üas ehret charpait glinni dercas rinni ruada."
Frisgart dissi in fer iarsin co n-epert so fria:
„Atä Labraid luithe cland ni h& mall bid imda
tinol catha cuirther 4r dia* ba lan Mag Fidgse." 4
16. Tiagait iarom isa tech, co n-accatar tri coecto im-
20 dad is tig, ocus tri coicait ban indib. Fersait ule faelti fri
Löeg. Is ed asbertatar uli fris:
„Fochen duit a Loig diag neich las tudchad
ocus 0 tudchad is dit döig fesni."
„Cid dogena fecht sa a Loig?" for Liban. „In raga do
25 acallaim Fainde coleic?" „Ragat, acht co fiasur in n-airm at4".
„Niwsa. Atä i n-airicul fo leith" ol Liban. Lotar iarom dia
hacallaim ocus ferais side fselte friu ton innas cetna.
17. Fand din ingen A'eda Abrät, i. sfed tene, is he tene
na süla, in mac imlesei); fand iarom ainm na dere doths&t
18 chuchu Lü.
VIII Serglige Conciilaind. 211
tairis. Ar a glaini ro ainmniged disi sin ocus ar a cöimi, ar
ni böi isin bith frisa samailte cheua. In tan m-bätar and
iarom, co cüalatar culgaire carpait Labrada dund insi. „Is
olc mewma Labrada indiu" ol Liban. „Tiagam dia (pag. 45^:)
acoallaim". Tiagait ass imraach ocus ferais Liban faelti fris, 5
CO n-epcrt:
[RJ „Fochen Labraid Luath law ar claideb
comarbse buidne snede slegaige
slaidid sciathu scailid gou
crechtnaigid curpu gonaid soeru 4 10
saigid oirguiu aildiu innaib*
manraid slüagu sreid müine*
fobartach fian fochen Ldbraid.^^
Foch. Lab.
18. Nis frecart Labra/d beus, ocus asbert ind ingen 15
atheruch:
[R.] „Fochen Labraiä Lüath lam ar claideb augra
urlara do rath rurtoch do chdch saigthech do cath
crechtach a thöeb cundail a briathar brigach a chert
cartach a flaith laimtech a des diglach a gus 20
tinbecÄ la eochu Labraid fochen.
F. L.
Ni ro regart beus Labraid; canaid si läid n-aili aflF-
ridissi :
[R.] „Fochen Labraad Lüath lam ar claidem 25
l£§chdu ocaib uallchu murib
manraid gossa gniid cathu
criathraid öcu tocbaid lobru
taimid triunu fochen Labraid."
F. L. 30
19. „Ni maith a n-asberi a ben" ol inti Labraid, conid
and asbert:
13 Labraid oni. Lü.
14*
212 VIII Serglige Conculaind.
[R.] „Ni ual na hüabur dam a ben
TLBjch ardarcnid mellchai mescthair ar cond
rechmi cath n-imrind n-imda n-imamnas
imberta claideb n-derg ar doruaib desaib
5 tuathaib ilib oenchridiu Echdach lüil
ni tanbi nach n-üall. ni uall ni üabar dam a ben/^
•
20. „Bad maith lat do mmma tra" ol in ben or Liban
fris (sie). „Atä Loeg ara Conculaind sund, ocus timamäd
duit üad, dot icfa slög üad:" Ferais Labraid felti fris iarom
10 a n-asbert: „Fochen duit a Läig fo bith na mnä las tänac
ocus in chaich o tudchad. Do duit do tig a Läig** or Lshraid
„ocus ragaid Liban it diäid."
Tic Lseg ass iarom co Emain ocus adfet a scela do Choin-
culaind ocus do chach olchena. Atraig Cuchulaind iarsin na
15 sudi ocus dobeft läim dar a agid ocus acallais Laeg co gle,
ocus ba nertiti leis a menma, na scela adfiadar do in gilla.
21. (P. 46*:) B4i dan terchomrac oc cethri oUchoece-
daib hErend ind inbaid sin, düs in faigbitis nech bad toga leo
dia tibertis rigi n-Erend. Uair ba hole leo tilach airechais
20 ocus tigernais hErend, i. Temair, a bith cen rei^htgi rig forri,
ocus hk olc leo na tüatha cen smacht rig oc coc^'rtad a co-
trebi. Ar batar fir hViVend cen smacht rig forro fri re secht
m-bliadan iar n-dith Conaire i m-Brudiu Dä.derca cussin mor-
dail sin cethri cöiced n-Erend hi Teraraig na rig hi tig Erc
25 mic Corpri Niadfer.
22. At lat so immorro rig bätar isin dail sin, i. Medb
ocus Aflill, Cüroi ocus Tigeniach Tetbannach moc Luchtai
ocus Find moc Rossa. Ni dentäis iarom ind fir sea comairli
rig fri Ultu, fo bith ar is d'öcnoentaib bätar ind fir se hi cend
30 Vlad. Dognither iarom tarbfes leo and sin, co fiastais esti,
cia dia tibertais rigi.
17 oc crethri LU.
VIII Serglige Conculaind. 213
23. Is amlaid dognithe in tarbfes sin, i. tarb find do
marbad ocus öen fer do cathim a satha dia eöil ocus da en-
bruth), ocus cotlud do fön saith sin ocus ör firindi do cantain
do cethri di-udib fair, ocus atchithe do i n-aslingi innas ind
fir nö rigfaide and asa deilb ocus asa te^rascbail ocus innas ind 5
oprid dognith. Diuchtrais in fer asa chotlud ocus adfiadar
a res dona rigaib, i. möeth oclaech sser sonairt co n-da cris
derca tairis, ocus se os adart fir i sirc i n-£main Macha,
24. FaidiU'r iarom techta frisin co Emain. Is and sin
bätar IJlaid ina twrchomruc im Choncob«r i n- Emain in tan 10
sin, ocus Cuchulaind ina seirgligu and. Atfiadat a sccia do
Choncobwr ocus do mathib \J\ad olchena. „Fil linni mac sser
soceneoü fon samail sin" ol Concobwr, „i. Lugaid Reoderg mac
Na tri Find Emna, dalta Conculaind, fil os adart na himda
thall anuie oc urgartigud a aiti, i. Conculaind, fil hi sirg. 15
Atraig Cuculaind andaide ocus gebid for tecosc a daltai, conid
and asbert:
(P. 46^:) Brfathartheeose Coneulaind inso.
25. Nir bat taerrrechtach debtha deue doergairce. Nir
bat disctV döichlech diummasach. Nibbät ecal ocal opond esa-
main. Ni pät taime omain mandartha mesctha.* Ni bat derg- 20
nat colla* coirme hi tig nirech.' Ni bat ilfurig im irad n-ech-
trand. Ni säis ddine dochlu dichumaing.* Ni iadat iubaili for
etechtu ail. Airliter cwmni cöich comarbai cre. Cuibsigter
sencaid sin co firinne fiu hit fiadnaisi. Finnatar bethamain
brathir sceo mbroga.* Mrogatar genelaigi ges ci üa genitir 25
gein.* GsLirter bibeoaigter fri oethu. Airm irro trebsat mairm.*
Mäinigt^r comarbai for athechtu thoich.* Tocomlüat anfini co
anemthe nert.*
26. Ni fresnesea co labur. Ni aisneisea co glörach. Ni
fuirse. Ni chuitbe. Ni faitchither senori. Ni pä mithom- 30
214 VIII Serglige Conculaind.
tinach o neodh. Ni geis co ansa. Ni ettis nech cen a do-
manches. Caiii öis. Cäin era. Caia airlice. Bat umal münta
ö gsethaib. Bat cwmaecli coisc öt senaib. Bat seichmech riaglä.
athardai. Ni pat liarcraidech im chardiu. Bat gusmar im
5 uaimtiu. Ni pa frithenecli debtlia hit ilchomraicib. Nir bat
scelach athcossanach. Ni faisce. Ni thaiscQ ni. Ni ba torba.
Gonsecha do cursachad i gnimaib antechtai. Ni chomainse
th' irinne ar thoil daine. Ni bat athboingid, ar nar bat ai-
threch. Ni bat comromach, ar na bat miscnech. Nir bat
10 lese, ar nar bat meirb. Nir bat roescid, ar na bat doescair.
Ar-dot-chuibdig fri sechem na m-briathar sin a mic?"
27. Is and asb^t Lugaid in so sis fri Coinculaind:
„Ed as mait a m-bith ule,* arin festar cach dune,
no CO teseba* ni de, firfaider mädurise."
15 Luid Lugaid iarsin frisna tochtaib co Temraig, ocus gon-
garar (sie) garm rigi do, ocus fais hi Temraig ind aidchi sin,
ocus luid cach dia mewnat iarsin.
28. Imthusa immorro Conculaind iss ed adfiastar sund coleic:
(P. 47 •:) „Do duit uaim a Läig** for Cuchulaind „co airm hi ta
20 fimer, ocus innis, condat mnä sidi rom thathigset ocus rom
admilset, ocus apair fria is ferr a chach itosa, ocus ts6t dorn
indnaigid." Is and asbert in gilla oc nertad Conculaind inso:
„Mör espa do Isßch laigi fri süaii serglige.
ar don adbat genaiti sesa a Tenmag Trogaigi.
25 Condot rodbsat condot chachtsat
condot ellat eter briga banespa.
Diuchtra a terbaig andregoin
ar dotset do lochbriga eter argaib erritib.
Condot rudi sudi n-ög.
21 genaiti: i. mua a Tenmag Trogaigi: i. aMaigMcll. ^7 diuch-
tra: i. erig a terbaig andregoin: i. a galar bansidi. 36 do loch-
briga: i. do la3chbriga erritib: i. anradalb {Glossen in LU),
VIII Serglige Conculaind. 215
condot chellti condot chiürthi margnimu.
Dia focart luth Labrada a fir rudi atrai co ro pat mor.
Mör e.
29. Teit in gilla iarsin co airm i m-böi fimer ocus ad-
fet amaü boi Guchulaind. „01c duit-siu a gilli", for si, „ar is b
tu taithiges in sid cen feib ica do tigerua d'agbäil lat. Truag
d'Ultaib" for si „cen sii*tin a marica. Dia m-bad Couchobur
credbaigte, no Fergus ni thastar süan, no Conall CernaoÄ
tabsat crecfata, is Guchulaind cobarthe." Gachain-si iarom läid
la sodain fon cruth sa: 10
„A mic Riangabra förirl cid menic imthigi in sid,
ni moch doroich let ille icc mic delba Dechtere.
Tniag d'ültaib co lin garta etcr aite is chomalta
cen siriud in domain duind d'icc a carat Gonculaind. 4
Mäd Fergus no beth issüan dän iccad aicned oendrüad, 15
ni biad moc Dechtere i fos, co fagbad drui dia tomos.
Dia m-bad he Gonall chena fris m-b^ crechta is cneda,
no sirfed in Gü in m-bith m-bras, co fagbad liaig da leges.
MM do L£§gaire Büadac% tisad dg bdd imuallach,
no sirfed hErind na n-iath d'ic mic Gonnaid mic Iliach. 20
Da m-bad do Gheltchar na celg tisad süan ocus sirserg,
ro bad astrach aidchi is lä eter sidaib Setantä. 12
Da m-bad Furbaidi na fian no beth illige lanchian,
no sirfed in domon n-dron, co fagbad a thesarcon.
Atbathsat sluaig side Truim, ro scarsatar a morgluind, 25
ni thet accu dar cona* 0 ro gab süan sithbroga. le
Uchan do galur nom geib ö Ghoin cherda Gonchobairl
is^th rem chridi is rem cnes, dia tisad dim a leges.
1 condot chellti: i. conderna LU. % Idth oder läth LUy lüth 0' Curry
18 inmith mbras Lü. 26 O'Curry vermutJiet ancü („the Hound"):
eher wohl ar Cd.i
216 Vm Serglige Conculaind.
Uchan is crü mo craide! serg for märcuch in maige!
conna toraig sund ille d'oenuch Mage Murthemne. »>
Is d^ na tic a liEmain daig na delba ron dedail,
is merb is is marb mo guth, daig ata-som fö drochcruth.
5 Mi is rathe is bliadam cen chotlud fö chomriagail
ccn duini bad bind labra ni chüala a mic Riangabra.*^ 2^
A mic R.
30. Tanic fimer rempi co hEmain iarsin d'innaigid Con-
culaind ocus dessid issind imd&i i m-b4i Cuculaind, ocus ro
10 bäi ca räd: „Is mebul duit" or si „laigi fri bangräxl, uair
dogenad galar duit sirUgi^^ Ocus bäi ca acallam ocus ro
chan läid:
(P. 47^:) „Erig a gerait Ulad, roddüsci suan slän subaeh
deci rig Macha mo cruth nit leci re rochotlud.
15 Deca a gualaind \&n do glain, deca a chunm co comraim,
deca a chairptiu cinuit glend, deca arretha fian fidchell. 4
Deca a churadu cö m-brig, deca a ingenraid n-ardmin,
deca a rigu remnaga, deca a rignu dermäral
Deca tossach gemrid gluair, deca cach ingnad ar n-üair,
20 deca let iss ed fot gni a fuacht a fot a hamlil s
Is meth ni maith cotlud trom, is mertan ar n-ecomlond,
is loim for saith suan hi fat, tanaisi d'ec eccomnart.
Rodusig suan sid ar n-öl* telci ri robruth romör
ilar m-bria^ar m-bläith rot char erig a gerit Ulad!" 12
25 Erig a. U.
31. Atracht iarom Cuchulaind iarsin ocus dorat laim
dar a agid ocus ro chuir a mertnigi ocus a tromdacht de
ocus atracht iarsin ocus tanic remi iarsin, co m-böi i n-airbi
2 muge LU. 2i bria LU. brian 0' Curry.
/ ■ '
VIII Serglige Conculaind. 217
ro fr. Co n-acca chuci iarsin Liban, ocus ro r&id ind ingen
friss ocus bai oc a thöcuriud din t-sid. „Ci-si airm hi tä La-
braid?" ol Cuchulaind. „Ninsa," ol si:
„Ata Labraid for lind glan dia n-aithiget buidni bau,
ni ba scith let techt dia tuaid, mäd ar fis Labrada Luaith. 5
Läinid tech ades tind ben cetleolach inti asidfet/
coTcair co n-aldi datha samail grüadi Labrada. ^
Crothid conchend catfaa ceirp fiad a chlaidib thana deirg,
bruid idüu buden m-b£§th, brisid sciathu leima Isech.
Li sula a ebnes isin tres, ni maird cairdiu a foramies,* 10
inrice feraib side, fer ro selaig mör mile. »
Lsßchdu ocaib, amru sceöil, ro siacht tir Echach luil,
folt fair amäl flesca öir, bolad fina lia anöil.
Amru feraib fuabair nith is garg fri ciana cocrich
riadu curach ocus graig sech iiiis hi ta Labraid. i» 15
Fer CO n-ilur gnim dar 1er Labraid Lüath lam ar cläideb
ni(fi)^and con roithi de* is fulang süain sochaide.*
Srian muinci dergöir fria graig ocus noconed* namma
twrid airgit ocus glain, iss ed fil is tig hi ta. i6
Ata L. f. 20
32. „No CO rag-sa** ar Cüculaind „ar cuiriud mnä". „Ti-
ced iarom" ar ind ingen „Loeg and süt d'is cech reta," „Tiat
iarom" ar Cüculaind. Atralacht Loeg iarom lasin n-ingin,
ocus dochuatar do Maig Luada ocus don Biliu Buada ocus
dar Oenach n-Emna ocus i n-Öenach Fidga, ocus is and side 25
bäi Aed Abrät cona ingenaib. Eeraid Fand failte fri Loeg.
„Cid dia m-bäi Cuchulaind cen tiachtain?" or si. „Nir bo aU
leiss tiachtain ar banchuriud: ocus dan co fiunad, in uait-siu
ro siacht fis dö." „Is uaim," ar si, „ocus ticed co lüath diar
saigid, ar is indiu curthir in cath^^ 30
10 Für maird lies mairn, vgl. iffird für iffirn 8. 193.
218 VIIT Serirliffe Conculaind.
33. Luid Ls&g atheroch co airm i m-boi Cuchulaind
ocus Fand malle fris. „Cinnas sin a Löig?" ar Cuchulaind.
Ro frecair Laeg ocus ro radi: „Is mithig techt," ar se, „uair
ita in cath oc a ferthain indiu^S ocus is amlaid ro böi oc a rad,
5 ocus ro chan laid:
(P. 48 *:) „BsOnsLO-ssi rem rebrad ran bale ingnad, ciar bo gnäd,
conuici in card fichtib drong hi fuar Labraid lebarmong.
Co fuarusa he sin card ina sudi milib arm,
mong buide fair, alli dath, ubull oir oc ä ladad. «
10 Co rom aichnistar iar aim alleind chorcra coicdiabaü^
atbert rim, in raga lim don tig hi fail F»lbe Find.
Atät na d4 rig is tig Failbe Find ocus Labraid,
tri coecait im chechtar de, is e lin imi oentaige. s
Coeca lepad na leith deiss ocus coeca airi des,*
15 coeca lepad na leth cldi ocus coeca aeri di.
Colba do lepthaib cröda üatne finna forörda,
issi caindell ardus-tä in lia lögmar lainerdä. i»
Atat ar in dorus tiar insinnait* hi funend grian
graig n-gabor n-glas, brec.a mong, is araile corcordond.
20 Atdt ar in dorus sair tri bile do chorcor glain,
dia n-gair in enlaith büan blaith don mocraid assin rigräith. i«
Ata crand i n-dorus liss, ni hetig cocetul friss,
crand airgit ris tatin grian, cosmail fri hör a roniam.
Atat and tri fichit crand comraic nad chomraic a m-barr,
25 biatar tri cet do csich crund do mos ilarda imlum.' «o
Ata tipra sin t-sid threll cona tri coectaib breclcnd,
ocus delg öir cona li i n-öe cecha breclenui.
Dabach and do mid medrach oc a dail ibr in teglach,
maraid beos, is büan in bes, conid bithlan do bithgres. w
6. 7 Für card lies carn, vgl. iffird für iffiru S. 193.
VIII Serglige Conculaind. 219
Ita ingen is tig trell ro derscaig do mnaib £rend,
CO fult budi thic immach, issi alaind illänach.
In comrad doni ri cAcb, is alaind is ingnatb,
maidid cridi cecb duni dia seirc is dia inmuui. sd
Atnibairt ind Ingen trell: coich in gilla na haichne//e, 5
masa tfaü, tair bic ille, gilla ind fir a Murthenuio.
Dochüadusa co foill foill, rom gab ecla dorn ouöir,
atbert rim, in tic ille oenmac digrais Dechtere. s»
Mairg nä decbaid o chianaib, ocus cach ic d iarrair,
CO n-aiccd, immar ita in tecb mör atchonnaro-sä. 10
Da m-bad lim firiu ule ocns rige breg m-bude,
dobmiind — ni läthar lac — ar gnais in bale ränac.**
Ran. r.
34. „Is maith sin" ar Cüculaind. „Is lüaith" ar Löeg
„ocus is coir dul dia riachtain ocus is maith cach m issin tir 15
sin", ocus is and asbert Loeg beös fris-seom ic innisin oibniusa
in t-sida:
„Atconnarc tir sorcha sjfer inua r&iter gö nä cloen,
£1 and ri rüamna buden Labraid Lüath lam ar claidcb.
Oc techt dam dar Maig Lüada domm ärfas Bili Büada, 20
ro gabus immaig denna la dänatraig imchenna.* ^
Is and atrubairt Liban isin baliu irra bammar, ,
ro bad inmain lern in firt, dia m-bad Chü no beth it rieht.
Alaind bantrocht buaid cen cacht' ingena Aeda Abrät,
(p.48*) delbad Fainne füaim colli ni ro acht rigna nä, ri. 25
Atber üair is lim ro clos sil n-Adaim cew imarbos
delbaid is Faiime rem re na fil and allethete.
Atconnarc Isechu collf co n-armmaib ic imdibi,
atconnarc etach n-datha no co n-errod anfiatha. is
220 VIII Serglige Conculaind.
Atconnarc mna feta ic fleid, atconnarc aningenraid,
atconuarc gillu gläua oc imtocht ind fid dromma.
Atcouuarc s§s ciüil is tig ic aerfitiud dond ingin,
man bad a lüas tisa ammach/ dorn geiitais co hetrcörach. i6
5 Atconnarc in cnoc ro büi alaind ben Eithne Ingubai,
acht in ben atberar sund beres na slüagu asa cund.^
At m.
35. Luid Cuchulaind lee iarom is tir ocus bert a charpat
les, CO rancatär in n-insi. Feraib Lohraid f8§lti friü, ocus fersi
10 in bantrocht uli, ocus ferais Fand dan fselti sinredaig fri Coin-
culaind. „Cid dogentar sund hi fecht sa?" ol Cuchulaind.
„Ninsa," or Lahraid, „iss ed dogenam, regmai, co rolam cor
imon slüag/^ Tiagait ass iarom, co rancatar tor na slüag ocus
CO rolsat süil tairsiu, ocus h& dirim leö in slüag. »JEirg ass
15 hi fecht sa" ol Cuchulaind fri Lahraid, Luid Labraid ass
iarom ocus anais Cuchulaind ocon t-slög. Fanöcrat in da fiach
drundechta. Dogensat in t-sluaig. ,Js doig,^ ol in slüag, ,,in
rlastai'tha a hErind, iss ed terchanait ind fiaich.^
36. Dos sennat in t-slüaig iarom, connä. füair ined leö
20 is tir. Doths&t Eochaid lüil iarom do inlut a lam don tiprait
matain moch. Atconnairc Cuchulaind iarom a gualaind tresiu
cochull. Doleci gai do, con luid trit Ro marb triar for tri-
, chait dib a oenur. Tofobairt iarsin Seiiach Siabortha, ocus
ferait mor gleo, ocus marbthus Cuchulaind iarom. Tic La-
25 hraid iarom ocus mebais riam forsna slogu. Ro gäid hahraid
do anad dind imguin. „Atagamar tra" for Loeg „in fer d'im-
hert a ferci fornd, üair nach lör leis di cath füair. Tiagar**
for Loeg „ocus inlit^r teora dabcha üarusci do dibdüd a brotha.
Li cetnä dabach i tet, fichid tairse; in dabach tanaise, nis fo-
30 daim nech ar a tes; in tres dabach, is comso a tes."
37. In tan atconcatar na mn4 Coinculaind, is and cär
chain Fand in so:
17 zu lesen druidechtaV
VIII Serglige Conoulaind. 221
„Segda cairptech ddcing rot, ceau amulach is 6c,
aJaind lüadam luades blai* fescur iar n-öenuch FidgaL
Ni oeol side seol fod gain, is fprdath fola fil fair,
cronan canas [carpat] chreit, focanat roith a charpait. *
Eich fil fö charput glinne, anfrim cein cor da sille, 5
ni fuair a samail di graig, it lüathidir gäith n-erraig.
I
Imbeir cöic deich ubuU öir, 6s clesit for a anoil,
ni fuair a samail di rig eter min ocus anmin. s
Fil i cechtar a da grüad tibri derg smal cru rüad,
tibri uani, tibri gorm, tibri corcra dath n-etrom. 10
Fil secht suilse ar a rusc, ni scel fdcbala hi lusc,
imdenam sula saire, abratchair duba daile. i^
Fil for a chend cid f6 fer atchlos f6 Erind imbel,
tri foiltni co saine dath, gilla 6ac amulach.
Claideb russi roindes crii cona imdurnd airgdidu, 15
sciath CO m-buallaib 6ir budi ocus co m-bil findruine. i«
Cingid dar firu in cach tind, imtheit i n-äg i n-eslind,
ni fil dobairde cruaid laind as chosmail fri Coiiiculaind.
Cuchulaind dothsfet ille in t^6clfiech a Murtemne,
is iat dorat sund hi fat ingena Aeda Abrät. 20 20
Broenän fola fota fland la toeb crand comarda de,
uallach uabrech ärd la gol, mairg fri siabra sel^'
38. Ferais Liban fselti fris iar tain, co n-and asbcrt in so sis:
(P. 49 *:) jJFochen Cuchulaind torc torachtaide
mal m6r Maigi Murthemni 25
6 Die Lin. 4. 10. 12. 14 klein gedruckten Wörter und Buchstaben
fehlen im Facsimile von LU. und sind O'Curry's Text entnommen. Da
O'Curry nur carpat lin. 4 in Klammern gesetzt bat, so scheint er wirk-
lich in den übrigen Fällen mehr haben lesen können, als der Schrei-
ber des Facsimile. 24 torc: i. rl LU.
222 VIII Serglige Conciilaind.
mär a m^nma miad curad cathbüadach
ende niad nertlia gäise flandniad ferci
aurlam fri firecrat lath n-gaile Ulad
alaind a li 11 sula do audrib, is foclienl
5 ' Foc. C.
nCesc cid doronais a Cuchulaind?" or Liban fris. Is
and asbert Cuchülaind andaide:
„Tarluciis urchur dorn sleig i n-dünad Eoguin Inbeir,
no con fetwr — sochla set — , in buaid dorignius no in bet.
10 Cid ferr cid messu dorn nirt cosse ni tharlus dorn chirt
urcur anfis fir hi ceö bes nan ärlaid duni beo. 4
Slog find forderg fonnnib ech dorn roipnitar forom leth,
munter Manandan mic Lir cotagart Eogau Inbir.
Immimrous cipe cruth, in tan tanic mo lan lüth,
15 oenfer dia tricha cet conda rucus docliom n-ec. 8
Ro cbuala cueit Echach lüil, i socraidi labrait biuil,
mad fir con fir bes nip cath* in t-wrcur matarlacad.
Tar. u.
39. Foid Cüculaind iarsin lasin n-ingin ocus anais mfs
ina farrad, ocus celebraid hi cind mis di, ocus atbert si fris-
20 sium: „In bale" ar si ,^tbera-8u frim-sa dul it chomdail, ra-
gat-sa." Ocus is and dorönsat comd&il ic Ibur Cind trachta.
Ro innis do Emir ani sin. Dorönta scena acci-side do mar-
bad na ingine. Tanic ocus cöeca ingen lee connici in comdäil.
Is and ro böi Cuchülaind ocus Loeg oc immirt fidchilli ocus
25 ni ro airigset na mnä chucu. Is and ro räthaig Fand ocus
asbert fri Löeg: „Feg-su a Laig ani atchiu-sa?" „Cid in sin?"
ar Loeg. Dercais Loeg, ocus is and ro radi ind ingen in so
i. Emer:
40 [R.] „Feg a Löig dar th'eis
30 oc coistecht frit filet mnä cori ciallmathi
VIII Serglige Conculaind. 223
CO scenaib glasgeraib ina n-deslamaib
CO n-ör fria n-uchtbrunnib cruth cäin
atchichither amal tecait läith gailc dar cathcairptiu
gle* ro söi gne Eraer ingen Forgaill."
[R] „Ni tdgara" ar Cuchülaind „ocus ni coii tora eter. 5
Tair-siu isin creit cwmachta lasin suidi n-grianda.
form dreich-sea fodein ar do-th-esarcainb-sea
ar andrib ilib imdaib hi cetharaird Ulad
ar cia nos baigea iiigen Forcaill a hucbt a comalta
im gnim co cumachta bes ni lfm lamatbair.'* 10
41. kshert beös Cuchülaind:
[R.] „Not sechnaim-sea a ben ama2 sechnas cäch a ch4rait
ni m bim-sea do gse crüaid crithlamach
nach do scian timthanaidi nach t'ferg treith timaircthech
ar is mördolig mo nert do scor ö nirt mnä." 15
y,Cesc trä" ar Emer „cid föd ruair lat-su a Chüculaind
mo dimiad-sa fiad andrib ilib in chüichid ocus fiad andrib ilib
na hErend ocus fiad ses euig ar chcna, ar is fot clith tanac-sa,
ocus fo (p. 49^:) ollbrig do tharisen, ar cia not bagea uall
ollimresan, bes ni päd rith lat-su mo lecun-sa a gillai, cia no 20
üialltl" •
42. „Cesc tra a Emer" ar Cuchülaind „cid ar na leio-
fideä dam-sa mo denus i n-däil mnd? ar chetus in ben-sa, issi
in glan genmnaid gelgasta dingbä.la do dg ilchrothaig ind ingen
sin do thonuaib dar leraib länmöraib, co n-deilb ocus ecosc 25
ocus söerchenel, co n-druni ocus lamda ocus lamthorud, co
ceill ocus cond ocus cabsaidecht, co n-immad ech ocus b6-
thänte, ar ni fil fo nim ni bad toi ria coemchele, na dingned,
cia no comgelltd. A Emer" ar so „ni fuigeba-su curaid cain
crechtach cathbüadach bä dam fiu-sa." 30
*
43. ,3^8" ar Emer „no co n-err in ben dia lenai. Acht
10 lamäthair LU n chond LU.
224 VIII Serglige Conculaind.
chena is alaind cech n-derg, is gel cach nua, is c4m cech ard,
is serb cach gnäth, c4id cech n-ecmais, is faill cech u-aich-
nid, CO festar cach n-eölas. A gillai*^ ar si ,^o bämar-ni fecht
CO cätaid acut, ocus uo bemmis dorisi, dia m-bad ail duit-siu/'
5 Ocus ro bo dograch furri. ,J)arm brethir tra" ar se „is att
ail-siu dam-sa, ocus bid at ail, hi cein bat beo.^
44. „Mo lecud-sa dinl** ol Fand. „Is coru mo lecud-sa"
ar Emer. „Nä tho," or Fand, „messi leicfidir and, ocus is me
ro bseglaiged o chein.** Ocus foröpair oc dogru ocus oc do-
10 menmain moir, ar bä nar lee a lecud ocus dul dia tig a che-
toir, ocus ro buadir in rograd hi dorat do Coinculaind, ocus
is amlaid ro böi oc dogru ocus doroni in laid sea:
„Messe ragas for astur, ce dech lim ar mör gestul,
ce tha nech lin ablad,* ro bad ferr lim tairisem.
15 Ro bad ferr lim bith hi fus dober (?) föt laim cew dobus,*
n& dula — cid ingnad lat — co grianan Aeda Abrät. a
A Emer is lat in fer ocus romela a deig ben,
ani na roich lam cid acht is ecen dam a dütracht.
Mor fer ro-böi com iarraid eter chlitar is diamair,
20 no CO dernad riu mo däl, daig is misi rop iran., s
Mairg doheir seirc tIo duni menestarda dia airi,
is ferr do neoch a chor ass, mewe chartar mar charas.
Cöeca ban tanac ille, a Emer ä,n foltbuide,
do t^crad ar Faind ni fo is da marbad ar andnS. is
25 Atat tri coecait rim la do mnaib aille oentamä
acwm i n-dün immalle, no co treicfitis messe."
Mesc.
45. larsin ro fallsiged do Manandan ani sin, i. Fand
14 tairsem LU. iö dobeth (y(-uii'y, aber die ILmtlachrift hat
ein Längezeichen über der Abkürzung.
Vin Swglige Conculaind. 225
■
Ingen Aeda Abrät do bith i n-ecomland ic mnaib Ulad ocus
a bith CO a lecud do Chöinculaind. Tanic iarom Manannän
anair do saigid na hingini, ocus ro böi ina fiadnaise, ocus ni
ro rathaig nech dib ani sin acht Fand a hoenur. Ocus is and
sin ro gab eiere moir ocus drochmcnmain in n-ingin oc fegad 5
Manandän, ocus dorigni laid:
(P. 50* :) „Fegaid mac Isechraidi Lir do maigib Eögain Inbir,
Manannä,n üas domun dind, ro böi tan rop inmain lim.
Mäd indiu hk digrais niiall ni charand mo menma miiad
is eraise in ret in t-serc teit a heol cew immitecht. 10
lA ro hirsa, ocus mac Lir hi n-grianan Düni inbir,
ro po döig lind cen anad no co biad ar n-imscarad.
Danam thuc Manannan mass, ro bam cele comadas,
no CO berad orm ria lind cluchi erail ar fidchill. 8
Danam thuc Manandan mass, ro bam cele comadas, 15
dornasc döraromthä thuc dam illüag m'imdergthä.
Bäi Bjcum dar fraech immach coeca ingen illdathach,
doratus dö coecait fer cen tar in coecait ingen. 12
Cetra coecait cen miri iss e lucht inn oentigi,
da coecait fer sonmech slan, da coecait ban find follau. 20
Atchiu dar in muir ille — nin acend nach meraige —
marcach in mara mongaig, ni lenand do sithlongaib. 16
Timthecht seochain-ni cose ni acend acht sidaige,
maraid do chiall cech slüag seim, cia beit üait i n-etercein.
Mad messe bä dethbtr dam, däig at bsetha cialla ban, 25
inti ro charus co holl, dom rat sund i n-ecomlond. 20
Celebrad dit a Chu chain aso sind * uait co sochraid,
cen GO tisam dütracht lind is ard cech recht co himchim.
5 et^-e, so nach O^Curnj ergänzt. ig dor a[th]romthä 0' Curry.
Es fehlt eine Silbe. Etwa dor-nasc di örV
15
226 Vin Serglige' Conculaind.
J^rge se6 mithig dam*sa, atä nech risnid andsa,
is mör in tocosol tra, a Läig a mic Riangabrd. 24
Ragat rim cheli fodein, däig no co dingnea m'amreir,
när apraid is ceim i cleith, mäd alic duib-si, fegaid!**
5 Feg.
46. Atracht ind ingen iarsiu i u-diäid Manatmam ocus ro
fer MsLuanndn faelti fria, ocus asbert: „Maith a ingen" ar se
„in ocurnaidi Conculaind bia fodecht sa, no in lim-sa doraga?"
„Dar ar m-brethir em" ol si „fil uaib nech bad ferr lim a
10 cheli do lewmain. Acht" ar si „is let-su ragat- sa ocus ni ir-
naidiub Coinculaind, ar rom threc, ocus araill and dan, a
degduini, ni fil rigain catamail acot-su, ata immorro la Coin-
culaind."
47. O'tconnairc immorro Cuchulaind in n-ingiu ic dula üad
15 CO Mananwaw, ro raid fri Löeg: „Cret süt?" ar se. „Ninsa" ar
Loeg „Fand ic dul la Manannan mac Lir, am corbälic duit-
siu hi." Is and sin tra ro ling Cuchulaind tri ardlem^nd ocus
tri deslemmd Lüacra, corra bi fri re fotä cen dig cen biad
sechnon na siebte, ocus is and no chotlad cech n-aidchi for
20 Sligi Midluacra.
48. Dochoid trä Emer do saigid Concobatr co liEmain
ocus ro iiinis do, Cuchulaind ama? ro boi. Ro fäid Concha-
bor filedu ocus g§s däna ocus drüdi Ulad dia saigid, co fastai-
tis ocus CO tuctais co hEmain leö he. Ro triall som dan in
25 n-8üs n-däna do (p. 50**:) marbad. Ro chansat side brcchta
dmidechta ina agid, co ro gabait a chossa ocus a läma, conos
tanic trell dia ceill. Ro boi seom dan oc cuingid digi chucu
iar sin. Tucsat na drufd dig n-dermait dö. AraaZ atib in dig,
iiir bo chumaiu laiss Fand ocus cech ni doroni. Tucait dan
ao deoga dermait a heta do Emir, ar nir bo ferr ro boi. Ro
1 risnid andsa: i. risnad dolig LU. ii Concul. LCI,
Vin Serglige Conculaind. 227
croth dan Manannan a brat eter Coinculaind ocus Faind, conna
ro chomraiclfs dogres. 49. Conid taibsiu aidmillti do Coinchu-
laind la hs§s sidi siu, ar ba mor in cumachta demnach ria
cretim, ocus ba he a meit, co cathaigtis co corptha na demna
frisna döinib ocus co taisfentais äibfüusa ocus diamairi döib. ö
Amal no betis comarthanach, is amlaid no creteä doib. Conid
frisna taidbsib sin atberat na haneolaig side ocus £§s sido.
Anhang.
Hier verzeichne ich die Stellen, die Stokes um ihrer Verhälformen
wiUen citirt hat, und theile ich ferner mit, wie 0' Curry die schwierigen
SieÜen übersetzt hat. Die Frage- und Ausrufungszeichen in runder
Klammer sind von mir zugesetzt.
Cap. 3. Fo bith etc. St. Ir. Gl 486.
ibid. canitar drechta „Gesänge mögen gesungen werden" St. Beitr.
VII 58.
ibid. agat clesamnaig agant joculatores St. Ir. Gl. p. 44.
Cap. 4, Asagussim etc. ,,I wish a bird on each of my two Shoul-
ders'' St. Ir. Gl. p. 169.
ibid. Cid dog^nam — do chiünchid Conculainn „was sollen wir
thun? sagen die Weiber. Nicht schwierig, sagt L. Ich will von eucti
gehen, um C. zu suchen'* St. Beitr. VII 17. 20.
Cap. 6. iDdlis „conjunxitf* St. Beitr. VII 39.
ibid, CO ruildetar ambossa ocus aneti dind usciu „so dass ihre Füsse
und ihre Schwingen am Wasser hafteten", St. Beitr. VII 13. •
Md. Is dethbir dait — th^öenur „Goodi reason you have, said she,
because there is not among them a woman who would not sliare hei'
love and frietidship toith you; whüst as regards me, no other person
shares my love, but you dlone" O'C.
Cap. 7. cansit „cecinenmt" St. Beitr. VII 43.
ibid. Gaibthi cloich isin tailm „Put a stone into the sling** St. Ir,
Gl p. 112.
ibid, Geibthi Loeg — isintailm „dann nimmt ihn L,, einen Stein,
und legt (ihn) in die Schleuder" St. Beitr. VII 42.
Cap. 8. Dothset Cuchulaind etc. St. Ir. Gl p. 121,
i Coucal. LU. t Conchul. LU,
15 •
S28 Vm Serglige Concalaind.
Cap. 9. nachin glaasid res atchi „do not move him hefare niglW
0*C. Allein atchi ist Verbalfarm, die O'Ctmry mit aithge, aithche,
aidche Fem. (Nacht) verwechselt hat.
Cap. 10. Tathut faelte, ni aigther nf ,,ihou hast welcome, fear not
anything" St Beitr. VII 2. 4^
Cap. 11, Vers 2^ notfcfitfs dfamtis lat „if they were with thee, —
and they would come, — " O'C. Allein es mtiss heissen: sie würden dich
heilen, wenn sie hei dir wären (not-lcfitis).
ibid. Vers 6. Inatconnarc etc. „AU that he has seen in his sleep shaÜ
he obtain without his army" O'C. Allein atconnarc und atcoad kann
doch nur 1. oder 2. Sg. sein.
ibid. Vers 10 a domficfe uaimse Liban „from me shaU he sent {?)
Liban" O'C. „will go from me" St. Rem.^ p, 74. Zu lesen dot ficfe?
vgl. S. 212, 9.
Cap. 12. orta co ris in corthe c6tna „geh bis du denselben Stein
erreichen wirsif' St. Beitr. VII 2.
m
Cap. 13. bia slan — dit nirt „du wirst heü sein (lies: werden) und
was fehlt an deiner Kraft, wird dir zugefügt werden" St. Beitr. VII 64.
ibid. Is denta dait ar L. — domain „dies sollte geihan werden —
hoc faciendum est — von dir für L., denn er ist ein Held, welcher der
beste von den Kämpfern der Welt ist." Beitr. VII 68.
Cap. 15, Vers 2. „Victorious in the hody of a strong chariot, he
looks upon bloody spears" (?) O'C.
ibid. Vers 3. 4. „L. is quickening clans {?), — it is not slow he is erer
iti good [?), — assemhling a hattle, a slaughter will he made, of which ihe
piain of F. wiü he filled" O'C.
Cap. 16. in raga do acallaim — Innairm ati „willst du gehen, um
mit Fand jetzt zu verhandeln? Ich wiU gehen, wenn ich den Ort ken-
nen werde, an dem sie ist" St. Beitr. VII 17. 18. 51.
Cap. 17. „Welcome, L. of the quick hand at sword; the represen-
tative of legions (/) the shooter of light spears (/) the cleaver of shields, ihe
scatterer of heavy spears, the wounder of hodies, the slayer of nobles,
the seeker of slaughters, most heautiful in appearance {y), destroyer of hoste
scatterer of wealth, assaulter of Champions, welcome, welcome L." (?)
O'C. Jedenfalls hat O'C. verkannt, dass slaidid,- scailid, crechtnaigid,
saigid Verbalformen sind, wie schon die davon abhängigen Accusative
beweisen. In der Handschrift weder Interpu/nction noch Versabtheilung.
Cap. 18. „ Welcome, L. of the quick hand at battle-sword; ready
hü stipend, munificent to all, seekful of hattle, wounded his side, faith-
ful Im Word, rigor ous his justice, benign his sovereignty, strong his right
arm, avengeful his deed, gentle to his steeds \?), L., welcome; welcome L."
O'C. In der Handschrift nur nach gus ein Punkt.
Vin Serglige Conculaind. 229
ibid. „Welcome, L. of the swift hand at stofird; most valiant of
warriors, haughtiest of Chiefs, deatroyer of strength, fighter of hcUtle^
exterminator of Champions, elevator of the wedk, suhjugator of the strong,
welcome, L., welcome, X/* O'C, Auch hier sind manraid, gniid etc.
nichts anderes als Verhcdformen. In der Handschrift nur hinter gossa
ein Punkt.
Cap. 19. „It is not haughtiness nor pride, o wifCy nor a high spi-
rit of happiness, that confuses our senses: a hattle approaches {?), of double-
edged spears many^ of danger ous plying of red swords upon the fists
of right and left (!) hands, [equal to] many is the one heart of Echaid
Iuil{?): we cannot have any haughtiness. It ü not haughtiness, it is not
pride in me, o wife!'' In der Handschrift nur hinter nach nüall
ein JPunkt.
Cap. 20» Vor anasbert scheint etwas zu fehlen,
ibid. Fochen duit a Lüg — tanac „ein Willkommen dir, o Loeg, ob
des Weibes, mit dem du gekommen bist^' St. Beitr, VII 10. li.
ibid. ragaid Liban it diaid ,,L. wird dir nachgehen" St. Beitr. VII 19.
Cap. 22. Dognither iarom tarbfes — rigi „dann ist dort ein Stier-
schmauss von ihnen veranstaltet worden, damit sie dabei erführen, wem
sie das Beich geben aolüen^^ St. Beitr. VII 53.
Cap. 23. Diuchtrais — dona rigaiby St. Beitr. VII 69.
Cap. 25. „ You shaXl not he a terrified man (?) in a furious {?), sla-
vishj [oppressive, severe,] (?) fierce hattle. You shall not he flighty, in-
accessible {?), haughty. You shall not he intractahle, proud, precipitate,
passionate. You shall not he hent down {?) by {?) the intoxication (?) of
much (?) weaUh. You shall not he an ale - polluting (?) flea in the
house of a provincial hing. You shall not make many feasts (?) to dis-
pense (?) to foreigners (?). You shall not visit disreputahle people, in-
capable [of entertaining you as a hing] (?). You (?) shall not let pre-
scription dose an iüegal possession. Let witnesses he examined of who
is the heir of the land. Let the historia/ns combvne in truthful a^stion in
your presence. Let the lands of the hreth/ren he ctscertained in their
UfeUme, and their increase {?). If generations have multiplied in bran-
dies, who h€is each been gener ated from? Let them he called up; let
them be revived (?) on oath [that is, their ancient Claims reestäblished (?)
on oaths], The place that the dead [their ancestors] have resided in (?).
Let the heir be preserved in his lawful possession. Let tlie strangers be
driven off it [the patrimowy] by the strength of hattW (?) O'C.
ibid. taemrechtach, Juingt offenbar mit .^toirriachtadh to incite or in-
stigate'^ und „tairrachadh to instigate, to set on the actual commission"
{O'Bon. Suppl. zu CR. Biet.) zusammen.
ibid. ddichlech, etwa O'Beühfs doicheallach churlish, inhospitable?
230 Vm Serglige Conculaind.
ibid. maDdartha, findet sieh hei O'Davaren, s. v. mannar, das durch
sg^eledh {d. t. untie, scatter) erklärt wird; vgl dazu ^^mairnar loosening**
O'BeOly.
ibid. im frand O'C.
ibid. ni siis d&ine doclu y,du soüst nicht gemeine Leute besuchen*'
St. Beitr. VII 46. Dicumäiog kann der Form wegen nicht mit dem Plu-
ral d&iiie verbunden werden.
Cap. 26. y^You will not relate garrulously. You toül not discowrse
noisily. You will not mock, you will not insult, you will not deride old
people. You will not he Hl-opinioned [you wül not suppose illj of any
one. You toül not make difficult demands. You wül not refuse any
one for hiscow. [You wül have] a law of lending^ a law of extortion,
a law of pawning. You wül he obedient to the teaching of the wise.
You wül be recollective of the Instructions of the old. You wiü be a
foUower of the rules of your fathers. You wül not be cold-hearted to
friends, You wiü be strong to your foes. You vnR not be a retorter
of abuse {?) in your many battles. You wül not be a tatüer and abuser.
You toül not waste; you toül not hoard; you will not cdienate. You wül
bear to be reproved for unbecomin^ deeds. You wül not saerifioe your
truthfulness to the wül of men. You wiU not be a releeuer [namdy, of
bondmen and prisoners without security taken for them], that •you be
not repentant. You wül not he a comjyetüor, that you be not jealous.
You wiü not he lazy, that you he not inert. You will not he too im-
portunate, that you he not mean.'* 0*0.
ibid. Ni fresnesea — co gl6rach „du würdest nicht {lies: du soüst
nicht) geschwätzig berichten , du würdest nicht {lies: du sollst nicht) ge-
räuschvoü erzählen'' St. Beitr. VII 52.
ibid. ni g^is — a domanches ^yDu sollst nicht harsch fordern, du
sollst Niemanden zurückweisen ohne seine Kuh*' St. Beitr, VII 46.
Cap. 28. Mör espa etc. „It is great idleness in a Champion to
yield to the sleep of a bed of decline, hecause genaiti [t. e. women] from
T. T. [i. e. Maig Meli] have appeared to you, who overcame you, who
manacled you, who bound you within the power of icUe women; Start
[i. e. arise] out of death [i. e. disease], hy maidens wounded [t. e. by
women of the hüls), for all your strengih has come [i. e. Champion strength],
among warrior Chiefs [t. e. heroes], until you rush to the place of war-
riors — u^ntil you have done [i. e. performed] — untü you have achie-
ved mighty deeds, where active Lahraid leads his rushing men. Arise!
that you may be great.'* O'C. In der Handschrift sind Putücte hinter
serglige, trogaigi, banespa, erritib, 6g ^ margnlmu, mor. Versäbtheüung
fehlt in d^r Handschrift.
atrai coropat mör „stehe auf, damit du gross seiest" St. Beitr. Vit 40. 46. *
VIII Serglige Conculaind. 231
Cap. 29. is C. cobarthe „es ist C, der ihm helfen würde'* St
Beitr. VII 42,
ibid. Vers 12. „Both night und day shouild see ihe journeys^^ 0*C.
Vielmehr: er würde unterwegs sein Nacht und Tag.
ibid. Vers 15. atbathsat „occiderunt** St. Beitr, VII 44.
ibid. Vers 16. „The Hound [Cuchulainn] does not excel hounds, since
he caught ihe sleep of ihe hill of Brugh" 0' Curry, indem er ancii con-
jiciert, dem alten Texte die moderne Form des Artikels ociroyirend.
ibid. Vers 20*- „dass er nicht hierher hommt*^ St. Beitr. VII 47.
ibid. Vers 21. dÄig na delba ron dedail ^jbecause of the [noble] form
wiih which he hos parted" „O'C; „um der Form willen, von der er
sOh getrennt^' St. Beitr. VII 11.
Ca/p. 30 Vers 1 und ebenso Vers 11 ist suan als Ablativ aufzufassen:
erwache aus dem Schlafe.
ibid. Vers 2. „Behold ihe hing of Macha of lavely form (?), he will
not allot€ ihy {?) great sleep*' O'C.
ibid. Vers 46- „Behold the movements of his chess-warriors" O'C.
Vielleicht ist fian-fidchell wie fian-cluiche, ,ff^i^ play" O'Don. Suppl. zu
0*B>. Dict., aufzufassen: sieh ihre Bahnen, ein gutes Schachspiel?
ibid. Vers 8. „Behdld thou that which it produces (?), its cold, its
length, its want of beauty" O'C.
ibid. Vers 11. „Awake thou from ihe fairy sleep thou hast drwnk \^):
cast it off with great, excessive ardour" O'C; „erwache aus dem Schlafe
wirf ihn fort mit Eifer** St. Beitr. VII 42 (mit Weglassung von sfd
ar n-öl).
ibid. Vers 12. Des Versmasses wegen ist die Abkürzung der Hand-
schrift wohl eher zu briathar, als zu brian {0' Curry) zu ergänzen, aber
der Sinn der Stelle ist mir unklar: „many flowery words thou hast
loved** O'C.
€ap. 31 V. 3. „Happy {?) house which a soft (?) woman Orders (P),
cm hundred leamed men in it that are adepts {?)** O'C.
ibid. 7^- „At all points (?) he plies {?) his valour feats^* O'C.
ibid. 8^- „ein Mann der grosse Taufende niederhieb** St. Beitr. VII 11.
ibid. Vers 9. amru sceöil „ihe most famous in story^* O'C. Das
Facs. hat scäol, das Ms. selbst aber sc^oil, vgl. Stokes Rem. on the Facs. p. 11.
ibid. Vers 11. „The most illtistrious of men that seek [?) battle, whose
fierceness is feit {?) by distant {?) boundaries** O'C.
ibid. Vers 11. „Sunfthf glide both boats and steeds past the island
VIII Serglige Couculaind. *
in which resides Labraid** O'C. „Boot und Boss pflegen hei detn Eiland,
auf welclhem L. ist, vorheizukomtnen'^ St Beitr. VII 54.
ibid. 14. „He cleares not [men] tül soxiompeUed {?), he maintadns the
repose of his hosts** O'C,
Cap. 32. No CO ragsa — miia „ich wül nicht gehen, sagt C, auf
eines Weihes Einladung^^ St. Beitr. VII 16.
ibid. Ticed iarom — tiat iarom ar C. „dann lass L. dorthin gehen,
sagt das MädcJien, um jegliches Ding zu erfahren. Lass ihn gehen,
sagt C." St. Beitr. VII 40.
Cap. 33 Vers i«- „1 arrived, in my happy sportiveness'* O'C.
ibid. Vers 9^. „and fifty on their right", 10^- „and fifty on thmr
left (V)" O'C. Was ist airi, aeri?
Und, Vers 13^- „in the place {?) where the sun goes down'' 0*C.
ihid, Vers 19^- „in cwxtact their tops come in contact (?)" O^C.
ibid. Vers 20 <^- „300 werden von jedetn Baume genährf^ St Beitr.
VII 56,
ibid. Vers 31a- dochüadusa Jvi'' St Beitr. VII 44.
ff
Cap. 34 Vers 4. „I passed the flowery i^?) piain wOh two rapid ad-
vancing feet (?)" O'C
ibid. Vei's 9. 10. „I will sag, — for it is I ihat have heard, —
[among] the race of Adam without transgression, the form which is
Fand's j I shall ever say {.'), that there is not among thetn its like*' O'C.
ibid. Vers 12^- „they were not the raiments of men ignoble (?)" O'C
ibid. Vers 16. „ Were it not for the quickness with which I ca$ne out
(?), they would have left me powerless'' O'C.
Cap. 35. Feraib Läbraid — fri Coincuiaind „Läbraid made wel-
come to them, and the women all made it (ferais-i)^ and Fand made
especial welcome to C.*' St. Beitr. VII 31, 39.
ibid. ised dogenam „dies ists, was wir thu>n werden'* St, Beitr. VII 20.
ibid. regmai corolam cor iman sliiag „wir werden so gehen, dass
wir eine Schwenkung um das Heer machen können" SL BeUr. VII 20.
ibid. Tofobairt — marbthus C. iarom „dana>ch griff ihn S.S. an,
und sie fochten einen grossen Kampf, und dann tödtet ihn C* St. Beitr.
VII 41. 42.
mebais „fregif' St Beitr. VII 39.
Cap. 37 ,Vers 3. 4. „It is not fairy music of coudies (/) that serves
him, it is the deep colour of blood that is upon htm; the purring which
Vni Serglige Conculaind. 233
the bodies of [othet] ehariots \ßeld (?) is sung by the loheeU of his cha»
riot" 0"Ü. Der einfache Gedanke dieser Strophe ist, dass die Musik,
die C. erfreut, das Krachen und Rollen seines ScfUachttoagens ist: Nicht
Musik der Side ist die Weise (V), die iJm dient \?) — Farbe des Bluts ist
auf ihm — , (vielmehr) der Ton, deti der Wagensitz singt, dazu singen
die Eäder des Wagens.
ibid. Vers o*- anfrim etc. „I stand without motüm {?) viewing
Üiem'' O'C.
ihid. Vers 6^- „theij are swifter than the wind of spring''' St. Ir.
Gl. 1010.
ibid. Vers 11^- nf sc^l etc. „it is not a fact to be left unspoken^* O'C.
ibid. Vers 12 f*- imdenum etc „eyebrows brown, of noblest set*^ (TC.
' und, Vers 13. „There are upon his head, what man's so good? —
{?) as hos been heard through Erinn to her (?) bOrders, — " O'C.
ibid. Vers 17 f>- imth^it etc. ,Jie traverses the battle to tJie place of
danger (?)" O'C.
ibid. Vers 2^*- fri[8a] siabrase O'C Auch dann noch fehlt eine Silbe.
Cap. 36. Die Verse Fochen etc. ohne Interpunction und Versabthei'
lung in der Handschrift. 0" Curry schreibt „mar a menma maid, curad
cathbüadach, great his noble mind, a battle-victorious Champion". Viel-
mehr: gross sein Sinn; Ehre (V) der kampfsiegenden Helden. In der fol-
genden Zeile gai8[c]e 0*(7.
ibid. Vers 2<^' sochla set ,,path of fame (?)** O'C.
ibid. Vers 3. 4. „Whether better, whether worse be my strength,
fUtherto I have not cast (?) of my Utile [darf] (?) the erroneous throw
of a man in a fog, [or one] (?) which did not certainly reach a living
person'' O'C.
ibid. Vers 5«- formnib ech „on backs (?) of steeds^' 0' Curry; 5*-
foromleth „upon aU sides^* (?) O'C.
ibid. Vers 7^. Immimrous cipe cruth „/ gave toound for toound (/),
in whatever way^' 0*C.
ibid. Vers 10 o. ^,If the tnan has spoken truth, it certainly has won
tÄe battU (?)" O'C.
Cap. 39. ind ingen inso i. Emer. O^Curry corrigirt mit Recht Emer
in Fand. Die Worte Feg a Böig etc. haben in der Handschr. weder
Versabtheilung noch Interpunction.
ibid. atchichither — catjicairptiu „du wirst sehen, wie Kämpfer von
Tapferkeit über ScJUachtenwagen gehen'' St. Beitr. VII 22.
Cap. 40. Die Worte Nitägara etc. haben in der MandscJ^r. hinter
etir tkiid grfanda einen Punkt.
ibid. ni contora etir „non vemet omnino'' St. Beitr. VII 47,
234 Vin Serglige Conculaind.
ibid. ar dotesarcainbsea — Ulad „for I wiU protect thee fram many
abundant maidens at the four paints of Ulster*''' St Beür, VII 33.
ibid. ar cia nosbaigea — Idmathair „for although ForgtüTs dau^h-
ter may threaten, ort the strength (?) of her companions, a deed of po-
wer (?), certain it is that it is not against m« it shall be dared"' O^C.
Vgl. O'Donovan's Suppl. zu 0"B. Dict. s. v. ucht: „fer gonur a hacht
slöig möir a man who is küled in the presence of a great host.'*
Cap. 41, ni ru bimsea do gae „dein Speer verwundet mich nidU"
St. Beitr. VII 41.
ibid. ar is mördolig — mnä „/br it would be {?) sad (?) that my
strength should be averted by (^) the strength of a woman^* O'C.
Cap. 42. cfa no comgellta „wen though she had not promised U^*" 0*C.
ibid. b4dam fiusa der mir gleich kämey „bäd-am fiu-sa" St. Beitr.
VII 41.
Cap. 43. Die Worte is alaind cech n-derg bis cach n-eölas scheinen
ein metrisches System zu bilden. Vor cäid ist is zu ergänzen.
ibid. darm brethir — bat beo „bei unserem {!) Wort, scigt er, du
bist mir wohlgefällig, und du wirst mir wohlgefällig sein, so lange ais
du am Leben bisV' St. Beitr. VII 40.
Cap. 44 Vers 1. 2. .,/ it is (hat shall go on the jotimey; I give
consent taith great affliction <P); though there is a man of equal fame if),
I would prefer to remain** O'C. V. 2 ist weder Beim noch SUbenzahX
in Ordntmg.
ibid. Vers 5*- romela „well may st thou wear him'* {?) 0*C.
ibid. Vers 6. „what my arm cannot reach, what but tha^ I am for-
ced to wish it weW 0*C.
ibid. 11. tänac — foltbuide „du bist hierher gekommen, o edle Emer,
gelbhaarige'' St. Beitr. VII 11.
Cap. 45 Vers 4 a- is fraise etc. „affection is a subtle thing; it makes
its way without läbour'^ (?) O'C.
ibid. Vers 12. „I gave them unto fifty men, tcithout repioach, —
the fifty maidens'' O'C.
ibid. Vers 18. Maraid etc. „thy good sense is magnified by (?) every
gentle host, though they be from thee far away" O'C.
ibid. 22. 23. „I bid thee adieu, o beautiful Cu; hence we depart (?)
from thee with a good heart (?) ; though \üe return not (?), be thy (?) good
will with us; every condition is noble to [in comparison with] that of
going away."
Cap. 46. ni irnaidiub etc. „ich werde nicht auf ihn warten, denn er
hat mich im Stiche gelassen'' St. Beitr. VII 34.
IX.
Das Fest des Bricriu.
1. Dieser culturgeschichtlich und mythologisch höchst merk-
würdige Text ist nächst dem T4in B6 Cualgne die umfangreichste
Compilation unter den mir bekannten alten Texten, welche sich
auf den ersten Hauptsagenkreis (s. S. 59) beziehen. Ich theile
ihn mit aus dem Lebor na hUidre (Ende des 11. oder Anfang
des 12. Jahrb.), Facs. p. 99—112. Das Fest des Bricriu bildet
nur den Ausgangspunkt des Ganzen; die übrigen auch in der
Ueberschrift genannten Haupttheile sind: Curathmir Emna
Macha (der Heldentheil von Emain Macha), Briatharchath
Ban-Ulad (der Wertkampf der Frauen von Ulster), Tochim
Ulad do Cruachnaib Ai (die Fahrt der Mäaner von Ulster
nach Cruachan Ai), Cennach ind Ruanada i n-Emain Macha
(,J*urclia8e of the championship in Emain Macha"). Dieses letzte
Stück ist unvollständig erhalten.
In der Hauptsache dieselbe Version, nur in etwas jüngerer
Sprachform mid in einzelnen Theilen mit verschiedener An-
ordnung, enthält der werthvoUe Miscellancodex Egevton 93 im
British Museum, fol. 20 — 25 auf zwölf Seiten. * Der Anfang bis
zu den Worten forocrad doBricrind fäcbäil in Cap. 13 ist verloren.
Ausserdem hat auch diese Handschrift den letzten Theil (Cennach
ind Ruanada) nicht vollständig, obwohl sie ihn ein Stück weiter
fuhrt, als LU. Leider kommt uns auch dieses Stück nicht zu
* Dieser Codex erregte 0*Carry'8 besonderes Interesse, da er in dem-
selben die irische Version des „Tripartite Life of St. Patrick" entdeckte.
Er besohreibt ihn Lect. on the Ms. Mat. p. 346. Auszüge aus dieser
•Vita hat gegeben Stokee, Goid.^ pag. 84 fif. Sie ist geschrieben im Jahre
1477. Der Text des Fled — ebenso ein Fragment des Tain — rührt
nach 0*Curry a. a. 0. von einer anderen Hand her. In Bezug auf das
Alter dieses Theils von £g. kann ich nur sagen, dass auch er jünger
ist, als LU., wie man sofort an der Sprachform erkennt.
236 IX Fled Bricrend.
Gute, da auf der letztou Seite des letzten Blattes uiid ebenso
auf der ersten Seite des ersten Blattes die Schi'ift sehr verwischt
•
ist. Dieses grosse Fragment muss also^ ehe es in den jetzigen Ein-
band gerieth, in der Gestalt, in der es (»rlialten ist, längere Zeit
für sich existirt haben. Abgesehen von diesen Verlusten waren
in Eg. nie vorhanden die Capitel 28, 57, und 75 bis 78. Eine
Abschrift von foL 20 verso (Gap. 22 — 24), von foL 21, femer von
fol. 23 verso lin. 28. bis zu den letzten Zeilen der ersten Seite
von fol. 25, sowie eine nach meinen Angaben ausgeführte Col-
lation aller übrigen lesbaren Stücke mit dem Texte von LU.
verdanke ich der Güte des Herrn Arthur W. K. Miller, vom
British Museum.*
Gänzlich verschiedenen Inhalt hat der Sagentext, welcher
den Titel führt „Fled Bricrend ocus Loinges Mac n-Dul
n-Dermait'S überliefert im Gelben Buch von Lecan (H. 2. 16),
fol. 759 bis 765. Ueber den Inhalt desselben referirt kurz
O'Curry, Lect. on the Ms. Mat p. 468. Ausserdem finden sich
Citate in O'Curry's Lect. on the Mann, and Cust. III p. 106. 360.
Mir liegt dieser Text in einer Abschrift vor, die Professor Atkinson
in Dublin für mich angefertigt und mir geschenkt hat Nur im
Allgemeinen der Ausgangspunkt, nämlich ein von Bricriu ver-
anstaltetes Fest, ist beiden Sagentexten gemeinsam. Aus dem
Anfange des zweiten Textes erfahren wir etwas darüber, wie
Bricriu überhaupt dazu kam, ein Fest zu veranstalten (s. Anh. IV).
2. Der Inhalt dieses umfangreichen Textes ist kurz der
folgende:
Bricriu Nemthenga (d. i. B. Giftzunge) veranstaltete ein
grosses Fest für König Conchobar und die Edlen von Ulster.
Er baute eigens dazu ein Haus, nach Muster des berühmten
Craebruad in Emain, nur noch schöner. Da er wusste, dass man
ihn selbst (seiner bösen Zunge wegen) nicht würde am Feste
- - •
* Nach O'Curry, On the Ms. Mat. p. 193 und 194 finden sich ausser-
dem Fragmente des Fled in den Handschriften H. 3. 17 (16. Jahrh.) und
H. 4. 22 (15. Jahrh.) Trin. Coli. Dublin. Allein ich erfahre von Prof.
O'Looney, dass nur ersteres Ms. diesen Text enthält, letzteres dagegen
ein zweites Exemplar des Serglige Conculaind.
IX Fled Bricrend. 237
Theil nehmen lassen, so Hess er für sich einen Söller errichten,
von dem aus er alles sehen konnte, was im Hause vor sich ging
(Cap. 1 — 3). Nachdem alle Vorbereitungen getroffen waren,
geht Bricriu zu Conchobar nach Emain Macha, und ladet ihn
und die Edlen von Ulster zu seinem Feste ein. Fergus warnt
vor Annahme der Einladung, denn Bricriu werde Unheil stiften.
Bricriu droht mit noch mehr Unheil, wenn sie nicht kämen.
Endlich beschliessen sie auf Rath des weisen Sencha, zu dem
Feste zu gehen unter der Bedingung, dsss Bricriu sich entferne,
sowie er seine Gäste eingeführt habe. Bricriu fugt sich dieser
Bedingung, und die Helden ziehen zu dem Feste in glänzenden
Zügen (Cap. 4—7).
Aber Bricriu denkt nur daran, wie er trotz der ihm auf-
erlegten Bedingung Zwiespalt erregen könnte. Mit schmeicheln-
den Worten tritt er an Loegaire Buadach heran und fordert
ihn auf, die Curadmir (Heldentheil) genannte Ehrengabe, welche
der vorzüglichste Held zu empfangen pflegte, auf dem Feste für
sich in Anspruch zu nehmen. In derselben Weise macht er sich
an Conall Gernach, und nach diesem an Guchulainn. Bei
jedem der drei Helden findet sein Schmeicheln und die verlockende
Schilderung der reichen Ehrengabe ' ein sehr geneigtes Gehör
(Cap. 8 — 11). Die Schaaren ziehen in das Haus ein; die eine
Hälfte desselben ist für die Männer, die andere Hälfte für die
Frauen bestimmt. Das Fest beginnt, die Musik spielt auf, und
Bricriu muss nun den Saal verlassen; geleitet von acht Mann
mit gezückten Schwertern begiebt er sich nach seinem Söller
(Cap. 12. 13). Im Saale schicken sich die Theiler an, Speise
und Trank auszutheilen. Alsbald erheben sich die Wagenlenker
von Loegaire, Conall und Cuchulainn, einer nach dem andern, um
für seinen Herrn den Heldentheil in Anspruch zu nehmen. Nach
kurzem Wortwechsel funkelt und klirrt es auf der einen Seite
des Hauses von Schwertern, Speeren und Schilden. Conchobar
und Fergus sind erzürnt über den Streit; sie treten dazwischen
und gebieten Ruhe; die Streitenden lassen die Hände herabsinken
und gehorchen. Sencha aber empfiehlt, den Heldentheil zimächst
unter alle gleichmässig zu vertheilen, und die Entscheidung des
238 IX Fled Bricrend.
Streites, welchem der drei Helden der Vorrang gebühre, dem
König Ailill von Connacht zu überlassen. Der Rath wird be-
folgt; alle essen nnd trinken und sind fröhlich. Aber Bricriu,
der von seinem Söller alles beobachtet, sinnt nun darauf, Zwie-
tracht unter den Frauen zu stiften (Cap. 14 — 16). Die Frauen
gehen aus dem Saale heraus, um „nach der Schwere des Trinkens"
frische Luft zu schöpfen. Zuerst erscheint Fedelm Nöichride,
Loegaire's Gemahlin, mit fünfzig Gefährtinnen. Bricriu tritt zu
ihr, rühmt ihr Geschlecht und ihren Mann ; ihr gebühre der Vortritt
vor den anderen Frauen. Danach kommt Lendabair, CoualFs
Gemahlin, zuletzt Guchulainn's Gemahlin, £mer. Bricriu spridit
auch mit diesen; seine Schmeicheleien steigern sich, und eine
jede fordert er auf, vor den beiden anderen zuerst in den Saal
einzutreten (Cap. 17 — 19). Die drei edlen Frauen mit' ihrer
Begleitung finden sich auf dem Spaziergange zusammen. Nach
einiger Zeit kehren sie um, anfangs in würdevoll abgemessenen
Schritten, aber je näher sie dem Hause kommen, desto be-
schleunigter wird ihr Gang, bis sie endlich, jede Rücksicht
vergessend, ihre Kleider in die Höhe rafien und laufen, so
schnell sie können, eine jede, um zuerst in den Saal zu gelangen.
Wie fünfzig Wagen dröhnte es, das ganze Haus zitterte, und die
Helden sprangen nach ihren Waffen (Cap. 20). Sencha gebietet
Halt und lässt den Saal schliessen, vor welchem £mer zuei'st
angekommen ist. Nicht Gewalt soll den Streit entscheiden,
sondern die Frauen sollen sich im Briatharchath, d. L im
Wortkampf, messen (Cap. 21).
Es folgen nun die Reden der drei edlen Frauen, in denen
diese letzteren sich und ihre Männer in kühner, .schwer verständ-
licher Sprache rühmen (Cap. 22 — 24).
Um ihren Frauen Eintritt in den Saal zu verschaffen, reissen
Loegaire und Conall Löcher in die Wand. Cuchulainn aber hebt'
das ganze Haus auf der einen Seite in die Höhe, so dass nicht
nur Emer mit ihren fünfzig Frauen, sondern auch die zweimal
fünfzig der beiden anderen edlen PVauen hineinkommen. Sieben
Fuss tief fährt das Haus in die Erde, als Cuchulainn es wieder
los lässt, die ganze Burg zittert, der SöUer stürzt ein, und
IX Fled Bricrend. 239
Bricriu selbst mit seiner Königin fällt in den Koth, so dass man
Um nur noch an seinen Reden erkennen kann (Cap. 25). Ver-
gebens mühen sich die Helden ab, das Haus wieder in Ordnung
zu bringen, nur Cuchulainn vermag dies mit einer fui'chtbaren
Kraftanstrengung (Cap. 26. 27). Das Fest beginnt von Neuem;
die Männer sind auf der einen, die Frauen, von denen hier die
edelsten mit Namen genannt werden, sind auf der andern Seite
des Hauses (Cap. 28).
Die Frauen beginnen von Neuem, ihre Mämier und sich
selbst zu rühmen. Sencha vermahnt sie zur Ruhe. Emer ant-
wortet, dass sie ein Recht habe, Cuchulainn wegen seiner Waflfen-
künste und Tugenden über alle andern Helden zu erheben (Cap.
29. 30). Conall fordert Cuchulainn auf, vorzutreten, damit man
seine Künste prüfen könne. Cuchulainn lehnt dies für den
Augenblick ab, da er noch müde und hungrig ist von seinem
Kampfe mit dem Ungethüme Liath Morbragi, das er an dem-
selben Tage beschlicheu und erwürgt hat (Cap. 31. 32). Als
der Streit um den Heldentheil von Neuem entbrennt, empfiehlt
Conchobar den drei Helden, sich an Cüroi mac Dairi um
einen Urtheilsspruch zu wenden (Cap. 33). Die Helden schicken
sich an, dem Rathe Folge zu leisten. Nachdem Cuchulainn die
Langsamkeit und Schwerfälligkeit von Conalls Gespann verhöhnt,
Loegaire aber seine eigene Schnelligkeit gerühmt hat, macht
sich dieser letztere zuerst auf den Weg. Es werden die Orte
genannt, die er berührt, bis er Sliab Breg erreicht. Hier über-
fallt ihn ein dichter Nebel. Loegaire beschliesst^ warten, bis
sich dieser verzogen; sein Diener führt die Pferde nach einem
Grasgarten in der Nähe (Cap. 34 — 36). Da kommt alsbald ein
gewaltiger, hässlicher Mann mit einer grossen Keule auf den
Diener zu. * Er fragt, wem die Pferde gehören, die den Gras-
garten abfressen, und giebt dem Diener einen Wuchtigen Schlag
mit der Keule. Auf das Geschrei des Dieners eilt Loegaire
herbei; aber er muss Diener, Gespann und Waffen zurücklassen,
♦) Dem Schreiber der Handschrift ist es unheimlich bei dieser Stelle
geworden, denn er h£^t am Rande darüber ,,in Dei nomine'* geschrieben.
240 IX Fled Bricrend.
und zurück nach Emain laufen (Cap. 37. 38). Bald darauf
kommt Conall desselbigen Weges und hat genau dasselbe Schick-
saU wie Loegaire (Cap. 39). Cuchulainn aber, der ebenso auf
seiner Fahrt von dem Nebel überfallen wird imd dann mit dem
Riesen zu kämpfen hat, besiegt diesen, nimmt ihm die frühere
Beute ab und kehrt mit den Wagenlenkem, den Pferden und
den Waffen von Loegaire und Conall nach Emain zurück (Cap. 40).
Bricriu spricht dem Cuchulainn den Heldenpreis zu. Aber Loe-
gaire und Conall wollen den Heldentheil nicht ohne Weiteres
wegen des Streiches, den ihnen doch nur die Side gespielt hätten,
fahren lassen. Conchobar empfiehlt (nochmals), Curoi mac Dairi
um ein Urtheil anzugehen, oder Ailill und Medb (Cap. 41).
Die Edlen von Ulster beschliessen, sich an Ailill und Medb
zu wenden, und ziehen in glänzendem Zuge aus. Cuchulainn
aber bleibt zurück und unterhält die Frauen durch seine Künste.
Sein treuer Diener Loeg jammert darüber, dass Cuchulainn sich
durch eigene Schuld den «Heldentheil entgehen lasse. Aber die
Schnelligkeit ihres Gespannes lässt sie trotz der verspäteten
Abfahrt zuerst vor Cruachan ankommen (Cap. 42. 43). Von der
Erschütterung der heranfahrenden Wagen fallen in Cruachan
die Waffen von den Wänden herab; die ganze Bevölkerung
kommt auf die Beine, die Leute stehen auf der Burg, wie Schilf
am Flusse. Auch Medb hat ein solches Getöse noch nie erlebt.
Sie steigt mit ihrer Tochter Findabair auf den Söller am Thore
der Burg und fordei-t die Tochter auf, zu beschreiben, was sie
sieht (Cap. 44). Zuerst beschreibt Findabair ein Gespann mit
einem Helden, den Medb als Loegaire erkennt (Cap. 45. 46),
ebenso wird Conall (Cap. 47. 48), ebenso Cuchulainn (Cap.
49 — 52) vorgeführt. Der dithyrhambische Schwung in Medb's
Antworten hat sich in der Verherrlichung von Cuchulainn's
Furchtbarkeit auf das Höchste gesteigert. Findabair schildert
noch, wie die Helden in dichten Schaaren heranziehen, und Medb
giebt an, wie sie empfaugen werden sollen (Cap. 53).
Medb geht den Helden von Ulster mit dreimal fünfzig
Mädchen vor das Thor der Burg entgegen; drei Fässer mit
kaltem Wajsser werden herbeigeschafft, um die Hitze der Helden
IX Fled Bricrend. 241
abzukühlen- Cap. 54 erhält jeder auf Cuchulainns Wunsch ein
Haus für sich, aber Cap. 55 wird ihnen gemeinschafthch der
königliche Palast überlassen, dessen Herrlichkeit ausführlich
geschildert wird. Erst nach drei Tagen gastlicher Bewirthung
fragt Ailill nach dem Begehr seiner Gäste und vernimmt von
Sencha, nicht zu seiner Freude, was von ihm verlangt wird.
Loegaire, Gonall und Cuchulainn bleiben zurück, die anderen
ziehen wieder ab (Cap. 56).
Es beginnen die Prüfungen der Helden. Loegaire und
Gonall flüchten vor drei unheimlichen Bestien, die ihnen Nachts
einen Besuch abstatten, auf „die Balken" des Hauses, aber Cuchu-
lainn behauptet seinen Platz (Cap. 57). Den Kampf gegen solche
Bestien wollen Loegaire und Conall nicht gelten lassen. Ailill
ist in grosser Verlegenheit und überlässt das Urtheilsprechen
der klugen und energischen Medb (Cap. 58). Diese lässt Loe-
gaire zu sich entbieten, spricht ihm den Preis zu und giebt ihm
zum Beweise des Urtheils einen ehernen Becher mit einem
Vogel aus weisser Bronce (findruine) auf dem Boden. Diesen
Becher soll er aber zunächst geheim halten und ihn erst im
Craebruad vor Conchobar vorzeigen (Cap. 59). Aehnlich ver-
fährt sie mit Conall, nur dass dieser einen Becher von findruine
mit einem Vogel von Gold auf dem Boden erhält (Cap. 60).
Aber der Bote, der Cuchulainn rufen soll, muss die List seiner
Herrin mit dem Leben büsscn. Medb eilt selbst zu Cuchulainn,
legt ihre Hände um seinen Hals und versichert ihm, dass sie
ihn nicht hintergehe, dass ihm in Wahrheit der Vorrang vor den
anderen Helden, und seiner Gemahlin der Vorrang vor den
anderen Frauen gebühre. Sie giebt ihm einen Becher von Gold
mit einem Vogel von Edelstein auf dem Boden. Cuchulainn
trinkt für sich allein den herrlichen Wein, der ihm in dem kost-
baren Becher gereicht wird, und verabschiedet sich (Cap. 61. 62).
Medb wünscht aber die Helden noch weiter zu prüfen. Die
Pferde derselben werden gut verpflegt; jedem von ihnen wird eine
edle Jungfrau mit fünfzig Begleiterinneu zugeführt, und Medb
selbst begiebt sich zu Cuchulainn. Am Morgen darauf wird ein
grosses Radwerfen veranstaltet, in welchem Cuchulainn sich
16
242 IX Fled Briorend.
weit vor den anderen Helden auszeichnet (Cap. 63. 64). Darauf
setzt Cuchulainn die Frauen durch ein merkwürdiges Nadelspiel
in Erstaunen. Die Helden verabschieden sich nochmals bei
Ailill, Medb und ihrem Gefolge. Ohne weitere Einleitung folgt
eine Aufforderung Medb's, dass sich die streitbaren Helden zu
Ercoil und Garmna, ihren Pflegeeltern, begeben sollen (Cap. 65).
Ercoil aber schickt sie zu Samera und diese legt ihnen den
Kampf mit den Geniti Glinni, d. i. den Dämonen des Thaies, auf
(Cap. 66). Loegaire kommt mit dem nackten Leben davon,
Conall verliert nur sein Schwert nicht, aber Cuchulainn, der die
dritte Nacht an die Reihe kommt, bezwingt die Dämonen nach
hartem Kampfe (Cap. 67). Samera feiert ihn in einer Rhapsodie,
und erkennt ihm und seiner Gemahlin den Vorrang zu (Cap. 68).
Die drei Helden gehen abermals zu Ercoil. Sie schlafen eine
Nacht in seinem Hause, dann fordert sie Ercoil zum Kampfe
gegen ihn und sein Pferd heraus. Loegaire flieht vor Ercoil
direct nach Emain, nachdem sein Pferd von Ercoil's Pferd
getödtet worden war. Conall hat nicht mehr Glück, aber Cuchu-
lainn's Pferd Liathmacha ist siegreich, und Cuchulainn selbst
überwindet Ercoil, bindet ihn hinten an seinen Wagen und fuhrt
ihn mit sich. Unterwegs holt ihn Buan, Samera's Tochter, ein,
die eine Leidenschaft zu Cuchulainn gefasst hatte; sie verun-
glückt beim Sprunge auf den Wagen. Unterdessen hatte Loe-
gaire bei seiner Ankunft in Emain die falsche Nachricht verbreitet,
seine Begleiter seien von Ercoil getödtet worden. Conall's und
Cuchulainn's Ankunft erregt grosse Freude, zugleich aber Ent-
rüstung über Loegaire's Lügen. Cathba verherrlicht Cuchulainn
in einer Rhapsodie (Cap. 69 — 71).
Die Helden begeben sich zum Mahle. Von Neuem erhebt
sich der Streit um den Heldentheil. Loegaire zeigt seinen
ehernen Becher vor, zum Beweise dafür, dass Medb ihm den
Vorrang zuerkannt habe. Conall überbietet Loegaire durch
seinen Becher von Findruine, Cuchulainn aber beide durch seinen
Becher von Gold. Conchobar und die Edlen von Ulster sind
bereit, Cuchulainn den Ileldentheil zuzusprechen, aber Loegaire
und Conall wollen sich nicht fügen und behaupten sogar.
IX FIed Bricrend. 243
Cuchulainn's goldner Becher stamme aus dessen eigenem Besitze
oder sei erkauft (Cap. 72 — 74).
Conchobar und Fergus bewirken durch ihr Dazwischentreten,
dass die erbitterten Helden die bereits gezückten Schwerter
wieder in die Scheiden stecken. Sencha aber schickt sie nun-
mehr zu Bude, Ton diesem ihr Urtheil zu empfangen. Dieser
sagt, es sei schwer, ihren Streit zu entscheiden, da nicht einmal
Äilill und Medb dies vermocht hätten, und schickt sie zu dem
Riesen Uath mac Im omain, „der sich an seinem See befindet"
(Cap. 75). Uath will nur unter der Bedingung sein Urtheil
abgeben, dass sie sich demselben wirklich unterwerfen wollen.
Sie versprechen es, und Uath schlägt ihnen einen sonderbaren
Handel vor: einer von ihnen soll zuerst dem Uath mit einem
Beile den Kopf abschlagen, und den Tag darauf will Uath ihm
den Kopf abschlsigen (Cap. 76). Loegaire und Conall lassen sich
nicht auf dieses Wagniss ein, obwohl andere Bücher (wie der
Erzähler sagt) das Gegentheil berichten. Cuchulainn geht auf
den Handel ein, nachdem ihm Loegaire imd Conall versprochen
haben, dass sie ihm dann den Heldentheil überlassen würden.
Cuchulainn schlägt dem Uath den Kopf ab und behält den
seinigen, trotzdem dass Uath es dreimal versucht, ihn abzuhauen.
Die drei Helden kehren nach Emain zurück. Loegaire und
Conall erkennen auch Uath's Urtheil nicht an, und es soll nun
Cüroi entscheiden (Cap. 77. 78).
Cüroi war auf einer seiner Fahrten nach den östlichen
Ländern, hatte aber gewusst, dass die Helden kommen würden,
und seiner Frau Blathnath gesagt, was geschehen solle. Jedel-
der Helden soll Cüroi's Stadt eine Nacht lang bewachen (Cap.
79. 80). Loegaire, als der älteste, macht den Anfang. Gegen
Ende der Nacht naht sich ihm eine furchtbare, riesige Gestalt,
nimmt ihn nach kurzem Kampfe in eine seiner Hände, quetscht
ihn halbtodt und wirft ihn über die Stadt auf den Mist an der
Thüre der Königswohnung. Die Leute aber dachten, dass Loegaire
freiwillig einen solchen Sprung gethan habe (Cap. 81. 82),
Ebenso erging es dem Conall in der zweiten Nacht. In der
dritten Nacht kam Cuchulainn au die Reihe. Es war dies die
IG* .
244 IX Fled Bricrend.
Nacht, in welcher „the three green men of Seiscenn Uairbeoil"
und die drei Buagelltaig („or itinerant cow-keepers") von Breg
und die drei Söhne „of the musical Dornmar*' (O'Curry) beschlossen
hatten, die Stadt zu plündern, und es war dies dieselbe Nacht,
in welcher das Ungeheuer des Sees, der bei der Stadt lag, alles,
was in der Stadt lebte, verschlingen sollte (Cap. 83). Um
Mitternacht beginnt der entsetzliche Aufruhr, aber erst gegen
Ende der Nacht erhebt sich das Ungethüm aus dem See, es
springt nach der Stadt und öffnet den riesigen Rachen. Cuchu-
lainn springt gleichfalls in die Höhe, packt das Thier am Halse,
stösst die Hand in den Schlund des Tbieres, reisst ihm das
Herz aus dem Leibe, haut das Thier in Stücke und pflanzt den
Kopf desselben neben den Köpfen der anderen erschlagenen
Unholde an seinem Wachtsitze auf (Cap. 84 — 86). Endlich gegen
Morgen kommt noch der Riese, welcher dem Loegaire mid dem
Gonall so übel mitgespielt hat. Er besiegt auch diesen, lässt
ihn aber entkommen, nachdem er ihm den Vorrang vor den
Helden von Erinn und seiner Gemahlin den Vorrang vor den
Frauen von Ulster versprochen hatte (Cap. 87).
Auch Cuchulainn meint, dass Loegaire und Conall den
Sprung bis an das Thor der Königswohnung freiwillig gethan
haben, und glaubt, ihnen diesen Sprung nachthun zu müssen.
Nach vergeblichen, rasenden Versuchen gelingt ihm dieser über-
menschliche Sprung, die Spur seiner zwei Füsse bleibt auf dem
Steine sichtbar. Er geht in das Haus, und holt tief Athem
(Cap. 88). Blathnat wusste diesen Seufzer zu deuten. Bald kam
Güroi, sprach dem Cuchulainn den Heldentheil, seiner Gemahhu
den Vorrang vor dea Frauen von Ulster zu, und entliess ihn
reich beschenkt (Cap. 89). Aber in Emain gönnen ihm seine
Rivalen den Heldentheil noch immer nicht. Cuchulainn hat die
Lust verloren, ihn zu behaupten, und so bleibt der Holdentheil
unverliehen, bis es zu dem Cennach ind Ruanada („Purchase of
the championslüp'^ LU. Pref. p. xix) genannten Ereignisse kommt.
Von diesem Stücke ist nur der Anfang erhalten. Einstmals
sind die Helden von Ulster im Craebruad, Conchobars Festhalle,
versammelt, als ein hässlich und wild aussehender Riese ein-
IX Fled Bricrend. 245
tritt* und die Helden, mit Ausnahme von Conchobar und Fcrgus, zu
einem Zweikampfe herausfordert. Die letzten Worte, die erhalten
sind, lassen gerade noch erkennen, dass dieser Riese eine ähnliche
Forderung ergehen lässt, wie üath in Cap. 76 — 78.
3. Auch hier haben wir eine auf einen unbekannten Re-
dactor zurückgehende Compilation vor uns. Diese Compilation
muss schon ziemlich alt sein, denn der Text in Eg. kann nicht
als Abschrift von Lü. betrachtet w^erden, sondern setzt eine
ältere Quelle voraus, deren Vorzug vor LU. iji der ursprüng-
licheren und richtigeren Reihenfolge der einzelnen Theile besteht.
Da der Schreiber von LU., oder gar schon der Schreiber seines
Originals in unserem Cap. 77 auf araili libair, d. i. andere
Handschriften Bezug nimmt, so bedarf es keines weiteren Beweises
dafür, dass dieser Sagenstoff lange vor dem Jahre 1100 schriftlich
aufgezeichnet war. Das, was wir besitzen, sind Abschriften und
Umschriften älterer Quellen.
Das Schiedsgericht fällt immer zu Gunsten Cuchulainn's
aus. Aber eine grosse Schwäche der Composition ist, dass
Cuchulainn es so und so oft ruhig hinnimmt, wenn seine Neben-
buhler sich dem Urtheilsspruche nicht fügen, und dass er sich
immer wieder auf ein neues Schiedsgericht einlässt. Dieser
Umstand erklärt sich sehr einfach, wenn wir annehmen, dass
Cuchulainn's ausserordentliche Heldenkraft in vielen einzelnen
Erzählungen gefeiert wurde, die sämmtüch als Grundlage des
Schiedsgerichtes verwendet werden konnten. Ein Rcdactor stellte
eine Reihe derselben zusammen, von dem Redactor rührt die
schwache Verbindung der einzelnen Theile her.
Für diese Auffassung sind die Punkte wichtig, in denen
Eg. von LU. abweicht. In Eg. fehlt Cap. 57; wir müssen es
daher in LU. als eine spätere Zuthat betrachten. Lässt man
es aber im Texte von LU. weg, so ist in LU. keine Motivirung
von Medb's Urtheil vorhanden. In Eg. fehlt diese nicht: Hier
geht in sehr sachgemässer Weise der Wettkampf im Radwerfen
sowie Cuchulainns Nadelspiel (Cap. 63 — 65) der Entscheidung
* Auch hier hat der Schreiber oben an den Rand geschrieben: in
Dei nomine amen. Vgl. S. 239.
246 IX Fled Bricrend.
Medb's (Cap. 58 — 62) voraus. Dass dies die ursprüngliche An-
ordnung war, geht auch daraus hervor, dass sich Guchulainn am
Ende von Cap. 62 bei AiliU und Medb verabschiedet und seinen
Gefährten nachgeht. Ob die Zufügung von Cap. 57 oder die
Umstellung der beiden folgenden Abschnitte in LU. das Prius
war, lassen wir dahin gestellt. In Eg. fehlen ferner die Capitel
75 — 78. Schon oben deuteten wir an, dass das Motiv des in
diesen Capiteln enthaltenen Abenteuers in dem fragmentarischen
letzten Theile des Ganzen, dem Cennach ind Ruanada, wieder-
kehrt. Es liegen uns also hier zwei in Namen und Einkleidung
verschiedene Versionen desselben Abenteuers vor, von denen
anfangs in unsere Compilation nur die eine, später in eine
Handschrift derselben (sei es LU., oder das Original von LU.)
auch die andere Version Aufnahme fand.
An Stelle der Capitel 75 bis 78 hat Eg. das, was LU. in
Cap. 33 bis 41 erzählt. In beiden Handschriften wird diese
Erzählung durch die Aufforderung eingeleitet, den Rangstreit
von Cüroi entscheiden zu lassen. Wir erwarten daher, dass das
nun folgende Abenteuer wenigstens auf dem Wege zu Cüroi
passirt. Dies trifft aber nur bei der in Eg. vorliegenden Stel-
lung der Stücke zu; in LU. liegt die ganze grosse Expedition
zu AiUU und Medb und anderes mehr dazwischen, ehe Ciiroi's
Name wieder auftaucht. Offenbar geht Eg. auf eine altere und
besser redigirte Handschrift zurück, als LU. ist.
Wenn man berechtigt ist, nur diejenigen Stücke in unserem
Texte zu erwarten, welche in der Ueberschrift specialisirt sind
(s. d. Angabe unter 1), so liegt die Vermuthung nahe, dass die
Expedition zu Cüroi zwar an und für sich eine alte Sage sein
kann, aber nicht zum ältesten Bestände der vorliegenden Com-
pilation gehört. Sie wird in der Ueberschrift nidit erwähnt^
und kann unmöglich einem der vorhandenen Specialtitel als
Nebensache subsumirt werden. Auch O'Curry scheint bemerkt
zu haben, dass dieser Theil in der Ueberschrift nicht berück-
sichtigt ist. Ihn hat dieser Umstand zu einer kleinen Verdrehung
verfuhrt. In der von ihm herrührenden, hier ziemlich eingehenden,
„Description of Leabhar na hUidhri", die dem Facsimile der
IX Fled Bricrend. 247
Handschrift voran gestellt ist, hat er p. xxi, die Reihenfolge
der Specialtitel willkürlich ändernd, den Titel Curathrair Emna
Macha zwischen die Titel Briatharchath Ban-Ulad und Tochim
Ulad do Chruachnaib Ai gestellt, und ihn ebenso unberechtigt
auf unsere Capitel 33 bis 41, die Expedition zu Cüroi, bezogen.
Mit demselben Rechte könnte man überhaupt der ganzen Com-
pilation den Titel Curathmir Emna Macha geben. Soll aber
nur ein bestimmter Theil diesen Special titel fuhren, so können
dies eben nur die. Capitel im Anfang sein, in welchen zuerst
exponirt wird, was unter dem Curathmir zu verstehen ist. Im
Texte ist leider nicht markirt, wo dieser Theil anfängt. Die
erste Erwähnung des Curathmir findet sich Cap. 8, der Streit
um denselben beginnt Cap. 14.
Wenn wir vermuthen, dass die Expedition zu Cüroi nicht
zum ältesten Bestände der in Eg. und LU. überlieferten Com-
pilation gehört, so ist andrerseits nicht zu übersehen, dass die
Expedition zu Cüroi in der Form, in der wir sie hier kennen
lernen, ebenso sehr wie die Expedition zu Ailill und Medb das
Fest des Bricriu und den Streit um den Heldentheil voraus-
setzt Dieses Fest und dieser Streit bildeten offenbar einen
jener besonders anziehenden Punkte der Sagentradition, an welche
andere Sagen, und zwar hier diese, dort jene, angesetzt wurden.
Während das Fest und der Streit die unveränderlichen Ausgangs-
punkte blieben, wussten verschiedene Erzähler verschiedene Lö-
sungen des Conflicts und verschiedene Abenteuer, die sich an
den Conflict anschlössen. Den schlagendsten Beweis für die
Richtigkeit einer solchen Auffassung giebt die Existenz des im
Gelben Buch von Lecan überlieferten Textes Fled Bricrend ab,
der, wie schon oben S. 236 bemerkt, im Anschluss an ein Fest
des Bricriu total verschiedene Dinge erzählt.
Betrachtete der Compilator jede der verschiedenen Versionen
von der Entscheidung des Streites als historische Wahrheit, so
konnte er sie nur dadurch zu einem Ganzen vereinigen, dass er
erfand, Loegaire und Conall hätten sich den Urtheilssprüchen
nicht unterwerfen wollen. Li dem Stücke, welches wir oben
S. 246 für eine andere Version des Cennach ind Ruanada erklärt
248 IX Fled Bricrend.
haben, übernimmt üath die Entscheidung des Streites nur unter
der Bedingung, dass die Helden ihm versprechen, sich seinem
Urtheile fügen zu wollen. Die drei Helden versprechen dies
(Cap. 76); aber trotzdem lesen wir am Ende von Cap. 78 ohne
ein weiteres Wort der Erklärung, dass Loegaire und ConaJl das
ihnen ungünstige Urtheil nicht aüerkennen.
Wie der letzte Theil, Cennach ind Ruanada, ausläuft, wissen
wir leider nicht, und ich will daher nicht zu sehr betonen, dass
dieser Titel ganz neue Stichwörter enthält Aber man sieht auf
den ersten Blick, dass dieser letzte Theil sich nur locker an das
Vorhergehende anschliesst, und dass sein Anfang ganz der einer
selbständigen Erzählung ist; die Beziehung zum Feste des Brib-
riu wird nur durch eine Bemerkung am Schlüsse des vorher-
gehenden Theiles hinzu gebracht. Wir dürfen vermuthen, dass
der Compilator den Rangstreit der drei Helden im Cennach ind
Ruanada einen sachlichen Abschluss finden liess.
Von Punkten, die auf die einst selbständige Existenz der
einzelnen Theile gedeutet werden können, hebe ich noch hervor,
dass das Seeungethüm Liath Morbragi in Cap. 31 und 32 wie
ein Doppelgänger des Ungethüms in Cap. 85 aussieht. — Am
Ende von Cap. 62 verabschiedet sich Cuchulainn von Ailill und
Medb und von ihrem ganzen Hofe, und geht seinen Gefährten
nach. Wir vermuthen, sie sind nach Emain Macha gegangen,
und ich glaube in der That, dass sich dem entsprechend der
Inhalt von Cap. 72 — 74, der Erfolg von Medb's List, ursprüng-
lich unmittelbar an Cap. 62 anschloss. So aber ist auch hier
dazwischen gesponnen und an gesponnen, abgesehen noch von der
Umstellung in Lü., die wir oben nachwiesen. — Die Erneuerung
des Streites der Frauen ist vielleicht auch eine spätere Zuthat
Zwar Sencha's Strafrede ist ein neues Element, aber Emer's
Verherrlichung des Cuchulainn in Cap. 30 ist ein matteres
Seitenstück zu Cap. 24. üeberhaupt aber scheinen mir Cap. 29
bis 32 zu den Stücken zu gehören, welche erst nach der Ver-
einigung der Einzelsagen zu einem Ganzen entstanden sind.
Auch der Frauencatalog post festum am Ende von Cap. 28 ist
erst später zugefügt; er fehlt in Eg. Loegaire's Frau wird hier
IX Fled Bricrend. 249
Fedelm Foltchain genannt. Cap. 17 heisst sie Fedelm Noichride
(vgl Fedelm Nöicrothach, Name einer andern Tochter Con-
chobar's im Cataloge), Cap. 22 zu Anfang F. Nöicride, in
ihrem Panegyrikus aber F. Findchoem. — Medb schickt die
drei Helden zu Ercoil und Garmna. Dieser Besuch bei Ercoil
liegt in zwei Versionen vor. Das eine Mal nimmt Ercoil die
Helden freundlich auf und schickt sie zu Samera, ohne selbst
eine Entscheidung abzugeben (Cap. 67. 68). Das andere Mal
fordert Ercoil die Helden zum Kampfe heraus, in welchem er
dem Cuchulainn gegenüber unterliegt (Cap. 69. 70, wozu auch
Cap. 71 gehört).
Fassen wir die Resultate unsrer Analyse zusammen:
Die Grundlage des vorliegenden Textes bildet das von Bricriu
veranstaltete Fest und der Streit der drei Helden und ihrer
Frauen um Curathmir und Vorrang, Cap. 1 — 32. Hierbei könnte
Cap. 29 — 32 eine auf Variation des Themas beruhende Weiter-
dichtung sein. Auch der post festum kommende Frauencatalog
in Cap. 28 ist spätere Zuthat.
Der übrige Theil des Textes enthält verschiedene Versionen
von der Schlichtung des Streites. Durch die Compilation sind
diese Versionen zu ebensovielen vergeblichen Versuchen, den
Streit zu schlichten, geworden. Ob das letzte nur fragmentarisch
erhaltene Stück den Abschluss brachte, lässt sich nicht mit
Bestimmtheit bejahen.
Vermuthlich ist die älteste und ursprüngliche Version die
Schlichtung des Streites durch Medb, * Cap. 42 — 65 und 72 — 74.
Medb's Urtheil stützte sich ursprünglich, wie wir aus Eg. ersehen,
auf Cuchulainn's Ueberlegenheit im Discuswerfen, ausserdem auf
sein Nadelspiel. In LU. sind diese Abschnitte in Cap. 63 — 65
dem Urtheile Medb's (Cap. 58 — 62) nachgestellt worden, und ist
dafür zur Motivirung des letzteren der Kampf mit den drei
katzenartigen Bestien eingeschoben (Cap. 57).
Der Expedition zu Ailill und Medb sind in beiden Hand-
schriften zwei neue Abenteuer einverleibt. Medb schickt die
* Nur dieses Stück ist, das interpolirte Cap. 57 abgerechnet, frei
von Kämpfen mit Unholden und Bestien.
250 IX Fled Bricrend.
drei Helden zu Ercoil, dieser schickt sie zu Samera, und Sameni
legt ihnen den Kampf gegen die Geniti Glinni auf (Cap. 66 — 68).
Das zweite Abenteuer, eine ganz andere Version von Ercoil's
Benehmen, besteht in dem Kampfe gegen Ercoil und sein Pferd
(Cap. 69 — 71). Das erste dieser beiden Abenteuer ist immittelbar
an den Aufenthalt bei Medb angeschlossen, und kommt in Emain
nicht zur Sprache; das zweite Abenteuer endet mit der Rück*
kehr nach Emain, und veranlasst Cathba zu einer Verherrlichung
Cuchulainn's. Ob diese beiden Abenteuer einmal eine unmittel-
bare Fortsetzung von Cap. 1 — 29 oder 32 gewesen sind, ist für
mich sehr fraglich.
Eine zweite Expedition von Emain aus ist die Expedition
zu Uath, Cap. 75 — 78. Diese fehlt in Eg. und ist ebensowenig
wie die folgende in der Ueberschrift des ganzen Sagencomplexes
berücksichtigt.
In einer dritten Expedition von Emain aus begeben sich
die drei Helden zu Cüroi, Cap. 33 — 41 und Cap. 79 — 90. In
beiden Handschriften ist ein Abenteuer auf den Weg zu Cüroi
verlegt, nach welchem die Helden zunächst nach Emain zurück-
kehren; sie ziehen nochmals aus und gelangen dann wirklich zu
Cüroi. Aber nur in Eg. finden sich die zwei Ansätze unmittelbar
hintereinander, als vorletzte Theile des Ganzen; in LU. dagegen
sind sie weit von einander getrennt, indem hier der verfehlte
Ansatz in Cap. 33 — 41 die erste, der wirkliche Besuch bei Cüroi
in Cap. 79 — 90 die vorletzte Expedition bildet. Vielleicht darf
man aus dieser Stellung des ersten Stückes in LU. schliessen,
dass es einmal einen Text gegeben hat, in welchem die Expedition
zu Cüroi sich unmittelbar an den Inhalt von Cap. 1 — 29 oder 32
anschloss und die einzige Schlichtung des Streites bildete, wie
OS nach meiner Ansicht einmal einen Text gegeben hat, in
welchem die Expedition zu Ailill und Medb als einzige Fort-
setzung des Fled unmittelbar zur Schlichtung des Streites führte.
Das letzte Stück, Cennach ind Ruanada,' macht in seinem
Anfange den Eindruck eines selbständigen Textes, der nicht in
genetischen Zusanunenhang mit dem Fled gebracht worden ist.
Zählen wir die einzelnen Fälle, in denen Cuchulainn in
^
IX Fled Bricrend. 251
unserem Texte seine Ueberlegeuheit zeigt, so sind es deren in
LU. acht, in Eg. sechs.
4. Gewisse Motive unseres Sagentextes finden sich auch
in der Literatur anderer Völker. Bricriu kann mit Thersites
verglichen werden. Noch mehr aber erinnert an die Dias die
Teichoskopie in Cap. 44 — 53.* Eine Parallele zum Nibelungenlied
enthält der Streit der edlen Frauen um den Vorrang, der sich
praktisch dahin zuspitzt^ dass eine jede zuerst in den Saal ein-
treten will Diese und ähnliche Motive sind der Art, dass sie
nicht bloss einmal in der Welt eingetreten oder erfunden zu sein
brauchen; ich halte daher solche Uebereinstimmungen für zufällig.
Da in Cap. 93 die Colomna Ercoil erwähnt werden, so kann
allerdings auch Cap. 65. 69 der Name Ercoil griechischen oder
lateinischen Ursprungs sein; aber alles das, was a. a. 0. von
Ercoil erzählt wii*d, enthält nicht den geringsten Anklang an
die griechische Sage. In der Art der Erzählung und Einleitung
lässt sich der Anfang des letzten Theiles (Cap. 91) mit dem
Anfang des cymrischen Seint Greal (ed. R. Williams) vergleichen.
Christliche Elemente finden sich in unserem Texte nicht. Da
die meisten Lehnwörter des Altirischen den kirchlichen Ideen-
kreisen angehören, so konmien in diesen alten Sagentexten nur
wenige Lehnwörter vor.
5. Von mythischen Wesen treten in unserem Texte ver-
schiedene Arten auf. Dass Side ein allgemeiner Name für über-
menschliche Wesen ist, geht hier aus Cap. 41 hervor, wo der
riesige Unhold, welcher dem Loegaire und Conall übel mitgespielt
hat, diesem Genus zugezählt wird. Ein anderes Genus von
Dämonen scheinen zu sein die Geniti Glinni, die Dämonen
des Thaies, die Cuchulainn Cap. 67 nach schwerem Kampfe
besiegt. S. 214 werdell aber auch Fann imd Liban Genaiti
genannt; genaiti sesa a Tenmag Trogaigi wird daselbst durch mnä
a Maig MeU, d. i. Frauen aus dem Glücklichen Gefilde, glossirt.
Eine ähnliche Bildung wie genite ist das Wort sirite. So
* Als Anklänge an die Odyssee könnten bezeichnet werden das Rad-
werfen in Gap. 64 (vgl. Od. 8, 186) und das Nadeispiei in Gap. ß^ (vgl.
Od. 21, 419).
252 IX Fled Bricrend.
wird der an einem See wohnende Uath mac Imomain genannt
Man könnte sich bei der von O'Reilly gegebenen Bedeutung ,^
wild man" beruhigen, wenn nicht Cap. 67 und in dem Texte
„The fight of Ferdiad" Cuchulainn mit diesem Worte angeredet
würde (a siriti siabarthi bic „thou little fiairy phantom"? Sullivan,
O'Curry's Lect. on the Mann, and Cust. III. p. 448). Uath mac
Imomain ist wörtlich „der Einsame, Sohn der Furcht", denn uath
ist got. auths, und imm-omim weist Zeuss p. 876 in der Bedeu-
tung timor aus dem Würzburger Codex nach. Beachtenswerth
sind auch die übrigen Angaben über üath's Wesen.
An mehreren Stellen treten Riesen und üngethüme auf.
Die Riesen stehen hier in unverkennbarer Beziehung zu Nacht
und Nebel vgl. Cap. 36, 39, 40, 81, 83, 87. An den letzten drei
Stellen wird der Riese durch das Wort scath bezeichnet, was
doch wohl nichts anderes ist, als scath Schatten. Die Ungeheuer
in thierischer Form (biast, d. i. lat. bcstia) hausen immer in
einem See. So der- Liath Morbragi, d. i. der Graue Grosshalsige,
Cap. 31. 32. 83. 85. Besonders drastisch wird in Cap. 85 ge-
geschildert, wie das Thier sich aus dem See erhebt, um Curoi's
Stadt zu verschlingen. Offenbar liegt hier dem Mythus eine Natur-
erscheinung zu Grunde, welche in den irischen Annalen sehr oft
als solche erwähnt wird, ich meine die sogenannten loch-mad-
manna, „lake eruptions", vgl. z. B. Chron. Scot., ed. Hennessy, p. 7.
Aber gerade den eben berührten mythischen und phan-
tastischen Elementen gegenüber müssen wir hervorheben, dass
andrerseits die Sitten und Einrichtungen, in denen die Menschen
sich bewegen, mit einem naiven Realismus vorgeführt werden,
der keinen Zweifel an der einstigen Wirklichkeit solcher Ver-
hältnisse aufkommen lässt. Ueber Kleidung und Waffen, Essen
und Trinken, Bau und Einrichtung der Festhalle, Gebräuche
beim Fest und anderes mehr finden wir hier die werthvollsten
Angaben. In diesen culturhistorischen Beziehungen ist unser
Text bereits von O'Curry in den Lectures on the Manners and
Customs of the Ancient Irish und* von SuUivan in der Intro-
duction dazu gebührend gewürdigt worden; ich gebe im Anhang
die Stellen an, welche sie berücksichtigt haben.
IX Fled Bricrend. 253
6. Was die sehr schwierige Zeitfrage anlangt, so erinnere
ich für jetzt nur daran, dass wir zu unterscheiden haben:
1) Die Zeit, in der unsere Handschriften geschrieben sind,
2) Die Zeit, in welcher diese uns vorliegende Compilation aus
Einzelsagen entstanden ist, 3) Die Zeit, in welcher die Einzel-
sagen sich gebildet haben, 4) Die Zeit, in welcher die in diesen
Sagen auftretenden Pereonen gelebt haben.
Ich glaube, dass jede dieser Zeiten ihren Antheil an Form
oder Inhalt des uns vorliegenden Textes hat, wenn wir auch
nicht im Stande sind, einer jeden mit aller Schärfe das ihrige
zuzuweisen.
Glauben wir der irischen Tradition, dass Conchobar im
1. Jahrh. vor unserer Zeitrechnung gelebt hat, so ist unser Text
allerdings das Resultat einer mehr als tausendjährigen Tradition.
Das wichtigste, revolutionärste Ereigniss dieser ganzen Periode
ist die Eiüfuhining und Ausbreitung des Christenthums. Da sich
aber gerade christliche Elemente in diesen Sagen nicht nach-
weisen lassen, so fehlt jeder Anhalt zu der Vermuthung, dass
das, was als alte Tradition im 11. Jahrhundert erhalten ist,
seinen ursprünglichen Character gänzlich verloren habe. Die
Kirche nahm zu den heidnischen Sagen eine ähnliche Stellung
ein, wie dem heidnischen Rechte gegenüber: „What did not
clash with the Word of God in the written law and in the New
Testament, and with the consciences of the believers, was con-
firmed in the laws of the Brehons by Patrick and by the
ecdesiastics and the chieftains of Erin" (Senchus Mor I p. 17).
Ja die Kirche ist den Sagen gegenüber sogar nachsichtiger
gewesen, denn sie hat den heidnischen Aberglauben aus der
Sage nicht gänzlich verbannt — oder nicht gänzlich verbannen
können. Erfinderischer Sinn zeichnete nach den Beobachtungen,
die wir an dem vorliegenden Texte gemacht haben, den Ck)mpilator
oder Diaskeuasten nicht aus. Ich sehe daher keinen genügenden
Grund, daran zu zweifeln, dass uns in den Einzelsagen wirklich
echte Bilder einer vorchristlichen Cultur erhalten sind, aller-
dings Bilder, die an einigen Stellen verblasst, an anderen von
späterer Hand übermalt sind.
254 IX Fled Bricrend.
7. Die Ergänzung der Abkürzungen ist auch hier nur in
den S. 205, 6 specialisirten Fällen unbezeichnet geblieben.
Ineipit Fled Brierend oeus in Carathmlr Emna Haeha oeas in
Briatharchath Ban-Ulad oeos Toehim Ulad do Chruachnaib Ai ocns
Cennaeh ind Raanada i n-£main Macha.
Die Sternchen bezeichnen schwer Terstindliche Wörter und Stellen.
1. B6i fled mör la Bricrind Nemthenga do Chonchobwr
mac Nessa ocus do Vltaib huile. Bliadain lan do oc tinol
na flede. Dorönad iarom tegdas chumtachta lais fri frithailem
tomalta na flede. Conrotacht iarom a tech sin la Bricrind
5 i n-Dün Rudraige fö chosmailius na Grs§brüadi i n-£main
Macha, acht nammä ro derscaigestar a tech so eter adbur
ocus elathain, eter chäimi ocus chumtacht», eter üatni ocus
airinigi, eter ligrad pcus lögmaire, eter sochraide ocus süach-
nide, et^r irscartad ocus imdorus do thigib inna hamsiri sin uli.
10 2. Is amlaid tr4 dorönad a tech sin: Sudigud Tige Mid-
\ chüarta fair. Noi n-imdada and o thenid co fraigid, tricha
traiged i n-airdi cacha hairinig credumae co n-diörad öir friü
uile. Conrotacht rigimdae and iarom do ChoncÄobwr i n-
airinuch ind rigthige sin üas imdadaib in tige uile co n-
15 gemaib carnnocail ocus lögmaraib ar chena, ocus ligrad öir
ocus airgit ocus chamnocail ocus datha cach thire, co m-bo
chomsolus la ocus adaig inti. Ocus conrotachtä dan da imdai
dec in da erred dec Ulad impe. Ba chömnart iarom indas
in gnima sin ocus ind SiAbur dobreth dö denom in tigi. Ses-
20 rech oc tabairt cecha clethi ocus mörfessiur di threnferaib
Ulad oc cor cacha höenslaite, ocus irichsi saer do prlmsseraib
hErewd oc d denam ocus oc a ordogud.
3. Dorönad dan giianän la Bricrind- 4i||^sin fö ehom-
ardus imdai Conchobair ocu^ inna lath n-gaii«(s Conrotacht
25 iarom in grianan sin do imdenmaib ocus cumtaigimii^inainraib
ocus ro sudigthe senistre glainide ass for cach leth. Conrotacht
iarom senest/*;* dfb uasa imdcaid-soom fadein, co m-bo fodirc
IX Fled Bricrend. 255
dö-som imcissin in tige m4ir liad assa imdaf, deig ro fitir-som,
111 leicfitis Ulaid isa tech.
4. In taa tra b& urlam la Bricrind denam a thige mäir,
ocus a griandn, ocus a n-errad dib linaib do brothrachaib ocus
bredLnaib ocus cbolcthib ocus cerchaillib, ocus a tincor do 5
lind ocus do biud, ocus nad ra bi ni bad esbaid üad eier
deintnib ocus comadbwr. na flede, dothset iar sin co toracht "
Emain Macha ar cend Conchobafr co mathib fer n-Ulad imbi.
5. Ba hed la and sin iarom ro böi öenacb la hUltu i
n-Emain Macha. Ferthar failti fris iar sudiu ocus dofess^d 10
for güaluind Conchobair. Atgladastar Concobar co n-Ultaib
ol chena. „Täit lim-sa", ol se, „co tormaiKte fleid) lim " „Maith
lim-sa da»% ol Concobar, „mad maith la \J\tu." Fris gart
Fergfus mac Roig ocus mathi ülad ar chena, co n-epertat&r:
„Ni ragam**, ol seat, „ar bit lia ar mairb old^te ar m-bi iar 15
n-ar n-imchosait do Bricrind, dia tisam do thomailt a flede.**
6. JBid messu düib em**, ol se, „a'n-dogen-sa, cein co
tisaid linoL" „Cid dogena-sib (p. 100* :) di sudiu", ol Conchobar,
„cen CO tiasat Ulaid lat?'* „Dogen-sa em" ol BricriM „imcos-
säit na rig ocus na töisech ocus na 14th n-gailc ocus na n-6o- 20
thigernd, commiromarba c4ch dib a cheH, mawi thisat lim do
61 mo flede." „Nochb dingniam-ni airut-:su sin" or Conchobar.
„Immacossaitiub^sa eter in moc ocus a athair, commdmuirfe
döib. Mani fetwr-sa sin daw", or se, „immäcossaitiub eier in
n-ingin ocus ammäthair. Mani fetter sin daw", or se, ,4mma- 25
cossaitiub da eich cacha oenmnd la Ultt«, commatuaircfe doib,
CO m-brenfat ocus coUofat la sodain." „Is ferr a techt", ol Fergus '^
mac R6ig, „bid fir sucut" ol se. „Denaid immacallaim din",
k
or Sencha mac Aildlay „üathad do degddinib Ulad, m&A maith
lib.** „Biaid olc de", ol Conchobar, „cen co dentar coraarli fris." 30
7. Tiagait iarom mati Vlad uli i n-imacallaim. Ba si
comarli Sencha doib daw ina n-imacallaim: „Maith tra", ol
Sencha, „uair atabairece» techt la Bricrmd, togaid ait?Vi de
18 Der kleine Druck bezeichnet die Ergänzung einer Lücke.
17. 19 für c6in und c^n ist cen zu lesen. 22 dlgniumiii LU.
33 zu ilieüeti ata baire cx^n techt V '^i*
256 IX Fled Bricrend.
ocus sudigid ochtwr claidbech imbi im dul dö asin tig, actt
CO taisfena a fled döib. Dochöid Furbaide Ferbend moc Con-
diohuir lasin n-athesc sin conecid do Brionnd in n-imacallaim
5 uli. ^»Maith lim" ol Bricriu „a denam samlaid." Tocomlat
ass iarom Vlaid o Emam ilacha^ cach drong immä, rig, cach
reim immä rurig, cach buden immä tüsech. Bä halaind iarom
ocus bä hamra in tochim rou nieset in trenfir ocus ind laith
gaile dochum ind rigthaige.
lO 8. Ro imräid iarom Bricrtw inna menmain, düs cinnas
doragad ar imchossäit Vlad, 6 dodeochatar aittiri na trenfer
tar a chend. 0 ro gle din a imrädud ocus a scrütan uli inna
menmain, dolluid co m-böi im budin Loegaire Busdaig mic
Gonnaid mic Iliach. „Maith sin trä, a Loegam Buadai^, or
15 se, „a balc bullig Breg, a bnith bullig Midf, a bethir breoderg,
a büaid n-oc n-Uladl Cid dait-siu nä bad lat in curathmir
Emna do gresr" Mad ferr lim-sa em", or se, „bid lim". »Rige
l8§ch n-Erewd uaim-se dait," ol Bricrm, „acht co n-derna
mo chomarli-sea." „Dogen imworro" or L9§gaire.
20 9. „Mad lett em caMTcUhmir mo thige-se, bid lat cauro^^
mir Emna do gres. Is cöir curathm^V mo thige do cosnom",
or se, „ni (^nrathmir tige meraige. Atä dabach hi taJla triar
and dl IsLÜxaib gaile fer n-\]]ad, iania linad do ün acneta.
Ata torc secht m-bliadan and; o ro bo orc becc, ni dechaid
25 imia beolu acht littiu lemnachta ocus menadach i n-erroch,
ocus fircroith ocus firlemnacht issamrud, eitne cno ocus fir-
chruithnecht hi fogomur, (p. 100^ :) ocus feöil ocus enbruthe
hi gemrud. Ata bö thüir and dia n-at släna a secht m-hhadna;
o ro bo löeg bec, ni dechaid frdech no foigdech inna beolu
30 acht firlemnacht ocus luigfer gläsfeoir ocus arbar. Atat coic
fichit bargen cruithnechta and iarna fuine tria mil. Coic
meich flehet tra, iss ed ro bronnad frisna coic fichtiu bargen
sin, ocus cethri bargein di cach miach. Isse sin din curaihmir
mo thige" or Bricriu. „Uair is tussu l8§ch as dech fil la TOw,
16 büafd Lü. 83 acneta: i. sainemail LU. iA o ro bo Can-
jedur von mir. Das Facs. hat eine Lücke von etwa drei Bttchstahen
und le, letzteres wohl nur vom Copi^ten verlesen. Vergl. lin. 29.
IX Fled Bricrend. 257
is dait as chöir a thabairt, ocus is dait don-üthracar-sa. In
tan iarom bas ürlam taisbenad^nna äede deöd läi, erged do
aiarso süas, ocus bid do dob^rthar in carathmir.^* „B^it fir
marba and, no dogentar samlaid^' or hoegaire. Faitbestär
Bricrtti la sodain, ocus bä maitb lais a m^ma. 5
10. 0 ro sdlich do iarom imcoss&it Loegam Biiadaig,
doUeic im budin Ghonaill Chemaig, „Maith sin^, a Chonaill
Cemaig,^ or Brimw, „is tu Isech na cernd ocus na comram.
At möra na comrama dait sech öcu Ulad ol chena In tan
tiagait Vlaid for crichp. echtrand, udi tri l& ocus tri n-aidcbe 10
dait-siu remib for äthaib ocus ilathaib. Tu dan tar a n-essi
dorisi oc 6, n-imdegail oc tichtain ass, conna torgethar sechut
na treot na torot. Cid dait-siu iarom, näd bod latt curcUhmir
Emna MocAa do grÄ?" Cer bo mör tr& ammuinbecb dorat
im Loega{r6, dorat a da cutrummai im Gonall Gemach. 15
11. lar n-imchossäit Conaill Gemaig do iarom smäl
ro bo data lais, doUeci im budin Conculaind. „Maith sin**, or
se, „a Chuculaiud, a cathbüadaig Breg, a ligbrataig Liphe, a
mocdretill Emna, a lennäin ban ocus ingen, ni lesainm dait
indiu Guculaind, üair is tu fer aurbaga fil la Ultu, döeme 20
ammörgr^a ocus ammöraurgala, ocus saiges a chert do cech
oen la VUu, ocus ni nad roicbet Vlaid uli, ro soichi-siu
th'6enur, ocus addaimet fir hEvend uli do gail ocus do gais^
ced ocus do gnima üassaib. Cid dait-siu iarom in csnirathmir
do lecud dö n&ch aile do JJltaib, uair ni tualaing nech di 25
feraib hErend a chosnam frit?" „Tong a toing mo thüath
immorro**, or Guculaind, „bid cia cen chend inti doraga dia
chosnam frim!** Scaraid dan Bricriw friu iar sodain, ocus do
tbset hi comaitecht a slöig, Bxaal na dernad eter in n-im-
chossüt. 30
12. Lot&r iarom docbom in tige, corra gaib cäch a lepaid
and issind rfgthig, eter rig ocus rlgdomna ocus airig ocus
octhigemd ocus maccöemu. Leth in tige iarom do Conchobwr
CO lithaib gaile fer n-Ulad immi, oci^s alleth n-aill do ban-
trocht Ulad im Mugaiu ingin Echach Fedlig, mnai ConchobaiV. 35
(pag. 101»:) Batir he iarom bät&r im GhoncAo&wr i n-airinuch
17
258 IX Fled Bricrend.
in tige, i. Fergus mac Röich, Celtchar mac Uthechair, Eogan
moG DurthacM, ocus da mac nnd rig i. Fiacha ocus Fiachaig,
Fergna mac Findchöime, Fergus mac Leti, Giiscraid Mend
Macha mac Gouchohairf Seucha mac Ailella, tri maic Fiachach
5 i. Rus ocus Däre ocus Imchad, Muinremur mac Geirrgind,
Errge Echbel, Amorgeno mac Ecit, Mend mac Salchadsß,
Dubtach Döel Ulad, Feradach Find Fectnach, Fedelmid
Chilair Chetaig, Furbaide Ferbend, Rochad mac Fathemon,
Loegaire Biiadach, Conall Cernach, Cuculaind, Gonnad mac
10 Momai, Erc mac Fedelmthe, lUand mac Fergusa, Fintan inoo
Neill, Cetemd ma^ FintaiD, Factna mac Sencada, Conla Sseb,
Ailill Miltenga, Bricriu fodein ocus formna läth n-gaili Vlad
ar cena ocus a maccaem ocus a n-SBsa ddna.
13. Ardopetet ianom a n-ses ciüil ocus airfite, c6in both
15 oc taisbenad na flede döib. 0 ro taisfeöin iarom Bricnu in
fled cona imthörmaigib ulib, foröcrad do Bricnnd fäcbäil in
tigi de inchaib na n-atairi. Atrachtat&r na aittiri la sodain,
ocus a claidfib nochta na lämaib dia innarba asin taig. Teit
iarom Bricnte cona teglach assin tig dochom a grianäm. Oc
20 techt do iarom fo dibi'^ ind rigthaigi is and asbert: ,Jn caur-
aihmir ucut'S ol se, „amaZ ro aurgnad^ ni oa^xiaihimr tige
meraige. Laech bas dech lib do Ul^aift, dam-baraid do." Fos
fäcaib la sodain.
14. Ataregat ind rannaire do raind in bid la sodam.
25 Atraig iarom ara Loegam Buadat^ i. Sedlang mac Riangabra,
CO n-epert frisna rannairib: „Dale sechut", ol se, „a cura^Amir
n-ugut do Loegairiti Buadach^ uair iss e non-dlig sech öcu
XJlad ar chena. Affraig dan Id mac Riangabra, ara Conaill
Gernaig, co n-epert a cetna. Affraig dan Löeg mac Riangabra,
30 CO n-epert a cetna frisna ronnairib: „Tucaid do Choinchulaind
sucut", ol se, „ni mebul do Vltaib uli a thabart d6; is e
gaiscedacb as decb fil dib he." „Ni h& fir sin", or Conall
16 fogartar do iarum fagbat7 in tighi do incuib na n-aitttre Anfang
von Eg. 93, föl. 20« i8 dia innarba asin tig dochom in grianain oc
tec^^ do iarom fo debi in rigtoige is ann asmbert Eg. 28 a Ulto Eg.
85 Seglang Eg. se sechad Eg. 27 ugat Eg.
IX Fled Bricrend. 259
Cemach ocus or Loegaire BüadocA. 15. Atafregat for l&r
tige ocus gabtait a sciathu foraib oCus taurlaingset a claid&i
a triür. Imman-esolrg döib, co m-bo nem teued indala leth
dind rigthig lasna claidM ocus la fsdbra na n-gäi, ocus co
m-bo en- (p. lOP:) laith glegel alleth n-aile di cailc na sciath. 5
Foceird armgrith mör amgthech la sodain, ocus ro crith-
naigset ind läith gaile, ocus ro fergaigestar Conchobur fodessin
ocus Fergus mac Röig oc^ascin ind etüalaing ocus ind anfir,
i. in dias do gabäil immon n*öenfer, i. Gonall Cemcujfi ocus
Loegaire Buadach im Choinculaind. Nf rabi la Ultu fer no 10
lamad a n-otargaire, co n-ep^rt Sencha fri Conchobt«r: „Etar-
scar na firu** or se; ar is e dfa talmaide ro böi oc ültaib ind
inbuid sin Gonckobur.
16. Dolluid Gonchobur ocus Fergus etarro iarom. Dol-
lecet a 14ma la töeb fö chetöir. „Denaid mo reir-se" or Sencha, 15
„Dogenam-ne** ol seat. „Isf mo riar-sa din", or Sencha, „in
csLWccUhmir ucut'^ ol se „do fodail fön slög uile innocht ocus
techt immi iar sudiu irreir n-Aihlla maic Mägach, ar bid aing-
cess la Vltu in dal so do gleöd, mani brcthaigther hi üruach-
naib. Fodailter iar sudiu biad ocus lind döib, ocus tairmchell 20
d4il tenid leö, ocus gabsus meisce, ocus bätaf failte. Briccrtu
dan ocus a rigan ina grianän. Bä federe dö iarom assa imdui
suidignd ind rigthige, eimal ro both and. Ro scrüt inna
m^main, cinnas doragad ar imchossait na m-ban, ama^ do-
rigni imcossait inna fer. 25^
17. In tan iarom ro scäig do Bricrmd a scrutan ina
m^nmain, amoZ doragad airi, ba si uair in sin dolluid Fedelm
Nöichride coem ban asind rigthig immach iar trommi öil.
Addaci Briccriw sechai. „Maith sin innocht, a ben Loegairi
Büadaig, nl lesainm dait dan Fedelm Nöichrie^e ar febas do 30
chrotha ocus do ceille ocus do ceneöil Conchobwr ri cöicid
hErend do athair, Loegaire Bnodach do chele, acht nammä
ni bo rö lim dait, conna tissad nech di mnaib V\ad rlut hi
1 atarregat Eg. 5 do calcib na scieth Eg. n uccot Eg.
18 ainces Eg. so tairmcell dail tened leo Eg. se Bricrind om. Eg.
17*
260 IX Fled Bricrend.
Tech Midchdarda, ocus co m-bad hit larsäla uo beth bantrocht
Vlad uile. Bä tu theis isa tech ar thus innocht^ doroimle
caidche äis banngnacht lias baDtrocht Ulod vliJ^ Teit ass
¥edehn la sodain tax teöra fuithairbe ön tig.
5 18. Tic immach iar sin Lendabair ingen Eögain maic Der-
thacht, ben Conaill Cernaig. Atglädastar daw Bricriw, co n-epcrt :
„Maith sin, a Lendabair^S or se, „ni lesainm dait ind Lendabair,
at banlendan ocus at m^marc fer n-domain uli, ar do 4ine
ocus t'urdarcus. A n-ed ruc do cheli do öcaib domoin ar
10 gaisciud ocus cruth, ro ucaiseo di muaib Ulaä.^ Cid mör tra
a muinmec dorat im Fedlim, dorat a d& cutrwmmik im Leuna-
hair fö a n-innas cetna.
19. Dolluid Emer immach fo sodain coeca bau. „Slan
seiss, a Emer ingen Forgaill Manach!^^ ol Bricnu, ^9, ben ind
15 fir as dech i n-jj^re. Ni lesainm dait ind Emer Foltchäin, is
hüariud* do rigaib ocus rigdomnaib hEre»d immut A n-ed
rucc grian do rennaib nimo, rucaisiu (p. 102*:) de mn&ib do-
main ule, ar chruth ocus deilb ocus cen^l, ar öiti ocus äni
ocus irdarcus, ar aliud ocus ergna ocus aurlabra." dar bo
20 mör trä a mainbech dorat im na mnä aile, dorat a thri chom-
meit im Emir.
20. Tlagait ass iarom na teöra hnäna, co m-bat&r i n-öen
magin, i. teöra fuithairbi on tig, ocus ni fitir nech dib for
araile a n-imchossait do Bricrind. Dothsegat tia dig la
25 sodain. Tochim fossad n-älaind u-lumalla issin dbetna fuith-
erbe, ising* ma ro fuc nech dib a choiss sech araile. Ind
fuithairbe tanaisß immorro, bä miniu ocus h& lüathiu a n*imtecht
issudiu. lud fuithairbe immorro ba nessu don tig, iss amlaid ruc
cach ben dia seitche ar ecin ocus tuargabsat a l^nte co mellaib
30 a lärac do imchosnom dul isa tech ar thüs, üair iss ed atrubairt
Bricnw fri cach se timchell araile, issi ro bad banrfgan in
chöicid uli inti dib cetna ragad issa tech. Ba si meit a foth-
raind tra oc imchossnam techta ar thossaig cäch nana cheli^
2 Toroimle co haidne seis Eg. 7 Lenabair Lü, 9 domo Lü.
anedruch LU. so a da qhutrumse Eg. 86 ass ingma rucc Eg,
30 a laurc Eg. S3 c€ sc Eg.
IX Fled Bricrend. 261
amoZ bid fotbrond eoeccU carpa^ do tbisad and, co forcrotb a
rigthech n-ui)e, ocus co rseblangt&r ind laith gaile dia n-gais-
ciiidy CO folmastar cach dib aidid a cbele isin tig.
21. „Anaid^, or Sencha, „ni dat nämait täncatär, acbt is
Brioriu dorat imcossdit eter na mnä dochötar immacb. Tong 5
a toing mo thüath'S or se,^ „mani iatar a tecb friü, bit lia a
mairb and andat a m-bL*' ladait na dorsaido in comla la
sodain. Ro saig Emer ingen Forcaill M&nach beu Conculaind
ar lüas riasna mn&ib aUe, co tard a druim frisin oomlaid, ocus
CO n-arlast&r üadi na dorsaide riasin m-bantrocbt or cbena» 10
CO n-erget a fir isin tig la sodam, cacb fir diib do oslogud
riana mnäi, co m-bad a ben cetna tisad issa tech ar tbüs.
„Bid olc ind adaig^^ or Conchobur. Benaid a clo n-argit ro
böi ina läim frisin n-uaitni creduma inna imda, co n-desitar
in t-slüaig inna sndi. „Anaid^S or Sencha, „ni ba cath co n- 16
gaisctud dogentar sund, acht bid cath co m-briathrai6 la sod-
ain.*^ ToUuid cach ben fo chöim a celi ammaig, conid andsin
dorönsat in briatharc&a^A Ban-Ulai2.
Briathareiith Ba m-ban in so«
22. Asbert Fedelm Nöicride hen Loegain Buadaig:
[R] „Cotom bert-sa bni söer sruith dim chlaind comceneotl 20
cinsiu di churp rig sceö rignai rieht forcäini costud*
conid cmth buidech berar üaim nöithium* cnith c&in
4 nitat namald Eg. tangatar ann Eg. 5 ittr na mnaib Eg.
Tongas» atoinge m toath Eg. 6 bith lia ar mairb andaiti ar m>bi Eg.
9 CO tarat Eg. comla Eg. 13 benaid Eg. u imdaige Eg. ' 17 fö
chomair Eg. 18 bSnulod Eg.
Cap. 22. In diesem und den folgenden Capiteln, welche die Beden
der Frauen enihcdten, habe ich mmt da eine InterpuncHon gesetzt, wo
eine selche in der Handschrift steht. Die Zeüenabtheüung , für die in
den Handschriften kein Anhalt vorhanden ist, soll nur andeuten, wo
ich einen gewissen Sinnesabschnitt oder — was hier dasselbe besagt —
ein Versende vermuihe.
19 Fedlim Eg. so Gottambertsa Eg. do claind comchineoil Eg.
n do chnrp Eg. forchaine costad Eg. %% beror Eg. crutb coin Eg.
262 IX Fled Bricrend.
consert* la feba fene fogart* geinsiu genas
luchthond* lämderg Loegaire
lia m-band m-balcbüada b^as ar lath n-Vlad
aurslaid cricha comnart comnämat cen Ultu imbi.
5 Imüs dich (p. 102^:) immus tecrathar imgoin
airriu airdercu Isechaib Loegaire,
lin a biiada blas üas cech ls§ch.
Cid nab sin Fedelm-sa Findchöem cbruthbiiadach büageltach
cicbs^d ria cach maäl hi Tech Midchüarda medraoh."
10 23. Asbert Lendabair la sodain ingen Eogain maio Der-
tacbt ben Gbonaill Gemaig maic Amorgeni:
[R.] ,,Ar is mese crüth cheill chongraimmim'^
coibletbar* ceim cruth cäin caurcbasta
i Tech Midchüarta rig ria mnäib \]\ad.
15 Ar is mo chele crem Conall coscorach credmair
coibledar ceim n-ard n-adguide*
i n-uchtu ergal n-eirrind ria cach.
Gdin tintai chncum co cernaib co cennaib
con ruccai calca cruäidse comraicthi \Jlad
20 arsaid cach n-äth conid dia thail tglai*
arslaithi a n-äthu arfich a n-gressu
comaig* ls§ch arabi lecht liäc
laimethar mac &m Amorgeni accalldaim
ar is Conall ar lin a cherd cinges ria cach laech.
25 Cid nabb sin Lendabair-se U sola cäich
cichsed ria cach mnai hi tech rig/^
1 gensia genas lacht donn Eg, s m-buada Eg. 4 arslaig cricha
comnämat cen Ul^ imme Eg. 6 airri airderca Eg, 7 lin a buad Eg,
8 Cid nah- si an Fedlim si Eg. cruth baadach buadgeltoch Eg.
9 cichsed ria cec^ mnai a tech medrach Midchuartae Eg.
Cap, 23. Auch hier nur die Punkte nach der Handschrift, die Ab-
theüung der iibrigen Zeilen nach meiner Vermuthung.
10 Asmbert Eg. 11 Aimergm Eg. 13 coibletar ceimm cruth casm
cnrcasta Eg, 11 Ulad uile Eg. 15 cosgrach credmar Eg, le coi-
plethor Eg. 17 ind ticht ergal Eg. is coin tinntaid cugam co cemaip Eg-
19 cruaide comruicthe Eg. 20 conad dia tul tglai Eg. »2 comaig Isech ara
bi Eg. 23 accaldaim am. Eg. 2i a cerd no a cern Eg. 26 Cid nab- si Eg.
IX Fled Bricrend.
263
24. Asbert Emer ingcn Forgaill Manach ben Gonculaind:
[R.] ,,Gotom gaba-sa cheim cruth cheill congraimmim^
coibliud'^ büada bäigthir cach delb ch&in chucom
Gonid mo rose soer setta* döine dorn gnuis gne
ni frith cruth n& corai n4 congraim*
ni frith gs&s nä gart u& genus.
ni frith luth seirce söerligi na celle conom thic-se
ar is immum-sa ochsatar Ulaid uile
is me a cnü chridi glo diammbe-se b^th £[adetarlu.*
Nimmar mbith* ben 'dadib lia cele on trath sa co akale 10
is Cuculaind mo chele ni cü ches*
crithir fola for a crund
cobur fola for a clsddiub.
C4in forondar a chorp hi cni
crechta ina chäin cnis
dlta*ina thöeb liss >
cäin feid a rose rocheim inrfa chjend siar
cAin fuälaing fuithei^^laäii sair*
sirderg a Bella f " ^ ^
ögderg a fonnai(i^ / V
fordeirg a fortgea j^^/ ^
arfich ö dib eeh octieanalaJb fe^
foceird fch'^n-erred ind äib ^f» . i
atetha des dond cless d^ltlfless n-eöin
immelig loa usei atetha eless noubair
eonboing catha eröehombäg
•>
t
i
15
20
r 25
Cap, 24. Auch hier nur die Punkte nach der Handschrift, die
ZeHenabtheütmg von mir da, wo ich einen Sinnesabschnüt vermuthe.
1 Asmbert Eg. a ceim cruth ceill^ongraimm Eg. s baidther Eg,
cain cugam Eg, i conad Eg. - 7 . luth seirci Baorlighe na gile
na ceille conam ticisi Eg. 8^'2>ch8athor Eg. 9 dia mbe se die
m-be 86 (sie) bseth fiadctarlae Eg. lo nimmar bid Eg. colaile Eg.
11 ni cu cichis crithir Eg. u Cain forondor a corp a cru Eg.
15 creachi Eg. ., n cain feith a roscc rochain ina chind (om. siar) Eg.
18 Cain fualaing fuider glaini {om. sair) Eg. »i foirtchi Eg.
» a fichaib ech ocus analaib {om. fer) Eg. 2s focherd ich neirre^
pindaib Hg. 85 immasleig loa uisqi atetae des nonbuir Eg.
264 IX Fled Bricrend.
[R.] falgaib etho* borrbuidne
brissid üath nadarccna*
is fer seirgeis* illigu
is crön chutma cüaride*
5 iss i riebt m]i4 siüil sedda \J\ad uli
corrici mo cbele-se Goinculaind
crö dond gle sin 8amlait^r
at salaig üantaind athüanaind chrisalaig*
at gairb chaithlig at cröna cutrumma*
10 at crotble garmiline at büanaiod bodelbse*
is ir- (p. 103':) rechtaib bo ocus dam ocus ech
settai muä. Ulctd uli couom thici-sea.
25. La sodaia ba ed dogensat ind fir batar sin tig, i.
Loegaire ocus Conall Gemach, o ro leblaing a luan laitb iar
15 closin imacallma iia m-ban, ro brisiset cleith di clethaib ind
rigthige fo a comartus immach, conid si conar doUotar a
mnä chucu isin tecb. Cuculaind immorro tuargaib a tech i
n-aurchomair a imdäi, comtar foderci renna nimi fon fraigid
inimacb aiiis, con[^c^] si sin conar dolluid a hen-som ocus coeca
20 ban cecthar do na da ban aili ocus coeca bau a mnä fodein,
conna bad cutrtimmus disi frisna mna aili, uair nir bo chutrum-
mus do-som fri cäch. DoUeci Cuculaind arrigtbech sis iar sudi,
CO n-dechatar secht ferchubat di fenamain in tige i talmain,
CO forcroth a n-diin uli ocus cor trascair griauan Bricrewd fri
25 ]&r talman, co torcair Bricriw fodein ocus a rigan, corrabatar
1 falgaib betha Eg. s sergis Eg. 4 cron cutma Eg.
5 issi irriacht mna siul sedda Eg. 7 samlaithtV Eg. 8 at salat^
uanainn atanaind ciisalati/ Eg. 9 cutrummse Eg. 10 garman-
line Eg, bo delpai Eg. is sedda Eg. conamticcisc Eg.
Cap. 25. 13 issin tig Laeg. B. ocus Conall C. Eg. le conad
sisin Eg. 19 conadh sisin Eg., consisin LU. »o na da ban alle co na
ba cutramttö disi fris na mnaib uair nior bo chudrumu« die fir frisna fir«
alle Eg. {Anfang von fol. 22) 21 cuthntmmus LÜ. n Tollecce
C. in rigteuch Eg. 23 connteuchu«tar YII ufercuboit JSg. co forcroith
in daun n-uile Eg. fenamain Stohes, Bern, on ihe Faea. p. 13, senamain
LU., Eg., Lc. 24 cor trascair Eg. ior Iar Eg. 2$ co torchair B.
bodein ocus a ngban Eg.
IX Fled Bricrend. 265
isind otruch for lax ind lis eter na conaib. »Aill amai^' for
BricWu „tancatar nämait a n-dün'S la eirgi süas co opund.
Co ro lÄ cor immän rigthech, co n-acca amaZ ro cloeuad a
thecby Gonda tarla for a lethbeolu uli. Adsoirg a bossa la
sodain ocus leicthe isa tech iar sudi, ocus ni rabi la Ultu fer 5 •^>'-*
asaithgned amaZ ro salcbad, conid ina labrad atgenatar.
26. Asbert Bricnw friu iarom do Iar in tigi: „Nimator-
chomlod-sa fleid diiib tra» a Vltu^ for se. „Is ansu lim-sa mo
thech oldäs mo trebad uli. Is geis düib tra*^ ol Bricnu „öl
na longud na chotlud, co fargbaid mo tbecb-sa, amaZ foud- 10
rancaibair for bar cind." Atregat laith gaile fer n-Vlad uli isin
tig la sodain o^ doberat triamnai don tig ocus nfr thiiar-
gaibset cid co tisad g8§th etorro ocus talmam. Ro bo cheist
for IJltu dan am sin. „Nocbonomtba-sa düib*^ ol Sencha „acht
in fer fod T&caih co eisen, aitchid fris a facbail co diriuch.** 15
27. Asbertatar Vlaid fri Coinculaind iar sudi a tech do
dirgiud» ocus asbert BricWt*: »A ri Ifi&ch n-Erewd", for se,
„mani dirgi-siu co rop coir, no con fil isin domun nod n-dirgi."
Doratsat Ulaid uli impidi fair im thüaslucud Da cesta. Afraig
Cuculaind la sodain, na betis s§8 na äedi cen 61 cen tomoltus. 20
(p. 103^:) Dorat iarom Cuculaind triam dia ttercbail ocus
foremmid. Ro riastrad immi iarom iar sudi, co rabi banna
fola im bun cacha finna dö, ocus ro suig a folt inna chend.
1 issin otrach chacae for Iar Eg. s co rollä cor imma rigieiich Eg.
4 contarrlae for a leith beulse (om. ali) Eg. assoirg Eg. 6 tol-
leicti Eg. b assaitgned amall Eg.
Cap. 26. 7 ria iarom tollar In ti6ce Eg. nimatarcomlMsae fleud Eg.
8 Is aantsa Eg. lo nMongud na quodla&d Eg. fondramecbabw ar
for cind Eg. ii ataregaut ]< gaile Ul. uile Eg. 13 Rop ceus don
for Ullt. ind ni sin Eg. u Kocham thasae Eg. 16 aitqi fris a fag-
hau CO direch Eg.
Cap. 27. Asmbertatar Eg. le do dirgad Eg. 17 asmbert Eg.
18 main dlrgeussu corab cöir ni con fil issln domun nod dirge Eg.
19 Atfraich Eg. 20 Incht na fleldl Eg. cen tomailt Eg. sa for-
feim E^. Ro riestrad imbi iersoidi« combsel banno folse imm bun cech
266 IX Fled Bricrend.
cor bo suas mseldub demischas chirdub ba forcsi fair, ocus
ro gab imbri brö^ ocus rö sini iar sudi, co taillfed fertraig
feroclaig eter cach da asna do.
28. Taucatar a s§s cumachta ocus a lucht adartha na
5 dochi^m, ocus tuargaib a tech iar sudi ocus forruim co riAcht
a dirgi fesin inna cetna. Ocus bä sam doib iarom oc tocha-
tim na fiedi, i. na rfg ocus na toisig isindarna leith im Con-
cobur clothamra, im ardrig n-amra n-Ulad, Ind rigna im-
morro isind leith araill, i. Mugain Aitencsetrech ingen Echaeh
10 Fedlig ben Conchobair maic Nesa, Fedelm Nöicrothach ingen
Concobair (i. nöi crotha no tadbantais forri, ocus bä aildiu
cach cruth araili), Fedelm Foltchain da^ ingen aili Concho-
bair ben Loegairi Buadaig, Findbec ingen Echaeh ben Che-
thimd maic Fintain, Brig Brethach ben Celtchair maic Uthi*
15 chair, Findige ingen Echaeh ben Eogain maic Durthacht,
Findchsem ingen Cathbad ben Amargin larngiunnaig, Dcrbör-
caill ben Lugdach Riab n-derg maic na Tri Find Emna, Emer
Foltchain ingen Forcaill Manach ben Ck)nculaind maic Sual-
daim, Lendabair ingen Eogain maic Durthacht ben Gonaill
20 Cemaig, Niab ingen Celtchair maic Uthechair ben Chormaic
Gondiongas maic Concobair. Is lia türem tra ocus aisneis ina
m-böi di d^mn&ib and chena.
29. Dorala in tech ina räithsechaib briathar oc na mnäib
doridisi oc imarbaig eier a feraib ocus siat fesni, co folmaiset
finda doa ocus ro suig a folt Inda cheunt condemse (coimdsB Eg,) soas
mael cas cirdub ro bsei fair ocus ron gab a bri bro ocus ro sin iar sni-
diu CO tuillfed fer troig feroglatg eter cech da essuae do Eg.
Von Gap. 28 finden sich m Eg. nur die Worte tuargaib ao tech
iar suidtu ocus forruirim co ruac^^ a dirgi an cetna; der Frauencatcdog
nehst dem vorhergehenden Satze (Ocus ba sam etc.) fehlt in Eg.
Cap. 29 lautet in Eg. : lersin tra coister in slog. - Berid Senclia breith
dina mnaib, i. Eimer ar tus issin teuch ocus na di mnffii alle gnalainn
frie gualainn ind {verwischt). Bo fass don ind imarbiid chettnae dona
mnaib issin tig iar riec^ain indun. Bator iarom ind fir do mifost- (^
später in i corrigirt) ocus anfeith lasodam conerrac^ Senc^ cosc ni^
IX Fled Bricrend. 267
ind fir comergi debtha dorisi, L Cooall ocus Loegaire ocus
Cucolaind. Atracht Sencha mac Ailella ocus ro croith in craib
Sencha, ocus contöiset Vlaid uli fris, conid and asbert-som oc
cosc inna m-ban:
[R.] ^yCotob sechaim a 14ichessa äna aurdairce airegda Ulad. 5
anat for m-briatra bägi na banaiter fergnüsi
iccruadaib comraicthib tria lialle a n-glond.
ar is tria chin m-ban bit femai.fer dlochtai*
fir i n-irgalaib immad mär galgat comlud ferglunni
ar is dia m-brigaib bs6saib bes döib 10
dofiircbat nadiccat imsüidet nadrairget
Gotob sechaim a laicesa ana urdaird.'^
30. Is and asb^t Emer oc a frecra:
[R] „Deithbir dam-sa a Sencha uair is am bet^sa curad cain
cotngabtus cruth ceill o ro damnad a forcetul (p. 104»:) 15
cen dichill.
eter chles for analaib ocus ubullchlos ocus siaburcles ocus
des cüair ocus des qait ocus derg fiUiud erred nair
ocus ^ai bolcai ocus bai brasi ocus bruth n-gene ocus
sian "curad ocus rothchles ocus fseburchles ocus dreim 20
fri fogaist ocus dirgiüd cretti for cach n-äi.
m-baD ol se na be olc ittr nai firu. Cotaib sechaim for so a laichessa
ana urd^ca XJlad. Anaitt bur m-bagbriatra na banal taigt {sie, verwischt)
fergnuissi i cruad comraictib trie uaill agu ar is trie chin m-ban bld
fema fenr ölochtvAn fir in urgalaib immat margalgat comlnth ferg luinde
ar is die m-brigaib bsesaib bes doib do furgbait nat riccait imsüidet nad-
rancit. Co.
Lü. hat Punkte hinter Ulad und glond. Die von mir versuchte
Sinnes- und VersaMheüung ist lin. 7 und 8 besonders unsicher 5 und
11 cotobsechal LU. Faes.
Cap. 30. Auch hier die Punkte nach der Handschrift. Die Auf-
zählung der Waffenspiele scheint nicht metrisch zu sein,
Deithbtr damsffi ön a SenchsB for £im^ bassa bensa ct«raid cain cot
n->gab«^ cruth ceill oro damned a forcetal gan dichell et^r des for ana-
laib ocus uball des ocus siaburcles et reliqua. Et ni fuigbe^far feur
268 I^ ^ed Bricrend.
[R] Ni faigbistar fer and conmestar a sbs ochs a as ocos a anius.
a gath a g^s a chenaL a anins a nrlabra.
a dg a gal a gaisced. a bruth a büaid a büadirse.
a foraim a fömsige. a dem a tharpige
5 a fianchoscur co des nonbair fo Ghoincalaind oomchosmail.^
31. „Fir inna radi-siu, a ben", tor Conall Gemach, „taet
ille in gilla clesach sin, co comairsem.^^ „Na tho", for Cucu-
laind, y^am scith aithbristi indiu, oonda esur biäd ocus co ro
chotlur ni dinge?» comlond.^ Ba fir em do-som dan ani sin,
10 fo dagin iss ed läa and sin immanamic do-som frisiu Liath
Macha hi taib Lindi Leith, hi Sleib Fuait. Bo selaig Cucu-
laind chuci iar tichtain dö asind loch, co tarat a di laim
imma br&git, co ra gaib etorro oc gleic, co ro thairmchellsat
tir n-£rend fon n-innasin, co toracht inn aidchi sin cona eoch
15 riata leis co Emain Macha. Is fön n-innas cetna dan fuair in
Dub Sainglend a Loch Duib Sainglencf.
32. Is and asbert Cuculaiud ani seo: ^o sirius indiu
ocus in Liath morbrugi Erend i. Brega Midi Muresc Mur-
ant {sie) conmestar a ses ocus a f ds a aines a airechiM (verwischt) a ur-
labra a ceneol a guth a gses a gal a gtdsced a bruth a boaidh a boaidh-
irsi a foraim a foimsige a deine a dianchoscar no fescar co des nonbair
for Ghoincü comcosmatZ. Eg.
Cap. 31. 6 Fior a ben for Conaltt (sie) taet ille in gillae . clessach
sin CO comairsim. Na to for Gucu. ansgith {sie) anossse condsesar bied
ocus coro gfuoc^lar. Ba fior dossam don innisin fo daigiii ised la innsin
mmcomhrainicc dosum frisin Liath Mochte a tsßib Linde in Leith. Rose-
laith Gucu. chulce co tarat a di laim immo bragait co ro tairmchill tir
u-Erend fon n-indus sin co torrae^t ind oidche sin cona each rietse leis
CO teuch m-Bricrend inn Dun Rudrat^e. Eg. 9 digö LU.
Cap. 32. Iss and ismbert Gucu. indso:
Ro sirius andiu morbruighe Erend for se i. BreughsD Midiu Ma-
rescc Murtemne Machsß Mag Medba Gt^rrech Gleitech Gernae Aidne
Aigli Asal Lia Linde Lochrandse Umall Irrus. Gera Msenmag Muccraime
Tenmag Tulchae Tuiride Tetba Tlac^^ga Taillti Temoir Guala Germn»
Ros Ruidni Roiscne Aine. Ferr lem cech les qitodlttd dile lern longad
olda cechni. Tongusae itoingi mo tuath madam saitheuch bld ocus co-
IX Fled Bricrend. 269
themni Macha Mag Medba, Currech Gleitech Cema, Lia Line
Locharna» Fea Femen Fergna, Urros Doianand Ros Roigne,
Anni (?) £ö. Ferr cadb cless cotlud^ diliu lim longud oldä.s
cach ni. Tongu do dia toinges mo thüath^ diam-sa sai-
thech bid ocus cotulta, conid des ocus cluchi lim comrac fri 5
öenfer/*
33. Immacomamic tra döib debaid do denam imman
curadmir doridisi. Dogni Concobur ocus mathi Vlad ol chena
a n-etrain, co ro glethe a m-brethugud. „Eircid" for Concobwr
„cossin fer folimathar (or n-etrain, co Coinrof mac n-Dairi*S 10
Conid and asbert:
[R.] ,^lid in fer conc^rta do chäch
mac Dairi duir csemroth Curoi
conclecht fir forcoll mad fri göe gebitar
fer find firen fer maith mormanmiiach 15
brugaid ar brugachus
Isech ar laimtbenchus
ardri ar airechus
conc^rtfa fir faraib feidm airg ailfes* alid/'
AI.
taltse is des lern ocns is cluichi dam comracc frie hoenfer. Maith tra
ar Gonc. is lor at&thai ag airimdell Brie tucthar biedh issin tech ocus
coiseter ind imorran co tair an fleid. Dogniter sumlaid ba saim doib
iarsuidm co cend tri la ocus tri n-aidqi Eg. Unmittelbar hieran schliesst
sich in Eg. Toichim \}\ad do Gruachain sei sis anse (Cop. 42). s ani
oder am mü einem Strich über dem a, LU.
Das den Capitdn 33—41 entsprechende Stück hat Eg. auf fol. 23i>
nach den Worten Anaid or Sencha denaid mo riar-sae. Dodenam ol
siat {Schluss von Cap. 74), unmitteUfar vor dem wirMichen Besuche bei
Curoi (8. S. 246).
Cap. 33. Anstatt der Worte Immacomarnic bis inac n^Dairi hcU
Eg.: Isi mo riar-sa or Sencha uair nach lamtar bur m-hrethngud innach
baile oile, eirgid co Conri mac n-Daire isse rot lemath ar bur m-br^u-
gud ar bur n-agaidh. Conad ann asp^t Senca. i8 Gurui mac Däire
{am. düir und csßmroth) Eg. i4 conclec^ai fir forgall nat fri goi
gebithar Eg. 15 mormeanmnach Eg. 19 concertfa fir foraib feidm
airg ailfes. All- Eg.
270 11^ Fl4!d Bricrend.
34. „Foemaim-sea sin tra*' for Cucalaind. „Cet lern
dan** for Loegaire. fp. 104^:) „A dula da«** for Conall Cer-
nach, „Gabtair tra eich diiiii% for Cacolaind, „ocos indillttr
do charpat a ChonaüL** „Aill amai*' for Conall. jtche^ for
5 Cachnlaind Joritir cach amglico t'echiad-sa mailli do cheim
ocus t'innell imtrommu con cingenn do charpat» con tocba dod
cechtar a da roth rocharpait, con[Mr| slicht snachiüd firi ed
m-bliadna do ocbaid Ulad cach rot riadas do charpat-sa a
ChonailL«
10 35. ^Atcluninsin swt a Loegain*' for ConaU. „Fe am»**
for Loegaire, nacham ail nacham imderg.
Am escid-sea for atha for ilatha
CO uebt anfaid* irgaile re n-ocaib U\ad.
Ni chuir form-sa remthus rerig
16 con clechtaim-se cairmteoracht
re n-arcaib re n-erredaib ri oencairptib
i n-dolgib i n-drobelaib hi cailtib hi cocrichaib
nad clechta crr öencharpait do imluad ar mesi.**
A.
20 36. La sodain ro inled a charpat do Loegainu, ocus ro
loblaing ind, ocus imreid dar Mag D4 gabul, dar Bernaid na
Cap. 34. FsBmaim fsemaim ar Cu. A dul ar Con. Cet lern ar Li.
Gaibter teich din a Ghon. ar Ca. ocus innillt^r do carpo^. Cid amai
for Cou. £ch^ for Ca. forütir cach aimglica techraeJa utmaille hindilL
imtruime con cingenn do carpat con togbann clad cec^far a da roth do
rocarpat^ conid slicA^ suaichnid frl hed oll bliae^a do ogaib Vlad cech
rot riadiM do carpatsa a Conaill. Eg, c con cl geng Lü, {auch cl
ist undeutlich). 7 con slicht Lü,
Cap. 35. Feama for L. nacham ail nacham imderg a Con. for CiL
Am CSC cid- sa for atha for ilatha co huc)^ n-irgaile re n-ogaib Ül€u2 ni
chuir formsa remthus re rig conclechtaimsi cairpteoracAf re hargaib re
horr6(7aibh re höncairj^tib indoilgib ind drobelaib a coiUtib a coiccricha«5
nat cloc7»t err ecncarpatt do imluadh ar meissi. Amesc. Eg, i4 lit9
calrpteoracht.
Cap. 36. Lasodatn rogab- a eich do L. ocus ro hinnled a carpoi
ocus do reblaing ind. Bre^^ais (brethais H.) intarad brot forsan n-echrotd
IX Fled Bricrend. 271
Forairi, dar Ath Carpait F^rgusa, dar ^th na Mörrigna do
Ghdßrthiund Cldaiia Da Dam hi Clithar Fidbaidi hi Commur
Cetharsliged sech Duu Delca dar Mag Slicech siar hi Sleib
Breg. Bo gab tromcheö doborda dorcha doeolais dö and sin,
connarb inriata dö in chonar. „Anam sund/' for Loegaire 5
fria araid, „co ro diglä in ceö dind." Tairbling Loegaire
asa diarput, ro chuir in gilla na eocho hi fergort böi hi
comfocus dö. 37. A m-böi and in gilla, co n-acca in scäilfer
mör ina dochum. Nir bo segunda a taarascb^il: se muUach-
lethan belremur bolcsuilech, g[errdet]enach granna grucär- 10
nach, dosmailgech docraid adetig, se tailc talchar tinsensach,
ag ioigecht am ach fo cet oir co tangator dar Mag Da gabal fri Ulltu
dar Berrn au2 na Foraire dar Ath Carpat^ Fergusa tar Ath na Mörrigna
do Caortann Ciaana Da dam a Clithar Fidhaide a Comur Ceitrisligte
dar Sligtib Daine Delga dar Mag Sligech siar a Sliab m-Breg m-blath-
solns. Is ann sin attracht duibnell trom tiug doborda {foL 24t :) duibchiach
dorcha doeolois for L. Is ann ismb^rt som fria araid don rlnd sis an
carpo/ for se ocus (sie) scuir na hechu co ro digla in ceo don faintc.
Dognith^ samlaid. Ro cnir in gilli na heocha isin fergort bae i com-
focass do ocus ro gab ga forairi ocus ga forcoimet iarsin. Eg.
Cap. 37. Ni cian bui and conacca in scal mor chuicce ina dochom
ise mullac^leathan belremor bolcsuilecA granna grind^tanach gruganach
adetig dar dosmailgech. Ba duibithtr gaal cech n-alt ocus cech n-aige
de 0 mallac^ co talmoin. Ba samoZta fri herball fiadeich in mong gseisitech
gre Uath consuigh- tar a formna siar secA^air. Suile duibliatha lindachflB
lais. Pa meitigthtr dar fichille cech det glasbuide bai an egar a da
drant. Ba samaZta co rKchad long forlan seolach dar a chrses gin os-
luicthe. Sron cham cuassac/i lais, medon brec ingal- aicci. Nosceirt
fidte salonnmeich do thulaib a lurgan b-fiar b-focamm. Oircne mellacha
grebancha lais. Sliasta sacacha sithcamma aicce se adbronnach lethan-
tsloaistech se glunmär toncoir glasingnech. Ba heccruta ecsamatZ an fer
sin. Ba dub teimnige ba brogda bachlachda ba faachda forgranda ba
hanaairc ansebda taartiscbatJ ind fir sin. Is e ba mo d*feroib domum
cona matan matluirge fadb-e (fadbuidhe H.) draigin droch denmoige co
forcraid for deghlän* a duirn do frie glend a da gualann. Araile äräit
müsccaide* breclacAtna uimbe cona himlib iarnseidib si imtromm frim'>
techt adaar fri hanad eitig fri hairechtus aithe senbroit na häroiti sin
ro büi imon m- bachlach. Eg. (fichille tmd fidte mit A-haken unter dem e)
10 gd {Zeilenende) et(?)enach Lü.
272 IX Fled Bricrend.
se sotal sucach seitfidach, se reugmar rigtren rochalma, se borb
brogda bachlacbda. Mseldub demsidi fair, arit odor immi,
inar co foph a thona im sodain, senbrisca asalcha mk chossa.
Mätan maglorci mori fria ais amoZ mol mulind.
5 38. Coich et na heich se a gilli?'' for se la fegad co
andiaraid fair. „Eich hoegairi Buadat^^' for in giUa. „Fir^^
for se „maith in fer asa eich'*. Is amlaid ro raid sin la
tt4rcbail a mätain fair ocus dobretha beim dön gillu o adbrond
CO h6. Egis in gilla. Doroich Loegair^ fua. ,,Gid dia m-ba
10 don gillu?" (p. 105a:) for Loegaire. „Hi cinta ind fergoirt
do milliud" for in t-aithech . „. . . fein ticfa" for Loegaire.
Immacomsinitar döib . . Techid Loegaire iar tain, co rdnic
Emain Macha iar facbail a ech ocus a gilli ocus a armgascid.
39. Nir bo chian iar tain, co toracht Conall Gemach in
15 sligid cetna, co ränic in magin in ro artraig in ceo druidechta
do Loegamu. Artraigid dan in dubnel cetna dorcha doborda
for Conall Cernach, connar cungain nem na talmain. Tar-
blingis Conall iar tain, ocus scurid in gilla na eochu isind fer-
Cap. 38. larsin iarfoidis in t-aithech do arad Lsegatri B. can d6
no cuich a tigema. Nl or an t-ara L. B. mac Conn. maic Iliach mo
tig^nasa. Is gilla daigfir ön ar an sc&l ocus is o,m\aid atbert annisin
ocus ro togaib a matän matlairge ocus dohreth beim do o cluais co ca-
raid. Gnetaig {sie) ocus iacbtais in t-araid lasodatn. AttraeAt fo cetoir
inti L. cona armgaiscc^d do foirithin annara(i. Imacomrainic do ocus
don scoZ ni roibe ba de sodam do L. Togb. in scal a matdn matluirgi
ocus dohTeth beim do o cluais co caratd cor tuitset a airm n-uad {sie)
gan com US. Teichis L. iarsin fo mela ocus fo mebatZ co riac^ Emoin M.
iar b-fagbat7 a ech ocus a arad ocus armgaisct(2. Eg. lo for om. LU.
11 ttnd 12 hat Lü. eu Anfang der Zeüe kleine Lücken van 2 bis S Buch^
Stäben. Vielleicht ist Is m^ tmd tra eu ergänzen.
Cap. 39. Nir bo cian iarsin co nskcht Gon. G. iarsin sligid ocus gOBan
maigin a tuarcoib in dubceo druigec^a for L. roime. Artraiges in ceo
c^fnai for Ghon. conar cumaing nem na talmoin do faicsin. Tuirlinges isasin
ocus tairntir in carpaj ocus cuiris in t-ara na hechu issin b-fergort cetndL
feib roscuirit eich L. Nir bo cian don araid conaca in fer cetn% chnige
occus {sie) isatücht do cia occa m-bissi ol se. Ac Gonall G. mac Aimargin (sie)
IX Fled Bricrend. 273
gort chetna. Nir bo chian do iar sudi, co faca in scäl cetna
chnci. larfaigis dö, cia dia m-bo cheli. ,,Am celi-sea Conaill
Ccrnaig** for se. „Maith in fei***, for in scAl la töcbäil a lämi,
CO tarat beim dö 6 hö c6 a fodbrond. lachtais in gilla. Tic
C!onall fo sodain. Immacomarnaic dö ocus don sc41. Tresi 5
cluchi ind athig. Techis Conall ön mud chetna amäl ro theich
Loegaire iar fäcbail a armgascid ocus a ara ocus a ech, co
r&nic Emain Machai.
40. DoUuid Cuculaind iar sin forsin t-sligid chetna, co
ränic in n-inad cetna, couos tarraid in dubcheö cetna, feib 10
tarraid in lucht remi. Tarblingis Cuculaind ocus berid L£§g
na eocho sin fergort Nir bo chian dö, co n-acca in fer cetna
chuci, ocus immafoacht de, coich dia m-bo cheli. „Celi do
Choinculaind*^ for se. „Maith in fer** for in scal la furmed
in mätain fair. lachtais Ls§g. Tic Cuculaind fo sodain, ocus 15
imm4comamaic dö ocus don scäl, ocus nos tuarcend cäch
araili dib. Traitar in scäl, co ro dilsig na eocho ocus in n-
araid, ocus co ruc eocho ocus aradu ocus armgaisced a coceli
ar an t-ara. Maith in fer ol in scal la togbat? in matain m. 1. ro boi
Ina laim ocus la tabatrt beiraen do corro isxht in t-ara. Atcluin Con.
octts eirges fo cetoir ocus immacomairnicc [dö] ocus don scal. Ni ba ferr
8on don foruaialigther Con. feib ro foruaisliged L. ocus teichtd co riacht
£moin Macbse iar b-fagbati a ech ocus a arm ocus &rad, Eg.
Cap. 40. Doluid im ina carpat Cu. i&rniamctd ocns iar slemoin-
cYdrad a fuilt iarsin t-slightVJ cetna do eitergleod a imrisnaa ocus an erf
aile immon cur conas tarf in dubceo druigec^ cetntL feib tarf in lucht
c^fna CO ro lin in coibeis n-dimain tair et«r nem ocns talmm'n. Tair-
lingis Cucu. isin maigin cetoa ocus cuires Lseg na hechu isin n-f^rgurt.
Jli ba cian baei ann conacsß an fer cendgarb corpremor chuicce cona
jnadan matluirgi ina laim amoZ tiged roime. Cie thusa a gille for se co
hanlarraid. Ni me fuil gan tigerna ar Laog i. Cu. mc Sub. Maith cach on
ar [in] scal ocus togbaid fair in mathan m. 1. ocus dohr eth beim dö o chluais
CO charatd. Garthis Jjaeg. Atethai Cu. a gsAsced ocus focherd cor n-iach
n-erred de dochum in scail ocus do foirithin Laoich. Dev'cais cach a cele
dib, ba feig im ocus ba forgranda in ieghad ocus in frithal* dobert cach
for a ceile dib i. Cu. ocns in scoZ. Ocus immacomtuairg doib ocus dohered
Cu. da beim im cech n-sen beim dosum i. tathbeim ocus beim co cumus
18
274 IX Fled Bricrend.
leiSj CO rdnic Emain Macha cona morchoscur, ocus dorat dia
fiadnaib fein lat.
41. „Is let-8u in curadmir** ol Bricri fri Coinctdaind.
„Is foUus as for n-gnimaib ni dligthi comardad fris etcr." „Ni
5 bä fir ani sin a Bricnw", for siat, „üair foretammai>ni, conid
s§n dl chardib sidchairechta dos fanic do immirt mela ocus
cumsichia, forni immon curadmlr, ocus ni leicfem-ni uaind he
air sin." Femdit tra Vlaid ocus Concobt*r ocus Fer^^ a
n-etergleod, no rochtis do saichtin Conroi maic Dairi no do
10 saichtin Ailella ocus Medba co Cruachain Ai.
Toehim Ulad co Omaehain in so.
42. Doroiisat iarom \J\aid comarli a hoeninud im com-
uaill ocus im chomdimmus in trfr curad sin, ocus isi comarli
doronsat mathi Vlad im Conchobwr do techt leo d'etergleod
a cesta co tech (p. 105^:) n-Ailella maic Mägach ocus Medbi
15 CO Crüachnaib A'i immä curadmir ocus im imarbdig na m-bau.
Bd cdin ocus ba haibind ocus bd socraid arreim ron-ucset
Ulaid do Crüachnaib. Anais immorro Cuculaind colleic do
eis in t-slöig oc airfitiud ban nAJlady i. noi n-übla clis ocus
nöi cletfne clis ocus nai sceua clis, ocus ni thairmescad nach
20 ai alaile.
CO ro foruaislig Ca. a bruth ocus a brig an scail co ro dilalg na hecha
ocus an aiaid ocus co rüg Gu. eochu ocus axadae in lochta alle i. Con.
ocus L. fon qma (= cuma) cetna. Dolluid Gu. do Emoin indiaig in lochtai
alle ocus dohreth a n-eochu ocus a n-ara^se doib. Eg. s Bricni Lü.
Cap. 41. Is latsa in curadmir a Gu. ar Bricrt. Ni ba fior sin ar
Con. ocus Laegairi oir ni fetamor cia do chairdib side Gonculaind dot
faimo do imbtVt a comachta foirn . . . cert in cur uaind. 0 ro feimdit
JJiaid an bur n-eit€rgleod innsoight(i co Conroi mac Daire for Sencha.
Anaidh la breith n-aile coristai uair lemaid bur m-brethug«e{ in bur b-
fiadhnuse. Eg, lo Cruchain LÜ.
Cap. 42. Der Anfang weicht ab in Eg. (fol. 21^): Dia tri la ocus teora
n-aidchi ierom.dollotor Vlaid uile a m-breithemnus n-AileZZa mc Magach
CO Crüachnaib sei imman curadmir ocus im immarbaid na m-ban. Pa
chaem ocus ba hseibind ocus ba {fol. 2P:) sochraidh in r6im. i7 di
eiss Eg. 19 not cleitin clis Eg. nach ae arailei diph Eg.
IX Fled Bricrend. 275
43. Luid Löeg mac Riangabra iarom a ara-som Concu-
laind dia acallaim-som bale irrabe oc na clessaib, co n-epert
fris: „k cläin trüaig^S or se, „ro scaig do gal ocus do gais-
ced, dochuäid uait in curathmir, ro siachtatar Vlaid Crüa-
chain o chianaib'^ „Nir rathaigsem eter em, a Läig; indill 5
dÜQ in carpo^ tr&^^ or se. Indlis Löeg iarom in carpa^, ocus
lotär for erim. Ro siachtatar trä slöig Vlad ar chcna in tau
sin Mag m-Breg. Ro böi di lüas ind erma ron-uc Cuculaind
tr4 6 Dun Rudraige iarnd grisad dond araid tucht imruläith
in Liath Macha ocus in Dub Sainglond fön charput dar fot 10
chöicid Concobttir ocus tar Sliab Fuait ocus dar Mag m-Breg,
conid he in tres carpa^ cctna ränic Cruachua Ai.
44. Lasa reim ocus lasa m-borrfad tra ron-ucsat Mith
gaile fer n-Ulad uli im Chonchohur ocus imou rigraid ol
chense do Cbruachnaib Ki, ro 1& armgrith mor di CruachnaiJ, 15
CO torchratar na hairm asna fraigtbib, corra batär for tal-
main^ ocus ros gab sluägu in dune ule, conid samlaid rom-böi
cach öenduine isind lis amoZ bis curcas fri sruth. Asb^rt
Medb la sodain: „Cosindiu dan'S ol si, „6 gabusa Crüachna,
ni cbüala-sa in toraind cen na niulu and cosindossa.'* Luid 20
FindabmV la sodain ingen Ailella ocus Med&a co m-böi isin
n-grianan for fordorus in dune, co n-erbairt: „Atchiu-sa
cairptech issammag a mätharnait^^ ol si. „Cuire samla fair^S
ol Medb, „a cnith a ecosc a chongraim, delb a fir, dath a ech,
tochim a charpait**. 25
Cap. 43. 1 ChoDca Eg, 2 die agallam bail aroibe agan chlis Eg.
3 A claenain tnialgh Eg, ro scaith Eg, i Vlaid Cniachnaib in tan
so Eg. 5 Ni ro ratalges etir allsei6c indill duin Eg. 7 tra om. Eg.
XJlad Mag m-Breg in tan sin Eg. s ronucc Cucu. 0 Dun R. Eg.
9 grissod Eg. imrulaid in Lieth MaclisB Eg. 12 conid se Eg.
Cruachna Aoi Eg.
Cap. 44. 13 Lasodain lasa reim ocus lassan m-borrfad Eg.
14 all om, Eg, 15 do Cruai^aib sei Eg. 17 ros gab crith Bhiag an
dunaid uile amoZ bis curco« fri sruth Eg. is Esmbert Eg.
n Atchiussse carpa^ issin mag Eg. as Guiri samlai Eg. u a chruth
a ecoBc Eg,
18*
276 IX Fled Bricrend.
45. „Atchiu-sa em" ol Findabair „na d4 ech filet fön
charpM^ ä& ech bruthmara brecglassa oomdatha comchrotha
Gommaihi combiiada comluatha comleimnecha biruich ai'dchind
agenmäir allmair gablaich guipchüil düalaich tullethaiu for-
5 breca fosenga forlethna forräncha cassmongaig casschairchig.
Carpat fidgrind fethaidi, da n-droch duba tairchisi, d4 n-all
n-£§bda imnaissi, fertsi crüadi colgdirgi, cret nöitech noiglinne,
cuing druimnech dronargda, da n-all n-diialcha dronbudi.
Fer findchass foltlebor isin charpi«^; folt dualach tri n-dath
10 fair, folt dond fri toind cind, croderg a medön, mind n-öir
budi in folt forda tuigithar. Ro läsat tri imrothu imma cheud
cocairse cach se dib hi täib alaile. (p. 106*:) Füan cain
corcra n-imbi, coicroth oir airgdide and. Sciath brec beim-
nech, bil bän findruini. Gilech cüach cöicrind ar a dumd
16 derglassid. Anblüth n-en n-etegnäith uäsa creit charpaÄ."
46. „Atgenammär asa samail in fer sin^' ol Medb.
[R.] „Greit rig senrechtaid buäda
bare bodbse bruth brätha
breö digla drech curad
20 cüinsiu chörad cride n-dracon
altfad m-brochbuada for dun dibni
in luchthond lämderg Loegaire
luth la f8§bra foltchfp tond fri talmain tadbeim.
Cap. 45. 1 Atchiussai eim ol Findabair na da euch fallet fon car-
2)at da euch bruthmarae breucglassa Eg, i aigenmair Eg. gob-
cseil Eg. 5 fosenga forra . . . casmongaig Eg. 6 feithendai Eg.
da nall naill naipche nimnaisl Eg. i cret noithecA Eg, s drO
argait Eg. 9 fer find forcas Eg. 10 fri toinn a cbind croderc ar
medon mind orbuide folt for do tuideth-. Kollassat tri himsrethai Eg.
12 cogoirsi Eg. 13 corcra imbe coicrolth oir airgide {om. and) Eg.
14 se cuach coigrinn Eg. durd Lü. an bluth nen neitignaid nassa creit
crai an carpoi^ Eg. 15 anbläth Lü.
Cap. 46. 16 Atgenamar assa amat/ ol Medb Eg. 18 brath
brathu Eg. %i altfaid mbeithrech buada for duintib Eg. ss in
luch denn Eg. 29 tartbeim Eg.
IX Fled Bricrend. 277
Tongu-sa a tong mo thüath/^ ol Medb, »»m&s co m-baraind
debtha toths§t Loegatre BuaAach cucund, smäl bentair folt-
chib fri lär talman co n-altain aith, bid si sein glicci ind
airb'g dobera forond lin atäm hi Cruachnaib Ai, mani fochli-
iher a bruth ocus a brig ocus a borrfad fö a reir-fodein- co 5
thithngud a debtba.^
47. Atchiu-sa dan carpo^ n-aile isa mag a matharnait'S
ol ind ingen, „ni mesu doths^t side/^ „Cuire samla fair^^ ol
Medb, et reliqua. „Atchiu-sa em", ol si „indala n-ech fil fon
carpM^ gabnr cenand cröndatha croäid dian daigerda bedgach 10
baslethan uchtletban, beras buille balcbüada tar äthu tar
inbem tar aittiu tar imratiu tar maige tar midglinni, co n-
dasaid iar m-buäid midise a samlaib en n-etarluamain; nis feid
mo rose r4a indiut for arriad rocheim räm etruth. Araile ech
derg taallethan drondüalach düalchass druimlethan fosong 15
feochair fond fortrend forrgethach athechtai fath n-etarmaige
eter mothru ocus amretbi. Ni fogaib and imdoraid hi tir
onma riad roöt. Carpat fidgrind fethaide, dia n-droch finna
iimaidi, sithfe find forargit» cret aurard dresachtach, cuing
draimnech dronuallach, dia n-all düalcha dronbudi. Fer find- 20
chass foltlebor isin charpu^. Drech lethderg letbgabur laiss,
fuamain find fuinechda, bi:at gorm cröncborcra. Scfath dond
telbnde, bil chonduül credumai. Lucbair derg daigerdse ar a
dum derglasaid. Anbluth n-en n-etegnaith üajsa creit chron-
charpait^ 25
1 a toing Eg, massa combaraind Eg, s amoZ benar Eg. s bid si
Bin glicce an ai^ig dob^se fomd lin atam i Gruachnat& mine foigligür Eg,
Cap. 47. 7 Atchiosee dna Eg, issin mag Eg. 8 cuir a sam
et rdiqua Eg. 9 indala hec Eg. lo daigerrda Eg. is ind-
l^ra tairaiti tar imraiti Eg. is midissi issamlaidh en etarluamnin
ni feith mo rose ran intiudh Eg, u rain etruth Eg. i5 düal-
chass 091. Eg. 16 fond fortren forrengach atetha ieth n-etarmoighe ctir
motrs ocus aimreide Eg. 17. 18 ittr omna riadröt Eg. dindroch Eg.
19 find argait Eg. so dronordse danallt dualcha Eg. finn forchas Eg.
11 lethderg lethgabor lais Eg. 22 'donn delbuide Eg. 2S bil catot
condnalaib credumse Eg. daigerrda Eg, u anbluth n-en n-eitig-
naid oassa creit croi an carpat^ Eg.
278 IX Fled Bricrend.
48. „Atgenamar asa samail in fer*^ ol Medb.
[R] ,,Oxad leomam londbruth loga lia cain cermnse
cem etcr crethaib curethar cruäid
chend ar chend glond ar glond gleo ar gleo.
5 gle no don sei ni slädar iasc mbrec for gaDim deirg
dia m-bi fergi fuäsnadar mac Findchoimi frind.
Tong a toing mo ihtuith, sjnal sladar iasc mbrec for licc derg
äin CO süstaib (p. 106^:) iarind, bid si sin mini na hesorgni
dobera Conall Gemach forni, dia fuasnaithör frind."
10 49. „Atchiu-sa dan carpa^ n-aile isammag'S „Cuir a
samail duin", ol Medb, et reliqua, „Atcbiu-sa em" ol ind
ingen „indala ech fil fön charpt«^, ech Ifath lesslethan lond
lüath lüamnach londmar lugleimnecb lebormongach maignech
toirnech trosmar tuägmong ardcbend ucbtlethan lasaid^ föt
15 fond bras fochuirse focruäid fö a cruib calath cethardu dogreind
almai enlaithe liiith buäda, bmd riuth for set foscain üathu
ech n-anailche, uiblech tened trichemruaid tatnit a cröes glomar-
chind. 50. Araile ech cirdub cruaidchend cruind coelchos
^cälethan cobluth dian dubnar dudlach druimlethan dronchö-
20 chech maignech aignech bairrnech ballceimnech balcbeimnecb
lebormongach casmongach scüaplebor gtind imma äig iar nith
aigi ech in lath, mo scing srathu sreid sergi setid maige mid-
glinne. Carpat fethgrind fethaine, dia n-droch ernbudi iamda.
Sithfe CO fethain findruine. Cret chreda chromglinna Cuiag
25 druimnech dronordse. Da n-all düalcha dronbudi. 51. Fer
Gap. 48. 2 Oxad leomuin Eg. s cuireth ar cur cend ar cend Eg.
5 gle no tansellne ni sladar iasc mbecc for gairb d^g Eg.
Gap. 49. 19 Atchiussse don carpat n-aile ol an ingen,^ Tabair a
tuaruscbail ar Me(2&. Atchfusa eim ar an I. andala bech fil fon car-
pat Eg. 14 toirnech om. Eg. trostmar Eg, i5 dogrinn Eg.
16 luthbuada Eg, xi eadhnanalchi uiblich dned trlchemruaide taith-
nes a crses glomarchind fall fo deisfertais in carpait Eg, is coel-
cossach crualethon coblath dian daalmar druimletban dronchoichech
bairnech balccheimnec scuablebor Eg, 19 dubnar LÜ. Fcics,, dulmar
Stokes. 28 aig Eg. sreidid Eg. 23 Carpat fidgrind feithide
dindroch findse umseide. sithbe find finnarccait co fetanaib finndroine
sicreda cromglinnl Eg. 25 dronbuide Eg.
IX Fled Bricrend. 279
bröinech dub isin charpt«^ as aldem di feraib hErend, Yn&n
cäin corcra coir imbi. He6 oir intlaide uassa bän bruinne-
cbur ina hdthaurslocud fris m-ben lüthu 14th buUi. Ocht n*
gemma deirg dracondai for lär a da imlisen. Da n-gru&d
gormgela cröderca dofich ui blich tened ocus an&laich. Fo- 5
cbeird hieb n-erred n-üiduse, cless niad nonbair uasa errid
6encharpai^.
52. „Is banna ria frais öu trä,'^ or si, M^tgenammär asa
samail iu fer sin'' or Medb.
[R.] „Bi^ mara bara bledmaill blog dergthened 10
tond mairnech mathruamdae
mörbrutb m-borrbfasto
brisiud mudd mörchatha 4
' comboing tar ecrait n-ecomlund
allbach m-bratha brögene. 15
Bruth matho muri chet for crethaib
cuirethar glond ar glond cend ar chcnd. a
Cauaid coir coscrach cridemail
frisin Coiuculaind comchosmail.
Cutan mela mulend müadmraich/' 20
„Tong a toiug mo thtm^A'', ol Medb, „mad co feirg dothi
Cüchulaiiid chucund, ama2 meles muilend dec forcel braich
rocruaid, is amlaid cotomelam in fer sin a öenur ar üir ocus
1 18 ailldem Eg. 2 coir corcra aimme Eg. intlais Eg. 9 lut
a lanbuille Eg. YII n-gema derga Eg. 4 a da imcaisin. da n-graaid
n-gormgela Eg. 6 aiblech ocus analaich Eg. 6 nuad Eg,
Cap. 52. Das Z^hen R. steht in LU. schon neben Is banna. Van
Braö mara an die Punfife n(»ch der Handschrift, die Versabtheüung nach
meiner Vermuthung, ' 8 or Medb Eg. 9 samlaib Eg. or Medb
am, Eg. 10 broamara Eg. 11 athniamda Eg. 14 ciog (für
comboing) Eg. n-eccomlaind Eg. 16 allbach mbratha Lü. le bruth
mathgaman for mincethr for ecraiti Imirth- glonn ar glonn Eg. is ciftoe
cur coscrach cridamaiZ fri G. Eg. 19 Concl. Lü. so Cotan mela
santd meüius muilend muadbraicch Eg. 21 Tonga et reiigua mas com-
baraind dotset cucunn &mdl meiles muilend mbuathbraich. tSBt Gucul.
chugainn ama7 meiles dec n-oirccel mbraith rochruaid is amlaid cotameila
an fer sin a »nar ar oir ocus grian cie no beitis fir an cuigtd uile
omaind mine foichlit- a bruth Eg.
280 IX Fled Bricrend.
grian, cia no betis fir in cöicid uli immond hi CruachaiD,
mani fochlither a bruth ocu8 a biig'^
53. ^^Ocus hi fecht sa cinnas dothiagat?^' ol Medb.
yJD6it fri döit** or ind ingen. yjeöit fri leoit,
fu&main fri foamain. gualaind fri gu41aind.
5 bil fri bil. fonnad fri fonnad.
fid fri fid. carpo^ fri carpo^.
dos fil uli a baldm&thair/^
[R.] ,,CoiDlüd marc m-buada maidm toraind toUchlethi.
trethan trom ainbthine allchliu fri immalldu
10 fortacrith in n-irind imtren trömthuinset."
,,Mnä finna fomochta friü" (p. 107*:) ol MedK
,,aurchicbe aiirnochta etrochta.
colliu n-ingon n-aurlam n-inchomraic
liss aurslocthi. büirg fs^ubela.
15 Dabcha üaruisci. derguda indlithi
biad glan imda braichlind muäxl mescmar maith
feinne fothud
fochen in cath tothoet bes8 ninortar tairis.^'
54. La sodain dolluid Medb for fordonis ind liss immach
20 isin n-aurlaind ocus tri coecaU ingcn lee ocus teöra dabcha
uärusci dou triur läth n-gaile dod&nic resin sludg do tlathu-
gud a m-brotha. Ro lad roga döib iar sudiu, düs in bad tech
for leth dobertha do cach fir dib, no in tech döib a triur.
„A tech for leith do cäch" or Guculaind. Iar sudiu berthar (?)
Cap. 53. Die Punkte nach der Handschrift, die Versabtheüung nach
meiner Vermuthung. Hinter mathair ist ein Ähsdini^ in der Hand-
schrift; mit Ck)mlüd beginnt, nach dem erst hier beigesetzten R. und nach
dem grossen Anfangsbuchstaben der Handschrift zu urtheHen, ein neues
System. Hinter trömthuinset kein Abschnitt in LÜ.
s ol Medb Eg. 6 bil fri bil. dos filit uile a buidmathair. fid fri fid
fonnad fri fondad carpaf fri carpo^ Eg, 8 Gomlnth mbarc Eg. 9 fri
imallad Eg. 10 imustren Eg. 11 fris Eg, is incomraic Eg,
14 bruigh Eg. 16 biad nglan Eg. maith feine fothagt^d. fochen in cach
dotffit besB ninortat tairis Eg.
Cap. 54. 80 isin n-aurlaind am. Eg. tri La Eg. si donainic
riassin alögh Eg, 22 dus in ba tech for leith do gach duine dib no
an bud sentech doib a triür Eg. 24 larsuidw lotar i tigib Eg.
IX Fled Bricrend. 281
i tigi CO n-dergothaib sainamraib, ocus an ro bo dech leö dona
tri coecaih ingen, ocus dobreth Findabair la Coinculaiiin sech
cach isin n-airicul irra bi, ocus taucat&r Vlaid uli iar sudiu,
ocus luid kilill ocus Medb ocus a teglach n-uli, co ro fersat
fselte iri hUltu. Fris gart Scucha mac Ailella: ,Js maith 5
lind" or se.
55. Tiagait Vlaid iarom isin dun ocus dolleicth^ arrlg-
tech doib amal dorimther, i. secht cüarda and ocus secht n-
imdada o thcin co fraig. Airinich creduma ocus aurscartud
dergibair. Tri steill chreduma i taulaich in taige. Tech 10
darach co tugi slinned. Di scnistir dec and co comlathaib
glainidib friu. Imdui Aüella ocus Medba immedon in tige.
Äirinig airgdidi impe ocus steill chreduma ocus flesc edrgdide
ocond airinuch ar belaib kilella adcomced midlisse in tige
do chosc in teglaig do gres. Tairmchellsat gascid fer n-Ulad 15
6n dorus diarailiu dond ngthig ocus ardopettet a n-s&s ciüil,
cein both oc aurgnom döib. Böi trä dia farsingi in tige i
tallastär formna lath n-gaile in choicid uli im Conchobwr.
Concobwr immorro ocus Fergus mac Roich i n-imdai Ailella
ocus noiibor di läthaib gaile fer n-Ulad ol chena. Tosnair- 20
nechtaf fleda mora iar sudiu. Batar and iarom co ceud tri
la ocus tri n-aidche.
56. B4 iar sudiu dan conacrad AiliK do Chimdiobur co
n-UItu immi, cid dia ra bi arreim. Dorrimi Sencha iarom in
caingm inunä tuUatär, L im chomuaill in trir chanrad imma 25
curcUhmir ocus im chomuaill na m-ban imma tüssigecht isna
1 itigi mit einer kleinen Lücke LU, Facs. sainemlaib Eg. diua tri
L ban Eg. 4 Luid VL^db ocus Oilül Eg.
Cap. ö5. 7 Tiegait iarom \}\aid uile Eg. 9 airenech credumaB
i tulaigh an toige teuch n-darach go tugad slinnti Eg. is airgide Eg.
17 Boi di fairsinge co tallastär formna lath gaile v. fer n-Ula(2 inn.
Tosnairnechtatar fleda mora iarsuidiu Eg. 21 teora ocus teora n-
oidche {fiic) Eg,
Cap, 56. 88 Bai iarsuidiu trath conaccrad Eg. u cid dia rabi
arreim om. Eg. 25 calg LU.
282 IX Fled Bricrend.
fledaib, üair ni rodmatar a m-brethugud innäx;h baliu aili
acht ocui-su^S Sochtais Aih7/ la sodaiu, ocus ni bu fs&lid leis
a m^nina. „Nir bo chucum-sa em^' or se „ro bo chöir dal
inna caurath sin do thabaiit, mani tabraiter ar miscais.^ „Ni
5 bä nech bas ferr nod glefe em" or se „atai-siu." „Maith lim-
sa re scrutäin.dafn fris dan^' or AHill. „Rccam-ni a les em
ar curaid", (p. 107^:) ol Sencha, „ar is mor.do midlachaib
allög." Lor lim-sa da** tri lä ocus teöra aidchi fri sodain"
ol AiiilL „Ni foi:craid cairde daw ani siu" ol SeucÄo. Tiin-
10 gartatar \]\aid celebrad iar sudiu ocus batar budig ocus do-
b^at bennachtain do Ailill ocus do Medft, ocus dob^>-tatar
mallachtain do Bricriiid, üair iss e fod rüair a u-imchossait,
ocus lotar dia crich iar sudiu, ocus fäcbait Loegatr^ ocus
Conall ocus Coinculaiim dia m-brethugud do AililL Ocus do-
15 brd;ho praiud cefna do cach fir dib cach n-aidche.
57. Dobretha a cuit döib ind aidchi sin, ocus dolleicthe
tri caittini a hüaim Cruachan dia saigid, i. tri biasta drui-
dechta. Techit iarom Conall ocus hoegaire for sparrib na
tigi ocus fäcbait a m-biad oc na bitistaib, ocus feoit fön sa-
20 mail sin cusamabä,rach. Nir thcig Cuculainn assa inud fris^
sin m-biasta ro siacht chuci, acht in tan do siued in beist a
bragit cosin n-esair, dounsi Guchulainn beim diu cluidiub iia
cend doscirred di marbad do charraic. No thainied si sis
di sudi. Nir thomail ocus nir süan Cuculainn fon cruth sin
25 CO matain. Ro thinsat na cait, o ro bo maten, ocus atcessa
iat-som fon cruth sin arabarach. „Nach leor a comram sin
1 ni rodmaUr LIL ni rotlamathor Eg. 2 uir ba Eg. 5 ar
Seucha Eg. e dan fris dan LU. dam fris {om. dan) Eg. 9 cairde
son ar Sencha Eg. 10 ocus bator buide ocus dobertatar bendachtain
don righ ocus don rigain ocus dobertatar mallachtain do BricrtnrI Eg.
13 Loegairi B. Eg. u Ocus dobreth praind .c. do gach fer dib ccch
n-oidche Eg.
Cap. 57 fehlt in Eg. 19 feoit nach Stokes, Bern, on the Facsi-
miles p. 14, fecit LU. Facs. n beiß Lü. w doscrred LU.
\
IX Fled Bricrend. 283
do bor ra-brethugud" or Ail*7/. „Na tlio," or Conall ocus
hocgaire, „ni fri biastii chathaigmit-ni, acht is fri doini."
58. Luid mi&m Ailill ina airicul ocus doher a druim
friii raigid ocus ui bu saim a m^'wraa ocus ba aingcess laiss in
dal dod fänic ocus uir chotail ocus ni ro loiug co cond tri la 5
ocus teöra n-aidche, coiüd and asb^rt Medb: ,,Is midlachda
110 täi" ol si. ^Mnni brothaigc-soo, bretliaigIVt-sa". .,Is andso
dam-sa em a m-hrcthuffud^' , or AWill, „ocus is niairg cosa
tuced.'* „Ni andsa imm^>rro", ol Medb, „fo dilig'' or si „na fil
eier creduma ocus findruini, ata eier hoegaire ocus Conall 10
demach. A fil daw" or si „oier findruini ocus dorgor, ata
eter Conall Cernach ocus Coinculainu."
59. Ba band sin tra conaccrad hoegaire hnadach do
Medb iar scrutan a coiuarli. Is and sin asbert Medb fri Loe-
g«ire: „Fochen a Loegafr* Buadaig'^ ol si „is comadas caura^A- 15
mir do tbabairt dait,. rige la^ch n-Ernm dait liain-ne on trath
sa, ocus in c^ur athmir ocus cmich creduma ocus ^d findruini for
a Iar, conid ruca lat sech cacli hi comartha m-breitho, ocus nin
accathar nech aile occut, conid t&rfas isin Crsebrüaid ConchobmV
deöd lai; in tan dobertbar in oaurathmir etruib, bad and sin 20
tadbre do chüach fiad matliib Ulad uili. Bid lat in caxLvatJi^
mir iarom ocus ni chossena noch do läthaib gaile fer n-Ulad
ol chena frit, uair l)id coinarda n-aichnid la VUu uli ani no
m-bera latt." Iar sudiu doberar in cüach do Loega iriu Bua-
dach, ocus a län do fin (p. 108»:) aicnetai and. Ibid ina dig 25
üirom for Iar ind rigtaige allind ro boi isin chuach. „Ata
and sin fled chaurad dait tra", ol Medb, „doroimle corbat cetach
cetbliadnach ar belaib 6c n-Ularf uli."
Vw Ca^. 58 hai Eg. dcis Stück Dobreth roghu . . . bis Molsat ind
üig im sodain (Cap. 63 — 66 in LU.).
Cap. 58. 4 ocus ni ba saim lais a mcuma Eg. 5 teora la Eg.
7 i:^ andso: i. is dolig LC. na m-brcthugud om. Eg. 9 ni
andsa: i. ni dolig LU. 11 do» Eg.
Cap. 59. 14 Conid ann asmbert Medb Eg. ' 16 ol si om. Eg.
17 ocus en om. LU. 21 uili ovi. Eg. 2a comartha n-aithgni la
VUu in ni bcra lat Eg. 26 aiccenta Eg. ihid iaro?« ina sendig for
Iar de. Eg. 21 adsin L(\
284 IX FIed Bricrend.
60. Celebraid Loegaire iar mdiu, ocus congarar Conall
Gemach do Meidb fon innas cetna co Iar ind rigthaige.
„Fochen a Choiiaill Cernaig^** ol Medb, „is comadas csairathmir
et reliqua, ocus cuach findruini dan ocus en oir for a lär ä
5 reliqua.^^ Iar sudiu dan iarom doberar do Conall ocus a lan
do fin et rdiqua,
61. Celebraid Conall, i. iar sudiu, ocus tiagair uadib ar
cbend Conculaiud. „Tair do acallaim iud rig ocus na rigoa"
ol in tochtaire. B& and böi Cüculainu oc imbert fidchiile
10 ocus Loeg mac Riangaftra a ära fessiu. „Is dorn chuitbiud-sa
ön", or se, „fuiris dobretha brec im nach meraige." La so-
dain dolleci fer dina feraib fidchilli don techtaire, co m-boi
for lär a inchinne, conid ed dochoid ior lic trascair a bäis,
CO torchair eter kiMll ocus Medb. „Aill amail'^ ol Medb „iür-
15 thuud Cuchulain»", or si, „dia siabairther immi." Atafnüg
Medb la sodain ocus luid corrAnic co Coiuculainn, co tard di
lÄim imma br&git. „Tabair brec im nach n-aile" or Cuchulainii.
„A matc amrai Ulad ocus a lassar Isech n-Erenn, nf brec as
dil dun imraut" ol Medb. „Cia tliiastais formna Isech n-Ercnn
20 uile, is duit-siu döbe/mais remib ani imom-betbe, üair ato-
daimet fir hErenn üasaib, ar aliud ocus gail ocus gasciud, ar
äne ocus öetid ocus irdarcus.
62. Affraig Cüculainu la sudain ocus teit la Medb co
rÄnic a rigtech, ocus feraid kiMll fselti friss co mor. Ocus do-
25 berar cüach dergöir dö ocus a lau do fin sainemail and ocus
en do lic lögmair for a lÄr, ocus doberar cutrumma a da
Cap. 60. 1 Celabrid don L. Eg. coogartbar Eg. 4. 5. s. Unter
„et reliqua" sind dieselben Worte zu verstehen, die sich Cap. 59 an den
entsprechenden Stellen finden. Sie fehlen ebenso in Eg.
Cap. Gl. 10 fessln om. Eg. 12 doose feraib Eg. is doluid
for ling Eg. 15 or si om, Eg. Atafraig Me^ lasodam ocus luid com-
boi a b-farad Couc. ocus dorat a di laim imo bbragait Eg. 20 rem-
poib Eg» ]}8 ocus oide Eg.
Cap, 62. 23 Atafraig Eg. u co mör om, Eg, «5 do fiu
aicenta and Eg.
IX Fled Bricrend. 285
sülu do dracon do leis sech c&ch. „Atä fled chaurad dait
sund tra" ol Medft. „Daromle corbat cetach cetbliadwacA ar
belaib 6c n-UlacZ uli". „Ocus issi ar m-breth-ni daw beös%
or Aüül ocus ol Medb» „uair nachat fil-8iu fein hl cutrt^mmus
fri öcu Vladj cona be do ben hi cutrummus fri a mnä, ocus 5
is &il lin ni orailind (sie), corop si ceta the do gres ria mu&ib
Vlad uli ar thus hi tech n-öil. Ibid Cuchulainn iarom ina .
oeiidig aMn ro boi issin cüach ocus colebraid iar sudiu dond
rig ocus dond rigain ocus dou tegluch uli, ocus luid iar sin
indegaid a cheli. ,,Atä comarli lim'^ ol Medb £ri Aüill „fastud 10
in trir churad üt ocaind innocht doridisi, ocus formtha aiü
do thabairt forro beus". „Dena" ol Aili/Z'ämaZ as (p. 108^:)
adlaic let fessin^. Fastaitir iarom ind fir, ocus bertair hi
Cruachain iat ocus scurtir a n-eich.
63. Dobretha rogu doib, cid biad no ragad dia n-echaib. 15
Asbert Conall ocus Loegaire airthend da bliadan do thabairt
dia n-echaib. Grän eörna immo^ro ro thog Cuculainn dia
echaib. Feotar and ind aidchi sin. Rointir in baiichuri etorro
hi tri; dobretha Findabair ocus coeca ingen impi hi tech
1 do leis sech cäch om. Eg, Ata sund fied CMxad duit ol Me. Eg.
9 don Eg, 4 uair nachat füll si ag cudrumus frie cach, ceni be
do ben a cutramus fria mnaib J}\ad ni forail lind corabsi ceta te dogress
ria mnaib Ula(2 a tech n-oil Eg. 6 cona be Lü. nach Stokes Rem.
<m ihe Ectcs, p. 14, cona he Facs. 6 orailind zu Anfang einer neuen
Zeüe im Texte van LU., davor am Rande ocus is äillin ni; ersteres
entspricht dem forail lind von Eg., is 4illin fehlt in Eg. i ibit LU.
iarom om. Eg. s cäuch Lü. 9 Mit den Worten don teglach uili
sckUesst dieses Stück in Eg., der übrige Theil dieses Capitels fehlt. Es
folgt hier in Eg. die Expedition zu Ercoil, beginnend mit den Worten
Eirgid ar Medb co teg mo aitti-siu {Cap. 66). Das in Lü. dazwischen
liegende Stück, Cap. 63 — ßd,'?iat Eg. hinter den Worten do gach fer
dib cech n-oidche am Ende von Cap. 56, gleichsam an Stelle des in Eg.
fehUfkden Cap. 57. 13 bertair nach Stokes a. a. 0., berta LU. Facs.,
am Ende einer Zeile. is do ragad Eg. le L. ocus Con. Eg,
18 Feoator (sie) and iarom roinntir in bantracht a tri ettorra Eg.
X9 impi am. Eg.
286 IX Fled Bricrend.
Conculainn, dobretha Sadb Sulbair ingen aile AiHZa ocus
Medba ocus coeca ingen impi hi farrad Cooaill Cernaigy do-
bretha Conchend ingen Cheit maic Magach ocus coeca ingen
malle fria hi farrad Loegairi Baadaig. No thathiged Medb
5 fessin immorro co gnäthach sin tech i m-boi Cuculainn.
Feotar and ind adaig sin.
64. Atragat iarom matain muich iama barach ocus lia-
gait sin tech i m-bdtar in mocrad oc cur in rothclessa. Gebthi
hoegaire iarom in roth- ocus nos cuir i n-arda, co ranic mid-
10 lisi in tigi, Tibit in macrad im sodain ocus dobcrat gdir do.
Bä do chuitbiud Loegairi 6n. Indarra Loegaire immoiro bä
gair büada. Gebthi Conall dan in roth ocus ba do lär. Fo-
cheird iarom in roth co hochtaig ind rigthigi. Focherdat in
macrad gair foa. Indar la Conall, ba gdir chommaidmi ocus
15 biiada; gair chuitbiuda immorro lasin macraid aiii sin. Gebthi
dan Cuchulainn in roth, ocus ba hetarbuas tan-aid he. Fo-
cheird daw in roth i n-ai*di, co ro läi a ochtaig on tig, co n-
dechaid in roth ferchubat hi talmain fri les anechtair. Tibit
in macrad gair commaidmi ocus büada im Choinculainn.
20 Indar la Coinculainn immorro, ba gair chuitbiuda ocus fonamait
foc^dat in macrad im sodain.
65. Tic Cuchulainn do saigid in bantrochta ocus berid
a tri coecta sndthat üadib, ocus nos dibairg na tri cöeda
snathat c4ch indiaid araili dib, co tarla cach sn&that dib hi
1 dobreta LU. 4 No thaithuig^eZ Medb f eisin cominic an tech
amboi Cuc. Eg. 6 Feotar bis adaig sin (ym. Eg.
Cap. 64. 7 Atregait maiden mö ocus tiegoit isin tech amboi an
macrad ag cur rothciessse. Geh- iarom L. Eg. ii Indarra LU.
Face., nicht indara, wie Stokes Bern, on the Fac8. p. 14 angiebt; indarra
aber darf nicht ohne Weiteres in das gewöhnlichere indarla corrigirt
werden, andarla L. ba gair buada Eg. is don Eg. is in tige Eg.
14 gair om. Eg. le dan am. Eg. focherd dna (sie) in roth co rolla
a oachtatp don rigtig con dechaid an roth ferchubat fer oglaig a tal-
main fria lis anechtair Eg.
Cap. 65. i3 nos diubraic cachse dib indiaig araile cotarla cech sna-
that dib a cro a ceile combatar ina line fon samat7 sin Eg.
IX Fled Bricrend. 287
crö araili, co m-batar ina lini fon samail sin. Tic iarom dia
saiclitin doridisi ocus dos bo' a snathait fein illaim cacha
hoenmnä dib doridisi. Molsat ind oic daw Coinculainn im
sodain. Timnait iarom iar sudi celebrad dond rig ocus dond
rigain ocus don tegluc^b ol chena. 5
66. „fiircid" ol Medb „do thig m'aiti-sea ocus mo mtimmi,
i. £rcail ocus Gannua, ocus feraid for n-aigidacht innocht and.
Lotixr iarom rompa iar cor graphand doib i n-öeuach na
Cruachna ocus ruc Cuchulainn buaid ind oenaig fo thri. Ro
sagat iarom (p. 109* :) tech n-Gai*mna ocus Ercoil ocus ferait 10
fffilti friu. „Cid dia tudchaibair?" ol Ercail. „Diar m-brethu-
gud dait-siu" ol iat. „Eircid co tech Samara", ol se, „ocus
dogena for m-brethugud". Lotar dö iarom ocus focertar
fiadain leo. Ferais Srimera fa»lti friu. Dobretba Büan ingen
Samera grad do Cboinculainn. Asbf^rtatar iarom fri Samcra, 15
ba do bretbugud döib dodeocbatär chuci. Föidis Samera iat
iar n-urd cusna genitib glinni.
67. Luid Loegairi ar thiis. Fäcbaiside a arm ocus a
etach occo. Luid dun Conall fon ctemma cetna ocus fdcbais a
göo occo ocus dobretba a araiUiicb leis, i. a claideb. Luid 20
dun Cuculainn in tres adaig. No sgiechat na geniti dö, imma
s doridisi om. Eg. Molsat ind oig im sodatn Cc. Eg. Der letzte
Satz (Timnait bis olchena) felilt in Eg.
Cap. 6G — 74, die Expedition zu Ercoü, folgt in Eg. hinter den
Wfjtten don teglach uili in Cap, 62.
Cap, 66. G Fiirgid ar Medb co teg mo aittisin ocns mo mume i.
Rrcuil ocus Garman ocus feraid bar n-aldigicht {sie) and anocht. Lotar
rrmpu iar cur grafaiiid fo tri. Ro scgait tech n- Garman iarom ocus
Ercoil ocus ferthatr failti friu and. Cia dia tuchaboir ol Ercoil. Dierm-
bretbugad ol iat. Eirgid co tech Saimere ocus dodcna bur m-brethugnr?.
Lotar iarom ocus foch^dait fiaduin leo ocus feraid Saimere failti friu Eg.
ö cuc mit einem Aspirationnzeichen über dem zweiten c, dcut icie ein i
aufuiiefit LU. u i. tSaimere Eg. i5 Asbcrtatar bis chuci am. Eg.
17 ia» n-urd iatt gusna gcntib glinne Eg.
Cap. 67. 18 Luid L. ocus fagbus a arm Eg. iarthus Lü, Facs,
19 da» om. Eg. n don Eg. Roscrechsatt na genite glinne do Eg.
L^'U
288 IX Fled Bricrend.
comsinitar döib. Brütir a gai ocus bristir a sciath ocus rebthair
a etach imnii, ocus nos curat ocus nos trsethat iuua geuiti he.
„Aniciu a Cuculainn'^ or L8§g „a midlach thruag, a siriti lethguill,
dochöid do gal ocus do gaisced, in tan ata urtrochta not malar-
5 tat. Siarthar co urtrachta im Choinculainn and aide ocus
imsoi cusna hüathaib ocus nos c/rband ocus nos bruend iat,
co-mbo Idn in glend dia fulriud. Dobeir iarom bratgaisced a
muntiri leis ocus imsoi co tech Samera cona choscur co airm
i m-batar a muinter.
10 68. Ferais Samera faelti fris, conid and aide asb^rt:
Jüi dlig comraind curadmfr
ferba brachtchi brothlochi
sceo matai moogthi
tre bamia miach tortaide 4
15 fri immescad coemchöecat
fri Coinculaind clothamra.
'Ts cü fema fodluigthe
is bran carna comramaig. 8
is torc tren hi fothugud
20 traithaid nerta lochnamat
amal sed tria fithicen
is cü othair er Emna 12
is m^marc ban büaignigi.
is iland tedma tromchatha
2 na geniti glinne Eg. 4 ocus do gaisced ar culaib an tan isit
urtraig not malartaigend. Siabartha im C. and ide ocus imsaig na hur-
tracba ocus nos cerband ocus nos bruigend etc. Eg. 8 ocus imsoi cona
coscar co hairm Eg.
Cap. 68. 10 Feraid Saimera failte fris conerbairt and ide Eg. Von
den Glossen zu einzelnen Wörtern des folgenden Gedichts in LU, ßnde»
sich einige auch in Eg. Die Punkte nach der Handschrift; die AbÜiei'
hing in stebensübige Verse (Halbzeilen?) lag sehr nahe. 1« ferba: i.
b6 LU. fearba: i. bui Eg. brachtchi: i. methi LU. is sceö: i. acus
LU. mätai: i. mucci LU. mata: i. muc Eg. u tortaide: i. bairgen
LU. torte: i. bairgen Eg. 17 Is femai foglaichte Eg. is cer-
jiai Eg. si sed: i. tenid LU. fidaitcen Eg. 23 bnaidgnige Eg.
IX Fled Bricrend. 289
meti ceiiid chocMa*
nachasella sithethar/ le
Cim a fresib frithbera.
bati longbaird loingsither. *
is culmaire bolgadan. 5
is crü fechta modcemse. ao
is gnse grianna gelfini
cid dö arbad chutrummus
fri Löegairi leo airbi
no fri Gonall clothriatha. u 10
Cid dond Emir üanfebli
nachasäil in tiert nuadat
ria n-andrib du ard Ulad
no chinged ind ollbrigach 28
hi Tech medrach Midchüarda . 15
conid de imrordaim-se
a chomraind ni dlig/'
Ni dlig c. s«
„Isi mo breth-sa duib tra", for se, „in curathmir do Choin-
cttlainn ocus tüs dia mndi ria mnaib Vlad, ocus a gaisced üas 20
gaiscedaib (p. 109^:) caich cen motha gaisced Conchobair."
69. Lotar do iar tain co tech Ercoil. Feraiside faelti friu.
Feötar and ind aidchi sin. Füacrais Ercoil comlond dö fein
ocus da eoch forro. Luid Loegaire ocus a ech na n-agid.
Marbais gerran Ercoil ech LoegaiW. Fortamlaigid Ercoil for 25
hoegaire fessin, ocus tecis side remi. Iss ed conair rod n-gab
1 cenit Eg. 3 cim: i. eis LU. ceim fresib fritberai Eg.
5 is culmaire: i. is cairptech LU. bolgadan: i. darberna (,V) LU.
6 crü fechta: i. badb LU. is cruid fectai modchernai Eg. 1 gnse: i.
s^gda LU. gnia: i. egd (mehr nicht lesbnr) Eg. 11 üanfebli: i.
foltchain LU. uaneble Eg. 12 nüadat: i. in rig LU. nacha isail an
tnata, über tuata: i. tumie (?) Eg. 13 ria n-aindrib bau ardulacJ Eg.
Cap. 69. 82 Lotar co tech Ercaile iartoin Eg. ss fograis don
Erc. Eg. 86 fortamluis Earc. feisin for L. ocus tcith side roimo. Issed
conair do gal) tar Duip iar Drobais tar Eis Ruald mtc Badairn ocus
19
290 IX Fled bricrend.
rlo Emain dar Eis Ruaid, ocas iss ed mc leis tasc a muintiri
do marbad do £ny/iL Luid dan Conall fem ctnnina cetna hi
tec'od remi iar marbad a eich do gerran ErcoiL Iss ed dolluid
Conall rlar Snam Rathaind do saichtin Enma. Ro biided
6 dan Rathand gilla Conaill and sin isind abaiud, oonid de ita
Snam Rathaind o sin ille.
70. Marbais in Liathmacha immorro ech Ercoil ocos
no8 cengland Cuchnlamn Ercoil fessin indiaid a charpait leis,
CO ränic Emain Macha. Luid tra Bnan ingen Samera for lorc
10 na tri carpat Atgeoin slicht fonnaid Concolainn, fodaig nach
set cumung no theiged, no düaided na mnra ocns no fair-
singed ocus no linged dar bemadaib. Ro lebling ind ingen
tr4 leim n-üathmar ina diaid-sium for faris in charpait, co
n-ecmaing a tul immon n-all, co m-bo marb de, oonid de ain-
15 mnigther Uaig Büana. In aim tra rancatar Emain Conall
dcus Cuculainu, iss and ro bas oc a cäiniud and, ar ba derb
leo ammarbad, iar m-breith a tasca do Löegairi leis. Adfiar
dat iarom a n^imtechta ocus a scela do Ghoncobtir ocus do
mathib Ulad ol chena. Bätär ixomorro ind errid ocus ind
20 läith gaili ol chena oc toibeim for Lsegairi don badbscel ro
iniiis 0 chelib.
71. Conid and asbßH; Cathbath inso sis:
[R.] „Dimbuaid sceoil fartbi ecland la borg dubaithech.*
dorardusi la henechgris niauad roulad.*
iBsed rüg lais tasc a muintire do marbad do £rc^7. Luid don C. Bg.
4 Ro balded din Eaithand gilla Eg.
Cap. 70. 7 immorro om. Eg. ech Ercail iar comrac do C. fris
ocus nos cengland C. Ercat7 fessln andiaigh a carpat^ do Emoin Macae.
liuid Buan Ingen t-Saimeri don for lorg na tri carpat Aithceoin slicht
Conc. i. an fonna fodaig Eg. n Ro leblaing iarom an ingen leim
n-uathmar tar bernai ina diaigsium for an carprrt Eg, i6 In am
(amsirV) tra raimc C ocus Conallt (sie) Emoin is and ro bas Eg.
19 olchena om. Eg. 20 ar L. dona badbscelaib Eg.
Cap. 71. Die Punkte nach der Handschrift, im Anschluss an die-
seihen die Versabtheilung nach meiner Vermuthung. ». 24 la horc
urbaid do rairduire la hem (hein?) ruanad roulad Eg. In LU. über
IX Fled Bricrend. . 291
nim&rulaid Ldegaire cosnam cirt curadmir
iar n-dorair a badbscelai.
is Cuculaind dligetar arroet cain comram büad Ercoil *
cenglathar err ihren tnuthach« indiaid crri oencharpait.
Ni chelat a mäxgnima ädroUat a mororgni. 5
is err ihren iaiq)ech is cur cäin caihbüadach
is glond caiha chomramaig. is moricend do ilslüagaib.
is riaiai di raihbriugad. is iriaih iaiic inuihgaile.
Gonid de imrolaim-se comraind curadmiri firis
is dimbüaid sceoil." 10
Diamb. s.
72. Ro ansai ind öic dia n-imraiib ocus dia radsechaib.
Bo soich iarom co praind ocus co iomalius döib, ocus iss e
Sualdaim mac Roig aihair Conculaind fessin ro £riihaig Uliu
ind aidchi sin. Ro linad iarom ind aradach dabach Concho- 15
hair döib. Dobreiha a cuii immorro inna fiadnaisi iar sudiu,
ocus iiagaii na rondairi dia raind. (p. 110*:) La sodain ro
gabsai ind randaire in curadmir asin raind ar ihüs. »,Cid nä
tabraid in caLuradmir ucui^' ar Dubiach Böeliengad „do chu-
raid ürdalia, uair nl ihudchaiar in iriar ucui o rig Cruachan can 20
chomariha n-derb leo do ihabairi in caradmire do neoch dib.^'
73. Affraig Loegair^ Buadaci^ la sodain ocus iüargaib
in cuach credt<m<i ocus en airgii for a lär. „Is lim-sa in cau-
radmir*^ for se „ocus ni chosna nech frim he". ,J?i b& lai",
dorardnsi die Glossen i. dochar i. trenfer, die aber zu den vorhergehenden
Wörtern gehören werden. 4 andiaig err sencarpatt Eg. 6 Ni chelat
a m&rgnima om. Bg. adrollat: i. innisit Lü. atrulat a moroirgne Eg.
6 is err tren tairptech Eg.
Cap. 72. IS and oicc iarom Eg. is Ro soich iarom co roind
ocus daii doib ocus ro linad iarom an ur&dach dabach Goncubatr doib
CO ro bo lan do linn seim somesc ocus ise Subaltam mac Roigh
athair Concul. fessin ro frithail an ag sin. Tohreth immorro a cuii ina
b-fiadnuse iarom ocus tiegoit na randairige dia roind. Lasodain Eg.
15 aigchi LU. is arthüs om. Eg. 20 ni tangatar in triar n-agat Eg.
ii n-derb ag nech dib iman curadmir Eg.
Cap. 73. 84 Ki ba lat im ar C. C. Eg.
19*
292 . IX Fled Bricrend.
for Conall Cemachy „ni hiimnd comartha tucsam lind". Cuach
creduma tucaisiu, c:\iach findruini immorro thucusa. Is reil
asmded* fil etorro, conid Hm-sa in csMcathmir.^^ ,J^i ba la
nechtar de eter*^ for Cuculainn, ocus atafraig side la sodain
5 ocus asbert: „Ni tucsaid comattha tairces churcUhmir düib",
for se, „(icM nirb äil don rig ocus don rigain cusa rancaibair
tullem ecraiti frib atiwd hi tend. * Ni mo da» a dn frib** ol
se „indäs na tucsaid üadib. Bid lim-sa immorro^ for se ^
cnrathmir^ üair is me thuc comartha suachnid sech cach."
10 74. Tanocaib suas la sodain in cuach n-derc6ir ocus en
do liic logmair for a lär ocus cutnimma a da sula do dracoin,
conid n-acatdr mathi \Jlad uli im Concobwr mac Nessa. ^
mesi iarom" for se „dhges a cauro^Amir, ctcht mani brist^r
anfir form". „Cotmidem uli" ol Conchohur ocus Fergus ocus
15 ol mathi Ulad ol chena, „is let a caMrathmir a breith Ailella
ocus Media". „Tong a toing mo thtco^A", for Loegaire ocus for
Conall Gemach^ „ni cuach cen chreic dait in cuach thucais,
ar ro böi di setaib ocus mainib it selbse. Iss ed doratais airi
do Aih7Z ocus do Medft, ar na ructha dobag it cend, ocus nä
20 tarta in caMrathmir do neoch aili ar do belaib". „Tong a toing
mo thwa^Ä", for Conall CernacJi, „ni h& breth in breth rucad
and, ocus ni h& lat in cura^/mitV." Cotn-erig cacb d(b diaxaili
la sodain eusna claidbib nochtaib. Tothset Concobttr ocus
Fergus etorrojar sudiu. ToUecet alläma sis fö chetöir ocus
25 dobcrat a claidbi ina trüallib. „Anaid", ol Sencha, „denaid
mo riar-sa". „Dogenam" or iat.
75. ,3ircid co Budi moc m-Bain" for se „co a 4th, ocus
1 lind om. Eg. s ni ba ra nechtar fa triar ittr ol C. Eg,
6 ocus asb^rt om, Eg. 6 ol se Eg. i Ni mo don a chin frib
or se ol tas a tucsaidh uad Eg.
Cap. 74. 12 mac Nessa om, Eg, i4 Cotmideth- ar C. Eg,
15 olchena om. Eg. ig tongusse i toing mo ißic) ar L. B. Eg. ss laso-
dain om. Eg. gusna cloidmib nochtaib ina lamaib Eg, donoet Qoncdfmr
ocus Fergus etorra iarsuidiu. Dollecet Eg. 26 dodenam ol siat Eg.
Caj). 75—78. Die Expedition zu Bude fehlt in Eg,
IX Fled Bricrend. 293
dogena ior m-brethugud". Lotar iarom a triur churad co
tech m-Budi ocus adfiadat dö a toisc ocus a n-imre8ain immä
tudchatar. ^Näch demad etercert diiib hi Cruachain Ki la
hAilill 0CU8 la Meidb?** ol Budi. „Do rigned om", for Cücu-
laiim, „ocus nf daimet ind fir üt fair eter." „Ni didemam 6
om", oldat ind fir aili, „ar ni breth eter ani nicad dun." „Ni
hansa do nach aili for m-brothugud dan", ol Budi, „in tan na
hantai for cocertäd Medba ocus Ailella. Ata lim" for Budi
„noch folimathar for m-brethugud, i. Uath mac Imomain fil
oc & loch. Dö düib iarom dia saichthin, ocus dogena for 10
cocertäd." (p. 110*:) Fer ctimachta mori dan in t-Uath mac
Imomain sin, notolbad in cach rieht ba halic leis ocus no
gniad druidechta ocus certa commain. Ba sc sin dan in siriti
on ainmnigthfr Belach Muni in t-Siriti, ocus is do atberthe in
siriti de ar a met no delbad i n-ilrechtaib. 15
76. Rancatäx iarom co Uath co a loch, ocus fiadu o Budi
leö. Atfiadat iarom do Uath anl m& tudchatar dia saigthin.
Asbert Üath friu, nod lemad a m-brethugud, acht co n-daimtis
nammä for a breith. „Fodemam" or iat. Fonaiscid forro.
»Atä cennach lim-sa", for se, „ocus ce be uab-si comallas frim- 20
sa he, bid he beras in curadmir^^ „Ginnas cennaig sin?" for
siat. ,3i^il fi^ lim*sa", for se, „ocus a tabairt illäim neich
uaib-si, ocus mo chend do beim dim-sa indiu, ocus me-si dia
beim de-sium imbärach".
77. Asberat immorro Conall ocus Loegaere, na dingcntais 25
in cennach sin, ar ni böi occo-som do cht<machta a m-bith bco
iama n-dichennad, acht mani ra bi oca-som. Obbsat iarom fair
Conall ocus Loegaire in cennach sin. Ciatb^rat araili libair,
oo n-densat cennach fris, i. Loegatre do beim a chind de in
cetla ocus a imgab&il dö, ocus Conall dia imgabail ön mud 30
chetna. Atbert imworro Cuculainn, co n-dingned cennach
fris, dia tuctha dö in caradmir. Atbertsat imworro Conall
ocus Loegaire, co leicfitis dö in curadmtr, dia n-dernad cen-
nach fri Uath, Fonaiscid Cuchulainn forro-som ccw curadmir
294 IX Fled Bricrend.
/
do chosnam, dia n-dcmad cennach fri Uath, Fonaisccit-sium
K fair-sium dan a deuam in cennaig. Dobeir Uath a chend
forsin lic do Ghoinculaind (i. iar cor dö brechta hi fsebur in
bei»), ocus dounsi Cuculainn beim da biäil fein do, co to-
5 pacht a chend do. Luid iarom fon loch uadib, ocus a bial
ocus a chend na ucht.
78. Tic larom arabarach dia saichtin ocus no sinithar
Cuculainn dö forsin licc. Tairnid fo thri in m-bial for a
munel ocus a cül rempi. „Atrai a Cuchulainnl" for Uath,
10 „rigi lafech n-Erenw duit ocus in curadmir cen chosnam".
Lotar dö a triur churad co hEmain iar tain, ocus nir daimset
ind fir aili dö Coinculainn in breth rod n-ucad dö. Böi in
t-imcosnam cetna beius imön cuiddmir. Ba si comairli Jjlad
forro daii a cur do saigid Conroi dia m-brethugud. Faemitr
15 sium dan ani hi sin.
79. DoUotar iar sin sin matin amabärach a triur churad
CO cathraig Conroi, i. Cuculamw ocus Conall ocus hoegaire,
Scorit a csrptu i n-dorus na caihrach iar sin ocus tiagait isa
rigthech, ocus ferais fselti möir friu Blathnath ingen Mind ben
20 Conroi maic Dairi, ocus ni ra bi Cüroi hi fus ar a cind ind
aidchi sin, ocus ro fitir co ticfaitis, ocus foracaib comarle
lasin mnäi im reir na curad, co tisad don turus, dia n-dechaid
sair hi tirib Scithiach, fo bith ni ro derg Curui a claideb i n-
8 Die in Parenthese gesetzten Worte stehen in der Handschrift am
Fände neben Dobeir.
Cap. 78. 8 Cucl- Lü.
Cap. 79 — 91. Die Expedition zu Curoi hat Eg. i^icht unmittelbar
hinter Dodenam ol siat {Cap. 74) ^ sondern dazwischen steht das Stück,
welches den Capiteln 33 — 41 entspricht. . .
Cap. 79. 17 DoUotar isin maitin arabarach a triur cnrad i. Ca.
ocus Con. ocus L. co cathraig Conroi. Sculrit a cairpti andorus
na cathrach iarsuidiu ocus tiagait isin rigtech ocus ferais Blathnait l.
Mind ben Conrui failte friu Eg. 20 ar a cind om. Eg. 21 ocus ro
fiter ricfaitis Eg. forfagaib Eg. ss co tised Eg. ar a n-dechaid Eg.
?9 sceitia Eg. 1
IX Fled Bricrend. 295
Erind, o ro gab gaisoed co n-deochaid bäs, ocus iiocho dcchaid
biad n-Erend iima beölu, cein ro m-böi ina bethaid, (p. 111 *:)
o roptar släua a secht m-bliadna, uair ni ro thallastar a üaill
nach a aliud nach a airechas nach a borrfad nach a uert
nach a chalmatus i n-£rind. Böi immorro in ben dia roir co 5
fothrocud ocus co folcud ocus co lonnaib inmescaib ocus co
n-dergodaib sainamraib, comtar budig.
80. 0 thänic döib iarom co dergud, asb^rt in hon friii iar
sudiu, cach fer dib a aidchi do fairi na cathrach, co tissad
Ciirui, „ocus daw", or si, „is amlaid atrubairt Ciirui, a fari 10
duib iar n-aesaib." Cipe aird do airdib in domain tra i m-both
Curui, dochäineth for a chatraig cach n-aidchi, co m-bo de-
mithir broin mulind, conna fogbaithe addorus do grh iar
fuinud n-grene.
81. Luid iarow* Loegaire Bnadach doiid faire in chet- 15
aidche, üair is he ba sinser döib a triür. Ro böi isin t-sudiu
faire iar sudiu co dered na haidche, connacain scath chuci
aniar rodarc a sula co fota dond farrci. Ba dimör ocus ba
grainni ocus ba üathmar laiss in scaith {sic)y ar indar lais ro
siacht corrici ethiar* a arddi, ocus ba fodeirc dö foles na 20
farrci fo a gabul. Is amlaid tanic a dochtim ocus län a da
glac lais do lommanaib darach, ocus ro böi eire cuinge sesrige
in cech lomchrund dib, acus (sie) nir aitherracht beim do bun
1 nocho dechaid Stokes^ Bern, on the Faes. p. 14, no dechaid Lü.
Fac8. condechau2 bas ocas ui dechat<2 biad n-Eren<2 ina beolu cein ro bui
ainbethat(2 oropdar lan a YII m-bl. Eg. s a uaill nach a allad nach
a airdercus Eg. 4 nach a nert nach a uaill nach a calmatus Eg.
6 CO foilc ocus fotracadh Eg. iumesc Eg. i sainemlaib comdar buide Eg.
Cap. 80. 8 iarom om. Eg. isbert an ben friu iarsuidiu ara teised
cech fer dib oidchi do faire na catrach co iised Curoi ocus don ar si is
SLinlaid adubert Cur! a faire duib iarnaesaib. Cepe aird tra di airdib in
domaw ambid Curoi no can (?) bris for an csiihraig comdar limaigth- broin
rnuilinn cona fogbaite a dorus dogress iar b-fuined n-grene. Eg.
Cap. 81. 15 L. B. iarom Eg. i6 sinnser Eg. ro om. Eg. n conaca Eg.
18 radarc a sula don farrgi Eg. i9 granda Eg. lais a met an scaith
ar andar lais ro siacht coruicce eithiar ara airdi Eg. %i a dochum am.
Eg. a di glac Eg. 23 nir aitherrech Eg, do buain chroind Eg.
296 IX Fled Bricrend.
chraind dib dckt oeii b^im co claidiwft. ToUeci gecan dib
fair; leicthe Loegaire secha. Cöemclöid fö di nö fö thri ocus
ni ränic cnes nä sciath do Loegamw. ToUeci Loegaire dan
fair-seom gai ocus ni ränic be.
5 82. Rigid-8om a l&im co Loegatr« iar stiidm Boi tra
dia fot na lamae corro acbt tar na teöra fiiithaii*be ro hkX&c
et«n-o ocond imdiburcud, conid iar sodain ro gab ina glaic.
Ciar bo mör ocus ciar bo airegda tra Loegaire, tallastar i
n-öenglaic ind fir dod fänic, feib thallad mac bliadna, ocus
10 cotnomalt eter a di bois iar sudiu, amal tairidnider fer fid-
chilli for tairidin. Träth ba lethmarb iarom ind innas sin,
tolleci aurchor de la sodam tar cathir ammuig, co m-böi for
ind otnich i n-dorus ind rigthige, ocus nir oslaiced in cathir
and etar. Do ru menatär ind fir aile tra ocus muinter na
15 cathrocA uli, ba leim ro leblaing-seom tarsin cathrai(/ anunuich
dia fäcbail forsna feraib aile.
83. A m-bätäi* and co deod läi co trath na faire, luid
Ck)nall Comack issa sudiu na fari, üair ba siniu, oldäs Cuchu-
lainn. Fön innas cetna dan djanal forcoemnacair do Loegamt«
20 uli ind adaig thüssecL In trcsadaig dan luid Cuculainn
isin sudi £ari. Ba si sin tra adaig ro dälsat na Tn Glais
Sescind Uairbeoil, ocus Tri Büagelltaig Breg ocus Tri Maie
2 ]eicthi L. s^cse fo di no fo tri ocus ni rainic cnes na sctotA
do. ToUece L. ga fairsin. Eg.
Gap. 82. 5 Roich- sim a laim do L. Eg. 6 do fot na laime co
riacht Eg. futhairbe batar etorra oc imdiubragad conad Eg, % hai-
reda Eg. tarias inn oen glaic ind fir don fainic Eg. lo condomeilt Eg.
taimidth- fer fichille for tairidin Eg. ii ballethmarb Eg. la dollecce
urcbar de tar c^Xhxaig amach Eg. 13 ni ro boslaiged in cathraig (?) an
inb- sin ittr Eg, 14 Do ruimnitar Eg. 15 uli om. Eg. tar
cathraig amuig Eg, le for na Eg.
Cap. 83. 18 issin suidiu Eg. ar ba sine oldas €u. Dorala do don fon
indus cetna. &mal forcoemnagar do L. an adaig thoiss Eg. 21 isi sudi L U.
luid 0. issin suidiu Eg. Ba si sin tra agaid ro dalsat na triglais sescind
uarbeoil tri buageltaig Breg tri matc dommair ceoil do orgain na ca-
tracli Eg.
IX Fled Bricrend. 297
Dommair cheöil do orgain inna cathrach. Ba sf dan adaig ro
böi hi taimgire don pheist ro böi isind loch hi farrad na
Cßtihrach fordiuglaim lochta iii puirt uile eter däine ocus indile.
84. Büi Cuculainn tra oc frithaire na haidche ocus
bätar mithurussa imda fair. (p. IIP:) Träth bä medon aidcho 5
dö iarom, co cüala in fothrond chuci. „AUa alla", for Cucu-
lainn, ^cia fil allal mäs tat carait, connämusndgat, mas tat
n4mait, commosralatl^^ Conggairet gairm n-amnas fair la so-
dain. Conclith Cuculainn forro iarom, conidammärb tarraid
talarn a nönhur. Ataig in cendäil occo isin sudi faire mod 10
nad mod in desid inna sudiu. Conggair nonhur aile fair. Ro
marb trä na tri nowboru fö an innas cetna, co n-demse öen-
chamd dib eter cendail ocus fodbu.
85. Amol ro m-böi and iar sudiu co dered na baidche
ocus ba scith ocus ba torsech ocus bä mertnecb, co cüala 15
ce«mgabäil in locba i n-airddi, amaZ bid fötrond fairrci dimöre.
Ni fordämair trä a bruth cacha ra ba di met a tburse cen techt
do descin in delmse moir ro chuala, co n-acca in comerge do-
rigni in pheist. Döig leis dan ro böi tHcho, cubat inne uasind
loch. Tos n-üargaib suas iar sudiu isin n-aer ocus ro leblaing 20
dochom na cathrach ocus adrolaic a beolu, co n-dechsad oen
na rigthige inna cröes.
86. Foraithmenatar-som la sodain a foramcliss, ocus
1 dan om. Eg. s fordiuchlaim Eg.
Cap.^ 84. 4 ag frithfaire na haidce ocus batar imthurusa imda
fair Eg. 6 Alla alla or Cu. cia fil alla mas tat carait conamasnagat
mas dait namait conamosralat Eg. s gair n-amnus fair, lassodain conclich
Gu. form conad marb tarraid talom a nonbar Eg. ii indeiss Eg.
congarat nonbur aile Eg. n na tri nonbair Eg. sen carn Eg.
13 fadba Eg.
Cap. 85. 14 Am (?) ro bui Eg. is meirtnech Eg. mertrech Lü.
CO cuala comgair Eg. i? Ni fordamair tra a bruth ce ro bai do meit
a toirsi cen techt do deicsin an delma moir ro chual- Eg. is do roine
in ^€8t Eg. 19 Doigh lais ro bui tricha, cubat di uassan loch. Dusnuar-
colb suas iarsuidiu isind aieor Eg. n adroilg a beolu condechsat sen
na rigtoigi for crses Eg,
Cap. 86. » Am (?) ro bui Forraitmödorsom Eg.
298 IX Fled Bricrend.
lingthi i n-ardi, cor bo lüathidir rethir fuinnema imon peist
immä cuaird. ladaid a da glaicc immä bragit iar suidiu
ocos ro rigi a Uim corrici iua cröes, co töerbaig a cride este,
CO n-darala üad for talmain, co torchair beim n-asdaiug den
5 phcist asind äer, co ra be for Iar. Imbeir Cuculainn iu clai-
Aeb fuiiTO, co n-dorna minmirend di, ocus dobeir a cend co ra
bi oca isin t-sudi faire ocon chendail aile.
87. Trdth ro m-böi and iar suidm osse aithbriste trog
isin dedoil na maitne, co n-acca in scath chuci aniar dond
10 arrci et reliqua, ,3id olc ind adaig** ol se. „Bid messu dait-
siu a bachlaig** ol Cuculainn. La sodain tolleci gegän dib
fair. Leicthi Cuchulainn. Coemclöid fö di nö fo thri, ocus ni
xanic cnes na scfath do Choinculainn. Tolleci Cuculainn
gai fair-seom dan ocus ni ranic. Rigid-som a 14im co Coin-
15 culaiun iar suidm dia gabäil ina glaic, ama? ro gab na firu
aile. Focheird Cuculainn cor n-iach n-eirred de la sodain,
ocus forathmenadar a foramclis, ocus a claidcft nocht üasa
muUuch, cor bo lüathithir fiamuin, osse etarbüas imbi imma
cuaird, conid dema rothbüali* de. „Anmain in anmain a
20 Chuchulainnl" or se. „Tabar mo thridrindrosc * dam dan" ol
Cuculainn. ,3ot biat" ol se „feib dothaiset lattainäil *". [„Rige
Isech n-Ercw(Z dam on trath-sa ocus in cauradw/r cen chosnam
frim ocus tüs dommo mnäi ria mnäib \]\ad uli do gr^'^ ,3ot
%
8 a di laim ima bragait iarsaidiu ocus ro ding a lam coricce a
gualainn ina crses co torbaig a croide eiste co torlaicc nad for talmoin
CO torcair beim n-asclain don peist asin aieor co roibe for talmatn. Im-
rid C. Eg. % minmirenda Eg. ocus dombe (?) a cend di co roibe
aice Eg.
Cap. 87. 8 ocus se Eg. 9 isin degoil na mainde confaca Eg. don
fairrge et reliqua Eg. ii tollece Eg, 12 leicti Ca. sechu csemclald Eg.
13 Dolleice Eg. 14 dan om. Eg. sine sium a laim Eg. n fondthme-
natar Eg. I8 ossö om. Eg. condama retarbbura (?) de Eg. 19 An-
main an anmatn Eg. 20 Mo tri drinnroisc dam ar Gu. Rot mbia ol se feib
dotissait la tanail Eg. ss Botmbia ol se. Lasodam ni fitir Cu. cia
luid Eg. In LU. steht der Funkt hinter £6 chetöir.
IX Fled Bricrend. 299
bia^^ ol sc la sodain {6 chetoir. Ni fitir, cia arluid üad inti
ro bei oc a acallaim.
88. Immoradi inna menmsAn iar suidiu alleim dochiiatäx
a 8^8 comtha tarsin caihiaig^ ar bä mör ocus bä Icthan ocus
bä. hard alleim. Ba döig lais-scom tra, co m-bad ö lemum (sie) 5
docbüatär ind laith gaile tairse. Dammidetbar fä di dia le-
maim ocus foremid. »»Mairg dorumalt a n-imncd dorumalt-sa
cus trath-sa imma cauradw/r*' ol Cuculaiim „ocus a tecbt
üaim la feimmed ind Icmme docbüatär ind fir ailol'^ Bä sf tra
bsetbir dogeni Cuculainn oc na imratib-se. (p. 112»:) No ein- 10
ged for a chülu etarbüas fot n-aurcbora on cathraig. Do cinged
dan etai*büas dorisi asin baliu hi tairised, co m-bcuad a tbul
cind frisin catbraiflf. No linged daw i n-arddi in fecbt n-aile,
oo m-bo foderc dö ani no bid isin catbrai^ uli. No theiged
dan in fecbt n-aile isin talmam connici a glün ar tbrommi a 15
brotba ocus a ncirt. In fecbt n-ailc dan ni tbiscad a drucbt
do rind ind feöir ar denmni ind aicnid ocus lutbige ind lätbair
ocus meit na gaile. Lasin n-adabair ocus lasin siabrad ro
siabrad immi, fecbt n-6on and cingtbi-seom tarsin catbraig
anunuig, corra bi tball immedön na caXhrach i n-dorus ind 20
ngtbige. Atä inad a da traiged isind lic fil for l&r na catb-
rachy bale irra bi imdorus ind rigtaige. Teit isa tecb la sodain
ocus toUeic a osnaid.
89. Is and asb^ Blätbnat ingen Mind hen Conroi: ^^i
Cap. 88. 8 Imroraidi Eg, rochuatar Eg, 6 in leim ocus doig
laisiam tra ba do leim dochuatar an laith gaile tairsiu. Domide thar
fa di an leim ocus forein. Mairce dom rumalt ind imned do rumaltsa Eg.
s ol Cnch. am. Eg. 9 uaim anossa Eg. 10 bsethair dongne Eg.
oc na imratib se am. Eg. 11 for a culaib Eg. fot n-nrchair Eg.
don doridisi etarbüas assan baile atairissed Eg. is No ling anairdi a
b-fechtna n-aile co teigeadh isin .talmotn cotice a glun Eg. n a dein-
Tane Eg. ar demni LU. luthaige in lath- ocus med na gaile lassan
slabf sin ro siabrad uime Eg. 19 cingte si^m Eg. 22 astech Eg.
S3 doUecc a osn as, Eg.
Cap. 89. 24 Blathnait ingen Meind Eg. No hosü iar mebail Eg.
300 IX Fled Bricrend.
hosnad iar mbebail cm'% or si, „is ösnad iar m-buaid ocus
coscor*'. Ro fitir ingen rig Insi Fer Falga trÄ a n-dodoraid {sie)
tarraid Coinculainn isind aidchi siu. Nir bo chian dan iar sin,
CO n-accatär Coinroi chucu isa tech, ocus bratgaisced nä tri
5 ii(>nbor ro marb Cuculainn laiss ocus a cindu ocus cend na
biasta. Äsbert la sodain iar cor na cendaile do asa ucht for
lär in tige: ,3a gU^ comadas" or se „do faire duine rig do
gres in gilla sa, at a cbomrama oenaidche so ule. Ani inmi4
tudchaibair imresain", ol se „imma caurodmir, is la Coincu-
10 lainn iar firinne ar belaib 6c n-Ercnn uile he. Cia beth noch
bas cbalmu and", or se, „ni fil ro sia lin comram friss." Isi
breth ruc Curui doib iar suidiw, in cauro^Ämir do Coinculainn
ocus lathus gaile Göedel uile, ocus tüs dia mnäi Ha mnaib
JJlad uile hi tech n-öil, ocus dobert secJU cumala di ör ocus
15 sirget do illüag in gnima öenaidchi dod rigni.
90. Celebrait iar suidm do Choinrui ocus dollotar oo
n-demetär * £main Macha a triiir ria n-deod läi. Trdth tanic
doib iar suidm co roind ocus dail, ro gabsat na rannaire in
cs}xrat}mtir cona fodai di lind riasind roind, corra bi ocaib
20 for letb. „Is derb lind tra", or Dxxhihach Döeltenga, „ni fil
imcbosnam lib innocht inunä. caura^^mir. Ro lämair brethugud
düib inti räncaibair*'r Asbertatar in Qaulach aile fri Coincu-
lainn iar suidiu, ni tbardad in coMvathmir do neoch dib sech.
a cheli. Mäd in ra brethaigestar immorro Cürul doib a triür,
25 ni ardamair ni de eter do Choinculainn, o rancatar Emain
1 acht is Eg. s Ron fitir Eg. indsi bferfalgai andof tarraid Ca. Eg.
4 con facatar Eg. Gonroi LU. chucta isin tech Eg. 5 cinda Eg. cind-
nu LU. na peiste Eg. 6 Isbert iarsodain Eg. 7 comadus dfaire Eg,
8 ada comrama senaidche annso uile. indi ima tudcabair imreirsi ol se
iman cur Eg. lo uile h^ om. Eg. 01a beith neich bus calma anu
ar se atassam ni b-fuil nech ro sia lin comram. Isi breth Eg.
12 iar sodain Eg. is uile am. Eg. u dombert Eg. i5 ilorindi Eg,
Cap. 90. 16 CO fedatar (?) an £m. Machte Eg. i9 cona fotug do
linn iarsan roind co roibe ocaib for leith Eg. 2l imman cur. Ro lamair
bur m-hTeihugud inti rangabair. Ismbertatar Eg. 23 do nech scch a
ceile Eg, 24 Mad an ro brethaigestar immorro Curui doib a triur ni
ardamair ni de do C. 0 rangatar Emain Machse Eg^
IX Fled Bricrend. 301
Maca. Asbert Ciiculaiiin la sodain, nar bu santach fair
caMTothmir do chosnam etar, fo bith ndr bu mo a solod donti
dia tibertha he oldds a dolod. 0 sin ni ro rannad cauro^imir
and, CO tänic cennach ind rüanada i n-Emain ^iacha.
Cennach ind Boanada Inso. 5
91. Fect n-and do Vltaib i n-Emam Macba iar scis
oenaig ociis cluchi dolluid Conchohur ocus Fergus Mac Röig
ocus mathi \]\ad ol chena asin cluchemaig ammuig, co n-de-
(p. 112^:) setar thall isin Crsebrüaid Conchobtim Ni ra bi
Cuculainn and na Conall Gemach na Loegaire Bnadach ind 10
aidchi sin. Batär hnmorro formna lath n-gaile fer n-Vlad ol
chena. Amol ro bätar and trath nöna deöd läi, co n-accatar
bacblach mor forgrainne chucu isa tech. Indar leö, ni ra bi
la Ultu läth gaile ro sassad letb meite fair. B& üathmar ocus
bä granni a innas in bacblaig. Senchodal fria ebnes ocus 15
brat dub lachtna imbi, ocus dos bili mor fair, meit gamlias
hi tallat ^ncAait n-gamna. Süili cicburda budi inna cind, meit
chore ro daim cechtar de na da sula sin fria chend anechtair.
Remithir döit lAma neich aile cach mer dia meraib. Cepp ina
läim cbli irraibe ere fichet cuinge do damaib. Biäil ina läim 20
deis i n-deochatdr tri coecaü bruthdamna, büi feidm chuinge
sesrige ina samtbaig, no thescbad finna fri gaith ar altnidecbt
92. Dolluid fond ecosc sin, corra bi inna sessom i m-bun
1 Äsnib^t Eg. Dir bo sant . . fair curadmir do chosnam Ittr fo bith
nir bo Eg. s tibairtha; Eg. 6 Cenach in ruanada ind sis Eg.
Cap. 91. Von hier ab (föl 25» die letzten Zeilen) ist in Eg. nicht
mehr alles lesbar. ii and ol cenai Eg. 12 confacatar Eg. is Arindar
Ico ni ra ba do Ul lat n-gaile ro soiged le . . Eg. 15 Sencodal Eg.
16 mett n-gairolies a tallalt trichae n-gaimen Eg. is^ frie air . . .
aneachtar Eg. 19 Remithir doid laime Eg. cep ina laim cli . . . .
ere fichid cuiggi biail Eg. %i an dechatar tricha bniithemna.
Bai feidm feisrige ina samtaig Eg. n no thescbad bis altnidecht
om. Eg.
Cap. 92. 23 a m-bun na gabia Eg.
302 IX Fled Bricrend.
na gabla ro bei hi ciund tened. „In cumce * in taige duit ale^
or Duhthach D6eltengad Msin m-bachlach, »^in tan n&d fagbai
inad aile and, acht beith i m-bun na gabZa, manid caindle-
öracht in tige as äil duit do chosnam, acht namä bid mö bas
5 lösend don tig oldds bas suillse don tegluch." »Cid he mo
d&n dsuny bes cot midfider cacha be dim airddi, co m-bad
colt (?y a suillsi don tegluch ocus counä, bad losend don tig.
93. Acht namä,^ or se ^^ni he mo dan do gresy atät däna lim
chena. Am dia tudchad cningid immorro^, ol se, ,,no con fuar
10 i n-£rind nach i n-Alpain nach i n-Eoroip nach i n-AflFraic
nach i n-Assia co Grecia ocus Scithia ocus Insi Orc ocus
Colomna Ercoil ocus Tor m-Bregoind ocus Insi Gaid nech no
chomollad fir fer frim imbi. Uair ro ucsaid-se for n-Ulatd"
or 86 „do slüagaib na tiri sin ule ar grain ocus greit ocus
15 gaisced, ar airechas ocus uaill ocus ordan, ar firinne ocus feie
ocus febas, fagabar uaib öenfer chomallas frim-sa in ceist
immätü.**
94. „Ni cöir em enech cöicid do brith'' or Fergus mac
Roich „ar4i öenfir dothesbaid dib oc denam anenig, ocus bes
20 ni pe nessu ec do smdiu oldäs dait^siu'^ „Ni oc a imgabail sin
dan atüsa" ol se. „Finnam&r da» do cheist" ol Fergus mac
Röig. „Acht cor damthar fir fer dam" ol se „atba\" „Is cöir
• 1 Id cuinge Eg. 2 Dubtach dieltenga in tan nach fagbaid Eg.
s In LU. hinter aile and ein Punkt, dann erat wieder hinter don tegluch
lin. 5. munad cainleoracht Eg. 4 is ail Eg, 6 bus a soillsi don
teglach nile Eg. Cid e mo dan ol se cotmidfither cachambe do airdi
{das folgende ist undeutlich). Eg.
Cap. 93. 9 An ni dia tndchad chuiiice Eg. nochan fuams Eg.
11 indsi horc Eg. is ocus co tor m-bregaind Eg. insi (?) gaith Eg. no
chomallfad Eg. u na tire sin aile Eg. ar grain Eg. Ein ÄspirationS"
Zeichen über der Abkürzung für gra Lü. 16 ocus airechus ar uaill
ocus ar ordan ocus firine ar feie ocus innracus ocus febas Eg.
16 comaillfes breith- frimb in ceist imma tu. Eg.
Cap. 94. 19 arai . . fir do tesbauJ dib oc. denam Eg. 90 nib
nessam Eg. Ni oco imgabail atusa don ol se indissin Eg. si tra do
cest Eg. 22 Acht co rodaimther Eg. addaber Eg.
IX Fled* Bricrend.
303
fir fer do chomoUod immarro^ or Sencha mac Axlella, „ar nl
fir fer do slüag inor muinterda brisiud for öenfer na n-aichnid
etorro, ocus bäd döig lind dan", ol Sencha, „mäd C508 trath
sa fogebthi öenfer, dot.dingbad-su sunna. ,JP'acbaim Concobur
fri l&im^S ol se, »däig a rige, ocus f;&cbaim Fergus mac Röig, 5
däig a cotechta, ocus cipe dib'^ or se ,4asi9N8etar * cen mothä
in dis sin, ts§t co tallur-sa a cbend de innocht ocus co talla . .
Anhang I.
Die Beiheirfolge der Stücke im Egerton Manuscript.
Egerton 93, fol 20—25:
Fol. 20. 21. . . fogartar do iarum
Ins comrac frie oenfer (fol. 20 endet:
coeca ban cechtar de, Cap, 25).
Maith tra ar Concobar is lor ata-
thai ag air imdell Brie. Tucthar
biedh issin tech ocus colscter ind
imorran co tair an fled. Dogniter
samlaid, ba saim doib iarsuidiu co
cend tri la ocus tri n-aidchi.
Fol 21. 22. Toichim Vlad do
Cruachatn Ae bis do gach fer dib
cech n-oidcbe ifol. 21 endet: IIa
acm icemna, Cap. 48).
Fol 22. Dobreth roghu bis Mol-
sat ind oig im sodain Coinculainn.
Fol 22. 23. Luid iarom Oilill bis
den teglach uili {fol 22 endet: do-
berta brecc, Cap. 61).
Lebor na hUidre:
Cap. 13—32 . . foröcrad do Bri-
crind bis comrac fri oenfer.
fehlt
Cap. 42—56 Tochim Ulad do
Cruachain bis do cach fir dib cach
n-aidche.
Cap. 63—65. Dobretha rogu döib
bis Molsat ind 6ic dan Coinculainn
im sodain.
Cap. 58-62. Luid iarom Ailill
bis don teglucb uli.
1 do cbomallad friut ar Sencba m. Oil. Eg. 2 muintermail (?)
bris Eg. nanaitbgne Eg. s ocus ba doig lind ar Sencha Eg. a do
dingbft snn {?) Eg, Fagbaira si don Eg. 6 fria laim Eg. 6 Et
cid be dib Eg. lasmeit- od^ lasineit- Eg. cenmotha in diassin tset co
tallarsa a cend de anocht ocus co tallassa dimsa amarach dag. Aehnlich
Un. 24: anocht ocus co tallasa dimsa amarach dadaid. Die Seite hat in
Eg. 44 Zeilen, von lin. 28 an hat Mr. MiUer nur noch vereinzelte
Wörter erkennen können.
304
IX Fled Bricrend.
Fol 23. Eirgid ar Medb bis Do-
denam ol siat.
Fol 23. 24. Isi mo riar-sa or
Sencha uair uach lamtar bur m-
brethugud inuacb baile oile, eirgid
CO Conri bis innsoighid co Conroi
mac Daire, for Sencha, anaid la
breith n-aile co ristai uair lemaid
bur ip-brethugud in bur b-fiadhnuse
{fol 23 endet: trom tiug dobor,
Cap. 36).
Fol 24.25. DoUotar isin maitin bis
CO tainic in ruanada {sie?) co Emain
Machae {fol 24 endet: a croide eiste
CO torlaicc, Cap. 86).
Fol 25. Cennach in Buanada ind
sis bis cotallarsa a cend de inocht
ocuB CO tallassa {fol 25^ lin. 20) . .
Cap. 66—74. Eircid ol Medb bis
Dogenam or iat.
Cap. 33—41. Immacomamic tra
döib d^baid do denam imman cur-
admir doridisi, dogni Concobur ocus
matbi Ulad olcbena a n-etrain co
ro gletbe a m- brethugud. Eircid
for Concobur cussin fer folimathar
for n-etrain co Coinrof mac n-Dairi
bis do saichtin Conroi matc Dairi.
Cap. 79—90. Dollotar iarsin sin
matin bis co tanic cennach ind
rüanada i n-Emain Macha.
Cap. 91 — 94. Cennach ind Rua-
nada inso bis co tallur-sa a chend
de in noch t ocus co talla . . .
Anhang 11.
Eigenthttmlichkeiteii des Egerton Manaseripts«
Aehnlich wie S. 82 und S. 109 charakterisire ick auch hier die
Schreibweise der nur in Auszügen mitgeiheilten Handschrift. Was mir
von derselben vorliegt, habe ich S. 236 angegeben. Alte und neue
Schreibung geht auch hier bunt durch einander, ohne feste.'i Gesetz: bald
folgte der Schreiber seiner aiM alter Tradition stammenden Quelle, bald
schrieb er, wis er sprach.
1. Media statt der altirischen unaspirirt^n Tenuis: cugam (altir.
cucom), ag neben ac u>nd 6c, co rüg, forcoemnagar, coigid, fangatar, gegan,
sgith, cosgrach; gan neben cen, gusandiu, gusan maigin; comdar {für
combatar), med, meid, ag oirfidedf, cudrumus. Häufig jedodi ist die
Tenuis gewahrt, oft doppelt geschrieben tollecce, rainicc, ron uccsat,
colleicc, chuicce, anaitt; cacae {Gen. S.).
Allerdings steht cc vereinzelt für g: in ticce {alHr. tige).
2. Media nach Vocalen aspirirt {selten so geschrieben, aber überaÜ
als Spirant gesprochen, wie die unter 3 zusammengestellten Wörter
beweisen): lighe, biedh, luidh, slighie?, adhaid, do ghal. Daher d vor ch
gesehu}unden in: dar fichille {Schachbrett), fer fichille.
3. g für d: arslaig, indiaig, druigechta; d für g: im immarbaid
na m-ban, iarfoidis, adhaid und öfter agaid für altir. adaig.
IX Fled Bricrend. 305
4. Vereinzelt gh für th: luaighithtr; th für ch: ro selaith {er scMich),
ro scaith.
I
5. p. /ur b: oft in aspert und peist, peiste; vereinzelt in coiplethar
delpai (Cap. 24), Alpain, Medp, Duptach, Concopur, co huponn, cep, ce
pe, CO ceroaip {Dat PI). Dazu in impide, carpat, Eoraip.
6. a {d, i. Y) für b: ina laurad, la faoura {beide Male u mit der
Abkürzung für ra darüber).
7. bf und vereinzelt gc für anlautendes f und c nach Wörtern,
die ursprünglich auf einen Nasal ausgingen: iar b-fuined n-grene, iar
b-firindi, iar b-fagbail, in bur b-fiadhnuse, a b-fecht so {neben in fecht n-
aile), a b-fechtus n-aile ; ar a g-ciunn. Zweimal habe ich auch ni b-fuil notirt.
8. nd für nn bereits in Lü. häufig. Vereinzelt in Eg. mb für mm:
frimb; Ud für 11: Coualld, am Ende einer Zeile sogar Conallt {Cap. 70).
9. Verdoppelung von n, r, 1 vor folgerndem Consonanten: sinnser,
toirrsecb, a coilltib {in Wäldern). Hierher wohl auch indso für
älteres inso.
10. Prothetisches f vor vocalischem Anlaut: faicsin, faire, don-fainic,
comfocuis, for-fagaib.
11. Die 8%We cod- ist einige Male durch die Abkürzung für lat.
qaod ausgedrückt: quodlad {altir. cotlud schlafen).
12. ea und eu nicht selten für e : fear, leath, dearg, cichsead ; feur,
teuch (häufig), conteucbatar, fleud, saithencb, na da euch, forbreucca.
13. Vereinzelt io für i: fior.
14. Vereinzelt ao für altir. oi, oe: Caortann, saorlighe, Cruachan
Aoi. Gewöhnlich ae: aen, mael, aes. Dafür vereinzelt e: en, re hen-
cairptib.
15. Vereinzelt au für d: dann; au für a: auntsa [Cap. 26), atare-
gaut, dorautsat.
16. ie für ia: cie, ier, ierom, bied, die turgbail, die meraib, cona
ecb rietae, in Lieth Mace, ro siechtatar, gaimjies, ro riestrad.
17. oi für ai in S^en, deren ursprüngliches a durch den dünnen
Vocal der folgenden Silbe beeinflusst worden ist: Oilill, oile, aroile,
cloidem, a da troiged, oidchi, croide, tuarcoib, tuargoibset, namoit, co
talmoin, Emoin, d'feroib.
18. ae für ai in Silben, deren ursprüngliches a durch den dünnen
Vocal der folgenden Silbe beeinflusst worden ist: umsede, iarnaedib, mac
n-Daere, iar riechtaen, conacae, ro bae, combae. Vereinzelt ele für aile.
19. or für ar im Atisla^t: ochsathor, atgenamor, dollotor, fetamor,
siachtator, cechtorde na da sulse.
20
306 IX FIed Bricrend.
20. es für is im Auslaut: cuirea, eirges, tuirlinges {neben tairlingis);
vereinzelter us für as: riadus (3. Sg. reh).
21. Vocalisch auslautende Formen schicanken sehr in der Art des
Vocals. Die Nachharlaute der Beihe i e (ae) (ai) a (o) u wecliseJn mit
einander' ohne Gesetz; ae ai und o sind in Parenthese gesetzt ^ um anzu-
deuten, das8 auch e und a, ae und a, u und a mit einander wechseln:
na hechu, na heocha, cinda, na fira ele, cen na niula {Acc. Plur.); ind
leime, beime, an delma {Gen. S.); tigi, ticce {Gen. S.); fomi, etorra,
chucta; dile, messse {Compar.); arcena, olcenai. Doch scheint diese
Handschrift eine gewisse Vorliebe für ae im Auslaut zu haben: lochse,
cacae, Machae, na cestae, cruaidae {Gen. Sing.); Sencae, gillse {Notn.
S. neben Senca, gilleV, eter cech da essuae, na di mnac {Du.); donti
dia tibairthae, contarlac fora leithbeulae {neben beolu"), credumae, co-
taltae, bruthniarae; atchiussae, tongusae, cualussse, dam-sse, cusanossae.
Seltner ai: locbtai, ermai {Gen.), atchiussai.
22. In geschlossenen Silben wird noch im Neuirischen der üntersdiied
von breitem und dünnem Vocal strenger eingehalten. Daher hier
Accusatirfo^'men wie co Conri, Conroi, fri Conculain^ nur als Sehreib-
fehler zu betrachten sind. Ro marb tra na tri nonbair {Cap. 84) ist
vereinzelter BarbarismuSy der im Neuirischen um sich gegriffen hat.
23. Im Artikel besonders oft alte und neue Formen neben einander.
Nom. Acc. S. N: lasa reim, alleim, issa tech neben in leim, issin tech,
in teuch; hierher auch auni sin, inni sin, ind ni sin für älteres ani sin.
Nom. S. M. in t-arad, in t- araid, in t-aithech {aber audi Acc. iarsin
t-slightVI), neben an scal. Nom. S. Fem. ind imned neben an ben. Gen.
S. M. in scail, ind leime, ind lis neben an lochae, an scaith, doras an
rigtoiche. Acc. S. in carpat, issin grianan, issin mag neben an carpat,
nassan loch, tarsan cathraig, lassan mnai; laisan m-borrfad verweist nodi
deutlich auf die ältere Form laisin. Nom. PI. M. ind fir ndjen dochn-
atar an laith gaile.
24. Neben der alten Form der Präp. i, in {z. B. i tirib), sehr oft
a, an: a m-bun na gabla, a fus, a tarngaire; oft auch ind: ind Alpain,
ind Eoraip. Cap. 35 hinter einander i n-doilgib ind drobelaib a coilltib.
25. uimbe, nime für älteres imbe, imme; hierher auch um reir na
ciirad {Cap. 79) neben im reir-si; rereinztU leum für lim; chncta für
altir. cuccu.
26. Die Praepositionen itir und fri (einige Male frie geschriebefi,
wie auch trie neben tri) vereinzelt mit dem Dat. construirt: itir na
conaib, frisna mnaib.
27. Für inquit ist bei Weitem am häufigsten o\, weniger häufig
for, or, ar.
IX Fled Bricrend. 307
28. Für die Partikel dö, da, d. i. don, dan findet sich fol 21»>
{Cap. 47) die Form dna.
29. Oft astnbert, asmbertatar, ismbert, esmbert, ismbertatar für
asbert, asbertatar in LU. Woher dcts m? An ein Pronomen infixum
iid kaum zu denken, vgl. z. B. Asmbertatar Ulaid frie Coinculaind ier-
sttidiu in teuch do dirgad.
Anhang III.
stellen ans dem Fled Bricrend, die in O^Cnrry^s „On the Manners
and Cnstoms of the Aneient Irish^^ Übersetzt oder eitirt sind.
Band II und III enthalten 0' Curry* 8 Lectures, Band I Sullivan's
Introduction.
Cap. 1—7, übersetzt III p. 17—19. Vgl. I p. CCCXLVII.
Cap. 9. Is cöir bis mo tbige or Bricriu, übersetzt I p. CCCLXV.
Cap. 15 Atafregat bis di cailc na sclath, übersetzt I p. CCCCLXX.
Cap. 16. Fodailter bis failte, übersetzt I p. CCCLXXII
Cap. 17—21, übersetzt III p. 19—21.
Cap. 28. Ocus b& sam bis isind leitb araill, übersetzt I p. CCCLIL
Cap. 29. Dorola bis Ulaid uli fris, übersetzt III p. 314. 315.
Cap. 44. Luid Findabair bis tochim a charpait, übersetzt I p. CCCII.
Cap. 45. Carpat fidgrind etc., übersetzt I p. CCCCLXXXI.
ibid. Sciath brec, eitirt I p. CCCCLXVI Das Citat p. CCCCXXXVI
ist falsch übersetzt. — Das halbe Capitel bis düalcha dron budi übersetzt
ton O'Beime Crotce, Joum. Hist Arch. Ass. Irel. 1871 p. 413.
Cap. 47. Carpat fidgrind etc. übersetzt I p. CCCCLXXXI. Vgl.
O'Beime Crowe o. a. 0. p. 414.
ibid. Bil chondüail, ciHrt I p. CCCCLXVI
Cap. 49. Carpat fätbgrind etc. übersetzt von O'Beime Crowe a. a.
0. p. 414.
Cap. 54. Lasodain dolluid bis aurlaind, übersetzt I p. CCCV. Vgl.
p. CCCLVIL
Cap. hl. Tiagait Ulaid bis fer n-Ulad ol chena, übersetzt I
p. CCCXLVUL
Cap. 63. airthend, eörna, eitirt I p. CCCLXIV
Cap. 65. Tic Cuchulaind bis bi crö araili, frei übersetzt I
p. CCCCLIV
20*
308 IX Fled Bricrend.
Cap. 66. Samera, ciUri I p. XXXII.
Cap. 69 und 70 behandelt von O'Beirne Crowe a. a, 0. p. 443.
Cap. 70. Luid tra Buan, misaverstanden I p. CCCCLXXXII.
Cap. 79—89, zum grössten Theü übersetzt III p. 75—79. Vgl. I
p. CCCLVn.
Für die wirklich schwierigen Theile unseres Textes finden wir an
den citirten Stellen keine Hülfe. So sind z. B. Bricriu's Drohungen in
Cap. 6 von 0' Curry weggelassen worden und nur durch die Parenthese
ersetzt „They then argue for some time". Ebenso übergeht O^Curry III
p. 21 die sehr schwierigen Reden der edlen Frauen Cap. 22 — 24. Wir
dürfen jedoch ö* Curry daraus keinen Vorwurf machen, denn er war
in dem erwähnten Buche nicht verpflichtet vollständige Uebersetzungen
zu geben. Auf fehlerhafte Uebersetzungen im Einzelnen hat bereits Stohes,
in den Appendices zu der Schrift „Remarks on ihe CeUic Additüms to
Curtius' Greek Etymology'* (2<J ed. Calcutta 1875) p. 73 — 76 aufmerksam
gemacht. An einigen Stellen hat 0* Curry absicJUlich ungenau übersetzt,
nämlich da, wo er die nach seiner Ansicht anstössigen Stellen müd^m
zu müssen glaubte. So übersetzt er die Worte iar trommi öil Cap. 17
to take the cool air outside for a white**, während es heissen muss
after {the) heaviness of drinking*' (Stokes). Dass die Damen der alten
Iren mit gezecht haben sollten, war ihm unangenehm, obwohl wir doch
aiM Cap. 20 ersehen, dass sie auch nach dem Trinken noch zierlidi
und würder oll gehen konnten! Die Worte tuargabsat a lente co mellaib
a lärac übersetzt er „they ei^en took up their dresses to the eatres of
their legs'*; genauer übersetzt Stokes: „tJtey lifted their smocks to their
buttocks {lit. to the globes of their forksy
Nach 0' Curry III p. 77 (Cap, 82) fäUt Loegaire „upon the bench
at the door of the royal house**, nach dem Wortlaute des Textes
dagegen fäüt er „on the dunghill in the doorway of the palace." Die
Iren brauchen sich ihrer unschätzbaren Sagen Ufid der in denselben
geschilderten alten Cultur nicht zu schämen, selbst wenn noch einmal
soviel Derbheiten darin vorkämen, als wirklich darin enthalten sind.
Die Berichtigungen, die Stokes a. a. 0. zu 0' Curry' s On the Manners
and Customs of the Andent Irish giebt, beziehen sich zum grossen Tl^eil
auf Stellen des Fled. Abgesehen von den bereits erwähnten Stellen sind
es die folgenden (einzelne Wörter übergehe ich):
Cap. 5. dofeised for güalaind Conchobair „he rested on Conchobar^s
Shoulder. ^^
Cap. 84. do orgain inna cathrach „to wreck the burgh.**
ibid. mä-s-tat carait co-nä-m-usu-ägat: ma-s-tat ndmait co-m-08>r-alat
„if they are friends, let them not fight me; if they are foes, Ut them
ff
IX FIed Bricrend. 309
come to me.^' Zu der zweiten Verbalfonn bemerkt er: „77us is tJie most
wander ful example of pohjsynthesis that I have yet met in old Irish:
co-ni-m-usn-ägat (Uterally „ihat'not'me'they'fighf*) might ctlmost be Basque
or Accadian."
Cap. 85. adrolaic a b^olu con-dechsad öen na rigthige inna croes;
,Jt opened its jaws so that ane of the palaces would go into its guUet."
Noch mache ich auf zwei einzelne Stellen aufmerksam:
1. Die Stelle aus O^Clery's Glossar, mit tvelcfier Stokes das von mir
Ztschr. f. Vergl. Spr. XXIII 205 angefülwte cichfs belegt, ist ein Citat
aus Cap. 24 des Fled i^S. 263, 11), für uns der Lesart und der Glosse
wegen von Werth: As Cdchulainn mo cheile-si ni cichis crithir fhola, i.
ni ^gcaoineann braoin fhola bhios coimhdhearg re crithir no re drithlinu,
„C. is my comrade: he did not complain of a spark of blood i. e. a
drop of blood as red as a spark'* (Stokes).
2. Vielleicht aus einer anderen Version des Fled stammt das Citat,
welches sich in O^Davoren's Glossar s. r. main i. cealg findet {Three
Ir. Gl. p. 105): cer mör iii main dobert Bricni {lies Brlcri) im Concubar,
dorad a dö cobheis im €onall Cernach, „obwohl die List gross
war, die Bricri bei Concubar anwandte, so wandte er doch zweimal
soviel bei Conall an." Vgl. Cap. 10, p. 257, 14.
Anhang IV,
Einige Parallelen zn Stellen ans dem Fled.
Die Volkspoesie nimmt keinen Änstoss an der Wiederholung. Die^
selben Objecte, dieselben Situationen werden gern mit gleichen oder
ähnlichen Worten geschildert. Vgl. S. lli.
Zu Cap. 2.
Mit der Beschreibung von Bricriu's Haus ist zu vergleichen die
Beschreibung des Palastes in Cruachain, Cap. 55. Wie Bricriu's Hau>s,
so war auch Conchobar^s Palast in Emain, der berühmte Craebruad,
nach detn Muster des Tech Midchuarda in Temair gebaut. Der Craeb-
ruad wird in der Sage „Tochmarc Emere", Lü. p. 121», folgender-
massen geschildert:
Is amlaid iarom bü a tech sin i. in Grsebrüad Choncobuir fö inta-
mail Tige Midchuarda: i. N6i n-imda o thenid co fraigid and, tricha
traiged i n-ardai cech airinig cr^duma böi is tig. Erscar do dergibar
and. Stlall archapur h^ iar n-ichtur ocus tugi slinded iar n-üachtur.
Imdui Conchobiitr i n-alrenuch in tigi co süallaib airgit co n-üatnib
cr^dumaib co ligrad öir for a cendaib co n-gemmaib carmocail intib,
CO m-b^ comsöliis U ocus adaig inti, cona steill airgit üasind rig' co
310 IX Fled Bricrend.
ardliss ind rigtigi. In am (um Ms.) no büaled Concobur co fleisc rlgda
in st^ill, contöitis Ulaid uli Mb. Da imdai deac in d& erred deac
immdn n-imdai sin imma cdairt. No thelltis immorro läith gaile fer
n-Ulad oc 61 isind rigthig sin ocns nl bfd nech dib hi comchetfaid alaili.
Ba hän aircech aibind no bitis laith gaile fer n-Ulad isin tig sin. Bii mär de
immud cach thurcomraic isind rigthig sin ocus do airfitib adamraib. Arclisti
ocus arsenti ocus arcantö and, i. arclistis errid, no chantafs filid, arsentis
cnitire ocus timpanaig. Vgl. On the Mann. I p. CCCXLVII, III 365.
Zu Cap. 45—53.
In sehr ähnlicJ^er Weise wird in derselben Sage „Tochmarc Entere"
Cuchulainn's Erscheinung zu Wagen geschildert, Lü. p. 122*:
„Fecced öen uaib" for Emer ,,cid do thset innar n-dochom."
„Atchiu-sa ^m and" for Ffal ingen Forcaill „da ech commora comalli
comchroda comluathu comleimnecha biruich ardchind agenmair allmair
gablaich, gopchdil düalaich tullethain forbrecca fosenga forlethna
5 forräncha casmongaig casschairchig. Ech liath lesslethan lond I6ath
luamnach londmar lugl^imnech lebormongach maignech tomech tros-
mar tüagmong ardchend uchtlethan lasaid föt fondbras fochoirse
focruafd foacruib calath cethardu dogrind almai ^nlathi lüth büada
beraid rith for s^t foscain üathu ech n-anailche, diblech tened
10 trichemruaid tennes a crses glomarchind fil do desfertais in charpait
Araile ech cirdub cruaidchend cruind cöelcossach calethan coblüth
dlan düalmar dulmar ddalach druimlethan dronchöechech maignech
aignech bairrnech balccemnech balcbt^imnech lebormongach casmongach
scdaplebor dronduaiach tullethan grind imma dig iar nith aigi ech
15 in iath, mo scing srathu sr^id sergi s^tid maige midglinne. Ni fagaib
and imdoraid hi t(r omnärfad röot. Garpat fidgrind fethaide, dia
n-droch finna umaide. Slthbe find findairgit co fethain findniine.
Gret urard dr^sachtach, sl chreda cromglindne. Guing drumnech
dronorda. Da n-all düalcha dronbudi. Fertsi crüadi colgdirgi. Fer
20 bröenach dnb isin charpu^ as aldem di feraib hErerni. Fdan dun
- corcra cöicdiabail imbi. E6 6ir intslaide üas a bau bruinnechur Ina
äthaurslocnd frimben (sie) luthu la^ balli. Leni gelchulpatach co n-
derginliud oir forlasrach. Secht n-gemma deirg dracondai for 14r
cechtar a dimcaisen. Da n-gruad gormgela croderga do fich uibllch
95 tened ocus analaich. Do fich ruithen serci ina dreich. At& lim ba
fräs do nemannaib ro laad ina chend. Dubithir leth dabfolach
cechtar n-ai a da brüad. Glaide& orduimd i n-ecrus sesta for a dib
äliastaib. Gai gormrtiad glac thomsidi la faga Uig fobartach for
crannaib roiss rüamantai hi cengul da creit cröncharpait. Scfath
so corcorda co comroth argit co tüagmilaib öir das a dib n-imdadaib.
Focheird h(ch n-erred n-indnse immad cless comluith das a errid
öencharpait. Ära ar a bälaib isin charput sin araile forseng finfota
IX Fled Bricrend. 311
forbrec. Falt forchas forrüad for a rouUuch. Gipne fiudruine for a
etan Däd leced a folt füa agid. Cüachi di ör for a dib cdladaib hi
taircellad a folt. Cochline ettech immi co n-urslocud for a dib n-
uiendnaib. Bruitne di dergör iua läim dia tairchelland a eochu.
Die Rosse werden in diesem Stücke zweimal geschildert, zuerst beide
zusammen der Schilderung von Loegaire's Rossen entsprechend {Cap. 45),
und dann einzeln, wie Cuchulainn's Rosse im Fled {Cap. 49 und 50).
In der Sage „Siahurcharpat** Conculaind, herausgegeben und über-
setzt von O'Beirne Crowe, Journ. R. Hist. Arch. Soc. Irel. 1871 ^371
werden Cuchulainn^s Rosse gleichfalls wie Loegaire's Rosse im Fled
geschildert {LU. p. 113»).
Ein interessanter Nachklang dieser Schilderungen findet sieh in
Macpherson's Fingal, Duan I Vers 341 /f. (ed. Clerk).
lieber deti irischen Kriegswagen handelt eingehend O'Beirne Crowe,
a. a. O. p. 413 — 431, und im Änschluss daran p. 432 — 448 von
Cuchulainn's Kampfeskunststücken, den sogenannten cless, die in unserem
Texte Cap. 30 erwähnt werden.
Anhang V.
Fled Brierend oeus Loingres Mae n-Bul n-Bermait,
So in der Ueberschrift, *H. 2, 16 Trin. Coli. Dubl. col. 759, im Texte
selbst finde ich col. 761, 26, col. 762, 9 und col. 764, 39: cid ruc tri maccu
Duil Dermait asa tir, col. 763, 25 ingen Dtiil Dermait, col. 765, 7 dothea-
gait iBTOfn meic Duil Dermait dia tir. Mit Bezug auf das S. 236
Bemerkte theüe ich hier den Anfang dieser Sage nach Professor Atkin-
son's Abschrift mit.
Bai ri amra for Ultaib i. Conchobar mac Nesa ainm in rig.
Doronad recht lais iar n-gabail rigi, adaig cach errid do biathad Ulad
Vir n-aidche no ceathra haidchi do rig i. adaig cach raithi IUI hoic-
thigemd imman aidchi. Ba si airighidh Ban-Ulad o mnai ind fir las n-
denta ind fled, i. secht n-daim octts VII tuirc ocris VII n-dabcha ocutS
YII n-ena oeus VII tindi ocus VII tulchuba ocus VII muilt denma
oeus YII n-glainim ocus YII ine ochta (?) cona fotha d'iasc ocus di
enaib ocus lubib octis ilmblasaib. Dorochair fecht n-and iarom do
Bricriu Nemthenga denam na fledi. Dofuchta adai na fleidi ocus
ro linad ind aradach Conchobar, ar ba de bui aradach, fobith romboi
arad frise anechtur ocus medon, ocus is amlaid fodailte eisen: Atarugat
randaire Conchobair do roind in bid ocus din na dailemain da dail
iona cornia. Dos n-deicce Bricriu Nemthentra assa imdse u. s. w.
X.
Die irische Handsclirift des Klosters St Paul
in Kämthen.
Dass eine Handschrift des Klosters St. Paul bei Unter-
drauberg in Käratheu einige altirische Texte enthält, ist zuerst
durch Mone bekannt geworden. Mone sah und copirte aber
nur die auf dem letzten Blatte der Handschrift befindlichen
Texte. Er überliess seine Abschrift Wh. Stokes, und dieser
publicirte sie in den Goidelica, 1. Aufl. pag. 38, 2. Aufl. pag. 176.
Stokes war im Mai 1871 selbst in St. Paul, konnte aber die
Handschrift nicht finden. So stützt sich seine Publication auch
in der 2. Ausgabe nur auf Mone's Abschrift, deren Ungenauig-
keiten er zum Theil durch treffliche CoiTecturen verbesserte.
Vor Kurzem ist die Handschrift von Dr. Holder, Bibliothekar
in Karlsruhe, wieder aufgefunden worden, als derselbe in St
Paul nach althochdeutschen Glossen suchte. Holder entdeckte
zuerst, dass auch auf dem ersten Blatte der Handschrift sehr
werthvoUe altirische Texte stehen, und er hatte die Güte, mir
nicht nur seine Entdeckung sofort mitzutheilen, sondern auch
sofort alles Irische facsimilirend abzuschreiben, die ersten Stücke
sogar zweimal, und mir zuzusenden. Seitdem habe ich die Hand-
schrift selbst gesehen und ihre irischen Theile melirmals sorg-
fältig collationirt, so dass ich den Wortlaut derselben correct
wiedergeben kann. Mone's Abschrift der Stücke HI, IV und V
X Codex St. Pauli. 313
war nicht fehlerfrei; auch war die in IV Vers 2 erst von Stokes
durch Conjectur ergänzte Halbzeilc von Mone nur übersehen
worden.
2. Der in Rede stehende Codex St. Pauli hat auf dem
Rücken zwei verschiedene Signaturen, in der Mitte auf breiterem
Schilde LXXXIV, unten auf kleinerem Schilde See. XXV. d. 86.
Die letztere Signatur bezeichnet die gegenwärtige Nummer der
Handschrift
Die Handschrift ist in Octav und besteht nur aus einer
Quatemio, deren Bogen nach Art eines modernen Heftes geheftet
sind. Vorn angeklebt ist ein kleineres, feines, nur auf einer Seite
beschriebenes Blatt einer alten Bibelhandschrift (Matth. 22.),
den Umschlag bildet beschriebenes Pergament. Die irischen
Texte stehen sämmtUch auf der untersten Lage, also auf dem
ersten, und dem letzten Blatte der Quatemio, und zwar auf
pag. 2 und pag. 8, das vorgeklebte Blatt nicht mit gerechnet
Sie sind sämmtlich von einer Hand geschrieben, wenigstens
lassen sich keine wesentlichen Unterschiede in der Schrift nach-
weisen. Unbedeutende Unterschiede erklären sich daraus, dass
die einzelnen Stücke zu verschiedenen Zeiten eingetragen worden
sind. So haben z B. die Texte I auf dem ersten und HI auf dem
»
letzten Blatte etwas grössere Buchstaben, so ist ferner V mit
einer besonders guten Feder geschrieben. Die Texte auf der
letzten Seite sind naturgemäss mehr vergilbt, als die auf der
zweiten Seite befindlichen.
Der Inhalt der übrigen Theile des Heftes ist sehr verschie-
dener Art. Wir finden auf der ersten Seite den Anfang eines
Virgilcommentars*, wir finden weiterhin ein griechisches Voca-
bular und griechische Declinationsparadigmen**, ferner einen
kurzen Abschnitt Astronomie mit einer Zeichnung, namentlich
* Beginnt: Locus tempus joersona in hac arte Aeneidos quaerendi
sunt et causa scribendi.
** Zum Theil freilich fehlerhaft, z. 6. feminina sie declinantur
7 ywti tfjg yvvTjg u. 8. w.
314 X Ck)dex St. Pauli.
aber eine Anzahl bekannter lateinischer Hymnen. Es scheinen
diese Blätter ein Sammelhefb gewesen zu sein, dessen bunter
Inhalt noch jetzt Zeugniss ablegt von den vielseitigen Interessen
des namenlosen Klosterbruders. Die Persönlichkeit desselben
wird aber lebendiger für uns, wenn wir annehmen dürfen, dass
die Texte I und II sich auf ihn beziehen, dass er das Ich der-
selben ist. Leider ist mir die Bedeutung einiger Wörter un-
bekannt geblieben, so dass ich hier darauf verzichte, von seineu
Wünschen und von seinem freundschaftlichen Verhältnisse zu
„Pangur Bän" genauer zu berichten. Eins aber könnten wir
ihm nicht vergeben, wenn er nämlich auf der letzten Seite irische
Verse weg radirt hätte, mn auf dem frei gewordenen Räume
xid-aQtCXTjq zu decliniren. Eine Rasur hat auf dem mittleren
Theile der Seite stattgefunden. Da nun das über xtd-agiörrig
stehende Gedicht (Is en immo n-iada säs) im Buch von Leinster
mehr als zwei Strophen hat (s. Goid.* p. 180), so liegt die
Vermuthung nahe, dass die in unserer Handschrift fehlenden
Strophen weg radirt worden sind. Sicher ist diese Vermuthung
insofern nicht, aU auch die zwei vorhandenen Strophen auf einer
alten Rasur zu stehen scheinen; auch zwischen den Zeilen von
Text III, mit dem die letzte S6ite beginnt, lassen sich an einigen
Stellen Rasuren wahrnehmen. Text V (Aed oll), auf dem unteren
Theile der Seite, steht nicht auf Rasur. In den Schriftzügen
aber und in der gelben Farbe der Tinte sind sich die drei Texte
der letzten Seite gleich, während das in der Mitte stehende
xt&'CtQiöTijg und die daneben geschriebenen lateinischen Zeilen
(quod ab initio aetherea corpora sensibilia sunt angeli etc.) in
schwärzerer Schrift erscheinen.
3. In der altirischen Schrift hat man sich besonders vor
Verwechselung des a und u zu hüten. Das gewöhnliche offne
a ist durch die Form des ersten Strichs leicht vom u zu unter-
scheiden. Es giebt aber einen anderen Buchstaben, der fast
ganz wie ein deutsches kleines, steif geschriebenes n aussieht,
von dessen ausnahmsloser Geltung als a ich mich erst durch
Zusanmienstellung aller Wörter, in denen er vorkommt, über-
X Codex St. Paali. 315
zeugt habe.* Die oben geschlossene Form des a findet sich
weder in den irischen, noch in den lateinischen Theilen dieser
Handschrift, mit einziger Ausnahme eines lateinischen Hymnus,
der schon deshalb, aber auch aus anderen Gründen, von einer
anderen (nicht irischen) Hand herrühren muss. Vereinzelt kommt
Yor, a an m (MaUng), a und i an n unten angesetzt. Die Aspira-
tion der Tenues ist fast stets durch zugesetztes h bezeichnet
(ch, th), nur choin in I und iarfachta in V ist mit dem griechi-
schen Zeichen des Spiritus asper geschrieben.
Abkürzungen sind um so seltner, je älter die Handschrift
ist. In diesen irischen Texten ist nur m einige Male durch den
bekannten Hakenstrich über dem vorhergehenden Buchstaben
ersetzt, n dagegen niemals abgekürzt geschrieben. Regelmässig
abgekürzt geschrieben ist ocus, vereinzelt mac (durch m mit
gewundner Linie daiüber), con (durch umgekehrtes nach links
offnes c), femer ri (durch hochgestelltes i, in primda V 13). Der
vor Media und Vocal erhaltene Nasal des Auslauts ist in III, IV,
V durch einen Punkt markirt Das Ende der 1. Halbzeile ist
durch einen, das Ende der 2. Halbzeile einer Strophe ist durch
zwei Punkte bezeichnet, besonders regelmässig in III, IV, V.
In diesen Texten habe ich jede Abküizung durch cursiven
Druck angedeutet.
Fol« 1, pagr* 2.
Die Stücke I und II nehmen die untere Hälfte von pag. 2
ein, zusanmien 20 Zeilen (die obere Hälfte hat 19 Zeilen,
lateinisch). Sie waren bisher noch nicht bekannt. Interpunction
in I wie in der Handschrift. Besonders wichtig sind in H die
* Dieses a (nur hier durch carsiven Drack bezeichnet), steht in folgen-
den Wörtern: I nalla, brach, brain, fraig, tairi, adcear, rothcaither, adcear;
U cechtar, caraim, lebran, caraid, huaraib, gal, doraid, frega, comlan,
doraid, caraid, oenuran, Idu, doraid; III cldn, lan, glannaib, conecestar;
IV lestar, crann, lestar, alaind; V comros, tugaib, farclu, cach, mrugaib,
Diarmata, iarfachta, loedib, nuabla, ginn, orddain, üallann, nach, cblan*
daib, cualann, flaith, rfgaib, gaibtir, laitb.
316 X Codex St. Pauli.
Formen cein Vers 2, 8 und 10, cosin Vers 4 anstatt fein, fesin
(selbst); sie gehören zu canisin cadesin Gr. Gelt. p. 367.
L
Adguisiu fid nallabrach ocus arggatbrain etir teiüd ocus fraig.
Ädguisiu na tri turcu terciL tairi siabair mochondäil co n-ith
ocus mlicht neich arindchuiriur.
ma rom thoicther-sa inso rop ith ocus mlicht adcear.
manim rothcaither ropat choin altai octis ois ocus imthecht siebe 5
ocus oaic feno adcear.
n.
Messe ocus Pangur Bau cechtar näthar fria saindän
bith a menma-sam fri seilgg mu menma cein im saincheirdd.
Caraim-se fos ferr cach clü oc mu lebran leir ingnu
ni foirmtech Mmm Pangur Bän caraid cesin a maocd4n. 4 10
0 ru biam scel cen scis innar tegdais ar n-oendis
taithiunn dichrichide clius ni fristarddam amdthius.
Gnäth huaraib ar gressaib gal glenaid luch inna lin-sam
OS me dufuit im lin chein dliged n-doraid cu n-droncheill. s
Fuachaid-sem fri frega fal a rose anglese comlän 15
fiiachimm chein fri fegi fis mu rose reil cesu imdis.
Faelid-sem cu n-dene dul hi n-glen luch inna gerchrub
hi tuGU cheist n-doraid n-dil os me ebene am faelid. is
Cia beimmi amin nach re ni derban cäch a chele
caraid cechtar n&r a dän subaigthius a öenur&n. 20
He fesin as choim sid dä.u in muid dun gni cach oen l&u
du thabairt doraid du gle for mu mud cein am messe. i6
7 n&dar mit Pu/nktum delens unter d, und th über dem d Ms.
13 zwischen glen und aid ein kleines Loch im Ms.
20 caraid ist ausgestrichen und darüber von derselben Hand maith lit
gesclmebcfh.
X Codex St. Pauli. 317
FoL 8, pag. 2.
Die Verse HI und IV nehmen hinter einander den oberen
Theil der Seite ein, und zwar III mit fünf Zeilen, darüber links
der Name Suibne Geilt, IV mit drei Zeilen, darüber links der
Name Mal in g. Dann folgt (auf der Rasur) die Declination von
xtd-aQtöTTjg, rechts daneben eine neunzeilige schmale Columne
Latein. Den unteren Theil der Seite füllt mit zwölf Zeilen das
Gedicht Aed oll (V). Diese Texte JII, IV und V finden sich
gedruckt und bearbeitet in Stokes' Goidelica* p. 176 — 182.
m und iv.
Gedicht III bezieht sich auf ein irgendwie bemerkenswerthes
Haus, und könnte in dieser Beziehung an das zweite der Gedichte
im Mailänder Codex erinnern, Goid.* p. 19. Suibne ist der
Name eines Königs, der in der Schlacht von Magh Rath den
Verstand verlor (Battle of Magh Rath, ed. O'Donovan, p. 231)
und daher den Bemamen Geilt erhielt. Die Schlacht von Magh
Rath ist nach dem Chron. Scot. im Jahre 636 geschlagen worden.
Der Vers 3 erwähnte Gobban war ein berühmter Baumeister
derselben Zeit, von dem O'Curry, On the Mann, und Cust. III
p. 34 ff. berichtet. Sein Name ist besonders verknüpft mit einem
Bethause, welches er aus einem Theile eines grossen Eibenbaumes,
der umgestürzt war, für St. Moling baute. Sollte dieses Haus
gemeint sein? St. Moling's Name steht über dem nächsten
Gedichte. Als Suibne bei Tech Moling (das ist eben dieses
Haus) von Mongan, Moling's Schweinehirten, ermordet worden
war, Hess ihn Moling daselbst begraben. Moling soll in den 90er
Jahren des 7. Jahrhunderts gestorben sein. Die Personen Suibne,
Goban, Moling stehen also in Beziehung zu einander, und es ist
nicht ohne Interesse, dass sie in einer Handschrift des 8. Jahr-
hunderts, deren Schreiber also ihrer Zeit nahe stand, erwähnt
werden. Warum steht aber Suibne's Name über Gedicht III?
etwa, weil er in der von Goban gebauten Kirche begraben
worden ist? Die Yforie barr edin (?) stehen in der Handschrift
318 X Codex St. Pauli.
nicht unmittelbar neben Suibne Geilt, wie es nach Goid.* p. 180
scheinen könnte, sondern wie eine Glosse über hi Tüaim Inbir.
üeber Gedicht IV steht der Name Maling, den Stokes
in Muling corrigirt; mit Unrecht, wie mir scheint, denn Maling
steht der gewöhnlichen Form Moling ebenso nahe als Muling.
Nach Stokes, Goid.^ p. 179, und O'Curry, On the Maim. and
Cust. III p. 47, bilden diese zwei Strophen einen Theil eines
längeren Gedichtes, das sich vollständig im Buch von Leinster,
im Buch von Ballymote, im Buch von Lismore und in dem
Bodleian Codex Land. 610 findet. Stokes theilt das ganze
Gedicht und die Legende a. a. 0. aus dem Buch von Leinster
mit Die beiden Strophen stehen daselbst in umgekehrter Ord-
nung, auch zeigt Vers 4 im Wortlaut eine starke Abweichung.
Nach der Legende war nicht etwa Maling der Autor des Gedichtes,
sondern keine geringere Person als der Teufel, der durch Maling*s
Frömmigkeit in dichterische Begeisterung gerieth.
In III ist nur der erste Halbvers schwierig. Monc las
Mairiu clun, Stokes conjicirte Mairiu dun „There remains a
fort" (?). Die Handschrift hat, mir nicht minder unverständlich,
mairiu clän, fast ohne Zwischenraum; das cl ist ganz sicher.
Vers fünf steht in der Handschrift deutlich inna fera flechod,
was Stokes jetzt „wherein pours not moisture" übersetzt. In IV
ist die Vershälfte 2^ in bekannter Weise auf einen leeren Raum
am Ende der vorhergehenden Zeile geschrieben. Die Länge-
zeichen, die ich abweichend von Stokes -Mono gesetzt habe, sind
deutlich in der Handschrift sichtbar.
UI.
Suibne Geilt
Mairiuclän hi Tüaim Inbir ni Idn techdais bes sestu
cona retglannaib areir cona grein cona escu.
III. 1» Mairia clän Cod. clun Mone^ dün St. über hi Tüaim Inbir:
barr edin Cod. ib sestu Mone. 2» cona retglannaib Cod, conar
et glannaib Mone areir Mone 2^ grein Mone
X Codex St. Pauli. 319
Gobban durigni in sin conecestar duib astoir
mu chridecan dia du nim is he tugatoir rod toig. 4
Tech inna fera flechod maigen na äigder rindi
soilsidir bid hi lugburt ose cen udnucht nimbi. •
IV.
Maling.
Is en immo n-iada s&s is nau thoU diant eslinn goas
is lestar fds is crann crin nad deni thoil ind rig thuas.
Is 6r n-glan is nem im grein is lestar n-arggit cu fin
is son is alaind is noeb cach oen dugni toil ind rig. i
Im Buch von Leinster lauten diese Verse nach Stokes:
Is ör glan is nem im grein is lestar argait co fin
is angel is ecna nöeb cech oen dognf toil ind rfg.
Is en imma n-iada säs is no toi diancslind güas
is lestar fds is crand crin nadeni toil in rig thüas.
V.
Dieses Gedicht ist ein Lobgedicht auf einen Kräiig Aed,
von Leinster, wie man aus einigen geographischen Angaben
ersieht Eine Uebersetzung von- O'Curry ist Goid.* p. 177 ab-
gedruckt und von Stokes mit werthvoUen Verbesserungen und
Anmerkungen versehen. Eine etwas abweichende Version von
O'Curry's Uebersetzung findet sich On the Mann, and Cust. III p. 47.
Aed oll fri andud n-ane Aed fonn fri fuilted feie
indeil delgnaide as chöemem di dindgnaib Roeremi rede.
III. 5» inoa Cod. hira Mone, hioa St. 6^ udnacht St
IV. Muling St. 1" en Mane. sar Mone, 84s St. 1^ nan
J^one, nau St. 2» fas Mone 2^ nach digni toil indrig tuas St.
sb sin Mone, ffn St. 4*> dignf Mone rig Mone.
y. 1^ feie Mone 2« Das auslautende e ijon delgnaide ist im
Cod. kaum lesbar.
320 X Ck)dex St. Pauli.
In chlf comras cond credaii ollmas fii thocaid tugsdb
du farclu sech cach n-dine di Moisten mine mnigaib. i
Mac Diarmata dil dam-sa cid iar£achta ni insa
a molad maisaiu mä.eiiib iüaidfidir 14edib limm-sa.
Inmain n-airnn ni tat nuabla Aeda nad airdlig digna
in cruth glan clü nad chlithe dia n-duthoig Liphe ligda. s
Aue Muiredaich centhain all togu fri orddain üallann
aue ni frith nach ammail na rig di chlandaib Gualann.
■
Ind ilaith iss ed a orbbae cach maith do de no arddae
in gas fine cen didail di rigaib massaib Marggae. is
Is bun cruinn mäir miad soerda fri bä.ig is bünad prunda
is gasne arggait arddbrig di chlaind cheit rig ceit rignae.
Oc cormaim gaibtir düana drenga itir dreppa d4ena
arbeittet bairtni bindi tri laith linni ainm n-Aeda. le
Aed oll.
4» dine Mone g^ luaid fidir Mone 7» nit in der Zeüt,
darüber^ weil offenbar i^ergessen, at Cod, nit ut Mone. 9» centhain
Cod. centhair St. 9^ orddain Mone, orddain St. 13^ bünad
prlmda Cod. biinad phfnda Mone i4^ c^it rigna Mone, c^it rignSB St.
16^ dsena Mone le* arb'ertet Mone.
Nachträge aus HandschrifteiL
I. IHe Hymnen.
Die folgenden „Varioits Beadings of the Franciscan Ms. of the
Liber Hymnarum, naw preserved in the Library of the Monastery, Mer-
ckant's Quay, Dublin" verdanke ich der Gute von Whüley Stokes.
Hy. 1.
8 immon tesat ar thedmaim
9 ioseph anöser
11 deghthöisech . . dria rubrum
13 ron snade
17 doringrat
18 dorforslaigset [sie)
19 cach dibtrobach {sie)
22 a luctluct (n'c)
27 Buaidsinm
28 soerais . . limpha
29 corrodi
31 flathem nime löcharnaig ardond-
rosgset {sie) diar trogi
33 faides
34 dorroiter . . r^moind
36 robbem oftSi" 4f|pethbethaid
37 monor
38 snaidsium degrig tomthach
39 a fiado roör ra firthar in
guide seo
40 na Bcnili seo
44 in flaith /
45 To bem cen es illetha
47 cen dibdad {sie)
48 liamathair . . ria sluag nenma
diar s^nad
51 Brigte
54 Adamnain
55 foisam . . commairche.
Hy. 2,
1 g^nair . . issed
3 fisse
4 mac Galpuim . . Otidi
5 bliadna hi fognam . . tomled
6 Eothraige . . cethartbrebe dla
fognad
7 Milcon tessed
8 a choiss . . marait dia ses
9 ba amra
10 farcaib,
11 indib
14 menic itchithe i fisib
15 £rinn
16 angarma macraidi
17 in nöeb
18 tintarad . . hörend
20 CO ti aniartaige
21 Lo^gairi tichtu
22 ind aitsine ^
23 combebai . . innarba
24 sech threba döeni
25 abcoilips na tri coicait
21
322
26 batsed
27 sine dofess aidche illinnib
28 indinnib
30 cech n-aidche . . fognia
31 foid for leic . . imme
32 corthe . . ni leic . . i timme
33 soBcela do chach
34 dosfuisced
35 Scottaib . . sseth
36 CO tisat do brdth
37 huile la cfsel
38 in tarmchoBsal isin mör c h u t h e
n-fsel
39 conda tanic . . gsethe
40 pridchaiss tri . . do thaatbaib
41 h£rend b4i . . adorta : s idla
42 ni chraitset . . trinote fire
43 rigi
44 Lethglaisse . . cid dithrab
45 dia m-böi . . do Mache
46 ar a chend . . lathe
47 fadess
48 mane.. assin tein adgalastar
49 ordan do Mache
50 do guide
51 doroega . . do ch&ch
52 illathiumesaregaitfirhErend
53 anaiss . . dia sea
54 mosnicfed
55 samaigess crfch . . amacatea . .
oca
56 cend . . soilse . . fota
57 Gan4n
58 assuith . . grfan . . adfet
59 hüair assuith la hEssu
60 fri hetsect
61 einrieb . . sa
62 in cetuil fosrolaic . . cä.ch
63 anim . . ssethaib
64 angeil
66 connucaibset
67 nuabair . . ro m^nair
68 bith iDgellius . . ing^nair
primapstal
Hy. 3.
1 Admunemmar .
hErend
2 baitses gentlide
3 Eathaigestar
4 diumsachu
6 hErend iathmaige
7 guidmit Pat.
8 donesmart
10 la hitge . . primapstail.
Hy. 4.
1 b^ . . bruth örda öiblech
2 donf^
3 ron söera
4 retnond
7 ind frög . . conorddon adbil
8 biam . . inbaith
10 rfgda
11 i cilic
12 ron söera.
Hy. 5.
1 ni cair . . sfasair
2 ind noeb
3 n-^cnaig ^taide . . conuasai
4 ruirech
5 ni pu char . . brigach
6 nathir bäimnech . . dö
7 erneisi
8 nir bo . . in domun
9 ni bo . . c&in böi . . tn&agu
10 arautacht . . alüagn
11 ni bu argech eirl^be..med6n
12 do thnathaib dascnam
13 s^mud . . conhüala
14 dil as comtig fri dAma
15 fo huair . . calle aas chüid
16 ba mend . . ro clos a itge
17 tres. .ro sasat
18 Bceöil
19 snecta
20 sseth
323
21 sanct suanach . . uarach
22 ni hosena . . dibad bethad c^
23 danct Brigti
24 ar nl dernta ar dani carm i
coala cluas nach bi
25 föided. .c^teim
26 nie geib
27 alluct Balle . . fescur . . a coscur
28 säthech . . cü . . ni bu
29 latbi büana . . frlth . . and . .
cr&bdig
30 bat ar caidcbi na gort . . fon m-
bitb . . anbig
31 nir bu diur
32 man bad forarair
33 caircha
35 rodascaid Brigtse
36 huade a trat
37 is dorn sous . . gänai
39 comaill
40 amro . . don cbloich
41 ni ru rimo ni airmo..ddil
42 comtar . . a di düil
43 BrigtSB
44 a Uim asa 14im comtar r4il
accomlabra
45 s^nastar . . rodoglinnestar
46 ni con millestar
47 dotlncbestar don luct
48 a mafarta
49 in clam gade ailges
50 forclu na löeg . . forclu na m-bo
51 a charpat fo thuaid do br ig
52 alloeg . . alloeg
53 dodaascensat . . ro dos cload
54 conncaib in dob matan
55 cend a br^t in tan dorethetar
fon £&n
56 lethisel . . fororaid . . rigläim
57 tathig . . fo thuaid dosefain
58 Bäoais Brigit IIa bachaill . . fos
60 taifnetar . . comboi i n-uactar
Gl a athig
62 fedai . . cedosepnatar
* 63 inna himthectaib . . ba hoen-
mathair
64 senais . . conidnimmert
65 amcsat {sie) a minda
66 fordagoirsetar goita . . coland
67 do fertaib . . doruirme
68 praind . . na digaib
69 in sluaig
70 asbert (i. doucc) ammac (i.
Crist) la Brigt»
71 arggait. .fraic
72 fuit
73 in bantrebthach
74 nui for tein ic fnn (sie) ind loeg
76 ba bog . . dith
77 in dan arggat nad chommaig
in cherd
78 rosmbi . . bois
79 focreis . . fofritb
80 ni fuirecbt . . araile
81 do fertaib . . d o d e c h a
82 do Ghonlaid
83 nis derbrath
84 i carpat do rath
85 ni bo ancos cech tucai
87 ron anic a leass
88 furect . . and . . banna as
89 bet(i. ro bei) sith-.condon föir
90 1 n-gnuis spirta noeb
91 claidcb thened don chath . . iala
92 a noebitge . . sech phiana
93 la haingliu don chath
95 atteoch . . chille
96 0CU8 phein . . imoda
97 imreded . . rop sciath ro«
föebra f^ge
98 ni fuair a set . . admunemmar
mo brige .
99 admunemmar mo brige . . cuire
100 conacra (i. ro congna) frim
anerlam asroillem teruam uile
102 rop fiatba . . cach ro gab cach
21*
324
103 eich . . robbö
105 di challig i richid
106 Maire ocus Sanct Brigit for a
foesam.
Hy, 6.
1 tresom
2 dorn thuB . . desom
3 ar cech n-guasacht
4 bith issum
5 trinöit . . donach aircbend
6 in spinit noeb nsebnime
7 mörrf fitir armbine fiado uas
domon dilloct
8 goilliuct
9 Dia dfm cech sseth doringba
Crist frisinle
10 apstail . . dommaine
11 talam ar Grist
12 na hamor
14 ainsium . . ar thredan
15 eciind bas eslind . . üathaib
16 dommür
17 laaidfe . . baiges arbage
18 arb&ig mo thinga
19 ic digde . . ssethrach
20 ama ris iffernd.. adroethach
21 Epscop Sanctan sca sruthib
23 lett
24 güasocht
25 in ri . . D^
26 gübthib . . ro gönair.
T. Compert Conenlaind.
Ptofessor Brian O'Looney zu Dublin hatte die Gute mir eine Abschrift
dieser Erzählung zu senden, welche genau mit dem Egerton Manuscript
übereinstimmt. Sie stammt von einer Handschrift der ,,0'' Curry Mann-
scripts in the Catholic TJniversity of Ireland", deren Original sich in
Privatbesitz befindet. In der mir vorliegenden Abschrift sind die Ab-
kürzungen stillschweigend ergänzt, eine Garantie für die GrenauigJceit der
folgenden Lesarten kann ich nicht übernehmen: S. 137, so fogabaid
S9 innoglaech ... na cuili S. 138, is adsaiter 20 na laurcuiri
. . . i macslabrad 26 hoglaech 8. 139, 19 scithe S7 tria
meiscce 29 adroethuig iarum in ingen bui ina bruinn. in tan luidi do
cronn ocus berath a croith in a laili gumbo hoghslan S. 140, 27 bec-
foltaig 8. 141, 21 am roichlim ainnseni. admaider for rig a cath
ria Conchobuir {sie) 22 niss ninnsgur 28 dorroegai trenoccai is
missi nomneblo. am trensi am trebuir am atechtsi nim dothair
8. 142, 2 frim tar 7 mo chlaini 18 dichich 19 ba cummo Don
do maigetar huili eter aicbcus {sie, verstümmelt aus araid ocus) eirf.
8ehr wesentHiche Dienste zum Verständniss dieses Streites leistet ein
entsprechender Abschnitt aiM der berOhmten Sage Tochmarc Emere im
Lebor na huid/re p, 124:<^, 1 ff., wo Ouchulinn selbst sich seiner Ersidiung
in ähnlicher Weise rühmt. Offenbar gehörte der Berieht über diesHbe
zu den fixirten 2^gen der Sage, daher die AehtüiMeeü im Wortlaut,
welche das folgende Stück bietet:
Rom ebail Sencha sob^rlaid
conid am tr^n trebar &n athlum athargaib.
Am gseth i m-bretaib. Ni dam dermatach.
325
Adgadnr nech lia tüaith trebair arfochlim a n-insce.
Cocertaim bretha Vlad uH. octts nis n-insorg.
tria ailemain Sencha form.
Rom gab Blai Brigu chacai for acci a threbi.
CO ro ferad mo th^cbtai oca.
conid iarom adgairim fira chöicid Chonchobair imm& rfg
nÖ8 biathaim fri re sechtmaini.
Fossadiur a n-dänn ocim a n-diberga farrid a n-enech octM a n-enechgressa.
Bom alt Fergus conid rubaim tränöcu tria nert gaili.
Am amnas ar gail ocus gaisciud
conid am tüalaing airer crfcbi d*imditin fri ecrata ecbtrand.
Am dfn cach dochraid. Am sond slaide cach socraid.
Dognfu socbor cach thrdaig. Dogniu dochor cach thriuin
trialtram Fergusa form.
Bo siachtus glün Amargin filed
CO ro molaim rig as cach feib imbl
condingbaim oenfer ar gail ar gaisced ar g&is
ar ^e ar amainse ar chirt ar calmatus.
Dingbaim cach n-errid
ni tuUim budi do neoch acht do Ck)iichobur c&ch.
Bom ergair Findchöem
conid comalta comluid dam Gonall Gemach coscorach.
Rom thecoisc Cathbad c6emalnech diag Dechtiri
conid am fissid fochmairc hi cerdaib d^ druidechta
conid am eolach hi febaib fiss.
Bäd chumma rom altsat Ulaid uli
eter araid ocus errid eter rfg ocus ollomain
conid am cara sluaig ocus sochaide
conid cumma dofichim a n-enechgressa uli.
isffir ^m domrimgart-sa ö Lug mac Guind maic Ethlend
dl echtra dian Dectiri co tech m-buirr in broga.
Till. Bergrligre Coneulalnd.
Der MiseeUancodex „H. 4. 22'* der Tirnity College Library zu Dublin
enthält p. 89—104 ein zweites Exemplar dieser Sage, das abgesehen von
dem jüngeren Charakter der Sprachformen und der Orthographie genau
zu dem Texte des Lebor na fiuidre stimmt, mit diesem auf eine gemein^
same Quelle eurOckgehen muss, aber an mehreren Stellen die ursprikigliche
oder wenigstens eine bessere Lesart bietet. Ich verdankte eine sehr ein-
gehende CoUatian der Gefälligkeit des Herrn Professor O'Looney. Die
folgenden Lesarten theHe ich mit auf Grund meiner eignen CoUation
(October 1880):
326
S. 205
3 aireat
4 ni raibe
5 cluiche . . ainius
6 conid ed sin
7 treine samnsß
9 tabairthe
11 an aenaigh
12 dobirdls
S. 206
3 comairche
9 coUeic
10 ampatar
IIa n-Eiri . . caime
12 imna heona imdarubart fair
14 £tne Aitencaircech
15 asagiuBsim
16 asagiussem
22 uait-si. at etha
24 do tapairt fornd anniu. . deiteimh
ol Labarchazn
26 ainme . . claine
29 forminne for a erlabra
S. 207
1 notälocadh
4 a Laig
6 adaig. . co ruileatar. .an-eite
dond uisqi
7 nos bertatar dona mnaib cona
raibe hen
12 Deithbir duit ol sf n( fil dib
mnäi nachat charai no na beth
cuid. Uair mad mesi ni uil cuid
do nach aile indamsa acht duitsi
toenar.
15 an da eun ba hailleam dibditicfat
17 II en öir
21 ar a cul . . athetatar
22 in doigh b& dorn eiliugadsa ol C.
23 gaibte Laogh iaf cloic
25 fochairt
29 lotur fo a linn
30 licc
8. 208
2 cusan brot
3 don echflesc
5 fri re cianai
6 ima sech . . om. beus
9 ac. . nachan gluaisid
10 ni ro fet
11 nomperar or se dorn tsergligi
12 Dün Dealgai. Not berthar
13 do Dun Delgan . . aic
15 isan znaigin sin
18 Reonderg
19 fria a chosa . . fon samla sin {sie}
20 cuca isin tech . . forsan airin&ch
21 ambai . . dotuca
22 mad anatslaiDte an fir fil sund
ro päd comairce ar Ültaib uilip
inid i loprai ocus i n-ingas daH
ata as moo de as comairci airthi.
Ni &gar ncach uair
27 ina tsesam . . na ronda sa sfs
30 diantis
32 cridhesgel
S. 209
2 rom biadh
4 ina tdüan
5 tes . . tsamna
6 dorn ficfe
8 Abrad . . nl fetadar
10 no can luidh . . ina tsaidhe
11 bä, mithid iarom . . an nf sin is
nith
12 do ronad . . im gamuin anuraidh.
Ateuaidh doib olle anni ateon-
nairc (Soi später Bugefügf)
14 de Bunn a popai
15 orta CO ris
17 conaca an mnai . . aaine chnca
18 eim. Cid for torusa cucaind
anuraid
19 eimh . . do deochamairne
21 0 Faind
22 dorat taeirc
327
23 om chelle o LaphrauJ
24 dait
26 fri hEogan Inbir . . eim
27 an ni sin
28 na teasta . . deit ar Lapraid an
ni sin
31 alieth n-aill
S. 210
3 a m-böi
5 andiu i m-beatha acbt minat
aingi hen
8 andosa
9 ro bad maith lium-sa . . no b^
12 isin lunga
14 caiti . . cenn buiden m-buada
15 glinne dercais rinne
17 Lapraid luithe cUdd
18 cuiriher &r dia m-ba ian mag
Fidhgha
22 doit a Laig
24 i fecht sa
25 Fainde . . go fiasar
26 a n-airical
28 leine na snl
S, 211
1 in sin
2 antan mpatar
11 oirgni . .indaib
13 focen fo chen
16 aithenach
18 mirthech
21 tinben iaocha
23 ifritbisi
26 aallcha
27 manrad
31 anusbiri . . conad
S. 212
1 uall
2 na ardarc nid mell cha (sie)
3 n-imamniM
5 oencride
6 nit anbi
7 bid maith . . ol Liban frls
8 aree
10 fo deig na mna las tanaic
11 tudcaid. Dö doit dot tig
15 natsuidi
16 neride leis a menma na scela
18 and inbatd sin
20 ofn. Temair
20 fuirri
27 Tethuülech mac LucAta
29 fo bith as d'aontaib
80 tairbfeis
S, 213
1 an tairbfes . . om. £nd
2 dia ieoil
6 oipn'th
9 foidithear
10 turcomrag
12 socheiniail . . Reo n-dercc
14 na himdse tall
15 irgairddiugad
18 daorgairgi
20 ni ba tairne . . ni ba dergnat
24 finnathar
25 gesci uageinit^er gein
27 comarbse fora techta
28 CO a neimthe
29 ni fresnesi go labar ni aisnesi
30 ni fa mitoimdenach
S, 214
4 chairde
5 naimde
6 ni thaisci in ni ba torba
8 duine. Ni ba tathboingid ar
nat bat
9 comramach ar na pat
10 ar na pat meirb . . ar na pat
12 and so sis
14 nocha teseba ni de
15 congarar gairm
18 Imtusa Gonql- is ed atfiastar sunt
colleic
19 dö doit CO hairm i fil
20 indis conld mna sithe
328
21 aidmillsit . . as fearr . . taot dorn
indsaigid
22 annso
23 espse
24 genaidhe (i. nma)
25 condot rodbsat . . condo cachtsat
26 banespffi
27 a terbaidh andregeoin
S. 215
2 a firruidi atrai cor pat m6r
6 ica dot tigerna dfagail let
7 can Birthin
8 ni thtt«tar suan
12 alle, ic mec dealba Deictine
15 doulcad
16 Dectine abos . . dia thomhus
19 ag imuallach
23 dia m-bad
24 notäirfed
25 sithe truim . . roscartistar
26 nl teit acu dar cona
Ä 216
4 is as marb . . atasam for drochcruth
5 mi 7 raitM as bl.
10 bangran (sie)
15 a chuma co cormaim
16 fitchell
18 reim n-agha . . rigna
20 a fuaci^ a fot a hamli
24 mbria mblaith
27 do chuir
S. 217
2 thochuired don t-sidh
4 linn glain
5 tuaith
6 lainid tech tinben cet
7 gruaide Labratha
8 cerp
10 nl mairn cairde a foraimles
11 do seaiaig
12 amra sciuil. ro siachta tfrEch-
dach Idü
14 amra feraib fobair nith
15 rfada
19 tuirid
21 noca rag-sa
22 dfis
25 ann Ben
28 bancuired
30 aniu chorthear
8. 218
1 aitherrach
3 ro. ro regair (a»c)
4 dobf ga radha
5 an laidh
6 gnat
7 a fuair
8 sin card
9 ailde dath . . ica iadath
10 cÄoca lebaidh na leih deis 7 caoca
airides
15 h lebau2 . . airidhi
17 arista. .lainnearda
24 nat comraic
S, 219
3 an comrath . . is is ingnath {sie)
8 ale
14 dol
18 tsorcha tsaor
20 tar mag
23 an fert
24 cen chacht '
29 nochan eirred anflaiha
8. 220
1 atcondarc and ingenroid
3 ic aerfided
4 min bad a Inas tis amach
5 atcondarc an cnoc in ro . bui
alainn Etne Ingabai
12 CO ro Idam
15 a {echt sa
16 fonograt an da fiach droidechta
17 insriasdairthe
22 luid trit ocus ro marb triar ar
XXX dib a oenar
23 siabartae
329
24 marbais
25 for an slucig
28 innlither tri dabcha . . do dibad
29 tairsia
30 coimsi
31 atcondcatar
S, 221
2 luadan luaides blse in fescur . .
Fidgse
4 cronan chanus aasa crelt fo-
chanat roith a charbarf
5 fo charbat glinde an frim (sie)
cordasilli
7 imbud {sie) coic deich
8 di rig
10 tibri gorm
12 abratchor duba daile
14 tri fuilt ni hinand a n-dath
15 Tuse . . imdorn airgidiu
17 in gacb tinn..imt^id
18 anfil da barlaochrati luind
is cosmatZ
19 do toet
22 iincb uallach naibrech ard. la
gol mairg fri siabra b6 (iluch
vor die Zeüe geschrieben)
8. 222
3 lath gaile
8 don tsleig
9 nochan fetar . . an buaid dori-
gne no an b^d
10 dorn nert
11 orchar ainfis br a ceo beas na
narläid
12 dorn roibnitar foromleth
13 Manandain mic Lir
14 imamrouB
15 da XXX. G. condorucu«
16 Bocraiti
17 mad fir confir bes nib cath
19 ceilibraid
20 atbera-sa dol at comdaii ragu«a
22 ro indi«
24 CO imbtrt
25 feg a Loig
27 ro raid and ingen (om. in so i.
£mer)
29 tar teis
S. 223
3 atcichiter
5 nit agar ar Cucl.
7 form dreic baddein ar do te-
sarcoinsia
9 baigi
10 laimethar
12 not sechnaim-siu . . amal tsechniM
16 fotruair
19 not baigi
20 ni bat rith lat-sa mo treigen-sa
25 tar leraib
26 saorceiniuil . . lamdse
27 cobsaideet
28 biid toll ria coimceili do den am
di na dingned
31 nochan ferr an ben dia lena
S. 224
1 gac^ n-ard
2 n-aithnid
4 doridisi
5 iss ailsia dam-sse 7 bid at ail
7 madlecad-sa
9 forobair
13 mesi ragu« for astar
14 ce ta nech lin a blad
15 heth abus . . do b- {lies beith)
fot laim cen dobu«
16 na dola
18 anni nat roic läm cid ac/i< . .
datracht
20 ropiran
21 do b- tsc do duine
22 mana carthar mar carfu«
24 is dia marboifli
25 ailli aontama
26 acam a n-dun adde
28 foillBigid
330
S. 225
2 oca lecad
5 etiri
6 Manannain . .dorigne
10 eraisi
12 ro bad doig
13. 14 nach 15. 16
16 arromtha (dornasc di ör arrom-
tha?)
19 ceithri
21 nin aicend meraigthe
23 sechainde
^7 aso sinn
8. 226
1 risnit
2 tocasal
3 rem ceili budein
4 narapraso
8 no an raga lium-ea
9 bad ferr lium do roc htain
10 ragura
11 irnaidib
14 otcondairc . . ag dul
16 ag dul le
20 Bligid
21 dotsaigid
23 dia thsaigid
25 and oes dana
28 na druide
29 doroine
S. 227
1 etir
2 taidbsi aidmillti
4 corparda.
IX. Fled Bricrend.
Codex H, 3. 17 der Trinity College Library zu DuUin enthält Cd.
683-710 eine zweite Copie der in Egerton 93 vorliegenden Version, Der
Anfemg ist vollständig erhalten, aber das Fragment brichl a5 mit den
Worten: Nir bo cian bui and conaca in fer mor cendgharbh corpreambar
chuici cona maton maghluirce ina laim amoZ ticed roim^ =^Eg. fo.
24», 85 («. S. 304), in der Lü. Version Cap, 40. Eine Anzahl Lesarten
verdankte ich schon der Gute von Prof. Aikiftöon in Dublin^ die folgenden
Angaben stützen sieh aber auf meine eigne Abschrift des ganzen Frag-
ments {October 1880):
S. 255
1 imchisin
4 grianain
10 dofeisidh
12 CO tormail- fleid lium
17 cei (= ceni) tisait
18 dogenasu
19 cei tisait
21 commaromarbsB doibh maine
23 commamuirfea doibh
26 comatuaircfea doibh
27 cologhfat
33 atibeic mit einem i über dem c
S. 256
2 tairfena a fleidh
3 conneicid
8 a toscim
10 immardoraidh {sie)
23 dfin aicenta adtlrt'6 Fruncc
24 or bö beo orc bec
29 na foigdech
S. 257
3 beidit
10 in tan tiagta
12 doridisi
19 a lendain
26 taongusa a taoing
27 cia
33 oictigerna
331
Ä. 258
7 Fergach findechtnacA
8 FeidhlirnuZh mac ilaircheda-
13 maccaoma
15 0 thairfeoin . . ind fleidli
19 grianain
20 fo debhi
21 ro haurgain
26 daile Bechaib
S. 259
5 henlaith
12 tahnanda
20 tarimcell dailteiued led
23 romboth
33 nir bo rö km
8. 260
2 doroimle co aidhne aifi baanrig-
nochtsk
9 fnedh ruc
17 anedh nie
20 a da cudruma
26 isig maruc
30 a da larc
33 cfi se
S. 261
3 CO bfolmastor
6 bidh lia ar mairbh ann andaiti
armbi
17 fo comair a ceile
18 hSinnlad
S. 262
1 foghart geinisia. genas lucthonn
3 mbalc mbuadha
4 ojfi. conmart
6 airri
7 lln mbuada
8 büaigeltach
16 coibletar
19 calgai
20 arslaid (1 hmeincorriffirt) . . dia
thxäl tglai
21 arslaid (arslaidh Eg.)
23 cain
25 om. c^ch
8. 263
4 Beta
7 soergile . . conim ticsi
9 beith fiadetar Hamm mar bith
ben uaidib lia cele ni cuces
{wohl eine Zeile Übersprungen
im Ms.)
17 feith . . am. siar
18 faider glain isair
22 arfich oiblech ocas analaib (om.
fer)
26 immeilg
8. 264
1 falgaibetho
3 sergis
7 cron denn gle sin
8 öm. athüanaind
10 garma line ambuanaind
12 seddai
14 0 roisleab- alluanlaith
15 iar cluais . . bristea
16 conid si sin conair
18 Ina urcomair
19 conidh si sin conair
22 dia fersi fri cach
23 di senmain
24 grianan mbric.
25 CO torcair for Jar
8. 265
1 isind otruch chaca
4 adsoirgg . . . lasodam iarsuidhia
7 nimatarcomlu^a feith dauib tra
10 fondrancabair
13 ced . . . eter 6 ocus tal. Rop ces
14 No chomtasa dauib
15 aittchidh
19 atraig
20 IvLcht na üedi . . . tomailt
21 triamain
22 forrofem
332
8. 266
1 gorba saas maol cas cird— ro
bui fairocus rongab ambribrofair
4 Von Cap. 28 wie in Eg, nur
die Worte: Tuargatb a tecA
iarsuidw ocas farrai««im cora-
acht a dirghi in cetna
23 Cap, 29 wie in Eg,: larsin tra
coiscter an bIo^ beridh . . . gua-
laind. Bo fas . . . do mifostudb
ocus infedh . . . acosc namban
(S. 267 :) ar se conabe olc idtr na
firu. Cotobsechaim for se . . .
urdairce aireddha Ulad anat . . .
na banaiter fergnüisl i cruadh
comraicthib tre uailli ag . . .
dlochtain fir anurgalaib . . . com-
lud fer gluinni . . . dofiircbat nad
ricat imsaidhet nadrancet . . . om.
cotob sechaim bis frecra
33 Cap. 30 Deithbir damsa on . . .
basam bensa . . . o ro damnadh
. ,,die AufzäMung der cless wie
in LU. , . , dreim fri foghaist
ocus faoburcl.
S. 268
19 a fas ocus a ainius ocus a ur-
labra
21 a fianfescur
22 i Coincl.
23 Cap. 31 wie Eg.: co comairsem
... am scith inosa connesar . . .
con cotlar . . . immaranic . . . coro
taircelsat . . . co Dun Bud.
33 {Cap. 32) . .*. Locharna Fea 7
Fem. 7 Fergna Corann 7 Umall 7
Urrus Gera . . . Turida . . . Tailtiu
. . . Ros 7 Roisgne ... 7 Aieo . . .
Toig do dia . . .
S. 269
21 is lor itaithi icairimtell Br. tugt
biadh ocus lind b- esta {9ie) . . .
ind imforain . . . Doroigned {Col.
697). Cap. 33 /f. in H. (Cot 707)
an derselben Stelle wie in Eg.
31 Isi mo rlarsa daib em . . . nair
nacA fetar breataugui innacA
baile aili . . . ro lemat far mbrea-
thugud i far nagaid. . . concert do
cach Curui mac Daire conclecht
fir forgoU. nat fri goe gebithsi (?)
S. 270
22 cet lim ar L. a^ dula for C.
gab- heicb din . . . forfittr . . . at
mailliu hinneall. Imtruma con-
cingend . . . con toghba dodh . . .
do carpatt . . . do ochaid Vlad
CAch rothriad riadhus.
30 CO bucht irgaile renocbaü^ . . .
re haradatb re heirredaib re
hoencairpechacb (sie) ... nat
clechta eirr
35 ro gabait
36 ro reablaing dan ina carpaat
S. 271
14 do Gharthind (sie) ... i Clitair
. . . Oet^lsligheadh
16 donell
17 Toirind in carpo^
22 grenetnach
24 o muH. CO bond
25 con suighedh
26 bui nechtur a da draint
27 folan
28 medon feithech breach ingalair
aige nos cerd fithea saland do
thulai&
33 ba hansuairc . . do feratb Er.
34 magluirge fadbuidhe draigiii
drochdhenmaighe
36 fri himthecht
37 A haithi
S. 272
19 larfaigis . . . can do chuich do
tigerna
22 magluirci . . . dobreth
333
23 cned- in gilla ocus iachtA ocus
eighidh ic fachaü in morimnidh
ocus ind ecomlainn. Fe amse
for Laeg. ic cloistln iachta ind
aradh. Lasodam atracht
25 ni raibhe. ba do aodain do L.
de sin tocb.
26 dobreath . . . a airm oadh
31 CO torracbt . . . isin sli. cbetna
32 artraigis
33 connar congain nem na tal.
34 7 sguires a eochau
36 acambisi. aile for se ic Conall
S. 273
19 in matain magbdraighin
20 beme
21 erghis . . . imacomraic
25 do eterdelighudh a inuresna 7
errigh \J\ad
26 in doibnel
27 dimaine
28 7 scuris
30 roime Ende des Fragments in H.
S. 274
31 Cap. 42. Der Anfang in H. {Col.
697) toie in Eg. . . . imbreith . . . ba
cain . . . halainn . . . arem . . . cletine
8. 275
2 conderbbairt
3 A claon a truaigb
4 Cruacbna in trasa. Ni rathaiges
8 ind erama Concl. 0 Don Rud.
19 odogabu«a
20 ann anosa
23 cairptheeft
8. 276
3 combnada comboana comlaatba
5 forranach {sie)
6 fethandai . . . doirchisi
8 dronairgit
9 find forchas . . . datba
10 om, cind . . . ar medhon mind
oir buide folt fordotuigiter
11 tri himsrotha
13 cain coir corcra
14 sieg cbaach
16 Atgenamar saml- an ier sin
21 fbr dun tibir
22 in lue denn
23 dond . . . tartbeim
8. 277
1 masa
2 folt cip
3 bid si ghlici
4 maine foitbclit
11 bailc
12 tarraittiu
13 mideise . . . ni feith
14 romretf
16 forrengacb
20 drondualacft
21 find forcas
22 faltecta
23 bile
24 aubluth nen ned osa creit
8, 278
5 iasc mbec iur garb deirg diambi
feirgge fuasnatar
14 trostmar tuathmong
15 fonnbras . . . dogrinn
16 luathbuadba . . fri set
17 huathu nanailce . . . tricemruaide
taitnet
18 cenncruind
19 crualetban . . . dubnar
20 ballcemnecb leaburmongach
21 immaig
22 aig n-ech . . . sredid
23 dian drogern buide
8. 279
2 coir corcra . . . intlaisi
3 innathuroslag fris ben huathu
lathbhuille
4 uibhlech ocus analaig
5 n-indea . . . nuadh
334
7 adamf an f sin
9 broa
13 colg tairecraith n-egcomlaind
15 mortcet for cretaib
17 calnfd
18 fri C.
19 Cutan mela amaZ meles muüind
muadh mbraich
20 Tolg et reliqua Tothaet Cucl.
cucund
22 cotonmelam in fer sin
S. 280
6 bil fri bile tas fuil uile a bhu-
aidbmathairfidh fri fidh {wieEg.)
10 tromal buidhne
13 nochta
14 nicomraic
15 buirc
17 mbuaidhmescmar
18 feinne fothut
19 in cach
20 for dorus
22 dotaiüc
25 for leith do cach fir dt5 no in
had aointech
26 Tech for leth .,. lar suidiu badur
i ügib
Ä. 281
1 dona tri L ingen dobretha doib
0CU8 dobreath
9 airefnfch credhuma itul-au tighe
12 gleordha glainidhe
13 flesg airgit
16 ardtfspetit
17 oc aurgnam bidh doib
18 lath ngaile {er n-UlacZ olchetta.
Tosnairnecht
24 imme. Dorime
S, 282
1 ni rot maith
2 failith a menma
10 dobertatar benachtain dond rig
ocus dobertatar
12 ise fuair
16 Gap. 57 feifiU in H. wie in Eg.
Ä 283
8 damsa eimh ol Ail.
9 a fuil
18 conidhracatt
19 conidh tardais
20 badh ann tabea (a uiUergeseUi)
21 am, oill
24 no bere
25 aicenta ann 7 ihid iarom ioa
aoindig
8. 284
1 congairt
4. 5. 6 ef reliqua
5 larsoidw dobert in cuttch
10 a arasom
11 or 86 sairis (?)
13 conidh edh dochnaidh for lar
trarscair a bais
15 atfraigh
16 CO tart a di laim
18 a iasair
19 tistais
20 inni imabeithi . . . adodmait
21 ar luth
23 Atfraig
24 failti moir fris . . . dobert
25 dfin aicentai
S. 285
1 do dracain. Ata sund üed caur
dait tra
2 doroimle tra cor ba
4 aar nachat filsiu acutrumus fri
cach c6pe do ben acutramos fri
mnaib ülad ni faraii lind co-
rop8i_ ciata the
8 na oidig an cuach
9 don tegiac^ uile, hier tr&MU sieh ,
JET. von LU. wie Eg., geht aber
zu Cap. 72 i^ber: ocas luith co
ranic Ematn Macha deoidh l&i
ogus (sie) nirobe la hUlt« ro
335
lamadb imcomarc sc do neoch
dib atriu {sie) co tanic doibh co
roind ocus dail isin tig. Das
Folgende stimmt zu LU.:
S. 291
17 Lasodatn roga&sat
19 Dao1teng%
20 cen comartha n-derb oc neoc
dib ima ctirath-
24 am. he
8. 292
3 isin fedb fil aturtha . . . Ni ba
necbtar fatha (sie) eier . . . atfraig
sidhe lasodatn ni tucsaid
7 fribh tiund a tenn
8 atas a tucsaid uadh
10 Tögaibh
. 16 und 20 tolg a tolg
19 ar na rnctbai ed dobagb it chenn
25 a claitbbiu
26 Dodenom ol siat. Isi mo riana,
es folgt hier {Col. 707) Cap. 33
bis Cap. 40, in welchem H.
{Col. 710) abbricht.
Za den Egerton Lesarten.
S. 281 — 303.
Während S. 257—280 ruich meiner CoUation umgedrueht ist, mu^s ich
mich für den übrigen TheÜ auf die folgenden Verbesserungen beschränken:
S. 281, 1 dina tri L ban dobretha doib ocus dobretha Findabair do G.
5 CO n-ep«rt is maith s amail 13 stiall le ardü^eitet is co
tAllusiar formna lath gaile \kfer n^\]\ad inn » oidqi
S. 282, 4 mine tabartbsei 15 proinn
S. 283, 3 dob^t 4 ba haincces 5 das faintc 6 milsecbda
9 a b-foil 14 do Metdb 16 ar si (für ol si) la uainde is a
g'ComurthsB so an tan dom-bertar 84 berc 27 ata sin
8. 284, 13 conad edh doluid forling trasccrad a bais ig lassair
19 cia tistais so adadaimet 91 ar Itith
8, 285, 1 snl 4 fnilisi agcutrumns . . . ni forail is Dobreth
16 oirrthind 17 dothog is bantracA^ a tri etorra 19 dobf
8. 286, 1 dobf s dobf 4 impi (für malle fria) a b-farrad L. B.
8 rotbclesie. Geib- (ebenso 19 und 15) 9 ros cuir . . . midies 10 dobe*
raid gair doba (sie) do cbnitbtud L. 84 co tarrla
8. 287, 1 a crö a ceile 2 aridisi 3 di{) 10 teach 13 ierom
14 dobf 17 genitib 19 fagbaitt so dob- a armgaisc^ei laich lais
8, 288, 3 a miolseich 6 and idhe 6 nus cerbann ocus nus brui-
gend iat 10 Saimere 11 Ni dlig comroinn curadmir. fearba (i. bai)
braichthe brotloigc sceo mata (i. muc) mooichthi tre banna miach tor-
iaide (i. bairgen) fri hian mescad csem caogad fri Go[i]nca clothamra is
femai foglaichte is bran cernai comramoch is torc tren a fothug&äh trse-
thaid nertai lochnamat amail sed tre fidaitcen is cu otair eremna is
menmarc ban buaidnige is flann tedma tromchathai (8. 289:) meite cenit
coiccertai nacha selb*^ siteath- ceim freisin fritberai baiti longbairt loing-
sither is culmaire bolgadal is cruid fec^^ai mod ch^mai is gnia (i. [sjegda)
griannai geilfine cid do arbad cutroma fri Lsßgatri leo airbi no fri Conall
336
cloth amra qid nab- hi in £im^ uaneble nacha is ail sentuata {vher
tuata: no tumse, aiao sentumse) Ria n-aindrib banardula(2 no cinged an
oUbrigach i tech medrae^ midcuarda conid de imrordaimse a chomnund
ni dlig. Nl. 2i aas g&acedsSh in tslot^ uile a feraid Bide 29 feoa-
tar 86 teith- side roime tor Ebb Ruaid
S. 290, 8 fon cumee cetna a docum ocus teith- roime 4 Ro hsdded
din Raithen({ 8 oob cenglan. . . feisBin 15 In amm tra le is ann
robas og a cBdined ar ba derb leo 17 a taisc 19 archena so ol-
chena om, Eg. 81 o a ceilib 2s foirtbe 84 dorair duire
S, 291, 1 cert 3 dligethar . . . buaid 4 andiaig err sen carpaif
B 18 riataige rath brugh- 9 cS comraind is iarom i4 feissin
18 rafiairige dia roin 84 ni ro cosna necb friumb. Ni
S^ 292, 8 isin fed . . . Ni ba ra nechtar fathar iter 6 din rig gusa
rangabair 7 eccraide frib itinn atenn 10 donogaib 18 An ro boi
di detoib ocus do moinib it^tselbai issa^ doratais aire {dem €nt8prediend
in LU. zu interpungiren) 25 domberat
8. 294, 18 cairpthi
S. 295, 18 fogbaide 14 n-greine ss aitherrach
8. 296, 4 om. hä 8 ciar bo hairida tra L. tarrlas
8. 297, 5 mithurasa 8 gairm n-amnttö 10 addaig i4 smai
ro bui 15 toirrsech S7 streiche Am bis bui
8. 298, 3 CO tarbaig . . . tarlaicc 6 domben a cend di 11 toUege
8. 299, 3 imroraidhi 7 foreimie? 9 la feimd- 17 ar deinmne
88 dolleicc
8. 300, 16 CO feoatar 86 ni ardamad {unsicher) ni de
8. 301, 1 sant foid (? unsicher) fair 3 tibarthsßi 6 Cennach...
inso Bis 18 fri qiond aneachtair 20 cli ina raibe ere 8a seisrige
8, 302, 1 a g-cinn na teinig. In cuimge in tige duit ale {mit a
unter dem e) 2 fogbaid 3 a m-bun na gabla munad cainleoraclU
an tige 5 indas bt^ soillsi 11 indsib orc 15 firinne ar feile
19 arai nainfir so umgabail . . . indnisin
8. 303, 6 cie be ol se . . . Auf dieser letzten 8eite habe ich audi
nicht viel mehr lesen Jcönnen cUs Mr. Miüer.
WörterbucL
A.
1. a Vocativpartikel {gr, w); mü
nachfolgender Aspiration, in den
Handschriften nicht immer bejseich-
net. — a Ghonchobair Long, 13;
18, i; 4o; ScM. 6; 7; 20; a Chü
SC, 46, 2j ; a Chuchulainn FB, 87;
SC. 41; a Cuchalainn SC, 11, i; e;
38; FB. 67; 78; a Chonaill FB, 10;
60; a Chit ScM, 15; 16; a cath-
büadaig FB. 11 ; a cläim 43 ; a popa
SC. 12; a fir TE, 9, 9; a fir 10, 9;
SC, 28; a Findchoem CC, 7; a Sencha
FB. 30; a siriti 67; a üen TE. 9, u
\Eg.): a ben SC, 19; FB. 19; a balc-
bullig FB, 8; a büaid n-oc n-ülad
ibid.; a baidmäthair 53; a Derdriu
X^. 19 ; a degduini SC, 46 ; SC, 44, 5 ;
a gbille TE. 9, i Eg.; a gilla 10;
a gillu ScM. 21, 1; a Löig SC. 7;
FB. 43 ; a Loegaire ScM 9 ; FB. 59 ;
a ligbrataig a lenann FB, 11; a
lassar 61; a läichessa 29; a Mun-
remar ScM. 12; a mic TE. 10, 10;
FB. 61 ; a macdretill FB. 11 ; a mä-
thamait 44; 47; a midlach 67; a ri
FB. 21; a righaith TE. 10, 10; a ain-
gliu FA. 19; a Emer FB. 19; a ingen
TE. 5; 8; 9, u; ai; SC. 46; a Oilill
T^. 10, 1; a mtu FB. 26.
2. -a- Fron, pers. infixum^ s. €.
3. a, a sein; ejus, suus Z.'
337; Fron. poss. für Mose, und
Neütr. Sg., mit nachfolgender Aspi^
raiion. — Das Längezeichen ist
selten geschrieben: immi rig, immk
rurig F'B. 7; mä chossa 37; oc k
d^nom 2; FA. 10; SC. 34, 4; ic
& iarrair 33, ss; cä räd 30; iam&
^isad FJ?. 43. — Zusammen-
gezogen mit Präpositionen: cona,
inna (na, ina), iarna, riana, trena;
dla; assa; imma; fri a, li a hüdeten
ursprünglich zwei Silben, sifid aber
oft zusammengeschrieben, ebenso oca
(ica, ca). — a chois Hy. 2, s; p. 20, 20
Lg. 6; ScM. 2; 3, 10; 7; 10; 18; 19; 20
TE. 11 LU.; 12 Eg.; CC. 1; SC. 2
7; 18; 30; 30, s; 6. 31, 6; 7; 35; 41
44, 10; 46; FB. 6; 11; 20; 23; 24
30; 44; 68; 70; 77; 79; SP. II 13
ar a chenn Hy. 2, «e; p. 21, 31
ScM. 4; assa chriss ScM 16; asa
chotlud -SC. 23; dia chungid ScM.
2; 15; da churiud Lg. 14; fri a chorp
Hy. 2, 68; fria chossa SC. 10; 48;
FB. 91; for a chind Lg. 9; TE 5;
8 Eg.; 14; SC. 37, 13; FB. 88; imma
chend FB. 45; 37; inna chend
FB. 24; CC. 1; ina chotlud i). 19, 36;
CC. 3 Eg.; FA. 8; FB. 24; 80; na
chotlath TE. 12 f^p.; riana chäli
FB. 20 (au/* cÄch bezüglich); tar
a chend F5. 8; trena chotlud SC. 9;
mit fehlender Aspiraition: a coirthe
TE. 8; a cairdess 16; a caeimcheli
20 Eg.; a cethrui 8; a col 11; ar
a cend 13 Lü.; inna cuili CC. 3
Lü.; a claideb, inna cind SC. 5;
dia claidiub 6; dia ceill 48; a clö
FB. 21; for a crond, for a claediub
24; a coceli 40; a cruth 44; üas a
creit charpait 45; a cül 78; a clai-
deb 79; inna cind 91. — fria thriar
m-brathar p. 17, 21 ; a thige|). 20, ai ;
ScM. 3, 1 ; TE. 14 Eg. ; p. 132, is ;
FB. 4; 25; a thorud p. 40, 11; a
thairismi ScM. 17; a thdrraluig
TE. 2; 3; 19 Eg.; a thechta 3 Eg.;
a thiugmaine ^ LU.; a thechtairi
FA. 9; oc ä thimchell, a thened 17;
a thödernam 21; a thoeb SC. 18;
FB. 24; a thesarcon SC. 29, U;
22
k a
338
k a
a thöcuriud 31; dia thuil FB. 23;
a tharpige 30 ; a thurse 85 ; a thul 88 ;
mit fehlender Aspiration: dia triur
brath ar p. 17, 24; a techta TE. 2;
3; 17; a tarralat^Ä 17; ina tig 10 LU.
13; 14; asa turascbail SC. 23
dia tomos 29, e; a tromdacht 31
cona teglach , FB. 13. — for a
oessam (für foessam) Hy. 1, 2; a
ridadart (/«r fridadart) . ^2/- 2, 32;
dia fiini Lg. 7; a fert 17, 29;
TE. 8 Eg.; a fiur CC. 6 Eg.; dia
eöil {für feöil SC. 23;. a tlede
FB. 5; fria raigid (für fraigid)58;
mit fehlender Aspiration : dia f echain,
dia feis TE. 2 Eg. inna farrad TE. 2
LU; 12; dia folccath 4 Eg.; a fert 8
LU.; dL fuil, a feoil 13 X^. ; a feth p.
130,24; afolt^. 131, 21; ^. 311, 2; s;
a fiur CC. 1 ; 6LU ; a flaith SC. 18, a
foramles 31, 7; oca ferthain 33; a ferci
36; a fled FB. 7; a fonnaid, a fortgae
24 ; a foraim, a fömsige 30 ; cö a fod-
brond 39; a fir44; a foramcliss86; 87;
a detig p. 40, 37; a Sail ScM. 12;
a äula TE. 9, 15 Eg.; a gaegbul
20 Eg,; mit fehlender Aspiratimi:
ina Saide ScM. 10; dia sfrsellad
TE. 6 LU; fo a süili 12 LU; a
scelu 14: Eg.; a sult j». 130, 24; asiur
CC. 1 Eg.; ar a seirc SC. 5; ina
släinti 10; inna sesam 11; ina süan,
cen a sldag 11, s; ina sudi 12; 33, 3;
a scela 20; a satha 23; ina seirg-
ligu 24; a scrütan FB.S; 17; a sella
24; asa samail 48; 49; 52; a sciatb 67;
dia saigtbin 76; 78; innä sessom 91;
fria saindän SP. II 1. — Die Aspi-
ration der Media wird erst in
späteren Handschriften bezeichnet:
a ghalur TE. 7; 8 Eg. In alten
Handschriften bleibeti b, d und g
unverändert: cona baithius Hy. 7, 3;
a druid Hy. 2, 20; a dl suil Hy. 5, 42 ;
a gascid SC. 2 u. s. w.; co a mnäi
SC. 6 ; — 1, n r, sind nicht beeinflusst
von der Aspiration: na leith deiss
SC. 33, 9; ina Idim FB. 21; a nert
Hy. 5, 68 ; a rfge Hy. 2, 28 u. s. w. —
Vor Voccäen erscheint nie b: a ainm
Hy. 2, 3; 3, 2; p. 17, 27; 28; 34;
p. 40, 47; ScM. 1; CC. 5; TE. 18;
a atbair Hy. 2, 3 ; FB. 6 ; a iartaige
Hy. 2, 20; a airnigthe Hy. 1, 24;
a cua Hy. 2, 24; cona adnocal Hy.
7,4; ic a aca]latm|}.21,32; TE. 8; 12;
SC. 10; 17; FB. 43; ina ardip. 40, 22:
FB. 81; a öenur Lg. 8; 9; SC. 36;
FB. 52; SP. II u; a andord Lg, 9;
dia urbaitb Lg. 17, 28; a ingnais 18, 9;
a eirred 18, 17; for a imdenam 18, 23;
a einecb 18, si; TE. 6; dia aurdar-
cus ScM. 1; a ecblachu a obloire
TE. 2; 3 Eg.; dia imcaisiu 8 LU.;
dia atbreös 9; triana eochraib 18;
a ^stecht FA. 2; a anim FA, 3;
a anius, a aibnius, a aingel, a ain-
mine 9; dar a agid SC. 20; 31; 48;
da enbrutbi 23; ca acallaim 30; a
ingenraid 30, 6; 32; Ha auöil 31, 10;
oc & fadad 33, 4; cona imdurnd 37, 15;
dia airi 44, 9; a imr^dud FB. 8;
dia innarba 13; inna imda 21; 25;
a äcs 28 ; 30; a äs, a anius . . a anius,
a urlabra, a äg 30; fria ais 37; a
ech 38; 39; 44; 63; 67; 69; aara39;
61 ; a äcosc 44 ; assa inud 57; a arm-
gascid 38; 39; 67; ina airicul 58;
a incbinne 61 ; a etacb 67; a imgabäil,
na ucbt 77; a üaill, a aliud, a aire-
chas 79; a aidchi 80, a osnaid 88;
a innas 91; a orbbae SP. V 11. —
Idiomatische Wendungen: a chom-
m4in, a chomm^it eben soviel; a
thrichomm^it dreimal soviel FB. 19;
a da cutrummai 10; 18; a l&n do
ffn lÄn (d^n Becher) voU von Wein;
a öenur aJUein^ er ailein; inna sessom,
inna sudi stehend^ sitzend; ibid ina
öen dig er trank für sich cMein
FB. 62 (so auch 59 zu lesen). —
Beim Infinitiv bezeichnet das Pron.
poss. das Object maith lini..a denam
samlaid 7; oc a däil for in teglach
SC. 33, 23; dia innarba asin taig
um ihn aus dem Hause zu treiben
FB. 13; a chosnam frit ihn (den
HeldenantheU) dir streitig zu machen
FB. 11; dia acallaim um mit ihm su
reden SC. 10; oc a rad 33; luid ina
dail sie ging zu dem Stelldichein mit
ihm TE. 12; a docbum zu ihm FB.
81 u. ö. — Bisweilen steht das ^ron.
poss., obwohl das Nomen selbst nach"
folyt: a ainmm in drüadh TE. 18;
a inuas in bachlaigJPJ?.91; dia saigid
Löig SC. 14; a d^nam in cennaig
FB. 11; & loim fola ScM. 16.
&j a
339
&, k n-
4. &9 a t?^r; ejus, suus Z^ 337;
IVon. po98. für Fem. 8g, — Mit
Langezeichen: cach baden imm&
tüsech FB. 7; imön peist immä
cnaird, immä brägit 86 ; di marbad
SC. 44, iä; — in IVapoaiiftonen
angefügt, wie das masc. a. — Der
einst vorhandene consonantische
Auslaut {vgl. skr. asy&s) ist bisweilen
folgendem 1, m, n oder r assimüirt:
ni laid allaim assallaim Hy. 5, 44;
aUäma Lg. 15; allenith ^TJ?. 4;
allethete SC. 34, 10; ammaforta
Hy. 5, 48; ammaic JTj/. 5, s; ammac
Hi(. 5, 70; ammithair FB. 6; annoeb-
itge Hy. 5, 92 ; arrig Hy. • 6, S5 ;
arraind ScM. 5, 11; asset J9i/. 5, 98;
ohne solche Assimilation: inna laim
Hy. 5, 64; dia lepaid Lg. 1; for
a lÄr F^. 30; a läcud SC. 44; 45;
a mat^or p. 40, 7; 10; i>. 48, 26;
a mummi Lg. 6; da marbad /S^C
44, 12; imma rusccuib TE.i; SC. 5;
a muin Oss. III s; cona süan i^J.. 15;
dia seirc SC. 33, 88 ; a snäthait FB.
65. — Vor vocalischen Anlaut tritt
h: a hitge Hy. 5, 16; a boeged 26;
inna hucht 48; a hech 55; inna him-
thechtaib 16; 6s; a bathig 87; a b^r-
Jam 100; ina hecmais p. 40, 21; a he-
nech-si p. 40, 32; iarna batuch p.
42, 35; a baiti-si Lg. 6; 7; oca bal-
genugnd-si 18; dia hastud TE. 5 Eg.;
cona binailt 15; ga hiarraid^ 17; lea
banail CC. 5; a bainm p. 144, 26;
cona bingenruid p. 144, 82; ina
haireocbt FA. 6; a baittreb 14;
dia bordaib ]5; asa bö Oss. III 8;
a böenor SC. 6; 45; dia bacallaim 16 ;
a bamli {auf ein urspr. Neutr. be-
züglich) SC. 30, 8; a b^ol 45, 4.
Ausnahmen: a aithig Hy. 5, 61;
a amra 43 ; a atbar p. 40, 10 ; for a
erlabrai SC. 5 ; dia inmnni 33, 28. —
Ohne Veränderung der übrigen
Laute: a comlabra Hy. 5, 44 (accom-
labra Fr.); ina culid p. 40, 31; 33;
fria cruth Lg. 4, 19; dia celia 12;
ScM. 3, 4; iarna cül Lg. 15; for
a cind TE. 3; ar a cinnd 12 LU.;
a cend p. 132, le; assa carp FA. 21;
är a c^^imi SC. 17; inna eröes FB. 85;
immä cuaird 86; a tr^t Hy. 5, 36;
a toeb TE. 4; a tes SC. 36; a tu!
FB. 70; fria boiss Hy. 5, 78; ina
broind Lg. 1; ina täib Oss. III 5;
a bitb fifC. 45; a bragit FB. 57;
a d^tgni Lg. 4, 6 ; a da gbrüad TE. 4 ;
inna gort Hy. 5, so; a forbrat Hy.
5, 34; a fuilt TE. 4; dia formüchad
FA. 19; ina farrad SC. 39; ina
fiadnaise 45. Vereinzelt addorus ihr
Thor FB. 80. ■— Fehlerhafte Un-
regelmässigkeiten: inna fiadnaise
p. 43, 14; a dba güaluinn, a dba
ginn, a dba colptai TE. 4 Eg. —
Idiomatische Wendungen: a böenur
sie allein; co n-accai in lanamain
ina cotlud Lg. 12; ina baireocbt
FA. 6; bä nar l^e a l^cud dass sie
verlassen würde SC. 44 {vgl. 45);
dia guidi dam-sa sie für mich zu
bitten Lg. 12; a fari ddib dass ihr
sie {die Stadt) bewachet FB. 80;
arraind duit-siu dass du es {das
Schwein) theüest ScM. 11; dia ba-
callaim sie zu sprechen SC..1Q; dia
docbum zu ihr TE. 12 Eg. — Das
Pron. poss. ist gesetzt, obwohl das
Nomen nachfolgt: for a broind na
mna auf den Leib des Weibes Lg. 5;
a baite na ingine der Pflegevater
des Mädchens 7.
&• 69 ä 11-9 a, an- ihr; eorum,
earum, suus Z.* 337; Fron poss,
für den Plur. aller drei Geschlechter^
ist ursprünglich ein Gen. Plur. {vgl.
skr. &s&m). Der auslautende Nasal
ist erhalten vor Vocalen und Me-
dien, ist assimilirt einem folgenden
1, m, n, r, ist geschwunden vor c,
t, f und s. — Mit Längezeichen:
oc & m-büalad FA. 26; oc ä n-im-
degail FB. 10. — a n-ernaigtbi
Hy. 1, 10 ; occa n-airlegend p. 19, 37;
for a n-adarcaib p. 45, s ; a n-imgain
Lg. 13; a n-atbesc ScM.2; a n-birend
CC. 1 LU.; a n-imtecto, a n-armaib
3; a n-ecbrada i LU.; a n-enecb
p. 141, 27; a n-enlaitb p. 144, 4; a
n-airm Oss. 1 s; SC. 2; a n-aiged
FA. 12 ; a n-aittreb 22 ; a n-almsana
27; a n-oenaig 30; a n-anmchar-
dine 32; dia n-armaib SC. 2; a
n-eti 6 ; a n-acallaim 9 ; fria n-ucbt-
brunnib 40; a n-errad FB. 4; ina
n-imacallaim 7; oc ä n-imdegail 10;
a n-aes 12; 13; 55; a n-imtecbt 20;
22*
&, & n-
340
a, a n-
a n-äthu 23; a n-etrain 33; a u-
imchoBsait 56; a n-eich 62; 63; na
n-agid 69; a n-imtechta 70; dfa
n-imratib 72; a n-imresain 75; ver-
emzelt ann echatb TE, 3 Eg. —
dia m-broith p. 41, 9; a m-brathar
Lg. 10; a m-besa TK 2; a m-bdis
FA. 27; imma m-brdgtib 28; inna
m-bo8sän SC. 2; a m-bossa 6; a m-
barr 33, 19; a m-brathugud FB, 33;
56 ; 76 ; 78 ; a m-brotha 54 ; a m-biad
57; a m-bith 77; a n-dith, dia n-dil-.
giund Lg. 11; a n-dano p. 141, 26;
a n-dan, ina n-dulemain FA. 7; ina
n-deslamaib SC. 40; a n-gaisced
Lg. 8; a n-g&iri TE. 15; a D-gräd
p. 130, 27; a n-gnüssi FA, 25; 27;
a ng-gäir 28; dia n-gaisctud FB. 20;
a n-gressu 23; a n-glond 29. —
allenamain Hy. 5, 26; alläma Lg. 13;
FA. 16; 26; 28; FB. 74; allfn ScM.
21, 34; CG. 3 Eg.\ for alluamuin
CC.2£^^.;alletheJPX13; allög66; na
lämaib FB. 13; 16; a länte, a Urae
20; a lua^tlaith 25. — ammörgr^ssa,
ammöraurgala FB. 11; a minna Hy.
5, 65; dia mKthad Lg. 13; co a muin-
tir CC. S Lü.] tk menma FA. 7;
a maith 24; a mong SC. 33, 4; arrlg
TE. ILU.; arretha SC. 30, 4; arrfad
FB. 47; arrdim 56 ; ina räithsechaib
FB. 29; 72; dia rcir 79. — os a cind
Lg. 1; a comairle 10; a comaitecht
13; a cuit ScM. 18; a cisa TE. 2;
a cairptiu TE. 2; 3; iarna cdm«nnaib
FA. 4; a claidib SC. 2; ar a cind
15; FB. 79; a cotrebi SC. 21; a
carat 29, 4; a cnü chridi FB. 24;
asa cund FB. 34, is; a cesta 42;
dia crlch56; a cuit 57; 72; a claidbi
74; a carp^t* 79; a ciodu 89; CC.
1 Eg.; ar a gceno p. 144, 9; dochum
a tlre Lg. 13; dia taig 17; a toisiuch
p. 144, 26; a tincor FB. 4; a tri
coecta 65; ina trüallaib 74; a toisc
75 ; a pian FA. 25 — oca fothrocud
p. 131, 14; a fir FB. 21; 29; dia
fulriud FB. 67; inna fiadnaisi 72;
ina suidib Lg. 15; FB. 21; for a
sucht ScM. 21, 11; for a slfastaib
-S'a 2; a 8c61a 24; FB. 70; a samail
SC. 37, 6. — Idiomatische Wen-
dungen: a n-dfs die zwei p. 132, is;
a triur sie zu dreien, die drei Lg. 8 ;
FB. 54; 81; 90; a triur chnrad
75; 79; a nönbur ihrer neun FB. 84.
— batar . . ina sessom they. wert
Standing X^. 15; FB. 24. ~ blt IIa
a mairb and andat a m-bi die Zahl
ihrer Todten wird grösser sein als die
ihrer Ijebendigen FB. 21; roptar IIa
ammairb inna m-beo Oss. I 8. —
is ferr a techt es ist besser d€iss sie
gehen FB. 6 a tuitim la näimtiu dass
sie durch Feinde fallen Lg. 13; oc
a tuarcain . . la drongaib na n-demna
weil sie von den Schaaren der
Dämonen geschienen werden FA.
31; iarna n-dichennad FB. 77; dia
tofund sie zu jagen TE.l] dia tomailt
ocus dfa cathim FA. 28; a n-etar-
gaire FB. 15; a n-imchossait de
Bricrind 20; a n-et^gleod 41; dia
saigid 57; dia saichtin 65; oc a
cäiniud 70; a n-aiesiu oc collud a
n-hirend sie zu sehen \cie sie ihr
Land verwüsteten CC. 1 LU. —
a n-docom eu ihnen SC. 7; tar a
n-^ssi SC. 10; dia n-esi Oss. TLr,
son a garma maci:aide Hy. 2, 16;
a n-andord mac n-üsnig Lg. 8; for
a cul na n-än sa SC. 7; ricfait«r
a les do gillai ScM. 7; recam-ni
a les 6m ar curaid (?) FB. 56.
6. -a B- Pron. pers. infixum, s. €.
7. a, an- Neutr. des Artikds, s.
in, ind.
~S. a, an- welcher, der; qui
Z^.Sbl ; Relativpronomen, ohne Fier-
änderung nach GeschUeht, Casus
oder Numerus; lautete i^sprüngli^
mit s an (sa n-), das sich hintfir den
Präpositionen co (cussa n-), for
(forsa n-), fri (frissa n-, rissa n-\
le (lassa n-) einhalten hcU. Nicht
selten ist in diesen und anderen
-Verbindungen das a unterdrüdU^
oder zu i geworden. Mit dem lo-
cativischen i n- (Z.^ 342) hat es
nichts zu ihun, sondern dieses ist
die Präposition i n-. Der aus-
lautende Nasal ist gehlie^>en vor
Vocalen und Medien, auch vor r,
obwohl er sich eigentlich einer fol-
genden Liquida assirnüiren soUte;
vor folgender Tenuis und vor f, s
ist er peschwitnden. a) das emfache
Relativpronomen, als Nom. oder
a, a n«
341
a» ass
Acc; ist immer gesetzt, wenn der
Relativsatz dem Hauptsatze voran-
geht; folgt er nach, so kann es fehlen,
wenn ein bestimmtes Bezugsnomen
da ist {z, B, in fer chuicci ataglÄ-
dastar CC. 5 LTJ.). — a n-atbered
Lg, 12; a n-adcobrai TE. 'iO Eg,\
a n-asberi SC. 19; i n-atconnarc
SC. 11, 8; a n-dorigenai .HT^. 5, 23;
37; 41; 67; 81; TE. 14 LUr, FB. 6;
a n-doronad Lg. 10; SC. 12; a n-de-
chaid Lg. 15; a n-dotesta SC. 13;
a n-dodoraid FB. 89. — an rop
inmainib Lg. 18, e; an ro bo dech
FB. 54; in rop aillia Lg 18, 6. —
a testa ScM. 6 ; TE.11LU.;9. toing
FB. 11; 21; 46; 48; 52; 74. —
a fil FB. 58. — Einem Compositum
infigirt: rod n-ucad {Comp, do-ucad,
tucad) FB. 78; dia n-aithiget (Comp.
do-aitbiget, taitbiget) SC. 31, 1; con-
tniled p. 130, 3 (cotlaim). Vielleicht
hinter der Negation na: nl na t^it
do menma-Bu ScM. 3, 8. — Mit der
Verbalpartikel no seu na n- oder
no n- zusammengezogen: na tabrad
ScM. 1; na fil FB. 58; ani no
m-bera FB. 58. — Mit der Verbal-
Partikel ro n- zusammengezogen:
ro n-uicset F5.-7; 42; 43; 44; conid
samlaid rom-böi 44; cein ro m-böi
FB. 79; trath ro m-boi 87. — hvntcr
in tan: in tan m-bÄtar iSiC 17. —
9k TL' (üs Conjunction gebraucht:
a m-bÄtar cds sie waren Lg. 1 ; TE.
10 LU.; 50.3; 10; FB.QS; am-büi
Lg. 9. — b) An Präpositionen ange-
fügt, ara n- : ara n-dema do maitb
für das, was sie Gutes gethan hatte
TE. 14 Eg.\ di^ Conj. ara n- ut
siehe besonders. — assa n- : asa n-
dena bälg Gl. zu Hy. 6, is; asa
tudchad aus dem du gekommen bist
SC. 13. — ca m-bia FA. 30 LBr.
für oca m-bia. — cossa n- : cosa tuced
FB. 58; cusa rancaibair 73; coso-
rinic FA, 21 Lü. für cosa-ro-anic.
— dia n-, von do, bezeichnet das
Dativverhältniss : mairg dia m-bü
FA. 30; dianid cui est FA. 14; 34;
dia n>at cui sunt FB. 9; diant
eslinn SP. IV 1 für dia n-ata; cia
dia m-bo cheli FB. 39; 40; dia
n-dnthoig SRYs; dia lenai SC. 43;
dia ro faillsigtbeä FA. 2; diar bo
TE. 1 Eg.] FA. 23; dia tibertis
SC. 21; 22; FB. 90; dia fognad
Hy. 2, 6. Hierher wohl auch co tisad
don turus dia n-dechaid bis er von der
Expedition zurückkommen würde,
auf die er gegangen war FB. 79. —
dia n-, von de, de quo, ex quo,
propter quem (dia n- Conj. wenn
siehe besonders): dia n-erbalt Lg.
17, 38; cid dia m-böi tvoher kam,
weshalb war Lg. 1; TE. 10 LU.;
SC. 32 ; FB. 38 ; cid dia rabi FB. 56 ;
cid dia ta ScM. 10; cid dia tud-
cbaibair FB. 66 ; 93 ; dia n-decbaid
ScM. 22, 7; be dia m-biat Lg. 4, 8;
dia m-bÄ lan SC. 15; dia n-gair
{von denen her ah singen) SC. 33, le;
dia n-^brad daher gesagt wird p.
132, 19. — forsa n- : forsa m-betis
auf welchem wären Lg. 7; forsa
rabi p. 131, 8. — frissa n-: fris
m-biat gegen welche sein werden
Lg. 4, 18; fris m-b^ crecbta an
dem Wunden wären SC. 29, 7; frisa
samailte SC. 17; fris m-berad Lg. 3 ;
fris m-ben FB. 51. — darsi n-dentar
Gl. zu Hy. 6, 4 («. drochet). —
imma n-(man-), bisweilen mit Länge-
zeichen: immon-iadaum den schliesst
SP.Yi; anl imo m-bethe FB. 61 ;
immÄ tullatär FB. 56; immä tud-
cbatar 75; 89; immä tu 93; ani
m& tudcbatar 76; imma curaid
cossenait Lg. 4^ 12. — lassa n-:
lasma (ftlr lasa m-ba) ScM. 21, 3;
las tudchad SC. 16; las tänac 20.
— ina m-bi FA. 30, Praep. in und
Pron. rel., anstatt des gewöhnlichen
i m-bi. — ö n- (entstanden aus
ö + a n-): 0 n-ainmnigther FB. 75;
o tudchad SC. 16; 20. — rissa n-,
jüngere Form für frissa n- : rissin-
apur zu dem gesagt wird = welches
heisst TE. 18 Eg. ; risnid SC. 45, 23 ;
ris tatin SC. 33, I8.
9. a, an-, spätere Form der Präpo-
sition i, i n-; a n-ddn TE. 8 Eg.;
a m-bronnaib p. 19, 88 ; asna amsib
sin Lg. 12.
10. a, ass Praep. cum Dat. aus;
lat. e, ex Z^. 633. — ass nur in
Verbindung mit dem Artikel oder
Pronomvnüms; mit dem Artikel: asin
a, ass
342
abcolips
teil Hy. 2, 48; asin caillid p. 46, S4;
assind imdai ScM. 10; assind liss 18;
assin rfgräith SC. 33, le; asin tig
FB, 7; 13; asind rlgthig 17; asind
loch 31; asind ed FB. 73; mit
Fron. po88. as mo chuntabairt ScM.
4; 11; j'..142, 6; as do chind ScM.
11; as t*ferund 12; assallaim Hy.
5, 44; assa chriss ScM. 16; 18; TB).
12 Fg.; p. 131, 2; SC. 23; FB. 3;
16; 46; 48; 52; 67; as for n-gni-
maib FB. 41; mit dem Fron. rel.
asa rescomloi FA. 31 ; asa tudchad
SC. 13; Gl, zu Hy. 6, is; mit dem
Fron, indef. as cach ing Hy. 1, is;
2, 61 ; mit dem Fron. dem. assin,
assein FA. 16; mit dem Fron,
pers. für Mose, tmd Neutr. ass,
ex eo, sehr oft wie unser heraus
dem Verb nachgestellt (lotar ass sie
gingen her aus) \ Fem. esti FA. 2;
SC. 22 ; Flur, estib FA. 33. — ess
für ass zu schreiben Hy. 5, 88. —
Sonst immer a: a hEmuin j?. 140, sö;
p. 144, 19; SC. 29, 81 ; a hoeninud
ITB. 42; a hüib Bruin p. 42, 8;
a hüaim FB. 57; alleind SC. 33, 6 ;
a luing TE. 3; a Loch FB. 31;
a caille p. 19, 39; a coiciud p. 131, e;
a comairle Lg. 14; a crlch TE. 6 jE!^^.;
a Gruachnaib ScM. 21, 80; a topor
p. 131, 29; a slabreid Hy. 1, 83 ;
a sidib TE. 5; a brithemnacht
H^. 3, 8; a Murthemne SC. 33, 30;
abbas peccaid Ol. zu Hy. 6, 6. —
Gebrauch: dollotar..as cech s^t
Hy. 2, 61 ; Hy. 5, 44; p. 42, s; p.
46, 24; 0(7. 3; p. 130, 21; i). 142, 13;
p. 144, 29; FA. 33; 5C. 13; 14;
15; 17; 20; 35; FB. 7; 10; 17; 20;
31; 57; eirg ass SC. 35; cona törna
ass so dass nicht entkam Lg. 15;
maidit . . assind liss ScM. 18; fris-
öcbat assin FA. 16; tocomlat ass
FB. 7; cÄch ind ocus ass jeder
hinein und heraus FA. 5; diuch-
trais . . asa chotlud SC. 23; 28;
tabuir ass hl nimm sie heraus TE.
19; 20; p. 131, 2; ScM. 11; 12;
16; SC. 9; tug a ossnam ass TE. 7;
8 Eg.] dia innarba assin taig FB. 13 ;
a chor ass SC. 44, 10; ro la asin
charput ScM. 20; ro gabais..as8a
fremaib ScM. 18; beres na sldagu
asa cund SC. 34, is; corra ba as
mo sciath ScM. 11; ocus cethri
suanimain esti FA. 2; mu chuib
asa hö Oss. III 8 ; ro sudigthe
senistre . . ass FB. 3 ; as cach ing
don forslaice Hy. 1, is; 33; FA. 18.
— Zur Bezeichnwng des Herkommens:
0 Inbiur a coiciud Choncob.p. 131, 6;
a caille Fochlad p. 19, 89: p. 42, s;
TE. 5; 6; ScM. 21, 20; FB. 57:
SC. 28; 33, 16; 30; 35; 37, 19; don-
estao a h£muin die uns fehlen aus
Emain p. 140, 26; p. 144, 19; ni
con tesbad banna ass Hy. 5, 88 ;
asin ten adgladastar Hy. 2, 48;
p. 21, 32; ro hie . . a topor heilte
aus der Quelle p. 131, 29; hie fol-
euth a luing TE. 3; bä foderc dö . .
assa imdul FB. 16; 3; atg^nammär
asa samail in fer sin wir erkennen
den Mann aus seinem Bude FB. 46 ;
48; 52; SC. 23; 33, 5; is foUus as
for n-gnimaib FB. 41; 73; co fia-
stais esti SC. 22 ; as mo chuntabairt
QMS (=> ncMh) meiner üeberlegung
ScM. 4; a comairle Chonchobair
Lg. 14; a breith Aileöo FB. 74;
a samlaib 6n n-etarliiamain FB. 47.
aball malus Z\ 769, s. uball.
abaid reif, Three Mir. Hom.
p. 108.
abann F. Fluss. — Sg. Nom.
abann Liphe p. 45, 2; ind aband
Gl. zu in doub Hy. 5, 54; Acc. fri
abainn aniar ad fernen versus ah
ocddenteZ^. 649; Fl. Acc. dub-aibne
FA. 29.
abb M. => lat. abbas Abt; Z^.
255. — Sg. Nom. abb Roma FA. 32;
Acc. abbaith Z*. 257
ablad SC. 44, 2 zu lesen a blad?
&bairt Sprechen, Inf zu at-
berim , epiur. — Acc. dognith 4bairt
dia sirsellad TE. %LÜ.\ vgl. absque
lingua cen 9.hrSi.dhDite„wiifumtspeed^
in it'' Corm. Transl. p. 13 aislinge.
— Hierher auch meit is ri habraid
a derc Oss. III 7?
abcolips Apokalypse J9y. 2, 25.
abhron Oss. III 7 Ed. falsche
Ergänzung einer Abkürzung?
abra i. dorcha 0*Dav. p. 48.
abra Augenwimper. — Nom.
Sg. abra Lg. 18, 14 Eg \ Fl. iVam.
abhron
343
acht
abrait fo daildath Lg, 18, u L. —
Vgl Aeda Abrät SC. 17.
abracht Augenlied. — PI.
Dat. dona habrac?i<aib Gl. zu pal'
pebria Güd. Lot. Gl. 120.
abraid Oss. III 7 L. s. Abairt.
abratehur die AugenwiniT
pern, — Nom. . . dub» daile SC,
'67 j IS H., abratchair LU.
ae aci, aeam 8. oe.
aee^ alee nein, ac Corm. Transl.
p. 15. — „acc" or in ri j,nein*' sagte
der König Lg. 1'2; „aicc" ol se SC 9.
aeairbe F. acerbitas, von
acarb. — Sg. Nom. a ro-acairbe
seine grosse Härte, Strenge FA. 9
(a agarbiX^r.); Acc. aeairbe FA. 19.
aeais s. aeeuis.
aearb =» lat. acerbus. — Adv.
CO hacarb FA. 20. — Compar.
acairbiu FA. 29.
aeealdam, aeallam (au« adgal-
dam) F. Anreden, Gespräch;
allocutio 2j*. 8G8. Inf. zu accallaim
und dem alten Dep. ad-gUdur. —
Sg. Nom. ind acaldam coüoqutio
Z*. 241; ba mör meld a acaldam
Z^. 952; Dat. dochüaid d'accallam
Aileilo sie ging um A. zu sprechen
TE. 14 Eg.\ dia accallaim ihn zu
sprechen SC. 17; TE. 12 Eg.\ p.
130, 81 ; do acallaim Fainde um
F. zu sprechen SC. 16; FB. 61;
p. 132, 7; dot acallaim-siu dicfi zu
sprechen SC. 13; dfa acallaim 10;
16; 43; oc accaldim d^ in collo'
cuiione dei Z*. 243; ro bui icca
accallaim sie hatte ein Gespräch
mit ihm TE. 9 Eg.; inti ro böi oc
a acallaim der mit ihm gesprochen
hatte FB. 87; jp. 21, 32; SC. 30;
Acc. cen acaldaim nach aili Z^. 244;
ni ro fet . . a n-acallaim er konnte
nicht mit ihnen sprechen SC. 9.;
laimethar . . accalldaim FB. 23 (?).
aeeallaim, acallaim ich rede
Jemanden an, spreche mit Jemandem ;
▼gl. ad-gl&dar. — Praet. Sg. 3
acallais Leeg er sprach zu Laeg
SC. 20. — Dep. Praes. Sg. 1 im
Sinne des Conj.: an blc . . co rot
acilliur warte ein Wenig, dass ich
zu dir spreche ScM. 9. — S»praet.
Sg, 3 ro aicillestar Gl. zu Hy. 2, 48.
acoi s. aiee, aiece.
accobor, accobar N. voluntas,
cupiditas Z\ 222; s. adcobraim.
— Sg. Nom. nl bäcobor do (für h&
acobor) TE. 6 LU.; Acc. cacb n-
accobor collaide IE. 13 LU.; frit
accobar TE. 11 Eg.
aeeorus M. Hunger (V), vgl. ac-
ras „hunger^* O'M. — Notn. sirfu-
acht ocuB accorus FA. 30. LBr.
aeeu s. oc.
aceu SC. 29, le ihr Hund'i
aceuiss F. Ursache; acais^ i.
a causa Corm, p. 1. — Sg. Nom.
aceuiss na precepte sin hujus doc-
trinae causa ^V^). 9b; da^ar aceuiss
tesairgne do mnai rig Erend don
galur weil die Frau des Königs
vofi Irland ihn von der Krankkeit
retten will TE. VdLU.; hua aceuiss
causa Sg. 45^ ; PI. Nom. it e acsi for
a n-glautar dies sind die Gründe,
weshalb sie gereinigt werden Corm.
p. 38 röt (iT*. 251).
aeh Interj. s. ucli.
acher :== lat. acer, scharf,
rauh. — Sg. Nom. is aeher in gäith
Z^. 953; nir ba fri öigthiu acher
Hy. 5, 9 {Gl. i. fergach no ieochur).
ro acht SC. 34, s; FB. 82
wöM zu rO'Sochim, roehim.
acht Partikel der Ausnahme,
Einschrärüiu/ngund des Gegensatzes ;
modo, tantum Z^. 703; engl. but.
Vgl. gr. ixtog. — 1) ausser, a) nach
vorausgehender Negation: ni ro
rathaig noch dib ani sin acht Fand
a hoenur^^ieman(2 merkte dies ausser
F. allein SC. 45; ni fuar asset acht
Maire Hy, 5, 98; p. 40, 27; Lg. 6
p. 142, 9; conna rabi ben . . acht
Ethne Ingubai a höenur SC. 6
nach Istais biad i n-Erinn acht
biad Conchobair i tossuch Lg. 14
ni fil cuit do nach ailiu innium-sa
acht duit-siu th*öenur SC. 6; FB
92; ni thic do neoch acht m^d
doneth f^in das gelingt Niemandem,
es sei denn, dass er selbst es tfiäte
I FA. 9 ; ni ruc . . claind . . acht mad
öeningin nicht gebar sie Kinder
ausser nur eine Tochter TE. 20;
ni raga ass . . acht monit ainge ben
du wirst nicht herauskommen,
aeht
344
adaU.
{ausser) wenn nicht ein Weib dich
schützt SC. 14. — b) Nach Frage-
wörtern: cinnas . . acht arraind tote
ausser es zu theHen ^^ wie anders
als es theüen nach . . ScM. 6; SC.
44, 6. — c) In manchen Situationen
kann man ni (na) . . acht mit j^nur^'
übersetzen: conna ruc acht oenchois
üaim so dass er nur einen Fuss
von mir davon trug ScM, 12; ni
tharat . . do Ghonnachtaib acht a da
coisB nammucci fo brägid er gab
den C. {niclUs als =) nur die zwei
Vorder füsse des Schweins ScM. 18;
ni blad ina farrad acht ben . . in
seinem Bett solle nur ein Weib sein,
das.. TE. 2 Lü\ ni fuil fort acht
nechtar da nl TE. 8. Eg.\ 13 iZ7.;
ni acend acht sidaige SC. 45, 17;
FB. 9; conna t^rna ass acht a n-
dechaid do rind gai so dass nur
entkam, tras von der Spitze des
Speeres kam {d. i. Niemand entkam)
Lg. 15. — d) Auch ohne voraus-
gäiende Negation = nur: TE. 8
LU. — e) Idiomatisch: co m-bo
marb acht bec so dass er {todt war
ausser wenig «=») beinahe todt war
SC. 8. — f) Mit nammä, nwr, verbun-
den „ausser nur*' =« „nur dass*%
engl, except only O'Don. Ir. ör.
p. 325: tancatar . . uli . . acht dias
namma es kamen alle ausser nur
zweien SC. 3; conrotacht . . a tech
sin . . fö chosmailius na Cräebrdadi . .
acht namm^ ro derscaigestar dieses
Haus wurde nach Muster des
Craehruad gebaut, {ausser nur =)
nur dass es sich auszeichnete . .
FB. 1; 17; 92; 93. — g) acht co
nur dass ^=^ wenn wur: ragat acht
CO flasor ich wiU gehen, nwr dass
ich wüsste . . == wenn ich nur wüsste . .
SC. 16 ; rige I^ech n-Erend uaim-se
dait . . acht co n-derna nur dass du
thuest (= wenn du nwr thust) FB. 8 ;
acht CO ro chnired cÄch dib wenn
nur jeder von ihnen setzte . . Lg. 8;
acht cor damthar flr fer dam FB. 94.
— 2) sondern: iLi thestaforruint-soll-
si . . acht böi . . co cend m-hiiad-
na nicht fehlte ihnen das Licht,
sondern es währte ein Jahr lang
p. 22, 9; p. 40, 39; p. 41, 16; Lg, 16;
SC. 13; FB. 21; 26 (?); 57; SC. 3;
nf bid clad . . acht maigi r^idi CC.
2 LU.; acc . . acht airg-sin nein,
sondern mach dich auf . . Lg. 12.
— 3) aber: acht teisiu lim-sa aber
wirst du mit mir gehen? TE. 13 Lü.\
11; SC. 2; 34, 18 ; 46; nochoniuai,
acht is messa TE. 7 Eg.\ acht . .
nammÄ FB. 76 {aber nur wenn).
So auch, mit Zurückweisung der
vorhergehenden Bitte, acht saerfai-
thff do mathair ceAA' iXBv^^Qm^ce-
rai p. 40, 41. — acht chena aber
ohne dies, abgesehen davon =» tn.
dessen, engl, but however {Ö*Don.
Ir. Gr.p. 325): TE. 9 Eg.] p. 132, 17;
SC. 43. — act immarro p. 145, 1.
acre N. reprobatio; acra acHo
Ir. Gl 869. — Acc. fria acre
contra ^us reprobatumem Wb. 9«
(Z». 869). — Zu 2. adganr.
ada zugehörig, Zubehör; ada
i. fas Recht in der etymologisiren-
den Glosse zu adbail Hy. 4, 7; ada
„due, legaUy due^' O'Don. Suppi.^
adte Corm. p. 4. — Sg. Nom. is
ada CO rop iniU ordan ocus erechaa
noebbrigte do gr^ Gl. zu Hy. 4, 7;
Fl. Nom. adai na fleidi der Zu-
behör des Festes p. 311, S3.
adabur „play, diversion, spori^'
O'Don. Suppl. — Sg. Acc. lasin
n-adabair ocus lasin siabrad FB. 88.
adaltraeh ehebrecherisch; Ir.
Gl. 619; Corm. Gl. p. 1; von lat.
adulter. — PI. Nom. mnä adal-
tracha FA. 29.
adaltras M. adulterium Z^,
787; Ir. Gl. 883.
adaig F. Nacht. — Sg. Nom.
lÄ ocus adaig FB. 2; p. 309, sr^
bid olc ind adaig FB. 21; 87; ba
sl sin. . adaig FB. 83 (agaid Eg.)-^
is and ba hadaig for feraib Ulad
CC. 2 LU.; p. 144, »; adbaig CC.
3 Eg.; {adverbieU) feötar and ind
adaig sin FB. 63; ind adaig thds-
sech 83; luid..in tres adaig FB.
67; 83; contuli iarom d'adaig CC.
6 LU.; Acc. adaig p. 311, «6; »7 (?),
adaig 8. ataig.
adall in ni ba cuit adill cucoib-si
acht ainfa lib non erit pars dever^
ticuli ad vos, sed manebo apud vas
adamna
345
ad-ciu
/
Wh. 14» (^. 459); davon mü do
das Comp, tadall.
adamna Hy. 1, s; Gl i. adamni
i. gorta {Hunger) quia per Adam
venu dolor.
adamra wunderbar; od admi-
ratione Corm, p, 2. — 8g. Nom.
Isac in macc adamra Hy. 1, 7 {Gl.
f. risus mterpretatur quia per mira-
culum daius est)\ a ainm n- adamra
Hy. 3, s; flaith adamra FA. 5; 35;
is adamra in coimdia p. 169, 7; Acc.
ceol n-adamra FA. 5; Fl. Dat. do
airfitib adamraib p. 310, 6.
adamralgrthe bewunderns-
würdig, wunderbar, Part. Pass.
zu adamrugur FA. 1; 2.
adammgiir III ich bewundere;
admiror Z*. 438. — Inf. oc adam-
rugad in coimded FA. 7; Part.
Pass. adamraigthe.
adare F. Harn; comu Z*. 812;
vgl. Corm. Transh p. 91 grace und
gibne. — Sg. Gen. gilla adhairce
camieen Ir. Gl. 1018; PI. Dat. for
a n-adarcaib p. 45, s.
adar«dae corneta {tuba) Z^. 812.
6ath n-adareena FB. 24, die
Handschrift nadarccna.
adartha s. adrad.
adart Kopf hissen; „pülow"
Corm. Tra>nsl. p. 6. — Sg. Dat. os
adart SC. 23; Acc. etir ocus adart
sa 10
adba Aufenthaltsort; habi-
tation Corm. Transl. p. 12. —
Nom. adba ^n „abode of birds''
LU. p. 40», 88 {Aid. Ech).
adbal s. adbal.
adbar, adbnr M. Material,
Ursache. — Sg. Nom. ind adZmr
JFB. 1 ; is adbar rig ar deilb er ist
das Material eines Königs an Gestalt
(^a» er könnte ein König sein) ScM. 14,
vgl. adbur ardrfg Erend „materies
€)fa manarch ofireland (t. e. crown^
prince\' Ir. Gl. 161 ; rot bia adbar
fäilte erit tibi causa laetitiae Z*. 329;
ni böi adbnr non fuit causa 445;
adbar na cnete TE. 9, 6.
dorn adbat (Lg. 18, 10), don adbat
(8C. 28, 8) s. tadbat.
adbrond, odbrann, fodbrond
Knöchel; tcdus Goid.^ 57; Z*. 1067.
— Sg. Dat. o adbrond co hö FB. 38;
Acc. ö hö cd a fodbrond FB. 39;
PI. Acc. na hadbronda Gl. zu tcdos
Crüd. Lor. 65.
adbal, adbol^ adbal gewaltig
gross, ,,vast*'; is adbul i. is athlum
Gl. zu Fei. Jul. 28. — Sg. Nom.
is mor ocus is adbul p. 169, so;
FA. 7; is adbul . . ocus is ingnad
FA. 15; is adbul . . ocus is dirim
FA. 19; is adbul a pian FA. 25;
adbul fisi Oss. III s {die Gl. aislingc
gehört wohl nur zu fisi^ ; Dat. F. co
n-orddain adbail „with vast dignity^'
Hy. 4, 7 (adbil Fr.). — Adv. ind
adbol valde Z*. 608. — Comparat.
aidbliu FA. 7.
adeear SP. I 4; e;?
ad-elu, aeelu, atehiu ich sehe.
Besonders oft im Perf prosthetisches
f {Gr. § 108), vgl f^ccim. In
Formen wie addaci FB. 17, atot-
chiat ScM. 11 ist ein pronominales
Element, an die Partikel do angefügt,
enthalten. — Praes. Sg. 1 atchiu-
sa FB. 44; 45; 47; 49; SC. 39;
45, 16; p. 310, 13; connach acciu
Lg. 18, s; Sg. 2 atchi Lg. 19;
ScMf 9; cß n-aci donec vides Z^.
429; Sg. 3 adchi, atchi Z\ 431;
atchi p. 21, 90; SC. 9; ni conn
acci nech p. 133, 6; PI. 1 atchiam
p. 133, 11; 3 atotchiat dich sehen
ScM. 11 (ad-dot-chiat); itchiat FA.
5 LBr. — Praes. sec. Sg. 2. ma
dattceththae wenn du sie sähest
(da-ad-cetha) p. 144, si ; d co nach
acced damit nicht sähe Lg. 6; 11;
CO n-aiced damit er sähe SC. 33, S4;
PI. 2 ama2 adcethe acsi adspiceretis
Z». 446; 3 dia nos aictls {LBr.),
faictis {LU.) FA. 8. — Praes. der
Gewohnheit Sg. 3 nin acend SC. 45,
15. — B-fut. Sg. 1 conach aiciub-sa
Lg. 18, s Eg.; 3 nl aicfea FA. 10
(ni ^aicfe LBr.). — B-fut. sec. Sg. 3
nach facfed Lg. 19. — Bedupl.
Fut. sec. Sg. 3 b&gais Cnchulaind . .
in-acciged Ailül no Metdb fochi-
chred cloich asa thibaill form
C. drohte, wo er A. oder M. sehen
lourde, würde er einen Stein aus
seiner Schleuder tuich ihnen werfen
LU. p. 64», 39. — Bedupl. S-fut.
adcobraim
346
ad-ftadaim
PI 3 adcichset ScM. 15. — Perf 8g.
{Oft mit prosthetischem f) Sg. 1 nit
acca TE. 5; ^ cia airm i n-dom-
facca wo hast du mich gesehen
ScM. 11; ced ac acco sen weshalb
siehst du her (?) p. 144, 15; 3 co
n-accai da sah er Lg. 12; TE. 12
13 LU,; CC. 5 Lü.] SC. 8; 13
addaci FB. 17 {für ad-dan-cai)
CO n-acca SCSI; FB. 25; 37; 40
85; 87; conn.aca FB. 81; co faca
FB. 39; con facca Lg. 7; con facca
TE. 3 Eg.; con facco p. 144, 12;
conn facco CC. 5 Eg.; imman faco
CC. 7 Eg.] ni faccuid CC, 5 Eg.;
PI 3 CO n-accatär FÄ. 2; FB. 89;
conid n-acatär FB. 74 ; co n-accatar
p. 131, u; Ä^cJf. 15; CC. 3 LU.;
8C. 7; 15; 16; FB. 91; conda accatar
CC. i LU.; CO n-acutar p. 40, 24;
conn faccatar CC. 3; 4 JSgf.; con
facatar p. 140, 19. Nach Änaiogie
von adcondarc, atchonnarc vidi wird
in der spätem Sprache auch gesagt
atchonncatar p. 40, S7; atconcatar
TE. 5 Eg.; SC. 37. — Pass. Praes.
Sg. 3 adchither videtur Z^. 868. —
Praes. sec. Sg. 3 menicc atchithi
Hy. 2, 14 ; atchithe d^ es wurde
van ihm gesehen SC. 23. — Bedupl.
Fut. Sg. 3 atchichither SC. 40
(atcichiter H). — Red. (?) S-fut. 3
dia n-ecastar di wenn von ihr ge-
sehen werden wird p. 132, 9; co
n-ecestar duib a stoir SP. III 3. —
Pass. Praet, Sg. 3 adchess visum
est Z^. 478; PI. 3. atcessa FB. 57;
atchessa Hy. 7 Praef. — Bep.
Praes. {im Sinne des Conjunctivs)
Sg. 1 conid n-accur Lg. 7 (aiciur-sa
Xc, facar Eg.); 3 nin accathar
nicht soll ihn sehen FB. 59 ; dentar
trial mo b^rrtha-sa, ol Dubt/iacft,
con accadar Fiac Hy. 2, Pra^f. —
Inf. Nom. ba tochomracht la hUltu
a n-aicsiu oc coUud a n-hirend
CC. ILU.; Dat. iar n-aicsin (LBr.\
ascin {für acsin LU.\ FA. 20; oc
ascin FB. 15. — Vgl. d^ccim,
fäccim, frescsiu, immacciu.
adcobraim II ich begehre;
volo Z*. 868; von accobor. — Sg. 2
a n-adcobrai TE. 10 Eg. 3 adcobra
Hy. 2, 46.
adeomeed FB. 55, vgl. adcom-
cisset ilb^im friss Wb. \^ Gl. zu
offenderunt in lapidem offensionis
Rom. 9, 32 (Z^. 269).
adcomsa ScM. 15?
ad-daimiiii) attaimiin, ataimim
ich bekenne, erkenne an. —
Ptaes. Sg. 3 nir attaim TE. 7 Eg.;
nf ro ataim TE 8 Eg.; PI. 3 ad-
daimet . . do gail FB. 11 ; atodaimet . .
dasaib {für ad-dot-daimct) sie er-
kennen dich über sicJi an FB. 61;
ataimet profiientur Z^. 432; 868. —
Inf. ni hed dleghar a atmail TE. 9,20.
adde SC. 44, u JS.?
addeeet FA. 5 s. d^eim und
adeln.
ade, aide, t(lLePron.dem. dieser;
hie Z^. 350.
adeillim ichbesuche; vgl. adalL
•— Fut. Sg. 1 adeilliab devertar
Wb. 14» (Z*. 867).
adeir dicit, häufig in der
spätem Sprache, z. B. in Keating^s
History oft amhail adeir an file;
adeirid sin Lg. 9 Eg,, wohl für
adeiri 2. Sg, — Vgl. deirim.
adella in Patratc n-aile Hy. 2, 65
(Gl. i. täraill). Vgl. ataell[a] i. tadall
O'Dav. p. 54.
adeoclio-sai. atgim {8.iiieoch)LU.
p. 67 ^ 12 (adeocho-sa or Cachulaind
inna husci do chongnam frimich bitte
die Gewässer mir zu helfen). — Fut.
PI. 1 adessam Hy. 1, 4; (1. atchimit).
ades SC. 31, 3? a des? vgl. laim-
tech a des SC. 18.
adessam s. adeoclio-sa.
adeitclietliar Gl. zu detest-atur
Ml. 50d.
ad^tclie jP. AbscheulichkeiU
— Dat. scaraim frisin cöl ar a
ad^tchi Gl. zu abommor LHy. fo. 8»
{,,1 separate from the augury for
its abomination^' Goid.- p. 67).
ad-^tig sehr abscheulich,
hässlich. — Sg. Nom. adetig
FB. 37.
ad-fiadaim ich verkünde,
erzähle; vgl. as-fiadaim. — Praes.
PI 3 adfiadat a sc^la SC 24;
FB. 70; Hy. 2, u; adfiadat FB.
7ö; 76; adfeit littri düinn Hy. 2, 58
{für adf^det?) Gl. i. innises; so auch
adgadur
347
ad-riuth
atfet hi scelaib ibid. i quod narrant?
— Praes. sec. 8g, 3 adf^ded Lg. 12;
adf^t SC. 12; 20; 29; Lg. 13; vgl.
atf^t i. TO airim Gl. zu FSl. Hart,
23 {Three Ir. Gloss. p. 130); atfätad
Lg. 12 Eg. — Pass. Praes. 8g. 3
adfiadar profertwr Z*. 471. —
Fui. Sg. 3 adfiastar wird erzählt
werden SC. 28. — adfiadar 8C. 20
und 23 scheint 3. 8g. Perf. Dep.
zu sein.
adgadar p. 327, ss, für adglädnr?
vgl. jedoch p. 141, 6.
ad-iraar 1 ich bitte; convenio
Z*. 428; adgairim firu chöicid
Chonchobair immä rfg p. 326, s
(congairim p. 141, li) ich lade ein;
Sg. 3 adgair he sues O'Don. Suppl.
ad«gaiir 1 ich verbiete {mit aith-,
ath- snusammengesetzt). — Praes.
PI. 2 atgairith opponiHs ei Wb. 9«;
3 adgairet i. urgairet {vgl, mani
airgara nisi vetat Z^. 868) O'Dav.
p. 53. — T'prttet. Sg. 3 adragart
adrogart i. ro urgair {vgl. ar ni
argart nam nan interdixit Wb. 31<»)
O'Dav. p. 53; adobragarti^/tf^rad-dob-
ro-gart) vos fascinavit Z^. 455; 867.
ad-glftdur Dep. ich rede an,
spreche mit Jemandem; appeUo Z*.
438; 867; vgl. accallaim. — Praes.
Sg. 3 adgUdathar Z^. 438; adgla-
dathur p. 141, 20 zu lesen adgladur?
— S'praet. 8g. 3 adgl4dastar . . co
n-Ultaib FB. 5; 18; adgladastar
Hy. 2, ig {Gl. i. ro aicillestar) ;
ataglÄdasUr {für ad -da-) der sie
anredete CC. b LU.\ atn-gladustar
{für ad-dan-) j?. 144, le; ro aicillestar
s. o. — Inf, aeealdam.
adguide FB, 23?
ad-güisiu in ich wünsche SP.
I 1; 2; 3 ind r^ta adgüsi optait 8g.
148» {Z*. 988). — Vgl. assagüsim.
adilcniget s. aidlicnigim.
adln hierher Oss. II 3; adlu ocus
anall LU. p. 127*, lö „hither and
ihiiher."
ad-laechda sehr heldenhaft. —
PI. Nom. tri male adlaechda ÜiBoig
{fem, Farm) Lg. 17, 4.
adlaie j^onging desire after wJ^at
is good*^ O^B» — 8g. Nam. amaZ
as adlaie let FB. 62; vgl. denad
adlaie gach duine, fregrad fuile cech
anam ODav. p. 93 fuil i. pecad.
ad-rolaie a b^olu es öffnete seinen
Rachen FB. 85 (adroilg Eg.\ für
ad-ro-sailc, vgl. oslaiclm.
admalder for rig p, 141, 21 für
ad-midiur ich richte*^ vgl. ibid. 7.
ad-millim ich verderbe, zer-
störe. — 8-praet. PI, 3 rem ad-
milset SC. 28. — Inf admilliud;
Gen. conid taidbsiu aidmillti do
Coinehiüaind la hses sidi sin SC. 49;
«8 admillte eeailse D^ Zerstörer
der Kirchen Gottes FA. 25.
ad-muiniur ich ehre, bewun^
dere. — PI. 1 admooemar Hy.
5, 98 {Gl. bennacbmait no ailmit); 99;
admuinemmair Hy. 3, 1 {Gl. i. tiag-
mait inna maingin); atmuinemar
i. bennachmaid Ö'Don. Suppl. —
Vgl. admuinter i. adamraigther i. ben-
daicher Fei. Oct. 2 {„thou admirest**^
Stokes). — Hierher av^ch atmenath
p. 142, 16? Vgl.m^imm„Iteach*'0'R.
adnaoal, adnocul Begräbniss,
Begraben; sepulcrum Z*. 768. —
Sg. Dat. cona adnocul Hy. 7, 4.
adnaigh s. atnaigim.
adnalgethar Lg, 2 s. ad-agur.
ad-opuir s. Idpraim.
adr&d adoratio, Anbetung; Corm,
p. 1. — Sg. Nom. adrÄd Hy. 5, 101;
Gen. i. adartha idal, Ergänzung
zu temel Hy. 2, 4i {Gl.)\ a ses cu-
machta ocus a Incht adartha und
seine Verehrer, Diener {?) FB. 28;
Dat. 0 adrad idal Gl. zu Hy. 2, 31.
adralm = lat. adoro; lasse n-
adraim-se adorando Ml. 132^. —
Praes. sec. PI. 3 adortais side sie
beteten S. an Hy. 2, 41, Gl. i. sithaige
no adratäs. — Inf. adräd.
ad-rem-ethaid s. at-etha.
ad-rf mim III ichzähle, rechne.
— Praes. Sg. 3 adrimi-som nume-
rat, aestimat Z\ 435; Hy. 2, 11
(„he meditated'')-
ad-riug 1 alligo, vgl. con-riug ligo
Sg. 181b (^. 428). — atom-riug
niurt ich verbinde mich mit einer
Kraft Hy. 7, 1; 3; 7; 17; 26; 62.
ad-rinth lichgreifean, v^Z.ar-riuth
adarior Cr. Prise. 57* {Z*. 428). —
Praet. £(^.iata-rethu8aX U.p. 114*, 19.
adroetach
348
Ägaeh
adroetaeh Ily. 6, ao «. ateoeh.
adroethuigr in n-gein CC. 6 Eg.
sie verlor die Gehurt? vgl. ani doru-
thethaig Adam hi pardus was Adam
im Paradies verlor Tur. GL 17?
adroUat i. innisit FB. 71 (atru-
lat Eg.)
adrubradar TE. 19 Eg. s. atblur.
admllui 8. atmlla.
ad-saldim s. ad-suldim.
adsaiter {Fass.) berid mac CC.
3 H {80 wohl auch in Eg. zu er-
gänzen, atdises in LU. ist corrupt^'^
vgl. Fraet. 8g. 3 ro hasaited ind
ingen iar tain ocus hert mac „the
girl was delivered afterwards, and
bare a 8on'' CCn. 6. — Vgl. asait.
ad-slainnia 3 ich rufe an,
bitte; atsluinniu L aitchim O'Dav.
p. 50. — PI. 1 adsluinnem Hy. 1, i6,
Gl. i. asluindmeit.
adsoir; a bossa FB. 25 (assoirg
ad-suidim resideo, de f endo; vgl.
ar-Buidim. — adsuidet defendunt
Sg. 4i> (-Z*. 867). — Praes. sec.
PI. 3 adsaitis Gl zu residentes
Ml. 26e, 16.
ad-uar FB. 37, sehr kalt.
ad-üathmar sehr furchtbar.
— Sg. Nom. tene . . aduathmar
p. 191, 13 ; PI. Dat. co n-aiiibthinib
adhüathmaraib FA. 30 — Adv. co
aduathmar FA. 20. — Compar.
adüathmairiu FA. 29.
4e Leber, hepar Ir. Gl. 1032;
aitir. öa jecur Z*. 23.
&eMa schön; vgl. öipb, öibind.
— d& n-all n-£bbdaF^. 45; dan-aU
n-aphthi n-intlasse Lü. p. 113^ 43.
ftebind s. 6ibind.
&ed Fctt er; i. tene Corm. Gl.
p. 2. — Sg. Nom. £&d = tene SC. 17;
FB. 68, 11 {Gl. i. tenid).
Ael Kalk. ^ Sg. Nom. CCn. 2;
Dat. mdr gel ard im sodain ama^
bad du sei chombniithiu dognethe
Lü. p. 23», 22.
&el „a fleshfor¥* O'Don. Suppl.;
fuscina, tridena Z*. 30; Acc. in n-ael
ScM. 1.
Aen, ffin s. öen.
4er = lat. aer, Luft. — Sg.
Dat. asind der FB. 86 (aieor Eg!);
Acc. i n-a^r Z*. 625; isin n-4iar
in aera 626; isin n-aer FB. 85
(aieor Eg.); na n-aer n6 i talmnin
ob in die Luft oder in die Erde
TE. 15.
aerehinnig s. alrcUnneeh.
aere ScM. 17 s. ere.
aerer s. airer.
»rfitiud 8. airfitind.
»ridl SC. 33, lo?
Aes, 6e8 M. Alter; Leute {einer
bestimmten Art)', üs, öis aetas Z*.
238. — Sg. Nom. »s na fledi die
Leute des Festes FB. 27; a n-ss
ciiiil ihre Musikanten FB. 13; 55;
ses däna Künstler SC. 48; a ses
comtha seine Genossen FB. 88; les
gräid „men ordained FA. 28; es
öige, ses atrige lere etc. dieKeusehen,
die Bussfertigen FA. 23; 25; i&s
braith die Verräther, des cosnoma
die Streitsüchtigen FA. 27; a tes
cumachta ocus a lacht adartha
FB. 28; Gen. inn tbsa graid FA. 28;
genaiti se^a a Tenmag Trogaigi
SC. 28; Dat. ff ad sbs enig SC. 41;
Acc. a 8B8 sein Alter FB. 30; cen
ses ohne Alter FA. 34; Hy. 1, 45
(aes Fr); in n-ses n-ddna SC. 48;
ses ciüil 34, is; la hses sidi SC. 49:
PI. Nom. a n-sesa dÄna FB. 12;
Dat. iar n-sesaib nodi r{em AUer
FB. 80.
affraig (a«« as-rig?) er erhebt
sich FB. 14; 62; afraig 27 (atfraich
Eg.). — Vgl. atafraig, atraig, ärigim.
9Lftrid\HsiwiederSC. 18, s. aritbisi.
aar i- bo O'Cl.; a buHock-ealf,
Stokes Bem.'^ p. 13; af allaid
cervus Corm. p. 12 cerchaill. —
Sg. Nom. ag mäth 5clf. 7; PL j^ojv».
aige ocus mucca ScM. 6; aige alta
„wüd deer^^ Hy. 7 Praef.; Acc do-
sennat na secht n-aige TBF. p. 138.
ag spätere Form für oe«
&g Kampf. — S^. Nom. m4d do
Lsegaire . . tisad äg SC 29, 9; a &g
a gal a gaisced FB. 30; Gen. reim
n-aga SC. 30, e; trie uaill agu FB.
29 Eg.; Acc. imth^it i n-&g i n-eslind
SC. 37, 17; tria &g p. 131, 32; triat ig
durcA {2en Kampf um dich ibid. 37.
ägaeb kämpf reich; warlike 0*B.
— Sg. Nom. trethan dgach ScM. 15.
agad
349
aicned
afad 8. agred.
i^aid sefäeehte Schreifweise für
adalf.
afalm 1 ich treibe, führe Etwas
aus, »fiele ein Spiele feiere ein
Fest, die Todtenklage, — Praes.
PI. 3 agbait i. aonaigit no subaigit
O'Dav. p. 50. — Conj. Ptaes. PI 3
agat clesamnaig SC. 3 („agant
joculatores" Stokes, Ir, Gl, p. 44
not.). — Pas 8. Praes. sec. 8g. 3 co
ro hagtba a guba TE. S LU. ^
Vgl. imma iig.
d'agb&il SC. 29 für do fagbäil.
aged, aiged Gesicht — Sg,
Nam. a n-aiged ule fri Dia ihrer
aUer Gesicht Gott zugewendet FA.
12; Acc. agid n-airegda FA. 10;
dar aagid SC. 20; 31; conna teilged
a folt fo agid p. 131, 21; 811, »;
ina agid in sein Gesicht «*» ihm
entgegen SC, 48; luld . . na n-agid
er gäu ihnen entgegen FB. 69; na
tecait i n-agaid in rechta atharda
vödche nicht dem väteriichen Gesetze
ztwider gehen p. 170, 9; i n-agid
adversM Z*. 657; Dat. oder Acc.
ar agbaidb forward O'Don. Gram,
p. 288; ar bur n-agaidb FB. 33 Eg,
für euch? PI. Nom. aigthe carat
Gesichter von Freunden ScM, 5;
a n-aigtbe nile FA. 26.
agenm&r, aigenm&r froh,
m tt n * c r (?), wohl von aighean „mirth,
joy, gla&ness''* O'B; vgl. aignecb. —
PI. Nom. agenmiir FB. 45; p,
310, u; Lü, p. 113», 36 {„active"
O'Beime Crowe).
ägur ich fürchte. — Dep.
Praes. Sg. 1 ni agur nech SC. 10;
3 ni agatbar Z». 438. ~ Conj.
8g, 2 ni aigtber ni ne timeas
quicquam SC. 10; maigen na äigder
rindi .,a place wherein thou fearest
not spearpoinis" SP, III 6; nit
ägara fürchte dich nicht SC. 40. ~
S'praet. PI. 3 cona rn aigsetar
guasacht Ml. 35«, 4.
&i, &e eorum: cacb äi jeder von
ihnen, nacb äi keiner von ihnen,
indala n-ai alteruter eorum; Z^.
327, 337. — for cacb n-ü FB, 30;
fri cacb ae FB. 20; ni thairmescad
nacb ai alaile FB, 42; FA. 15;
indala n-äi SC. 5; 8. — Die ver-
blasste Bedeutung wird durch dib
aufgefrischt: cacb se dib FB. 45.
iSih s. au, ich n-erred ind üb
FB. 24?
&ibell 8, Mbell.
&ibind,&ibiiiii8s.6lbind,61biiius.
aie, aicc „a tyvng, a bond*'
O'Don, Suppl.
aiee nein SC. 9; s. aec.
aiee i. bidh doigb coma inunn
ocus fiu {Werth\ ut est s4t for aiee
uinge O'Dav. p. öl. — Hierher for
acci a threbi j>. 327, S6 {Tochm. Em.)?
alce i. trebhaire {„surety^') O'Don.
Suppl.
aiei i. ucht O'Dav. p, 49.
aiehne, O'Beiüy's aithne F.
knowledge, acquaintance, vgl. aUir.
aith-gne, ecne cognitio, recogniiio
Z*. 869 {ebenso später friocimamh
für altir. frithgnam attending,
O'Don. Suppl.) — Sg. Acc. atnaigh
. . aicbne fair conar b^ Ailill sie
erkannte an ^m, dass er nicht A.
sei TE. 12 Eg.; dorat ind ingen
aichni fair Lü. p. 126», 88 ; vgl,
tugais-se aitbnc orm „thou didst
hww w«" Tor. Dhiarm. ed. O'Grady
p. 188.
alehnid bekannt. — Sg. Nom.
comarda n-aichnid FB. 59; is faill
cecb n-aichnid SC. 43 (aithnid H.);
vgl. is aithnid damb-sa ,J know^*
Tor. Dhiarm. p. 122. — for öenfer
na n-aichnid etorro FB. 94 zu lesen
n-anaichnid.
aichnim ich kenne, erkenne.
— Praes. PI. 1 na haichnem den
wir nicht kennen SC. 33, 89. — Dep.
S'praet. Sg. 3 co rom aichnistar
SC. 33, 6.
aieme Art, Geschlecht,
Stamm. — aicme becc Tir. 8; ba
si-sin in tres Isech-aicmi hErand,
i. in gamanrad a hirrus Domnand,
ocus cland Dedad hi Temair Lochra,
ocus clanna Bxidraige i n-Emain
Macha ; la claind Rudraige immorro
ro dibdait in da aicme aili LU.
p. 22», 3.
aicned N. Natur*, natura Z*.
801; „nature, reason, the mind of
nuin'^ O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
aicneta
350
ül
da n-iccad aicned oendrüad SC.
29, 5; Gen ar irnechtaib aicnid
Hy. 7, S8; ar denmni ind aicnid
FB. 88; firmac aicnid verus films
naturae (Gl. zu filius meus es tu)
Z*. 224; Dat. ba tressio toi aicniud
der Wüle war stärker als die Natur
TE. 6 LU.'^ CO n-ainciud lecdu
FA. 18 (CO n-aicniud leomain LBr.)\
Acc. aicned na n-diU ncUuram
rerum p. 169, sö.
aicneta natürlich, echt; delb
aicnete imago naturalis Wb. 15^
{Z^. 792). — Dat. do fln acneta
FB. 9 {Gl. i. sainemail); aicnetai 59
(aiccentai Eg.).
aiesiu, aiesin Inf. zu ad-elu
ich seht.
aidber, Acc. fri cct-aidber FA.
15 LBr. (fri cet-glifit LU.); vgl.
aithbior hlame O'R. go m-badh
' cöra aithbliior na hainbheirte sin
do bfaeith air Uin m& uirthe-si
Keat I p. 164.
aidMi ScM. 21, u zu adbul?
aidclie^ oidche (aidqe, oidqe)
F. Nacht; Z^. 247..— Nom. cach
fer dib a aidchi do fairinacathrach
FB. 80; Gen. leth na haidche Lg.
17, 60; medon aidche FB. 84; co
dered na haidche FB. 81; 85; a
chomrama öenaidche 89; snechto n-
öenoidchi TE. 4 Eg. ; büi . . oc fri-
thaire na aidche FB. 84; aidchi TE.
12 LU.; auch do leiss aidche hi
linnib? Hy. 2, 27; Dat. ind aidchi
sin in dieser Nacht Lg. 10; 13;
SC. 27; FB. 57; 63; 69; 79; 91;
ind aigchi sin FB. 72; luid . . dond
faire in ch^taidche FB. 81; inn
aidchi sin FB. 31; Lg. 12; in oidchi
sin TE. 12; oidqi 18 Eg.; isind
aidchi sin FB. 89; i c^taidche
Hy. 2, 64. Dieser adverhielle Dativ
liegt wohl auch in aidchi samna
SÖ. 11, 9 vor. Acc. ro bad astrach
aidchi is lä SC. 29, 12 ; cech n-aidchi
Hy. 2, so; SC. 47; cach n- aidchi
p. 130, 24; FB. 80; cach n-aidche
FB. 56; FA. 26; ar gach n-aidhqi
TE. 7 Eg. ; cech oen aidchi Lg. 16 ;
ScM. 16; fri aidchi Hy. 2, Ö6; co
haidchi CC. 2 (^haidqi Eg.); imman
aidchi p. 311, 28; PI. Gen. co cend
tri U ocus teöra n-aidche FB. 58;
udi tri 14 ocus tri n-aidche FB. 10;
55; Acc. tri laa ocus tri aidche
ScM. 4; YII n-aidche no ceathra
haidchi p. 311, 27.
aidde s. alte.
aide, ede Fron, detn, hicZ^. 350;
auch als Particula augens dem
Adverb and angehängt: and -aide,
andaide da.
aide s. aite.
aided Tod. — Sg.Notn. aided mao
n-Uisnig Lg. 19; Acc. aidid FB. 20;
fri bäs ocus fri haigedh TE. 8 Eg.
aideleneeh, aidlieneeli be-
dürftig, der Bedürftige. —
PI. Dat. do aidilcnechaib D^ p. 40,43;
41, 16; Acc. aidlicnechu in comded
FA. 25 (aidilgnechu LBr.)
aidileniirim ich bedarf — PI. 3
ni adilcniget . . oni aile acht . . FA,
5 LBr. — Dep. PI. 3 ni aidlicnigetar
anmae adjunctione nomims non
egent Z\ 440. — Vgl. adlaic.
aigr F. Eis; cristaüus Z*. 49. —
Sg. Gen. luchair ega ScM. 15;
cride n-ega ibid.
aige Glied, Stück7 „a Joint
ofmeat** O'Don. Suppl. — cecÄ n-alt
ocus cech n-aige se FB. 37 Eg.
aig^e ,,race^'; a aighe i. a graifne
ech Corm. Tr. p. 115 map/»; Sg.
Gen. iar nith aigi FB. 51 ; p. 310, 20.
fri hal^edli s. aided.
Äigeda, aigridaeht j?. öigre, 6igre-
daehit.
aigide ctstp, von aig. — JLcc. JF.
in gäithn-üair n-aigidi L U.p.ll^^ 20.
aigrnech FB. bO munter'i vgl.
agenmar.
aigred N. Eis. — Sg. Gen. fial
öigrid FA. 14 LBr.; Dat. fial
d'aigriud FA. 14 iCT.
aigrreta, oigrreta {LBr.) eisig.
— Sg. Nom. (talam) aigreta FA. 3ü:
PI. Nom. cochaiU gerra aigreta
(fem. Form) FA. 26 (oigretta LBr.)
aigthide fürchterlich. — Adv.
co äigthide FA. 20 (co haigthigi
LBr.)
&il angenehm, is Mi püacet. —
nirb ail do Dia p. 40, 32; uirb äil
don rig FB. 73; mäd äil dait-aia
r^;. 10; 12; SC. 43; ni br^c
«u
351
aille
ül ddn FB. 61; 92; 68, se; is all
dona nmäib ind eoin ucut üat-siu
8C, 5; is att ail-siu dam-sa ocus
bid at ail du bist mir angenehm
und du wirst angenehm sein . . SC.
43; nir bo ail leiss SC. 32; is äü
lin CO rop si ceta the FB. 62.
ail i. abair no dliged no guide
O^Dav. p. 47; hierher ni iadat iu-
baili for ätechtu ail SC. 25? vgl
for a thecbtu thoich ibid.
ftll Schimpf. — 8g, Dat. ar
äil ,/or disgrace"" Corm, p. 4 ailges ;
Acc. dorat . . ail forsin cöiced uile
ScM. 14. — Hierher menip 4il mo
sechna ar ^c Ose. II 6?
naeham ail naeliaiii imdergr
FB. 35, vgl. ail i. imdergad {tadeln^
Vorwürfe machen O'Dav. p. 49.
ail Fels, Stein. — Sg. Nom.
ail chloche Lg. 19; Gl. zu cisal
Hy. 2, 37; Gen. cobsaidecbt ailecb
Hy. 1, 26; Dat. blog dind aiUg
fragmentum de saxo Z^. 260; Acc.
ri ail Oss. III 9 U- ri cloich).
aildem Superl. zu älind.
aildin Compar. zu älind.
alldiu SC. 17, 5?
alle (selten ale, ele\ N. aill alius,
der andere. — Sg. Kom. in fiallacb
alle p. 39, 20; slög aile FA. 23;
27; 28; sochaide eil FA. 28 LBr.;
ni aU TE. 2 Eg; in letb aile
ScM. 5; drem . . aile FA. 25; 29;
nin accathar nech aile niemand
anderes soll ihn sehen FB. 59;
necb all TE. 2 Eg. — N. alleth
n-aill FB. 12. — Gen. neicb aile
ScM. 3, 8; FJB. 91; Dat. do nach
ailiu SC. 6; do nach aiU FB. 75;
d6 nach aile l^'B. 11; do neoch
aili FB. 74; innäch baUu aili FB. 56;
inn inud aile j>. 132, is; ocon chen-
dail aile FB. 86; SC. 10: inn üair
aile FA. 24; 28 {oder Acc.?); Acc.
in Patraic n-aile.ITy. 2, 66; FÄ 47;
ar fer n-aile TE. 13 Eg. ; im nÄch
n-aUe FB. 61; l^d n-aiU 50. 18;
F. gaibid cloich n-aile SC 7. —
-ATow. /«r den Acc: töcht aile
j9. 41, 11; in t-süil aile ScM. 11;
fri lucht aile FA. 9; inad aile
FB. 92; nf aile FA. 5. — N. gai
ii-aill 5^cilf. 13; leth n-aiU SC 13;
in fecht n-aill FA. 5; in fecht
n-aile Hy. 5, es; FB. 88; i tir
n-aile Xa. 10; ni fogbat . . a n-aill
acht . . oC. 5, t'gl. is doihu indala
n-äi oldaas a n-aill verisimilius
unum quam aiterum Wb. 4^ {Z*.
359). — PI. Nom. ind fir aili FB.
75; 78; aile 88; formtha aili FB. 62;
secht mile aile FA. 13; 32; i4cc.
na firu aile FB. 87; frisna srotha
aile FA. 18.
&ilg:eii sanft, „kinäly*'. — Sg.
Nom. FA. 1. — Davon älgenaigim
mitigo.
ailges unverschämtes Ver-
langen, Wunsch nach uner-
laubten Dingen; i. geis-ghuide
(„a derogatory request'% is ar 4il
din nama doberar in ghuide sin
ocus ni ar molad Corm. p. 4; ailgeis
O'Don. Suppl. — Acc. ro gaid
ailgais Hy. 5, 49 (i. aitge); frit alges
. . ocus frit accobar TE. 1 1 Eg. ;
ro lai-si trä fo deoid algis fair-sium
CO tudchad for aithed lei LU. p,
39», 30.
ailglneeiit müigatio Ir. Gl. 917.
ailigim III muto^ von aile. —
Praes. Sg. 3 ailigid mutat Z». 437.
Ailiin, 41im 111 ich bitte. —
Praes. Sg. 1 non- ailiu quem pre-
cor 2^. 435; PI. 1 ailme Hy.
1, 9; aihnit Gl. zu admunemar
Hy. 5, 98 — Imperat. PI. 2 alid
in fer FB. 33. — Fut. Sg. 3 rel.
ailfes FB. 33 V
ailithre F. peregrinatio Z*. 782.
ailithreeh M.Pilger; oilithrech
Romipeta Ir. Gl. 311. — PI. Nom.
aiUtrig FA. 12.
aill i. aonfecht O'Dav. p. 48;
aill (i. fecht) . . aill theils . . theüs,
bcdd . . bald Fei. Prol. 23, zu aile
alius.
aill i. uassal O'Dav. p. 49, vgl. all.
aill &rd F] a high cliff Ü'Don.
Gr. p. 117.
aill amait ein Ausruf des
Schreckens FB. 25: 34 (cid amai
Eg.); 61. — Vgl. alla und amae
ale „ala^ indeed** Mann, and Cust.
III p. 448, 16.
aill i. oluinti O'Dav. p. 47.
aUle, ailli, aiilia s. &laind.
ulle
352
aiTchend
aille s. ailde.
alUe F. Loh, Preise vgl. aill
i. molad O'Dav. p. 50. — 8g. Äcc,
tre ailli per precationetn ^. 652;
canaid aille ,^e singn praüe" Fei.
Äpr, 26 {Gl. i. laudem i. molad LBr.)
ailme 8. &iliiii«
ailt i. ein O'Dav. p. 49.
ailt F. „house'' O'B.; vgl. alt.
alltire M. Zimmermann;
i. saor denma tighi O'Dav. p. 54 alt.
ain. aingre s. angim.
ainothine 8. anbthine.
aineeas i. ingnathach O'Dav.
p. 64 ceas i. gnathach.
aincittd 8. aiened.
ainech Gesicht, 8. eneeh. —
clär-ainoch tafelgesichtig Hy. 6, 42
{vgl. die Glosse dazu Goid.^ p. 144 :
natus cum tabulata facie i. sine
oculis et naribus), clär-enech p.
43, 21 ; cöem- ainech mit schönem
Gesicht versehen Lg. 3; 5, 2.
aingreess N. Noth, Unglück?
vgl. ceas i. gnathach, aineeas i. in-
gnathach O'Dav. p. 64 und aingcis
F. malice, cwrse, fretting O'B. —
Sg. Nom. bid aingcess la Ultu in
dal 80 do gleöd FB. 16; ba aing-
cess laiss in däl FB. 58; Acc. ro
legai ocns ro lobai ri aingces cech
galair ocus cach threblaiti LU. p.
116^, 21 ; ro hicc cech n-galar ocus
cech n-Änces böi isin tfr „every
disea^e and every anguish" Three
Mir. Hom, p. 74; PI. Nom, mör-
aingcessa do thabairt form Lü.
p. 131i>, 17.
aingrel s. ang-el.
ainm N. Name; nomen Z^, 268.
— 8g. Nom. a ainm n-adamra
Hy. 3, 2; ainm n-Aeda 8P, V le;
inmain n-ainm 8P, V 7; Ailbe
ainm in chon 8cM. 1; 19; 8C, 17;
FA. 16; p, 311, 25; Mac Dathö a
ainm 8cM. 1; Hy. 2, 3; p. 17, 26;
27; 28; Lg. 5; CG. 5; 6; p. 144, 26;
Mider . . mo ainm-siu TE, 13 Eg.;
SC. 13; Dalän a ainmm in drdadh
TE. 18; bid he t'ainm blas for in
maigh TE. 16; cia th'ainm-siu wie
heissest du TE. 13 LU.; dianad
ainm Capua j?. 19, 32; dobreth ainm
di p. 131, s; tuccad fair inn ainm
p. 17, 24; TE. 20; ro lenastar in
t-ainm Gl. zu Hy. 2, e; Gen. taithmet
anma Ignati Hy. 1, is; Dat. scribtar
a anmuimm oghaimm es soU mit
seinem Nam^n ein Ogam geschrieben
werden {?) TE. 8 Eg,; is na ainm
sasaim-sea bochtu es ist in aemem
Namen dass ich die Armen sättige
p. 40, 17; Acc. füair th'athair in
t-ainm sin 8cM. 12; PI. Nom,
ceithir anmand p. 17, S4; 25; Dat.
cusna les-anmannaib 8cM. 12. —
Compos. les-ainm Spott-, ^fntz-name,
„nickname*' ScM. 12.
ainmine s. anmine.
ainmnigrini III ich nenne. —
Pass. Praes. 8g.3 conid de ainmnig-
ther üaig BüanaFB. 70 ; on ainmnig-
ther FB. 75; ro hainmnigt^ do
Cuchuluinn CG. Q Eg. — Praet.
ar a glaini ro ainmnigid di-si sin
8G. 17.
aipehe schön? vgl. öiph. — Du.
Nom. da n-all n-aill n-aipche
FB. 45 Eg.
airbe Gehäge, Zaun? ^/ence''
Mann, and Cust. I p. CCCIV.
Vgl. fuithairbe. — Sg. Nom. ni bid
clad na hairbi na caissle im thir
CG. 2 LU; acht rob do lias no
airbe adriastar a laogh O'Dav.
p. 53 adriastar, vgl. Beitr. Vn 65;
Dat. CO m-böi i n-airbi ro ir 80, 31;
PI. Gen. fri Löegairi leo airbi
FB. 68, 23?
air-blur, airbiur biuth (e. G^n.)
utor, fruor, dego Z^. 918; oirberim
bith Gl. zu domelim eäo Corm.
p. 18 edam. — PI. 3 is intib air-
birit CO anbsaid . . i n-dindgnaib
,yit is in ihese they haunf' FA. 14.
— Inf. a airbert bith cech lathi
„AM use of every day'^ SMart. 42.
Loch I>& alrbreeh p. 131, 15;
vgl. airbre carriage O^R?
aurehar n-airc Oss. I 3, Gen,
von arg? „a sudden cast^* O'Curry.
airceeh j>. 310, 6 ? „ingenioug'' O'n.
aireellad i. tiumsaghadh no tionöl
CDon. Suppl.
oeea airchell FA. 17 LBr., oc
ä thimchell LU, vgl tairchellaim.
airchellad raptus Z*. 868.
airchend bestimmt, sicher;
airchetal
353
airec
aircenn, oircenn i. fircindte O'Don.
Suppi.; ar is alrchenn m-bes salt
nam est induhium esse saltum Carlsr.
Bed. 3b {2P, 304). — Nom. olais
airchenn teicht do ^caib denn es
ist sicher Gelten in den Tod Cod,
Boem.; Dat. do nach airchenn bas
baile Hy. 6, 6.
airehetal ein allgemeiner Name
für jede poetische Composition'Cor^n.
p, 3 anair.
airehinli prineipium Z*. 8G8.
airehinneeh M. princeps Z*. 868;
archidiaconus Ir. (?i. 449; „a vicary
an Erenach, or laysuperintendent of
church lands" O'Von. Sxippl. — PI.
Nom. airchinnig„wa*Mw/er»"JF'l(4.25;
serchinnig 29 (airchindig LBr.).
airehis expostulation, complaint
O'B.
1. airehisseeht TTeAA; la^en^ he-
11 a gen. — ra büi Cuchulaind ac
ecüni ocas ac airchisecht ^,and C.
was complainmg and hemoaning'^
On the Matm. and Cust. III p. 442,
454. — Vgl. arceissi.
2. airehisseeht ^a/ta^ indulgehiia
Z\ 868. — S^. Nom. airchisecht na
lobar tmag Gl. zu Hy. 5, 9; Dat. hond
erchissecht propitiatione Z*. 805.
airehisgim, archessim III ich
schone, habe Erbarmen. —
Fraes, Sg. 3 airchissi, HiceBBiparcit,
indulget Z\ 437, 868. — Conj. Sg, 3
airchissa, arcessea j^arcat Z^. 868;
ar-don-roigse (/iör-ro-chise) „may
he spare us*' Hy. 1, 31, GL i. ar-
ro-airchise.
aird Punkt, Endpunkt; „a
point and limiV* O'Don. Suppl. —
Sg. Nom, cip6 aird do airdib in
domain FB. 80; Gen. airde, arda
O'Don. Suppl.; Dat. do cach aird
FÄ. 6 LU.; 33 (di LBr.); di cech
aird FA. 28 LBr.,, PI Dat.. do
airdib in domain FB. 80. — Compos.
hi cethar-aird Ulad SC. 40.
6s aird öffentlich SC. 2; os
ärd aloud,puNiclyO'Don. Gr.p.2GS.
alrdbe interfecfio, Inf. zu aird-
benim. — Dat. iar n-ardbiu inna
banflatha sin Ml. 14».
airdbenim (ar-di- benim) I ich
tödte. — Praes. Sg. 3 ni airdben
nee interimit Sg. 30» (Z». 882). —
Pass. Praes. Sg. 3 airdbenar is cut
O'Don. Suppl.
airde, arde N. Zeichen; airde
aide Signum pacis Z^. 21, 229. — Sg.
Äcc. cen airde n-üabair Hy. 2, 67.
airde Höhe s. arde.
airden „sign, symptom** O'R. —
PL Nom. airdhenu sercci TE 6 Eg.,
vgl. ro bhädar airgheanna bdis . . ag
teacht ar Dhiarmuid Torr. Dhiarm.
p. 184.
airdig Becher; erdig cyathus
O'Don. Suppl. — Sg. Äcc. co tor-
chair isin u-airdig n-öir p. 131, 5.
airdire, airdaire, erdirc, irdire
berühmt; conspicuus Z*. 868; i.
clothach i. airdirc Gl, zu cloth
Hy. 5, 19; i. airdirc Gl. zu clothach
ibid. 101. — Sg. Nom. airdirc Hy. 3,2;
ScM. 22, s; irdairc 21, 2s; scel
n-airdairc Lg. 5, 24; Dat. do Chöem-
gen chaith airdirc Gl. zu Hy. 5, 19;
PI. Nom. erdarcai honore conspicui
Z\ 5. — Compar. airdercu FB. 22.
airdireas M. claritudo Z*. 788.
— Sg, Nom. airdercua FB. 79 Eg.;
Dat. ar airdarcus TE. 3 LU.; ir-
darcus FB. 19; 61.
air-dligrim I ich verdiene. —
Praes. Sg. 3 nad airdlig SP. V 7.
airdmes M. ,,€stimaiio7i, arhi-
tration^* O'Don. Supjü. — Gen.
bdaid n-airdminsa s. bi'iaid.
aire F. Beachtung; attentio
Wb. 12^ {Z^.4to2).^Dat. menestarda
dia airi SC. 44, 9(V); -4cc. fäilte
ni thaet imm aire Lg. 17, 47. —
Vgl. fairo.
aire, airae Schläfe Corm. j). 3.
— Gen. toll arach cavitatetn tem-
poris Z^. 260; Du. Äcc. im du da
aro Z*. 949 (SG.).
aire, are, elre M. primas Z^. 259,
der gemeinsame Name für die Edlen
nächst dem' Könige {vgl. den Crith
Gablach, Mann, and Cust. III
p. 467 ff.); i. ainm coitchenn do
gach grädh flatha i tuaith (/Don.
Suppl. — Sg. Äcc. eter rlg . . ocus
airig FB. 12; PI. Nom. airig prin-
cipes Z^. 261; ScM. 21, 41.
alrep inveniio, Inf. zu air-ecar
invenitur Z^, 471. — Sg. Dat. re
23
airec
354
airical
D-airec ^ta ocus cd ante inventionem
7i et (o Z*. 1010.
2. airee M. Treffen, Aufzuar-
ten, Entgegennehmen? wohl mit
L identisch. Vgl. tairec to attend
upon; to supply O'Don. Suppl. —
l)at bäi . . oc airiuc don t-Slüag
sie wartete der Gesellschaß auf
Lg. 1; do airiuc thuile doib um
ihr Begehren entgegen zu nehmen
ScM. 2? do airec mewman p. 130, 26,
vgl. conadh hc airec meanman fo-
riiair O'Don. h c.
alreehas M. {hoher) Bang,
Principat; prineipatus Z^. 787. —
Sg. Nom. airechas FB. 79 ; airiclias
]f'A.. 29 (airechua LBr.); dö glör
ocus t'airechas Gl. zu Hy. 2, 49;
erecfaas Gl. zu Hy. 4, 7 {s. adbul); Gen.
tilach airechais SC. 21 ; Bat. ardri
ar airechuB FB. 33; ar airechas
FB. 93.
aireeht {LU.), oireeht (LBr.)
M. Versammlung\ airect curia
Vindob. 58» (Z*. XLII). — Sg. Gen.
dMnsaigid in airechta TE. 15; Dat.
iiia n-airiucht FA. 4 (oireeht LBr.) ;
ina haireocht 6; PI. Nom. airechta
FA. 4 (oirechta LBr.); 6 (na hoi-
rechtu LBr.); 14; Gen. innisin inna
n-airecht sin FA. 6 (oireeht LBr.);
Dat. i n-airechtaib FA. 31 (oirech-
taib LBr.); etei' na hairichtaib
FA. 6; Acc. itir na hoirechtu sin
FA. 6; Du. Dat. ina n-dib n-airech-
taib dermdraib FA. 4 (a n-dib
oirechtaib LBr.); Acc. eter cach da
prim-airecht FA. 13 (oireeht LBr.).
aireehtuB M. Zusammen-
treffen, Anstossen. — Acc. eitig
fri hairechtus aithe aenbroit na
haroiti sin FB. 37 Eg.
airegde vornehm, edel, wich-
tig, stattlich; x)yaestafis Z^. 276.
— Sg. Nom. rann airegde inna anme
pars principalis animae Z*. 213;
ciar bo m6r ocus cfar bo airegda
FB. 82; ri . . aireagdai TE. 1 Eg.;
PI. Nom. tri eöin aregda FA. 7
(oiregdu LBr., fem. Fortn); Voc. F.
a läichessa . . airegda Ulad FB. 29. —
Comparat. ciasu airegdu in fer
quamris superior vir sit {mulier e)
ZK 276; 712.
airer i.eineachlann O* Don. Suppl.
— tüalaing airer crfchi d'imditen
p. 328, 3.
airer, aerer i. lenmuin {attach-
ment) no sasadh {Befriedigung) ut
est airer sula serc O'Dav. p. 55. —
Sg. Nom. serer cech matbiusa FA^
{„delighP*); PI Acc. airera flatha
nime FA. 33 [y^pleasures^^.
airerda pleasant Ö'B. — Sg.
Nom. flaith . . eererda FA. 35 („d€-
lightful'').
alret, eret Zeitraum, Zeit;
ciaeret m-beteocm*ingraimmaiin-se
wie lange werden sie mi^ verfolgen
Ml. 33*, 9. — Sg. Nom. iss ed eret
no bitis . . oc ferthain öenaig SC. 1;
Dat. inn airet sin zu dieser Zeit
{für ind airet sin) FA. 33 (in airet
sin LBr.); inn eret SG. 1.
alrfen i. taisbon to show, eachibit,
produce O'Don. Suppi.
airfltid M. Spieler; vgl.eArüAig
amusers O^Don. Suppl. — PI. Acc.
na hairfiti Lg. 17.
airfltiud M. Spielen, Amü-
sieren; Inf. zu arbeitim. — Sg.
Nom. sfthchaire ocub airfitiud Lg. 8;
Gen. sfes cidil ocus airfite FB. 13:
Dat. oc airfitiud ban n-Ulad FB. 42;
FA. 6 (oirfited LBr.): c^n co beth
d'airfiteod do neoch FA. 7 (d'oirfited
LBr); *8 ciüiL.ic 8erfitiud5(7.34,i5;
PI. Dat. bdi mär . . isind rigthig sin . .
do airfitib ada«raib p. 310, 6.
airg*sia Lg. 12 zu ^rgim?
airg^e F. He er de; armentum Jr.
Gl 754. — Sg. Gen. na hairge
p. 40, 11; 83 {Öl. zu na togortaV.
Dat. don airge j>. 40, 24: dond arge
Gl. zu Hy.6,23; Acc. in Äirge|).40, 19.
airgech Hy. 5, 11 „a herdswoman''
Stokes Goid.*p. 141, aber „a dairy-
tcofnan^* Three Mir. Hom. p. 131,
wo für airge die Bedeutung ,.dairy''
angesetzt wird. Vgl. jedoch airghe
a place for Stimmer grazing in
the mountains, O'R.
airget, airgdide s. arget^
argdlde.
d'airi Hy. 2, ei s. faire.
airi des SC. 33, 9 s. eire, ere.
airical Gemach; aireccal a pri-
vate apartment 0*Don. Gramm.
airigid
355
aimocht
p. 242, vgl O'Don. Suppl — 8g,
Dat. at4 i n-airicul fo leith SC. 16 ;
Äcc. dobreth..i8m n-airicul FB, 54;
luid . . ina airicul FB, 58. — Vgl.
airiuclän.
airigid F. Gl. zu anaQxn äeli-
hatio Anbruch Rom. 10, 16 {Z^. 249).
— Xotn. ba si airighidh Ban-Ülad
9 mnai ind är las n-denta ind
fled i. secht n-daim . . p. 311, 28.
airigim III ich bemerke, nehme
wahr i„the Irish frequently r ender
ü in English by fyfeel", so that a
man is heard to eay „I feit him
Coming towarda me"; „Do you feel
him yet etc.'' O'Grady, Torr. Dh.
p. 132). — S-praet. PI. 3 ni ro
airigset na mnä chucu sie bemerkten
die Frauen nicht auf sich {zu
kommen) SC. 39. — Dep. Praes.
Sg. 1 ni con airigur-sa na imned
7U>h sentio ullam tribtdationem
Z^, 740. — S-praet. Sg. 1 r-airig-
siur animadverti Z^. 742 ; PI. 3 arig-
sitar . . anl sin SC. 9.
air-im-berim I ich versuche ^
überlege. — Pass. Fut. Sg. 3 cid
airmertar lib Goid.^ p. 87. — Inf.
oc airimimirt techta thairis FA. ^
ijies airimirt; ic a airmirt LBr.)
air-inech M. Front, Front-
stück. — Sg. Gen. i n-airdi cacha
halrinig FB. 2; p. 309, 33; Dat.
forsind airiniuch na imdai SC. 10;
FB. 55; i n-airinuch ind rigthige
FB. 2; 12; p. 309, 35 (airenuch);
i n-airinuch na buidni sin ,^at the
head of thcU party" Mann, and
Cust. III^ m; PI. Nom, airinich
cr^duma, airinig airgdidi FB. 55
(airenech Eg.).
airisem stehenbleiben, Buhe;
vgl, sessom, tairisBem, assissiur. —
I>at oder Acc. for anad ocus for
airiseom FA. 31 ; Acc. ar nä l^ictis
airlsiom döLU. p. 39^, le {Aid. Ech.).
ftlriacl&n kleines Ua u Sy Demin.
von airicul {Stokes). — Sg. Nom.
m'airiuclÄn SP. III 1.
»iritlie 1. deimin no foUus O'Dav.
p. 49. — Sg. Nom. in fairend ön
äirithe p. 170, u?
Airle F. Bath; vgl. comarle;
far n-arle i. for comarli Lü. 19<^, 86.
— Sg. Nom. tathut airle lim-sa
ris ScM. 3, 15; issi ar dag-airle
{lies ar n-dag-, vgl. Fr. Gl. 884)
dies ist unser guter Bath Wb. 29^, 17.
airlech „a skirmish*' 0"B. —
Sg. Gen. glicci ind airlig FB, 46;
suanemutn a n-airlig ar a m-braigti
LÜ. p. 94, 2» („the ropes of their
slaughter on tlieir necks** Stokes,
Bem.^ p. 67.)
CO ro aii:)estar Gl. zu conid
n-arlaid Hy. 5, 20.
airlim consulo. — Praes. sec,
Sg. 1 can -airlin-se constilerem
Ml. 54c; Pass, Praes. Conj. PI, 3
airliter cumni SC. 25.
oeca n- airlegend beim Lesen
derselben p. 19, 37; vgl. ro bd
oc Icgund fui in legendo Z^. 487.
cain lürlice SC. 26, vgl. cain
airlicte . ,ythe law of restoration''
O'Don. Suppl. airlim.
airlieim III ich leihe. — Pass.
Praes. Sg. 3 crenar odhar airlicthar
(,yis bought, is pledged, is let on
hvre'' Stokes, Bem,^ p. 84) O'Dav,
p. 108 odhar.
airm Ort, i. baile no inad O'Dav,
Gl. p. 54.. — Sg. Nom. cia airm
i n-dom facca wo hast du mich
gesehen ScM. 11; ci-si airm hi ta
sido wo ist dieser SC. 13 ; 31 ; airm
irro trebsat 25; cairm wo Hy. 5, 24;
Acc. acht CO ffasur in n*airm atd
wenn ich nur wüMte, too er ist SC. 16;
CO rancatar co airm i m-böi Fand
bis sie dahin gelangten, wo F.
war SC. 14; 28; 29; 33; FB. 67;
Hy. 5, 70.
&irmim III ich zähle; numero
Z^, 435; von &ram Zafü. — Praes,
Sg. 1 ni airmiu Hy. 5, 41 (airmo
Ft.). — Imperat, Sg. 2 airim-sea
iat zähle sie p. 41, 13. — Praet,
Sg. i ni ro airmius Gl, zu ni ru
(a)irmiu Hy. 5, 41; 3 ro airim
p. 41, 13. — Pass. Praes. Sq. 3
ni armither FA. 18. — Praet. äg. 3
ro hairmed p. 42, 36.
aimeclit i. fagail no frith ut est
„i n-airnecht co näibhe corpan saor
Stefaine {Fei. Aug. 3) O'Dav. p, 50.
AUein die Handschriften des Feiire
haben airecht, aimecht scheifvt erst
23*
aimigim
356
aithech
später nack Analogie des Perf, Act.
afnic, airnic gebildet zu sein\ ni
con airnecht and Hy. 5, 86. — airecht
Perf. Pass. von airec finden. —
aimigim ich bitte, bete. —
Praes. sec, Sg. 3 arniged Hy, 2, 26
{Gl. i. dognith emaigtheV
airnigrthe &• ernalgrthe«
alrriu-^^5.22?/"ärairdiu, Compar.
von drd?
airsc^le N. {berühmte) Erzäh-
lung; vgl. ur-sg^ul „a fable, novel,
romance**' O'R. — Sg. Nom. airscela
ScM. 15; PI. Dat. ar th'airsc^laib
TE. 5.
airsl^be Hy. 5, n (eirlöbe Fr.\
hängt mit sliab Berg zusammen;
,yOn a mountain-side** Stokes.
airthend FB. GS Hafer'i
airther Osten. — Sg. Gen. naim
airthir in domain die Heiligen des
Ostens der WeltFA.^ (oirthir LBr.)\
Dat. i n-airthiur thiri na naem im
ösüichen Theüe des Landes der
Heiligen FA. 4 (oirthiir LBr.)\
i n-airthiur in broga CO. 4 ; a n-air-
thatr a thige p. 20, so, vgh ibid. si;
Acc. arindi atreba airther weil er den
Osten bewohnt, Gl. zu eous Z*. 275.
hals i. broga O'Dav. p. 96;
PI. Nom. asai Corm.p. 20 fual; ban-
assa women's shoes O'Don. Suppl.
als Bücken. — Acc. mätan mag-
lorci möri fria ais FB. 37; aslang
Andle dar ardd-ais Lg. 17, 8: corra
gaiba chend dar aiss ScM. 20;
ro fouch tar a ais orrtha „he
looked back upon tJiem'* Torr.
Dhiarm. p. 74.
als „consent, free wUl^ O'Don.
Suppl. — Gen. aisc O'Don.l. c.\ Dat.
ar äis no ar 6cin TE. 19 Eg.; ar
ais n6 ar ^gean .,by fair meatis
or fouV Torr. Dhiarm. j). 138.
als FB. 17?
aislinge Vision, Erschei-
nung; Corm. Transl. p. 13. —
Sg. Nom. aislinge Gl. zu adbul
fisi Oss. III s; Acc. atconnare . .
aislingi SC. 12.
aisneisim ich spreche, sage,
beschreibe. — Praes. Conj. Sg. 2
ni aisneisea co glörach SG. 26
(aisnesi H.). — Inf. Nom. aisneis . . in
comded FA, 9 (a aisnes LBr.)\
Acc. ni chumaic . . nech . . aisnes na
n-oirecht sin FA. QLBr. (innisinLL'.V
ait „pleasanf' O'R.; s. brfg.
&it Ort. — Sg. Nom. äitim-biat
FA. 34; ait taige „ihe site of a
hause'' Ir. GL 191.
aitehid s. ateoeh.
aite M. Pflegevater, Er-
zieher. — Sg. Nom. aite Isu Gl.
zu Joseph Hy. 1, ii: CC. 7 LÜ.
(aide p. 141, ss) ; a halte na ingene
Lg, 7; a haiti-si Lg. 6; ba haiti
dö Fergus SC. 3; ba' haidi do
Amorgini p, 142, i7; Gen. oc ur-
gartigud a aiti SC. 24; do thig
m*aiti-sea FB. 66; Acc. eter aite
is chomalta SC. 29, s.
aite i. aicde aedificium O'Don.
Suppl.; i. cumdach O'Dav. p. 55.
— Sg. Nom. aidde ocu8 aittreb
F^. 30; PI. Acc. tar aitüu FB. 47.
aitge s. itge.
Äith scharf; „keen" Corm.
Transl. p. 8 aithech; aith i. ger
ut est aith amhail aJtain CBar.
p. 53; (aith i. luath und. 52). —
Sg. Nom. tene . . äith p. 141, u
(tene aith „sharp firef'*' Corm. Transl.
p. 12 aithinne); aith im og begierig
nach dem Ei Oss. I 12; Dat. co
n-altain aith FB. 46; PI. Nom.
clocha . . aithe p. 190, 27.
aith -briste gebrochen, auf-
gerieben. — Nom. am scith aith-
bristi FB. 82; aithbriste trog 87.
aithches Frau eines aithech
Corm. p. 4.
aith-dlbergraeh s. dfbergach. —
PI. Nom. aithdibergaig ocos fir
legind pridchait eri8 2''ii.27(„iPÄi7o»
reavers** Stokes).
&ithe F. Schärfe. — Gen. aithe
aenbroit FB. 37 Eg.
aithech, atheeh M. Mann aus
einer der unteren der besitzenden
Classen, nach dem Crith Gablach
{Mann, and Cust. III p. 469) einer
Unterabtheilung der bo-aire; .,cfcaw-
pion*' in den romantischen Erzäh-
lungen, dann „vctssal", y/armer'\
mit der NebenvorsteUung des Bau-
eriscJien und UngeschlaMen. Daher
FB. 39 der Unhold so genannt
aithech
357
aittreb
werden konnie, hei dessen Besehrei'
bung man an Iwein 425 ff, erinnert
wirdi aithech din näma äith („a
keen foe'*\ ni ainm acht do dheg-
iaech Corm. p. 4 ; flaith ocqs aithech
„lord and vassal^' Ttrech. Ännot 1 ;
aithech tighe i. fer tighe, ut est
luighe in aithigh thighe ocus na
haithaige thige i. hon tighe O'Dav.
p. 51; Comi. Trand. p. IX. Vgl.
(/Don. Suppi, — Sg. Nom. aithech
FB, 38; Gen. cluchi ind athig 39;
do raith a hathig Ily. 5, 87 {GL a
fir muintire); aithig ibid. ei.
aitheoh i. fer braith Lügner
O'Dav. p. 48. Hierher la borg dub
aithech FB, 71? Vgl. eithchech.
aitheehns i. laochdacht O'Dav.
p. 49 aithech.
althed Entfliehen,. Durch-
gehen; „dopement", im Titel vieler
Sagen, vgl. 0' Curry On the Ms.
Mat. p. 294, 589. — Dat. luid . . for
SLithed p. 143, 2.
aithenim I committo, trado, —
Imper. Fl. 2 aititnid übergeht sie
FA. 19 LBr. (tabraid LU.). — Pass.
Praes. Sg. 3 ni athenax ScM, 3, e;
aithnir „committitur, is given in
Charge*' O'Don. Suppl. Vgl. aithne.
nlr aitherraeht b^im nicht wieder-
holte er einen Schlag FB. 81, nir
aitherrech Eg., lässtein Praes. aither-
rioch erschliessen, Inf. aitherrech.
aitherrech repetitio Ml. 133«^,
vgl. Gaid.* p. 24. — Dat. adverhiell
aithirriuch wiederum Ml. 134^,
rursus Z^. 609; atheroch CG. & LU.;
SC. 33 (aitherrach H.)\ atheruch
SC. 18 (aitherrach H.).
aithese N. Bericht, Rath; ad-
monitio Z^. 869. — Sg. Nom. an-aith-
esc ..isaed ro raid-seom TE. 12 L U. ;
Dat. atrubradar..d*oenaithiu8c TE.
2 Fg.; buidig..dood athesc ScM. 4;
Acc. ro raidset a n-athesc ScM. 2;
lasin n-athesc sin FB. 7; raidis a ai-
thiuscc p. 145, 10 ; PI. Acc. aithescae
ScM. 2 M.y athiusca H.
aithgne, ai4gne cognitio, re-
cognitio Z^. 869. — Gen. comartha
n-aithgni FB. 59 Eg.\ Acc. saig
altligne form p. 144, 24. — Vgl.
aichne.
althgrnlni ich erkenne. — JVoes.
sec. Sg. 2 inn dathgnitae würdest
du sie erkennen p. 144, 21 (lies
-gnithae); 3 nfr forfaemusa mnäi
atgnead fer LU. p. 124^ si; ni
rabi la \]\tu fer asaithgned FB. 25. —
Per f. Sg. 1 atot-athg^n ich erkannte
dich TE 5 Eg. {vgl. Gramm. § 246);
3 nis n-athgeöin Lg. 9; atgeöin
FB. 70 (aithceoin Eg); nach aith-
geuin p. 144, 22 ; PI. 1 atgänammär
FB. 46; 48; 3 atgenatar FB. 25.
dia n-aithiget s. taithigim.
aithirge s. aithrlge.
aithle Ueberhleihsel? aithle
tened „retnnant of fi/re** Corm.
Transl. p. 12 aithinne; foloman . .
i. ainm don aitli bruit Corm. p. 20;
vgl. aithle i. söanbhrat {„an dld
garment") O'Clery. — Adverhiell as
a aithle sin thereafter Corm. Transl.
p. 7; a haithlo a n-oenaig „after their
fair'' FA. 30 (aithli ohne a LBr.).
aithne N. deposiium Z*. 869.
Vgl. aithenim.
ha haithniam Lg. 17, 11, corrupt,
für aichnium? s. S. 90.
aithreeh reuig, unzufrieden;
aidrech pa,enitens Z*. 869. — Nom.
nar bat aithreeh SC. 26; bid aithreeh
a coli Lg. 5, 11 adrech Lc).
aithrlge F. Reue, Busse;
aithirge paenitentia Z*. 869 {Wh.
SG.); athirge South. Ps. {Goid.^
p. 58). — Gen. «es atrige lere Letite
von jfleissiger Busse FA. 23 (aitrigi
LBr.); Acc. cen aithirgi, fri ithirgi
Z*. 248; dognith ernäigthe ocus
athrige Gl. zu Hg. 2, 26.
aitire, aittire Bürgschaft,
Bürge; hostage, guarantee Corm.
Transl. p. 12. — PI. Nom. aittiri
na tränfor FB. 8; atrachtatar na
aittiri 13; Gen. de inchaib na
n-atairi ibid.; Acc. togaid aitm de
7. — Vgl. eterius.
aittiu s. alte.
tAitreb N.Wohnsitz, Wohnen;
Inf. zu aittrebaim. — Sg. Nom. dianid
erdalta a haittreb sie zu bewohnen
FA. 14; sir-aittreb 34; aiddo ocus
aittreb dfabail 30; Dat. do bith-
aittreb flatha nimi um für immer
zu bewohnen 34; Acc. ferait a n-
aittrebaim
358
all
aittreb isin glind FA, 22; Fl. N<m.
a n-aitreba ihre Wohnstätten 14. —
Vgl. com-attreb.
aittrebaim II ich bewohne. —
Praes. Sg, 3 atreba habitat Z». 434;
rel. aittreftus FA, 12 LBrr, PI 3
nfs aitrebat FA. 12; nf aittrcbat 29;
aittrebait in cathraig sin 12.
al = ol, or inquit, p, 144, is;
22; so; 145, 4; all se p. 144, 15.
al asbert TE. 2 LU:?
alacht schwanger CG. 6 LU.
(torruch Eg.).
älad Wunde; O'Dav. p. 120
tiscail. — Sg. Nom. älad oengae
die Wunde eines Speers On the
Mann, and Cust. III 450; PI. Nom,
älta ina thöeb liss FB. 24.
alaile, N. alaill alius Z^. 359;
vgl, araile. — Sg. Nom. indala
n-ai . . alaili SG. 8; Gen. atä \k
i n-degaid alaili TE. 12 LU.-, hi
comchetfaid alaili p. 310, 4; bat,
atraig cach fer di alailiu Lg. 1; 9;
Acc. 011 trath sa co alaile FE, 24; nf
thainoescad nach ai alaile FB. 42.
alaim I ich ernähre, erziehe.
— Praes. Sg. 3 not ail aiit te Z^.
430. — Fut. Sg. 3 is messe nodn-
ailfea p. 141, 4. — T-praet. Sg. 2
ro altaisi GC. 5 Eg,\ 3 alt Deich-
tire in mac GG. 3 Lü.\ rom alt
p. 328, 1. — PI. 3 rom altsat
p. 328, 18. — Praet, auf -ta Sg. 3
alta Dectire in mac GG. 3 Eg.;
bäi in mac altae GG. b Lü. —
Pass. Praes. Sg. 3 alair leo GG.
4 Eg. — Praes. sec, Sg. 3 alta . .
Etain . . la hEtar p. 131, 10; co
n-altä GG. 6 LU. — Fut. Sg. 3
ailebthair Lg. 6 (ailfithtr Eg.) —
Praet. Sg. 3 ro alt la Conchobar
Lg. 6; conn alt p. 142, 28. — Inf,
tria ailemain Sencba form p. 324
{Tochm. Em.). ~ tri altram Fergusa
form p. 328, 6, s. altrom.
älalnd schön; älind decoruSy
formosus Z^. 795; Gl. zu cain Hy.
1, 2; äluinn „beautiful" 0*Don.
Gramm, p. 112; cid maith cid olc,
cid Älind cid etig SG. 28^, 6. —
Sg. Nom. ba h^laind GG. 2 LU.
(haluinn Eg)-, SG. 33, 26; 27; SP.
lY 4; is alaind cech n-derg SG. 43;
alaind bantrocht SG. 34, 7: 17; alaind
luadam SG. 37, 2; alaind a 11 SC, 38;
ba hälaind . . ocus bä hamra in
tochim FB. 7; 20; mac alaind Aiülla
Lg. 1 £c.; Sg, Gen, F, ülne, äille
er Bon. Gr, p. 112; PI. Nom. bri-
atbra aildi verba pulchra Z^ 45;
ingni ailli TE. 4 Eg.-, äilli a blai
Lg, 17, 38; da ech . . com-alli gl^di
schön p. 310, 13; Bat, do mnaib
aille oentamÄ SG, 44, is (ailli H.). —
Adv. alaind ro dingestar Gi. zu
dedaig Hy. 3, s. — Gomparat. üldia
pulchrior Z^. 275 {spdAet äilne, aille);
b4 aildiu cach cnith araili FB. 28;
tili Sinne des Superl.: in rop ailliu
lim Lg, 18, 6; ailliu do chingdis
Lg. 17, 3 Lc.\ ingen as mör-aiUio
Lg, 6 (is mörüllim Eg.). — Superl
in da en ba haildem dib SC. 6
(baillem H.); fer . . as aldem di
feraib hEren<2 FB. 51 (is ailldem
Eg.)\ p. 310, 31; TE. 2 LU.
iar n-albai p, 131, 25?
aide, alle F, Schönheit {von
ä,laind); aille „beauty*' Corm, Tran^.
p 165 nall. — Sg, Nom, alli dath
SG. 33, 4 (ailde Ä); Dat. co n-aldi
datha SG. 31, 4; ar ä äildi ade Gl. zu
Bersäbas forma captus Ml, 32% 22.
ale, alle Adv.y 0 doin ale „from
that time forward" O'Don. Gramm,
p. 263. Vgl. alla.
ale FB, 92?
ale s. alle.
älrenaigim III ich mildere, be-
sänftige (von 6ilgen)\ tarda, lenior
Z*. 435. — Praes. Sg. 3 ilgenigid
müigat, tardat Z". 437. — Inf. in
tan . . no bid . . oca halgenagud-si
wenn er sie besänftigen wollte Lg. 18.
alges s: allges.
alle angenehm, erwünscht?
m&d alic duib-si SG. 45, 26; 47; ba
halic leis.F^. 75.
alid s. äilim.
älind s. älalnd«
1. all N. Zügel-, i. srian aCl, —
PI Dat. CO n-allaib öir ScM. 20:
Du. Nom. da. n-all n-abda FB. 45;
da n-all n-aphthi n-iotlasse LU.
p. 11 3a, 43 {Siab, Concul); da n-all
n-düalcha FB. 45; 51; dla n-all
düalcha FB. 47; p. 310, 30.
«u
359
altnldecht
2. all i. lÄn Gl zu Fil Jan, 6, vgl
com-all.
3. all i. üasal Gl zu Fü. Jan. 6;
hierzu all-togu 8P, V 9? vgl ran-
^gt^ fff^^ no62e choice** Stokes,
JFÄ. Jan. 6. — Vgl aUl.
4. all „great, prodigious, mighty*'
O'R., nidk verschieden von oll?
5. all N. Fels; cliff, itir da n-all
0*D(m. Suppl.; all n-glaine „rock
of pwrü^' Stokes, Fü. Jan. 6. —
Äcc. CO n-ecmaing a toi immon
n-all FB. 70, vgl dolleici a cend
immon cloich Lg. 19.
6. all inquü p. 144, i5, s. ol.
alla, ein Maumadverb, das in
gewissen Verbindungen häufig vor-
kommt: alla astig Gl zu intus,
allamuig (alla amuig outside, 0*Don,
Suppl.) Gl. zu foris Güd. Lor. 86
(nnllo membro foris intns egrotem);
alla nair (alla anair On the Mann.
and Cust. III p. 458) und alla thoir
an the east side, alla thiar on the west
side O'Don. Gramm, p. 263; „away
{far ofD"? On the Mann. III Index.
— connoebaib Alban alla Hy. 1, 53
{Gl i. fri muir anair). — Vgl an-all.
alla Interject. FB. 84.
aUald wild {Gegentheü: cendaid
z<Mhm Corm. p. 12); cü allaid Wolf,
lupus Ir. Gl. 417; ag allaid cervus
Corm. p. 12 cerchaill; onager Ir.
Gl. 389. — Sg. Nom. torc allaid
Hy. 5, 67; in mncc allaid Gl. zu
anos Hy. 5, 57; Acc. in sinnach
n-allaid Hy, 5, ei; p. i6, 24; PI
Nom. coin alta Hy. 5, eo; SP. I 0.
aUam Gl zu erlam Hy. 5, 95,
ihre Ha/nd.
all-baeh FB. 52, all-ehlfu 53
tcohl zu all i. üasal?
allmar, O'BeiHy's „allabhar
savage, wüd'*? — PI. Nom. allmair
FB. 45; p. 310, u.
aliud Ruhm; i. nos („ciMtom'*
Stokes, O'Beilly hat auch „fame**)
no alad {„fame*^ O'Don. Suppl)
i. a laude i. on molad („from the
praise*^ Corm. Transl p. 14 ; alladh
i. oirdhearcas „fame, conspicuous-
ness" O'Cl. —■ Sg. Nom. ni . . a üaill
nach a aliud nach a airechas FB. 79
(jaUad Eg.); Dat. ar aliud ocus
örgna ocus aurlabra FB. 19; ar
aliud ocus gail ocus gasciud FB. 61.
alias p. 141, 19 s. los.
alltar alter. — Gen. ar amainsib
in chentiur ocus ar phein in alltair
„from the wiles of this world, and
from the punishment of the other"
Güd. Lor. Gl 147.
alma Heer de, Schaar; „a Jierd,
a number of cow^* O'Don. Suppl
— PI Dat. almaib tor mit Schaar en
von Helden ScM, 21, e; Acc. almai
änlaithe FB. 49; p. 310, 19.
almsan ^» ikerjfioavvij; i. quasi
elimsan ab elimosyna Corm. Gl
p. 2. — Sg. Gen. na halmsaine
Corm. 'Gl p. 2; PI Nom. almsana
FA. 27 (almsanu LBr.); Dat. dia
n-almsanaib FA, 27.
1. alt Art. — Sg. Dat. don alt air-
chitail issiu „to the present species^'
Corm. Gl p. 3 anair; fön alt c^tna auf
dieselbe Weise SC. 8; PI Gen. dia
sloindead na n-ilalt „to distinguish
ifie various species** Corm. Gl l c.
2. alt i. aircetal O'Dav. p. 47.
3. alt , Joint" Corm. Transl p, 56
döach. — N<m. cech n-alt FB. 37
Eg.\ Dat. don alt Gl zu jugulum
Güd. Lor. Gl 201.
4. alt {„clifT* or „height*') ab alti-
tudine Corm. Transl p. 4; vgl
altcymr. allt coUis Z^. 113. — Sg.
Dat. i n-ailt Hy. 5, 1.
5. alt i. teach {Haus) O'Dav.
p. 54; vgl ailt.
tria alt Lg. 17, 31?
<a s. &lad.
altan F. Basiermesser; i.
scian bearrtha O'Dav. Gl p. 54
alt. — Sg. Dat. co n-altain aith
FB. 46; Acc. is aith amail altain
O'Dav. Gl l. c; amoZ in n-altaiu
n-äith sicut rasorium acutum Ml.
col 301 {Goid.^ p. 14).
altfad m-brochbdada FB. 46?
vgl borrfad.
altnide scharf {tvie ein Basier-
messer), von altan. — tene . . äith
goirt ailtnidi p. 191, 14; aithe gira
altnide p. 190, 27.
altnideeht F. Schärfe. — Dat.
no tbescbad finna fri gaith ar altni-
deeht FB. 91.
altram
360
am
altram Nahrung, Ernähren,
Erziehen; nutritio Z^, 771; „nt*r-
<wrc" Carm. Transl. p. 2. — Sg.
Gen. do chuindchid ä altrama „do
demand his nutriment" 3f7. {Goid*
p. 18); am tualuing mu dalta alt-
rammo do rig p. 142, 6 (ich bin
im Stande meine Pfleglinge Jcönig'
lieh zu erziehen?); Acc. tri altram
Fergusa form p. 328, e.
am* ist Varsatzpartikel von
negativer Bedeutung, s. am-les,
-riar, -ulach. Vgl. Z\ 860; Wi,
Gramm. § 401 ; Corm. Tramß,. p. 3.
am 9 amm N. Zeit. — Nom.
{oder Acc.?) a n-am {mit nachfol-
gendem Relativsatz) als CO. 6; in
am p. 310, i; Dat iar aim nctch
{einiger) Zeit SC. 33, 5; in aim als
FB. 70. — Vgl. tan.
&m wahrhaftig, engl, in sooth,
eine hetheuernde Partikel wie ^m. —
ni pam slän-sa dm Lg. 7; „cid as
mö miscais lat atchi" ar Gonchobar.
„Tussu am'' or si Lg. 19; cid am
was denn ScM. 10; ni ba direann
in galur sin am TE. 7 Eg.] trüag
am sin TE. 9, a5\V).
am ich hin, sum Z^. 487; Wi.
Gramm. § 384 ; wird nur als Copula
gebraucht, aber nie mit der Negation
verbunden. — Sg. 1 am celi-sea Co-
naill FB. 39; am escid-sea FB.
35; 31; p. 40, 20; 141; 4; 5; 29;
p. 142, 1; 5; SP. II 12; uair is am
ben-sa fcurad cäin FB. 30 {vgl. Wi.
Gramm. § 385); is am slän-sa TE.
14 Eg.'^ cid indiu bad am slän-sa
TE. 10 LU.\ so ist wohl auch mad
am zu trennen FB. 32 Eg. ; für is
ed am Lg. 18, 3 ist wohl mit Lc.
tatham mihi est zu lesen, vgl. jedoch
cein am messe du thabairt doraid
du gl6 for mu mud SP. II 16;
selten im: ar is im ingen ercnu2
TE. 9, 10. — ^ at banlendan FB. 18;
at ferr do laech andö-sa ScM. 16;
iss at slän-sa TE. 14 Eg.\ ro päd
at sUn TE. 10 Lü.\ is att ail-siu
dam-sa ocus bid at all SC. 43. —
5 is coir FB. 9; 41; SC. 6; 17;
29, 22; 33, 27; 35; 41; 43; 45, 22;
is maith sin SC. 34; is glo Lg. 18, 23;
is amra amiaid TE. l^ Lü.\\& ferr
FB. 6; 26; 28; SC. 44, 10; is ecen
dam a dütracht SC. 44, e; is banna
ria frais ön trä FB. 52; SC. 30, 10;
SP. IV 1; is err thron FB. 71; 23;
is lat in fer SC. 44, 5; is ^ seo
iarom forcetul no gnäthaiged FA.
32; 33; FB. 9; SC. 13; 33, s; 45, is;
is h6 SP. III 4; is dom chuitbiud-sa
ön FB. 61; ocus so {für is 6) 09
adart fir i sirc SC. 23; isl mo
riar-sa FB. 16; issl lanamain ro
failsad Lg. 16; is hi sin TE. 5 Eg.;
p. 131, 28; 140, 24; 144, 25; issi
dan c4tna tfr cosa-rancatär FA. 4:
23; iss ed läa and sin immanamic
do-som frisin Liath Macha FB. 31;
SC. 1; iss ed attach adessam Hy. 1, 4;
ind flaith is ed a orbbae SP. V 11 ;
is fat lucht diar bo soirb in set
sain FA. 23; 31. — Mü is wird
ein Begriff, der besonders betowt
werden soll, vorausgenommen, und
die eigenüidhe Aussage folgt als
Belativsatz nach {vgl. franz. c*est
lui qui a fait cela): ar i& Conall
ar Ifn a chemd cinges rfa cach
Isßch FB. 23; 71; SC.2d; besonders
häufig mit dem Pron. personale:
M. iss 6 non dlig FB. 14; is e
gaiscedach as dech FB. 14; FA. 32;
is hi ba sinser FB. 81 ; F. issi ro
bad banrigan FA. 20; ro fetatar
issi lanamc^in ro failsad Lg. 16;
N. iss ed adfiastar sund SG. 28:
35; Hy. 2, 1; 12; 24; 58; FA. 17; FB.
9; 20; PI. is iat aittrebait in cathraig
sin FA. 12; 24; 25; 27; 28; 29;
SC. 37, 20; vgl. it e. — is mi, is
tu wie franz. c'est moi, c'est vous
ar is m6-se FB. 23; TE. 13 LU.
SC. 44, 8; p. 141, 4; CC. 5 Eg.
is m6 a cnd chridi FB. 24; SC. 44;
CC. 5 Eg.; is tu l«ch na cemd
FB. 10; 11; SC. 29; is tussu l«ch
as dech FB. 9. — Au^ andere
SatzbestandiJieile werden so mü is
vorangestellt: is dait as chöir a
thabairt FB. 9; 24; 41; 61; SC. 4;
5; 6; 34, 9; 46; is dia acallaim
dodeochad SC. 10; ar is tria chio
m-ban bit femai ferdlochtai FB. 29;
24; 31; Lg. 5, 9; 13; 17; Ey. 2, 63;
iss im tir ata p. 145, 7; SC. 22; 41;
is d^ nä tic a h£main SC. 29, 21;
amach
361
atnainse
is and asb«rt FB. 13; 30; 32; SC. 15;
is and sin batar \}\aid ina terchom-
ruc SC. 24; 32; is indiu ciirthir in
cath SC. 32; Lg. 5, 7; is amlaid
trä dorönad a tech sin FB. 2; 20;
81; SC 2; 23; ar is amlaid atä
FA, 30; is malle connuccabsat Hy.
2, 66 ; 5, 37 ; ar imad na treb . . iss
aire conopartatar cöcricha i n-h£re
CC. 2 LU.; is wird sogar der 1, Sg.
am, der 2. Sg. at vorgesetzt {vgl.
Wi. Gramm. % 386): is am ben-sa
FB. 30; is am slän-sa TE. 14 Eg.;
is im ingen ercnid TE. 9, lo Eg.;
iss at slän-Ba TE. 14 Eg.; iss att
ail-siu dam-sa SC. 43. — Bei. as:
Ariel arcaingel as chometaid d6
FA. 16; Sa 15, i; 37, is; SP. II i5;
Hy. 5, 14; nf bräc as all dün immut
FB. 61; 92; is dait as chöir a
thabairt FB. 9; is möo do as com-
aircl^e airthia SC. 10; ni bo ed as
mö ro gnathaigsem ddn SC. 14;
Lg. 19; a ben ind fir as dech i n-
£re FB. 19; 9; SC. 13; Lg. 6;
ify. 6, 1 ; FA, 15; 20 ; fer . . as aldem
di foraib hErend FB. 51 ; däna . .
amoi as adlaic let FB. 62; in tan
..as mithig BA. 18; üair as TE.
(j Lif. — PI. 3 it, at; it toirsig
ocus it buaidertba din na pecdaig
FA. 14 LBr.; it Idathidir gäith
n-erraig SC. 37, e; it ^ tri male
Find T£. 6 iL^.; it 6 sin in lucht
ro herbad döib do lesugud FA. 28;
SC, 5; i>. 144, 24; 26; p. 20, 18. -—
at sowohl imAnscMuss cm Partikeln,
als auch selbständig wie it: dia
n-at slÄna a secht m-blia^na FB.
9: 24; at möra na comrama dait
FB. 10; SC. 45, 19; p. 40, 20; 41, u;
at lir turim thra frassa na saiget
FA. 29 ; atodiuri . . ocus at trdaga
na g&re und.; 33; cid at linmair
FA. 13 {Stokes theüt FA. p. 23
ci>dat ah)\ cid at olcca rdnu ban
TJE. 9, 17 Eg.; at a cbomrama
öenaidche so ule FB. 89; at iat
so . . rig bätar isin dail sin SC. 22. —
Bei. serchinnig cl&in ate colaig
FA. 29 {vgl. andaiti unter tau).
mmaeh s. ammaoh.
amal) 9,m9L%^Be8tandtheü verschie-
dener Interjectionen des Schmerzes
oder Schreckens; U amse „woe'sme^^
Goid.^ p. 180 {wohl mit Anspielung
auf Iat vae mihi!); SC 7; FB. 35;
aill amai FB. 25; 34; 61; cid amai
FB. 34 Eg.
amai, amail Praep. (c. Acc.) und
Cot\j. wie; gewöhnlich abgekürzt
am, nicht abgekürzt Hy. 1, so; 33; 37;
amuil CC 1 Eg. — 1) Praep. ut,
instar Z*. G57 {vgl. Stokes, Goid.*
p. 14 not.): amuil gach n-anrad
CC 1 iSif. ; amaZ rötlaind rig l'A 10;
amaZ bruthu FA. 34; ama2 ficsca
öir SC. 31, 10; amai aed Fi^. 68;
Amai sin ITid. 34; amoZ soordath
Lg. 18, 16; 2^'^. 8; 17; SC. 37, 9;
FB. 37; amaZ tussu X^. 9, amalt-so
Lc. amalt-sa Eg. — Atistatt hmcd
sin FA. 22 LBr. und 34 Lf/. w«
toohl Amlaid sin j?u ergänzen. —
2) Conj. ««, stci*« Z*. 718: a^ »n
Gleichnissen {oft mit der 3. Sg. Praes.
in relativer Form) amai bis FB. 44;
meles 52; sechnas SC. 41; beutair
FB. 46; 48; 82; amaZ bid fötrond
fairrci dimöre FB. 85. — b) in
Vergleicfien mit Thatsachen: amai
foedos Hy. 1, 33; soeras 37; amai
roanachtso; amaZ dorigni imcossait
inna fer FB. 16; 26; 39; 83; 87;
amaZ as adlaic let FB. 62; amoZ
ro bo data lais 11; amoZ ro aurgnad
FB. 13; 16; 25; amoZ do rairgert-
som FA. 2; 6; 7. — c) nach Verbis
sentiendiund declarandi: adf^tamoZ
atchonnairc SC. 12; 29; 40; 48;
FA. 6; Amol doragad airi FB. 17.
— d) zum Ausdruck des Anscheins
„als oh" mit Temp. secund.: Amol
na beth ettV als ob sie nicht vor-
handen wäre FA. 17; FB. 11;
SC. 49; auch Lg.9'^ -^ e) mit Temp.
hist. wie = als: amaZ ro bätar and
FB. 91; SC. 48.
amainse, r^Z. amhuinse^op/^cci/^
incantation . . ; cunning , subtleiy
O'JÜon. Suppl. — Sg. Dat. ar äine
ar amainse ar chirt p. 328, 10; PI.
Nom. amanai mora na mac Oss. I 7;
biastai granni dracondai cucund
dofutitis, träna a n-amainsi echdfli
ciadcutis LU. p. 114^, 17 {Siab.
Concid.); Dat. ocum imdegaü ar
amainsib in chentair. ocu« ar phein
amainsiu
362
in alltair „protecHng me from ihe
wües of iJm world, and from the
punishmefit of the other'^ Gfüd. Lor.
Gl 147.
amainsiu Compar., vgl. tressiu
cach gniaid, eölchu cach druid,
amainsiu cach filid LU. p, 123«, 28.
amein s. amiii.
amen {chrisU.) amen p. 20, 23; 32.
amin Adv. so, ebenso; amin,
amein ita, sie, item Z^. 613. —
cia beimmi amin nach r^ SP. II 13;
forriuth a n-enech ocus a n-inech-
gre&o amin p. 141, 27; hierher auch
amein FB. 67 {auf den Satz in tan
ata . . hinweisend).
am-srlicc unklug, ungeschickt.
— Con^par. amglicu t'echrad-su
FB. 34 (aimglica Eg.).
am-labar stumm. — Sg. Nom.
ingen amlabar Hy. 5, 4S; Dat. 0
amlabar a mt^o z*. 780.
ammail SP. Y 10 nach Stokes,
Goid.^ p. 178, für a smail, a samail
„his l%ke'\ seinesgleichen?
amlaid Ado. so {ol'rcjg, dös),
häufig in der Formel isamlaid {vor-
wiegend mit einem s) est ita Z*. 610,
von mir mit Bücksicht auf die unter
ovTcjg angeführten Stellen in is
amlaid getrennt, vgl. „is amlaidh
it is so'* O'Don. Gramm, p. 263.
Da jedoch auch samlaid in diesen
Texten vorkommt, so könnte auch
diese Form in isamlaid enthalten
sein. DovTiog: ma ro bamar amlaith-
sin TE. 13; is maith linn Amlaid-Bin
TE. 14; FA. 24; is amra amlaid
TE. 14 LU.; FB. 52. — 2) äSe
(gew. is amlaid): is amlaid . . atä
in rigsudi sin es ist so dass dieser
Thron ist FA. 7; 11; 14; 17; 25;
30; 35. — Das, worauf amlaid
hinweist, wird angefügt &) mit ocus
{und): IS amlaid dochuadais ocus
gai triat bragit es ist so {dass) du
gingst und ein Sjyiess durch deinen
Hals ScM. 14; FA. 12; TE. 9
Eg.; SC. 2; 33; 44; FB. 20; 81.
b) mit i. (= idon) : is amlaid dog-
nithe in tarbfes sin, i. tarb find
do marbad SC. 23; p. 309, si.
c) mit conid: SC. 49. d) ohne Par-
tikel: is amlaid . . dorönad a tech
sin: sndigud Tige Midchüarta fair
FB. 2; p. 311, 35; CO röchet.,
amlaid-sin tarsin n-glend c^tna: iar
mörgdbud FA. 22.
am-les Nachtheil, Schaden;
„aimles wt7" O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. nib amles SC. 11, 9; Dat.
nl ar chul no amles TE. 13 LU.
am-lf Glanzlosigheit. — Sg.
Nom. a fuacht a fot a hamli SC. 30, s
{vom Winter).
amm Zeit s. am.
ammäeh, amaeh hinaus, fort,
spätere Form für dltir. immach,
in älteren Texten noch selten. —
tfsa ammach SC. 34, le; luidh . .
amach p. 144, 10; asa cionn amach
aus seinejn Kopfe heraus Gl. zu
Oss. III 6 Ed. (immach L.)
ammaig, amaiif dr aussen,
spätere Form für aUir. immaig. —
ammaig FB. 21; ro leblaing-seom
tarsin cathratp ammuich FB. 82;
ammuig 88; 91; ascnam co araile
iuse mara hErenn amaigHy. 1 Praef.
ammor, amor Trog, Corm.
Transl. p. 15. — ammbur indlait
„a xoashing tro^igh^*^ On the Mann,
and Cust. III p. 485.
ammnin SC. 4? {„they all began to
contend with one another^* 0' Curry).
ammns, amns M. Nachstellung,
Angriff, Versuchung; temptiUio
Wh. 2c {Z*. 788); amus longphuirt
„attack on the camp" Ü^Don. Suppl.
— Sg. Dat. [oder Acc.7) ar ammus
Eochada TE. 3 Eg., ar amus (in ab-
geschwächter Bedeutung) „towardsl'*
O'Don. Gramm, p. 288; Aec. ocus
nis lecea sind i n-amus n-dofulachtai
und führe uns nicht in Versuchung
O'Don. Gramm, p. 443; PI Dat.
asna amsib sin Lg. 12 (asna kathaib
sin Lc. Eg.); Aec. amsiu GL £u
conatus noxios Ml. 16» 2.
amnas hart, rauh, übelge-
sinnt. — Sg. Nom. in macc amnas
der unverschämte Mensch Hy. 5, S5;
erchor amnas Hy. 6, 13 {Gl. i. am-
innas i. drochinnas); ba hamnas fri
ecrata Lg. 17, 42; am amnas ar
gail p. 142, 1; Aec. fri cech nert
n-amnas Hy. 7, 43; gairm n-amnas
FB. 84.
amne
363
an-
amne Adv. so; ita, sie Z*. 613;
sieht öfter wie unser „so^* modcü
bei räumlichen Bestimmungen. —
in maith a n-dub so amne ist diese
Tinte gut so Ml, 13^ {glossa scrip-
toris codicis atramentum temptantis,
infra in folio Z*. 213); fil os adart
na hlmda thall amne der am obern
Ende des Lagers dort so ist SC. 24 ;
ind uas amne asan imda ScM. 6 H. ;
Etain indiu sund amne p. 131, 24.
amos M. sateUes; „a hireling
soldier^* Corm. Transl. p. 2 (i. am-
fos i. inti nabi foss air, acht ho
locc do locc); amhas a soldier,
O^Don.Suppl. — PI. Gen. na n-amas
saiilitum LÄrd. 12» (Ö^otd.« p. 69).
— Davon amsa, amsach, amsaine.
amor s. aramor.
amor Jammer, „misery** Stokes,
— nim thairle 6c na amor Hy. 6, 12
{Gl. isse amör ^ia i. uch ach).
iMBkTtL wunderbar {oft mit maith,
gut, glossirt); N. Wunder; i. maith
no mirabilis Gl. zu amra Hy. 6, 2. —
Sg. Nom. amra arad Hy. 5, 12;
amra samud Hy. 5, 13; amra plea
tbid. {Gl. i. bona); p. 39, 10; ri
amra ScM. l-.TE.l Eg.; p. 311, 26;
ba amra Hy. 5, 69 {Gl. ba maith);
is amra amlaid TE. 14 Lü.; bä
halaind . . ocus bä hamra in tochim
EB. 7. — amra di ein Wunder
von ihr Hy. 5, 38 {Gl. i. maith); 73
{GL i. maith i. do Brigi^); so wohl
auch 11 zu lesen (amru LHy.\ Gl.
zu dieser Stelle: i. ro bo mör in
fiart do Brigi^; amra tinne senastar
Hy. 5, 46; amra ro gab prainn
Ity. 5, 68 {Gl. i. maith) fofrith amra
Ify. 5, 79; ba mo amra arailiu es
war grösser das Wunder als ein
anderes Hy. 5, 75 {vgl. jedoch unter
Dat.) amra tlre Wunder von einem
Lande p. 133, 2; ba amra retha
Hy. 2, 9 (amra Fr., amru LHy.)\
Dat. ba m6 amru arailiu Hy. 5, 40
(amro Fr.)'^ 47; böi mÄr de amru
inna flaith LU. p. 121<i, 28 {Tochm.
Em.) ; Acc. im ardrfg n-amra n-Ula«?
FB. 28; Hy. 6, 1 (i. maith vel mi-
rabilis) ; Voc. a matc amrai FB. 61 ;
a Oilill amra TE. 10, 1 Eg.\ PI.
Gen. ba höen a amra es war eines
ihrer Wunder Hy. 5, 48 (i* do fortaib
Brigttf). — Gomparat. amru feraib
SC. 31, 11 {der wunderbarste der
Männer ?)\ amru sceöil SC. 31, 9;
Hy. 5, 18 {sollte beide Male amra
SU lesen 8«n?). — Compos. im
Concobur cloth-amra FB. 28.
am-rlar F. „Opposition" 0"R. —
Sg. Dat. ata mo c/k>rp dom aimräir
TE. 9, 24 {vgl. do r^ir far colno
secundum camem vestram Z^. 659);
Acc. däig no co dingnea m'amr^ir
SC. 45, 25.
am-reid uneben; iniquus Z\
860. — Sg. Nom. rop reid remunn
cech n-amreid Hy. 1, 34; bid reid
riam cach n-amreid „everything
imsmooth shall be smooth before
Am" Goid.* p. 56 {Cod. BeiM.).
am-r^lthy vgl. O'Beilhfs aimh-
reidh F.strife, uneasiness, obstinacy,
a defile, a fastness. — PI. Acc. eter
mothru ocus amröthi FB. 47 {ßXm-
reide Eg.).
amroichlimm p. 141, 21, corrupt
für arfoichlimm.
amsa F. Kriegsdienst, ron
amos. — Sg. Acc. co ro gabsat
amsai aice Lg. 11 (amsaini Eg.,
amsain Lc).
amsaeh M. Soldat.— PI. Nom.
amsaig Conchobair Lg. 14.
amsaine F. Kriegsdienst;
military Service O'Don. Suppl., vgl.
amsa. — Acc. amsaini Lg. 11 Eg.
(amsain Lc).
amser^ aimser F. Zeit; tempus
Z^. 241; 989. — Sg. Gen. inna
hamsiri sin FB. 1 ; Dat. i. n-amsoir
da macc Aeda Slänc Hy. 1 Praef.\
it amsir zu deiner Zeit Lg. 5, 7; 9.
amsib s. ammus.
am-ulach unbärtig; vgl. ulcha.
— Sg. Nom. cesu amulach is 6c
SC. 37, 1; gilla öac amulach 14.
amus 8. ammns.
an spätere Form des Artikels für
aUir. in, ind.
an« Neutr. des Artikels, s. in.
an- Relativpronomen, s. a n-.
an- Pron. poss. der 3. Pers. Plur.,
s. a n-.
an- Privatiopartikel , s. an-eöla,
an-flrön u. s. w., nach Zimmer,
a n-
364
aualaich
Ztschr. f. -Vgl Spr. XX 524 auch
^caine, ecnairc, ^craibdech u. s. w.
an« vor Eaumadverbien in an-air,
an-all, an-des, an-lar, an-fs, a-tuaid,
an-ös.
an i. luath O'Dav. p. 47.
1. &n i.sithal {Trinkgefäss) O'Dar.
p. 52, 55; P/. Notn. ana Corm. p, 3.
2. &n glänzend. — Sg. Nam. an
spirut nöeb Hy. 6, 6; an breo
„a splendid flame" {oder Compos.?)
Fü. Jun. 2; ba hän alrccch aibind
p. 310, 6 ; ord an Gl. zu co n-orddain
Hy. 4, 7; snigi an Gl. zu an-mich
Ky. 5, 30; am an p. 141, 19; Gen.
Adamnain ä.in Hy. 1, 54; mac äin
Amorgent FB. 23 ; Dat. F. for licc
derg äin FB. 48; ^cc. tech n-an
n-uirnige p. 145, 4; Voc. F. a Emer
An SC. 44, 11 ; PZ. Nom. F. buidne
ana do ainglib FA. 6 ; Foc. F. a
läichess'a ä,na FJ9. 29. — Compos.
rfa n-andrib än-ard-ülad FB. 68, st;
an-flatha SC. 34, 12 ; an-ingonraid is ;
an-ingenaib p. 131, 13.
anabda FB. 37 JS^., corrupt für
an-aebda?
anacul Rettung, Betten, Inf,
zu angim. — Sg. Gen. beir buide
n-anacuil ScM. 20 {soviel als: kauf
dich los); Dat. dia n-anacul sie zu
retten Hy. 1 Praef.; ron tograt
diar n-anacul Gl. zu Hy.'l, n;
domm anucul Hy. 7, 34; Äcc. conicim
t*anacul ich kann dich retten LArdm.
186» (Ir. Gl. 570).
an-aichnid unbekannt. — Sg.
Nom. don icfad töidm anaichnid
ann TJiree Mir. Hovi. p. 106, 19;
Äcc. brisiud for öenfer n-anaichnid
etorro FB. 94.
üathn ech n-anailche FB. 49;
p. 310, 20 V Vgl. anälaich.
anaill SC. 5 s. alle, N. Ml.
analm II ich bleibe, warte;
höre auf; U7iterbl€iben. —
Praes. Sg. 3 anaid Lg. 14; PI. 2
in tan na hantai for eoceitad Modba
da ihr nicht bei M.'s ürtheil bleibt
FB. 75 ; 3 anait . . Icis sie bleiben
bei ihm ScM. 4; ni anat FA. 26..—
Conj. PI. 1 anam sund wir wollen
hier bleiben FB. 36. — Imparat.
Sg. 2 an bic warte ein Wenig ScM.
9; 13; PI. 2 anaid FB. 21; 74;
3 anat for m-briatra bä,gi es sollen
aufhören eure Streitreden FB. 29.
— Praes. sec. Sg. 3 de molad Dö dI
anad Gott zu preisen hörte er nichi
auf Hy. 2, 28. — Pra^. Sg. 3 anais
. . dia «es blieb zurück Hy. 2, ss;
SC. 35; 39; FB. 42; co ro an
ScM. 19: ni ro an gol nicJU hörte
das Wehklagen auf Lg. 16; PI. 3
ro ansät FB. 72. — Fut. Sg. 1
ainfa ma^iebo Z^. 459. — Inf. Nom.
fot galar ni bo sirsan in t-anad dai
Ble^n unter deit^er Kratikheü
wäre nicht lange SC. 11; Dat. do
anad dind imguin abzust^ien von
detn Morden SC. 36; Äcc. 0 ro gab
. . ceill for anad ocus for airiseom
zu bleiben FÄ. 31; cen anad ohne
Aufhören Hy, 2, 64; SC. 45, e.
aii-air von Osten; ab Oriente
Z^. 611; anoir /row the east O'Don.
Gramm, p. 264. — Gongal Aidni and
anair ScM. 21, 13; tanic . . anair
SC. 45; eter anair ocus aniar ron
Ost und West ScM. 5; FÄ. 10
(anoir LBr.); fri muir anair östlich
vom Meere Gl. zu connoebaib Alban
aila Hy. 1, 53.
an&I F. Äthem. — Sg. Dat. don
anäil Gild. Lor. Gl. 123 {ande);
ÖS clesit for a anoil oben spielen
sie auf seinem Äthem SC. 37, 7
{vgl. cless); Äcc. bolad ffna lia
anöii SC. 31, 10; sc^inti lea hanail
CC. 5 (ria hanail Eg.)\ feib do-
thaiset latt anÄil {so zu lesen)
FB. 87; PI. Nofn. ro iarfacht-sa
dan do Be»»^n in tromchiaig sin.
Asbert Ben^n bätar anala fer ocos
ech imman-deochatar in mag rfam
LU. p. 113», 25 {Siab. Concul.'.
Dat. arfich 6 äib ech ocus aoalaib
fer FB. 24; des for analaib FB.dO
{vgl. SC. 37, 7).
an&laichV doffch uiblich tenod
ocus anälaich FB. 51; p. 310, u.
Die p. 310, 37 folgendien Worte
dofich roithen serci ina dreich
scheinet eifie Variation desselben
Gedankens zu sin. Vgl. auch üathn
ech n-anailche FB. 49; p. 310, m.
analaieli Vitium, vgl. sualigvirtus,
dualig, dualaich Vitium Z^. 863;
an-ali
365
andam
Pl.Ace. are n-indarbe analchi oodocus
apecthaocus ara tinola aoalchiutde-
peUat Htia ase et peccata 8ua, et ut
coUigat rirttUea Cod. Cam. (Z*. 1003).
an-all von dort her, von jenseits ;
ülmc, frie an all ultra Z*. 611;
,yOver to this side** O'Dofi. Gramm,
p. 264; „from beyond, over, hüher*'
O'B. — glend lin di thenid fris
anall FA. 21 {„on the hither aide
ofif^ Stokes); risin tfr n-etordorcha
anall FA. 24; fri tfr inna pfan
anall FA. 29. — Vgl alla.
anathgrnas p. 144, 23, lies a
n-athgnas.
anatmasT ScM.^,1 wahrscheinlich
verlesen für auathagr, ti.t.a üathad?
an-bert i,hase ad", s. aidber.
änbige s. anmleh.
anble F. Unbescheidenheit,
für an-fele; ainble i. ainbfial CDon.
Suppl. ; ainbhfeile stinginess, impu-
dence 0*B. — is anble sin p. 141, as.
anbldth wahrscheinlich derselbe
Theü des Wagens, der in anderen
Beschreibungen pupall, lat. papilio,
genannt toird. — Sg. Nom. anbldth
n-^n n-etegnäith üasa creit charpait
FB. 45; 47.
an-braehtaeh „consumpidve.'* —
Sg. Gen. F. ingine anbrachtaige
SMart. 28.
anbsud instäbüis Z^. 238, s. fossad.
— Adv. CO anbsaid j,chatigefuUy^^
FA. 14.
atnbthine Sturm; ainbhthinne
storm O'B. ; vgl. an-fad. — PI. Gen.
trothan trom - ainbthinc FB, 53;
immud anbthine na peni siithaine
p. 170, 27; Dat. mara . . co n-ainb-
thinib FA. 30.
anees Hy. 5, 85, (gegen die Glosse)
zu aingcess?
and {später ann) Adv. da, dort,
daselbst, darin, dabei; and ibi,
in eo Z^. 353. — ann Hy. 5, 29; 88;
p. 43, 12; 46, 21; TE. 2 Fg.; 3 u. ö.
— Zur Verstärkung mit der Demon-
streUivpartikel sin verbunden: and-
sin daselbst SC. 2; 22; 24; 47;
FB. 5; 21; 31; 36; 59; TE. 2 Eg.\
3; 5; 6; 7; and-8»de SC. 32, lies
and-8en (annsen if.)V ^i«<;A and-aide
SC. 38; and-so ScM. 10; 11. —
a) BäumUch, in den verschiedensten
Beziehungen: is barr sobarche folt
and p. 132, 23; a m-bätar and als
sie daselbst waren SC. 3; 14; 17
FB. 9; 16; 21; 28; 37; 55; 91
TE. 13 LU.; atät and sind da
vorhanden SC. 33, 19; FB. 9; 59
fil and SC. 34, 2; 10; i(jf. 5; ScM. 12
dabach and do mid medrach SC.
33, 23; FB. 2; 45; 55; 59; 62
ScM. 21, 18; p. 132, 24; ocus araill
and dan und ein Anderes ist noch
dabei, nämlu^ . . SC. 46; ro gaet
and wurde dort verwundet Oss. I 2;
SC. 22; 23; FB. 66; conrotacht
rfgimd» and FB. 2; 74: ni frith
locht ann lam chraibdig Hy. 5, 29;
86; 88; FB. 30; cid dot tucai and
sin SC. 10; 2; feötar and ind aidchi
sin FB. 63; 20; 36; corra gaib
cdch a lepaid and issind rfgthig
FB. 12; CO farnic a grianän . . cen
Etäin and p. 132, 14; is and sen
b4i Aed Abrät cona ingenaib SC.
32; 24. — b) Sehr häufig is and
da, bei dieser Gelegenheit: is and
asbert Lfban fris da sagte L. zu
ihm {wörtl. es ist da, dass sagte)
SC. 15; 24; 27; 28; 34; 34, 6; 38;
FB. 13; 29; 30; 32; 33; 58; 89;
Lg. 4; 7; 18; ScM. 15; is and
cacbain SC. S7; Lg. 1; 10; ScM. 3;
is and sin bätar Vlaid ina tCTchom-
ruc. i n-Emain SC. 24; FB. 61; 70;
is and ro rathaig SC. 39; 45; FB.
21; 59: Lg. 3; 14; ScM. 18; 19; 20;
TE. 2 Eg.; 3; 6; 7; 12; conid and
ro rdid ScM. 3; TE. 16; p. 131, 22;
ba hed la and sin FB. 4; 31. —
c) latbi n-and eines Tages da SC. 10;
CC. 1 LU.; TE. 9 Eg.; 10; 11;
p. 131, 13; fect n-and FB. 91;
fechtas and SC. 2; fecht n-and din
Lg. 7; 8; 12; p. 43, 12; 46, 21; fecht
and p. 40, e; ScM. 10. — d) Verweist
auch auf das Folgende: iss ann
ata mo treb-sae, tair ic taurcb^il
na gr^ni TE. 16 Eg.; SC. 47.
anda, andat, andö s. t&u.
andaide da, daselbst SC. 24;
38; FB. 67; s. and und aide.
andam selten; annamh „seldom
O'Don. Gramm, p. 264. — is andam
FA. 15 (annam LBr.).
i<
andam
366
anfrim
andam, annamh wüdemes» O'R.
Hierher annam p. 132, »7 und dfan-
daim CG. 2 LU.?
andar lais spätere Form für
indar.
ander, alnder F, junges We i h \
aiuder i. bean i. ni deir ni hingen;
der enim graece {^vyarriQ'i) filia
vel virgo vocatur Corm, p. 5; Transl.
p. 12; i. bean aluinn O'Cl. — PI.
Bat. If sula do andrib SC. 38; ar
andrib 40; ffad andrib ilib na hErend
41; rla n-andrib ä.n ard Ulad FB.
68, 27; Acc. caras . . aindre äilne
uclitgela „niaide7is" Ir. Gl, 223.
an-des südlich; andess a meri-
die Z^. 612; southtcards, and some-
timesfrom the south, O'Don. Gramm,
p. 264. — doUuid ammaidm andes
ScM. 20; dia m-b'ö nach occd sir-
fegad . . anes ocus atdaid FA. 10.
andlaigh TE. 9, 15 für andiaid,
i. n-diaid nach, hinter.
andfaraid zornig, vgl. aindiar-
raigh angry O'R. — Adv. la fegad
CO andiaraid fair FB. 38; for se
CO haniarraid FB. 40 Fg. dan-^ci . .
CO andiaraid LU. p. 20*, 2.
andiu spätere Form für indln.
an-dord N. Name einer Stimme,
etwa Tenor {eigentlich Nicht-Bass,
dord Bass, fo-dord 'tiefer Boss, vgl.
0' Curry, On the Mann, and Cust.
III p. 378). — Sg. Nom. andord
Andle Lg. 17, 28; inmain andord 44;
ba bind..a n-andord Lg. 8; atracht
. . a andord ass Lg. 9 ; Dat. oc
andord Lg. 8; Acc. ama? ro chua-
latar . . in andord Lg. 9.
a terbaig andregoin SC. 28, 5
(andregeoin H), Gl. i. a galar bansidi.
andrÖ, vgl. anrö misery, tribu-
lation, distress O'B. — da marbad
ar andrö SC. 44, 12.
andnd soviel als ad-annad („adnad
kindling" O'Cwrry, Goid.^ p. 177)?
vgl. a n-gresacht ocus a n-adannad
na n-döine on rath diada „the urging
and the kindling of men hy the
Divine Grace" Stokes, Three Mir.
Hom. p. 92. — oll fri andud n-ane
SP. V 1.
ane für&mne? — cid ane ScM. 12;
anuas ane ibid. 6.
&ne, &lne F. Glanz; aine i.
aibnes O'Dav. p. 51; s. an. — Sg.
Nom. äne tbened Hy. 7, so; Gen.
fri andud n-ane SP. V 1; Dat. ar
äni ocus öidid ocus airdarcus TE.
3 LU.; FB. 19; ar do dine FB.
18; 61; jp. 142, 7; Voe. a mo abe,
a mo chland Gl. zu o mea Thais,
meum savium SG. 204i> {Z*. 248).
an-eehtair, an-eehtor von
aussen; anechtair extrinseeus Z\
611 ; 781 ; externaUy, on the otUside,
O'Don. Gramm, p. 264. — arad fri«
anechtur ocus medon p. 311, 35;
fri les anechtair FB. 64; fri dün
immuich inechtair TE. 11 Eg.\
fria chend anechtair FB. 91; co
clothib triana cendaib anechtair
FA. 27 LBr. (dianechtair LU.).
CO anemthe nert SC. 25 s. nemid.
an-e61a unkundig; vgh eola,
eula peritus Z^. 259. — PI. Nm.
na haneolaig SC. 49.
an-feehtnaeh unglücklich. —
Sg. Acc. F. imon anmain n-anfecht-
nsAgp. 191, 19; PI. Gen. na n-däine
n-anf'echtnach FA. 2 (na n-anfiren
LBr.).
an-feith FB. 28 Eg., wohl von
fäth StiOe.
an-flne „external or collatorcd
family^ fer anfine a man not of
the famüy'* CDon. Suppl.; ainbh-
fine „a foreign tribe, strangers"
O'R. — PI Nom. anfini SC. 25.
an-ffr das Unrechte, Ün-
recht; ainfior „i*n/rue" O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. oc ascin ind
^tüalaing ocus ind anffr FB. 15:
acht mani bristcr anffr form FB. 74.
an-ffr6n ungerecht — Sg.
Nomr. mad anfir^n . . ocus m&d an-
forbthe ind anim FA. 19; PI Gen.
na n-anfiren FA. 2 LBr.
an-llss Nichtwissen, Un-
wissenheit — Sg. Nom. anfis
fir hi ceö [Parenthese) SC. 38, 4.
an-foUse F. Unklarheit —
Sg. Nom. ni fil inntib ni no beth
i n-anfollsi dö p. 169, si.
an-forbthe unvollkommen. —
Sg. Nom. mad anfir^n . . ocus mid
anforbthe ind anim FA. 19.
anfrim {im Ms. f mit hodtgt-
an-fud
367
anlecht
stdllem i), eu lesen anfiro (wir tooUen
ein Wenig warten, doM ich sie
ansehe\ vgl. anfiin-ni din ol Fraech
nach sechtmain TBFr. p. 142.
an-fud Sturm\ ainfed i. ain-
mheach O'Don. Suppl.; von feth
aura. — Sg. Nom, tanic anfud
d6ib p. 39, 16; 2o; anfud mör lly,
4 Praef.; anfuth üar LU, p. 40», 36 ;
Gen, CO ucht anfaid irgaile FB. 35;
PI. Dat. CO n-ainbthib huathaib
Hy. 6, 15 {in der Gl. co n-anbthib);
Acc. fri ainbthe hir (i. firinni)
LU. p. 40», 6.
angrlin, aingrim I ich schü tze. —
Praes. Sg. 3 non anich protegit
nos Z*. 430; aingid protegit Z*,
431. — Conj. Sg. 3 manii ainge
ben SC. 14. — Fut. Sg. 3 ronn
ain er schütze uns.Hy, 1, so; 6, 26;
ainsiunn er schütze uns, Hy. 6, u;
PI. 3 ron anset sie mögen uns
schützen Hy. 1, i4. — T-praet.
Sg. 3 anacht Hy. 1, 22; 29; 30. —
S-praet. Sg. 3 ro angestar Gl. zu
anacht Hy. 1, 29. — Inf, anacul,
anncul.
ang^el, alngr^l — lat. angehis;
aingel in choimtechta (com&itechta,
comimtechia) Schutzengel. — Sg.
Nom. angel p. 319 IV LL. 2; aingel
Hy. 2, 46; p. 19, si; 86; 21, 3a;
aingel a com&itechta FA. 3; 14;
17; 18; 21; 31; Gen. aingil FA.
16 LU.; 31; Acc. in n-aingel Hy.
1, 33; CO aingel na trinöite FA 18;
PI. Nom. aingil Hy. 1, 47; aingil
D^ 2, 13; 64; Gen. do rlg aingel
Hy. 2, so; 6, 1; na n-aingel FA. 2;
9: 13; 15; Bat. for ainglib ind
fuinid FA 2; co n-ainglib nimi
FA 3; do ainglib coimthechta
FA. 6; Acc. la hainglin Hy. 1, 46;
5, 93; fri aingliu nimi FA. 19;
Voc. a aingliu nimi FA. 19. —
aingel Hy. 6, «1 i^f entweder Nom.
Sg. oder Gen. PI. {„the soldier of
angels" Stokes).
angrelacda 'englisch. — Sg.
Nom. in bolad angelacda p. 22, 9.
angine SP. II 9? vgl. gU.
-anf s. uU
don aiiiee p. 141, 16, dasn-ainice
CC. 3 Eg. 8. tanie, tieim.
an-far von TF«s*«n, iö«s*7tcÄ;
ab occidewteZ*. 612; O'Don. Gramm,
p. 264. — etir anair ocus ani&r
/S'cJlf. 5; 7; connaca in scath chuci
aniar FB. 81; 87.
aniarraid s. andfaraid.
anim F.Makel , Fehler-, ainimh
„Uemish, a personal biemishor de fect,
such OS the loss of the nose, ear
etc.'' O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
h anim dün ScM. 16; in tres anim
fil for mnäib Ulad SC. 5; PI Nom.
teora anni SC. 5.
anim F. Seele; anima Z^. 264;
wird im Mittelirischefi wie ainm
Name flectirt. — Sg. Nom. anim
Hy. 2, 63 Fr. (ainm LHy.); 5, 96 ;
FA. 3; 19; 31; ind anim thri'iag
FA. 20; animm FA. 3 LBr.; 31
LBr.; ainimm FA. 3 LBr.; in
anmain anfechtnaig ^cc. a/s Nom.
FA. 20 X/Br.; G^cn. cacha höen-
anma FA. 14; 21; Dat. do anmain
FA 21; 31; Hy. 6, 8; 7, 43; for
anmain ^2^. 1, 64; Acc. in n-anmain
FA 18; 19; 20; Hy. 6, 22; 7, 49
Fr.; lasin n-anmain FA. 15; frisin
n-anmain FA. 19; imon anmain
n-anfechtnaig p. 191, 19; P^ J^Totw.
anmand FA. 17; 29 (anmanna LBr.);
33; 34; ind anmand FA. 31 (an-
manda na pecdach LBr.); anmanna
p. 191, 26; Gen. inna n-anmand
FA 6; 16; 30; 33; Dat. dona
anmannaib FA. 18; 33 (do anmand
LU.); p. 191, 21; Acc. inna, na
anmand FA 18; anmand FA. 16
(anmunna LBr.); 17 (anmanna iin(2
anmand LBr.); 18.
au-fs ron unten; from helow,
O'Don. Gramm, p. 264. — co tanic . .
anfs p. 39, 21 ; comtar fodcrci renna
nimi . . anis FB. 25.
änitts, &inias M. Glanz, ron
&n, äne. — Sg. Nom. cluchi . . dnius
ocus aibinnius jS'C 1; a anius a
urlabra FB. 30; Gen. a haithle
a n-oenaig ocus a n-aniusa FA 30;
Dat. ar th'airscälaib ocus ar th'4i-
niiis TE. 5 Egr; co n-änius ocus
CO n-äibinnius FA. 12 ; Acc. a anius
ocus a aibnius FA. 9.
anleeht, O'Reüly's ainleacht
I fairness, softness. — Sg. Nom.
anmain
368
ar
dentar anlecht let-sse fri hAilill
TE. 8 Eg.
anmain in anmain FB. 87, ein
Ausrufe SU anim SeeM
anmieh Regenwetter. — Sg,
Nom. ferais anmicb Hy. 5, so {Gl.
i. snigi an), anbig Fr.; Gen. lathe
änbige Uy. 5, 33 (i. flechuid moir).
an-mfnun/'efn, unzart, rauh.
— Sg. Acc. N. eter min ocus anmin
SC. 37, 8.
an-mfne F. Rauhheit. — Sg,
Nom. a ainmfne ocus a roacairbe
FA. 9 (anmine LBr.); 19.
ann s. and«
anii spätere Form für ind {ArtikeT),
z. B. ann arad FB. 38 Eg.; vgl.
S. 326, 23.
annam s. andam.
anoeht spätere Form für Innoeht.
anos Hy. 5, 57^ a n-osV
aii-ös 8. anüas.
anrad M. Krieger. — Sg. Acc.
amuil ^ach n-anrad CG. 1 F^.\
PI. Dat. o anradaib Bretan „von
den Kriegern Britanniefis'* Beiir.
zur Vgl. Spr. VII 66; ettr erredaib
ocus änrathaib LU. p. 123^ 26.
an-rieht traurige Lage: ain-
riochd „a pitiful condition** O'R. —
Sg. Acc. issed dorn beir i n-anricbtt
TE. 9, 8.
anmth nomen secundi gradus
poetarum Corm. p. 2.
ansa, andsa/i'ir an-assa, schwer;
asse facüe, anse difficile Z*. 229. —
Sg. Nmn. ni hansa FB. 75; rienid
andsa für den es schwer i^ SC. 45, 23;
is andso dam-sa FB. 58 {Gl. i. is
dolig^; nf andsa FB. 58 {Gl. ni
dolig). — Adv. ni g^is co ansa
SC. 26. — Compar. is ansu lim-sa
mo thecb oldas mo trebad uli FB.2Q;
is ansu est gravius, ni ansu non
difficilius Z^. 276.
ansmth i. fer imdith {lies -dich)
a mennut ocus a crich On the Mann,
and Cust. III 613.
au-techta „true judgments^'
Ö'Don. Suppl.
i n-gnimaib antechtai SC. 26,
an-techte von t^chte lex Z*. 800?
annairc FB. 37 Eg. s. suairc.
an-üas von oben; from above,
doumwards 0*Don. Gramm, p. 265.
— con tarlaic fair anüas dass er
sich auf ihn von oben warf Lg. 15:
ar Bricria . . anuas sagte B. ron
oben herunter ScM. 6 (.induas amne
asan imda H.).
i n-apthin in pemiciem Wb. 32^
s. atbath, epaid, aupthach.
ar afiaide. ScM. 5, vgl. apadh,
abadh i. urfoccra a waming, pro-
clamation, prohibitian, 0*Don.
Suppl.'f
aiNiir, apraid s. atbiiir.
aprainn i. olc, i. tmagh O'Cl.
{Corm. Transl. p. 52 dfgalX —
appraind ocus bithappraind »Schade
uimI ewig Schädel SC. 14.
. apstal Jf. = apostolu8. — Sg.
Nom. apstal Hy. 2, 39; prim-abstal
Hy. 3, 1; Gen. prim-abstail Hy. 3, 10:
Dat. do P^traicc prim-abstal JETy.
3, 7; PI. Nom, apstail Hy. 1, n;
6, 10; FA. 32; Gen. apstal Hy. 7, 13:
Dat. cona apstalaib Hy. 1, le; d*ap-
stalaib FA. 2; Acc. ria na apsto/a
FA. 2 LBr.; Du, Nom. oa da ap-
stal döc FA. 6; Gen. i n-onoir da
aps^oZ d^c p. 40, 12; Dat. cona
dfb apsfoZa dec p. 40, 16.
ar Praep. mit Dat. und Aee,,
vor, für, wegen; ante, prae, pro,
propter Z*. 622. — Der Anlaut
des folgenden Wortes wird aspirirt:
ar chind Lg. 1; FB. 48; 61; ar
chuirm Lg. 18, si; ar chena ScM.
6 u. ö.; ar cbomramaib ScM. 6;
ar chul TE. 13 LU.; ar ch6maitecht
p. 131, 12; ar chetus SC. 42; ar
chruth FB, 19; ar thein ar thre-
than Hy. 6, 14; ar thrögi p. 131, 4:
ar thoil SC. 26; ar thüs FB. 17 u, ö.:
ar thrommi FB. 88; ar thossaig
FB. 20; ar feirg Lg, 5, 22; ar fer
n-aile TE. 13 Eg.; ar Muagbaib
TE. 9, 29 Eg. — Mit Pron. mff.
1. PI, erund Gi. zu Hy. -5, »:
2. Sg. airut-su FB. 6; 3. Sg. M.
und N. airi TE. 10; ISLU.; SC. 2:
FB. 74; aire 00.2 Lü.; 3. PI airthiu
SC. 10. — Der Dativ stand ur-
sprünglich auf die Frage wo?, der
Accusativ auf die Frage trMm?
Doch lässt sich der Daiir- und
Accusativgebrauch nicht mehr 8charf
ar
369
ar
aus einanderhalten, — 1) vor:
a) ar in dorus vor dem Thore
SC. 33, 13; 16; mag ar Emain CO.
1 LU,^p, 143, 4. — 6) Häufig
tcird für das einfache ar die Ver-
bindung ar chiund und ar chend
gebraucht (vgl. cend): co n-accai in
fer ar a cinnd da sah sie einen
M€Mn vor sich TE. 12 LU.-, co
toracht . . ar cend Conchobatr bis
er . . vor C. ankam FB. 4 ; ar cind
in chininda döenna FÄ, 15 (for
cind LBr.); ar mo chind-sa ScM. 13;
ebenso ar ar m-belaib-ni vor unseren
Lippen ^=^ vor unseren Augen, vor
unserer Nase ScM, 9 u. ö. {siehe b^I).
— c) In manchen Fällen gebrauchen
toir lieber andere Präpositionen
(z. B. an): cind ar chind Kopf an
Kopf Lg. 1; FB. 48; gegen ein-
ander FA. 14; claideb n-derg ar
domaib desaib von rothen Schwertern
in reckten Fäusten SC. 19; ar a
dorn FB. 45; fil secht suilse ar a
rose SC, 37, ii; geibthi ar güalaind
sie fasste ihn an der Schulter SC. 14;
focheird a menmain airi TE. 10 LU.]
13 LU.] ar thüs zuerst, primum
Z*. 610; FA, 33; FB. 17; 21; 62;
67; 72; ar chetus {d. i. cet-thds)
SC. 42; ar thossaig FB. 20. —
d) Bei Wörtern des Schützens und
Bewdhrens, wo wir „vor** oder
„gegen** gebrauchen: romm ain ar
gaibthib er schiUze mich vor Ge-
fahren Hy, 6, 26; 7, 36 ; 60 ; doth-
esarcainb-sea ar andrib SC. 40;
ro bad chomairche ar Ultaib er
würde ein Schutz vor den UUen
sein SC. 10, gleu^ darauf der
Ace.i comaircbe airthin Schutz vor
ihnen SC. 10; ainsionn . . ar cech
n-embas Hy. Qj 14; 16 (aber ibid. le
der Dativ); donun anacul . . ar cech
n-duine Hy. 7, 39 (aber vorher
Dative); ron soerat' ar diangalar
Hy. 1, 6; diar sn&dud . . ar gäbud
ar galra Hy. 8, 4 (aber gleich darauf
Dative); 6, S4; Döebtogairm ar cech
gaasacht eine heilige Anrufung vor
jeder Gefahr Hy. 6, s. — e) vor in
eamparativem Sinne (antecellere):
do imluad ar m^si zu fahren vor
n^r (^i^mich darin zu übertreffen)
FB. 35; dia m-beth ar äluaghaib
ban m-bän nech wenn es vor den
Schaaren weisser Frauen eine gäbe,
welche . , TE. 9, 29. — 2) für: a n-dori-
genai . . ar Sancht Brigte was er . .
für die h. Brigitte tha^ Hy. 6, 23;
is denta dait ar Labraid ani sin
du musst dies für L. thun SC. 13;
ar fath n-Ulad FB. 22; imgoin
airrin ibid.? ro rir a einech ar
chuirm er verkaufte seine Ehre für
Bier Lg. 18, 31; Hy. 5, e; TE. 13;
doberaind-se nile . . ar gnais Noisi
ich würde alle für den Umgang
mit N. hingeben Lg. 18, 36; SC. 33, 36;
13; iss ed doratais airi das hast
du dafür gegeben FB. 74; conid
airi sin ro choillsint . . ar toghail
sidha so dass sie deshalb verwüsteten
. . (nämlich) für die Zerstörung des
Sid TE. 20 Eg. — 3) wegen^ auf
Grund von: tucus seirc .. duit .. ar
th^airscälaib ich richtete meine Liebe
auf dich auf Grund der Erzählungen
von dir TE. 5; arraind ar galaib
ocns ar chomramaib es zu theüen
auf Grund von tapferen Thaten
und Wettkämpfen ScM. 6; atot-
athg^n . . ar do thdarusca&at7 ich
erkannte dich aus deiner Beschrei-
bung TE. 5 (:vgl.,SL, ass); ni bertais
buaid dib ar febas na ursclaigo
sie trugen nicht über sie den Sieg
davon, in Folge der Trefflichkeit
des Kämpf ens . . Lg. 8; ar lüas
Lg. 8; FB. 21; ar ^cnairc ammaicc
Hy. 5, s; 36; is adbar rfg ar deilb
ScM. 14; ar bä comadas d6 ar
crnth ocns delb . . denn sie passte
zu ihm ncuh Form und Gestalt . .
TE. 3 iCT,; ar is Conall ar lin a
cherd cinges rfa cach laech denn
es ist Conally nach der Zahl seiner
Siege, der vor jedem Heläen geht
FB. 23; ScM. 21, 17; ar a glaini
ro ainmniged disi sin wegen ihrer
Reinheit wurde sie so genannt SC. 17;
p. 142; FB. 17; 18; 19; 33; 61;
75; 88; 91; 93; ar thoil daine nach
dem Wülen der Leute SC. 26; ar
cniriud mnä, ar banchuriud auf die
Einladung eines Weibes SC. 32;
nocho dingniam-ni airut-su wir
werden das deinetwegen nicht thun
24
BT
370
ar n-
FB. 6; innis dam ar Dia do nun
um Gottes wülen Lü. p. 40*, 32;
ar imad na treb . . iss aire wegen
der Menge der Wohnungen, des-
halb ..CC.2 LU.', ba hairi . . föbith
es war deshalb . . weil SC. 2; airsin
deshalb FB. 41; cid ar na leicfi-
de& dam-sa warum soll mir nicht
gestattet werden . . SC. 42 ; ced ar
acco Ben (wamm) p. 144, is; 17.
— Zur Bezeichnung des Motivs
und des Zwecks: ar miscais au^
Hass FB. 56; ar ulc Hy. V 71; ar
6cin per necessitatem Z*. 610; JFA.
23; FB. 20; ar äis no ar ^cin
TE. 19; ar mör gestul SC. 44, 1;
ni ar chul no amles . . . acht is ar
accuis tesairgne nicht zu Sünde
und Bösem TE, 13 LU.-, mäd ar
fis Labrada SC. 81, 2; ar chomai-
techt Etaini p. 131, 12; ar thrögi
ocus lobrai p, 131, 4; cinnas doragad
ar imchossÄit Ulad FB. 8; 16; 17.
— 4) zu, nur in gewissen Ver-
bindungen: di bliadatn däc ar mili
12 zu' 1000 ^^^ 1012 p. 131, 9; iss
messa a cach ar cach 16 ocus ar
gach n-aidhqi von Tag zu Tag
TE. 7 Eg.', doberad comram ar
araile duit ScM. 16. — Hierher
auch ar chena ausserdem, in gleicher
Weise, mit ol chena wechselnd^ errid
Ulad ar cbenae CC. 1; FB. 43;
ocus mathi Ulad ar chena FB. 5;
12; SC. 41; FA. 11; 29; 32; co
n-gemaib . . ar chena FB. 2; p. 191, 11;
sech öcu Ulad ar chena FB. 14;
cenmotha in biad ar chena ScM. 6;
Vereinzelt or chena FB. 21. —
5) Sporadischer Gebrauch: do cach
badin ar üair zu jeder Schaar zu
{üirer) Zeit, d. i. der Reihe nach,
FA. 9; cdch ar dair SC. 2 (vgl.
lar n-). — testo ar Concoftar jp. 144, 31,
gewöhnlicher for. — ar oen fria
cech n-olc zugleich mit FA. 26
LBr. (mar oen LU.). — do tascrad
ar Faind SC. 44, 12. — cluchi erail
ar fidchill SC. 45, s.
ar Conj. denn; nam Z*. 713;
ursprünglich identisch mit der
Präposition, vgl. engl. for. — Lg.
2; 6; ScM. 12; 17; 19; TE. 3 LU.;
CC. 1; p. 142, 21; FA. 9; 12; 15;
18; 29; 30; 32; SC. 2; 5; 7; 13:
17; 21; 28; 29; 32; 40; 41; 42;
46; 49; FB. 5; 23; 24; 29; 56.
Gewöhnlich folgt die Verbaiform
(bes. oft is, ba) oder eine derselben
vorausgehende Partikel (ni, ro, no)
unmittelbar darauf; Abweichungen
sind selten: SC. 5; 40; 41. — fö
bith ar SC. 22; arn corb&lic SC. 47
(s. no CO, alicV, ar ni raibi TE. 2 Eg,^
(ol ni rabi LU, vgl. den Wechsel
zwischen ar chena und ol chena).
— Vereinzelt är FA. 32; SC, 5;
or Lg. 3.
ar mit dem Bdativpronomen gidjt
das finale ara n- dass, damit,
mit der Negation das prohibitire
ar na dass nicht, damit nicht, vgl.
Z». 714. — Bas Verbum im C-on-
junctiv, Futur oder einem Tempus
secu>ndarium: ar nar bat aithrech
ne sis poenüens, ar na bat miscnech
ne sis exosus u. s. w. SC. 26; ara
tintarrad ut averteret Hy. 2, is;
ara scortfs, ara cuirtis CC. 2 LU.
in der indirecten Rede, während
Eg. in der directen Rede die Im-
perativformen sguirid, coirid hat;
ara n-duscido SC. 9; ar na caite
Hy. 2, 66; ar na ructha FB. 74;
ar nad rfs Hy. 6, 20 (i. cona ris);
ara n-imthised lethu Hy. 2, 17.
ar inquit, identisch und ired^
sehid mit or, for, ol. Vgl. p. 85,
110, 306. — Häufig ar se, ar si
Lg. 5; 10; 19; ScM. 4; 6; ». s. w.i
TE. 5; 6 u. s. w.; SC. 32; 33; 39;
41; 42; 43; 46; 47; ar ind 6ic
Lg. 6; 10; ar tecta ScM. 2.
är Niederlage; Blutbad;
strages Z\ 17. — Sg. Nom. ca ro
lathea &r for n-hErenn impi ScM. 5 :
cuirthcr ir SC 5; Acc. ro leci
for är Connacht ScM. 19; PI.
Dat. bodb iar n-araib for a slicht
ScM. 21, 11?
ar n- Pron. poss. unser Z\ 336.
— Mit Präpositionen zu diar, liar,
inar versdimolzen: diar n-imdegail
Hy. 1, 20; ar n-anma 8, s; liar
n-athair Hy. 1, 4s; inar n-im*
chomnic-ni ScM. 15; ar n-EUun
p. 132, 4; ar n-imscarad SC. 45, e;
iar n-ar n-imchosait FB. 5;
ar n-
.371
ar-bÄgim
m-bf ibid. ; ar ar m-bälaib-ni ScM. 9;
10; dar ar m-brethir SC. 46; ar
m-breth-ni FB, 62; diar m-bretbu-
gnd 66; diar n-deib TE. 14 Eg.;
diar fortacht Hy. 1, 84; 35; 3, 5;
diar fethim Hy. 6, 25; ar sluag
p, 132, 25; diar saigid SC. 32; diar
senad Hy. 1, 48; 8, 4; diar cobair
Hy. 1, 5; se; 8, 3; diar trögi Hy. 1, 31;
ar mairb FB, 5.
ar n- Verstümmelung von lar n-:
ar n-üair FA. 9 LBr.\ ar n-^com-
lond, ar n-öl SC. 30, 7; 10; 11; ar
sin Lg. 12.
ara M, Wagenlenker; aurtga
Z*. 255. — 8g. Nom. Löeg ara
Conculaind SC. 20; ScM. 19; CC.
1 LU.', FB. 9; 14; 43; 61 (Ära);
p. 310, 43 ; in t-ara p. 40, is; 19
{Gl. i. in buchail); 21; 22; FB. 39 Eg. ;
in t-araid 38 Eg. ; Gen. iar fäcbail
a armgascid ocns a ajra (für arad?)
ocns a cch FB. 39; Dat. dond
araid FB. 43; 39 Eg.; Acc. in
n-araid FB. 40; fria araid FB. 36;
eter araid ocw« errid p. 328, 19, tm(2
80 SU lesen p. 142, 19; Fl. Acc.
arada F.B. 40.
ar aba jjbecausey on accoimt of"
ODon. Gramm, p. 265.
arab&raeh am Morgen darauf
TE. 12 LU. (iamamdracÄ Eg.)\
FB. 57; 78. — Vgl. iarnabärach,
imbdrach.
arabi FB. 23, vgl. arabf i. is
fcrr O'JDav. p. 51?
araehuiliu Hy. 7, 49? vgl. „ar-
cuile forfeits^' O'Don. Suppl?
ärad M. Letter. ' — Sg. Nom.
amra irad . . d*ascnam flatha maic
Maire Hy. 5, 12; ärad cloth Amra
Chol. (Goid.* p. 157); p. 311, 36.
aradaeh das grosse Fass Con-
chobars, so genannt, toeü es aussen
und innen eine Leiter hatte. —
Sg. Nom. ro linad . . ind aradaeh
dabach Gonchobair doib FB. 72;
ro linad ind aradaeh Gonchobair
p. 311, 34.
ar&i indessen, jedoch, vgl.
ar a aoi sin tra notwithstanding
this however O'Don. Gramm, p. 265.
ar4i FB. 94 wegen; vgl. aoi, ae
„a causef' O'Don. Suppl.
aralde indessen, jedoch,
trotzdem. — araide traco n-dara-
fnetar Lg. 11; araide batar sonairte
Lg. 12; araide dochiiaid Bi|>. 40, 8;
araide 0 ro hairmed p. 42, S6 ; ocus
büt araide illaxai FA. 27.
aralle der andere; aHius Z^.
359; s. alaile. — Sg. Nom. araile
ech das andere Pferd FB. 47; 50;
p. 310, 22; p. 43, 12; SC. 33, 14 ;
p. 310, 43 ; in ro reccad aroile
p. 17, 23 (vgl. fri aroli FA. 12 LBr.);
N. ocus araill and dan und noch
etwas anderes hierbei SC 46; Gen.
c&ch i n-diafd araili dfb FA. 65;
hi crö araili ibid.; F. timchell araile
FA. 20; Dat. ön dorus diarailiu
FB. 55; F. nf fittr noch dib for
araile keine von ihnen wusste von
der andern .. FB. 20; nach dem
Comparat.: ba mö amni arailiu
grösser war als ein anderes Wunder
Hy. 5, 40; 47; 76; so; ni assu nachai
araili dib (nem) FA. 15; airdiu
cach mür araile FA. 11; Acc. nos
tuarcend cäch araili dfb FB. 40;
cäch dib . . M araili Lg. 8; ni fil
druim neich dfb . . fri araili FA. 12;
6n taib co araile ScM. 3; doberad
comram ar araile duit ScM. 16;
die Form des Acc. N. im Dat.:
isind leith araill FB. 28; PI.
No^n. araili FA. 27; araili libair
FB. 77; araile FA. 27; F. araüe
nöemögu {lies -öga) FA. 6; Dat. fri
arailib . . fri lucht aile dfb FA. 9.
arait s. arit.
&ram F. Zahl; numerus Z*. 241 ;
Inf. zu ärmim ich zahle, — Acc.
ni etaim a arim Gl. zu Hy. 5, 41.
araralm p. 133, 6, ar draim?
araralad Lg. 17, le, vgl. ar-r&le.
ar-asissiur iimitor Ml. 41«; PI. 3
arasissetar innituntur 39^. — Vgl.
assissiur, sessom.
arbad FB. 68, 22, ar bad.
ar-b&g, Ir-b&g gloriatio Wb. 16*
{Z^. 494); s. anr-b&g. — PI. Nom.
irbäga contentiones Wh. 7* {Z^. 656);
Acc. b&ges arbaga finna Hy. 6, 17,
vgl. jedoch big.
ar-b6gim \\l ich streite; glorior
Wb. 16d {Z\ 435). — acht in rf Mac
Nessa arb&ge ar Mac Maire, at4t
24*
arbar
372
lurd-chend
i pein iffimd formna na lath n-gaile
LU. p. 114b, 40; Praet. v?) Sg. 3
arbaig Hy, 6, is, Gl. erbagess.
arbar, arbur i. sldag O'JDav.
p, 50. — Sg. Gen, arbir cohortia
LArd, 188»», i {Ir. Gl, p. 166); sercc
ard irbair Jesu Fei. Epü. 12.
arbar Korn\ arbor broth ut
nortmanica lingua est Corm, p. 18
enbret. — Sa, Nom, firlemnacht . .
0CU8 arbar FB. 9.
ar-beitlm, ar-pelttim m ich
spiele. — Praes. PI. 3 arbeittet
bairtni bindi SP. Y 16; ardopetet . .
a n-s§8 ciüil ocus airfite FB. 13;
ardopettet 56. — Praes. der Gewöhn-
Tieit: Sg. 1 arpetend carbach foch-
ruch 088, 1, 11. — Inf. airfitiud.
areain s. orgun*
areanlA s. ar-ehanalm.
areangel (LU.\ arehaingel
(LBr.) = lat. archangelus. — Sg.
Nom. Michel arcaingel FA. 15; 16;
PI. Gen. inna n-arcaingel FA. 20;
aircaingel 7; archaingel Hy. 7, 9;
Dat. ona harcainglib FA. 7.
arcelssi side f ria Fergrus jp. 145, 11,
(8ie stellte dem F. vor, dass . . , vgl.
airchis expostulationy complaint,
airchisaim to complain, exposttUcUe
O^B., airchissecht.
areelim aufero s. arebellaim.
areessi s. airehissim*
ar-ehanaim I ich singe, vgl. do-
aur-chanim praesagio, do-erchain
prophetat, tair-chechoin pmedicit
Z^. 429; 880. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 arcantä es wurde gesungen
p. 310, 7 (gleich darauf no chantals
filid).
stiall arehapur p. 309, 34?
do-doB-arch^il araraim p. 133, 6
{„ihai prevents them from seeing u«"
0' Curry, On the Mann, and Oust,
n p. 193), s. tarcheüm.
arehellalm II ich nehme weg\
areelim aufero SG. 9* (ZK 429). —
Praet. Sg. 3 arid-ro-chell id rapuü
SG. 202». — Pass. Praes, Sg, 3 of
ercheltar non aufertur Ml. 21c, u,
— Inf aircbellad raptus SG. 202»
(Z\ 868), vgl. airchelladh „iheft,
sacrilege'' O'B.
arehlssim s. airehissiin*
iflf arebosMi in ri^ p. 132, t,
vgl. eosnaiiii.
ar-ehnibdiglni, mü refl. Pr(m.
idi verpflichte midi? eine AbieituHg
von dem in in-chobaid concinneHter
Ml. 14^, 11 enihaUnen Stamme; vgl
caibdhi an accompiice^ parOcipalor
O'Don. Suf^. — Imperat. Sg. 2 ar-
dot-chaibdig fii sechem na m-bria-
thar sin SC. 26 („Do Tou eanaeni^'
0' Curry).
ar-elissim III ich mache Kunst-
stücke, von cless; vgl. clisim J«i:tp,
jump O'B. — Praes, sec. PL 3
arcUstis p. 310, 7. — Ptus. Praes.
sec. Sg. 3 arclistl p. 310, e.
arcnld in ardarcnid SC, 19, s?
&rd hoch, gross, edel. — Sg.
Nom. öd&ch ard Lg, 17, S8; SC.
37, 22 (ärd); mucc ard Gl. zu mngart
Hy. 5, 59 ; ard a medön FA. 22;
ifl ard cech recht SC. 45, as; ba
hard in coscnr Hy, b, 87 (1. ba mor^;
ard a Mg_ScM, 21, 21; nad ard
Lg. 5, 22 Eg.\ is cÄin cech ard
sdiön ist alles Hohe SC, 43; Ace.
cäim n-ard n-adgoide FB. 23; PI
Nom. com-arda (fem. Form)p. 191, ic;
for-ardn TE. 4 Eg.\ Gen. tri mac
n-ard n-üisle Lg, 5, s; 22; Ace. N.
nos cuir i n-arda FB. 64; crö a
chubat föin imbi i n-arda 69. ra
Hy, 5, 19? vgl. arda sublimia Z^, 60.
— ünflectirt, in Composition: dar
ardd-ais Lg. 17, s; tri ard-ltoend
5(7.47; CO ard-liss ind rlgtigi p.310,i;
ard-chend; rIa n-an£ib in ard
Ulad FB. 68, 27; wohl audi in azd
fegad Hy. 1, 17. Den obersten Bang
beeeichnendi do ard-ecnaid larthair
domain FA. 3; ard-file; ard-ri.
Mit Adj. verbunden: ard-min SC.
30, 6; ardd-brig SP, V u. — Com-
parat, airdiu cach mdr arailei^X 11;
airddiu Lg. 17, 3.
ar-daimfm I ich bekenne, ge-
stehe zu; vgl, ad-daimim. — lifp-
Perf Sg. 3 nl ardämar..do TE.
8 LU.; ni ardamair nl de eter do
Choincalainn FB, 90.
ardbe s. airdbe.
ard-ehend h o chköpfig, den
Kopf hochtragend {Beiwort fOn
Pferden). — ^^f. Nom. ardchend
»rddae
373
ai^dide
FB. 49; p. 310, 18; PI. Nom. ard-
chind FB. 45; p. 310, u.
arddae SP. Y ii nach StoJces^exäl'
tcttion*' (O^Ctirry übersetzte: aügood
be to htm of ü in the highest).
arde, airde F. Höhe. — 8g.
Bat. dim airddi FB. 92; ar a airdi
FB. 81 JE^.; Dat. oder Acc. ocht
n-düird ina ardi acht Fäuste hoch
p. 40, 22; i n-ardai p. 309, 89; Acc.
focheird . . in roth i n-ardi in die
Höhe FB. 64; 86; i n-airddi FB. 85.
ard-flle 3f. der oberste DicTUer,
Gelehrte. — Nom. dalta dana in Fiac
sin do Dubthach mac hUi Lugair,
ardfile hErenn e-side Hy. 2 Ptaef.
KtA^riM, höh er König, Ober-
könig. — Sg. Nom. ardri FB. 33;
Dat. do ardrlg in domain FA. 32;
Acc. im ardri g n-amra n-ülad FB. 28;
PI. Nom. ardrig Lg. 4, is.
ard-rfgan F hohe Königin,
— PI. Nom. ardrlgna Lg. 4, is.
ard-rfge Oberherrschaft. —
8g. Dat. i n-airdrige for hErinn
TE. 1 Eg.
ardiis t& SC. 33, ii s. ar-tft«
ar-eear, air-ecar invenitur Z\
471, 987; Perf. Sg. 3 arnic; vgl
ni aircia, Gl. ni rochim, Stokes
Bem.^ p. 65.
ar^ir „last night^' O'Don. Gramm.
p. 265. — SP. in 3.
domm Arfas SC. 34, s s. tarfas«
ar-fertalgim III ich bewirthe.
— Praet. Sg. 3 ar-ro-ertaig Gl. zu
ardoutacht Hy. 5, 78.
ar-fethim sustineo. — Praes. sec.
PI. 3 arunn-ethitis sustinebant nos
LArd. 184«, i (Jr. Gl p. 166); arid-
fetis Hy. 2, 64 {Stokes zieht diese
Form zu ar-beitim, arphete canat
Fei. Epü. 79, „toere singing to it'^.
ar-fiaeh I ich kämpfe, be-
kämpfe, vertheidige; vgl do-
fiuch. — Sg.l arfiuch fuili SG. 1395
(Z*. 949, das mit tessurc beginnende
Stück der Zauberformeln erinnert
ganz und gar an die Bosc ge-
nannten alten heidnischen Compo-
sitionen); 3 arfich tola tothla yyhe
vanquished urgent desires** Fü.
Apr. 16; arfich for n-atho ocus for
n-irgola uili p. 142, 21; arfich a
n-gressu FB. 23 (dofich p. 142, 21,
döeme FB. 11); arfich 6 Äib ech
ocus analaib fer FB. 24.
ar-f6eraim, -fdacraim I ich
sage an, verkünde. — Pass.
Praes. Sg. 3 arföcarar 0 EchaK2 for
firu hEren^ TE. 2 LU. — Praet. ro
hirfuagrad . . fo hErinn TE. 2 Eg.
ar-fo-emaim 1 ich nehme au f,
nehme an, — Praes. Sg. 3 aur-
foemaid . . chuci ina müinterus
p. 170, 7. — Conj. Sg. 2 arfema-
siu accipito Ml 68*; PI. l mt ar-
foimam st suscipimus Z*. 883. —
T-praei. Sg. arröet ..in sAnmp. 17,38
(/wr ar-ro-fo-^t) arro^t cain comram
FB. 71.
ar-foehlimj}. 141, 6;i). 327; arfoich-
limm zu lesen p. 141, 21; arfoichle li^
off er s O^Don. Suppl. — S. fochlim.
arfuirid FA. 1 „ä€ gives'' Stokes.
. 1. argi. banne {Tropfen) Corm.p. 2.
2. arg famous CDon. Suppl-^ arg
diu airdhairc Corm. p. 2.
3. arg M. Held\ i. Isech Corm.
p. 2. — Gen. airc Oss. I 3? PI
Nom. airg ScM. 15? Dat. re n-arcaib
t6 n-erredaib FB. 35; eter argaib
erritib SC. 28.
ar-gairim ich hüte. — T-praet.
Sg. 3 argairt . . coercha Hy^ 5, 33
(Gl ro ingair).
apgat=Za*. argen tum, Z". 804. ^
— Nom. ram biad arcat ocus 6t
SC. 11, 6; Gen. lestar n-arggit SP.
IV 3; (aircit) TE. 3 Eg.; co cum-
tuch . . argit fair FA. 13; clö n-argit
FB. 31 ; CO comroth argit p. 310, 41 ;
scfatrach argit p. 131, is; rond argit
CC. 2 LU.\ in s4t argait Hy. 5, 71; 77;
taul argait Lg. 18, 28; turid airgit
SC. 31, 16; cuing airgit CC 2 LU.;
crand airgit SC. 33, is; co stiallaib
airgit p. 30d, s6; 87; ligrad dir ocus
airgit FB. 2; 6n airgit FB. 73;
sfthbe .. find-airgit p. 310, 28; cir
chuirr^il aircit TE. 3 Eg.; co n-
dualaiph airccit TE. 3 Eg.; Dat.
tuaghmilu . . di ör ocus argat TE.
3 Eg.; Id LÜ. — Compos. arggat-
brain SP. I i.
argda i. laechda Corm. p. 2,
von 3 arg.
argdlde silbern. — Sg. Nom.
arge
374
«rt
cöicroth öir airgdideFB.4Ö; flescöB
sciath argdidi j). 131, is; mur FÄ. 27
Bat. cona indurnd airgdidu SC, 37, iö
PI Nom, airinig airgdidi FB. 55.
argre s, airgre.
argriallaim ich gehorche. —
8'praet. PI. 3 argiallsat cöic coicid
Erend dö TE, 1.
arid-ralastar Hy. 2, 47 {Gl. arr&le);
5, 76 {i. roimoilgestar).
arlndehuiriur SP. I s, arcuire-
thar i. fothaigther O'Dav. p. 53.
arindf 9 arinnl weil, Gl. zuHy, 2, 6.
VLXit^hvvAiF.Becke, vgl. araoid
a Cover, table doth O'E, — Sg. Nom.
arit odor immi FB. 37 (arait Eg.)\
Gen. na haroiti sin FB. 37 Eg.
arithissi wieder; iterum Tur.
Gl. 131 {Goid."^ p. 13). — dos n-icfed
arithisi Hy, 2, i4.
ar-iUim III mereo, — Praes, Sg. 2
huare nad n-airilli-siu quia non me-
reris tu Ml, 55^ {Z^. 1081). — S-praet.
PI. 3 arillset meruerutU Wb. 4°
{Z*. 464). — Inf. arilliud meritum
Z^. 239. — Vgl. asroilli, atroillisset.
arladnr: conid n-acur ocus conid
n-arladur ar mo bölaib sund LU.
p. 113», 7 (Stab, Concul.) ,ythat I
may see hitn and that I may ad-
dress him in my presence here^^
O'Beime Crowe.
arlaid: conid n-arlaid sith iar
saith Hy, 5, 20 (i. co ro airlestar);
bes nan-drlaid duni beo SG. 38, 4;
vgl. don arlaid und dorala.
arlasar: na töig a Br^naind na
t^ig conidarlasar do \^ivLU.p.AQ^,zi
{Aid, Ech.) yjUntil I address th^e"
O'Beime Crowe. — böi Cnchrüaind
ina thost ocus ni arlasair Loegaire
LU, p, 114», 8 {Siab. Concul.).
arlastar: co n-arlastär üadi na
dorsaide FB. 21 „and' hurled the
doorkeepers frotn iV^ 0' Curry.
arlaid: cia arlufd dad FB. 87.
arm =^lat. arma. — PI. Nom.
airm FB. 38 Eg.\ na hairm FB. 44;
SC, 2; a n-airm Gl, zu a minna
{Äcc.) Hy. 5, 65; Gen. mllib arm
SC, 33, 3; Dat. dia n-armib SC. 2;
CO n-armmaib SC. 34, 11; CC. 3 Eg.;
Äcc. fäcbaiside a arm ocus a etach
FB. 67.
arm-ipaseed Waffenrüstung,
die Waffen, — Sg. Gen. iar
facbail. . a armgascid FB. 38; 39;
Dat. cona anngaisccti«i FB, 38 Eg.;
Äcc. armgaisced FB. 40.
arm-grrith Waffenlärm. —
foceird armgrith . . arrlgthech FB, 15;
ro lä armgrith . . di Gruaclinaf& FB. 44
(do Eg.).
armlaich (?) ein Name für das
Schwert. — Sg. Äcc. dobretha a
armldich leis i. a claideb FB. 67.
armoth& Oss. III s, i. tarla Ed.,
atchondarc L,
arnab6raeh FB. 79 s. iarna-
b&rach«
amlc TE. 13 LU,, vgl. faimic he
met, came upon O'Don. Suppl.S. im-
man-amic, imma-comarnic, ar-ecar.
ar-naseim I ich verlobe. —
Perf, Sg. 1 arob-röi-nasc {für ro
ti^ndSc)de8pondivosWb.\l^{Z^.^V6)\
3 amenaisc . . a fiair do Sualdaim
CC. 6 LU,
arnigred s. airnlgliii, emigthe.
ar-r&le Gl, ;?tiarid-ralastarJ3'y. 2,47.
arsaid s. farsaid.
, arsaid s. ar-suidiin«
ar-sennim ich spiele, musi-
eiere. — Pra.es, sec. PI. 3 areentis
crutire ocus timpanaig p. 310, 7. —
Pass. Praes. sec, Sg. 3 arsentip. 310, 7.
arsid vetus Z^, 237, 793, r^l.
farsaid.
ar-slaithimllltcA vertheidige.
— Praes. Sg, 3 arslaithi a n-äthu
FB, 23. — Praet. Sg. 3 aorslaid cricha
comnart comnämat FB, 22 (arslaig
Eg.) — Inf, ursclaidho defending
O'Don, Suppl. {mit eingeschobenem c).
ar-suidlm praesiaeo, defendo'i
vgl. arsaidh 1. dighal O^Dav. p. 48,
tmd ad-suidim. — Praes, sec. Sg. 3
ar a den! ocus ar a ani in charpait
ocus ind erred arid-suided and LU.
p, 122», u. — Perf, Sg. 3 arsaid
cach n-äth TjB. 23 {vgl. aurslaid
cricha 22), eine Form wie indi remi-
said Gl. zu praesidentis Ml. 50^.
art i. uasal Corm. p. 2.
art i. dia Corm. p. 2.
art L doch no lec lige („a stone
or a grave-flag''), davon dasDemin.
artöine, Corm, p, 2.
. art
375
asdang
urt Fleisch; „a limb, flesh^'
OB. — ar art Oss, III 4 (G^Z. i. feoil).
ar-t4 ist da, ist vorhanden,
7iaQ€OTL\ artäa superest Z*. 490;
vgl. armothä, rostä. — caindell
ardus t& das Licht, das sie haben
SC, 33, 12 (airist» H.).
arthdg, arthaus s. tüs.
arthraigim ich erscheine; ar-
traigther „it is apparenf' O'Dan.
Suppl. — Praes. Sg, 3 artraigid
. . in dubnel FÄ. 39. — Praet,
^. 3 ro arthraig . . di aingel FA. 3;
FB, 39 (tuarcoib Eg.); artraiges
FB. 39 Eg.
arurg* gach n-eirrid p. 142, 8 tc/i
bezwinge jeden Helden; für
ar-fo-urg (vgl. do-fu-aircc triturat
Z*. 883, orcun, orgaim, tuarcaim);
dingbaim cach n-errid p. 328, ii.
ams Wohnsitz CCn. 8.
aivntaiiig erquickt, stellt her
Ml. 64c (Qi, zu reficiens); ar-runn-
utaiDg CG. 7 Eg. erquickte uns?
— T^praet. Sg. 3 ar-do-ütacht er-
quickte, erfrischte sie Hy. 5, 73 {Gl.
arroertaig); arutacht cathir..sluagu
Hy. 5, 10 in der Ebene erquickte
eine Stadt — zum Himmelreich
rette sie uns! — die Schaaren
{dagegen die Glosse: i. ro chumtaig
aedificavit). — Fut. Sg. 2 arutais-
siu Gl. zu reficies Ml. 56» {Z^. 1093).
as 8. am ich bin.
as Milch, O'Dav. p. 105 melg.
as ibed p. 131, 29 s. as-ibim.
As Wuchs, Grösse, zu äsaim?
vgl. as „growth of the body, in size,
flesh, etc." O'Bon. Suppl. — a ses
ocofl a äs ocus a auius FB. 30.
asa un(2? maith in fer asa eich
FB. 38. Vgl. assa.
eo asagnoither ut inteUegatur
SG. 180^ (Z«.719). Vgl. as-aith-gned.
asagrusim, assagussim III ich
wünsche. — Sg. 1 asagussim SC. 4;
3 inti asagusi qui optat Ml. 61^;
PI. 1 assagussem SC. 4.
asalt Niederkunft CCn. 6, vgl.
asaidh parturition O'Don. Suppl.
ro hasaited ind ingen „the girl
was delivered" CCn. 6, s. ad-saiter.
as-aitb-grilim ich erkenne
wieder; vgl. aithgnim, co asagnoi-
ther. — Praes. sec. Sg. 3 ni rabi
. . fer asaithgned FB. 25.
ftsaim ich wachse. — Pra£t. PL 3
ro äsaiset creverunt Ml. {Z*. 654).
asaleha FB. 37?
as-blur I ich sage; dico, profero }
Z*.~BTO; vgl. at-biur, epiur. — Praes.
Sg. 1 asbiur p. 133, 2; ZK 428;
2 asberi SC. 19; PI. 3 asberat
ScM. 19; FB. 11. — Praes. sec.
Sg. mine erbrad FA. 9 LBr.-{e^'
ro-brad); PI. 3 asbeirtis Hy. 2, »2;
asbertis p. 20, is. — T-praet. Sg. 3
asbert Hy. 2, 7 (i. fittrubairt) ; 49; 64; '
Pj 130, 29; SC. 18; gewohtü. abgc"
kürzt asbert ScM. 3, 5; TJB. 2;
CC 3; 7 Lü.; SC. 3; 4; 11, 3;
20; 41; 46; FB. 22; 23; 24; 26;
44; 63; asbert fris er sagte zu ihm
TE. 8; 10; 11; 13 LU-, p. 130, 28;
132, 8; CC 2; 5 LUr, SC. 5; 39;
is and asbert Lg. 2; 7; ScM. 15;
SC. 15; 27; 28; !FB. 13; conid and
asbert p. 131, 22; SC. 19; 24; 34;
38; FB. 58; 71; aspert TE. 12 Eg.-,
13; CO. 3 Eg.', asmbert FB. 27 Eg.;
ispert^?. 142, 14; 145, 12; CC. 5 Eg.\
TE. 10 Eg.\ iss and ismbert FB.
31 Eg.\ Lg. 4 Eg.\ esmbert FB.
44 Eg.\ hierher woM auch condä-
bert p. 42, 10; PI. 3 asbertatär
SC. 9; 16; FB. 27; 66; 90; asm-
bertatar FB. 27 Eg.] isbertatar
Lg. 14. — Pass. Praet. Sg. 3 dla
n-öbrad p. 132, 19.
asea M. inimicus, aemuJus; as-
caid i. sc&il Corm. p. 1 („a hero''\
— PI. Dat. honaib ascadib i. ab
inimicis Gl. zu aemulis Ml. 3», s;
Voc. & ascada i. a naimtea Ml. 134^.
ascad Geschenk. — PI. Gen
i. commain na n-aisceda Goid.^
p. 101, 28 {LHy.)] Dat. co n-asce-
daib ibid. 10; Acc. bertait ascada
ScM. 5.
aseata^ asgaete i. laechda Corm.
p. 1 ascaid.
aseid F. Bitte. — Notn. tucad
di-si ind ascid sin CCn. 2.
aseiu FA. 20; FB. 15 für acsin,
Dat. von acsiu, s. adcia ich sehe.
asclang, aslang {vgl. ursclaigc)
.,a load borne on the Shoulder"
O'Don. Suppl.] asgland no asglang
ascnaim
376
astainv
i. haas glaind {iiber der SchuUer)-^
gland no glang i. guala (Schidter)
Corm. p.l. — Sg. Nom. aslang Andle
dar arddais Lg. 17, 8 (ascclang E^.)\
Gen. CO torchair beim n-asclaing
don pheist asind äer FB. 86 (as-
claiö Eg.).
ascnaim ich gehe hinzu, adeo;
vgl. ascain advance, proceed O'Don.
Gramm. p.202; 8. ath-ascnaim, imm-
ascnaim, tascnaim (do-ascnaim). —
Inf. asgnam i. imthecht ODav.
p. 50; Dat. d'ascnam flaiha maic
Maire Hy. 5, 12 (i. do athascnam);
huand ascnom incessu, oc asgnam,
ascnam acquisitione Z*. 771; Äcc.
ro thinscanastar ascnam co araile
inse mara hErenn sie begannen
nach einer Insel des irischen Meeres
zu fahren Hy. 1 Praef.
as-eomallaim III ich erfülle. —
Fl. 3 nan-ascomallat FÄ. 23 LBr.
(nä comaillet LU.).
aseur intermissio. — Äcc. cen
ascur säitha sine intermissione tri-
hulationis Wb. 25d (Z*. 239).
as-fladaim I ich erzähle; vgl.
ad-f(adaim. — PI. 3 asfiado^ doib
a n-imtecto CC. 3 Eg. — Praes.
sec. Sg. 3 inti asidfet SC. 31, 8.
as-ibim I ich trinke; vgl. at-
ibim. — Pass. Praet. Sg. 3 isl
asibed sin dig p. 131, 29.
asinded FB. 73 s. ed.
asiu athig p. 145, 6?
aslaeh persuasio Z^. 885; temp-
tation, allwrement O'Don. Suppl.
— Gen. in mi-aslaig malae per-
suasionis Ml. 28^, 7; Boit. hond
asluch messidiu Gl. zu judiciali
Buggestu Ml. 26o, 9; PI. Bat. ar
aslagib dualao^ Hy. 7, 37 B.
ar aslalgthib dualche Hy. 7, S7,
von aslugud == aslaeh, Inf. zu as-
laigim „J heg, request^^ O'B.
aslang Lg. 17, s s. asclang«
aslinge, aislinge Vision; Oss.
III 3 Gl. zu adbul ffsi; absque
lingna (etymologisierend!) cen abrad
inte Corm. Transl. p. 13. — Sg.
Bat. atchfthe dö i n-aslingi SC. 23.
as-loi who evadeSjdbsconds O'Bon.
Suppl. ; a n-aslui grien cum excedit
sol Cr. 33b (Z». 437). - Vgl. adruUui.
aslnindlm III ich rufe an,
bitte. — PI. 1 asluindmeit ar
cardes fris in hac laude Gl. zu
adsluinnem Hy. 1, 15.
asna Rippe; vgl. tege spinas et
costas GUd. Lor. 59 mdt den Glossen
i. ditin i. na lorgdromma i. don
asnach {sie). — Bu. Äcc. eter cach
da asna do zwischen je zwei von
seinen Bippen FB. 27.
aso SC. 45, 21 und? vgl. asa,
assa.
asöim ich wende mich ab? vgl.
söim, do-Böim. — Sg. 3 asöi dosoi
uaim fri fraig ScM. 3, s {er wendet
sich ab von mir und dreht sich der
Wand zu, co immorchor 6n taib
CO araile), vgl. ceine nosoisin huüm
so lange du dich abwendest von
mir Ml. 33«, 1, und a n-aslui grien
fo a fuined dosoi dond Orient con
aci a n-sescae wenn die Sonne
untergeht, wende dich nad^ Osten
Cr. 33^ {Z*. 435).
as-renfm I ich gebe hin; s. &T'
nim. — Fl. 3 asrenat reddunt
SG. 27». — Perf Sg. 3 asrir Hy. 5, ei
(i. ro eimestar); 87 (i. ro eimestar).
as-ro-illi 9neruü Ml. 109, assid-
roiliiset meruerunt id Wb, 17*
(Z». 870). — Conj. PI, 1 asroUem
mögen wir verdienen Hy. 5, 100.
assa und? nesso assa nesso pro-
pifus propiusque Wb. 12»» {Z*. 271).
Vgl. asa.
assagussem s. asagdsim.
asse, assa leicht; facüis Z*.
765. — Comparai. is assu facüius
ZK 276; nl assu FA. 16 (assa LBr.Y^
ni bd assa i. a h^cnach Gl. zu ni
m6r n-ecnaig Hy. 5, s.
assil Stück; aisil i. rann O'Bae,
p. 50. — Sg. Äcc. rannais . . assil
t-Salli bi cöic tdchtaib p. 41, s;
tue assill isin coire dö p. 41, 19;
ro cbomet in n-asill Gl. zu Hy. 5, 45.
assissiur ich bleibe stehen;
vgl. sessom, ar-asissiur. — Sg. 3
assisedar sist forsin purt p. 131, 21.
assoith in grian „the sun resied*'
Hy. 2, 58; huair assoith la h£su
in grian ^nd. 69.
astaim ich halte fest; s. fastaim.
— Sg. 3 astaid anmand na pecdach
utrach
377
/
at-biur
FA. 17 XBr. — Inf, dia hastud
for a cMnd TB, 5 Eg, ; vgl. astadj
io hinä Ö'Bon. Suppl.
astraeh auf der Beise, unir,
befindlich. — 8g. Nom, rar bad
astrach aidchi is 1& er würde Tag
und Nacht unterwegs sein SC. 29, 12.
astur Beise; SLSt&r journey O'B.
— messe ragas for astur SC. 44, 1.
— Vgl. astrach.
at 5. am«
at spätere Form für it in tuo,
ataeh, attach Bitte, Bitten,
Inf. zu ateoch. — 8g. Nom. attach
Hy. 1, 4; Dat. iarna hatuch for
tAs nachdem er sie zuerst gebeten
hatte p. 42, 35.
ataeomnaie s. atehomnaie.
atafrai^ er erhebt sich FB. 61;
62 Eg. (af&raig LU.); 73; PI 3
atafregat FB. 15. — Vgl. ataregat,
atraig.
at-asrar ich fürchte. — Bep,
Ftaes. PI 1 atagamar SC. 36.
ataig, vgl. atom-aig adigit me
Wb. lOd {Z*. 430), agaim. — ataig
taithbeim dia claidiub d6ib er gcS)
ihnen einen Schlag SC. 6 (adaig H.) ;
ataig in cendÄil occo FB. 84. Vgl.
adaigh „who put^* O'Don. Suppl.
atalm s. ad-daimlm*
atalrl, atire s. aitire«
atanain FB. 24 Eg.?
ataregat sie erheben sich
FB. 14; atarttgat p. 311, S6. —
Vgl. atafraig, atraig.
atathal FB. 32 Eg., PI 2 von
atän. Vgl. O'Bon. Gramm, p. 167.
at^a tch bin (nicht mit Aä^ectiven
verbunden), befinde mich an einem
Orte, in einem Zustande; vgl. tau,
itÄu. — Sg. 1 attö sum Z\ 488;
nf oc a imgabail sin dan atü-sfl
FS. 94; atü-sa sunn ^m..o ro genar
TE. 5 JS^.; in ceist immätü FB. 93;
2 at4i CO n-galur füail ScM. 13;
cinnas atai indasa a cach deit TE.
7 Eg-'i ni b& nech bas ferr nod
gläfe .. atai-siu FB. 56; 5 atä er
ist da, ScM. 16; atä biad lat ScM. 3;
Ijg. 9; SC. 46; at& lä i n-degaid
alaüi TE. 12 LU.-, FB. 9; 58; 59;
62; 88; at4 i n-airicul fo leith
SC. 16; 20; 31, 1; 33, «; 46; FA. 5;
j. 132, n; 145, 7; Lg. 12; atä nech
risnid andsa SC. 45, 2s ; ata lim . .
nech FB. 75; 76; ata mo chorp
dorn aimr^ir TE. 9, 24; d&ig ata-
som fö drochcruth SC. 29, 22; at&
dit seirc-seo TE. 10 LU.; is de
atä Mag Aübe ScM. 19; cid diatä
a n-deilm seU Lg. 1; ScM. 10; ni
clan üait atä is taig it farrad Lg. 7;
is triut at& in tres anim SC. 5; 10;
is ann ata mo treb-sae TE. 16;
SC. 16; is amlaid iarom atÄ in
rigsudi sin FA. 7; 11; 17; 30; 35;
atd samlaid SC. 5; attd dan mdr
tened fri tfr inna pian anall FA. 29;
in tan ata urtrochta FB. 67; hierher
auch ata-bair ecen est-vobis necessi-
tasl, vgl. issum ecen Gl. zu necessitcts
mihi incumbit Wb. 10* {Z\ 328);
PI. 1 lln atäm hi Cruachnaib Ai
FB. 46; 3 ataat ScM. 6; at&t
FB. 9; 93; at&t, .is tig SC. 33, 7;
13; 15; 19; 44, 13; FA. 6; 24; 25;
26; 27; 28; 29; 5 LBr. (acht itat
LU.)\ 16 LBr. (ar it&t LU.)\ is
amlaid dan at&t na slöig sin FA. 14 ;
conid desin at&t na tr^nee samna
SC. 1 ; atat . . act*m SC. 44, 13.
at-bail IpeHt Wh. 4*; epil 30*
(Z«. 430); eiblim I die O'Bon.
Gramm, p. 195. — Sg. 3 atbail
CC 4t LU.; PI. 3 atbalat Gl. zu
Hy. 1, 40. — Fut. sec. Sg. 3 con
bad ' ind atbelad p. 21, 30. — Inf.
epeltu internus Wb. 14* (Z». 264).
at-bath Praet. er starb. — PI. 3
atbathatar Hy. 1 Praef.\ atbathsat
SC. 29, 16. — Vgl. i n-apthin m
perniciem Wb. 32« (Z«. 884).
at-biur l ich sage; epiur, epur
dico Wb. 4b, SG. 73^ (Z». 428). —
3 atbeir FA. 19; ad-beir dicit
ZK 430; PI. 3 atberat ScM. 19;
SC. 49; cfatberat (cla at-) FB. 77. —
Conj. Sg. 3 dia n-apra frit wenn
er {es) di/r sagt TE. 13 LU.] PI. 2
n&r apraid dass ihr nicht saget
SC. 45, 26. — Imperat. Sg. 2 apair
fria sage ihr {für at-bir) SC. 28;
abair rim TE. 9, 9 Eg. — Praes.
sec. Sg. 2 atbertha-su ScM. 3, 7;
3 atbered Lg. 12; 17; 18 {Imperf.)\
mani ebrad FA. 9 (erbrad LBr).
PI. 3 atbertis p. 19, 89. — T-praet.
atchiu
378
at-6tha
Sg. 3 attrubairt Gl. zu asbert JJt/. 2, 7;
atrubairt SC. 33, 29; 34, s; FB. 20;
81; atbert p. 40, 29; vorwiegend
abgekürzt sXhertp. 40, le; 41; FB. 77;
atbert fria B. p. 41, 12; atbert..
fri B. p. 40, 26; 38; TE. 8 Egr,
SC, 33, 6; 32; 39; is and atbert
ScM. 15; TE. 6 Egr, conid ann
atbert T^. 16; 19 Eg.; itbert T^.
11 Eg.', CO n-epert 5C. 15; 17;
FB. 14; 18; 43; PI 3 atrubradar
TE. 2 Eg. ; adrubrutar TE. 19 Eg.-,
CO n-epertat4r l^B. 5; atbertsat
FB. 11. — Fut. Sg. 1 addaber
tcÄ werde es sengen FB. 94 {für -b^r) ;
atber ÄC. 34, 9; Ü atbera-su SC. 39;
p. 40, 42. — Fass. Praea. Sg. 3
atberar SC. 34, is; rissin-apiir Sliab
'Dü&u TE. 18 JS'y. — Praes. sec.
Sg. 3 is de atberthe in siriti de es ist
deshalb dass , . von ihm gesagt wurde
(= dass er genannt wurde) FB. 75.
— Praet. Sg. 3 is don ingen siu
atrubrath es ist von (nach) diesem
Mädchen dass {jesagt worden ist
TE. 5 Eg.
atehiu s. nd-cia.
at-ehlimim lieh höre. — Praes,
Sg. 2 atcluni-siu FB. 35. — Praes.
sec. Sg. 3 atcluiniuth Lg. 8 Eg,
— Perf. Sg. 3 atchüala FÄ. 31;
p. 19, 87; PI. 3 atcölatar Lg. 9 Eg.
— Pass. Praes. PI. 3 atcluinter
FA. 14 (itcldinter LBr.), — Praet.
Sg. 3 atcblos SC. 37, 13.
at-ehomnaic Perf. accidit. —
Mit Pronomen infixum: Sg. 1 £tain
ingin rlgh Eochraidhe . . atam-
comnaicc TE. 5 accidit mihi ^=> ich
bin Etain; Sg. 2 conid Cüscraid
Mend atot-chomnaic ScM. 14, vgl.
attotcbomnicc accidit tibi Wb. 6^
(Z*. 882); 3 di glain gil atacom-
naic {der Boden) ist von weissem
Gleis FÄ. 11; binnithir cach ceöl
atacomnaic 14; PI. 3 cid atas-comnaic
was sie sind 8.
atchondarc Perf. ich erblickte,
sah; adcondarc, adchondarc Ml.
{Goid'\p.lT, 19). — Sg.l atchondarc
Gl. zu armothä Oss, III 3 L.; at-
cbonnarc-sÄ SC. 33, 34; ScM. 11
{für ato t - chonnarc V) ; atconnarc
p. Üb, 1; SC. 12; 34, 1; 11; SC. 11, 8
ist wohl atconuairc zu lesen'^ 3 at-
chonnairc SC. 12; atconnaire 36.
atchonneatar sie sahen p. 40, si^
mit AnleJinung an atchondarc, zu
adclu, atchiu ich sehe; atconcatar
TE. 5 Eg.', SC. 37.
at-ehüad Perf, exposui; vgl. do-
chüad. — 8g.3o adcuaid postquam,
exposuit Wb. 21^ {Z^ 456); atchuaid
Lg. 10 Lc. Eg. ; atcuadh SC. 12 H.
(adfät LU.); PI. 1 atchuadmar FA.
GLBr.{To radsem Lü.)j itchuadumar
15 LBr. (ro innisemär LU.)\ 3 it-
chuatar p. 41, 14. -— Fut. Sg. 1
atchous in matchous Hy. 5, 37 {Gl,
mad dia n-innisiur); 2 ci atcois
Fei. Proi. 182 (cia etsi no cia
indise). — Pass, Praet. Sg. 3 at-
chiias p. 130, 27; Lg. 16.
atcoad SC, 11, 8 für atchoadad,
3, Sg, Praes. sec, oder {mit Aä-
lehnung an atchöi 3. Sg. Fut.) für
atchösad?
atdises CC. 3 Lü, corrupt, s.
adsaiter.
ate FA. 29 qui sunt, s. am ich
bin; Stokes fasste es cds Nom. PL
von aite, „incestuous fosterfathers.'^
ateooh I ich bitte. — Praes.
Sg, 1 ateoch rfg n-amra n-aingel
Hy. 5, 95; 6, 1; 20; 25; atchim Gl.
zu ateoch Hy. 5, 90; 6, 1; 20; 3 ateich
i. gudes Ml. 39b; pi, 1 atchimit
Hy. 1,4 {Gl. zu adessam). — Imperai.
PI. 2 aitchid fris bütet ihn FB. 26.
— Perf. Sg. 1 adroetach Hy. 6, 20
(i. ro atchius), adroethach Fr. —
S-praet. Sg. 1 ro atchius Gl. zu
adroetach Hy. 6, 20. — Inf. atach,
attach .
atestÄ TE. 11 LU., ScM. 6 lies
a {Pron. rel.) test6.
at-etha urspr. adit? vgl. etha;
atetha des dond, atetha cless non-
bair FB. 24; atetha ieth n-etar-
moighe FB. 4tl Eg.; er nimmt, er-
greift: atetha a claidcb do imbert
fwrri SC. 5 er ergreift sein Schwerij
vgl. atetha a gaisced Ina 14iin cli
ocus gabais in mnaf fo a Icthcxul
deis er fasst seine Waffen in die
linke Hand und nimmt die F*rau
unter seine rechte Schulter Lü.
p. 132», 37; atethai . . a gaisced
atflaatar
379
dia athreös
FB, 40 E(j.\ als 2. 8g. bes atetha
a n-adcobrai TE, 10 Eg.^ vgl. den
Imperat. atom-etha lat nimm mich
mit dir LU. p. 132», 36. — Pass,
PL 3 atethatAr ^oin dam-sa chena
es werden Vögd für mich ausser
diesen gefangen (oder Conj. ?) SC. 7.
— Vgl. is messe adremethaid y,it
is I ihat precede^* Lat, My. 2 Praef.
{Goid^. p. 93).
atflastar 8C.2S H.s. ad-fladaim.
atfraich FB. 21 Eg., vgl. affraig,
atafraig.
&th M. Furt, sehr häufig in
Ortsnamen. — Sg, Dat. for äth
Mi^binne, oc äth Chind chon ScM. 20;
forsind äth ScM. 21, 34; Acc. arsaid
cach n-&th FB. 23; dar ith Carpait
Fergusa, daräthDaMörrfgnai^B.36;
PI. Nom. imgaibtir athai ocus er-
gala r^m füath ocus rem erud Lü,
p. 123i>, 14; Dat. for äthaib ocus
ilathaib FB. 10; Acc. arslaithi a
n-Äthu FB. 23; tar äthu FB. 47;
arfich for n-atho p. 142, si; am
escid-sea for atba for ilatha FB. 35.
athaeh F. Hauche Wind. —
Sg. Nom. atbach gäithe p. 131, 4;
vgl. athaeh gaoithe möire ingens
venti tempestas O'Don. Suppl. be-
annchobar; Gen. athaigi? p. 130, si;
Dat.6 cach athig omnivento Wh.22^
i^Z*. 631); Acc. in n-athaig j>. 131, 8
PL Dat. ö adchaib seodoapostol GL
zu fluctuantes Wh. 22» {Z^. 631).
athaigim ich suche auf, s.
tathaigrim.
athair M. Vater; aJtir. athir
' vater Z\ 262. — Sg. Nom. atEalr
' Hy. 2, 3; Dia athair 6, e; p. 17, 28;
ScM. 12; CC. 3 Eg.; FB. 17; 72;
Gen. D^ athar Hy. 6, 4; p. 40, s;
Dat. for th'athair-siu ScM. 10;
Acc. athair Hy. 1, 9; 48; FB. 6. —
Compos. üasal-atbair patriarcha.
atharde väterlich; vgl. scn-
athardae avitits Z*. 791. — Sg.
Gen. i n-agaid in rechta atharda
p, 170, 10; b&t seichmech riagU
athardai SC. 26. — Subst. patria:
i n-dalaib t'athardai EC. 4.
atbargalb s. athorgaib.
atb-asenaim ich gehe hin,
suche auf. — S-praet. Dep. PL 3
ro athascansatar Gl. zu do da as-
cansat Hy. 5, 31; 53. — Inf. do
athascnam Gl. zu d'ascnam Hy, 5, 12;
do athäscnÄm FA. 21 LBr. (d'in-
saigid LU.)\ iar n-athascnam fLatha
nime FA. 31 LBr. (iar tascnam L U.).
ath-aurslocud Oeffnen. — Dat.
heö öir intlaide uassa bän bruin-
nechur ina hätbaurslocud FB. 51;
p. 310, 33.
athboingid, vgl. atbois (Fut.) i.
tobach {wresting, compelling) O'Don.
SuppL, dazu tobaing he distrains
ibid. — Sg. Nom. ni bat athboiugid
SC. 26 (sei kein Abpfänder).
ath-chossanach Vgl. cosnach „a
defendant" O'E.
ath-chuirlm ich bringe zu-
rück, versetze zurück; vgl. ath-
chur returning, restoration O'Don.
Suppl. — Pass. Praet. Sg. 3 co
ro athcuired doridisi cusin corp
cetnA FA. 31 LBr.
athehumhai^ou^dtn^^ laceration,
maiming O'Don. SuppL — Dat. oc
& n-athchuma FA. 28.
athechtu SC. 25 lies a thechta.
atheehtai FB. 47? atetha Eg.
athenar s. aithenim*
atheroeh s. aitherrecli.
atheso 's. aithesc*
athg^n, athgnithae s. aithgrnim.
athgnas Wiedererkennung. —
Acc. p. 144, 23.
• atlüg p. 145, 6?
athis F. opprobrium ML 36»
iZ'\ 1006). — Dat. no beth fo athis
L ü. p. 39», 33 {Aid. Ech.) ; PL Nom.
athissi coyiflictiones Wb.2d^{Z\261).
atlilaimeP. Geschicklichkeit;
von athlom. — Dat. dirösced Cuchu-
laind diib uile ocon cliss ar ^e
ocus athlaime Lü. p. 121^, 21.
athlaimecht Geschicklichkeit.
— Dat. ar a äni ocon cliss ar ath-
laimecht a l^mmi LU. p. 121i>, 23.
athlom geschickt; expert, dex-
terous, quick 0'R.\ is athlam GL zu
is adbul Fä. JuL 28. — Sg. Nom.
athlom athargaib p. 141, 5; athlum
p. 327, 31; PL Nom. biiidne dna
athluma do ainglib FA. 6 LBr,
dia athreös TE. 9 LU., vgL ai-
treos „to confer with" O'Don. Suppl.
athuanaind
380
aupthach
athüanaliid FB. 25?
athumthe CG, 3. Lü.?
athforgraib^ athorgroibh i.bidoich
lium gurub ainm don gä {Speer) . .
no dono comadh ainm don gaiscedh
O'Dav. p. 54; atharga i. imrisin
ibid. p, 56. — am athlum alias
atharguib j). 141 , 19 (athargaib Lü.);
athlum athargaib p. 327, si; Vgl,
forgam, forgab.
at-lbim ich trinke; vgl. as-ibim.
— Praet. 8g. 3 ama2 atib in dig
SC. 48; Fl, 3 atibset in linn cosind
neim Hy. 4 Praef.
atlre 8, aitire«
atluehur III {mit und ohne bade).
ich danke. — Praes. Dep. 8g, 1
atluehur do dia gratias ago deo
Wb, 3b {Z*. 438); PI 1 itlochamar
diar n-deib TE. 14 Eg, — Imperat
8g, 2 do Crist atlaigthe bude Hy, 2, 49.
— S'praet. Sg. 3 atlaigestdr bethaid
a brathar ocus budigthe £ri hEtiin
CO mör TE, 14 Lü.
atmail s. ad-daimim.
atmenath p, 142, le doceat?
atnaigim I ich gebe, übergebe;
adnaigh i. tabairt no tidlacad O'Dav.
p. 53. — Sg. 3 atnaig a bendachtain
for Jacop LBr. p. 114^ 5; atnaigh
. . aichne fair TE. 12 Eg. — Pass,
Praea. 8g. 3 atnagar Emer hisin Crseb-
rdaid co Concobar Lü. p. 127*, 20.
atnoad Conco&ar p. 142, 15 es
80U ihn C, edel machen? vgl, noud.'
atomriug 8, adriug.
atralg er erhebt sich {für at-aa-
rig); vgl, ataregat, atafraig, a£fraig,
öirgim. — Praes. Sg. 3 atraig
SC. 7; 24; FB. 14; atraig .. inna
sesam SC. 11; 12; 20; atraig cach
fer di alailiuXr/. 1; 9; PI. 3 atregat
FB. 26; atragat ScM. 18; FB. 64
(atregait Eg.). — T-praet. Sg. 3
atracht Lg. 9; SC, 31; 46; FB. 29;
atracht suas ScM. 4; PI. 3 atrach-
tatÄr FB. 13. — Fut Sg. 2 atrai
a Cuchulainn steh auf FB. 78; a
fir rudi atrai co ro pat mor SC, 28.
atralacht er erhob sich SC. 32
{für atraracht, d. i. at-ro-as-racht).
atrige s. aithrige.
atrulla evadit {evasit?) O'Don.
Suppl.\ adruliai a n-enlaith|). 144, 3;
2 atrallais fein du selbst eniJcamst
ScM. 9. — Praes, PI. 3 atloat ihey
abscond, evade O'Don, Suppl —
Vgl. asltti.
attaim s, ad-daimim.
a-tüaid von Norden, nörd-
lich; from the north, northwards
O'Don, Gramm, p, 265; an-tdaid
a septentrione SG, 67i> (Z*, 612).
— atuaid p, 42, 9; anes ocos atdaid
FÄ. 10.
au, 6 Ohr; 6 i. cluas Corm.
Transl. p. 131. — Dat, asa hö Oss.
III 8 {Gl. asa cldais); imm 6 2 [Gl.
im chluais); Äcc. builli dar 6 jS^cJf. 18;
Du. Nom. Äcc. d& n-ö Lg. 9; PI
Dai, clär findruine and co cetheoraib
auaib ocus uilneib öir TBFr.p.l^
{von einem Schachbret); ro clisius
for analaib das adib na n-ech Lü.
p. 114», 39 {Siäb. ConctU.) „above
the horses* steam** O^Beime Crowe;
arfich 6 äib ech ocus analaib fer
FB. 24; immasleig cach labatrt
immin n-araid gabäil na n-^8se büd
uas aib ocus analaib Lü. p. 113^3«
{Siab, Concul.) „he is cSbove eta-
porations anä brecUihings" O'Beime
Crowe, der also ein TTorf au Dampf
annimmt, — Compos. au-chaimriuch
n-öir m-o chach fir Lü. p, 94, 10;
it 6 {die Kühe) finda öi-derga JjBFr.
p. 136.
au p, 142, 19 corrupt, s. p. 327
und p. 328, 19.
aue, öa^ üa, 6, ü M, Enkel,
Nachkomme; haue nepos SG. 29»
{Z*. 33). — 8g. Nom. aue Maire-
daich SP. Y 9; 10; hoa deochain
Odissi Hy. 2, 4; Gen, Colm&n mac
hdi Chluasaig Hy. 1 Praef.; Dat.
do Adamnän d Thinne FA. 3; Äcc.
CO ro marb Corpre hua Cuind Oss.
1 6; PI, Nom. maicc ocus hdui 8G, 30'»;
Dat do maccaib ocus auib SG. 28»;
a hdib Bruin Chualand p, 42, s;
Äcc, la auu Censelich Tir, 11 LÄrd.
augra SC. 18, 1? vgl. aghra „a
skirmish" O'Don. Suppl, orgra
„battle'* O'B.
aupthaeh, apthaeh verderblich-,
ipthach maledicus Wb. 9^» {Z*. 60);
vgl epaid, atbath. — PI, Nom. mna
aupthacha FÄ, 27 (apthacha LBrX
aar-
381
bach
aur- wechselt mitur»^ ar-, er«, Ir-*
aniv&rd sehr hoch. — Sg. Nom,
cret aurard FB. 47.
avr-bAsr F, gloriatio, s, arbäg,
irb&g. — Gen. is td fer aarbäga
fil la Vltu FB. 11.
aurehfcB von eich Brustwarze,
PI. Nom. mnä . . attrchiche FB. 53
Fratien mit hervorstehenden Brüsten.
i B-aurehomalr a imd&i FB. 25
(„opposite hiscottch** 0' Curry), vgl. fo
chomhair for, (tgainst O'Don. Suppl.
aur-ehor, ur-ehur Wurf; s. er-
chor, irchor. — Sg. Nom . nr chur SC. 1 ;
nrcur SC. 38, 4; in t-f*rcur ibid. lo;
Gen. fot n-aurchora FB. 88; Acc.
tarlaic . . anrcbur n-airc Oss. I s;
nrchor do gai . .dam-sa ScM. 10;
SC. 38, i; toU^ci aurchor de FB. 82.
aar-daire berühmt, edel, s. air-
dirc. — PI. Voc. a läichessa . . aür-
dairce FB. 29.
anrdarens, nrdareus M, Be-
rühmtheit, s. airdircus. — Sg.
Dat. lan h£ria dia aurdarcus ScM. 1;
ar . . t'urdarcufl FB. 18.
aur-gab&l F. Aufheben, vgl.
argbhäil „a lifting, taking up*' O'B.
— Sg. DcU. do aargabül usci foj
a lama TE. 11 LU.
avr-gal F. Kampf, Streit;
imm-argal lis SO. 67^ (Z«. 881); s.
ir-gal. — PI. Acc. döeme . . ammör-
anrgala FB. 11.
ro anrgmad FB. 13, 3. Sg. Praet.
PtMSS. von ar-gniu ich bereite
vor, bereite.
anr-gBom Vorbereifen, Be-
reiten; Inf. eum vorigen; val. ar-
gnamh a feast, preparation ö'Don,
Suppi. — Dat. c6in both oc aur-
gnom döib FB. 55.
aurla (vgl. ithla area, Dat. i n-
ithlaüm, Z\ 264) Anger; nrlaind
„a laion, yard, a green*' O'Don.
Suppl. •— Acc. dollnid . . for fordorus
ind liss . . isin n-aurlaind FB. 54.
aur-labra, ur-labra 1) Beden,
Bedekunst; urlabradh locutio Ir.
GL 867, eloquence O'Don. Suppl.;
vgl. erlabra. 2) Zunge. — Sg. Nom.
1) a anius a urlabra FB. 30; Gen.
2) riod aurlabra cech fir SC. 2;
Dai. 1) ar aliud ocus ^rgna ocus
aurlabra FB. 19; Acc. 1) atmenath . .
setaitsceu aurlapraj). 142, le; PI. Acc.
2)dob^iB aurlabrai na cethrse SC.2.
aur-lam, ur-lam bereit; aurlam,
airlam, irlam, erlaanparattts, promp-
tiM Z\ 7; 868; vgl. erlame. — Sg.
Nom. aurlam fri firecrat SC. 38;
urlam do ratb SC. 18, a; in tan..
bÄ urlam la Bricrind dänam a thige
mÄir FB. 4; 9; PI Gen. collln n-
ingen n- aurlam n-imchomraic FB.53.
aarlatu M. Gehorsam; in t-aur-
latu oboedientia Wb. 27« {Z*. 804).
— Dat. i n-urlataid aingel Hy. 7, 9;
do aurlatu ad oboedienHam Z*. 256.
aur-Boeht ganz (,?) nackt, von
nocht nackt. — PL Nom. mn& . .
aumochta FB. 53.
aar-osloothe g e öffn e t , Part, zu
aur-oslucim ich öffne, ersoilcim^ vgl.
urslocud. — PL Nom. liss aurslocthi
FB. 53 (auroslatcti); biid ersoilcthi
este apertae, portae Ml. 98 (Z^. 868).
aur-seartad Schnitzerei; „car-
ving" 0' Curry, On the Mawn. III 29,80;
vgl. irscartad, erscar. — Sg. Nom.
aurscartud derglbair FB. 55.
aurslaid FB. 22 s. ar-slaithim*
aurslocthi s. aar-oslocthe.
aur- tech N. Seitenhaus? gleich^
bedeutend mit aur-dam i. aur-tegdais
erklärt durch fri tegdais anechtair
„against a house on the outside^'
C<mn. Transl. p. 3. — Sg. Gen. for
bendchopar ind aartige „on the roof
of the oratory** p. 39, 17.
B
ba, b& für mä, immä in ba cuairt
FA. b LBr.; 13 LBr.
b4 für fo in b& deoid FA. 23 LBr.
baeaeh lahm. — PL Acc. bacachu
Gl. zu luscu Hy. 2, 34.
baee Krummsfab, Sichel;
bricht ocus bacc is bachall Corm.
p. 6; bacc boana flnime Gl. zu ligo
SG. 62b {Z\ 1061).
baeh i. dreis no dasacht O'Dav. 56,
bachall
382
bAi^m
„/i*rf/ or fnadne^* Corm. Transh
p. 27. Dazu all-bach FB. 52?
baehall haculum; crozier Corm,
Transl. p. 18; Gl. zu crand p. 20, 29.
— Äcc. fria bachaill Hy. 5, 58.
baehlaeh M. Manti mit einem
Stocke (bachall), diiher 1) „a herds-
man, a rusti&' 0^B.\ famulus Ir.
Gl. 410; 2) ein ungeschlachter Kerl,
vgl. aithech. — Sg. Nom. fecht ann
din böi bachlac/t do muntir Brig^e
oc b^im chonnaid „a hondsman of
Brigit's famüy wascuttingfirewood'*
Three Mir. Hom.p. 82 {Beth. Brig.);
Gen. 2) bachlaig FB. 91; Acc.
2) bachlach mör forgrainne 91; 92;
Voc. 2) a bachlaig 87.
mac na m-baehlaeh ScM. 12?
baehlaehda ungeschlacht
FB. 37.
badb9 bodb F. eine Krähe, in
deren Gestalt die irischen Schlacht-
göttinnen erscheinen, vgl. Rev. Celt I
p. 32 ff., II 491, Beitr. zur Vgl Spr.
VIII 249; Gl. zu crü fechtSL FB. 68,20.
— Nom. bodb iar n-araib for a
sucht ScM. 21, 11; Gen. bare bod-
bae FB. 46.
badb-se61 etwa „Mordgeschichte"
Gen. iar n-dorair a badbscelai 71.
bftdud M. naufragium Wh, 17^
{Z^. 307), Inf. zu b&idim.
bftegol Gefahr. — Nom. cecÄ
baegul cdkCh b^t Oss. II 6 {wenn
cech richtig ergänzt ist); Gen. do
gabäil bäiguil Wb. 25^ {ad capien-
dam praedam Z*. 768) ; Dat. nf ar
ba^s nach ar h&egul TE. 13 Eg.
bfteglaigim III ich laufe Ge-
fahr. — Praes. sec. Sg. 3 ro bse-
glaiged SC. 44.
bies Lust, Laune; baos forni-
cation, caprice, folly O'R. — Dat.
nf ar bAes nach ar h&egul TE.
13 Eg.; PI. Dat. is dia m-brigaib
b&esaib FB. 29.
bð einfältig; rüde, ignorant
O'Don. Suppl.; bäith idiota, stultus
Wh. 12d (Z*. 30).— Nom. Füamnach
bdeth p. 132, 20; diammbö-se be^th
2^jB.,24; in lacht ba baeth immurro
no f&itbitis imbe SMart. 12; Gen.
fir boith Ml. {Goid.^p. 20); PI. Nom.
at bs^tha cialla ban SC. 45, 19;
Gen. idnu buden m-bs&th SC. 31, 6;
ar apthaib ban m-beth Klostemeub.
Zauber f. 6 {Bev. CeU. II 113).
bAethir FB. 88 Thorheit?
b^sr F. Kampf. — Gen. for m-
briatra bägi FB. 29; lasin cisgid
baige Fü. Sept. 13 (i. catha); -^cc.
fri bdig SP. Y 13; asa n-dena baig
Gl. zu Hy. 6, 18. Nicht tjerschieden
von bäg Kampf ist toohi auch die
Glosse baghi i. gnim, baghas ar
m-bagha finda {offenbar Hy. 6, 17)
O'Dav. p. 61.
bagair minae Ir. Gl. 339.
bai brasi FB. 30, boi brasse
LU. p. 125^, 2, Name für eins von
Cucfmlinn's Kunststücken (cles8\
„sudden death" 0^ Curry, On the
Mann. II p. 372, „stroke of quick-
ness*^, wahrscheinlich dcufselbe wie
cleas ÖS ögaib air brais-bheim ,/eat
above warriars on quick -siroW^
O'Beirne Crowe Siab. ConctU. p.438.
bald fond; amal mdthair baid
Three Mir. Hom.p. 122, 24; Compos.
a bafd-mäthair FB. 53.
b&id langewährend; baidh
durahle (böan) O'Dan. Suppl —
Compar.bäidiufri h\ia,dain TE.9Eg.
b&idim ni ich tauche unter,
ertränke. — Praes. Sg. 3 rtl.
bädes in' der GL zu trethan Hy. 6, u.
— Fut. Sg. 3 b&idfid p. 131, m;
bädfid a maith a n-olc FA. 24
(dflegfaid LBr.). — Fut. sec. Sg. 3
CO m-bäidfed ocus co loiscfed
p. 191, 17. — Pass, Praet. Sg. 3
ro bäided FB. 69. — Inf Dat.
dia badud ocus dia formüchad FÄ. 19;
do bädud na saiget sin intib FA. 29;
ar loscud ar badnd Hy. 7, 61.
bäigim III ich kämpfe; rühme,
praMe, drohe? — Praes. Sg. 1 nach
nf ara m-baigiu „every&ing for
which I contend'* Fü. Epü. 360;
3 rel. b4ges arbaga finna Hy, 6, i7
(baghas ar m-bagha finda O'Dar.
p. 61 baghi, vgl. bägim-se b4ig aird
gella LL. 54. a. 2). — Conj. Sg. 3
cia nos baigea SC. 40; cia not
bagea 41. — Pass. Praes. Sg. 3
conid chucom bagthir cach n-delh
söer sochraid eter iallaib ban büag-
nithi Lü. p. 124b, i».
bril
383
band
hMprospet'ity 0'R.;good O'Don.
Suppl. — bat CO m-bail Lg. 5, 13;
CO m-bail i. comaitbius O'Don. Suppl,
hall DO Ml i. nrlabra O'Dav. p. 60.
baile, bale M, Ort. — Nom. in
bale . . atbera-8u frim-sa dul . . ragat-
sa SC. 39; Gen. ar gnais in bale
SC. 39; Dat. isin baliu irra bammar
SC. 34, 6; FB. 66; 88; isin baile
c^na p. 39, 20; i n-oen baile Lg. 8;
FA, 13. — bale, mit nachfolgendem
Relativsatze j da wo: bale itaat
ScM. 6; bale irrabe FB. 43; 88;
fiail {für baile) hirra bua TE. 19;
bale na bft Lg. 9.
baile Hy. 6, 5?
bainne lac Ir. Gl. 9G6.
baire 1. b^s Corm. p. 24 ; i. brön
ODav. p. 57.
bftire ScM. 9, „a goal, a star-
iing po8t", „a game at hurling**
O'Ä, ein Spiel, das sich über eine
längere Strecke hinzog, vgl.: Do
bbämairne Fianna Eirionn agiis
lad ar feadh tri l& agus tri oidh-
cheadb ag imirt an bÄire {„playing
the goaV^ 6 Gharbb-abhainn na
bh-Fiann, risa r&idbtear Leamban,
go Crom-ghleann na bh-Fiann, risa
r&idbtear Gleann Fleisge, agus ni
rugadmar an bäire ar a ch^ile Tor-
Tuigh. Dhiarm. ed. O'Grady 7). 118.
baimeeli zornig, 4?on bara. —
Sg. Nom. ech . . bairnech FB. 50 ;
bairrnech p. 310, 24; is baimecb
mo mettma frit LTJ. p, 131, is.
b&lrtne, b6irdne „bardic com^
Position" 0*Don. Suppl. — Dat.
dochoid huaim-se bi tfr Condacbt
CO m-bairtni donaib rfgaib ,yWith
a hardism for the Kings'' Goid.*
jp.87; PI. Nom. bairtni bindi SP.Vie.
baistiad s. baitsim.
baitbes Wirbel, Gl 83 zu ce-
phale Gild. Ijor. 35; in baithis
Gl. zu usque ad verticem und. 85.
baitbi p. 140, 28?
baithis = baptisma, Taufe. —
Gen. iar tobuirt baithis duaib Tir. 1;
Dat. cona batbius Hy. 7, 3; Äce.
dabert baithis du Obrlmthunn Tir. 13.
baithiam Lg. 17, 11 L. mihi erat?
vgl. me mnc mara methas tond,
baithiam anfud milach mend Lü.
p. 40*, 24 (Aid, Ech.); nach Stokes,
Rem.* p. 55, „a storm overwhel-
med me*'.
baitsim III ich taufe, von
baithis. — Praes. Sg. 3 rel. batses
Hy. 3, 2. — Praes. sec. Sg. 3 baitsed
Hy. 2, 26. — Praet. Sg. 3 baitzis-i
baptizaHt eum Tir. 11. — Pass.
Praet. Sg. 3 ro baitsed p. 41, 1. —
Inf 00 baistiud ind anmo sin for
a atAatr ScM. 12 H
bale stark; i. calma no trom
Corm. p. 59; i. tr6n Fä. Febr. 1. —
Dat. ac roinn ro-bailc ScM. 22. e.
— Compos. buille balc-büadaF^.47;
Hn m-band m-balcbuada FB. 22.
baleb^imneeh stark schlagend
(von balc-b^im) FB. 50; p. 3i0, 24.
balebttllech stark schlagend
(von balc-bulle). — Voc. a balc-
bullig Breg FB. 8.
baleeh^imuech stark schrittig
(von balc-c6im) p. 310, 24; ball-
ceimnech FB. 50.
ball M. membrum Wb. 12^ (Z^. 222).
ballan Trinkgefäss; a poor
man's vessel Corm. Transl. p. 25.
— Gen. tabairt in ballain do Lctt.
Hy. 2 Praef (Goid.* p. 93).
ban- für ben in der Composition.
bftn weiss; exsanguis SG. 67*
(Z*. 776); baan martre dlbum mar-
tyrium Cam. (,Z*. 1006). — Nom.
Lg. 5,2; bil h&n FB. 45; Dat. uass
a bän bruinnechur FB. bl;p. 310, 32;
PI Gen. ban m-bän TE. 9, 29.
b6naim II ich mache weiss j
bleiche. — Pass. Praes. Conj.
PI. 3 na banaitcr fergnüsi FB. 29.
ban-chath Hy. 5, 5, Gl. cath na
m-ban.
b&n-chath der weisse Kampf,
r<7Z.bän-martre Cod. Cantar. (Z^. 1006)
Dat. airitiu ind noeib loib iar m-buaid
ocus hSinchaA „thereception ofthe holy
lob after victory and white battle"
Fei Jun. 8 (Gl. ni dergmartra).
ban-churi die Frauenschaar,
die Frauen FB. 63.
band, bann That; i. gniomh
O'Cl (Stokes, Rem.* p. 56). —
Sg. Nom. ro bad mör in band LU.
p. 115», 22 (Siab. Concul); PI Gen.
Un m-band m-balcbuada FB. 22;
band-
384
bebe
airig aidbU band 8cM. 21, 4i. —
Vgl, bandach.
band-y bann- für ban- vor Con-
soncmten,
bandaeh, bannaeh thätig,tha'
tenreich; i. gnimach Gl. zu F61,
Jun, 12. — Dazu wohl auch bandach
i. sinnach (Fuchs) Corm, Transl.p. 27.
bann i. liathraid (j,a haU") Corm,
Transl. p. 28.
banna Tropfen, — Sg, Nom,
Hy. 5, 88; is banna ria frais ön
FB, 52 ; . banna fola FB, 27; Acc,
no cor fer banne p, 41, se.
banna FB, 68, 4, s. bainne?
banrignacht Würde einer
Königin der Frauen FB. 17.
ban-seftl Frauensperson, —
8g, Nom, Lg. 3; banuscäl SMart. 36;
PI. Nom, banscala servae Wb. 10°
{Z^, 854).
ban-trebthaeh F, Wirthin, —
Sg, Nom. Hy. 5, 73; Acc, cusin
m-bandtrebihaig p, 48, 82.
ban-trocht die Frauenschaar,
die Frauen. — 8g, Nom, SC. 34, 7;
35; FB. 17; banntracht p, 145, 6;
Gen. bantrochta FB, 65; DcU. do
bantrocht ülad FB. 12; 17; Acc,
rfasin m-bantrocbt FB. 21; PI, Nom,
banntrocta TF. 15 Eg. ; banntrach-
ia tbid,
baptaist^Zo^. baptista^y. I,i6.
bar inquit TE. 7 Eg,, spätere
Form fwr for, or, ol.
bara Zorn. — Sg, Nom. bara
bledmaill FB. 52; Bat. co m-baraind
FB, 46; 52 Eg. (co föirg LU.). —
Vgl, baimech.
1. bare i. leabar {Buch) O'Dav,
p. 58.
2. bare barca (Bot) Corm. p. 17.
3. bÄre „storm**, bärcaim „to
break ouf' O'B., dazu FB, 46?
bÄrd M.Barde, i. fer gan dliged
foglama acht a intlecht fadesin;
8. longbard.
bargen Brot, Kuchen; Gl, zu
tortaide FB. 68, 4. — Sg, Gen. fer
d^nma bairgine vir faciendi panis
SG. 184b (^. 242); PI, Nom. cethri
bargein (sie) FB. 9; Gen, cöic
fichit bargen FB. 9.
barr die Spitze, der oberste Theü
einer Sache, Laub, Haar; Ol. zu
cassis, Gl. zu frons, frondia SG. 67^,
ll3b (Z*. 41). — Sa. Nom. SC. 33, i»;
is barr sobarche tolt and p. 132, 23;
barr oir bias fort chind p. 133, 13;
barr bude fordotd 6as gnuis cor-
corda Echir, Condl. 2; D<xt. for
barr cech oen chlüi p, 191, 17. —
Vgl. 6n-barr Wassersi^um (ön
WaiSser) Corpi. p. 18.
bas s. bass*
b&8 ^. Tod; mors Wb.- 15*
(Z». 222). — Nom. Hy. 6, s; FJB. 79;
bds inill Gl. zu Hy. 6, 15; Gen.
htdB FA. 1; 27; ar näimdib in büs
pe^en c2ie Todfeinde Praef. zu Hy, 7;
trascair a bäis FB. 61; Dat. re
m-bäs dän vor seinem Tode Tir, 3;
abbds vom Tode Gl. zu Hy. 6, 5;
Acc. bds Sy. 2, 69; 2!B. 8; Ö«8. 1 7;
ar cech n-ernbas Hy. 6, 14; PI. Dat.
0 b^aib na n-döine n-ecraibdech
SMart. 13.
basgraire „becUing ihe hands to-
geüher in lamentation'' ; Gl. zu lam-
comairt O'Dav. p. 103. — dognid
gol ocus bascaire amoZ mddyiir
baid oc cained a henmetc Hiree
Mir. Hom. p. 122, 24.
bass, bosB F. Hand, Klaue,
Huf; palma Ir. Gl. 94. — Sg.
Dat. dorn baiss mit meiner Hand
Oss. 1 10; cona baiss Gl. su Hy. 5, 78;
Acc. fria boiss Hy. 5, 78; PI. Nom.
boBsa SC. 6 ; Acc. na bassa palmas
Güd. Lor. Gl. 166; adsoirg a bo8sa
FB. 25 (vgl. bos-argain appiause
0'B.)\ Du. Acc. eter a dl bois
FB. 82. — Compos. bas-lethan
hufbreit FB. 47.
bat! FB. 68, is, zu büt „a down"
batoehu TE. 13 Lü. lies ba tochn.
b^ F. Weib; i. ben ut dicitnr
b^bind i. ben find Gl. zu be Hy. 4, 1;
b6 chama meretrix O'Dav. p. 56.
— Sg. Nom. Lg. 4, »; s; 11; isi be
find nis dogair p. 132, s; Voe. a be
Lg. 5, 13; a bö findp. 132, »2; p. 133,8.
bebe Perf. mortuus est, anal
n-oinect rom-bebe colinn Crist wie
der Leib Christi einmal gestorben ist
Wb. 3b; vgl. Wi. Gramm. § 310. —
CO m-beba Hy. 2, ss (i. co a bas).
b^bind
385
ben
b^bind i. ben find Gl. zu Hy. 4, i,
beC) beee klein, wenig; cid
bec cid mar ind inducbäl ö dia
sive parva est sive magna gloria
a deo SG, 2» (^. 712). — Sg, Nom,
SeM, 18; 21, s; FB. 9; is bec duit
etorro Idein ist dir {der Unterschied)
zwt8(^hen ihnen CG. 7; co m-bo marb
acht bec so dass er beinahe todt
war SC. 8; mil m*bec CC. 6; is
bec di mör FÄ. 15; lan-bec 14;
Gen. is beicc lim-sa a brlg parvi
mea id interest Wb. 8^ (Z*. 712);
F, Inseo bic® Tir. 11; fo intamail
na hlubile bicce Ebreorum Gl. zu
Hy. 2, 6; Acc. in maccoem m-becc
p. 145, 14; cdol m-bec einen leisen
Sang 8C. 7; for tech m-becc p. 144, ö;
F. in laidh m-bicc TE. 9; an bic
w(Mrte ein Wenig ScM. 9; 13; tair bic
ille kämm her ein Wenig 8C. 33, so;
JPZ. Nom. F. cniinn-üeco rund und
klein TE. 4 Eg.; meic becca Gl.
zu Hy. 1, 40 ; Gen gleöir gemma
bec TE. 3 Eg. — Compos. Bec-
foltach CC. 7 Eg., Becaltach LU.
b^beim III ich brülle, blöke;
beiced i. boguth i. guth bo Corm.
Transl. p. 145. — Praet. JDep. Sg. 3
becestar Lg. 3; 4, i. — Part, necesa.
ba b^icthi plorandwm erat Wb. 1«
{Z*. 19).
bedgr Sprung, Bück, Stoss;
a Start O'B. — Acc. focheird bedg
cuce Lg. 9 ^beidg Lc.) ; foceird . .
bedg dadib EC. 7. — Vgl do-ro-
bidc jaculatus est Ml. 58<^.
bedg^aeb auffahrend, sich
bäumend; i. dian bas obann
O'Dav. p. eO. — Sg. Nom. FB. 47.
b^ini N. Schlag, Schlagen,
Inf. zu benim ; ülisio, offensio Z^. 268.
— Nom. beim n-asciaing FB. 86;
b^im CO claidtttb FB. 81; Gen. la
tabatrt beimen do FB. 89 Eg.\
Z>at. Inf. a chend do beim de
SeM. 7 ; FB. 76 ; oc böm chonnaid
p. 46, 22 ; Acc. b^im FB. 38; 39; 81;
bäim din claidtu5 FB. 57; bäim
dind echfleisc SC 8; PI. Nom.
b^men verbera Wb. 17d (Z«. 269).
b^imneeb Adj. von b^im; scfatb
brec b^imnech FB. 45; naithir
b^mnech brecc Hy. 5, 6, „wounding**
Stokes, „vulnifer" Z*. 811. Oder
etwa in dieser Verbindung mit brec
„gefleckt'^ O'Beilly hat für Uim
auch die Bedeutung „stain, spot".
beius s. beos*
beist, peisty mit der Nebenform
biast, F. = lat. b e s t i a ; immer von
fabelhaften Drachen oder wurmar-
tigen Ungeheuern gebraucht. — Sg.
Nom. in beist FB. 57; Hy. 4 Praef;
peist FB. 85; Gen. na bfasta FB. 89;
Dat. don pheist FB. 83; 86; Acc.
imön peist FB. 86; fehlerhaft frissin
m-biasta F^. 57; PZ. iVbw». böisti
olca malae bestiae Wb. 31b (Z*. 251);
tri biasta druidechta FB. 57; (rcn.
i m-brägtib na n-ocht m- biast
m-bruthach FA. 22; Dat. oc na
biastaib FB. 57; JHy. 4 Praef-,
Acc. fri biasta l^J?. 58.
b^l M. Lippe; PI. Lippen,
Mund. — Sg. Gen. dochumm a
booil CC. 5 Eg.', Dat. don b^l Gl.
zu labio Güd. Lor. 42; PI. Nom.
beöil, b^iuil labia Wb. 7d, 12<i
(Z*. 19); a beöil partardeirg Lg. 4, 7;
18, 14 ; beil ibid. Eg.; biuil SC. 38, 9;
Gen. docham a b^l CC. b Lü.\
Dat. dia bölaib, ö belaib CC. 5;
ar b^alaibb „before, in front; in
preference to" O'Don. Gramm,
p. 289; ar belaib FB. 55; 59; 62;
89; TE. 12; CC. 1 Eg.; p. 310, 43;
EC. 5; ar d6 belaib vor deinen
Augen FB. 74; ScM. 9; 10; Acc.
bdolu FB. 85; inna böolu 9; 79;
for a beolu /Scikf. J6; ina beolo 17;
foremdim taimiud for beolu siar
atät mo glüne „I cannot bend for-
ward, for backwards ar my knees"
{sagt der Teufel) LL. 204. b. 1
{Goid.* p. 180); conda tarla for a
lethbeolu uli FB. 25. — Compos.
bel-remur FB. 37.
b^lat compitum SG. 24» (Z». 18).
b^Ire Sprache, lingua SG. 31*>
{Z*. 18); später b^arla.
beltene, belltaine d.r 1. Mai
Corm. p. 6.
ben F. Frau; mulier, femina
Z^. 241; in der Composition ban-.
— Sg. Nom. ben Lg. 1 ; 6 ; ScM. 3 ;
TE. 2; 5; 10; CC. 3; SC. 4; 5; 6;
25
benim
386
benn-
14; 20; 34, 17; is; 42; FB. 18;
20; 25; p. 132, 9; in bean p. 145, 11;
in Aen p. 144, le; 17; ss; in uhen
Lg. 1 Eg.; für i. ban Conculainn
FB. 19 ist zu lesen L ban {ohne
Concul.) mit fünfzig Fraiien, ebenso
17 {ohne ocus); Gen. mnä ScM. 3, 6
TE. 2; 19; SC. 20; 41; 42; FB. 6
25; p. 144, 18; mnae TE. 17 £'^.
Dat. di mnai T£. 6 Eg.; do mnai
13 XCr.; cona mnäijp. 40, 17; FB. 21
0 mnai p. 311, 28; dia mnä.i FB. 68
89; dommo mnü ITB. 87; Äcc. mnäi
TJS;. 2; 3; 19; SC. 6; 13; FB. 12
for in mnai ScM. 3: ein mnäi TE,
2 Eg.; frisin mnäi TJE?. 6 Lü.;FB
21; 79; p. 131, si; co a mnäi SC. 6
Foc. a ben Lg. 9; 5C. 18; 41; 44, 5
FB. 17; 19; 31; a Äen 2!E7. 9, 26
PI Nim. mnÄ SC. 4; 28; 37; 39
40; FA. 27; 29; 32; FB. 25; 53
6rcn. ban H'y. 7, 4«; I/^. 10; 18, 12
TE. 9, 17; 29; SC. 16; 31, 1; 44, 11
45, u; 19; FB. 11; 16; 17; 25
Bat. do mn&ib iS'cilf. 3, ö; SC. 5
6 ; 44, 13 ; for mnäib SC. 5 ; di mnaib
FB. 17; 18; 19; rfa mnäib FB. 68
87 ; 89 ; Acc. im na mnd aile FB. 19
eter na mnä 21; frisna mna 25
Du. Gen. na da ban aili FB. 25
Acc. in da mnäi SC. 8. — Compoa
ban-chainte Lg. 3; -chath Hy. 5, 6
-ch^li Ehefrau COn. 3; -comarchi
Tret6crscÄii<jgf SC. 14; -churi s. 6c-
sondersy -churiud SC. 32; -espa
SC. 28; -gleo 0«s. II 3 ; -gräd fi'O. 30;
-lendan FB. 18; -rigan Königin
der Frauen FB. 20 (davon ban-
rfgnacht FB. 17); -rüna TE. 9, le;
-scal s. besonders \ -tigema Herrin
Gl. zu Hy. 5, 26; -trebtach s. be-
sonders; -trocht s. besonders; Ban-
ülad Gen. PI. der ülsterfrauen
FB. 21; p. 311, 28.
benaim, benim I ich schlage;
ferio Z*. 429. — Praes. Sg, 3 benaid
pulsat Ml. 46d; FA. 18; p. 132, le.
— Praes. d. Gewohnh. Sg. 3 benand
Gl. zu Oss. III 9. — Praes. sec.
Sg. 3 CO m-benad a thul cind frisin
c&thraig FB. 88. — Praet. Sg. 3
ro ben Gl. zu ros m-bi Hy. 5, 78;
CO m-ben a laim de ScM. 10 (co
m-bert H.)-^ messe ra ben 12; benais
Oss. III 9 (benus Ed.). — Ueber
die Prüf erital formen bentaiseom,
bentatar s. Wi. Gramm. § 309. —
Perf. (?) Sg. 3 Oscur ro bi a lam
dess Oss. I 4; is missi ros bf dorn
baiss 10; ros m-bi Brigit fria boiss
Hy. 5, 78 (i. ros briss no ro benV,
ni ru bi-m-sea do gae SC. 41, ,ymcht
verwundet mich dein Speer'* Stokes,
Beür. VII 41; vgl. nachim rind-ar-
pai-se quod non me reppulit Wb. 5»
C^. 877), Wi. Gramm. § 296, und
conjunctiv'futurische Formen dieser
Art ibid. § 310 {dazu: bithus Cuchu-
laind immorro inti fffifes lia mnai
C. wird den tödten, der mit seinem
Weibe schlafen wird LU.p. 127*, S3).
— Pass. Praes. PI. 3 is amiaid
ro bfth Nöisiu tria mac Fergusa
Lg. 15; ScM. 21, 3s; ro bith mör
läech Oss. II 9; spätere Form ron
benad on crithgalur „was stricken
by the ague SMart. 35. — Inf.
s. b4im.
Bend s. benn.
bendaehaim II lat. benedico.
— Praes. Sg:3 höre non bendacha-
ni quia nos benedicit Wb.' 11*>
{Z*. 434); PI 1 bennachmait Gl. zu
admunemar Hy. 5, 98. — Imperat.
Sg. 2 bennach p. 40, 29. — S-praet.
Sg. 3 bennachais in clarainech
Hy. 5, 42; p. 43, 21; Gl. 9U senta
Hy. 5, 38. — Inf. do bennachad
p. 40, 31.
bendacht := lat. benedictio Z*.
264. — Nom. bendacht for . . Hy.
1, 49; 52; 53; (benedacht LHy.];
bennacht Sy. 1, 50; 51; 5, 103; im:
b. ort TE. 9, 21; üasum Hy. 6, 4:
Acc. betr-siu bennachtain TE. 14;
dobcrat bennachtain doAililIJP^.56.
vgl. doberat maldactin for eich
ferunt maledictionem super quemvis
Wb. 2» (Z*. 629).
bendachtnaeh gesegnet. — PI.
Dat. dona bennachtnachaib FA. L
benn, bend Hörn, Spitze;
peak, gable, hörn O'Don. SuppL —
Dat. for benn chroisse „on the top
of a cross*' LcU. Hy. 2 Praef.
{Goid.^ p. 93).
benn-, bend-ehopar „the canical
cap of a round tower** O'Don.
boo
387
boriin
Suppl. — Dat. for bendchopar ind
aartige p. 89, 17, vgl. a beandcho-
bhar do chloichtheach Ardamacha
supremum tectum titrris^rdmachae
O'Don. a. a, 0.
1. be6, Mu lebendig; vivtis Z\
223. — Sg. Nom. beö SC. 43 ; duni
beo 38, 4 (beö JT.); bith-, bid-böo
immortalis Wb. 3b (Z*. 865); beo
prädicativ auch beim Plural: diam-
betis beo Oss. II 4; a m-bitb beö
lebendig zu sein FB. 77; Gen. mac
De bif SMart. 2; 44; cluas nach bi
das Ohr eines Lebendigen Hy. 5, 24;
Voc. a Dö bi o Deus vive ML carm. 1
iZ*. 225); PI. Nom. bi SC. 25; dö
bithbi SG. 39»; bii bithbi die ewigen
Lebendigen EC. 4; bit lia ar mairb
oldäte ar m-bi es werden von uns
mehr Todte als Lebendige sein
FB. 5; bft lia a mairb and andate
a m-bi FB, 21; anders roptar lia
ammairb inna m-beo Oss, I 8 {er-
starrter Nom. Sg.?); Gen. tlr na
m-beo das Land der Lebendigen
p. 133, 16.
2. bc6 Leben. — Dat. it bin in
deinem Leben Hy. 2, 51 ; asa m-biu
von ihrem Leben aus FA. 14; for
biu Lg. 17, 11 Eg. (?).
beoaigim III ich belebe; Dep.
Sg. 3 beoigidir in spirut in corp vivifi-
cat spirüus corpus Wb. 13^ (Z*. 439).
— Pass. Praes. Sg. 3 beouigther
it is revived, renewed O'Don. Suppl.;
Conj. PZ.5 beoaigter fri oethu SC.2b.
1. beöil s. Ul.
2. be6ll Fett; beoill „fatness"
O'B.; ainm duine bis a^flirg ocus
timairgeas galur, cona bi beeil na
süg and Gl. zu anforbracht Corm.
p. 3. Vgl. bracht.
beos, beus Adv. ferner ^ wei-
terhin^ immer fort, immer
noch; acOiuc, etiamnunc, porro
^. 614. — asbert liOeg beös weiter-
hiti sagte Loeg SC. 34; 41; CC. 7
LU.; ructha dan beos ind aps^atl
uli femer wurden auch alle Apostel
gebracht FA. 2; 18; ro po mo-de
in firt sa do denam and beos Gl.
zu Hy. 5, 75; maraid beos es bleibt
immer fort SC. 33, 24; in comram
do thairisem beus den Kampf weiter
fortzusetzen ScM. 11; 12; 13; 14;
beiuB J^£. 78; ro bui dan ui ali acci
beus es war auch noch etwas anderes
dabei TE. 2 Eg. ; nach mod . . beos
so oft als CC. 5 Eg.; immer fort
SC. 8; nis frecart . . beus antwortete
nicht weiter darauf 18.
berbaim 11 ich siede, koche,
schmelze. — Praes. Conj. Sg. 3
mani bcrba Gl. zu quod nisi . . de-
coxerit Ml. 46«. — S-praet. Sg. 2
in ro berbais ha^t du gekocht p. 41, 12.
— Pass. Praet. Sg. 3 is les ro
berbad or ar thus i n-hErlnn von
ihm wurde zuerst Gold in Irland
geschmolzen On the Mann. III 88.
berim I ich trage, bringe,
gebe, nehme; ich gebäre. —
Praes. Sg. 3 not beir fert te Wb. 6°
(Z*. 430); conos beir er bringt sie
FA. 17; 18; berid riuth for set
FB. 49; p. 310, 9; berid . . üadib
er nimmt von Urnen FB. 65 ; (bcraid
FB, 21 lies benaid); berid side da
laurcuiri wirft zwei Füllen CC. 3;
berthi für berith-i es nimmt ihn?
p. 142, 23; rel. beres na slüagu asa
cund welche dieSchaaren von Sinnen
bringt SC. 34, is; bid he beras
in curadmir der wird es sein, der
den Heldenantheil davon trägt
FB. 76; lin m-band m-balcbuadä
beras ar iath n-Ulad FB. 22; beras
buille balcbüada 47. — Conj. Sg. 2
manim bera-su latt wewn du mich
nicht mit dir nimmst Lg.d; manim-
bera latt ni fogbdi wenn du ihn
nicht mitbringst Cod. Boern. {Goid.*
p. 182). — Imper. Sg. 2 beir-siu
bennachtain TE. 14 Eg., vgl. doborat
bennachtain FB. 56; beir duit in
mac nimm das. Kind zu dir CC. 7.
— Praes. sec. Sg. 3 ni bered anaill
ScM. 1 ; no CO berad orm . . cluchi
nicht gewann er ein Spiel von mvi''i
SC. 45, 8. — T-praet. Sg. 3 birt
edoct cu Segöne „he gave a bequest
to S." Tir. 15; conda bert so dass
er sie trug p. 131, 2; co m-bert do
süil as do chind so da^s ei' dein
Auge aus deinem Kopf nahm
ScM. 11; bert lais brachte mit sich
SC. 35: birt i. rucastar gebar CC 3; 6;
bert mac CCn. 6; cotom bert-sa
25*
bema
388
bös
FB. 22. — Fui, Sg. 2 anl nom-bera
latt FB. 59; PI. 1 ni b^ram Wh. 29b
(Z». 452). — Fut. See. PI 3 ni bertais
buaid dfb nicht würden sie den
Sieg über sie davon tragen Lg. 8,
b^rdafs Eg. — T-fut. PI 3 bertait
in coin sie werden den Hund davon
tragen 8cM. i; bertait ascada »ie
sollen Geschenke bringen ibid.; vgl.
Wi. Gramm. § 308. — Pass. Praes.
Sg. 3 berair ass iarom SC. 9; iss
ed berair a n-firinn TE. 9, 28 {wird
gesagt?); conid cruth buidech berar
üaim FB. 22, beror Eg. ; PI 3 her-
tair suas FA. 28, bcrthar LBr.;
iar sudiu berthar i tigi FB. 54. —
Conj. oder Imperat. Sg. 3 berar
imchomarc feratur sälutatio Wb. 7^
(Z*. 474); berur do glun Ferguso
p, 142, 17; nom berar . . dorn sergligu
SC. 9. — Praes. sec. co m-bertai
di suidiu fo a broind p. 131, t^i^
tan bcrta in mac CC. 7 LU. —
Fut. Sg. 3 manip do Ghonchobar
berthair ScM. 3, ii ; berthair lim-sa
ind ingen imbarach Lg. 6 {hevd&r Eg.);
PI. 3 hSrtAii FA. 34, berthar LBr.;
bertair . . do pburt bethad 24, berthar
LBr. — Inf. Nom. mo breith don
Teti Brie SC. 9 ; mo breith latt do
Emain Macha ScM. 20; Dat. enech
cöicid do brith FB. 94; iar m-breith
a täsca do Löegairi leis nachdem
L. die Kunde davon mitgebracht
hatte FB. 70; iarna breth do Midir
inn TE. 18 Eg.
berna Kluft; b^ama „a gap"
O'B.; bernd ThreeMIr. Hom.p. 36, 18.
— Sg. Acc. dar Bernaid (Berrnatd
Eg.) na Forairi FB. 36; PI. Dat.
dar bemadaib 70; Äcc. tar bernai
ibid. Eg.; dar bema Gl. zu FB. 68, 19.
im-bernai ScM. 13? vielleicht zu
bearran „gall, grief, pain^* O^B.
berraim II ich scheere; Rev.
Celt. II p. 197, 2 ff. — S'praet.
Act. Sg. 3 berrsi für berris-i to-
tondit eum Tir. 11; S-praet, Dep.
Sg. 3 ro bearrastar Bev. Celt. II
p» 197, 8. — Inf. Nom. ro furaileth
ar mac bantrebthaigi . . . a bearrad
Bev. Celt. II p. 197, i; Gen. dentar
trial mo berrtha-sa „let a triäl be
made to tonsure me" Hy. 2 Praef.;
Dat. dum berrad-sa mich zu scheeren
Tir. 11; du a berrad ibid.
berran „gall, grief, pain*' 0'B.j
s. bernai.
bertaigrim III ich schwinge,
schüttele; vgl. bertnaigim. —
Praes. Dep. Sg. 3 rom-bertaigedar
er schüttelte sich ScM. 4; rod m-
bertaigedar 15. — S-praet. PI. 3 ro
bertaigset vibraverunt, tela Ml. 26^:
Dep. 8g. 3 rom-bertaigestar (rot
m-bertaicestar H.) ScM. 15.
berth&n Lg. 17, ss, wenn rm
0' Curry richtig mä „Primmed one^'
übersetzt, dann wohl berrthin su
ergänzen, zu berrtha tonsus,
bertnaigrim HI ich schwinge^
schüttele; vgl. bertaigim. — Praes.
Conj. PI. 3 na ro bertnaiget ut
non . . vibrent (jaeula) Gl. zu Güd.
Lor. 34. — Dep. Sg. 3 nos fuas-
naither im Coinculatvkf and-6u2e..
ocus nos bertnaigedar L ü. p. 127*^27.
b^s M. Sitte, Gewohnheit;
Plur. customs, d. i. 1) SitteK.
2) Steuern. — Sg. Nom. is bdan
in bes SC. 33, 24; ar is ^ b^s ind
fir se marbad a öeged Hy. 4 Praef.:
ar is . . bös döib dofurcbat nad Icc&t
FB. 29; b& bös löu-som es war
Sitte bei ihnen CC. 1; p. 143, 7;
SC. 2; is bes diiib-si in far n-
Ultaib ihr habt die Sitte bei eudi
in Ulster ScM. 9; PI Nom. 1) bfesi,
bösse, besä mores Z*. 240; 2) co
fessta a ciso ocus a m-besa lais
TE. 2 Eg.; co filet a m-bäsa ocus
a n-däna uli lim-sa Lü. p. 123^ &:
Gen. 2) fri commas a m-besa TE.
2 Lü. — S. so-bessach.
bös gewiss, sicher; i. derb H. 3.
18, p. 51^, certairdy Stokes Rem*
p. 59. — böss rlsat ade Wb. ö'»
(adhuc Z*. 350); cid hö mo din
dan, bes cot midfider cacha bö dim
airddi FB. 92; bes ni pe nessu öc
do suiditi oldäs dait-siu 94; mad
fir con fir bes nip cath SC 38, kk
cia beth ol Patratcc bes ni ba hiil
dö quod diximus Hy. 2 Praef.; bes
atetha a n-adcobrai TE. 10 Eg.;
in cath tothöet bess nln ortar tairis
FB. 53; bös ni lim lamathair SC. Üh
bös ni päd rith lat-su mo lecan-sa 41;
b^t
389
bü
diammad chara dam cose . . bes at-
coad cen a slnag 11, s; bes..no
con ferr (.nochan fearr H.) in ben
dia lenai 43; arcnr anfis fir hi ceö,
bes nan arlaid duni beo SSj 4; bes
is cuice forobart in. ben p. 132, 12.
Mt „a deed; evtl, injury, hurt"
O'R. — Sg. Nom. mör in b^t
Lg. 18, 7 {vgl. is mör an b^ad
„tt w a great pity" O'R.}; cech
baegnl c&ch b^t Oss. II 5; in buaid
dorignius no in bct SC. 38, 8.
betha FB, 24 Eg., Gen. Sg. zu
1. bith?
bethamain SC, 25?
bethamnas „food, provisions**
O'Don, Suppl.
bethir Bär? beithir hear O'R.
— Voc. a betbir breöderg FB. 8.
bethu, beothu, beothoüf. Lehen;
Vita Z*. 255; betha vita Ir. Gl 113.
— Sg. Nom. bethu TE. 12; betha
SMart. 42; Gen. dibad bethatb
che i. indbas in domuin chentar
„profit of ihi8 world'' Ey. 5, 22;
drochet bethad „a hridge of life"
Hy. 6, 4; do phurt bethad nach
dem Hafen des Lehens FA. 24; 33;
fö chnind betbad unter dem Baume
des Ld>€n8 FA. 33; Bat. i m-bethaid
im Lehen Hy. 1 Tra^f.\ c6in bemmit-
ni i m-bethaid so lange als wir am
Lehen sind Lg. 10; cein ro m-böi
ina bethaid FB. 79; F^. 32; at-
chondairc eat i m-bethaid er sah
sie am Lehen Hy. 4 Fraef.\ do
bethu zum Lehen Hy. 2, 18; 34; 36;
ni raga ass . . . indiu i m-bethu du
wirst heute nicht lehendig heraus-
Jcommen SC. 14 (beatha H.\ i m-bith-
bethu im ewigen Lehen Hy. 1, 46;
Acc. bethaid SMart. 20; TE. 14 Lü.
bi i. tairsech O'Dav. p. 57.
bf i. tairisem, ut est: forcor
macdach ta go roibh ina bf bruinne,
i. go roibi no go tairisinn a mac ina
bminne O'Dav.p.ül. Ä>rÄer brüch-
tis bf acroith innallaili CC. 6 Lü.?
ro bf, bi, bith, bith s. benim.
biad N. Nahrung, Speise;
rictus Z*. 223; eibus Ir. Gl. 477.
— Sg. Nom. biad {zweisilhig)
Lg. 17, 12; ScM. 3; 6; lind ocus
biad ScM. 4; FB. 16; 53; 63; 7Ü;
dusn-ig biad ocus deog CC. 3 Eg.\
Gen. biith Wh. 9b; biid CC. 3 Lü.;
bid FB. 14; p. 311 Anh. V 12;
TE. 11 Lü.; ßaithech bid ocus
cotulta FB. 32 ; Hy. 1 Praef ; Bat.
nos förfed do biud „would suffice
tigern with food" FA. 13; a sdith
do biud na chotlui Lg. 17; a tmcor
do lind ocus do biud FB. 4; nach
dem Comparatio: ba millsiu cac^
biud süsser war als jede Speise 17, 16;
Acc. biad Lg.^U; FB. 31; 57; cen
brat cen biad CC. 3 Lü.; cen dig
cen biad SC. 47.
biail F. Beil; securis Z\ 250.
— Sg. Nom. biäil FB. 76; 91; Mal
FB. 11; Gen. beili O'Bon. Suppl.;
Bat. b^im da biäil einen ScMag
mit seinem Beüe FB. 77; Acc. in
m-bial FB. 78.
biataeb M. Landwirth. —
Pix Bat. ettr briugadaib ocus bia-
tachaib ülad Lü. p. 123»», 2». Vgl.
O'Grady, Torr. Bhiarm. p. 170:
„These were the two kinds of
farmers of the ancient Irish. The
former, which were the most nu-
merous, held their land suhject to
a rent, the latter (biatach) rentfree;
in return for which they were hound
to entertain travellers, and the sol-
diers of their chief on the march."
biathaim II ich ernähre; vgl.
ar-biathim lacto, nutrio Z*. 434. —
Sg. 1 nus biathaim CC. p. 141, 26. —
Praes. sec. Sg. 3 no da biathad
p. 131, 12. — Imperat. Sg. 3 rom-
biathadf es soll ihn ernähren CC.
p. 142, 16. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 no biata {für biath-ta) ScM. 5,
biato H. ~ Inf. Bat. dia biathad
zu seiner Nahrung ScM. 22, 2; do
biathad Ulad p. 311 Anh. V 2; do
1 biathad bocht Gl. zu Hy. 5, 26;
Acc. CO a biathad ScM. 5.
biasta s. b^ist.
biastaide voU von Ungeheuern.
— PI. Nom. locha . . biastaide FA. 30.
bil i. inill Gl. zu adbail Hy. 4, 7.
bil i. maith no soinmech Ö'Bav.
p. 56. Vgl. bail. — i. olc ihid. —
i. slän ihid.
bil Rand, Reifen. — Sg. Nom.
bil FB. 53; bil bin flndruini FB. 45;
bile
390
bin
bil cbondüail cr^damai FA, 47;
Dat. sciath . . . co m-bil findruine
SC. 37, 16; finden co m-bil öir buidi
Lg. 18, %i\ Acc. bil fri bil Rand
an Band FB. 53.
bile y,any ancient free growing
orer a holy well or in a fort**
O'Bon. Suppl. — Fl. Nom. tri
bile SC. 33, 15; Dat. co m-bilib
p. 132, 20. — Hierher auch dos
bili mör FB. 91?
bind, binn melodisch, süss. —
Sg. Nom. ceol bind Lg. 17, 26; ba
bind a n-andord Lg. 8; cen duini
bad bind labra SC 29, 24; PI. Notn.
bairtni bindi SP. V le; cid binni
lib . . . cuslennaig Lg. 17, 17 L. —
Compar. bindiu sonorius Z*. 275;
binniu Lg. 17, 20; 2s; bindi Lg. 17, 20
Eg.; binde FA. 2 LBr.\ binnithir
cach ceöl FA. 2; 14; ilcheölii FA. 10.
— Superl. binnim Lg. 17, 17 Eg.; isEg.
binde, binne F. Wohllaut,
Harmonie. — Sg. co m-binne
cheöil FA. 13.
bindiuR M. sonoritas, euphonia
Z^. 788. — Gen. büaid bindisso
8. büaid; Dat. on bindius Gl. zu
a symphonia Corm. Tränst, p. 163
timpan; for binnius canair (ymnus)
,yit is to a melody it is 8%ing** Lat.
Hy. V Praef.
bir Stachelj Spiess. — PI.
Gen. inna m-bir Gl. 152 zu Gild.
Lor. 54 siidum {sudum clavos).
biraeh mit einer Spitze, einem
Hörn vei'sehen; „sharp-painted,
horned*' O^B.; vcßl. berach, birdae
veruius SG. 60* {Z^. 54). — PI. Nom.
da ech . . biruich FB. 45; p. 310, 14.
biror Wasserkre^se; nastur-
tium Ir. Gl. 184. — Sg. Gen. biroir
Bev. Celt. II 199.
1. bith M. Welt; mundus Z*. 238.
— Sg. Dat. isin bith FA. 6 (for
bith LBr.; SC. 1; fon bith Hy. 5, 30;
Acc. bith Hy. 5, 1 (i. in bith); 94;
in m-bith m-bras SC. 29, s; fon
m-bith Hy. 1, e; FA. 10; 14; tri
bith sfr FA. 34; PI. Gen. tria bithu
na m-betha „through the ages of
ages" FA. 6; Acc. isna bithu in
saecula Wb. 4c; tria bithu ,yfor
ever*' FA. 7; 14; 26; tria bithu
sfr „for ever'' FA. 13; 19; 24;
26; 30; 34.
2. bith, bid Adv., tote got. aiv, im-
mer, vgl. Z^. 656, 665. — bid at mar-
thanaig „ever ar ihey living'* FA. 6.
— bith-appraind Interject. ewig
Schade! SC. 14. — bith-beo semper
vivus Z*. 865, davon das Denomi-
nativum bithbcoaigim Pass. Praes.
PI. 3 bfbeoaigt^ SC. 25; vgl. beo-
aigim. — bith-bethu das ewige
Lehen Hy. 1, 4«. — a bith-chlöisi
sie immer zu hören Lg. 17, 26. —
bith-äaith (laith ,Ms^) das cKtgt
Beich Hy. 4, 2. — do biih-gr& so-
viel als do gros Continus SC. 33, 24.
— bith-lan immer voU SC. 33, 24.
— bith-maith immer gut Hy. 4, 1.
fo bith 1) wegen; sub causa,
causa, propter Z^. 659; 2) weil;
quia Z^. 708. — 1) fo bith na mni
SC 20. — 2) fö bith ar deswegen
weil SC. 22; fo bith rom-boi prop-
terea quod p. 31 L S4; fo bith ba
haiti dö weil SC. 3; fo bith nf ro
derg FB. 79; fo bith när bu FB. 90.
fu bithin 1) wegen; propter
Z\ 659, 2) weil. — 1) fo bithin
faitsine Gathbad wegen Lg. 9 Lc.
Eg. — 2) fö bithin ro charas weil
T'E 5 Eg.
bin ich bin, werde; exsto, fio,
versor Z^. 491; hat zwei Beihen
i^on Formen: 1) Formen mü i
Jll Conj.) in der volleren Bedeutung
exstare, versari, 2) Formen mit a
(I. Conj.?) als blosse Copula. —
Praes. Ind. 1) Sg. 3 abs. bith
a menma-sam fri sciigg sein Sinn
ist auf die Jagd gerietet SP. II 2:
dr bid Cris* i persaind cecÄ bocht
iressach p. 40, la; ar nad fidir
bannscalui cid fo bruinnin bith
Lg. 3 Eg.; ba sf m^it a fothraind
. .SLinal bid fothrond coecat carpa/
dothisad and FB.. 20; 85; Lg. 9
(oder Praes, sec.7); conjunct ZDara
. . ina m-b f aidde ocus aittreb dia-
bail FA. 30; is and nad bf mui
na t&ip. 132, 14; ni bf iarn-üaraib
no bf d sorcc I>6 occi Gl. zu Hy. 5, «i ;
rel. conid samlaid ro m-böi cach
öen duine isind lis sunal bis curcas
fri sruth FB. 44; Liban.-bis for
hin
391
b{a
deis Labrada SC. 11, 3; Gl, zu
Hy, 5, 56; PI. 1 0 rn biam . . innar
tegdais SP. II 5; i m-biim hi n-
gaasacht Gl. zu Hy, 6, 3; ^ ocus
bilt aräide illazai und sie leben
trotzdem in Schwelgerei FA. 27;
bale na bit tairb Lg. 9; rel. air-
chinnig . . bite ob inchaib martra
nannäeb J^^. 25; amal bite da
cholba i n-domun Gl. zu Hy. 4, 9.
— 2) bä, ba wird in der Gramm.
Cdt. nur im Conj. und Fut. auf-
geführt, könnte aber it^ folgenden
Stellen (ds Ind- Praes. aufgefasst
werden, namentlich scheint ni bd
das Negative zu is zu sein {vgl. auch
ni pa dflesB duit ani hitäi non est
proprium tibi id in quo es Wb. 5*>,
Z\ 488): Sg. 1 ni pam sldn-sa . ,
conid n-accur saide Lg. 7 {oder
Fut.?); 2 bid at ail hi cein bat
b^o du wirst mir lieb sein, so lange
du lebendig bist SC. 7 (oder Fut. ?);
3 nl bd breth in breth rucad and,
ocus ni bä lat in curathmir nicht
ist ein Urtheil das ürtheil, das
dort gegeben wurde, und nicht
kommt der Heldentlieü dir zu FB. 74
{oder Conj.? Fut.?); „is lim-sa in
cauradmir" . . „ni bä lat" FB. 73;
ni ba la nechtar de ibid.; ni hi
fir Bin FB. 14; 41 ; ni ba fir . . Cet
do raind na macce ar ar m-belaib
es ist nicht richtig ScM. 9; 10; 11
{oder Conj.: das soll nicht waJir
sein?); indeo . . ni ba dirsann in
galnr Bin TE. 7 Eg.; 8 Eg.; ni
bi sön 12 LU.; ni ba tochuiriuth
drochcarat det-si ön ani sein TE.
5 Eg. {oder Fut.?); ni ba si nod
n-ebela . . is messe nod n-ailfea CC.
7 LU.; ni bä nech bas ferr nod
gläfe em . . atai-siu FB. 56. Hierzu
gehört bas als Relativform: läech
bas dech Hb do Ultat5 damb^raid
d6 der nach eurer Meinung der
beste Held ist, dem gebt denselben
FB. 13; da ech bas ferr la Gon-
nacbta ScM. 2; ni bä, nech bas
ferr FB. 56; cia beth nech bas
chalmn and FB. 89; no con faice-
bat a ölnaig bas mö do buaib na
do thir ScM. 3, u; acht namma
bid mö bas losend don tig oldds
bas suillse don tegluch FB. 92;
in tan . . bas ürlam taishenad inna
flede . . erged do ara-so 13; cein
bus beo so lange er am Leben ist
TE. 8 Eg.; is cian bus caman
TE. 9, 18 Eg. {oder Fut.?}. —
Conjunctiv 1) emphatisch:
Sg. 1 ni beomm din i cummaid
imm oenboin ,,! am not to be
slighted with a Single cow" Stokes,
Three Mir. Hom. p. 78. — 3 ab-
solut ma beith nech bes maith
diib „if there be any one of them
who is good^' Tir. 3; cia beith
mag es auch sein Lg. 10; cia beith
d*feabns na sine TE. 9, 4 Eg.; dia
m-beth ar sluagaib ban m-bän nech
no beith iccotöcrad TE. 9, '29 Eg.;
conjunct ro b^ bennacht Brigte
fair Hy. 5, 103; ci p4 aird do airdib
in domain tra i m-beth Gurui FB. 00;
c6 bö uab-si comallas frim-sa h^,
bid he boras in curadmir FB. 76;
cip^ FB. 94; bes cotmidfider cacha
b^ dim airddi FB. 92; dfa m-b^
nech occd sirfegad FA. 10; mani
p6 wenn {ein solcher) nicht vor-
handen ist Tir. 3; uair uachat
fil-siu fein hi cutrummus fri öcu
Vlad, cona be do ben hi cutru-
mmus fri a mnä FB. 62; PI. 1
absolut cia beimmi amiif nach rö,
ni derban cäch a chele SP. II is;
conjunct TO bem occa i m-bibethaid
Hy. 1, 86; robbem 45; PI. 3 absolut
cia beit uait i n-etercein SC. 45, is;
conjufict ro bet maccain flatha T>6
hi timchuairt na scule se es sollen
die Finglein diese Schule scfmtzend
umgeben Hy. 1, 40; 4, 11; 5, 90; 96;
forden itge Brigte b^t 5, 89 {Gl. ro
bet, s. itge); bennacht Brigte ocus
Dö forden rabat immalle 104; dia
m-bad h^ Gonall chena, fris m-bdt
crechta SC. 29, 7 2) als blosse
Copula: Sg. 2 conjunct ni pd
mithomtinach, ni pa frithenech, ni
ba torba SC. 26; bd tu theis isa
tech ar thus FB. 17; bdt umal,
seichmech, bat cumnech, 'gasmar
SC. 26; nibbdt ecal SC. 25; ni bdt
athboingid SC 26; ni bat dergnat,
ilfurig SC. 25; ni bat comromach
SC. 26; ni pdt tairne SC. 25; ni
bfu
392
hin
pat üarcraidech SC. 26; nir bat
taerrechtacb, dlscir SC. 25; nir bat
scelacb, lese, roescid SC. 26; ar
na bat miscnech, doescair; ar nar
bat aitbrech, meirb SC. 26; atral
CO ro pat mor SC. 28; doroimle
cor bat cötach c^tbliadnach ar bä-
laib öc n-Vlad FB. 59; 62; Sg. 3
conjunct ni ba catb co n-gaisciud
nicht soll es sein ein Kampf mit
Waffen FB. 21 ; nom berar . . don
Teti Bricc, na bd do Dün Imrith
SC. 9; rop dftiu dün, rop snadud
er sei uns ein Schutz Hy. 1, i5; le;
2o; 34; 41 ; 5, 97; 99; 6, 19; 8s; manib
lor lat wenn es dir nicht gewug ist
TE. 10, 9 Eg; manip do Chon-
chobar berthair ScM. 3, 11; cid
nab sin warum soll es nicht sein
FB. 22; cid nabb sin 23; co rop
si ceta the dass sie es sei, die
zuerst gelte FB. 62; mani dirgi-siu
CO rop cöir 27; nadip rubecc nadip
romar nicht sei zu Mein, nicht sei
zu gross Tir. 11. —
Imperativ 1) emphatisch:
Sg. 2 bf i foss ,yStay here" Lat.
Hy. Praef. X.; Sg. 3 ni ba catk
CO n-gaisciu<2 . . acbt bid cath co
m-briathrai& sondern es soll ein
Kampf mit Worten sein FB. 21;
drochot bethad bid fssum Hy. 6, 4;
rom bith oroit let Hy. 6, 83. —
2) als blosse Copula: Sg. 3 bäd
and sin tadbae dann soll es sein,
dass du zeigest FB. 59; bad maith
dun . . ocus dona baigedaib ScM. 4 ;
bad maith lat do menma SC. 20;
nä bad olc do menma SC. 6. —
Praesens secundarium a) in
der Bedeutung des Imperfects,
1) emphatisch: Sg. 3 cäin no
biid Hy. 5, 9 Gl. zu cain bai; a
tech i m-bith Ailill ina galur das
Haus in welchem Ä. krank lag
TE. 9 LU.; bith dia ceiliu cen
chotlud ScM. 3, 4; cöin no bith
£tä,in isin magin sin, no bith som
ocd descin so lange E. an dem
Platze war, blickte er sie fortwährend
an ibid.; ni bid clad na hairbi na
caissle im thir CC. 2 Lü.; co m-bo
fodcrc dö ani no bid isin c^thraig
Uli FB. 88; Gl. zu Hy. 5, 21; PI. 3
iss ed eret no bitis Ulaid in sin
im-Maig Murthemni oc ferthain
öenaig SC. 1. — 2) dh . blosse
Copula: Sg. 3 ro chuala c^l bad
binniu Lg. 17, »0. —
b) Modal gebraucht {es ist wicht
immer leicht das Praes. sec. vom Fut.
sec. zu unterscheiden) Sg. 2 amal
no bethe fein ann Gl. zu Hy. 2, 49.
— Sg. 3 die Verschiedenheit des
en^haiischen beth von der Coptda
bad in der 3. Sg. zeigen folgende
Stellen besopders deutlich • do chain>
gid mn4 na ingine bad aldem no
b4th i n-£re dö für ihn die Frau
oder das Mädchen zu suchen, die
die schönste wäre, die es in Erinn
gäbe TE. 2 LU.-, b4d maith Hm-sa
dan CO m-bad hö no beth and auch
mir wäre es lieb, dass er es wäre,
der sich hier befände SC. 14; ro
bad inmain lern in firt, dia m-bad
Chü no beth it rieht lieb würde
mir das Wunder sein, wenn es C.
wäre, der sich in deiner Gestalt
befände SC. 34, e; da m-bad Fur-
baide . . no beth illigu lanchfan
SC. 29, 13 ; nf bo rö lim dait . . co
m-bad hit larsäla no beth bantrocht
\]\ad uile FB. 17 ; ar daig commad
ann no beth a es^rge Gl. zu Hy. 2, es;
ro fittr CO m-bad il-Laignib no beth
a chomarbus CCn. 1. — Anderwei'
tige Beispiele:
1) emphatisch, Sg. 3 dia m-beth
ar sluaghaib ban m-bäjQ nech no beith
iccotöcrad TE. 9, 29 Eg.; amal na beth
etir als ob es gar nicht vorhanden wäre
FA. 17 ; cia beth nech bas chalma
and FB. 89; cia do beth (no beith
Lc.) coiced Ulad uile impu i n-oen-
baile Lg. 8; cön co beth dan d'air-
fiteod do neoch acht cocetul com-
chubaid na cethri coloman sin, ro
päd lor do gloir . . do „yea though
there should not be rapture to any
one save the harmoniaus singing
together of those four columns,
enough to him there were of glory^*
FA. 7; cipö aird do airdib in domain
tra i m-beth Curui welcher Punkt
von den Punkten der Welt es audi
sein möge, wo sichC. befände FB.^;
cip6 no beth i tr^blait, . . i n-gaasacbt
hiu
393
hin
SMart. 40; m&d Ferf^s no betli
issdan SC. 29, s; cid cian gairit
no beth ri hErinn ein mnai a ding-
bala aci TE. 2; ni fil diib mnäi
nachit charad no nä beth cuit dait
SC. 6; PI. 2 is duit-siu döbcrmafs
remib anl imom-bethe FB. 61;
3 cia no betis forsin maig..do-
beraind-se aile Lg. 18, ss ^vgl, Lg. 8);
FB. 52; na betis . . cen öl FB. 27. —
2) ai& blosse CopiUa, condicional
Sg. 3: da m-bad do Gheitchar..
tfsad süan . ., ro bad astrach . . Se-
tant4 SC. 29, u : 34, 6 ; ro bad in-
main \k mad ffr ricfed Guchuiaind
mo thir herrlich würde der Tag
seifiy wenn C, wirklieh in mein
Land kommen würde SC. 44, s;
ro päd at sUn o chfanaib, dia fesmafs
du würdest seit lange gesund sein,
wenn wir wüssten TJB. 10 LU.;
müd ina sldinti ind fir fil Bund, ro
bad chomairche ar Ultaib nlib
SC. 10; m&d do Läegaire Büadach
tisad kg, b&d imuallach 29, 9^ di-
ammad chara dam cose . . bes atcoad
cen a slnag 11, 8; dia m-bad Con-
chobor credbaigte . . , is Guchnlaind
cobartbe 29; dia m-bad h^ Gonall
chena fris m-b^ crechta, no sirfed
29, 7 ; da m-bad lim !^riu ule . . do-
b^ind wenn ich ganz Erinn he-
sässe, ich würde es hingehen 33, 35;
29, is; no bemmls dorisi, dia m-bad
ail duit-siu wir würden es wieder
sein, itenn es dir gefällig wäre 43;
tiucfad sunn, diamad maith lat
TF. 9, 31 Eg.'^ mani bad fororaid
in rf blegon inna m-bo fa thri
wenn nicht gewesen wäre — es
half der König — Melken der Kühe
dreimal Hy. ö, S8; ce tha nech lln
a blad (?), ro bad ferr lim tairisem
SC. 44, 2; ro bad ferr lim bith hi
fns . . n& dula ich würde lieber bleiben,
cds ^gehen '44, 3; ro päd inmain
oenfer forsa m -betis na tri dath
ucut lieh wäre mir ein Mann, auf
dem sich jene drei Farben befänden
Lg. 7; bäd maith lim-sa dan, co
m-bad bö no beth and SC. 14; bäd
d6ig lind dan FB. 94; fil uaib nech
bad ferr lim a ch^li do lenmain
SC. 46; ar nl fil fo nim nf bad toi
rfa cöemch^le, na dingned denn
es gibt nichts unter dem Himmel,
da^ ein Wunsch von seiner schönen
Freundin wäre, das er nicht thäte^^.
In der abhängigen Rede: asbert . .
ro bad cridiscel la Faind coibligi
fri Goinculaind SC. 11, 4; asbert
fria ru bad torrach hüad CC. 6LÜ.;
atrubairt . . issi ro bad banrigan
FB. 20; ba döig lais-seom tra, co
m-bad ö lömumdochüatärFjB.88;17;
dus in faigbitis nech bad toga leo
dia tibertis rigi n-Erend oh sie
Jemand fänden, der ihnen der
Auserwählte wäre, dem sie gaben
SC. 21; düs in bad tech for leth
dobertha do cach fir dfb FB. 54;
ni fuigeba-su curaid . . bädam Hu-sa
der mit mir zu verglei(^n wäre
SC. 42; (asbert..) ari m-bad and
furruimtis a n-eclis denn dort soUe
es sein, dass sie ihre Kirche bauten
Tir. 13; cid dait-siu n& bad lat
in curathmfr FB. 8; ndd bod latt
FB. 10; cid indiu bad am sl4n-sa
TE. 10 LU.; CO m-bad a ben cetna
tlsad issa tech damit seine Frau
die erste wäre, die in das Haus
ginge FB. 21; conna bad cutrum-
mus dissi frisna mna aili 25; connä
bad lösend don tig 92. — PI. 3
amaZ no betis comarthanach, is
amlaid no creted doib SC. 49;
cfamtis d^ra fola FA. 34. Vgl. das
Fut. sec. —
Futurum 1) emphatisch, Sg. 1
conjunct: rot bia tibi ero Lg. 9,
rot-m-bia Eg. {mit-m-als Suliject);
2 bia-so..i fall Eogain Lg. 19;
noco bia-so fö mebail 10; 3 conjunct
cuin rom bia uait-siu quando mihi
erit a te TE. 11 LU.\ inam bia-sa
uair coblige let eritne mihi unquam
conjugium tecum TE. 5 X?7.; rot
bia tibi erit ScM. 12; 13; TE. 5 Eg.\
p. 133, u; FB. 87; ros bia ScM. 4;
mairg forsa m-bfa do thigernu demon
dfscir FA. 30; absolut: biaid olc
de Lg. 10; ScM. 2; bfaid togal for
sldib' p. 131, 38; Lg. 4, u iEg.\
5, 5; 23; relativ bid h^ t'ainm blas
for in maigh sin TE. 16 Eg.; Lg. 6;
FB. 22 ; is barr oir blas fort chind
p. 133, 13; mairg blas oc estecht
bin
394
bin
u
„woe {to htm) tcho shäH he listeninff
FÄ. 30; PI. 1 absolut c6in bem-
mit-ni i m-bethaid Lg, 10; 3 con-
junct h6 dia m-biat ilardbe Lg. 4, 8;
rot bfat FB. 87; isna inadaib i
m-bfat oc dasein FÄ. 6; 34; absolut
biait a beöil partardeirg Lg. 4, 16
i^bfat Eg.)\ belt ür marba and
FB. 9; FA. 34 LBr.; beti (zu
lesen beit?) iarom uilc immda . /
isin lö ßin FB. 34 LBr. — 2) JJs
blosse Copula: Sg. 1 absolut biam
söer . . lam nöeb do Laignib Hy. 4, 8.
2 absolut bla slan SC. S, — 3 ab-
solut bid aithrech a coli Lg. 5, ii;
bid äil TR 10 LU.; bid firjp. 132, lo;
FB. 6; bid imda SC. 15; ScM. 3, ii;
15; FB. 21; 87; ÄcJtf. 4 (bad H.):
bid IIa turim a chath ScM. 3, lo;
bid messu FB. 6, 87; 92; bid lürech
dlten Hy. 2, si; CC 5 Lü.; Lg. 5, 24;
ÄcJf. 15; FB. 11;. 16; Ä^O. 13; bid
8f ben blas im farrad-sa Lg. 6;
T^. 16 Eg.\ bid he beras in curad-
mir FB. 76; bid dö dobcrthar 22;
46; 48; is att ail-siu dam-sa ocus
bid at ail . . SC. 43 ; bid lim-sa in
cauradwir FB. 59; 73; mad ferr
lim-sa .. bid lim FB. 8; 9. Das
emphatische biaid und die Copula
bid nehin einander: bid Derdriu
a hainm ocus biaid olc impe Lg. 5.
Relativ: ma beith noch bes maitb
diib, bes crdibdech, bes chuibsech
din chlaind Tir. 3. — PL 3 con-
junct: fris m-biat formdig ardrfgna
Lg. 4, 18; absolut: bit lia ar mairb
oldate ar m-bi FB. 5; 21; bit fer-
nai ferdlochtai 29. Fehlerhaft biat
Lg. 4, u für biaid? p. 131, 36 für
bfait? — Futurum secundarium
1) emphatisch Sg, 3 asbcrt .nf
biad ina farrad acht hen . . TE.
2 Lü.i SC. 45, 6; nl bfad..i fos
29, 6 ; ram biad, rom biad ich würde
haben 11, 6. — 2) als blosse Copula,
Sg. 3 tairchantais dos n-icfed sith«
flaith nua, ..bed fäs tfr Temrach
tua Hy. 2, so; asbert . . co m-bed
hüa4 nuggabad a locc dass es von
ihm sein würde, dass er seinen
Platz in Empfang nähme Tir. 13;
nadip rubecc nadip romar bed a
sommac 11; PZ. i no bemmfs dorisi,
dia m-bad ail duit-sin 8C, 43. —
Vgl. das Praes. sec. —
Perfectum T\ emphatisch:
Sg. 1 Ld ro bd-sn ocus mac Lir
hi n-grianan Düni Inbir an dem
Tage, an welchem ich und Lir's
Sohn im Söller von Dun Inbir
waren SC. 45, 5; ro bä-sa . . i n-imänim
mor ScM. 4; ro b4 cen chend con-
nachtaig föm chind ScM. 16; 3 böi,
bäi, biii (letztere Form in Jien
Texten aus LU. nur ganz verem-
zeit) befand sich, lebte, fand statt,
es gab {nie als blosse Copula mit
einem Adj. oder Subst., nie mit der
Negation verbunden): adfet »mai
böi Gucbulaind theüte mit, wie sieh
C. befand SC. 29; 48; ro böi tan
es gab eine Zeit SC. 45, 2; ina
m-böi di degmnäib and chena was
da ausserdem von edlen Frauen
anwesend war FB. 28; böi fled
mör es fand ein grosses Fest stiMtt
FB. 1; nf böi isin bith es gab
Niemanden in der Welt SC. 17:
nf büi daine no leicthe es war
Niemand, der zugelassen wurde
Lg. 6; böi in t-imcosnam cetna
beius imön curadmir es währte
derselbe Streit um den Heldentheü
weiter fort FB. 78; bäi Lg, 14;
CO cenn hli&dne bai soillse Ins zum
Ende des Jahres währte das Licht
Hy. 2, 66; ros böi ni no chomairled
er hatte etwas, was er überlegte
ScM. 3, 2. Besonders häufig mit Orts-
angaben: Praep. i(n): böi i Siiibti
Tir. 15; FB. 5; co m-bäi i n-Uachtur
Gabra Hy. 5, 60; dia m-bui hi Frö-
mainn TE. 15 Eg.; co airm i m-böi
SC, 10; 29; 33. Higher wohl audä
dolluid CO m-böi i m-budin Löegaire
er ging bis er bei der Schaar des
L. war FB. 8 (= doUöic i m-budin
FB, 10; 11); atconnarc in cnoc ro
büi ich habe d^n Hügel gesehen,
wo sie war SC. 34, 17 (an cnoc in
ro bui H.); böi i n-dorus in tige
Ca 3 LU:; ScM. 17; 18; p. 131, 1:
Oss. III 2; SC. 9; 14; 31; FB. 21:
44; 59; 62; 81; 83; 92; boi a ben
fri idna inna cuili CC. 3 LU.; bäi
SC. 30; in muine iin-bai Hy. 2, 4s;
büi Lg. 9; büi feidm chuinge sesrige
bra
395
hin
ina samthaig FB. 91; ro böi ina
fiadnaise SC. 45; b6i (bae Eg.) hi
comfocus dö FB. 36; bai i n-aird-
rige TE. 1 Eg.; bäi i fognam
Hy. 2, 6; cech noeb ro bdi hi n-
genmnai jede Heilige, die in jung-
fräulichem Zustande verblieb Hy.
1, 19; in galor i m-bai TE. 10 Eg.;
13 Eg.; dia m-bai illobra Hy. 2, 46;
ro böi i n-essfd lebte vn Unfrieden
Lg. 14; c^in bai hi colaind so lange
die Seele im Fleische war FÄ.^; c6in
ro m-bÖL ina bethaid so lafige er am
{eig. in seinem) Leben war FB. 79;
h^iFÄ. 32; co m-bai na chotlath TE.
12 Eg. ; cora bdi . . inna sessam cen
chotlud Hy. 5, 19 Gl. ; caillech irra-
bÄi comaiile Hy. 5, S9 Gl: bai i
n-grädhuib ri hErind TE. 20 Eg.;
adaig ro böi hi taimgire don pheist
for diaglaim die Na,dUy welche dem
üngethüme für das Verschlingen
versprochen war FB. 83 {vgl. TE. 11).
— Adv. and, ann: böi and FB. 28;
37; 85; 87; bdi and Tir. 2; 12; ro
bui ann TE. 18 Eg.; is and-stV?e
SC. 32; ba hed la and sin ro böi
FB. 5; ba and böi FB. 61; is ann
sin ro bui TE. 4 Eg. — for: ro
boi for Idr ind liss ScM. 18; ro
bai und.; co m-bui ScM. 10; co
m-böi for ind otrnch FB. 82; büi
for döe narratha Lg. 8; boi ri amra
for Laignib ScM. 1; for tuaith
bErenn bai temel Hy. 2, 41; ro böi
for läim mnd Etair p. 131, 5; co
m-bai for lethläim Köisen Lg. 15;
CO m-bäi for a Idim ibid. — üas:
ro böi tricha cubat inne uasind
loch FB 85. — ar: ro bäi ail
chloche mör ar a cind Lg. 19. —
1 e : roaböi mi län lasin coin Hy. b, 46
(vgl. nais mfs ina farrad SC. 39);
in t-önamar böi leu CC. 2 Lü. —
oc: ro bui dan nf ali acci beus es
fear auch noch eine a/ndere Sache
dabei TE. 2 Eg.; ro böi oc ültot&
hei den UÜem FB. 15; ar ni böi
occo-som do chumachta a m-bith
beö FB. 77; bui cu oca er hatte
einen Hund ScM. 1; SC. 21. Oft
mit Verbalnomen: cein ro boi . . oc
s^nad Hy. 5, 15 Gl.; ro böi oc im-
xnirt fidchilli was playing at cliess
SC. 39; 33; 44, 7; 48; FB. 61; 87;
ro böi oc a rad SC. 33 «= ro bdi
cd rdd SC. 30; bdi i^. 1; 7; 8;
SC. 31; Mi' TE. 4 Eg.; 9 Eg.;
FB. 84. — cen: cid dia m-bdi
Cuchulaiud »cen tfachtain warum
ist C nicht gekommen SC. 32 {Gegen-
theil oc tfachtain); bui cen chotluth,
Gegentheü na (,= ina) chotlath TE.
12 Eg. — co(n): boi in ben dia
reir co fothrocud es war die Frau
ihnen zu Wunsch mit Baden FB. 79;
issi ro böi co n-iris nasal na tri-
noite occai Hy. 5, 3 Gl. — de:
cid dia m-böi longes mac n-Usnig
woher kam die Verbannung der
Söhne üsnedCs Lg. 1; ro böi di
sötaib ocus mainib it selbse er
stammte aus den Schätzen und
Kostbarkeiten in deinem Besitze
FB. 74; böi tra dia fot na lamao
corro acht es war aber in Folge
der Länge der Hand dass er reichte
FB. 82; 43; 55. — eter: tri chöt
hMaäan ria n-gein Christ ro böi in
cocad eturru ScM. 5. — fri: cain
bai fri lobru truagu gut war sie
gegen unglückliclie Kranke Hy. 5, 9.
(cain-bai eifie Art Composition wie
skr. Qukli-bhavati? vgl. auch Z^. 859);
vgl. nfr bu fri öigthiu acher ibid.
— Relativ steht böi z. B.: Idir
dan böi i n-dorus in tige auch die
Stute, die an der Thür des Hauses
war CC. S Lü.; p. 131, 5; FB. 15;
21; 59; 62; 83; 87; 92; bdi ScM. 18;
ro böi SC. 34, 17. Vgl. die Stellen
unter and. — Mit dem Relativ-
pronomen verbunden: trath ro
m-böi and FB. 87; amal ro m-böi
and FB. 85 {ohne Rel. pr. amal
böi SC. 29; 48); conid samlaid ro
m-böi FB. 44; cöin ro m-böi FB. 79
[ohne Rel. pr. cöin bdi FA. 3); cid
dia m-böi fochond a galair woher
dass der Grund seiner Krankheit
käme TE. 10 LU.; SC. 32; dia
m-bai als er war, sich- befand
Hy. 2, 46; fechtus dia m-bui TE.
15 Eg.; a m-böi and als er dort
war FB. 37; a m-böi Lg. 9. —
Mit consecutivem co: co m-böi
p. 131, 1; SC 9; 31; FB. 8; 44:
82; CO m-bdi Hy.b.Qo; TE. 12 Eg.;
bfu
396
blU
CO m-bui ScM. 10. — In indi-
recter Rede: CG. 3 Lü.\ SC. 29;
48; FB. 77; 85. — In derselben
Weise iciehöiwird rabi gehraucht,
durch eine Art Contraction in ge-
wissen Formeln aus ro bai ent-
standen {vgl. rigni aus rogni): auch
raibi, mü Eindringen des i dann
rabe; raibe; erst in späteren
Manuscripten raba, rabua (bua
= fia, bhal. Ich empfehle jetzt nicht
bloss raibi, raibe, sondern au^h
rabi, rabe ungetrennt zu schreiben:
nf rabi la Ultn fer no lamad nicht
gab es unter den TJltern einen
Mann, der wagte . . FB, 15; 25;
91; connä rabi ben nad rissed
SC. 6; ni rabe issin bith nf do-
gnethe . . . acht nichts Anderes in
der Welt wurde gethan als . . SC, 1;
ni rabi rigan hi fail ind rig TE,
2 Lü. ; ni raibi fer . . . gin mnäi . . .
aci TE. 2 Eg. ; ni rabi Cürof hi fus
ar a ciod 2^B. 79; co rabi banna
fola i m-bun cacha finna dö so
dass ihm ein Blutstropfen an der
Wurzel jedes Haares war FB. 27
{gleich darauf als blosse Copula
cor bo snas maeldub); corrabi . . imme-
don na cathrach FB. 88; trithräth
cen dig ScM. 3; for brü in broga
p. 132, 17; ocaib for leth FB. 90;
CO rabe for lär FB.. 86 ; bale irrabi
FB. 88; irrabe FB. 43; irraibe
FB. 91; Äail hirrabua TE. 19 Eg,;
tech i rabe TE. 9; 15 Eg.; irraba,
irrabäi Gl. zu Hy. 5, ss; 39; forsa
rabi riam p. 131, 3; don galur fod
rabi TE. 13 Lü.; corrabi cen dig
SC. 47 ; in tan . . . nad rabi nf bad
esbaid dad als nichts da war, was
fehlte FB. 4; cid dia rabi arr^im
wozu dass ihr Zug unternommen
war FB. 56; manl rabi oca-som^
FB. 77. — PI 1 ro bämar-ni co
cätaid acut SC. 43; ma ro bamar
amlaith-sin TE. 13 Eg. — 5 lia
n-den ro bätär i n-Emain Macha
CC. 1 LU.; CO airm i m-batar
FB. 67; CO m-bätar cind ar chind
is taig Lg. 1; SC. 10; ScM. 5;
TE 10 LU.; Lg. 13; CC. 7 Lü.;
SC. 22; 24; FB. 12; 20; 25; corra
batar isind otruch FB. 25 ; batar . .
ina sessom, Ina sudib Lg. 15; co
m-batar ina lini FB. 65. ~ bätär
im Chonc^&ur i n-airinuch in tige
FB. 12. — batdr ann FB. 55;
TE. 16 Eg.; a m-bdtar and SC. 3;
17; FB. 83; 91; co m-batar for
faidcbi na hEmna Lg. 14; ScM. 18;
CO rabatär for talmain SC. 44; bdtar
mithurussa imda fair FB. 84. —
a m-batar fon samail sin SC. 10.
— ro batar da primdiin hie Eochaidh
TE. 1 Eg. ; b&Ur Ulaid oc 61 Lg. 1 ;
bitär oc toibeim FB. 70; bataur
hie toghuil TE. 20 Eg.; batär fri
cfana möir oca-sin sie waren lange
Zeit dabei, fuhren lange Zeit damü
fort SC. 8. — bätar rempu CC. 1 Lü.
— bätar fir hErend cen smacht
SC. 21. — • a m-bätar do lepthngad
als sie im Begriff waren zu Bett
zu gehen Lg. 1. — Mit der Nega-
tion: nf batar i n-£re ^nlaith ba
cäini SC. 3.
2) Das Perfect als Copula:
Sg. 1 danam thuc Manannan mass,
ro bam c^le comadas SC. 45, 7; 9;
or («» 0 ro) bam lenab ocus or bam
tüalaing laphartai TE. 5 Eg. {vgl.
FB. 9); bd messi do chetmuinter
TE. 13 Lü. — ;8 in tan rop-sa
£täin Echraide ingen AUella bä
messi do chetmuinter TE. 13 Lü. —
3 ba, bo, bn, nicht selten mä
Längezeichen versehen, immer blosse
Copula; schliesst sich eng an eine
vorhergehende Partikeil oder an das
nachfolgende Prädicat an, daher
nicht selten Aspiration des letztem.
Ba t^ die gewöhnlichste Form; bo
steht nach Partikeln, die ein o ent-
halten (co m-bo, ro bo'i; bo und
bu nach der Negation. Diese Be-
obachtung findet in den älteren
Handschriften merkwürdig wenig
Ausnahmen. — Der üntersehi^
zwischen böi und ba zeigt sid^
z. B. deutlich in folgenden Steüen:
am aZ ro m-böi and iar sudia co
dered na haidche ocus ba scith
ocns ba torsech ocus bä mertnech,
CO cdala cumgabail in locha i n-
airddi als «t* darauf dort blieb bis
zum Ende der Nacht, und er müde
und traurig und ersdwpft war, da
i
\
bfa
397
hin
hörte er das Aufsteigen des Sees
FB, 85; ba im Crist a oenur ro
böi aggabud Hy. 5, i4 Gl.; nir bo
ferr ro böi nisht war es besser,
das» sie sich befand SC. 48; ba
hed la and sin iarom ro böi öenach
la hUlta FB. 5 ; H and böi Cücn-
lainn oc imbert fidchille da war
es, dass C. sich beim Schachspiel
befand FB. 61. Dieses U and ist
stivr verschieden van böi and: a
m-böi and in gilla als der Diener
dort war = sich befand FB. 37.
In einem solchen Sätzchen mit ba
wird ein Wart der Hervorhebung
wegen vorangestellt (vgl. is): ar ba
Patric dubert denn P. war es, der
gab Tir. 13; ba hairi no fertha leu
es war deshalb, dass sie (die Ver-
.sammluftg) von ihnen abgehalten
wurde SC. 2; ba hoen im Crist
congaba . . Hy. 5, i4; bä iar sudiu
dati conacrad FB. 56; ba üaim-se
f üair th*atliair in t-ainm sin ScM. 12;
b& do brethugnd döib dodeocbatar
chuci FB. 66. Nachgestellt bÄ do
cboitbiud Loegam (auf den i'orher-
gehenden Satz bezüglich) FB. 64;
80 auch ocus ba do Iar FB. 64
(und zwar war es . .)? — bä, mit
Adjectiven: ba hard Hy. 5, 27;
FB. 88; bä alaind 7; ba hälaind
Ca 2 Lü.; ba halic leis FB. 75;
ba bamra 7; bä bäibind 42; ba
hamnas Lg. 17, 42; ba bec la
ScM. 18; lasma {für lasa m-ba>
bec 21, 3; ba bind Lg. 8; ba chom-
nart FB. 2; bä cdin 42; ba clöen
SC. 5; bd cumung CC. S LU.; ba
comard ScM. 18; bd comadas TE.
3 LU.; ba derb leo FB. 70; ba
dimör 81; U dlrim leö SC. 35; U
doigh leo TE. b; U Eg.; ba dirsan
Zig. 17, so; 35; ba öcen ScM. 20;
ba betarbuas FB. 64; bä fir 31;
bä foderc 16; co m-ba forreil TE.
d Eg.; bä lethan FB. 88; ba leth-
marb FB. 82; ba leor Lg. 8; ba
maith Hy. 5, 49; CC. 3 LU.; Lg. 8;
JFB. 9; ba menn Hy. 5, le; 6s; ba
menic ScM. 7; bä mör FB. 88;
SC. 48; CC. 4; 6; LU.; ba mör
do maitb Hy. % 67; bä mitbig
8C. 12; CC. 3 LU,; TE. 12; 14;
15; 18 Eg.\ ba ög Hy. 5, 76; ba
hole SC. 5; 8; 21; ScM. 3, 9; olc
leo SC. 21; ba sathech Hy. 5, 28;
ba slan S9; TE. 11 LU.; ba sam
FB. 28; ba scith FB. ßh; ba sü-
achnid Lg. 18, 12; 17; ba tair
H\j. 5, so; bä torrach CC. ß LU;
bä dathmar FB. 91; ba huisse
^1/. 2, 60. Comparative: bä aildin
F5. 28; ba haildem iS'C. 6; ba
caini 3; ba dili lais TE. 1 Eg.;
ba ferr Lg. 13; TjE. 12; 13 Eg,;
ba inmainem 1 LU; bä lüathiu
FB. 20; ba lugaide TE. 9 LU;
ba mö Hy. 5, 40; 47; 75; so; ba
miniu FB. 20; ba millsiu Lg, 17, 15;
ba mithin ScM. 7; ba nessu FB. 20;
ba siniu 83; ba tressio TE. % LU.;
ba huisse Hy. 2, 60; ba gilighiur
TE. 4 Eg.; 6. — Mit Substan-
tiven: ba amru retha Hy. 2, 9;
5, 69; ba aingcess FB. 58; ba ha-
daig CC. 2 LU; ba haiti SC. 3;
ba hara CO. 1 LU; ba b^s leu
SC. 2; 00. 1 iZ7.; ba banchainte
I/^. 6; ba ceol bind Lg. 17, 26; ba
ceist mor CC. 6 LU.; ba coirthe a
fridadart Hy. 2, 32; bä dän do-som
SC. 5; ba hetarbuas tarraid h4
FB. 64; ba gilla comadas 89; bä
gair 64; ba gabud di Hy. 5, ss;
ba 16im FB. 82; ba leth n-dograi
ScM. 21, 89; bä malten 00. i LU;
ba medon aidche FB. 84 ; ba mebul
TE. 8; 10; ba nert De Hy. 5, 46;
bä nar l^e SC. 44; bä höenglunn
dö TE. 6 Eg.; ba sab Hy. 2, 23;
ba s^n gaire 68; ba tochomracht
CC. 1 LU.; cacha raba di mät a
thwse FB. 85 (ce ro bai Eg.). —
Ausnahmen: dia m-bo cheli
FB. 39; 40. — Mit Pronomen:
ba h^ sithlaithe fotai es war das
ein langer Friedenstag Hy. 2, 56;
ba h^ a mäit SC. 48; ba he a dun
hi Tethuai ba dili lais TE. 1 Eg.;
bä hesse Lug CC 5 LU; ba so
sin in siriti FB. 75; ba he arid-
ralastar Hy. 2, 47; CC. 5 LU; ba
si meit FB. 20; comarli 7; 78;
bäethir 88; üair 17; adaig 83; ba
hed la 5; ba ed dogensat 25; ba
inond aithesc TE.2 LU; ba band sin
conaccrad FB. 59. — Aufnahme: is
biu
398
bia
serc bo bAidiu TE, 9 Eg. — co
m-bo chomsolus FB. 2; co m-bo
demithir (?) 80; co m-bo fodirc 3;
88; CO m-bo Un 67; co m-bo marb 70;
SC. 8; Lg. 19; co m-bo nem tened
FB. 14; co*m-bu ögsUn CG. 6 LU.;
CO m-bö si ingen as mör ailliu Lg. 6.
— ro bo amru dl Hy. 5, 77; ro bo
chöir FB. 56; ro bo chobair Hy. 2, 15;
ro bo cbeist FB. 26; ro bo data 11;
ro po döig lind SC. 45, e; ro bo
dograch 43; an ro bo doch leö
FB. 54; 0 ro bo löeg bec'9; 0 ro
bo maten 57; cor bo Idathidir 86;
cor bo suas maeldub 27; diar bo
sealb TE. 1 Eg.; diar bo lethan
FA. 23; cer (dar) bo mör FB. 10;
19; 82; ciar bo airegda 82; ciar
bo gnäd SC. 33. — Ausnahmen:
CO m-ba forreil TE. 3 Eg.'^ co
m-ba bl&icce CC. i Lü.; ropa mor
TE. 10, 18 Eg. — nir bo aU SC. 32;
nir bo bec ScM. 5; nir bo chian
FB. 39; 40; 89; cian TE. 12 Eg.;
nir bo chntrummus FB. 25; nir bo
chumain SC. 48; nir bo diuirH^. 5,si;
nir bo ferr ScM. 7; SC 48; nir
aö mesai ScM. 22, s; nir bo oll-
damh 10; nir bo segunda FB. 37;
nir bo 'chucum-sa . . ro bo choir
FB. 56; nir bu fri öigthiu acber
Hy. 5, 9; nir bu chalad 8; nir bu
^cnairc, nir bu elc 5; nir bu go
Hu. 2, 54; nir bu airgech Hy. 5, 11;
asbert . . när bu santach . . . fo bith
ndr bu mö (indirecte Rede) FB. 90.
— ni bo chian SC. 7; ni bo ed as
mö ro gnathaigsem dün SC. 14;
ni bo sirsan SC. 11, 1; ni bu bro-
nach Hy. 5, 28; ni bu leithfsel 56;
ni bu f&elid FB. 56; nf bü flu
döib CC. 3 Lü.\ ni bu suanach
Hy. 5, 21; nl bu säim FB. 58; ni
pu santach Hy. 5, 7; ni bu ances 85;
ni bu chair 6; ni bu chul serci
Lg. 16; ni bu naithir Htf. 5, 6.
Ausnahmen: ni bä mall bid imda
SC. 15 LU.\ acht nl ba issin t-ossud
na firflatha TE. 11 LU. — Ver-
kürzte Form: in rop ailliu lim
fo nim Lg. 18, 5; an rop inmainib 6
a n-aithesc rop äil do Ailill TE. 12
rop inann ocus in c^tid TE. 13
däig i3 misi rop irin SC. 44, 8
nib amles 11, 9; nl bäcobor do TE.
6 Lü.\ nirb äil don rig FB. 73;
connarb inrlata dö in chonar 36;
am corb älic dnit-siu hf iS^C7. 47.—
PI. 3 batar sonairte Lg. 12; TE.
4 Eg.; SC. 4; Hy. 2, e; batär U
arrlg in tan sin TE. 1 LU.; Lg. 10;
b&tar faUte FB. 16. — batir
faelti CC. 3 LU.; conid de batir
comarchi forro a n-airm SC. 2;
batir hö iarom b&tär im Ghonchobur
Pb. 12. — tri derbrat^tr ro batar
tri mic Find TE. 6 Eg. — Verkürzt:
roptar Ha ammairb inna m-beo
Oss. I 8; 0 roptar sl&na a secht
m-bliadna FB. 79; comtar {für
CO m-batar) foderci renna uimi
FB. 25; Hy. 5, u; comdar 42;
niptar aigthe carat ScM. 5. —
bat Lg. 8 fehlerhaft für batar. ~
Pass. Praea. Conj. Sg. 5 cia be-
t h i r oc far n-ingrim obwoTU maneueh
verfolgt Wh. 5* (Z*. 501). — Praet.
Sg. 3 h& foderc dö iarom assa im-
dul suidigud ind rlgthige, amol ro
both and tote man sich da befand
FB. 16; ardopetet iarom a n-äes
cidil ocus airfite, cein both oc tais-
benad na flede döib während ihnen
das Fest gezeigt wurde FB. 13;
ardopettet a n-^es ciüil, cöin both
oc aurgnom döib während man sie
hewi/rthete FB. 55.
Participium necessitatis: is
amlid is buithi do chach tedis
debet esse quivis Wb. 24» {Z*. 501);
buithi og a cuinnchid go cenn teoro
m-hliadan man musste sie rur
Jdhre lang stielten p. 143, 3. —
Infinitiv: Nom. beith i n-
g^illius meicc Maire ba sdn gaire
i n-genair zu stehen im Dienste
von Maria' s Sohn war das Signum
pietatis (?) in dem er geboren war
Hy. 2, 68; ro bad ferr lim bith hi
fus SC. 44, 3; ro tirmaiss ^caine
. . duit bith i n-ingnais do mnä
TE. 19 Eg. ; bd hole leo . . a bith
cen rechtgi rlg forri SC 21; ar
ni böi occo-som a m-bith beö iama
n-dichennad denn nicJU stand es
bei ihnen lebendig sein zu können,
nachdem sie geköpft wären FB. 77;
ed as mait (maith?) a m-bith ule
bla
399
bliadain
SC. 27 (das ist es was gut ist: dass
aUes das geschieht? vgl. is hed as
m&ith düib id vohis est hanum
Wb. 6c); Bai, ro bad ferr lim bith
hi fus do hith föt laim SC, 44, s;
syntcJctisch als Nom. und daher
mit blossem bith wechselnd: ro fall-
siged : . anf sin, i. Fand . . do bith
i n-ecomland ic mnaib Ulad ocus
a bith CO a l^cad do Ghoinculaind
SC. 45; foillsigthir do .. Etain do
bith i sith Breg Leith TK 18 Eg.;
p. 132, 9; syntaktisch als Acc, ar-
ceissi . . galar noited do ueth fairri
p. 145, is; Acc, atchaiüa a bith
alachta Lat Hy, Praef. IX; arit-
chuala a bith torrach ibid. —
Unerledigt ro bas, wie das
Praet, Pass. ro both gebraucht: in
alm tra räncatar Emain . . , iss and
ro bas oc a cäiniad and als sie
nach E. kamen, war man dort
dabei sie zu beweinen FB. 70;
föbair tra Ailill hicc sirfechatn na
hing«ni, c^in ro pas hicc fesTemrac^
TE. 6 Eg.
1. blA i. buide {gelb) O'Dav, p. 56.
2. Ma i. slan (gesund) O'Dav.
p. 60.
3. bla i. gair (Geschrei) O'Dav.
p. 61.
4. Ua i. blaoscc („skuU'* O'B,)
ODav. p. 57.
5. bla i. baile (Ort, Stadt)
O'Dav. p. 56.
6. Ma „land" O'Don. Suppl,
vgl. ior bUd (i. faichthi) oenirlaindni
JLÜ. p. 123b, 24? Hierher alaind
lüadam luades blai SC. 87, 2 (blse H)?
7. bia „report^*, nl tat nua bla
SP. V 7 „ihey are not new reports'*
Stokes, Goid,^ p. 178.
WniA.preparing, trimming O'Don.
Sttppl.
ilad „renown, fame" O'R. —
Hierher ce tha nech Ifn a blad
SC. 44, 2? im blad im bälg im
cridechairi Lü. p. 52i>, S9.
Iiiaese testa Ir. CR, 179; vgl, 4. bla.
Blai Lg. 17, 33?
blüeee CC. 4 Lü.?
Ill&ith glatt, sanft, weich;
„smooth'' O'R; für ml&ith, daher
bisweilen mblaith geschrieben, —
8g. Nom. muintar bl&ith romin
FA. 12. — ^nlaith büan bUith
SC, 33, 16; Dat. co fogur bUith
ocufl CO m-binno cheöil FA. 13, co
fogur mblaith LBr. ; breithir bUith
ScM. 21, 22, bretir mblaith H. (vgl.
PI, Gen,); PI, Nom, batar bl4ithe
slemongeln na sllastai TE. 4, vgl.
in der Compositum rigtiti boga
blaith - ghelai ibid.\ Gen. ilar m-
hidsJäMvr m-bläith SC. 30, 12.
blas Geschmacky Schmecken;
taste O'B.; ursprünglich mlas; davon
do-mblas, so-mblas, il-mblas.
bl&th Blume, Blüthe. — Bat.
di bolpd ocus blath na lubi|>. 130, 26;
PI. Dat. in chröeb co m-bl4thaib
Hy. 4, 6.
bl&thaeh baudaca (Buttermilch)
Ir, Gl. 220.
bl&the Blühen. — Sg. Dat.
topor . . CO m-bläthe ocus boltonugud
„with bloom and odour** FA. 16.
bl&tbnait Wiesel O'Don. Suppl.
Med pistrix SG, 16^ (Z*. 85);
bleth i. mil mör O'Dav, p. 59; PI.
Nom, bleda i. aige alta in der
Glosse zu bledech Fei. Apr. 1,
bledmall Wall fisch? vgl. blaid
i. muir (Meer) ut est blaidhmil
O'Dav. p, 61; bleidhmhiol „whale*'
O'B.; antach i. bledmil Gl. zu ru-
beta LHy. 14»» (Goid.* p. 71); Sg.
Gen. bara bledmaill FB. 52.
bl^n die Weichen; inguen. —
Sg. Acc. in bleoin Gl. 226 zu Güd.
Lor. 77; ina bl6in „into his groin"
SMart. 33.
biegen s. bligim.
bleith, blith Infinitiv zu melim.
blladain (auch bliadan?) F.Jahr;
vorwiegend abgekürzt geschrieben
(fiMr plene geschriebene Formen
sind hier aufgenommen). — Nom.
bliadain TE. 17 Eg.; in chät-blia-
dhain TE. 2 Eg.; Gen. 0 thosuch
bliadne Z\ 250; hliadno TE. 17 Eg.;
oenach dognf the la Ultu cecha bliad-
na SC. 1; Dat. bliadin Z^. 251;
PI. Nom. bUadni Z^. 251; bliadna
SMart, 9; Gen. bliadne Tir. 2; Du,
Gen. aiiithend da bliadan FB. 63,
vgl. fri refichithliAdanStokeSy Goid,^
p. 84 note 2) ; Acc. di bliadin Tir. 3.
blicht
400
bongaim
blicht, mer mlieht M, Milch.
— Nom. mliclit SP. I 4; Gen. da
trian blechta Lg. 8 Zc, mblechta
Eg. ; Bob. do gacÄ blicht TE. d.iEg.?
bligrim für mligim {daher noch
öfter mbl im Anlaut) I ich melke.
— Praes. sec. Sg. 3 ro bliged p. 42, e;
PI 3 no mbligtis Lg. 8. — Pra«(.
8g. 2 ro'bligis p. 40, 39; 3 corus
blig !>. 42, 11. — jPa«8. iVa«8.
Sg. 3 arindi mblegar ,,&ecat«8« ü
is müked" Corm. p. 28 melg; iar-
sinni blcgar Corm. p. 33 oi. —
Infinitiv Nom. mani bad . . blegon
inna m-bo fa thri wenn nicht ge-
wesen wäre . . Melken der Kühe
dreimal Uy. 5, 32; Dat. cond^bert
in t-aingel na bai do blegan p. 42, 11 ;
iar m-blegan na m-bö 0; ba huilli
inas cech blegun 6.
blith Inf. zu meliin.
Wog Stück, Bruchstück. —
Sg. Nom. blog dergthened FB. 52;
PI. Acc. blogai p. 41, 20; bioga 21.
blonae arvina Ir. GL 236, ah-
domen 1006. — PI. Acc. na bloingi
• üia Gild. Lor. Gl. 214.
b^ F. Kuh; hos, vacca Z^. 272.
— Sg. Nom. bö Hg. 5, 62; Lg, 8;
Gen. löeg a bö da>s Kalb ihrer
Kuh p. 48, 23; inis bou finde insula
vaccae alhae Z*. 272; Plur. Nom.
na bai do blegan p. 42, 11; Gen.
inna m-bö Hy. 5, 32; 5o; p. 42, 6;
oc tabairt tana bö uait ScM. 11:
cet m-bo TE. 10, 13; irrechtaib bö
FB. 24; Dat do buaib ScM. 3, 12;
Acc. na bü p. 40, 40; 4s; na ba
p. 42, 6; na bü p. 40, S8 und 42
incorrect für den Nom. na bai. —
(Jomposita: bö-chaill s. buachail; bo-
delbae FB. 24; bö-goltach 9. büa-
geltach; bö-thänte (co n-immad ech
ocus böthänte mit einer Menge von
Pferden und Rinderherden) SIC. 42 ;
bö-thdir Kuh-herr = Stier FB. 9.
bocc zart; boc tener Ir. Gl. 1094;
Gl. zu maoth Corm. Trans, p. 117.
— PI Nom. F, righti boga TE.
4 Eg. — Compar, buigi möllior
Ir. Gl 1119.
boecöid „a spot or fr eckte*' O'B.,
vgl. bocoidech maculosus Ir. Gl. 653.
boccoit Buckel. — Sg. Nom,
cepe damb &il boccoit breac „wer
immer sich tMch einem buinten
Buckel sehnf' Beitr. VII 46; PI
Dat. dona boccötib ScM. 17.
boeht arm, der Arme; pauper
Ir. Gl 1058. — Sg. Nom. bocht
p. 40, 17; Gen. boicht Z^. 224; PI.
Gren. do biathad bocht Gl. zu Hy.
5, 26; Dat. do bochtaib in choimded
p. 40, 14; 43 ; 41, 16; Acc. bochtu
p. 40, 17.
bochte F. Armuth. — Sg. Acc
cen bochtai FA. 35.
bodar surdus Ir. Gl. 604.
bodb s. badb*
bodein TE. 20 Hy. u. ö., spätere
Form für fadein sähst.
bodras Hy. 6, is, von Stokes als
3. Sg. rel. von bdadraim aufgefasst,
aber nach der Glosse, wie es sckeint,
ein Adjectiv {beunruhigend'^,
von dem dann buadine (abgeleitet
sein könnte.
bolad M. Geruch. — Sg. Nom.
bolad p. 22, 9; SC. 31, 10; Dat. co
m-boiud FA. 35; di bolod p. 130, «6;
Acc. ni boltigetar side bolad non*
olent odorem hi Wb. 14*.
boladmar wohlriechend. —
PI. Dat. do labib boladmaraib
p. 130, 26.
bolesnileeh sack äug ig FB. 37:
8. bolg.
bolg, bolc ilf . Sack; amal bolc
mergach ut uter rugatus Ml 132«
(Z^. 61). — Sg. Nom. in bolc do
blith deti Sack zu mahlen Lot.
Hy. Praef. X.
bolg uisee „a bubhle of water''
Corm. p. 6 boll; davon bolgaigim
„I bubble" Corm. Transl p. 139.
bolgadan? is culmaire bolgadaH
FB. 68, 19 (i. 18 cairptech, i. dar
berna).
boUtanadh odor Ir. Gl. 1088.
boltanosrud M. Geruch, Rie-
chen. — Nom. boltnogud FA. 13:
Dat. CO m-bläthe ocas boltonogad
FA. 16 LU., boltnugud LBr.; don
Jjoltnogud 5 Lü., boltanugad LBr.
boltigiir III ich rieche, ron
bolad.
bongaim I ich breche, ernte;
boing i. brisi O'Dav. p. 59. —
bor
401
bratach
Praes. sec. Sg, 3 maith ro boinged
gut erntete 6ie Gl. zu mad bocht
Hy. 5, 29. — T'prcLet. Sg. 3 mad
bocht Gl. i. maith ro boinged Hy.
5» 29. — Inf. büaln Ernten; Gen.
lathe baana df Ily. 5, 29; dornän
buana mcmipulus {„stnall handful
of Kay'') Ir. Gl. 502; bacc boana'
finime ligo metendae vitis SG. 62^
(Z*. 265V, DcU. oc bnain p. 41, 36;
de buain chroind FB. 81 Eg.7 —
Vgl. ath-boingid, com-bongaim, to-
pacht.
bor Pron. s. far.
borb thörieht; borp stuUiLa
Z*. 443. — Sg. Nom. FB. 37 ; nad
bo borb ScM. 21, 19; PI. Voc. a
Balatu bnrpu o insensati GcUatae
Wb. 191» {Z*. m. — Davon burbe,
burpe F. stultitia Z*. 60.
borgr, borgrgr^ borcc Burg,
Stadt; ciHa Z*. 61. — Sg. Bat
o burgg £täle dianid ainm Abellum
Corm. p. 45 ubull; PL Nom. bdirg
fäenböla FB. 53 (briiig Eg.) —
Davon borggde Bürger Z*. 61.
Vgl. aiwA brog, broc.
borgr FB. 71? brog sordid O'K?
borr stolz, hochmüthig, über-
müihig; „pride insolence; great,
noble" O'R. — Composita: falgaib
ethoC?) borr-baidne FB. 24; mör-
brath m-borr-bfastae 52, 3; adcon-
darc and borr-öclaech LU. 92^ 17.
borrfad N. Zorn; Indignation,
anger O'B. — Sg. Nom. a bruth
ociis a brig ocus a borrfad FB. 46; 79;
Aee. lasa m-borrfad FB. 44.
bo89 s. bass.
boss&n Tasche, Beutel; „a
purse*' O'B. — inna m-bossAn SC. 2.
botb -F. „Äw*" Corm. Transl.
p. 25; bothän casa Ir. Gl. 120 —
Sg. Nom. both Hy. 5, 70.
botb s. bin.
hrtk Augenbraue; PI. Nom. du-
bai brai {auf täi reimend) p. 132, 24.
bracht Fett; i. beeil O'Dav.
p. 6; Corm. p. 2 anf erbracht. —
Sg. Nom. bracht, Gl. i. saill Oss. III 4.
brachtaeb fett. — ferba brach t-
chi brothlochi FB. 68, 2 (i. methi).
— Vgl. anbrach tach mager.
brafad „a twinkle*' O'Don. Suppl.
— Sg. Acc. ]a brafad sdla „in ihe
twinklitig of an eye" FA. 17; 31.
br&ge Hals, Nacken; coUum,
cervix Z^. 255. — Gen. don uball
bragat Gl. 131 zu gurgulioni Gild.
Lor. 48 {„to the apple ofthe tJvroat");
föthi de bragot ScM. 14; brissiud
brägat TE. 9; Dat. fo bragait ind
eich Gl zu Hy. 5, 66; a da cois nam-
mucci fo brägid ScM. 18; don bragait
Gl. 129 zu guttwri Gild. Lor. 48;
Acc. bragit FB. 57; co tarat a di
laim imma brägit FB. 31; 61; 86;
TE. 10, e; triat bragit ScM. 14;
PI. Dat. i m-brdgtib FA. 22; 28.
braieh s. mraieh.
anrgrat-brain SP. l 1?
br&id F. theft O'R. — Sg. Gen.
braite s. 1. clithar.
braii-Ra&c,i. fiachCarm.p. 6.— j%.
Nom. bran carna comramaigP^. 68,8.
braö mara (broa mara Eg. H.)
Getöse des Meeres? vgl. bro i. nuall
O'Dav. p. 61.
1. bras gross; i. mor O'Dav.
p. 58; vgl. corn. bras grossus Z*. 81.
— Acc. no sirfed . . in m-bith m-bras
SC. 29, 8; PI. Nom. F. a piana it
brassa Fei. Prol. 74 {citirt O'Dav. l. c).
2. bras „quick, nimble" O'B. —
Hierher fond-bras FB. 49; p. 310, I8?
brasse, braise F. „hastiness,
rapidity" O'Ä.; braise lascivia Ir.
Gl. 36. — Dat. CO m-brassi Fü.
Jun. 19 (i. CO slatra no co solam).
brat M. Mantel; lam-brat bis
tar glüne Gl. zu SG. 172» (Z*. 653).
— Sg. Nom. brat gorm crönchorcra
^^.'47; brat dub lachtna FB. 91;
brat daine, brat corcra cöicdfabail
SC. 8; brat caslechta corcarghlan
TE. 3; Gen. ^bruit üani SC. 13;
broit, broitt SMart. 12; Lat. Hy.
Praef. XII; Dat. cosin brot üane
SC. 8; issin brutt TE. 3 Eg.; ina
briit p. 131, 17; Acc. brat CC. 3;
SC. 48; fian (fain H. faon M.) -brat
ScM. 21, 31; in m-brat Lat. Hy.
Praef. II. — Comp, brat-gaisced
FB. 67; 89. — Davon brattan
„little cloak^' Lat. Hy. Praef. II.
bratach M. „ensign, Standard"
O'B. — 8g. Voc. a llg-brataig Liphe
FB. 11.
26
bratdn
402
bress
bratin Lachs; Corm, Transh
p. 23. — 6?/. zu lach Hy. 5, 72.
brath, älter mrAih M.Betrug,
Betrügen, Verrath. — Gen. äes
braith „folk of ireachery** FA. 27 ;
Dat. ar in mrath pro prodüione
Ml Col. 301 {Gotd.* p. 32); dia
brath „to hetray htm" SMart. 41;
Äcc, cen brath ScM. 22, 2?
br&th M. Gericht, bes. das
jüngste Gericht; Judicium Z^. 238.
— Sg. Nom. brdth FA. 14; Gen,
cnllae m-brätho Tir. 5; brätha
FA. 24; 29; 30; 33; 34; co mordail
bratha FA. 6; iar fugiull brätha
FA. 14; bretheman brätha 34; do
brcthemnas bratha Hy. 7, e; bruth
brätha FB. 46 {vgl. bräth i. bruth
ar a teas, mit Beziehung auf das
jüngste Gericht, Corm. Transl. p. 24);
con cleth m-bratha ScM, 22, 4?
Dat. do brath Hy. 2, sc; 62; i m-
brath Hy. 3, s; Acc. cubbräth bis
zum Gericht, für immer Tir. 15;
CO brath Gl. zu Hy. 2, 20; TE. 8;
16; Oss. II 7; FA. 27; 29; 30; iar
m-bräth FA. 27.
bräthir M. Bruder; frater
Z\ 262; derbräthir {für derb-bräthir)
der leibliche Bruder. — Sg, Nom.
brathair ScM. 7 (braitir H); Gen.
brathar Lg. 10; 16; TE. Q; 7 Eg.;
14 LU.; Dat. dia brathair CC. 1 LU.;
Fl. Nmn. tri derbrat/wtr TE. 14 Eg.]
finnatar bothamain brathir sc^q
mbrogac?) SC. 25; no chluintis diu
na brathre esium „the brethren then
used to hear him^' SMart. 34 {der
Form nach Acc); Gen. triar der-
brathar Gl. zu Hy. 5, 77.
brec bunt, gefleckt; tinctum
Ml. 14 r.; s. for-brec sehr bunt. —
Sg. Nom. brec a mong SC. 33, 14;
scfath brec b^imnech FB. 4b; naithir
b^mncch brec Hy. 5, e; sochla brec
becaltach (?) CC. 7; Gen. gach dadha
bric TE. 10, 16. — Compos. brec-
lenn bunter Mantel SC. 33, 21; 22;
brec-glassa FB. 45.
br^c F. Lüge, Trug. ^ Sg. Nom.
ni bräc as äil dün immut FB. 61;
bröc dorat in ben imond p. 132, 9;
Acc. na taibred cäch üaib br^ic
imm alaile Gl. zu nolite mentiri
invicem Wb. 27^»; tabair br^c im
nach n-aile FB. 61 ; fuiris dobertha
bröc im nach meraige ibid.
br^caire M. Lügner, vgl. i m-
brecairecht in astutia Z*. 780. —
PI. Nom. br^caire FA. 28.
br^caim II ich lüge, — Traes.
Sg. 1 bre^o fällo (?) Conn, Trand,
p. 78; PI. 3 br^caire br^cait ocus
säebait na sluagu FA. 28.
brec&n „a plaid, a kind ofstriped
or chequered stufp' O'B., von brec.
— PI. Dat. do . . brecänaib FB. 4.
brecht s. brieht.
brecht, für mreeht, varius, di-
versus Z*. 856.
brechtrad für mreehtrad M.
varietas Z^. 856; „to mix or com-
mingle" O'Don. SuppH. — Sg. Gen.
in mrechtraid SG. 197^; Dat. cona
il-mrechtrud cum muüa stta varie-
täte SG. 29^; co m-brechtrad gern
n-ecsamail FA, 13; Acc. iama
brechtrad di gurm ocos chorcra
ocus dani FA. 11.
br^it ein Streifen Wollen-
zeug? vgl. br^id^a kerchisf, a eoif;
frieze" Ö'B. — Dat. a breit „from
bridle" Hy. 5, 55 (in der Gl. fo breit'i;
Acc. dorat ind ingen breit dia hetach
dö ma crecht LU. p. 126», 90.
br^n stinkend,^ f<*^l; fetidus
Ir. Gl. 683; vgl. 0 br^inciu a carie
Cr. 34»> (Z*. 1057). — PI. Nom.
(fem. Form) coin brena „stinking
dogs" FA. 28, länbrena p. 191, si;
locha bräna biastaide FA. 30; tolla
bräna FA. 30 Br,
brönaim II ich faule, eitere;
puteo Corm. Transl. p. 138 putte. —
S-praet. PI. 3 ro br&sat comp»-
tuerunt Ml 58*. — Fut. Fl 3 co
m-brenfat dass sie eitern FB, 6.
br^nta foetor Ml. 22b. _ Sg.
Dat. 0 brentaid SMart. 34.
bre6 Flamme; i. lassar Gl. zu
Fei. Ap9\ 15. — Sg. Nom. brec
batses gente (Patric) Hy. 3, 2; breo
orda oiblech (Brigit) Hy. 4, 1 ; breö
digla (Loegaire) FB. 46. — Compos.
a bethir breö-derg FB. 8.
breoaim II ich verbrenne. — JW"-
asbert fria muntir a breoad CCn. 7.
bress gross O'Don. Suppl.
bressa
403
brig
bressa !. b&ga Fü. Prol 74.
breth F. Urtheil, UrtheiU-
Spruch; Judicium Z*, 241. — Sg.
Nom. issi ar m-breth-ni unser Ur-
theil ist dieses FB. 62; 68; 89; Di
bä breth in breth rucad and FB. 74;
ni breth eter ani rucad ddn 75;
Gen. hi comartha m-breithe 69;
Dat. a breith Ailella nach dem
ürtheüe ÄJs 74; Äec. co tibred
breith do (F)ind CCn. 7; nir
daimset . . . do Goinculaind in breth
rod n-acad dö FB. 78, vgl. acht
CO D-daimtis nammä for a breith 76;
lotar i m-breith Conchobair CC. 7
Lü.; anaid la breith n-aile FB.
41 Eg.; PI. Dat. am gmih i m-
bretaib p. 327, ss; Acc. cwncertaim
bretha Ulod p. 327, S4; p. 141, n.
— Compos. gü-breth ein falsches
üriheü, davon gübrethach.
brethaigim 111 ich fälle ein
Urtheil, entscheide, — jprae«.
Conj. 8g. 2 mani brethaige-seo
FB. 58. — S'praet. Dep. Sg. 3
brethaigestar FB. 90. — Fut Sg. 1
brethaigfet-sa FB. 58. — Fass.
Praes, Sg. 3 mani brethaigther hi
Cmachnaib FB. 16. — Inf Nom.
CO ro glethe a m-brethugud FB. 33;
Dat. do bor m-brethugud FB. 67;
dia m-brethugud do Ailili damit
AüiU zwischen ihnen entscheide
FB. 56; bä do brethugud döib
dodeochatär chuci FB. 66; diar
m-brethugud dait-siu damit du
etoischen uns entscheidest und. ; Acc.
ni rodmat4r a m-brethugud FB. 56;
dogena for m-brethugud 66; 75; ro
Umair brethugud FB. 90.
brethemnas M. Bichterspruch,
von brithem. — Sg. Dat. do bre-
themnas bratha^i/. 7, e; Acc. doUo-
tor . . a m-breithemnu& n- Ailella
FB. 42 Eg,
brethnais i. delg O'Davor. p. 61.
— PL Dat. di bretnasaib öir ocus
argit LU. p. 23*, 3S.
bri Berg,i. tulach O'Davor.p.bT,
Corm. Transl. p. 27, vgl. Bri. — PI.
Gen. rlge breg m-bude SC. 33, 36.
bri „anger, torath'' O'B.
bri gach n-accais „every male-
lUction** Corm. p. 8.
briathar F. Wort; verhum Z^.
241. — Sg. Nom. briathar Hy. 2, 64;
7, 81 ; SG. 18; Gen. br^thre D6
FA. 23; 34; Dat. breithir bl&ith
mit müdem Wort ScM. 21, 82?
Acc. dann brethir hei m^t^em Worte
SC. 43; 46; dar mo brethir är TE.
7 Eg.\ trea chumbair m-briathair
„tn Short discourse" Hy. 5 Praef;
PI Nom. for m-briathra FB. 29;
Gen. in sechem na m-briathar sin
SC. 26; ilar m-briat^r m-blüth
SC. 30, 12 ; ina raithsechaib bria-
thar FB. 29; Dat. co m-briathraib
FB. 21; Acc. briafÄra FA. 2. —
Compos. briathar-chath Wortkampf
FB. 21 ; briathar- thecosc mündlicJie
Unterweisung SC. 25 Ueherschrift.
bricht Zauber, Zauberspruch.
— Sg. Nom. suain-bhreacbt „a
charm which causes sleep** O'Don,
Suppl.; Gen. iar cor dö brechta
hi faebur in belae nxichdem er einen
Zauber auf die Schneide des Beiles
gelegt hatte FB. 77; Acc. cuiridh
bricht indtib {in Krüge mit Wasser)
O'Don. Suppl; PI. Nom. brechtai
TE. 13; Acc. ro chansat . . brechta
driudechta ina agid SC. 48; fri
brichta ban ocus goband octM druad
Hy. 7, 48.
1. brig F. hervorragende
Kraft, Macht, Ansehen,Werth;
valor, auetoritas Z*. 917; brfgh i.
firt O'Davor. p. 58. Oft in kleinen
Formeln, die den Vers füllen oder
den Beim verschaffen, z. B. ard a
brig, B^t CO m-brfg. — Sg. Nom.
a bruth ocus a brig FB. 46; 52;
ard a brfg ScM. 21, 21 ; ni fil brfg
sin CC. 7 Eg.*^ arggait arddbrig
SP. V 14? Gen. locharn brige „lamp
of vigour" Fei Febr. 7; Dat. sät
CO m-brfg Lg. 18, 21; däca a chu-
radu cö m-brfg SC. 30, 6; Acc. a
bruth OCUS a brfg FA. 9; in m-
brfg nemnig „the poisonous power"
SMart. 18; ib ollbrfg do tharisen
SC. 41; PI Nom. atanaidble briga
,yWhose vigours are vast** Fei.
Epil 34; Brigit i. brigait i. isat ait
a briga Gl zu Fei. Febr. 1 (^vgl. brfg
aitt etymologisirende Glosse zu Brigit
Hy, 4, 1). — do brfg „beca'use."
26"*
brig
404
bpog
2. brfy kräftig, mächtig; vi-
gorosus, virtuoaus Z*, 21 Änm. —
8a. Nom. Bochla brig Becfoltach
CG, 7 Eg.l PI Bat. dia m-brfgaib
bäesaib [.vorher ebenfalls mit voraus-
gehendem Adj. iccraadaib comraic-
thib) FB. 29; Acc. Fem. eter brfga
banespa SC. 28.
brfgrach kräftig, stark, mäch-
tig; i. uallach 0* Davor, p, 56. —
Sg, Nom, brfgach a chert SC. 18;
ni bu cair banchath brigach Hy. 5, 5.
brfge in admunemar mo brfgi
Hy. 5, 98 und 99, nach Stokes
Nebenform für Brigit.
brlgim, PI. 3 brighit i. foUlsigbit
O'Dao. p. 60.
brise brüchig, zerbrechlich;
i. ab eo quod est priscas, ar is
brise cach crin ocus cach n-arsaid
Corm. p. 7, — PI. Nom. sen-brisca
asalcha mä chossa FB. 37.
brissim III ich breche. Oft in
der Redensart brissim cath for . .
ich liefere Jemandem eine Schlacht,
greife ihn an; mit WegUiSsung von
cath FB. 94. — Praes. Sg. 3 brissid
FB. 24; SC. 31, e. — Imperat. Sg. 2
na briss . . mo chride Lg. 18, 37. —
Praet. Sg. 3 na ro bris Gl. zu nath-
combaig Hy, 5, 77; ros briss no ro
ben Gl. zu roa m-bi Hy. 5, 73;
PI. 3 ro brisiset FB. 25. — Passiv:
Praes. Sg. 2 bristir a sciath FB. 67 ;
a(M mani brister anflr form FB. 74.
— Praet. PI. 3 na catha aile ro
briste trena fochun Lat. Hy. Praef X.
— Infinitiv Nom. is brissiud
brägat TE. 9 Eg.'^ brisiud muad
morchatha FB. 52; brisiud for
öenfer FB. 94. — Vgl. aithbriste,
forbrisiud.
brithem M. Ei cht er; judex
Z*. 264; von breth. — Sg. Nom.
in brithem firön FA. 6; Gen. bre-
theman brätha FA. 34; brtYAemon
SMart. 19; Dat. dond fir-brithemain
j^. 265; Acc. frisin m-briYÄemain
SMart. 19; PI. Nom. brethemain
gübrethaig FA. 27.
brithemnacht F. Richten;
Richterspruch; Judicium Z*. 805.
— Gen. lasin mes fir-brithemnach-
tae DsB Gl. zu apud examen Dei
Ml. 24t\ 16; DcU. a britheinnacht
Hy. 3, 8 vor der Verttriheilung
durch d(ts UebeltooUen schwarzer
Teufel?
brithemnas M,dass. — Dat. ar
in brithemnas bratha Gl. zu Hy. S, s.
briagu M. Landwirth, Päch-
ter, vgl. biatach. — Sg. Gen. ingen
rlg no roflatha no briagad Lü.
p. 122«, 2; PI. Gen. ingena sön dan
inna m-briugad b&tärim ddn Forgaill
LU. p. 122», 13; Dat. eter briaga-
daib ocus biatachaib Lü.p. 123^ S7.
bro i. nuall O'Dav. p. 61.
bro „Champion, hero*^ O'B.
brö FB. 27?
br6 Mühlstein, Handmühle;
mola Corm. p. 29 muilend. — Gen,
clocha broon „the stones ofa quem"
Corm. l. c; Dat. demlthir bröin
mulind FB. 80.
brott s. braö.
brqe s. brogr, borgr«
br6ce F. sutolar, a shoe Ir. Gl.
1033. — Sg. Dat. co m-broic Gl.
zu connä.ib Oss. lU 5.
broch-b6adaF2?. 46? vgl. brogda.
brodemi dia ^tach „a hair of
his raiment SMart. 40; Three Mir.
Honn. p. 38; 114.
1. bröen F. Tropfen, Regen;
pluvia Z^. 31; braen aimsire imber
Ir. Gl. 1048. — Sg, Acc. braoin
fhola 309, 12.
2. bröeta = brön? broen-derc
ScM. 21, 38 H, brön-derg L.
bröenaeh «or^«nt?on, finster;
braonach „sad, sorrowfuV O'R. —
Sg. Nom. fer bröenach dub p. 310, $1;
bröinech dub FB. 51. Vgl. co m-
brön ocus dubu FA. 16.
bröenaim II „I drop, dis^i'*
O'R. — Praes. Conj. Sg. 3 in
spirut nöeb ron bröena Hy. 1, 5e;
dia rath ron broena, ron soera
Brigit Hy. 4, 12.
bröeniin Regen, Deminut. tron
bröen. — Sg. Nom. bröenän fola
SC. 87, 21; broenan fola uaire tna
toeban fodeine Fei. Epü. 351.
brog thromm Temra „Tcero"«
mighty hurgV Fei. Prol. 166 C^roc
trom Laud.\ = borg; PI.
bruig FB. 53 Eg.
broga
405
bminne
brogB, brogo a. mrulg.
brosrda „exoessive, grecW O'R.
— Sg. Nom. se borb brogda FB. 37.
Zu mrogaim.
brdsrene FB. 52?
brogthar Lg, 3, «. mro§raiiii.
brolne prara Güd, Lot. Ol, 49.
Davon bniioec^ proreta ibid,
brolt Gefangenschaft — Sg,
Acc. bi m-broit p, 17, 19; da cb^d
ele do bbreitb a m-broid yytwo
hundred more were carried off in
eapHvit^' O'Don. Gr. p. 362.
broit^ne F. paUiolum Z^. 274,
von brat.
br6n M. Kummer, Sorge; Sg.
Cren. gn^ m-bröin FA. 33; Dat co
m-brön 16; fo bron na döiri Gl, zu
Hy. 2, s; Acc. brön Lg. 18, 2; Du.
ifom. da brön fiatha nime FA. 33.
— Compoa. brön-derg ScM. 21, sa.
br6naeh sorgenvoll, traurig;
tristis Z*. 810. — Sg. Nom. brönacb
Hy. ö, 28; PL Gen. na m-ban m-
bronacb Gl. su Hy. 5, 6.
bronnaim II ich verbrauche;
I spend, consume, destroy 0*B. —
Praes. Sg, 3 ni bronna Hy, 2, 8
iwtrans. schwindet nicht? — Pass,
Praet. Sg. 3 ro bronnad FB. 9.
brot M. Stachel. — Gen. aithc
aen-broit FB. 37 Eg.; Acc. berais
in t-arad brot forsan n-echraid
FB. 36 Fg,; PI Nom, bruit Beitr.
VIII 338. — Vgl, bruitne.
brothaeh s. bmthaeh.
brothlaeh „a pit or hole made
in the earth, in which ihe ancient
Irish mäüia used to dress their
meaf^ O'R. — Gen. ferba bracht-
Chi brothlochi FB. 68? Vgl. broth-
laeh t i. i talamh bruiter in feoil
sin, Incht i. a coire no brotlach i.
inatar O'Dav, p. 58.
brothraeh Lagerdecke. — PI.
r>at. do brothrachaib FB. 4. —
JJavon brothrachan 8cU>ribarra Ir.
Ol, 180.
brÄ F, Leih, Bauch, — Sg,
Nom. FB. 22; Gen, fom chriol
brond Lg. 3; 4 (bronn Eg.)\ Dat.
Ina broind Lg. 1; fot broind 2; ina
bruinn CC, 6 Eg.\ cia fo bni Lg.
3; 4, 10; a brü mfl moir Hy. 1, 37;
Dat. oder Acc. tatharla inna broind
CC. 5 (bruinn Eg.)\ dorat a Uim
. . for a broind Lg. 5; fo a broind
p. 131, 8; PI. Dat. a m-bronnaib
a maithrech p. 19, S8.
brü Rand; horder, hank O'R»
— Dat, for brü mara torren p, 39, 10;
for brü inber mara p. 39, 11; for
brü Inbir Cichmuini p. 131, 27; for
brü in broga p. 132, 17; r^n for
brü Lg. 17, 11 i.?
bruaoh Rand; margo SG. 61»
(Z*. 22); Ir. Gl. 947. — Dat. i m-
brüch na haband TBFr. p. 146, u;
bruuch 16.
d& brüad Gen. Du., cechtar n-ai
a da brüad p. 310, 27 jede ihrer
zwei Augenhrauen, Vgl. bra, brai.
bruchtaim II eructo, vomo; brucht
i. sceith O'Dav. p. 58. — B-praet.
Sg. 3 brnchtaib O'Davor. l, c. —
S'praet. Sg. 3 brüchtis CC. ß LU.
bruden, brniden F. Hof, Pa-
last, bruden Da Derga „the Court
of Da Derga**. — Sg. Nom. bruden
ScM. 1; Gen. i n-dorus bruidni 5;
Dat. isin bruidin 1; Acc, isin m-
bruidin 5.
brvgiy brulgr s. mruigr.
bragaehus M, Pflicht eines bru-
gaid, Gastlichkeit. — Dat.^ ar
brugachus FB. 33.
brugaid M. Wirth FB, 33, vgl.
briuga.
bnd i. dermat {ohlivio), — Fut.
PI, 1 ni bruifem annuallsa „we
shall not forget their acclamation'*
[^Fil. Prol. 301) Three Ir. Gl.p. 127.
brüim ich zerschlage, zer-
quetsche, zerbreche. — Praes.
Sg. 3 bruid idnu SC. 31, 6 (con-
tundit, Stökes Rem.^ p. 13). —
Praes. der Gewohnheit Sg. 3 nos
bruend iat FB. 67 (bruigend Eg.)
— Pass. Praes. Sg. 3 brütir (lies
brüthir?) a gai FB. 67. — Vgl. ro
frith-bruid i. ro obustair stiess zu-
rück, „refused**, SMart» 14.
bmine, bruineeh s. brolne.
bruinneitf. Brust, PI. Brüste.
— Dat. ossa bruinni TE. 3 Eg.;
don bruinde Güd. Lor. Gl. 200
pectus; Acc, dar a ucht-bruinne
iE. 7 ; 8 JEi^. ; ar a bruinni ScM. 16 ;
brninnechor
406
bAaid
PI Dat. for a bruinnib TE. 3 Eg.;
arinnf biathas nüdenu for a bruin-
dib i. suis mamillis Corm. p. 7
bruinnech; co n-ör fria n-ucht-
brunnib SC. 40; Acc. tar bminniu
ögsB super mammas virginis Ml. 144^
(Z*. 653). — Davon bruinnech i.
mäthair O'Dav. p. 56, Carm. p. 7.
bminnreehar Brust? — Sg.
Dat. heö öir intlaide uassa hün.
bruinnechur FB. 51; p. 310, 32.
bruit Lg. 2 (in Eg. zu lesen
bruid it cluasaib)? etwa O'Beüly's
bruid „Sharp, keen, pointed^'?
bruith Kochen, — Dat. dia
m-bruith p. 41, 10.
bruithemna FB. 91 Eg.?
bruitne Stachel p. 311, 4. Vgl.
brot.
bmli^ Lg. 19 Xc, wohl dissi-
mtlirt aus brdrig. Vgl. brdille „a
fragment^* O'Don. Suppl.
brüre? vgl. bruireach „a frag-
ment** O'E. — Acc. co n-derna
brürig dia cind Lg. 19.
1. bruth Gluth, Wuth, „a glo-
wing mass*' Stökes zu FA, 21. — .
8g. Nom. FB. 30; 85; mor-bruth
m-borrblastae 52; bruth brätha 46;
bruth n-gene 30 {„gnashing of the
mouih'' On the Mann. II 372);
bruud gine Lü. p. 73; brud n-geme
Lü. p. 125^, 3; lond-bruth loga
ScM. 15; FB. 48; bruth matho 52, 7;
a bruth ocns a brig 52; Gen. do
dibddd a brotha ^0.^6; do tlathu-
gud a m-brotha FB. 54 ; ar thrommi
a brotha ocus a neirt 88; Dat. 6n
bruth a fervore Corm. Transl. p. 71
ferg; cosind brud cum vi Z*. 641;
Acc. a bruth ocns a brig FA. 9;
ri ro-bruth romör SC. 30, 11; PI.
Acc. a sdli amal bruthu tentidi
FA. 21 (brutta LBr.). — Compos.
bruth-loiscthi FA. 30 LBr.
2. bruth i. seim gae no gaisgi
O'Dav. p. 56. — Hierher bruth-
damna FB. 91?
bruthach glühend, heiss. —
Sg. Nom. brothach Hy. 5, 48 (i. te);
PI. Gen. na n-ocht biast m-bruthach
FA. 22.
bruthe Brühe, s. en-bruthe.
bmthnaigim furo Z^. 435.
büacbaill M. Hirt; böchaUl i.
cail coim^taige na m-bo Corm. p. 7;
böchaUl bubuUus SG. 58b (Z*. 23);
buachaili bö id. Ir. Gl. 583; b. muec
subuleus 584. — Sg. Nom. buachail
p. 40, 15; Gl. zu ara 20.
b6ad FB. 71, zu lesen büadoe^?
b6adaeh siegreich; inna m-
buadach victorum Ml. 21* (Z*. 22).
Vgl. Löegaire Büadach. — Sg. Nom.
Brigit buadach Hy. 5, 1; 94; Con-
chobar b. ScM. 21, 9; cath-buadach
CC. 1 LU.; cur cäin cath-büadach
FB. 70; Fedelm Findchöem chnith-
büadach 22; Gen. fochich curad
crechtaig cath-buadaig ScM. 15;
Acc. curaid c^n crechtach cath-
büadach SC. 42; Voc. a cath-böa-
daig Breg FB. 11; PI. Gen. miad
curad cath-bdadach SC. 38.
bdadartha turbatus, vgl. bda-
draiin. — Sg. Dat. din t-sruth
buadarthu de turinUento rivo Ml. 2*»;
PI. Nom. it bdadartha na pecdaig
FA. 14 (buaidertha LBr.).
bnadgreltoeh FB. 22 Eg. eifer-
süchtig auf Sieg {vgl. gealtach
Jearful, jeälous'* O'R)?
bdadirse FB. 30 turbulentia?
b6adraim II turho; buaidhrim
„Ivex, disturh" O'R. — Praes. Sg. 3
rd. buadres in fis Gl. zu Hy. 6, 13.
— Praet. Sg. 3 ro buadir inrograd
hi SC. 44.
büageltaeh, vgl. bo-geltach L fer
fogelta a bu a faithce ar cach
nach d^isetar coin altta ime H. 3.
18 p. 16 (Mann, and Cust. III 521).
— PI. Nom. tri bdagelit4iig Breg
„itinerant cowkeepers" 0' Curry,
Mann, and Cust. III 77.
büageltaeh FB. 22 (bdaigeltach
H.\ nach Eg. in bdadgeltach s%^
ändern?
buaibteeh i. uallach {übermüthig^
O'Dav. p. 58, vgl. bnbta i. bagur
(Drohen) ibid. p. 56, rem-bubt&dli
„forethreatening** Corm. Traft«!.
p. 143 robuth.
büaid N. Sieg; victoria Z*. 233.
— Sg. Nom. FB. 30; in buaid dori^-
nius no in bot SC. 38, 2; bdaid des-
samnachta, b. m-bdanfaig, b. fidcl&el-
'lachta, b. n-airdmiusa, b. £Aatiiie,
büaidech
407
budech
büaid c^illo, b. crotha (die Dinge,
in denen CuchuUin alle andereti
Männer übertraf) LU. p. 121^, 29
{vgl. unten PI. Acc); Gen. d&n
büada Ey 5, 101 ; coibliud buada
FB. 24; gdir bdada 64; cend m-
baden m-büada SC. 15; altfad m-
brochbüada FB. 46; comldd marc
m-büada 53; almai änlathi lüth-
bdada p. 310, s; Ifn m~band m-
balc-büada FB. 22; buille balc-
büada 47; Dat. iar m-büaid FB.
47 ; 89 ; Acc, nie . . buaid ind öenaig
FB. 66; ni bertais buaid dfb Lg. 8;
Voc. a büaid n-oc o-Ulad FB. 8;
PI. Nam. batÄr büada imda fair
LU. p. 121^, 28; Gen. iln a biiada
FB, 22 f^buad Eg); Acc. ar issi
congab na s^ büada forri i. buäid
crotha, b. n-gotha, b. bindisso, b.
druine, b. gäise, b. n-gcnso {die
Dinge, in denen Emer alle anderen
Frauen übertraf, vgl. oben 8g. Nom.)
LU. p. 122a, 17.
büaideeh »== büadach enthalten in
cruth-buidech FB, 22, sV
büaigneeh i. escra {„a vesseV)
Corm. Transl. p. 27.
baaighneeh ein i. buaibtech i.
nallacb O'Dav. p. 58.
büaignige? is menmarc ban büai-
gnigi FB. 68, is (buaidgnige Eg.).
Vgl. etir iallaib bau buägnithi LU.
p, 124^ 18.
büain 8. bongaim.
büal Wasser Corm. Transl. p.'iQ.
b6alaim II ich schlage. —
Praes. sec. 8g. 3 no büaled p. 310, 1.
— Inf oc ä m-büalad FA. 26;
dia bualad SC. 8.
1. baall i. leighius; luidh Cuca-
laiim dia baall isin uisci O'Dav.
p, 61.
2. bdall Buckel, Knopf? vgl.
boU „the boss of a shield*' O'B. —
PI. Dat. sciatb co m-baallaib öir
badi SC. 37, le (baailid H.).
bdan dauernd. — 8g. Nom.
13 büan in bes SC. 33, 24; buan
bangleo Oss. II s. — Compar. cid
ifl baaini for bith „what is tlie
tnost durable in the world'^ O'Don.
Gramm, p. 380. — Compos. dnlaith
büan-blaith SC, 33, le.
büanalnd FB. 24? schwerlich zu
Buanand muimmona fiann Corm. p. 5.
bdanlach vgl. buanacht „müitary
Service** O'Don. Supph; buanadh
„permanent soldiers of the Jcings
ofErinn*' Keat. bei 0' Curry, Mann,
and Cust. II p. 379. — Gen. büaid
m-büanfaig s. büaid.
büar M. „cattle of the coxo hind"
O'R. — Sg. Nom. buar agus bö-
thäinte „kine and cattk-herds** Torr.
Dhiarm. p. 170; Gen. büair s. 1.
clithar; PI. Nom. na buair agus na
böthäinte Torr. Dhiarm. p. 204.
• bud FB. 54 Eg. u. ö., spätere
Form für bad, s. bfu.
1. bade 9 baide gelb; flavus
SG. 14» (Z». 765); Ir. Gl 803. —
Sg. Nom. mong buide SC. 33, 4;
folt find-budi p. 131, so; Gen. öir
buidi Lg. 18, 27; SC. 37, ig; FB. 45;
be fuilt buidi Lg 4; Dat. co fult
budi SC. 33, 26; Voc. a Emer an
folt-buide SC. 44, 11; PI Nom. süili
cichurda budi FB. 91; Gen. rfgo
breg m-bude SC. 33, 36; Du. Nom.
da triliss or-buidi TE. 3; da n-all
dron-budi p. 310, 30.
bade eonuMl Name einer Seuche,
die um 6G5 Irland verheerte, vgl.
buidecbair. — teidm mör doratad
for firu hErinn i. in bude connaill
Hy. 1 Praef; Acc. ar in m-bude
connaill Gl. zu Hy. 1, 6.
2. bude, buide Dank. — *S^^.
Nom.ni buide frit ScM. 14; Gen. iar
n-atlugud buide Lat Hy. Praef. V;
Acc. atlaigthe bude Hy. 2, 49 ; beir
buide n-anacuil ScM. 20; berim
a buide ritt a D6 „I give thee
thanks for it, o God'' Stokes, Three
Mir. Hom. p. 96, 10; ni tullim budi
do neoch p. 328, 12; p. 142. 9.
budech dankbar, zufrieden;
contentus Ml. 2d (Z*. 810). — Sg.
Nom. am buidech-sa p. 40, 15; ni
dam buidhech dorn cheill fein nicht
bin ich mit meinem eignen Sinne
zufrieden TE. 9, 23; ba buidhech
in ri dia mnai TE. 14; cruth-buidech
FB. 22 für -büaidech = -büadach?
PI. Nom. ban buidich simus grati
Wb. 29b (Z*. 495); budig ScM. 4;
FB. 56 (buide Eg.); 79 (buide Eg.).
bndecht-sa
408
cach
badeeht-sa s. fodeeht-sa.
baden F. Seh aar. — Sg. Nom.
FB. 7; Gen, comarbaß buidne SG. 17;
Dat. do cach budin FA. 9; i m-
budin Löegaire FB. 8; Acc. im
budin FB. 10; 11; PL Nom. buidne
FA. 6; buidni ban SG. 31, i; budna
FB. '20; Gen. cend m-buden m-
büada SG. 15; idnu buden m-bäeth
SG. 31, 6; rl.. buden 34, 2; Bai.
ho buidnib eopm Ml. 34«; Acc. sech
buidne Gl. zu sech drungu Hy. 4, s.
budiehass Lg. 4 blondlockig?
Vgl, saltriasa {eine Art der KaM-
höpfigkeit) i. asa himhxxUach, msei.
tairside, co m-bl a chassi buide
ina muU ac^ ennail säil duine Ire
assa Corm. p. 39 ränge.
badigrim III ich danke, hin
zufrieden. — Praet. Sg. 3 hndigthe
TE. 14 Eg., vgl. cobarthe.
basr i- iubh gorm no glas risa
samailtear suil bhios gorm no glas
O'Cl. [flus 0'B.\ eine blau oder grün^
lieh aussehende Blume; glaisithir fri
buga „green as the hyacinth O'Don.
Gr.p. 120; ba glaissigtir fri bughai
cechtar a da äulu TE. 4 Eg.
buid Oss. II 3?
buideohair die Seuche, welche
um 665 Irland heimsuchte, vgl.
bude connaill. — 8g. Nom. Hy.
1 Praef.; Dat. 0 erlösend no a
bttidechuir 6?^ zu uridine Goid.*
p. 70 (ilfy.); Acc. ar in m^buide-
chair Hy. 1 Praef.
baille s. bulle«
bnim, boim N. „a morsel" O'Don.
Suppl. — PI. Nom. bommand ega
Bev. Gelt. III 177.
buithip. 143, s s. bin, Part, necess,
büirg 8. borg.
buithig p. 140, 11?
bulle, buille Schlag. — Sg.
Nom.TO boi tra builli dar ö ScM. 18?
Acc. dorat cäch buille dlb dar sroin
a cheile riam ScM. 6; PI. Dat.
honaib buillib cdophis Tur. Gl. 92;
alaphis 93; Acc. beras buille balc-
bdada tar ätha FB. 47; Ms m-ben
Idthu Idth-bulU FB. 51; p. 310, ss.
bnllech schlagend; „that gives
hlows" O'B. — Voc, a balc-bullig
Breg, a brüth-bnllig Midi FB. 8.
bunitf. Wurzelstock, Wurzel,
das untere Ende; „root, stock,
hottom" O'B. — Sg. Nom. is bun
cruinn mair SP. V is ; Dat. i m-bnn
na gabla FB. 92, vgl. oc ban na
gabla {so zu lesen für agabla)
0' Davor, p. 57 bun; b^im na gabla di
bun öenböim AhTiauen der Gabd vom
Wwrzdstocke mit einem Hiebe LÜ.
p. 58^, 1; do bun chraind FB. 81 (buain
Eg.); i m-bun cacha finna FB. 27.
bonad N. Ursprung, Grund-
läge; origo Z*. 223; ,famüy, stirp^'
in the northem half of Ireland,
O'Don. Suppl, — Sg. Nom. is bdnad
primda SP. Y 13; Gen. fleh bunaid
„a heredüary 'feud** GGn. 5; issi
ro bo dun arus bunaid do das war
die Burg: sein Stammsitz ibid. 8.
bansach F. Zweig. — Acc. fo-
chartatar . . bunsaig corrüsc dub
einen Zweig mit schwarzer Schale
LU. p. 231», «7.
bur FB. 41 Eg. u. ö., spätere
Form für bor, bar, far euer.
barbe. barpe F. stültUia Z*. 60.
Vgl. borb.
bdredach, vgl. bdireadh „roaring,
beUowing" O'B. -~ Nom. atchia
flaith n-^d n-airegdse asa bith-
buillech bdredach iU. p. 91», s;
Dat, F. fot broind bdredaig Lg. 2.
b6rithar, bdirethar Lg. 4, 10,
ibid. 2 Eg,, clamat (ß. Sg. eines
Praes. Dep.)?
barr 3f. aclown, a hoor O^B. Dazu
CO tech m-buirr in broga p. 328, 2s?
a bas s. fo88.
c
ca Pron, interrog. quid, ubi
Z*. 356, in cate ubi est SG, 15.
ea Oss. III 5 für co a.
C&9 eB,für ocÄ, oc tiFA.2LBr.u. ö.
eabsaideelitSC.42«. eobsaideeht.
cace F. excrement Ir. Gl. 1075.
— Sg. Gen. issin otrach cacae
FB. 25 Eg.
eaeh, cech Pron. indef. adj, je-
der; quivis Z*. 360; später gach. —
cach
409
cAch
Sg» Nom, cach cosnam ScM. 22, 7;
1>.132, 26; CG. 2; SC. 5; 27; p. 310, e;
311, 26; FB. 65; 91; cach süil di
Gl. zu 088. III 7; cach niia SC. 43;
SP. V 12; gach CG. 3 Eg.] cacÄ ni
SC. 34; FJ5. 32; cach n-eölas SC. 43;
cach gnäth ibid.; atraig cach fer
dialailiu Lg. 1; FB. 28; cach fer
dfb FB. 80; cach den cheöl FÄ. 10
(cecÄ LBr,); FB. 44; cach oen fil i
tir inna näeb i^^. 4(cech noem üJSr.);
cech noeb Hy. 1, 19; j?. 40, is; 17;
42, 6; 132, 25; 169,14; SC. 5; 45,22;
cech nl SC. 48; p. 39, u; cech
n-amreid Hy. 1, S4; cech n-derg
SC. 43; cech n-^cmais t&tV{.; cech
ard ibid.\ atraig cecA fer dib dia-
lailiu Lg. 9; cech bö ocas cec^
mil ro chluined, nombligtis . . uadib
Lg. 8; ScM. 9; cach ben tmd cech
ben hinter eincmder SC. 5; als
Nom. ist wohl auch zu fassen: Dia
dim cech soeth doringba Hy. 6, 9.
— Qen. zeigt für Masc. und Neutr.
keine Flexion: catha cach thcdma
Hy. 4, 4; TE. 1 LU.; 2; FA 15;
adaig cach raithi p. 311, 27; cluas
cach bi Hy. 5, 24; p. 328, 4; 5;
gacÄ triuin p. 142, 3; TE. 10, lö ; for
rinn cech düail TE. 3 Eg.; FA. 35;
SC. 32; p. 309, ss; cät cach mll
2!E. 10, 17; cech oen chlüi p. 191, 17;
cech fir no marbtais SC. 2; Crts^
i cridiu cech daine immim rorda
Hy. 7, 58; i n-gin cech öen ro
dorn labrathar t&td. 59; domm air
fiado cech thratha Hy. 6, le; tri
üara cach domnaig FA. 30 LU.
{die fem. Form cecha LBr.); Fem,
cacha höen-anma FA. 14 (cecha
LBr.); FB. 65; cacha huilc FA. 21
(cecha LBr.); cacha datha FA. 11;
i n-öe cecha breclenni SC. 33, 22;
FA. 21; cecha öen-claisse FA. 10;
öenaig na samna cecha bliadna
SC. 1; dogres cecha samna 2; do-
beread leth toraid cecha fecais esti
p. 40, 32; am din gach dochruiti
p. 142, 2; cecÄ nona ScM. 20 (vgl.
O'Bon. Gramm, p. 381). — Dat.
cach, cech hei M., N. und F.: do
cach aird FA. 6; 33 (cecÄ LBr.);
SC. 33, 20; do cach fir dfb FB. 56;
as cach ing Hy. 1, is; ria cach
l»ch FB. 23; in cach coire ScM. 1;
Oss. II 10; FB. 81; binnithir cach
ceöl FA. 2 (cecÄ LBr.); 11; 14;
FB. 32; SP. II 3; Lg. 17, 15; do
cach badin FA. 9 (cech LBr.); ria
cach mnäi FB. 22; 23; do gacTi
blicht TE. 9, 7; ar gach feibp. 142, 6;
as cech s^t Hy. 2, 61; üas cech
leech FB. 22; ferr cech ndth Hy. 5, 94;
do cech öen FB. 11; cach oen lau
SP. II 16; cach dia TE. 9 LU.; 11;
cech oen aidchi Lg. 16; cech inbaid
Hy. 4, 8. — ^cc. cach n-, cech
n- für M., N. und F. [bisweilen
auch ohne das n-): cach n-äth
FB. 23; cach n-accobor TE.13LU.;
im cacÄ n-imguin Lg. 12; SP. V 4;
FA. 26 (cech LBr); 34; gach n-
eirrid p. 142, 8; 00. 1 Eg.: ar cech
n-ernbas Hy. 6, 14; 16; 7, 39; 43;
fri cech tress Hy. 1, 4; 5, 17; 7, 49;
ar c&ch lö Oss. II 9; gach JJ&?. 7 ^1^.;
for cech leth FA. 21; p. 131, 17
(cach); 133, 5 (cach); cach leth no
thöged p. 130, 23 {oder Nom.?);
ebenso cech mod Gl. zu nach mod
Hy. 5, 17; nach dem Comparat.:
as trommu cach n-osnaid FB. 20;
auch bei Zeitbestimmungen ausser,
dem Gen. und Hat. der Acc. {oft
kaum u/nterscheidbar) : cach n- aidchi
p. 130, 28; FB. 56; 80; cach n-aidche
ocus cach läi FA. 26 {cech dia LBr.);
cech n-aidchi Hy. 2, 30; gach lai
TE. 13 £'^. ; cecÄ iaa Lg. 12 ; cach
trath Oss. II 9; o/»ne n-: slucit
cach anmain FA. 20; SC. 30, 7. —
Du. Acc. vor da; eter cac^ da en
zwischen je zwei Vögeln CC. 2;
FB. 27 ; eter cach da claiss FA. 13
(cech LBr.); etir cech da dorus
Scilf. 5.
c&ch Pron. indef. subst. Jeder;
quivia Z^. 361. — Nom. doroich
c4ch ScM. 10; SC. 2; 27; 41; ar
(or) cÄch sagte jeder ScM. 11; 12;
13; 14; cäch dib Lg. 8; ScM. 6;
p. 145, 13; SC. 4; FB. 74; corrl-
acht cäch araile ScM. 18; FB. 40;
65; cdch a chele SP. II 13; ocus
caCh olchena CC. 1 LU.; FA. 5;
10; SC. 33, 83; cach 8b dib FB. 45;
cach üadib if^. 2, 62; cach rod gab,
cach ro chnala Hy. 5, 102; 103; in
cacha
410
caille
cacl^ (i. cech oen) dos fuc do bethu
Hy. 2, S6; cach thucai Hy. 6, 85?
Gen. li süla cäich FB. 23; a gais-
ced üas gaiscedaib caich FB, 68;
ocus caich archena FÄ. 29; ocus
in chäich o tudchad SC. 20; Dat.
do chdch SC. 2; 18; do cäch
Hy. 2, 33; öi; FB. 54; ocus do
chach olchena SC. 20; for cach fil
indi Hy. 1, so; Acc. atchiam cäch
for cach leth p. 133, 5; sech cäch
FB. 54; 59; 62; ri cäch SC. 33, «;
FB. 23; for cach n-äi FB. 30; fri
cach 8ß FB. 20. — Idiomatische
Wendungen: „cinnus atai indusa
a cach deit?^* . . „iss messa a cach
ar cach lö ocuB ar gach n-aidhqi"
TE. 7 Eg.; is ferr a chä,ch ito-sa
SC. 28. Zu vergleichen ist woM:
bit messa assa messa Gl. zu se-
ductores proficient pejus Wh. 30^
(y^erunt pejores atque pejoresZ*. 277);
ferr asa ferr Gl. zu de die in diem,
renovcUur anima Wb. 15o. — In
folgenden Stellen fehlt das Länge-
zeichen, und könnte daher das ad-
jectivische cach vorliegen: cöra cach
duit rochalma TE. 10, 2; cruth (zu
lesen crathac^?) cach co hEtain,
coem cach co hEtain TE. 5 Eg.
{schön ganz wie E.?). Vgl. is ard
cech recht co himchim SC 45, 22.
cacha, ceeha wie gross auch,
wie viel auch — bes cot midfider
cacha b^ dim airddi FB. 92 (ca-
chambe do airdi Eg.); ni fordämair
tra a briith cacha raba di m6t a
thorse cen techt do descin FB. 85
(ce ro bai do meit a toirsi Eg.),
Ebenso cecha demai do fertaib
Gl. zu Hy. 5, 41.
caehranüair für cach iar n-üair,
nach O'Don. Gramm, p. 381 für
cach re n-üair y,each second hour'*.
— cachrandair . . inn üair alle FA.
24; 28 {abwechselnd die eme Stunde
. . die andere Stunde).
cachtp. 127, 26; 27 {TE. 13) lies
CCS* oder ccsc.
cacht j^a maid servant; confine-
ment; bonds" O'B.; i. cumal' no
innilt O'Bav. p. 62. — Acc. buäid
cen cacht SC. 34, 7.
cachtaim II ich nehme ge-
fangen; „J impound, confine^'
O'Bon. Suppl. — Praet, PL 3 con-
dot chachtsat SC- 28, 9.
c&em s. c6em«
c&er bacca ZK 30; oder finem-
nach uva Ir. Gl. 267.
c&era Schaaf; Gl. zu 61 Corm.
p. 33, Z\ 259. — Gen. süfl chäi-
rech Lg. 19; cro caerach ovüe Ir.
Gl. 851; PI. Gen. oc ingaire chae-
rech p. 42, 34 ; Dat. di chäirib Ttr. 6;
Acc. argairt . . coercha Hy. 5, ss.
caer-thann M. Vogelbeer-
bäum, Eberäsche. — Dorf, do
Ghserthiand Clüana da dam FB. 36.
e&i, c6i Klagen; lamentum Ir.
Gl. 770. — Bat. oc cöf TE. 13 Lü.;
oc cöi ocus ic dogra FA. 26; do
rurmis dam brön fo chäi Lg. 18, 2
{reimt auf täi).
caicait s. c6eea.
c&id heilig; sanctus Corm.p. 11;
i. üasal O'Bav. p. 66, 70, 72. —
Goemgen caid cain Fei. Jun. 3,
vgl. die Anm. zu Hy. 5, 20,
e&id Oss. I 12 („hard'' O'C,
„wüd'' Sull.)7
caidche, coidche immer; aiwaysy
ever O'R, O'Bon. Gramm, p. 266.
— caidche FB. 17; chaidche Lg. 12;
coidchi Hy. 5, so {die Erklärung
CO oidchi ist wohl nur etymologisdie
Spielerei; auch O'ReiUy's „caidhchc
fine ccdm weather'' wird wohl nur
aus dieser Stelle geflossen sein!),
caile F. Kalk; creta Ir. Gl 58.
— Gen. amal bed öenchloch calca
LU. p. 23», 24; Bat. di cailc na
scfath FB. 15.
cailcfn F. „a sma» shieW O'R.
{die Schilde wurden mit Kalk oder
Kreide weiss gemacht, vgl. FB. 15?).
caill F. Wald; coill süva Ir.
Gl. 115. — Gen. caille Fochlad
Hy. 2, 16; iar cuairt chaille Lg. 17,54;
Bat. i caill chäid Oss. 1 12 ; do chaill
Hy. 1 Praef {s. immaire); a caille
Fochlad p. 19, 39 ; asin caillid p. 46, S4;
Acc. fon caillid |>. 46, 26; PI. Dat.
hi cailtib FB. 35 (coilltib Eg.). —
Bavon caillteamhoil süvester Ir.
Gl. 1061.
caille F. Schleier. — Gren. inna
caille Gl. zu Hy. 5, 15; Acc. cen
caillech
411
cairdes
chaille for a ciunn Gl. zu non velato
eapüe Wb. 11c (Z*. 655); caille
Hy. 5, 15.
eailleeh F. No nne; antis ^.811;
von caille. — Sg. Nom, in chaillech
Hy. 5f 97; p. 43, is; u; Acc, in
caillig comail Hy. b, S9; Du. Acc.
fail dl chaillig irriched Hy. 5, 105.
eiim s. e4em.
eftlme 9. eöime.
^. 30 (äcain indecens %b%d.)\ geht
öfter dem Sübst. voraus, 3. unter
Compo», — Nam. Cathbad cöem-
ainech cäin Lg. 3; cumthach cdin 56;
füan 18, 19; FB. 45; 51; p. 310, »i;
cruth SC. 40; FB. 22; 23; cur 71;
lia c&in cermnsB FB. 48; folai chain
TE. 3 Eg.; delb FB. 24; is cAin . .
in t-damaisc Lg. 9; CC. 2 (aloinn Eg.)]
FB. 42; cid c4in Hb in laechrad
Lg. 17, i; p. 132, i7; cain forgall
Hy. 1, 68; cain bai fri lobru truagu
Hy. 5, 9; ffr-chÄin fäilti TE. 5 i?^.;
Gen. am ben-sa curad cÄin FB. 30;
Daf. CO mid choHan chain Lg. 17, 5?
Acc. curaid c4in SC. 42; Voc. a
Chü chain SC 45, ii. — Adv. cain
FO gnata bene acta stint Ml. 39«;
inna cain tinscantai bene coeptalSi^;
cain temadar H^. 1, 9 (i. alaind);
ciin feid a rose FB. 24; cäin
füalaing t&id. — Comp cur. cainia
srath Lg. 18, is; ^nlaith ba ciüni
SC. 3. — Compo 8. cain-chomrac
LU. p. 121", «9; cain comram FB.1\\
cäin tarb tndtbach ScM. 15; ina
chäin cnis FB. 24.
c&in ^. Gesetz; „a Statute law**
O'Don. Suppl.; davon verschieden
cäin emenda, i. e. damni reparatio,
Ir. 6W. 98? — Nom. cdin 6is, . .
^ra, . . airUce SC. 26 ; is hi tra cäin
böi an inbnid sin la Bretnu Corm.
p. 30 Mogheime; Acc. ro la cain
forsna clanna Hy. J, 54; PI. Nom.
cäna O'Don, Suppl.
caindAthraehtaeh wohlgesinnt.
— PI. Acc. aurfoemaid . . na cÄin-
dathrachtaig p. 170, 7 (der Form
nach Nom*).
ealDd6l = 2a^. candela; coinnill
Ir. Gl. 44. — Sg. Nom. caindell
SC. 33, 19; Gen. cind öen-chainle
FA. 13 (chondli LBr); cainlle Gl.
zu los Hy. 2, 65; PI. Gen. i n-dclbaib
prim-cainnell^A 13(-choindel iJBr.);
Dat. dina cainlib sin FA. 13 (cond-
Hb LBr.).
eaindle6racht in tige FB. 92,
Erleuchter des Haukes zu sein?
Abstractum von caindlöir cande-
larius Z*. 781 (Wb. 31* Gl. zu
Onesimum acoluthum).
eaingel M.cancelli, die Sehr an- ,
ken; caincell a cancella i. cliath
(„hurdle") Corm. Transl. p. 46. —
Sg. Gen. forsna cninnu caingil sin
IfA. 13, vgl. crand-caingel i. crann-
cliath and-sin i. cliath isin crann
eter laocha ocus cleirct fo chos-
mailes ro m-bui fial Tcmpuill Corm.
Transl. l. c. — V(fl. cro-chaingel.
for e&lni FB. 22 lies fore&ini.
e&inim, c6iiiim III ich weine,
beweine, beklage. — Praes. PI. 3
rel. innanf chöinte Gl. zu deplo-
ramitium Ml. 29^. — Praes. sec. do
chäineth for a chatraig FB. 80. —
S'praet. Sg. 3 cöinis TE. 12 Lü.
— Pas 8. Praes. Sg. 3 cainttr CC.
4 Eg. — Inf. c&iniud to lament
Corm. Transl. p. 32; Dat. oc a
cäiniud FB. 70.
c&inte „a satirical poet, a sati-
rist^* ODon. Suppl; Corm. Transl.
p. 31. — Nom. ban-chainte Lg. 6;
PI. Nom, mna aupthacha oous cänti
FA. 27 („slat^erers*'); 29 LBr.
cair Hy. 5, 5 (ni pu char Fr.)7
cair i. cinnas O'Dav. p. 64.
cÄir Lg. 17, 37 für c6ir.
eairb i,the cheek, jaw" CR. —
Sg. Gen. a carbui Gl. zu a cuiU
Oss. III 4 -Brf.V
cairehe O'R., calreeth i. ruibe
erbaill O'Dav. p. 65, das Haar des
Schwanzes. Vgl. casschairchech.
eairde F. Freundschaft; pac-
tum South. Ps. 56i> [Goid.* p. 59).
— Sg. Gen. nf forcraid eairde FJ5. 56.
cairdes M. Freundschaft; cair-
des no dlathad pactum Güd. Lor.
Gl. 49. — Sg. Nom. TE. 16; ol is
frit mo chairde „for with thee is
my covenanV' Fil. Epil. 533; Acc.
asluindmeit ar cardes fris in hac
labde Gl. zu Hy. 1, 16.
caire
412
cAoim
ealre F. Tadeh — Acc. in cairi
Gl. zu notam iniquitatü Ml. 28^, 6;
cinid fil chairi linn iJ«. 30», s (GL
zu nos alienos a culpa).
e&ireeh Lg. 19 s. e&era.
eairigim III ich tadele. —
Praes. Sg. 1 Dep. no chairigur
viiupero Z*. 438 ; 3 cairighid . . uir
fein inni sin TE. 6 Eg, ; PI 3 Dep,
nf ro8 cairgetÄr imö pecdaib FA. 28
{als Perf.). — S-praet. Sg. 3 cairigsi
(80 zu lesen für cairigius?) a menma
Ailül es tadelte ih/n sein Svnn, den
Aüäl (das Object zweimal ausge-
drückt, zuerst durch das affigirte -i)
TE. Q LU. — Inf. cairigud repre-
hensio Z\ 238.
eairm für ce airm (welcher Ort)y
mit nachfolgendem relativen i n-
==^wo. — cairm i cuala cluas nach
bi Hy. 5, 24; ScM. 31 H.
eairptech M. Wagenfahrer.
— Sg. Nom. SC. 37, i ; Acc. atchfu-
8a eairptech iBsammag FB. 44;
Gl. zu calmaire 68, 19.
eairpteoracht F. Wa gen fahr-
Tcunst. — Acc. FB. 35 Eg. (cairm-
teoracht LU.).
cairrceeh steinig, von carric.
— Sg. Nom. talam . . cairrceeh
p. 190, 33.
eo caisime p. 190, 34, vgl. casir.
caissle CG. 2 LU., vgl. caiseal
„a hulwark, a wall*' O'B.
caith weise? — Dat. do Chöem-
gen chaith airdirc Gl. zu Hy. 5, 19.
— Vgl. cath und c&id.
c&ithy c&itheeh acus, furfu/r
Z^. 30; „chaff* Corm.p. 9 cäithigud.
e&ithigrud „depreciation'* Corm.
Transl. p. 31; cathiugud i. tathair
O'Bav. p. 67.
caithim III ich verzehre. —
Sg. 3 nad chaithi qui non edit
Z*. 182. — Praes. sec. 8g. 3 nls
caithed Gl. zu nia toimled Hy. 2, 6.
— S-praet. PI. 3 nl ros caithset
p. 41, 15. — Pass. Praes. sec. 8g. 3
ar na caite Hy. 2, 66. — Inf.
Nom. caithem in domuin di fein
Gl. zu Hy. 5, 8; Dat. do cathim
a satha dla eöil 8C. 23; dia tomailt
ocus dfa cathim FA, 28; Acc. ni
cair in domuin cathim Hy. 5, 8.
caitfn kleine Katze, s. cat. —
PI. Nom. tri caittini FB. 57.
calath hart; calad i. crüaidh
ODav. p. 65. — Sg. Nom. jdi ba
chalad Hy. 5, 8 (i. nir bu g&nd);
calath cethardu FB. 49; p. 310, 19?
Compos. caladh-geln a dha glon
TE. 4 Eg.
calca FB. 23 zu colg?
c&lethan FB. 50, p. 310, » zu
lesen crdalethan (mü Ergänzung
der Abkürzung für ru über dem c)?
eall^ic s. eoll6ie«
ealma tapfer, muthig; fortis
Gild. Lor. Gl. 22, 158. — ro-chalma
TE. 10, 2. — Compar. cia beth
nech bas chalmu and FB. 89.
calmatas M. Tapferkeit, Muth;
strength, hravery Ö'Don. Suppl.;
vgl. calmdacht müüia Güd. Lor.
(^l. 14. — Nom. FB. 79; Dat. ar
calmatus p. 142, 7; p. 328, 10.
eam i. re no comrac O'Dav. p. 64 ;
i. comland „strife" Corm. l^and.
p. 47 (nach Stokes mittdlat. campus,
Kampf).
eamail M. Kameel. — Fl. Gen.
de Annaib gabur no chamaill Gl,
zu Hy. 4, 11 (s. cilicc).
eamm krumm. — Sg. Nom, sron
Cham FB. 37 Eg.-, PI. Dat. cusna
findchoelanaib cammaib cwm tor-
tuosis intestinis Güd. Lor. Gl. 229.
— Compos. camm-derc strabOy cam-
thuisil ca,sfus ohUqui Z^. 64. —
Vgl. fo-chamm.
cammaib i. doridisi (zurück, irie-
äerunC) CC. 3 LU.\ vgl. dobert cam-
mai corrici lär ind lis LU. p. 2di>, c.
cammaib tarnen Z*. 701.
can interrog. Adv. woher. —
can do no coich a tigema woher
ihm = woher er komme FB. 38 Eg. ;
can deit . . ocus can dollot TE. 5 1^.;
can do deochaid no cid docböid
p. 132, 6; cia deochaid no can don
luid SC. 12.
cant^en, caingr^n F. Handel;
Geschäft; negotium ZK 241. —
Sg. Dat. tria changin chon ScM. 21, g;
Acc. dorrfmi..in caingm FB, 56;
PI. Acc. -tre caingne con ScM. 21, 8 H.
canim, caniüm I ich singe;
vgl. for-chanim. — Praes. 8g. 3
can6in
413
camAil
canaid..liid SC. 18; canaid c^t
salm Hy. 2, so {nach Stokes Praes.
sec); rel. cronan canas SC. 37, 4;
PI 3 canait ceol FA. 5; claschetol
31. — Itnperat PI. 2 canaid cöir
coscrach cridemail FB. 52. — Praes.
sec. nos canad Hy. 2, S5; PI. 3 no
chantais filid p. 310, 7. — Per f.
Sy. 3 ro ch&chain . . in so CC. 1 LU.\
SC. 37; cachain . . Uid SC. 29; PI. 3
cachnaitir CC. 2 Eg. — S-praet.
8g. 3 ro chan Uid SC. 30; 33;
Dep. ro canustar TE. 9 Eg. ; PI 3
ro chansat . . brechta druidechta
SC. 48; cansit c^ol SC. 7. — Pass.
Conj. PL 3 canittV drechta SC. 3.
— Praet. 8g. 3 conid desin ro cet
SeM. 20. — Inf. ör firindi do can-
tain do cethri drudib fair SC. 23;
oc cantain chiüil dö FA. 9.
eanöin Kanon, „the canonicäl
scryature" Corm. Transl. p. 35, 41.
— Ace. legais canoin Hy. 2, 12.
eantain Inf. zu canim.
ear i. brise O'Dav. p. 64; car
cech m-brisc „everything brittle^'
Corm. Transl. p. 49 cama; „brittle,
smart'' (/R.
ear Hy. 5, 6 Fr.?
1. eara i. clocha O'Dav. p. 63,
i. carrac p. 68; vgl. fo chora i. fo
chlocha Corm. p. 24 gaire.
2. eara „a leg or hatmch** O'R. ?
— Acc. o cluais co caraid FB.
38 Eg.; 40 Eg.
3. eara M. Freund; amicus Z*.
255. — Sg. Nom. p. 40, 36; p, 328, 20;
diammad chara dam SC. 11, 7; caro
p. 142, 20; Gen. carat SC. 29, 4;
droch-carat TE. 5 Eg.; Dat. ni
messo . . do charait ScM. 2; Acc.
cärait SC. 41; PI. Nom. carait
FB. 84; Gen. niptar aigthe carat
SeM. 5; Dat. cen di chardib sid-
cbairechta FB. 41; Acc. cardiu
SC. 26; cairdiu 31, 7 (cairda H?)
earaim II t'c^ liehe; carim amo
Z\ 434. — Praes. 8g. 1 caraim-se
SP. II 3; 5 caraid SP. II 4; u;
rd. mar charas SC. 44, 10 (carfas H).
— Praes. der Gewohnheit nf cha-
rand mo meitma müad SC. 45, 3;
nf fil düb mnäi nacbit cbarad SC. 6;
PI. 3 carddais mn4 Lg. 17, 41. —
Praet. Sg. 3 cartho CC. 7 Eg. {vgl.
budigthe). — 8-praet. Sg. 1 intf ro
charas co holl SC. 45, 20; ro cha-
ras TE. 5 Eg.\ 3 carais Hy. 5, 60;
TE. 6; caras CC. 7 LU.; rot char
8C. 30, 12; ni car Hy. 5, 1 (i. ni
ro char), nl cair Fr.; ni car 94; ni
cair Hy. 5, s (i. ni ro char); Dep.
cech hen ro charastar SC. 5; ni ro
charastar Gl. zu ni bu chir Hy. 5, 6;
Gl. zu Hy. 5, 50; IH. 3 ro charsat
p. 131, 22. — Pa««. Praes. Sg. 3
mene chartar SC. 44, 10.
caratrad Fr eundschaft; amor
Z*. 856. — Sg. Nom. biaid deg-
caratrad de ScM. 2; Gen. do chuin-
chid for caratraid SC 13.
earbaeh Oss. I 11?
earbad ,ythe jaw*' CR. — Gen.
a carpait Gl. zu a cuiU Oss. lil 4?
earbui «. eairb.
earmoeol carhunculus SG. 47^
(Z*. 42). — S//. 6rc». CO n-gemmaib
carmocail p. 309, 36; ligrad 6ir ocus
airgit ocus charrmocail FB. 2; co
cathairib ocus chorönib camnocail
FA. 13; Dat. gemma bec do charr-
moccul TE. 3 Eg.
eard SC. 33 s. eam.
eardes s. eairdes.
earn, auch carnd, card geschrie-
hen {vgl. ifem), M. Carn, ein
Steinhaufen; nach LU. p. 86*,
38 ff. (Tog. Bruid. D. Derg.) J^eri^schte
die Sitte hei den Fianna, dass
jeder Theünehmer eines Rauhzuges
vor demselben einen Stein zu einem
Haufen heitrug, und dass dann
jeder üeherlebende wieder einen
Stein wegnahm, so dass die Zahl
der übrig bleibenden Steine die
Zahl der GefaUnen angab. — Sg.
Gen. dob«rat cloich cach fir leö do
chur chairnd LU. p. 86b, 40; Dat.
CO fuarusa h^ sin card SC. 33, 3;
Acc. connici in card 2.
eama i. feoil {Fleisch) O'Clery
{Corm. Transl. p. 50). — Sg. Nom.
cuirm ocus cäma Corm. p. 54 orc
tr^ith.
carna FB. 68, s? cemai Eg.
eani&il F. Aufhäufen {vgl. cen-
d&in? ,,a mote ofstones^', carnaim „ J
pile"' &R. — Nom. in camaü ScM. 18.
caxn&D.
414
catb
cam&n a hiUock O'R.
carpait s. earbad.
earpat M. Wagen, carpentum;
& 1. f^n no carr no carpat Corm.
p. 5. — Sg. Nom. carpat fidgrind
fethaide p. 310, s?; indilltir do
charpat FB. 34; 36; carpat ocus
da ech ScM, 2; carpat serda LU.
p. 125^, 6 {vgl. corpat'dess ibid.
p, 73*); Gen, carpait FB. 70; fer-
tais in charpait ScM. 19; p, 310, 21;
for furis in charpait FB. 70; roith
a charpait SC. 37, 4; a da roth
ro- charpait FB. 34; das ehret
charpait SC. 15; hi cengul da creit
cröncharpait p, 310, 40; tochim a
charpait FB. 44; culgaire carpait
SC. 17; err öen-charpait FB. 35;
p. 310, 43 ; Dat. i carpat Hy. 5, 62;
Lg. 19; ScM. 20; CG. 1 Lü.;
p. 310, 31; 43 ; hi carput da rath
Hy. 5, 84; asin charput ScM. 20;
FB. 36; fo charput SC. 37, 6;
FB. 43; -4cc. carpat iiy. 5, 51;
carpat fri carpat FB. 53; in roth
ocus in carpat ocus na heocho
ScM. 9; indol dün in carpat SC. 6;
täit . . sin carpat ibid. ; hert a char-
pat les SC. 35; PI Gen. fothrond
coecat carpat FB. 20; for lorc na
tri carpat 70; Dat. inna carptib
CC. l LU.; carbtib p. 140, 12; Ina
gcairptib CC. 1 Fg. ; 3 ; Äcc. cairptiu
CC. 3 LU.; p. 140, 29; SC. 30, 4;
etir firu ocus carptiu p. 144, 10;
imiaat nöi cairptiu CC. 1 LU.;
innlit p. 143, 7 ; ara scortis a cairp-
tiu CC. 2 LU; p. 144, 4; dar cath-
cairptiu SC. 40.
carr M. Wagen, Lastwagen;
biga Ir. Gl. 263 {vgl. 70); ä i. fän
no carr no carpat Corm. p. 5. —
Sg. Gen. ro-cret cairr ScM. 22, 6.
earrie Fels, Stein; saxum
Z^. 812. — Sg. Dat. doscirred di
marbad do charraic FB. 57? PI.
Acc. Amal chairrci p. 190, 34. —
Vgl. cairrcech.
carthaeh amans Z*. 810. — Nom.
cartach a flaith SC. 18, 4.
cass das gelockte, gewellte
Haar; vgl. casta, for-chas, buide-
chass, casschairchech, cassmongach.
cassal ein Oberkleid; pemUa,
lacerna Z^. 768. — PI. Nom. cassla
FA. 28 (caslacha LBr.); Dat. co
caslaib Hn gil FA. 4 (casraib LBr.).
eassar » eassall — PI. Dat. co
casraib ifn gii FA. 4 LBr. (cas-
laib LU).
easschaireheeh mit gewelltem
Schwanz verseihen. — Nom. ech . .
casmongach caschairchech p. 131, u;
PL Nom. casschairchig FB. 45;
p. 310, 16.
easir Hagel; casair hau O'R. —
Sg. Acc. cen chasir cen snechta
FA. 35. — Vgl. caisime, cessair.
easlaeha FA. 28 LBr. gleidi-
bedeutend mit cassla LU.
easleehta weich? caisleachta
„poliä^d, smooth" OB. — Sg. Nom.
brat easleehta TE. 3 Eg.
eassmongaeh mit gelockter
oder welliger Mähne versehen,
— Sg. Nom. p. 131, i6;^ FB. öO;
p. 310, 24; PI. Nom. casmoagaig
FB. 45; p. 310, I6.
casta kraus, lockig; crigpus
Ir. Gl. 632. — Sg. Nom. rigon..
chaem-casto p. 145, 5.
cat M. Katze; catt ab eo qaod
est catt US Corm.p. 10. — Sg. Oen.
des cait FB. 30; LU. p. 1V6\ so;
caitt p. 73; PI. Nom. ro thinsat
na cait 57.
e&taid 8. catn.
eatamail würdig, zu catn?
„cädhamail friendly, fair** OR. —
Sg. Acc. nl fil rigain eatamail
acot-8u SC. 46.
eate SC. 15; caiti i. cinndaa
O'Dav. p. 63; cate, cote quid est
Z^. 356.
cath weise, lat. fioitus? Dat. den
cath Coemgen Hy. 5, 19, i. donätroith
(lies don t-äruith); s. eaith.
cath M. Kampf, Kämpfen.
— Sg. Nom. in cath fechta i m-
Bethron Hy. 2, 67 ; cath do thabaiit
eturru Lg. 16; ScM. 18; cath for
ilmilib p. 131, 39; curthir in cath
SC. 32; bes nip cath in t-wrcor
SC. 38, 10; vLdlr ita in cath oc a
ferthain SC. 33; ni ba cath co n-
gaisciud dogentar FB. 21 ; briathar-
chath na m-ban FB. 22 Uebersdtrifl;
bid lia turim a chath das Kämpfen
cathftigim
415
cechtar
um ihn ScM, 3, lo; Gen, tinol catha
SC. 15; conchend catha ceirp SC. 31, 5;
is glond catha cröchombäg FB. 71;
conboing catha cröchomb&g 24;
biisiud müad mör-chatha comboing
tar ^crait n-^comlund 53; Dat. don
cath Hy. 5, 9i; 93; SC. 36; hi
cath p. 141, 7; saigthech do cath
SC. 18; nimtha maith . . do chath
fii firu indiu zu kämpfen SC. 13
(als Inf. eu cathaigim); Äcc. cen
chath Lg. 18, 35; rechmi cath n-
imrind n-imda SC. 19, s; Fl. Bat.
1 cathaib Lg. 12; i cathaib ocas
1 conghalaib FÄ. 32 LBr.; Acc.
gniid catha SC. 18, 8; ro roena
reunn catha cach thedma Hy. 4, 4.
— Comp. 8. cath-barr, -bdadach,
-charpat, -mil.
eathalgim III ich kämpfe. —
Freies. Pl.lid fri biasta chathaigmit-
ni FB. 57. — Fraes see. Fl. 3 co
cathaigtis SC. 49. — S-praet. Sg. 3
Dep. cathaigestar Hy. 3, s. — Inf.
00 cathugud FA. 29.
eatb&ir=» cathedra, engl, chair.
— Sg. Bat. inna chathair chum-
tachta „OS a canopied chair" FA. 7;
(atä . .) isin chathair ibid.\ Ina
chathair rigdai FA. 8; Acc. imon
cathür FA. 8 ; Fl. Bat. co cathairib
ocas chorönib carrmocail forsna
crunna caingll sin „wüh stcUW
FA. 13.
eatharda städtisch, Bürger.
— Fl. Gen. athair na catharda
GL zu pater civiam p. 17, 28.
eath-barr Helm; galea Gild.
Lor. Gl. 99. — Acc. amol cath-
barr cumtachta no mind rig FA. 8.
eath-büadach im Kampfe sieg-
reich. — Sg. Nom. is cur c4in
cathbüadach FB. 71; Gen. carad
crechtaig cathbuadaig ScM. 15;
Ajcc. curaid cäin crechtach cath-
büadach SC. 42 ; Voc. a cathbuadaig
Breg FB. 11; Fl. Gen. mdr a mcnma
miad curad cathbüadach SC. 38?
eath-eharpat M. Streitwagen.
— Fl. Acc. dar cathcairptia SC. 40.
eath-mil M. Kämpfer, Held.
— Gen. Etair in chath-miledp. 131, 6.
eathim s. eaithim.
eathir F. Stadt; civitas Z\ 259.
— Sg. Nom. FA. 11; 35; p. 39, 10;
Hy. 5, 10; Gen. na cathrach FA.
11; 13; FB. 80; 83; 85; sudigud
inna catrach sin FA. 15; muinter
na cathrac/i FB. 82; Bat. on ca-
thraig FB. 88; Bat. oder Acc.
forsin cathraig Hy. 1, so; FB. 80;
Acc. cathraig FA. 14; p. 19, ss;
Fl^. 79; aittrebait in cathraig sin
FA. 12; imön cathraig rigdai FA. 13;
tarsin cathraig FB. 88; tar eathir
ammuig FB. 82.
eatot F^. 47 Eg. s. eotat.
eata Würde; dignity O'Bon.
Suppl. — Sg. Bat. co cataid SC. 43.
eaurehasta FB. 23 e<i<7a schlank
wie curchas, Schuf?
caurn&n cirdub dar corp n-gel
Lg. 18, 11, etwa für camän?
1. ce Fron. dem. dieser, got.
hi- (himma daga), lit. szis, nur in
wenigen Verbindungen gebräuchlich;
bethath che Hy. 5, n i,i. in domuin
chentar).
2. ce, d Fron, interrog. welch er,
8. cairm, cindas; ci-si airm hit4
Labraid SC. 31. — Vgl. 1. cia.
3. ce, ci Fron, indef. vgl. 2. cia.
— c^ b^ uab-si wer es auch sei
von euch FB. 76; cip6 dib 94;
cip^ aird do airdib in domain i
m-beth FB. 80; cipe ci^th SC. 38, 7;
cipindus wie es auch sein mag
p. 40, 20 (cipe indas); cep4 leth
tiasam welches auch die Seite
sei (wohin) wir gehen Gl. zu cia
tiasam Hy. 1, 2.
4. ce Conj. obgleich. — ce do-
sefnatar Hy. 5, 62 (i. cia ro töipniset);
SC 44, 1; 2; cer bo mör FB. 10.
Vgl. 3. cia.
ecch, eecha s. cach, eacha.
cechtar jeder von zweien;
uterque Z*. 363; zeigt ausser dem
n im Acc. keine Veränderung der
Form. — Sg. Nom. cechtar nüthar
SP. II 1; u; cechtar a da dula
TE. 4 Eg. ; ceachtor a dl läim ibid.
a da ghrüad ibid. ; mit &i verbu/nden
cechtar n-ai a da brüad p. 310, S8
mit de verbunden: cechtar d4 SC. 8
cechtar de na d4 snlä sin FB. 91
cechtar-da phetorlaicthi ocus nü-
fiadnaise p. 169, 15; Gen. cöeca
ced
416
c^le
ban cecthar de na da bau aili
FB. 25; for lar cechtar a dimcaisen
p. 310, 35 ; Dat. i cechtar a da grdad
SC. 37, 9; Äcc. for cechtar n-ai
TE. 3 Eg. ; im chechtar d6 SC. 33, s;
ohnePraep. asagussim ^n cechtar mo
da güaland ich wünsche einen Vogel
auf jede meiner zwei Schultern SC.i.
1. eed, für ce ed, quid Z*. 256;
ced ar acco sen p. 144, 15. S. 1. cid.
2. ced, d. i. ce {Fron, interrog.
oder Conjunction) mit dem Rest
einer Form des Verbi subutantivi
(vgl. mdd, conid, dfanid). — ced
a athair ba fissi „who was his
fafher is to he Jcnown*^ Hy. 2, s;
nim dil ced dithrub Temair nickt
angenehm ist mir Tara, obwohl es
verödet ist u. S. cid.
eeill, eeille s. efalL
C^lm „smooth, müd** O'B.; wohl
nicht verschieden von cäem, c6em.
— ba cheim ociis ba haebind FB.
42 Eg. Vgl. ro-ch6im.
e^imm N. Schreiten, Schritt,
Grad; gradus Z*. 268. — Sg. Nom.
is fossad do cheim TE. 9, 3; is ceim
i cleith SC. 45, 26; Äcc. cotom
gaba-sa chöim FB. 24? coiblethar
c^im 23 ; coibledar c^im n-ard ibid.;
PI. Dat. iarna cemennaib ocus iar-
na n-urd FÄ. 4 (ceimendaib LBr.Y^
Äcc. inna ceimmen Z*. 270. — Vgl.
baicchöimnech; tochim.
1. c^in wechselt mit efan, oh als
besonder er Stamm, und oh es ein
besonderes Substantiv c^in Zeit
gieht {0'E.\ ist fraglich. — c^in
möir lari^e Zeit £g. 11, co cöin
möir LU. 63^, 19, vgl. fri clana
möir; hierher auch anfim cein cor
da sille SC. 37, 6, oder zu 2. c^in?
2. e^inso lange als, während;
quamdiu, dum Z*. 707; vgl. cian.
— c^in bemmit-ni i m-bethaid so
lange wir am Leben sind Lg. 10;
c^in bai hi colaind FÄ. 3; 32; cein
ro m-böi ina bethaid FB. 79; cein
ro boi Gl. zu Hy. 5, is; cein nom-
mair Lg. 18, s; cäin no bith TE.
9 LU.; cöin both oc aurgnom döib
FB. 55; cein fopas hicc fes Temrac/»
TE. 6 Eg.; hus beo 8; cön bus
miad lat TE. 5 Eg.
3. c^in selbst (bei der 1, Per-
son Sg.\ vgl. fäin. — ma menma
c^in SP. II 2; 16; im lin ch^in 8;
fuachimm chein 10.
4. e^in eo s. e€n eo.
eeird i. ceimniugud nocing O'Dav.
p. 64, vgl. fo-chordaim. — Aber
focheird mo chelrd Lg. 17, 61 ist
wohl nur verschrieben für ch^ill.
1. eeis Name für eine kleine
Harfe (crot) oder für einen Theü
der Harfe (Schraube?) Ämr, Chol,
20 (Goid.^ p. 160), vgl On the
Mann. III 248 ff.
2. eeis i. guidhe O'Dav, p, 69.
eeist = lat. quaestio, Frage,
Schwierigkeit. — Sg. Nom. ba ceist
mör la hUltu CC. (j LU. (cest Eg.\
ro bo cheist for TJltu . . ani sin
FB. 26; Gen. im thüaslucud na ce-
sta FB. 27; d'et^rgleod a cesta 42;
Äcc. hi tuen cheist n-doraid n-dil
SP. II 12; öenfer chomallas fnm-sa
in eeist FB. 93; finnam^r . . do
cheist 94.
c61e M. 1) Genosse, Gefährte,
im Besondern 2) von Mann und
Frau, 3) vom Wagenlenker geibraudU;
socius, maritus Z*. 229, — Nom,
2) c^le for a seilb CC. 6; do ch^le
FB. 17; chöli 18; mo chele c»m 23;
a ceile Lg. 2 ; von der Frau ro bam
c^le comadas SC, 45, 7; a caeimcheli
gräduch dingfiala bodein TE. 20;
3) coli dam-so in fer sin p, 145, e;
FB, 39; 40; Gen. 1) c&ch . . dar
sroin a cheile 8cM. 6; 18; FÄ. 20:
FB, 20; 2) cach ben fo chöim a
coli FB. 21; SC. 4; Dca. 2) öm
c^liu SC. 13; dia celin Lg. 12;
ceilia ScM. 3, 4; 1) fil uaib nech
bad ferr lim a ch^li do lenmain
einem von euch würde ich lieber
als dem andern folgen SC, 46;
cäch rfana ch^li FB. 20; Äcc. 1)
ni derban cäch a chele den andern
SP. II 13; cäch dib a chdli FB. 6;
do neoch dib sech a ch^li 90; blia-
dain on 16 cu c^le TE, 17; 2) ria
cöem-chöle SC. 42; rim ch^li 45, as;
dolleci cach dib fria celijp. 145, 13;
PI. Gen. 1) luid . . i n-degaid a cheli
FB. 62; Dat. 1) 0 chelib FB, 70;
Du. Äcc. 2) a da c^ili Lg, 19.
celebraim
417
cenA
eelebraim II mit Äcc. ich feiere,
mit do ich sage Lebewohl, —
Praes. 8g. 3 celebraid hl cind miß
di SC. 39; dond rig FB. 62; 60;
61 ; PI. 3 celebrait . . na ocht trath
FA. 7; celebrait . . do Choinruf
FB. 90. — Inf, Nom, celebrad i.
honni is celebro i. ardarcaigim ;
celebrad din i. urdarcaigim Tu ad
anma D^ Corm. p. 11; celebrad
dit Lebewohl dir SC. 45, 21; Äcc,
timgartatar . . celebrad FB. 56; tim-
niit . . celebrad dond rig 65.
celgr -F. List, Verrath; Gl. zu
main p. 309, le. — Sg. Bat. on
ceilg Gl, zu dolo Corm, Transl.
p. 59 dalb; PI. Gen. do Cheltchar
na celg SC. 29, 11; Äcc. tria indle
0CU8 chelga Gonchobair Lg. 11.
eelim I ich verhehle. — Praes.
Sg. 3 ni cheil non celat Z^. 430;
PI. 3 ni cbelat a märgnima FB. 71.
— Praes. sec. PI. 3 fri Loegaire
tichtn Phatraicc ni Cheilitis Hy. 2,si.
— Pass. Praes. Sg. ^ nad c6tla
celar Hy. 6, 11; run mna ni maitb
con celar ScM. 3, 6. — Part.
Pass. clü nad chlithe SP. V 8. —
Part, necess. nad cblethi Hy. 5, 71
(1- ni dichelta). — Inf. cleith.
eell '=lat. cella. — Sg. Nom.
cell mör Hy. 2, 44; Cell dara Gl,
cathir Hy. 5, 10; Gen, Gille dara
Hy, 5, 95.
eelle FB, 24 zu cfall?
eoiidotehellti5(7. 2S,svgl. töcbell.
cen Praep. c. Äcc. ohne; sine
Z*. 655; mit folgender Aspiration,
die jedoch nur bei c regelmässig
bezeidmet ist: cen chasir FÄ. 35;
cen chath Lg. 18, 85; cen chend
8c3f. 16; cen chetugad dö j?. 40, s;
cen chotlud ScM. 3, 4; TE. 12 Eg.;
cen chosnam FB. 78; 87; cen
chreic 74; cen thain SP. V 9; cen
ph^in FA. 21 LBr.; vereinzelt can:
can chomartha n-derb Jeö FB. 72;
in jüngeren Handschriften gan,
z. B. jfB. 38 Eg, — cen brat cen
bfad CG. S Lü. (gin J^.); SC. 47;
FB. 27; ScM. 3; 16; FA. 22; 34;
35; SC. 11, 8; 29, 23; 24; 45, 4; is;
cen tar SC. 45, 12; cen brath
SeM. 22, 2; cew dlchill FB. 30;
cen sena Hy. 5, 102; cen neim cen
mathim 7; 39; combart cen peccad
cen col p. 133, 4; in gas fine cen
dfdail SP. V 12; Hy. 1, 46; 47;
2, 64; 67; sc^l cen scis SP. II 6;
in toraind cen na nfulu FB. 44;
cen smacht rig forro SC. 21 ; FÄ. 12 ;
cen Ulta imbi FB. 22; cen udnucht
n-imbi SP. III 6; do rig cen rignai
lais TE. 2 Lü., ein mnai . . aci
2 Eg.; gin und.; cen pein and etir
FA. 21; p. 132, is; cen esbaid
nächa mathiusa foraib FÄ. 12;
ScM. 3, 2; is tu taithiges in sfd
cen feib fca . . d'agbäil lat SC, 29;
CO m-b6i . . cen labrad fri necb etir 9;
cid dia m-b&i . . cen tfachtain 32;
ni fordamair . . cen techt FB. 85;
traag dTltaib . . cen sirtin a märica
«tcÄt zu sucJien SC, 29; 29, 4; fo-
naiscid . . forro-som ce» ciiradmir
do chosnam FB. 77; arrä,le i. cen
dal dö do Ardmacha Gl. zu Hy. 2, 47.
— Mit folgendem co n- ohne dass:
cen CO n-essara ScM, 3; cen co
labradar fri noch 3, 2.
mo chen p, 40, 23; ScM. 5; 6,
zu lesen mochen oder m*ochen,
s. fochen ? vgl. jedoch cean „favour,
affection'' Ö'R.
e^n eo wenn nicht, wenn
auch nicht, für ce- oder c6-ni
{vgl. 3. cia), daher c^in co tisaid
wenn ihr nicht zu mir kommt FB. 6 ;
c^n CO tfasat lat ibid.; biaid olc
de . . cen co döntar comarli Ms
ibid. ; c^n .co beth . .^ d*airfiteod do
neoch acht cocetul . . na cethri co-
loman sin, ro päd lor do glöir . . do
FB. 7; c4n co tisam dütracht lind
SC. 45, 22 {wenn tvir auch nicht zu
dem kommen, was wir wünschen?).
eena schon, noch, vgl. cen-
o?me; cene ohnedies, jam Z*. 611.
~ ni böi isin bith frisa samailte
chena SC. 17; atethatär 4oin dam-
sa chena 7; FB. 93; dia m-bad b^
Conall chena SC. 29, 7; «0 auch
08 me ebene SP. II 12? is lia turem
. . ocus aisneis ina m-böi di degmnäib
and chena FB. 2S\ ann cenaj9. 145,2;
ol chena überdies y ausserdem;
olchene prcteterea Z^. 368: ocus
non bor di läthaib gaile fer n-Ulad
27
c^nid
418
oend
ol chena FB. 56; 65; 91; ni chos-
Bena nech..ol chena firit 59; ol
cheno CC. 1 Eg,; ar chena über-
dies, ausserdem: ocas cacha datha
ar chena FÄ. 11; 29; 32; SC. 41;
errid Ulad ar chense inna carptih
CC. 1 LU.; cenmotha in biad ar
chena ScM, 6; acht chena in-
dessen TE, 9 Eg.\ p. 132, 17; FA, 29;
SC 43. — ar nf laimtis chena la
Conchobar ScM. 20?
e^nid choeerta FB. 68, 15?
eenand FB. 47? „ceannann hold-
faced'' O'K?
een^l N. Geschlecht; a cen^l
genus SG. 211» {Z^. 223). -- 8g.
Nom. a guth a gses a chen^ FB. 30;
Gen. fobfth söire ceneiuil propter
nohilitdtem gentis SG. 40*; ar febas
do chrotha ocus do ceille ocus do
ceneoü FB. 17; Dat. hi cach ce-
niul in omni genere SG. 2»; co
n-deilb ocus äcosc ocus söer-chenel
SC. 42; ar cruth ocus delb ocus
cenel TE. S LU.; FB. 19; Äcc.
etir cruth ocus deilb ocus ecuscc
ocus chineul TE. 2 Eg.; ar fer ui
fetar claind no cenel do TE. 13
(cin^i Eg.).
cend M. Kopf, Haupt, Spitze,
Ende; cenn Z^. 223; wird zur
Bildung nominaler Präpositionen
verwendet^ bes. ar chiunn, ar
chenn ante^ coram, dar ccnn^ro
Z*. 658. — Sg. Nom. cend ScM. 19;
FB. 90; a chend do beim de ScM. 7;
FB. 76; cruald- chend ar chend
Kopf an Kopf iS; 52; cind ar chind
Lg. 1; FÄ. 14; .as cend m-buden
SC. 15; cend do feraib hErenn Pa-
tWec, cend do mnaib hErenn Brigit
Gl. zu Hy. 4, 9; cend a bäire ScM. 9;
Gen. ic tabairt chind Anlüain assa
chriss ScM. 16; do folcud a chind
2'E. 11 LU.] boltnogud cind öen-
chainle FÄ. 13; Dat. ciund, cind:
dia cind Lg. 19 ; delb n-dune . . do
chind no coiss FÄ. 10; do chind
na flesci 18; ob chinn Sanct Brigte
Hy. ö, 15; FÄ. 8; oc airiuc don
t-slüag OS a cind Lg. 1; as do
chind ScM. 11; Gl. zu Oss. III e;
doch f6 chind 7>. 21, 2; f or a chind
Lg. 9; TE. 3 Eg.-, p. 133, 7; for
bar cind über euch FB. 26: inna
cind SC. 5; FB. 91; cinn TE. 4 Eg.;
CO n-accai in fer ar a ciund vor
sich TE. 12 Lü.; ar a chind
p. 21, 31; Lg. 19; FB. 79; SC. 15;
dot iuid imbemai ar mo chind-sa
ScM, 13; chinn p. 144, 6; is; ar
cind in chininda döenna FÄ. 15;
ni fornic . . ar a chiund er fand
nicht vor p. 132, s; ni ränac ar do
chiund zu dir TE. 12 LU.; hi ciund
tened FB. 92; i cind bliadna am
Ende eines Jahres ScM. 2; TE. 17;
mis SC. 39; cind bliadna SC. 10;
ro \k . . in cennide dia chind er
schickte . .nach ihm ScM. 15; dia
hastnd for a chind für sich TE.
5 Eg.; Äcc. cend p. 132, le; FB. 86;
cend in tarra die Spitze iScM. 17;
cenn Hy. 5, 66; Lg. 19; bid cia cen
chend Pb. 11 ; ni thuargaib a cend
dia glün Lg. 17; benaid a cend dl
p. 132, 16; crothid con-chend catha
SC. 31, 6; tr4t chend ScM, 11:
imma chend FB. 45; ScM. 12;
fort chend ScM. 14; SC. 37, is;
Gl. zu Hy. 5, 15; frla chend anech-
tair FB. 91; rem chorp is rem
! chend TE. 9, 27; inna chend FB, 27;
p. 310, S7; inna chend siar FB. 24;
dounsi . . beim . . na cend 57 {vgl,
FÄ. 26) ; lotir . . hi cend in brogo
CC. 2 ; b&tar . . hi cend Ulad gegen
SC. 22; it cend FB. 74; ina cend
FÄ. 26; doluid..ar a chenn ging
ihm entgegen Hy. 2, 46; cend TE.
IS LU.; ar cend Conchoba^ mu C.
FB. 4 ; 61 ; Iuid . . ar a gcenn er
ging na^ ihnen {sie zu holen^
p. 144, 9; ar cenn fochraice Hy. 7, 10;
ScM. 4; Gl. zu Hy. 5, 25; co cend
bltadna p. 22, 10; 39, 19; Lg. 16;
ScM. 5; 22, 2; TE. 2 LU; p. 131,s:
FÄ. 18; SC. 9; FB. 55; 58; co
cenn Hy. 2, 66; Gl. zu Hy. 5, 19:
TE. 7 Eg.; 16; p. 141, 26; 143, s;
tar a chend für ihn FB. 8; PI.
Nom. isle . . a chind niedrig ihre
Köpfe {sc. der Brücke) FÄ. 22 LBr. ;
0 thucusa tri Uich-cind uait ScM. 12
{für den Äcc); Dat. for a cendaib
p. 309, sc; CO culpaitib . . 6asa
cennaib FÄ. 4 (cendaib LBr.); co
cennaib FB. 23; Äcc. a cindu 89
cendÄll
410
cerb
{abhängig von accatär). — Compos.
cend-garb FB, 40 Eg. ; ard-, crom-,
crnaid-, glomar-, merr-, t&l-, toll-
cend.
eend&il F. collect, die Köpfe,
von cend, vgl, carn^il. — Gen. iar
cor na cendaile de FB. 89; D<xt.
ocon chendail alle 86; Äcc, ataig
in cendäil 84.
ro eendaig s. eennalgim.
eendais sanftmüthig, momsu-
etus. — 8g. Nom, cennais FÄ. 1;
ro- 12; Fl. Bat. dona cendsaib
p. 170, u; Acc. na cendsai 8.
eendsa F. Sanftmuth; cense
gutes, mansuetudo Z^. 42. — Nom.
a ro-chendsa seine grosse Sanftmuth
FA. 9 (mor-chennsa LBr.); Gen.
lacht . . na censai FA. 1.
eengral N. Band, Binden, Ver-
bindung; junctura Ir. Gl. 149;
compüatio 911. — 8g, Bat hi cen-
gal da creit cröncharpait p. 310, 40.
eenglaim Wich binde. — Praes.
der Gewohnheit 8g. 3 nos cengland
FB. 70. — Pass. Praes. Sg. 3
cenglathar FB. 71.
eenm& ausser^ praeter guam si,
praeter Z^. 706.
eenmotha {mit Acc.) ausser,
ausgenommen; cenmlthä in n-
ainninid exc^to nominativo 8G. 202<^
{Z*, 706). — eenmotha in biad ar
chena 8cM. 6; eenmotha gaisced
Conchobair FB. 68; eenmotha in
dis sin 94; eenmotha sin 8cM. 2.
eennach M. Kauf, Handel.
— Nom. FB. 76; cennach ind
ruanada FB. 91 Ueberschrift; Gen.
cinnas cennaig sin FB. 76; a d^nam
in cennaig 77; Acc. na dingen tais
in cennach sin ibid. ; obbsat . . fair
. . in cennach sin ibid.
eennaige M. Händler j^ross-
knecht; cennige Uxa Z^. 811;
cennaidhe emptor Ir. Gl. 1092. —
8g. Acc. ro lä..in cennide dia chind
ScM. 15; PI, Nom. cennaige esin-
raice FA. 29.
eennaigrim III ich kaufe. —
Praet. 8g. 3 ro eendaig p. 17, 82.
eenn-adart Kopfkissen [vgl.
ceann adhairt „head of the bed**
Corm. Transl, p. 6), scheint in der
Glosse cennadart fo na fertaib in
so sis zu dem ersten Worte von
Hy. 5, SS in übertragnem 8inne
„Kopfstück^* zu bedeuten.
eentar diesseitig^ diesseits;
in domuin ehentar der Welt dies-
seits = dieser Welt {Gen.) Gl. zu
bethath ehe Hy. 5, 2S, in solchen
Stellen wohl cds Adverb zu fassen
{lat. eitra\ vgl. cechtar. — St^st.
in eentar diese Welt, Gen. ar amain-
sib in chentair ocus ar phein in
alltair Güd Lor. Gl. 147.
ce6 M. Nebel. — Nom. co ro
digU in ceö dind FB. 86; ro ar-
traig in ceo druidechta 39; conos
tarraid in dub-cheö e^tna 40; 39 JEg.;
Gen. duibnell . . duibchiaeh FB.
36 Fg.; Dat. urcnr anfis fir hi ceö
SC, 88, 4; PI. Gen. co n-ilur .chia
OSS. II 9.
ee6\N. Gesang, Musik. — Nom.
ceöl FA. 10; ba ceol bind Lg. 17, se;
eeol mo chruite TF. 9, e; c^ol en-
lathe FA. 6; side SC. 37, s; Gen.
in cheöil FA. 7; 5; in chiuil Gl.
zu in cetail Hy. 2, 62; oc cantain
chiüil FA. 9; co m-binne cheöil
FA. 13; ^s eiüil SC. 34, is; FB.
13; 55; Tri maie Dornmair cheöil
FB. 83; Dat. (oder Acc?) nach
dem Comparativ binnithir caeh ceöl
FA. 2; 14; Acc. ro chuala eöol
bad binniu Lg. 17, so; cansit cool
m-bee SC. 7; n-adamra FA. 5;
PI. Gen. inna ceöl FA. 4; tri mlle
cheöl n-eesamail FA. 10; Acc. bin-
nithir il-cheöla in domain FA. 10.
cep^=lat. cippus {cepus Ir. Gl.
^480); Pfosten, Block; vgl. cairt-
cheap „the nave or stock of a cart
wheeV* O'B. — Sg. Nom. cepp ina
lÄim ehli FB. 91; Dat. dobert
buille don cip böi isin ötaeh Corm.
Transl. p. 86, i („to the po8f%
eepöc F. Chorgesang, nach
einer von 0' Curry On Ühe Man/n.
in 371 mitgetheilten Stelle ein früher
besonders in Schottland vMiches
Wort und gleichbedeutendmitir. aid-
bsi f.great chorus ar vocal concert.**
— Gen. do gabatZ cepoee ScM. 20.
cerb i. argad {Silber) Corm.
Transl. p. 47.
27*
cerbaim
420
o^t
y
^tr^9XxDL%eh schneide. — Trae».
der Gewohnheit 8g. 3 nos cerband
FB. 67. — S. cerp.
1. cerd Kunst, Handwerk. —
Acc. im sain-cheird SP.II2; PL Dat.
hi cerdaib dö druidechta p. 328, I6.
2. eerd Künstler, Schmied;
aerarius Wb. 28», cert qui idola
aere faciebat 30^ {vgl Z\ 60V, fi-
gulus Ir. Gl. 508; Dichter Corm.
Transl. p. 135 pnill. — Sg. Nofn.
in cerd Hy. 5, 71; Gen. cu Caulaind
cerddo CO. 6 j&r;.; ö Choin cherda
SC. 29, 17 ; Acc. lasin ceird iZj/. 5, 79
{Gl. i. lasin cerddai); PI. Nom.
cerda h£renn 6^Z. zu Hy. 5, 77;
cerdda ocus cfrmaire FA. 29. —
Vgl. cerdd-chae officina Z*. GO,
cerdcha fahrica Ir. GL 218.
cerd FB. 23 ». cern.
cerda gleichbedeutend mit cerd;
a forge O'R. — Sg. Acc. lasin
cerddai Gl. zu lasin ceird Hy. 5, 79.
c6rchai II Kopfkissen =cervical
Ir. Gl. 979; von Hirschleder, mit
Federn gefüllt Corm. p. 12. — PL
Dat. do . . cerchaillib FB. 4.
cermna i. cu ciar bis isin muine
„a brown hound which is in the
brake^* Corm. Transl.p. 49 („a hare*'?).
eermna^ O'Reilly's „cearmna a
cutting, i. e. gearradh o. g.*' — Hier-
her Gen. lia cäin cermnse FB. 48?
cermnas i. brecc ocus togais
Corm. p. 11 („a lie and deception*^.
1. cern Sieg; i. buaid, unde
dicitur Conall Cernach i. buadach
in sin Corm. p. 11. — Sg. Nom.
cern eter crethaib FB. 48; PI.
Gen. Isicb na cemd ocus na com-
ram FB. 10 ; ar lin a cberd FB. 23*
{für chornd); Dat. co cernaib FB. 23.
2. cem i. mias O'Dav, p. 63;
vgl. cernfne i. miassa Corm. p. 11
{„dishes^^).
cernach siegreich^ s. 1. cern.
cerp i. teascad ODav. p. 63;
cutting, slaughtering O'B. — Sg.
Gen. c&ÜiA ceirp SC. 31, 5 (cerp JST).
1. cert Recht, vgl. Leabhar na
g-ceart, The Book of Rights, ed.
O'Donovan. — Sg. Nom. brigach
a chert SC. 18, 3; Gen. cosnam cirt
curadmir^^i) FB. 71; Dat. dorn chirt
SC. 38, 3; Acc. saigesf a chert do
cech öen la \J\tu FB. 11; nf da-
mair cert Seid. 21, la.
2. cert recht. — Adv. co cert
Hy. 5, 67. — Compos. ina cert-medön
„in its very midsV* FA. 13; a chert-
raind i tri es richtig, genau in drei
Theüe zu tJieüen Gl. zu Hy. 5, 77.
3. «ert i. heg {klein) O'Dav. p. 70.
certa FB. 75 Gen. zu 1. cerd?
cesy ceas i. gnathach, ainceas
i. ingnathach O'Dav. p. 64. — Hier-
her vielleicht nf cü ches FB. 24, 10
{die S. 309 mitgetheilte Lesart und Er-
klärung O'Clei-y's giebt wenig Sinn).
cessacht parvispendia Ir. Gl. 280.
cessachtach karg, geizig. — Sg.
Nom. Hy. 5, s {„penuri(ms" Stokes).
c^8sad M. Leiden; Inf. zu c^s-
saim. — Da;t. rena ch^sad FA. 2; 15;
PI. Acc. tre a chestu per passiones
ejus Z*. 478; mo chesta Hy. 6, 9.
c^ssaim II ich leide. — Praes.
PI. 3 rel. ceste saitha qui patiuntttr
trtbulationes Z*. 436. — Praet. Sg. 3
ro ch^s mör saeth Hy. 2, 86; ScM. 21, 15.
— - Fut. PI. 3 cesfaitit Lg. 5, s {cgi.
Wi. Gramm. § 308). — Pass. Praes.
sec. Sg. 3 c^sta croch Hy. 5, ao. —
Inf, cessad.
cessair F. Hagel. — Gen. on
tedmmalm na cessari SMart. 38.
cesc, ceasc a question OB. So
die Abkürzung es SC. 38, 41, 42
zu ergänzen, entschloss ich midi
während des Drucks, bestimmt durch
das cscc der Handschrift p. 144, 21.
Vorher, p. 127, ie und 87 Jiabe uÄ
dasselbe es fälsdilich zu cacht er-
gänzt (8 bedeutet gewöfmlich acht),
verleitet durch denselben Fehler
Leahhar Breae, Part I, Contents
p. 6 und 1.
cesin selbst {bei der 3. Person),
vgl. c^in, feain. — carald cesin a
maccdän SP. II 4.
ceso, ciasu quamquamZ*. 711.
— cesu amulach is öc SC. 37, 1;
ciasu threbrech Hy. 2, 60?
1. c^t Erlaubniss.e — ^01».
cet lern FB. 34; is cet dait o Dia
est permissio tibi a Deo Z^, 1003
{SG. A. C. 23); Acc. co ro chuindig
ceat a athar p. 40, s.
c^t
421
cethramad
- 2. C^t Ni- Hundert; centum
Z*, 306. — Sa. No7n, cet m-bo
TE. 10, 13; 14; Lg. 18, 22; cet unga
d'or TE. 10, 13; d'^tach is; cach
mil 17; Gen. di chlaind ch^it rig
SP. V 14; Acc tindbeii cdt SC. 31, 3
{vgl. 18, 6); caDaid c^t salm Hy. 2, 30
(i. di chaicait); PI Nom. tri cliet
de ültaib Lg. 16; ScM. 5; SC. 33, 20;
6ren. tricha c^t Lg. 16; ß^r7. 38, 8;
tri fichit cdt ^Scilf. 2. — Comp 0 8.
cor bat c^tach cet-bliadnach ar
b^laib öc n-Ulad F5. 59; 62.
3. c^t- der erste {nur als erstes
Glied von Compos.); primus Z*. 307;
vgl. c^tne. — i c^t-aidchi Hy. 2, 64;
FB. 81; in chet-bliadhain TE. 2 Eg.-,
fri cöt-chesad -F-4. 15; fri cöt-glifit
FA. 15; don ch6t-gabail ScM. 1;
do cb^t-gasciud 14: cet-imthüsa
FA. 21; in c^t-lÄ TE. 13 J&^f.'; do
chöt-mic ScM. 12; fo ch^t-öir, a
cb6t-öir 8. ör; c^t-scel FA 32; don
ch6t-tadall ScM. 1; ar cbetas Ä'C. 42,
/ttr c^t-tü8.
eeta -4dt?. zuerst; primum Z*.
614. -^ is dam-sa ceta gebthar
SC. 4; corop si ceta the FB. 62.
1. e^tach hundertfältig; c6u-
dach centuple O'B. — Sg. Nom.
cor bat cdtach cetbliadnacb FB,
59; 62.
2. c^taeh F. Mantel. — Sg.
Acc. c^taig Tir, 6.
e^t-aicce p. 142, 16, vgl. aice i.
aite no altrum O^Dav. p. 53.
e^t-Äin, "öin Mittwoch, wört-
lich primum jejunium Z*. 308..
c^tal 8. c^tol.
e^t-am Mai, Gen. cetaman Z*,
308; drucht c^tamuin „dewdrops
of May"' Stokes, Bev. Celt. III
p, 177.
e^t-amas zuerst, erstens; cet-
mus primum (primo impetu) Z^. 308 ;
ceadamus in the first place O'Don.
Gramm, p. 266. — Conchobar ann
c^amus Ina charput CC, 1 Eg.\
cbetumus ScM. 11.
e^t-baid Sinn; sensus, quasi
primum ehai Z*. 308; cetfatd i.
comairle O'Dav. p. 69; vgl. ho ru
deda ind feüil forsnaib cnamaib
citabiat iarum in cnamai in fo-
chaid postquam defecit coro in
ossibus, sentiunt postea ossa tribu-
latiöfiem Ml. 22^, — PI. Bat cusna
c^tfadaib p. 170, 19 (usque ad sen-
sus carnis 17).
c^te Markt; cöide market or
fair O^B.; ceiti i. aonacb O'Dav.
p. 66. — PI. Nom. cluchi ocus
c6ti SC. 1.
cethar-aird '^Sg.) die vier
Ecken. — Dat. hi cethar-aird,
Ulad SC. 40.
eetharardide viereckig. —
Nom. ind long cethararddidi FA. 2.
eetharde N. Vierheit von Sachen
Z*. 313, vgl. cethrar.
eethardu FB. 49; p. 310, 19 V
eethardüalach vierflechtig. —
Sg. Nom. fighe chethurdhüalacb
TE. 3 Eg.
cethar-rainn TE. 9 Eg. Vier-
theilung?
cethar-slige {Sg.) die vier We-
ge. — Sg. Gen. hi Commur cethar-
sliged FB. 3b\
cethar-treb {Sg.) die vier
Stämme. — Sg. Gen. Cothraigo
cethar-trebe Hy. 2, e; Dat. do
cethar-trob p. 17, 33.
1. cethir M., cetheöirF., cethir \
(asp.) N. vier; guattuor Z^. 303;
im Mittelirischen erscheint ^ eine
Form cethri für alle Casus' und
Genera. — Nom. cethri suanimain
FA. 2; srotha 30; cetri heoin oir
TE. 3 Eg. ; cetra coecait SC. 45, 13
(ceitri H); ceithri cöd hoc quatri-
centum Ir. Gl. 775; Gen. cussin
mördail sin cethri cöiced n-Erend
SC. 21; na cethri coloman FA. 7;
Dat. oc cethri ollchoecedaib SC. 21 ;
do cethri drudib 23; co cethri co-
lomnaib FA. 7; p. 191, 12; Acc,
N ceithir anmand p. 17, 34.
2. eethir Vierfüssler, Vieh;
quadrupes, pecus Z*. 403. — PI.
Nom. CO ro orta a cethrai TE.SLÜ. ;
Gen. aurlabrai na cethrsB SC. 2;
Acc. for cethra Lg. 11.
c^t-muinter Gatte; prima fa-
milia i. e. conjunx Z*. 308 {Sendh.
Mor). — Sg. Nom: TE. 13 (ccimuir
in Eg. eine Abkürzung).
eethramad der vierte; quartus
c^thrar
422
ciall
Z*, 309. — Gen. inotachta in che-
tramad nime FA. 17; Acc. cpsm
cetramad n-dorus FA. 17 {om. n
ZBr.); in cethrumad den vierten
Theü p. 21, 1.
cethrar Vierheit von Perso-
nen, die vier (vgl. cetharde);
qucUtuor wrt, quaternio Z". 313.
— Nom. p. 17, 32; Gen. mog ceth-
rair 26; taisech cetbrair hie quad-
rumvir Ir. Gl. 400; JPat don ceth-
rar p. 17, 27; 86; Ft. Gen. atbair
tri cethrar Hy, 1, 9.
c^tna 1. (vorausgehend) der er-
sie, 2. (nachfolgend) derselbe;
c6tne primus; idem Z^. 308; vgl,
c^t. — jS»^. Nom. 1) cucainn cetna
thanacais zu uns kamst du euerst
8cM. 14; inti dib c^tna ragad issa
tech FB. 20; 21; 43; cetna thogairt
Hy. 5, 26; p. 40, 11; FA. 4; 21;
SC. 36; 2) in fer cetnsB TE. ISLU.-,
Gen. 2) in chon cotna ScM. 1; in
tire cetna FA. 4 ; Dat. . 2) issind
fergort cbötna FB. 39; 40; p. 39, 21 ;
issin chetna faitherbe FB. 20; ön
mud chetna FB. 39; Acc. 2) in n-gai
cätna ScM. 10; 11; TE. 12 Eg.;
13 Lü.] SC. 12; FB. 39; in n-atbaig
c^tnae p. 131, 2; cetna FA. 22;
cosin corp cetna FA!^ 31 ; a chom-
m^it cätna ebensoviel ScM. 2; fö
a n-mnaa cetna FB. 18; 60; SC. 16;
fön cuma c^tna FA. 32 ; co n-ep«rt
a cötna idem F^. 14; co riacAt a
dirgi . . inna cetna FB. 28.
e^tol, e^tal, c^tul N. Gesang.
— Gen. 8on in cetail Hy. 2, 62
(i. in chiail); Dat. oc class-cbötol
FA. 10 (clais-ceeul JDJBr.); .4cc.
canait . . clas-cbetol FA. 31 (c'lais-
cetul LBr.)\ Fl. Nom. c6tla Hy. 6, 11;
Bat. i c^tlaib 6?Z. ;ert* Hy. 6, 11.
c^tugrnd ilf. Erlaubnis s geben,
Erlaubniss, von 1. c6t. — Acc.
cen chetugud dö Dubthach p. 40, 8.
eetus s. 3. c^t tm{2 tüs. — ar
chetus SC. 42.
1. cia Pro», mferrop. indecl.
wer, was; quis^ quid Z^. 355;
vgl. ce, ci. — cia-8o thü wer bist
du TE. 13 LTJ.\ cia so wer ist das
ScM. 12; 13; cia and so 11; cia
fil alla wer ist da FB. 84; cia
rannas düib ScM. 15; dds cia dib
no thogad 19; co ffastais . . cia dfa
tibertais rigi SC. 22; FB. 38; ni
con fess cia 0 tucad ScM. 3, is;
N. cia th'ainm-sia wie ist dein
Name TE. \^LÜ.\ cia deilm Lg. 2;
cia fo brü Lg. 3 (cid Eg.)-., ni fe-
tatar^ cia deochaid no can don liiid
wohin er ging SC. 12; FB. 87.
2. eia Fron, indef. indecl. wer
auch, was auch. — cumma cia
thoetsat immi ScM. 3, le; cia beith,
no eo bia-80 fö mebaii was auch
sein mag Lg. 10; cia tiasam wohin
wir auch gehen Hy. 1, 2 (i. ce p^
leth tiasam).
3. eia Conj. wenn auch, ob-
gleich; quamois, quamquam, etsi
Z*. 710. — Mit Conjunctiv: ciat-
berat araili libair obwohl andere
Bücher berichten FB. 77; cfa nos
baigea . . im gnlm . . , bös ni Hm
lamathair SC. 40; 41; cfa beit
SC. 45, 18. — Mit Temp. secund.:
cia betb nech bas chalma and . . ni
fil ro sfa lin comram friss wenn
au^ch einer als der tapferste hier
wäre FB. 89; cia no trialltÄ SC.
41; 42; cia no betis . . immond
wenn auch um uns wären FB. 52 ;
Lg. 18, 33; clamtis döra fola FA. 34
(für cia no betis); cfa thfastafs..
is duit-siu dobermais wenn auch
kämen . . , dir würden wir gelben
FB. 61. — Mü Indic.: cfar bo
mör obwohl gross war FB. 19; 82
(vgl. cer bo mör FB. 10); cia ras
lui ScM. 22, 7.
4. eia Oss. II 9, ciach FB.SQs. eeö.
ciall F. Verstand, Sinn; in-
teUectus Z*. 241. — Nom. ciail Dö
Hy. 7, 28; maraid do chiail cech
slüag söim SC. 45, is; Gen, ar
febas do chrotha ocns do ceille
FB. 17; Dat. ni dam boidhech
dorn cheill föin TE. 9, 23; conos
tanic trell dia ceill SC. 48; co ceill
ocus cond 42; cu n-dron-chöill SP. U 8;
ohne Praep. instrumental: ar is
möse crdth chöill chongraiiiimim
FB. 23 ; cotom gaba-sa chöim crath
cheill congraimmim 24; cotngabtns
crath ceill 30 ; Acc. 0 ro gab . . ceill
for anad FA. 31; in tan ron gab
cian
423
cid
c^ill for 6caib TE. 8 Eg. y focherd
mo cheill Lg, 17, 5i Lc; rit choll
n-glicc TE, 10, 5; PI Nom. däig
at bsetha cialla ban SC. 45, 19. —
Compos. mnäcöri clall-mathi SC. 40.
efan weit, entfernt, lang;
tUtray remotus Z*. 17, longum 2M,
»— Sg. Nom. t6 nach cian etarro
FA. 6 (re m-bic iJBr.); is cian
doreracht £mam Hy. 2, 4s; is cian
bos cuman TE. 9, 18; cian bad
chuman in ogom Oss. I 14; ni bo
chian . . co n-accatar SC. 7 ; FB.
39; 40; 89; TE. 12 Eg.; ni cian
üait atd is taig it farrad Lg. 7; cid
cian gairit no beth ri hErinn ein
mnai TE. 2 Eg., vgl. cid cian cid
gair sive longum est sive hreveWb. 3^;
Dat. 1 c6in ocus i n-ocus Hy. 7, 40;
i c^in in remoto Wh. 23^ ; a g-c6in
afar, far off 0' Don. Chramm.p. 263;
o chäin SC. 44; di ch^in ex Ion-
gtnqiw, dttdum Wb. 6^; Acc. {ad-
verbiell) cid f^chatsiu . . cian üait
TE. 6 Eg. ; ro clos cian son a garma
äy. 2, 16; no beth illige lan-chfan
SC, 29, 13; ro marustar in dair sin
CO cian d'aimseru „for a very many
ages'* Three Mir. Hom. p. 112, 1;
PI. Dat. o chianaib seit lange,
längst TE. 10 LU.;^p. 132, 11;
CC. 3 Eg.\ SC. 33, 33; FB. 43;
Acc. ro böi i n-essid fris i ciana
Lg. 14 (fri ciano Lg. 14 Eg.)\ batär
fri ciana möir oca sin SC. 8 \fn
re cianai H.); is garg fri ciana
cocrich SC. 31, 11. — Vgl. 1. c^in.
dar „dark brown, Nach'' O'B.
— PL Acc. F. fri ialla civa Hy. 5, 91
(i.fridemnai.eltaduba demoniorum).
eiarsech merula Ir. Gl 200.
ciasu 8. eesn.
eich die Brustwarze, die
weihliche Brust; mamma Ir.
Gl. 100. -^ Sg. Dat. di chich a
mathar p. 142, is; PI. Dat. dona
ciciiib mammülas Gild. Lor. Gl. 203;
for a cignib fodein suis mammillis
Corm, Transl. p. 22; Du. Acc. da.
eich cacha öenmnä FB. 6.
eiehln mammüla Ir. Gl. 101.
eiehis s. eiim.
eicharda FB. 91, vgl. ciocardha
greedy, ravenou^ CE.?
1. cid Pron. interrog. was; quid
Z*. 356; vgl. 1. ced. — cid thicc
rit was widerfuhr dir TE. 9 Eg.;
9, 1; 12 LU.; 13; SC. 35; cid do-
berad a mac do chomram frim-sa
ScM. 10; 12; 13; 16; SC 10; cid
in sin SC. 39; „cid ön" ol si „cia
hainm-siu ittr, cid rot f arfaigedh ?'^
TE. 13 Eg.; cid no tÄi Lg. 10; 18, 1;
cesc . . cid föd ruair lat-su . . mo
dimiad SC. 41 ; ar näd fittr . . cid
fom chriol brond becestar Lg, 3;
FA. 8; dobretha rogu doib, cid biad
no ragad dia n-echaib was für
NaJvrung FB. 63; cid as mö mis-
cais lat atchi Lg. 19; cid dogena
franz. qu'est ce que tu feras SC. 16;
FB. 6; cid fri mnai atbertha-su
ScM. 3, 7; cid dia tadchaibair wozu
seid ihr gekommen FB. 66 ; cid dia
m-böi longes mac n-Usnig woher
kam Lg. 1; TE. 10 LU.; SC. 32;
cid dia m-hk don gilla FB. 38;
CO festar cid diatä a n-deilm-sea
Lg. 1; cid dia rabi FB. 56; cesc
. . cid ar na leicfideä dam-sa SC. 42;
p. 144, 17 ; cid dait-siu . . näd bod
latt curathmir Emna Macha do gr^s
FB. 10; 68, 26; cid dö as; was
= warum: cid nab sin Fedelm-sa
. . cichsec^ ria cach mnäi warum soll
dies nicht F. sein, die vor jeder
Frau eintritt FB. 22; 23; TE. 6 Eg.;
cid nä tabraid warum gebt ihr nidu
FB. 12; p. 144, 17.
2. cid Pron. indef. was auch.
— cid hö mo d4n was auch meine
Kunst sein mag FB. 92.
3. cid Conj. tvie . . auch, vgl.
2. cid; etiamsi, quamvis Z*. 711. —
cid mör . . ocus cid adbul in taitnem
. . is aidbliu fo mile . . wie gross
und wie gewaltig auch der Glanz
. .ist, tausendmal getvaltiger ist . .
FA. 7; Lg. 17, 1; 9; 17; cid menic
imthigi in sid SC. 29, 1; FB. 18;
cid^truag wie traurig auch Oss. II 7;
cid^ingnad lat SC. 44, 4; cid acht
SC. 44, 6; Gl. zu Hy. 4, 44; Lg. 1 7, 34.
4. cid Conj. auch, nicht ver-
schieden von 3. cid; etiam, quin
etiam Z*. 711. — ni furecht cid
öen screpul ne unum quidem scru-
pulum Hy. 5, so; cona facbatia ^d
ciim
424
cir-dub
luisni hi talmuin and CC. 1 Eg.\
nir thüargftibset cid co tisad gseth
etorro ocus talmain FB, 26; cid
indiu bad am slän-sa, mäd äil dait-
siu noch heute würde ich gesund
sein, wenn es dir beliebte TE. 10 LU,;
cid iar tain später noch Lg, 5, 5 ; ii ;
bä cumaDg dan cid ar indus CG.
S Lü.? — cid . . cid sive . . sive
' Z*. 712 ; cid ferr cid messu SC. 38, s ;
zu lesen cid cian cid gairit TE.2 Eg.^
vgl. cid cian cid gair Gl zu quawto
tempore Wb. 3c (Z». 712); i. cid
fossidecht i. cid forimtecht Glossen
zu itir foss no utmaille Hy. 1, s.
ciim ich weine, wehklage. —
Praes. Sg. 3 ciid in ben L U. p. 133»>, s;
PL 3 ama2 na hf n4d chiat Gl. zu
tamquam non flentes Wh. 10*> {Z^.
741). — Freies, sec. PI. 3 amoZ ni
cetiB tamquam non flerent Wb. 10l>
(^. 740). ~ Perf. 8g. 3 eich in ben
LU. p. 133^, 12; ni cichis p. 309, ii;
FB. 24 Eg. {vgl. jedoch unter ces).
— Inf, cÄi.
eiliee= lat, cilicium Haardecke
Hy. 4, 11 Gl. i. bi pennait, quia
cilicium nomen yestis quae fit de
önnaib gabur vel chamaili).
cinib* cim Tribut, Silber; i.
airget Ö'Dav. p. 62 ; i. airged i. don
argad dobertha a eis do i/^omorib
atrolli a ainmniagud, cfm tra ainm
do cach eis o sin hiile ce päd do
argad ba hainm prius Corm. p. 12;
i. eis FB. 68, i7.
cimbid M. Gefangner; capti-
vus Z*. 233; nach Stokes Corm.
Transl. p. 39 von cimb. — Sg. Gen.
cimmeda Hy. 5, 2.
ein Schuld; delictum Z^. 255.
— 8g. Nom, bec in ein ScM. 21, s;
ni mö . . a ein frib . . indäs na tue-
said üadib FB, 73; Gen. din chu-
trumma chinad FÄ. 16; Dat. it
chinaid Lg. 10; it chin ö, 17; Äcc.
frisin ein sin contra hoc scelus
Wb. 9^; tr^ chin drochmna Lg. 13;
tria chin m-ban FB, 29.
eindas s. einnas.
ein^l s. een^l.
cing M. Kämpfer; i. calma
O'Dav, p. 65. — Sg. Äcc. lasin
ciqgid baige Fei. Sept. 13.
eingim I ich gehe, schreite
einher. — Praes, Sg, 3 cingid
dar firu SC. 37, 17; zu lesen cingid
FB, 52 Eg. 13? rel. cinges rfa cach
l«ch FB. 23; PI. 3 na conaire
cengait FA. 15 (i. tiagait); cen-
gait . . taris 17 ; rel. cengtai £main
Lg. 17, 2. — Praes. sec. Sg. 3 rfa n--
andrib . . Ulad no chinged FB. 68, ss;
no cinged FB. 88. — Praet. Sg. 3
cingthiseom FB. 88 (vgl, Wi. Cframm.
§ 309). — Red. S-fut, sec, Sg. 3 cid
nabb sin Lendabair-se . . cichsed rfa
cach mnai hi tech rfg FB, 23; 22.
— Inf, cöim. — Vgl, do-chingim.
einim III ich entspringe; I
descend O'Don. Suppl, — S-praet,
Sg. 1 cinsiu di churp rfg sceö rfgnal
FB, 22; 3 ferr cinis Hy, 5, 4 (L is
ferr ro genair).
ciniud M. Geschlecht, Stamm,
— Sg. Gen, in chiniuda döenna
FÄ. 15 (chinedu LBr,).
einnas ans ce indas qui oder
qualis Status (Z^, 357), was ist
die BeschaffenJieü {mit Gen.), wie;
cionnus how 0*Don, Chramm. p, 266.
1— einnas cennaig sin worin besieht
dieser Handel FB. 76; einnas rainn-
«^ther in muee wie soll das Schwein
geiheüt werden ScM, 6; FB. 53;
is dolig a fiss einnas foresemnacair
FÄ. 12; einnas sin SC, 33; düs
einnas doragad FB, 8; einnas fir
iib ScM, 7; einnus atai indusa a
cach deit TE. 7 Eg.
einnim III ich bestimme. —
Praet. Sg, 3 ro ehind p, 39, s. —
Inf einniud definitio Z^, 802.
cinnit glend SC, 30, 4 „which
sweep the vaUeys^* (?) 0"C,
cinta, eionta guilt, crime O'B.
Dazu hi cinta ind fergoirt do milliud
FB. 38? Vgl. ein.
cfr F, Kamm; pecten Z*. 21. —
Nom, eir chuirr^il aircit TE, 3 Eg.
eirenl^^circulus; i. a circulo
Corm,p, 10. — Sg.Nom. circull tenti-
de . . imön tf r sin FÄ. 5 (cireill LBr.).
cir-dub kohlschwarz, „jetbUad^^
Stokes, zu eiar? — Sg. Nom. Lg.
18, 11; FB. 27; 50; p. 310, 22;
PI. Dat, ülathaehaib cfrdubaib
FÄ. 26.
cimuure
425
cUr-ünech
eirmaire Kammmacher FÄ.2d
{„clothmakera** StoJces).
eis == census {Ebel, Beiir. II 142),
Abgabe; fiscus, vectigal Z*. 21 ; Gl.
"ZU cim FB. 68, n. — PL Nom,
CO fessta a ciso ocus a m-besu lais
TE, 2 Eg.\ Gen, fri coxnmus a
m-besa ocus a cisa doib ibid. Lü.\
Acc. ar coUa cisu Hy. 4, 6 (i. cisa
ar colla i. peccata).
efsal Teufel; cisäl Satan O'R,
Vgl. Z». 1004. — Sg. Acc, lotar
huili la cisal Hy. 2, 37 (i. la ail
incbis i. la demon, ail side ar a
dure).
elumus Band, s. corrthair.
eondot ehlArthi SC. 28, 8? Vgl,
fobithin arachiorat Gl. zu contur-
hatur vanis cupiditatüms Ml. 59^.
elad Graben CG, 2 LU,
elaidbeeh M. Mann mit einem
Schwert, — Fl. Gen. ochtt»r elaid-
beeh FB. 7.
elaideb M. Schwert. — Sg.
Nom. elaideb örduirn Lg, 18, 25;
p. 310, 38; russi SC. 87, 15; mo
chlaidiab Gl. zu mo genum Oss. III 2
(cladhiomh Ed.\ vgl. ibid. 8; Gen.
do giii ehlaidib Lg. 15; Dat. do
chlaidiab ScM. 12; taithbeim dia
claidiub SC. 6; for a elsßdiub SC. 24;
CO claidib Hy, 5, 91 ; fiad a ehlaidib
thana deirg SC. 81, 5; Acc. elaideb
FB. 67; atetha a elaideb do imbert
furri SC. 5; Labraid Luath lam ar
elaideb SC. 17; elaidem 18; PI,
Nam. claidib SC, 2; a claidib for
a sllastaib SC. 2; nochta na l&maib
FB. 13; Gen. imberta elaideb n-
derg SC. 19, 4; Dat. easna claid-
bib nochtaib FB. 74 (eloidmib Eg.Y,
Acc. dob«rat a claidbi ina trüallib
FB. 75; 15.
elaidim ich grabe, unter-
grabe, wühle auf. — Praes. sec.
Sg, 3 no chlaided na muru FB. 70
(er unterwühlte? vgl. roeeehladatar
Gl, zu suffoderunt, altaria tua,
Wb. 5», zu fo-ehlaidim?). — Fut,
PI. 3 con clasat O'Dav. p, 64 das.
— Pass. Conj, oder Imper. Sg, 3
cladar a fert iarom, sätir a lia,
Bcribthair a ainm n-ogaim, agair a
gubsB LU. p. 69», 86. — Fut. Sg, 3
claßsiar TE, 8 Eg.*^ Fut. sec. cor
clasta a fert ibid. LU. — Praet. Sg.3
in tan ro elas a feart FC. p. 28; aber
ro claided Nenn. 1 LU. — Part.
claissi defossi Ml. 24°. — Inf, at-
cierasu torce ic elaide in talman
„thou wüt see a boar uprooting
the earth*^ Three Mir. Hom,p, 12, 82.
— Vgl. elass.
a cl&im FB. 43 lies a eliin, zu
eläen, clöcn?
claime F. Scabies Corm. Transl.
p, 89 garb.
cl&in 8. elöen.
clais8 = Za^ classis, Chor; a
elasse Corm. Transl. p. 35; daneben
auch die Form elass. — Sg. Gen.
tri müo cheöl . . eeeha öen-elaisso
FA. 10, classach LBr,\ Dat. nos
gaibtis for clais Gl. zu dicebant
psalmos Ml. 2^, 7; Du. Acc. eter
eaeh dk claiss FA. 13, clasaig LBr,
— Comp OS. clais- FA. 7, class-
chetol 10, 31 (clais- LBr.) Chor-
gesang.
clam aussätzig. — Sg. Nam,
in clam Hy. 5, 49 [icprosus S, 44);
Acc, lia clam 52; PI. Acc. la clamu
Gl, zu la truseu 2, 84.
cland F. Nachkommenschaft,
Geschlecht j Clan; progenies Z\
241. — Nom. cland na cin^l TE. 13
Eg.; Gen. bunad mo chlainde origo
generis mei Wb, 5»; ar aine ocus
ealmatos mo eblamni p. 142, 7?
Dat. di chlaind ehöit rig SP. V u;
dim chlaind eomeeneotZ FB. 22; Acc.
när fetar elaind no cenel do TE.
iS LU; ni nie . . elaind d'Eochatd
..acht mad öeningin TE. 20; PI,
Gen. luithe cland SC. 15; ScM.2i,43?
Dat. di chlandaib Caalann SP. Y lu;
Acc, forsna elanna Hy. 1, 54.
clÄr Tafel, Brett; tabula Ir,
Gl. 67; claar tabula Z*. 17. — Sg.
Nom. clär findruine TBF. p. 140
s. unter au ; fian-chlar Lg. 17, i4 {vgl.
fian-fidchell) ; Dat. meitigthir elar
fichille grösser als ein Schachbrett
FB. 37 Eg. — Comp. cUrehiste,
•lestar Nenn, \ LU, flache Kiste?
el&r-aineeh Gl, natus cum tabu-
lata fade i. sine oculis et naribus,
vgl. Stokes, Goid*. p. 144. — Acc,
class
426
cletine
in claraiüech Hy, 5, is; clarenech
p, 43, 21.
elass i. tochailt {Graben) O'Dav.
jp. 64. Vgl. cusna classaib dromma
cum scajnUis Güd. Lor. Gl. 160
{„wiih the trenches of ihe back**) im
claiss a chülad LÜ. p. 81s is; clas
guail stuma (?) Ir. Gl. 273 {„the
place an whieh eharcoal was made").
clasS) elassach s, claiss.
eW links; sinister Ir, Gl. 387;
Corm. Transl. p. 49, daselbst auch
cl4 i. claon {obliquus) O'Clery. —
8g. Dat. F. ina läim chlf FB. 91 ;
na leth chlf SC. 33, lo.
elechtaim II ich pflege, übe
aus; „lam wont" Stokes, Three Mir,
Hom, Index. — Praes. PI. 3 smal
clechtait ut soleant Güd. Lor. Gl. 81;
Conj, Sg. 3 nad clechta . . do imluad
ar m^si FB. 35. — Vgl. con-clechtaim.
eleith Inf. von celim; Verheh-
len, Verbergen; celatio Z\ 799.
— Dat. is ceim i eleith 8C. 45, 96
{im Verborgnen?)] fo chleith prively
O'Don. Giamm. p, 267; fo chlith
Lg. 12; föt clith SC. 41 heimlich
vor dir? Acc. con cXeth m-bratha
ScM. 22, 4? vgl. cen clith Lg. 18, 86 Lc,
clereeh «* Za*. clericus. -— PI.
Nom. clerich hErenn Hy. 2, 6i;
Gen. i comthinoltaib l£&ch ocub cle-
rech FA. 31.
cless {älter clius?) M. Kunst-
stück, Waffenspiel, Helden-
that; „a feaV^. Die ausseror-
dentlichen Kunstsi/ücke CuchMlinn's
werden FB. 24 und 30 aufgezahlt,
ferner LU. p. 73* {TBC), p. 113b, 29
{Siab. Concul.), p. 125^, 1 {Tog. Bru.
Daderg.\ vgl. Ö'Cwrry, On tfieMann.
II 372, O'Beime Crowe, Siab. Charp.
p. 432. Hier folgt evne Liste der
Namen: des for analaib FB. 30;
LU. p. 73»; p. 125b, 3; bai brasi;
b^im CO fomus, v. l. co commus;
bruth n-gene oder g4me; des cait;
carpat serda; des cletenach, vgl.
cletfoe; cor n-deled; des cüair;
cless daire; dall-chles n-eöin; des
dond; dirgiud crette for a rind;
dr^im fri fogaist; cless n-eöin;
fsebur-chles ; fsen-chless; filliud er-
red nair; fonaidm niath nto {v. l.
fornaidm), fonaidmmad for rindib
sieg; foram-chless; ^ai bolga; Ich
n-erred; läim dar neim; cless nön-
bair {v.l. nlad nonbair); othar-chless;
roth-chless; nöi scena clis; siabur-*
chles; sian curad; tairm-cles; täith-
böim; torand-chles; ubuU-chles. —
Nom. des ocus cluchi FB. 32; 51;
Gen. oc cur in roth-clessa FB. 64;
DcU. ocon cliss LÜ. p. 121^, 22; ss;
agan clis FB. 43 Eg.; Acc. cless
FB. 24; 30; ferr cacÄ cless FB. 32;
PI. Nom. foraithmenatar-som a fo-
ram-cliss FB. 86; 87; noi n-übla
clis U.S.W. FB.42? Gen. immad cless
p. 310, 4s; Dat. oc na clessaib J^B.43.
clessach reich an Kunststücken.
— Sg. Nom. in gilla clesach sin
FB. 31.
elessim ich mache Kunst-
stücke, spiele. — Praes. PL 3 6s
clesit for a anöil SC. 37, 7. — Praes.
sec. PI. 3 no clistis errid ülad for
süanenmaib tarsnuon dorus diarailia
isin tig i n-Emain LÜ. p. 121b, n.
— Vgl. ar-chlissim.
clessamnach M. Gaukler,
Jongleur. — PI. Nom. agat cle-
samnaig SC. 3.
clessamnaeht Gauklerkunst.-—
Sg. Gen. büaid clessamnachta s. böaid,
eless^rad N. Spielen, Kunst-
stücke machen. — Dat. oc clesrad
ocus oc espai dona slogaib p. 46, ^4
(,iPlaying" Stokes).
clete, eleite „a quiU, feather"
s. cletine.
eleth F. Balken; tignum Ir.
Gl. 485. — Gen. sesrech oc tabairt
cecha clethi FB. 2; Acc. eleith 25;
PI Dat. di clethaib ind rigthige ibid.
elethe mör no üasal O'Dav.p. 71.
el^the Dachbalken, Dach. —
Dat. oder Acc. for cläthe tlgep. 131,4;
Acc. CO cleithe na heclat« to the rtd-
gepole ofthe diwrch Three Mir. Hom.
p. 66; 0 lär co clethi Corm. p. 10 clii.
elethi p. 142, 7 (mo chlaini H.)
lies mo chlatnni?
cletine M. Wurfpfeil; i. leth-
foabrach i. claidhmfne 0'Dav,p. 72;
On the Mann, II 298. — Sg. Gen.
do chuingid in cletine 1. gai Con-
culaind Lü.p, H)\ «; don cleüniu 10;
f6 ehli
427
cloor
PI Nom. (?) nöi cletine clis FB. 42
(cleitin Eg.). Vgl. cless cletenach
das Wurfpfeüspiel Lü. p. 73».
f6 ehli cböicid Chonchobair
Lg. 4, 15?
1. eil F. ein Hauptbalken des
Hauses, auf dem der Dachbalken
rtihte; is balc oc lär, is coel oc
clethe Carm. p. 10 clil. — Sg. Nom,
amail atcumaic in chlif isin t^gdais
o \&r CO cl^thi, sie din atcumaic
airechus in gräid se dianad ainm
clil Cortn. l c.; in ehli SP. V s.
2. elf ein bestimmter Rang unter
den Dichtem ifile), On the Mann.
II 171; clii Corm. p. 10, vgl. das
Oitat unter 1. cli.
3. elf s. el6.
elf ab corbis Z*. 18; vgl. inar.
clfath crates Z^. 18; Ir. Gl 126;
a hurdle O'B.
1. elith i. tinol O'Dav. p. 62.
2. elith i. dluith no fir O'Dav.
p, 62.
3. elith s. eleith. Dazu wofd
oMch elith i. cldda O'Dav. p. 71.
elithe s. eelim.
1. elithar, vgl. ,,cliothair shelter,
recess** Ö'B. — 8g. Acc. eter chli-
tar is diamair SC. 44, 7 {„both «n the
court and in the desert^* 0' Curry).
— In Ortsnamen: hi Clithar Fid-
baidi FB. 36; ro liiset a n-ernail
büair ocus braite seoco fo dess hi
Clithar Bö ülad Lü. p. 77*, u.
2. elithar König Corm. p. 8
clithar s^t.
eliu „fame, renown" O'B. Dazu
all-chliu FB. 53?
elius SP. II 6 ältere Form für
cless.
el6 M. Nagel. — Sg. Gen. for
barr cech oen-chlüi p. 191, 17; is;
Aßc. a clö n-argit FB. 21; PI. Nrm.
clöi clavi SG. 189»; clüi tened
FA. 27; clöthi p. 191, 16; Dat. co
clothib triana cendaib FA. 27 LBr.;
Acc. na clu davos Güd. Lor. Gl. 153.
— Davon cloaim, Praet. Pass. ro
cload orucifixus est Wb. 3* (Z*. 477).
eloe M. Glocke; clocc Tir. 11.
— Sg. Gen. at cluic galea Ir. Gl. 26
{vgl. att tuber SG. 61 1>^; Dat. co
clug taitnemach p. 39, tu.
eloean F. skull Bev. Celt. III 177.
eloeh F. Stein; doch crisdail
crystaUus Ir. Gl. 552. — Sg. Nom.
p. 21, 2; Gen. all chloche Lg. 19;
for corthe cloche Gl. zu Hj. 5, ee;
Dat. din chloich Hy. 5, 40; Öss. II 9;
in t-ogum dt fil isin chloich I is;
Acc. cloich p. 43, u; immon cloich
Lg. 19 (beim a cinn fri cloich
Ml. 30 r.); ri cloich Gl. zu ri ail
Oss. III 9; gaibthi cloich . . ocus
dobetr isin tailm SC. 7; gaibid
cloich n-aile ibid.; PI. Nom. clocha
p. 190, 27.
eloeh&n „causeway" Mir. Hom.
p. 24.
elod „a clod, turf' O'B. — Sg.
Acc. con tocba clod ccchtar a da
roth rocharpait FB. 34.
elod s. cl6im.
elöen schief, ungerecht, böse,
clöin, cloen iniquus, impius Z*. 31.
— Sg. Nom. ba clöen SC. 5; inna
r&iter gö u& cloen wo weder Falsches
noch Böses gesagt wird SC. 34, 1;
Dat. N 0 chlöen vom Bösen Hy. 2, is;
Voc. a cl&in tniaig Fi5. 43? PI. Nom.
serchinnig cläin FA. 29; Gen. inna
clöen Hy. 2, 69. — Compos. do
chloendiburgun ScM. 17.
elöenaim II ich bin schief. —
Praes. sec. Sg. 3 amoZ ro clöenad
a thech FB. 25.
el6ene F. Schiefe, Ungerech-
tigkeit, Bosheit; iniquitas Z*. 31.
— Nom. clüine SC. 5 (claine H);
Gen. ba sab indarba clöeni Hy. 2, 23.
in eloi deroil p. 144, 11, zu lesen
cöi {s. cäi)?
elöim III ich besiege. — Praet.
Sg. 3 ro chlöi Ml. 37»; Tur. 18.
— Pass. Praes. Sg. 8 cloithir
Ml. 19*, 3 {imbecillus involvitur
iisdem sane objectionibus). — Inf.
cura fedat a clod (für cloud) ut . .
inimicos valeant prosternere Crüd.
Lor. Gl. 44.
eloor Dep. ich höre; audio Z*.
502. — Conj. Sg. 3 Dep. ro dam
chloathar Hy. 7, ei. — Praes. sec.
Sg. 3 ro das cload Hy. 5, 53; co
cload a öc „tili he should hear ofhis
death** Stokes Goid.*p. 103 LHy. —
Praet. Sg. 3 0 lus cl6 . . fogur in
ro chloth
428
CDU
charpat^ Three Mir, Hotn. p. 52, 30.
— Pas8. Praet. Sg. 3 to chloss a hit-
ge Hy. 5, 16; 2, le; SC. 34, 9; co closs
Lg. 1. — Inf. Nom. ba ceol bind
a bith-chlöisi Lg. 17, S6; Dat. iar
closin imacallma na m-ban FB. 25;
iarna clostin FA. 23.
ro chloth Hy. 5, 70, nach Stokes
Goid.^ p. 145 als Praet. Pass. zu
tochlaim (do-fo-calaim) I dig?
eloth berühmt. — Sg. Nam.
diam-sa coemainech cloth bän Lg.
5, 2; aingel clotb glan gel Hy. 6, 21;
dfgrais cloth Hy. 5, 69; clöth nell
Lg. 17, 28; Dat. den cath Goemgen
cloth Hy. 5, 19 (i. dothach no air-
dirc). — Comp 08. cloth-amra FB.
28; 68, 6; cloth-riatha 24.
clothach berühmt; Gl. zu cloth
Hy. ö, 19. — Sg. Nom. molad Crist
clothach labrad Hy. 5, 101 (i. airdirc).
clü Buhm; gloria, fama Z^. 25.
— Nom. clü nad chlithe SP. V s;'
Dat. ferr cach cid II 3.
elüain Wiese; claaiu gabäla^er-
bagium Ir. Gl. 723; oft in Orts-
namen, z. B. do Chserthiund Clüana
FB. 36.
cl6ad8 F. Ohr. — Sg. Nom.
Hy. 5, 24; 7j 30; Dat. in cech clu-
ais 61 ; im chluais Gl. zu imm 6
Oss. III 2; asa cluals Gl. zu asa hö s;
P2. Da^. cluasaib cluinethar Lg. 2.
eluche Spiel, Spielen; cluiche
no oenach Corm. p. 26 lugnasad;
cluithi {schlechte Schreibweise) jocus
Ir. Gl. 518; cluichech ludibundus
Z*. 811. — Sg. Gen. iar scfs öenaig
ocus cluchi FB. 91; DcU. catt bec
böi forsind Idr oc cluchiu LU.
p. 23», 27 ; Äcc. no co bcrad orm . .
cluchi. /S'C. 45, 8? PI. Nom. cluchi
ocus c6ti SC. 1; 45, 8 (?); FB. 39;
des ocus cluchi FB. 32 (o(2«r Sg. ?).
— Compos. asincluche-maig 2^5.91.
elüdaim / cover, hide O'R., vgl.
unter clith.
clüine SC. 5 s. cl6ene.
cluinim I ich höre; Dep. Conj.
do chäch rod chluinethar cuivis
qui id audient Wb. 27^ (Z*. 502);
ro dorn cluinodar Hy. 7, ei Fr. —
Imperat. Sg. 2 cluinti se 5, 7 du
sollst dies hören? 3 cluined Lg. 3 L. ?
PI 2 cluinid 3 Eg.l — Praes. sec.
Sg. 3 ro chluined Lg. 8; nod chlui-
ned ibid.; p. 39, 15; PI. 3 dia du-
intis FA. 14. — Perf. {vgl. at-
chüala neben at-chlunim) Sg. 1 nf
chuala-sa FB. 44; 2 ro chdala
audivisti Z*. 448; 5 ro chüale
audivit Z^. 449; ro chaala Hy.
5, 102; 103; Lg. 17, 20; SC. 38, 9;
FB. 85; CO cüala FA. 2; FB. 84;
gu gcuala ni p. 144, 11; ni chdala
SC. 29, 24; cairm i cuala Hy. 5, 24;
PI. 3 ro chualatar Lg. 9; co cda-
latar SC. 17. — Pass. Pracs. Sg. 3
ni cluinti FA. 14; ro cluinter
FA. 28; p. 144, 11; cluinethar Z^. 2?
— Vgl. atchlunim, cloor.
clüm = 2a^. pluma. — Sg. Acc.
ni ro is chluim na colcaid SG. p. 229;
PI. Nom. cluma s. colcaid.
en&im 3f. Knochen. — P/. JVcw».
in chnamai ossa Z*. 236; ro for-
congair . . uli chnäma in mairt do
thinol Three Mir. Hom. p. 120, 19;
Acc. na cnämu ibid.
cned F. Wunde. — PI. Nom.
crcchta ocus cneda SC^ 29, 7; Dat.
ro chuir Sgathan luibheanna fce
agus leighis re cneadhaib Chein
„S. put balsams and healing herbs
to the wounds of Oian'' Torr.
Dhiai'm. p. 130, 1.
enes Haut. — Nom. a ebnes
SC. 31, 7; Dat. crcchta ina ch&in
cnia FB. 24; Acc. isaeth rem
chridi is rem cnes SC. 29, is; uf
ränic cnes nä sciath do Loegatrm
FB. 81; 87; senchodal frla ebnes
FB. 91. — Compos. cneis-gheal
white-skinned O'Don. G^'amm.p.SSS.
enetF. Seufzer; „a sigh, groan'*
OB. — Gen. adbur na cnete rJ5.9,5;
Acc. ro chuala cneit £chach5C38,9.
enetaim II ich seufze, stöhne.
Praet. Sg. 3 cnetais FB. 38 Eg.
cn6 s. enü.
cnoe M. Hügel; cnocc gübiber^
Ulcus Z^. 67. — Acc. in cnoc
SC. 34, 17; PI. Dat. i cnocaib
FA. 14; p. 191, 27.
cnoeaeh hügelig; gibberosus
Z*. 67. — Sg. Nom. talum . . cairr-
cech cnocach p. 190, ss.
cnÜL F. Nuss; nut Corm. Transit
cnttm
429
CO
p. 45; cno gnoe „a heauUful nut"
ibid. p. 86 gnö ; cim na darach nux
quercfM Z^. 260. — Sg. Nom. is
mö a chnü chridi FB. 24; PI Nom.
in ferann asa tuctha na cnoi sin
Three Mir. Hom. p. 98, 9; cnödha
corcra Torr. Dhiarm. p. 118; Gen.
eitne cnö FB. 9.
cnnm F. Wurm Torr. Dhiarm,
p. 128.
€0 Prctep. mit Acc. zu, nach,
bis; ad, usque ad Z*. 647. — Bis-
weilen mit LängezeicJien: cö himbel
p. 40, sc; FA. 25 LBr.; cö a fod-
brond FB. 39; cö cend 55. Neben
CO auch cu: TE. 17; Oss. III 4.
Später go, gu: CC. 3 Eg.] 6 -%.;
1>. 143, 3. Vgl 8. 85, 7; 304, 1;
328; 329. — StaU des Acc. der
Dat. PI.: CO tectaib ScM. 4; co
mellaib FB. 20; cusna hüathaib 67.
— Eine Spur des ursprünglich
auslautenden Consonanten {t) zeigt
sich ausser in der Verbindung mit
Artikel oder Belativpronomen {und
in chuctu?) nur noch selten: cuUae
m-brätho Tir. 5. Einem folgenden
Vocal ist sehr oft h vorgesetzt: co
hEmain SC. 30; 45, »2; FB. 64; 78;
TE. 5 Eg.\ CC. 2 Eg.; ausgenommen
CO a {Possessivpronomen) f co airm
Hy. 5, 70, FB. 67. — 1) Mü dem
Artikel: cosin n-üair X//. 6; TE. 11
Eg.; CC. 6; FA. 17; 31 ^cusin LBr.)\
cnsin m-bandtrobthaig p. 48, ss;
cossin SC. 21; cusind ecnsAp. 170,18;
cosa n-gein p. 131, le; cos trath sa
FB. 94; cossin tech TE. 11 Eg.;
FA. 2; cosindiu (t?^^ indiu) bis
heute Lg. 12; FB. 44; cussindiu
jS^C. 7; cosindossa {vgl. indossa)
FB. 44; PI cusna hüathaib F5. 67;
p. 21, 29; 170, 19. ~ 2) Mit dem Re-
lativpronomen: cusa tucad FA.
31 LBr.; cosa tucad F^. 58; cusa
rancaibair 73; coso rancatar FA. 4
{für cosa ro-); 21. ~ 3) Mit Perso-
nalpronomen erscheint eine {durch
Doppelsetzung entstandneT) Form
cuc-, chuc-: Sg. 1 chucum FB. 23;
56; p. 145, 7; chuci*m ScM. 12;
13; 16; FB. 24; chucom-so TE.
8 Eg.; cucom-sa 13 Lü.; cugam
FB. 23; 24 Eg.; PI. cucaiu-ni
ScM. 9; cucainne 14 H.; cucainn L.;
chucaind Lg. 1 Lc; chucund SC. 13;
FB. 52; cucund Lg. 1; FB. 46;
Sg. 2 chucut-su ScM. 13; Sg. 3
Masc. chuci FA 1; 9; SC. 31;
^Ä 40; 57; 66; 81; 84; 87; ScM.
1; 2; 4; TE. 7 Eg.; cuci i^. 9; 14;
chucai SC. 8; 13; Hu. 5, 86 (?);
cucai SC. 8; chuce ^A 33 (chulce
LBr.^ ; chuice p. 19, 36 ; cuce Lg. 9
vgl. iS. 110; l^Vw. chucci ScM. 16;
chuicci TjB. b LU.; PI. chucu Xf<7.
1; 11; 13; FA. 14; 30; SC. 7; 10;
15; 39; 48; J^. 25; 89; 91; cucu
p. 131, u; chueco TE, 8 ^^.; cuco
jS^cJlf. 22, 10; chuca SC. 13 H.; cuca
ÄC. 10 ^.; chuctu Lg. 11 ic;
cuctu 15 Lc; chucta FB. 89 Eg.
— 4) Mit Possessivpronomen':
1. Sg. com ^c Lg. 18, s; ^. jS'^. cot
galar SC 11, 10; ^. Sg. co a mnäi
iSC. 6; FB. 39; 75; iS'cJJf. 3, 1; co
a lecud SC. 45; PI. 3 co a muintir
CC. 3; ca tulmaing tuind Oss. III 6
für CO a (go a Eg.).
Gebrauch. 1) ^ac/i Fcrften des
Geliens: tänic . . co a mnäi SC. 6;
7; 8; 10; 14; 28; -80; 33; 44, 4;
FB. 23; 25; 42; 46; 52; 57; 61;
66; 67; 69; 73; 75; 78; FA. 4; 14;
18; 21; 30; 33; p. 19, se; 42, s;
48, 8s; Lg. 9; 14; 16; ScM. 4;
TE. 11 £f^.; 13 i^.; 16; 17; 19;
20; p. 130, 31; 132, 12; CC. 3; 6;
j9. 145, 7; SC. 11, 10; imsoi co tech
Samera . . co airm i m-batar a mu-
inter FB. 67; 75; 0 thanic tra
cusna dedenchu do Fatraic als es
aber mit P. zu Ende ging p. 21, 29;
FB. 80; 90. — 2) iVacÄ anderen
Verben der Bewegutvg (bringen,
werfen, erheben, ausstrecken u.s. w.):
tucthar cucund in ben Lg. 1; 9;
11; 13; 15; ScM. 1; 2; 3, 1; 12;
13; 16; 22, lo; TE. 7 Eg.; 8 Eg.;
FA. 2; 17; 31; FB. 56; 58; 64;
87; Hu. 5, 70; töcurid dochum nimi
chuci FA. 1. — 3) Ueberhaupt nach
Verben mit Zielangabe: gairmter
chuci ScM. 4 ; ron soerat . . co rig
n-ilainglech Hy. 1, 10; oc cuingid
digi chucu SC. 48. — 4) Nach den
Verben des Sehens, Hörens, Be-
merkens ohne abhängiges Verbwn
CO
430
CO
zwr Bezeichnung der Annäherung:
CO n-accai in da mnäi cucai da
sah er zwei Frauen auf sich zU'
kommen SC, 8; 13; 15; 31; FB. 40;
81; 87; 89; 91; p. 131, u; CG. 5 LUr,
CO cüala in fothrond chuci FB. 84;
nf ro airigset na mn4 chucu SC. 39
{vgl. Hy. 5, 86?). — 5) Zur Be-
zeichnung des Ziels oder der Grenze
auch nach Suhsta/ntiven: cid ior
türusi chucand SC. 13; p. 328, 23;
ScM. 9 ; cechtar da immasech cucai
beus dla biialad SC. 8; cassla..
impu CO l&r FA, 28; flaith in do-
main cö himbel p. 40, 86; Oss. III 4; 6;
FB. 20; tri fichit gamnach co a
biathad saldo ScM. 5; co fä thri
his zu dreimal TE. 13 Lü.\ ocus
a bith CO a löcud SC 45. ~ 6) Bei
Zeitangaben', co cenn bliac^ne his
zum Ende eines Jahres ^ ein Jahr
lang Hy. 2, 66; p. 39, 19; Lg. 16;
ScM. 5; TE. 2 LU.; 1 Eg.; 16;
p. 131, 3; p. 143, s; FA. 18; 50. 9;
FB. 55; 58; co bräth his zum Ge-
rieht, für immer FA. 29; 30; Oss.
II 7 ; TE. 16 ; co brath . . cose TE.
8 Eg.; co mordail bratha FÄ. 6;
CO crich a m-bäis 27; Zr^. 18, s;
CO dered na haidche FB. 81; 85;
CO döod läi CO trath na faire 83;
CO matain 57; 94; Lg. 6; TE. 12
Eg.; CC. 2 JET^.; cosindia his heute
s. oben; co se, cose ad hoc, adhuc
Z*. 347; SC 11, 7; 45, 17; TE.
8 JE'flr. ; coase SC. 38, s. — 7) Häu-
fig im Gegensatz zu 6 von: 0 the-
nid CO fraigid FB. 2; 39; FA. 22
otä Essrüaid . . co Beind Etair Lg. 11
on 16 cu c6\e TE. 17; p. 131, le
FB. 24. — 8) im Vergleich zu?
b^gthir cach delb chäin chucom
FB. 24; conid chucom bagthir
cach n-delb söer sochraid eter ial-
laib bau bu&gnithi Lü. p. 124^, 17
{Tochm. Em.); is don ingen siu at-
rabrath cruth cach co hEtain, coem
cach CO hEtäin TE. 5 Eg.; is ard
cech recht co himchim SC 45, 22;
do chomram chucum ScM. 12; 16.
2. CO (identisch mit 1. co) wird
zur Bildung des Adverbs aus Ad-
jectiven verwendet {vgl. Z*. 609):
-CO anbsaid ocus co utmail „change-
fuUy and restlessly'' FA. 14 (cho
LBr, Schreibfehler?); co ügthide
ocus CO hacarb ocnsco adüathmar20;
CO ansa SC 26; co hopunn Hy. 8, 2;
FB. 25^ la fegad co andiaraid fair
zornig aufihnblickendSS; courtrach-
ta 67; co gnäthach 63; co gU SC. 20;
CO glörach 26; co diriuch FB, 26;
CO dian Oss. III 3; colluath FA. 30;
CO Math SC 32; co labur-26; co
mör FB. 62; FA. 33; commor TE.
11 Eg.; CC. 4 Eg.; commenic Lg. 11;
co fota TE. 13 LU.; co fergach
Oss. I s; CO foili foill SC 33, si;
CO subach ocus co forbäelid FA. 31 ;
CO claen FB. 26; co corptha SC, 49.
3. CO, eo n- Praep. mit Dat.
mit; cum Z\ 640. — Auch cu:
SP. II 11; IV 8. Vereinzelt mü
Längezeichen: cö cumdach FA. 13
LBr. — Bisweilen mit Acc. : collfn
n-ingen FB. 53; co fleisc n-düir
FA. 18 LBr. — Der Nasal ist
vor Vocal und Media als solcher
bewahrt: co n-ainglib FA. 3; co
n-änius 12; co n-öen-öüii ScM. 11;
CO m-bläthe FA.. 16; co m-baraind
FB. 46; -CO m-briathratfe 21; co
n-diörad 2; co n-d^rgothaib 54; co
n-dam Lg. 17, 7; co n-dig CC. 5 LÜ.;
CO n-gemaib FB. 2. Dagegen collin
FB. 53; CO londgail ScM. 3, 4; eo
cumtuch FA. 13; co cernaib FB. 23;
CO tugi 55; co f^thain 50; co sre-
thaib FA. 13; co süstaib FB. 48.
— Mit Artikel: cosin brot SC. 8;
PI. cosna fochaidib Hy. 1, is; cusna
lesanmannaib ScM. 12; FB. 74;
cosna fib FA.2 s. inti. Mit Possessiv-
pronomen 2. Sg. cot laim deis
p. 40, 36; 5. Sg. cona FA. 3; 15;
CC 3 Eg. — In der Composition
findet sich häufig die Nebenform
com- {aspirirend). Vgl. auch cot-. —
Gebrauch V) Zur Bezeichnung
der Begleitung, des Zubehörs: Con-
chobar co mathib . . imbi FB. 4;
12; 5; t^it . . cona tedach er ging
mit seinen Leuten FB. 13; 31;
ScM. 4; SC. 45, 21; imsoi . . cona
choscur FB. 67; 23; 40; 74; Hy. 5, w;
dl senistir döc . . co comlathaib friu
zwölf Fenster mit Läden da^or
FB. 55; Lg. 18, 27; ScM. 20;
CO
431
CO
sc. 37, 16 ; in chröeb co m-blathaib
der Zweig mit Blühen Uy. 4, e;
mara . . co n-ainbthinib FA. 30 ; 16;
a thechtaiii . . chuci ocus üad co
n-athescaib seine Boten zu ihm
und von ihm mit Aufträgen FA. 9;
dochum richid co n-ainglib nimi
eu dem Reiche mit den Engeln des
Himmeis FA. 3; 15; FB. 13; 50;
54; 56; Hy. 7, s; 4; 6; do mfledaib
CO n-delbaib ech ocus 4n von Sol-
daten mit Gestalten von Pferden
und Vögeln FA. 8; Job cosna fo-
chaidib Hiob mit den Plagen Hy.
1, 13 ; 4, 7; a b^ co m-bail Lg.
5, 13; 17; 8^t CO m-brig Lg. 18, »1;
ScM. 3, 4; in ben cosin brot üane
die Frau mit dem grünen Mantel
SC. 8; 23; fer co n-ilur gnim
SC. 31,. 13; 33, 26; 40; 42; atäi co
n-galurfdail ScM. 13; a surnn tened
CO niadi aus einem Ofen von Feu^er
mit Böthe Hy. 1, 29; co fleisc düir
CO n-ainciud lecdu mit einer harten
Peitsche mit («* von) steiniger Natur
FA. 18; in fer . . co cosmailius cro-
tha Ailißa TE. \2 LU.\ frisöcbat
. . CO m-brön sie erheben sich mit
Kummer FA. 16; FB. 46; 52;
böi . . dfa reir co fothrocod sie war
zu ihren Diensten mit Baden FB. 79;
ro bämar . . co cätaid acut SC. 43 ;
cu n-dene dul SP. II 11. — 2) Zur
Bezeichnung des Mittels: smal ben-
tair . . CO n-altain aitb wie geschnitten
werden mit scharfem Messer FB. 46;
48; 6en beim co claidtufr ein Schlag
mit dem Schwerte FB. 81; bennach
..cot laim deis p. 40, 35; ni ba
cath co n-gaiscind nipM sei Kampf
mit Waffen FB. 21.
3. eo, eo H-, eon, conn {selten
mit u) Conj. dass, so dass, bis;
da; am nächsten dem franz. que
vergleichbar; Z*. 719. — Es sind
dies die Präpositionen co {zu) und
CO n- {mit) in conjunctionaler Ver-
wendung, aber ohne dass eine scharfe
Scheidung durchführbar wäre. Die
Form CO findet sich, abgesehen von
unsicheren Fällen, in c^in co, cen
CO obwohl nicht, und in no co, noco,
nocho einer emphatischen Form der
Verneinung des Hauptsatzes. —
Die Form co n-: co n-acca; co n-
epert, co n-derna, co m-bo, comad
TE. 5 für CO m-bad, comtar und
comdar Hy. 5, 42, 44, FB. 25 für
CO m-batar; wahrscheinlich auch in
coWuid ScM. 11; corrici, corrabatar,
corr^nic, corralsat, com-mos-ralat,
conna, neben co luid, co ränic, cor
bo, cona, co tarat, co closs, co fagbad,
CO suifed. — Die Form con {ge-
wöhnlich durch ein umgekehrtes
nach links offnes, c ausgedrückt):
con facca Lg. 7; TE. 3 Eg.; con
luid SC. 36; con tarlaic Lg. 15;
con tocba JFB. 34; con cengait
FA 17 LBr.; con batar ScM. 18.
— Die Form conn : conn aXtp. 142, 28;
conn facatar CC. 4 Eg.; connlcci
bis für con-do-icci? — Mit ro ver-
bunden: corro, corra (corra gaib,
corrabi für corro b&i), co ro, coro,
cor. Für lat. ut non und ne er-
scheint coimsi, connach, cona, connar,
conar {FB. 39, mit ro). Die Complexe
commiromarba, com- mämuirfe, com-
matuaircfe FB. 6 Steffen für co n-
imm4-ro-marba, co n-immä-muirfe,
con-imma-tuaircfe; ebensowohl auch
commosralat, connämusnägat FB.S4
für CO n-immo8 ralat, connÄ immus
n-&gat (:vgl. jedoch S. 308). -r-. In
jüngeren Handschriften go, gu: gu
gcuala p. 144, 11 : gumdar ^=^ gu
m-batar; gurrus loiscc j9. 130, 12=:»:
cUtir. corroa loisc. — Mit Prono-
men verbunden: 1. Sg. conom thici-
sea dass zu mir kommen FB. 24
(conam Fig.)', conom ^rracht bis ich
erwachte TE. 12 LU.\ PI. ni conn
acci nech Niemand sieht uns p. 133, 11;
3. Masc. conos tanic SC. 48; FB. 40
(conas Eg.)\ conid n-accur bis ich
ihn sehe Lg. 7; FB. 74; conid
n-arlaid Hy. 5, 20; conid farggaib
Hy. 2, 10 {vgl. 2. conid); Fem. conda
bert p. 131, 2; s; 4; 7; p. 130, 26;
Neutr. conda tarla FB. 25 {auf
tech zu beziehen); conda esur bfad 31;
conda accatar ni CC. i LU.; Plur.
conda thanic Hy. 2, 39; Lg. 11;
SC. 38, 8. —
Gebrauch. Die Conjundion co
steht an der Spitze eines zweiten
Satzes, der zu einem ersten {bis-
CO
432
CO
weüen fehlenden) Satze in irgend
welcher Beziehung steht.
1) CO an der Spitze eines Ncich-
Satzes im Sinne unseres „da*' und
zwar a) es geht ein ConjwnctionS'
satz voraus: a m-böi and . ., co n-
acca als er da war, da sah er
FB. 37; 85; con-tuli . . , co n-accai
CC. 5 (^conn facco Eg.)-^ in tan
m-bätar and . ., co cüalatar SC. 17;
FB. 84; 85; 87; ScM. 15; CC. 4
(conda Lü.y conn Eg.); p. 145, u
(con); fecht n-and din bäia halte
. . oc fennad löig . . , con facca si
Lg. 7. — b) Die Nebenbestimmung
du>rch eine adverbieÜe Wendung
ausgedrückt: lä. n-and döib an-
ingenaib . . oc a fotbrocud co n-
accatar j9. 131, i4; fo uair co n-gab
Hy. 5, 16. — c) Der bestimmende
Satz geht in der Form eines Haupt-
satzes voraus: nir bo chian..,co
toracht Gonall nicht war es lange,
da kam Conall FB. 39; 40; 89;
SC. 7 ; bk iar sudiu . . co n-acrad
FB. 56; ro böi isin t-sudiu faire
iar sudiu.., conn aca^f. 81; Lg. 11;
TE. 3; p. 132, is; luid . . co n-accai
TE. 12 LU.] p. 144, lo; FB, 85;
luid . . CO m-böi . . co n-^rbairt sie
ging .. bis sie war . . da sagte sie
FB. 44; 40; SC. 15; FA..2\ dorat
. . a 14im for a broind . ., co ro der-
drestar in lelap fo 14im er legte
seine Hand auf ihren Leib, da be-
wegte sich das Kind unter seiner
Hand Lg. 5; maidit..na sluaig
for na dorsi, corralsat grith mör,
co Buifed fuil mol for 14r ind liss
die Schaaren brechen über die
Thüren hinaus, da erhoben sie
grossen Lärm.. ScM. 18; TE. 18;
ni rabi . . fer no lamad a n-etargaire,
CO n-epert Sencha Niemand war
da, der es wagte sie zu hindern,
da sagte S. FB. 15; ni gabsat
nammär..co n-accatar CC. 3 Lü,^
d) Das Oefüge ist ganz lose, der
Satz mit co „da" schliesst sich als
ein neuer Ansatz an: conn-faccatar
ni da sahen sie Etwas CC. 3 Eg.;
SC 8; CO am Anfang eines Verses:
CO fuanisa da fand ich ihn SC. 33, s;
CO rom aicbuifitar da erkannte er
mich 6 ; conda tbanic in t-apstal da
kam der Apostel zu ihnen Hy. 2, S9. —
2) Der erste Satz geht als Haupt-
satz voraus und der Satz mit co
folgt cUs Nebensatz, a) Der Satz
mit CO bezeichnet das Ziel, bis:
0 ro gab gaisced co n-deochaid bäs
seit er Waffen nahm, bis er starb
FB. 79; ro alt la Conchobar, co
m-böi si ingen as mörailliu ro böi
i n-h£rinn sie wurde von C. er-
zogen, bis sie das schönste Mädchen
in Irland war Lg. 6; co m-ba
CC. 4 (gu m-bo Eg.)] co fuaratar
TE. 3 Eg. ; co tanicc 12; CC. 1 Lü. ;
comtar Hy. 5, u; conda rucus
SC 38, 8; CO tanic FB. 90; ro
bä-sa . . i n-imönim mor . . co ro glö
dam ScM. 4; dorochair cotlud form,
conom ^rracht innossa Sdilaf fiel
auf mich, bis ich jetzt erwadUe
TE. 12 LU.; gurruB loiscc bis ihn
verbrannte TE. 20; gumdar mesco
CC. 3 Eg.; co m-bo SC. 8; gu
rissim p. 142, 12; co ffs SC. 12;
CO tf bis kommen wird FA. 14;
CO tici TE. 13 LU.; anam . . co ro
diglä in ceö FB. 36; foracaib co-
marle . . co tfsad bis er .kommen
würde 79; 80; ni bf ad . . i fos, co
fagbad nicht würde er ruhen, bis
er gefunden hätte SC. 29, 6 ; s; 14;
lotar ass . . co m-batar 1 n-inis mara
Lg. 13; 14; 15; co rancatar SC. 14:
31;, 35; FB. 8; 20; 38; 39; 44;
61; 62; corrabi 92; dothäet . . co
tard SC. 8; FB. 4; tfagait . . co
röchet FA. 29. — Der Satz mit
CO geht voraus: donda esur . . ociis
CO ro chotlur, ni dingno (?) comlond
FB. 31. — Durch Verschmelzung
mit do-ici und ro-ici (kommt, er-
reicht, vgl ticim, ricim) entstehen
die Formeln eonniei und eoniel
mit Accusativ, die wir in den meisten
FäUen durch die einfadie Präpo^
sition bis übersetzen können. —
b) Die Folge, so dass: benna-
chais in clarainech, comdar farreil
a di Büil Hy. 5, 42; ro grecha in
lenab . . , co closs fön less uile das
Kind schrie, so dass es durch die
ganze Burg gehört wurde Lg. 1:19;
ScM. 13; corroimid 16; co torchjür
r
CO
433
CO
TE, U Lü.\ CO m-bo FB. 15; co
forcroth 20; co torchrat&r . . co ra
batär 44; nos cuir..co ranic 64;
co ro lai..,co n-decbaid tbid,; co
tarla . . co m-batar FB. 65; 70; co
topacht 77; 88; corroichet FA. 16;
CO röchet 22; ba h^ a mäit co ca-
thaigtis SC. 49; b6i . . dia fot na
lamae corro acht FB. 82; ro ria-
strad . , CO rabi FB. 27; cor ho Und.;
mani dirgi-sin co rop cöir wenn
du es flicht aufrichtest, so dass es
gerade ist FB. 27; 6 (commäromarba
für CO n-immä-ro-marba) ; imma-
cossaitiub . . commataaircfe doib, co
m-brenfat Und.; rö 8ini..co taill-
fed 27; adrolaic . . co n-dechsad 85;
focheird bedg cuce, corra gaib a da
n-ö sie that einen Sprung zu ihm,
so dass sie seine beiden Ohren er-
griff Lg. 9; 15; corrabi ScM. 3;
SC. 47; CO ro lathea 5; corra ba
ScM. 11; 19; 20; co m-bu CC. 5
(gu m-bo Fg.); co m-bo FB. 3;
conn alt p. 142, 23; comtar budig
so dass sie zufrieden waren FB. 79;
dos leicim-se . . do-som in n-gai
c^tna, co m-ben a laim de, co m-
bai for lär ich werfe nach ihm
denselben Speer, so dass er seine
Hand von ihm schnitt, so dass sie
auf dem Boden lag ScM. 10; 11
SC. 7 ; CO m-ba . . con batar 18
TE. 12 Eg.; p. 130, 25; FB. 61
dol^ci gai dö, con luid SC. 36. —
c) in Joser Weise eine bloss zeitliche
Folge, oder eine weitere Ausführung,
wobei wir co oft mit „und** über-
setzen könnten: tancatar . . co n-
demsat gnfma möra sie "kamen und
vöUbrctchten grosse Thaten Lg^ 16 ;
ScM. 15 ; lotar . . dochom in tige,
corra gaib c4ch a lepaid sie gingen
n€Lch dem Hause und jeder nahm
sein Lager ein FB. 12; co ro U 25;
CO ro fersat 54; co n-dernae 84;
CO D-desetar 91 ; dob^rt lais a cend
sin, corrabi for brü inbroga j9. 132, 17;
SC. 9 ; ocus mnd oentama Ulad . .
do gabatZ cepoce . ., co n-erbrat und
die Frauen von Ulster sollen im
Chor singen^ dass sie sagen. . ScM. 20;
frisgart . . co n-epert so fria er ant-
wartete ihr und sa^te Folgendes
zu ihr SC. 15; FB, 18 ferais..
faelti Ms, co n-epert SC. 17; luid
. . dia acallaim . . co n-epert FB. 43;
afraig . . co n-epert 14; for in scdl
la töcbäil a lämi, co tarat bäim
dö 39. — d) Im negativen Conse-
cutivsatz steht conna, connach:
tu . . oc k n-imdegail . . , conna tor-
gethar FB. 10; ro marbtha . ., conna
t^rna ass Lg. 15; serg for marcuch
in maige, conna toraig sund ille
SC. 29, 20; conna facabtais CC. 1;
conna roched SC. 5; conna ruc
acht oenchois üaim ScM. 12; 14;
18; conna bui CC. 3 Eg.-^ conna
rabi so dass nicht war SC. 6; con-
narb FB. 36; connar cungain 39;
connä füair SC. 36; cona fetatar
TE. 15; rucais üaim . . connach
acciu com ^c hast du von mir gC"
nommen, so dass ich ihn nicht sehe
bis zu meinem Tod Lg. 18, s. —
3) Der Satz mit co bezeichnet die
Absicht, dass, damit (vgl. conid),
mit Conjunctiv, Futurum oder Tem-
pus secwndarvum: a) positiv: reg-
mai CO ro lam SC. 35; dogen-sa..
imcossäit . . com-märomarba c4ch
dib a chdli damit ein jeder von
ihnen wechselseitig den andern tödte
FB. 6; CO ros coraigea FA. 6; co
n-derntar TE. 9, 12 Eg. ; an bic . .,
CO rot acilliur warte ein Wenig,
dass ich mit dir rede ScM. 9; taet
CO tallur-sa FB. 94; taöt illc.co
comairsem FB. 31; p. 130, 29; co
n-dernaitfs . . i. cor clasta . ., co ro
hagtha..,co ro orta TE. 8 LU.:
gu tuidchidis p. 144, 27; co finnad
SC. 32; CO n-aiced 33, 34; ro fäid
. . CO fastaitis 48; co t6 f^gtäis
FA. 2; 31; dogni..a n-etrain, co
ro glethe FB. 33; co flastais SC. 22;
CO tfstais . . ocus co fessta TE. 2 Eg.
— b) negativ: is i liss fo leith ro
alt CO nach acced fer di Ultaib in
einer Burg abseits wurde sie erzogen,
damit kein Mann von den ü. sie sähe
Lg. 6; conna hacced 11; cona ti-
stais 14; conna teiigedp. 131, 21; con-
na ro chomraictls SC. 48 ; conna bad
2^'B.25; conna fogbaithe-FÄ 80; awcÄ
connä bad lösend don tig84? cona ris
Gl. zu ar nad rfs Hy. 6, 20. —
28
Co
434
coblath
4) Häufung von Sätzen mit co
in verschiedenem Sinne: dochuatar
side dia n-dilgiund i n-oen lö, co
n-deochotar dochum rig Alban, co-
nad(/ur conda?) ragaib ina muntcras
diese gingen sie zu vernichten an
einem Tage, da begaben sie {letztere)
sich zum König von A., so dass
er sie in seinen Dienst nahm Lg, 11 ;
fecht and din luid in rectaire ma-
tain moch corra lai cor imma tech-
som, CO D-accai in lanamain ina cot-
lud einst ging der Verwalter morgens
früh und machte einen Umgang
um ihr Haus, da sah er das Paar
schlafend Lg, 12; luid . . co ränic
. . CO n-accai SC. 13 ; lotar ass . .
con rancatar . . co n-accatar 15;
fechtus dia m-bui Eacbaid hi Fre-
mainn, co n-demad öenuch . . leo
ann, co tanicc iarsin Etain einst
als E, in F. war, dass eine Fest-
versammltmg dort von ihnen abge-
halten würde, da kam E. TE. 15;
CO raeblangtär . . dia n-gaiscm(2, co
folmastar cach dib aidid a cbdle
so dass sie zu ihren Waffen
sprangen, damit jeder von ihnen
dem andern den Tod bereite FB. 20;
CO n-^rget . . co m-bad 21. Eine
grössere Anzahl von Salzen mit co
hinter einander: p. 131, i-s; FB. 21;
25; 31; 86. —
5) CO in explicativer Bedeu-
tung, dass: is irrcchtaib bo . .
settai mnä- Ulad . . conom thici-sea
es ist in Gestalt von Bindern u. s. w.,
dass die Schätze der Frauen von U.
zu mir kommen FB. 24; immotarla
. . döib . . , CO tarat in t-oinfer for
firu hErend es widerfuhr ihnen,
dass . . ScM. 8; ciatbcrat . ., co n-
densat cennach fris FB. 77; atbert . .,
CO n-dingned cennach fris, dia tactha
dö in curadmfr ibid.; atbertsat..,
CO leicfitis ibid.; ro fitir co ticfaitis
er wusste, dass sie kommen würden
FB. 79; bäd maith lim . . co m-bad
es wäre mir lieb, wenn er es wäre
SC. 14; bÄ doigh leo, comad {= co
m-bad) a sidib di es war ihnen
wahrscheinlich, dass..TE. 5; dir-
san a fot co n-erhart 10 LÜ.\ nä
con fes CG. 6 LU.\ negativ: ro
i fittr no co ricfad Emuin lActcha
afrithisi Bev. CeU. III 175 {Cuch.
Death); SC. 45, e; nf bo rö lim
dait, conna tissad . . ocus co m-bad
FB. 17; atnaigh . . aichne fair, conar
U Ailill TE. 12 Eg. -- 6) Beson-
dere Verbindu/ngen: a) acht co nwr
dass: acht co taisfena a fled döib
FB. 7, s. acht l)b). — b) cen co
ohne dass: ata biad lat cen co
n-essara ScM. 3; ros boi ni no
chomairled cen co labradar ibid. 3, 2.
— c) c^in CO, c6n eo wenn niM.
— d) ni con, s. nf^ und e) no co,
no con, nocho, nochon, emphatische
Formen der Verneinung.
cob i. buaid Corm. p. S\ i. caomh
no buaidh O'Dav. p. 63.
cohaid s. cnhaid.
cobair Hülfe; cobir auxilium
Z«. 781. — Sg. Nom. ro bo cho-
bair dond Erinn Hy. 2, i5; Dat.
diar cobair Hy. 1, le; 6, s.
cobais F. „conscience" O'R. (vgl.
cubus), ist aber an den folgenden
Stellen offenbar eine Nebenform von
coibse confessio: Sg. Nom. isi
mö chobais indiu Lg. 17, i9 (cu-
bus Eg.); Acc. tabair a chlerig^do
chobais prius ocus dob^'-sa iar
sein Hy. 4 Traef.
oobar s. cobur.
cobarthe SC. 29 s. cobraim.
cobüs compages Z*. 871.
cobes die gleicJ^e Quantität? coi-
hh^iB comparison, equality, as much
as O'Don. Suppl. — Sg. Acc. co
ro lin in coibes n-dimain den leeren
Baum FB. 40 Eg. ; Du. Acc. dorad
a da cobheis zweimal soviel p. 309, i8.
coMach die Stimme zwischen
Boss (dord) und Tenor (andord),
Baryton, vgl. On Üie Mann. III
p. 378. — Sg. Nom. coblach Ard-
dain Lg. 17, 87.
coblath i. curach no long beg
for a m-bi imram O'Dav. p. 67.
coblige F. Beiliegen, Beila-
ger; ct^mlation O'R. — Sg. Nom.
coibligi fri Coinculaind SC. 11,4; Gen.
inam bia-sa uair coblige let TE. 5.
coblath ettoa cob-lüth? Sg. Nom.
ech . . cobluth FB. 50; coblüth
p. 310, 22.
b4 cobor
435
c<Sem
M cobor TE.ßLü, lies b&cobor,
8. accobor.
cobra Schild; a shitld O'B,
— PI. Gen, tri maic Uislend cobra
n-garg jSic3f. 21, i8.
eobraim II ich helfe. — Praes.
PI. 3 DOS cobrat FA. 27 (nos ca-
brut LBr.) — Praes, see. Sg. 3
absöl. dia m-bad . . Gonall Cernach
tabsat crechta, is Gucbulaind co-
barthe SC. 29, vgl. budigthe, cartho.
eobrith F. auxilium Wh. 7«
(Z\ 802); cobraid Fei. Oct 18.
cobsaid fest; cobsud stabüis
Z^. 871; ngl. fossad. — Sg. Nom.
menma cobsaid Lg, 17, 87.
cobsaideeht F. Festigkeit. —
Nom. cobsaidecht ailech Hy. 7, 25;
Dat CO cabsaidecht 8C42 (cobs.H.);
Acc. cobsaidecht FA. 10.
cobur Schaum; cobhar foam
O'R. — Sg. Nom. cobur fola for
a claediub FB. 24.
eoead M. Kampf; „war*' Corm.
TranM. pAi. — Nom, ro böi in cocad
eturru ScM. 5; Gen. in chocda
SG.Qi^; Pl.Nom.coicthe ilii).131,36.
eo-eele M. Gefährte, — PI
Gen. armgaisced a coceli FB, 40.
eO"Cert Berichtigen, Zti-
rechtweisen; judyment O'Don.
Suppl. — Acc, in coceii^t emenda-
tionem Ml. 2» (Z^, 68); ni ra la-
matar Ulaid a chocert immi Lg. 6.
eoeertaim II ich berichtige,
weise zurecht; coigeartaim „Ijud-
ge, inquire'* O'R. — Praes. Sg. 1
eoeertaim bretha Vlad p. 327, 34;
3 meti cenid ehocerta FB. 68, 16?
— Inf. Dat. oc cocertad a cotrebi
SC. 21 ; in tan na hantai for cocer-
tad Medba FB. 75. — Vgl. con-
certaim. *
co-eetal N Harmonie; eocetal
concentus Z*. 871. — Nom. cocetul
comchubaid FA. 7; SC. 33, 17.
cochline Deminut. von eochull.
— Sg, Nom, cochline ettech immi
CO n-arslocud for a dfb n-ulendnaib
p. 311, s.
eoehull eine Hülle für Kopf und
Schulter, = lat. cneullus; cocul
quasi cucull ab eo quod est cuculla
Corm. p. 10; cochall cassula Ir,
Gl. 121. — Sg. Acc. atconnairc . .
a gualaind tresin eochull SC. 36;
a cocholl Gl. zu a forbrat Hy. 5, 34;
PI. Nom. cochaill gerra aigreta
impu FA, 26.
eocid p, 141, 11 für cöicid, vgl.
p. 327, 38.
eo-crfeh F, Grenze ^ Grenz ge^
biet; a mere, boundary O'Don.
Suppl. und Gramm, p. 276. —
Sg. Gen. a techta coigcrichi TE,
2Eg.; coicriche 3; coicrichi 17; 19;
Dat. issin chocrich ScM. 14; Acc,
ro imthigitar in cocrich ScM, 6; 9;
PI, Dat. hi cailtib hi cocrichaib
FB. 35; Gen. fri ciana cocrich
SC, 31, 11?
eocrö p, 131, so? s. cr6.
oodal F. Haut; codul i. seiche
O'Dav, p, 65. — Sg. Nom, sen-
chodal frfa ebnes FB. 91; ^cc. hi
curehdn cen chodail „in a coracle
withöut a hide'* Fü. Dec. 8, i. cen
seeed imme (gin lethur uime i. gin
thseichid O'Dav. l. c).
cöeca 8. c6ica.
eöeehech, cöichech, eöeheeh
s. dron-.
cÖel (chüil in gop-chüil) dünn,
schmal; eöil macer Z*. 31; eaol
slender O'R, — Sg, Nom, cöel
ocus cümimg FA. 22; c«el ibid. —
Comp 08. ech . . coel-chos FB. 50
(mit Eg, -chossach zu lesen?). —
Davon coelach „wattling** (Fledht-
werk, zum Bauen) Three Mir.
Hom. p. 108, 6, coeldn „guP* {Darm)
Güd, Lor. Gl. 224.
e6elcho88aeh dünnbeinig. —
Sg, Nom. ech FB. 50 Eg. ; p. 310, 22.
oöimfed Lg, 5, 15 lies eöimset
8. emncaim.
cöem, cftem hübsch, lieblich;
loveable Stokes Fü. Ind.; cöim
pretiosus Z^. 31; caomh gentle,
mild, handsome O'R., vgl, dlchöem.
— coem cach eo bEtäin TE. 5 Eg.;
is caem do chueht TE. 9, u; caem
a dath 10, 7; mo ch^le csem FB. 23.
— Compar. iss edimi ateoncatar
TE, 5 Eg. {im Sinne des Superl);
Superl. as chöemem SP. V 2. —
Comp 08. mit Adjectiven: coem-
gratto p. 444, 17; caem-casto p.
28*
66em-chl6im
436
coich
145, 6; nUt Siibstantiven: cöem-
ainech Lg, 3; 5, 2; p. 328, 16;
-ch^le SC. 42; caeim-cheli TE,
20 Eg.] cöem-chöecat FB. 68, 6;
coem-firu TE. 5 Eg,] csem-roth
FB, 33? vgl. caombrath decent O'R.
e6em-cU6im lU ich wechsele;
coim-chläim canibio SG. 186» (^.
884); au« com-im-chlöim.— Prae8.{7)
Sg. 3 cöemclöid FB. 81; 87. —
Inf. coimmchloud SG. 62»; caomh-
chlüd (8tc) exchange O'Don. Suppl.
c^enmacar Perf. Dep. potui;
8g. 3 cona coemnacair labra so
deiss sie nicht sprechen hoimte Three
Mir. Hom. p. 68; ni con choim-
nucuir Z^. 451 ; PI. 3 ni coimnactar
ibid. — Vgl. conicim, cumcaim,
for-coemnacair, atchomnaic.
e^ercha s. eaera.
eoi 8. cfti.
eoibes s. eobes.
eoiblethar FB. 23; coibledar
(coiplethar Eg.) ibid.; Inf. coibliud
büada 24?
eoibnes affinitas Z^. 788.
coibse = {at. confessio. — PI.
Acc. CO tarrtad a coibsena Hy.
4 Pvaef
1. eoie Koch, Köchin; ab eo
quod est coquuB Corm. p. 9. —
Sg. Nom. M. Three Mir. Hom.
p. 98, 8; D<st. F. dia coig p. 42, 9.
2. eolc i. rdn Corm. p. 12; i. rün
no comairle Ö*Dav. p. 63.
C^ie n- (indecl.) fünf; quinqtte
Z*. 303. — CO cend coic m-hUadan
TE. 2LÜ.]hi cöic töchtaib^. 41, 9;
cöic coicid TE. 1; ScM. 22, 9; cöic
deicb ubull fünfmal zehn Äepfel
SC. 37, 7; cöic ficbit bargen fünf-
mal zwanzig Brote FB. 9.
cöica, cöeca M. Fünfzig; Z».306.
— Sg. Nom. cöica unga Lg. 18, 24;
ScM. 5; 21, 6? cöeca ingen SC 39;
FB. 63; ban FB. 25; SC. 44, 11;
FB. 17; lepad SC. 33; 9; 10; in-
gen 45, 11; p. 131, 11; caecco ing^n
p. 144, 20; coec9, 30; p. 140, 24;
Gen. fothrond coecat carpa^ FB. 20;
Dat. dö coecait fer SC. 45, 1«;
coecait ingen p. 143, 1 {mit 50 Mäd-
chen); ebenso Fedclm Nöichride
coecait ban (so zu lesen)mit50 Frauen
FB. 17; 19; Acc. coecait laech
Oss. 1 10 ; in coecait ingen SC, 45, 12 ;
coecuit ingen jp. 144, 26 (Acc. nach
fil?); PI. Nom. na tri coicait
ScM. 21, 6; Hy. 2, 26 Fr.; ip. 10
(tri cöeca Eg); ban SC. 16; ö3, 8;
44, is; FB. 54; cetra coecait SC. 45, is;
De«f. cona tri coectaib breclend
SC. 33, 21; FB. 54; Acc. tri cöecto
imdad SC. 16; co^cta FB. 65; Du.
JYom. da coecait ban iSfC 45, u;
Acc. di cbaicait 67. 2ru cet Hy. 2, 30.
cÖie-diabail „five times folded"
0' Curry. — Sg. Nom. brat corcra
cöicdiabail SC. 8; füan p. 310, 32;
Dat. alleind chorcra cöicdiabail
SC. 33, 6«
cöicdigis vierzehn Tage, von
cöic-deac fünfzehn; coicthfghes a
fortnight CDon. Suppl. , — batar
ann coigdighis rla samhfuin ocus
coictighis iar samiuin TE. 6 Eg.
1. ^ieed, cüiced der fünfte;
Z*. 310. — G^n. CO dorus in chüced
nime FA. 17; Ajcc. in cöiced töcht
p. 41, 10.
2. oöieed M. ein fünfter Theü
von Irland, Provinz; die fünf
Theüe sind: Ulaid, Lagin, Connacbt,
Muma, Mide. — Sg. Nom. coiced
ülad Lg. 8; Gen. rl cöicid YiErend
FB. 17; firu cocid hErennp. 141, 11;
banrigan in chöicid nli FB. 20;
52; 55; fo cbli chöicid Chonchobair
Lg. 4, 15; dar fot FB. 43; p. 327, 38;
rl cach cöicid TE. l Lü; ri chöi-
gith Ulad ibid. Eg.; choiccid Hu-
man ibid.; Connacht ibid.; tarb in
chöicid Lg.' 9; techta cach cöicid
TE. 1; enech cöicid FB. 94; fiad
andrib . . in chüichid SC. 41 ; Dat.
a coiciud Choucobair p. 131, g;
Acc. forsin cöiced uile ScM. 14;
PI. Nom. cöic coicid Erend TE. 1
(coigt^Ä Eg.); ScM. 22, 9; Gen.
cussin mördail sin ccthri cöiced
n-Erend SC. 21; Dat. oc cethri
oll-choecedaib hErend SC. 21; Du.
Nom. da cöiced hErend ScM. 5.
coichy cuich Pron. interrog.wer.
— coich thussa SC. 12; coich and
80 ScM. 10; cuich seo 14; coich
in gilla SC. 33, 29; immafoacht
de, coich dia m-bo cheli FB. 40
c^c-rind
437
colrm
{vgl. cia dia m-bo cheli S9); caich
a tigcrna FB. SS Eg. ^ Ma Gen.:
is inderb coich in mag est incertum
cujus servus SG, 209^ {Z*. 356);
cöich et na heich se. FB. 38;
80. 25?
cÖie-rlnd fünf Spitzen oder mit
fünf Spitzen versehen; „flesh-pier-
cing"' 0' Curry, On iheMann. III 137 1
— sieg coicrind o. 131, i»; gilech
cüach cöicrind FB. 45.
eöie-roth fünf ringsum laufende
Streifen? — Sg. Nom. coicroth öir
airgdide FB. 45 (coicroith Eg.);
Dat. sciath co coicroth oir fair
„ashield withgoldenbosses" 0' Curry,
On the Mann. III 137! Vgl. com-roth.
eoictighis „five-houses" O^Our-
ry, On the Mann, III p. 56.
eoletlghis TE. 6 Eg. s. cöicdigis.
eoidehi s. ealdche.
eoillim III ich verderbe, ver-
wüste» — Braet, Sg. 3 ni coill
Hy. 5, 48; PI 3 ro choillsiut TE.
20 Eg. — Inf, oc coUud a n-h(rend
CO. 1 LU,
cÖlm „a Cover, covering" O'B,,
vgl. com 1. coimäad O'Clery {O'Don,
Suppl.)? — Nom. ithe side sain-
chöim ind rfg Gl. zu qni est sal-
vator omnium hominum maxime
fidel i um Wb. 28^, 6 {sunt hi pro-
prius amor regia Z^. 350, dementia
858); Gen. amoZ nondad maicc
cöima Wb. 21^; om choimmdiu
cöima SG. p. 204 (Z*. 954); Dat.
fo chöim a c^li FB. 21 (fo cho-
mair Eg,).
eoimehl&im s. c^emehlölm.
eoimdiu s. comdiii*
eölme F.Feinheit, Schönheit,
von cöem. — Dat. ar a cöimi SC. 17;
Acc. eter ch^mi ocus chumtachtse
FB. 1. -
eolmmess i. comchomos for cach
leth Corm.. p. 12; cöimhmeas equa-
lity, comparison O'R.
coimnaetar s. eoemnacar.
eoimpert Empfängniss; Sper-
ma Ir. Gl, 847. — Sg. Nom. Compert
Concalaindp. 136; combart}>. 133, i.
eoimprlm I ich empfange. —
T-praet, Sg. 3 cotombert-sa FB. 22.
— Praet, Sg, 3 ro chompir L ü, b2\ w;
Dep. 0 ro choimprestar in geitt
Three Mir. Hom. p. 68. — Fass.
Praet. ro compred LU. b2\ w. —
Inf, cethirdo chompert dam ibid. 15.
eoimseta biid ocus setich Gl. zu
cum sufficientiaWb, 19^, is (Z».804).
Vgl. comse.
eoimsl i. comair no beg O^Dav.p.lO.
eoimsid Schützer? — Sg, Nom,
he fesin as choimsid däu SP, II is;
comsid na n4em n&sad n-an LU.
p. 40», 36 Aid. Ech, {„Guardian
of the Saints of splendid festivals**
O'Beime Crotoe). — Vgl, gaibid im-
mib a n-etach macc cöimsa, amoZ
nondad maicc cöima Wb. 27^ is?
eoin Lg. 17, 5 Xc, p. 144, 13
u. ö, für c&in.
eoindireleeh s. condireleeh.
eoiud p. 132, 83 lies co ind.
eöinis TE. 12 LU. s. e&inlm.
l.e6iT gerade, recht, gerecht,
angemessen; congruus Z^. 234;
vgl. ^coir. Nach Stokes Fü, Index
ist die ältere Form cauir, SG,
Zauber Z*. 949. — Sg. Nom. comul
c6ir Lg. 18, 19; deidghin coir comard
TE. 4 Eg.] mo thinnscra cöir TE.
5 Eg. ; fdan . . cöir FB. 51 ; menma
cobsaid cäir Lg. 17, 37; is cöir
ScM, 6; SC. 34; FB 9; Gl. zu
Hy. 2, 3; ro bo chöir FB, 56; co
rop cöir 27 ; ni cöir duit . . füasnad
friu SC 6; FB, 94; ton-coir 37 Eg.7
PI. Nom. mn& cöri SC 40; batar
cöri iar&iUiu a di süil TE, 4 Eg,
— Compar. ba coru Gl. zu ba
huisse Af. 2, 60; justius Z^, 276;
is coru SC 44; ba com deit TE.
13 Eg.; ingen iss coiri 5 Eg,
2, eöir „arrangem^nt, adjustment
{so auch O'Don, Suppl), the proper
tuning or harmonizing of a harp,
fune" 0' Curry On the Mann. III
214 /f. — Hierher canaid cöir cos-
crach cridemail FB, 52?
eolre s. eore.
eoirm, eulrm N Bier. — Sg.
Nom. coirm inse Fäil p, 133, 1;
Gen. ni bat dergnat coUa coirme
SC 25; da dail inna corma j). 311, 37;
Dat. oc cormaim SP. Y 16; a churnu
CO cormaim SC. 30, 3 H. und so
zu lesen; Acc. ar chuirm Lg. 18, 31;
coirthe
438
comadas
Tl. Dat. da churiud do chormannaib
Lg. 14.
coirthe s. corthe.
coister FB. 29 Eg. für coiscther,
8, coscaim.
eoitchenn communis Z*. 778.
coitsim, später eolstim ich höre
(J listen)^ vgl, ^itsim, 4istim. —
Praes. PI. 3 in ceoil risa coistet
FA, 5. — Praes. sec. Sg. 2 dfa
coistithe frim SC. 7. — Inf. coit-
secht hearing O'Don. Suppl.; Dat,
oc coistecht frit SC, 40.
eol Sünde, Blutschande; m-
cest, wickedness O'Don. Suppl. —
Nom, dogentar a col TE. 11 LU.]
Dat, nf ar chul no amles TE, 13 LU.;
Acc. cen peccad cen col p. 133, 4.
eolach sündig; incestuotLS, sin-
ful, toicked O'M.; hie Cayn Ir.
Gl, 1030. — PI Nom. colaig FA. 29.
colaind F. Fleisch, Körper;
coUnn corpus, caro Z*. 249. — Nom.
a cholaind sein Bumpf ScM. 19;
Gen, colno Z^. 250; na colla FA. 15;
dergnat colla SC, 25; ar coUa cisu
Hy. 4, 5 (1. peccata); i täti a coUai
FA. 27; Dat. cäin bai hi colaind
FA. 3.
1. eoll^a „a wand" Corm. Tränst,
p, 36, vgl. „colbh a post, ptÜar,
reed'* O'JB. — Sg, Nom. leth-cholba
flatha „one of the pillars" Hy. 4, 9 ;
Du, Nom. amal bite da cholba
i n-domun Gl, zu Hy. 4, 9.
2. eolba, eolbha „the side of a
bed partictUarly the front raü"
O'Don. Suppl. — Sg. Dat. ar
cholba na Momdhadh „upon the
side of the couch" Torr, Dhiarm.
p. 46; PI, Nom. colba do lepthaib
croda SC, 33, ii.
3. eolhtL Freundschaft; eolbha
Tove, friendship O'B,; cobla i. con-
dalbu O'Dav. p, 65, vgl. Fei. Ep, 74.
4. eolba s, eolpa.
eolbthach F, junge Kuh; heifer
O'B., vgl, Corm. p. 8 clithar s^t. —
Sg. Gen. commeit chori cholbthaigi
SC. 5.
coleald F, «» lat, culcita; „a
flockbed*' Corm, Transl. p. 44. —
Nom. CO rsemid in cholcid böi föi
CO m-batar a cluma for foluamain
immon tech Lü. p. 127», »; PI.
Dat, do . . cholcthib FB, 4.
eol^le s, eoU^ie.
eolgrl^. Schwert; colc 1. claideb
Corm. Transl. p. 11. — Dat. oc mo
choilc-se ibid. — Vgl. dät (calgdet).
eolgr-dlreeh schwert-gerade,
vgl. dircch amail colg O'Dav. p. 72
calgdet. — PI. Nom. fertsi colg-
dirgi FB, 45; p. 310, 30.
1. eoll corylus Ir. Gl. 556.
2. coli Verderben, to vidate
O'Don, Suppl., vgl. coillim. — Sg.
Nom. ni frith coli ann Hy. 5, 66
„his body (coUann) was not found"
Stokes, aber vgl. ni frith locht ann 29;
bid aithrech a coli Lg. 5, ii; ar
is leis coli cet ingen ria n-Ultaib
dogres LU. p. 127», m.
eollaide fleischlich, von co-
laind. — Sg, Acc. cach n-accobor
eollaide n-airi TE. 13 LU.
eollan Lg. 17, 6 L, für comlan?
coU^ic jjustnow, for the present^*
Stokes, Three Mir. Hom. Index;
callöic otnnino, semper, utique
Z^. 610. — cid mor a anoir coUlic,
bid mo i n-dail bratha Three Mir.
Hom. p. 124, 12; anais . . coU^ic do
^is in t-slöig FB. 42; imberthar
fidcella dün col^ic SC. 3; in raga
do acaUaim Fainde coleic 16; iss^
adfiastar sund coleic 28; dolluid
. . timchell call^ic p. 131, i.
coUofat FB, 6 s. lobaim.
eoloman = 2a£. columna. — PI.
Gen. na cethri coloman sin FA. 7
(colamun LBr.); Dat. co cethri co-'
lomnaib tbid, (colamnu LBr.)i Ace.
fri colomna 25 (colamnu LBr.).
eolpa Unterschenkel, Schien-
bein; tibia Ir. Gl. 146. — Du.
Nom, a dha colptai TE. 4 Eg.;
PI. Dat, cusna colpthaib cum tibiis
Güd. Lor. Gl, 65.
com-acus, eomaiese s, eom-
foeus.
comadas passend; conveniens
Wb. 8b (^. 994V, meet, fU ODon.
Suppl. — Sg. Nom. ro bam c^le
comadas SC. 45, 7; 9; ba gilla co-
madas FB. 89; ar bä comadas dö
ar cruth TE. SLÜ.; is comadas cau-
rathmir do thabairt dait FB. 59; 60.
conutdathrBc
439
oomardad
eomadathree Gl zu Hy. 5, 19?
eom-adl^ar Material? — Sg,
Acc. eter deintrub ocus comadbur
na flede FB. 4.
€omaid, eomid s. eommald.
eomaidem s. eom-mftidem*
eomaUr FB. 23?
eomaig'hteeh alienigena Ir,
Gl. 314.
eomMleF. Schwang er Schaft,
ton comall. — Sg. Nom. caillech
irrabdi comaille Gl. zu Hy. 5, 39.
eomaind s. eomman.
com-ainm N. cognomen Ir.
Gl. 993; Nenn. S LU.
eoraainse SC. 26?
eomalnsigrim III „I revile". —
FtU. Sg. 3 födemaid smacht indara
ÜgemtL ocus comalnsigfid in tig^na
alle SMart. 1. — Inf. a särugud
ocns a chomansiugad ibid. 6.
eoraair i. a farrad O'Dav. p. 72;
fo chomair „/br, or against*' O'Don.
Suppl.; fä chomhair m*uilc-8e „to
do me ecü'* Torr. Dhiarm. p. 96;
FB. 21 Eg. — Vgl. aur-chomair.
eom-airbert MvAh fruiZ^. 918.
eomairehe Schutz, Garantie;
comairce protection O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. ro bad chomairche
ar Ultaib ulib SC. 10; is möo de
as eomairehe airthiu ibid. ; Hy. IV 55;
comairee Gl. zu Oss. HI 10 Ed.;
ban-eomarchi SC. 14; batir comarchi
forro a n-airm SC. 2; Acc. scar-
thair fri comairge inna n-arcaingel
F^. 20 (comairci LBr.); taet Fer-
gus frind i comairge Lg. 13; PI.
Nom. tiagat commairge friu ibid.
Garantieen?
eomalreim I ich frage, i>gl.
ath-ehomare Nachfrage Beitr. VII 51,
bn-eliomare. — Fut. PI. 1 co co-
mairsem FB. 31; Dep. Sg. 2 co-
mairser i. fiaghfraighi {zu jarfaigim)
O'Dav. p. 68, vgl. Beitr. VII 51.
eomairle s. eonAirle.
eomairlim III ich herathe;
überlege. — Praes. sec. Sg. 3 ros
böi ni no chomairled ScM. 3, 2.
eom-alteclit M. Begleiten,
Schützen, vgl. com-imm-thecht.
— Sg. Nom. ba ferr a comaitecht
Lg. 13; 17, 30; Gen. dl aingel a
comäitechta FA. 3 (choemteacAta
LBr.); Dat. hi comaitecht a slöig
in Begleitung FB. 11; occa chom-
aitecht p. 130, 24; ar chomaitecht
Etaini p. 131, 12.
com-aitheeh M. Nachbar. —
PI. Acc. ata cath ettr do thuaith-siu
innossa ocus a comaithgiu Three
Mir. Hom. p. 70, 32.
eom-&liiid gleich schön. —
Du. Acc. da eeh . . comalli p. 310, 13.
eomall schtoanger. — Acc.
F. in caillig comail Hy. 5, 39 (i.
comallaig). —
comallach schwanger. — Acc.
F. comallaig Gl. zu comail Hy. 5, 39.
comallaimlltcA erfülle, fülle,
älter comalnaim. — Praes. Sg. 3
Dep. nod chomalnadar qui id implet
Wb. 15b (Z*. 438); rel. comallas
frim-sa h^ FB. 76; in ceist 93;
PI. 3 n4 comaillet FA. 23 (nanas
comaUat LBr.). — Praes. sec. Sg. 3
noch no chomollad fir fer frim
FB. 93. — Inf Dat. do chomalnad
Wb. 10a (Z*. 923); ffr fer do cho-
mollod FB. 94 (chomallad Eg.1
eom-alta Pflegebruder, Pfle-
geschwester; coUactaneus Ir. Gl.
486. — Sg. Nom. SC. 3; comaltai
do Conall p. 142, is ; Acc. eter aito
is chomalta SC. 29, 3; PI. Gen. a
bucht a comalta SC. 40.
com-ar1)e M. Erbe, Nachfol-
ger. — Sg. Nom. Fabian comarba
Petair Pabst Fabian FA. 32; conid
he as ardepscop Lagen 0 sein ille
ocus a chomarbba dia eis Hy. 2
Praef.; comarbee buidne SC. 17, 2;
Dat. ie comorba Petair p. 17, 28;
PL Nom. comarpi coheredesTTfe. 19^
(Z*. 60) ; mäinigtcr comarbai SC. 25.
eomare i. cuimniugudh CDav.
p. 66 mit Bezug auf Fei. Aug. 5.
Vgl. comaircim, im-ehomarc.
eom-ard gleich hoch; equal in
value O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
comard ra sliss ScM. 18; deidghin
coir comard TE. 4 Eg.\ PI. Nom.
clöthi . . comarda p. 191, le; Dat.
ina corönib comardib FA. 12. —
comarda s. eomartha.
comardad M. Gleichsetzen;
equalization O'Don. Suppl. —
oomardus
440
comdia
8g. Nom. ni dligthi comardad fris
FB. 41.
eomardus M, die gleiche Hö-
he» — Sg. Bat fö chomardus imdai
Conchobair FB. 3; fo a comartus 25.
com-arle F. Rath, Beschluss,
Entschluss. — Sg. Nom. in cho-
mairli doberi-Biu IScM. 3, 17; cen
CO d^ntar comarli fris FB. 6; ba
sf comarlf Sencha doib FB. 7; 42;
comairli forro 78; atä cömarli lim
FB. 62; Gen. iar scrütan a comarli
FB. 59; Dat. iarna chomairle Lg. 13;
a comairle Chonchobair 14; Äcc.
acht CO n-derna mo chomarli-sea
FB. 8; 42; ni dentäis . . comairli
rfg fri Ultu SC. 22* foracaib comarle
FB. 79; PI Nom. for comairli
consüia vestra Wb. 18c (^. 248);
batar eat a comairle Lg. 10.
eom-ar-leeim III ich erlaube.
— Fut Sg. 3 ni chomarlecfi Three
Mir. p. 12, 20. — Pr<i€t. Sg. 3 ros
comairlec ibid. 85-
eom-amic 8. imma-com-amle. .
com-artha^. Zeichen; comarde
Signum ^.871; vgl. airde. — Nom.
comartha FB. 73; comarda SC. 37, 21;
comarda n-aichnid FB. 59; Acc,
hl comartha m-breithe ibid.; can
chomartha n-derb 72; suachnid 73.
eomarthanach SC. 49 s. com-
marthanach.
eom'tLttrehN Zusammen woh-
nen; 8. aittreb. — Sg. Dat. iar..
comattrib na colla cona süan FA. 15
(comaittreb LBr.)] i comaittreb
muintire diabail 30.
com-bä|r F' Zusammenkäm-
pfen, Wetthampf, Wetteifern.
— Sg. Nom. ScM. 22, 10; D<xt. atö oc
combäig fris8TF2^.26d, 17; clnniudtria
chombä.ig „a comrade's covenanf*
Bev. CeU. III p. 183; PI Gen. con-
boing catha cr6-chombä.g FB. 24?
combart p. 133, 4 s. eoimpert.
combathad fri nsce {so zu er-
gänzen) TE. 9? Vgl. nf dheargann
arm air, agus ni loisgeann teine e
agus ni bhäthann ulsge ä Wasser
ertränkt ihn nicht Torr. Dh. p. 120.
com-bongalm I ich breche. —
Praes. Sg. 3 comboing FB. 52;
conboing confringit Wb. 4^ {Z^. 431);
conboing FB. 24; PI. 3 combongat
O'Dav. p. 59 boing. — Probet, oder
Perf. Sg. 3 nath combaig Hy. 5, 77
(i. na ro briss); combach fregit
LArd. 77, a. 1 {Ir. Gl. p. 166).
can-bmithe zerstossen, vgl.
brüim. — Sg. Dat. du sei chom-
brulthiu LU. p. 23», 23.
com-büad gleich siegreich. —
PI. Nom. {beim Dual) da ech . .
com-bdada FB. 45.
eom-cheii61, coimhchen^l i.
comhsaor {gleich edel) O'Don.
Suppl. — _&r. Dat. dim chlaind
comcen^otl F^. 22.
eom-ch^tbuid consensus Z^.
871. — Sg. Dat. nl bid nech dib
hi comchetfaid alaili p. 310, 4.
com-ehosmail ähnlich, ent-
sprechend'^ alike, conformable
0*B. — con mostar a ses . . fo
Ghoinculaind comchosmail FB. 30;
frisin Coincalaind comchosmail 52.
eom-chruth Adj. von gleicher
Gestalt. — PI. Nom. (beim Dual)
da. ech . . comchrötha FB. 45; com-
croda p. 310, 14.
com-chiibald harmonisch. —
Sg. Nom. cocetul comchubaid FA. 7;
Acc. claschetol comchubaid FA. 31.
com-dÄl F. Zusammentref-
fen, Stelldichein. — Sg. Acc.
dul it chomdäU SC. 39; dorönsat
comdäil ü>id.\ connici in comdäili&u{.
com-dath gleichfarbig. — PI.
Nom. {beim Duai) da ech . . com-
datha FB. 45.
eom-dergr gleich roth. — Sg.
Nom. coimhdheargre crithirp.309,12.
cÖmdlgnad p. 169, 14?
eom-dimmns 3f. der gleiche
Stolz, Hochmuth, vgl. diummus.
— Sg. Acc. im chomdimmus in trfr
curad sin FB. 42.
eoindlu, coimdiii M. Herr; domi-
nus Z*. 255; coimmdiu SG. p. 204
{Z^. 954). — Nom. in comdiu FA.
1; 34; coimdiu p. 169, 7; 170, 7; in
comdiu na n-düla FA. 1 ; in coimdiu
isu Qristp. 169, 20: Gen. in cbomdod
FA. 12; 31; choimded p. 169, 29;
in comded FA. 2; 7; 19; 25; coim-
ded 7; p. 40, 14; 41, le; in comded
cumachtaig FA. 9 ; ic mor choimded
oom-dlüith
441
comlond
FA. 31 LBr. ist corrupt (etwa ic mo-
radV); Dat.6n chomilid chumachtach
19; don choimdidp. 40, 40; Acc. frisin
comdid FA. 30; in coimdid p. 40, 37;
imön comdid cumachtach FA. 6;
DO chretitis in comdid FA. 32; file
chöimmdith SG. 29^ (Z». 646).
eom-dlüith gleich dicht — PI.
Nom. clöthi . . cömdluthi p. 191, le.
comdlüthad synaereais Z^. 871 .
com-^irgrim ich erhebe mich.
— Imperat. Sg. 2 coimeirig TE. 10.
eom-6itg:lm coniveo, indul-
geo. — Praes, sec. Sg. 3 na co-
möitged dö ne caniveat ei Wh. 10»
{Z^. 871). — Inf. cometecht con-
cordantia, coniventia Wb. 11c.
eom-^rge F. Sich- erheben. —
Sg. Acc. CO folmaiset . . comergi
debtha FB. 29; in comerge dorigni
in pheist 85.
eom6t servatioZ*. 793; Bewah-
ren, Aufliehen, zu for-ta-com-ai ser-
vat id Ml. 29«, 7, con-n-öi qui servat
Wb. 29^, 29, comid servate 27», 3. —
Sg. Acc. ro earb do . . a coimet p. 41, 20.
eom^taid M. Beschützer; co-
mötid servator, custos Z^, 793. —
Sg. Nom. FA. 15; 16.
com^taim II ich bewahre. —
Pra>€8. PI. 3 ferend sin choimetait
. . cosmailius . . De p. 170, «. —
Praet. Sg. 3 ro chomet Gl. zu
Hy. 5, 46; ros com^t FA. 12.
eom-fochraib „vicinity, con-
fines*' O'Don. Suppl. — Dat.
i comfochruib na heclaisi Three
Mir. Harn. p. 106, 8.
eom-foeas na Ae; comocus a/*/^nt9
Z^. 238; 871. — Nom. is comfocus
^ do estecht inna ceöl FA. 4 (com-
focus LBr.); Dat. i, comfocus dona
äps^oZatb -Fil. 6 (comfocus LBr.); 25;
FB. 36; in chomocus fere, juxta
Z^. 239; PI. Nom. comaicse Three
Mir. Hom. p. 56, 25.
eom-forbrit concrescunt Güd.
Lor. Gl. 194.
com-grcUaim ich verspreche?
— Pa98. Praes. sec. Sg. 3 cla no
comgelltä SC. 42.
eom-glaine F. gleiche Rein-
heit. — Acc. comglaino . .fri etrochta
r^tiand FA. 16.
eom-^&sF. Umgang, Verhehr.
— Dat. iar comgnäis ocus comattrib
na colla cona sdan FA. 15.
eom-imtheeht M. Begleitung,
Umgebung, Schutz, zusammen-
gezogen zu coimthecht, coemthecht;
coimtbecht societas, consuetudo
Z^. 871; vgl. com-aitecht -— Gen.
aingel comimtechta Schutzengel
FA. 14 (coemtechta LBr.); in cö-
imthcchta 17 (coemthechta LBr.);
21 (na coemtechta LBr.); coim-
thechta inna n-anmand 6; coem-
techta ibid.; cöemtechda 31; se
dorais chöemtechta FA. 15; Dat.
böi ic coimtecht Brigte p. 41, 1.
eomla F. Thür, Laden; valva
Ir. Gl. 125; i. comldd i. cuma Ines
tfs ocus tuas {sie bewegt sich gleich"
massig unten und oben) Corm. p. 9.
— Gen. for a chula na cömlad
hinter der Thür Cqrm. p. 25 imbas
forosnai; Acc. frisin comlaid FB. 21
(comla Eg.); fadait in comla FB. 21;
PI. Dat. CO comlathaib glainidib
FB. 55.
com-labra Rede? — PI. Nom.
comtar röil accomlabra Hy. 5, 44 Fr.
comlaim ich reibe; — Pass.
Praet. ^^.drocomled alamu dia sund
CCn. 2. -- Inf. do chuimilt to ruib
O'Don. Gr. p. 200.
com-l&n complete O'Don. Suppl.
(vgl. lanamuin), woM zu slän, s. com-
slaintius. — Sg. Nom. a rose angl^se
comlän SP. H 9; Gen. na cretmi
comlani Three Mir. Hom. p. 90, e.
comlantins M. das ganze Da-
sein von Etwas, Vollständig-
keit. — Dat. i n-esbaid CAch ma-
thiusa ocus hi comlaintius c&ch uilc
„in want of every goodness and in
all-fulness of every evil" LU 33», 43
(Stokes, Fis Ad. p. 30); Acc. fögeib
comlantius cecha huilc FA. 20 LBr.
Vgl. comslaintius.
com-leimnech gleich springend.
— PI. Nom. {beim Du.) d& ech . .
coml^imnecha FB. 45; p. 310, 14.
comlond Kampf; comhlann a
duel, combat 0*R. — Nom. is com-
lunn fri scath TE 9 Eg.; Acc. ni
dingno comlond FB. 31; fdacrais
. . comlond dö 69.
com-ldath
442
coxn-nart
eom-lüath gleich schnell. —
PI Nom. batar comluatha . . fri
conaib Lg. 8; da ech .. comluatha
FB. 45; p. 310, u {beim Dual).
com-lüd die gleiche Schnel-
ligkeit,Wettrennen? vgl, comluth.
ria marcach eich leith leathguill „to
contendin runningwith the riderofa
grey one-eyed horse" Leahh, na g-Ce-
artp.A. — Nom, comlüd marc m-bu-
adaFB.53; comlud fergluimiirB.29.
eomalta eomlaid p. 328, u?
cless comluith p. 310, 42?
eommaid, vgl. comaidh partner-
ship O'Don. Suppl.; comad a verbo
comedo Corm. Tranal, p. 45. —
Sg, Nom. comid I^ri7,-»^C^oZfe
schöne Kameradschaff); Gen. a%
comtha seine Gefährten FB. 88; a
fhlr cumtha Three Mir. Hom. p.
8, 13; dochumm a ärchnmmtha,^to
his comrade" ibid. p. 78, 21; Dat.
frisgair chucat th'fer cümtha conas
ebi cumaid areen fritt „that he as
well as ihou mag drink ü** ibid.
p. 8, 12; contt8 ebem cumaid 14; i
cummaid p. 78, 16.
com-m&idem F. Mitrühmen,
Preisen. — Sg. Gen. gür chom-
maidmi ocus büada FB. 64; Dat.
ic comaidem ocus ic atlugud do
dia Three Mir, Hom,' p, 96, 9.
eom-m&in die gleiche Gabe,
Gegengabe, Austausch; favor
Z*. 30; comäin „m/utual Obligation*'
Corm. Travel, p. 34; comaoin „ex-
change** O'Don. Suppl. — Sg.
Nom. a chommäin i cind hliadna
ebensoviel ScM. 2 {vgl. 'a chomm^it
c^tna S. 97, 4); Acc. is and sin iefas
in comdiu a chommäin f^in fri cach
n-dnni . ., i. fochräice dona firenaib
„his own wage'* FA. 34; i commain
na n-aisceda „in exchange for the
gifts'* Goid.^ p, 101.
eommain FB. 75? vgl. eumman.
eommairge Lg, 13 zu comairche ?
vgl. jedoch ar lin a chomairge ocus
a charat „from the number of
his cUentsi^f) a/nd friends** Onthe
Man/n. HI 497.
com-maith gleich gut. — PI.
Nom. {beim Dual) da ech . . com-
mathi FB, 45.
eomman Communion. — Sg.
Acc. in tan dobert camman dö
Hy. 2, 53; ro gab comaind ocus
sacarbaic p. 22, 2.
eomm&miis M. geschlechtliche
Vereinigung, Ehe. — Sg. Gen.
6 rechtaib commamsa O'Dav. p. 70
comaim ; Dat. ros aentaig . . 1 co-
mdmus di Three Mir. Hom. p. 52, 24.
comh-marthanaeh „coeternal"
O'B.; comarthanach SG. 49.
eom-m6it die gleiche Grösse,
Menge. — Nom. a chommdit cetiia
ebensoviel ScM. 2 ; chommcit ri cori
mor cach süil di ebensogross wie
ein grosser Kessel Gl. zu Oss. III 7
(coimed Ed.); commeit chori cholb-
thaigi SC. 5; Acc. dorat a thri-
chommäit im Emir dreimal so viel
FB. 19.
eommenlQ häufig Lg. 11 Adv,
zu menic.
com-mör gleich gross. — PL
Nom. {beim Dual) da ech commora
p. 310, 13.
cominos ralat vgl. imruläith.
eommar Zusammentreffen?
cumar „meeting of rivers*\ ,,valley**
O'Don. Suppl. — Sg. Dat. hi Com-
mur cetharsliged Pb. 36.
1. commiis Abschätzen? fri
commuB a m-besa TE. 2 Lü. Vgl.
coimmess, mess.
2. commtts Macht; comus po-
wer Corm. Transl. p. 32. — Sg.
Nom. öir nf fuil s^ a g-cumus d*aon
laoch „in ihe power of any war-
rior" Torr. Dhiarm. p. 96; bat. ar
mo chommus föin Gl. zu Oss. IIIio;
beim co commus LU. p. 73» {s. cless);
tathbeim co cumus FB. 40 Eg.
comna „safeguard''; Nom. bid
comna dö fri dianbas Hy. 7 Praef
eomnaie s. atehomnaie.
eom-nftma M. der gleiche
Feind? — PI. Gen. aurslaid crl-
cha comnart comnämat cen Ultu
imbi FB. 22.
eom-nart gleich stark; equal
Stretch O'R, — Sg. Nom, ba
chömnart . . indas in gnima sin ocus
ind ad&ur FB. 2 („equally ponde-
rous" 0' Curry); bä comnart mo
gaisced-sa LU. 114^,35 {Siäb. Conc.);
com-ocns
443
comslaintias
bä-sa chd-sa comnart do chomlond
ibid. lU», 24; PI Gen.C^) aurslaid
cricha comnart comn&mat cen Ultu
imbi22 (comnart fehU inEg. undH.).
com-0€us 8. eoni-focus.
eomol i. nert no adhbul 0*Dav.
p. 66.
comol s. comuL
eomorba s, eom-arbe.
compert, eompir s. coimpert,
coimprim.
eomrac Zusammenkommen,
Treffen, Kampf; a meeting
O'Don. Suppl ; eomrac oenfir Ztvci-
kampf CCn. 7 ; cäin-chomracc hene-
volentia Wb. 80b ^z*, 857V — Sg.
Nom. ifl maith ar eomrac TE. 14
LU.; eomrac fri öenfer FB. 32;
eomrac ualle im Albe ScM. 21, 7;
Gen. cÄin-chumrice Wb. 7^; PI
Dat. hit il-ehomraicib SC. 26.
eomracaimtcA komme zusam-
men, treffe. — Praes. Sg. 3 com-
raic nad chomraic a m-barr 50. 33, 19;
PI. 3 CO comraieet . . fri c^tglffit
FÄ. 15. — Praes. sec. Sg. 3 noco
comraiced a thoeb fri hüir noicht
Three Mir. Hom. p. 122; PI. 3
conna ro chomraietfs SG. 48. —
Fut. sec. Sg. 2 dds in comrasta
Mb LU. p. 63b, 10. — Perf PI. 3
frisa comrancatar FA. 21 LBr.
coinracad M. Zusammenkom-
men, Kampf — PI. Gen. con
ruccai ealca cruäidsß comraiethi
Ulad FE, 23 (conruiethe Eg.y, Dat.
ieeraadaib comraicthib 29.
eom-räd Gespräch. — Sg.Nom.
in comräd doof ri cäch SC. 33, 27
(comrath H.)
eom-raind F. Th eilen mit Je-
mandem; participation O^B.
— Sg. Nom. a chomraind ni dlig
FB. 68, si; comraind curadmiri
fris 71; Acc. nf dlig comraind
curadmfr FB. 68, 1.
6om-ram M. Wettkampf; com-
rama contentiones Wb. 30^, n (Z*.
871). — Sg. Nom. nach leör a com-
ram sin FB. 57; in comram do
thairisem beus ScM. 11 ; in comram
bens 12; 13; 14; Gen. tairismi
comrama frim-sa ScM. 8; Dat.
tecat don cbomram ScM. 17; cid
dob^rad a mac do cbomram firim-
sa 10; do cbomram cbucum 12;
Acc. frithalid . . in comram beus
ScM- 12 ; doberad comram ar araile
duit 16; dob^r oen-chomram duit
ibid.; dobered edch a cbomram . .
6s aird SG. 2; in tan dognltis gd-
cbomram ibid.; arroöt cain comram
büad(a) FB. 71 ; comraim SC, 30, 3
mü H. zu lesen cormaim, s. coirm;
PI. Nom. at möra na comrama dait
FB. 10; at a chx)mrama öenaidcbe
so 89; Gen. fobitb ta&arta do chäeb
a chomraime oeus a gascid SC. 2;
dfag inna comraime ibid.; do chun-
gid chomraime chucum-sa ScM. 16;
lin comram FB. 89; do ilugud na
comram SC. 2; Isech na cernd ocus
na comram FB. 10; Dat. ar galaib
ocus ar chomramaib ScM. 6.
eomramach kampfreich, streit-
süchtig? — Nom. ni bat comromach
SC. 26; Gen. is bran cama com-
ramaig FB. 68, s; is glond catha
chomramaig 71.
eomraneatar s. eomraeaim.
eomrar capsa SG. 36» (Z^. 871);
comrair cover, shrine O'Don. Suppl.
eomras SP. Y s, nach Stokes
Goid.^ p. 178 ,ftchich enskrines",
von einem Verb comraim „connected
loith eomrar**.
eom^remor gleich dick. — PI.
Nom. clöthi . . comremra p. 191, 16.
eom^Tihelitain. zusammen st 08-
sen FA. 14.
com-rfagral F. die gleiche
Eegel. — Sg. Dat. fö chomrfagail
SC. 29. 28.
com-rindaithe gleich spitzig.
— PI. Nom. clöthi . . comrindaithe
p. 191, 16.
eom-roth der umlaufende
Band? — Sg. Dat. sciath cor-
corda co comroth argit p. 310, 41.
Vgl. cöic-roth.
eomse angem&88en, passend;
cuimse accomodatus, commodus
Z*. 787. — Sg. Nom. is eomse a
tes SC. 36 (coimsi H.); condib
cuimse less a meit Gl. zu recon-
dens quod ei hene placuerit Wb. 14»
(Z*. 707). Vgl. coimse, coimsetu.
comslaintius FA, 20 LU» nach
eomsUnaigim
444
concertum
Stokes Fis Ad. p. 30 für comlain-
tius, aber das % braucht nicht ,^08-
thetic** zu sein, vielmehr wird sUn
{Jieü, ganz) zu Grunde liegen (vgl.
släinte), dessen s vor com- verstummte,
daher für gewöhnlich com-län.
eomsl&naigim, eoml&nalirim III
ich ergänze, von com-län. — Fut.
Sg. 3 comslanaigfid in comdiu sin
uU tball isind esergi conna heseba
nach nf fortho do rudilse a n-dclbe
nach a n-aicnid düis Lü. p. 34^, 49.
eom-soillse F. das gleiche
Licht, der gleiche Glanz. —
Äcc. corroichet . . comsoillse fri
etrochta rätland FA. 16 (comdoUsi
LBr.).
eom-soUiis gleich hell. — 8g.
Nom, CO m-bo chomsolus 1& ocus
adaig FB. 2; p. 309, 37.
eom-sathaiii gleich ewig. —
Sg, Acc. im chumachtu comSatham
p. 169, S6.
comtabairt s, emitabairt.
comtal^ ScM. 21, is zu O'Beiüy'a
„cömthach a companion"?
comtachtmar s. euintehim.
comtha s. eommald.
comthad s. com-thölm.
com-thend EC. 7 s. tend.
eoni-thiii61 Versammlung; eon-
ventus, congregatio Z*. 887. — Dat.
hi comthinol CC. 1 LU.\ Acc. com-
tinöl n-^craibdech FA. 1.
comthiii61ad M. Vers ammlung.
— Fl. Dat. i comthinoltaib Ifi&ch
ocus clerech FA. 31.
oomthiii61aim II ich sammele,
versammele. — Praet. Sg. 3 ro
chomthinoil ferta Bxigte Hy. 5 Fraef.
eom* th6iiii ich wende ah, vgl.
do-söim. — lVo€8. sec. Sg. 3 ara
comthad Gl. zu ara tintarrad Hy. 2, is.
— Fra^. Sg. 3 ro chomthoi co
menicc cosin comdid ho adrod hi-
dal Three Mir. Hom. p. 92, 2s. —
Inf. comthöud immutatio SG. 23«
{ZK 802).
eom-throm gleich schwer; par
Ir. Gl. 960. — Sg. Nom. FA. 24.
com-thüarcon 1^. Zusammen-
schlagen; contrüio Z*. 887. —
Dat. oc comthuarcain FA 14 LBr.
{LU. icomth. für ic comth.).
comtiif häufig, zahlreich,
gewöhnlich; consuetus, usitatus,
frequens Z\ 1002; coimdi i. minie
no gnathach O'Dav. p. 72. — Sg. Nom.
dal as chomtig fri dama Hy. 5, 14,
cuimtig ocus eccuimdig CC. 3 Eg.
eom-üall F. der gleiche lieber-
muth. — Sg. Acc. im chomaaill
in trir chaurad FB. 56; 42.
comul N. „a gathering, an as-
sembly^' Stohes, Fü. Ind.; comol
i. cengal O'Dav. p. 72; vgl. acco-
mol conjunctio, ad-comla adjungit
Z*. 868. — cain comul „a fair
assenibly'* FH. Jul. ö; comul säcr
Lg. 17, 43 ; comul cöir 18, 19 (cum-
tach Eg.).
eomul p. 142, 9, vgl. com-alat
y,ihey nursetogetJier'* O'Don. Suppl. ?
1. COM s. 2. und 3. eo, eo n-
2. eon „clear, pure^* Stokes, Fil.
Ind. Bisweilen durch c&in glossirt,
z. B. conröiter i. cain ro htlr Amra
Chol {ed. OB. Crowe) 5.
eon FB. 25 und 34 zu lesen
conid si sin u/nd conid slicht.
eon-aena Hy. 5, 100 i. ro chon-
gna. Aber conacra Fr.
eon aera Hy. 5, 100 Fr. etwa
„ut mecum agat^*? vgl. acre, acra
die actio vor Gericht, tmd 2. ad-gaur.
eon-aeraim, -aeeralm I ichrufe
herbei. — Traet. Sg. 3 musdusce
la sodain, conacart a drai Fis Cath.
p. 30. — Pass. Praet. Sg. 3 bÄ
iar sudiu . . conacrad Ai\ül do Chon-
chobwr . ., cid dia rabi arr^im FB. 56 ;
ba band sin . . conaccrad Loegatre
. . do Medb iar scrütan a comarli
FB. 59. — An diesen Stellen wäre
auch CO n-accrad möglich, vgl. 3. co,
CO n- und 1. ad-gaur.
eon-aieertaim II emendo Z^.
1000. Vgl. concertaim.
conap F. Weg; via Z^. 870. —
Sg. Nom. in chonar FB. 36; 25;
issed conair rod n-gab 69; Gen. fri
c^tchesad na conaire cengait JPJ..15;
Dat. oder Acc. tic for conair do
Ardmacha p. 21, so.
eoneertaim 11 ich entscheide;
I decide O'Don. Suppl. — Praes.
Sg 1 concertaim bret^a Mlad CC. 7 ;
3 fer concerta do ch&ch FB, 33. —
concliend
445
Cön-giall
Fut. Sg. 3 concertfa fir foraib
FB. 33. — Vgl. cocertaim und
conaicertaim.
eonchend SG. 31, 5 (j,a wolfs
head of hattle slaughter** 0' Curry).
conclechtaim II ich übe aus,
treibe. — Fraes. Sg. 1 conclech-
taim-se cairpteoracht FB. 35; 3 con-
clechtai fir forgall 33 Eg. (conclecht
LTJ.). — Vgl. clechtaim.
eonelethim ich springe, vgl.
O'Davoren'a Glosse zu cleath, Three
Ir. Gloss. p. 163: a,maü don-ailge
in duilem in moir mor concletht(2
fri tir, i. amaÜ tulaighes in muir
mor in tan nuallo« no clisis (so zu
lesen) no ceimnigis docum tire wie
der Schöpfer das grosse Meer be-
sänftigt, dcts gegen das Land springt,
d. i. wie er das grosse Meer be-
sänftigt^ wenn es braust oder springt
oder steigt nach dem La/nde. —
Praet. Sg. 3 conclith . . fotro FB. 84
(conclich Eg).
cond M. Sinn, Verstand. —
Sg. Nom. mescthair ar cond SC. 19,2;
Dat. beres na slüagu asa cund
SC. 34, 18; CO ceill ocus cond 42;
Acc. in chli comras cond credail
SP. V s.
eondalg s. eulngim.
eond&il SR l a?
condalba Liebe, Freund-
schaft {vgl. 3. colba); connailbhe
O^B. — Acc. mar ghlacas conailbhe
agus bäidh fris „forlhad conceived
an attachment and affection for
him" Torr. Dhiarm. p. 132.
condarcell conivens Wb. 31^
(Z». 870).
eondat SC. 28 s. t&ini.
eond^bert p. 42, lo für conad
(conid) ebert?
condelg, eondele comparatio
Z^. 870. — Sg. Nom. a shamail
ocus a chondelg in duine fria cäith
die Aehnlichkeit und die Verglei-
chung des Menschen mit Spreu
Corm. p. 9 cäithigud.
condib, condid ut sit Z^. 719.
eondirele F. Nachsicht; con-
darcillo coniventia Z^. 870. — Gen.
na censai ocus na connircle FA. 1
(eondirele LBr).
eondireleeh nachsichtig. —
Fl. Dat. dona cendsaib ocus dona
coindirclechatb p. 170, 26.
colidreeaim I ich treffe, stosse
zusammen mit Jemandem. —
Praes, PI. 3 condrecat Fei. Jun. 10.
— F%ii. s%c. PI. 3 condristais
Oss. I 4; 8. ^
condüail ciselirt? vgl. ,,con-
duala enibroidery, sculpture'* O'B.
— Sg. Nom. bii chondüail er^dumai
FB. 47 (CO n-dualaib Eg).
eoneeastar SP. III s zu lesen
CO n-ecastarF jedenfalls 3. Sg. Fut.
Pass. "wie du-ecastar Tir. 3 {vgl.
ad-ciu, däccu, f^ccim). Ebd {über-
setzt Z*. 476 ,yCematur vobis ejus
historia'*; ähnlich O'Cwrry On the
Mann. III p. 46 Anm. {daseJhst im
Texte eine unglaubliche Ueberset-
zung).
con^eid FB. 7, vgl. coneigius
diiib „I shaÜ relate to You" Pro-
ceed, B. I. A. I p. 190.
eon-gabim, -gaibim (I und) III
ich halte, halte zurück. — Conj.
Sg. 3 eotom gaba-sa FB. 24? —
Praes. sec. Sg. 3 ni congebed Hy.
2, 27. — Praet. Sg. 3 congab
Hy, 5, 15, Gl. i. ro chongaib. —
Pass. Praes. Sg. 3 congaibther
contineiurWb. 21° {Z*. 870). — Inf
do chongbbäil keep O'Don. 6^.j9.201.
con-gal Kampf; congbal „con-
flict, gaUantry"' O'B. — PI. Dat.
i conghalaib FA. 32 LBr.
con-garlm, -gairlm lieh rufe,
schreie; conghairim I roa/r, shout
O'B. — Prctes. Sg. 1 congairim
firu cocid hErenn p. 141, ii, vgl,
adgairim S, 327, S8; 3 conggair
nowbur aile fair FB. 84; PI. 3
conggairet gairm n-amnas fair
FB. 84. — Praet Sg. 3 {mit m-
figirtem -da-) cotagart SC. 38, 6. --
Pass. Praes. Sg. 3 congarar Conall
. . do Meidb FB. 60 (congarthar Eg.),
— Imperat. Sg. 3 congarar deit do
dalta p. 130, 28.
eongbftil „a häbitcUion'* O'Don.
Suppl.; Three MIr.Hom .p. 32, i ; 38, 19.
con-giall, „coinglall condi-
tion" O'B. ~ PI. Gen. tar chenn
cor agus coinghiall a slothch&na
eongnaim
446
con-niale
ris „against his honds and cove-
nants of peace wäh htm" Torr.
Dhiarm, p. 202.
eongrnalm, aUir. coB-grnia III ich
helfe, — Praes. Sg. 3 congni frim-sa
Wh. 26d, 17. -- Conj. Sg. 3 ro
chongna Gl. zu Hy. 5, joo. — Fut.
^ Sg. 3 congäna a^uvabit Wb. 22^
' (Z*, 870). — Inf. congnam coope-
ratio Z^. 771.
eongrrftlmm N. Benehmen?
„cunning; appareV O'R. — Nom.
ni frith cruth nä cörai n& congraimm
FB. 24; a crüth a ^cosc a chon-
graim 44> Dat. ar is m^se crüth
chäill chongraimmim coibletharc^im
cruth c4in caurchasta i Tech Mid-
chdarta FB. 23; cotom gaba-sa
ch^im cruth cheill congraimmim
coibliud büada 24; rom alt-sa..la
feba föne, hi costud forchaini, hi
fogart genussa, hi congraim rigna,
i n-ecosc sochraid Lü. p. 124t>, le.
con-hnalai i. ro elai Hy. 2, 65
{„when P. went'^ Stokes); i. ro ealai
5, 13 {yytoent" St.). — Vgl. conruale.
con-ieim I ich vermag, kann;
po88um Z*. 870; vgl. cumcaim imd
das Perf. coemnacar. — Praes. Sg. 3
connic ina huli sca der dies alles
kawnp. 40, 34; ar cotdicc dia Wb. 5^
{nam potest %d deus 2?. 431).
1. eonid, später conad ut sit
Wi, Gramm. § 387. — conid bith-
lan do bithgrcs SC. 33, 24; 49;
conid IJm-sa in csnirathmir FB. 73;
SC. 33, M; FB. 24; 32; conid and
asbcrt ScM. 15; TE. 10; 16; 19;
20; p. 131, m; 132, is; SC. 19; 24;
FB. 29; 33; 58; 71; conid and ro
chachain CC. 7 LU. u, ö.; conid
and sin dorönsat FB. 21; 82; conid
si conar doUotar so dass dies der
Weg isty den sie gingen FB. 25;
TE. 20; conid ed dochöid FB. 61;
conid fat-sin FA. 33; conidesi Gl.
zu Hy. 6, 14 (s. trethan)? conid
desin atdt SC 1; 2; FB. 71; conid
airi sin TE. 20; conid samlaid
FB, 44; conid ina labrad atgonatar
FB. 25; 22; 23; conid Cüscraid
Mend atotchomnaic ond uair sin
ScM. 14; conid frisna taidbsib sin
atberat SC, 49; conid ralai p. 144, 4;
conid dema FB. 87; conidamm&rb 84.
— Die Form conad z. B. FB. 23,
24, 25, 33 Eg. — FB. 25 und 34
mit Eg. für con si sin und con
sucht zu schreiben conid si und
conid sucht.
2. eonid s. 3. co, con.
3. conid malaid dd dass es ihm
zu Theü wurde Hy. 5, 49? Vgl.
conruale.
eonmestar FB. 30 s. midim.
eonnud Feuerholz; conändfire-
wood Corm. Transl. p. 45. — Sg.
Gen. oc böm chonnaid p. 46, 92.
conn&mosn&grat FB. 84 s. 1mm-
agraim.
connecor TE. 3 Eg.? vgl. „cirr
chuirrel argit conecor deor" On the
Mann. 111 190, von O'Curry über-
setzt: y,a comb and a ca8ket{?) of
silver, ornamented with gold."
conne, colnne meeting O'Don.
Gramm, p. 288, a g-coinne against
ibid. — Acc. dul it dail ocus it
conni TE. 13 Eg.\ dorighne Cor-
mac ionad coinno riu „a tryste''
Torr. Dhiarm. p, 46.
connlci mit Acc. bis, bis zu,
woM für con-do-icci, vgl. corrici.
— tänic . . connici in comdäil SC.
39; 33, 2; TE. 18; no theiged..
isin tslmain connici a glün FB. 88
(cotice Eg.); connice a smecha
FA.2Ö (cö a LBr.); 26 (conice LBr.);
CO nuige until O'Don. Gramm. p.2Sii.
connircle FA. 1 s. condircle.
eon-öim I ich bewahre (skr.
W. av)\ vgl. comöt. — Praes. Sg. 3
connöi qui servat^ cota-öei servat
id Wb. 29d, 29; for-ta-com-ai-som
servat id Ml. 29» {Z^. 431). —
Pass. Praes. Conj. Sg. 3 a Crist
cotam roither tls tnas ar rech
melacht „let me be preserved, abore,
below, from every reproadi" Fei.
Epil, 69 (cotom roether Laud., vgl.
unter conruidiur).
eonrici s. eonici.
conrotacht s. conntglm.
eon-ruale i. roela no ro chuaidh
O'Dav.p. 66; conruala co haingKu
Nazair „unto the angels departed
Nazarius" Fei. Jul. 12 Bawl., con-
roloi Laud., connialaid LBr.; con-
eonrnicthe
447
c6Tad
riialai co Crist ibid. Nov. 21; for
neam an conraalai ibid, Epü. 25
LBr.\ in tan conruloi a curp FA. 31,
ro escomläi LBr. — Vgl. con-hüalai
und conid raalaid.
eonrnicthe FB. 23 Eg., vgl.
conruice i. comtinol O'Dav. p. ü5.
eonnüdinr Fei. Ptol 277 LBr.
(conroether Land.): a Ihu conruidiur
do rigrad do r^lad „o Jesus, mag
I attain it, to manifest thy kings."
Vgl. Three Ir. Gloss. p. 163 {zu
p. 65): conruidiur i. cororaidiur.
eonsecha SC. 26 s. coscim.
eoBselai Hy, 5, 62 Gl. i. rö elai
vel ro sir.
coBtöitis p. 310, 8 s. töim, do-
soim {skr, W. su).
eoBtOisim, coBtüalslm ich höre
zu, „I listen'*; vgl. tö, tüa {skr.
W. tvLsh). — Praes. PI. 3 contöiset
. . fris FB. 29; contiiaset fri forcetol
br^thre J)6 FA. 23; 5. — Conj.
Sg, 3 cia contuaisi frimp p. 142, 4.
eoBtull, eontnli s. tuilim und
eotlaim. Ich bezweifle, dass es
ein besonderes Compositum contulim
gieht {Stokes, Index zum Fdlire),
und möchte das con in den meisten
FäUen für die Conjunction halten.
eoBÜargabad er wurde auf (in
die Höhe) gehoben FA. 2, enthält
wohl die Praepositionen con-do-fw,
vgl. tüargabim.
con-ueeabim, eon-ncbaim lieh
erhebe; auch ohnePron. ich erhebe
mich? — Pra^s. PI. 3 cota-ucbat,
cota-ocbat se attolunt, sidera, Cr.
18^ 18d (Z*. 885). — Praet. Sg. 3
friu conuccaib in doub Hy. 5, 54
(i. tuargaib); PI. 3 is malle con-n-
uccaibset {mit Pron. rel. infix.) es
ist zugleich, dass sie sich erhoben
Hy. 2, 66 Fr.
eon-atalBgim I ich schütze. —
Praes. Sg. 3 cota-utaing eam pro-
tegit Ml. 36», vgl. ar-utaing.
con-ntglm I ich baue, er-
richte {vgl. tech Haus); cunutgim
architector, construo SG. 141» {Z*.
429). — Pass. Praet. Sg. 3 con-
rotacht..a tech sin FB. 1; 2; 3;
PI. 3 conrotachtÄ . . dd imdaf d^c
FB. 2.
eop Kopf (german. Lehnwort?),
cop-chaille (31. zu mafortis Hy. 5, 48.
1. cor Wurf, Werfen, bei ver-
schiedenen curvenartigen Bewegun-
gen gebraucht {Umgang u. s. w.);
Schicken; Inf. zu cuirim. — Sg.
Nom. a eher ass SC. 44, lo; ba si
comairli JJlad iorro . . a cur do saigid
Conrof sie zu Curoi zu schicken
FB. 78; cor n-deled LU. p. 73», 9
und 125i>, 1 in der Aufzählung der
cless ist woM nicht Nom.\ Bat.
luid . . du chur cüarta einen Um-
gang machen CC. 3 LU.\ oc cur
in rothclessa FB. 64; di chor cruinn
de jactu sortis Tur. Gl. 132 {Goid.*
p. 13); oc cor cacha höenslaite
FB. 2; iar cor na cendaile de 89;
Acc. CO ro \& cor immä rigthcch
er machte einen Umgang FB. 25;
Lg. 12; co ro lam cor imön sldag
SC. 35; focerd . . cor ^. 144, 4; fo-
cheird . . cor n-iach n-eirred de
FB. 87; 40 Fg.; focherd a suil-
chor issin tig p. 144, i6; ara cuirtis
cor do chuingid tige döib CC. "^LU;
na curid cor dfb Lg. 1, vgl. ni lamad
cor de „he durst not stir" {Stokes,
Remarks* zu Cu. No. 236). — Vgl.
aur-, ur-chor, immar-chor.
2. cor Vertrag; i. cunnrad
„an Obligation, covenant, contractu*
* O'Don. Suppl. — Gen. d^righne ^
snadhmanna cuir agus cengail ris \
„bonds of covenant and compact*'
Torr. Dhiarm. jh 110; I)ait' oder
Acc. ar chor g6 g-cluinfea^r damt^
er hörte ibid. p. 66.
cöra F. richtiges Verhältniss,
Friede; cöre paoi Z". 247; vgl.
cöir, cörus. — Nom. cöra cach
duit rochalma TE. 10, 2; nf frfth
cruth nä cörai nä congraimm FB. 24;
Bat. conna hetai focul fort chend
i cörai ScM. 14; tanic . . do chorai
fri Conchobar Lg. 14; Acc. co n-
den-sai chorai frib p. 130, 89.
cörad FB. 46, ein Gen. neben
dem Nom. PI. in chöraid las rorta
CO n-immud a n-ddire^,^ Champions
by wJhom they were slain, with ihe
abundance of timr cruelty" Fei.
Prol. 65. Allein von caur. Gen.
caurad, curad, champion {Stokes,
(uSfaigun
448
corrici
Index zum Fei») ist dieses Wort
verschieden, denn dem cdinsiu chö-
rad gekt FB. 46 unmittelbar voraus
drech cur ad. Vgl, „cöraidh a had
man, i. droch-dhuine" O'R.; fri ta-
bairt corad ocus eccraibdech i t*
Bsegail documm n-irse Three Mir.
Hom, p. 42, 88 {„tJie impious and
ioicJced*%
cÖraigrim III ich ordne. —
Conj. 8g. 3 co ros coraigea FA. 6.
— Praet. Sg. 3 tob cöraig FA. 12.
— Inf. corugud FA. 12.
eoBda corastÄr p. 131, 4, do
chorast&r EC. 4 zu enirim.
eorbat FB. 59, 62 lies cor bat.
nl Chorea Lg. 17, 46^ non rube-
facio Z*. 434, zu lesen ni chorcru
(ni corcra O'Flan.), von corcur.
eorcair, eorcar s. corcur.
ooreorda purpurn. — Sg. Nom.
sciath corcorda p. 310, 4i; Dat. öas
gndis corcorda EC. 2.
corcra purpurn. — Nom. füan
cain corcra n-imbi FB. 45; 51;
p. 310, 32; Lg. 18, 19; tlacht p.
132, 22; lenn p. 144, 28; brat SC. 8;
tibri 37, 10; Dat. alleind chorcra
SC. 33, 5; iama brechtrad di . .
chorcra FA. 11 ; PI. Nom. a gr^adi
gorm-chorcrai Lg. 4, 4; Du. Nom.
da grüad chorcra Lg. 18, 13.
corcur F. = purpura; in chor-
cur Tur. Gl. 115; eorcair Ir. Gl. 225.
— Nom, eorcair co n-aldi dathc
SC. 31, 4; is eorcair maige cach
mäin p. 132, 26. — Compos. brat
. . corcar-ghlan TE. 3 Eg. ; corcor-
dond SC. 33, u; do ehorcor-glain 33, 15.
core Kessel; coire Corm. p. 13;
coiri caldarium Ir. Gl. 724. —
Sg. Gen, m6it chore rodaim eechtar
de na da sola sin fria chcnd aneeh-
tair FB. 91 ; do t^irged indala n-äi
immach commeit chori cholbthaigi
SC. 5; Dat. isin chore Gl. zu Hy.
5, 47; isin choirep. 41, 22; ScM. 1;
asin coire j7. 41, 21; Acc. isin coire
p, 41, 19; dobered in n-ael isin
coire ScM. 1; chommeit ri cori
mor cach süil di Gl. zu Oss. III 7;
PI. Nom. secht core ScM. 1. —
Compos. Böeb-chore.
com M. Hörn, Trinkhorn;
i. a cornu Corm. p. 11. — PI. Gen.
tairmchell corn ocus eaibrend Lg. 1 ;
Acc. ddca a churnu co cormaim
SC. 30, 8.
eomaire M. Hornbläser. —
PI. Nom. cuslcnnaig nö ehomairi
Lg. 17, 18; 22.
eor6in .= lat. eorona; Jr. ö^. 75;
haec clerica 76. — PI. Dat. co
cathairib ocus chorönib camnocail
FA. 13; ina corönib comardaibl2.
corp = Zat. corpus. — Sg. Nom.
Hy. 6, 19; TE. 9, 24; FB. 24; in
corp mar in sncchta Lg. 7 ; is dath
snechta corp p. 132, 2s; Dat. dorn
churp Hy. 6, 16; 7, 43; asa churp
FA. 3; 21; di churp rig seeö rlgnai
FB. 22; in tan conruloi a curp
FA. 31; Acc. corp Hy. 2, 32; 6, 22;
FA. 31 ; 0 ro scar . . ind anim frisin
corp FA. 3; Hy. 2, 63; rem <ihorp
is rem ehend TE. 9, 27; dar corp
n-gel Lg. 18, 11; PI. Nom. ar cuirp
Hy. 4, 11; Acc. fria eurpu FA. 33;
cr6chtnaigid eurpu SC. 11. — Comp.
corp-remor FB. 40 Eg,
corptha, corpda körperlich.
— Adv. CO cathaigtis eo corptha
na demna SC. 49, vgl. in chorpdid
corporaliter Wb. 27» (Z\ 792).
1. corr J^. Kranich; a crane
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. conna
roched corr inna cind SC. 5; PI.
Nom. corra Corm. Transl. p. 43
cuirrech.
2. corr Ende, Spitze (z. B. des
Schiffs); auch ein Theü der Harfe,
On the Mann. III p. 256. — Sg.
Dat. don chuirr bragat cervici Crild.
Lor. Gl. 133; a prora i. oij broine,
on chuirr thussig na luinge, ar it
e nomina a da corr {Gen. Du.)
prora puppis vom vordersten Ende
des Schiffs, denn die Namen der
zwei Enden sind prora und puppis
ibid. Gl. 49.
eorraimid Lg. 15 s. maidim.
eorr-creachda i. ainm do enoc
bis a n-^dan na n-amatan O'Dav.p. 69.
eorrgruinacht i. both for leth-eois
ocus for leth-laimh ocus for leth-
suil ag donam na glaimc dicinn
O'Dav. p. 63, vgl. ibid. p. 66.
corrici {mit Acc. oder mit nach-
corrlond
449
cosnum
folgendem i n-) bis, bis zu, s.S. co,
con S. 432 Col. 2. — FB. 24; 81,
corruicce Eg. ; iUt so dorais . . cor-
rice in rlched FÄ. 15 (cusin riched
LBt.)\ ro rigi a Ulm corricci ina
cröes FB. 8G; conrici Tvr. 1.
corrlond p. 190, leV
eorrthair „a fringe^* Corm.
TransL p. 44; corthair '„border,
fringe" (XB.; corthatr i. ciumus
(Ra^id) O'Dav. p. 72.
eorrtharaeh mit einem Saum,
Band versehen. — Sg. Acc. lenn
corcra cortaruig p. 144, 28.
corthe, colrthe Steinblock,
Steinpfeiler; „a standing stone"
O'Don. Suppl. — Nom, Hg, 2, 32;
togabar a coirthe ocus a liagan
TE. 8 Eg.\ Acc. in corthe SC. 12; 13;
ior corthe cloche Gl. zu Uy. 5, ee;
vgl. a dhruim re cartha cloiche „his
backing against a pülar stone**
O'JDon. Gramm, p. 313.
eörugrad M. Ordnung FA. 12,
s. cöraigim.
eörus law O'Don. Suppl.
eo8S F. Fuss; pes Z*. 241. —
Sg. Dat. delb n-dune . . do chind
no coißs FA. 10; Acc. a chois
Hy. 2, 8; FB. 20; oen-chois einen
Fuss ScM, 12; ßloig Laigon eter
chois ocns ech ocus choin inna
degaid p. 46, 27; PI. Nom. sreth
and chetumus di bretnasaib öir
ocas argit ocus a cosa isind fraigid
Lü. p. 23», 33 {ihre Füsse, d. i. die
Nadeln der Brochen); Acc. a chossa
ocus a läma SC. 48; m& chossa
FB. 37; fria chossa zu seinen
Füssen SC. 10; Du. Acc. a da cois
ScM. 18.
cose Zurechtweisen; Inf zu
coscaim; to check, eorrect, chastise
O'Don. Suppl. — Nom. cosc inna
m-ban castigare mulieres Wb. 22«
(Z*. 720); FB. 29 Eg.; Gen. cum-
noch coisc 6t senaib SC. 26; Dat,
do chosc in teglaig FB. 55; asbert-
som oc cosc inna m-ban FB. 29.
— Vgl. tecosc.
eoseaim {aus con-sechaim) 1 ich
weise zurecht, tadele, halte
ab, hindere; coisgim I obstruct,
hinder, quiet O'B. — Praes. Sg. 1
cotob scchaim FB. 29; Conj. Sg. 2
consecha SC. 26. — Fut. sec. Sg. 3
agus a dhubhairt Muadhän ris Gräin-
ne do leanamhain agus go g-coisg-
feadh s^ f^in an chü dhe Torr.
Dhiarm. p. 100. — Pass. Praes.
Sg. 3 iersin tra coistor in slog
I^B. 29 Eg. — Conj. Sg. 3 coiscter
ind imorran FB. 32 Eg. — Fut
Sg. 3 cotob sechfider di chosscc
alailiu in^titueniini alio modo Wb. 9«
(Z*. 706).
mada eoseedar Gl. zu conse-
quatur Leyd. 17^ {Goid.'^ p. 57).
coscar, coscnr Triumph, Sieg,
vgl. coscraim {Stokes, Index zum
Fei.); Cüsccar triumph O^Don. Suppl.
— Nom. ba hard in cos cur Hy. 5, 27
(i. in mfrbail); Gen. ^cmailte in
choscair insolentia victoriae Ml.
33c, 13 (chostair Ascoli); Dat cona
mor-choscur FB. 40; iar m-buaid
ocus coscor FB. 89.
eoseorach triumphirend. —
Nom. Conall eoseorach credmair
FB. 23; Acc. canaid cöir coscrach
cridemail FB. 52.
eoseralm II ich zerstöre. —
Fut. Sg. 3 cosc^ra rect nüiadnissi de-
struet legem novi testamenti Wb. 26*
{Z*. 452); a recht consc^ra brichta
druäd EC. 5. — Inf. cosgradh
destruction O'Don. Suppl.
cose, cosse ad hoc, adhuc
Z*. 347; SC. 11, 7; 38, 3.
cosindin bis heute Lg. 12, s.
indiu.
eoslBdossa bis jetzt FB. 44,
s. indossa.
cosmail ähnlich; similis Z*. 233.
— Nom. cosmail fri hör SC. 33, is;
37, 18.
cosmallliiB M. Aehnlichkeit;
similitudo Z^. 788. — Dat co cos-
mailius crotha Aililla TE. 12 LU.
(cossmailos Eg.); fo chosmailius
Conculaind SC. 5; FB. 1; Acc.
ferend sin choimetait fnntib . . cos-
mailius ocus hfm&igin D^ p. 170, 8.
no ehosnagrur Hy. 5, 106 ich
suche zu erlangen? vgl. „coisi-
neach acquisitive*' CR.
cosnaim ich suche zu erwer-
ben, mache streitig {mit fri);
29
eosnam
450
cotlud
I defend O'Don. Gramm, p. 195.
— Conj. Sg. 3 nl chosna nech frim
he FB. 73. — Imper. Sg. 2 cosain
defend y contend O'Don. Gramm,
p. 200. — Fut. Sg. 3 ni chossena
nech . . frit FB. 59 ; hierher audh
consena Hy. 2, 28 trotz der Glosse
ro chosnastar {dass er im Himmel
das Königreich erwürbe, predigte
er hei Tage auf Hügeln)? ni cossena
Hy. 5, 22 gleichfalls mit der Glosse
ro chosnastar {„the holy-one neither
hought nor gained'* Stokes)? PI. 3
imma curaid cossenait Lg. 4, 12
(coisenat Eg.). — S-praet. Dep.
Sg. 3 ro chosnastar Gl. zu Hy. 2, 28
und 5, 22.
cosnam M. Erstrehen, Wett-
streit, Inf. zu cosnaim; contentio
Z*. 771 ; vgl. im-chosnam. — Nom.
dia n-dechatc2 cach cosnam ScM.
22, 7; Gen. s§8 cosnoma FA. 27
(„folk of contention** Stokes) ; Dat.
do cosnamh to contest O'Don. Suppl.;
LS cöir curathwir mo thige do cos-
nom FB. 9; 90; cen cnradmir do
chosnam den Hddenantheü nicht
streitig zu macfien 77; inti doraga
dfa chosnam frim FB. 11; Acc.
ni tüalaing nech . . a chosnam frit
FB. 11; 71 (?); in curadmir cen
chosnam der Heldenantheil ohne
Wider streu FB. 78; 87.
eoss&it i. cocad O'Don. Suppl.;
casaid „an accusation, complaint*'
O'R.; s. im-choss&it.
costal Lg. 17, 10, vgl. custal i.
trustaladh y,a girding of the loins
f<yr running etc.** O'E.
eostnd M., costadh „to wrangle,
dispute" O'Don, Suppl. — Norn.
droch-costud ScM. 17; inmain cu-
stad hi tiugnäir Lg. 17, 4o Eg.;
rieht forcäini costud FB. 22, vgl.
hi costud forchaini LU. p. 124i>, 15.
cot- für con-da, con-do vor Ver-
hol formen, die mit der Praep. co n-
zusammengesetzt sind: cota-gart s.
con-garim; cota-öei s. con-öim;
cota-ucbat s. con-uccabim; cota-
utaing s. con-utaingim ; cot-cel-sa
p. 144, 31 zu einem Verh co-celim
ich verheimliche? cotn-^rig s. com-
^irgim; cotob sechaim s. coscaim;
cotom bert-sa s. coimprim; cotom
gaba-sa s. con-gabim.
cota TE. 11 Eg. s. cult.
eota- s. cot-.
eotarsna entgegengesetzt, con-
trarius. — Sg. Nom. cotarsna dona
cendsaib p. 170, 14; Dat. in cho-
tarsnu e contrario SG. 11^ (Z*. 231).
cotat' hart? codat hard, rigid
O'R.; vgl. cotud. — Sg. Nom. Idine
. . cotat slemun do sita uainidi TE.
3 Eg.; bil catot co n-dualaib cre-
dumae FB. 47 Eg.
cotccht conventus, aditus Wh. 9*
(Z*. 871).
cot^chte vgl. coitechta i. cutruma
no comdligc O'Dav. p. 67; von
t^chte lex. — Gen. ddig a cot^chta
FB. 94.
cotlalm III ich schlafe, s. tui-
lim. — Praes. Sg. 1 ni chotlu
Lg. 17, 46 (choUu Lc.)\ für ni
chotlu tbid. 49 ist aber wohl mit
Lc. intl chotlad zu lesen. — Conj.
Sg. 1 Dep. CO ro chotlur FB. 31.
— Praes. sec. Sg. 3 no chotlad
SC. 47; Gl. zu foaid Hy. 2, si;
inni chollad derjenige toelcJier schlief
Lg. 17, 49. — Praet. Sg. i ni ro
codlus ScM. 16 H; 3 nlr chotail
FB. 58; ma conatil si dormivit
Wh. 29d, 15 {mü Pron. rel); PI. 3
da chotlatar Gl. zu tuilsitir Oss. Uli.
cotlud M. Schlafen, Schlaf;
somnus Z*. 238. — Notn. ferr cacÄ
ciess cotlud FB. 32; ocus cotlud
dö und er muM schlafen SC. 23;
cotlud trom SC. 30, 9; 61 na longud
na chotlud FB. 26; dofuit cotlud
fair SC. 8; dorochair coüud form
TE. 12 LU.; SC. 7; deilligh a
chotlu«/* fair TE. 12 Eg.; Gen.
saithech bid ocus cotulta FB. 32;
turbaid chotulta ScM. 3, 1; Dat.
do bind na chotlud Lg. 17; tanic
in t-aingel chuice ina chotlud p.
19, 86; CO n-accai in lanamain ina
cotlud Lg. 12; co m-bai . . na chot-
lath TE. 12 Eg.; diuchtrais . . asa
chotlud SC. 23; Acc. contuil cotlud
cimmeda Hy. 5, s; cen chotlud
ScM. 3, 4; TE. 12 Eg.; SC. 29, 23;
Gl. zu Hy. 5, 19; cen dig cen biad
cen chotlod ScM. 3.
coto-
451
or^-umse
eoto- s. oot-«
1. eottnd „a mountain" O'B,
— Du. Äcc. „Cissi chonar dolod"?
ol si. „Eier da cotot feda" ol se
Lü. p. 122b, 39.
2. eotad „a whetstone" Corm.
Transl. p. 42 (cadut Corm. p. 14).
crabud M. Glaube; religio Z*.
998. — Dat. i crabud Gl. zu Hy.2,s&.
er&dh eroldhe „torment of
hearf' Torr. Dh. p. 104.
eraes s. eroes«
oraib 8. er6e1>«
eraibdeeh gläubig; vgl. äcraib-
dech, füath-craibdecb. — Sg. Nom.
ma beith nech bes maith diib, bes
criibdcch Tir. 3; Äcc. F. lam craib-
dig Hy. 5, 29.
eraide s. eride.
er4idim „I torment'* Fä. In-
dex. — Praes. PL 3 o rum craidet
Three Hom. p. 36, 39.
erann, erand M. Baum; crand
gl^sta plectrum Ir. Gl. 719; crand
giu9 pinus 563; crand mucor cor-
nus 566; crand SC. 33, 17; airgit is;
i» crann crin SP. IV 2; crand caingil
„a chancel-raü** FA. 13, r^Z. crand-
caingel i. crann -cliath andsin i.
cliath isin crann eter laocba oeus
cleirct Carm. TransLp. 46; a chrand
cromcend p. 20, ao; 29 U. bachall);
(rc«. is bun cruinn SP. V is; Dat.
dun chrunn ar6on Wb. 8» (2^*. 224) ;
do cac^ crund SC. 33, ao; fö chrand
bethad i'TA. 33; in cech lom-chrund
df b FB. 81 ; crithir foia for a crund
FB. 24; don chrund siuil CC. Q Lü.
(do crunn Fg.) ; Äcc. Conall . . etir
0CU8 crand SC. 10; PI. Gen. tri
fichit crand SC. 33, 19; Dat. for
crannaib roiss rüamantai p. 310, 4o;
Äcc.foTsntL crunnu caingil sin FJ. 13.
cr6 F. Lehm, 2'hon, Erde;
lutum Z*. 255; clay Corm. Tranal.
p. 32 crand. — Sg. Gen. cumachte
. . inna criad potestatem luti, habet
figulus Wb. 4c.
er« SC. 25?
creeeaim II ich verkaufe Three
Hom, p. 64, 8.
ereeh -F. Plünderung, Baub-
Zug; vgl. Torr. Dh. p. 170 Änm.
— Sg. Dat. ro ergabad din hi creich
Three Hom. p. 12, 30; PI. Nom.
creacha spoils of war, depredations
O'Don. Suppl.
erechaire M. Plünderer, „rai-
der'' FA. 27.
ergeht M. Wunde. — Gen. fo-
chann in chrechtai Three Mir. Hom.
p. 12, 11; Äcc. dorat ind ingen
breit dia hetach d6 ma crecht LU.
p. 126», 29; PI. Nom. tabsat crechta
SC. 29 ; fris m-b^t crechta is cneda
29, 7; crechta ina ch&in cnis FB. 24;
Acc. im chrechtu circum ulcera
Ml. 144c {Z^. 654).
er^chtaeh mit Wunden ver-
sehen; „toound-giving, wounded'*
0>B. — Sg. Nom. cr^chtach a thöeb
SC. 18, 3 {vgl. &lad); Gen. curad
crechtaig cathbuadaig ScM. 15; Äcc.
curaid cäin crechtach cathbdadach
SC. 42.
er^ehtnaigrim III ich verwun-
de. — Praes. Sg. 3 cröchtnaigid
curpu SC. 17, 4. — Praet. Sg. 3
ro chrechtnaig LU. p. 126*, 28. —
Pass. Sg. 3 crecbtnaigedar Lg. 2.
credal gläubig; creatal i. creid-
mech no craibhtech i. oni is cre-
dalus O'Dav. p. 66. — Acc. cond
credail SP. V 3.
crM Zinn, „tin" nach Sulli-
van {On the Mann. I p. CCCCIX,
not. 748), O'Beirne Crowe {Siab.
Concul. p. 42 1) ; „the ore of copper,
gold, silver" 0' Curry, On the Mann.
Wlp. 210. — Sg. Gen. erat chräda
chromglinne FB. 50; p. 310, «9. —
Vgl. cred-umje.
eredbaigrte SC. 29 {j,lJiat was in
bonds" O'C), vgl. „creadhbha a
ligature, an entanglement" O'B.
credmair FB. 23?
er^ii'VLmK Bronze; aurichalcum
Z*. 18; copper ore, brass O'Don,
Suppl . — Sg. Gen. cuach cröduma
FB. 59; 73; cacha hairinig crödumse
FB. 2; crdduma 55; p. 309, 33; bil
chondüail crädumai FB. 47; frisin n-
daitni cr^dama FB. 21; in lungine
cr^dume SC. 15; tri stöill chröduma
FB. 55; Dat. airinech di chredumu
TBF. p. 138, 31; ibid. p. 140, 6;
PI. Dat. CO n-üatnib cr^dumaib
p. 309, 36 als Ädjcctir?
29*
creic
452
cnnaim
erelc F. Kauf, Kaufen y 8. fo-
chraic. — Sg, Äcc. cen chreic FB. 74.
crenim I ich kaufe. — Praes,
Sg. 3 rd. creDas qui emit Wb. 29*
(Z*. 432). — Perf Sg. 3 sech ni
chiuir\BV. 5, 28 (i. ni ro ehren). —
Praet. Sg. 5-ni ro ehren Gl zu
Hy. 5, 22. — Fut. Sg. 1 nocha
crenoh TE. 13 Eg, {passender no
CO ririub LU.).
1. cret F. Körper; carcase
Torr. Dhiarm. p. 102. — Sg, Gen.
dlrgiud cretti FB. 30, s. dirgiud.
— Nicht verschieden van 2. eret.
2. cret F. Wagenkasten. „The
materidl was always toood; that is
sträng wicker -work on a strong
timber fratne*^ O'B. Crowe, Siäb.
Concul. ^.421. — Sg. Nom. cret nöi-
tech nöiglinne FB, 45; aurard drö-
sachtach FB. 47; p. 310, 29; cr^t
chr^da ehromglinne FB. 50; ro-eret
cairr ScM. 21, 0; Dat. cronan canas
uas a chreit SC. 37, 4; anbldth
n-etegnäith üasa creit eharpat'^
FB. 45; 47; üas ehret charpait
glinni SC. 15; Äcc. tair-siu isin
creit cumachta SC. 40.
cr^t {für ee rdt quae res) interrog.
wa8;cread tvhat O'Don. Gr.p. 134.
— cret ticc ritt TE. 7 Eg.; crdt
ßüt SC. 47.
eretar relic Three Hom. p. 8, e.
eretem F. Glaube, Glauben;
fides Z*. 241. — Dat. ria eretim
SC. 49.
ereth i. häi {science) Corm. p. IX
caill erinmon.
eter crethaib FB. 48, for cre-
thaib 52?
cretlm lll ich glaube; credo Z^.
435. — Praes. Sg. 1 eretim treo-
dataid Hy. 7, 2. — Praes. sec. PL 3
no ehretitis in eomdid FÄ. 32. —
Pra^t. Sg. 3 ro ehreit in eomdid
FA. 32; PI 3 ro ehretset ibid.; ni
ereitset in flrdeacht inna trinöite
Hy. 2, 42. — Pass. Praes. sec. Sg. 3
is amlaid no ereteä doib SC. 49.
eriathar cribrum SG. 48*»
(Z*. 782).
crfathraim II „I st ff' O'R. —
Praes. Sg. 2 crfathraid öcu SC. 18, 9.
crlb i. luath ODav. p. 63; for
erip „quicUy^* Corm. p. 11 eemfne;
(^ygribb „quicMy" Fei. ed. Stokes,
p. CLÄXV.
eribara Schwein. — Nom. cri-
bais Oss. 111 9 (i. muce), O'Dav.
p. 71; Äcc. ar chribais ibid. 4 (i.
ar muice).
crfch F. 1) Grenze, 2) Gebiet;
ßnis ZK 241. — Nom. 1) nis fil
erieh nä uimir for immud a ecna
p. 169, 8; Gen. airer erfehi p. 328, 3;
Dat. 2) dorn erlch TE. 13 LÜ.;
FB. 56; hi erieh ülad p. 21, so;
Cualand ScM. 1; a crlch Laigen
TE. 6 Eg.; Äcc. 1) een crfeh een
foreend FÄ. 8; 34; co erieh a m-
bäis 27; samaiges erieh fri aidehi
Hy. 2, 66; 2) i erieh n-Alban Lg. 11;
PI. Dat. 1) hi criehaib Connacht p.
19, 38; i erlgaib hErenn Lg. 11; Äcc.
1) aurslaid ericha eomnart eomnä-
mat FB. 22; for erieha eehtrand 10.
cride N. Herz; cor Z\ 230;
eroidhe Ir. Gl. 1102. — Sg. Nom.
eride licee ScM. 15; eride n-ega
ibid.\ n-draeon FB. 46; cride niad
SC. 38; maidid eridi ceeh duni
SC. 33, 28 {vgl. Lg. 18, 87); uchan
is erd mo craide SC. 29, 19; Lg. 2;
mo chraidi-se CC. 7 LU.\ Dat. i
eridiu ceeh duine Hy. 7, 68; oen-
chridiu Echdaeh lüil SC. 19; Äcc.
CO töerbaig a cride este FB. 86;
isseth rem ehridi is rem enes SC. 29, is;
Voc. na briss indiu mo ehride
Lg. 18, 87. — .Comp OS. ro bad
cridi-scel la Faind SC. 11, 4.
ciidecaB SP. III 4 ,Marilet**
Stokes, vgl. croidheog sweatheart O'B.
erideehalr, craideebalr i. fa-
miliaris Gl. zu Fü. Jan.S. Davon
eridechaire, s. blad.
eridemaii herzhaft; croidhea-
mhuil hearty O'B. — Sg. Äcc. canaid
eöir eoserach eridemaii FB. 52.
crln abgestorben, dürr. —
Sg. Nom. crann erfn SP. IV 2.
crinaeh dürres Holz; dry sticks
O'R. — Gen. ba mou ranct^mar a
less brosna erinaig Three Mir.
Hom. p. 6, 21; Äcc. lassais amal
crinaeh Und. 23.
crinaim ich schwinde. — Fut.
Sg. 3 ni ehrfnfa do delb EC. 2.
cnne
453
crodacht
eii ne F. „wühering, fading*' O'R.
— Bat is marb a mäthair do chrine
Three Mir. p. 14, 17 {„decay"),
criol „a ehest, a eoffer** O'R.
— Dat. i criol roncind Hy. 5, 84; cid
fom chriol brond becestar Lg. 3; 4, 1.
erip 8. erib.
criss Gürtel. — Sg. Nom. eris
nathrach mu chris cingulum ser-
pentis cingulum meum Z^. 954
(Klosterneub.)', Dat. assa chriss
ScM. 16; PI. Nam cressa FÄ. 8; *26;
Äcc. connice a cressa FA. 26; Du.
Äcc. (für Dat.) co n-da eris derca
tairis SC. 23.
erlsalaigr FB. 24? O'R. hat:
crioslach M. a Umit, horder, hosom;
an apron.
1. erith Zittern. — Nom. ros
gab crith sluag an dunaid FB.
44 Fg.; gol ocus crith Lg. 16; crith
ocus üamun FÄ. 14; ro cluinter
a crith ocus a n-gäir 28; Dat. for
crith ocus for üamain in Zittern
und in Furcht FA. 10. — Com-
poH. crith -galar Fieber, „ague**
SMart. 19; palsy Oll
2. crith i. ic no iunsaighe no
cendach O'Dav. j). 65.
erithid emax SG. 60i> {Z\ 21).
erithlamaeh zitterhändig
SC. 41.
crithnaigim III ich zittere. —
Praet. PI. 3 ro crithnaigset ind
Uith gaile FB. 15.
crithir Funke; a spark of fire
O'R. — Sg, Nom. crithir fola for
a crund FB. 24; Acc. coimdhearg
re crithir no re drithlinn p. 309, 12;
PL No7n. „crithre sparks of fire
from the clashing of arme; smaU
particles of anything^' O^R.
1. cr6 Tod; i. bäs Corm. Transl.
p. 46. — Gen. i m-baile chrö Gl.
zu in infernum LHy. fo.M^ {Goid.*
p. 68); Acc. com cro „tili my death**
dorm. Transl. l. c. -— Compos.
catha crö-chombäg FB. 24.
2. cr6 Blutf s. crü, er6-derg.
8. crö Gehäge, Verschlag,
Stall, Hütte; irgend ein um-
schlossener Raum; a hut, hovel
O'R. ; cochall no cro Gl. zu haec cos-
sula Ir. Gl. 122; crd caerachot7t76851;
cro na muice, Gen. crai, a pig-sty
O'Don. Snppl. — Hierher uassa cret
crai an carpait FB. 45, creit croi 47 ?
4. crö Oehr; the eye of a needle
O'R. — Sg. Dat. im snäthait i. s^t
in t-snaith ina crö Sench. M. (On
the Mann. III p. 117, 102; co tarla
cach snathat dfb hi crö araili FB. 65.
5. crö „the.metal hoop which
bound ihe head [die Spitze der
Lanze) to Ihe shaff OB. Crowe
Stab. Concid. p. 419. — Acc. co
fethan öir impi 0 irlond (ö urlond
O'B. Crowe) co crö p, 131, 19.
6. erö property, chatteis
O'Don. Suppl. — Vgl. crö agas
creacha Torr. Dhiarm. p. 170.
7. cro i. bi doigh cnma ainm do
uir O'Dav. p. 67.
8. crö Gl. zu Hy. 5, 19? zu 3. crö?
9. crö FB. 24? zu 6. crö?
croaB i. cronugud no crodacht
Fei Prol. 51.
crob Hand; uit mo chrob vae
manus mea SG. 176i> (Z«. XID. —
Sg. Dat. inna ger-chrub SP. II 11;
PI Dat. fiadnaib crobaib ScM. 22, 5?
crocan olla Ir. Gl. 56.
eroccenn Haut; tergus SG. 111^
{Z\ 778); croicend Corm. p. 10. —
Sg. Gen. ainm in chrocainn i m-bf
bilis Gl. zu fei SG. 95»; i criol di
croccund röin ro boi in t-etach
Gl. zu Hy. 5, 84; ön croicond GL
zu a pelle Corm. Transl. p. 133;
PL Nom. crocni löeg n-Maid ba he
a ötuch Fei. Mart. 5 Anm. zu Ciaran.
tTw\L=lat. criix. — Nom. cösta
croch Hy. 5, 20; Acc. pridchais..
croich Qrist Hy. 2, 40.
crochad M. Kreuzigen, Kreu-
zigung. — Gen. niurt crochta
Hy. 7, 4; do gnfm in chrochtho
Wb. 8» (Z«. 239).
erochaim II ich kreuzige. —
Praes. Sg. 8 nu dam chrocha dis-
cruciat me ML 32d {Z\ 434).
erod, ,wealth" Three Hom.p.lS.9i.
cröda SC. 33, 11 zu lesen crönda?
croda i. beodha no cruaidh O'Dav.
p. 63; i. ca.\i!l^ibtd. p. 66; Corm.
Transl p. 48 cruith; ScM. 21, 42 IT.
crodacht F. Tapferkeit. —
Sg. Nom. cidh mör do chrödhacht
^'
crodatu
454
cru
a g-comhlannaibh agus a g-cathaibh
Torr. Dhiarm. p. 108 ; Gen. na cro-
dachta müiHae Güd. Lor. Gl. 26.
erödatu M. Härte; duritia
Wh, 31b ^Z*. 257); vgl. crüaid.
cr6-dergr hlutroth. — 8g. Nom.
croderg a medön FB. 45; Du.
Nom. da n-grüad gormgela cröderca
FB. 51; p. 310, 35.
cr6el>9 er&eb F. Zweig; craobh
O'R. — Sg. Nom. in chröeb co
m-blathaib Hy. 4, a; Äcc, ro croith
in craib FB. 29.
cr6es Schlund; crois cupedia
Wb. 9d (Z*. 31); cräes gula Ir.
Gl. 92. — Dat. a cröes glomar-
chind FB. 49; a craes jj. 310, 21;
Acc. inna cröes FB. 85; 86.
crölsech F. ein Speer, 8. On
the Mann. J p. ccccxxxviii. — Sg.
Acc. fochairt a chröisig SC. 7; PI.
Nom. craisecha crannremra „thick-
handled battle Craisechs^O' Curry,
On the Mann. II p. 241.
ffr-erolth FB. 9, „pure curds'*
Süll., On the Mann. I p. CCCLXV.
croith CC. ß LU?
erollndech blutströmend, s.
die Anm. zu Hy. 5, 66.
cromin, erom Jcrumm; Gl. zu
a curvo Corm. Transl. p. 68 eochuir.
— Compos. cr^t chrdda chrom-glinne
FB. 50, p. 310, 89 {„of slope-joi-
nings" O'B. Crowe).
crommalm, „cromaim I stoop,
bend'' O'B. — Braet. Sg. 3 gur
chrom Gräinne a ceann re näire
Torr. Dhiarm. p. 208.
crom-eend krummköpf ig, mit
gebogenem Kopfe, Ende; vgl.
croimcheannach O'B. — Sg. Nom.
a chrand cromcend p. 20, 20.
1. eron i. sealbugud ut est sain-
cron 1. selbugud neich coitcinn
O'Dav. p. 62 (sain crön O'Don.
Suppl.).
2. erön, vgl. criian i. gne don
t-sencerdacbt anall cruan i. in derg
ocus creduma i. in buidhe maithne
i. buidhe ocus uaine ocus geal
O'Dav. p. 71 ; glas i. crön no buide
On the Mann. \p. ccccxxxvi; cruan
i. geal, acas maithne i. dearg, ut
est tri caeca n-all cruan-maithnech
riu ibid. p. ccocLXXxn. — Vgl. crön
brown O'M., crüan red, orange O'R.
3. er6n Kupfer; copper 0*R.;
aihber Su>ll. On the Mann. Ind. —
Sg. Gen. srian cruain On the Mann.
III p. 486, vgl ibid. I p. CCCLV u.
das Cüat unter 2. crön. — Compos.
gabur cenand crön-datha FB. 47;
brat gorm crön-chorcra ibid.; üas
a creit chron-charpait ibid.{cro\Eg,y^
p. 310, 4cr.
4, crön chutma ciiaride FB. 24,
erÖna cutrumma ibid.?
cron&n „a kind of monotonous
chant'* 0^ Curry On the Mann.
III 235, „the loto murmuring ac-
companiment or chorus" 246, „pur»
ring" 376. — Sg. Nom. cronan
canas uas a chreit SC. 37, 4.
erot F. Harfe; crotta, cithara
Z*. 67. — Gen. ceol mo chruite
TE. 9, 6; Dat. a n-gaibther isind
buinniu no croit Wb. 12c. — Da-
von crottichther citharizaturWb. 12«
(Z*. 67).
crotai ScM. 21, 42 s. eroda.
crothim II ich schüttele, vgl.
CO fucrothad i. co chonscarad Ml.
23*», 14 Gl. zu ut . . cassaret. — -
Praes. Sg. 3 crothid conchend
SO. 31, 5. — S'praet. Sg. 3 ro
croth . . a brat eter Coinculaind
ocus Faind SC. 48; ro croith in
craib FB. 29; ctothiss ScM. 21, so.
— Inf. crothad in chind frisin slög
LU. p. 64», 30.
erothia O'Dav. p. 70, in drolan
urgartha i. crothla bis ar dorus
airiisi an deoraid dö, also eine
Art tjknocker*' an der Thür. Von
0' Curry On the Mann. III p. 322
zusammengestellt mit clothra O'Dav.
p. 67: nf cluinter ac a crothad was
gehört wird beim Schütteln {z. B.
die Schelle am Halse eines bösen
Hundes). Vgl. lat. crotalum.
crothle FB. 24?
1. crü i. om O'Dav. p. 64.
2. erü Blut; crüu L a cruore
Corm. p. 11. — Sg. Nom. is crü
mo craide SC. 29, 19; Lg. 2 Eg.?
Gen. allind chrö Hy. 5, 66; föt crö
LU. p. 127», 7; Dat. cäin forondar
a chorp hi crd FB. 24; na srotha don
crA
455
c&
chrü ScM. 18; Acc. amaJ cru rüad
SO. 37, 9; claideb mssi roindes crüi5.
3. crü Huf; cru eich ungulus
Ir. Gl. 442; cröa Ingen ungula
SG. 46i> {Nigra). -^ Sg Gen. (?) co
torchair L leis cona äaclaib ocus XX X
cach crüi dö B&v. CeU. Hl p. 181 ;
PI. Dat. na eoin atehonnarcais uasu
na föit a croib ind eich sin die
Vögel, die du über ihm siehst, das
sind die Schollen unter den Hufen
dieses Bosses ibid. p. 183; batar
foft a cruib na n-ech b&tir fö char-
put Conculaind LU. p. 113», S9
{Siab. Concul.)\ co ro sceindset na
föit a cruib na n-ech dar äth fo
thüaith und. p. 127«, ii; fö a cruib
FB. 49; p. 310, i9. — Vgl. crua-
lethan.
4. crü i. ime O'Bav. p. 70, vgl.
4, crö.
5. er6 „corvus^* s. erü fechta.
erüaeh „a rick*' Corm. Tränst.
p. 44.
erüaehftB „a heap" O'B. ; Hügel
Beitr. VII 16.
emad-lasraeh stark flam-
mend p. 190, 33.
ertiaid hart, fest; daingen no
cruaidh durus Ir. Gl. 674. Vgl.
fo-criiaid. — Nom. cruaid a gal
ScM. 21, S6; do g% crüaid SG. 41;
ech . . crdaid FB. 47; Gen. dec
forcöl braich rocruaid FB 52; PI.
Nom. fertsi crüadi FB. 45; p. 310, so;
Gen. con ruccai calca cruäidse
comraicthi Ulad FB. 24; Bat.
iccruadaib comraictbib 29. — Adv.
mo chride rrechtnaigedar cruaid
Lg. 2? — FB. 48 ist wohl cruaid-
chend zu verbinden.
erüaid-ehend hartköpfig. —
Sg. Nom. ech FB. 50; p. 310, 22.
erda-lethan hufbreit, so zu
lesen für cälethan FB. 50, i?. 310, 20;
crualethon FB. 50 Eg.
crü teehisLy,corvuspraelii^% Stokes,
Beitr. VIII 315; crufhechta i. badb
no bodb Corm. p. 12; cruechta i.
bodba O'Bav. p. 63. — Sg. Nom
is crü fechta modcernsB FB. 68, 20.
cnüm F, Wurm Nenn. 1 {LU.).
cruimthcr M. Priester Corm.
Transl p 30; TTiree Hom p. 14, 13.
crulnd rund. — Comp, ech . .
crüaidchend cruind-coel-chos rund-
tmd dünnfüssig FB. 50; p. 310, 22;
batar crninn-üeco . . a dha glun
TE. 4 Eg. — Compar. cuirrither
hog luin a di .si\il Corm. p. 36
prüll {vgl. Wi. Gramm. § 72).
crult s. crot.
cruithnecht Getreide; frumen-
tum Ir. Gl. 778; Corm. p. 10. —
Nom. ffr-chruithnecht FB. 9; Gen.
bargen cruithnechta ibid.; bandea
cruithnechta dea frumenti SG. 66^
{Z\ 178).
cruth M. Gestalt; forma Z^.
238. — . Sg. Nom. FB. 24; 28; 44;
in cruth glan SP. V 8; cruth cäin
SC. 40; FB. 22; 24; cruth bui-
dech 22; cipe cruth auf jede Weise
SC. 38, 7; cruth cäch co hEtain
TE. 5 Eg. {ZU lesen cruthach?);
Gen. CO cosmaiiius crotha TE. 12
LU.\ ar febas do chrotha ocus do
ceille ocus do ceneoü FB. 17 (vgl.
unter büaid); Bat. atä-som fö droch-
cruth SC. 29, 22; ar gaisciud ocus
cruth FB. 18; ar chruth ocus deilb
ocus cen<fl 19; TE. 3 LU.; crüth
chöiil chongraimmim FB. 23; 24;
30; in chruth siu hoc modo Z*. 239;
Ace. formdig . . fria cruth n-digraiss
Lg. 4, 19; etir cruth ocus deilb
ocus ecuscc ocus chineul TE. 2 Eg.;
3; fon cruth sa in dieser Form, auf
diese Weise SC. 29; FB. 57; PI.
Nom. nöi crotha FB. 28.
crutirc M. Harfner; cüharista
Ir. Gl. 5. — PL Nom. arsentis
crutire p. 310, s.
cü M. Hund; canis Z*. 264; cu
allaid htpus Ir. Gl. 417. — Nom.
Hy. 5, 28; 46; p. 41, 11; ScM. 1;
19 ; 22, 7 ; Gl. zu cuib Oss. III 3; 8;
cd goirt elscothach p. 41, 10; cü
Mesroida ScM. 3, 9; cu Gaulaind
CC 6 Eg.; cü ferna fodluigthe
FB. 68, 7; cü othair ör Emna 11;
Gen. con ScM. 1; 4; 21, s; ainm
in chon ScM. 1; rüs con 19;
Bat. i. ing(nat2) dorigne Brigit oc
tabairt in biid do choin Gl. zu
Hy. 5, 28; Acc. coin ScM. 4;
21; 39; Hy. 5, 46; et€r chois ocus
ech ocus choin p. 46, 27; PI. Nom.
cftach 4
coin FÄ. 28; p. 191, ao; coin alU
Wölfe Hy. ö.jw; SP. I 6: Iri cointe
nimhe Tom
Gen. con i
ScM, 21, » 1
tbet accu I
1 . CÜOCl '
Ooid* 58 i
ciiaoh CTiA
ruini 60; 73; dergöir 62; 2Jo(. isin
chuach59; ^cc.in cuach n-derGÜir74.
2. «dach „a euTl" OS.
3. eüseh cmcL-oo O'B.; M-
chuach „a vood- euckoo (Aotofc)"
TBF. p. IM, 0.
4. ciiaolif£.45? (gilechcäkchcdi-
crind„a/Ie«ÄnJaMyiinff CM)>«p«>r"(ll
SwIftVan, Oti the Mann. Index).
edacU p. Sil, i „Utile cups"
O Curry, ün the Maim. III p. 187?
cäacn naldm f. taag dunad Corm.
TranfH. p. 47; vgl. O'Dav. p. 64
cliath i. umat; ar Iti mer fo cuacha
cliath ferba i. amail bi mer fo
cuachnaidm duitt iumad briathar
JD filed i. bidh igeomhtath taith*
miuch in druiog briathar ociie b^dis
tiugh nadlmaDD semcn.
edalUe Pfahl; paluslr. Gl. 49ö;
a atake Corm. Traiui. p. 43. —
PI. Dat. do cheangladar an long
do chuaillidhib congbhila an chüain
Torr. Dhiarm. p. 162.
eöairt F. timkreie, Kreis,
Umkerstreifen, Rundreise. —
Gen. du chur cüarta sich umzusehen
CC. 3 LU.; Dat. iar cuairt chailie
L^. 17, *»-, taoic Fiac do chuairt
lci8 „to giyoum icük him" i,?) Hy. 2
Praef; Aec. cuirid cuairt dun CC.
2 Eg.; for cuaird n-Erond TK 8
LU.; for a chilairt rig fo Erind
iltid. Fg.; 14 (chuaird LU.)\ imön
tir sin imma cuaird ui» dieses Land
herum FA. 5; 12; FB. 86; 87;
p. 310, 3; imuin ima cuairt circum
me circa Z^. 6&4; impäifl immä
cuaird an man dinna pecthacb JTA. 18;
m4 ciiaird FA. 13 (bä cuairt LBr.V,
Immi iium cuairt ScM. 17; PI. Nom.
accht cilardaaDd ocussecht u-inidada
o thein co fraig FB. 55.
eles elUirl'£. 30, eim der Eampf-
stiitrleCuchuliHn'aauchLU.p.ll3'',ai.
mit dem des cait tvsatnmengenaMit.
eÜRla s. clnnlm.
cAan M. Hafen.
eiUMene pj^gil SG. 50* (.Z*. 22).
cüar „crooked; a worin, a screw"
0-R.
eiu&n Schuh; PI. Gen. do
choirtged a cbuaran Three Mir.
Som. p. 112, a.
Oäarlde FB. 24?
edartalm 11, PI. d cüartait impn
sie uvuingeln gie LU. p. 57*, lo.
cAartogud M. Umhergehen,
Umlauf; ön cuartugud a cireuitu
Corm. Transl. p. 88 grian.
onasacli „concave. hollou}" O'R.
— Sg. Nom. sroD cbam cuassocA
FB. 37 Eg.
CubaohiäUaf. cuUicuIum Oi»->n.
Tränst, p. iO.
cnb^d übereinstimmend, har-
monisch, s. com-chubud. — Adv.
in chöbaid concinnenter Ml. 14*. —
Comparat. as cbubaitbiu Gl. tu
concinniore Ml. 145'' [Gotd.^ p. 31).
CDbat=Ia(. cubitus, EUenbO'
gen, Elle. — PI. Gen. cr6 a chubat
föin Gl. m Hy. 5, is; da mile die
cubat FA. 17; FB. 85.
1. cnbns conscientia ZK 787.
2. cubBs Lg. 17, lef^. s. eobaia.
odced i^.J. 17 «. c6leed.
eacht Farbe, äussere Er-
scheinung; luas doaber daüi do
cucht in faciem cu ro-bi dorg Corm.
p. 39 raam; i. cuinngi ocus cruth
i. ecusc O'Dav. p. 62. — Sg. Nom.
iB caem do cbucht TE. 9, u.
cndi. ccun „caput" Düü LaiÜmei
{Goid.^P- 751. — Sg. Dal. ho chud
CC. 5 tu. (fo deoid Eg.).
eoib Hund. — Nom. mu cbuib
Om. III e (i. mo chuV, Acc. mo
chuib t6id. s (i. mo ehu).
entbdim „I harmoni^e" Stoket,
Fei. Index. — Poes. Praet. 8g. 3
acht cuimbrigud indsce fo aoaa do
euibded Fei. Fpü. 121.
cuibdlus M. Harmonie. —
Dat. cor inniacd ferta Brigle trea
chumbair m-briatbair cuibdiua fileta
Hy. 5 Praef. {„in short diseourse
with poetic comonance").
cuibrend 4
cnlbrend Theil, Portion; cui-
bbrioDD „a portiott" O'R. — Sg.
NoBt. indäs ceeh cuibrend p. 40, is;
Äcc. in trea cuibrend dee ibid.; PI.
Gen. turmchel) com ocus cuibrend
Lg. 1.
cnlbaeeh „eontcienlioua"
Tir. 3; m der Glotge eu conBcientia
ejus cum Sit infirroa HTi. 10« (if ». 81 1).
CBlbslirter SC. 25?
cnieel Kunkel On the Mann.
III p. 116. iw; cuiffel colus It. Ol. 5C7.
In ohdtchld SC. 41 s, Mleed.
etil ». eöel.
call „a ctnieh, a comer, a do»H"
O'R. — ■S'^. Ace. gaib do chuil u,ia
chMcair SG. 229 (Z'. 954).
entle Küche; hüchen ODon.
Suppl. — G^. du dorua culi CC.
8 LU.; mo cbuile p. 40, S6; Dat.
inoa cuili CC. 3 LU.; ina chuilid
ibid. £*;;.; Acc. bennach..iii cnlid
B» p. 4ß, 3i; ina culid p. 40, si; 34.
— Vffl. cultech.
euilehe ,,eackcloth" On the
Mann. Index. — Sff. ffom. cnilche
fliuch imbi Ily. 2. n\ p. 21. i.
«olleeh prostibulam SG. bB-
{Z*. 811); dann cuiligiai prosto
ibid. [Z\ 4351.
eullen catulus Ir. Gl. 498.
colli Om. III t n. coli.
enlm- m. cum-, com-.
eulmbiigud „abridgment"
FU. Epü. 123.
OBlmlontr Confliet, Kampf;
Gild. Lor. Gl. 46, — Äcc. doroine
cuimleng Note zu Fei. Apr 19.
biic^mleBgAlthicongredien-
dvm Ml. 16», II.
enln interrog. Kann; quando
O'Don. Suppl. — cuin rom bfa
TE. n LU.
tnlnilgim, culnglm I ich bitte,
verlange. — Pro«, 5i7. 1 connai-
gimm Three Mir. Hom. p. 70, iB;
cid ara cuinche-eiu sein jbosu ver-
langst du dies Bij. 2 Praef.; con-
daig, condieig quaerä Wb. H^, li''
iZ*. 430); PI. 1 m cningem log ar
pr«cepte Wb. H*. — Imperat. Sg 2
na cuindig Wb. 10» {Z'. 4^3); cu-
innig dam-Ba . . fer graid Ht/. 2 Praef.
— Praet. Sg. S cech nl ro chuingiB
CO dia doratad duit Gl. zu Hy. S, so;
3 ro chuinnig cuicce co tarrtad
a coibsena ify. 4 Praff^ eo ro
Z\ 873.
Jl dobir
I ü. p. 43.
ch dron-
I 310, n»;
cuinge sesrige FB, 81; Pt. Gen.
ere fichet cuinge do damaib FB. 91.
cutngld Verlangen, Suchen,
für cuindgid, con-degid, Inf. eu
cuindigiin, cuingim; do chuiodchid
ad petendum Ml. carm. 1 (Z\ 484).
— Nom. is fir . . do chnngid chom-
raime chucum-aa dass du guchst
ScM. 16; Bat. do chuingid Uge
döib CC. 2 LU.; föidis . . techta . .
do chuingid mn4..dä TE. 2 LU.;
riga-sa . . do chuinchid Conculiüiid
SC. 4 ; for caratraid SC. 13 ; tancss
. . do chuogid in cboo ScM. 1; 2;
ocus buithi og a cninuchid p. 143, s ;
ro bäi , . oc cuingid digi chucu er
bat sie «m einen Trank SG. 48;
ro bataur . . ic cuingid Etainiu do
tabairt dotb lEamach sie woüten E.
haben, dose sie ihnen herausgegtben
würde TE. 20; ocua fir in t-aithu
. . ocom chuinngid TE. 5 Eg.; Acc.
anl dIa tudcbad cuingid FS. 93.
cnlnsla Oenicht; the face, coun-
tenance O'Don. S«ppl.; cucht L
O'Dav. 1 ■■ ■
cüinsiu chörad J
enlntrtn I peto Wh. 14< (Z*.
429). — Praet. Sg. 3 conaitecht
quaeakit Ml. 78 {Z*. 881); PI. I
comtachtmar Wb. '24> {Z\ 457).
eulrlm III i'cA setee, stelle,
lege, gchieke, lade ein, in der
Vielfältigkeit des Gebrauchs dem
engl. I put entsprechend ; nicht selten
deponential, vgl. töchuiriur. — Conj.
Sg 2 cuire eamla fair FB. 44; 47. —
Invperat. Sq 2 iii chuir form-sa rem-
thufi rerig FB. 35; cuir a samail du-
in 49; P(. .a cuirid cuairt dun CC. 2 i:^.;
na curid cor dlb Lg. 1. — Praes. der
Gewohnheit Sg. 3 co curend üadi . .
i n-gin dlabail FA. 20; Praes. aee.
cuirreil
458
ciuna
CO ro chuired cÄch dib . . a druim
fri araile Lg. 8; ara cuirtis cor do
chuingid tige döib CC. 2 LU. —
Praet. Sg. 3 ro cliuir . . na eocho
hi fergort FB. 36; ro chuir a mert-
nigi . . de SC. 31 ; nos cuir i n-arda
FB. 64; ro chuir.. a drui d^i&rraidh
Etaine TE. 18; Dep. ra chnirustar
..a echlachu TE. 2 Eg.; ro chui-
restair 16; do cborastär ubuU do
Condlu EC. 4; |). 131, 4. — Pass.
I^aes. Sg. 3 is indiu curthir in
cath SC. 32, aniu chorthear H.;
cuirthir&rl5; curetharFÄ48; 52?
— Fut PI 3 cuirfitir FÄ. 34. —^
Inf. Dat. da chuiriud do chorman-
naib ihn einzuladen Lg. 14; ar
cuirittd mnä auf die Einladung
eines Weibes SC. 32; ar ban-curiud
ibid. — Vgl. cor.
euirreil „clear, evident, plain*^
O'B
clr ehalrr^il aircit TE. 3 Eg.?
f^a comb and a casket of süver**
0' Curry, On the Mann, lll p, 189;
„a Curling comb'* Süll. Ind.?
euit Theil, Portion; skare,
pari O'Don. Suppl. — Nom. ScM.
18; 21, s; ni fil cuit do nach ailiu
innium-sa -S'C 6; cuit ree a portion
of time Twr. 71; is maith lind ar
cuit do thairiuc ScM. 15; in tan
bus mitÄt^ üb for gcuit CC, 3 Eg.;
dobretha a cuit döib ind aidchi
sin FB. 57; 72; Gen. do thinme a
chota TE. 11 Eg.
eaitMud M. Verlachen, Ver-
spotten. — Nom. ba si a falte
mo chuitbiud South.- Ps. 48» [hoc
erat gaudium eorum irridere me
Z*. 872); Gen. da n-ö mele ocus
cuitbiuda Lg. 9; gair chuitbiuda
ocus fonamait FB. 64; Dat. dorn
chuitbiud-sa FB. 61; 64.
cul i. carpat Corm. p. 13.
cul serci Lg. IGV
cüi liüchen; cünl tergum Z*.
15. — Sg. Dat. far cdl post tergum,
post Z\ 658; ro cumrigthe alläma
iama ciil Lg. 15 : ro ling isin carput
iar cül Conchobair ScM. 20; ar
cül Eogain Lg. 19 ; Acc. for a munel
ofus a cdl i'B. 78; ar iti nAch
pumachta for a cnl na n-^n sa
SC. 7; PI Dat. ar culaib FB. 67 Eg.;
Acc. luid in grian for a cula ces9it
sol retro Ml. 16^, 9; dotiagat for colu
sie gingen zurück CC. 3 Eg.; cnlo 4;
dothset . . dfa thig for a chulu
p. 132, 13; FB. 88; conigsed ar
cülu doridisi cosin corp cetna^A31.
eülad der hintere Theil des
Kopfes. — Sg. Gen. clais culad
Nackengrube, „hollow of the polV*
s. Ir. Gl. |). 148; con cnrend t^ora
imsrotha im ciaiss a chülaid Lü.
p. 81», 18; PI. Acc. im du da are
ocus fort chulatha SG. Zauberf.
{Z\ 949), „on the back parts of
thy head'' Ir. Gl. p. 148; Du. Dat.
for a dfb cdladaib p. 311, a („upon
his poll behind'* CG. On the Mann,
III p. 187).
eulaldh apparel, vestments
O'B. — Sg. Dat. ina chulaidh arm
nimhe agus comhraic Torr. Dh.
p. 90; PI. Dat. ina g-culaidhtbib arm
ghaisge agus cbomhraic ibid. p. 136.
eulgaire das Geräusch des
Wagens, vgl. cul i. carpat, unde
est culgaire ,fthe creaking of a
chariot*' Corm. Transl. p. 39. —
Acc. CO cüalatar culgaire carpait
SC. 17; LU. p. 122», ».
cullaeh M. Eber; boar Corm.
Transit, p. 45; cauUach poreus
SG. 66i> [Z*. 810); ech- cullaeh
stdllion Corm. Transl. p. XL
enlmaire M. Wagenfahrer,
Wagenbauer; i. cairpteoir Corm.
p. 13; i. saor denma carpait „an
arttficer who makes a chariot**
Corm. Transl. p. 46. — Sg. Nom. is
enlmaire bolgadan FB. 68, 19 (i. is
cairptech).
eulpait Kappe, Capuze; „a
ho od for covering the head*' SvM.
Index. — PI. Dat. co culpaitib
glegelaib üas a cennaib FA. 4. —
Vgl. leni gel-chulpatach p. 310, ss;
I^ine lephur-chulpatach TE, 3 £^.
cnlteeh n-demin „a secure kit-
chen Ml. Carm. 2 (,Goid.* p. 19,
Z^. 270).
1. euma Kummer? cdmha „sar-
row** 0*B. — Sg. Nom. is tressia
cuma Inda mnir Lg. 18, S9.
2. euma s. <$iiinnia.
cumachta
459
cutnnm
eumaehta N. Macht, Können,
Inf. zu cumcaim; cumachtae poie-
gtas Z«. 229. — Nom. FA. 12
(camachtu LBr.); Hy. 7, 97; a nert
ocus a chumachta FA, 1; ar itä
nach ci«machta for a cul na n-dn
sa SC, 7; in cumachta demnach 49;
Gen. a ses ci«machta ocus a lucht
adartha FB. 28; fer cumachta
mori 75; do immirt mela ocus
cumachta fomi 41; isin creit cu-
machta SC. 40; Dat. co cumachta
SC. 40; ni böi occo-som do chu-
machta a m-bith beö iarna n-di-
chennad FB. 77; Äce. him n^t ocus
im chumachtu comsuthatn p. 169, 20.
eamachtaeh mächtig. — Gen.
in comded cumachtaig FA. 9; Dat.
ön chomdid chumachtach 19; Äcc.
imön comdid cumachtach 6.
earaaii i. an cerd cumainn O'Dav.
p. 6G.
eumaingT) canmlngr potest Z\
172, 431; vgl. cumcaim und äcmaing.
— conar cumaing . . do faicsin FB.
39 Eg. — Inf. cumang.
eumair s. eumbair.
eumal F. 1) Sclavin; cacht i.
cumal no innilt O'Dav. p. 62 ; i. ben
bis oc bleth brön, ar is ä d4n na
m-ban n-däer riasiu darönta na
muilind Corvn. p. 14 {mit Bezug
auf die Etymologie „cum mola");
2) Cumal, eine Preisbestimmung
im Werthe von 3 Kühen, s. On the
Ma/nn. Index; pretium ^T*. 241. —
Sg. Gen. 1) hi n-dreich na cumai7e
Three Mir. Hom. p. 12, 11; Dat.
2) ar chumil n-arggit „for a cumai
of süver** Tvr. 6; Acc, 1) fri cnroail
Gl. zu fri fraicc Hy. 5, 71; Fl.
Nam. 2) dobretha . . secht cumaZa
di ina tinnscra TE. ö Eg.; Acc.
2) dobert secht cumala di 6r ocus
airget dö illüag in gnlma FB. 89.
eaman Erinnerung, is cuman
soviel als commemoratur. — Sg.
Nom, ni cuman Um nescio Wb. 8»
{Z*. 872); cian bad chuman in ogom
Oss. I 14; TE. 9, 18; nir bo chu-
main laiss Fand ocus cech ni doroni
SC. 48.
cumang- s. eumang«
eumbair, cnmmair kurz; eumair
curtus Ir. Gl. 678. — Acc. F. trea
chumbair m-briathair Hy. ö Pra^f.
iß. cuibdius) ; Fl. Dat. co n-athescaib
ro-chumrib FA. 9; Acc. co n-alhescu
cumri FA. 9 LBr.
eumbre F. Kürze, -^ Acc. ar
chumbri Cr. Bed. 31c, 9.
cameaim \ ichTcann. — '^aes.
Sg. 3 ni chumaic . . nech . . tdarasc-
bau FA. 6; PI. 3 ni cnmcat non
possunt Z*. 433; ni chumgat a n-
imgabail FA. 26; nät cumgat do
dönam FA. 28 LBr.
1. eumee F. Eng e,Noth. — Nom.
mör cdimce hitu-sa Fei Epü. 385;
Daticumgi ocusi träblaitiS^ifart 15;
PI. Acc. etir na cumcai inter angores
Ml. 18^, 24; a chumgai 19^, le
{Z*. 172).
2. cnmce FB. 92?
cameigim III ango SG. Iß^ {ZK
435). — Pass. Praes. Sg. 3 ni cum-
gaigther non angitur Ml. 32<i, 14.
eum-grab61 F. Erheben, Sich-
erheben; elatio Z*. 872 j eirge i.
comgabail Corm. p. 18; wohl zu
conucbaim {vgl. cumsanad). — Dat.
cumachta D^ dom chumgabail Hy.
5, 27 {„to uphold me*') ; Acc. co cdala
cumgabäil in locha i n-airddi FB. 85.
eumlaeht Freigebigkeit, vgl.
unde dicitur cumlachtachin duine
1. loigthech tilgen ernes ni do chach
Corm. p. 12. — Sg. Nom. a chum-
lacht FA. 9 (a chunnlacht LBr.).
cumlachtaid i. nomen do horc
mhuice {„for a young pig") Corm.
p. 12; coml. O'Dav. p. 62.
1. enmma gleich. — Sg. Nom.
is cumme dö bid imdibthe est idem
ei acsi sit circumcisus Wb. 1^ (ZK
496); bid cumme et riam erit idem
atque antea Wb. 18» (Z«. 497);
conid cumma lem ocus bid he Conall
CC, 7 LU,; p. 328, is; 21; cumma
cia thoetsat immi ScM. 3, le; cuma
p. 142, 21; cummo 19; is cumma
t^gtis fir ocus mnä i cathaib FA,
32 LBr.; is cuma fo thuinn TE 9 Eg.
2. enmma Art und Weise. —
Dat. oder Acc. fon cumma cetna
auf dieselbe Weise FB. 67; 69;
cuma FA, 32; fön cumma sin auf
diese Weise FA. 2 (cuma LBr.)\
cumman
460
cmnuc
0CU8 Deirdri cumu cäich tote jeder
andere Lg. 10 Eg.; cumma chäich
CCn. 3. •
cammaBy „cuman a skmner'* O'R.
Hierher certa commain FB. 75?
vgl. cumail. •
eammasc Mischen, Sich-mi-
sehen, Vermischen; commutatio
Z*. 972. — Dat. i cumusc caigh
Lg. 10 Lc; Acc. gan chumasc re
Grä,inue ohne sich mit G. zu ver-
mischen Torr. Dh. p. 80. — Vgl.
commescatar miscentur SG. 61a
(Z^. 473).
enmni SC. 25? vgl. ar in chaimni
Gl. zu memoriae Ml. 32^, n.
enniBeeh eingedenk; cuimnech
memor Z\ 872; Ir. Gl. 1111. —
Sg. Nom. bat cumnech coisc öt
senaib SC. 26.
eamreeh N. Fessel, Fesseln,
Binden; cuimrech vinculum Z*.
872. — Dat. i cumriuch fri colomna
F^.25; PI Nom. cuimrecha Z\ 872.
eamrigrim l ich binde; conriug
ligo ZK 872; Wi. Gramm. § 288.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro cuibriged
. . do miltDigecht talmanda iod agid
a tholi er wurde gegen seinen Wil-
len an den Kriegsdienst gefesselt
SMart. 10; PI. 3 ro cumrigthe
alläma iarna cdl Lg. 15.
cumsanad M. Ruhen, Ruhe;
quies Z*. 872. — Acc. ni fagbat
nach cumsanad FA. 30.
cnmsanaim II ich höre auf.
— Pi'aes. Sg. 3 conosna desinit
SG. 22*. -^ Praet Sg. 3 ru chumsan
quievü Ml. 32d, 26 (Z". 872).
eumscaigim III ich bewege,
ändere, entferne. — Pra^s. PI. 3
conosciget chenel sie änd^n das
Geschlecht SG. 65». — Praet. Sg. 2
conroscaigis-siu summovistiMl.'ll^, 7.
— Inf. cumscugud commutatio {Z*.
872) ; Nom. talam-chumscuguci Erd-
beben Three Mir. Hom. p. 22, 23;
Acc. cen nach cumscugud Gl. zu
in ea permaneat Wb. 10».
cumseanngad p. 169, s? Vermi-
schen, von cummasc, wie bruth-
naigim furo {Z\ 435) von bruth,
crechtnaigim von crecht?
camtaigim „condo, in its two
tt
senses of I build and Ilay up
Stokes, Three Mir. Hom. Index;
nicht verschieden von cunutglm. —
Prc^t. Sg. 3 ro chumtaig Vatraic
eclas isin inud sin Three Mir. Hom.
p. 18, 18; in cat^aig ibid. p. 34, ss;
ro chumtaig Gl. zu arutacht Hy. 5, 10
(vom Glossator missverstanden?). —
Pass. Praet. Sg. 3 ro cumdaiged
eclas Three Mir. Hom. p. 28, si;
PI. 3 CO cumtaigtea oc Patraic i
foss i. i scrin Feil ocus Petair sie
{die Reliquien) wurden niedergelegt
ibid. p. 36, 8.
1. cnmtaoh N. eonstructio
Ir. Gl. 871; aedificatio, strw^ura
Z^. 810; Inf. zu cumtaigim, o tharnic
in r^cles do chumtach als die ZeUe
gebaut war Three Mir. Hom. p. 34,7.
2. enmtacb N. Gehäuse, Kap-
sel; cumtuch i. cum toga bis i. co
lend, „a covering" Corm. TrawA.
p. 43; cümhdach ,,protection, cove-
ring, cover of a book" O'R. — Sg.
Nom. a cumddach so „ihis cos?'
{die Kapsel einer Handschrift) Ir.
Gl. 203; Acc. dubbert Patrice cum-
tach du Flacc, idon clocc ocus
menstir ocus bachall ocus poolire
Tir. 11,
3. cmntach N. Schmuck, Or-
nament; cumdach omtUio Ir. Gl
881; cumtach Gl. zu omantes se
Wb. 28b, 9; fabrateria Z\ 810. —
Sg. Nom. na tech mär na cum-
thach c4in Lg. 17, 06; cumtach coir
18, 19 Eg.'., Dat. co cumtuch der-
scaigtech dergöir ocus argit fair
FA. 13 (cumdach X-Br.); PI. DaL
do imdenmaib ocus cumtaigib FB. 3.
1. cnmtachta künstlich bereit
tet, verziert. — Sg. Nom. tegdas
chumtachta FB. 1; cumtachto p.
144, 13; DcU. inna chathair chum-
tachta FA. 7 (cumdachta LBr.)
„as a canopied chair^*; Acc. ama2
cathbarr cumtachta 8 (cdmdachtn
LBr.) „like an adamed helmet";
PI. Dat. cusna X n-doirsib cum-
dac^taib Gl. zu cum decem fabre-
factis foribus GUd. Lor, 84.
2. camtachtie jPjB. 1 künstliche
Arbeit?
camae eng FA.2S {cnmuig LBr. ^.
cumong
461
c&rsaigim
1. enmuBgr eng; angtisius Z^.SIS.
— Sg. Nom. bd cumung CC. 3;
nach 8^t ctimuDg FB. 70; cöel ocus
cdmung FA. 22 (cumang LBr.)] 23
(cumang LBr.).
2. camungr Machte Können,
Inf. zu cumaing. — Sg. Nom. damad
lem-sa do chumung-sa wewn ich
deine Macht hätte Three Mir, Hom.
p. 64, 14.
eundll decoru8Z*,S7S; ciinnail
i. sonairt O'Dav. p. 64; connail i.
inraic [honest) CDon. Suppl. —
5^. Nom. ar ni cundil mesce cail-
leoh Wb. 3fc, 4; cundail a briathar
SC. 18, 3. — Compar. in foirend . .
ropo chundla ,, sager'* SMart, 12.
euDdrad merx SG. 68»> (Z*. 873).
— Dat. nidat comadais diblinaib do
chunnrad na hingine sea „thou art
not fit on either hand {Ti to bargain
about this maiden" Three Mir.
Hom. p. 64, 16. — Vgl. cunnrath.
1. eundu supparus SG. 70^
(Z«. 872).
2. eundu 1. cairdes Fei. Epil, 230;
conda O'Dav, p. 65.
«onnar enngaln FB. 39 (cungain
LU.) ist corrupt, oder „so dass er
nicht erkannte** {^t^gl. aith-gne, etar-
gne cognitio)^
ennnlacht „wisdom o.g.** Ö'R.;
vgl. connla „wisdom, prudence**
0*Don. Suppl. — 8g. Nom. FA.
9 LBr.
«unnrath „a contract** Corm,
Transl.p. ÖO; s, 2. cor. Vgl. candrad.
euBiin 8. eundu«
euntubart F. Zweifel; cundu-
bart, cumtubart duhium, haesitatio
Z\ 873. — Sg. Dat. ro bd-sa . . 1 . .
cuntabairt' moir ScM. 4 (comta-
batrt H.)\ as mo chuntabairt ibid.;
asan cunntaflairt tbid, M.
eunutf^im I architector, con-
struo SG. 141» (Z». 429). — Ferf
Sg. 3 conrotaig Wb. 33» (Z«. 449).
eur, caur M. Held. — Sg. Nom.
is cur cdin cathbAadach FB. 71;
Gen. fochfch carad crechtaig cath-
buadaig ScM. 15; drech corad FB. 42;
fled chaurad 59; 62 {oder Plural?);
Dat. do charaid ürdalta FB. 72;
Acc. coraid cdin crechtach cath-
böadach SC. 42; PI. Nom. curaid
Lg. 4, 12; ScM. 21, 42; Gen. na
curad FB. 79; in trlr curad sin
FB. 42; 56; 62; 75; 79; zu lesen
a les . . ar curad FB. 56; mlad
curad cathbdadach SG. 38; magen
curad ScM. 15; Acc. a churadu
SC. 30, 6.
1. curach Boot, Schiff; pha-
seliM Ir. Gl. 488; coblath i. curach
no long beg O'Dav. p. 67; vgl.
curchdn. — Dat. isin churach com-
thend commaidi glanta EC. 7; PI.
Gen. (?) riadu curach ocus graig
SC. 31, la; Dat. imma curchaib
Three Mir. Hotn. p. 118.
2. euraeh bi doigh guma ainm
do rinn gae O'Dav. p. 11.
eurath-mfr N. Heldentheil,
ein Ehrentheü, den der vorzüglichste
Held an Festen zu erhalten pflegte
{vgl FB. 9 und 68). — Sg. Nom.
curathmfr FB. 43; 74; in curath-
mir Emna FB. 8; mo thige 9;
curadmir 41; 68, 1? caura^mtV 59;
Gen. comraind curadmiri FB. 71;
auch zu lesen cosnam cirt curad-
miri ibid.? Acc. immd curadmir
FB. 42; a CBkXxrathmir 74; in cu-
radmir 72; immon curadmir 41.
curchdn Demin. von curach; a
curchan cen codul i. gin lethur
uimc O'Dav. p. 65 codul.
curchas Bohr, Schilf; arundo
Z*. 72; curcha«lach no gilcach
arundo Ir. Gl. 933. — Sg. Nom.
amoZ bis curcas fri sruth FB. 44.
eure Hy. 5, 99 „host**; cuire
„muUitude, Company** O'B.
j curreeh M. „now applied to a
I marsh or fen (seiscend) where
shrubs grow**, corra recait ind {vgl.
currach i. corr-iath iath na corr
O'Dav. p. 64) ; früher auch „a race-
course** daher die Glosse a cursu,
i. reid he, Corm. Transl. p. 43
{vgl. auch cuirrich a curribus i. fich
carpait ibid. p. 45); a cursu equo-
rum dictus est Gl. zu Hy. 5, 97. —
Sg. Acc. reided Curreeh Hy. 5, 97.
cürsalgrim lU ich tadele. —
Praet. Sg. 3 rod chürsach obju/rgavit
eum Wb. 14* (Z«. 330). — Inf
cursachad to reprimand O'Don.
casle
462
6k
Suppl. curadh; Dal. oc cürsagad
in der Glosse zu cum modestia
compientem 1^6.30^,33; Äcc, SC. 26.
Cttsle F. Vena Ir, Gl. 99; pipe
On the Mann, Index. — Fl. Ace.
na cuislenna venas Güd. Lar. Gl. 222.
euslennaeh M. Pfeifer. — PI
Nom. cuslennaig no choroairi Lg,
17, 18; 88.
cntail i. caoch no fÄs O'Dav. p. 68.
eutalm i. tuitim {Fallen) O'Dav.
p, 66; 69. — 8g. Bat. de chutaim
in t-8l6bi Fä. Epü. 536.
cutal ScM. 3, 17?
enthe, euithe Gruhe; „o jpti*',
lat. puteus Corm. Transl. p. 44;
138. — Acc, isin mör-chuthe n-lsel
Hy. 2, 38 Fr. (-cute LHy.).
eutma FB. 24?
1. eatramma y^equaly proporti-
onate" O'Don. Suppl. cudroma;
cuitir i. catruma no coibheis O'Dav.
p. 69; vgl. tromm. — PI. Nom. nl
bat chutrummi huili non erunt
simües omnes Wh. 9d (Z«. 872); at
cröna cutrumma FB. 24?
2. eutramma yycm equivalent
Proportion*^ O'Don. Suppl. — Sg.
Nom. cutrumma a da süla do dracon
FB. 62; 74; Dat. din chutrumma
chinad FA. 16 {„from the measure
ofguüV)'^ Acc. CO tici do chutrommse
do f&cbäil dar th'öis TE. 13 LU-,
Du. Acc. a da cutrummai zweimai
soviel FB. 10; cutrumma 18.
catrummus M. Aehnlichkeit,
Gleichheit; aimilüudo Z*. 788.
— 8g. Nom. conna bad cutrummus
disi frisna mna aili FB. 25; cid
dö ar bad chutrummus fri Löegairi
FB. 68, 88; Dat. uair nachat fil-siu
fein hi cutrummus fri öcu Ulad
FB. 62.
D
-d, -dB- Pron. pers. infixum, s. 6.
-da- Pron. pers. infixum, s. 6.
da mittelirisch für do {Praep.y.
da cecÄ aird FA. 6 LBr.; ibid. 9;
da cec^ leth ibid. 10.
1. d& M., df F., d& n- N. zwei;
duo Z^. 301 ; in der Compositum
d6-, s. d^hoach. — Nom. M. dd
ech FB. 45; p. 310, 13; ScM. 2;
da gabar ScM. 20; d& mac Dato
ScM. 22, 11; da brön FA. 33; da
cöiced hErenn ScM. 5; da en 111-
dathacha CC. 2 Fg.', na da ape^oZ
d^c FA. 6; na da draic d^c 20;
da imdai d^c FB. 2; p. 310, s;
a dha colptai TE. 4 Eg.; da ma-
laigh ibid.; F. a di läim TE. 3 Eg.-,
a dl äüil 4 Eg.; Hy. 5, 42; di öig
FA. 15; 16; dl seniatir d^c FB. 55;
di bliac^am d^c ar mili p. 131, 9;
di chichi>. 1,42, 18; a da ddüp. 43, 88;
a dha güaluinn TE 4 Eg. ; da fia-
call Gl. zu Oss. III 6; da trillss
TE. 3 Eg.', N. a dd n-imechtar
FA. 22; da n-all n-ddalcha FB.
45; 50; i). 310, so; dfa n-all FB. 47
(da n-allt Eg.); da n-droch FB. 45;
dfa n-droch 47; p. 310, 87; di n-droch
FB. 47 Eg.', 49 Eg.-, da n-grdad
FB. 51; j). 310, S6; da primdun
TE. 1 Eg.; dagrüad chorcra Lg. 18, is;
a dha glun TE. 4 Eg.\ Gen. {oihne
Unterschied der GesMechter) in d&
erred döc FÄ 2; p. 310, s; Clüana
da dam FB. 36; da apstoi döc
p. 40, 18 ; hi carput da rath Hy. 5, 84 ;
outrumma a dd süla FB. 74; 62;
for Idr a da imlisen FB. 51 ; i Tuaith
dd muige p. 41, 84; dar Maig da
g^8 Oss. II 1; 7; 10; Locha dd Ifg
p. 131, 89; Locha dd airbrech S5;
CO cend dd bliadan döc FA. 17;
nechtar na da idan TE. 8 Lü.;
i cechtar a da grdad SC. 37, 9;
I ghrdad TE. i Eg.\ a da öulu ibid.;
I güaland SG. 4; cechtar n-ai a da
' brüad p. 310, 36; cecthar de na da
I ban FB. 25; a da glac 81; cechtnr
I a df Idim TE. 4 Eg.; a dimcaiaen
p. 310, 85; Dat. dib Ifnaib beider-
seits, beide; utrimque, tUerque Z\
367; FA. 18 (dfb>; ScM 3, le; Hy.
5, 106; TE. 10 LU.; 14 Eg.\ p. 130, »;
JF!B. 4; ina n-dib n-airechtaib FA. 4
dk
463
dAil
(llndib oir. LBr^; üas a dib n-im-
dadaib p. BIO, 4i; for a dib n-ulend-
naib p, 311, s; for a dib cüladaib
p. 311, a; i n-dib rendaib d^cp. 4U, ii;
for a dib öliastaib p, 310, ss; co
n-da cris derca SC. 23; cona dib
apstoJu dec p. 40, le; Äcc. M. dA
serrach GC. 3 LU.\ na da ech
FB. 45; p, 131, 34; a da c^ili Lg. 19 ;
F. di lAim FB. 61; iflf. 15; eter
a di bois FB. 82; di chichp. 142, is;
di ingin Oss. II s; a di siair |>. 17, 19; 21;
di chaillig Uy. 5, 105; di lurcbore
CG, 2 LU. (da Eg)\ fo di eweimal
Z*. 307; 0«8. I 10; FB, 88; fö di
n6 fö thrf FB. 81; 87; a da cois
ScM. 18; dA eich FJ5. 6; a da
glaicc 86; eter do da thäib Lg. 2;
iST. a da cutrummai FB. 10; 18. —
Digtribuiiv: etercach d4 en ztoischen
je zwei Vögeln GG. 2; eter cach da
primairecht FA. 13; eter cach da
claiss %bid.\ ettr cec^ da dorus ScM. 5.
2. d& «. t&im.
3. d& /wr dia, ^r. do (Proep.) mit
Fron, po88.
4. äk für dia, 8. 3. dia n-.
dabaeh F.Fass; caba {d. i.eavea)
Ir. Gl 277; i. d6-hoach i. di öe
furri, ar ni bitis hoe for ^naib hi
tü8 Corm.p. 15. — Sg. Nom. SG. 36;
FA. 9; 72; dabach . . do mid SG. 33, w;
Acc. in dabaig Gl, zu Hy. 5, 85;
PL Nom, teora dabcha üarusci
SG. 36; FB. 53; 54; secht n-dabcha
j9. 311, 29; Acc. na dabcha p. 42, is.
dabar ScM. 6 8. damalm.
daeeird Oss. III 4 er sprang?
amaraeh dadaidy dagai// i^'l^. 94
morgen Nacht, für d'adaig.
dae i. righ no guala O'Dav. p.|79.
1. d&el 8. ddel.
2. d&el ein glänzendschwarzer
Käfer, vgl. is duibithir dniim in
dail in t-äüil alle „blacker than the
hack of the heetle the other eye**
O^Don. Gr. p. 136. — abratchair
duba daile SG. 37, 12. — Gompos.
abrait fo dail-dath Lg. 18, i4
(dael-£^^.).
dftelde Adj. von 2. dÄel. — Du.
Nom. da malaigh daeldae dubgormma
TK 4 Fg.
diena SF. Y 16 {„hetween chival-
rous people*' 0' Curry , On the Mann.
III p. 47, „among peopWs houses**
Goid.* p. 179)?
d&er 8. döer«
1. dag gut; i. maith Gorm.
Transl. p. 61; besonders in der
Gomposition z. B. dag-duine honus
homo Z\ 857; daig-fir FB, 38 Eg.
— S. deg, dech.
2. dag i. cruithnecht Gorm, p. 20
fogamur.
d&g Dectire GG. 7? vgl. p. 328, 15.
fo dägin 1) Fraep. mü Gen.
wegen, is fo daigind ina mna
p, 144, 18; 2) Gonj. weil FB. 31.
im d&gin Fraep, mit Gen. we-
gen, im dägin na inginc Lg. 11.
dal 8. täini.
d&ig, fo d&lg, ar d&lg 1) Fraep.
mit Gen. wegen: däig a rige FB, 94;
däig a cot^chta ibid,; däig na delba
SC 29, 21 ; dit däig fesni um deiner
selbst tDÜlen SG. 16 {vorher diag
neich); dot daig Lg. 5, e; fo daig
a muinnttri p, 144, 7. — 2) Gonj.
weil.: däig is misi SG. 44, s; däig
ata-som fö drochcruth SG. 29, 22;
düg at bs&tha cialla ban SC. 45, 19; 26;
TE. 16; dügh 6 Eg.; 10, s; fo
ddig dognith TE. 6 XLT.; FB. 58; 70;
fö daig na ro tubaide TE. 6 LU.;
ar daig GL zu Hy. 2, 45; O'Don.
Gr. p. 325. — 3) deswegen {dass)
= auf dass, damit: doronsat in
doilbed sa däig co n-dechta-su asin
catraig SMart. 31 ; Gl. zu Hy. 2, 46 ;
ar daig na ro marbtais damit sie
nicht getödtet würden Lg. 11; 12.
— V^. dägin, döig, diag.
daigh TE. 9, löV
ar loseadh dalghi „against the
heart'burn** {ßod-brennen) O'Bon.
Gr. p. 294.
daigerde, vgl. „daigheargha/i^ry,
furious** O'R.? — Sg, Nom. ech . .
daigerda FB. 47; luchair derg
daigerdse ibid, (daigerrda Eg.),
dail Hy. 7, 2 zu lesen düil?
d&il Theil, Vertheilen {bes,
des Trankes, während rand für
das Vertheilen der Speise gebraucht
wird), Schenken, vgl. dälim, do-
d41im. -^ Sg. Nom. in dail runde
esca mystica Wb, 11» (Z«. 327);
diu
464
dAlim
in d4il lenno Lg. 17, u Eg. Lc;
Dat. dabach . . do mid . . oc a d4il
for in teglach SC. 33, ss; sithlad
in lenda dognither ag a dail Corm.
Transl, p. 58; da dail inna corma
p. 311, 36; Äcc. träth tänic döib . .
CO roind ocus däil FB. 90; 72 Eg.
{vgL p. 311, se).
dM tenid FB. 16 (dailteined Ä)?
diillem M. Schenk; dälem cay^po
ZK 264. — PI. Nom. na dailemain
da dail inna corma p. 811, 36.
däine 8. daine.
dalagen firmus Z*. 25; Torr.
Dh. p. 94; 128.
dalr F. Eiche; daur quercus
SG. 38» (Z». 259). — Gen. i n-
Druimm daro Tir. 2; Cell dara
Hy. 5, 95; tech darach FB. 55; do
lommanaib darach 81; Äcc. dair
mör ScM. 18. — Compos, Reihet
daur-tige p, 41, 23?
dairbre „an oak, a nuraery of
oäks^* O'R. — Acc. dairbre n-dall
ScM. 21, 80.
dalrde,daiirde quernus Z^791.
daire s. d6ire.
eless daire LU. p. 113^, 31, eines
van Cuchullin's Kampf kunststücken,
über das sonst Nichts bekannt ist.
dairmitnech verächtlich, für
di-airmitnech, vgl. ermitnech reve-
renSy von ermitiu honor, Z^. IIb.
— Sg. Nom. demon dlscir dairmit-
nech FA. 30.
dairt Jährling, dairt boinend
eine jährige Färse Corm. p. 8 cü-
thar s^t; On the Mann. Index. —
Vgl. dartaid.
dals F. Haufen; vgl. trisna
ceimmen ina n-dais beus Gl. zu
per ea intetvalla in numerositate
graduum Ml. 54 r.
daiseuir s. döeseuir.
1. dal „time, respite'^, doberar
dal treisi do O'Don. Suppl.; dober-
tar dal di p. 145, 12.
2. dal i. caingen O'Dav. p. 72.
1. d&l i. rand, inde dicitor Däl
Riata Corm. p. 14. Vgl. däil.
2. dkl F.Versammlung, Stell-
dichein, Zusammenkommen;
dail i. airecht O'Dav. p. 75. —
Sg. Nom. no co demad riu mo d&l
SC. 44, 8; dal as chomtig fri dama
Hy. 5, 14; ar bid aingcess la UUu
in dal so do gleöd FB. 16; ba
aingcess laiss in däl dod finic 58;
Gen. dochumm na dila Three Rom.
p. 60, 14; tr&th a däla die Zeit
der Zusammenkunft mit ihr TE.
12 XIT.; 13; Bat. isin dail sin
SC. 22; FA. 32; immör-dail fer
n-£rend ibid.; i n-dül mnä SC. 42;
cid tu . . icim dail TE. 13 Eg., ticc
..in ingen asa diu TE. 12 Eg.-,
Acc. cussin mör- dail sin cethri
cöiced n-Erend SC. 21; co mor-
dail bratha FA. 6; tair . . imm
däil-si komm zur Zusammenkunft
mit mir TE. 11; 12; 13; ina dAil
12; 13; it dail 13 Eg.; nf amic
AUUl a diu 13 X<7.; ni thoirchet
mö diil Oss. 11 3; 6; PI. Dat. i n-
düaib ocus airechtaib . . Itech ocus
clerech FA. 31. — Compos. dÜ-
suide forum, -tech forum Z*. 769.
d&la mit Gen. oft am Anfang
des weiteren Berichts über eine
Person, was .. betrifft, „cu to,
as for"' O'B. — däla Fhinn, dobh^r
sgeula ÖS ärd „as for Finn, I will
teil {his) tidings dearly Torr. Dh.
p. 66; dala imorro EochacJa luid
sidiu . . TE. S Eg. — Nach den
einheimischen Gelehrten ein Nom.
Pluralis, „news, historiecU reiations"
O'B., vgl. gurab foirfe an flreolns
ati ag ä seanchadhuib ardhäluibh
a sean „because the antiquaries
possess a perfect knowUdge of its
ancient history** Keat. p. 120; ro
innis Fionn . . döib däil an echtra
sin „ihe history of that journey*'
Torr. Dh. p. 206.
d&laim II ich habe eine Zu-
sammenkunft, komme zusam-
men, von 2. du. — Praes. PI. 3
dalat they meet, invite, make an
assignation O'Don. Suppl.; ro da-
lait-seom ScM. 5. — Praet. Sg.lnl
frit-60..ro dilus-sa TE. 13; PI. 3
ro dälsat FB. 83; ScM. 5 i£
dalb i. br^g, a dolo i. on ceilg
Corm. Transl. p. 59. Vgl. dolbaim.
d&lim III ich theile aus, tgl.
diu, do-dilim, fo-dilim. — Co^j.
Sg. 2 dale sechut . . a coroiAmtV
daU
465
dun
n-ugut FB. 14, vgl, cuire huait
toUe Cr. 32c ^naa a te Z*. 440).
dall blind; caecus Ir. Gl 427.
— 8g. Nom, a mac dall p. 39, u; 21 ;
cless dall FB, 24, ein £i4t»to^ucA;^
dcts Ouchulinn mit den Augen ma-
chen kontäe, 8, SC. 5 {etwas anders
LU. p. 79b, 37); Bat. don du 11
p. 39, 18; Comp OS. dall-chless n-
eöin LU. p. 113*>, 31 {Siäb. Concid.\
während FB. 24 cless dall und
cless eöin zwei verschiedene Kirnst-
stücke CuQhiUinn's sind.
dall ScM. 21, 30?
dalta M. Zögling; dalte disci-
ptUiM Z*. 800. — Sg. Nom. do
dalta p. 130, S9; dalta Conculaind
iS^C. 24; a dalta do ecib CC. 4 Fg.-,
Gen. for tecosc a daltai SC. 24;
dith a daltai CC. i LU.; PI. Gen.
am tualning mu dalta p. 142, 9; 6?
dam M. Ochse; s. ro-dam^, dam
allaid cervus O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. ScM. 1; dam timchill
arathair ein Ochse am Pflug Corm.
p. 9 clithar s^t; Geti. leabaid in
daim allta cubtle Ir. Gl 858;
Dat. don daum boviWb. lOd (^.224^;
CO n-dam Lg. 17, 7; PI Nom. in
daim Hy. 5, 53; p. 311, 29; na doim
p. 45, 8; Gen. irrechtaib bo ocus
dam FB. 24; XL dam ScM. 6;
22, 4; na trom-damh 11; Bat. do
damaib FB. 91 ; Acc. damu p. 45, 1 ;
Du. Gen. Clüana da dam FB. 36.
1. d&m Gefolge, Schaar; „re-
tinue or company''*^ On the Marm.
Index. — Sg. Nom. seisser a dam
i tuaith On the Mann. III p. 496;
Gen. cethrar Hn a dama tbid. p. 491 ;
PI. Acc. dAl as comtig fri däma
Hy. 5, 14 Fr. {Gl . . fri hegoda, . .
fri trüagu).
2. däm Barde. — PI Dat. ro-
mfn an drem re dämaib Cl Fiuch.
p. 216; urra an drem ddr n-dämaib-
ni ibid. p. 242.
damairecht F. ox-herding
Not. zu Fü. Jan. 20.
1. damim I ich füge mich,
dulde, leide; vgl. fo-damim. —
Ptaes. PI 3 nf daimet . . fair FB. 7Q.
— Praes. sec. PI 3 co n-daimtis . .
for a breith FB. 76. — Perf Dep.
na damair digna „who endured
not reproach" Fü. Febr. 9 ; PI. 3
nl rodmatdr a m-brethugud FB. 56
(ni rotlamathor Eg). — Fut. PI. 1
ni didemam FB. 75.
2. damim I ich gewähre, ge-
be; ddimhim, damhaim „J yield,
grant" O^Don. Suppl — Perf Dep.
ni damair cert ScM. 21, it^ vgl
däimhes dlighed ,,he yields justice,
law, or right** O'Don. l. c, — Pass.
Praes. Sg. 3 ni dabar samail ScM. 6.
— Conj. Sg. 3 cor damthar flr fer
dam FB. 94 (co ro daiwther Eg.).
— Inf. dämthain concession, to
concede O'Don. Suppl.
dam-dabach F. 1) „an ox-tub,
or tub Inrge enough to contain a
whole ox** On ifhe Mann. Index,
2) Schilddach; t€.stud^. — Sg.
Nom. 2) doratad . . damdabach dona
boccötib ScM. 17; Acc. 2) böi fo
damdabaig sciath ar omon Concu-
laind LU. p. 81» 48; PI Dat.
1) arnaib damdabchaib pro torcu-
laribus Ml. 24^, 9 {Z*. 245).
damde cervinus SG. Sl^.
damliag, daimhliag „stone
church" On the Mann. III p. 49,
„Basüica, a caihedrcd church"
O'Don. Suppl
dammidethar s. do-midlur.
damna Material; „the matter
out of which any thing can be for-
med" O'R. — Gen. dachuaid da bein
damna cruiti Rev. Celt. II p. 197, 80;
Acc. dliss . .im damnae n-cpsciiip „for
the material of a bishop^* Tir. 11
(Z*. 654). — Comp OS. rig-domna.
damnaim II ich binde zu,
schliesse ab? vgl. udmadi. gobenn
gaibthir forsin cethrse condamnaiter
a n-iide i cumung Corm. p. 45.
Dazu 0 ro damnad FB. 30 V
dan, dana {fast immer da in d^n
Handschr.) auch, ferner, nun.
Es werden beide Formen neben
einandei' exisiirt haben; in diesen
Texten ist da anfangs zu d&na,
von S. 169 an aber ebenso conse-
quent zu dan ergänzt, da ich mich
überzeugte, dass weder an noch na
zu den Silben gehört, weJcJie in LU.
regelmässig durch einen Strich ab-
30
dan
466
dan
gekürzt werden. Zwischen dan :»
aliir. dam (ü) etiam, und dana = cUtir.
dana, dono ergo (Z '. 699) zu unter-
scheiden, ist nicht durchfilhrbcir,
denn in LU. steht dft in beiden
Bedeutungen. Die Form dana voll
geschrieben ScM. 17 tn Jlf (ocus gebid
dana u/nd er nahm nun). Die Form
dna in der Bedeutung „nun** ScM. 19
in E und FB, 64 in Fg., „ferner**
ibid, 47 in Fg.; „auch** ScM. 2 in
H {ihn gleichfalls zu erbitten sind
wir gekommen). Die Form dno in
der Bed. „auch** CC. 2 LU. Eg.
hat im Fled regelmässig don, ebenso
dono Fg. in TF. 3; 13; CC. 3; 6;
p. 143, 6; 7. — a) dan, dana auch,
fem er: Fedelm Nöicrothach ingen
Concobair . . , Fedelm Foltchain dan
ingen aili Conchobair FB. 28; bätar
ülaid oc öl i taig Feidlimthi . . bdi
dana ben ind F^idlimthe oc airiuc
don t-äldag Lg. 1; ataregat ind
rannaire . . affraig dan Id FB. 14 ;
läir dana CC, SLU.\ doroich cäch,
doroich dana Ldm ScM. 10; 13;
CC. 1; dothset alaili cucai dan
SC. 2; ocus araiU and dan 46;
„foemaim-sea sin tra" for Cuculaind.
„cet lern dan" for Loegatrc ITB. 34 ;
bad maith lim-sa dan, co m-bad
h^ SC, 14; ocus dana Lobarcham
Lg, 6; 16; dessid Bide dana ScM.
9; 11; 12; is fön n-innas cetna
dan FB, 31; mani fetur-sa sin dan
wenn ich auch das nicht kann
FB, 6; atglädastar dan Bricrm
B, sprach sie auch an FB. 18;
ba maith a n-gaisced dana au^
ihre Tapferkeit wa/r gut Lg, 6; bÄ
cumung dana cid ar indus CC.
3 X27.; nir bo bec dana in tech
das Haus war auch nicht klein
ScM. 5; SC. 2. —■ b) Man könnte
vermuthen, dass dan dem altir. dam
etiam, don dem altir. dono ergo
entspreche {Z^, 699), allein an fol-
genden Stellen des Fled hat LU.
dan, Fg. don: gebthi Conall dan
in roth FB, 64; luid dan Conall
fon cumma cetna 67 ; 69 ; ocus dan
. . is amlaid atrubairt und ferner
sagte er . . 80 (.vgl. ocus dan . . co
finnad SC. 32) ; ocus issi ar m-breth-
ni dan beös 62 {vgl, ro bui dana
ni ali acci beus TE, 2 Eg,)\ a fil
dan . . et^ findruini ocus dergör,
ata eter Conall . . ocus Coinculainn 58
(.voraus geht ein ähnlicher Vergleich);
ba fir öm do-som dan a^i sin 31;
ro bo cheist for Vltu dan ani sin
das war nun eine Ccdamität für
die U. FB, 26 ; p. 143, 6. Gewähn-
lich ist die Situation, dass eine
andere Person Etwas Äehnliches,
oder dieselbe Person Etwas Weiteres
thut, oder dass überhaupt Etwas
Weiteres [Äehnliches, Gleichzeitiges)
zugefügt wird; dasselbe gut von
folgenden Stellen: i n-oen uair dana
tancatar ocus techta Concho&atr
ScM. 1 ; dochuadaisiu dana isin co-
crich auch du gingst 9; 10; toUöci
Cdculainn gai fair-seom dan FB, 87;
no cinged for a chülu . . do cinged
dan . . no linged dan 88; 10; is
mi-siu am . . dorat . . is me dono ro
thairmisc TE, 13 Fg.; CC. 6 Fg.-,
atchlu-sa dan carpa^ n-aile FB. 47
(dna Eg.)] ScM. 2 (dna J3"); ocus
conrotachtd dan d& imdaf d^c und
es wurden ferner gebaut FB, 2; 3;
SC. 5; 13; 35; 48; is and dana
tanic Eogan . . do chorai fri Con-
chobar da nun war es auch, dass
Lg. 14; TE. 15; 18; SC. 21; is
ann sin dono docbuaid Eochaid da
nun ging Eoch. TE. 3 Fg.; maidit
dana na sluaig for na dorsi ScM. 18 ;
TE. 3 Fg.] p. 143, 7; lotar iarum
uili isin m-bruidin, leih in tigi
dana la Connachta, ocus in leth
aile la Ulto ScM, 5; frithalid dana
..in comram beus 12; ni hansa do
n4ch aili for m-brethugud dan für
jeden andern auch ist es nicht letdU
FB, 75; ni forcraid cairde dan anf
sin 56; cid dana dot b^rad-sa
chucci quid tandem ScM. 16 (em H)\
cid tu dana icim dail TE. 13 Eg.
— Schwerer zu erkennen ist die
Function von dan an folgenden
Stellen: scaraid dan..frin iar so-
dain FB, 11; maitb lim-sa rö scru-
täin dam fris dan 56; lör lim-sa
dan tri 16, ibid. ; tabar mo thridrind-
rosc dam dan 87; ar imad na treb
dana CC. 2 LU, — 0) in der Eis
Un
467
de
Ad. steht oft dem dan von Lü.
ein din in LBr. gegenüber, cm
Stellen, wo in der Schüderung oder
Erzählung Etwas Weiteres zuge-
fügt wird (weiter, ferner, nun):
. . d*ap8talaib ocus desciplaib Isu
Crist^ dia ro faillsigtheä rüino . .
flatha nime . ., ocus dan dla ro
faillsigtheä pfana . . iffrmd FA. 2 ;
3; issi dan c^tna tir coso rancatär,
tir na nseb das nun ist das erste
Land, in das sie kamen, das Land
der Heiligen FA. 4; 5; 6; 13; 14;
16; 17; 22; 24; 29. — Ebenso ro
bdided dan Kdthand . . and sin isind
abaind FB. 69, din Eg. ; dognither
ön dana Lg. 6, din Lc. ; bia-so dana
hliadain i fail Eogain Lg. 19, din Lc.
— d) An anderen Stellen der Fis
Ad. steht dem dan in Lü. ein trd
in LBr. gegenüber {nun, weiter,
ferner): stdag dermär dan os chind
ind ordnide „a vast arch, furiher-
more, above the head of the Dig-
nified one'' FA. 8: 10; 15; 18; 22;
25; 26; 28; 32; 33. Ebenso marb-
thair döib dana in mucc ScM. 5, tra H.
d&ii M. Kunst, Gabe, Ge-
schäft; trade, art, science O'Don.
Supph; dowum, ars Z*. 238. —
Sg. Nom. dÄn büada Hy. 5, loi;
isBÖ sin a n-dän FA. 7; SC. ö;
FB, 92; 93; Gen. sfes däna ocus
drüdi ülad SC. 48; FB. 12; Dat.
IS dorn dän Gl. zu is dam sous
Hy. 5, 37; Ace. fria sain-ddn SP. II i;
caraid ' cechtar ndr a dän 14; a
macc-dän 4; PI. Nom. atät däna
lim FB. 93; Dat. for danaib ocus
dechmadaib na hecailsi FA. 25;
Acc. fosuidiur a n-dano ocus a n-
dibergai p. 141, ae; in 8pirii^..ro
insorched däna ocus derritiusa na
n-dligf(2 n-diada p. 169, 16.
dinA kühn; däne audax, dänatu
audacUas Z^. 804. — Sg. Nom.
Darid in gilla dana Hy. 1, is.
dar s. tar.
eo n-darafnetar Lg. 11 s. do-
sennlin*
darala FB. 86 s. laaim.
CO n-darbals s. taisbenim.
darehimüns Oss. III s i. darlecius.
dardden dies Jovis Z*. 609
Anm.; cecba dardUn jeden Donners-
tag Three Hom. p. 36, i.
darleeias s. tarlalcim.
daridisi Lg. 11 s. doridisl*
dartaid Jährling, dartaid fhi-
rend ein jähriger BuUe Corm. p. 8
clithar s^t; On the Mann. Index.
— Vgl. dairt.
dÄsaclittn«anfaTr&.9*(-^*.805).
d&saehtacb insanus Wb. 19^
(Z«. 809). — Sg, Nom. Three Hom.
p. 76, 3; Acc. in m-boin dasachtaig
(bid. p. 8, 26,
CO n-dasaid FB. 47 s. dessid.
dastar imon m-boin j,the cow
goes mad^^ Three Hom. p. 8, S8.
dat s. t&aim.
data „agreeable^' O'R. — Sg.
Nom. amaZ ro bo data lais FB. 11.
datan i. aiti {Pflegevater) O'Dav.
p. 73.
dath N. Farbe; color Ir, Gl.
1087; vgl fordath. — Sg. Nom.
dath n-etrom SC. 37, lo; dath
snechta p. 132, 23; sion 26; soer-
dath snechtaidi Lg. 18, le: caem
a dath TE. 10, 7; dath a ech FB. 44;
ni hinand a n-dath SC. 37, 14 H.\
Gen. corcair co n-aldi dathaSCSl,«;
gabur . . crön-datha FB. 47 ; co n-
gnä . . cacha datha FA. 11 ; ligrad
. . datha cach thire FB. 2 ; 6tach
n-datha SC. 34, 13; ^tach gach
dadha bricc TE. 10, 15; Acc. dath
ammaforta Hy. 5, 48 ; fri ddth snech-
tai Lg. 4, 5; fo daiUdath 18, 14;
PI. Nom. na tri dath Lg. 7; Gen.
folt..tri n-dath FB. 45; alli dath
SC. 33, 4; co saine dath 37, 14;
Dat. CO n-dathaib ^csamlaib FA. 11.
— Vgl. ildathach.
inn-dathgrnitae p. 144, 21 s. alth-
gnim {mit Pron. infix. da).
ma dattceththae p. 144, 21 s.
ad-ciu {mit Pron. infix. da).
danr Eiche s. dalr.
daurtheeh s. darthech.
de de eo, inde, s. de (Praep^.
Dahin auch de SC. 37, 21 ; Hy. 2, 24?
de, hinter einem Comparativ, de-
sto; is möo de as coinairche desto
grösser SC 10; Gl. zu Hy. 5, 70; bÄ
lugai-de TE. 9 LU.; Gl. zu Hy. 5, es;
nir uö mesai-die ScM. 22, s; moti
30*
de
468
dechmad
,fiie greater"* Fä. p. XXXTI «o,
nssaite „the easier'* ibid. 34.
de, hinter eeehtar tmd neehtar,
eorum l^dber wohl cUs Dual), vgl.
Z^. 349. Ätich cia de, glosf^irt
durch cia dib O'Dav. p. 76 dellui.
CO de. fri de s. dia [Tag).
d6 SP. V 11 woM zu 1. de (de
eo, inde).
dea 8. dia.
deae (zweisilbig) ^ d^e, (indecl)
zehn, zur Bildung der ZaMen
von 11 bis 19, immer dem Sub-
stantiv nachgesetzt Z*. 304; vgl,
deich n-. — da imdai deac in da
erred deac zwölf p. 310, 2; d6c
FB. 2; na da Apstal d6c FA. 6;
p. 40, 12 ; CO cend da bliaeJan dec
J!4. 17; na di draic däc 20; di
senistir d^c FB. 55; jp. 131, 9;
maccan se m-bliadan deac sechzehn
Hy, 2, 2; dec Lg. 16.
deaeht F. Gottheit; deüas
Z^, 805. — Gen. inna. deachtae
Tur. Gl. 25; in ffr-deacht Ey. 2, 42.
dearcach barmherzig; d^rcach
oaritatinus Ir. Gl. 626, von deäerc.
— Sg. Nom. FA. 1.
dead s. deod.
de-baid F. Zwiespalt, Streit;
debuith, debuid dissensio Z^, 249.
— Nom. döbaid do denam FB. 33 ;
Gen. taerrechtach debtha SC. 25;
frithenech debtha 26; comergi deb-
thaFB.29; co tlathugud a debtha46;
CO m-baraind debtha ibid.; Acc. ar
debaid n-6enlai SC. 13. — Davon
dephthigim dissideo Ml. 21», 2.
d^ceimllltcA blicke an, sehe,
aus do-ad-ciim; vgl. fdccim, ad-ciu.
— Praes. Sg. 1 nf d^ccu Wb. 24»
(Z«. 429); 5 dos n-deicce j). 311, 37;
PI 3 ad-decet FA. 5 (vgl. Wi. Gr.
§ 246). — Imper. Sg.2 deci SC. 30, 2?
— Conj. Sg. 2 deca SC. 30, 3-8. —
Inf. Nom. deicsiii videre Z^. 486;
cid cain ddicsiu maigi Fail jp. 132, 27;
Dat. do descin FB. 85 {vgl Wi.
Gr. §. 80); oc d dasein TE. 9 Lü.;
FA. 6; oc deiscin p. 131, 21.
deeh Superl. zu deg, dag und
maith gut^ vgl. O'Don. Gr. p. 122.
— is e Ifiech as dech di ocaib do-
main er ist der beide UM von d^n
Männern der Wdt SC. 13; FB. 9;
gaiscedach as dech fil dib h^ 14;
ind fir as dech i n-£re 19; liech
bas dech Üb do ültatZ» der nach
eurer Meinung der beste is^ 13; 54.
ee deeh lim SC. 44, 1?
deehad, deoehad ich kam,
bin gekommen, vgl. do-dechad,
tuidchim. — Sg. 1 ni dechud-sa
rwn veni Wb. 14c (Z\ 454); 3 de-
chaid i. dochuaidh CDav. p. 75;
mairg n& dechaid dass er nidU
gekommen ist SC. 33, ss; cia deo-
chaid woher er kam 12; don torus
dia n-dechaid FB. 79; co n-dechaid
. . ferchubat hi talmatn 64 ; co n-
dechaid triat liasait ScM, 13;
p. 4*2, 12; ni dechaid inna b^oln
FB. 9; 79; co n-deochaid bäs 79;
dia n-dechat(i cach cosnam von
dem aller Streit herkam ScM. 22, 7;
vieUeicht ist TE. 12 Lü. zu lesen
nirrodcba(t)d mo fc-sa; acht a n-
dechuid do rind gai ocus do gin
chlaidib ausser was von der Spitze
der Lanze und der Schärfe des
Schwertes kam Lg. 15 (d. h. Nie-
mand entkam lebendig); PL 3 co
n-dechatar secht ferchubat . . i tal-
main FB. 25; CO n-deochatar do-
chum rig Alban Lg. 11; i n-deo-
chatär FB. 91 (dechatar Eg.\ —
Fut. Sg. 1 CO n-dechos p. 130, 29; co
n-digus-sa don muiliunn Lat. Hy. X
Pref (Goid^ p. 101); 2 ni dechais
do Ardmacha p. 21, 82; na digsia
fo ^ra „go not with a refusal"^
Three Hom. p. 74, so; 3 ni dig
immada Hy. 5, 96; mani dig FA. 15;
PI. 2 moni digsid ass Lg. 13; ^ co
n-dechsat Three Hom. p. 68, 6. —
Fut. sec. Sg. 3 co n-dechsad 6en
na rigthige inna cröes FB. 85;
con dichsed Gl. zu con tessed Hy.
2, 7; na digsed Hy. 7 Praef.; co-
nigsed FA. 31 {für co n-digsed).
— Praes. sec. Sg. 2 is iat doronsat
in doilbed sa d4ig co n-dechta-su
asin catraig SMart. 31.
deehmad 1) der zehnte, 2^ F,
spatium decem dierum Z\ 310:
3) der Zehnte. — Gen. 2) gu cenn
dechrnm^i p. 141, 26; 3) for danaib
ocas dechmadaib na hecailsi FA. 25.
dechor
469
delb
deehnr N, Unterschied; Sg.
Nom, atä mor dechar etir deacht
OCHS doinacht Ml. 26^, i.
deemaingr schwierig TBF, p.
150, 24; deacmhaicc Iiard O'Don.
Suppl.
dedail Oss. II 8, vgl. deadail
smeara fri smuas „the parting of
ihe marrow from the botie" On the
Mann. III p. 251 ; deadail „relea-
sing, toaning, Separation'^ O'B.
dedbal i. dereoil O'Dav. p. 75;
dedbl^n „weakling" Fei. Jan. 24.
dedlaim, vgl. deadlaidh i. deüi-
ghidh Ā separates O'Don. Suppl.
— Praet. Sg. 3 däig na delba ron
dedail SC. 29, 21.
d^enach der letzte; finalis,
uUimus Z*. 57; 809. — Sg. Nom.
FA. 22; TE. 13 Fg.; Äcc. cosa
n-gein n-dedenach p. 131, 10; PI.
Acc. N. dedencha findlia Z*. 72;
o thanic . . casna dedenchu do Pa-
traic als es mit P. zu Ende ging
p. 21, 29; comrama et baga Poil
frisDa dedencha Wh. 30<i, 12. —
Compar. dedencha tanic co Crist
quam predictus „later he came to
Chr. than the aforesaid^* LHy. fo. 3*»
{Goid.* p. 64).
dedöl die Dämmerung, das
Grauen des Tags; „twilight"
Corm. Tr, p. 53; vgl. rem-dedölte
antelucanus Z^. 73. — Dat. isin
dedoil na maitne FB. 87 (degoilfjt/.);
huan cetnudedol ind laithi aprimo er-
go crepusculo Ml. V6b^{Goid.^ p.21\
d^ed inquietus Wh. 25c (^a. 19).
deg-, dag- gut, in zahlreichen
Compositis; dag-, deg- honus Z^.
857. — a deig-ben SC. 44, 5; dl
deg-mndib FB. 28; deg-caratrad
ScM. 2; a deg-duini SC. 46; do
deg-däinib Ulad FB. 6; dag-duine
honus homo Z^. 857; deg-tuisech
Hy. 1, 11 ; deg-ri as.
deg FB. 37 Eg?
i n-degaid n- Praep. mit Gen.
hinter, nach. — i n-degaid n-d^
post deum Z^. 660; atä 14 i n-degaid
alaili TE. 12 Lü.\ im degaid hinter
mir Hy. 7, 53 ; inna degaid hinter ihm
p. 46, «7.
deieh 11- (indecl.) zehn; decem
I Z^. 304; vgl. deac. — cöic deich
quinquies deni SG. 4»; SC. 37, 7.
deichenbor Decade; decem tnri
Z*. 313. — Dat. CO n-deichenbor
noeden „with a decad of infants'*
Fei. Jul. 14.
deidghin TE. 4 Eg. s. det-gin.
d6ig9 fo d^ig 1) Praep. wegen;
fo deig na mna SC. 20 H. (fo bith
LU.). — 2) Conj. weil\ dög quia
Z\ 707; döig ro fitir-som FB. 3.
- Vgl. däig.
dell Buthe, St ah; i. echlasc
CDon. Suppl. — Sg. Nom. in.
deil delgnaide SP. V 2; Gen. de-
lend? s. cor deled.
deilligh a chotluthfairTJE;. 12JB'^.,
sein Schlaf lag auf ihm? vgl. dellach
i. luighi, Fut. acht na dellset O'Dav.
p. 77.
deilm N Lärm; i. foghur no
crith no gair O'Dav. p. 75. — Sg.
Nom. a n-deilm sea Lg. 1 ; 2 ; Gen.
do descln in delmee möir FB. 85;
Dat. CO n-delmaim a n-grethai
Fei. Prol. 154; Acc. cen deilm
FA. 35.
Aeim „dark'' O'B. — S. 1. deme
ten{2 demithir.
deimne F. Festigkeit; i. dain-
gne O'Dav. p. 80. — Dat. oder
Acc. meiser aicdi ar a deimne l. c.
{Corm. Transl. p. 14).
deintrub FB. 4?
deirce FA. 1 s. desere.
deithbireeh s. denmne.
del i. sine bö Corm. p. 15. Vgl.
ba mor in galar di doel oc a diul
„a-sucking her" Not. zu Fei. Jan. 15.
delb F. Gestalt, Form; effi-
gies, imago, forma, paradigma Z*.
241; 983. — Sg. Nom. cach delb
chäin FB. 24; delb in fir FB. 44;
in dealb TE. 15 Eg.; Gen. däig
na delba SC. 29, 21; icc mic delba
Dechtere29,2; Dat, ar deilb/Si citf. 14;
ar chruth ocus deilb ocus cen^
FB. 19; delb TE. 3 LU.; fo deilb
natrach FA, 25; asa deilb SC. 23;
CO n-deilb ocus äcosc ocus söer-
chenel 42; isin deilb p. 132, 12;
Acc. etir cruth ocus deilb TE. 2 Eg.;
delb 3; delb n-dune FA, 10 (deilb
LBr.); PI. Nom. bo-delbae FB. 24?
delbad
470
denim
Dat. CO D-delbaib ech ocns ^n
FA. 8; ro linad in sliab fair do
demnaib i n-delbaib en dub Three
Harn, p, 36, i7; i n-delbaib prim-
cainnel 13; Acc. delba ocos foscad
IfA. 5 LBr.
delbad Gestalt, Form. — Sg.
Nom. delbad Fainne SC. 34, s;
delbaid is Fainne lo (delbad IT.).
^eW^Bim Ilich forme, gestalte,
— Praes. PI. 3 delbait fingv/nt
Güd, Lor. Gl. 154. — Praes. sec.
Sg.SarsL met no delbad i n-ilrechtaib
FB. 75 {vorher notolbad).
delMa, dealbhdha formosus
Ir. Gl. 642.
delbuide FB. 47 Fg.?
cor deled Lü. p. 73», 9, p. 125*, i,
eins der Kunststücke CuchuH%nn^s\
„throw of spear" O'B. Orowe,
Stab. Concul. p. 447, vgl. ro gaba-
sUr a ocht detini ma deil cliss
Lü. p. 79, 9. 0'(Jurry dagegen,
On the Mann. H p, 372: imarchor
delend „tJie proper carrying of the
chari^teer's smtch"\ vgl. „deland
a rod do drive horses; imarcor
deland i. echlasc bis a läimh arad
oc gr^sacht na n-ech man carpat'*
O'Don. Suppl. Dem steht wieder
gegenüber: delann i. gae, nt est
imarcor delann O'Dav. p, 73. —
Wahrscheinlich ist auch oben cor
dele(n)d zu lesen. Vgl. deil.
delgr N. Dorn, Tuchnadel\
dealg spinter Ir. Gl. 1074; a pin
to fasten a cloak O'Don. Suppl.;
Gl. zu sät Hy. 5, 7i. — Sg. Nom,
delg 6ir SC. 33, 28; mani bä a n-
delg and Z\ 949 {SG. Zaub.).
1. delgnaide „a rebet, an out-
law'* O'B.
2. delgnaide? Sg. Nom. in deil
delgnaide SP. V a {,;the straight
Bad'* O'C. Goid.^ p. 177; „ihe
thorny rod^' On the Mann. Ulp. 47);
PI. Nom. döini delgnaidi p. 133, 4
{„handsome peopW* O'C).
delgTiiech dornig. — PI. Nom.
siebe toUa delgnecha FA, 30; möinte
delgnecha p. 190, 86.
deliogud M. distinction, Se-
paration Corm. TransL p. 54. —
Aoc. iria deliugud frisna maithib
aimserda „hy Separation firom Ihe
temporal good*' Three Hom. p. 92, 88.
dellrad Glanz; jubar Corm.
Trand. p. 75 fair. — Sg. Nom.
SMart. 34; Acc. fria dellrad ocos
Ma taitnem a högi Three Hom.
p. 56, 15.
delud „deparf* SMart. 15.
1. deme F. Dunkelheit; L teime
L teim cach n-dub Corm. p. 16.
2. deme Neutrum; i. cech neu-
tur lasin laitneoir is deme lasin
filid ji-gsedelach Corm. p. 17.
eo n-demeUr FB. 90?
demess Scheere; Corm.p.lQ; de-
chenda demess Gl. zu biceps SG. 113^.
demin sicher. — Camptwrat.
demnithir certius Wb. 28« {Z\ 274).
— S. deimne, demnigim.
demls-ebas FB. 27, vgl. demess?
demithir FB. 80 Comparat. von
deim?
demnigim III ich mache si-
cher, bestätige. — Praes. Sg. 3
rd. amoZ demniges in t-apstol co
n-apair Tfiree Hom. p. 90, a.
demsidi FB. 37? vgl. demischas.
demnach dämonisch. — Sg.
Nom. in cumachta demnach SC. 49.
demon M. Dämon, Teufel. —
Sg. Nom. FA. 30; Gen. tri lathar
demuin Wb. 9d {Z*. 466) ; PI. Nom.
demna SC. 2; 49; ria sluag n-demna
Hy. 1, 48; 4, s; FA. 26; 29 (dem-
TkViLBr.); 30; 31; demnujp. 191, 19;
do mlddthrachtaib demna Hy. 3, 9;
ar intledaib demna 7, se; demna
dibocht 6, 8 {„demons* anguidi*^;
Dat. do demnaib FA. 28; 29; la
demnaib 29; Acc. la dämnu 29 LBr.;
M demna Gl. zu Hy. 5, 91; fri
denmai Hy. 1, so.
denall jenseits; trdt dab fri
sonnach adiu ocos tret gel fri son-
nach denall Lü. p. 23\ 19.
d6nBm procuratio Ir. Gi. 899;
Inf. eu dinim.
d^nim III ich thue, mache;
facio Z*. 435. — Praes. Sg. 3 nad
däni thoil ind rig SP. IV 8; nim
döni cutal ScM. 3, 17. — Cor^.
Sg. 1 CO n-dcnsai p. 130, 89? 2 d^
na FB. 62; mani döne nisi facias
Wb. 10» (Z>. 440); ^ asa n-dena
d^ne
471
d^r
baig Gl. zu Hy. 6, i8. — Imperat.
Fl. 2 denaid immacallaim FB. 6;
dänaid mo reir-se 16; 74. — Praes.
8€c. 8g. 3 ni d^nad Gl. zu Hy. 5, 6;
PL 3 ni dentäis. . comairli rlg SC. 22.
— Ptaet. PI. 3 CO n-d^nsat cennach
frifl FB. 77. — Pass. Praes. Sg. 3
darsin-dentar Gl. zu Hy. 6, i
{8. drochet). — Conj. 8g. 3 dentar
fiat ScM. 6; TE. 8 Eg.; 19; cen
CO dentar comarli fris FB. 6. —
Praes. sec. Sg. 3 las n-denta ind
fled p. 311, 29. — Part, necess.
d6nii faciendum Z*. 480; is denta
dait . . ani sin SC. 13. — Inf. d6-
nom, d^num facere ZK 771 ; dänam
a thige FB. 4; na fledi p. 311, 33;
a denam samlaid das so zu machen
FB. 7; G^^. fer d^nma bairgine
Gl. zu pistor SG. 184^ (Z*. 486);
xnuilt denma p. 311, so ; fäd a denma
die Veranlasstmg ihn zu machen
Hy. 7 Praef.; Vat. dö dönom in
tigi FB. 2 ; oc A d^nam ibid. ; nach
f^tat do d^nam döib FA. 28; SC.
42 H. ; do denam thole D^ FA. 23
(dänom LBr.)\ uilc fria p. 132, 10;
oc denam a n-enig FB. 94; feis
Temra do d^nam TE. 2; 9 Eg.-,
d^baid do denam FB. 34; Gl. zu
Hy. 5, 75; ni thic do neoch molad
. . do d^num dö p. 169, 82 ; Acc. a
dänam in cennaig FB. 77 ; M denam
ferte Gl. zu Hy. 5, 95; fri denaim
ferta Gl. zu Hy. 1, 49.
d^ne F. Schnelligkeit; cete-
ritas Z*. 18. — Nom. d6ne lochet
Hy. 7, 21; däni FB. 30; Bat. cu
n-dene SP. II 11.
d^ne, d^nia s. dlan.
denmne i. di-ainmne Corm. p. 15,
Hast, U'n^eeiu^d/deinmnei.laath
no deithbhireach (hasty) O'Clery. —
Dat. ar denmni ind aicnid FB. 88.
denmnetaeh hastig. — Sg. Nom.
p. 190, 16; Three Hom. p. 72, 12.
denmoige FB. 37 Eg.9
denüas von oben Ml. carm. 2.
denus Weile; tmatium temporis
ZK 788. — Sg. Nom. SC. 42.
deoeh, deog F. Trank, Trin-
ken. — Nom. biad ocus deog CC.
3 Eg.; Gen. oc cuingid digi SC, 48;
Dat. CO n-dig CC. b Lu.\ sin dig
p. 131, so; ibid ina dig FB. 59;
ina öen-dig 62; do dig CC. b LU.?
Acc. dig CC. 5 Eq.\ 48; Lg. 17, 32;
dig n-dermait SO. 48; cen dig cen
biad ScM. S; SC. 47; PI Acc.
deoga dermait SC. 48.
d6-hoaeh zweiohrig, zweihen-
kelig, s. dabach; de-uach O'Bon.
Suppl. dabach.
deochan i(f. »»diaconus. — Sg.
Gen. deochain Hy. 2, 4; PI. Nom.
ban-dechuin diaconissae Wb. 28«
{ZK 226).
deod N Ende; ddad finis ZK 57.
— Sg. Dat. ria n-deöd 14i FB. 90;
fo diud sub fine, postremo Z*. 611 ;
fö deöid zuletzt FA. 3; 22; 23;
ScM. 8; 12; CC. 5 Eg.; i n-dead
a athar post patrem suum SG. 77»
{ZK 660) ; i n-diaid ind löig Hy. 5, S2;
SC. 46; FB. 65; 70; 71; it diÄid
hinter, nach dir SC. 20; FA. 31;
FB. 70; Acc. co deöd 14i FB. 83;
Co^u« ohne Praep. deöd läi am
Ende des Tags FB. 9; trath nöna
deöd läi 91.
deoda s. diada.
deoger (de-foger) diphthongus
ZK 979; deöir Ir. Gl. 550.
1. deolaid poor, insignificant,
indigent, in deolaidh gratis ö'Don.
Suppl.
2. deolaid Gnade; deolid gratia
Wb. 31o, 17 {Z^. 802).
deolaldeelit JP. Gnade; y,favor''
Three Hom. Index. — Dat. fer Idn
do rath ocus do deolaidecht in
spirta nöib Three Hom'. p. 42, 21 ;
ibid. p. 90, 9.
' deorad M. der Ausgewan-
derte; advena Ir. Gl. 303; deorad
dö Einsiedler, s. crothla. — PI.
Nom. deoraid Three Hom. p. 40, 22.
deoraideeht F.exile Three Hom.
p. 96, 11; O'Don. Gr. p. 294.
dör Thräne; Corm. Transl.p.b^.
— Sg. Gen. ainm na döre SC. 17;
Acc. tue der tar gruaid deis cech
meic for & demaind clll Three Mir.
Hom. p. 26, 29; PI. Ndfn. döra
FA. 34; Gen. cen chobair mo
dör-sa Fä. Epü. 400; Dat. fo dö-
raib Hy. 2, 2; Acc. a bolg-döra
möra fola ,^ big round tears of
der-
472
dergaim
Uood^' Beo. CeU. in p. 176 (Ct^cÄ-.'«
Tod),
1. der- Z^. 885, wecTiselt mit 2. di,
;?. B. der-mär und dl-mdr.
2. der- Z*. 864, wechselt mit 3. df,
2?. B. der-laigim und df-laigim, der-ga-
bimt*Hddl-gabim. Vgl.Wi.GT.%4i)i^.
dera, deara i. digail O'Dav. p. 74.
derb gewiss; fir-derb admodum
certus Z*. 865. — Sg. Nom. is
derb ScM. 3, n; ba derb leö FB.
70; 90; Acc. can chomartha n-derb
FB. 72. — Compos. tri derbratÄtr
(/t*r derb-br.) drei leibliche Brüder
TE. 6 Eg.'^ derbr&tbir germane
Wh. 24» {Z\ 857); do derfethar
(/«r derb-t) deiner leiblichen Schwe-
ster CC. 7, dcrbh-sethur Eg.
derba F. certitudo Z*. 765.
derbad N. certitudo Z*. 222.
der-badim ich tauche unter,
ertränke. — Pass. Praet. Sg. 3
CO n-derbadad in sanguineTFI).27&,28
{Z*. 886). — Vgl. dfbdud.
derbaim IlicTi beweise, prüfe;
probo O'Bon. Suppl. — Praes. Sg. 3
rd. derbas FA. 16.
der-ban SP. II is (keiner hindert
den andern?)', TBF. p. 142, w. —
Vgl. for-banar.
der-braimi ich fehle, mange-
le, lasse im Stich; dearbra i. diu-
bairt O'Dav. p. 78. — Praes. sec. Sg. 3
nis derbrad Hy. 5, ss (i. nis diubrad).
derbrathir s. derb und bräthir.
1. derc F. Auge; fliucb-dercc
lippus SG. 24» (Z«. 53). — Sg.
Nom. Oss. III 7 {Gl. süil); PI. Nom.
mo derca Oss. III i (i. mo süli).
.2. derc, dearc „a hole, a ca-
ve" O'Don. Suppl. — Hierher tri
derca äedluch allenith TE. 4 Eg.,
oder zu lesen tria derc äedlucb? im
Ms. ist derc über der Linie zwischen
dem i und a von tria eingeschulten.
3. dere s. derg.
d^reach s. dearcaeb.
dereaid „watchman*' TBF.
p. 138, 8.
1. dercaim ich sehe hin, an;
vgl. atcbondarc. — Praes. Conj.
Sg. 3 Dep. nom dercsedar Hy. 7, 68.
— S-praet. dercais SC. 39; dercais
cach a cele dib FB. 40 Eg.
2. dereaim s. dersraim.
der-chöinim, PI. 3 derochöinet
a n-icc desperant sahitem suatn
Wb. 21i> (Z«. 865).
der-cböiniud M. Verzweif-
lung; abundantior trisiitiaWb. 14^
(Z* SO'2); dercaineä i. dicredim
(„disbelief) i. im fagbail fochraicce
Corm. Transl. p. 59.
derci p. 169, ii s. desere.
derdrethar (5. Sg. Praes. Dep.)
Lg. 2, was ist das für ein Lärm,
welcher rast{?)in deinem Leibe;
S'praet. Sg. 3 Dep. co ro derdre-
star Lg. 6 (dertreastair Lc). —
Dazu Derdriu.
dered^.ef <?r hintereTheil, das
Ende. -— Sg. Nom. deireadh feol-
mhaigh an fiaidh „a hind quarter of
the stag" Torr. Dh. p. 135; Acc. o thds
CO dered FA. 22; co derith TE. 14 Eg.;
CO dered na haidche FB. 81; 85.
dereoil s. deröil.
derfethar s. derb und sinr.
dergr roth; derc rid>er SG. 35*
(Z«. 61) ; vgl. for-derg. — 8g. Nom.
FA. 21; bröndcrg ScM. 21, ss;
tibri derg SC. 37, 9; ech derg
FB. 47; lind, flaith derg Gl zu
Hy. 5, 38; is alaind cech n-derg
SC. 43; Gen. fiad a chlaidib . . deirg
SC. 31, 6; Dat. for licc derg iin
FB. 48; F. for ganim deirg ibid.;
PI. Nom. beoil deirg Lg. 18, ii;
TE. 4 Eg.; partar-deirg Lg. 4, 7;
gemma deirg FB. 51; p. 310, S4;
irasa d^ga p. 190, ss ; cassla derga
FA. 28; rotha derga ibid.; Gen. im-
bcrta claideb n-derg ÄC 19,4; Dat. co
sraiglib dergaibp. 191, m; Dti. Nom.
da n-gruad . . cro-derga p. 310, s6;
Dat. CO n-da cris. derca SC. 23. —
Compos. derg-flaid Hy. 5, 39;
derg-ibair FB. 55; p. 309, ss; co
n-derg-inliud oir jp. 310, u;p. 131, 16;
TE. 3 Eg^; for d^rg-lasad FA. 29;
-lassid FB. 45; 47; derg-ör Lg.
18, 20; CC. 2 Eg.; SC. 31, 10;
FjB. 58; 62; p. 311, 4; derc- SC. 7;
FÄ 74; derg-thenod FB. 52. —
Compar. deirgighttr TE. 4 JS^.,
schlechte Schreibweise für deirgithir,
vgl. gilighiur- und.
dergaim II ich röthe. — Praes.
derge
473
denSil
8g. 3 rd. dercas rinni ruada SC. 15
(dercais HX — Praet. ni ro derg
. . a claideb FB. 79 ; PI 3 dercsait
a mlnna allind chrö Hy. 5, 65.
derge F, Röthe; rubedo Ir.
Gl. 939. -— Sg, Acc. a derge ocus
a rofoillsi FA, 9 (dörc LBrX
derr-fllUud FB. 30 8. flllind«
dersrnat Floh; a fiea O'Bon.
Suppl.; Corm. Transl. p. 57. — Sg.
Nom. dergnat coUa colrme SC. 25;
PL Nom. dergnatta CDon. Gramm,
p. 371.
der-groln i. diguin no sarugudh
CDav, p. 72.
d6rgrud Jtf. das Zurechtma-
chen des Lagers, Lager, Bett.
— Dat. dim d^rgud de Strato meo
Ml. 21% 7 {Z*. 26); iar n-dergiid
a rigleptha doib LL. 41. a. 2 (TBC);
Acc. o th&nic döib . . co därgud
FB. 80; PI Nom. dörguda indlithi53;
Dat. CO n-d^rgothaib sainamraib 54;
d^rgodaib 79; hi far n-dergudaib
in stratis vestris Ml. 20«, i {Z\ 339).
derlirtin) d^irgim I ich ver-
lasse, verliere; dergim deaero
Corm. Transl. p. 68 elud. — Praes.
Sg, 3 nis n-derig si dam ne amittit
quidem ea Wh. 9* (^. 430); PI. 3
citne clerig notrefet, citne oic not
n-deirget „whet?her derics dwell init,
whether warriors abandon iV* TJiree
Hom, p. 110, 16. — Inf. d^rgi ind
inaid i m-batar Three Hom. p. 106, is.
der-mall sehr langsam, — PI.
Nom. nibdar dermaill a di dhöit
Corm. p. 13 cerball.
der-mär, -m&ir sehr gross,
ungeheuer; enormis Z*. 865. —
Sg. Nom. stüag dermär FA. 8
(-m&ir LBr.); lassar 21; drochct 22
(-mair LBr.); drem 29 {-mäir LBr.);
slog derm&ir p. 191, is; Gen. tened
derm&ri p, 191, is; Dat. co m-brön
..dermar FA. 16 (-mairXBr.); do
nnallguba rlermäir p. \dl, 25; Acc.
noallguba dermar FA. 33; PI. Nom.
Bl^bi . . dermäri p. 191, 16; Dat. i
n-glennaib . . dermaraib p. 191, 2h;
Acc. F. a rigna dermära SC. 30, 6;
Du. Dat. ina n-dib n-airecbtaib
denn&raib FA. 4.
dermat N. Vergessen; dermet
obHivio Z^. 223. — Gen, dig n-
dermait FB. 48.
dermataeh vergessUch; obli"
viosus Z*. 885. — Sg. Nom. ni dam
dermataeh p. 141, 6; so; 327, s8.
dermatim ich vergesse. —
Praet, Sg. 3 dermatis i%ree Hom.
p. 112, 11; 118, 29.
der-moiniar III Dep, ich ver-
gesse. — Praes. Conj. PI. 1 co
n-dermanammar-ni iiina imned sin
Ml. 21c, 3. — Vgl. dermon i. der-
mad O'Dav. p. 79.
dema Handfläche; the palm
of the hand Corm. Transl. p. 60.
— Sg. Acc. dorat iarsin a dernaind
fria rose Three Hom. p. 64, 27;
p. 26, 30 («. d^r); PI. Acc. triana
n-demanda ibid. p. XL
dema, demad, demain, demsat,
demtar Formen zu do-grnfa ich
mache. — Praes. sec. Sg. 1 eo n-
demain ut facerem Pr. Cr. 1»;
nach deminn-se quod non facerem
Wh. 8» {Z*. 444); 3 sjnal na der-
nad et«r in n-imchossäit FB. 11.
— Praet. Sg. 3 co n-derna coic
blogai dej9. 41, 20; minmirend di
FB. 86; Lg, 19; conid d&rnA 87;
CO n-dernae 84; co n-derna mo
chomarli-sea 8; ba buidhech . . ara
n-derna TE. 14 Eg.] co n-d^ai
loch de p. 42, is; co n-dernui TE.
18 Eg.; cecha demai do fertaib Gl.
zu 6y. 5, 41 ; PI. 1 Dep. co n-
demsumar-ni fleid dö Three Mir.
Hom. p. 14, 19; 3 CO n-demsat
gnlma möra Lg. 16, vgl. co n-der-
gensat SG. 187^ (Z\ 886). — Pass,
Praes. Conj. 3 co n-demtar lim do
\eges TE, 9, 12 Eg. — Praes. sec.
Pl. 3 CO n-demaitis a thiugmaine
le TE. 8 Lü. — Praet. Sg. 3 no
CO dernad rfu mo ddl SC. 44, s;
nach demad etercert düib FB. 75;
eo n-demad öenuch TE. 15.
1. deröil penuria Wh. 18»
{Z^. 886).
2. deröil. dere^il wenig,
schwach; feehle Corm. Transl,
p. 14 diss; ni bu dereoil Gl. zu
uir bo diuir Hy. 5, »i. — Sg, Nom.
ni ro ob . . in gräd sin ar na facistea
CO m-bad deroil lais SMa/rt. 14;
denSilim
474
for doslem
Äcc. in cloi deroil p. 144, ii; go
n-däarna s^ dfoghbhail deireoil
„8<me litüe hurt" Torr. JDh. p. 138.
deröilim ich schwäche. —
Praes. Sg. 3 deroilid . . ocus toirnid
na pecdacha p. 170^ is {humüiat
peccatores).
derrit verborgen; deirrid, dei-
rid secret, fmfstery O'B. — Sg.
Äcc. culloc n-derrit „to a secret
place"' SMart. 15.
derritius M. Verborgenheit
— Fl. Nom. rüine ocus derritiusa
flatha nimi FA. 2 („mysteries and
hidden things''); däna ocus derri-
tiusa na n-dUged n-diada p. 169, le;
derritusa ocus focraice . .nimi FÄ, 1.
dersaigim ich erwache;! watch
O'B.; vgl. diuscim. — Praet. 8g. 3
nl dersaig TE. 12 LU.
derseaigim III ich unterschei-
de mich, zeichne mich aus. —
I^aes. Sg. 3 nl derscaigi non differt
SG. 40» (Z\ 437). — Praet Sg. 3
ro derscaig do mnaib £rend SC.
33, 85; Dep. ro derscaigestar . . do
thigib inna hamsiri sin FB. 1. —
derseaigrtheeh ausgezeichnet.
— Sg. Dat. CO cumtuch derscaig-
tech FA. 13.
dess recht, südlich; deas dex-
ter Ir, Gl. 386. — Sg. Nom. a lam
dess Oss. I 4; laimtech a des seine
Bechte SC. 18, 4; Dat. for laim
deis ad manum dextram Cr. 19c
{Z*. 612); for deis zu>r Bechten
FA. 34; SC. 11, s; do deis Maire
FA. 6; ina Idim deis FB, 91; Gl
zu Hy. 6y 84; na l6ith deiss SC. 33, 9;
cot laim deis p. 40, S5; PI. Dat.
ar domaib desaib SC. 19, 4. —
Adverbielle Ausdrücke: desBAm
rechts von mir Hy. 6, 2; dessum
6, 64; andess südlick Z^. 611;
Hy, 2, i(i\ScM. 20; Oss, I 9; fa
dess rechts, südlich Z^. 612; Hy,
2, 47; p. 144, 1; siar-des südwest-
lich Lg. 11. — Comp OS. des-cert;
do des-fertais p. 310, ai; ina n-
des-lamaib SC. 40; tri des-lemend
drei Bechtssprünge 47.
descad M. faex, fermentum
Wb. 9b (Z«. 803). — PI. Acc. co
descthu ad feces Ml. 139b.
deseaid F. Zeichen. — Sg.
Nom. deseaid serci TE. 6 Lü.; is
adae din telcud fri hadart ocus is
airde codalta, unde dicitur des-
eaid chodulta freslige Corm. p. 3
adart {auch gehört es dazu, sidi
auf ein Kissen zu legen, tmd es
ist dies ein Zeichen des SdUafens;
daher man sagt, ein Zeichen des
Schlafens ist SichniederlegenX
des-eert der südliche Theil;
regio meridionalis Z*. 612 Not. —
Sg. Gen. naim..a descirt FA. 4;
Dat. i n-deisciurt Letha Hy. 2, 10.
descipol »» discipulus; discibol
Ir. Gl. 438. — PI. Nom. descipuiL
Isu FA. 6; DcU. do . . desciplaib Isu 2.
de-sere, dearc, d^re F. Liebe,
Barmherzigkeit; dearc amor
Wb. 33d (Z^ 26). — Sg. Nom. a
d^rc FA. 9 LBr.; Gen. inna de-
serce caritatis Z\ 242; lucht na
deirce FA. 1 (derci LBr.); 34. —
Vgl. dearcach.
desfa hinc Z\ 347; firie anall
frie deäiu ttltra citraque SG. 7V*
{Z^. 611) ; tar sonnac^ desiu . . tarsin
sonnach ille diesseits der Mauer . .
jenseits der Mauer L U. p. 23*, «i, 23;
vgl. fri sonnach adlu . . fri sonnach
denall tbid. is, 19.
dessel nach rechts gewendet;
ro impö dessel ina fnthlorg ,J^€
retumed righthandwise Three Mir.
Hom. p. 20, s; tete dessel na rithai
ibid. p. 34, si. — Vgl. sei.
dessid Perf. er setzte sich
nieder^ consedit; deisidh i. tarra-
star O'Don. Suppi.; popalus qui
sedebat in tenebris, in popul deisid
(dessid) i n-dorchuib 37£rec Mir.
Hom, p. 2, 2; 19; deisidh aca oder
leo „it was resolved by ihem** O'Don,
Gr. p. 257; dofessid, dofeisid varia
lectio Corm. lethech {Trand.p. 103).
— dessid ScM. 9; 13; dessid ocon
muicc Sc3I. 8; 16; dessid forsind
airiniuch na imdai SC. 10; 30; mod
nad mod i n-desid inna sudiu FB.M;
CO n-dasaid FB. 47? PI. 5 co n-
desitar . . inna sudi FB. 21 ; co n-
desetar 91. — Vgl. in-destetar ü^
siderunt Ml. 58».
for deslem gräne Hy. 5, 94 (L for
desmirecht
475
di
desred) yyOn a ginibeam", vgl. deis-
leann „a beam or ray of Hght^* O'B.
desmirecht Beispiel, exen^-
plum. — Sg. Gen. im gabail de-
simrechte de Wb. 26d, 17; Dat. iar
n-desmirecht Pöil Three. Hom. p.
92, 14; 18; iar n-desrnberecht sin 23.
desred Gl. zu Hy. 5, S4?
d6t Zahn. — Sg. Nom. FB.
37 Eg.; Dat. do d^it ad dentent
SG. 67 {Z^. 18); PI Nom. gela det
and p. 132, 84 (zu lesen deta?);
Äce. imma deta nemanda Lg. 4, 17.
— Comp OS. calg-det i. ar a m-biat
na halta det i. dät mÜ moir a im-
duim, no calgdel i. direch amail
colg Ö*Dav. p. 72; „a iooth-hüted
or siraight-edged sword*' On the
Mann. Ind.; claideb d^t „an ivory-
hüted sword" Three Hom. p. 64, 17.
detf adaeh rauchig; deatach
„«fiofcc" O'Don. Suppl. und O'B.;
s. diaid und vgl. s^itfidacb. — ^ Sg.
Nom. talum . . detfadach jp. 190, ss ;
tene . . detbudacb p. 191, 12; PI.
Dat. 1 n-glennaib detfiidachaib
p. 191, 28.
detgein die Zähne. — Nom.
detgein nämanda Lg. 18, 15; deid-
gbin coir comard tE. 4 Eg.; Gen.
set a d^tgni dianim Lg. 4, 6 (deit-
gein Xc, däidgin Eg.).
dethbir angemessen; lawful
Corm. Traml. p. 53; necessary
O'Don. Suppl. deithbhireas {law-
fulness). — is dedbir est necessarium
Wb. 3i> (Z\ 711); ia detbbtr dait
SC. 6; 45, 19; deithWr FA. 34 LBr. ;
8C. 2; FB. 30. — Compar. deth-
b*ri FA. 34.
dethitiu F. Sorge. — Sg. Nom.
is detbitiu don Liath Macha in
corp üt „a heavy care" Rev. Celt. III
p, 183; Dat. i n-dethiti FA. 27 LBr.
detU i. dAna FSl. Prol. p. 242.
di, seltner de {Hy. 2, 26; 6, 19;
Lg. 16; FB. 13) Praep. mit Dat.
von-herab, von-weg ; de Z\io'dQ-,
vgl. die Präposition dOy die merk-
wUrdiger Weise oft anstatt di ge-
braucht wird. — Mit nachfolgender
Aspiration, z. B. di churp FB. 22;
di chlandaib SP. Y 10; 14; di thenid
FA. 21. — Mü dem Artikel zu
din, dind, PI. dina verschmolzen. —
Mit angefügtem Personalpro-
nomen: 1. Sg. dim SC. 29, 18
dfm-sa FB. 76: 1. PI. dind FB. 36
2. PI. dib FB. 94; Lg. 1; 3. Sg
de, de-siiim Hy, 5, 28; FB. 76
F. df Hy. 5, 49; 3. PI. dib, dib
diib FB. 21. — Mit angefügtem
Possessivpronomen: 1. Sg. dim
chlaind FB. 22; 92; 1. PI. diar
trögi Hy. 1, 31; 2. Sg. dit SC. 13;
5. Sg. dia, dia FA. 10 (da LBr.)\
3. PI. dia n-, dia n- FA. 27. —
Mit angefügtem Relativprono-
men: dia n-, dia n- SC. 33, le;
Lg. 1; p. 132, 19. Vgl. die Con-
junction dfa n-. —
Gebrauch, 1) rein räumlich
bei verschiedenen Verben der Be-
wegung, Entfernung: di cedl aird
s. aird; co tuitet dia medon so
dass sie von seiner Mitte herab-
fallen FA. 22; SC. 33, 36; trÄgid
in pian dfb die Pein weicht von
ihnen FA. 24; FB. 36; nf thuar-
gaib a cend dia glün widht erhob
sie ihr Haupt von ihrem Knie
Lg. 17; ni dingaib ni dib FA. 16;
ro cbuir a mertnigi . . de er warf
seine Schwäche von sich SC. 31;
FB. 88; na curid cor dib Lg. 1;
mo cbend do b4im dim-sa FB. 76;
77; 94; ScM. 7; 10; 12; co rag-
baiset alldma di muir Lg. 13; niges
anmand na näem din chatrumma
chinad der die Seelen der Heiligen
von der Last der SchiUd reinigt
FA. 16. — 2) Zur Bezeichnung
der Herkunft: cinsiu di cburp
rig scäo rignai ich bin entsprossen
von dem Leibe eines Königs und
einer Königin FB. 22; na rig di
chlandaib Gualann SP. Y 10; 4;
12; 14 ; ingen dissidi TE. 20; cethri
bargein di cach mfach vier Brode
von jedem Sack FB. 9; ro böi di
s^taib 74; D6 de nimib Hy. 6, 19;
biaid olc de Böses wird davon
kommen Lg. 10; FB. 6; ScM. 2;
p. 130, 26; cid dia m-böi woher
kam Lg. 1; TE. 10 LU.; FB. 56;
ScM. 10; is de atä daher kommt
ScM. 19; 21; conid de batir SC.
2; 29, 2; FB. 68; 69; 70; ScM. 21;
di
476
dia
CC. ^ Lü.\ in dig tonnaid dia n-
erbalt an dem er starb Lg. 17, S2;
FB. 70; atä dit seirc-seo es ist
von der Liebe zu dir TE. 10 LU.;
SC. 33, 28; FB. 29; 43; 55; 82;
Lg. 4, 8; de inchaib na n-atairi
FB. 13; dit d&ig um deinetwillen
SC. 16; di sudiu in Folge davon
FB, 6; p. 131, 7; SC. 12; di sudi
FB. 57; is tormach p6ni ros tä, de
FA. 29 LBr. — 3) Zur Bezeich-
nung des Ganzen, von dem Etwas
fehlt, übrig bleibt u. 8. w.: atesta
desin was davon fehlt ScM. 6;
SC. 13; conna fargaib nf de so
dass er Nichts davon übrig Hess
ScM, 17; de molad D^ ni anad
Gott zu loben hörte er nicht auf
Hy, 2, 26; SC. 36; FB, 72. —
4) Zur Bezeichnung dessen, aus
oder mit dem man Eticas macht:
din chloich dorigne saland aus
einem Stein maehte sie Salz Hy. 5, 4o;
CO n-demae öenchamd dib FB. 84 ;
86; 87; Lg. 19; p. 41, 20; is ed
dognith dee p. 142, 22; ba fota
m'irchor din chloich weit war mein
Wurf mit dem Steine Oss. II 2;
b^im dind echfleisc einen Schlag
mü der Peitsche SC. 8; FB. 57;
77; tollöci aurchor de 82; 87; is
dib-side sraiglit mit diesen peitschen
sie FA. 16. — 5) Für den Genitiv
des Stoffes: crand caingil di glain
ein Altargeländer von Glas FA.
13; 27; iaraa brechtrad di gurm 11;
CO srethaib . . di liic lögmair 13. —
6) Für den Gen. partitivus:
öenchainle diua cainlib sin FA. 13;
cleith di clethaib FB. 25; fer dina
feraib 61; 91; tolläci g^gin dib
fair er warf einen von den Zweigen
auf ihn 87; 81; senestcr dfb eins
von den Fenstern 3; fer di ültaib
Lg. 6; tri ch6t de ültaib 16; FB.
2; 9; 25; 55; ni fil diib mnäi nicht
ist unter ihnen ein Weib SC. 6;
inti dib FB. 20; araile dib FA.
15; 27; FB. 40; 65; c4ch dfb Lg. 8;
FB. 20; 6; 74; cach dorais dib
FA. 15; FB. 21; 54; 80; 81; cach
öencheöl . . dib-sede FA, 10; FB. 65;
uech dfb FA. 12; FB. 14; 20; 90;
cach ae dib FB. 45; cip 4 dib 94;
sochaide dfb ScM. 5; fri lucht aile
dib FA. 9; slög dfb 22 (dann Mg
aile"); indala leth dind rfgthig FB. 15;
aen di chardib FB. 41; ina m-böi
di degmnüb 28; nf clainter din
gärbthoraind sin acht länbec nur
sehr wenig wird von diesem scharfen
Donner gehört FA. 14; mir dot-
lucestar dind lucht Hy. 5, 47. —
7) Nach dem Superlativ und
superlativischen Begriffen: ba hail-
dem dib SC. 6: FB. 51; SP. V 2;
ba dili lais dia düinib TE. 1 Eg.;
rogu de mid ocus ffn p. 133, s. —
8) Nach den Begriffen satt, voll,
genug: ba sathech..de Hy. 5, S8
{satt) ; län . . dia aurdarcus ScM. 1 ;
FA. 21; FB. 67 {roU); nach lör
Icis di cath SC. 36 (genug). —
9) Nach samail {Ebenbild): ni foair
a samail di graig SC. 37, e; ni
fuair a samail di rig 8. — 10) Nach
gewissen Verben: ni bertAis baaid
dfb nicht trt^en sie den Sieg da-
von Lg. 8; immafoacht de FB. 40;
ro iarfacht dep. 40, is; 42, 9; TE. 19;
imcomaircith scela di TE. 5 F^.
{fragen); ro gaid . . df Hy. 5, 49;
dia n-^brad von denen gesctgt worden
ist p. 132, 19; FA. 15; is de at-
berthc in siriti de deshalb wurde
„der Biese'* von ihm gesagt {wurde
er sirito genannt); ro ainmniged
disi sie wurde genannt SC. 17. —
Nicht erledigt: din mac CC. b LU.\
de Hy. 2, 21; SC. 37, 21.
di s. di und do mit Pron.
1. di- die Praep. di, Z\ 873.
2. di- Part, privativa, Z*. 862.
Vgl. der-.
3. di- Part, intensiva, s. df-mär,
df-nert. Vgl. der-.
1. dia, s. di mit Pron. poss.
2. dia s. do mit Pron. poss.
3. dia M. Gott; deus Z\ 222.
— Sg. Nom. Hy. 6, 2; 3; 18; 5, 17;
p. 39, is; 40, 81 ; 48, 24; Dia lern
Hy. 3, 6; 6, 9; Dia du nim SP. in 4
{vgl. D^ de nimib Hy. 6, i9>; Dia
athair Hy. 6, 6; dia talmaide FB. 15;
Gen. i fiadnaiso De FA. 18; 24;
for deis 34; läm De Hy. 7, 32;
molad 2, 26; FA. 5; oc digde
Hy. 6| 19; im deirc D^ 5, 21; mac
dia
477
diftxnair
5, 6; 66; 101 ; 6, is; öengeinne 25;
aingil 2, is; 64; do aidilcnechaib
p. 40, 43: flatha Hy. 1, 4o; 5, 102;
Gl. zu Hy. 5, 10; ecailae FA, 25;
bröthre 2'6\ Hy. 7, 31; s^n 1, 1; 38 ;
bennacht 5, 104; tole FA. 23; nert
Hy. by 46; 7, 26; cumachta 27;
gndsse FA. 6; 20; ciall, rose, cluas,
intech, sciath, sochraite^i/. 7,28 — 35;
D^ athar 6, 4; Bat. do Dia p. 40, 32;
FA, 12, 23 ; Acc. in Dia FA. 12;
dar Dia hui Gott Hy. 4 Praef.;
Voc. a D6 p. 40, 34 ; De mair Hy. 2, 9;
PI Dat. diar n-deib TK 14 Eg.
— Comp 08. oc dia-giiide i. oc
guide D4 Gl. zu oc digde Da Hy. 6, 19.
4. dia Tag; die i. lathi Coitn.
jp. 15; dies Z*. 270; wird besonders
in gewissen Verbindungen gebraucht:
D dia bratba Gl. zu in die Clwisti
Wh. 230 {Z\ 271 als Gen. gefasst);
ÜB dia mis Jcomm nach einem Monat
{eigentlich: am Tage eines Monats)
Lü. p. 131, 26; dia teöra DÖmad
TE. 11 LU.; dia tri la ociis teora
n-aidchi FB. 42 Eg.\ cacb dia
jeden Tag TE. 9 LU.-, 11; FA.
26 LBr. ; 2) fri dei, fri de interdiu
Z*. 271; fri de hei Tage Hy. 2, 2«
(i. lllö); CO dea iartaige 20 (i. co
brath); 3) in-dia heute, hodie Z*.
271; 609; p. 39, 22; Hy. 7, 3; 7;
17; 26; 62; Lg. 17, 19; 35; 63; 18, 37;
p. 131, 24; Oss. II 2; iSfO. 5; 13;
14; 17; 32; 33; 45, 3; FB. 31;
32: 76; indiu Hy. 7, 1: 60; eussin-
diu bis heute SC. 7; cosindiu FB. 44.
dia ScM. 3, 18?
1. dia n- s. di mit Pron. poss.
2. dia n- s. di mit Pron. rel.
3. dia n- {Pron. rel. a n- mü
der Praep. di) 1) als, mü Praete-
ritum, 2) wenn {mit Praesens, mit
Fraes. secundarium, mit Conjunc-
tiv, Futur, Fut. secundarium); si
Z'^. 709; bisweilen da n- statt dian-.
— Gehrauch, 1) als: dia m-bai
illobra Hy. 2, 45; p. 17, 26; 35;
fechtas dia m-biii TE. 15 Eg.; dia
ro forcoingair FA. 2; dia ro es-
comla, dia rucad 3; dia ro chrcit 32;
danam thuc SC. 45, 7 ; da ro edpair
FA. 32 (dia LBr.), — 2) wenn:
dia siabairther immi FB. 61 {Conj.
Praes.?); dia fuasnaither 48 {Conj.);
dia m-bä nech occd sirfegad imme
. . , fog^ba FA. 10 (iav tig nsQißXsnyy
evm'iaeL)^ FB. 24; diamsa Lg. 5, 2;
FB. 48; dia n-apra TE. V6 LU.\
dia nos faictis . . no legfaitis FA. 8;
dia cluintis . . nos gcbad ule crith 14
(ft dxovoiev, xQffjLOiBv äv)\ dia m-
bad Conchobur credbaigte . . , is Gu-
chidaiDd cobarthe SC. 29 {mehrma^,
mit mä wechselnd)-, diammad 11, 7;
da m-bad 29, 13; da m-bad lim
£riu ule . . , dob^aind . . ar gnais in
bale ränac 33, 85; diamtis 11, 2;
da n-iccad 29, 5; dia coistithe frim
. ., ni rigtha chacu 7 ; dia n-d^mad
FB. 77; dia tuctha t6td.; dia tisat
..,dut icfat SC. 6 {iav sk&woiv);
p. 133, 7; dia tissid SC. 29, is; ro
päd at sl&n 0 cbianaib, dia fesmais
TE. 10 Lü. {vyiaivfq äv, et ^yvwfiev).
4. dia n- s. do mit Pron. poss.
5. dia n« s. do mit Pron. rel. ,
6. dia n- s. d6.
1. diabul duplex Z*. 980; Dat.
ar chDnsin diabuil pro duplid con-
sonante SG. 8». — Dazu wohl
auch cöic-diabail.
2. diabul = diabolu8 Wh. 2d\
— Sg. Nom. p. 191, 26; Gen. dia-
bail FA. 20; 29; i n-gin diabail 20.
diada göttlich; diade divinus
Z^. 792; deoda Fü. Jan. 9. — PI.
Gen. na n-dliged n-diada p. 169, 17.
diadacllti^ Göttlichkeit; theo-
logia Ir. Gl. 81. — Gen. i n-oen-
iaid diadachta ocus doenachta FA,
34 LBr.
dlag wegen, vgl. d4ig; diag
in na comraime SC, 2; diag neich
las tudchad 16 {gleich darauf dit
dAig); diag Dechtiri p. 328, 16 {vgl,
p. 140, 11 V).
amal diaid „like smoke" SMart.
34, vgl. „deo hreath, air** O'B.,
detfadach.
diaid, ina diaig FB. 70 Eg.,
71 Eg., a n-diaigh TE. 9, 15 s. dead.
diall Gl. zu diverticulum
SG. 53t; decUnatio Z*. 986; vgl
di-rellsat deviarunt Cr. 37c (^. 873).
1. AitLUktLir g eheim, verborgen;
diamir obditus SG. 183^; in diamrän
clanculum SG. 218« {Z\ 273). —
diamair
478
dibercach
Sg. Bat. dombeir immagin diamair
TBF. p. 146, 14.
2 AiwaaAx ein verborgner Ort?
Vgl. „in the Diamhraibh ipr deserts)
ofBregia" O'C. On the Mann. III41.
— Sg. Äcc. eter chlitar is diamair
SC, 44, 7; PI. Dat. i n-diamraib
deiritib parrduis Gl. zu Fü. fVoZ. 21.
Acc. äibniusa ocus diamairi SC. 49
{„delights and secrets" O'C).
dlamuin rein; i. glan O'Dav.
p. 76; purus Wh. 6»> {Z*. 250);
i. di-anim {,twithout hlemish'*) Corm.
Trand. p. 62.
dian schnell; celer Z*. 18;
violent O'Don. Suppl. — Sg. Nam.
ech . . dlan FB. 47; 50; p 310, 23;
dub dian dernon FA. 30 LBr. ; Gen.
F. gäithe däne Hy. 2, 39; debtha
dene SC. 25; Dat. di echtra dian
Dectiri p. 328, 23 ; Acc. ar in galar
o-dian Gl. zu Hy. 1, e. — Compos.
dian-galar; fh dian-bas Hy. 7 Praef.
— Adv. CO dfan Oss.llls. — Com-
parat, däniu rad „swifter than
Speech" Three Hom. p. 22, 17; 28, 21.
dianad s. dianid.
dianall, dfandroeh FB. 47 s.
d& tmd all, droeh«
diandaim CC. 2 LU.? s. andani.
dlan-galar langor {„the lelhar-
gv") Gild. Lor. Gl. 258. — Sg.
Acc. ar diangalar Hy. 1, a (i. ar
in galar n-dian).
dianid cui est, quibus est
FA. 14; 24; 33; dianad 14 LBr.
— Vgl. Wi. Gr. § 387.
di-anim makellos; Gl. zu dia-
main Corm. Transl. p. 62. — Sg.
Nom. set a dötgni dianim Lg. 4, le;
Acc. Ma cruth . . n-dianim 19.
1. dias spica Ir. Gl. 35, zwei-
silbig Fü. Nov. 24; Wb. 13^ (Z».623).
2. dias F. Zweiheit von Per-
sonen; in dias sin haec duitas, hi
duo Z*. 311; ist zweisilbig , z. B.
Fü. Mari. 13. — Nom. in dias
FB. 15; acht dias namma SC. 3; Gen.
tigerna deisi duumvir Ir. Gl. 398;
Dat. a n-dfs in ihrer Zweiheit =
die beiden p. 132, is; ar n-oen-dfs
wir zwei allein SP. II 6; etruib far
n-dis zwischen euch zweien Lg. 9;
Acc. cenmothd in dls sin FB. 94?
di-asn^te unaussprechlich,
unsagbar. — Nom. cumachta
diasn^te in cbomded FA. 12 (dia-
snethi LBr.)i is difaisn^ti FA. 19
LBr. (dirim Lü.); PL Aee. hna^hrA
diasn^te na n-aingel FA. 2 (dia-
sneti LBr.\
1. dibad Erlöschen, Tod; i.
adbul bäs „an enormous death"
(„to become extinct, or to die wi-
thout issue'* O'Don.) Corm. Transl.
p. 61; dibath i. adhbul. bäs i. iar-
sinnf ni facuib nech dia ^is H. 3.
18 p. 68, col. 3 (Stokes l c). —
Acc. cen dith cen dibad FA, 35;
faithi cen dibad Hy. 1, 47 (i. in
poena).
2. dibad ^^property of a de-
eeased person*"* Suüivan On ihe
Mann. I p. CLXIII; vgl. O'Don.
Suppl. — Acc. dibad bethath che
Hy. 5, 22, Gl. i. indbas („profit');
ni rir mac De ar dibad e. Gl. ar
indbas . . {„for gain^%
Mi^Ax^im ich werfe, schiesse;
„diubhracaim to cast, throw" O'B.
— Praet. Sg. 3 nos dibairg FB. 65
(diubraic ^1^.); ro dibairg in n-gai
Bev. CeU. III p. 178. — Inf
1) do chloen-diburgun la drochdaine
ScM. 17. — 2) „diübhracadh shoo-
ting with a bow, milüary engine,
musket'' O'Don. Suppl.; PI. Dat.
do cloin-dibraicthib ScM. 17 H.
dibdaim, ar-dibdaim III ich
lösche, lösche aus, vernichte.
— Praes. Sg. 3 indi ar-dibdai Gl
zu exstinguentis Ml. 48«. — Conj.
Sg. 3 ro dibda Gl zu Hy. 4, 5. —
Praet. Sg. 3 ar-ro-dibaid itith ind
Israhel spiurdalti inna noib Wb. 11»
(Z*. 882, „restinxit sitim" Stokes).
— Inf do dibdüd a brotha SC. 36.
— Vgl. CO n-derbadad.
dibeehan „throat" Gild. Lor.
Gl 135.
diberg F. Zorn, Aufruhr,
vgl ferg? dibhfeirg revenge O'Don.
Gr. p. 272. — G^n. iarsin tresa
diberge sin Bev. CeU. III p. 177
{„after tha;t onslaught*')'^ PL Ace.
fossudiur a n-dänu ocus a n-diberga
p. 327, 40; 141, 27; 12.
dlberg-aeh zornwüthig, Un-
fo d{b{
479
cen dfdftil
ruhstifter, R&bell; „a rindictive
person, a rebel, a handit" O'Don.
Supph; ,,dibhfeargach furious, vin-
dictive* O'R. — PI Gen. nönbur
dfbercach Hy. 5, 65.
fo dibi FB. 13, debi Eg.?
for dan dibni FB. 46, genauer
ior dun dibni occidet nos? etwa zu
etir-dibnet perimunt Ml. 15*, 6, ni
air-dben nee interimit SG. 30» (air-
di-ben, Z*. 882), vgl. Wi. Gr. § 310?
dlbirim I banish O'B. — Inf.
dfbirt O'Don. Gr. p. 200.
dfbllnaib s, d& und Ifn.
dibocht Hy. 6, 8 („demons' an-
guish'')?
di-chanim cano, dichan brichtu
Corm. p. 32 nescoit.
diburgrnn s. dfbairgrim.
df-ehelim I ich verhehle, ver-
berge. — Pas 8. Praes. PI. 3 ni
dichlitcr Gl. zu Hy. 6, ii. — Part.
ni dichelta Gl. zu nad chletbi Hy.
5, 71. — Inf. Nom. is eola aide
ni fil nach dfclith airi gnarus hie,
nan est uJla celatio coram eo
Wb. la {Z\ 802); dicheilt Etdiniu
fair TE, 18 Eg. {vgl. Wi. Gr. § 354e).
diehell F. Vernachlässigung.
— Nom. ni dermat na dfchell
„{fhere has) not (peen) forgetfulness
nor neglect** Fei. Epil. 121; do-
gnlat tröcaire cen dichill FÄ. 27
(dlchell LBr.); o ro damnad a for-
cetul cen dichill FB. SO (diehell -Bgr.).
dichill, vgl. „dithchioll M, endea-
vour, industry^* O'R.? „Ni hiongna
liom an cluithche do bhreith dhiiit,
a Oisfn", ar s^, „agus a dhithchioU
ag Osgar d4 dheanamh dhuit" . .
„seeing (hat Oscar is doing his best
for thee"' Torr. Dh. p. 146. — Dat.
dorn dichill Hy. 5, io5 („for my
protection" Stokes, dichill protec-
tion OB.).
diehend nime TE. 9 Eg,?
att diehenn eine in einer Ge-
schwulst (att) bestehende Krankheit?
— Dat. ar att dichinnn SG. Incant.
{Z*. 949); Acc. co n-derna att dlcend
dia churp SMart. 35, „a sudden{7)
swelling" Stokes, mit Berufung auf
dichennaib „continuo, ex tempore**.
diehennaim Wich köpfe; I be-
head O'Don, Gr. p 272. — Inf
Dat. iama n-dichennad FB. 11,
dichetal doehennaib „ext em-
pöre recital", ein Zauber in
improvisirien Versen, den S. Patrick
nicht verbot, da er nicht mit einem
Opfer an die heidnischen Götter
verbunden war; s. Corm. p. 24
imbas forosnai ; 0^ Curry Man. Mat.
p. 240. — PI. Acc. tria brichtu
agas dicetla agas cantana Aen.
Carm. p. 526, 6.
diehmaire „any unpermitted, and
therefore illegal, act" Stokes, Fei.
Index; nad char dichmaircc i. ni
con cardis gSiit {theft) Fei. Aug. 16.
— Dazu als Adverb diehmaire i.
ein athcomarc („without asking")
Corm. Transl. p.61, without asking
permission O'Don. Suppl.; dich-
maircc hUla(2 ohne die ülter zu
fragen p. 143, 2.
di-eh6em unfreundlich. —
PI. Nom. nit dichoim a dorsidi
Ml. carm. 2, 24 {„unkindly" Goid.^
p. 20, immites Z«. 226).
diehor s. di-eholriiir«
dfchra „fervent**. — Sg. Acc.
CO n-derna-8um ernaigti n-dichra
Three Hom. p. 118, 20. — Adv. eo
dlchra ibid. 104, 5.
dichriehide/SfP.IIe abgegrenzt,
vgl. deehrigim {von erleb) dispesco
SG. 39b (Z». 438).
di-chuirinr III Dep. ich entfer-
ne, vertreibe. — Conj. Sg. 1 cura
dichuirer mo pecda dom deggni-
marthaib GUd. Lor. Gl. 261 {zu:
donec . . peccata mea bonis f actis
deleam). — Pass. Praet. Sg. 3
ro dlchuired in chomrorcain sin
SMart. 23. — Inf. diehor cecha
doccumla „to repel every hardship**
Three Hom. p. 84, 6.
di-chumue Ohnmacht. — Sg.
Gen. golgairi thruag dlchumaie p.
190, 17?
di-chumangr O^nmacA^, Schwä-
che. — Sg. Gen. däine doehlu dl-
chumaing SC. 25? Dat. i n-dlchu-
mung „in weakness" FA. 24 (dl-
ehumang LBr.).
cen didail SP. V 12 „wUhout
reproach"?
didnad
480
an
didnad M. Trost, Trösten,
Stärkung; dfthnad remissio, so-
lacium Z*. 803; vgl. dodonaimra.
— Sg. Nom. mad slaän in ball
iarna galar is diduad dooaib ballaib
ailib Wh. 12* {est refectio ceteris
membris Z*. 996); cid ind fochith
follongam dober dithnad dar a hössi
was auch das Leiden ist, das wir
erdulden, er giebt einen Trost dar-
nach Wb. 14b ^Z*. 997); Dat. do
glanad ocus didnad anmand inna
ffren FA, 16 {„to cleanse and pu-
rify'* StoJces),
die s. 4 dia.
difaisn^ti s. diasn^te«
mani dig, digrsid s. deehad.
in digr s. deoeh.
di-grabim I ich vermindere.
— Praet. Sg. 3 ro dfgaib a thüara
sie verminderte seine Speiseti Gl.
zu Hy. 5, 68; nis dlgaib allenamain
Hy. 5, 26; nis dlgaib allin 36; ni
dlgaib a nert 68; nis digaib ni dib
FA. 16 LBr, (dingaib LU.). —
Inf. dlgbail deminutio Z\ 873; i
damnum O'Don. Siippl.
di-gal F. Rache^ vengeance
Corm. Transl. p. 52. — Nom. is
dlgal mani comollnither side Wb. 2c
{Z*. 474); ciped chla dlb no marb-
tha ar tüs a digail dia cheiliu
Eev. CeU. 111 p. 183; Gen. bre6 digla
FB. 46; tabairt diglae datio vin-
dictae Wb. 4c ; Dat. do digail ad
vindictam Wb. 28», s; Acc. in taio
dombera digail for pecthachu Wb. 25^
(Z».629^; conicfimmis a digal Wb.ll^
(^«. 461).
dfgralim ich räche. — Fut.
Sg. 1 in tan not digöl „when I
shcUl avenge thee" Rev. Celt. III
p. 183; 2 cia luathe nom dig^l&ibid.
df-gand dicht; ,,dioghann|726n-
tiful, deep'' O'R. — Sg. Gen.
dochum ind feoir diguind Three
Hom. p. 34, 8.
dfgar, „diogar eager, intcnt,
vehement'' O'R. — PL Nom.
sliiaig digair FA. 30 (digaire LBr.).
digde „a bJessing, dighdhe i.
beannachd O'Cl.'' Stokes, Fei. Index.
— Sg. Dat. ateocham diar n-digdi
„let uspray to bless w«" Fei. Dec. 26;
oc digde D^ Hy. 6, 19 (i. oc dia-
goide i. oc guide Dä\ .,in praying
God*' Goid\ p. 149. ~ O'R. hat:
„dighdhe a commendation, blessing;
gratitude*', und „dighdhi great de-
sire, ambition.'' Vgl. dighde i. sith
O'Dav. p. 72?
dig6ni fecit Tir. 6, vgl. dingniu,
do-gnlu.
CO ro diglA in ceö dind FB. 36,
bis der Nebel tfon uns versehwunden
ist? vgl. digleodh to settU 0*Don.
Suppl.
dfglach rächend. — Sg, Nom.
diglach a gus SC. 18, 4.
dfglaid M. ultor Z\ 792.
dignae, dlgna „reproach". —
Sg. Acc. cen digna i. cen täire 00
cen tröige no cen dimecin Fei.
Jan. 22; i. cen dimicin Sept. 18;
na damair digna i. neim-gn^ i. droch-
gne Fei. Febr. 9; 10; nad airdlig
digna SP. V 7 ; na düg . . digna
Fei Mart. 7. — Stokes, Fä. Index,
setzt auch ein Adjectiv digna, dig-
nae an: cona dubsluag dignai „with
his block reproachful hosV' Fei.
Prol. 254; cUlein unbeschadet der
Glosse i. dimicnech könnte dignai,
das auf ar-rig-ni {ufiserer Könige^
reimt. Gen. Sg. sein {with his block
Twst of reproach). Vgl. O'Dov. p. Ib.
dfgrais „excellent" Stokes,
Fei. Index; i. dogr^s no ro-maith
Fei. Jan. 9. — Sg. Nom. oenmac
digrais Dechtere SC. 33, ss; h&
digrais nüall 45, s; digrais cloth
Hy. 5, 69; Acc. fria cruth n-digraiss
n-dianim Lg. 4, 19.
digrus i. diamair O'Dav. p. 75,
digrais Mac Firbis.
df-gn contempiio Z^. 268.
di-guin 1. sarughadh O^Cl., rio-
lation, maighin dighona a sanc-
tuary Ö'Don. Suppl.; vgl. On the
Mann. Index.
dil angenehm; gratus Z\ 275.
— Sg. Nom. du dam-sa SP. V 5;
uim dil Hy. 2, 44; Acc. cheist n-
doraid n-dil SP. II 12; cen dil
ohne Angenehmes Oss. II »? —
Compar. diliu propius, accepiius
Z«. 275; dile caHor Ir. GL 1121;
diliu lim longud oldäs cach ni
dfl
481
d^m^ln
FB, 32; m Smne des Superlativs
ba diu lais dia dOinib TE. 1 Eg,
dfl, diol jpropiiiation, re-
muneration, satisfaction,
sufficiency Ö'B. — Nom. m& td
do dhfol-sa da chliamhuin ann,
creud as nach jp-biadh mo dhlol-sa
d*fear agus d'Jearch^ile ann Torr.
Dh. p. 46, 8; Äcc. dobheorfaidh b^
diol damh-sa ,^ shäll pay me*'
und. p. 126, S6; bain fäin do dhiol
dhiobh ibid. p. 140, i8; gur ithea-
dar diol a säsuighthe dhiobh 2S
(„so that they (xte their fiü ofthem'%
dflamnaeh, „diolamhnach a hi-
reling, , .a hrave, stout man"
O^B. — Sg. Gen. ar eagla an dio-
lamhnaigh sin Torr. Dh. p. 120, i6
(von dein Wächter, den die Tüatha
t)^ Danann hei einem zauberischen
Eibenbaum angestellt haben). —
Vgl, 2. dilmain.
dfles^m ich vernichte. — Fut.
Sa. 3 dilegfaid a maith a n-olc
FA. 24 LBr. (bddfid LU.). — Inf.
dia n-dilgiund Ml. 33«, iö; Lg. 11.
dflegrthith M. exterminator.
dfles eigen, zugehörig; N.
Eigenthum; proprius Z*. 788. —
Sg. Nom. ni bid diles ic neoch dib
SMart. 22; dognas diles FA. 30;
ög-diles din du Ghummin leth ind
orpi so Tir. 6 (,,absolutely beton-
ging to C"); Dat. ron snadat
diar n-dilius Fä. Jan. 29. — Vgl
1. dilmln.
dilg^d M. Vergeben, Verge-
bung; venia, remissio Z*. 873;
vgl. do-lugim. — Gen. do chungid
dilguda dia chintaib Lat. Hy. II
Praef. (Goid.^ p. 94).
äügudAeh vergebend, 8.dilucht.
dilt i. diluvium (Sintfluth)
Corm. Tranal. p. 60. — 8g. Gen.
0 aimstr dilenn Note zu Fei. Dec. 11;
Dat. don dile Fei. Epü. 452.
dfliaeht, dilaeht „sinless"
Fei. Index (diolacht i. di-lochd i.
gan locht 0'CI.\ vgl. jedoch diiucht.
— Sg. Dat. fiadu huas domuo dil-
locht Hy. 6, 7, „a sinless God äbove
ihe World'* Stokes Goid.* p. 148
nach der Glosse, aber Fei. Index
fasst er dillocht als Dativ.
dfllat Gewand, Kleidung;
cymr. dillat vestimentum Z*. 840.
— Nom. dillat leith ungsB senmessib
Tir. 6? Acc. dfUait Hy. 5, 82 (i.
etach"); dillat 84; gabaid-seom dan
a dillat n-6enaig n-imbi in laa sin,
bäi da ötgud immi i. füan . . elf ab-
inar srdil siricda r^ ebnes Lü.
p. 81», 24.
diilochtaigllie in der Glosse zu
dlllocht Hy. 6, 7, vgl. diolochdach
faultless O'R.
1. dflmin, dflmain legitimus
Z«. 21 (1083); 777; is dilmain Gl
zu licet SG. 1371) (JST^ra); dilmuin
i. düis O'Dav. p. 73; 79. — Sg.
Nom. ni bid nach diles ic neoch
dib, nir bo dilmain do neoch
dib creicc no cennach do d^nam
SMart. 22.
2. dflmain „a freeman" (?)
Stokes Fü. Index; vgl. dilmuin
Corm. Transl jj. 60? — Sg. Nom.
cach dilmain iarsin fil cen recht
cen reif Fä. Pref. p. X (Rawl),
im Gegensatz zu fir-manach; is
arra tri coecat do dilmain not g^ba
Fei. Epü. 180, im Gegensatz zu
noeb. — Vgl. dllamnach.
dilse F. Zugehörigkeit, Ei-
genthum; proprietas Z*. 248; in-
herent right O'Don. Suppl — Dat.
do ru-dilse a n-delbe von dem vollen
Zubehör ihrer Gestalt, s. unter
comsUnaigim; Acc. Almu ama2 ro
böi do lecun do ar dilsi CCn. 7.
dilsecb bäis „guilty of death"
Sench. M. 111 p. 136.
dilsigim III ich gehe einer
Sache verlustig; „l forfeit". —
Praet. Sg. 3 co ro dilsig na eocho
FB. 40. — Inf. Nom. dilsiugi*««
in claideb do IhAbthach „the for-
feiture of the sword to Duhthach^'
Three Hom. p. 70, 16; Gen. luid
Brigit ianim co Dunlaing do guide dil-
sigthe da hathair in chlaideb ibid. lo.
dfltud s. diultaim.
dilueht i. dilgudach, ut est frim
dlubairt ba diiucht O'Dav.p. Ib. frim
dnbart ba dillacht Fä. Ep. 71 Laud.
dfmain träge, nichtig, leer?
sine operatione i. antach no dlmain
cen maine do ärnind Gl. zu otiosa
31
cUmaines
482
d&ie
LHy. fo 111) {Ooid^ p. 67); dfomh-
aoin idle, laey, vatn O'B.; unnütz,
eitel Torr. Dh. p. 174, 20. — Sg.
Acc. in coibes n-dimain FB. 40 Eg. ?
dimaines M, Eitelkeit, Nich-
tigkeit — Sg. Nom. na dimaines
in t-äoegail neque mundi vanitas
Güd. Lor. Gl. 10.
dimbüaid^ vgl. „dimbuaigh un-
suceessfulness Ö'JB. — Nom. dim-
bnafd sceöil FB. 71 {eine unrühtn-
liche Geschichte)] diombuadh catha
defeat in hattle O'Don. Gr. p. 361.
dimbüaii, dfombaan perishahle
O'Don. Gr. p. 272.
dimbuidecb, diombnidheach un-
grateful O'Bon. Gr. p. 272.
a dimeaisen p. 310, 35 für a d&
imcaisen.
dimdaeh „displeased'* O'R.;
„unthankfuV* Stokes. — Nom. fecht
ba dfmdach a mumi de-sium Three
Hom. p. 8, s; dimmdach %bid. p. 78, 12.
df-mess M. Geringschätzung;
contemptio Z«.873; Fä.p.JjXXYUd.
df-mfad Unehre, Verunehren.
— Acc. mo dfmiad-sa SC. 41.
dimieeem F. dejudicatio, re-
prohatio Z*. 711. — Sg. Gen.
mess dimicme Wb. 11^ Judicium
reprohationis.
dimieeD, „dimhiccin contempt,
reproach'* O'B.; dighnae i. dlmi-
cin O'Vav. p. 75. Davon dlmic-
nech s. unter dignae.
df-mör sehr gross; dlomhör
very great O'Don. Gr. p. 272; vgl.
der-mdr. — Sg. Nom. FB. 81;
Gen. F. fairrci dimöre FB. 85;
PL N. slöig dimöra FA. 24.
1. din Conj. daher, also, nun;
in denMss. abgekürzt dl geschrieben;
dim (m?) ergo, igitur Z*. 699. —
fecht n-and din Lg. 7; 8; 12; p.
43, 12; 46, 21; a m-bdi-sium din
Lg. 9; in tan din X^. .17; 18;
ScM. 15; bä torrach din ind ingen
CC. Q LU. uarnm Eg.); tecat din
Lg. 13; ScM. 16; ro 14 din i socht
mör inti Mac Dathö ScM. 3; p.
41, 8; 46, 24; denaid immacallaim
din veranstaltet daher eine Bera-
thung FB. 6; 0 ro gld din a im-
rddud als «• nun seine Ueberlegung
äbgescfdossen hatte FB. 8; iss e
sin din curat^mtr mo thige d<i8
also ist der Heldenantheü meines
Hauses FB. 9; mo lecnd-sa din
SG. 44 {meine Verstossung also!);
isf mo rfar-sa din das nun igt mein
Verlangen FB. 16; is e din cetnA
tir FA. 4 LBr.; 5; 13; 14; 16;
17; 22; 24; 29 {in LU. immer
dan). — Es findet sich din aber
auch da, wo der Zusammenhang
ein „auch'' verlangt: rnctha din
beos in d& apstal d^c FA. 2 LBr.
(dan Lü.); 3 LBr. (dan Lü.);
32 LBr. (dan Lü.); Lg. 6 Lc;
8 Eg. — Töcuirid din . . toirbirid
tra p. 169, 10 ff. wie gr. /liv . . 64.
2. din, dlnd s. di mit Artikel.
dfn Schutz. — den i. dfn no
daingen O'Dav. p. 79. — Sg. Nom.
ba dfn do nochtaib LHy. Amr. 85;
am din cach dochraid p. 328, 4;
142, 2; Gen. caithir dina „a city
of protection'* Note zu Fü. Jan, 4;
Dat. do dfn na mac FH. p. XXXTI.
dind schön; dinn i. aibhinn
O'Dav. Gl. p. 79; din pleasant,
delightful O'B. — Sg. Dat. üas
domun dind SG. 45, 2; Fl. Nom.
ScM. 21, 42? — Hierher auch din
blai, dinn blai Lg. 17, S4?
dind, 6inu Hügel, Höhe; afor-
tified hiU O'Don. Suppi.; dinn i. ta-
lach, ut est bla cethra dinn O^Dav.
p. 79; dinn i. ard no cleith, ut est
for dinn flatha finne i. for cleithe
neime {Fil. Mai 11) O'Dav. p. 75;
Dind-senchas Topographie, s.Onthe
Mann. Index. — Sg. Gen. sabb cech
denna Lü. p. 9», S2 {Amra II 6); PL
Nom. dinda O'Don. Suj^l.; Dat. i
n-dinnib Hy. 2, 28 Fr. (i. 1 telchaib).
dindba i. bocht {arm) ö'Don.
Suppl.; i. doma O'Dav. .p. 76.
dlndgrna Hügel, Höhe, Fe-
stung; a fort, a dwelling, a tomb,
ard-dingna na hEreand i. Teamhair
{B. of Lism.) O'Don. Suppl. —
PI. Dat. i n-dindgnaib ocus i cno-
caib FA. 14 {„in heights and in
hüla'*); di dindgnaib Roerenn SP.Yi.
1. dine „a generation, an
age, a tribe" O'B. — Acc. sech
cach n-dfne SP. V 4.
dine
483
dirgi^d
2. dine 8. dfna.
1. di-nert „vast strength'^.
— Sg. Nom. fri deman is dinert
Fei Epü. 153 i. is adbail-nert no
is nert De Three Ir. Gl p. 140.
2. di-nert „weaJffness*' O'B,
ding-aib FA. 16 Lü, soviel als
digaib LBr.
dingbaim I ich weise ah, zu-
rück, schlage ab, zurück; I
repress, repef, ward off O'Don.
Suppl. — Praes. Sg. 1 dingbaim
oenfer p. 328, 9; cach n-errid 11
{vgl arurg gach n-eimVi p. 142, 8).
— Corij. Sg. 3 Dia dlm cech saeth
doringba Hy-. 6, 9 Fr. — Praes.
sec. Sg. 3 dot dingbad-su FB, 94.
dingrb&la würdig, angemes-
sen, eigentlich Gen. von dingbäl,
dingb&il (Inf. zu dingbaim in der
BeaeutuiM „es mit Jemandem auf-
nehmen. Jemandem gleichkommen*^?
vgl „diongaim I match, equal, over-
came" O'B.); Gl zu idoneus Corm.
Tranti. p. 94 idan; dignus Ir. Gl
668, mi-dingbaia indignus 669. —
ben dingbala rig Jjg. 12; dingbäla
do rig SG. 42; mnai do dingbala-so
Lg. 12; ein mnai a dingbala TE.
2 Eg.; dingbalo 3; a caeimcheli..
dingüala bodein 20.
ding:iml ich bezwinge, zwän-
ge; I urge, thrust, suppress O'B.;
vgl. fo-dingim. — Perf. Sg. 3 dedaig
Hy.Sf 4. — Praet. Sg. 5to ding a lam
{lies 14im) . . ina crses FB. 86 Eg. ;
Dep. ro dingestar Gl. zu Hy. 3, 4.
dlngmlu, dlnsrnfm III ich ma-
che, vgl. cQg^ni, do-gnlu. — Praes.
Sg. 1 ni dingno vielleicht zu lesen
FB. 31? PI 1 nocho dlngnlam-ni
FB. 6. — ConS. Sg. 3 däig no co
dingnea SC. 45, 26. — Praes. sec.
Sg. 3 cia hainn a n-dingned a boith
„where he should build his booth
Three Hom. p. 104, 17; co n-dingned
FB. 77; na dingned das sie nicht
thäte SC. 42. — Fut. Sg. 1 ni
diagdn Lü. p. 68», 24; 29 — Fut.
sec. PI 3 na dingentais FB. 77.
dinim I drink, imbibe, suck
O'B. — Praet. Sg. 3 dfth Hy. ö, Ve.
— Praet. Sg. 3 Dep. ro dinestar
Gl. zu dlth.
dfnu agna SG. 49* {Z*. 255);
dine O'Don. Suppl.; Dat. din dlnit
de agna SG. 39^.
^»6xVergoldung. — Dat. co min-
daib argdidib fo diör TBF.p. 138, 4.
diörad M. Vergoldung. — Dat.
CO n-diörad öir friü FB. 2.
dAi gebührend, schuldig; dfor
due, proper, fit, lawful (XDon.
Suppl — Sg. Nom. ama2 is dir
do mogaid SMart. 6.
dire F. Gebühr, Busse; a dlre
„AM due, whether fine or wages'*
O'Don. Suppl
dfreeera p. 191, is, vgl dlfreagra
unanswerable O^B.
dlreeh gerade; dfreach straiaht,
upright, just O'B. — PI Nom.
fertsi crüadi colg-dlrgi p. 310, 30;
inndell-dirghe a dha colptai TE.
4 Eg.; sät diriuch Gl zu drochet
Hy. 6, 4. — Adv. co diriuch FB. 26.
dlrg'e F. Geradheit; rectitude
O'B. — Sg. Acc. CO riacÄ* a dirgi
. . inoa cetna FB. 28.
dirsrim, dirigrim III ich mache
gerade. — Praes. Conj. Sg. 2
mani dirgi-siu FB. 27; 3 nod n-
dirgi FB. 27. — Inf Dat. a tech
do dirgiud FB. 27.
dirgridd erettl FB. 30, dirgiud
creitte for a rind Lü. p. 113^, 34
{Siab. Concul), dräim fri fogaist
CO n-dirgiud crette for a rind ibid.
p. 73», 8 (TJ?0.), ibid. p. V2b\ 4
{Tochm. Em.\ ein cless Cuchulinn'Sy
wobei er auf dem Kopfe stand;
„straightening ofbody on his spear- (?)
point*' O'Beirne Crowe, Siab. Concul
p. 440, woselbst er folgende Beschrei-
bung aus demlmr&m curaigMaelduin
(H. 2. 16) mittheilt: A n-dolotar a
comfocus di {in die Nähe der Insel),
atraig anmauda mor {ein grosses
Thier) isind indsi ocus (?) correithig
imon indsi imma cuairt. Ba luathi
la Mael Duin oldas gaeth. Ocus
luid iarom i n-ard na hinnsi ocus
dirgis creit and i. a cend sis ocus
a cosa suas, ocus is amlaid no bid
imsoad ina crocend, an feoil ocus
na cnama do impod, in crocund {sie)
immorro dianechtaircen scibuid (9tc),
no an croicend fecht n-aile dan
31*
düim
484
diiüt
dianechtair do impud amuil muilend
do impud, na cnami ocus an feoil ina
tairisium. 0 ro bai co cian in cruth
sin, atracht suas dorisi ocus reitig
timcell na hindsi imma cuairt, amail
dorignear tus. Luid dan doridisiisan
inad cetna, ocus an fecbt sin an leath
dia crocund no bid sis cen scibiud,
ocus an leath n-aill no bid suas imre-
thed imma cuairt amail Ifcc muilind.
dfrim unzählbar, unnenn-
bar; Gl. zu innwneros Güd. Lor.
Gl. 234 ; vgl. i. hö nephairim no indi-
arim Gl. zu tempus innumero die-
rum est Ml. 17«i, 6 (Z«. 862). —
Nom. FA. 19 (difaisn^ti LBr.);
SC. 35.
dirimm N. Menge, Schaar,
Truppe; dirim i. imad O'Dav.
p. 75 {mit Bezug auf Fü. Epü. 143V,
i. di-röim reim n-deda {^tjCowrae of
ttoo things^') Corm. p, 24 imrimm.
— Sg. Nom. dirimm TBF. p. 138, 9;
Fl. bat, ina n-diormannaibh Torr.
Dh. p. 46,' 26 ; Äcc. ro thuirsem a
n-dirmand Fei. Epü. 143 (i. a n-
'immat).
dirdsei differt, excellit SG.
42i>, diroscai 40» {Z\ 437, 873);
Ml 133» {Goid.^ p.2S). Vgl. doroscai.
dirsan traurig, wehe, ach;
„dursan sorrowful*' O'R.; „dursann
woe is me! dlas!** O'Don. Gr.p. 327.
— Sg. Nom. dirsan beith i m-be-
thaid dam traurig, ach, dass ich
am Leben bin Corm p. 21 f6; ba
dirsan Lg. 17, 30 ^dirsin Eg.)-, TE.
10 Lü.; dirsand Lg. 17, S6 i^dirsin
Eg.\ TE. 7 Eg.\ 8.
dfseart s. diuseart.
df-seir fierce Corm. Transl. p. 58 ;
discir, disgir fierce, nimbie, sudden
O'R. — Nom. demon discir FA. 30;
nir bat discir SC. 25.
df-serdtain „inscrutable**. —
Nom. drong discrütain FA. 28.
dlth Hy. 5, 76 8. dinlm.
dlth Ende, Tod; dlith detri-
mentum Z*. 21; i. crich {finis)
(/Dav. p. 79. — Nom. Lg. 11;
CC. 4 Lü.; Dat. iar n-dith Conaire
SC. 21; Acc, cen dith cen dlbad
FA. 35.
di-thrub Einöde, Wüste; de-
sertua, desertum Z*. 862; dithreb
i. beith cen treib no cen trebaide
and Corm. p. 16; a, treb. — 8g.
Nom. ced dithrub Temair Hy. 2, u
{Gl. cid fasi; Dat. congabsat i n-
dithrub and Lg. 11, in dfthmb n-
ann Eg. {also Acc, vgl. coogab iar
suidiu i n-Domnuch F^icc Tur. 12,
i n-Druimm daro 2, aber coogab
Toicuile 8).
dithrubaeh Eremit. — Sg. Nom.
Hy. 1, 19 (i. pro deo).
dftitt F. Schutz, Schützen;
teges, velare Z\ 264. — Sg. Nom.
rop ditiu di&n Hy. 1, 15; Gen. \A-
rech diten 2, 61; Dat. dfar n-dftin
ad tutelam nostram Wb. 15^; dorn
ditin Hy. 7, u; diar ditin Gl. zu
Hy. 1, 1; 2; Acc. don^ ar n-ditin
Gl. zu temadar Hy. 1, 2. — Vgl.
do-emim.
ditnaim II ich schütze. —
Praes. Conj. PL 3 co rum ditnet
defendant me Güd. Lot. Gl. 19. —
Imperat. Sg. 2 ditin defende ibid.
Gl. 68. — Praes. sec. Sg. 3 no
ditned ScM. 1.
diu l&l Three Hom. p. 74, si,
s. deod.
1. diabairt i. diprecoit i. adbol-
guide Three Ir. Gl. p. 140 mit Bezug
auf Fil. Epü. 153 fri Dia is diu-
bart Bawl., dübart Laud, LBr.
2. diubairt s. dinpairt.
nis diubrad Gl. zu nis derbrad
Hy. 5, 83, zu „dfobhraim I forsake,
proscribe** 0*B. — Vgl. dibirim.
diueaire Ausrufen, Schreien;
diucrae clamor Tur. Gl. 13 idi-od-
gaire Z*. 885). — Dat. ic diueaire
SMart. 12.
diuchtraim II ich erwache. ^
Praes. Conj. Sg. 2 diuchtra a ter-
baig . . SC. 28, 6 {i. 6rig). — S-praH.
Sg. 3 diuchtrais . asa chotlud SC. 23:
PI. 3 doriuchraisit {lies -riuchtraisit)
p. 140, 19. — Inf. is do diuchtrad
corporum et do Chotlud corporum
Gl. zu sive vigüemus sive dormiamus
Wb. 25c {Z*. 856).
nir bo diuir Hy. 5, si, i. ni ba
dereoil {„not trifling*%
diult Simplex Z\ 980. — Sg.
Nom. ba diuit fri Dia Three Born.
dfoltaim
485
dligim
p. 84, 17 („towards Grod she was
simple").
dlnltaim III ich leugne, ver-
weigere, mit fri ich toidersetze
mich. — Fraes, Sg. 3 ni diltai
non negat SG. 2011) {Z\ 437);
PI 3 diultaid fri Vatraic Three
Hom, p. 30, 81 „ihey rejected P/'.
— Praet. Sg. 3 ro diult tra in
t-epscop anf sin Three Hom.p. 68, le;
is e ro diult fri "Patraic ibid. p. 16, 24;
ro didlt a athair di ihr Vater ver-
sUess sie CCn. 6. — Inf. dfltud
negatio Z\ 991; diultad Cortn.
j9. 2 an; Gen. oes doichli ocus
dioltada FA. 27 LBr.
dfummas M.Stolz; siiperhia Z*.
885. — Äcc. cen dfummus FA. 35.
diummassaeh, dfummassaeh
ho ff artig, stolz; superhus Z*.
885; haugMy Corm. Transl.p. 51. —
Sg. Nom. SC. 25; PI. Acc. diu-
mascbu Hy. 3, 4.
dlunnaeh Waschen; indlot i.
lotum dinnnach Corm. p. 20 fothru-
gad. — Dat. do diunach ocus do
nige FA. 16 LBr.
diupairt, dinpart F. Abneh-
men, Betrügen; diubairt decep-
tion, cheating, inequality ö'Don.
Suppl.; Inf. zu dioiprid fraudatis,
Wb. 9c, na tiubrad ne privet 9d,
doopir piivat SG. 2211» (di-od-ber-
Z*. 885). — Bat. oc diupirt in
decrescendo (de luna) Cr. 33° {Z\
885); Acc. cen diapatrt FA. 35
„without fraud."
didrad Vorrath? — Acc. dober-
tatär diurad ind lenna isna paitti
LU. p. 23i>, 1; diurad in biid 2.
diute F. sinceritas Z*. 247.
dlateeht simplicitas, t^on diuit?
— Dat. oder Acc. Collum ar a diu-
te cht dictus est Gl. zu Columcille
Hy. 1, 68, vgl. Golum pro simpli-
citate ejus dictus ^^tJFel.p, XCIX.
dfnseartaim ich entferne. —
Fraes. PI. 3 doscartad entfernen sich
CC. 2 Fg.? — Imper. Sg. 2 dis-
cart dln in n-ecin fil fornd LU.
p. BS\ 9.
dfuaeim III ich errege, wecke,
erwache; vgl. dersaigim. — Praes.
Sg. 3 ni diuschi fogur non excitat
vocem SG. 6^ {Z*. 885); dofdsci er
erwacht TE. 12 LU. — Gono. Sg. 3
condid diusgea donec cum experge-
faciat Wb. 4»; don foscai Hy. 6, 6.
— Praes. sec. Sg. 3 dos fiuscad do
bethu Hy. 2, S4. — Praet. Sg. 3
CO ro düsig in rlg Lg. 12 ; dofidssig
..assin t-äiian TBI". p. 140, 35;
duscis er erwachte TE. 12 Eg. —
Pass. Praes. sec. Sg. 3 ara n-
duscide SC. 9.
dfxa edel, hoch; i. ard no uasal
ODav. p. 75; diocsa noble, lofty,
high O'M.; vgl. air-dixa producta
(vocalis) Z\ 979. — Compar. ba
dixu Fä. Jan. 7, i. ba hairdi
O'Dav. p. 59.
dixnisrurlll videor, appareo,
sum Z*. 813. — Praes. Sg. 3 cia
tussu dfxnigedar Gl. zu 0 homo,
tu quis es Wb. 4^; ni dixnigedar
non est Ml. 20^, 7.
dliired N. Pflicht, Gesetz,
Recht; lex, regula Z*. 222. —
Nom. dliged n-doraid SP. II s;
dliged gabala hujus ymni „the rule
for singing this hymn'* Lat. Hy. X
Praef {Goid.* p. 102); PI Gen. na
n-ä\iged n-diada p. 169, 17.
dligim I ich verdiene, habe
Anspruch auf Etwas. — Praes.
Sg. 1 dligim dit-su „I am thy
creditor'' Rev. Celt. III p. 184;
dligim nf duit Wb. 32», 22; ^ nl
dÜgi bennachtain Goid.* p. 180;
3 issö non dlig er verdient ihn
FB. 14; ni dlig comraind curadmir
FB. QS, 1; inti dana dia n-dligi
fiachu dos fothlaig fair „he to
whom he oweth debts demands them
of him" Rev. Celt. HI p. 184; rel.
is mesi . . dWges a caurathmir FB. 74 ;
PI. 2 ni dligthi comardad fris 41.
— Fut. Sg. 3 ernifes do chäch
ama? dlö LU. p. 36% 44. — Fut.
sec. Sg. 1 ro päd ferr lim nodles-
saind Goid.* p. 180, e. — Pass.
Praes. Sg. 3 dlegar dia macu ,fit
is incumbent on his sons Three
Hom. p. 92, 6; ni hed dleghar a
atmail TE. 9, 20; manuddlegar ni
dö Wb. 32» 20 {si quid dehet Z\ 474);
dlegair Gl. zu debiti est Ml. 55»
{Goid.^ p. 44); PI. 3 dlegtair . . sa-
dljghtinech
486
do
maisci möra es müssen grosse Färsen
da sein, wo keine Stiere sind Lg, 9;
is Cuculaind dligetar FB. 71?
dlightineeh juridicus Ir. Gl.
433.
as-dloinsr Gl. zu dispergentis
Ml. 48c [Goid.* p. 42).
dloehta gespalten? PI. Nom.
bit fernai fer dlochtai FB, 29;
Bat. fernaib ilib il-dlochtaib LU.
p. 125^, 24. — Vgl. dluge.
1. dlomaim II ich sage; aio
Corm. Transl. p.'Vo sX, — Praes.
Sg. 3 rel. is ed inso dlomas Gl. zu
ait Ml. 30\ 19 [Goid.* p. 35).
2. dlomaim II ich verneine,
weise zurück; dlomhaim I refuse
O'Bon. Suppl. — Traet. Sg. 3
dlomis Fiacc döib Tir. 14.
dluir i. acobor Corm. Transl.p.G2.
dlug'e Spalten; dluidhe i. dea-
lughudh O'Dav. p. 78 (dlugh i. scol-
tad ibid. p. 76). — Dat. iar fi^miud
in croind do dluigi FH. p. LXXIII.
dlngrim. vgl. dluge nech Gl. zu
scindo Corm. Transl. p. 154 sgian
(1. Sg. Praes. für dlugiu nach
Stokes). — Imper. Sg. ;9dlaig in crand
Fil. p. LXXIII. — Praet. Sg. 3 dlugis
mo chorach föm mein Schiff ging
unter mir entzwei Lü. p. 25», 42.
dlttim Masse, Menge; i. imad
O'Dav. p. 73. — Sg. Dat. na dlüim
thentide als eine feurige Masse
FA, 10 (ytos a fiery cloud*' Stokes)\
Acc. dluim inna sualche ma^am
virtutum Wh. 22* (Z«. 236).
dldith dicht, fest; densus Ir.
Gl. 636. — Sg. Dat. on t-sluag
dloith denso agmine Gild. Lor.
Gl. 39; PI. Dat. üair is i corpaib
dlüthib ocos tiugnaidib atresat na
döeni LU. p. 36*, 2.
dlüs „closeness" FF. p. 488.
dldth stamen SG. 14i> (Z\ 25).
dldthad M. Dichtmachen,
Festmachen; cairdes no dluthad
zu pactum firmum Gild. Lor. Gl. 61 ;
vgl. tre chom-dlüthad per synae-
resin SG. 117^ {Z^. 993).
dldthaim II ich mache dtcht.
•— Praet. 8g. 3 run dlüth Gl. zu
tenehrae quas offensa densaverat
Ml. 33», 17. — Part. PI. Acc. tri
beulu dldtai SG. 6», 19 (per labra
fixa Z\ 479).
1. do, selten da {CC. 3 LTJ.\
SC. 13; SP. II 16; III 4; V 4) Praep.
mit Dat. zu; ad Z^. 638; wie den
engl, to gebraucht; nicht sdten für
die Praep. di eingetreten; mit pro-
nominalem a zu dia verschmelzen.
— Mit nachfolgender {nicht immer
bezeichneter) Aspiration, z. B. do
chungid ScM. 2; do chlaidiub 12;
do chäch FB. 33 ; do thabairt 56,
do fairi 80 u. s. w. Vor Voccd mü
didirtem VoccU: d^iarraidh TE. 17;
d'lcc SC. 29; d'etergleod FB. 42;
auch vor aspirirtem, d. i. mdU
mehr ausgesprochenem f : d'folccath
TE. 11 Eg. (do folcud Lü.); d'fis
SC. 13 = d'i8 32; d'agbäil, für do
fagb&il 29. — Mit dem Artikel
zu don, dond (selten dund, z. B.
SC. 17), Pluf. dona verschmolzen.
— ilft^ dem Personalpronomen
verbunden: 1. Sg. dam, .dam-sa ad
me, mihi; z. B. Hy. 6, 2; 7, m;
Lg. 18, 2; 1. PI. ddn, dun ad nos,
nobis, vereinzelt düinniu TE. 16
{für ddn-ni); duin FB. 34; 49;
2. Sg. duit, duit-siu {für -su) ad
te, tun SC. 6; dait, dait-siu, deit
TE. 5; 7 Eg.; p. 130, 28; SC. 13;
det-si TE. 5 Eg.; 2. Plur. düib
ScM. 15; FB. 6; 26; 75; 80; duib
FB. 68 ; SP. III s ; duib-si SC. 45, k;
3. Sg. Mose, und Neutr. dö, do,
z. B. do chuingid mn& . . dö ein^
Frau für ihn su suchen TE. 2;
lotar dö sie gingen dahin FB. 66;
69; hi comfocus dö 36; do-somSl;
vereinzelt diu SP. II lö; Fem. di,
di Hy. 6; 29; 31; 38; 59 (L do
Brigtt); 60; 73 (i. do BrigtO 77;
83; 85; Lg. 1; TE. 5; di-si SC. 17;
dissi Lg. 7; 17; SC. 15; 3. Plur.
döib, z. B. FB. 1. -- Mit dem
Possessivpronomen verbunden:
1. Sg. dom («. mo) ä^. 6, iä; 7, 27;
ScM. 13; TE. 9 Eg.; 11; dom
öligud-sa ÄC. 7; 38, 1; 1. PI diar
n- («. ar n-) Hy. 1, 6; 16; SC. 32;
FB. 66 ; 2. Sg. dot (s. 4. do), dot daig
Lg. 5, 6 (dod Eg.) für dit düg
SC. 16; 2. PI. do bor m-brethugud
FB. 58; 3. Sg. du a berrad Tir. 11,
do
487
do
ciber gewöhnlich dfa, dia (s. 3. 4. &y a)
Lg. 1; 7; 17; 19; ScM. 1 u. ö.;
hiiweüen da, da, 3. B. Lg, 14;
44, is; FB. 77; 5. PZ. dfa n-
(». 5. d, d n-) Zf^. 11; FB. 77. —
üffi dem Belativpronomen (a n-)
perZmfMien: dfa n-, dia n-, z. B. dfa
ro faillsigtheä FÄ. 2; diar (do-an-
ro) 23; dianid quibtts est 14; 34;
dia n-at cui sunt FB. 9; da tucus
TE, 9. — Auch vor alaile t9^ die
Form di eingetreten: atraig cach
fer dialailia es «rAob sich jeder
zum andern Lg. 1; 9; dlarailiu
FB. 55. —
Gebrauch, a) räurnZtcA ^u,
nach: ön dorus dlarailiu t7on einer
Thür zur andern FB. 55; dal do
Mächi Hy. 2, i5; in raga lim don
tig SC. 33, 6; lotar dia crich FB.
56; 66; 69; Lg. 1; 19; teisiu lim-
sa dorn crich TE. 13 Lü.; do
thtegat dia tig FB. 20; ^ircid to
thig m-aiti FB. 66 (eircid co ibid.) ;
bertair, föiditir do phurt bethad
FA. 24; 27; atraig cach fer dia-
lailia Lg. 1; 9; FB. 74; conair rod
n-gab do Emain FB. 69; ScM. 20;
dos leic döib warf ihn nach ihnen
SC. 7; FB. 61; nom berar..dom
sergliga SC. 9; reeblangtar . . dia
n-gaisciad sie sprangen nach ihren
Waffen FB. 20; ro Id dia chind
er schickte nach ihm ScM. 15; in
uait-sio ro siacht fis dö ob von dir
ihm die Kunde gekommen ist SC. 32 ;
CO n-accatar in marcach . . cuca
dond oficin p. 131, i4, vgl. den
Gebrauch von co 4); co cdalatar
colgaire carpaltL. dond insi SC. 17;
conacrad . . do Chon wurde zu C.
gerufen FB. 56; 59; 60; doberat
triamnai don tig FB. 26; tongu do
dia ich schwöre zu GoU FB. 32;
DO sgrechat . . d6 67. — Idiomatisch
ist lotar dö . . co hEmain sie gingen
dahntr . . (nämlidi)nach'EmtdüFB. 78;
femer das absolute dö mit nach-
folgendem Dativ: dö duit do tig
dcJiin {mit) dir, nachJSattee! SC. 20;
do duit uaim . . co airm hita Emer
dahin (mi£) dir von mir, wo Emer
ist! 28; dö düib . . dia saichthin
dahin (mit) euch ihn aufzusuchen
= den sucht auf FB. 75 (ganz
anders Stokes, Beitr. YIII 331 zu
Cu. No. 313). — Nach gewissen
Adjectiven: ba nessu don tig dem
Hause am nächsten FB. 20; 94;
böi hi comfocus dö 36; FA. 6; 25;
i frecnarcus döib 5; sair siar doib
„east and west of them** 29; dü-
trachtach do Dia der seinen Willen
auf Gott gerichtet hat FA. 12;
vereinzelt: oenfer dia tricha cet
ein Mann zu ihrer dreissig Hundert
SC. 38, 8. — b) Auf die Frage
wozu? laid..dond faire FB. 81;
ria n-dul . . don cath Hy. 5, 9s;
nimtha maith . . do chath fri firu
SC. 13 ; dob^ . . na lürchuiriu do
macälabri don macc er gab die
Fohlen dem Knaben zum Spielzeug
CC. 3; foFsa m-bfa do thigerna
demon über dem zum Herrn ein
Dämon ist FA. 30; ni mosso . . do
charait nicht schlechter zum Freunde
ScM. 2; at ferr do laech andö-sa
du bist ein besserer Held als ich
bin ScM. 16; 10; hierher wohl
auch do gros co^itinuo Z^. 611;
FB. 55 ; 62. — c) Daher die Par-
tikel des Infinitivs: nach leör'a
comram sin do bor m-brethugad
dieser Kampf ist nicht genug, um
zwischen euch zu entscheiden FB. bl
ba gilla comadas . . do faire 88
amra arad . . d'ascnam Hy. 5, 12
flesc . . do chosc FB. 55; b&i a halte
. . oc fennad löig . . dia funi dissi
ihr Pflegevater war dabei ein Kalb
zu häuten um es für sie zu kochen
Lg. 7 ; FB. 20; TE. 13; dodeochad-
sa . . dot acallaim-siu ich bin ge-
kommen mit dir zu reden SC. 13
32; 36; 44, la; FB. 6; 11; 41; 42
43; 54; 65; 72; 76; 78; 85; TE. 11
doil^icthe . . dia saigid FB. 57
föidis . . techta : . do chuingid mni . .
dö TE. 2; rigid-som a läim co
Coinculainn . . dia gabäil FB. 87
airg-siu dia guidi dam-sa Lg. 12
FB. 13; 14; ro dälsat . . do orgain 83
ind adbür dobreth dö dönom in
tigi 2; a cur do saigid Gonrof sie
zu Curoi zu schicken 78; TE. 17;
timairciter . . do denam sie werden
gezwungen zu thun FA. 23; nad
do
488
do
clechta . . do imlaad ar m^si FB, 35;
dammidethar . . dfa l^maim 88; do-
rat . . triam dia turcbail 27 ; isi co-
marli . . do techt 42 ; iss e 8t(2e ro
berbad do marbadmacUisnigX^/. 14;
nach f^tat do dönam, nätcumgat do
d^nam doib welche sie nicht ihan
können FÄ, 28; a m-bdtar do lep-
thugud al8 sie im Begriff waren
zu Bett zu gehen Lg. 1; 9; manip
dorn thuarcain fo chetöir wewn du
mich nicht gleich vernichten wÜlst
8cM. 13; do chungid in chon do
dechammar-ni 2; ni du for fogail
. . do deochammdr-ni, acht is do
chuinchid for caratraid nicht um
euch anzugreifen sind wir gekommen,
sondern um eure Freundschaft zu
suchen SC. 13; FB. 61; 64; 66.
— d) Idiomatisch ist di^er Infinitiv
mit do, der sich einem voraus-
gehenden Substantiv (gewöhn-
lich im Nominativ) als Ergänzung
auf die Frage wozu? anschliesst:
is amlaid dognithe in tarbfess sin,
i. tarb find do marbad ocus öen
fer da cathim a satha dia eöil so
ist es, dass das Stier fest gemacht
wurde: ein weisser Stier zu tödten,
und ein Mann sich von dessen
Fleische satt zu essen SC. 23;
Lg. 16; foillsighthir do..i. Etain
do bith i sith TE. 18; immacom-
amic . . döib d^baid do denam
FB. 33; is cöir curathmir mo tige
do cosnom es ist angemessen, der
Heldentheil meines Hauses zur Be-
werbung == sich um den Heldentheü
meines Hauses zu bewerben FB. 9;
ro i)0 chöir d&l..do thabairt 56;
is comadascaura^tofrdo thabairt 59;
ni cöir ^m enech . . do brith 94; ba
monic ag d'facbail ScM. 7; ro bad
orusa deit m'ic-sa do denam TE. 9;
arföcarar . . feis Temra do denam 2
{vgl. FB. 13); asbertatar . . fri Coin-
culainn . . a tech do dirgiad das
Haus aufzurichten (aber im Irischen
ist tech Nominativ) FB. 27; 63;
asbert in ben frid . . cach fer dib . .
do fairi 80; atA c6marli lim . . fa-
stud in trir churad . . ocus formtha
aili do thabairt forro 62; manid
caindleöracht in tige as äil duit
do chosnam 92; im Änsdüuss an
einen Genüiv: t&sc a muintiri do
marbad do Ercotl FB. 69. — e) do
auf die Frage für wen? ta&etar
coin alta di Wölfe jagten es für
sie Hy, 5, 6o; oc cantain chi6il d6
Musik sitigend für ihn FA. 9; in-
del ddn in carpat spanne uns den
Wagen an SC. 6; FB. 36; 34; 43;
conrotacht . . do Chonc^bur wurde
für C, gebaut FB. 2; nach fötat
do d^nam döib welche sie nicht ihwn
können für sie FA, 28; oc aurgnom
döib FB. 55; ro thog . . dia eebaib
er wählte für seine Pferde FB. 63;
cid do maith ddinniu was Gutes
für uns TE. 16; teöra dabcha
üarusci don triur drei Fässer kaUes
Wasser für die drei FB. 54; böi
fled mor la Bricrind do Choncho-
bur 1; 59; 62; rop imdegail diar
curi Hy. 5, 99; Hy. 1, 6; le; con-
certa do ch&ch FB. 33; brethugud
dlib 90; 66; isi mo breüi-sa dnib 68;
nf mebul do Vltaib 14; is lethan
döib in drochet hreä ist ihfien die
Brücke FA. 22; ba fir do-som
anl-sin dies war wahr für ihn
FB. 31; nir bo chian do 39; ba
medon aidche dö 84. — f) do als
gewöhnliche Dativpartikel: in
tan dobert comman dö Ha. 2, u;
do thabairt dait FB. 59; dobretha
böim dön gillu 38; 39; breth nie.
doib 89; dobretha rogu doib 63; 54;
doberat gäir dö 64 ; is duit-siu döber-
mals dir ist es, dass wir geben 61; 9;
nar löc do der ihm nicht erlaMe
TE. 13 Eg.; in caurathmir do löcad
dö nä,ch alle den Heldentheü einem
anderen zu überlassen FB. 11; 77;
nir daimset . . do Goinculaind 78;
cuir a samail duin 49; ros frecair
B. A6 p. 40, 40 ; SC. 15; celebraid..
dond rig FB. 62 ; 65 ; SC. 39 ; do Cr«
atlaigthe bude Hy. 5, 49 ; oc . . timthi-
recht di ihr dienend FA. 14; nimator^
chomlod-sa fleid düib FB. 26; im-
manamic do-som 31; 33; 39; imma-
tarraid dln ScM. 9; dorala in fer
crtna di TE. 13 Eg.; forcöemna-
cair do Loeg. FB. 83; 0 ro scäich
do als ihm vorüber war 10; imma-
comsinitar döib 38; 67; commimuirfe
do
489
do
döib 6; imman-esöirg döib 15; fo-
röcrad do Bricnnd wwrde dem B,
htfoldenl^; adfiadat..do sie ver-
künden ihm 70; itchuatar . . dö D.
p. 41, 14; innisid döib FA. 33;
nir attaim do nech er bekannte
Niemandem TE, 7 Eg,\ amal do-
rairgert . . döib wie er ihnen ver-
sprochen haUe FA. 2; oc taisbenad
na flede döib FB. 13; 7; ro foUsig
..di FA. 31; in ro artraig in ceo
..do Loegatrtu wo der Nebel dem
L. erschienen war FB. 39; FA. 3;
ro gab tromcheö . . dö FB. 36; ba
sam döib FB, 28; as äil ddn 61;
92; SC. 5; bä federe dö FB. 16;
81; 88; bid messa dait-siu 87; dil
dam-sa SP. Y 6; ba coru deit TE.
13 Eg.; is dait as chöir FB. 9; nir
bo chatrtimmus do-8om firi c4ch 25.
— g) IdiomcUisch ist der ausgedehnte
Gdrauch von do hinter einem Sub-
stantiv, um ein Verhältniss der
Zugehörigkeit auszudrücken,
rortoiegend ohne Copula: is geis
düib FB. 26; is fochen döib
ScM. 4; p. 144, 8 u. ö.; b^s döib
FB. 29; nf lesainm dait kein schlech-
ter Name dir FB. 11; in curath-
mfr do Cboinculainn 68; rigi . . duit
7S: 87; ni caach cen cbreic dait 74;
nöi fichit ön döib CC. 2 LU.\ ni
frith coli ann dö nicht wurde da
Schaden an ihm gefunden Hy. 5, 66 ;
udi tri ]&. . dait-siu remib ein Weg
von drei Tagen dir vor ihnen = du
Ust ihnen einen Weg von drei Tagen
voraus FB. 10; for a föessam dün
unter ihrem Schutz uns = mögen
wir unter ihrem Schutze sein Hy. 5, 106;
bliadain Un dö oc tinöl na fl^de
FB. 1; Lg. 17; TE. 17; fect n-and do
Ültaib i n-£main Macha einstmals
den Ültem in Emain = als die ü.
einstmals in E. waren FB. 91. —
Hierher auch: can deit woTher dir
'=- woher bist du TE. 5; dö duit
dorthin dir ^^ geh dorthin SC. 20;
28; F^. 75; cid dait-siu nä bad
Ut in caurathmir tcas dir = was liegt
in Bezug auf dich vor, dass der Hel-
denlheü nicht bei dir wäre FB. 8; 10;
11; comad a sldib di dass sie von
den Side war TE. 5. — h) An
diesen Gebrauch schliesst sich an
do mit DcU. hinter dem Infini-
tiv, um dessen Subject zu be-
zeichnen: oc tecbt dam SC. 34, s
oc techt dö indem er ging FB. 13
oc dul di indem sie ging Lg. 1
im dul dö FB. 7 ; ba ferr . . tuidecbt
döib dochum a tire, oldaas a tuitim
la näimtiu es wäre besser, dass sie
in ihr Land kommen, als dass sie
durch Feinde fallen Lg. 13 ; Emain
do lösend do Fergus 16; ScM, 7;
iar tichtain dö asind loch nach
Kommen ihm aus dem See =» nacJ^
dem er aus dem See gekommen
war FB. 31; iamä grisad dond
araid nachdem der Wagenlenker
ihn angespornt hatte FB. 43; diar
m-brethugud dait-siu damit du über
uns entscheidest 66; 56; iar marbad
a eich do gerrän Ercoil nachdem
ErcoVs Pferd sein Pferd getödtet
hatte 69; 11; iar cor dö brechta
hl feebur in belee fMichdem er eitlen
Zauber auf die Schärfe des Beiles
gelegt hatte 77; a imgabäil dö dass
er Am auswich ibid.; maith lim-sa
rö scrut^n dam fris 56; a fari düib
dass ihr sie bewachet 80; 20. —
i) Der Dativ der 2^gehörigkeit
nähert sich dem Genitiv verhält-
niss: as chometaid dö „who is
guardian thereto** FA. 16; ba haiti
dö SC. 3; 11, 7; issi ba hara dia
brathair CC. 2 LCT.; celi do Choin-
culainn FB. 40; cia dia m-bo cheli
39; p. 142, 18; ar fer nä fetar
claind no ceneZ dö für einen Mann,
dessen Geschlecht ich nicht kenne
TE. 13; ni ränic cness nk scfath
do Loegamu FB. 81; 87; im bun
cacha finna do an der Wurzel jedes
Haares von ihm 27; ön dorus dfa-
railiu dond rfgthig 55; a drucht do
rind ind feöir 88; at möra na
comrama dait 10; amra di Hy. 5, 38 ;
73; 77; a n-öl meda dl 86; 59; dfllait
do Chondlaid 88. — k) do beim
Particip und Passiv: is denta
dait ani i^in hoc tibi faciendum est
SC. 13 ; ccAinarb inriata dö in chonar
so dass ihm der Weg nicht fährbar
war FB. 36; imbcrthar fidcella
dün SC. 3; atchlthe dö es wurde
do
490
do-
{von) ihm gesehen 23; mi gabtair
do neoch, is dam-sa ceta gebthari;
CO n-ecestar duib SP. III s. —
1) do ist für di {von) eingetreten,
1) rein räumlich: doleced do nim
das vom Himmel herabgeloMen
tourde FA, 2 ; tarlaic . . aurchur . .
do muin a mairc Oss, I s; do cech
leith FA. 10; tecait . . do cach aird
33 (di LBr.); 6; conna t^rna ass
acht a n-dechaid do rind gai ocus
do gin chlaidib so dass nur ent-
kam was von der Spitze des Speers
und der Schärfe des Schwertes kam
s= Keiner entkam lebendig Lg. 15
(di gin Lc); do äis hinter FB. 42
(di §is retro Z*. 611); auch do l&r
FB. 26 und 64 für di lir? über-
tragen: donn esmart . . do midü-
thrachtaib Hy. 3, 9? — 2) Zur
Beeeichnuna der Herkunft: lam
nöeb do Laignib Hy. 4, 8 ; ind ingen
sin do thonnaib SC. 42; dia du
nim jST. III 4; Fiamuin Duinbinne
don muir ScM. 21, 14 (den moir H)\
dogniat dona indmasaib selba sain-
rudcha sie machen aus den Gütern
Privatbesitz FA 25; biatar tri cet
do cac^ crund 300 werden von
jedem Baume genährt SC. 33, 85;
buidig..dond athesc ScM. 4; oc
toibeim for L&egairi don badbscel
wegen der Mordgeschichte FB, 70;
TE. ^ Lü.\ dot daig Lg. 5, e; gair
mor do nöidenu p. 19, 37. — 4) Zwr
Bezeichntmg dessen, aus oder mit
dem man Etwas macht: tarlaic
archor do gai ^S^citf. 10; SC. 38, 1; s;
doratad . . damdabacli dona boccötib
ScM. 17; conrotacht . . in grianan
sin do imdenmaib FB. 3; no llnta
. . do lubib p. 130, 86; FB. 9.
Hierher auch nf aicfea dan delb
n-dune fair do chind no coiss^JL. 10?
— 5) Für den Genitiv des Stoffs:
tri bile do chorcor glain SC. 33, 16 ;
^n do lic logmair FB. 62; 74;
FA 7; FB. 4; TE. 3 Eg.\ na
srotha don chrd ScM. 18. — 6) Fwr
den Gen, partitivusi cipä aird
do airdib in domain FB. 80 (di
Eg.)\ tricha säer do prlmsieraib
FB. 2; FA. 8; SC. 44, w; laech
. . do Ultaib ScM. 13; sochaidi do
n&ebaib FA. 2; buidne..do aing-
lib 6; drong . . do demnaib 28; ilathad
do degdäinib 6; nech do lathaib
FB. 59; TE. 2 Lü.\ cid do maith
TE. 16; a n-dorigenai . . do fertaib
was sie von Widdern that Hy. 5,
88; 67; 81 ; 87; mör do midlachaib
FB. 56. — 7) Nach dem Super-
lativ und stiperlativischen Begrif-
fen: ba inmainem lais do dainib
TE. 1 LU.; FB. 13; is h^ ba sinser
döib FB. 81. — 8) Na<^ den Be-
griffen satt, voll, genug: a säith
do bind Lg. 17; a säsad don bolt-
nogud FA. 5; län do glain SC. 30, 8;
FB. 59; 60; 62; 81; lör do glöir
FA. 7. Hierher wohl auch: is am
slAn-sa . . dorn galur ocos iss at slin-sa
dot enech ich bin heÜ von memer
Krankheit, und du bist heü an
deiner Ehre TE. 14. — 10) Nad^
gewissenVerben: iarfaigb dö FB. 39;
p. 145, a; is don ingen sin atrobrath
es ist von diesem Mädchen, dass
gesagt wurde TE. 5; ro hainmnigt«r
do Cu Chuluinn CC. 7 Eg.; to
derscaigestar . . do thigib inna harn-
siri sin es zeichnete sich aus vor
den Häusern dieser Zeit FB. 1;
SC. 33, 85; dair ro ucsaid-se . . do
slüagaib na tfri sin FB. 93.
2. do- in der Compositum, er-
halt t für d in der Verquickung
mit einer andern Präposition oder
der Verbalform, z. B. tänac für
do-anac veni, testa für do-esta
deest, tabrad für do-bered, toUäic
und doUöic. Wenn zwischen do
und dem übrigen Theüe der Com-
positum die Partikel ro oder ein
pronominales Object {Pron. infixum)
steht, ist do oft getrennt gedruckt.
— a) Beispiele mit ro : do reügis du
warfst, neben ro thelgiusa Sem. 13;
do rönta Lg. 11; do ro dalius Lg.
17, 81, zu dodalim; do rairgert
FA 2 neben taimgire; zusamw^en-
gedruckt: dorumalt FB. 88. —
b) Beispiele mit Pron. infixum:
1. Sg. dom gentais SC. 34, is, su
dognlu; domm ärfas SC. 34, 8, ^
tarfas; dom adbatX<7. 18, 10, s. tadbat;
dom rat SC. 45, so, zu dorat, tarat;
dom roipnitar iSC 38,\ zudo-sennim,
do
491
do
toiboim; 1. PI, don forslaice Hy. 1, is
neben tarslaic Hy. 1, ss; doQ fuca
HyAj 2 Gl. neben tuca; don ringrat
Hy. 1, 17? do ringrat Fr,^ zu to-
graim? con don f6ir Hy. 5, 89;
donn esmart Hy. 3, s; dodn ancatar
ScM. 4, gu tancatar; ^. Sg. dot
liiid ScM. 13, neben doluid, dolluid ;
dot icfa SC. 20, eu ticfa; dot rönad
SC. 9 neben dorönad; doth esar-
cainb-sea SC. 40, zu tessarcaim;
dot esta SC 13 neben testa ScM. 6 ;
doth esbaid FB. 94; 3. Sg. M. dod
fanic FB, b2, dos fanic 41 neben
tanic; dod rigni 89 neben do rigni,
don arlaic ScM, 20 ne&ei» tarlaic;
Fem. tos n-üargaib ^B. 85 neben do
fliargaib S^c3f. 8=tüargaib; dos leicl
SC. 7 neben doll^ic; Neutr. da m-
beraid dö gebt ihn dem FB. 13 ; tanö-
caib FB. 74; 3. Plur. co n-da raf-
Detar Lg. 11, a. tafnetar; dos G^^nnat
SC. 36, zu dosennim, toibnim; dus
n-ainicc CC. 3 Eg.; Fron, rel. dia
n-aithiget SC. 31, i neben taithiget.
3. do unübersetzbare Verbal-
Partikel, wie ro und no {Z*. 417),
2. B. do rertatar, do thöet, besonders
vor der Verbalform des BelatiV'
Satzes ohne Relativum: inti do raga
FB. 11; do tbisad 20; do tbeiged
ScM. 1; cinnas do thiagat FB. 53;
in tan do sined 57. Oft ist schwer
zu entscheiden ob das Verbum com-
positum mit der Präposition do oder
das Simplex mit der Verbalpartikel
vorliegt: das relative do cingtis
Lg. 17, s konnte zum Simplex cingim
gdmen, auch do cinged FB. 88,
wegen des vorausgehenden no cinged,
obwM es ein gleichbedeutendes do-
chingim (Inf. töchimm) giebt; dodeo-
chad-sa SC. 13, an der iSpitze eines
Hauptsatzes, scheint Verbum com-
positum zu sein {vgl, tudchat&r, Inf.
toidecbt), dber das reilatiüe dode-
chaid iS^c3f . 10, dodeochatdr FB, 66
iönnte die VerbcdparUkei entfialten;
»ehioer ist auch in Bezug auf berim
tns Beine zu kommen (vgl. berim,
do-biur, tabraim), do bered und na
tabrad ScM. 1, dos bertatar SC. 6,
nos bertatar H., ich habe aUe Steilen
^it do dem Compositum do-biur
untergestellt, — Diese PartHuH
scheint oft nur gesetzt zu sein, um
daran das pronominale Olject^Pron.
infixum, Z*. 328) anhängen zu
können; auch hier oft t für d
(bei CO n- nt^r, wenn es die Praep,,
nie wenn es die Cot^unction ist):
1. Sg. cotom bert-sa FB. 22, zu
coimprim; i n-dom facca ScM. 11,
zu adciu; ro dorn labratbar Hy. 7, 69;
ro dam chloatbar si; do-dom-anic
EC. 3, s, tanic; 1, PI. don fe Hy.
1, i; ss; 4, a, iPu fedaim; for don
te Hy. l, 1, zu for-tiag; ar don
roigse Hy. 1, si, zu airchissim; for
don itge Brigte b^t Hy. 5, 89, zu
for-biu; 2, Sg. atotchiat ScM, 11,
zu adciu; condot rodbsat SC. 28;
atot-atbg^n für ath-dot- TE. 5 (vgl.
Wi, Gr. § 246); dot b^rad ScM, 16.
zu berim; 2. PI. cotob sechaim
FB, 29, zu coscaim; 3. Sg. M, atn-
gladustar für ad-dan- p. 144, is,
zu adglädur; N. don bered CC,
5 LU.j zu berim; 3, PI. dus m-
b«tr p, 144, 9 zu berim; ar dus t&
SC. 83, 12, zu ar-tä; dos fil FB. 53.
Vielleicht ist dieses do auch in da
eam, da eos, eas, ea enthalten. —
Pron. rel, rod n-gab FB. 69; rod
n-uccad 78.
4. do, du Pron. poss, dein; tuu$
ZK 336 ; bewirkt AspircUion. — du
gude Hy. 2, 5o; do lectan Lg. 5, 33
12; ScM. 7; CC. 7 Lü,; FB. 11
42; 62; p. 40, 4a; do cb^tmic ScM. 12
TE. 9, a; u; SC. 45, is; FB. 17
18; 34; 93; do thaige ScM. 11; 13
SC. 41; for do dnädud Hy, 6, a4
ScM. 11; TE. 9, i; do gbalur TE.
7 Eg.\ do ceille FB, 17; do ara-so
FÄ 6; 17; 18; — t oder th für d,
tr^nn i7ar vocaiischem Anlaut (auch t)
das 0 didirt ist: th*athair ScM. 12;
duit-siu th*6enur SC, 6 ; ocut t'aenur
TE. 5 JE7fl.; t'echrad-su FB, 34; t'in-
nell ibid.; t'ferg fi^O. 41; th'irinne
SC. 26; eter do da thdib Lg. 2
as do chind ScM. 11; as t'ferundl2
ar do bälaib FB. 74; T^. 5 Eg.
ar do äine ocus t'urdarcus FB, 18
ar th*airsc^laib TE. b Eg.; dar
th*eis SC 40; for th'athair-siu
ÄcJf, 10. — In der Verguickung
do-
492
do-biur
mit Präpositionen t mit Verität
des 0 auch vor Consonanten: fort
chend ScM. li;p. 133, 7; fort faesam
TE. 5 Egr, dot daig Lg. 5, 6; dot
acallaim-sia SC. 13; dit seirc-seo
TE. 10 LU.; dit d&ig SC. 16; dit
nirt 13; fot broind Lg. 2; SC. 11;
fot chriol Lg. 4, i; föt brü Lg. 4, lo;
föt clith SC. 41; 44, 3; öt senaib
SC. 26; tröt chend ÄCjSf. 11; triat
liasait 13; 14; triat &g p. 131, s?;
iccotöcrad TE, 9, so; it aimsir
Lg. 5, 7; 9; it biu Hy. 2, 61; CC
5 Eg.; SC. 14; 20; 26; JFB. 17;
it chin Lg. 5, 17; 10; fifC. 39; it
iarrad Lg. 7; hit ffadnaisi SC 25;
it selbse FB. 74; it cend ibid.; it
rieht ÄC 34, e; rit rö Lg. 5, s;
ret leass TE. 9, 11; cot galar SC. 11, 10;
got muinntir p. 144, 7.
5. do-, du- övg- Z\ 863. .
do-adbadar s. tadbadim.
do«&erbai concidit, syUaham
SG. 60b {Nigra).
do-aidlibea s. taidllm.
do-air s. tair.
do-alrbertar Wb. 22« (Z\ 659)
8. tairbirlm.
do-airehell, -olrehell s. tair«
ehellaim.
do-&irel 8. talreim.
do-airissid s. tairisslm.
do-aithbluch I ahrogo SG. 22&
(^». 428).
do-aithiget s. taithigim.
do-araill s. t&raill.
do-arblaing s. tairlingim.
do-arfas s. t&rfas.
do-arlaie s. tarlaictm.
do-raimgert s. taimgirim.
do-aurchanim s. tatrehanim.
dobag FB. 74?
dobairde eruaid SC. 37, is {„there
is not with a high hardy blade" CC.)
corrupt, es ist mit H. zu lesen: ni fil
do bar laechraid laind {nicht giebt
es von eurer kühnen Heldenschaft
einen, der dem Cuchulinn gleich ist).
dobar s. dobor, dobur.
do-begim I ich verlange. —
Fui. Sg. 1 dobibu«8a (i. doibe^^ait)
mo thindscra dhit ,yl toill demand"
Three Hom. p. 52, «7. — Vgl. do-
aith-biuch.
do-blur I ich bringe, thue
wohin; mit Dat. ich gebe; mit
la ich nehme mit; do Z\ 428.
— Praes. Sg. 1 doberimm do slan
TE. 10, 11 ich mache dich heil {für
dobiur) oder dob^r imm do SUn
ich werde geben für deine Heilung?
2 in chomairli doberi-sin ScM. 3, 17;
3 dobtftr isin tailm (hut ihn tu die
Schlinge SC. 7; dob«r giebt p. 144, «;
mairg dobetr seirc SC. 44, 9; dos
beir mod ScM. 3, 4; dos m-b^ lais
bringt sie mit p. 144, s. — Praes.
sec. Sg. 3 dobered ScM. 1; SC.2; o;
nach mod don bered CC. 5 (do-
bmuth Eg.); nf böi aicce-si ni
doberad doib dßs sie gäbe p. 42, 5;
doberead p. 40, si; Pl. 3 dobmis
SC. 2. — T'praet. dobert bradiU
Hy. 5, 70; 84 (i. tue); dobert.. lais
p. 40, 21; 132, 16; dos bert TE.
3 Ltf.\ dobert läim dar a agid
SC. 20; dobert gab p. 41, 23; do-
bert . . üade trug davon Hy. 5, sc
(i. nie); dos bert p, 40, ss; Lg. 19;
dobert b^im dind echfleisc dö SC. 8;
dubbertTtr. 11; 15; tobert |). 131, 1;
PI. 3 dos bertatar leo SC. 6. —
Praet auf ta Sg. 3 dobretba . . di
er gab ihr TE. 5; dobretha b^im
dön gillu FB. 38; dobretha iarom
Conchob ar nonbor üad cacha cöicid
i n-hErind do ehuingid mna do
Choinchulaind LU. p. 121 ^ w. —
Fut. dob^r oenehomram duit ScM. 16;
dober imm do slan TE. 10, 11? do-
bera muin n-immi p. 144, si ; ^ do-
bera Dia imm ind p. 40, si; do-
don-b^ra ScM. 3, u; dobera deit
in mnai SC. 13. ~ Fut. sec. Sg. 1
doberaind-se ich würde geben Lg.
18, 35; SC 33, 36; 3 cid dob^rad..
chucum ScM. 12; dot bärad 13; 16;
doberad eomram . . duit ibid. —
Pass. Praes. Sg. 3 doberar in cath
i n-dorus ind liss ScM. 18; doberar
Setanta fair wird genannt CCS LU.;
dobertar dal di p. 145, it. — Fut
Sg. 3 doberthu chucom-so TE.lEg.\
doberthar ScM. 2; doberthar duit
na bü ,,the kine shaU be given to
thee" p. 40, «; PI 3 dobertar
ScM. 2. — Praet. Sg. 3 dobreth
TE. 8 LU.; dobreth fo d^raib
dobor-chA
493
dochnm n>
Hy. 2, 9 (i. taccafl"); Hy, ö, 69 (i.
tuccad); 88 (i. no theged); dobreth
dl CC. 5 LU.; dobreth aiDm di
p. 131, 8; tobreth p. 130, «2; Fl. 3
„Tacaid mo ä^ota dam-sa huili" ol
se. Dobretha d6 ianim co m-batar
ar a belaib TBF. p. 150, 10.
dobor-eh6 Biber, Otter, s.
1. dobur; vgl. Corm. Transl. p. 40
coin fodome. — PI. Gen. crottbolg
di chrocnib doborchon TBF. p.
144, »; Acc. gabait secht n-dobor-
chona ibid. p. 138, ss.
doborda dunkel, s. 2. dobur.
— Sg. Nam. tromcbeö doborda
FB. 36; 39.
dobrän fiber Ir. Ol 375; otter
(TB.
do brig, do brigh wegen, weil
Torr. Dh. p. 152.
1. dobur i. uisce, unde dicitur
dobar-chü i. dobran Corm. p. 15.
2. dobur i. dorcha no doiligb
(TDav. p. 76; Corm. p. 15; „dark,
impwre, foui" O'B. — Sg. Nom.
daibnell . . dobor FB. 36 JEg.
dobus schlechte Sitte? für do-
bes? „döibh^as vice, bad mcmners"
O'jB., vgl. Bob^sach. — Sg. Acc. cen
dobus iSC. 44,3 {„withotU grief* O'C).
do-eben^l „low-born" O'Don.
Suppi.^ vgl. 80-chenäl, dochinelach.
do fhennaib, ursprünglich wohl
di chenuaib, sogleich, augenblicklich,
extempore, s. dicbetal do chennaib;
1. continuo O'Dav. p. 84 fedhair.
dofhinelaeh ignavus Ir, GIQIQ.
do-ehinglm 1 ich schreite. —
Ptaes, Sg. 3 cairptech docing rot
SC. 37, 1. — I^aes. sec. Sg. 3
docinged FB. SS; PI. 3 docingtis
dia taig Lg. 11 j 3. — Inf. töchimm.
do-chltt ruhmlos, übel be-
rüchtigt, vgl. 80-cblu und doichle.
- PL Acc. däine dochlu SC. 25.
doehma „weak, incapahle ofmin-
gling'' O'R. — Sg. Nom. is doehma
don menmain d*oenaigid dona bair-
cride in oenf echt ocus na mathiusa
suthaine non valet caduca simul
«* etema düigere SMart. 5.
doehöad, doehüad Per/", ich kam,
^in gekommen. — Sg. 1 docoad-sa
reni Wb. 18^ (Z». 454); dochdadusa
SC. 33, 31; ScM. 10 {vgl Wi. Gr.
§ 303); 2 dochuadais ScM. 14;
dochuadaisiu 9; 3 dochöid FB. 7;
61; p. 132, 7; SC. 48; dochöid do
gal FB. 67; dochuaid p. 40, 8;
Lg. 12; TE. 3 Eg.\ 7; 8; 9; 14;
16; 19; «. 132, e; FB. 43; dochü-
aidh T^ 15 Eg.; 17; für dochuaid
döib Lg. 10 ist mit Eg. und Lc.
atchuaid (sie theüte ihv^en mü) zu
lesen; PI 3 dochötar FB. 21;
p. 144, 26; dochüat4r FB. 88;
Lg. 11; TE. 3 Eg.\ 16; SC. 32. —
Fut. Sg. 3 resiu docöi gr^ forru
Wb. 29», 81 [antequam venerit gra-
dus super eos Z*. 467). — Pass.
Praet. Sg. 3 docdas TE. 20.
do-chonn simpleton O'Don.
Suppl — Vgl. 80-chonn.
do«chor Nachtheil; „dochar
hurt, loss, mischief" O'R,; „a dis-
advantageous bargain** O'Don.
Suppl; „an invalid contract"
Sench. M. 111 p. 4. — Acc. dogoiu
dochor cach thriuin p. 328, 5;
dochur p. 142, 3. — Vgl 8o-chor.
doehrald hässlich; dochruth
inhonestus, turpis Z*. 863. — Sg.
Nom. ba dochraid 6 gnmB SMart. 21 ;
docraid FB. 37 ; Gen. am din cach
dochraid p. 328, 4?
doehraite zu do-chor? — Sg.
Gen. am din gach dochruitijp. 142, s.
— Vgl. 8ochraite.
1. dochruth s. dochraid.
2. dochruth indecor SG, 65»
{Z*. 863).
doehüald s. dochöad.
do-chuiriur III Dep. ascisco
SG. 16b (Z«. 873). — Praet. Sg. 3
do ro chure8tar (ad spectaculum
omnes) exciverat Ml 16s 6. — Vgl
töchuirim.
dochum n-y dochom n- mit Gen.
zu, nach, in (meist nach Verben
der Bewegung)'^ ad Z*. 660; do-
chumm p. 17, 19; CC. 5 Eg. —
dochum n-Erenn ,Hy. 2, is; p. 17,
17; 19; dochum n-Isu Hy. 2, ee; do-
chum n-iffirnd FA. 1 ; dochom n-ec
SC. 38, 8; dochum nime Hy. 2, so;
5, 62; Lg. 11; FA. 1; 3; 20; do-
chum na hingeni TE. 5 Eg.\ 6;
19; dochom FB. 85; dochum in
doclmr
494
döenacht
oennig TE. 16; p. 144, i«; FB, 7;
dochom SC, 3; FB. 12; dochum
a tfre Lg. 13; CG. 5; dochom
FB. 13; laid..a dochum ging zu
ihr CG. 3; 5 LU.\ FB. 81; atraig
..a n-docom SG. 7; co D-accai in
fer . . dia dochom sie sah einen
Mann auf sich zu kommen TE. 12
Eg.\ CO n-acca in scäilfer ina dochom
FB. 37 ; cid doths^t innar n-dochom
p. 310, 18; na dochum FB. 28.
doehur 8. doehor.
doeomall, „döcamhail hard, dif-
ficulf' O'B. — Sg. Nom. FA. lö
(doccnmail LBr.). — Vgl. co ro
fiaerad iat dona doccomlaib sin „to
free them from those Tiardships*'
Three Hom. p. 92, 29; S5.
doeraid 8. dochraid.
doeunlai proficiscitur, Sg. 3
documlai ass er bricht auf, geht
fort Eev. Gelt. III p. 176; dochum-
lai TBF. p. 154, e; PL 3 documlät
ass do Chniachnaib t^t^. p. 138, 7;
ibid. p. 1Ö2, so; ibid. p. 154, is; Rev.
Gelt. III p. 182; tocomlat ass FB. 7.
d6d Lü. p. 33^ 19, vgl. „dödha
conflagration" 0*R., von Stokes {zu
FA. 21) zu döthim gestellt.
dodaing schwierig, gefähr-
lieh. — Sg. Acc. m fetamarnacb n-
dodaing inti TBF. p. 146, 6. —
Vgl. ar a doidngi ob ejus difficul-
totem SG. 1» {Nigra).
do-dAllm ich giesse, schenke
ein; fundo Z*. 435. — S-praet.
8g. 1 do ro dalias Lg. 17, si.
dodat l&im TE. 10, 6? zu dorat?
Vgl. dl lÄim im fiuin Lü. p. 131, 24.
do-dead infelicitas Wb. 2^
(Z*. 647). Vgl. tocad.
dodehtLid unglücklich, armse-
lig; dotchaid i. di-thacaid „wiihout
riches or prosperity'* Gorm, Transl.
p. 51; i. do-80thchaid „not wecdthy"
ibid. p. 55. — Sg. Nom. rot giuil
ind örathar dodcaid SG. p. 22».
do-deeha Hy. 5, ei, „who may
recount them" Stokes, vielleicht zu
du-dichim.
do-dechady »deoehad ich kam,
bin gekommen; vgl. tuidchim. —
Sg. 1 dodeochad-sa SG. 13; is dia
acallaim dodeochad 10 ; 3 in tan . .
dodechnid temel tarsin griin Ml.
16e, 6 {Z\ 456); laech . . dodechaid
ScM. 10; . . dodechaid SMart. 37:
dodeochaid Gl. zu Hy. 5, 59; tr&th
dodeochaid TE. 12 Lü.\ 13; can
dodeochaid p. 132, e; Tl. 1 dia
chungid . . dodechammar-ni SeU. 2;
. . dodeochamm&r-ni SG. 13; 5 ö do-
deochatar FB. 8; . . dodeochaUr 66.
do-delbda ö triliss „ugly in
hair*' SMart. 21.
dodena, dodenam FB. 66, 74 Eg.
für dogena, dogenam.
dodomehela EG. 6 etwa für dod-
im-cheUa ,yder es durchwanderi"
{s. timchellaim)?
dodonaimm II solor SG. 58^
{Z*. 434). Vgl. dfdnad.
dodorald FB. 89 lies doraid.
1. doe tardus SG. 66» {Z*. 31).
2. doe Wall? doa i. clad Gl zu
Fil Mart. 22, vgl. Three Ir. Gl
p. 130. — Sg. t>at. for dou na
hEmna Lg. 15 (for tua Le. Eg.-.
for döe narrätha Lg. 8; Ace. )ir
dar doe „over a rampart of seatf*
Fil. Mart. 22.
do-eemoDgat s. teemongat.
1. ddel M. ein Käfer; „ftag-
beetle^* Not. zu Fü.Jan. 15, r^/.däeL
2. d6el, „daol lazy"' O'B.
do-ellaim declino Z*. 873. —
Braet. PI, 3 do rellsat deTiamnt
Ml 79; do elsat Lg. 11?
döel-tenga schwerzungig s.
Dubthach Döeltenga.
do-emim I ich schütze, be-
decke. — Praes. Sg. 3 doeim
Gorm. p. 10 clii; rrfa*tr döeme
ammörgr^ssa FB. 11? PI. 3 amo/
don-emat etin a sutha ut protegutU
aves pullos suos Ml. 39«. — Praä.
Sg. 1 dorret-sa soscele Wb. 31 », 1 {qwi
defendi ego evangelium Z\ 1092):
3 doret velavit Ml. 16«, 8. — Fut.
3 duema Gl zu vindicabit Ml 67^
{Z\ 1091V — Pass. Praes. Sg. 3
doemar Gorm. p. 10 clii; amo/
dun-emar sicut protegüur Ml. 39^.
— Vgl dltiu.
ddenaeht F. die menschliche
Natur; döinacht 7wmanii4isZ*.d(tö.
— Sg. Gen. i n-oeniaid diadachU
ocas doenachta matc T^FA SA LBr.
döend*
495
do-gnfa
döenda menschlich; döinde hu-
manw Z\ 791. — 8g, Gen. in
chiniada döenna FA. 15; PI. Nom.
roisc doenna FA. 8 (doennai LBrX
do-eolais unhegreiflich? — Sg,
Kam, tromcheö . . doeolais J^^. 36.
d6er unedel, unfrei, gemein;
ben d&er Sdavin, s. camal; d6ir
igndbüis Z*. 863; vgl, söer, söir.
— Comp 08. debtha . . do^r-gairce
SC. 25.
ddeseairff emein; daiscuir scwrra
SG. 56b (^«. 30). — 8^. Nom. ar
na bat doescair SC. 26; dub dian
demun doescair FA. 30 LBr.
d6eseiir-sl6ag der gemeine
Haufe; „daosgaröluagh the mob"
O'D. Gr.p.339,—Sg.Dat. iffnnd co-
na d^corölüag „toühits rahble-Jiogf*
FA. 3; diabul cona doescorsluag
p. 191, S6.
do-essairefe s. tessure.
doethain, „daothain F. suffi-
eiency, enough'* 0*R. — Acc.
ibait a n-doethain dind lind LÜ.
p. 25^, so; CO n-derna a doethin
d^r 0CU8 toirse icom cboined-sa
Three Hom. p. 122, lo.
do-fair, -fölr Hy. b, 89 und 91,
», tair und fo-riuth.
1. do-falth adiit, venit Z*. 456;
dofaith giÜL g&ithe Hy. 2, 99 {„wenf*);
dofaith . . CO Victor 47 („tcent" ); do-
faeth . . firia rath ScM. 3, 10
2. do-faith, do-faeth, do-fdithsad,
do-föetbsat 8. tuitlm.
do fe, do fetis s, fedalm.
dofessid 8, dessid.
do-flehim I ich kämpfe, stür-
me {eine Burg), räche, strafe.
— Praes. Sg, 1 dofichim a n-enech-
gressa all p. 328, si; 3 dofich
gresa a chiniail „noho fights the
hatües of his tribe*' O'Don. Suppl.
fich; dofich aar n-inechgreso huili
p. 142, si; dofich uiblich tened
ocas anÄlaich FB. 51; p. 310, 36;
dofich ruithen serci ina dreich
p. 310, 36 ; inti dofich Gl. eu qui . .
ukiscatur Ml. 19^, s; rel. dufichi
Gl zu vindicantem Ml. 71b? PI 3
dofechat a n-dun ar ecin im na
lithu gaili batir and LU, 2i\ 30.
— FtU. Sg. 3 dufi vindicabit
Ml, 67c. — Fut 8ec, Sg. 3 dufesed
Gl. eu Hirasalem Tolens obpngnare
Ml. 33», 12. — Pass. Praes. Sg. 3
dofecair cath . . etorro LU. p. 21b, 31.
— Fut. Sg, 3 CO dnfessar ut . . vin-
diceturMl. 32c, 20; dufiastar Ml. 27«, 4.
do-forcat, -fareat 8. tarcalm.
do-for-inagaim lieh vermehre.
— Praes. Sg. 3 doformaig äuget Ml.
117; tormaig SG. 41« (Z". 884). —
Pass, Praes. Sg. 3 doformagar au-
getur SG. 28b. — Fut. Sg. 3 dofor-
mastar SC. 13. — Inf. törmach.
do-fualrce s. tüarcim.
do-f6argaib, do-furebat s. tüar-
gabim.
dofuehta p. 311, ss lies dofuctha
{zu tucaim)?
do-fnibnimm Isuccido SG. 22 «
(Z*. 429). — Pass. Fut, Sg. 3 co
dufobither ut succidatur Ml, 2«, 10
(Z«. 883).
dofulsllm s, tulslim.
dofait s, talt.
do-fulachta unerträglich. —
Sg. Nom. üamun dofalachta FA, 14.
do-fusci s. diuselm.
do-grailse F.maeror Ml. 20b, 7
(Z». 863).
do-g<halmiii II illudo, pel-
licio SG. 24a (Z«. 434).
dogar traurig. — Sg. Nom,
scel dogar Fei. Feb. 20, Gl. i. toir-
sech, scel n-dogur Three Ir. Gl.
p. 129. — Vgl. dogra.
do-garim I ich rufe, nenne.
— Pra£s, Sg. 3 dogair appeUat
Ml, 29c, e; fris dogair p. 132, s
die sich nennt, die man nennt? —
Praet. Sg. 3 dorogart Märtain a
mdioDtir „3f. summoned his famüy**
SMart. 33; 35; Three Hom. p. 56, 2.
do-gegat s. togalm.
dogensat s. dognfu.
dogensat SC. 35 {y,the hosts lau-
ghed* O'C.)?
dognas diles FA, 30 „a rightful
heritage"? lies do gn&s,
dognasach „disgusted*' O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. ba dögnassach
den mhn&i Corm. p. 34 orc tr^ith
{„?ie became disgusted toith the
woman*^.
do-gnlu III tcÄ mac/ic. — Praes.
do-gnin
496
doQbtfaeoiT
8g. 1 dogniu p. 142, s; p, 328, 6;
dagniu-sa sin facio ego hoc Wb. 14^
(Z«. 429); 5 dognl facü Wh. 6*
(Z\ 431); dugnf SP. IV 4; dognl . . a
D-etrain FB. 33; dognl failte friu
ScM. 5; dot gnl torsech TE. 12 LU.;
dos gni p. 40, ii; in muid dan gnl
SP. II 16; in comräd donl ri c4ch
SC. 33, 27; PI. 3 a n-dugn(at quod
facmwt Wh. 10c ; dognlat FA. 25;
dognlat tröcaire FA. 25; in guba
sin 34; p. 191, as; donlat FA. 29
(dogniat LBr.). — Conj. Sg. 1 ma
dugneu «i /"actaw 3f 2. 23c (^«. 440);
jS^. 5 dod gn6 TF6. 27c ; donö ar
n-ditin ^2. zu Hy. 1, 2; tomathium
Gl. zu Hy. 1, 6; Gl. zu Hy. 5, 67 ; 91 ;
PI. 3 donet ar söerad Gl. zu Hy. b, 92.
— PrcLes. sec. Sg. 3 als Imperfect. :
forcetal ba m^nciu dognid FA. 32;
dognith Hy. 2, 33; TE. e LU.;
SC. 23; dognith Gl zu Hy. 2, 26;
als Cof^unctiv: dicunt alii co m-bad
Chohnan dogneth iiile Hy. 1 Praef.\
acht m&d doneth Um FA. 9; PI. 3
2kmal don gnltis ut faciebant SG. 9&;
dognltls SC. 2; als Conju>n€tiv: dog-
n^tfs FA. 34. — Praet. Sg. 1 na
huli dorignius-sa omnia quae feci
Trd.24b (Z*. 462); dorignius ^(7.38,2;
5 dog^ni TjE;. ß LÜ.] dogenai CC.
6 £j^.; dig^ni Tir. 6; a n-dorigeni
di maith frim-sa Wb. 30» (Z*. 650);
a n-dorigenai . . do fertaib Hy, 5, 23; 37;
dorignai 41 ; cia dud rigni etsi fecit
Z«. 463; durigni SP. III 3; dorigni
Gl. zu Hy. 3, 6; dorigni TE. 14 Lü.;
FA. 32; FB, 16; 85; dod rigni 89;
dorigni laid SC. 45; TE. 10 Eg.\
a n-dorigne do fertaib Hy. 5, 67; si;
|i. 40, 16; 41, 14; 43, 13; 48, 24; din
chloich dorigne saland Hy. 5, 40;
dorine Hy. 3 Praef.; doroine FA.
32 LBr. s. doröna; PI. 3 dogensat
FB. 25; dorig^nsat fecerunt Wb. 7^.
— Fut. Sg. 1 dog^n-sa p. 40, 43;
FB. 6; 8; «9 bid m6 don genae-siu
Wb. 32» (Z«. 452); dogena Lg. 5, 21;
cid dogena . . a Loig SC. 16 ; cid
dogena-sib tocts wirst du ihnen thun
FB. 6; 3 dogena fadet Wb. 26»;
Gl. zu Hy. 3, 8; dogena FB. 66; 75;
PI. 1 cid dogänam SC. 4; 35;
FB. 16; 74. — Fut. sec. Sg. 3
dogenad galar dnit sirligi SC. 30.
— Pass. Praes. Sg. 3 dognithfr
Lg. 6; 12; SC. 3; 22. — Ptaes.
sec. Sg. 3 oenach dognlthe la ültn
SC. 1; 23; als Cotijunctiv: ni rabe
isin bith nl dognethe . . leü acht . .
SC. 1. — Fut. Sg. 3 dogäntar fiel
Wb. 26» (Z*. 475); TE. 11 Lü.;
10, 4 Fg.; SC. 12; 35; FB. 9; 21.
— Fut. sec. Sg. 3 dogenta limm
TE. 9, 32. — Praet. Sg. 3 ised
dognith dee p. 142, 22; dorigned
FB. 75.
dogrra Klage, Klagen; „steh-
ness, sorrow, anguishf' 0*R. — Gen.
leth n-dograi ScM. 21, 39? Dat. oc
cöi ocQs ic dogra FA. 26 {j,lamen-
ting'^\ oc dogru SC. 44 („«Ä« was
lamenting*'); Acc. la cöi ocos toirsi
ocus dögrai FA. 26 LBr. — Vgl.
dogar.
dograeh bekümmert? — Sg.
Nom. ro bo dograeh forri SC. 43.
dogrrind almai ^nlathi p. 310, 19?
dogrlnn 1. tobach O'Dav. p. 73;
dogrenar i. toibgither ibid. p. 76.
d6i recht — Sg. Nom. benair
a Idm döi dana di Choinculainn
„and then Ctichulainn's ri^ hand
was cut off** Rev. CeU. III p. 18*2:
Acc. CO n-ecmoing a läini döi di
Lugaid ibid.
do-ie, dos n-iefed s. tldm.
doielile F. Unberühmtheit,
Gemeinheit, von dochlu? — Sg.
Gen. oes doichli FB. 27 LBr.
üioiehltehunberühmtf gemein;
ni dichettegde doichlechiU[7.canvi.2,
„inhospüable'' Goid.^ p. 20. — Sg.
Nom. nir bat dlsctr döichlech SC.2b.
döig wahrscheinlich; verisi-
mais Z«. 74. — Sg. Nom. is döig
bid flr es scheint p. 132, 10; SC. 35;
döich TE. d Eg.; ro po döig lind
es schien uns SC. 45, 6; FB. 88:
94; doigh TE. 5 Eg.; döig leis
FB. 85; in döig SC. 7. — Com-
par. is dochu verisirnüius Wb. 4*
{Z\ 276); batochu TE. 13 Lü. \M
coru 1?^.); is docha lium „likdier
with me" Not. zu Fü. Jan. 15.
doilbed, dolbud M. Bilden,
Gebilde, Fiction SMart. 31.
doilbtheolri^. fictor Ir. Gl.1091.
doflbthid
497
doUod
doilbthld M. figulus Wb. 4«
{Z\ 794).
do-imdibnlin I decido Wh. 17d
(Z\ 886),
do-Smgrart a. timgrarlm.
do-immure s. timmarelm.
dolnge Unterdrücken, vgl,
dingim? — Dat. is e ro raid na
briatbra sa do thincosc ocus d'for-
cctul Iqchta na heclosi ocas do
doinge fögnuma do dib tig^naib
„to auppress the serving of two
lords'* SMart 2; 5.
döini 8. dune«
do-inola s. tln61alm.
dolrb difficilia; Superl. doir-
bem SG. 168» (Nigra).
dölre F. Gefangenschaft,
Sclaverei; miaeria , captivitaa
Z^. 31. — Gen. fo bron na döiri
Gl. zu Hy. 2, 2; Dat i n-dairc
p. 40, 7; 39.
döirtim I apill, ahed O'R. —
Praes. aec. Sg. 3 co n-doirted FH.
p. C 25. — Fut. Sg. 3 doirtfe mo
dub Three Hom. p. 120. 9.
döit F, Handgelenk, Hand.
— Sg. Nam. FB. 53; Dat ro
chrechtnaig . . eseom for a döit LU.
p. 126s 2«; Äcc. döit fri döit FB. 53;
remithir döit l&ma 91; PL Dat.
casna doitib manibua Gild. Lor.
Gl 164; do iarn-dötib ScM. 22, 9;
CO milecbaib arggait for a n-döitib
„oniheir wrista"* TBF. p. 148, 21; Du.
Nam. a df dhöit Corm. p. 13 CerbalL
dotthfir TE. 15, doitbir dark,
ugly O'R.
döltl p. 191, 18, 8. döthim.
dolblm III ich forme, bilde,
gestalte. — Praea. Sg. 3 in dol-
bad doodl rodn-dolbi figtnentum ei
qui se finxü Wb. 4c {Z\ 352). —
Praea. aec, 8g. 3 notolbad in cach
rieht FB. 75 für nod dolbad; PI 3
DO dolbtais fingebant Ml, 54c. —
Vgl dalb.
dolbthach zauberiach; doilb-
theach sarcerer O'B. — Sg. Gen.
ar b^laib demuin duib dolbtbig
EC. 5.
dolbud M. figmentum Wb. 4c,
Inf. von dolbim, nicht verachieden
von doilbed.
doleeed, dol^ci a. doll^cim.
dolgre F. Schwierigkeit, Ge*
fahr? — PI Dat. 1 n-dolgib i n-
drobelaib FB. 35.
^Q\\%achwer, achtoierig; „dif-
ficult, doleful" O'R. — Sg. Nom.
is dolig Gl zu is andso FB. 58;
is dolig a fiss FA. 12 („ÄartZ'O;
is mör-dolig mo nert SC. 41. —
Compar. doilghi mare dif ficult
O'Don. Suppl. •
dolllnginiy do-llngrim I ich
apringe. — Praea. aec. Sg. 3 do-
linged CC. 5 LU. — Perf Sg. 3
dolleblaing in t-^cue ar a chcnd
TBF, p. 146, 18; atchonnairc in
n-äicne dorroeblaiog ar a cbind
ibid. p. 152, 19.
doll^cim, do-l^eim lll ich laaae
(loa, nieder, u. a. w.\ werfe. —
Praea. Sg 1 doUecim-se in n-gai
cötna ScM. 11; dos leicim-se . . in
n-gai cetna 10 ; 3 dolleci in n-osnaid
FA. 20; dolleci . . arrfgthech sfs
FB 25; dollöci fer dina feraib
fidchilli don techtaire 61; dolleici
a cend immon cloicb Lg. 19; toUöci
..fair FB 81; 87; dolöci gai dö
SC. 36; dos loci . . foraib 7; dolleci
cach dib fria coU begahaich p. 145, 13;
doUöci im budin Conculainn FB. 11;
PI 3 dollecet a läma la töeb FB. 16;
toUöcet 74. — Praet.^3 tollöic a
osuaid FB. 88; dosleic döib SC. 7;
doUöic im budin Chooaill er begab
aich FB. 10. — Paaa. Praea. Sg, 3
dolleicther . . döib wird ihnen üier-
lasaen FB. 55. — Praet. Sg. 3
doleced do nim daa herabgclasaen
wurde FA. 2; PI, 3 dolleicthe . .
dia B&i^d wurden loagelaaaenFB. 57.
dollod, do-lod ich ging. —
Sg. 1 dolud-sa Lü. p. 25», 43 ;
2 can dollot TE. 5 Eg.] can dol-
luidisiu Lü. p. 122^, 36; 3 dulluid
Tir. 8; 11; 13; dolluid p. 46, 26;
Lg. 1; 15; TE. 13 Lü.; 15; p.
130, 30; 144, 28; 145. 11; SC. 8;
FB. 16; 17; 25; 54; 69; 91; 92;
dolluid CO m-böi im budin Löegaire
FB. 8; dolluid . . forsin t-sligid
chetna 40; toUuid 21; dot luid im
beruai ar mo chind-sa ScM. 13;
can don luid SC. 12; doluid Hy. 2, 46;
32
dolod
498
<lftim
p. 41, 10 ; PI, 2 dolodbair Lü.
p. 21^ 17; 3 doUotar Hy. 2, ei;
Lg. 14; FB. 25; 90; dollötar
ScM. 21, 6; imm& tuUatir FB. 56.
— Inf. dula, dul.
dolod Nachtheil, Schaden
FB. 90; „dolaidh loss, detriment"
O'R. — Vgl. solod.
do-luigrlmlllremt^^o, ignosco
Wh. 14d (Z». 435), fi. di-lugrim.
dorn F. domua. — Sg. Dat. leih
ind orpi so i n-doim i n-duiniu
Tir. 6.
non-domaigretar p. 142, 19, 3. PI,
Praea. Dep, etwa für moaiget&r?
vgl. jedoch p. 328, 18.
1. domain tief, vgl. fa-domain;
domhain deep, hoUow O'R. — Sg.
Notn. arrecat abaind lethaln n4d
bo domain ar a cind Lü. p. 24», 1;
ni bu domain Gl. zu ni ba ances
Hy. 5, 86; PI. Notn. lathach (zu
lesen lathaclia?) döimne p. 190, 26;
Dat. i n-glennaib . . doimnib p. 191, 88.
— Compar. domnu murib Hy. 5, 18
(i. fudumnu qaam mare).
2. domain i. dimain O'Dav.p. 78;
„vain'* Corm. Tranal. p. 52 doman.
doman s. doman.
domanehes „a request" O'R.
— Sg. Acc. cen a domanehes SC. 20.
do-mblas übelschmeckend;
,.an m taste^* O'R.; domblas Äe
fei Ir. Gl. '975 („biUerness of the
liver**); s. blas.
do-melim i. oirberlm bith edo
Corm. p. 18 edam; s. tomelim,
toimlim.
do«menma ünmuth, Betrüb-
nis s. — Sg. Dat. oc dogm ocus
oc domenmain möir SC, 44.
do-midiur III Dep. ich meine,
schätze ab. — Ptaes. Sg. 3 dammi-
dethar . . dfa l^mum FB. 88 {er ver-
sucht es, über die Stadt zu springen).
domme inops; domma {,jpoor")
i. di-shomma Corm. p. 16.
domnaeh =^ dominica. Sonn-
tag. — tri üara cach domnaig drei
Stunden jeden Sonntag FA. 30.
domnath i. munadh no traothadh
O'Dav. p. 74, dazu ro damnad
FB. 30?
domroet CC. 7 Eg., domroed
LU, zu do-emim (..sd^tzte imeft
mit sieben Wagen)?
dom Foipnitar SC. 38, 5 s. toib-
nim (do-sennim).
do-mniniur III Dep. ich meine,
glaube; puto, spero Z*. 438. —
Praes. Sg. 1 p. 132, 10; PI. 3 hit
h^ dod mainetar insin sunt hi qui
putant hoc SG, 5»; PI. 3 domüinet
Fei. p. cm SS. — Perf, Sg. 1 do-
m6nar-sa putavi Wb. 3c {^Z*. 450^;
PI. 3 do ru m^natär FB. 82; cre-
diderunt Ml. 35^, I8. — Inf. toimtin.
doman M. Welt; mundus Z*. 22*2.
— Gen. in domuin Hy. 5, s; domain
FA. 10; FB. 80; in domain duind
SC. 29^ 4; do däinib in domain
p. 40, 16; FA. 14; 34; fir domain 13;
FB. 18; 19; di ocaib domain SC. 13;
FB. 18; flaith in domain p. 40, se:
do Ghonstantin . . do ardrig in do-
main FA. 32; rig iarthair domain
des westlichen Theüs der Wdt
(= Irland) Lg. 12; FA. 3; 4; naim
airthir in domain FA. 4; thuascirt
in domain ibid.; in domnin chentar
Gl. zu bethath che Hy. 5, ft; Dat.
isin domun FA. 34; FB. 27; fiadu
huas doman Hy. 6, 7; üas doman
dind SC. 45, s; fon uli domun
p. 169, 17; Acc. in domon n-dron
SC. 29, 14; in doman uli p. 191, 9.
domande mundanus Wh. 3^
{Z^. 791). — Sg. Acc. cusind ecnai
n-domunda p. 170, 19.
don adbat, don Araill u. s. te.
s. do-adbat, tadbat, do-i^raill,
t&raill u. s. w.
don-arlaid FiLDec. 8: don-arltid
tar romuir {LBr.) „who came orer
the great sea**, i. donaraill i. dorocht
Three Ir. Gl. p. 138.
don far, fair s. tair.
don faea s. tacaim.
1. donn, dond braun, dunkel;
i. dub O'Dav. p. 72; „dun ar
brown" O'R. — Nom. ech dond
p. 131, 16; corcor-dond SC. 33, 14;
folt dond FB. 45; scfath dond
FB. 47; dond -scfath dond-derg
dond-chorcra LU. p. 81», s»; cleä
dond FB. 24 eins von Cuchulinns
Kunststücken, über das sonst NidUt
bekannt ist; Gen, in domain doind
donn
499
doreilgis
80.29,4. {„the ioorld's expanse'* O'C.)
SU le»sn dind? Äcc. ar ech n-donn
,/or a brown horse" Tir. 6.
2. donn i. cuinn O'Dav. p. 75.
3. donn i. uasal no brithem no
righ O'Dav. p. 77; Gen. s£egal Ab-
bäin delbda duind Fei p. LXIII 43.
donn esmart ffy. ^3, 8 für donn
escomart {vgl. tescomarr (sie) i. teas-
argain O'Dav. p. 1211? Dclhs er
der Rickter ist am Gericht hat uns
gereitet ton den üblen Absichten
8(^warzer Dämonen (do für di)?
doragra, dora^ad enthält wohl
vorn die Verhalpartikel do, ». regra.
do-raid 1) schwer, 2) N. Schwie-
rigkeit; f^rife, dispute; intricate**
O'R. — Sg. Nom. dliged n-doraid
S?. II »; Gen. du thabairt doraid
da %\i ibid. le? Acc. cheist n-doraid
n-dil und. is; ro fitir..a n-doraid
{SO zu lesen) FB. 89.
doräiga s. tograim.
do-raimgert s. tuirngirim.
do-rala, do-rola mdt Dat.
€8 begegnete, widerfuhr, ge-
schah; aecidü; it happened u'B.
— dorala in fer cetna. di es begegnete
ihr derselbe Mann TE. 13 Eg.\
conid don düll dorala techt sis
p. 39, 18; is ann dorola do-som a
denam „and it came to pasa that
he made if* Hy. 1 Praef; dorala
dö CO ro marb jp. 46, as; is maith
• . dorala duine sin diblfnaib TE.
14 Eg.: dorala do don fon Indus
wöia FB. 83 Eg.\ dorala in tech
ina räithsechaib briathar oc na
mnÄib FB. 29. — Vgl. tarla.
dorar^.a battle, conflicV* O'B.;
dorar FB. 71 Gl. i. dochur; Dat.
cuach Diarmada do breg-barainn
brath-dorair dorm. Transl. p. 120
maidinn; iar n-dorair a badbscelai
FB. 71.
do-rat Conj. ich gebe, doratus
Praet. ich gab (rat für ro-dad,
skr. dadä-mi?), in allen den Formen
gebräuchlich, welche die Partikel ro
SU sich nehmen können, vgl. do-rön.
-|- Conj. Sg. 3 dorata a fial torund
diar ditin öl. zu ron feladar JHy. 1, i.
— Praes. sec. Sg. 1 co n-dartin ut
darem SG. 209»> {Nigra). — Praet.
Sg. 1 doratus dö SC. 45, la: dora-
tusa ScM. 4; 2 doratais FB. 74;
doratuiss TE. S Eg.? 3 dorat dedit
Wb. 31^ {Z*. 462); p. 41, lo; ii;
ScM. 6; TE. 10, 20; FB. 40; dos
rat p. 40, 14; dorat . . a läim jfor a
broind Lg. 5; SC. 31; dorat.. ail
forsin cöiced uile ScM. 14; dorat
fö menmain Ailüla do seirc-aiu
TE. 13 LU. (for menmain Eg.);
SC. 13; 44; brec dorat.. imond
p. 132, 9; FB. 10; 18; 19; dorad
p. 309, 18; dorat imcossäit eier na
mn& FB. 21 ; dorat . . triam dia
turcbail FB. 27; is iat dorat sund
hi fat SC. 37, ao; dorn rat sund
i n-ecomlond SC. 45, 20; PI. 3 dorat-
sat . . impidi fair FB. 27. — Pass.
Praet. Sg. 3 doratad . . damdabach
. . immi ScM. 17 ; a n-grid . . dora-
tad di lasin Mac O'c p. 132, 37;
doratat Gl. zu Hy. 2, 50. — Vgl. tarat.
dorchadus tenebrae Ir. Gl. 331.
dorehaide dunkel. — PI. Gen.
demna dorehaide Hy. 3, 9.
dorehatu M. Finsterniss. —
Sg. Dat. i n-dorchataid aneolais „in
the darkness of ignorance^* Three
Hom. p. 4, s; Acc. beir aas in dor-
ehatu ibid. p. 26, s.
dorehe 1) dunkel, 2) N. das
Dunkel; obscurus, obscuritas Z".
72. — Sg. Nom. 1) tromcheö . ,
dorcha FB. 36; 39; tfr n-dub n-
dorcha F^.21 LBr. (n-döthide LU.);
Gen. 1) usei duib dorchai FA. 30;
Acc. 2) cen dorehe FA. 35; PI.
Nom. 1) sligthi. .sir-dorchap. 190,26;
2) na dorehe tenebrae SG. 183^
(Z«. 215); Dat. 1) i n-glennaib du-
baib dorchaib p. 191, 28; 2) in popul
deisid i n«dorchaib populu^ qui
sedebat in tenebris Three Hom.
p. 2, 2. — Compar. dorehu ina
dübg^mriud p. 190, 29. — Vgl. sorcha.
dord N. Bass, On the Mann.
Index; vgl, an-dord, fo-dord.
dordaim ich brülle. — Praes.
Sg. 3 sc61 lern ddib dordaid dam,
snigid gaim ro faith sam LU.
p. 11^, 28 [Amra Chol., vgl. Goid.^
p. 165, 63; mugit cervus Stokes,
Beitr. VIII 332).
doreilgis ScM. 13 s. teilclm.
32*
do r^ir
500
do-r6n
do r^ir ad voluntcUem, secunäum
Z». 659, 8. rfar.
do-r^raeht Praet, zu d^irgim
ick verlasse, verliere {Praes.
Sg. 3 nis n-derig-si dam ne amittü
quidcm ea Wb. 9*, Z". 430). —
Sg. 3 is cian doreracht Emain es
ist lange her, dass es (rige) Emain
verlassen hat Hy. 2, «; PI. 2 is
dfan dorreractid mäam iod sosc^t
celertter deseruistis servüium evan-
gelii Wh. 18c ^z«. 457 V, dorörach-
tid ibid. — Vgl. Beür. 7III p. 316
{No. 16).
do rertatar s. retblm.
do-rlaeht Praet. venit, per-
venit; riachtas Praet. zu righim
I reaeh O'Don. Gr. p. ^45; vgl.
stacht. — Sg. 3 doriacht . . doridhissi
TE. 20 Eg.] PL 3 doriachtatar
TE. 3 Eg. — Fut. Sg. 3 doria
doridise wird zurückkehren Note
zu Fei Febr. 17.
doridisi wieder, zurück FA,
29; 33; 62; 65; TE. 19; Gl. zu dö
cammaib CG. 3 Lü.\ ar cdlu dori-
disi FA. 31; doridise p. 42, e; dori-
dhissi TE. 20; dorfsi FB. 10; 29;
88; 5(7.43; doris Fü p.CLXXXV 28.
do-rimim III tc^ erzähle, zäh-
le auf; dorfmu enumero Z*. 435.
— Praes. Sg. 3 dorrfmi . . in cain-
gin FB. 56. - Conj. Sg. 3 nf fail
dorunne co cert Hy 5, 67 (i. donö
a thurem\ doruirme Fr. — Pass.
Praes. Sg. 3 amal dorimthcr FB. 55.
— Inf. turem.
doringrba Hy. 6, 9 s. dlngrbaim.
doriuchraisit p. 140, i9 s. diueh-
tralm.
dorn M. Faust, Hand. — Nom.
Gl. zu duais Oss. III 2; Gen. lan
a duirn FB. 37 Eg.\ Dat. ar a
dum derglassid FB. 45; 47; Acc.
um dhorn Gl. zu im duais Oss. III 2
(i. im Uim L.)\ PI. Nom. ocht n-
düird ina ardi {für duimd) acht
Fäuste hoch p. 40, 22; Dat. ar
dornaib desaib SC. .19, 4. — Vgl,
ör-duim.
dom&n buana manipulus Ir,
Gl. 502.
dornasc y,a bracelet for the
wrisV' On the Mann. 1X1 p. 168. —
Sg. Nom. domasc d6raromtb& SC.
45, 10 („a torist^band of doubly tested
gold'* O'CurryX zu lesen domasc di
ör arromtha {s. S. 334) ein Armband
von Gold hatte ich, vgl. ar-tä.
do-roacbt s. do-roehim.
do-roaraid s. tarraid.
doroehair, dorebuir, ».torekair.
do-ro€him I ich komme, er-
reiche; s. toirchim, toraig, toracht.
— Praes. Sg. 3 doroich cÄch ScM. 10;
FB. 38; Gl. zu Hy. 6, 4 {s. drochet;
SC. 29, 2. — Praet. Sg. 3 donralad
i. donaraill i. doroacht Gl zu Fä.
Dec. 8 Laud, i. dorocht Three
Ir. Gloss. p. 138 {dieselbe Stdk'i
0 dharuacht Three Hom. p. 16, si;
is forrae fadisin doroacht 61. zu
mentita est iniquitas sibi Tur. Gl. 79;
PI .1 dorochtammar Lü. p. 68*, 0:
doruachtamar, -mur TE. 5. — Vgl
Beitr. VIII p. 443.
I do-rodba Hy. 4, 0, nach der
Glosse i. ro dibda für robda, aber
wahrscheinlich für do-ro-diba, ab-
seid at Z*. 447, eine zum irisdien
Futur gehörige Form { Wi Ör . §310\
wie im Passiv co itir-dibitber ut
perimatur Tur, Gl 121, Praes.
PI 3 etir-di-bnet jpmmuni Ml 15^ 6
(Z«. 882). Vgl do-fuibnim. — Pass.
Praet. Sg. 3 a ordan dorodbad Fei
Prot 96. —
dorolmle s. tomelim, toimlim.
dorolsce (5. Sg. Praes.) p. 169,24
8. di-roseim, vgl. Goid.* p. 24 Not.
do-r6ii Conj. Praes. ich mache,
zu do-gnfu gehörig (Z*. 447, vgl
Wi. Gr. % 31 1), wie do-rat in oRen
den Formen vorkommend, weidte
die Partikel ro zu sich ndmen
können. — Conj. I^cies. Sg. 1 se-
chichruthdo-nd-r6n quomodocunqne
id fecero Wb. 5*»; Ü act dorrooai
modo feceris Wb. 32». — Praet.
Sg. 2 cid doronais SC. 38; 3 doroni
in laid sea SC. 44; cech nl doroni 48:
doroine FA. 32 LBr.-, PI 3 dordnsat
comddil SC. 39; doronsat orcoio
p. 17, 18 ; TE. 20; in briatharcÄaM
FB. 21; comarli 42. — Pass Praet.
Sg. 3 dorönad . . tegdas FB. 1; 2;
3; doronad recht lais p, 311, 26;
cid a n-dot rönad SC. 12; a n-doronad
dorsaide
501
drac
fris Lg, 10; Plwr. 3 dorönta na tigi
Lg. 11; doröota scena SC. 39; mä
doroDtai si facta sunt {sc. mirahiliä)
Hy. 5, S4 (ar ni dernta ar duni Fr.).
dorsaide M. Thürhüter. — PI
Nom. na dorsaide FB. 21; dorsidi
Ml. Carm. 2 {Goid.'^ p. 20^.
dorsiöir M. Thürhüter. — Sg.
Nom. FA. 15.
doruaeht s. do-rochim*
dornmalt s. tomelim«
dorus Thor, Thüre; porta Ir.
Gl 124; a n-dorus Urnen Z«. 238;
dorus lis portioHS Ir. Gl. 580. —
Nom. dorus .. ind nime FA. 15;
16; 17; addoras FB. 80; Gen. do
forcom^t cach dorais FA. 15; 16;
Dat. don dorus p. 144, 13; FA. 18;
SC. 33, is; 15; i n-dorus bruidni
ScM. 5; i n-doru8 Hss SC. 33, 17;
na cathracA FB. 79; do dorus tige
SC. 15; FB. 82; 88; ScM. 11;
Ca 3; du dorus culi CC. 3 XC.;
öu dorus diarailiu dond rlgthig
FB. 55; Acc. co dorus in tresnimi
FA 16; 17; 18; PI Nom. secht
n-doruis isln bruidin ScM. 1; 5;
ft dorais ^J.. 15; ^cc. forsna dorsi
ScM. 18 (doirsiu H.)\ Du. Acc. ettr
cecA da dorus ScM. 5.
1. do89 do68 Busch; jjtt hush"
O'Don. Suppl. — Sg. Acc. ar a
chosmaile fri doss Corm. p. 15;
PI. Gen. de dindgnaib doss SG.
p. 204 {y,e summitatibtis arhustorum"
Bcür. VIII p. 320). — Compos.
dos-bili mör fair FB. 91, vgl. ad-
bath craob dos-bile möir „a branch
of the great spreading tree died"
Chron. Scot. p. 30.
2. doss i. ainm graid filead Corm.
p. 15.
dosalgtis «..sa^lni.
doseartad s. diuseartaim.
dosennat, dosephainn, dossib
9. töibnim.
dos-mailgeeh FB. 37 mit huschi-
gen Augenbrauen (^mala) verseJien?
do-8oi 8. t^im.
do-taBt 8. t6it.
dot-Arnügrh TE. 9, 1 s. tarraigr.
dot iefa 8. tieim.
dot esta 8. test&.
dothiegrat 8. do-thiagri^iiii*
dothipt Praet. zu t^it.
dothaiset Fut. zu t^it.
dothehaid s. dodehaid.
dothehern, duthccrn „niggar-
dly, churlish" Corm. Transl. p.51.
dothehemas M. Knickerei;
„chwlishness". — Sg. Gen. i cinaid
. . mo dothcbernais Bev. Celt. III
p. 178; 179.
do-tiifagaim I ich gehe, oder
das Simplex mit der Verbalparlikel
do? — Praes. PI. 3 dothsegat dia
tig FB. 20; tothjegat CC. 4 LU.\
dotiagat CC. 3 Eg.; 4; dotiaguit
p. 143, 9; cinnas dothfagat FB. 53.
— Praes. sec. Sg. 3 doth^ged TE.
i) Lü.] dotäiged 11 LU.\ in fer
do-theigcd ScM. 1. — Pass. Praes.
Sg. 3 deuüas dotiagar bisa tech,
nidichet tegde doicblech, sls iar
suidiu — 8<*gde cbld — dotiagar ass
immurgu Ml. Carm. 2 \ßoid^ p. 20,
Z^. 953); dotiagar ond rig dia
acallaim TBE. p. 138, 26.
dothesareainb-sea (ardothesar-
calbsea LU) SC. 41 is* corrupt;
entweder zu lesen doth-esarcaind-
sea ich würde dich vertheidigen,
oder mit H. ar do tesarcoin-siu zu
deiner Vertheidigung ?
döthim, ddlthim I burn, singe
O'Ä. - Part, tfr n-dub n-döthide
„scorched" FA. 21; tene dub döiti
p. 191, 12. — Vgl. död.
dothoetsat s. tuitim.
dothothluighestar CC. 5 Eg.
s. tothlaigim.
dd-thuiese Schwerverständ-
lichkeit; mystery O'B. — Dat.
ar a doirchi ocus ar a dotuigsi
Corm. Trand. p. i\d.
doub Flu SS ; dob nver, stream
O'B. — Sg. Nom. in doub Hy. 5, 64
(i. ind aband), in dob Fr.
douc s. tue.
dounsi . . b^im FB. 57, 77 er schlug
einen Schlag, vgl. imm-thuinsim.
dracy drale M. draco, Drache; v
drac i. a dracone quasi dracc i.
täine i. ferg Corm. p. 15. — Sg.
Nom. in draic FA. 20; Gen. cride
n-dracon FB. 46; a d& sula do
dracoin FB. 74 {vgl. draconda);
do dracon 62 ; PI. Dat. co n-dracaib
draconda
502
diiss
jp. 191, 10 : Du. Nom. na d& draic
d6c FÄ. 20.
draconda von einem Drachen
herrührend, besonders von den dra-
coDtia genannten fabelhaften Edel-
steinen. — PI. Nom. ocht n-gemraa
deirg dracondai acM rothe Drachen-
steine FB. 51; p. 310, 34; Dat.
basc dana in tan is do chuimriug
braget is ainm, ocus dona mellaib
dracondai is dileas „basc then,
when it is {a name) for a necklace,
is a noun and is properly applied
to the draconic beads" Corm. p. 7.
drai s. dmi.
draie s, drae.
draigen Schlehdorn; droigen
„blackthorn'* Corm. Transl. p. 60;
prunus Ir. Gl. 559 ; draigen Gl. zu
pirus SG. 61b {Z*. 119 not).
draigin FB. 37 Eg.?
drant Zahnreihe? vgl. ,,drant
snarling of a dog**, „drantadh dra-
wing up of the moutW O'R. —
Du. Gen. cech det . . bai a n-egar
a da drant FB, 37 Eg. — Compos.
drant-mir Corm. p. 35 orc tr^ith.
1. dreeh F. Gesicht; „the as-
pect, mien, countenance" O'Don.
Suppl. — 8g. Nom. drech curad
FB. 46; drecb lethderg lethgabur
FB. 47; comdhub fri h6c a drech
„blacJc OS death his face'' Corm.
p. 36 prAll; Dat. ina dreich
p. 310, 36; form dreich-sea SC. 40.
2. drech i. boeth Corm. p. 29
merdrech.
1. dr^cht, ^r^et parsWb. 4«, lld,
dreecht portio Wb. 5c (Z*. 18, 19^
Vgl. drecht i. imat O'Dav. p. 74.
2. dreeht Lied; dr^chd tale,
story, poem O'B. — PI. Nom.
drechta i. duana no laidhe O'Dav.
p. 72; canittr drechta SC. 3.
3. dreeht i. eolus O'Dav. p. 74.
dr^imm Erklimmen; „an en-
deavour, attempt*' 0'B.\ vgl. drin-
gim. -— Sg. Nom. is docomail dr^m
na secht nime FA. 15, dreimm LBr.\
dr^im fri fogaist FB. 30 s. fogaist.
dremm Menge, mit drong wech-
selnd; dream i. diairimh CDav.
p. 11. — Sg. Nom, drem FA, 23
(dreamm LBr.)\ 25; 29,
dremnaim, „dreamhnaim Irai/e,
freV O'R. — Pra^. Sg. 3 rrf.
dremnas Lg. 2.
dremne F. Ungestüm; „war-
fare*' O'R. — Sg. Gen. in don
dremni drend COn. 2; Dat. i n-
dremni in drecain „wtth the fier-
ceness of the dragon" On the
Mann, III p. 448.
dremun ungestüm; dreman L
obann O'Dav. p. IS. — Sg. Nom.
deilm dremun Lg, 2; gnlm dremain 5, 9
(dremun Eg.).
drengra SP. V 16? vgl. drenn L
debaid, nt est nis dring drenga [sic
O'Dav. p. 73, „he did not fighi
fights'* Corm. Transl, p. 54 drend.
1. drenn Streit; „quarret'' Corm.
Transl. p. 54; dreand i. debaid
Corm. p. 15; O'Dav. p. 73. - PI
Gen. in dun dremni drend CCn. 2:
do iamdötib drenn ScM. 22, 9?
2. drenn, drend i. garbComi.p.la
Itlr dreppa SP. V 15 «« drip,
drib „snare, danger*' O^R.?
dr^sacht ein knarrendes oder
quietschendes Geräusch, rgh
CO cualatar ani na n-dochum, bos-
cairi na n-ech, culgairi in charpait«
siangal inna tet, dresacht inna
roth, imorrain ind l&ith gaile, scr^t-
gaire na n-arm Lü. p. 112*, 29.
dr6saehtaeh knarrend oder
quietschend? — Sg. Nom. cret
aurard drösachtach FB. 47; p. 310, 29,
„a very high noisy body" O^B.
Crouje, Siab. Concut p. 414.
dretill Liebling; i. peta O'Dar.
p. 11. — Voc. a moc-dretill Emna
FB. 11.
dric „wrathful" Fei. Ptol. 221
(drec Laud); Gen. mac Deic dric
ibid. Epil, 134, Gl. i. fergaig [citirt
bei O'Dav. p. 74 unter dric i. fergV
drlndrose FB. 87 muss nach
dem Zusammenhange sovid aU
„Wunsch" bedeuten? Vgl. „Anmuin
hinanmuin" ol na hingena. „Tabar
{sie) ar nd-tri drinnrusc dounni" ol ind
oic. „Rob bia" ol in triar TER. 2.
dringim, Praes. PI. 3 drengaid
they Step, advance O'Dav, Supfi.
— Vgl. dreimm.
driss t;ei)r««iS6^.47»(Z*.119iwt'.
dristenach
503
dnii
dristenach dum et um SG. 53&
(Z*. 810).
drithle Funke. — coimhdhearg
re crithir no re drithlinn p, 309, 12.
drithre Funke. — PI. Acc. li-
ridir fria gainemh mara, no fria
dritrenna t€ned..O'D<m. Gr.p. 371.
drobelF. Schwierigkeit; ,,dif'
ficult, hard'* O'B,, i. documal no
drochiirlabra no cumgach O'Dav.
p. 75. — Sg. Dat. iät n-drobeil
„after difficulty'* Fü. Aug. 26 ^i. iar
n-doccumal); PI. Dat. i cathaib
ocus i n-drobelaib Lg. 12; FB. 35.
1. droeh schlecht, hö8e;\. cach
n-olc Corm. p. 15; drog malus
Z*. 857. — Comp 08. droch-carat
TE. 5 Eg. ; -costud ScM. 17 ; -cruth
SC. 29, »2; -daine ScM. 17, inna
drochdaini malüiosos Z*.858; -enech
FH. p. CXLI 36; -menmain SC. 45;
-mna Lg. 13, -ben „a had woman"
Corm. Transl. p. 54; -rand „an ill lot^'
Fei. Jan. 10; -thidnacul „niggard-
liness" Eev. Celt. III p. 178.
2. droeh gerade; is droch cach
n-direch Corm. p. IG droichet, vgl.
die Glosse zu drochet Hy. 6, 4;
droch no drogh no drong i. malth
no direch O'Dav. p. 73.
3. droeh N. Bad; i. roth carpuit
Corm. Transl. p. 61. — Du. Nom.
da n-droch FB. 45; 47; 50; p. 310, 28.
— Dazu auch droch ,^op" Tir. 6?
4. droeh FB. 37 Eg.?
droehet Brücke; droichet Corm.
p.l6.— Sg. Nom. FA22; 23; Hy.Q.A
(i. doroich cach cuce vel droch-äet i.
ar a olcas in t-seta darsin-dentar vel
B^t diriuch, ar biid droch diriuch).
drol M. Haken. — PL Acc.
föcerd a cochall fliuch for bunn-
sachaib na grene, ocus forailangatar
Kmal drolu „like pot-hooksl^* Three
Harn. p. 82, 2s.
drol an urgartha O'Dav. p. 70,
fftJie forhidding drolan {or haspY*
O'Curry, On the Mann. III p. 322.
^Te\m9Lt\iWassergefäss,Fass;
„dromhiach, drolmach, used in
Ossory for the dabhach" O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. dolluid dias
seccA ocus drolmach usce forru Three
Hom. p. 74, 21; 22.
dron fest; dron (i. fo febas a
lamda) i. direch no daingen O'Dav.
p. 79; ni pa dron not bocctha non
erit firmum ut te jactes Wb. 6^
{Z^. 445). — Sg. Acc. in domon
n-dron SC. 29, u. — Compos. mit
Subst.: cu n-dron-ch^ill SP. II s; mit
Ac^j.: dron-argda FB. 45 {„strong
or rich'SÜvery** Stillivan, On the
Mann. I p. cccclxxx); -budi FB.
45: 47; 50; p. 310, 30; -chöichech
FB. 50; p. 310, 23; -düalach FB. 47;
p. 310, 26; -ordse FB. 50; p. 310, 30
{„strong or rich-gölden**)\ -uallach
FB. 47.
drong M. Schaar; a party
O'Don. Suppl.; i. imat O'Dav.
p. 79. — Sg. Nom. FA. 27; 28;
cach drong immä rig FB. 7 ; drong
tria alt Lg. 17, 31; PI. Gen. fich-
tib drong SC. 33, 2; Dat. la dron-
gaib na demna FA. 31; Acc. sech
drunga demna Hy. 4, s (1. sech
buidne); imm drungu Lg. 17, 51;
la drunga FA. 31 LBr.
dra&ilnithe corruptus Wb,
30c, 17 (Z*. 479).
drucht Thau, Thautropfen.
— Sg. Dat CO n-drücht neme for
barr cech oenchlüi p. 191, ig; Acc.
nf thfscad a drucht do rind ind
feöir FB. 88; liridir . . fri drucht
immatain cetamain CDon. Gr.p. 371.
drui M Druide; druida 2^. 255
magtf^s Nenn. — Sg. Nom. drui
SC. 29, 6; i?. 40, 41; drai p. 40, 19
22: 24: 37; 38; 41, 1; drüi amra
CCn. i; druf 3; drdidh TE. 19
Gen. druad p. 40, 15; 18; se; 29
dru&d p. 132, is; drüadh TE. 18
aicned oen-driiad SC. 29, 5: Dat
ocan druid CCn. 2; dia drui TE. 19
Acc. laissin druid TE. 18; drui ibid.
PI. Nom. druid Hy. 2, 21; p. 20, 18
druid SC. 48; drüid Nenn. 1 {LU.)
ro thirchansatar a drdide Three
Hom. p. IG, 30 (,Acc. für Nom.)
ibid. p. 22, 1 ; Gen. fri brichta . .
druad Hy. 7, 48; tre druidechta
druad Lg 3; Dat. do cethri dru-
dib SC. 23; dona druidib Nenn. 1
[LU.)] 3; 4; Acc. fri druide dur-
chride Hy. 3, 3; drddi ülad SC 48;
Voc. a druide Ne7%n. 1 {LU.)]
druidecht
504
dÄais
Du. Nom. da druith segeptacdi
Wh. 30c, le.
druldeeht F. druidische
Kunst j Zauberei. — Sg. Gen.
in ceo druidechta FB. 39; tri bl-
asta druidechta 57; da fiach drui-
dechta SC. 35; brechta druid. 48;
PI. Äcc. no gniad druidechta FB. 75;
tre druidechta druad Lg. 3.
druimm N. Rucken, Berg-
rücken, häufig in Ortsnamen (^Dru-
imm daro Tir. 2, Druimm lias
ibid. 2); dorsutn, jugum Z^. 268.
— Sg. Nom. dorochair in drolmach
dia n-^isi ocus dochuaid druimm
dar drüim otha dorttö rätha co
Loch LapÄn üherkollerte sich Three
Hom. p. 74, 21 {„went hack over
hackf'^ ; Gen. du manchuib Drommo
Ifas Tir. 3; Acc. druim Lg. 15
FA. 12 (druimm LBr.); co ro
chuired c4ch dfb . . a druim fri
araile Lg. 8; SC. 8; FB. 21; 58
PI. Nom. druimne F61. p. CVII 20
Acc. na dromand terga Güd. Lor
Gl. 171. — Comp OS. druimmchll
laquear SG. 54» {Nigra)] ach.
druim-lethan FB. 47; 50; p. 310, 23;
in druim-seilg {Acc.) Gl. zu dorsum
(Hd. Lor. Gl. 172 {„the hackspieen").
druimneeh „curved, arched
OS applied to a yoke adapted to
ihe shape of the horses' back*' On
ihe Mann. Index. — Sg. Nom.
cuing druimneeh FB. 45; 47; 49;
p. 310, 29 („a ridgy yoke** O'B.
Crowe, Siab. Concul p. 414).
druin i. glicc T/trcc /r. Gl.p. 138:
cona cleir ind firdruin Fei. Dec. 3
{„with his train the truJy-strong**).
drune, dniine F. Sticken, em-
broidery. — Sg. Nom. co n-druni
ocus lamda ocus lamthorud SC. 42;
batar side oc foglaim druine ocus
deglamda la hEmir LU. p. 122», u
{Tochm. Em)] Gen. büaid druine
ibid. 18.
drunech, drulneeh F. Sticke-
rin; „embroideress**. — Sg. Acc.
dairt do cach mnai uile a fuillem
(„as the fine**) a snathaiti ceumothu
in druinig, uair mad iside is log
n-uingi airgit bias di a fuillem a
snathaiti H. 2. 15 {On the Mann.
III p. 112). — Davon druinechoB
embroidery, Gl. zu imdenam, l. e.
1. drüth „lewd, unchaste"
O'Don. Suppl.; Gl. zu mer {„hi^
ful") Corm. p. 29 m erdrech; ahar-
lot Corm. Transl. p. 59; Gen. fer
mnä druithe Corm. p. 34.
2. drüth M. Narr; i. oinmit
(„an oaf") Corm. Transl. p. 59;
i. drochduine O'Dav. p. 75; „huf-
foon** O'Cwrry, On ihe Mann. Ill
p. 219. — Sg. Gen. is e aithni in
druith in corrcrechda do beith ina
edan O^Dav. p. 69 corrcreachda;
PI. Nom. batir tri dröith remib
CO mindaib argdldib fo diör TBF.
p. 138, 4 {vgl. On ihe Mann. III
p. 220), zitsammengenannt mit den
cornaire und cruittire; Dat. eter
drüthaib ocus drudib LÜ.p. 123b,«.
du, du- 8. do, do«.
du Ort, wird wie airm zur Um-
schreibung von wo gebraucht: du
i n-aisnd^t SG. 70^ {loco quo ex-
ponit Z\ 610>;. du hita Disiurt
Pflrfratc indfu Three Hom. p. 38, 19;
ibid. p. 20, 8. — Sg: Dat. in cech
dd Z*. 691; in cach du Oss. II 10;
on dd ibid.; innach dd Lg. 5, n.
duabair, duabar, dobur i. da-
aibsech O'Dav. p. 73. ~ S. dobar.
duabais, duabhais sorrovful
O'R. — PI. Dat. duaibsib Gl. zu
nefastis, diebus SG. 106^ {Z*. 863).
duad Perf. ich ass, habe ge-
gessen. — 8g. 1 CO n-duadus a feoil
Three Hom. p. 80, 27; 3 co n-duaid
in mart uli „and aie the whoie cotc**
ibid. p. 120, 17; Fei. p. XL 21;
duaidh „Äos eaten** 0"B.; ni doid
a säith do bind Lg. 17 (doidh Xc.,
döig Eg.) — Vgl. aduaid in beist
he-sium „ihe monster devoured kirn"
Fä. p. LXII 14; PI. 3 coin allta
aduatar he ibid. p. LXXXllI a-
duaibseeh dunkel, finster,
vgl. duabair. — Sg. Nom. tene..
duaibseeh p. 191, 13.
duaig „grim" TBF. p. 154, 21,
s, suaig..
duairc „sad" Corm. TranA.
p. 58, vgl. suairc.
ddals Hand; „ihe right hand*'
O'B. {vgl döi?). — Sg. Nom. 08».nu
dAftI
505
du-dichim
li. mo dorn); Dat. im duais tbid,
[l im \&\m\ vgl. O'Dav. p, 96.
ddal 1) Schnur, Franse,
2) Flechte, Locke; „a loop, fold,
plaii; a lock of hair" O'R. — Sa.
Gen. 2) for rinn cech ddail TE.
3 Eg.; PI Dat. 1) brat . . folai chain
CO D-duaiuipb airccit TF. 3 Fg.
[vgl On ihe Mann. III p. 190^. —
Comp OS. düal-chass FB. 47 {lock'
haarig?); dual-fota LU. p. 81, u
[rom Haar, „föld-long** O'B. Crowe,
Siab. Concul. p. 431).
ddalach mit Locken versehen,
lockig, geßochten; „in locks,
thick"' O'k — Sg. Nom. folt dda-
lach FB. 45; ech FB. 5(); p. 310, 2s;
dron-dnalach 25; PI. Nom. da ech
..ddalaich FB. 45 („wreath-ful"
OB. Crowe, Siab. Concul p. 413);
p. 310, 15; JV. da n-all n-düalcha
FB. 45 {„icrcathy"' O'B. Crowe l c,
„peaked" Sullivan, On the Mann, 1
p. ccccLxxxi'i; 47; 50; p. 310, 30.
düalaigre M. „a painter or
hrushman, frmn dual a hrush,
or lock of hair** 0' Curry, On the
Mann. III p. 210; dualaidhe a
Carter O'B,
dualig' Laster; Vitium Z*. 8G3;
doalaigh i. dasacht no mire O'Dav.
p. 74. — PI. Gen, ar aslaigthib dual-
che Hy. 7, 37 ; Dat. ar demnaib ocus
dtiinib ocus dualcbaib Hy. 7 Prdef.
dAalmar p. 310, 23? s. dulmar.
döan F. Gedicht, Lied, s,
drecht und On the Mann. lllp. 380.
~ PI. Nom. düana SP, V 16.
1. dab schwarz; dubh niger
Ir. Gl 381. — Sg. Nom. FA. 21;
delb ocus lecco dub Oss, II 4; tir
n-dub FA, 21; caurnän cfr-dub
Lg. 18, 11; ech FB. 50; p. 310, »2;
fer 31 ; demischas FB. 27 ; in Dub
Sainglend FB. 43; Gen. usci duib
dorchai FA. 30; mac Dairthechta
daib ScM. 21, le; a Loch Duib
Sainolend FB. 31; Acc. in Dub
Sainglend FB, 31 ; PI Nom, glenda
dubajp. 190, 20; dubai hrskip. 132, 24;
da n-droch duba FB. 45; Dat, illa-
tbachaib clr-dubaib FA. 26; i n-
Rlennaib dubaib p, 191, 27; Acc.
tri demna i. elta duba demoniorum
Gl. zu Hy. 5, 91. — Compar, dubi-
thir leth dubfolach p. 310, 37. —
Comp OS. mit Subst,: dub-aibne
FA. 29; -cheö FB. 40; -chorcur
ferrugo 56?. 52* {Z*. 781); -folach
p. 310, 37; -locha FA. 29; -nel
FB. 39; -raed X^. 17, 44; -rechtu
Hy. 7, 45; mi^ Adj.: dub-glass cae-
ruleus; dub-gormma TE. 4 Eg.;
-lachtna FB. 91.
2. dub^. Tinte. — Nom, droch-
dub SG. |). 217 „malum atramen-
tum" {Nigra); is tana a n-dub ibid.
p. 248b {Z\ p. XII); Acc. doirtfe
mo dub Three Hom. p. 120, 9.
duba SC. 37, 12? zu dub.
duba Kummer, Schmerz, vgl
suba. — Dat. co m-brön ocus dubu
deTm&rFA. iQ{.. dubadermairX^r.).
dubach traurig, bekümmert;
i. dlsubach Corm. p. IG; GL zu
anxium Ml. 19^ 7.
dttbe, dulbe F. blackness O'R.
du-bidglm ich schleudere;
jaculo, sagitto Ml.; vgl. bedg. —
Praes. sec. Sg, 3 dobidgad Corm,
p. 32 nescoit; PI, 3 co dubidctis
ut sagittent Ml, 30*>, 1.
du-erechat excogitant Ml.
28c, 9; moliuntur ibid. 30*>, 6. —
VqI töchrechad.
du-fo-sealget Ml 33^ 3 sum-
movent.
dufuit SP. II 8 s. tultlm.
dub-glass caeruleus SG. 70b
{Z^. 858) ; PI Nom. sella dubglassa
TBF.p. 140,24; abaill dubglassa „his
livid limbs" Three Hom. p. 80, le;
Dat. ona tonnaib dubglassaib no
ona hathchaib dubglassaib Gl zu
ceruleis turbinibus LHy. fo. 12*
{Goid.^ p. 69).
dugni, durignl s. dognfn.
du-dichim induco, deduco. —
Praes, PI. 3 dandichaet snechti
ioiuis Gl zu nivesque deducunt
Jovem SG, 8» {Nigra). — Conj,
Sg. 3 ni fall dune dodadecha Hy.
5, 81 Niemand ist, der sie ermesse?
— Fut. Sg. 3 CO dudf vel co midithir
Gl. zu ut inducat ML 35c. —
Pass. Fut. Sg. 3 dudichestar i.
miastair i. huaid fesin i. is he mes
dombera fair fesin Gl. zu gravis
dAil
506
dune
frin
illi vita tristisque ducetur 317.30^,26,
vgl. fu-duidchestar Gl. zu subduci
Ml. 361» (Z*. 477) und Wi. Gr.
S. 114 (289b). — Fut secund. Sg. 3
du-n-diastae Gl. zu deduci, per-
missus sit Ml. 45o. — Part. PI.
Nom. äramtar duidch[t]i sidi ö nach
fochun ailiu Gl. zu nuUa alia causa
. . inducti SG. 6*.
düil F. Geschöpf, Element;
creatura Z*. 249. — Sg. Nom. ind
nöeb-duil Hy. 5, 4i (i. Brigit); PI.
Nom. na düli p. 169, so; Gen. rlg
na n-düla Hy. 1, 66; FA. 1; in
comdiu na n-düla FA. 1 ; 8. —
Vgl. ddl.
duille leaf, duiWeog a smaU leaf
O'Don. Gr.p. 333, duillen folium
Ir. Gl. 765.
dniU^n i. gai Conn. Transl.p. 61.
daine s. dune.
dninebad „a plague or gener al
destruction of the people^' O'Don.
Suppl.; Corm. p. 43 tamhlachta.
dalnideirA.10 LBr. menschlich.
duis i. uasal O'Dav. p. 76, s. dusi.
dnl Gehen, Inf. zu dolluid; vgl.
dula. — Nom. no er<a for maccaib
Uisnig dul i n-gabthib Lg. 12; is
cöir dul dfa riachtain SC. 34; TE.
12 Eg. ; CC. 6 Eg. ; SC. 44 ; atberasu
frim-sa dul it chomdäil 39; cu ii-dene
dul SP. II 11 ; Dat. ria n-dul i n-
is in spirta nöib Hy. 5, 90; »s;
dul martre Wb. 4^ {adsuheundum
martyrium Z*. 484); do dul dia
toffunn CC. 1 Eg.\ dia dul fo gra-
duib ffy. 7 Praef.; oc dul di als
sie ging Lg. 1 ; Fand ic dul SC. 47;
Acc. adcobra dul do Mächi Ey. 2, 45:
p. 39, 13 ; TE. 13 Eg.\ FB. 20;
im dul dö asin tig FB. 7.
dül Element, Geschöpf; ele-
mentum Z^. 25 ; Nebenform von diiil.
— PI. Nom. ind uli dül i>. 191, 24;
Gen. aicned na n-dül p. 169, 26
{naturam rerum 23).
dala Gehen, die vollere Form
von dul, — Nom. SC. 44, 4; in-
saigid ocus dula FA. 15; a dula
FB. 34? Dat. ic dula üad SC. 47.
dulchinne r emuner atioWb. 1 1»
(Z*. 327).
duleeh Hy. 6, 18 „elementäl" St. ?
dülem M. Schöpfer; creator
Z*. 264. — Gen. co rfgsnide in
düleman FA. 15; duilemanp. 40, u:
in duilemun FA. 18 LBr.: Dat.
a menma ina n-dul emain FA 7;
i n-dülemain dail Hy. 7, 2.
dnlmar FB. 50 gut gehend, rm
dul ? vgl. ech dub dualach dnlbrass On
the Mann. III p. 429 {„ready-goin^^
dornet CC. 6 LU.?
dfin N. eine umwallte Stadt;
castrum, arx Z*. 271. — 8g. Nom.
a n-dün FB. 25; Dün Lethglasse
Hy.2,u; Fremain TE. 1; Gen. slüagu
in düne FB. 44 ; for fordorus fn düne
ibid.; do faire duine rfg 89; Dat.
i n-dün SC. 44, 14; i n-dun i m-
Britb p. 142, 23; Rudraige FB. l;iS;
Fr^mainn TE. 8 Eg. ; tancatar . . a
n-dün FB. 25; tiagait . . isin dün
FB. 55; CO dün Frömunn TE. 7;
17; 19; 20; fri dün immuich TE.
llEg.; PI. Nom. düine TE. 1 LU.:
Dat. do duinib hErend TE. 1 Lr.\
Du. Nom. da primdun TE. 1 Eg.
dünad 1) Schliessen, Um-
schliessen, Inf. zu dünaim, 2) La-
ger,3)Heer, ÄcÄ aar, -i-sluaghadli
no nert no fas no faslongport O'Dav.
p. Ib. — Gen. mind cech dunaid
„the diadem of every host" FH.
Jul. 22; Dat. cona n-dunad dana
„wiih their daring host'' ibid. Jan.^^.
Acc. i n-dünad Eogain SC. 38, 1.
dilnaimll ich schliesse:,Jshutj
barricade** O'B., vgl. frisHdünaim
obsero {-are) Z*. 434. — Pass.
Praet. Sg. 3 sech ni ro oslaicced
ria süith ni ro dun ad im gua Goid.*
p. 104, 4 {sc. MobCs Gürtel'*.
duue, duine M. Mensch, Per-
son; hotno Z\ 229. — Sg Nom.
nf büi duine no leicthe issin less
Lg. 6; cecÄ duine Lg. 8; dune SC. 27:
cach öen-duine ITjB. 44; tuchthach
duine Lg. 17, S4; bes nan arlaid
duni beo SC. 38, 4? Gen. anman
duini Hy. 7, 49; cech duni SC. 33, js:
delb n-dune i^il. 10; cen guin duine
ScM. 16; na da idan marbtha duine
TE. S LU.; Dat. do duni S'C. 44,9:
ar dune Hy. 5, 24; Acc. ni fail dune
Hy. 5, 81 ; ar cech n-duine Hy. 7,sj:
duni FA. 34; cen duini SC. 29, 24;
dür
507
Yoc. a deg-duini SC. 46; Tl. Nom.
döini p. lä, 4; 6^en. döine H\j. 2, 5;
FÄ 24; sech treba döine Hu. 2, »4;
Ds n-däine n-anfechtnach FA. 2;
süili däini TE. 5 Eg.\ ar thoil
daine SC 26; Dat. frisna döinib
50. 49; do däinib in domain FA.
14; 34; p. 40, i«; do deg-dä,inib
FB 6; ^cc. fri döini FB, 57; etcr
däine ocas indile 83; däine dochlu
SC. 25; la droch-daine ScM, 17.
dÄr hart. — Sg. Dat. F. co
fleisc düir FA. 18.
d4r*ehride hartherzig. ■— Fl.
Acc. fri druide durchride Hy. 3, s.
d4re F. Härte. — Dat. ar a
dore Gl. zu Hy. 2, 97 a. cisal; ar
dure a chride Goid.^ p. 94, 4 {LHy.).
dartheeh , danrtheeh „ora-
tory'* 0' Curry On the Mann. III
p. 36; dürthacb a penitentiary
O'Don. Suppl. — Sg. Gen. for bend-
chopar in daurtige p. 39, 17 [so zu
lesen, nach Stokes, der Artikel aur-
tech ist zu streichen); Rethet daurtige
p. 41, 23; derrthige Fei. p. LXXIII.
dn-rlBd Tir. 13 significavit,
tgl. toföirndet, töimdet significant
Z\ 883.
dtis, /ürdo iius ad sciendum,
dient zu/r Einleitung der indirecten
Frage (Z*. 747); düs cia dlb no
thogad ScM. 19; dds cinnas -F^. 8;
d68 in faigbitis nech SC. 21 ; FB. 54 ;
p. 40, 2ß; dus hi fogbar tech CC. 2 Eg.
diiseide, daselsydäsig^.diascim.
dosi FB. 71 Gl i. trenfer, s. duis.
das ro mailt ScM. 22, e «. tomeliln.
da-thain vergänglich, von tan
Zeit, vgl. su-thain. — Sg. Nom. in
bith truag itaam, is duthain a rfgi
Fei. Prol. 157 Laud; PI. Acc. eter
nTarbn duthainai EC. 4.
datheern s. dothchem.
duthchas, duchas M. Zuge-
hörigkeit; „heritage*^, ron duthoig,
Three Hom. Index; duthchas „the
place of one's birth, an hereditary
right" O'R. — Acc. rocbtain co a
firathardai ocus co a ftrduchus fen
Three Hom. p. 96, so {„his own
true native country*'). — Compos.
foracaib a duchus-talmatn ibid. 17
(„AM native country").
dnthoig zugehörig; düthaigh
meet, fit, hecoming 0*Don. Suppl. —
Sg. Nom. dia n-duthoig Liphe
SP. V 8 {dem L. gehört); Acc. co
a ferand duthaig fesin CCn. 7. —
S. dutbchus.
dü-thraclm I ich toünsche,
will. — Praes. Sg. 1 Dep. du-
tbracnr-sa dul lett Three Hom.
p. 76, 17; Sg. 3 cu n-dutraic dul
„so that it desires to go*' O'Don.
Gr. p. 257. — Perf. Dep. Sg. 1 is
dait don-üthracar-sa dir wünsche
ich ihn FB. 9; ni luct Corint naminä
dia n-duthraccar-sa a maith sin
non sunt Corinthii tantum, quibus
ego optavi hoc bonum Wb. 14^
(Z^. 450V, 5 cia dud-fu-tharcair a
bas „though he desired his death'*
Goid.* p. 20 [MD.
•dütbraeht Wünschen, Wunsch;
voluntas Z*. 800; vgl. mi-düthracbt,
cdindütbracbtach. — Sg. Nom. ik
öcen dam a dütracht SC. 44, a;
ddtracbt lind 45, 22.
d6thraehtaeh ergeben; „dili-
gent, urgent" 0*R. — Sg. Gen. ties
dergmartra dutracbtaige do Dia
FA. 28 {„folk of devout penitence'*) ;
PI. Nom. ailitrig dütrachtacba do
Dia FA. 12, diUhrachtaig LBr.
{j,d€voted to God*').
E
^, h^, 84 M., Bf, f, hf F., 4d,
hM N. er, sie, es, PL 6, fat, sfat
sie, nebst den suffigirten und
infigirten pronominalen Elemen-
ten der 3. Person. —
I) i, hö M. er, is Z«. 326; kommt
<w*c/i im SingtUar {wie im Plural)
für die anderen beiden Geschlechter
vorlBeispiele u^ter I a), II a) und h)] ;
in der alten Sprache Nom. und
{selten) Acc. Sg. M., in der moder-
nen Sprache nur Acc, indem sich
hier für den Nom, Sg. M. so fest-
gesetzt hat. — Nom. Sg., fast immer
508
emphatisch gebraucht, 1) bezieht sich
auf VorhergenannteSf a) allein
stehend: rop ^ lin nalloDgsi Lg. 16;
ba M -%. 2, 47; 66; TK 1 Eg.;
CC. b LÜ.; CO m-bad h6 ^5(7. 14;
FJB. 76; conid h^ 43; donti dia
tibcrtha hö 90; is h^ SC. 17 ; FB. 8J ;
SP, III 4. Darnach habe ich' auch
is e, iss 6 </efrennf geschrieben {in
den Mss. is6, iss^): is e laech as
dech SC. 13; FB. 14; iss 6 non
dlig FB. 14; 56; is 6 lin inn öen-
taige SC. 33, s; iss 4 45, is; ocus
is e maires indin, i. ord plea j>. 39, 22.
Nach einem prädicatit'en Adjectiv:
is ^csamail h^ FA. 18; ocus acairbia
h^ 29. Hinter der Negation ohne
Verb: nach h4 Cuchulaind SC. 14;
F^. 93. ^w Er^ des Satzes:
is la Coinculainn . . M ITjß. 89 ; csel
döib ar thus he FA. 22. Am End^
des Satzes wiederholt: is 6 gaisce-
dach as dech fil dib h^ FB. 14.
Hifiter dem anfügenden os, is: ose
cen udnucht n-imbi SP. III 6;
FB. 87; iss e niamdo TE. 4 Eg.;
FA, 30; mit Apocope s6; tlr n-dub
. . s6 folom FA. 21 us 0 LBr.) als
Neutrum; FB. 37. Hinter mas:
mas ^ mo s&igul Oss. II 6. — b) Mit
hervorhebenden Wörtern verbunden:
he fesin er selbst II 6. Mit Part,
augens: bä, hesse CC. 5 jE^^.; ba
hesseom p. 131, 12. Üft^ sin, side
verbunden demonstrativ =^gr. ovroq:
iss ^ sin a n-dan FA, 7; FB. 9;
is ä side Gl. zu Hy. 5, is; FA. 32;
eisen p. 311, 86. — 2^ Die nähere
Erklärung oder Angabe folgt
nach, a) ^ steht allein: iss e Sual-
daim . . fessin ro frithaig FB. 72
auf ein Femininum bezüglich
ba h^ a roöit co cathaigtis SC. 49
auf ein Neutrum bezüglich: is ^
iarom tir coso ranic: tir n-dub
FA. 21. — b) ^ »i«* so verbunden
demonstrativ = gr. oös, toöt : is he
seo din tuirthfud tidechta Patraic
..p. 17, 16; auf ein Neutrum
bezüglich: is ^ seo iarom forcetul
. . is ^ dan no pridchad . . is ^ dan
cötscel . . : fochraice nime FA. 32 ;
33; conid e so atbertis p, 19, 89.
— c) 6 mit 80 verbunden bezeichnet
die anwesende Person: inn ^ seo
Munrexnur ist dies hier nichi M.
ScM. 12. — Acc, CO fuarusa h^
SC. 33, s; 48; FB. 41; 64; 66; 76; 81.
II) s^, se Nom. Sg, M. er; fast
nur in der Formel or s6 inquit
(issä der Handschriften ist in diesen
Texten iss 4 getrennt); hat erst m
der spätem Sprache den Non.
Mose. 4 überall verdrängt. — 1) ar
s6 TE. 8 Eg.; 9; SC. 47; FB. 5:
56; 76; or se Lg. 1; FB. 6; 8; 9;
11; 15; 18; 21; 43; 54; 61; ferse
SC. 9; FB 26; 38; 75; 76; ar se
Lg. 5; ScM. 4; TE. 7 £i/.; SC. 33;
42; 46; ol se Lg. 9; Sc3f. 4; CC.
3 E"^.; iSC. 7; FB. 6; 13; 14; 66;
87; al se p. 144, so; all se p. 144,15;
mit Partie, augens: or seiseom Lg. 9.
— 2) Fcrctn<?«Zt€ athderweiUge FäUe:
ba 86 sin FB. 75 ; mairg M siabra
86 SC. 37, 22; ocus so fö chnind
bethad FA. 33; SC. 23. — 3) se
für is 6 FA. 21 (ig e Ir5r.>; -FX 37.-
III) sf F. sie, ca Z\ 326, nw
Nom. Sg.; 1) vor anstehend: si
fri gäbud CO n-don fair Hy. 5, 89.
— 2) Hinter Verbalformen zur
Bezeichnung des einfa<hen oder
emphatischen sie {vgl. die Part,
augens -si): dia tarla si p. 48, 21;
Lg. 3 Eg ; 6 L.; dochuaid si p. 40,
8; 81; 33; Lg. 7; 9; 12; 13; 17;
18; 19; SC. 18; 29; 39; 46; FB.
57; 62; p. 130, 26; 30; ol si sagte
sie TE. 5 Eg.; 10; or si p. 40, 29;
Lg. 13: TE. 10 iCT.; SC. 13; 29;
39; FB. 44; 47; 58; 61; is si U-
namain Lg. 16; in ben-sa, is si in
glan . . ind ingen sin SC. 42; is si
ba hara dia brathair CC. 1 Lü.\
in tan . . bä si dair in sin . . FB. 17;
is si ro bad banrigan in chöicid
FB. 20; conid sf conar doilotar
25; 83; ui ba si nod n-ebelaj). 141,5;
3) Hilf er dem copulativen os, is:
os sl maccdacht CC. 1 iü. (si Eg.'
6 (issi Eg.); is si thorrach Lg. 1;
TE. 3 Eg.; SC. 33, 26; mU Apocope:
si chreda cromglindne p. 310, 29:
si imtromm frimtecht FB. 37 Eg.
— 4) Mit Part, augens -si: armad
sissi a Siur-sium p. 144, 32; or sisi
sagte sie Lg. 9; TE. 10 LU.; «
i
609
sisai TE. 5 Eg. — 5) Mit sin, sein
verbunden auf Vorhergehendes
hezüaUch: Isi sein in t-äeised bruiden
ScM. 1 ; . . bid sl sein glicci ind
airlig FB. 46; . .bid si sin 48; ba
si sin 83. — 6) i>t<? nähere Erklä-
rung oder Angabe folgt nach: is
si dan c^tna tir coso rancat&r: tir
Da naeb FA. 4; 80. 33, i»; ba si
comarll Sencha doib . . F^. 7; 42;
62; 68; 88; ba sf m^it a fothraind
..ama2 bid fothrond coecat carpaf
FB. 20. —
IV^ i, bi F. sie, in der moder-
nen Sprache nur Acc. Sa., in der
altern Sprache auch Nom. Sg,:
arn corbälic duit-siu hi SC. 47; is
hi sin tra ingen iss coiri TE. 5 Eg. ;
is hi a toisiuch fil sunno . . Dectire
a hainm p. 144, 26; 140, S4; is hi
ro hie still ind rfg p. 131, 28; mit
Partie, augens: or issi sagte sie
Lg. 7 (sisi Lc), Nach ditsen Stellen
ist auchp. 131, 3o, p. 132, i-i, FA.
23, 31 ^is i side'i, FB. 16, 42 is 1
getrennt, was vielleicht besser unter-
blieben wäre (isi für issi, is si). —
lcc.ro buadir in rograd hi SC. 44;
FA. 21; Lg. 6; 11. —
V^ ed, hed Nom. und Acc' Sg.
Neutr. es, dies, id Z\ 326; in
den Mss. häufig is für ised, is ed.
— 1) Auf Vorhergehendes he-
iüglich: niire nime fri cech tress,
iss ed attach adessam Hy. 1, 4;
2, i; 12; 58; is ed Hy. 2, 24; 6, 1;
TE. 9, 28; SC. 31, le; TE. 9, s;
na tabrad don ch^tgabail, iss ed
no ithed ScM. 1; ind flaith iss ed
a orbbae SP. V 11; dd mile d6c
ciibat, iss ed ro solch a lassar i
n-ardde FA. 17; FB. 9; ni hed
dleghar a atmail TE. 9, 2o(?); ba
hed la and sin FB. 5; iss ed eret
SC. 1. — 2) Die nähere ErJdärtmg
oder Angabe folgt nach: ni bo
ed as mö ro gnatbaigsem dün . .
bancomarchi Su. 14; ba ed dogen-
8at..ro brisiset FJB. 25; iss ed
SC '6b \ auch bei Verben des Gehens:
iss ed conair rod n-gab do Emain:
dar Eis Ruaid, ocus iss ed ruc leis :
täsc a mnintiri do marbad do Ercotl
FB. 69; iss ed ro gab: dar Oenuch
m-Breg Leth TE. 3 Eg.; iss ed
lotar iarom : co Ailili ocus co Meidb
La. 16; iss ed doniachtamar: for
fjaesam sunn TE. 6 Eg.; so ai^
conid ed dochöid for lic trascair
a bäis FB. 61V — Vor der directen
Rede oder einer Inhaltsangabe: is
ed asbertis . . jj. 20, 18; SC. 28;
p. 132, 17; mit so verbunden: ba
hed so atbertls p. 20, 27. —
VI) ^, h6 Nom. PI. sie, ohne
Unterschied der Geschlechter {Z\
326); an allen Stellen folgt die
nähere Bestimmung nach: it 4 na
druid i. Luchru ocus Lucutmel
p 20, 18; TE. 6 LU.; SC. 5;
p. 144, 24; FA. 28; (batAr U TE.
1 LU.i FB. 12. -
VII) iat sie, ohne Unterschied
der Geschlechter; verdrängt das
plurale 6; in der altern Sprache
Nom und Acc. PI, in der moder-
nen Sprache nur Acc, indem sich
hier für den Nom. siat festgesetzt
hat {vgl. oben sä); vereinzdt eat
Lg. 10. — Nominativ 1) auf
Genanntes bezüglich : ol iat SC. 12;
FB. 66; 74; 76; bcrtair hi Crua-
chain iat ocus scurtir a n-eich sie
selbst FB. 62; muintcr bläith romin
. . is iat aittrebait in cathraig sin
FA. 12. Hinter dem copulativen
is : maige loma dan is iat loiscthecha
FA. 30. — Mit Partie, augens
atcessa iat-som Uli FB. 57. — Mit
sin verbunden demonstrativ: is iat
sin trä na plana FA. 31; conid iat
sin 33. — 2) Die nähere Bestim-
mung folgt nach: is iat lucht
diar bo soirb in sät sain: ^s öige,
fi&s atrige lere . . FA 23; 24; 25;
28; 29; is iat iarom filet isin phäin
sin, i. gataige . . FA. 27 ; is iat . .
ingena Aeda Abrät SC. 37, 20; in
tan iarom is iat anmand inna nsem
dianid erdalta siraittreb flatha nimi
FA. 34; batar eat a comairle: ro
imthigsetar . . Lg. 10. — Mit so ver-
bunden auf die folgende Nennung
verweisend: at iat so . . rig batar
isin dail sin, 1. Medb ocus Ailili . .
SC. 22. — Accusativ: idpraim-sea
duit iat p. 40, 39; 41, 13; dorat dia
fiadnaib fein iat FB. 40; 66; 67. —
510
i
VIIT) slat 8%€y ohne Unterschied
der Geschlechter; hat im Neuirischen
6 und lat im Nom. PI. verdrängt.
— Nom. for siat sagten sie FB. 41
01 seat Lg. 10; 13; FB. 5; 16
x)cus siat icomthdarcain FA. 14
26; Äcc. oc imarbaig et«r a feraib
0CU8 siat fesni FB. 21).
IX) Pronomina suffixa der
3. Person, verquickt mit Präposi-
tionen als der davon abhängige
Dativ oder Äccttsatir, in den meisten
Fällen nicht mehr ablösbar erhalten,
sondern nur noch an ihrer Ein-
wirkung auf den Vocdl oder den
Consonanten der Präposition er-
kennbar. —
A. An Präpositionen ange-
fügt (Z*. 333). 1) Masc. und
Neutr. Sg.: Dativ, charakterisirt
durch a (o), auslautend bei Prä-
positionen, die in vorhistorischer
Zeit hinter ihrem Consonanten noch
einen Vocal besassen: occa, oca,
occo apud eum, in eo Z^. 334, 635
occa Hy. 1, 36; oca ScM. 1; FJB. 86
oca sin SC. 8; oca-som FB. 77
larma SC. 1 (Praep. far n-, iarm-)
üasa „äbove htm" O'Don. Gr. p. 146
{Praep. ös, lias) ; ebenso foa FB. 64 ;
fua 38. — Auf verlorenes a {oder
überhaupt breiten Vocal) weisen hin
ass ex eo Z^. 633 (Praep. a, ass);
Hy. 5, 88; p. 21, 32; Lg. 9; 13;
TE. 7 Eg.\ 8; SC. 9; 13; 14; FB.
3; 7; 10; 17; 20; ood, liad ab eo
Z\ 632 {Praep. ö, üa); üad TE.
2 Eg.\ 3; ScM. 21, 36; TE. 8 Eg.-,
SC. 8; 20; 47; FB. 4; 86; 87;
htiad CC. b Lü.\ huad p. 144, 7.
— Der Annahme des nämlichen
Charakteristicums widersprechen
nicht: d6o, d6 ad eum, ad id, ei
Z«. 640 {Praep. do, du); däu SP.
II 16; dö Hy. 2, 63; 5, 49; TE
2 Eg.; 3 LU.; 8; SC. 3; 8; 23
27; 32; 48; FB. 7; 9; 11; 13; 14
16; 27; 31; 36; 39; 40; 62; 64
66; 67; 68; 69; 75; 77; 78; 81
88; do CC. 6 Eg.; FB. 10; 77
dö-som FB. 3; 25; 31; ScM. 10
dö sein p. 17, 32; de de eo Z^. 636
{Praep. di);|>. 40, is; 41, 20; ScM. 17;
Lg. 10; ScM. 2; 7; 12; 19; TE.
6 Lü., p. 130, 26; CC. 4; SC. 2:
27; 31; FB. %\ 7; 40; 69; 70: 71:
75; 77; 82; 87; 89; 90; p. 311,«:
de-sium FB. 76; de-sin ScM. 21;
SC. 1 ; dö SC. 29, 21 ; dee p. 142, as.
— Entschieden abweichend ist nur
altir. indid in eo Z\ 334, 627, das
in diesen Texten nicht belegt ist
{dafür das acctisativischeindp.ii,9o\
— Jüngere Formen für occa sind
oecai Hy. 2, 55, Vice Lg. 11, aci
TE. 2 Eg., acci ibid., wahrschein-
li(h mit Anlehnung an das oecu-
sativische chucal, chaice, chaci ge-
bildet. — Accusativ, eharacteri-
sirt durch i, auslautend {in spä-
teren Mss. zu e geschwächt) bei
Präpositionen, die in vorhistorischer
Zeit hinter ihrem Consonanten noch
einen Vocal besassen^: immbi circum
se Z^.QÖi {Praep. imb); imbiJIy.2,si:
p. 21, 2; p. 131, 17; 18; SP. m 6:
SC. 10; FB. 4; 7; 22;.45; 51; 87;
91; 93; p. 310, 32; immi Hy. 2,«;
Lg. 6; 14; ScM. 3, I6; p. 131, le:
FB. 12; 16; 27; 37; 56; 61; 67;
88; p. 311, 3; uimi p. 142, w;
imoM Hy. 1, 49 ; airi pro eo, propter
eum Z\ 334 (Praep. ar); airi TE.
10 LU.\ FB. 17; 74; hairi SC. 1:
aire CC. 2 XCT.; aire sin p. 17, 24;
cuci, cucci ad eum, ad id Z^. 334,
648 {Praep. co, cu); chuci Scitf. 4;
TE. 7 -B^.; ÄC. 31; -FB. 40; 57;
66 ; 84 ; 87 ; cuci Lg. 9 ; cuci-seom 14;
chuci-sium ScM. 1; 2; chocai SC.
8; 13; Hy. 5, 86(?); cucai SC. 8;
chuiccp. 19, 36; chuice-8iump.39,2o;
föi Lg. 15; p. 48, 24 {dativisch'.
remi t?or tÄ»*, obwohl die Praep.
re n-, rem- den Dativ regiert, cgi.
jedoch rempu im Plural; remi
FB. 40; 69; SC. 31; remi fessin
p. 20, 25; remi seo TE. 5 J^.;
reme i&id.; remiu 2 -Egf. 5o irtrd
wohl auch sechai FB. 17 {Praep.
sech, neutr. seach, also ursprüng-
lich mit einem breiten Vocal tm
Auslaut) die ältere Form sem,
secha Lg. 9, FB. 81 die «poterr
— Mit inlautendem i: etir SC 10
{Praep. etir); foir, fair super eum
Z*. 629 (Praejp. for); dativisih:
p. 17, 34; TE. 10 -E^.; p. 131, w; 20;
511
sc. 4; 23; FB. 27; 87; 38; 44; 47;
75; aecusaiivisch: Lg. 15; ScM. 8;
SC. 8; unentschieden: p. 17, 84;
FB. 40; 77; 81; 84; 87; 90; 91;
TE. 6 Eg.; fair-sium FB. 77; 81;
87; ind-8om in ülumZ*. 627 {Praep.
i n-); ind CC. 3 LU.; FB. 36;
p. 40, 31 ((iatiüWCÄ). — Das prono-
minale Element sdieint einen con-
sonantischen Anlaut (s?) vor dem i
gehabt zu haben in den Formen
tarais oder talris, leiss, friss von
den Präpositionen tar, li, fri ^vor-
historisch taras, leth, frith): tarais
per eum Z*. 654; tairis Lg. 11;
SC. 17; 23; FB. 53; leisa, less,
lais apud eum, cum eo Z^. 646;
leiss CC. 5 LÜ.\ SC. 32; leia
p. 19, 36; ScM. 4; 20; CC. 6; /SG
8: 13; 20; 36; FB. 40; 56; 62;
67; 69; 70; 75; 85; les TE. 5 Eg.;
p. 145, 11 (?); laiss SC. 48; FB. 47;
58; 81; 89; lais p. 39, 16; m; TK
2 Eg.; 8 iCT.; ^j. 132, le; p. 144, 9;
FjB. 1; 9; 11; 81; p. 311, 26; lais-
seom FB. 88; friss, friß ad eum,
ad id, ei Z*. 651; friss Lg. 10;
5a 31; 33, 17; FB. 62; 89; fris
Lg. 14; TE. 8 LU.; p. 132, s;
p. 144, 6; p. 145, 10; SC. 5; 8; 15;
16; 17; 20; 33; FB. 5; 6; 26; 29;
41; 43; 67; 71; 77; p. 310, s; fris-
seom TE. 10 LU.; SC. 34; riss
Sc3f. 3; ris ScM. 3, 15. — Eitie
besondere Bildung ist trfit, triit
per eum von tre, tri Z*, 652; trit
SC. 36; tremit COn. 3. — Aber
eine Ausnahme würde nur cene
jam {s, cena) bilden, wenn dies
wirklich ein suffigirtes Pronomen
enthält ^Z\ 655). — 2) Fem. Sg.:
Dat., ckardkterisirt bei aUen Prä-
positionen du/rch auslautendes i:
acci TE. 4 Eg. {Praep. oc); acci-
side SC. 39; aici TE. 3 Eg.; aicce
ScM. 16; p. 41, 36; aice p. 42, 10;
aicce-si 6; aice-sium p. 40, 87; essi,
eissi ex ea Z*. 335, 633 {Praep. ass);
esti SC. 22; p. 40, 32; este FJ?. 86;
oadi ab ea Z\ 632 {Praep. 6);
üadi J^5. 21; uadi Lg. 12; üade
By. 5, 36; uathi p. 39, 12; p. 42, 35
df, di ad eam Z*. 640 {Praep. do)
dip. 132, 9; Hy. 5, 29; 31; di Lg. 1
I!E. 5 E'^f. ; 6 Xl/. ; -SfC. 39 ; p 130, 27;
p. 131, 8; p. 145, 12; p. 39, is; di-si
SC. 17; dissi 15; di de ea Z\ 335,
637 [Praep. de^; di p. 132, 16;
FB. 86; indi tn ea Z*. 627 (IVacp.
i n-); indi Hy. I, 60, Gl. i. inti;
(^n-) inni ScM. 3, 16 (ninde Ä,
nintti M.)? inti (r^/^ inte in eam)
verdrängt das alte indi: ScM. 1; 9;
JF^jB. 2 ; airi, aire an ihr {Praep. ar)
ScM. 3, 7; remi ante eam Z*. 335,
642 {Praep. re n-, rem-); rempi
{wie inti ^?d mtY accusativischem
Charakter) SC. 30; F^. 78 ^?);
rempe Hy. 5, 83; fuiri auf ihr
Z*. 630; furri (wie inti, rempi halb
mit accusativischem Charakter) Lg.
18. 28; TE. 3 E"^.; SC. b; fuirri
p. 145, 12; forri SC. 21; FB. 28.
— Accusativ, charakterisirt durch
auslautendes e, ae: laee, Ise, lee
apud eam Z". 335, 646 {Praep. li);
Ue SC. 44; FB. 54; lee X^. 10;
SC. 35; 39; lea CC. 6 1/(7.; le
Ti!;. 8 LU.; CC. 3 X^^r.; 6; friae,
frie gegen sie Z*. 651 {Praep. fri);
fria TE. 8 £'^.; p. 132, 10; CC. 5;
SC. 28; 46; FB. 63; fria-si X^. 12;
frid-si TE. 5 iJ7^. ; frie-seon Lg. 13
(fria-si Eg.); tree per caw Z*. 652
{Praep. tri); tr^thi Sc3f. 1 {vgl. esti);
cucae, cuicce ad eam Z*. 648 {Praep.
CO); cuicep. 132, 12; chuiccep. 42, 35;
chuice-si p. 41. 21; chucci ScM. 16;
chuicci CC. 5. — Jn den folgenden
Formen muss das pronominale
Element consonantischen Anlaut (s)
gehabt haben: inte in eam Z*. 627
{Praep. i n-) ; impe circa eam Z*. 654
{Praep. imb, imm); ify. 1, 61; 5, 38;
Lg. 5; p. 130, 22; p. 131, 11; SC. 8;
F^B. 2; 55; impi Lg. 12; TE. 5 Eg.;
ScM. 5; F^. 63; immpi TE. 3 -E^f.;
secci Three Hom. p. 76, u; secca
iTnd. p. 74, 20; forrae Z*. 630
{Praep. for); tairse w&er ste ITB. 88
{Praep. tar). Die Consonanz dieser
Fortnen ist dann massgebend ge-
worden für die dativischen Formen
inti, esti, tr^thi, rempi, furri. —
3) Plural, ohne Unterschied der
Geschlechter: Dativ, charakterisirt
durch auslautendes -ib: essib ex
eis Z*. 335, 634 {Praep. a, ass);
i
512
«
occaib Z\ 636 ; ocaib SC. 3 ; FB. 90;
üadib, ödib ab eis Z*. 632; üadib
Hy. 2, 62; Lg. 8; SC. 12; FJB. 24';
73; uadib FB. 61; 77; döib, duaib
eis Z*. 640; döib Lg. 10; 13;
ÄcJtf. 4; 5; GG. 2 LU.; 3; SC. 49;
FjB. 6; 7; 13; 15; 28; 33; 38; 54;
55; 57; 67; 72; 80; 81; 89; 90;
doib p. 17, 22; Lg. 8; FB. 63; 66;
daib p. 144, 8? dilb, dib de eis
Z\ 637; diib FB. 21; dih p. 17, äs;
Lg. 8; 9; ScM. 5; 6; 19; SC. 4;
F^. 14; 20; 40; 54; 56; 65; 72;
74; 80; 81; 84; 87; 90; dib FB. 6;
p. 310, 4; üassaib über ihnen FB.
11; 61; remib ante eos Z*. 642;
CG. 2 Lü.; FB. 10; 61; reimib
p. 144, 1 {80 zu lesen); forib, foraib
auf ihnen Z*. 630; foraib SC. 7;
FB. 15; foroib CO. 2 LU.', foruib
p. 144, s; indib in eis Z*. 627;
indib SC. 16; innib -ffy. 2, u; intib
p. 309, 36 {vgl. intiu icc). — -4c-
cttaa^t^7, characterisirt du/rch aus-
lautendes n oder o: leu, lau, leo
apud eos Z*. 647; leu CG. 1 LU.\
2; 3; SC. 2; l^u-som CC. 1 LU.;
leo p. 17, 19; p. 39, 21; Z^. 10;
11; 14; 16; TE. 5 Eg.; GG. 1 £'</.;
4; SC. 21; 22; FJ?. 42; leo-som
ScM. 5; CO. 1 Eg.\ Mo By. 5, 63;
leö GG. 6 ZC7.; /SC. 21; 35; 48;
FB. 16; 54; 70; 72; 66; 76; 91;
lethu Hy. 2, 17; friu gegen sie
Z*. 651; p. 17, 18; Hy. 5, 54; i^.
13; 15; ScJtf. 1; 5; CG. 3; /SC. 2;
5; 16; FB.^ 11; 55; 66; 69; 76;
79; friü SC. 35; FB. 21; 53; 80;
du SC. 44, 8; triu, treo durch sie
ZK 652; cuccu zu ihnen Z\ 648;
chuÄU Lg. 1; 11; 13; SC. 7; 10;
15; 39; 48; FB. 25; 89; 91; cucu
p. 131, 14; cuco ScM. 22, 10; seccu
u^tra eos Z*. 653; seocu SC. 7;
darnach ist auch gebildet occo
^jB. ()7, 76 neben dem älteren Dativ
occaib. In folgenden Formen von
Präpositionen^ die in vorhistorischer
Zeit consonantisch auslauteten,
muss das pronominale Element mit
einem Consonanten (8) angelautet
haben: intiu in sie Z*. 627, darnach
im Dativ intib gebildet; impu um
sie {Praep. imb, imm) Lg. 8; 16;
darnach ist atKh gebildet rempu
GG. 2 Lü.y FB. 66 Eg., rompa LU.,
neben dem Dativ remib; forru auf
sie Z«. 630; forru p. 144, 24; p. 22, 9;
forro SC. 2; FB. 62; 69; 76; 84;
forro-som 77; furro SC. 7; 21;
etarru, etarro inter eos Z*. 656;
etarru CG. 2 Lü.; eturru Lg. 16;
ScM. 5; etarro FÄ 16; eturro
ScM. 9; etorro GG. 7 iCT.; SC. 7:
FB. 26; 31; 63; 73; 74; 94; 82;
darnach auch airriu, erriu, erru
n^ben dem richtigem äiriu Z*. 624;
airthiu SC. 10; tairsiu über sie
SC. 35.
B. An Verbalformen angefügt,
vgl. Stokes, Beitr. VIT 39, Goid.*
p. 21, Z*. 1088. Aber Stokes und
Ebel irrten bisweilen darin, dass sie
den proleptischen oder pleona-
stischen Gebrauch der Pronomina
suffixa nicht genug in Betracht
zogen und daher oft als Sulject an-
s(üien, was der irischen Consiruction
nach Object ist. — Formeln tcie
luid si, sie ging, gehören nidit
hierher, denn si steht mit dem
Masc. ö auf einer Stufe, wenn «
sich auch im Gebrauch etwas m^
abgeschliffen hat. Die Formen ling-
thi FB. 86, cingtbiseom 88 mödiie
ich für eine besondere TempuM-
düng halten; über die Farmen luidi
p. 139, so, laide 13 {lies luide?) tete
p. 144, 13, tedi 12 {vgl. Wi Gr.
p. 114) bin ich mir noch ni<ht klar,
jedenfalls die eigentliche Bedeutung
der Pronomina suffixa {und vnfixa)
ist die des pronominalen Objects.
Diese Bedeutung haben sie a^uh
in der im Irischen nicht sdten an-
gewendeten unpersönlichen Qm-
struction, wo wir sie in der Ueber'
Setzung allerdings in den meisten
Fällen zum Subject mad^en müssen:
in filus sunt hangt das pronominak
Object cds Äccusativ von fil ab,
das ja auch sonst den Äccusatit
regiert. Der Satz filus tre chcnel«
martre es giebt drei Arten ton
Martyrien {Cod. Camarac.) ist ein
altes Beispiel des proleptischen oder
pleonastischen GSrauchs, den EM,
{Z\ 1006) hier anerkennt. D^
i
513
6
Suffi^irung erscheint vorzugsweise
an den dntten Personen Singularis
Aetwi aber nur am Verbum Sim-
plex ohne Verbcdparttkel. — 1) -i
(-e), vgl. imbi um ihn {s. oben IX. A.
1.) AceusaHv). — Masculinum,
an die 3, 8g. Praes, angefügt:
gaibthi in beist da^ Ungeheuer er-
greift ihn TB F. p. 146, 28, für
gaibith-i; geibthi SC. 14; l^icthi
FB. 87, leicthe 81 {an beiden Stellen
aufg^cisi bezüglich); berthip. 142,93;
carthai Findabair F. hebt ihn TBF.
j9. 136, 7 {für caralth-i), und so ist
au<^, mit Abstumpfung der Endung,
cartho CC. 7 Eg. aufzufassen, ob-
wohl das eigentliche Otject noch
nachfolgt (cartho mo cridi-si in mac
siV Ebenso proleptisch: gebthi
Loegaire in roth FB. 64 {dreimai);
leigthi duillen deiligtbe ,^ casts
a cleaving javelin** Corm. Transl.
p. 61 duilMn {.Beitr. YIl 40 suchte
Stokes in dem Pronomen das Sub-
ject). — An die 3. Sg. Praet, an-
gefügt (Goid.*p. 21, Z«. 463), Mas-
culinum: baitzis-i baptizavit eum
Tir. 11; leicsi huad er liess ihn
von sich Ml, {Goid,^ p. 20), für
16ci8-i; äilsi Tir. 8; berrsi ibid. 11;
foidsi ibid. 14; ocus gabsi cadessin
abbaitb wnd machte ^n selbst zum
Abt ibid. 15 (Z*. 257); Femini-
num: fersi SC. 35 (f«lti). — An
die 3. 8g. Fut. angefügt: snaidfid-i
Fil. Epil. 160 Laud (no dan snaidfi
Eawl.j no dosnaidfea LBr.), vgl.
Beür. VII 42. — An die 2. 8g.
Imperat. angefügt: telc-i SC. 30, ii
[BeUr. VII 42). — Für rathaigi
p. l44, 14 zu lesen rathaigthi oder
rathaigsi? — Femininum pro-
lepiisdi: geibthi cloich 8C. 7; gaib-
thi frithairi na haidchi sin TE.
12 Lü. — Neutrum: räite in
rechtaire frisin rig der Verwalter
sagt es dem König TBF. p. 138, 27,
für rüdith-e. — 2) -ns, zu ver-
gleichen dem con-os- X 3? Mas-
culinum, an die 3. Sg. Praes.
angefügt: marbthus SC. 36 für mar-
biih-us; an die 3. Sg, Fut. LU.
p. 127», 92 iß. unier benim). —
l^eutrum, an die 3. Sg. Praet.
angefügt: gabsus TBF. p. 146, is
(aufni. Etwas, bezüglich), /ur gabis-
us. — Plural, an die 3. Sg. Praes,
angefügt: gabthus mesca TBF.
p. 150, 9; an die 3. Sg. Praet:
gabsus meisce FB. 16; libru Solman
sexus LHy. Amra 57, tule a chuirp
cuillsius ibid. 102. Biese Formen
sind weder relativ {Z*. 463), noch
enthalten sie einen Nominativ %Ue
{Stokes, Beitr. VII 39, Goid.* p. 21);
proleptisch oder pleonastisch: glinn-
sius salmu LHy. Amra 54; sluinn-
sius leig libru ibid. 55; cluidsius
borbb beoiu ibid. 119. —
X) Pronomina infixa der 3. Per-
son {Z*. 330), angefügt an eine
Präposition, Verbalpartikel oder die
Negation, so dass sie zwischen
diese und den übrigen Theil der
Verbalform gestellt sind, gewöhn-
lich im Accusativ-, seltner im Dativ-
verJuiltniss. Diese Pronomina wer den
aümählig aufgegeben, am längsten
hält sich 6 {vgl. Three Hom. p. IX);
charakteristisch für die Schwäche
ihrer Bedeutung ist ihr proleptischer
oder pleonastischer Gebraudi, wenn
das Object, noch durch ein beson-
deres Wort ausgedrückt, dem Ver-
bum nachfolgt. —
1) d, in, späteren Mss. auch t,
bewirkt Aspiration: nod chluined
Lg. 8. — a) Masculinum: nod
slaid SC. 8; fod gain 37, s; dod
fänic FB. 58; 82; dod rigni 89
{relativ) 'y dod fetis Hy. 2, is; rod
gab 5, 102; nod guasim 6, s; nod
guidiu 5, 17, Gl. i. not guidim; not
gaba p. 141, 2s; notolbad FB, 75
für nod doibad; proleptisch: rot
cairig a mumi h^ Three Hom,p,6, 26;
mit dem Relativpronomen verbun-
den: Amal immi-n-d-räitset Tir. 11.
— b) Neutrum: nod chluined
Lg. 8 (andord); fod räcaib FB. 26
(^tech) ; Amol fo-n-d-rancaibair ibid. ;
rod toig SP. III 4 {oder Masc.?);
rot guidestor Three Hom. p. 38, 9;
proleptisch: rod finnfa do ghaiur
TE. 1 Eg.] vielleicht steht arin fe-
star ut %d sciat SC. 27 für arinn,
arin-d festar, vgl. oben ama2 immin-
d-räitset. — c) Femininum: nod
33
514
e
gl^fe FB, 56 (däl); nod ranna
8cM, 15 (muc); rod glinnestar
fly. 5, 46 (tinne); proleptisch: fod .
rüair a n-imchossait FB. 56. —
2) d n«, vor VoccU oder Media mit
erhaltenem Nasal. — Masculi-
num: rod m-bertaigedär ScM. 15;
nod n-ebela p. 141, s; is; nod n-
ailfea 4; is; atn-gladustar p. 144, i6
für ad - dn - gl adastar ; cotn - erig
FB. 74 für con-dn-erig (Compos.
com-äirgimV, cotn-gabtus FB. 30
{Compos. con - gabim) ; cotnomalt
FB. 82 {zu comlalm?); dagegen
enthält conid n- die Conjunction
con: conid n-accur saide Lg. 7;
FB. 74; conid n-imbert Hy. 5, 64;
conid n-arlaid 20; conid rualaid 49;
conid farggaib Hy. 2, 10 ; conid ruca
FB. 59; conid tarfaa ibid.] auch
conidamm&rb 84? wahrscheinlich
gehört hierher arid fetis Hy. 2, 64;
pröleptisch: not m-b€nand in nathir
he Three Hom. p. 118, 23. — Neu-
trum: nod n-dlrgi FB. 27 (tech);
arid ralastar Hy. 5, 75. — Rela-
tiv, Femininum: iss ed conair
rod n-gab FB. 69, in breth rod
n-ucad dö 78. —
S) Sj ein grosser Theil der u^ier
Femininum und Plural verzeich-
neten Beispiele könnte auch zu
4) 8 n- gehören, da das n nur vor
Vocal oder Media sichtbar ist. —
Masculinum nis gaibed Hy. 2, 29;
fris gart FB. 5 {dativisch); dos beir
mod ScM. 3, 4? in cach dos fuc
Hy. 2, 36; dos fanic FB. 41; nos
leice ScM. 16; nos cuir FB. 64;
dosephainn Hy. 5, 67 für dos-
sephainn; 62; ros böi ni ScM. 3, 2
{dativisch); conos tarraid FB. 40;
proleptisdh: conus rensat Vatraic
p. 17, 20; dos leicim-se . . do-som
in n-gai c^tna ScM. 10; 0 ras caith
in cü in töcht sin p. 41, 11; co
ras marb loeg p. 48, 23; nos tuar-
cend c4ch araili dib FB. 40; nos
cdrat ocas nos trsetbat . . h^ 67 ; nos
cengland Cuchalainn £rcotl 70; ros
frecair B. dö p. 40, 40 {dativisch);
nis gaib do rath a böeged Hy. 5, 26?
— Neutrum: in cetna maistred . .
dos gni p. 40, 11; docham niine
mos rega Hy. 2, 60 ; ros fodail a
thorud p. 40, u; ni ros caithset. .
in biad p. 41, 15; in ros gab greim
p. 40, 26; dos bert in leth hl sin 28 ;
nis digaib allin Hy. 5, S6; mos
ricab mo mochlige Lg, 18, ss; nis
feid mo rose rän indiat for arriad
FB. 47 ; nis bia i n-daire dam-sa du
wirst es nicht seinp. 40, S9; Lg. 16 Eg.
— Femininum: dos bert Lg. 19;
nis derbrad Hy. 5, ss ; maisse döine
nis toimled Hy. 2, 6; dianas tnccad
TE. 2 Eg.; ros I6ci SC. 13; dos
leic 7; nis raindfe ScM. 12; dns
ro mailt ScM. 22, 6; nis fodaim
SC 36; ras freccair TE. 9 Eg^
SC. 18 {dativisch); pröleptisch: o ras
gab..cäill FA. 31 LBr. (ro gab
LU.); ros gab in caille Gl. zu
Hy. 5, 16; nis digaib allenamain
Hy. 5, 26; nis toirchi in muicc
ScM. 9; dos leci..cloich SC. 7:
cfa nos baigea SC. 40. — Flural:
nos gaibet ali . . ocas dos b^rtatar
leo SC. 6; dos rat oli p. 40, u:
nis relec ScM. 21, S6; mairb dos
fiuscad Hy. 2,a4; fos f^caib FB. 13:
fos rolaic Hy. 2, ss; 62; dus fac
ScM. 22, 10? dos sennat SC. 36;
dosennat na secht n-aige TBF.
p. 138, 20 für dos sennat {prolep'
tisch); nos canad Hy. 2, 26; ro das
cload Hy. 5, 69 (ro dos cload Fr.)?
ni cos tänic riam ocas ni cos ticfa
TBF. p. 138, 10; Conus taria anfad
d6ib p. 39, 20 {dativisch). —
4) 8 11-9 vor Vocal oder Media.
— Femininum: fos n-opair p.
132, 16; tos n-üargaib es erhob sich
FB. 85 (beist); nis n-athgeöin L^. 9;
ros m-bi Hy. 5, 78? — Plural:
dus m-heir lais huili p. 144, 9; dos
n-d^ccai TBF.p. 138, s; dos n-icfed
Hy. 2, 14; 19; dus n-ainicc CO. 3 Eg.;
dus n-ig ibid.; niss n-innsurg p. 141 , 22:
tos n-airnechtär fleda mora FB. ö5:
immos n-acaiUet sie bereden sith
TBF. p. 144, 28; immus machat
sie verstecken sich ibid. p. 138, 18 ;
conä mus n-ägat FB. 84 für immos
n-ägat, vgl. comos ralat ibid. für con
immos ralat. — Neutrump. 75, S6?
5) a: an ro chara da-gne dim-sa
TBF. p. 150, 22 {Neutrum); daromle
515
eblim
FB. 62, doroimle 59, für do-a-ro-
mele (iled Fem., Compos, tomelim);
con-darafnetar sie trieben sie Lg. 11
für do-a-ro-fnetar {Comp, tdib-
nim)? —
6) a n-, vor Voccd oder Media
mit erhaltenem Nasal. — Mascu-
linum: rom-bertaigestar er schüt-
telte sich ScM, 15 (rom- für ram-,
vgl. dam-beir TBF. p. 146, is;
dom-beir ibid. ii); rom-biatha(2 es
soll ihn ernähren . ,p. 142, ig; tan-
f)caib FB. 74 (töcbaim); proleptisch:
dom-bert . , claideb d6t Three Hom.
p. 64, 17; bes nan-ärlaid duni beo
SC. 38, 4 (vgl. conid n-arlaid Hy^ 5, 20)?
— Neutrum: dam-beraid FB. 13
i^carathmir, Compos. do-biur); dam-
midethar . . dia Mmaim 88 {Compos.
do-midiur); cotmidem für con-do-an-
midem. judicamus hoc FB. 74 ; cot-
midfider 92. — Femininum: dor-
rimi . . in caingtn FB. 56? — Dieses
pronominale Element scheint auch
in dem imma, imma n- enthalten
zu sein, durch welches oft ein ge-
wisses Verhältniss der Gegenseitig-
J^ au gedrückt wird {vgl. immos
D-acaillet TBF. p, 144, 28, immus
muchat ibid. p. 138, I8, mit infigir-
fem s n-): commäromarba cäch dib a
cb^li 80 dass gegenseitig jeder von
ihnen den andern tödtet FB. 6 (con-
imman-ro-marba) ; immacossaitiub
eter in mac ocus a athair ich werde
gegenseitig aufhetzen den Sohn und
seinen Vater Ätdj imman-faco . . in
mac p. 140, 21 ; imman-aiccet TBF.
p. 144, so; iman-aicet-sam delba
FÄ. 5 LBr. ; imma foacht de FB. 40;
auch immö radi inna m«nmain 88
(er überlegte hin und her)? beson-
ders merkwürdig sind die unper-
sonUchen Constructionen {vgl. conid
n-im-bert Hy. 5, 64, im-da-ru-bart
SC. 4): imman-esoirg döib FB. 15
(es kam Urnen zum gegenseitigen
»Schlagen); nima fitir doib p. 17, 22
ies kam ihnen nicht zur gegensei-
tigen Kenntniss); commdmuirfe döib
FB. 6 {so dass es ihnen gegensei-
tig zum Tödten kommen wird, für
con-imman-marbfe) ; imman-amic
do-som frisin Liath Macba FB. 31
{es kam ihm zwm Bencontre mit
dem L. M.); imma comarnic döib
döbaid do denam 33; 39; imma com-
sinitar döib 38; imma tarraid dün
ScM. 14. — 7) da, mit nachfol-
gender Aspiration: con-da thanic.
Hy. 2, 89. — Femininum: do da
ascansat Hy. 5, 31 ; 53 ; con-da tanic
p. 130, 26; con-da bert p. 131, a;
con-da timart s; con-da corastÄr 4;
con-da sloic 7; condaccatar TBF.
p. 150, 14 für con-da accatar; con-
doragaib Fröech inna Uim in slig
ibid. p. 146, 33 für con-da ro gaib;
atageuin ibid. p. 146, 9 für ath-da
geuin; ataglädast&r CC. b LU. für
ad-da glädastdr ; atglädastar FB. 18;
addaci 17 für ad-da acci; forta
crith in n-lriod FB. 53 unpersön-
lich und proleptisch {es zitterte die
Erde)7 — Neutrum: con-da tarla
i for a lethbeolu FB. 25 (tech); pro-
leptisch: con-da accatar ni CC. ^Lü.
— Plural: con-da thanic Hy. 2, 39;
no da biathad p. 131, 12; no da
sloindet sie nennen sich TBF.
p. 138, 26; im-da ;ru bart SC. 4;
con-da rucus 38, s; cotagart ibid. e
{Compos. con-garim); coteirget 2!B^.
p. 148, 3 für cota eirget; dod&nic
FB. 54 für do-da anic; inn dath-
gnitao p. 144, 21 für da athgnithae;
conadragaib Lg. 11 für con-da ro
gaib? — 8) da b- ist unsicher;
con-darragaib er nahm sie auf Lg.
11 Lc, für con-dan-ro gaib? acht
naddn-airigmer in n-aidchi TBF.
p. 142, 22V Relativ: in jFer for-da
corsatar Hy. 5, 66? — 9) n, Mas-
culinum: is me non iada TBF.
p. 156, 12 (less); nin aithgeain
Ml. {Goid.^ p. 20); nin acend SC.
45, 16; nin accathar FB. 59; is
missi nomn eblo p. 141, 29; mon
icfed Hy. 2, 64 (mosnicfed Fr.);
nachin glAasid res ßC. 9 prolep-
tisch? — Neutrum: don-dthracar
FB.d.— Plural: non6iedp.rdl,i2.
€sLt Lg. 13 Eg. für fat.
eblaid ScM. 15 Ä?
fri hebiltin s. epeltu.
eblim ich erziehe. — Praes.
Conj. (?) Sg. 3 ni ba si nod n-eblai
p. 141, 18; eblac ibid.; is missi nom
33*
ihni
516
ecb
n-eblo ich bin es, der ich ihn er-
ziehe p. 141, 29. — Perf, 8g. 3 rom
ebail p. 327, so; PI. 3 rott eblatar
Lü. p. 123»', 30. — Fut. Sg. 3 ni
ba si Qod n-ebela p. 141, i {LÜ.)]
ni epelai p. 141, »4. — FtU. sec.
Sg. 3 b&tir . . oc imcbosnam cia dib
no ebelad in mac CC. 7 LÜ. —
Pass. Praet Sg. 3 rom eblad-sa
ediicatus sum Lü. p. 123i>, 21.
^brad p. 132, 19 8. at-berim.
^c M. Tod; Corm. Transl. p. 68.
— Sg. Nom. nim thairle 6c Hy. 6, 12;
ba t'err leiss '6c andä bethu TE.
12 Eg. ; FB. 94 ; Gen, ar cach . . lind
6ca Gl. zu äiclind Hy. 6, 16; Bat.
ar äc Oss. II e; tänaisi d*6c iSO. 30, 10;
Acc. com 6c 6is zu meinein Tode
Lg. 18, 8; PI. Nom. lüath-6cai
Gl zu mortlaid Hy. 6, is; Gen.
conda rucus docbom n-ec idh brachte
sie zum Tode SC. 38, 8; Dat. in
tan ron gab c6ill for 6caib TE.
8 Lü.\ ba saeth mor la Dectiri
inn t-sinnruth a dalta do ecib CC.
4 Eg.'^ iar n-6caib a mn4 X/Z7.
|>. 22», 26 ; teicht do 6caib zum Tode
zu gehen Cod. Boern. Goid.* p. 182.
6eäin indecens Z\ 862, 8. cäin.
1. 6e4iiie 2^. Ungebühr, von
6cÄin. — jS'p. ^om. rotirmaiss 6caine
ocus mör olcc TE. 19.
2. 6eälBe „ea^caoine J". 8 ob,
complaint" O'B. — Dat. ac 6caini
ocas ac aircbissecht On the Mann.
III p. 442.
6c&inim I complain? — Praes.
der Gewohnheit ni 6gcaoineann
p. 309, 12.
ecal furchtsam; egal i. gin gal
aige „without valour in htm" Corm.
Transl. p. 68. — Sg. Nom. nibbat
ecal, ocal, opond SC. 25; nar but
ecal Fil. p. XXXVl 43; PI. Nom.
commimmis ecil hl fochidib Gl. zu
non enim dedit deus nöbis spiritum
timoris Wb. 29^, le {Z*. 496).
ecastarj). 132, 9, ecestar SP. III s
8. at-ehfu.
'^een F. Nothwendigkeit,
Zwang; violentia SG. 51*; egin
i. dli^^c^, ut est is egin mor do
tuiream isin trefocul togra 1. is
äJlgtJiech O'Dav. p. 82. — Sg. Nom.
ba 6cen ön ScM. 20; ni ba li6cen
duitt in gnlm sa Three Hom.p. 8, 30;
is 6cen dam a dütracht SC. 44, 6;
issum ecen est mihi necessarium
Wb. lOd (Z*. 328); isim 6cen-sa
techt i n-dduil FedelmseXCT. j9.57»,39;
uair atabair ecen techt weü ^
gehen mOsset FB. 7; D(ä. timair-
cit«r ar ecin FA. ' 23 ; tabuir ass
hi ar üs no ar 6cin TE. 19; 20;
hi cumcai no inn ecin i. ar ecin
nos bered Gl. zu qui crucem in
angaria portabat Tur. Gl. 134; ar
ecin per necessitatem, difßculter
Z\ 610; bid dil 6cin TE. 10 Lü.
(mit Nothwendigkeü »» sicherlidi),
vgl. egin i. deimin ut est: cest in
fil tomns forsin m-bairdne? fil egin
i. ata CO deimin 0*Dav, p. 82
{8. ibid. p. 165); Acc. soit a n-ecin
. . i toltanche FA. 23.
^eendais immitis, s. cendais. —
PL Dat. dona hecendsaib p. 170, 25.
6ceiidseF. Unfreundlichkeit,
Härte. — Sg. Nom. a n-6trocatre
ocns a n-ecendsa p. 170, 15.
6c69 M. Gelehrter, Dichter;
Corm. p. 19; äigeas a leamed man
O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom.
Ninine 6cess Hy. 3 Praef.
ech M. Pferd; eacli equus Ir.
Gl. 414. — Sg. Nom. a hech Hy.
5, 66; p. 131, 16; FB. 47; 49; 50;
69; p. 310, 16; 22; Gen iar marbada
eich do gerrin £. FB. 69; Dat. cona
eoch riata FB. 31; d& eoch 69;
Acc. ech FB. 69; 70; sloig Laigen
eter chois ocufi ech ocus choin tu
Fuss und zu Pferde und mit Hunden
p. 46, 27; PI. Nom. eich SC. 37, 5;
FB. 34; 38; Gen. cet n-ech TE. 10,14;
formnib ech SC. 38, 6; 42; ö Alb
ech FB. 24; iar fäcbail . . a ech
FB. 38; 39; co n-delbaib ech ocns
en FA. 8; irrechtaib bo ocns dam
ocus ech FB. 24; üathu ech n-
anailche p. 310, 20; iar nith aigi
ech ibid. 26; Dat. dia n-echaib
FB. 63; CC. 3 Eg.; Acc. na heocho
ScM. 9; FB. 36; 40; na eochu
FB. 39; p. 311, 4; Du. Nom. da
ech ScM. 2; Acc. na d4 ech FB. 45:
p. 131, S4; JJ. 310, 13. — Compos.
ech-äesc, -lach, -rad, -tress.
echach
517
öemaing
eehaeh rossereich, — 8g. Dat.
F. for echaig Midi p. 131, 37.
ech-dfle X IT. p. 114^,17 {s. amainse),
„horse-stock" O'Beime Crowe
Süib. Ckmcul.p. 410. Vgl. marb-dile.
eehaire M. Stallknecht; muUo
SG. 331» (Z». 780). — Sg. Acc, cid
cossin n-echaire theisi TBF.p. 150, ss.
^he FB. 34, ein Ausruf vgl.
eche it ili mo anmand chena, über
eche die Glosse i. nf dorcha i. is
follus Lü. p. 86*, 26.
eeb-flese F. Peitsche; echlasc
s. deil ; eachlasg a rod, a horsetchip
(XB. — Sg. Dat. dind echfleisc 5C. 8.
eeh-laeb M. Pferdeknecht,
Bote; „eachlach mean^ a horse-boy,
hence messenger, or Courier, and
ban-eachlach is a femate messenger"
OGrady, Torr. Dh. p. 99 note;
triar eachlach i. giollaidhe (Diener)
ibid.p. 126. — PI. Nom. dochuatar
. . a echlucho ÜE. 3; 19 Eg. {Form
des Acc.)\ PI. Acc. a echlachu TE.
2 Eg.; eclacha hEr^nn ibid. 17.
ech-maire Gl. zu echtress O'Dav.
p. 82, vgl. jedoch „eachmairt. Gen.
eachmarta, horsvng" O'Don. Suppl.
eeh-md F. coli, die Pferde. —
Sg. Nom. t'echrad-su FB. 34 {am
ungeschicktesten sind deine Pferde?);
Dat. domm eochraid p. 140, is Lü.;
Acc. forsan n-echraiä FB. 36 Eg. ;
PI. Nom. a n-echrada CC. i LU.;
FB. ^ Eg? Dat. do eochraidib
p. 140, so; Acc. cor lecit echradha
hErend Ms TE. 16.
4eht Verbrechen, Mord. —
Sg. Gen. aire echtai, cidaran-eper?
ar indi as n-aire cöicir facabar fri
d^oam n-^cbta i cairddia On the
Mann. III p. 497 ; airi echta Sench.
M. III p. 82 („This'dass of Cham-
pions formed one of the seven grades
of a territory, among whose duties
it was to avenge family quarreis
and insults'^ ; i n-degaid ^chta Eöin
„after the slaughter of John" Fä.
p. CXXXIV; tir in 6chta do thui-
tim i n-dilse do Mochada ibid.
p. LXXXVn 36; Acc. na d&ine
doronsat in acht Fil. l. c. 87.
e«htar extra Z\ 657; vgl. anech-
tair, imm-echtar; echtair ScM. IbH.
eehtra Auszug, Expedition;
eocpedition O'Don. Gr.p. 119; mehr-
fach im Titel von Sagen, z. B. Ectra
Condla Chaim Wi. Gr. p. 118,
„Adventures" 0' Curry On the Ms.
Mat. p. 589. — Sg. Dat. di eehtra
dian Dectiri p. 328, 93.
eehtrann M. der Fr emde; exter
Z*. 778. ~ PI. Nom. flechtrinn ex-
tranei Z*. 781; cona ro aittrebat
echtraind in iudsi ThreeHomj>.SS,i;
Gen. for cricha echtrand FB. 10;
im frad n-echtrand SC. 25.
eeh-tress Pferderennen; ech-
tres i. eachmairc O'Dav. Gl. p. 82.
— PI Nom. echtressa TE. 15 Eg.
^cinnte, eigcinnte „undefined"
O^Don. Suppl.
6einteeh infinitus SG. 147*
{Z^. 862).
^eintige F. Unendlichkeit. —
Sg. Acc. ar Hn inna laithe is cd
immefolngi ^ccintigi dund aimsir
Ml. 17d, 6.
ecla F. Furcht; Corm. Transl
p. 162 tarrach; von ecal; vgl. imm-
ecla. — Sg. Nom rom gab ecla
SC. 33, 31 ; Three Rom. p. 36, 21.
eclai8=»Za^. ecclesia Z^ 249.
— Sg. Gen. inna secalsa Wb. 7c; fri
cumtach n-ecolso ibid. 13* (Z*. 250);
inna ecailse Tur. 48; ecailse FA. 25
(eclaisi LBr.); na hecailsi ibid.;
Dat. don eclats cristaide p. 169, 17;
Acc. in n-eclais Hy, 5, 93.
ecland FB. 71, vgl. i^t forgaib
eclann ar belaib sluaig „a man
who captures an assassin {or
outlaw) in the front of an army"
On the Mann. III p. 507 {Crith Gabi.).
Gemacht ohnmächtig; i. ^ca-
machta i. ar nf hl in cumachta
Corm. p. 17; nequam Z\ 862.
^cmailt ins ölen s Z*. 862, davon
^cmailte F. insolentia Ml. 33«, 13.
^emaing, ^emoing' er, sie, es
traf; „eacmaic, eacmaiug he hap-
pened" O'Don. Suppl. Sg. 3 lasin
dolleici Erc in gai fair conid ec-
maing issin Liath Macha Rev. Celt.
lllp. 180 {,,it lighted on the L. Jf.");
CO n-ecmaing a tnl immon n-all
FB. 70; iarsin tra dorochair a clai-
deb allaim Gonculainn co n-eccmoing
^cmais
518
^cnaiic
a läim döi di Lugaid Bev. Cell. ITI
p. 182 {„smote off'); ecmaing nis
ragbusa immum es traf sich, dass
ich ihn {den Bing) nicht mitgenom-
men hatte TBF, p. 152, 15; ecmong
(lies ecmoing?) ro gatä a ba^ callöic
ibid. 31 \ PI. 1 CO n-ecmaingsem
aurain ar cend fri cend Enair ,ywe
have cut off the excess from head
to head of January'* Fü. Epü. 7,
Gl. i. ro bensam [^ogl. ecmaing i.
buain Three Ir. Gl. jp. 139, zu der
nämlichen Stelle). Sfokes, Index zum
FüirCy setzt ein Praesens „conec-
mangim Icut off'* an. — Inf. Ecmong.
Jemals Abwesenheit; absence
O'Don. Suppl. — 8g. Nom. cdid
cech n-äcmais SC. 43; Dat. ina
hecmais p. 40, 21; ar is suail a
tbarbai do neoch ergi a atharda
mine demai maith na hecmais
Three Hom. p. 94, 9 („i/* he doeth
not good away from 6'Ö-
6einong Eintreffen, Eintre-
ten, Gelegenheit, s. Ecmaing. —
Dat. in t-ardnoem uasal airmitnech
diata lithocus foraithmet i n-ecmong
na ree-sea ocus ina haimsire-sea
SMart. 7 („on the occu/rrence of
this time and this season") = Three
Hom. p. 52, 11.
^cmaic i. buan O'Dav. p, 81
{lies büain), s. Ecmaing.
1. ecna i. follus O'Dav. p. 81;
6cne sapiens Z*. 60.
2. 66na Weisheit; wisdom Corm.
Tr. p. 67; äcne N. sapientia Z*. 60. —
8g. Nom. ecna nöeb „wisdom of
sainU** p. 319, IV 4 i.; Gen. for
immud a ecna p. 169, s; do fog-
loim ecnai ocus crabaid Three Hom.
p. 12, 23; ecna ibid. p. 14, e; Äcc.
cusind ecnai n-domunda p. 170, 19.
1. eeni^ehweise, vgl. O'Dav.p.Sl.
2. 6enaeh N. Schmähen, Be-
schuldigen; öicndag, ^icndach
detrectatio, criminatio Z^. 862. —
8g. Nom. a häcnach Gl. zu Hy. 5, 3 ;
Gen. ni mor n-ecnaig wörtl. non
multwn criminationis, Gl. i. ni bd
assa, i. a b^cnach es war nicht
leicht, nämlich sie einer Schuld zu
zeihen Hy. 5, 3; sc^la m*^cnaig
Bev. Cdt. III p. 180; s§B..öcnaig
Lästerer FA. 27; Dat. dom secn-
duch ad me criminandum Wh. 1U\
du äcnduch Dae Ml. 29», 11 (Z«. 231);
oc ^cnach th*anma-8u Three Hom.
p. 22, 15; do seir ocus d*ecnach „io
jeer and lampoon" ßorm. Trai^.
p. 86 groma; Acc. ni ro lam Wonach
m-Brigte p. 40, 21; cen Wonach
FA. 35.
eenaid M. der Gelehrte. — Sg.
Nom. in t-ard-ecnaid Three Hom.
p. 96, 18 (Colum Cille); SMart. 43:
Gen. soetbar ecnadu na ghin Ft.
Gr. p. 125 (VI 20); PI Nom. nf
genfitfs rig no escuip no ecnaide
uad Three Hom. p. 28, 28; ecoaide
na n-Goedel Und. p. 96, 26.
^cnaigrim III ich schmähe,
lästere. — Praet. 8g. 3 ro öcnaig
. . do Patraic Th/ree Hom. p. 20, 22;
ros ^cnaig don iris cristaide Und.
p. 22. 13; PI. 3 ro ^cnaigseat Fei.
p. LXXVII. — Pass. Praes. PL 1
SkCaal non Seicdicbther-ni sicMii hlas-
phemamur Wb. 2» {Z\ 862). —
Inf. öcnach.
^cnaigrthid criminator Gl. zu
Hy. 5, 5.
1. ^nsAre' Fürbitte? i. impidhi,
ut est ar ecnairc do gerat O'Dav.
p, 81 ; „eagnairc i. impidhe, Service
for the dead, intercession, prayers,
requiem** O'Don, Suppl. — Sg.
Nom. is didnad do chredlaib, is
Ecnairc do marbaib Fil Epü 192
(„a requiem for the dead" Stokesw
is äcnairc i m-bethu fri homun
cech bsegail ibid. 201 {„a Utany in
lifei" Stokes)'^ Dat. ar Ecnairc i- ar
impidhi Three Ir. Gl p. 126 mÄ
Bezug auf not guide ar ecnairc na
siög sa Fü. Prol. 265 (^/or inter-
cession of these hosts''); ar öcnairc
ammaicc Hy. 5, 2 um ihres^Sohnn
willen? ar Ecnairc matec Maire
Fei. Epü. 384; ibid. 404 (,/or sake
of the intercession*')] ar Ecnairc
arrfg Hy. 5, S5, Gl. L ax in rig itai
äcnarcus; Fil, Epü. 405; rom ssera
a Isu ar Ecnairc do mdlhar um
deiner Mutter vnUen ibid. 474; 526;
rom ssera a Isu ar Ecnairc do bü-
ge 490; do martrai um deiner
Martern wiüen 514.
^cnairc
519
^caine
2. ^«iwire i. äcmais „absence of,
want of O'Don, Suppl. — Vgl
ecndairc.
^enair« Hy. 5, 6 {„she wm not
a earper")?
^enareuB 3f. Abwesenheit, Ol.
zu Hy. bj 85 {8. ^cnairc); ^icndarcus
absentia Wb. 19<i (Z». 862).
^ndaire ahweaend; abaens
SG. 138» (Z«. 862).
1. ^€iie M. Lachs; salmon O'B.
— Sg. Nom. doUeblaing in t-^cne
TBF. p. 146» 12; fonaither in t-6cne
lee commaith und. p. 150, 7; Gen.
immedön ind äicni ibid. 8.
2. 6eiie s. ^ena.
^eomlond ungleicher Kampf,
Unterdrückung, Benachthei-
ligung; „eagcomhlann appression,
injusiice, inequalHy** O'B. — Sg.
Dat. do bith i n-ecomlaDd SC, 45;
ar n-^comlond SC. 30, 9 für iar n-?
Acc, dorn rat . . i n-ecomlond SC. 45, 90
{„at disadvantage** O'C); tar ^crait
n-^comlund FB. 52? s. S. 336.
^omnart Schwäche; i. inn-
dlige O'Dav. p. 83. — Sg. Nom.
tinaisi d'^c ^ccomnart SC. 30, lo
{„dMläy").
^eonn, ^eeonn „a lunatic,
idioV* O'Don. Suppl., von conn,
vgl. so-chonn.
^eonnach sinnlos, verrückt.
— 8g. Nom. in t-eccodnach (sie)
Gl. Bu baeth Sench. M. III p. 6, »i
(„tA€ tdio^'O; Bl. Gen. dar cend na
robb ocuB na n-ecodnach (mc) „on
behcdf of sav<Me beasts and sense-
Uss things" Bev. Celt. III p. 185.
eeor Anordnungt Ausstat-
tung; eagar order O'Ä. — Sg. Nom.
a n-ecor . . ocus a corugud FA. 12
{j,iheir array .. and their ranging*^
Dat. bai a n-egar a da drant FB.
37 Fg.; delg find findärgit ama
ecoT d*ör intlasai LÜ. p. 81», 27.
— Vgl. ecraim.
6«08C Aussehen; countenance
GfDon. Suppl.; habitus Z*. 67. —
Sg. Nom. a crüth a 4cosc a chon-
graim FB, 45; Dat. ba-sa iudide
ö ^coBC fui Judaeus häbitu Wb. 10^
{Z*. 499); CO n-deilb ocos ^cosc
SC. 42] dolluid fond ecosc sin FB. ^2]
Acc. etir cnith ocus deilb ocus
ecuscc T^. 2; 3 Eg.
^eraibdeeh ungläubig. -~ Sg.
Nom. in t-4craibdech sa „this im-
pious one** Three Hom. p. 22, 16;
Acc. comtinöl n-4craibdech n-^tar-
bach FA, 1; F. in n-anmain n-
ecräibdig 8ea.l9; PI. Nom. rig
ecraibdig 29; Dat. dona häcraibde-
chu p. 170, 26 LBr. {Form des Acc).
eeraim ich ordne, statte aus,
zu eeor; eagaraim, eagraim / ar-
ränge, set in order O'B. — Pass.
Praet. Sg. 3 in cboer comraicc ro
hecerad o thallnib ocus o dänaib
examlu in spir/a noim „the focal
baJl which waft inlaid with the di-
verse gifts and tcUents of the Holy
Ghost'' Three Hom. p. 96, 2.
^cra M. Feind; „eacrat an
enemy" O'Don. Suppl. — Sg. Acc.
comboing tar ^crait n-öcomlund
FB. 52? PI Acc. d'imditin fri ecrata
echtrand p. 328, s ; ba hamnaa. fri
ecrata Lg. 17, 42; aurlam fri fir-
ecrat lath n-gaile ülad SC. 38
(„ready to properly arrange" 0'C.\
zu lesen ecrata? oder wie ffr fer?
Veralte F. Feindschaft. —
Sg. Gen. tullem ecraiti frib FB. 73.
^eriis p. 310, ss?
6erata unförmlich? — Sg,
Nom. ba heccruta ecsamat7 an nr
sin FB. 37 Eg.
^csamail verschieden, manig-
faltig; öcsamil diversus, dissimüis
Z*. 862. — Sg. Nom. is ^csamail
h^ frisna srotha aile verschieden
von FA. 18; PI. Nom. F. focraice
äcsamla FA. 1; 2; 4; Gen. pian
n-ecsamaii FA. 1 ; 10; 13; jp. 191, 29;
Dat. CO n-datbaib toamlaib FA 11 ;
15; j>. 191, 27; CO m-biastaib ecsamla 11;
CO cetri hemailib ecsamlu tened 12.
6c8e F.Wissenschaft, Kunst;
von ^ces. — Sg. Gen. triana eocbraib
^csi TE. 18 Eg.
^esine M. Student; „eigsine
„tJhe servant or attendant of a chief
poet" O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
Corm. p. 36 prdll; fechtus luid do
thig aroile öcis ocus a gilla lais,
i. ^csine esside co menmain a äthi-
rse ibid. p 27 leithecb.
^caimtig
520
äitbecli
^cnimtlgr ungewöhnlich, sei'
ten? — 8g. Acc. etir biad ocus
cuimtig ocuB eccuimdig CC. 3 Eg.
^entrumma ungleich Gaid*
p. 102, 2.
1. cd Pron. 8. 6 V.
2,edN.Eaum,Zeitraumy Un-
terschied; a Space Stokes, Three
Hom. Index. — Sg, Notn. a n-ed
nie do cb^li do 6caib domotn FB. 18
{quantum); a n-ed rucc grfan do
rennaib nime 19; Dat. is riil asind
cd fil etorro FB. 73 (isin fed H.);
Acc. fri cd m-bliadna FB.^ 34;
laid Colum Ctlle i Cen^l Conaill ed
Three Hom. p. 106, 21 ; techit . . ead
radaircc forsin fairgi ibid. p. 36, 2S.
cdocht, aidacht „hequest"
Tir. 3; 15.
cdon 8. idoB*
t6 cdpair FA 32, s. idpraim.
cdpart, idpart ohlatio Z*. 869.
csra 8. aig {vgl. unter baimV
^grcaoincann |).309,i8 s. 6c&iiiiiii.
cgrcda s. öcgri.
^gcm F. Schreiy Geschrei;
a cry Corm. Transl. p. 67; clamor
Z^. 771; vgl. air-ögem querimonia
.» {Z\ 868). — "
^gim 8cM. 11.
SG. 51» {Z\ 868). — Sg. Bat. fon
' ^grim III ich schreie; vgL ar-4gi
q^ieritur Ml. 31*, 20 {Z*. 868). —
Praet. 8g. 3 egis FB. 38; egeß in
ingen iarom ocus luid-sium for
teicbedh Corm. Transl. p. 86 gretb.
— Pass. Praes. Sg. 3 eigther im-
muin ScM. 10 (eghtir H). — Praet.
Sg. 3 ro b^ged immum-sa ScM. 11;
ro begiad IS H. (fobeged LL.\
^ia eine Intefjection, s. amor.
6lclind Hy. 6, 16, „against every
deathpooV* Stokes^ Gl. i. ar cacb : :
lind ^ca no ar cB.ch nf na ba gllnd.
4iendach s. 2. ^cnach.
^ienigrim, com-^icnlgiiii III ich
zwinge, von 6cen. — Praes. 8g, 3
Dep. ni com^icnigedar non cogit
SG. 61 a (Z«. 439). — Ptaet. PI. 3
con-^icnisset Gl. zu et ar^ariza-
verunt Tur. 133 für äicnigset?
dm, cm Fei. Jul. 19 Gl. co solam
ffOuickly**; quick, active O'R. —
Mierher flaith ^im etymologisirende
Glosse zu flaith em My. 1, si?
6irdcrgrnd M. Vorhaben, Eni-
schluas; in t-aird^rgud ar-ru*d^r-
gestar Dia Gl. zu propositum
Wb. 4c (ZK 465). — Acc. ni ros
fäcaib a ^irdergud manaig „he re-
linquished not his monk's way of
life" SMart. 21.
6iriee s. 6ric.
cirig s. Mgrim*
cirr 8. crr.
cinind FB. 23? vgl farrindL
^is Spur; „a footstep, traet^* O'R.
— iS'^. Nom. ni con fess eng na
eis dib p. 143, s: mandtb a es
Hy. 2, 8, La follincht; Dat. di
^is retro Z". 611 ; d'eis after (TDon.
Gr, p. 289; a cbomarbba dia eis
Hy. 2 Praef.\ cacb anmain d'^is
a c^le eine Seele nach der andern
FA. 20; in tain ron-anis-sia dorn
b^is-se cum remansisti post me
Wb. 29d, 9 {Z*. 462); anais . . do ^is
in t-slöig FB. 42; anais.. dia ^
Hy. 2, 53 («es Fr.); Acc. tar ^is after
O'Don. Gr, p. 289; f^g . . dar th'eis
blick hinter dich SC. 40; do fiu^bül
dar tb'äis TE. 12 Lü. — ■ Vgl ässe.
6i8tim s. ^tsim*
61t „cattle'^ Bern.* p. 65 note,
citehim ich weise zurück. —
Praet. Dep, Sg. 3 eitcistar he re-
fused O'Bon. Suppl. — Fut. Sg. 2 ni
ettis SC. 26 {s.p. 230). — Inf. etech.
citgrcd Schuld, Verbrechen;
„criminai law" O'Don. Suppl.; vgl
die Erörterung über diesen tena.
techn. Sench. M. III p. 88 ff.; „tf
appears to mean any^ing conirary
to what is usual, contra nomam
solitam, which includes the idea of
exemption, excess, crimina-
lity; avofda"l. c. p. 89 note; eitged
ein ibid. p. 90, s; eitged ein, ocus
eitged slan {„exempt'^) und. 18.
6ith6hceli Lügner. — PI Nom.
etbgig FA. 27 (^tbig LBr. sdUedUe
Lesart)'^ Dat. ^itbchecbaib Gl m
perjuris Wb. 28*, 6.
Mthceh Lüge; eitbeacb a lie
Corm. Transl. p. 68. — Sg. Gen.
ceeb oen dognf Inga n-eitbig Three
Hom. ^. 4, 28; Dat. tancatar dii
luga i n-^thiucb ibid. p. 30, $ ijo
swea/r a li^*).
dithne
521
do-elsat
eitliBe a kernel O'B. — Dcuiu
eitne cnö FB. 9?
eithre Ende. — Sg. Äcc. ser-
nait ethri n-Auguist „they orer-
spread the end of August^* Fil,
Aug. 31, i. deriud LBr. {vgL eithre
i. deiredh no forbera no err Three
Ir. GJoss. p. 136).
eithre nela ScM. 15?
1. ^itoeeht Tod. — Sg. Gen,
illö estechta Muri an Maria' 8 Todes-
tage FA. % etsechta LBr,; Fil.
p. LXIII; Acc. fri ^itsecht na nöeb
fly. 2, 60 {Gl i. fri hebiltinV, ria
n-eteecbt . . ro cbindset a feli „hy
their death they determined iheir
feagts" Fil. F^. 107 {Gl. i. ria
n-^c Three Ir. Gloss. p. 139).
2. ^itoeeht Inf. zu ^itsim, vgl.
fo~^tsecht
«itsid M. Hörer, — PI. Nom.
ind b^itsidi audüores Wh. 30«
(Z*. 19). — Vgl eistidöir- audüor
Ir. Gl. 1101.
^itsim III ich höre; eisdim I
hear, listen O'B. — Imperat. PI 3
ütaet frisin preceptFT). 13»(-Z*.444).
— Inf. Nom. binnitbir cacb ceöl
a ^stecht FA. 2; Dat. do ^itsecbt
audire, discere Z\ 487 ; do estecbt
inna ceöl FA. 4; dorn Estecbt jyto
hear me*^ Hy. 7, so; oc estecbt fri
guba FA. 30; Acc. Estecbt in ceoil
und. 5.
ela cygnus Ir. Gl. 509.
elada science Corm, Tr. p. 69.
^l&lm III ich entßiehe, ent-
komme. — Praea. Sg. 3 atraig in
abaind friu, ^läid in clam amal
cona boin tria bennac^tain m-Brigte
Three Hom. p. 78, 25; ^laid ibid.
p. 76, »; PI. 3 61ait p, 26, u. —
Imperat. Sg. 2 ^la fort laim deiss
Three Hom. p. 76, 2. — Praet. Sg. 3
rom ela SC. 44, 6; ro elai Hy. 2, 66
und 5, 18 Gl zu co n-bualai; r6
elai no ro sfr Gl. zu conselai
Ey. 5, 62. — Fut Sg. 1 ni dlub
TBF. p. 144, 8; ;? in el&fa lim und.
— Inf. elnd . . i. desero i. dergim
Corm. Transl p. 68; Acc. attagur-sa
. . elnd inna bingine ucut la Fröecb
ibid. 15.
elatha Kunst, Wissenschaft,
i
Kunstwerk, wissinschaftli^
ches Werk; elada science Corm.
Transl. p. 69. — Sg. Gen. ar is
a becla» no a tuaitb airctbid cac^a
belatban denn aus der Kirche oder
aus dem Volke ist der Erfinder
jedes Kunstwerks Fil. p. I 5; Dat.
cetbardai condagar da cecb elatbain
i. locc ocus aimser ocns persa ocus
fäth airicc ibid. p. I 1; Acc.^ eter
adbur ocus elatbain FB. 1.
ele böse; „malicious, spiteful"
OB. — Sg. Nom, nir bu elc Hy. 5, 6,
Gl ni bu olc.
elea F. Bosheit. — Sg. Acc.
cen elccai wühout evü Fil. Jun. 7
Laud, Gl. i. cen olcai LBr.
ele alius s. alle.
eilt F. Beh; doe Corm. Tr. p. 68.
— Gen. oc toffand na ailite ucut LU.
JJ.764», 5; Acc. in n-elit Tir, 13.
61ingad M. Verklagen; „dai-
ming debt or right of any kind"
Corm. Tranpl p. 63; „accusation,
charging, calling to account" O'B.
— Nom. CO ro bimraided a ^liugud
trit-sin Fä. p. XXXII, 21; Dat.
dorn ^ligud SC. 7 („« it possible
that Tou question my word** O'C).
ellach Vereinigung; conjunC"
tio Z*. 810. — Dat. bai lannmain
i n-ellucb p. 144, s; i n-ellucb in
unitate = una cum Z*. 660.
ellaimh i. ainm in iarainn rinnta
O'Dav. p, 82.
1. ellam, „eallamb plenitude,
perfection** O'B.; adbul ellam
in der Glosse zu ^rlam Hy. 1, 49.
2. ellam, eallamb i. coibcbe do
gheibtbear a Uimb {WCl.) „a dower
which is got in hand" Corm. Tr.p. 67.
ellam CC 6?
con-dot ellat SC. 28, 4?
ellma, „eallmba i. ioml&ine;
inealmba whole, entire, fully assem-
bled" ODon. Suppl; i n-ellmai in
der Gl zu tölam Hy. 6, 11.
elnim ich beflecke, verletze
vgl ni pu buisse ä sellned non li-
cuit maculare id Wb. 8d (Z«. 485).
— Pass. Praes. sec. PI 5 ar na
ro elnitfs roisc in nöib SMart. 13.
^Inithid violator Z\ 793.
do-elsat Lg. 11 s. do-ellaim«
elscoth
522
enech
elseoth Begierde. — Äcc. ni
coemnacair codlad ittr la helscoth
FM. p. XXXII 30 („longing").
elseothaeh lüstern, gierig, —
Sg. Nom. cü . . elscothach p. 41, lo
(„greedy*'),
elta Heer de; ealta „a flock,
herd*' O'R; Gl. zu ialla Hy. 5, 9i.
— PI Gen. CO lin a eltai Fä.
p, LXXXVI.
€m wahrhaftig, engl, in sooth,
eine hetheuemde Partikel, die häufig
in der Antwort, überJuiupt in der
direkten Bede gebraucht wird;
gleichbedeutend mit am; am, öm
item, etiam, vero, autem Z\ 703;
bisweilen eim Lg. 8 Eg. ; p, 140, 23 ;
142, 15; 144, 16. — atü-sa sann öm
TE. bEg.\ fochen om eim p. 144, 15 ;
dar ar m-brethir dm SC. 46; dogdn-
sa dm . . imcossäit na rlg ocus na
töisech FB. 6; atnoad Gonco&ar
eim p. 142, 15; ni hosnad iar mbe-
bail dm FB, 89; nff rathaigsem
eter dm 43; atchfu-sa dm 45; SC. 12;
i^ messi dm TE. 13; p. 141, 9; nir
bo chucum-sa dm . . ro bo chöir
FB. 56; is andso dam-sa dm a
m-brethu(7U(2 58; p. 140, 2s; ni
cöir duit dm SC 5; 12; 13; FB. 94;
bid messu düib dm . . a n-dogen-sa,
cdin CO tisaid lim FB. 6; recam-ni
a les dm ar curaid 56; mad lett
dm CAMtaihmir mo thige-se, bid
lat c9MraÜ%mir Emna do grh 9; ni
b& nech bas ferr nod gldfe dm 56;
ba fir dm do-som dan ani sin 31;
ro foillsiged dm FA. 2.
emde hüte dich Beitr. YII 2';
i. findta no deicci Corm. Transl.
p. 64; emda ScM. 20 H.; Conj.
Sg. 3 Dep. co ro emdar 5. temadar.
— Vgl. do-emim.
emdim ich verweigere, 3. Sg.
emid Goid.^ p, 94, 19 (Lat. Hy.
II Praef.). Vgl. f emdim.
emnaim II ich verdoppele. —
Praes, PI. 3 haare näd n-emnat
quia non geminant SG. 48». —
Pas 8. Praes. Sg, 3 huare nÄd
n-emantar quia non geminatur
SG. 48»; PI. 3 mat anmann adiechta
emnaiar si sunt adjectiva quae ge-
minantur SG. 189^ (Z». 705). —
Inf. emnad SG, 59»; „a doubüing"
Ir. Gl. 1010.
emnin „twins'^ Corm. Trand.
p. 63.
1. 611 M. Vogel, — Sg. Nom. ^n
SP, IV 1; dn dir FB. 60; dn airgit
FB, 73; dn do lic logmaur FB. 62;
74; Gen. suide eoin Hy. 5, 1; tr^
sciath n-ete indala hdoin SC. 7;
hi tuaim inn eoain CC. 5 Eg.;
cless n-eöin immelig loa nsci FB. 24,
eines von CuchuHnn's Kunststücken,
vgl, unter dall; Acc. senais in n-dn
laamnech Hy. 5, 64; no äärgind dn
Oss. I 12; Sc. 4; PI. Nom. ind
eöin FA. 33; SC. 5; 6; 7; p, 143,»;
tri eöin aregda FA. 7; cetri heoin
oir TE. 3 Eg.; Gen. dia toffdnn
ina n-en p. i43, 7; SC. 4; 5; 7;
CO n-delbaib ech ocus dn FA. 8;
irrechtaib dn n-gldgel 33; a sam*
laib dn n-etarlüamain 2^^.47; Dat.
6 na henaib FB, 7; p. 311, as;
Acc. inna heöna di Thethbi|>. 131, ss:
CC. 4 LU.; SC. 4; gin eona CC.
4 Eg.; Du. Nom. in da en SC. 6;
Acc. CO n-accatar da dn 7.
2. 611 i. uisce Corm. p. 18 enbret,
englas, dnbruthi, enbarr; Corm.
Transl. p. 166 uaran.
dna 8. lan.
dnamar CC. 2?
dnbruthe Fleischbrühe;
„broW* Corm. Transl. p. 66. —
Sg. Nom. feöil ocus enbruthe.FB. 9;
dentar fothrucnd lib dond fir-sa i.
enbruithe n-drSaiUe ocus cäma sa*
maisci do indarggain fo th&l ccos
beiiil TBF. p. 148, 11; Dat. dia
eöil ocus da enbruthi SC. 23.
enee^ encae jP. innocentia
Ml, 24», 19 (Z*. 1003), von ennac,
endac. — Sg. Dat. ind endgai in
Unschuld Güd. Lor. Gi. 260. — Sg.
Dat. i n-endgai nöemingen Hy. 7, 16;
ind endgai „in innocenc«^* Güd.
Lor. Gl. 260.
1. eneeh Gesicht; i. agad Corm.
p. 19 enecb-ruice; clai^enech natus
cum tabulata fade p. 43, 21; s. ainech.
— Sg. Acc. ina n-enech FA. 26 LBr.
(ina fir-etan Lü.); PI. Dat. 6 in-
chaib Corm. l. c; s. ös inchaib.
2. eneeh Ehre. — Sg. Nom. nir
eaech-gris
523
eochuir
b*ail do Dia a henecli-si do breith
p. 40, 38; ni c6ir . . enech cöicid do
brith FB. 94; Gen. fiad ses enig
SC. 41; ni fil imlot n-einig dait-so
TE. 14 LU.; oc denam a n-enig
FB. 94; Dat. iss at slän-sa dot
enech heü an deiner Ehre TE.
14 Eg.; Äcc. ro rir a einech ar
chuirm Lg. 18, si ; forriuth a n-enech
0CU8 a n-inechgreso p. 141, S7;
p. 327, 40 ; födaig na ro tubaide
fria enecb TE. & Lü.; dochoid for
m'einecb ocus for m*anmain TB F.
p. 154, 2; nar l^c dö th'enech do
miUiud TE. 13 Eg. (milliad enech
LIT., Gen. PI. oder zu lesen enig?>.
eneeh-gris M. „a fine imposed
for injwring or raising a hhish on
the face" O'Don. Suppl. ; vgl. Corm.
Transl. p. 66, On the Mann. III
p. 471, 473. — Sg. Äcc. la henecb-
gris FB. 71; PI. Gen. ru gnith ar
chiunn ainechgres Ml. carm. 2
iGoid.* p. 19)? Äcc. forriutb a n-
enecb ocus a n-inechgreso p. 141, 27;
dofichim an-enechgrrasa \x\ip. 828, 21;
inecbgreso p. 142, 21.
eneeh'l6g,yhonor'price'* Sench.
M. III p. 536, 12; loghenecb On
the Mann. lU p. 471, 47s.
eneeh-mlee Ehrenschändung
Corm, Transl. p. 66.
eneelann 1) Ehren-preis, -tri-
hut, 2) Busse für verletzte
Ehre; Corm. Transl. p. 66; en-
eaclann i. eraic O'Clery. — 8g. Nom.
2) ni daim enecland anad non
patitur honoris reparatio moram
Z*. 430 (Sench. M.); caidi in ene-
elann ro indsaigter isna cnedaib
Sench. M. III p. 536, 2; Gen. co
cethramthain eneclainni tbid. 20;
Bat. 1) na eineach na einiccland
äU seine Ehre, als sein Ehrentribut
Lealhl na g-Ceart p. 98, 7; is e
Ciaran ro facaib do rl Cborco Lüigde
eneelann rfg cuicid dö Fei p. LXI 32.
eng: Spur; „eang i. lorg no sli-
ocht a track or footstep** O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. ni con fess
eng na eis dib p. 143, 2.
engrne cognitio. — Sg. Äcc.
cen engne et cen ffrinni Wl). 2»
(Z\ 655).
6-iilrt infirmus Z\ 862; vgl.
BO-nairt.
«nirte F. Schwäche Gl. zu Fil
Jan. 24. — Äcc. ar n-önirti-ni tn-
firmitatem nostram Wh. 4» {Z\ 862).
6nlaith F. collect. Vögel, vgl.
O'Don. Gr. p. 88. — Sg. Nom.
dnlaith SC. 3; 33, 6; p. 144, 4;
FB. 15; Gen. ceöl enlathe FÄ. 6;
hi riet enlaithe p. 143, 4; 144, 26;
almai Enlaithe FB. 49; ^nlatbi
p. 310, 19; Dat. dind ^nlaith acut
SC. 4; Äcc. foram for enlaith p. 143, 8.
ennvLe = lat. innocens. — Sg.
Nom. ennac FÄ. 19 (ennacb LBr.);
PI. Gen. inna n-ennac Ml. 32«, is
{Z\ 1003).
1. eö Brosche; „a pin, a hod-
hin" O'Don. Suppl.; „a brooch"
On the Mann. Hl Index; eo i. rinn
O'Dav. Gl p. 81; Corm. p. 17
emain. — Sg. Nom. eo öir ina brut
p. 131, 17; beö öir intlaide FB. 51;
p. 310, 32.
2. eö i. lignum i. crand Fil.
Mart. 10 (eö ainglecb i. crann
crocbda in coimdedh O'Dav. p. 81);
eo crand Corm. p. 44 uball, „a tree
(yetr)" Transl p. 165.
3. eö Lachs. — Sg. Gen. im-
medön lach {zweisilbig) Hy. 5, 72,
Gl i. bratan; focheird . . cor n-fach
n-eirred de FB. 87 er schnellte
sich einen Heldenlachssprung, eines
von Cuchtdinn's Kunststückenlcless);
Äcc. foceird ich n-erred ind aib
FB. 24, wobei ich = cor fn-iach;
focheird hich n-erred n-indnse
FB. 51; p. 310, 42; ich n-erred
mit Weglassung von focheird in der
Aufzählung der cless Lü. p. 73», 8.
Vgl noch rainic-sium tra ratha
Forgaill, ocus foceird ich n-erred
de tar na tri lissu, co m-böi for
lar in dunaid citirt von lO'Beime
Crowe, Siab. Concul. p. 447, u/nd
zur Sache FB. 88.
1. eochuir Schlü'ssel; „a key^'
Corm. Transl p. 68^ — PI Nom.
eochracha na Teamhrach Torr. Dh.
p. 58, 2 (Form des Äcc.)] Dat.
triana eochraib öcsi durch seine
Schlüssel der Wissevachaft TE.
18 Eg.
eochnir
524
erbaixn
2. eoehnir hrim, edge O'R. —
Sg. Nom. cor ben a heochair dar
Buil Connaic Sench, M. IIJ 82 {die
Schärfe des Speers, crimall).
dia eöil SC, 23, s. fedil.
edit 8. 6t.
«Ol Sa 45, 4?
e6\tL kundig, erfahren; peri-
tus Z*. 259. — Sg. Nom. madda
eola Lg. 18, 4o; conid am eolach
bi febaib fiss p. 328, 17; ba beolach
foibnecbta Three Hom. p, 108, 32;
n. Nom. «olicb, «ulig Z«. 261 {Wh.)\
Gen. cöt eolach SC. 31, 8; Acc. le
beolchu aingel FA 15.
edlas M. Wissen; healas pert^a
Z*. 35; eolas peritia Ir. Gl 901;
eolus i. taicsi iar foglaim O'Dav.
p. 81. — Sg. Nom. co festar cach
n-eölas SC. 43; is immda fis ocas
eolus in choimded p. 169, 29; Gen.
for immud . . a mor-eolais ibid. 9.
eolchaire „sorrow, mour-
ning" O'B. — Sg. Nom. ro gab
dan eolchaire immon mnäi EC. 5.
eÖrna Gerste; hordeum Ir. Gl.
779. — Gen, gr&n eörna FB. 63;
böimm bec do bairgin eomai Fei.
p. LXI u.
epaid F. veneficium Incant
SG.; PI Nom. aipthi Wh. 20i>
(Z\ 60). — Vgl. aupthach.
epelai s. eblim.
epeltu F. internus Z^. 264.
— Sg. Acc. fri hebiltin Gl. zu fri
«itsecht Hy. 2, 60.
ep\M\=^lat. epistola Z^ 1030.
— PI. Dat. CO n-epistlib p. 19, 36.
epiar, epur'ic^ sage,s. at-binr.
epscop^^^at episcopuB Corm.
p. 19 ; easpog praesul Ir. Gl. 982 ;
easbog ibid. 08. — Sg. Nom. epscop
Hy.- 6, 21; Gen. Tassaig espotc
p. 22, 2; PI. Nom. epscoip Hy. 5, si;
p. 42, 4; ocht n-espoic ibid. 7; Gen.
na n-espoc i&id. s.
er- wechselt mit ir-, air-, ar-,
aur-, ur-, dtc Praep. är tn der
€r i. uasal O^Dav. p. 47 airchend;
er i. mor ibid. p. 81; 4r ellam i.
adbnl ellam Gl. eu Hy. 1, 49 und
5, 96. — Sg. Nom. is cü othair «r
Emna FJS. 68, 12.
6r- d/)^ atM ess' (Praep. a, ass)
un<2 folgendem r entstanden, z. B.
^rbairt für as-m-bairt.
' «r- Z*. 864 PaiftcuZa tn^anstca,
17^2. 4r-chfan.
«ra Ferwtft^eru«^, ZuröcÄ;-
te^eisun^. — Sg. Nom. mad do
Ailill era ScM. 3, is; taead ^rs
forru „they got a refusal** Three
Hom.p. 76, 29; Gen. ciin dra SC. 26.
erail SC. 45, s? O'Cwrry Ober-
setzt: „a game in excess eU chess^^
vgl. erain no erail 1. imforcraid
O'Dav. p. 81 mit Bezug auf Fü.
Jan. 1 (luid fo recht n-ard n-erain
Bawl., n-erail Xaud, ard eraUXBr.},
allein LBr. hat nur zu der Lesart
eräin die Glosse i. forcraid.
er-6il, iu*-4il Auftrag, Be-
fehl, Inf. zu erAilim.
er-4ilim III ich befehle, trage
auf; arälaim, urailim, fdrailim I
command, require, order CBon.
Suppl. — Praet. Sg. 3 in maith
din ro erail Dia sund for athotr
na n-iresech Three Hom. p. 92, &.
— Pass. Praes. sec. Sg. 3 no
er41ta for maccaib Üisnig dal i n-
gabthib Lg. 12. — Inf. Nom. ni
biad furail n&ch cöicid form ,yihat
no province wouXd prevaü against
them" Three Hom. p. 32, 2 {dtirt
bei O'Dav. p. 94 unter der Glosse
furail i. imurcra); Dat. in coimdia
f^n dia erail for Abraam „the Lord
himself enjoining^ Abraham^* ibid.
p. 90, 16; oc a n-faräilforaibFX28
(urail LJBr.); ic a n-nrail p. 191, si;
do bar n-ir&ü Wb. 26» {Z\ 999).
6raim ich weise zurück, ver-
weigere. — Praet. Sg. 3 drais
Brigit „he refused B." Three Hom.
p. 58, 24,
er&in i. forcraid Gl zu F&.
Jan. 1, s. uräln.
6ral8e SC. 45, 4?
erbada lathe bratha FA 33 ,jäi€
Orders of Ihe Day of Doom*'?
erbaim II ich vertraue an,
übertrage; nom «rpimm confido
Wh. 6c (Z». 434). ~ Praes. Sg. 3
erbaid credit Ml 14*. — Praet.
Sg. 3 ro earb p. 41, 20. — Pass.
Praet. Sg. 3 ro herbad p. 40, rr.
er-bigim
525
er-ganm
Lg. 14; FA. 28; ro erbad commis-
srm, crtdüvm est Wb. 254 {Z\ 477).
er-bägim ich kämpfe, s. ar-
bägim. — Praet. Sg. 3 t6 erbaig
Gl SU bages Hy. 6, 17, erbagess
Gl. zu ar-baig ibid. is.
erball Schwanz; ball derid in
anmniida Corm. p. 18; FB. 37 Eg.
erbalt mortuus est Lg. 17, ss,
vgl. at-bail.
^rbart dixi, für as-ra-bart,
JPtaet. von as-biur. — Sg. 2 dirsan
a fot con erbart TE. 10 Lü.; 3 co
n-^rbairt und sie sagte FB. 44;
fö daig . . nach erbart frisin mnäi
TE. 6 Lü. — Praes. Conj. PI 3
CO n-erbrat ScM. 20, für as-ro-berat.
er-both s. ar-both.
ere Himmel; i. neamh *Carm.
p. 19, O'Dav. p. 81.
ereear, ercdair, erethar Lg.
17, 64?
6r-elifaii sehr lange. — Sg.
Nom. is erchian ö suidiu Fei.
Prol. 122, Gl. i. adbul-cbian.
er-ehinnte bestimmt, ercbintiu
Gl. zu de finita, significaiione
SG. 152*.
^rehoilind M. decretum, de-
finitio Z\ 802.
erehoit Schaden. — Sg. Äcc.
ol derna nach n-erchoit doib Three
Hom. p. 76, 18. — Dazu ein Praes.
erchotim noceo, Sg. 3 arachoat
Ml. 31d, 10, Fut. Sg. 3 co arcöi
ad nocendum Ml. 46^ {Z*. 1094).
erchoitech nocens Z*. 183;
urchoidech Ir. Gl. 935.
er-ehor, ir-chor N. Wurf, s.
aur-chor, urchor. — Sg. Nom. erchor
amnas Hy. 6, is; m'irchor Oss. III 2;
Gen. fut erchora Gl. zu fat roit
Hy. 5, 72; Dat. ar irchor gaithe
Gl. zu ar gseth Hy. 6, le; Äcc.
tarlaic . . irchor n-oll Oss. I 5.
er-ehomal Gl.zulucar SG. 126^.
erchotigiin III ich thue Scha-
den. — Praes. Sg. 2 cid am-
ercotige . . don chiniud doenna Three
Hom. p. 74, 8. — Praes. der Ge-
wohnheit Sg. 3 ni erchötigend FÄ. 5,
ni erchotlg {sie) do neoch dib LBr.
erehra Untergang; irchre in-
terüus Wb. 26* {Z\ 183). — Sg.
Nom. bä bömun leo moch-erchra
do bith do Chomchuiaind LU.
p. 121^ 41 {ein früher Tod)] Dat.
ar erehra pro defectu Ml. 31», 4;
tre erehra per eclipsin Z*. 868 {SG.).
er-chrinim I ich gehe unter,
verschwinde. — Praes. Sg. 3
ama2 arinchrin ut interit Wb. 32«»
[Z*. 430). — Perf Sg. 3 ar-ro-chiuir
F61. Prol. 67, 127, beide Male mit
der Glosse ro erchran {3. Sg, Praet.) ;
0 gabais rannairecht ni archiüir
bfad fo a Uim riam TBF. p. 142, 10.
ertnid TE. 9, 10 s. ergnaid.
erdältaK bestimmt, gewiss;
certus, quidam O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. masa erdälta p. 170, 24
{si . . certum est) ; dianid ^rdalta a
haittreb denen bestimmt ist sie zu
bewohnen FA. 14; 34 (irdalta LBr.).
er-dam Vorhalle; aardam pro-
domus, porticus Z*. 7. — Sg. Nom.
erdam orda FÄ. 5 (erdad LBr.
schlechte Lesart); Äcc, triasin n-
erdam n-orda FÄ. 31.
erdig s, airdig.
ere, aere, eire Last. — Sg.
Nom. tüargabad fomn aire fochide
die Last derLeidenWb. 14^ {Z\ 884);
ro böi eire cuinge sesrige in cech
lomchrund dfb FB. 81; ere 91;
aere ind nonbair ScM. 17 ; eri 22, 5.
Hierher auch airi SC. 33, 9, aeri 10
{fünfzig Lager auf seiner linken
Seite, und Fünfzig die Last dersel^
ben)? airi desi Tochm. BF.p. 182, 25.
ereehas s, alreehas.
eret s. airet.
er-foehell s. erophelL
er-fairgim, ar-furigim I ich
verzögere, verweile. — Praes,
Sg. 3 cid arid fuirig a foilsigud
quid detinet ^us manifestatiofiem
Wb. 6» {ZK 430); PI 3 ^rfuirgit . .
CO cend da bliaelan d^c FÄ. 17 LBr.
er-gabim I ich ergreife, neh-
me gefangen; earghabhäil cap-
turing, taking prisoner O'Don.
Suppl, — Pass. Prebet. Sg. 3 rö
hergabad . . lasin rfg p. 46, 2s.
er-gal s. ir-gal, aar-gal.
er-garim ich hüte, hüte mich,
8. ar-garim. — Praet. Sg. 3 rom er-
gair Findchöem p. 328, 13. — Inf.
irgfi
526
^rlam
Gen. denma maith ocub ergairi hailc
cUm GtUe zu thun und sich zu hüten
vor dem Bösen Ml. 35^, i8 Gl. zu hoc
exortationis genus; ibid. 35c, u.
^v^t Auf stehen, Inf, zu ^rigim,
^irgim; ^irge swrrectio Z*. 870. —
Sg, Nom. ^rge seö SC. 45, ss;
Gen. CO trath erghi bis zwr Zeit
des Auf Stehens TE. 12 Egr^ Acc. la
eirgi süas FB. 25.
1. ^rg:na Gl. zu ergnaid LTJ.
Amra Cap. VII, i.
2. 6rgna Weisheit, Klugheit?
„eargna knowledge" Ö'B. — Dat.
oder Acc. ar aliud ocus ergna ocus
aurlabra FB. 19.
Ergnaid toeise, klug. — Sg.
Nom. ergnäid so! LHy. Amra 91,
Gl. i. is ergnaid in sui; is im Ingen
ercnid TE. 9, lo.
er-gorim ich erhitze. — Praes.
Sg. 3 ergorid . . ocus loscid FA. 17
{„ü bakes . . and bums . .")■
€ric F. Busse, Wergeid; öiricc
vindicta Z*. 249. — Sg. Nom. lan
äraic a athar do thabairt dö CCn. 7;
doratad eric a athar o claind Morna
do Find ibid. 8; Gen. fis na herce
„a knowledge ofthe eric-fine" Sench.
M. III p. 94, 4; Acc. foremdid breth
ocns ^Hc ar met in t-saraigthe ,^
was unable {to award) judgment
and mulct because ofthe greatness
of the outrage'' Fei. p. LXXXVII »4,
^rlgim, 6rgim, ^irgim 1 ich
erhebe mich, stehe auf, für
ess-rigim. — Praes. Sg. 3 cotn-erig
cach dlb diaraili FB. 74; PI. 3 co
n-6rget FB. 21. — Imperat. Sg. Sl
6rig SG. 30, i; 12; eirig TE. 10, i';
eirgg uaim hebe dich von mir Lg. 9 ;
jeirg ön muicc ScM. 16; eirg ass
geh fort SC. 35; airg ass . . cosin
magin i n-deochad-sa issin nisce
TBF. p. 150, 6; airg-siu dia guidi
dam-sa mache dich auf sie für mich
zu bitten Lg. 12; 3 erged do ara-so
süas {dann) soll dein Wagenlenker
aufstehen FB. 9; PI. 2 eircid . .
cussin fer macht euch auf zu dem
Manne FB. 33; 66; 75; Eircid..
do thig m'aiti-seaJP^.ee.— T-praet.
Sg. 3 conom ^rracht innossa so
dass ich jetzt aufgestanden bin TE.
12 Lü. (für esa-ro-racht). — Vgl.
atraig, atracht, affraig.
er-imim I suscipio, recipio.
— Praes. Conj. Sg. 3 are n-airema
ut suscipiat Cam. (Z*. 868). —
Part. PI. Dat. honaib selib eritib
Gl. zu ^^taminibus susceptis
Tur. Gl. 91. — Inf. aritiu, airiüa
re'cepfio Z«. 264.
^rimm JV. Fahrt, Fahren,
vgl. r^imm; eirim riding O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. di lüas ind
^rma FB. 43; Dat. lotÄr for ^rim
%bid.\ taidled-som beös in tan na
{für no) theiged for a ^rim secci
„wheneverhe went drivingpast her*'
Bev. Celt. III p. 176.
eris = lat. h e r e s i a , vgl. here-
tecda. •— Sg. Acc. fir legiud prid-
chait eris die Ketzerei lehren FA. 27.
er-labra Beden, Bede, s. aur-
labra. — Sg. Nom. doratad erlabra
do Zachar Lot. Hy. IX Pref.; Gen.
ar a heölcha ocus ar ebas a erlabra
LHy. fo 3i> (,/or the goodness of
his eloquence")'^ Dat. briathar IM
dorn erlabrai Hy. 7, si {„Gods
Word to speak for me")\ is bes..
isind libur sa briathra na salin
anall do erlabrai ^d Ml. 26<^, 6;
ar mo erlapra p. 142, 7; Acc. do-
bered forminde for a erlabrai SC. 5.
er-lam bereit, fertig, s. aur-
lam. — Sg. Nom. ba herlam ic
tuaslucad cest SMart. 43; is am
erlum-sa dö-sin ich bin bereu dazu
Three Hom. p. 26, 14; 17; cor iar-
faig in ba herlam in essair itiid.
p. 120, 18; ocus a immun erlam
leis Lat. Hy. VII Pref
^rlam, „earlamh a patron
Saint" O'Don. Suppl.; zuHy. 1, 49
die etymologisirende Glosse: erlam
i. ^r ellam, i. adbul ellam fri denaim
ferta ocus mirbaile; etw<is anders
zu Hy. 5, 95: i. adbul all am fri
denam ferte ocus mirbaile. —
Sg. Nom. conacna frim a herlam
Hy. 5, 100 {„her patrone^e*'); Cren.
gabaid in t'aistire for gressacht in
erluma „the doorkeeper began inci-
ting thepatron Saint" Fel.p. CXVII, »;
Acc. ateoch ^rlam Sanct Brigte
Hy. 5, 95; bendacht for ^rlam Patxaic
erUme
527
Hy. 1, 49 {Gl. i. for in ^rlaiii as
Patraic); for ärlam Brigte Hy. 1, 51.
erlame F. Bereitschaft. —
Sg. Dat. i n-erlaime p. 40, 27.
erlattod Three Hom. p. 118, s
latracht suas O'dran erlattad) nac^
Stokes „readily*', s. aur-latu.
er-land s. ir-lond.
ermaigr ScM. 21, 85?
er-mitiii F, Ehre, Ehren; reve-
rentia Z*. 264. — Sg. Äcc. dobeir
airmitin fert honorem Wb. 11<^.
ermitnlgim III ich ehre, ver-
ehre. — Praet. Sg. 3 ro ermitnig
. . in coimdid p. 40, 87.
er-mör „rampart". — PI. Äcc.
tre ermüm 1. tre cathcliatha per
propugnacula LHy. fo. 4».
ema, vgl. cotis i. lie i. arneam
frisimelatar erna Corm. p. 14 cadut
i,t. e. a stone i. e. a tchetstane on
which iron weapons are ground**
Trand. ^. 42) ; tr on» for suspending
ihe cauldron On the Mann. Ul Index.
emaiglhe, airnigthe Bitte,
Gebet, Beten, Inf. zu aimigim;
umtLigtheprayerCorm. Trand.p, 166.
— Sg. Dat. ic ernaigthi erand Gl.
zu Hy. 5, 00; loc i tögtis doine do
ernaigthe SMart. 28; Äcc. tria er-
oaigthi m-Brigte p. 41, 87; 42, sc;
dorigne . . eraaigtbi p. iS, 13 ; do-
gnid ernaigthe ocus athrige Gl. zu
Hy. 2, 26; PI. Nom. a n- ernaigthi
Hy. 1, 10; a aimigthe Hy. 1, u;
Bat. i n-emaigthib Hy. 7, 11.
ernail F. Art, Gattung; „a
pari, fiha/re, a sort, kind^* O'R, —
Dat. do moccaib ocus d^aigib alta
ocus d'ernail cacha ffada olchena
Lü. p. 127», 37; Äcc. 8. unter
1. clithar; ni ro thomail tra Ciaran
nich h«mail m-bic dia n-irthorad
sin „not any Utile kind of their
great produce" Fei p. LXI; PI.
jVom, atät . . tri hernaile ö mcaib
nech a atharda Three Hom.p. 92, 39;
Dat. CO cctri h«mailib ecsamlu
tened p. 191, 12; iar n-emailib
ecsamlatb p. 170, 27; Du. Nom. di
ernail fuirri-side Goid.^ p. 101, 43
KLHyX
em-bas. „eambhÄs deathbythe
sword" Ö'R. — Sg, Äcc. ar cech
n-ernbas Hy. Q, 14, Gl. i. ar cech n-
iarnbas, „against every iron-death,^*^
ernbade FB. 50 („t^ery yeüow''
O'B. Crowe Siab. Concul. p. 414)?
^medaeh freigebig Three Hom.
p. 84, 14.
^rnim I ich gebe, für esrenim,
8. as-renim; eirnim largior O'Don.
Suppl. — Imper. PI 1 ^riiem preces
Gl. zu impendamu8 LHy. fo. 3^
(6rotd.» p. 64). — Praet. Sg. 3 6r-
nais Hy. 5, 7, Gl. i. ro emastar;
Dep. CO ro ernestar ibid. 49 Gl;
ro eimestar Gl. zu asrir ibid. ei
und 87. — Pas 8. Praes. Sg. 3 eir-
nither is paid O'Don. Suppl. —
Cofifj. Sg. 3 ro emiter {}ies ernither)
Gl. zu ro erthar Hy. 1, 49. — Fut.
Sg. 3 ro erthar l. c. — Inf. ^rniud
8. unter dimain.
emithib p. 141, 1 ist corrupt.
eroehell, für er-fochell. Sich'
hüten. — Dat. oc erochill lathi
brätha „in having heed of Dooms-
day" FÄ. 34, ar aamnn LBr.
eroiehligim III ich hüte mich.
— Praes. der Gewohnheit Sg. 3
mairc nat eroichligend in mdinnter
sin FÄ. 30 LBr., nad foichlend LU.
eposs puppis SG. 105» (Z*. 788).
— Sg. Dat. Crist isius Crist i n-erus
Hy. 7, 57.
er-oslaead Oeffnen, Sichöff-
nen, Fä. 2 LBr., gleichbedeutend
mit oslocud LU.
1. err Schwanz, Ende, Spitze;
end, tail, fin" O'B.; „a spike"
Stokes, Rev. Celt. II p. 490. — Sg.
Gen. i n-diaid erri dencharpait
FB. 71 (andiaig err sencarpatt jE^jf .) ;
a herre Corm. Transl. p. 125 nathir;
PI. Gen. ic dichur gai ocus rend
ocus err ocus sieg ocus saiget LU.
p. 79», 40; Dat. is and sin do reb-
laing ind err gascid ina chathcarpat
serda co n-erraib iarnaidib LU.
p. 80», 21.
2. err M. der im Wagen stehende,
kämpfende Held, im Unterschied
von ara Wagenlenker; eirr curruum
princeps Leyd. {Goid.* p. 57). —
Sg. Nom. err öencharpait FB. 35;
err thr^n FB. 71; eirr tr^n tressa
ScM. 15; bam eirr-se ocus bam
ft
eir
528
es-bat
ara isind lathiu sa indiu Bev.
Cdt. Wlp. 178 {Ouch, DecUh); Gen,
fch n-erred ist wohl Gen. PI; Dat.
cless niad nonbair uas a errid öen-
charpatt FB. 51 ; immad cless . . üas
a errid öencharpait p. .310, 42; Äcc.
dingbaim cach n-errid p. 328, 11;
gach n-eirru2 p. 142, 8; eter araid
ocits errid p. 328, 19; eirridp. 142, so
(vgl p. 327); PI. Nom. errid Ulad
VC. 1 (eirrith Eg.); p. 310, 7; ind
errid ocus ind llith gaili FB. 70;
Gen. foceird ich n-erred ind &ib
FB. 24, hfch n-erred n-indnse
FB. 51, p. 310, 42, eineB der cless
Cttchi^tnn's s. wnJter 3. eö; Da^. r^
n-erredaib ri oencairptib FB. 35;
ar runn utaing errethaib er erquickte
uns mit sammt den Wagenkämpfem
p. 141, 16; eter argaib erritib SC. 28,6,
Gl. i. anradaib; eter Ulto erredaib
Lg. 4, 9; Du. Gen. d& imdai d^c
in dd erred d^c Ulad FB. 2]p. 310, 2.
noco n-erp SC.MB für ferr, s. H,
{p. 334).
errach Frühling; ver Ir. Gl.
1070. — Sg. Gen. gÄith n-erraig
SC. 37, 6; adaig cach errid {lies
errig) p. 311, se; Dat i n-erroch
FB. 9.
errad. eirred N. Kleidung,
Bekleidung, Ausrüstung; ear-
radh, eirreadh dress, armour O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. errad . . do
brothrachaib ocus brec^aib . . FB. 4;
noco n-erred anflatha nicht ist es
die Kleidung eines Unedlen SC. 34, 12;
bä suachnid a eirred u-glan Lg. 18, 17.
er-rand F. Theil; urrainn a di-
vidend, urrannaid they divide O'Don.
Suppl. — PI. Nom. na herranda
p. 41, 18.
errid p. 311, 26 s. errach.
erscar Schnitzerei? vgl. aur-
scartad. — Sg. Nom. erscar do
dergibar p. 309, sa {„carved fronts
of red yew" Süll.).
in dA irrend Gl. zu Stigmata
Wh. 20d {Z*. 228), vgl. Ir. Gl. 1007.
ro erthar s. ^rnim.
eruehor tibia Goid.^ p. 31. —
PI. Dat. ar eroch[r]aib Gl zu in
tibiisMlli^^. — Comp OS. erochair-
ch^Üaid tibicen SG. 12^ (Z*. 183).
emehorde tihiale. — PI. Dat.
aimaib enichordaib Gl. zu pro ti-
bialibus Ml. 144* (Z\ 791).
erud Lü. p. 123*, 15 («. unter
äth), vgl „earadh fear, terror, di-
strust" O'B.
1. es-9 esB-, ۥ die Praep. a, ass
aus Z^. 869; z. B. es-orcun, ^im.
2. es-9 6- ein negatives Präfix
Z». 8G2; z. B. essfd, 6nirt.
1. es. ess Wasserfall; eas ca-
taract Ö'B.; besonders in Ortsnamenj
z. B. Ess Rüaid {vgl O'Grady, Torr.
Dh. p. 115).
2. es din bfad, unde easer Corm.
p. 24 iasc.
3. ess, eass esusest Beür. VII 59,
vgl. esur.
4. es i. ecc {„decUh*^ Corm. Drand.
p. 70.
es p. 142, 7 für äes, vgl FB. 30.
^89 e&s mustela Ir. Gl. 259.
68 s. 6is.
esain „hindrance offered to a
suitor, by tvhich he was prevented
from appearing at courts or assem-
blies" On the Mann. III Index.
1. esair, easair a layer, litter
O'Don. Gr. p. 99.
2. esair s. esar.
donn essairefe s. tessure.
for essama Lg. 11 wohl corrupt
{oder zu „easomh welcome^* (yB.?),
8. foesam.
esamain unerschrocken, lei-
denschaftlich; i. laseam&in
O'Dav. Gl j>. 81, lasamain ibid.
p. 82 ; essamin intrepidus, constans,
firmus Wb, 16», 23i> (Z«. 777). -
Sg. Nom. nibbät . . opond esamain
SC. 25.
esar, esser JP. .E^^en; es din biad
unde esser Corm. p. 24 iasc. —
Sg. Nom. co riarfaig in ba herlam
in essair I7irce Hom. p. 120, 1^
[nach Stokes Verbalform „what
should be eaten", vgl. esur); Aec.
cosin n-esair FB. 57.
esar, essara s. esar.
esbae inutilis, esbatn M. inth
tüitM Z*. 869, s. espae.
es-bat desunt: ani din testi
do chomlainas a coirp for na to-
glüasacktaib ocus ar na nöedeoaib
es-baid
529
eslinn
becaib ocns ar arailib torothraib
derölib na techtat a meit n-dlcchtaig
0CU8 ara n-esbat arailo baill a cuirp,
comslanaigfid in comdiu sin uli
thall isind esergi LU. p. 34, 46—35, i.
— Canj. Sg. 3 conna heseba nach
nf foftbo do rudilse a n-delbe nach
a n-aicnid dflis ibid. 35, i. — Vgl,
teseba.
es-buid F. Fehlen, vgl, tes-
bnith; esbaith „toant" Carm, Transl.
p. 69. — Sg. - Nom. nad rabi nl
bad esbaid üad FB, 4; is lugu mo
esbaid-se a h£rinn ol Fiac quam
Dubtach Hy. 2 Praef,; Äcc. la hes-
baid cech maithiusa FÄ. 20 LBr.
esfa Wasser, vgl. esc i. uisce
Corm. Transl. p. 69, escadh qtMg-
mire, slough O'Don. Suppl. — Acc.
oc Uim do dar aroile escai Fil.
p. cm („OS he was leaping over
a certain water").
^sea N. Mond; Iwna Z>. 229.
— Sg, Gen. aes n-escai „the moan's
age^* Nancy Gl. 2; Dat. cona escu
SP. III 2; Du. Nom. taidbsin tar-
ias tan ele do Finden i. da esca
do turcabail o Glaain Eraird, 1.
escai ordaige ocus escai aile airgide
Three Hom. p. 104, 2i.
eseaide lunaris. — Du. Äcc.
frisin da mi deacc escaidi Goid.^
p. 58, 16.
esealne^ ,»ea8gaine curae^ eursing**
OB. — Gen. canaid Vatraic psalmu
escaine fomi Three Hom. p. 36, 17
[jfj^dlms of cursma") ; ro fwim . .
br^ir n-escaine lair co n-epil fo
cÄÄoir ibid. p. 104, 14 („a word of
hanning*%
^-eara, les-cara M. inimicus
Z« 255.
eseid unermüdlich, rastlos;
escith, escaid impiger Corm. Transl.
p. 65. — Sg. Nom. am escid-sea for
atha FB. 35; nir bat ro-escid SC. 26.
es-eom-la er {sie, es) geht her-
aus. — Freies. Sg. 3 ni aescomlai
non prodit, exit SG. 3* {Z*, 870).
— Praet, Sg. 3 a n-asrochumlai
Gl. zik profectum SG. 1^ {Z\ 462);
dia ro escomla a anim asa churp
(ds seine Seele aus seinem Körper
ging FÄ. 3; in tan ro escomUd asa
curp 31 LBr. (conraloi a curp Lü.);
cosin corp cetna asa rescomloi
FÄ. 31 (rescomla LBr.). — Fut,
sec. Sg. 3 atbert . . cond-escomlaifed
adaig dömnaig docdm nime Three
Hom. p. 122, 4.
escon communis LHy. 11^.
es-eon-gur, es«eoii-grim l ich
lasse ein Gebot ausgehen; vgl.
for-con-gur. — Pass. Praet. Sg. 3
ho hescongrad o rig Roman es ging
ein Gebot aus SMart. 10.
escor „fall" Fä. Prol. 63.
^se, 688e F. Spur, vgl. 6is. —
Nom. acso bar n-essi „here is your
ancewtry [lit. traceY'Fel.p.LXXXVll;
Dat. bid Mag Da g^si co bräth dia
n-esi ßss, II 7 {nach ihnen); Äcc.
tar ^si post, pro Z". 657; bai ade
and tar esi m-Benigni tri fichtea
bliadne „after Benignus" Tir. 2;
darm ^si Gl. zu frim lorg Hy. 6, x;
tar a n-^ssi hinter ihnen FB. 10;
olcc tar äsi n-uilcc malum pro malo
^Vh. 5*; dar essi a mathar p. 40, lo.
es-6irge N. Auferstehung;
esseirge resurrectio Z*. 229 ; 870. —
Sg. Nom. a esärge Gl. zu Hy. 2, 46 ;
Gen. niurt n-eseirge 7, 6; lo; Dat.
i n-hes^irgiu Z«. 230.
ess-ibim lieh trinke, s. as-ibim.
— Praet. Sg. 3 co n-essib dfg aas
Lat. Hy. II Pref
essfd s. es-sfd.
essfth = exitus, Ausgang. —
Sg. Nom. atbert Tatraic is do clan-
naib a bratbar fögnifitis a chland-
Bum CO brath . . , ocus ro päd essfth
amlaid „and the issue was so*'
Thi'ee Hom. p. 28, »6.
e8-indraic unwürdig, von in-
ricc dignuB Z*. 878; „eisinnric /afe«,
betraying*' O'Don. Suppl. — PI,
Nom. uair roptar esindraicce p,
41, 16; cennaige esinraice FÄ. 29
(esindricca LBr.),
eslinn gefährlich, Gefahr?
„eislinn i. eisinill no ^daingean,
erroneously written for eisinnil,
insecure" (V) O'Don. Suppl. ; „wedk,
infirm, assailable'* O'R. — Sg. Nom.
ar cech n-äiclind bas eslinn dorn
churp Hy. 6, i6 {„dayigerous"), Gl.
i. b&8 iniil; is nau tholl diant es-
34
linn guas SP. ij\ '.■«
hark in dangerou.'
imth^it i n-äg i n-<- ,
^IlsH vgl. „eisli- a
take" ak - .S,,.^
faill na eslUs p. l'
IIb LU.). i
doDn esmart Hy. ä im
easaircfe I. dogäna ar teEargain),
vgl. escmairr i. taiscelad no teear-
gain O'Dav. p. 81 V
esinbert FB. 44 Eg.. asbert LU.
esnai eine Art Musik; at ba
hcanad ainm in chiuil dignitis na
fianie lunan bfulaebt fiacBffi Gorm.
Fransi. j>. 69 (,/or e. was tfie name
of the mimc wkick the Fians uged
to tHoke around their fulacht fian-
B»"); vgl. easna i. abhran {„nonfi")
O'Dav p. 81. On the Mann. JIJ 381.
essBM FB. 27 Eg. s. asna.
es-org:im, •ordm I ich schla-
ge, tädte. — Praes. Sg. 3 asolrc
5ß. 33» {caedit, excidil Z\ 869). —
Part. Sg. Nom, is ho suidib ro pu
eaartae Tur. Gl. 94 („t( ts by these
he was »mitten"). — Inf. CBorgun,
— Vgl. imman-esoirg, tesBurc.
es-orfon, -orenn F. Schlagen,
Tödten, Schlag; esorgain i. enm-
brudh, orgiiin i. roarbadh, amail
odeir; fuil eaorgain sgeö orgain
O'Dav. p. 80. — Gen. mini na
hesocgni FB. 48; Dat. do Broigied
ocuB d'esorcaJD na pecthach FB. 15;
occo eaorcuin SG. 67» [in txciMone
ma Z\ 869); PI. Dat. i n-esaircnib
Gl tu in plagig Wl. lö» (Z*. 869).
1. «sp», eap*« inutilis, s.esbiie.
2. «sp», espae. esbie Unnütz-
lichkeit, Thorheit, Spielerei;
„idleness" Corm. TVansI. p. 65; i.
dfomhaoineas O'Cl. — Sg. Nom.
mör espa SC, 2S (.espse H.): ie espa
i. is feles LU. bQ\ «; Dat. oc
clesrad ocuB oc espai dooa alogaib
p. 46, 86; Acc. eter briga ban-espa
SC. 28, i (baneepe J7.).
espachunniltz, thöricht; amal
bith espach do deid Gl. zu veltit
otiosus Ml 35", « {Z: 8701; ia
CBpacb Bein • „thai ia idle" Ily. 2
Praef.; Lat. My. XJI Pref.; is es-
pach in süil cäeim fil at chind-sa
<'<;n a beith fm- adart hi ^1 6r
lÄree flont. p. 64, m.
eBrecht, „eiBrecht a tot/, a littk
cat, dog, OT pet of anu kmd'
O'Don. Suppl ; l in t-om-ne ü.
gairit) DO in aporan (i. fada) no in
meBsn no na reachta ronaisi bit
aigi O'Dan. p. 82; dorm. Tranti
p. 64. — PI. Nom. nlkhoin ociis
eatrechta Corm. p. 34 orc triitb
{„greyhounda anä playthin^'X
esrechUid exlex SG. IIa*
{ZK 7931.
es-Bfd Unfrieden, von Bitli;
vgl. essad („ditease") L essfd i. oi
8ld Corm. p. J8. — Sg. Dat. »
böi i n-eBsfd friB Lg. 14.
es-slabar cacb fairsing („ttery-
thiag tcide'^ Corm. p. 40 slabnd.
es-sr^ldlm Hl ich gie»se auf,
streue ans. — Praet. Sg. 3 otn
tra dona ruthnib fob OBreid irriui
na firinde isin domnn lÄree Hom,
p. 4, 9. — Inf. Dat. iama n-esr^ind
fo magMurtbcmni Her. Celt. Tilp.lTT.
esmr Fut. Dep. von Wurzd id.
lat. edo, vgl. Beür. Vli 59. -
8g. 1 conda esur bfad ocu eo ro
chotlur bis ich Speise gegeste» wnA
gescMafea haben werde FB. 31 (esar
Eg.y, 2 \\A biad lat ren con eseara
ScM.B: 3 b^BU dagduioD ei ni fUU
cach tüari Wb e* tbonus homo tili
non edü omnem cibum Z\ m\
— S. 3. esa, easa Pra^. Patt.
1. «stecht Tod t. 1. «itse«ht
2. «stecht Hören a. 2. «Ilawiit
et FB. 38 icoftJ 3. PI. *» «n
it Eifer, Eifersucht; iu ei
bWus, aemulatio Z\ 20; vgl. itaä.
— Sg. Nom. cect tno ort do gsbil
Wb. 'iS^ {aemuiatio capitndiordin«
meiZ\ 336); for n-^tfri saibapsUln
darm chen-aa Wb. le*- i,Z'. 649 :
Gen. ind toitGl. gu zeJi3n.32'.i: idu
eüit TE. 8; edid 7 Eg.; deoga dmnait
a heia SC. 48 („of her jealotitf ?
«tach N. Kleid, Kleidung:
Stach, Sitach vestitus Z*. 810. -
Sg. Nom. rebthair a «taclfc inimi
FB. 67; in t-etach GlntHy.b,*i:
Gen. ind 6taig bruinnidi Ol. t» /b»fWf
perforoiw 3fr 144"^ \Goid.' p. 31';
etach
531
etar-nid
Acc. ^tach n-datha 8C, 34, it;
FB. i>7; gaibid immib a n-etach
sumüe circum vos vestem Wh, 27^
iZ\ 225); etach Gl. zu dlllait
Hy. 5, 82; PI. Nom, etaige na
merlech p. 45, s; ätaige gela Three
Harn. p. 68, w; Gen. clt d'ötach
(u-^tach?) gach dadha bricc TE.
10, 15 Eg.', Dat. dfa n-^taigib 1^A27.
etaeh Lg, 5, 5?
^tai^m DI ich bin eifersüch-
tig. — Itnper. oder Conj. Sg. 2
Dep. ni ^taigther-su Ml, 56^. —
Prctet. Sg, 3 iarsin ^daigis s^tig
Dubthaig immon cumatZ Three Hom.
p. 52, 85.
€Ukim I ich finde. — Freies,
Conj. PI. 3 CO n-ätat indeb in
betho ut assequantur lucrum mundi
Wb. 31b, 19 ^^1. 1097). — Praes.
8€c. 8g. 2 ni co n-ätada non inve-
mres SG. 188» (Z«. 504); PI 3 co
n-etaitis ut inveniafit Ml. 130^. —
Pass. Praes. Sg. 5 ni ^tar non
impeiratur Wb. 17«i {Z*, 504); Tir. 3.
— Praes. sec. Sg. 3 etaide Hy. 5, s ;
zusammengezogen conna hetai focul
fort chend i cörai ScM, 14; ar nl
^ta gabail disside Lg. 6 (ar na
häta)? — Praet. Sg. 3 uair na ro
ätad oadi weü nichts von ihr er-
langt wurde Lg. 12; connar dtad nf
döib asna amsib sin «&tVi. Vgl. ^tas.
ni etaim Gl. zu Hy. 5, 41 s. f^-
taim.
^tan M. Stirn; frons Gild. Lor,
Gl. 86. — Sg. Dat. ro mair in Ion
läith assa ^tan Bev, Celt. IIJ p. 181 ;
don etan fronti Crüd. Lor. Gl. 103;
gipne . . for a etan p, 311, 2; Acc.
folt . . fair CO hetsaip. 131, so; snitbe
oir fria ^tan ibid. ; gseth garb . . ina
firetan „ . . right into their forehe-
ads" FA. 26 (ina n-enech LBr.);
PL Acc, fri etna dam dan b4t4r
fedmand la firu hErend cosin n-
aidchi sin Lü. p. 131, 1.
^tarbach nutzlos, von torbacb,
torbe. — Sg. Acc. comtinöl n-^craib-
dech n-^tarbacb na mac mallachtan
FA. 1 (,yUnprofitable'%
etarbüas in der Luft? „eadar-
bhuas, etarbhaas swinging in air,
'ushirling aJoft overhead'* O'Don,
Suppl: ^orh*^ r^irslfani fichet üasaib
.^ptairtÄ .' ' .>i.f-.<fven feat-figures
V>'H»>* ' , .,i','i ir" Siab, Concul,
]'. • •-.• ,:a* . • .»ijuas tarraid b6
•/*/>'<. ^ .'^^ uhüaB imbi imma
. %^'^ : ^t."^' j. \i^od for a chdlu
cy|^'>5'.,<--H ji ?n der Luft be-
f % n d f'i'c L : atracht Cuculaind . . i .
nellaib etarbuasacha inn a^oir On
the Mann. III p. 448, 27 {j,into the
troubled douds of the air", im
Index jedoch „hovering**).
etar-gaib inter&ipit SG. 52»
(Z«. 874).
etar-gaire Trennen, Tren-
nung; eadargajre „Separation, di-
stinction" O'Don. Suppl. — Sg. Acc.
nf rabi . . fer no lamad a n-etargaire
der sie zu trennen wagte FB, 15.
etar-gne, etarone cognitio,
intellectus ZK 874. — Sg. Dat,
iar n-etargnu ocus atreb LHy.
fo, IIb {Goid.* p, 67).
etar-guide, on edurguidhe Gl,
zu ab adoratione Corm. Transl.
p. 1 adrad; eadar-ghuidhe inter-
cession O'Don. Gr. p. 341. — Sg.
Acc, tria etarguide in choimded
„through his intercession with the
Lord SMart. 20.
etarlam occasione data, op-
portune Z*. 874; nf lugu imme-
folngi sonartai do neuch in cotlud
indaas bid suide garait no sessed
etarlam Ml. 135» {„not less than
Short sitting or standing occasi-
onally" Goid.^ p. 26); tanic athair
in maic etarlam Corm, Transl. p, 85
greth.
etarlu FB. 24?
etar-lüamain in der Luft
fliegend? — PI, Gen. 6n n-etar-
lüamain FB. 47.
etarmaige FB. 47?
etar-nid, etamaid Hin t erhalt;
eadarnaidhe ambuscade O'Don. Gr,
p, 279. — Sg. Dat. ro batar i n-
etarnid ar na cleircheib Hy, 7 Praef;
PI. Nom. in tan dorata na hetar-
naidi ar a cbinn ö Loegaire ibid.'^
Gen. fiad lacht na n-etamade ibid. ;
Acc. foräccaib etarnaige cecÄ be-
laig ior a chind Three Hom. p. 24, 1.
34»
et&r-acaraim
532
eter
etftr-searaimJI ich trenne. —
Ftaea. Conj. Sg, 3 ma eterroscra
Wh. 9b ^st secesserit Z*. 874V —
Imper. Sg. 2 etarscar Da firu FB, 15.
— Fraes. der Gewohnheit 8g, 3 ni
etarscarann a menm& fri pecdaib
Three Hom. p. 94, 4. — Praet.
Sg. 3 cid ronn etarscar was hat
uns getrennt TE. 13 Lü. — Paas.
Praes. Sg. 3 itarscarthar dirimitur
Cr. 31i> ^Z«. 874). — Fut. PI 3
etersc^rtar a coirp et a n-anmin
friu Wb, 8i> {Z\ 475). — Inf. etar-
scarad separare, separatio Z*. 874.
etar-solas, eadar-öolusiiütZt^Ai
O'Bon. Gr. p. 341.
etar-srön -F. „#Äe gristle hetween
the nostrüs"; Sg, Dat. don etardroin
Gild. Lor, Gl. 116 zu internaso.
etar-üarad M. Kühlung, Küh-
le, vgl. fdar; i. etarfuarad Gild.
Lor. Gl. 269 zu ad etheria laetus
vehar regni refrigeria. — Gen.
frisin tir n-etarfuartha FA. 24 LBr.
(etordorcha LU.); Sg. Äcc. nach
n-etarüarad „any coolness" FÄ, 30
(etarfuarud LBr.).
^tas, ^tastar stellt sich als Praet.
und Fut. Passivi zu ^taim .ich
finde, kann aber der Form nach
nicht Verhum simplex sein. — Pass,
Fut. Sg. 3 mani etar uad-soiUf dI
etastar huaim-se wenn es nicht von
ihm gefunden wird, von mir wird
es nicht gefunden werden Beitr.
VII 64 (Vü. Trip. Fg.). — Praet.
Sg, 3 ni hetus huaim fess ri fer
dfb nicht wwrde von mir erlangt
mit einem von ihnen zu schlafen
TE. 5 Eg. ; ni hetus huad p. 144, 7.
ete Flügel; ette pinna Z\ 765.
— PI Nom. eti SC. 6; Gen. trä
Bcf ath n~ete {Sing. ?) 7 ; Äcc. tennait
a n-ette fria curpu FA. 33 (etü-Br.).
eteeh, eiteach refusal O'Don.
Suppl,, vgl. eitchim.
etechail volucer Ir. Gl. 1066.
etegnäith, anbldth n-^n n-ete-
gnäitb FB. 45, 47, eitignaid Eg.
{y,a bird plume ofihe i^ucU feather"
Sullivan)?
stechte unrecht, ungesetz-
lich, N. Unrecht, s. t^chte;
etechta i. indligtech unlawful O'Don. \
Suppl. — Sg. Dat. for etechta ail
SC. 25 auf eine wngesetxli(he Be-
schimpfung oder auf Unrecht {und\
Beschimpfung? Vgl, for a thechtu
thoich ^d,
etelaigrim III ich fliege. —
Praes. Sg. 3 etellaigid a aonar volai
solus Corm. Tranä. p. 113 mar. —
Cof^. Sg. 1 Dep. cura etelaiger
cusna hardaib GUd. Lor, Gl. 264
{donec . . ad alta evoiare valeam).
— Vgl. aird-eitioUaim I fiy on high
O'Don, Gr. p. 340.
1. eter 9 etir Praep. mit Aee,
(Dat.: Lg, 18, is; p. 131, m; FA.B;
SC. 28; 29, 12; FB. 29; 48) tici-
schen; inter Z*. 656; in der Regel
abgekürzt et- geschrieen; eter FB. 1;
etir Lg. 4, 9 Eg.; TE, 2 Eg.; SP.
I 1; itir iind. V 16; Hy, 1, 3; iur
TE. 3 Eg.; CC. 2 Fig.; F^, 5 LBr.\
7; 13; 26. Mit Artikel: eter na
mnä FB. 21; eter na hairichtaib
FA, 6. Mit Pron. personale: 1. Sg.
etrom Hy. 5, 96; etrum 7, 42; etrvm-
sa Lg. 19; 2. PI. etraib Lg. 9;
FB, 59; 3..Sg. M. etir SC, 10; PI
etarro FA. 5; 6; 8; 24; FB. 16:
etarru CC. 2 LU.; FA. 6; CC.
7 LU.; SC. 7; FB. 26; 31; 63; 73;
^74; 82;) 94; eturru I^. 16; ScM.b; 19;
etarruib Lg. 16 Eg. — Gebrauch
1) zwischen, unter: ro croth . . a
brat eterCoinculaind ocusFaind em-
schenC.undF,SC.iS;FB.Ql;Lg.l9;
robbet etrom ocas pein Hy. 5, 96;
FA. 8; etir tenid ocns fraig SP.li;
SC. 10; FB, 26; FA, 6; na fil eier
cr^duma ocns findruini, ati eter
Loegaire ocus Gonall der Unter-
schied der zwischen Kupfer und
Silber besteh, besieht zwisdien L.
und C. FB. 58; coing airgit etarru
CC. 2 LU; SC. 7; FB, 31; 8'2;
FA. 5; 6; ro böi in cocad etumi
der Kampf zwischen ihnen SeM. 5;
Lg. 16 ; no thogfaind-se etruib Lg. 9:
FA. 24; is bec duit etorro es ist
dir ein geringer Unterschied zwisdien
ihnen CC. 7 LU; FB, 73; co ro
leiced etarro wurde zwischen, unter
sie gelassen ScM, 19; FB. 16; 21:
74; rointir .. etorro werden unier
sie vertheüt FB. 63; 69; Lg. 4; 18» »;
eter
533
^toich
8€. 28; 29, 12; jp. 131, 26; FB. 48;
94; SP. V 16; sdil chürech et«r
da rethi Lg. 9; FA. 13; FB. 27;
82; ettr cec^ da doros ScM. 5;
CC. 2; tocuirius etrum thra na
huile nert so Hy. 7, 42. — 2) eter
. .ocus (is), Bi%T ., HO sowohl, .cUs
auch: ittr foss no utmaille Hy. 1, s
(i. cid foBsidecht i. cid fofimtecht) ;
etir la ocns aidchi Tag und Nacht
Gl. zu Hy, 6, 16; eter aite is cho-
malta sowohl Pflegevater ais auch
Müchbruder SC, 29, 3; 44, 7; ettr
righu ocus coemfiru TE. 5 Eg.\
p. 142, *o; 144, 9; FÄ, 7; FB. 6; 12;
etir cmth ocus deilb ocus ecuscc
0CU8 chineul TE. 2 Eg ; CC. 3 Eg. ;
FB. 1; 4; 30; 83; 84; et«r mfn
ocus anmin SC. 37, s; FB. 47;
eter chois ocus ech». 46, 27*; it*r
thes ocus tüaid TE. 3 Eg.; eter
dacht ocus tess FA. 26.
2. ^ter. etir Adv. durchaus,
gar dU Verstärhung der Negationj
omnino Z\ 613; gewöhnlich abge-
kürzt et- geschrieben; eter FB. 75
etir SC. 9; FA. 21; ittr TE. 3 ^^.
FA. 17 iBr.; 21. — Gehrauch
nl dligthi comardad fris etCT FB
41; 43; 73; 75; 82; 90; SC. 40
amoZ na beth ettr FA 17; FB. 11
cen p^in and etir FA. 21; cen
labrad fri nech etir SC. 9; cia
haSnm-siu ettr TE. 13 Eg.\ 16.
eter- 9. etar-, etir-.
eter-eert 1) Entscheidung;
etarcert 2) interpretatio Z\ 874. —
Sg. Nom. 1) nach demad etercert
diüb FB. 75; 2) etirchert a anina
Fe/, p. CVI.
etereertaim II interpretor;
Sg. 3 ni etercerta Sou^A. 51 1>.
eter-eian t<;et7 entfernt, F. die
weite Ferne? — Sg. Dat. ond
insi eterc^in tall von jener fernen
Insel Lü. p. 126^ 20; cia beit
üait i n*eterc^in SC. 45, is; i n-
elerc^ni {sie) üad Lü. p. 36^, 2.
etere SC. 45?
eter-§rlem? co n-accatir fer mär
oc eterglem na c£&rech Lü.p. 23b, 19.
eter-grleod M. Entscheiden,
Entscheidung; eidirghleodh dt-
stinetion D'Don. Gr. p. 279. —
iS'^. Dat. d*etorgleod a cesta FB. 42;-
Acc. femdit . . a n-etergleod FB. 41.
eteriuB M. Jiostag^ship", vgl.
aitire. — Sg. Vat. teora maccoemu
batar a n-eterius oc Loegaire Three
Hom. p. 26, 24.
6tgad M. Kleiden, Klei-
dungsstück. — Du. Nom. bäi
da ^tgud immi i. füan . . cliab-inar
sröil LU. p. 81», 26.
ethaim ich gehe; eatbaim I go
O'B., vgl atetha. — Praes. Sg 3
ethaid 0 ur co bor es geht von
Ufer zu Ufer Corm. p. 18 ethur.
— Praet. Sg. 3 ba hole lathe etha
dö ScM. 3, 9?
ethaite „birds*^ Three Hom.
p. 100, 19.
ethar Fähre; süata SG. 35»
{Z^. 782); et\i\}x „a ferryboat'' Corm.
Transl. p. 66. — Sg. Nom. ethar
coitcbenn Sench. M. III p. 208;
Fü. p. CXXXIV.
ethlar = 2a^ aether. — Gen.
ind ethiuir etheris LHy. fo. 12«;
Acc. ethiar FB. 81.
6tig hässlich, vgl. ad-^tig. —
Sg. Nom. cid älind cid etig aut for-
mosum aut turpe SG. 28b, 6 [Z». 234);
eitig fri hairechtus FB. 37 Eg. ; ni
h^tig SC. 33, 17.
^tim III tc^ kleide, vgl. 6tach.
— Praes. sec. Sg. 3 ba hesseom
no da biathad ocus non 6iedp. 131, 12.
— Pass. Praes. sfc. Sg. 3 socbaide
dlb no höditbe 0 chilic SMart. 22. —
Inf. etiuth vestitus Z*. 802; Dat
conid dö ro cboimet Dia in bocht
dia ^tiud dass Gott für ihn den
Armen aufhob, dass er ihn kleidete
SMart. 12.
etin aves Ml. 39«.
etir-d6eai i. doäcai ind inme-
donacb Gl. zu introspicit Ml. 61».
na hetire „the ho st ag es" Fei.
p. XXXIII, s. aitire, eterius.
6tiad s. 6tim.
etlaim „I fly" O'B. — Praes.
der Gewohnheit 8g. 3 mos etlann
si Lg. 9; „etlonn he absconds,
evades'* O'Don. Suppl.
^toieh unwahrscheinlich;
Dat. toich di ^toich Wb^^ (pro-
babile ex improbabüi jS^ 862),
X.
^toirthech
534
f&cftbaim
6io\rthethun fruchtbar, 8.toir-
thech. — Sg, Nom. mallachais Pa-
traic an inbfr Bin conid etoirtliech
osin ille lie Three Hom. p. 16, n.
«toi F. „untDilV*. — Bat. beith
fo ätoil maic Maire Cod. Boem.
{(Md.* p. 182).
etoivdorcha FA. 24 dämmerig,
„ligMesa" Stokes. Vgl. etar-solus.
etorsonde, PI. Nom. ettor-sondi
haritona Goid.* p. 51 {Wien. Gl).
6trad N. libido. — 8g. Dat. do
letrud SG. 68b (Z». 224).
etndn, „eattrain interfering,
going between, interposition" O'B.
— Sg. Äcc. dognf . . a n-etrain FB. 33.
etre, „eitre furrow" Corm. Tr.
p. 65 etarce. — PI. Dat. tancator
topair gela ocas srotha taitnemacha
asna hetngib Three Rom. p, 68, 28;
ibid. p. 70, 1.
€tTe6rMih„feeble, weak'* O^B.,
vgl. treöir. — Ädv. dorn gentais co
Wtreörach SC. 34, is?
«tröealre jP. Ünbarmherzi\g-
keit; cruelty O'B.; „severiiy of
law** O'Don. Suppl.; s. tröcaire.
— Sg. Nom. p. 170, 15.
«trÖear unbarmherzig, 8. trö-
car. — Sg. Acc. fri cech nert . .
n-6tröcar Hy. 7, 4s; PI. Nom. air-
chinnig etröcair „mercüess mana-
gers" FA. 25; Dat. dona hetro-
cairib p. 170, S6.
«troeht glänzend. — PI. Nom.
F. mn& . . etrochta FB. 53.
«trochta F. Glanz; eadrochU
brightness, whiteness ODon. Suppl.
— Sg. Nom. etrochta snechtai
Hy. 7, 19; FA. 7; Dat. o etrochU
Ifac logmar ibid. 18; Acc, fri etrochU
r^tland %bid. 16.
«tromm leicht, s. tromm. —
Sg. Nom. dath n-«trom SC. 37, 10;
PL Nom. is airi asbertar (nänUieh
c t und p) ^trumma ocue slemna
haare n&d techtat ihdeth SG. *25«, e
{levia Z\ 862).
«tnunme dissimilis Z\ 872.
«truth FB. 47?
«tseeht 8, «itseeht.
etteeh p. 311, 3 Adj. von ete
Flügel?
ni ettis 8. eltehim, eteeh.
«taalan§r Unrecht; eatoalaing
„injwry, protracted auffering** O'R
— Sg. Gen. oc ascin ind ätüahdog
ocus ind anfir FB. 15. — Vg^. ar
ran «tuailngistar Dia Gl. zu indi-
gnante Ml. G2\
a eua Hy. 2, 24 Gl. i. a mathe.
doms ealuigrhthe „wicket-
gate**, 8. unter geis, vgl. ^lüm.
eumm Lg. 19 Eg. fir ianim.
F
f proethetiech am Anfang vieler
Wörter im Mitteliriechen und in
der 8pätern Sprache, vgl. Wi.
Gramm. % 108.
fa, fA 8. fo.
f6, b& (bhä) oder, 8kr. v&: in
..f4 utrum.Kan ZK 748; O'Don.
Suppl.; in dait fein fa do nach
ailia SG. 209^; imba bäs ba bethu
Wb. 23b {utrum sit mor8 an vita);
d^ca namma in bä teclaim na
fertas dogäna fanan-imscotad LU.
p. 64*, 6. — Vgl. fanacc.
fabhra palpebra Ir. Gl. 79
8. abra.«
faea, facea, faefed, face s. ad-
eln, f^ccim ; ar na faci8tea(d. Sg.Fut.
8ec. Pa88.) SMart. 14. Vgl. faicciur.
ficabalm, f&ebaim I ich lasse
zurück, bei Seite, verlasse;
für fo-ath-gabim, rdinquo Z*. 881.
— Praee. Sg. 1 fäcbaim Concobiir
fri Uim ich lasee C. beiSeüeFB. 94:
PI 3 fo&cbat deponunt Gr. 18b; fic-
bait 8ie laesen ziirück FB. 56; 57. —
Conj. PI. 2 CO fargbaid (fo-ro-ath-
gabaid) FB. 26. — Praee. see. PI. 3
conna facabtais CC. 1 XU., facbatis
Eg. ; p. 143, 6. — S-praet. Sg. 1
fot räcbos-sa reliqui te Wb. 31b, 1;
2 foracbaisiu ocainni {für fo-ro-ath-
gabais-siu) ScM. 7; foracbais 9: U:
a f&cab Tir. 2; 8; facib tlfid.;
forÄcaib p. 41, 9; FB. 79; for-
facaib TE. 8 Eg.; farcaib Ol. ru
Hy. 5, 77; ScM. 17 H; fos fAcaib
facca
535
fAen>chless
er verliess sie FB. 13; fod r&caib
ro eisen (für ro ath-gaib) der es
schief liess FB. 26; conid farggaib
Uy. 2, 10 ; conna fargaib ni de
ScM. 17; f&cbaiside ijür fäcbais
side) FB. 67; fdcbais ibid.; PI 3
for&csat Three Hatn. p. 94, S5;
foracsat a tir ocus a talmain ihid.
p. 96, 15; forfacsat ibid. p. 116,26.
— Fut. PI. 3 no con faicebat
ScM. 3, 12. — Pass. Ptaet. Sg. 3
foracbad (für fo-ro-ath-gabad)
ScM. 7; forräcbad TE. S LU.
iztceimdl); ro faccbiith TE. 8 Eg.
'— Inf. Nom, fäcbiil in tigi FB. 18;
Gen. ni sc^l fäcbala hi lusc SG. 37, ii;
Bat. do fÄcb&il TE. 13 LU.\ d'facbail
acum-sa ScM, 7; forsna feraib aile
JPB.82; iar facbaU ibid. 38; Äcc. ait-
chid Ms a facbail co diriach ibid. 26.
faee», faefed. s. faea.
faehell s. foiehell.
ni ro-bar-faehlisem ScM. 5,
Tobofaclemur H.?
fädeln 9 fod^in selbst; bei der
1. Sing, missi fodäin Oss. I 9; SC. 40
(buddein H.); 45, 26; bei der 2. Sing. :
do brathair fädeln ScM. 7; bei der
3. Sg. uasa imdaid-seom fadäin
FB. 3; Bricriu fodein FB. 12; 25
(bodein Eg.); 46. — Vgl, fäin.
fadessin, fodessin selbst; fade-
sm^ipae Z*. 366; bei der 3. Sg.
frisin mn&i fodesin TJ?. 6 LU.;
FB. 3; 15; a n-echrada fadesin
CG. 4t Lü. ^ Vgl. f6in.
f&ebur Schneide, Schärfe,
scharfe Waffe; faobhar „the edge
of a sujord or tooV O'B, — Sg.
Nam. .a airm agas a öideadh agas
a iol-faobhar Torr. Dh. p. 202, 31
(„Äw varuMS Sharp weapons'^; Äcc.
do gbabh.a airm agus a ^ideadh
agoa a iol-faobhar uime ibid. p. 70, le;
hi faebur in belse FB, 77 ; PI. Geyi.
na foebor Gl. zu Hy. 5, 97; Dat.
iama foebraib fennad FÜ. Prol. 48,.
Gl. i. iama fendad co foebraib; la
feebra na n-gäi FB. 15 (zu lesen
fsebra?); la f^bra FB. 46; fri faebra
f6gi Hy. 5, 97 {„against sharp wea-
pons''). — Comp OS, gai fota
fsebor^glas LU. p. 81«, 35.
fäebur-ehles eincless Cuchulinn^s
FB. 30; ffifeborchless LUp. 113i>, ss;
ibid, 73», 2; edge-feat Ö'B. Growe
Sidb. Goncul. p. 434. — Sg. Äcc. dogni
iarom fsenchles don sciath ocus
fseborchles don c\a,idiub imma chend
ocus tobert fobart m-bidbad forro
ocus tofuitet s^ cit lais ina chet-
chwrascliu LU. p. 97^ 20 (Tog.
Bruid. Da Derg.)^ vgl. ann sin
dorighneas faobhairchleas lern chloi-
dheamh am tbimchioll Torr. Dh.
p. 190, 8.
faechög concha Ir. Gl. 188.
tkeä F. Schrei, Ton {cymr.
gwaedd cry, shout). — Sg. Nom.
fteth fiada Hy. 7 Praef {Name für
diesen Hymnus); Dat. iath ainm
do chlug cona tmd Corm, p, 6
bachall {,,iath is a name for a bell
with its voice^^\ vgl. Finn Faidhech
{y^stceet'sounding'% Name für Pa-
trick's Glocke, Ön the Ms. Mat. p. 337.
fäelid froh;isA\id ,Joyful'' Corm.
Transl. p. 78. — Sg. Nom. fjfelid
FB. 56; SP. II 11; 12; ba fdlid i
timnaib De Three Hom. p. 84, 14;
PI. Nom, fäilti laeti Wb. 16» (ZK
236); batir fselti meißc GG. 3 LU;
bätar failte FB. 16. — Ädv. co
failid Gild. Lor. Gl. 267 zu laetus.
— Vgl. for-b4elid.
f&elte, mite F. Freude, Will-
kommen; gaudium Z^247; feraim
fäilti {mit Gen.) ich heisse Jemanden
willkommen, — Sg. Nom. tathut
fselte SG. 10; failte muinttre nime
Fä. 19; ros bia failte ScM. 4;
CG. 3; ro ferad failte friu ScM. 1 ;
fäilti TE. 5 Eg.; FB, 5; p. 145, 10;
failte ni thaet imm aire Lg. 17, 47;
ba si a falte mo chuitbiud Sou^. 48»
{Goid.* p, 59); falti Lg. 17, 53;
Äcc. fersait . . fcelti fri Löeg SC.
16; 17; 20; 35; 38; 4?} failtiX^. 15;
p. 144, 6; 18; 19; co ro fersat faelte
fri hTJltu FB. 54; SC. 16; failte
p, 40, 26; möir ScM. 15; SC. 32;
dogni failte friu ScM. 5; na tibre
falte ddn Lg. 10.
faemit s, foemaim*
fften, vgl. „faon void, empty,
feebW' O'B.
fÄen-b«a FB. 53?
f^en-chless ein cless Cuchulinn's
fkesun
536
fUniiige
mit dem Schüde, s. unter fiebnr-
chless; fs^ncless Lü. p, 73», s;
^ySlope-fecU*^ O'B. CkoweSidb. Cancul.
p. 434 (indem er wohl fien mit
fdn verwechselte); y^ostrate fetxt*
O'Curry On the Mann. II 372.
faesam, faesum s. föesam.
fð 8. f&ed«
ro faeth s, ro faith.
fasrft ^iti Speer; fogha short
^ar On ihe Mann. II 295; fagha no
fogha i. ga O'Clery; Corm. Transl.
p. 78. — Äcc. la faga föig fobar-
tach p. 310, 89; gai fota fseborglas
re faga föig fobartach co semm-
annaib öir orlasrach inna farraä
issin charput Lü. p. 81», s6.
faipis TE. 16 Eg. s. foeos.
eo faicciar Conj. Dep. ut videam
Fä. p. CXIX, Sg. ü CO fhaicera-so
Three Eom. p. 72, 28, Inf. do faic-
sin FB. 39 Eg.y 8. faca.
faid, faiditir s. föid.
faidehe, „faith che a green or
lawn^ the four fields nearest ihe
hou8e^* O'Dan. Suppl.; on faithche
jyfrom . ihe green^^ a platea Corm.
Transl. p. 139 plae. — Sg. Gen.
for l&r na faidchi Lg. 15; Bat. for
faidchi na hEmna Lg. 14; isind
faichthi ibid. 11 (sinn aidchi Lc.)\
iarsind iaidche 15.
1. fall Nähe; neamess O'Don.
Stippl. — Dat. böi Mugain iar sin^
hl fall Diärmata ocu8 si amrit LU.
p. 52b, i; i fail Nöisen Lg. 12; 17;
19; TE. 2 Lü.] 8; i fail Three
Hom. p. 76, 6; ina fail FA. 15;
16 LBr. (inna farrad LU.)\ a bh-fail
near, in the vicHiffy of O'Don. Or.
p. 287; a fail a m-bi p. 112.
2. fail, fall 8. flL
res failgrestar 8. fo-lalcim.
no failgifitis s. fo-alsrim.
fall] negligenee, failure^
O'Bon. Suppl.; vgl. fdillighim Ifail,
neglect, delay O'R. — Sg. Nom. is
faill cech n-aichnid SC. 43 („every-
thi/ng hnown is neglected") ; -ni epelai
faill na esliss j). 141, 24.
ro failsad Lg. 16 8. fu-langrim.
faindel strßggling, straying
O'Bon. Suppl. — Dat. for fainiul
alluc illac LU. p. 4», i6.
faind^laeh i. oinmitt (y,an oaf^
Corm. Transl. p. 81.
fair 8. for.
00 n-don fair Hy. 5, 89, föir Fr.,
etwa 3. Sg. Fut. eu fo-rinth tcft
helfe?
f&ir Sonnenaufgang, Osten;
i. turgbail na grene i matm, ab eo
quod est jubar unde Colnmcille
dixit: Dia lim fri fnin, Dia lim M
fair (i. fri targbail) Corm. p. 21.
fairele s. forgrln-
fairesi Anblick, Ansehen, für
for-airsiu? — Nom. fairesi tri folt
fair Lü. p. 81», 9; ba forcai fiair
FB. 27; Dat, do fairesi in oenaig
TE. 15 Eg.
faire Wache, Bewachen. —
Nom. a fari ddib dass ihr sie be-
wachen soUt FB. 80; Gen. isin
t-sudia faire auf dem Wai^iposten
FB. 81 ; 84; 86; CO trath na faire 83;
na fari ibid.; Dat. do fairi na ca-
thrach die Stadt ssu hewcuhenFB.^Xy,
luid . . dond faire ging aufdieWadie
FB. 81; do faire 89; d'airi Patraic
Hy. 2, 61. — Vgl. aire, frith-aire:
fairend F. Abtheilung, Schaar;
vgl. ind foirinn Gl. su f actio
Ml. 33», 8 {Z\ 212). — Sg. Nrn.
FA. 23; 27; p. 170, u (ferend);
in foirenn Three Hom. p. 2, s;
atberat fairenn aile dicunt alii
Hy. 1 Praef; Gen. däsacht na loim
se SMaH. 21.
fairgre. farree JP. Meer; foirggae
Thetis SG. 124» (Z«. 61); fairge
aequor Ir. 6^2. 1103; abyssus-ibid.blb.
— Sg. Nom. fafaasna fairgge find-
folt SG. p. 112 (Z«. 953); Gen.
fol^s na farrci FB. 81; fötrond
fairrci dimöre 85; Dat, co fota
dond farrci ibid. 81 (farrp Eg.)\
aniar dond arrci 87.
fairitlie bereitet, bereit, s. fö-
irim. — Sg. Nom, is fairithe in
long Three Hom. p. 12, 19.
fairsingr t06t^; amplusir. 67.640:
huand fairsing-menmnaigi slain Gl
zu magnanimitate Ml. 135<^ (Goid.*
i). 27).
fairsingre F. Weite. — Dat. dla
farsingi in tige FB. 55; hl farainge
Gl. ßu illethu Hy. 1. 46.
fiünöngim
537
Ob
falniiiilBi I enlarge, extend
O'K — JPra«8. 8ec. Sg. 3 no fair-
Binged FB, 70.
faiB SC. 27 8, foaim.
1. falBein, vgl, faisgim yjsqueeze,
uring, compreas, bind*' O'R., ent-
sftcmden aus fo-sechaim. — Conj,
Sg. 2 ni faisce SC. 26.
faisn^is Erzählen Torr. Dh.
p. 146, 8. aisn^is.
Mtbim III ich lache, verla-
ehe, für fo-aith-tibim Z«. 881. —
Praei. Sg. 3 foraitbi (fo-ro-aith-tibi)
subrisü Twr. Gl. 62 ; ro fäitbe . . in-
popf«2 cunnail ddsacht na fotrni
se SMart. 21; Bep. ro iäitbestar
p. 40, 89; f&itbestär FB. 9.
ro fftitb, ro faeth praeteriit;
Bc^l l^m düib: dordaid dam, snigid
gaim, ro faith sam LU. Amr. Y 14,
ro faeth LHy. 63. — Vgl. do-faeth.
faithehe s. faidohe.
faitehes Vor eicht; fatcess Cortn.
Trcmd. p. 116 meta. — Dat. ar
faitchiuB ocns ar farachrus SMart. 6;
bid eich i faitces Corm. p. 21 föt.
ni faltehither SC. 26? vgl. „fai-
deocham to deceive** O'R.
faiteeh cautue SG. 6U (Z\ 811);
vgl. &te yyCa/iUion^* Corm. Transl,
j9. 116 meta.
f<h M. Dichter, Prophet;
propheta Z^. 233. — Acc. Jonas
faitb Hy. 1, s?; triasin rig-füth i.
Dauid p. 169, 19; PI. Nom. fäthi
fiadat Hy. 1, 13; faithi ibid. 47;
*£Äde FÄ 6 (fätha LBr.); Gen.
saib-iithe Hy. 7, 44; 1 tairchetlaib
fdtha ibid. u.
faitsi „the charioteer'e seat
in Üie chariotf* O'Don. Suppl., s.
unter fochlu.
f<sliie F, Propheeeihung;
prophetia Z». 777. — Sg. Nom. ind
ätsine Hy. 2, 29.
1. M Zaun, Gehege; a hecUfe
CDon. Gramm, jp. 407. — Sg.
Nom. dom farcai fidbaidse £41 SG.
p. 203; Acc, iar n-imthecht dar feda
m Lg. 17, 89; fri frega fäl SP. II 9?
2. f&l M.- König; fal i. ri Corm.
Tranel. p. 80; fal i. ri no mnir
O'Dav. p. 85.
falaig 8. folaieim.
f algaib etho borrbnidne FB. 24
8u lesen falaig betho borrbuidne,
8. fo-algim.
fallnafas s. foUnaim.
ro fallsiiped s. foillsi^m.
ttn schräg, abschüssig; Ab-
hang; prone, propense O'Ä —
Sg. Acc. etir r^id ocus amreid, oc%u
etir fÄn ocus ardd tam prodive
quam arduum Ml. 140» (Z>. 656);
fo f&n Hy. 5, 66 (fon fka Fr.); Fl.
Dat. i fanaib irredib „on slopes, on
piains^* Three Hom. p. 34, ». —
Comp 08. f&n-fota p. 310, 4S.
fanaoo necne, in der Doppel-
frage, ZK 749; imba na col dorn
fanac ob eine Sünde an mir ist
oder nicht Wb. 23» {Z*. 749). —
Vgl. fÄ.
fand Thräne, ainm na d^re
SC. 17.
fand^ Cann schwach; weak, faint
O'B.; Fü. p. XCI. — Compar.
fainne Corm. Transl. p. 117 malland.
dos fanie FB. 41 s. tieim.
fannall hirundo SG. 52b (ZK
769). — Sg. Gen. atracht Guchu-
lalnd illuas na gaitKi ocus i n-ath-
laimi na fandli On- the Mann. III
p. 448, vgl. luaithither f&ndli Corm.
p. 36, 32.
fanöerat SC. 35 s. föeraim,
fdaeraim.
don far Hy. 5, 91 s.talr,
fareaib s. fftoabaim.
farclib s. forgla. -
du farclu SP. Y 4, nach Stokes
Goid.* p. 178 super ab at, mit
Beziehung auf faircle und farclib.
fargam s. forgam.
fargbaid s. f&eabaim.
farrad Gesellschaft; compamf
O'Don. Gr. p. 287, „a bh-farradh
togelher toith, in comparison wi&i,**
ibid. — Sg. Dat. im farrad-sa Lg. 6; 7;
ina farrad TE. 2 Lü.; 12; FA. 15;
16 (ina fail LBr.); SC. S9; hi farrad
na CHXhrach FB. 83 (bei der Stadt);
Acc. hi farrad Conaill FB. 63.
farree s. fairge*
farsaid alt, s. arsid. — Dat. 0
Fenius farsaid Gl. zu Fene Hy. 2, 40.
farsinge s. falrsinge.
tk»leer;vawusWb.lU(Z^.l&).-^
fAsach
538
fecht
Sg. Nam. lestar tts SP. IV »; bed
fäs tir Temrach Hy. 2, 20.
f^saeh „wilderness**, — Sg.
Dat. isin fasach FeT p. CLXXXVII.
f&saim ich toachse, 8, äsaim.
— Ptaes. der Gewohnheit Sg. 3 ni
fh&sand di torad tw tarbai don
anmain Three Hom. p. 94, 8.
fastaim II ich halte fest, zu-
rück; 8. astaim. — Praea. Sg. 3
fastöid FA. 17 (astaid LBr.). —
Praes. der Gewohnheit Sg, 3 nos
fastand FA. 18 (astand LBr.). —
Praes. sec. PI. 3 co fastaitis SC. 48.
— Praet. co ro fhast iat isin lue
sin SMart. 24. — Pass. Praes.
PI 3 faetaitir FB. 63. — Inf.
Nom. fastud FB. 62.
hl fat s. fot«
fate jfCaution^^ Corm. Transl.
p. 116 meta; vgl. faitech, föt.
f&th^ f&d Ursache, causa. —
Sg. Nom. is e fath a denma Ey,
4 Praef., fkd a d^nma Hy. 7 Praef. ,
vgl. haec est causa d^nma higus
hymni Lat. Hy. XIII Pref {Goid.*
p. 105).
fathaeh ,,giant'\ s. athach. —
Sg. Nom, fathaeh , cnaimhreamhar
mördrönach caimfiaclach dearg-
äüileach corpbhuidhe Torr. Dh.
p. 118, 27 {zur Sache vgl. FB. 37).
tViXML Anzünden; „fadogh hind-
Ivng"^ O'B. — Dat. ni lamad nech
tenid d'fhatöd i n-Eirtnn isind lou
sin Three Hom. p. 20, 28.
fitsine s. f&itsine«
re fatuind Oss. III 6, mit Ed.
zu lesen fathuind, s. fothond.
fe ab eo quod est ve i. yae
Corm. p. 21; fe amae „woe is me!"
Bev. Celt. III p. 185; SC. 7 ; FB. 35.
feb F. Auszeichnung, Vor-
trefflichkeit; „föib distinction,
dignüy, honour, rank*' O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. aire feibhe
„a Chief of dignity^* O'Don. Suppl. ;
Dat. ar gach feib p. 142, 6; ar feb
ocus innbas p. 142, 1; co ro molaim
rfg as cach feib 1 m-bi p. 328, 8;
Acc. cen feib ica SC. 29; PI. Nom.
at mathi ^m na feba sin LU.
p. 124^, 19; Daii. conid am eolach
hi febaib liss p. 328, 17; Acc^ la
feba f^ne FB. 22; rom alt-sa em
la feba fäne Lü. p. 124^ is.
febas M. Vortrefflichkeit; be-
auty, comeliness, superi&rity GR
— Dat. ar febas do chrotha FB.
17; 93; Lg. 8; ar ebas a erlabra
„for ihe goodness of his eloquenct*
LHy. fo. 3^; fo febas a lamda
8. dron; cia beith d'feabos na sine
TK 9, 4 Eg.
febta M. qualitas. — Sg. Gen.
inne ind febtad SG. 28» ^Z*. 801).
— Vgl. feib.
1. fee F. Zahn; fec fiacaii O'R.
crom. — Sg. Dat. na feie Oss. III g
{Gl, na fiaccail); Acc. cu feie a cuill
Oss. III A {Gl. corrlcci a fiacaii*.
2. fee „a spade*' Corm. Tranü.
p. 78.
feeeaideeht Bückwärtsgehen,
„haekdiding*' Fei. p. XXXVII 55.
eeeha fecais p. 40, sse, „at etery
joumey**?
f6eelm III ich sehe, blicke,
für fo-ad-ciim? — Imperat. Sg. 3
fecced p. 310, 12. — Perf. Sg. 3
do fecai^CO. 1 LU. — Praet. Sg. 3
fecais ann sin ic irnaüle Aile0&
TE 12 Eg.; fo-ta-f^cais er sah sie
an TE. 12 Lü.? fecis ibid. 13:
nlr fee TE. 6 Eg.
f^ehaim ich sehe, blicke. —
Praes. Sg. 2 cid f^chaisiu TE. ti Eg.
— Inf Dax. d'f^chain look O'Don.
Gr. p. 203; Torr. Dh. p. 56; 82:
TE. 2 Eg.; 6.
f6ebem M. debitor ZK 264.
vgl. 1. flach.
1. feeht Gang; joumey O'Ä;
fecht 1. turas Beitr. VlI 27; pro-
gressusZ*. 809; in tan t^it in duioe
tri fecht n-^ca Corm. p. 3 andacht
{wenn man zum Todesgange gehV.
2. fecht N. Mal {in dieses
Mal, einmal u. s. w.\ nicht rer-
schieden von 1. fecht; a fecht sa
dieses Mal, jetzt ScM. 17; TE.
ULÜ.; hi fecht sa SC. 35; FB 53:
fecht sa. SC. 16 (i fecht sa H.):
a n-oenfecht das eine Mal TE.
10, 20 Eg. ; nach . . in oenfecht dass
sie keinmal . . Lg. 19 ; in tres fecht-s«
d^ dritte Mal p. 39. u; 42, e:
indara fecht . . in fecht n-aiU das
facht
539
feice
eine Mal . . cUu andre Mal FA. 5;
in fecht n-aile ^ein andres Mal
Hy. 5, 69; FB, 88; fecht n-and . .
. . bÄi da war emmcH Lg, 7 ; 8 ;
j). 311, 32; fect n-and do UUai&
i n-£main Macha 91 \ykber die
Construction 8, 1. do g); JPecht and
p. 40, 6; 42, 4; 46, 21; Lg, 12;
ScM. 10; fect ann p. 43, 12; fecht
n-öen and FB. 88; CC. 1 Eg.;
fecht einst SC. 43; Oss. I 1.
3. feeht Kampf, Kämpfen.
— Dat. oder Äcc. ro ssertha clerig
Erenn ar fecht ocus sluagad ,/rom
fighting and hosHng** Fei. p. I 18;
ibid. p. CXLVII. — Vgl dufichim.
1. feehta wohl eigenilich Parti-
cipiutn, gekämpft (fo bith na roe
fechtae „um des gefochtenen Kam-
pfes wülen'' Sench. M., Beür. VII 67),
aber auch als Ptaeteritum Pass.
gebraucht: in cath feehta im-Bethron
Hy. 2, 67 (i. factum); in tan feachta
cath Muighe Toireadh „when ihe
battleofM. T. was fought" O'Don. Gr.
p. 258 aus Corm. Gl. voce Nescöit,
dafür aber in der Ausgabe p. 82:
in tan tuccad cath Muige Tuired.
2. feehta for nia nem LHy.
Amr. 115 „euer Kämpfer ging ein
zum Himmel" Beitr. VII 27?
feehtas M. Mal, wie 2. fecht
gebraucht; feehtas and da wurde
einst . . SC. 2 ; feehtas dia m-boi
TE. 15 Eg.
feebtnach prosper Ml. 134^
\,Goid.^ p. 25, Z\ 809), Fei. Jan. 14;
s. an-fechtnach.
feehtnigra F. prosperitas Ml.
135* {ZK 247).
fed,,a whistle with the mouth"
On the Mann. Index. Vgl. feth.
feda s. fid.
feda, fedat s. f^taim,
fedaim I ich führe, bringe.
— Prcies. Sg. 3 Dep. disin dufoid
Patrice in carpat cu Sechnall cen
arith n-and act aingil dut fidedar
Tir. 14. — Praes. sec. PI. 3 dod
fetis Hy. 2, 13, Gl. i. dobertis; no
feidtis Gl. zu efferebantur Ml. 54«.
— Fut. Sg. 3 don fe Hy. 1, 1, Gl.
1. ron facca leis; Hy. 4, 2, Gl. i. don
fuca. — Pass. Praes. Sg. 3 fedair
fy*
is carried'' O'Don. Suppl; PI. 2
is lern dofeidbair CC. b Eg.? 3 ba
leiss f^tir ibid. Lü. fwr feditir?
fedan F. Gespann, Geschirr,
Zug; feadain team O'Don. Suppl.;
a foedere on accomal Corm. Transl.
p. 79. — Sg. Gen. cid tra acht ro
padh nemhni olc da ffaair Eire
i n-athfegadh uilc na fedhna sin
„compared to the evü inflicted by
these parties" Cog. Gaed. re Gau.
p. 40; Dat arathar cona fedain
techta Ö'Don. l. c; PL Acc. ddim
na daimet firu na fedna foraib
O'Don. l. c.
fedin Röhre, Pfeife; fistula
Ir. Gl. 46; whistle On the Mann.
III 328. — Sg. Nom. und Acc.
tollaid side crand suati na braisce
CO m-ba fedän, co n-doirted in
loimm isin fhedan sin Fei. p. C 24.
fedil enduring Corm. Transl.
p. 73; feidhil i. ionnraic CCl. —
Vgl. feidle.
f^g s. f^ig.
f^gaim ich sehe, sehe an; feg
i. tuir, ut est fegh bretha neimiä
O'Bav. p. 84. — Praes. sec. PI. 3
CO ro fegtÄis FA, 2. — Imper.
Sg. 2 feg-su SC. 39; 40; PI. 2 fö-
gaid 50.- 45, 1; 26. — Praet. Sg, 3
0 ra fög in f&ith nem Three Hom.
p. 102, 7. — Inf. Nom. ard-fegad
ein hoher AnNi^ik Hy. 2, 47; ba
feig . . in feghad FB. 40 Eg. ; Dat.
do fegafd flatha nime FA. 3; occä
sir-fegad ibid. 10; SC. 45; Acc. la
fegad . . fair FB. 38.
f6ge F. Schärfe, zu f^ig. —
' Dat. CO fägi „wiÜ^ keenness** Fil.
Jun. 18, Gl. i. CO feochru Three
Ir. Gl. p. 132; Acc. la f6gi frith-
gnam Aufmerksamkeit mit Schärfe
Fä. Prol. 331 ; fri fegi fis SP. II 10?
f^gi s. f6ig.
feib Conj. wie; ScM. 22, s;
FA. 31 ; FB. 40; 87: Gl. zu Hy. 5, 19;
feib thallad FB. 82 ; feb no scribenn
LHy. fo 3b (Goid.* p. 64). — Vgl.
febtu.
feie s. feo.
feice „ridgepole"; feige i. mul-
lach tighe no dunaidh O'Cl. (Corm.
Transl. p. 81).
cAin feid
540
fäe
e&ln feid a rose FB. 24 (feith^.)?
nis feid mo rose r&n indiut
FB. 47 (feith Eg.)!
airmitiii f^id Ehre s. 2. ffad.
feidle F. Ausdauer, von fedil;
permanence Fü. p. CLXXXV. —
Dat. CO f^li CO f^thamla co fi^dli
fo mamm LBr. p. 26V>, 26.
feidligim III ich halte aus,
bleibe. — Praes. Sg. 3 Dep. fed-
ligedar manet Wb. 2« {Z\ 439).
feidm N. Anstrengung; tr^in-
feidhm „a mighty effort^* O'Don.
Gr. p. 339. — 8g. Nom. Fü. Jan. 21 ;
feidm chainge sesrige FB. 91 (vgl.
ere); feidm airg ibid. 33? Gen. ann
sin a dubhairt re n-a lucht feadhma
a long do chur a bh-feisde Torr.
Dh. p. 1Q2 {„his trusty people",
vgl. „fäidhm äte customary service
due from a vassal to his lord" 0*JB.) ;
ar feidm Lg. 5, aa corrupt?
Uig scharf, vgl. Use. — Sg.
Nom. CO rop f^ig rose for n-anme
Wb. 21^ (ut Sit darus octdus animi
vestri Z* 998); ba feig . . in feghad
FB. 40 Fg.; in foglaid f^ig „the
keen robber'' Fä. p. LXXXIX; Acc.
la faga f^lg p. 310, S9; Lü.p. 81 ^ 95
(s. faga); Fl. Acc. fri faebra fägi
By. 5, 97.
f6il Fest, vgl. föHre. — 8g. Nom.
feil a cosacartha in templo Gl eu
die Sanctae Mariae Goid.* p. 53
(Wien. Gl); Fü. Febr. 27 u. ö.;
Gen. fri f ailted f^le 8P.Y i; Dat.
hi feil Johain Baptist FA. 3; i feil
Antöin manaig Fü. Jan. 17; PI.
Nom. feli Termini Gl zu termina-
libus Goid.^ p. 53 (Wien. Gl).
mu s. Ule.
f^immed FB. 88 s. femdim.
f^in indecl selbst; ipse Z\ 366;
bei der 1. 8g.: lem fäin Lg. 3;
m^ainm-se fdin mein eigner Name
SC. 13; Lg. 6; TE. 9, a»; Oss.
III 10 Gl.\ bei der 2. Sg.: do mac
fein CC.Jl Lü.; uair nachat fil-siu
fein FB. 62; bei der 3. Sg.: tic-
seom f^in immach ScM. 5; TE.
6 Eg.; 17; FA. 9; 34; dö f^in
FB. 69; dia fiadnaib fein FB.
40; 77; Gl zu Hy. 5, 19; sf fein
Gl zu Hy. b, 88; di fen ihr selbst
p. 39, 18; Oss. III 7 6rl.; a sn&thait
fein FB. 65. — Vgl. fessin, feiane,
fad^in, fadesin, c^in.
felnne FB. 53?
1. feiss Schlafen, Inf. zu fo-
aim; Corm. p. 26 laiches. — Sg.
Nom. in ben tue leis a feis la
Concobar innocht LU. p. 127», as;
fess ri fer dib TE. 5 ^.; Dat.
do feiss aidche die Naeht zu
schlafen Hy. 2, 27; iar feis di la
Eochaid TE. 6 Lü.; do ies liam
p. 145, 8.
2. feiss s. fess.
feiss aidehe^iant^^fs supper^'
Corm. Transl p. 73; feiss aidche
do bind Gl. zu v esper um Corm.
p. 20 fescor; feis aidche no meled
a broin cecA fer ar n-uair dona
hapstaZaib Three Hom. p. 104, n.
Vgl. f^is coena O'Don. Suppi., fUdU
verschieden von fess, feiss Fest?
feisne, fesni inded. selbst; ipse
Z'. 366; bei der 2. Sg. dit m%
fesni wm deiner selbst wülen SC. 13;
bei der 3. Sg. lathe na samna feisne
SC. 1; bei der 3. PI siat fesni
Fff. 29. — Vgl. Uin.
f^iste^ f^isde entertainment,
accomodation CB., vgl a long
do chur a bh-feisde agus Idn bidh
agus dighe do chor innte Torr.
Dhiarm. p. 162 {y,to equip his ship'%
feith calm, a' calm O'Don.
Suppl
1. f6ith F, Sehne; rien, fibra
Z*. 250. — Dat. do feith bic bis
fon tengaid this GUd. Lor. Gl. 132
zu sublingue; PI Acc. na fethl
Gtld. Lor. Gl 223 zu fibras; f6thi
do braget ScM. 14.
2. f^ith „honey-sttckle'* {€Ms8-
blatt) O'B., „woodbine" (Waldufin-
de, Geissblatt) On the Mann. Index;
ein Gewächs, dessen Banken oder
biegsame Zweige zu Flechtwerk ver-
wendet wurden; etymologisch «» lat.
vitis. — Sg. Nom. rat nascestar mar
nasces f^ith fidu On the Mann. III
p. 448. — Vgl föthaide, f^than.
ron feladar Hy. 1, 1, Gl L do-
rata a flal torund diarditin, 3. Sg.
Conj. Dep. zu f^laim » Ici^. velo?
1. f<61e i. öcsi no ^ceis {^j^oetry
ta»
Ö41
feochraigim
•
ar a paet'*)y inde dicitur filidecht i.
4c8i Corm. p. 20; i. ecas O'Dav, p. 86.
2. t€ie F, lumestcis, verecundia
Z*. 18. — DcU. ar firinne ocus f^le
FB. 93; Äcc. ar na aictis f^li a
n-athar Lü, p. 2\ S9 {Schcuun).
feles, „feilios vanity, trifle"
O'R.; is feles Gl. eu is espaXlT^ 56 1>, aa.
f^llre Festkalender, GL zu
eodice, aperto Cr. 32» (Z«. 18); fei-
lere annolis Gi>id.^p, 53 (TTien. (rl.).
1. feil i. each Corm. p. 19.
2. feil treachery Corm. Tran«I.
p. 78. — Nom. ni cöir damh-sa
feall do dheanamh ort Torr. Dh.
p. 138; Dat. hi fiull treacheroudy
O'Don. Suppl.; Ace, ni dhön feall
air Torr. Dh. p. 92.
felmae Schüler Corm. p. 20,
TrawA p. 36 caid, O'Dav. p. 86.
f^lmae saepes 8G. 50^ (Z>. 18);
felma oder ail ^^«taÄ:^ fence*^ On
ihe Mann. 1 p. CXCI. Vgl. cnaille
femai i felaim n-argait Corm. p. 34
orc tr^ith ein ErUnpfahl in einem
Staket von Silber?
felsnb =» philoBophluB Z'. 1000.
— PI. Gen. besad felsub Wh. 27»;
sechim na felisam Fei. p. 1 1, fell-
8om Bawl.
f^mdim ich bin nicht im Stan-
de, hin unfähig, vgl. ämdim und
for-^mdim. — Praes. PI. 3 femdit
..a n-etergleod FB. 41. — Perf.
Sg. 3 cor fämid cor do chois no
do laim de ,^ could not stir either
foot ar hand" Three Som. p. 18, i6;
coro fhemid in salm „so that he
could not (chant) thejasalm** ibid.
p. 102, 16. — Pass. Fut. Sg. 3 ni
f^imdebthar ann-som „liiere wiU
not he denidl tJiere" Fei Prol.
260 Laud. — Inf. Dat. iar femiud
in croind do dloigi „after heing un-
aJtie to ^ü the tree Fä.p. LXXIII 4 ;
dorn fenüd-sa Lg. 9 Lc,; Äcc. la
f^immed ind lemme FB. 88.
fennaeh F. „sea-weed" Corm.
p. 37.
t€n,tSome kind ofwagon or cart"
On the Mann. I p. CCCCLXXVI;
plaustrum ZK 19; & i. f^n no carr
no carpat Corm. p. 5 ; Gl. zu Hy. 5, 26.
— Sg. D(xt. atconnaicset . . da dam
allaid rempu co fhen etarra „io«^
a wain** Three Hom. p. 46, i.
fenamain Geflecht; i. fighi min
i. car slaiti, ut est mesir ailt (i.
tech) iama ait sceo fenamnaib i.
ar m^d a aiü ocns feabus a fighi
CDav. p. 85. — Sg. Dat. di fe-
namain in tige FB. 25 {vgl. On
the Mann. I p. CCXCVIII, III p. 31).
Hierher aiMh hi fenamain Hy. 5, S6?
gemeint könnte sein der Wagenkorb
{daher die Glossei. Uh) oder ein Korb.
fene^ Sg. Dat. fon m&m nun i.
isind feni nui Gl. zu hanc {arcam)
inpossuü sub jugo novo Ml. 2^, ii.
f^ne einer der Namen für die
alte Bevölkerung Irlands, daher
wohl Fäne zu schreiben, in den
folgenden Stellen Gen. PI.: do
thuataib Fene Hy. 2, 40, Gl. i. o
Fenius farsaid; oaic f^ne SP. I e;
la feba f4ne FB. 22;belra li^äni
Corm. p. 32 noes; in ferg fene
ScM. 3,8. — OB. hat.-mneF. af ar-
mer, boor, a Champion. — Vgl. fian.
f^neehas M. das fenische Ge-
setz; f^ineachus the laws of the
ancient Irish, the code of the bre-
hon laws ODon. Suppl.; seanchus
agas f^nechus Hiberniae Äntimti-
tates et Sanctiones Legales ibid. —
Nom. ro fess is fäs in fenechas i
condelg ferb n-DÖ Corm. Transl.
p. 72; is fas fänechas ic ferbaib
Dö Lü. Amr. V 3.
fennaim II ich häute; cami-
fico Z\ 434. — Inf Dat. oc
fennad löig Lg. 7; Fil. Prol. 48.
f^nnjd M. Mitglied der fiann;
Coirpre i. fännid do Lüignib Corm.
p. 32 orc tr^ith; böi dan Cumall
mac Tr^nmöir rigfennid hErend fri
läim Cuind CCn. 3 {„king-warrior").
feoehair wild; feuchuir severus
Z^. 781. — Sg. Nom. ech . . feoehair
FB. 47; feochor Gl. zu acher Hy. 5, 9.
feoebm J^. Wildheit — Dat.
ho feuchrai Gl. zu feritate, morum
Z\ 248; CO feochni Gl. zu co fegi
Three Ir. Gl. p. 132.
feoehraigim III ich bin-, werde
wild. — Praes. sec. Sg. 3 nos
feochraiged fria däinib SMart. 37
(bö däsachtach).
feochuine
542
feraim
feoehuine« vgl. indar lat is feo-
choine (no naich) hErenn fil uasa
Bev. Celt. III p. 183 {„the ravena
of Eriu'%
fe6il F. Fleisch; ind feüü
Ml, 22d, 7 {Z*. 249) ; Corm. Trand.
p. 49 cama; feoil na fiacal gingiva
Ir. Gl 150. — Sg. Nom. TE. 13
Lü.\ Gl. zu art Om. III 4; FÄ 9:
Bat dfa eöil ÄO. 23.
feoit, feotar s. foaim.
fcr M. Mann; vir Z\ 222;
fer elf levir Ir. Gl. 397 {vgl. cliam-
huin son-in-law O'R.) ; mü fer sind
zahlreiche termini technid gebüdet,
z. B. fer legind lector, fer midboth,
fer nadma, s. On ihe Mann. Index.
— Sg.'Nom. ben is fer TE. 10, s;
SC. 10; 31, 8; 13; -FÄ 15; p. 310, so;
in fer Hy. 5, 66; ÄcJf. 1; TE. 13;
C(7.3itr.;5;Sa.l2; 15; 23; 44, 5;
fer aurbäga FB. 11; cach fer Lg.
1; 9; FB. 80; fer dar fer ScM. 15;
21, 27; fer maith di feruib Erinn
TE. 2 Eg.] CO nach acced fer di
Ultaib Lg. 6; cid fö fer SC. 37, 13?
oen-fer ein Mann, der eine Mann
Lg. 7; ScM. 8; SC. 23; 38, 8;
Gen. 6 mnai ind fir p. '611, 28;
innas ind fir SC. 23; 33, 30; FB.
19; 44; 82; mäd ina släinti ind fir
SC. 10; cech fir SC. 2; os adart
fir i sirc 23; 38, 4; a fir muintire
Gl. zu a hathig Hy. 5, 87 ; Dat. do
fiur Wb. 10i> (Z\ 224); dond fir
ScM. 15 ; .do cach fir df b FB. 54 ; 56 ;
^cc. ar fer n-aile TE. 13 Eg.; in
fer n-ingalair 2!B. 12 Eg.; in fer
12 iU^.; 13; SC. 15; 36; fer dia
muinter TE. 5; ben ein fer TE.
2 i?^.; ri fer dfb 5; cosin fer CC. 6;
dar fer fland ScM. 21, S2; immon
n-öen-fer FB. 15; Voc. a fir TE. 9, 9;
a fir maith 10, 9; PI. Nom. fir
0s8. I 1; FB. 21; ind fir sea
SC. 22; JPJ5. 25; 75; fir hErenn
Hy. 2, 58; ScM. 11; ^TE. 2 JE7^.;
6; 7; 20; *JPJ5. 11; fir ülad CC.
3 Ltr.; fir in t-sithu TE. 5 £'^.;
fir domain FÄ. 13; fir legind 27;
Gen. for cethra fer n-Alban Lg.
11; 18, 18; femai fer FB. 29; fer
n-hErend ScM. 5; T^. 15 Eg.;
FA. 32; slüaigh bfer n-Erinn TE. i9;
Idith gaile fer n-h£rend SeM. 6;
FB. 9; !>. 310, s; 5; co mathib fer
n-ülad FB. 4; mor fer ScM. 3, 10;
SG. 44, 7; coica fer ScM. 21, 5;
SC. 45, 12; inna fer FB. 16; fer
ffrean £[y. 7, I6; Do^. dona feniib
TE.S Eg. ; do feraib hErend SeM. 8;
TE. 2 Lü.; FB. 11; for feraib
ülad CC. 2 iCr.; di thren-fferaib
FB. 2; inrice feraib aide SC. 31, s:
amru feraib SC. 37, is; Acc. oa
fim FB. 15; 87; fri firu SC. 13;
dar fim 37, 17; firu cocid hErenn
p. 141, 11 (ftriu Eg.); for firu hErend
ScM. 8; TE. 2 Lü.; firu in talman
uli 27- 191, 17; ettr righu ocus coem-
firu TE. 5 Eg. — Compos, fer-
chubat FB. 25; 64; -gnüsi tZ^. 29;
-oclaig 27; -traig ibid.
ttr Gras. — iVbw. luig-f^r FB.^.
ro fhas a f^r cu mor Three H<m,
p. 34, 7; Gen. nomen fefoir Gl. zu
carex SG. 68^ {Z\ 19); do rind ind
feöir FB. 88; glas-feoir FB. 9; a
n-gurt feoir p. 112; PI. Nom. fera
p. 190, 27; Gen. mecnu na Ur CC.
1 Lü. — Comp, för-gort.
feraim II „I pour" {Three Hom.
Index); ich giease, gehe {tgl.
fearthar i. emithar O'Dav. p. 91);
feraim fdilti ich heiaae wiükomwien.
— Praea. Sg. 1 feruim-si failti frit
p. 144, 18; 3 tech inna fera flechod
SP. III &; cid ara fero . . failti
p. 144, 17; feraid snechta . . foroib
CC. 2 Lü; feraid for n-aigidacht
FB. 66; feraid . . failti Lg. 15;
SC. 32; FB. 62; PI 3 ferait a
n-aittreb isin glind FA. 22 {rd,
ferat LBr.); nualla 31 (lecat LBr.\
33 ; mor gleö SC. 36 : ferait . . failtc
fri Conall ScM. 15; p. 144. e:
FB. 66; ro ferat . . tosccoi co Con-
coba/r p. 141, 26. — Praet. Sg. 3
no CO fer banne ina gort-si p. 41,3«;
ro fer..f8elti fria SC. 46; ferais
an mich Hy. 5, 30; ferais . . fslte
friu SC. 16; 17; 20; 35; 38; FB.
66; 68; 79; p. 40, 20; feraistde
FB. 69; fersi SC. 35 {mä Acc. da
Pron. auff.); co ro fersat faelte fri
hültu FB. 54; fersait SC. 16. -
B'praet. Sg. 3 f eraib . . fslti frid
SC. 35. — Paaa. Sg. 3 ferthair
ferand
543
ferrig
a gdbtL CO. 4 Lü.; ferthar failti
fris FB. 5. — Conj. Sg. 3 ferthair
a n-öenach SC, 3. — Praes. sec,
Sg. 3 fertha öenach la hUltu SC. 2 ;
no fertha ibid.; ferta failte fris
p. 145, 10. — Praet. Sg. 3 ro ferad
failte firia ScM, 1; ro ferath TE.
b Eg. — Fut Sg. 3 ni firfid^r
SC. 3, aber firfaider 27 zu ff-
raim? — Inf. Nom. ferthain ind
(Senaig SC. 2; Dat oc ferthain
6enaig SC. 1; ita in cath oc a fer-
thain indiu 33; frassa . . oc ferthain
forro FÄ, 26.
femnd Land; ager Ir. Gl. 390;
Gl. zu iathmaige Hy. 3, 6. — Nom.
in ferand sin FA. 30; iss ed ferand
ro thog in drui i. Almu CCn. 1;
Da*, as t*fenind ScM. 12; Acc.
CO a ferand dathaig CCn. 7 ; ferann
p. 41, 88.
1. ferb F. Kuh; Gl. bö C(yrm.
p. 19. — Sg. Gen. cen gert ferbba
Corm. Transl. p. 37 cernfne; ferba
brachtchi brothlochi FB. 68, 2 (i.
bö Lü.y i. bui Eg.) die Braten
van fetter XuA und gemästetem
Schwein? PI. Nom. ferba i. bai
LU. p. 12öb, 20.
2. ferb i. bölc docuirither for
aigid dnine iarn-äir no iar n-gübreth
Carm. p. 19 {„a hlotch which is
put an ihe face of a man after a
saure or after a faUe judgment").
3. ferb:=»yerbam; i. briathar
Corm. p. 19; ferb n-D6 = verbum
Bei, 8. unter fenecbas.
ferdaigseeht 8. fertbigseebt.
ferend p. 188, i9 lies fatrend.
ferenn M.Gürtel {um die Wade,
um den Leib); i. hid bis um cholpa
fir, . . ferend oir im choiss rig Corm.
p. 20; ferend din ainm do er iss
bis imon fer ibid. — PI. Acc. feraia
snechta mör form co femnu fer
ocns CO drochu carpat Lü. p. 58^ 9
{vgl. Corm. l. c, O'Don. Gr. p. 260).
1. ferg, fere -F. Zorn; ferc ira
Z\ 61, 241. — Sg. Nom. t'ferg
SC. 41; Gen. gusfland ferge ScM. 15;
fiandrüad ferci SC. 38; dMmbert a
ferci fornd SC. 36; Bat. co f^irg
FB. 52; ar feirg ri rig n-Ulad
Lg. 5, 22; dia m-bi fergi fdasnadar
FB. 48, zu lesen dia m-be i feirg
i füasnadar? — Compos. co fer-
gluinde möir Three Jäom. p. 78, 84,
für ferg-gluinde {y,wiih angry bitter-
nm'O; FB. 29.
2. ferg M. Held; i. laech Corm.
Tr. p. 80; O'Dav. p. Si. — Sg.
Nom. in ferg fene ScM. 3, 8.
fergach zornig; fercach iratus
Z*. 61 ; fergach Gl. zu acher Hy. 5, 9.
— Adv. CO fergach Os8. 1 5.
fergaigtm III ich bin-, werde
zornig. — Praes. Sg. 3 Dep. ni
fercaigedar Ml. 24i>, i8 {non iras-
citur Z*. 439); fergaigthcr . . friss
Fei. p. LXXVI 9. — 8-praet. Dep.
Sg. .3 ro fergaigestar FB. 15.
f^r-gort Grasgarten, Gras-
platz. — ' Sg. Gen. ind fergoirt
FB. 38; Dat. isind f ergort 39;
Acc. hi fergort 36; 40.
fern Schild; fearn shield O'R.
— Sg. Gen. is cd fema fodluigthe
FB. 68, 7; Acc. tax fem flann
ScM. 21, 82 M.; PI. Nom. bit
femai fer dlochtai FB. 29; Dat.
fernaib (i. sciathaib) ilib ildlochtaib
LU. p. 125, 24.
fernog Erle; alntts Ir. Gl. 558,
vgl. cnaille fernai Corm. p. 34 {„an
alder stake").
ferr besser, Compar. zu maith
gut; melior Z*. 277. — cid ferr
cid messu dorn nirt SC. 38, s;. is
ferr a ch4ch ito-sa 28; nir bo ferr
ro böi 48; is ferr a techt FB. 6;
is ferr dam-sa techt leth n-aill
SC. 13 ; bes . . nocon err in ben 43
(nochan fearr H); 44, lo; ro bad
ferr lim tairissem 44, 2; s; FB. 8;
ba ferr a comaitecht . . oldaas . .
Lg. 13; andäs ScM. 7; andä TE.
12 Eg.] is ferr do laech andai-siu
er ist besser Held, als du bist
ScM.^ 10; 16; conna boi adhaig
bud ferr doib CC. 3 Eg.; ferr cech
n4th Hy. 5, 94; nech bad ferr lim
a cheli do lenmain SC. 26 ; caraim-se
foB ferr cach cid SP. II s; im Sinne
des Superlativs: da ech bas ferr la
Connachta ScM. 2; ferr cinis Hy. 5, 4
(i. is ferr ro genair sie ist die beste,
die geboren worden ist).
ferrig p. 141, 21 zu lesen fqr rig.
fen
544
fetar
fers «versus. — Sg. Dat, hi
fers SG. 6b, u. — O'B. Tiat fearsa
F. a verse, vgl. ro chan in fersa
sa „he sang this verse" Three Hom.
p. 22, 9.
fersad F. Keule; duh On the
Mann. II p. 256.. — Sg. Gen. tr^
cheann na luirg-fearsaide „through
the end ofthe clttb" Torr.Bh.p. 140, 2
(vgl. lorg).
ferseal Mann; Gen. ni rod fech
din riam i n-gnuis ferscali Three
Hom, p. 84, 18.
fert Grab; i. adnacol Corm.
Transl. p. 79; i. ulaid cumdachta
O'Bav. p, 90; i. cladh ibid. p. 91.
— Sg. Nom. Oss. III 7 (Gl. lechO;
Lg. 17, 29; cor clasta a fert TE.
S Lü.\ Äcc. cor la fert Lena ann
p. 112.
fertas Schaft, Stange, wie
deren eine auf jeder Seite des
Wagens war, vgl. O^B. Orowe Siab.
Conad. p. 420 . („the spindles of
the aaHe-tree of a chariot" On the
Mann. Index, wohl nicht richtig,
denn dann umrde es nicht immer
fertas carpait heissen); auch ein
Theü des Spinnrockens On the
Mann. III 116 (so), „the spinning
stick, the distaff*' O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. is fertas carpait Con-
cüiaind ro maid ocus is do b^im
fertas dochöid Lü. p. 63^, 42; Bat.
do des-fertais in charpait p. 310, 21 ;
ScM. 19; Acc. fertais in charpait
%bid.\ PL Nom. fertse carpatt do
b^im Lü. p, 66^ 4; fertsi crüadi
colgdlrgi FB. 45; p. 310, »0; Gen.
d^ca namma in b4 teclaim na fer-
tas dog^na fanan-imscotad Lü.
p. 64^ 6; Äcc. imscothis . . na fertse
culind ibid. s.
' ferthigis Steward FÜ. p. XL 12;
oeconomus O'B. Suppl. Vgl. frithaig.
ferthigseeht M. Aufwarten^
Steward sein. — Sg. Bat. icond
ferdaigsecht ScM. 6, fertighsecht H.
feseor Abend; vesper Corm.
p. 20. — Sg. Bat. ond fescur
SG. 183i> (Z^. 781); adverbidl:
feseor am Abend p eines Abends
Hy. 5, 27; SC. 37, 2.
fess^ feis F. Fest, besonders
das Fest von Tara. — Sg. Nom.
ar b4 hiat da c6mthin61 airegda nö
bitis oc feraib hErend i. fes Temra
cecha samna, ar bi hl sule caisc
na n-gente, ocus öenach T&ilten
cech lügnasaid Lü. p. 52&, is; ar-
focarar . . feis Temra do dönam TE. 2;
Gen. do chathim fessi Temrach ar
cech samain Lü. 52», 17: docnm
na feisi TE. 6 Eg.; Bai. riasin
feiss ScM. 2; do feis Mic Dathö
p. 112; d'feis na Temmch TE.
2 Eg.; 6; hicc fes TE. ß Eg. -
Vgl. tarb-fess, feiss aidche.
fess s. fetar.
fessln, f eisin inded. selbst;
ipse Z*. 367; 6« der 2. Sg.: let
fessin FB. 62; bei der 3. Sg.: Mac
DÄthö fessin ScM. 6; FA. 2; 7;
10; 19; 29; 33; FB. 61; 63; 69;
70; 72; SP. II 16 ; beim Possessiv-
pronomen: a dirgi fesin FB. 28.
t€s6e Bart dorm. p. 11 cront-
äaile; f^sög barba Ir. Gl. 47; f^s6-
gach barbosus Ir. Gl. 645. Vgl.
taicmainged a f^s Ichtarach corricd
4 glün Qir Schcuimhaar L ü.p. 86*, is?
fest« sofort, alsbald; feasta
for the future O'Bon. Gr. p. 267;
feasda forthwith O'B. ; biad fäin ag
imtheacht feasda ich werde mich
alsbald auf die Wanderung begd^en
Torr. Bh. p. 76, 11; ibid. p. 128, 13;
coimeirig festa TE. 10 Eg.
Ut Spiel, Musik? ,,feat a
wMstle; music*' O'E.; vgl. air-fitid.
— Sg. Gen. mnä fdta SC. 34, u.
f^taim ich kann, vgl. Utsr tcft
weiss. — Praes. Sg, 1 ni etaim a
arim Gl. zu Hy. 5, ii; PL 3 nach
f^tat do dänam doib FA. 28 (n&t
comgat LBr.) — Con^. Sg. 1 Bep.
mani fetur-sa sin FB. 6 {zweimat);
3 na feda ne possit GUd. Lor.
Gl 253; PI. 3 cura fedat ut vale-
ant ibid. Gl. 43. — Praet. Sg. 3
ni ro fet . . a n-acallaim SC. 9. —
Pass. Praes, Sg. 3 ni etar sa 6n
Fä. p. CIV, 10 (vgl. Goid.* p. 179)
„ihat cannot be*'?
fet4ir ich weiss, wusste; sdo
Z\ 458. - Sg. 1 ni fetoi^sa Tvr. 11;
. ro fetar-sa TE. 8 Eg.\ ScM. IG;
nä fetar TE, 13 Lü.] no chan
feth
545
f^than
fetar 1 Eg.; no con fetur SC. 38, 2
(fetar H.)\ ndt fetar-sa ni alle ind
acht braissech nama „I know of
naihing dse therein save pottage
ofdy'' Fä. p, C; 3 fiür Hy. 6, 7;
p. 17, m; Lg. 3 (fidir Eg.); FB.
20; 87; ro fitir wusste FB. 3; 79;
89; PI 1 nad etamar SMart 43;
3 ro fetatar Lg. 16 (rus fettatar
sie umsstenesEg); ni fetatar j9. 132,6;
Sa 12; TB. 15. — Fut. 8g. 1
Dep. CO fiasor SC. 16; Ji eo fesa-
ra-sa 7F. p. 182, 26; 3 ben nad
fess^r nech do feraib hErend TE.
2 LU.'^ arin festar cach dune
SC. 27; Fl. 1 CO fessamar cia uaind
bu8 calma Three Hom. p. 24, si.
— FtU. sec. Sg. 3 co fessad Hy,
4 Praef.; PI 1 dia fesmafs TE.
10 Lü.\ 9 JS*^.; CO fiasmais Lg.
l Eg.; 3 co flastais esti SC. 20.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro fess sei-
tum est Wh. "2*6^ (Z*. 478); ni con
fes ScM. 3, 18; 00. 6; p. 143, 2
144, 11 ; FA. 8; ro fe8 TE. 10, s JS"^.
Neir ni fess a lige Fei. Prdl.p. 113
PI. 3 inna hi nacA fessa (72. zu
qaae latent iJTy. /b. 7» {Goid.*
p. 65); allighi nf fessa Fä. Prol. 76
(.nit fessa LBr.\ — Fut, Sg. 3 co
festar Lg. 1; TE. 13 -B^.; 50. 43.
-- Fut. sec. CO fessta a ciso . . lais
TE. 2 Eg. — Part necess. ba
fissi Hy. 2, 8. — Inf. fiss.
1. feth Luft — Acc. hi feth
Gl. zu in auram Goid.* p. 66
(,Soui&.). — Vgl. fed, tin-feth.
2 feth Stille, Ruhe. — Sg.
Nom. CO tisad f^th dö „that a calm
might eome unto him" Hy. 4 Praef ;
conda tanic a sult ocus a feth
p. 130, 26; hierher auch deig-fh^th
in clerig „the cleric's goodly shape"
Fei. p. C 27? — Vgl do mlfostaci
ocus anfeith FB. 29 Eg.
3. feth i. slemain O'Dav. p 93.
Vgl. 66ibuiu goba faciebat hastas
fri teora gr^sa ocus ba feth in gres
(l^dinach Corm. p. 32 nescoit {„the
lagt action was the finish**)-., dognfd
tra Luctine na cranna fri teora
snassa ocus ba f^ith in snass dä-
dinach Und.
feth ScM. 22, 12?
f^thalde Adj. von 2. f^ith, „wi-
the-y*' OB. Crowe Siäb. Concul.
p. 414. — Sg. Nom. carpat fidgrind
f^thaidi FB. 45 (feithendai Eg\
47, p. 310, 27, „a chariot wythe-
wickered" On the Mann. 1 p.
CCCCLXXXI „composed of small
timber withed togeiher" O'B. Crowe
l. c. p. 418.
fethaigrim III ich beschwichti-
ge; fetigim sedo Ooid.^p.bl (Wien.);
feathaighim I calm, still O'B,
fethal Abzeichen, Emblem,
auch der Gegenstand selbst,, der
ein Emblem an sich hat; feathal
i. comartha no minn O'Dav. p. 87;
feuthal i. eugasg {„form'^ Corm.
Transl. p. Sl; a fethol i. a n-ätach
sacaird Gl. zu summus sacerdos
scidit vestimenta sua, hoc est
ophoth Tu/r. 87 {„his decoration*'
Goid.* p. 9, „insigne, omamentum"
Nigra Gl Taur. p. 49); fethal
condueiitLigesticktes Emblem?) O'JDav.
p. 92, mit der Glosse eccusc com-
duala i. in merge no in brat sida
no in rinde, vgl. ni conai fethal,
i. no ni coimedas ecosc däla coin,
i. in meirgi no in breid sida no in
raindi On the Mann. III p. 114;
fethal 1. com cnmdaig argoid „a
goblet toith a süver mounting"
Corm. Transl. p. 80. — Sg. Bat
sceith CO fethul chonduala la cech
n-ae TBF. p. 138, 6 (H 2. 18);
PI Dat CO fethlaib condualacha for
cach U'&e „wiihemblematic carvings'*
On the Mann. III p. 2:^0 {gleichfalls
TBF. l c, aber aus H 2 16^; sceith
CO fethluib conndualae ibid. p. 158.
fethamail still; feathamhuil
cälm 0*R.; von 2. feth.
fethamla F. Stille, Ruhe. —
Sg. Nom. foss is fethamla „rest
and stillness" Fil p. LXXXV 27.
fahan Geflecht? — Sg. Gen.
carpat f^thgrind fethaine FB. 50
i (fethide JE;^.r/ Dat sithfe co f^thain
findruine FB. 50; fethain^). 310, 28
{„with a witheing of f." O'B. Crowe,
Stab. Concul. p. 414); sieg . . co
fethan öir impi p 131, 19 („covered
with rings of gold" O'O); PI Dat.
CO fetanaib findruine FB. 50 Eg.?
35
fethar
546
fiadu
fethar s. sinr*
f6th-8rrind FB, 50 mit Eg. zu
lesen fid-grind.
f^thi 8. 1. f^ith.
fethim, feithim Iwait, attend
O'B.; vgl. ar-fethim. — Imper.
8g. 2 feith in tret indiu hüte die
Heer de heute Three Hom. p. 12, 21.
— Praet. 8g. 3 fethis Fergus Ailbi
n-oU 8cM. 21, 29. — Inf. fethem,
feitbeamh F. waiting, attendance
O'E.; await O'Bon. Gr, p. 202; ;
Dat, diar fethim Hy. Q, 25.
feucbair s. feoehair«
tt i. olc Corm. TransL p. 79,
von den Glossatoren mit IcU. virus
zusammengebracht; s. unter fogal.
fiaeail F. Zahn; dens Z\ 18.
— Dat. na fiaccail Gl. zu Oss. III 6;
Acc. corrici a fiaeail Gl. zu Oss.
III 4; PI. Gen, feoil na fiacal gin-
giva Ir. Gl. 150; Dat. dona fiaclaib ;
Güd. Lor. Gl. 126; Du. Nom. dd
fiaeail Gl. zu Oss. III e. — Davon
fiaclaeh dentatus Z*. 18.
1. «ach M. 8chuld, 8chul'
den; debitum Z*. 18; vgl. fächern.
— Sg. Dai. in so huile d'fech
tinoil „all this from a debt she
collected" Tir. Ü; PI. Nom. diegtir
föich Wb. 4» {debentur debita Z*.
226). — Davon fiachach schuldig,
it fiachaicli debent Wb. 7».
2. ffach M. Babe; fiach niger
corvus 8G. 29^, s; corvus Goid.*
p. 66 {LHyX — Sg. Dat. oder
Acc. mar in fiaeh Lg. 7; Acc. in
fiaeh ibid.; PI. Nom. ind fiaich
SC. 35; Du. Nom. in da fiach ibid.
1. liad Praep. mit Dat. vor;
before 0*Don. Gr. p. 306; coram
Z\ 643; ffad mathib ülad FB. 59;
Hy. 7 Praef.; 8G. 41; crothid con-
chen^d catba eeirp fiad a chlaidib
80. 31, 6.
2. ffad F. Ehre? fiadh i. air-
mitiu do cach fo gradh ocus dar
lium-sa is si an comeirge hi; failti
do caeh hi coitchindi, is 4 sin an
dethbir O'Dav. p. 86 (Ehre Jedem
dem Bange gemäss, und es scheint
mir, dass dies der Ursprung ist;
Willkommen Jedem insgesammi,
dies ist die eigentliche Bedeutung).
— Sg. Dat. in der Gehenden Ver-
bindung airmitiu fäid, f^ith Z^ 918:
dobeir airmitin f^ith don ^VivWb. 11^
{dat honorem viro)\ co armentar
föid ut . . revereatur Wb. 31c, 1*.
— Vgl. fiadüghadh to wdeome, to
honour" O'Don. Suppl.
3. fiad J^. Wild; los na fiadh
ferina Ir. Gl. 183 {„herb of ike
deer'% — Sg. Gtn. d'email cacha
ffada LU. p. 127», s?: föth fiada
Hy. 7 Praef., WHdruf, der Name
von Patrick' 8 Hymnus, mit Bezug
auf die Legende, die a. a. 0. er-
zählt wird {„guard^s cry*' Stokes):
PI. Acc. na fiada Lg. 8. — Comp ob.
fiad-mila „wild animals^* 8. fiad-
muin; fiad-ech FB. 37 Eg.? fiudh-
moigi Lg. 17, 39 Eg.
fCad FB. 24?
ffada 8. fiadu.
fiadaeh Jagd; venatio Ml. 137*
{Goid.* p. 28). — 8g. Nom. fiadaeh
in t-fiI6be Lg. 11.
ffadaim s. ad-ffadaim; fiad i. in-
nisin O'Dav. p. 86. — Fut. Sg. 1
fiaa no adfias i. inneosad ö'Cl.
{Beür. VII 45).
ffadmoin „hares", i. fiadmila
bid i muine Corm. Trawi. p. 79,
vgl. fiamuin.
fiadnaib ScM. 22, 6?
ffadnaise N. Zeugniss, Zeu-
genschaft; a fiadnisse sin testi-
monium hoc Wb. 13*» (Z*. 788^;
fiadhnaisi hie et haec praesto Ir.
Gl. 959; nüiadnisse novum testa-
mentum Z\ 56. — Dat. i fiadnaisi
ind rig vor dem Könige FA. 6;
i fiadnaise 7; 16; 18; j>. 41, 21:
hit ffadnaisi SC. 25; FB. 72:
inna fiadnaisse FA. 14; SC. 45:
p. 43, 14.
ffada M. Führer? — Sg. Korn.
ffadu 0 Budi leö FB. 76; PI. Nom.
focertar fiadain leö 66? Dat. dia
fiadnaib 40.
fiadu M. Herr, Gott; ar feda
Ihu Cam. {Z^. 1004); i. fo dia i.
dia maith Gl. zu Hy. 1, u; 35; 39-
— jS<;. Nom. fiadu Hy. 6, 7 (i. dia
maith); fiado Hy. 6, 16; Gen. sclicta
ar fedot Cam.; fäthi fiadat^y. 1, u:
3, 5 ; 5, 94; DcU. diar fiadatt Hy. 1, S5
fiair
547
fiche
(i. dar dia maith); Voc. a fiada
Ey. 1. S9 (i. a de maith) 4i.
fiair 8. siar.
1. fial „modesty t. e. n&ireach",
j^generouSf liheraV O'R.; vgl.
Me. — Sg. Nom. techlach fial
p. 145, 5; Voc. F. a ingen Äal
Lg. 5, 4.
2. fial Schleier; velum, vela-
men Z\ 18. — 5^. N<m, FA. 5; 14;
Gl. zu ron feladar Hy. 1, i; fial
DO temel FA, 5; Acc. triasin fial
n-glainide FA. 81; cen fial cen
forscäth 6; 31; Fl. Gen. fogur . . na
fial sin FA. 14.
3. fial vgl. fialus family rela-
iionship O'Don. Stippl.; is focus
ar fial ar triur „near is the rela-
tionship of us ihree*^ Goid.* p. 93^ 28
[LHy.).
fiallaeh 8. fian-lach.
1. ff am „a chain of some fashion
or mode of linking'* On the Mann.
111 p. 178.
2. nam i. granna no adhuath-
mar O'Dav. p. 86; i. grannai Fü,
Prol. 50.
3. ffam i. lorg („a track'*) Corm,
Transl. p. 79.
ffamain Hase? vgl. ffadmuin;
tcolves or foxes O'R. — Dat. der
Vergleichung liiathithir ffamuin
FB. 87; luaithither fändli no fia-
main he for \&r Corm. p. 36 prüll ,
On the Mann. III p. 149 {„swifter
than a wild cat**); atcondarc and
triar for lÄr in tige ocon dorus,
teöra lorga brebnecha (i. tolla) inna
lämaib; is lüathidir fiamain cach
ae dib timchull araile dochom in
dorais Lü. p. 96^, 6.
1. ff an Jlf. Held, vgl. Une. —
PI. Gen. fobartach ffan 50.' 17, 7;
Furbaidi na fian 29, 13. — Com-
po8. „Fian in composition means,
relating to the Fenians, hence,
adapied for or helohging to hun-
fing, which was their chief employ-
ment and pastime'* O'Chrad/y, Torr,
Dhiarm. p. 110 {die Beziehung auf
die Jagd ist dem älteren Sagen-
kreise fremd); „fian, the opposite of
col fotU" O'Don. Suppl; ffan-bhoth
„a hunting hooth^^ Torr. Dhiarm. l. c;
fian-brat ScM. 21, si; fian-chlar
Lg. 17, 4; fian-choscur Helden-
triumph FB. 30 („a great hunting
match^* O'Grady l. c.)\ döca arretha
ffan-fidchell sieh das Heldenschach-
spiel ihres Laufs SC. 30, 4.
ffana ScM. 21, 43, fianaib Lg,
18, 18 Lc. s. flanii.
ffanlaeh Seh aar; fiallaeh apar-
ty, people O'Don. Suppl. — Sg,
Nom. in fianlach alle die andern
Leute FB. 90; in fiallaeh alle
p. 39, 20.
fiann F. Name für die stehenden
KriegercorpSy wie sie vor und
zu Finn's Zeit ursprünglich zum
Schutze Irlands und der königlichen
Gewalt bestanden, vgl, Verhandl.
der 33. Phüologenversamml. S. 25.
— Sg. Nom. finnta dünn, ol in fiann,
coich hf Corm. p. 34 orc tr^ith;
Dat. ar cach roilbe ocus cach ro-
fid no gnäthaigcd Find cona f^inn
no bid ben urdhalta for a chind
in cach tir Corm. p. 32 orc treith;
PI. -^ow. fianna zu lesen ScM. 21, 43;
Gen. do fulang na fiann ibid.; Dat.
eter feannaib fer n-Alban Lg. 18, is;
Acc. ar ba si deochair lasna fianna
hl tossuch eter orgain ocus maidm
n-imairic LU. p. 86^, 41.
Aar schief; crooked, inclined
O'R.; fiar-süilech strcSonus Ir.
Gl. 621. — PI. Gen. do thulaib a
lurgan b-fiar b-focamm FB. 37 Eg.
Aar 8. sinr.
ro flar-f aisr? -fulgh s. f ar*f aigim •
ffb in cosna fib FA. 2, dona
fib 32 für altir. cosnaib hf, donaib
hf Z\ 352, 8, f.
dorn flcfe SC. 11, 10 s. ticim.
1. fich Kampf y Fehde; i. fu-
achtain O'Dav. p. 89, 92; fich
bunaid „hereditary feud'' CCn, 5;
fich carpait Corm, Transl. p, 45
cuirrich.
2. fich «= vicus; municipium
SG, 53» {Z\ 21); Gen. ainm in
fhicha Fei p. CXXXIII.
flehe Zwanzig; viginti Z^. 305.
— Sg. Nom. cach fiche jed^s Zwan-
zig CC. 2; Gen. cöic m^ich fichet
25 Maass FB. 9; Acc. ri fichit
m-bl. TE. 5; PI. Nom. tri fichit
35*
Achim
548
figlim
gamnach 8c M, 5; SC. 33, 19; tri
fichit cät ScM. 2; cöic fichit FB. 9;
nöi ficMt CO, 2 ; Dat. fichtib glond
0s8. I u; fichtib drong SC. 33, 2;
Acc. tri fichtea bliadne Ttr. 2;
frisna cöic fichtiu sin FB. 9; tri
fichte hliAdan Hy. 2, 4o.
1. fichim ich kämpfe, vgl. ar-
fichim, do-fichim, fo-fichim. — Praet.
Sg. 3oro fich cath fri Findmöir LU.
p, 70^, 20; fich fris ibid. p. 20^, 20.
2. fiehim ich koche [intr.); fiu-
chaim / boil, spring up O'JB. —
Praes. Sg. 3 fichid tairse SC. 36.
— Praet. Sg. 3 dothaet in goba
and-saide assaincherdchaiocusbruth
romor isin tenchoir inna laim ocus
focheird in m-bruth sain i n-degaid
in curaig bisio muir co ro fich in
nuiir uile Lü. p. 25^, u.
fL^M.Baum, Holz, Wa Id; arhor
Z\ 238; vgl. ro-fid, roid, raed. —
Sg. Nom. und Acc. fid fri fid FB. 53 ;
iter fid ocus mag ocus Icnu sotool
Wald als auch Feld und Wiesen
Tir. 6; Gen. dochum feda Hy. 5, 62;
für feda fianchlar Lg. 17, 14; dar
feda f&l 39 {vgl. fidbad); Acc. fid
nallabrach SP. 1 1? — Compos. fid-
bocc arcus ligneus SG. 107^ {Z*.
854) ; fidh-chat muscipula Ir. Gl 260
„lüerally toood-cat, a humorous
Word for a mouse-trap'^ ; fid-druimm
Waldriicken, Waldberg, Gen. ind
fid-dromma SC. 34, u; fid-nemed
a sacred grove O'Don. Suppl,
fldba^ fidhba falcastrum Ir.
Gl. 797.
fidbae i. fithnaisi Corm. I^'ansl.
p. 79 fl.
fldbaid Wald. ~ Sg. Gen. dorn
farcai fidbaidae fäl SG. p. 203 {me
cingit dumeti sepes Beitr. VIII 320);
hi Clithar Fidbaidi FB. 37; Dat.
dulli for fidbaid „leaves on forest*'
Rev. Celt. III p. 177.
fidehell F. Schachspiel; ce-
tharcöir c^tamus in fidchell ocua
dirge a tfthe, dub ocus find forri
ocus sainmuintir cach la fecht beos
bereas a cluiche Corm. p. 21 ; cldr
findruine and co cetheoraib auaib
ocuB uilneib öir, caindel de lic log-
mair oc fursunnud doib, ör ocus
arggat ind fairen d boi forsin chlir
TBF. p. 140, 13. — Sg. Gen. oc
imbtrt fidchille FB. 61: fidchilU
SC. 39; dar fichille Schachbrett
FB. 37 Eg.\ dina feraib fidchilli
FB. 61 ; 82; Dat. ar fidchill ÄC.45,8;
Acc. oder Nom. d^ca arretha fian-
fidchell SC. 30, 4? PI. Nom. im-
berthar fidcella diln SC. 3?
fldehellaeht M Schachspiel-
kunst — Gen. büaid fidchellkchta
s. bdaid.
fidedar s. fedaim.
fidgrrind, carpat fidgrind f§thaidi
FB. 45, 47, p 310, 27 ,,a wood-
band withe-y chariof' Ö'B. Crowe
Stab. Concul. ^.414 (vgl. grinne)?
fldot Espe; flesc fhidaite „a
wand of aspen" Gl. zu f6 Corm.
p. 21 ; bentatar trifidot dia n-ardaib
LU. p. 64>, 32 {sie schnitten drei
Espen für ihre Wagenlenker, vgl.
ro beusat tri fidslatta findchmll
illamaib a n-arad LL. an derselben
Stelle des TBC).
flgre F. Weben; weavlng Corm.
Transl. p. 76. — Sg. Nom. fighe
chethurdhdaluch T£. 3 Eg.; Gen.
im aiced fige uile i. comobar na
fige do garmnib ocos do claidmib
i. na slata fige On the Mann. III
p. 116 {„for all the weaving im»
plements, i. e. for aü the instru-
ments vsed in weaving") \ don mnii
igi ibid. p. 115. — Vgl. figiddir
teostor Ir. Gl. 1095.
fiirell a vigilia 1. frithaire Corm.
Transl. p. 77, ein Name für ge-
wisse Gebete, vgl. Stokes l. e. —
Sg. Acc. do Crist cachain figil Fei.
Dec. 8; dosgni slechtain ocus cros-
figill SMart. 36 {„prayers er vigü
which one makes on his knees wtih
his arms stretched out in a cross^
aa.).
flgim III ich webe. — Pass.
Praes. Sg. 3 im cloidem corthaire
1. assa figther in corrthair On the
Mann. III jp. 116.
figlim ich mache figell, bete.
— Imperat. PL 1 figlem legem ir-
naigtiu LBr. p. 261>>, 44. — Praet.
Sg. 3 figlis fut bü i. dorigni fi-
gül in fot ro b4i in Tita L dA
m
549
find
c^t d^c slechtan leis cach läi LU.
Amr. ni 3.
fil es ist, giebt, fram. ü y a,
mit nachfolgendem ÄcciMativ; est
Z*. 490. — Praes. Sg, 3 ni fil
imlpt n-einig dait-so and TE. 1 4 LU.\
ni fil i n-hErinn rfg na tibre Lg. 10;
ni fil düb mnäi SC. 6; ni fil rigain
catamail acot-su SC. 46; i n-Ard-
macha fil rige Hy. 2, 43; ingen fil
and Lg, 5; fil and ri rdamna huden
SC. 34, 2; fail di cbaillig Hy. 5, 105;
fil uaib nech SC. 46; ni fiL.fial
no temel FA. 5; 12; FB. 90;
SC. 37, 18; ni fil brig sin p. 140, 26;
ni fil ro 8ia FB, 89; Lg. 10; ni
fail dorurme Hy. 5, 67; 81; na fil
and allethete SC. 34. 10; ScM. 16;
cia fil teer ea auch ist FB. 84; oft
relativ gebraucht: for cach fil
indi Hy. 1, 50; FA. 4; 5; 7; 9; 14;
SC. 10; 14; 24; 37, 9; 11; 13; FB.
47; 49; 73; 75; dair is tussu Is&ch
as dech fil la Ultu FB. 9; iss ed
fil is tig hita SC. 31, le; it ^ fil
innut-so TE. 8 Lü.; p. 140, 24;
144, 25; tri mile cheöl n-^csamail
ceoha öenclaisse fil oc classch^tol
imme FA. 10; feil Gl. zu Hy. 1, 1
(ß. Kemthur); tiri Uin hi fail serer
cech mathinsa FA. 35; in cathir . .
ina fail in rigsadi sin FA. 11; ni
luil TE. 8 Eg.; fuil limm TE. 9,5 Eg.;
eine besondere relative Form: na
baidne..fi]i i tir na nsb FA. 6
(filet LBr.); fila Three Hom. p.
110, 19; filem Gl. zu Hy. 3, 6 zu
lesen fil am? PI. 3 is iat iarom
filet amlaid sin FA. 24; 25; 27;
28; 29; 2; 6 LBr. (fili Lü.); oc
colstecht frit filet mnä SC. 40; inna
lainge hi fallet nöi n-gr&d nime
FA. 4 ifilet LBr); ni fuilet tri
thräth and ScM, 12.
flleta dichterisch, poetisch;
cnibdius fileta Hy. 5 Praef. {s. cn-
ibdius).
Ali M. der Dichter und Ge-
lehrte der alten Iren, vgl. 0' Curry,
On the Ms. Mat. p. 2 not. 2; po-
eta Z\ 255; filidh poeta Ir. Gl. 1.
— 8g. Nom. fili p. 142, s; Gen.
glAn Amargin filed p. 328, 7; Acc.
cech neutur lasin laitneoir is deme
lasin filid n-gaedelach Corm. p. 11
demi; PI. Nom. no chantais filid
p. 310, 7; Acc. filedu SC 48.
filideeht die Kunst des fili,
Gedicht, vgl. O'Curry On the
Ms. Mat. p. 2, not 2; i. ^csi Corm.
p. 20 f^le; poema Ir. Gl. 833; Carmen
ibid. 1002. — Nom. und Dat Gl. zu
Hy. 5, 94; Acc. cipe dogneth tria
filideeht trilig moltai Fei. p. III lu.
1. flilim III tardo SG. 145»,
lento Pr. Cr. 56»» (Z«. 435). —
Praes. PI. 1 nis fillem glun i mama
i n-dömnaißib De biiJL^r.j?. 261^43.
— Vgl. foill.
2. flilim III flecto; I turn, re-
turn, imply, fold, torap O'R, —
Praet. Sg. 3 vo h\l . . sl gliini fo thri
Three Hom p. 68, 25 Igenu flexit).
— Pass, Praes. Sg. 3 Vimal filter
SG. 203b {ut fiectitur Z*. 472). —
Inf Dat. sidhalbrat aaine hifilliud
immi p. 131, 16.
fllllad erred n&ir Lü. p. 125, 1,
ibid. 73», 2, derg-filliud erred nair
FB. ;J0, Lü. p, 113i>, 32, ein cless
Cuchulinn's, „whirl of a väliant
Champion" On the Mann. II p. 372.
ffii = vinum Z*. 20. — Gen. /
mör fina do 61 SC. 11, e; bolad
fina 31, 10; Dat. lestar..cu fin
SP. IV 3; FB. 9; 59; 60; p. 133, 3.
1. find 9 finn weiss, in über-
tragnem Sinne wahr, gut; tsi al-
bus SG. 35b (Z\ 53). — Sg. Nim.
tarb find SC. 23; slog find forderg
38, 6; be find p. 132, 3; banntracht
^nnp. 145,6; Fergus find Lg. 18, 29;
laech find mör ScM. 10; 11; fer
find firen FB. 33; fiiamain find
fuinechda FB. 47; sithbe find
p. 310, 28; Gen. fri foglaim fessa
find Fei. p. CXLIII 3 {„whüe
knowledge"); Voc. F. a inghiun
finn TE. 9, 21 Eg.; a U find
p. 132, 22; 133, 8; PI. Nom. mnd
finna FB. 53; üatne finna forörda
SC. 33, 11; beim Dual: dia n-droch
finna umaidi FB. 47; p. 310, 28;
find« FB. 50 Eg.] Gen. mor fer
find ScM. 3, 10; oc sid ban find
p, 131, 25; SC. 45, 14; Acc. arbaga
finna Hy. 6, 17 (i. mathe). — Com-
pos. mü Substantiven: find-airgit
find
550
nr
p. 310, 28; FB, 50 Eg.; find-focla
Lg. 3; fairg^ae find-folt SG, p, 112;
find-nime Hy. 3, 5.
2. find das einzelne Haar;
Corm. p. 32 croicenn. — Sg. Gen.
im bun cacha finna dö FB. 27;
PI. Bat. de finnaib gabur GL zu
Hy. 4, 11 {s. cilicc); Acc. finna
FB. 91. — Compos. fer find-cliass
folt-lebor FB. 45; 47; folt find-budi
p. 131, 20 ; be find-fota Lg. 4, ii;
Fedelm find-chöem FB. 22.
flnda Haar Fei. p. CXLIV 86 ff.;
Sg. Nom. ar rob e a mian uile
finda malach Silan do faicsin l. e. S4
(„a hair of Südn's eyehroto*^.
flnd-chöel&n, casna findchoela-
naib cammaib cum tortuosis inte-
atinis Güd. Lor. Gl. 229.
flndfad Haar. — Sg. Nom.
findfad geal mor trena chossaib
Gl. zu cosfind Fil. p. CXLI 29;
Äec. cen findfad forri Corm. p. 20
foloman.
finden Schild; finneall und fin-
neann a shield O'R. — Sg. Nom.
finden co m-bil öir Lg. 18, 27.
findmine einMetail, sieht weiss
aiM FB. 45, steht zwischen crdduma
und Gold FB. 58, wird neben dem
Silber genannt FB. 50 Eg. {vgl. je-
doch FB. 59 mü 73; CC. 2); white
bronze {mit Zinn oder Silber) On the
Mann. Index; fionnbruine {so auch
Lg. 18, 24 Eg.) i. präs go n-airgead
buallte 0*Don. Suppl. — Sg. Gen.
cöica unga findruine Lg, 18, 24;
ronn findruine CC. 2 Eg.\ gipne f.
p. 311, 1; CO f^thain f. FB. 50;
p. 310, 28; CO m-bil f. SC. 37, le;
findraini FB. 45; an findruini 59;
cuach f. 60; 73; Acc. eter cräduma
ocus findruini FB. 58; eter findra-
ini ocus dergör ibid.
ar flne Hy. 6, 7 1. ar pectha.
flne Verwandtschaft, Fami-
lie, Stamm; Corm. p. 16 dairfine;
„a tribe'* O'Don. Suppl. — Gen.
in gas fine cen didail SP. Y 12;
Dat. genfid macc4n dia fine Three
Hom. p. 98, 23; Acc. nech orcas a
fini Gl. zu homieidis Wb. 28», 4
{coanati Z\ 53).
fineehasif. Erbschaft, Nach-
folge, Recht der Familie oder
des Stammes. — Sg. Nom. nad
con fil finechas for Druimm Leas
act cen^l F^tho Fio, ma beith necb
bes maith diib Tir. 3 {„succession
by relationship'^).
fln-gral Mord eines Stammes-
genossen oder Verwandten. —
Acc. , daröne . . Aed S14ne finghal . .
for Suibne mao Colmatn Three
Hom. p. 112, 9.
fin-gralaeh a fratricide, <me
who has kUled a trtbesman 0*Don.
Suppl. — Sg. Nom. ro päd sfrS«-
glach acht min bad ängalach Three
Hom. p. 112, 6; PI. Nom. fingalaig
FA. 25; Neutr. athar-oircnidi L
fiugalcha Gl. zu parricidalia
arma Wb. 18^, 15.
Ann s. find«
finna ScM. 21, 4s zu lesen fianna.
1. flnnalm ich finde, mache
ausfindig. — Imper. Sg. 2 „finnta
ddnn'' ol in fiann „coich bi*' Corm.
p. 34 orc tr^ith; „Ni fetar," ol sL
„cid dernad de." „Finta-su ^m"
Ol Ailill TBE. p. 150, 15; PI. 1
Dep. finnamär . . do cheist FB, 94;
3 finnatar SC. 25? — Pr<ies. sec.
Sg. 3 CO finnad SC. 32. — Fut.
Sg. 3 rod finnfa TE. 7 Eg.; Goid.*
p. 102, 9 (LHy.).
2. finnaim II ich werde weiss.
— Praet. Sg. 3 focbartatAr larom
bunsaigcorrüscdub isa lethim-b&tär
oa finna {sc. Schafe) ocus finnais
fö ch^töir Lü. p. 23\ 27.
flr i. find {weiss) Corm. p. 20.
— PI. Acc. ar teora fera (no fira'i
f^rba ibid.
ÜT 1) wahr, wahrhaftig,
wirklich, richtig: veru^s Z*. 858;
2) N. das Wahre, die Wahr-
heit, ffr fer „the truth of men*'
Bev. Celt. III p. 184 {das, worauf
ein Mann nadi dem Comment An-
spruch hat?). — Sg. Nom. 1) bid
ffr p. 132, 11; FB. 6; mid fir ric-
fed SC. 11, 5; 38, 10 (wenn es wirk-
lich wahr ist?)', is fir . . do chnngid
chomraime cbucum-sa ScM. 16; ni
ba fir 9; 10; 11; FB. 14; 41; in
fir ist es wahr? ScM. 15; cinnas
fir lib 7; rop fir Hy. 1, 41; „fir*
f&aim
551
fis
ar se „wahrhaftig** sagte er Lg. 5;
flr inna radi-siu FB. 31; ro-fir
wahrlich! Hy. 1, 39; 4i; 2) cor
damthar fir fer dam FB. 94; is
c6ir fir fer do chomoUod ibid.; ar
na briste f!r fer for Coinculatnd
L U. p. 77^», 7 ; „fe amae" or Lagaid,
ni fir fer ani sin Bev. Celt. III p. 185 ;
Gen. F. inna trfnöite ffre Hy. 2, 42;
21 dae i. fer imerta fir ar a laire
connach tarted a chomlonn On the
Mann. III p. 518; Dat. 2) iar fir
TE. 9, 86; for fir do ftatha TB F.
p. 152, 6; for fir th*ainich ocus
t'anma ibid. s; Äcc. 1) dar mo
brethir Ör TE. 7 Eg.; 2) nos gegoin-
seom Uli iar n-üair ro brisiset fir
fer fair LU. p. 64», as; nech no
chomollad fir fer frim FB. 93. —
.Comp 08. mit Substantiven: fir-
brithem Ml. 27c, 1; fir-deacht die
wahre Gottheit Hy. 2, 48; co a fir-
dacbuB fen Three Hom. p. 96, 31;
na Hr-flatha TE. 11 Lü.] ind fir-ög
die wahrhaftige Jungfrau Hy. 4, 7;
for fir-duine Gl. zu Hy. 5, 66; fri
fir-ecrat SC. 38; fir-croith, -lem-
nacht FB. 9; ina fir-etan ihnen
grade ins Gesicht FA. 26; mit
Adjectiven: fir-chäin f&ilti trudy
heautiful welcome TE. 5 Eg.
firalm II ich mache wahr. —
Pas 8. Praet. Sg. 3 ro firad Hy. 2, 2».
— Fut. Sg. '3 firfaider SC. 27;
firfidir a n-asnibart in fdith verum
fiet quod dixit propheta Wb. 13^
^Z*. 476).
ffr^n gerecht, M. der Ge-
rechte; firian justus Z*. 778. —
Sg. Nom. fer find firen FB. 33;
in brithem fir^n FA. 6 ; anim . . .
firen 19 (firiAn LBr.); firiön EC. 5
{gemeint ist S. Patrick)-, PI. Nom.
ind fir^oin FA. 18; 34; 16; Gen.
inna fir^n FA. 17 (firian LBr.);
34 LBr.; firön 33 (firian LBr.)\
firen 16; 17 (ffrian LBr.); na firen
FA. 2; fer firean Hy. 7, 16; Dat.
d'firenaib FA. 2; 34.
fCr^naeh justus Ir. Gl. 681.
firend männlich; fireann male
O'B. — Sg. Nom. dartaid fhirend
ocos colpach boineand Corm. p. 8
clithar söt.
Ifrinne F. Gerechtigkeit; ju-
stüia Z«. 778. — Gen. ör firindi
SC. 23; Dat. co firinne fiu SC. 25;
iar firinne FB. 89; ar firinne 93;
Acc. ni chomainse th'irinne ar thoil
daine SC. 26.
flrmamint » firm amen tum Ir.
Gl. 749. — Sg. Nom. firmimint
p. 191, 24; Dat. oder Acc. fön firmi-
mint FA. 28; Acc. co firmimint ibid.
flrsi i. nert (strength) Corm.
Tratisl. p. 80; O'Dav. p. 87.
firt, flurt = virtus, Wunder;
a miracle Corm. Transl. p. 79. —
Sg. Nom. SC. 34, 6; Gl. zu Hy. 5, 70;
ro bo mör in finrt do hrigit Gl. zu
ro bo amru di ibid. 77; Gen. dönom
ferto facere miraculum Wb. 12*
(Z". 486); Acc. triasin hrtp. 40, S7;
PI. Nom. ferta p. 41, 16; Gen. dö-
num ferte Gl. zu virtutes Wb. 12^;
fri denaim ferta s. örlam; Dat. do
fertaib Hy. 5, 2s; 67; si; p. 41, S5;
43, 21; 45, 1; 48, 22; fo na fertaib
Gl. zu Hy. 5, 23 (s. cennadart); Gl.
zu Hy. 6, 6; Acc. ni dönat firtu üili
Wb. 12b (^«. 910); dognith mör-ferta
Hy. 2, 83 ; ferta ocus mirbaile FA. 28.
ÜBsM. Wissen, Kunde; wissen,
erfahren, Inf. zu fetar; scientia
Z*. 787. — Nom. fis ocus eolua in
choimded p. 169, 29; is dolig a fiss
FA. 12 ; ba cöir a fiss Gl. zu Hy. 2, 3 ;
. . ro siacht fis dö SC. 32; Gen. fri
foglaim fessa find Fei. p. CXLIII 3;
fudumne ind fiss Wb. 5c (Z* 237);
fri fegi fis SP. II 10? fursunnud fiss
Lg. 3? Dat. do fius Goid.^ p. 53
( Wien. Gl.) ; dochuaid . . do fis scel
pomnaill Goid.* p. 94, is {LHy.)\ do
fiss scel a matharp.iOjV, Mairetanic
do fis £listabeth Goid.^ p. 100, 22;
d'äss a brathar um {Etwas) über
seinen Bruder zu erfahren TE.
7 Eg.; in tiri SC. 13; m&d ar fis
Labrada SC. 31, 2 ; d*is cech röta 32;
da fis d(!is . . zu erfahren ob . .p. 40, 26 ;
Acc. fri cech fiss Hy. 7, 49.
fis » visio; i. taidhbsi O'Cl.
{Corm. Transl. p. 73). -— Gen.
adbul fisi Oss. III 8 (i. aislinge);
PI. Nom. doaidbdetar fisi doib
Wb. 27»; Dat. hi fisib Hy. 2, u;
Acc. na fisi sea FA. 21.
fissid
552
fled
fissid wissend, ein Wissen-
der; fissith sophista, catus, gnarus
Z*. 792. — Sg. Nom. ar ba fissid
side Lg. 3; mit Gen. p. 328, is. —
Davon an-fissid nihil sciens Wh. 29^, 4.
is fissid für is fissi sciendum est
Fü. p. XXXII 6.
fithie^n FB. 68, ii fidaitcen Eg,?
fithis F. Kreisbahn, Bogen;
fithisi i. slighe . . ut est is 6 tiach-
tain itir na da fithisi i. itir na d4
conair O'Don. Suppl, — Sg. Nom.
ind fithis tete in peccad is hite (sie)
in pian inna diglae Ml. 28^, 19;
PI. Äcc. fithissi Gl. zu absidas
Goid.^p. 52 {Wien. Gl); tre fithisi
per tractus Goid.^ p. 70 {LHy.);
dod fetis . . hi fithisi B.y. 2, is {sie
führten ihn in Bogen zurüclc?).
fithisi Mr s. unter mocol.
fithnaise, vgl. „fiothnaise sorcery,
poison; bad netos, detestäble news"
O'B. {die Bedeutung poison scheint
von der etymologischen Ableitung
von fi herzu/rühren) ; fit^nais i. galar
gairet, ut est: na traetha teidm
fithnaisi na galair i. nocha trao-
thann no nocho millenn teidm galair
fada no gairit hi, i. fi r6 indisi O'Dav.
p. 90 ; vgl. fidbae. — Nom. bid fid-
naisi la Fer Manath ScM. 15 {im Ge-
gensatz zu airscela); fithnaise Fuam-
naige ocus brechtai Bresail TE. 13.
ffa würdig, gleich; digwus, ni
flu non decet Z^. 56; i. inann
O'Dav, p. 84 ; i. cutruma ibid. p. 85.
— Sg. Nom. ni bii ffu döib techt
don tig CC. S Lü.] nir bo fiu leis
er hielt es nicht für passend, ei'-
laubt EG. 4; am fiu do rath rig
p. 142, s; bd dam fiu-sa SC. 42;
Dat. CO firinne fiu SC. 25.
flagrad praedicere, Dat. ut
dixit Moling oc fiugrad na f^ile
Eoin FSl p. CXXXIV 27. — Praet.
Pass. Sg. 3 ro fiugrad irrecht Wh. 18«
(praedictus in lege Z^. 625).
fiar s. Biur.
dos fiusead s. dinscim.
1. flaith Biery nach Corm. p. 19
auch Milch (flaith din d^de for-
dingair i. coirm ocus flaith). —
Sg. Nom. flaith derg Gl, zu derg-
laid Hy. 5, ss {für derg-fiaid).
flaith F. 1) Herrschaft,
2) Herrscher, Fürst; potesUu,
dominus Z*. 250. — Sg. Nom.
1) SC. 18, 4; FA. 35; 8P. V 11;
sith-laith Friedensreidi Hy. 2, 19;
2) flaith in domain p. 40, se; flaiUi
adamra FA. 5; Gen. 1) flatha Hy.
2, 88; 4, 9; na fir-flatha TE. 11 LU. ;
flatha D^ Hjf. 1, 4o; 5, 19; 10s;
flatha nimi FA. 2; 3; 20; 21; 31;
33; 34; umbestellt nime flatha.Ery.5,4;
Dat. 1) dollaid Hy. 5, 10; Aee.
1) ro gab flaÄÄ TE. 2 Lü.; hi
flaith nime Hy. 1, 44; 5, 92; Voc.
2) a rlg-flaith TE. 10, 10. — Davon
an-flaith der ünfürstliche, nocon
erred anflatha nicht war es Klei-
dung eines Unfürstlichen SC. 34, 18,
anflaith usurper, tyrant 0*M.
fiaithem M. Herrscher. — 5^.
Nom. flaith em nime Hy. 1, si (L
flaith ^im).
fiaithemnas M. Herrscher-
würde; gloria Z\ 787. — Sg.
Gen. flathemnasa hErenn 67. zu
flatha Hy. 4, 9.
fland 1) roth, 2) Blut; Uood,
-red GR. — Sg. Nom. 1) bröenin
fola fota fland aC. 37, 21; gus fland
ferge ScM. 15; 2) fland rdad ferci
SC. 38; is fland^ tedma tromehatha
FB. 68, 14; Acc. 1) sifis do füll
fland tedmand LU. p. 12b\ »;
dar fem fland ScM. 21, ss.
flechud Nässe, Regenwetter,
von fliuch; fliuchud „wet weather''
Corm. Tränst, p. 75. — Nom. tech
inna fera flechud SP. TU. 5; snigis
fleochad p. 41, se; Gen. flechoid
moir Gl. zu anbige Hy. 5, ss; Acc.
cen flechud FA. 35.
fled F. Gastmahl, Fest; fied
din lantöasad eter dig ocus mir
„fled, üicn, fuü scUiety hoih of
drink and meat'* Corm. Trand.
p. 77; eptUae Z'. 53. — Nom.
ind fled p. 311, 29; fled mör FB. 1;
fled chaurad FB. 59; 62; (ren. na
flede FB. 4; oc tinöl na flede
FB. 1; denam na fledi p. 311, ss;
oc tochatim na fledi FB. 28; na
fleidiu Temruch TE. 7 Eg.; do öl
mo flede FB. 6; taisbenad inna
flede FB. 9; 13; i&s na fledi FB. 27 ;
fledach
553
fo
fr
adfti na fleidi p. 311, ss; Dai. ic
fleid SC. 34, is; Äcc. floid FB. 26;
8cM. 5; CO taisfena a fled döib
FB. 7; 13; PL Nom. fleda mora
2^£. 55; Dat. i fledaib tn epulis
Wb. 27b (Z«. 246).
fledaeh, vgl. Finnachta Fledacb,
F. the Festive" FA. 32.
fledAiehthlth M. epulo SG. 52»
(Z». 53).
fiedngrad M. epulatio, epu-
lari. — Nom. gaibthir fledugud
leu d*adaig TBF. p. 150, i {„fea-
sHng'^; Dat. bic tomailt ocus ic
fiedngud TE. 16.
llesc F. Buthe, Gerte. — 8g.
Nom. flesc sirgdide FB. 55; Gen.
na flesci FA. 18; Dat. co fleisc
ddir FA. 18; rlgda p. 310, i; dind
ech-fleisc SC. 8; PI Dat. co fles-
caib iamaidib FA. 15; di flescaib
de linei8 SG. 3b (Z". 245); Acc.
flescca ibff TE. 18; amal flesca
6ir ÄC. 31, lo; Du. Nom. di flisc
duae Imeae SG. 3b (Z^ 246).
fliiieh na«8; madulu« Ir. Gl. 675;
fliach-dercc Uppus Z^. 12 (t^L
fliuchaigim lipjHO Z*. 53). — i^«/.
^om. cmlche fliuch Hy. 2, 8i;'i). 21, 8.
— Davon flechud, fliachaide humi-
duSy fliachaidata humiditas Z*. 53,
fliucbaidecht Uqtior Corm. Transl.
p. 96 idu.
fo Prctep. mit Dat. und Acc.
unter; 9ub Z\ 627; fd SP. V s;
fa, ik 8. 5); oft mit Längezeichen:
fd Erind TE. 2 LU.; iö bithin
ibid. 5 Eg.; fö chind p. 21, 2; fö
charput SC 37, 6; fö mebail Lg. 10;
fö drochcruth SC. 29, ss; fö inta-
mail p. 309, si; FB. 1; 30; mt«
fiocA/oT^cnder Aspiration: fo thu-
aitb j^. 5, 67; fo chlith I^g. 12.
— Mit dem Artikel: Dat. fon,
fond (fön charput FB. 43; 45; 49;
fön alt SC 8); Acc. fon n- (fön
aiög FB, 16), Neutr. fo a n-, fo n-
(fö a n-innas FB. 18; fo a lind
SC. 7). — Mü Pron. suffixum:
1. Sa. foum Gl. zu fssum Hy 6, 4;
5. % Dat. Mose, foa FJB. 64;
foa snidiu p. 131, le; fua FB. 38;
ai»/' rigsudi bezüglich foi J"^. 7
(föi LBr.\ vgl. « IX A; föi i). 48, S4
(löeg); fffi C%H^. p. 36 prdll; faithi
8. fo-chöel; Acc. föi Lg. 15 (foa jB^c/.);
PI. 3 fotbib TÄr«« Born. p. 26, 30.
— 3fÄ angefügtem Pron. posses-
siv um: 1. Sg. fom Lg. 3; föm
ScM. 16; fot i^. 2 (fod Eg.Y, 4;
50. 11, 1; föt 41; 44, 8; 3. Sg. fo
a broind p. 131, s; fö a röirFB. 46.
— In der Composition mit Pron.
infixum: 2. Sg. föt gnf SC 30, 8;
3. Sg. fan-öcrat SC 35; fod gain
SC. 37, s; föd ruair 41; FB. 56;
Fem. fosn-opair p, 132, 16; PI. fua
rumat CC. 2 i?7. —
Gebrauch, Dunter, räumlich:
fo nim unter dem Himmel Lg. 18, 5;
SC. 42; föm chind ScM. 16; p. 21, s;
CO cethri colomnaib . . foi FA. 7;
a da coiss nammucci fo brägid
ScM. 18; eich fil fö charput 50.37, 6;
FB. 45; 47; 49; 43; ech . . foa sui-
diu p. 131, 16; da lurgain lomchsela
lanbreca fee Corm. p. 36; comtar
foderci renna . . fon fraigid FB. 25
fot galar..in t-anad SC. 11, 1
noco bia-BO fö mebail Lg. 10
SC 29, ss; brön fo ch&i Kummer
unter Klagen Lg. 18, s; co ro loisc
a garmain föi p. 48, S4; tolluid
cach ben fo chöim a coli unter
dem Schutze FB. 21; SC. 41; 44, s;
mani fochlith^ a bnith . . f ö a röir
FB. 46; luid . . fon loch er ging
'unter den See FB. 77; SC 7; co
tue föi Lg. 15; co m-b^tai fo a
broind p. 131, 8 {.unten in ihren
Leih)\ do fodail fön slög uile unter
die ganze Schaar zu vertheilen
FB. 16; CO classchötol aircaingel
oc tiachtain föi indem sich der
Chorgesang der Erzengel darunter
mischt FA. 7; 2) unter dem Ein-
ßusse, auf die Veranlassung
von Etwas: tanacaisiu fon ögim
du kamst auf das Geschrei ScM. 11 ;
p. 144, 18 ; fachtais in gilla, tic
Ck)nall fo sodain FB. 39; 40; egis
in gilla, doroich Loegaire fua ^B. 38;
fo sodain darauf 19; cotlud dö fön
saith sin SC 23. — 3) über-,
durch Etwas hin: fon m-bith
über, durch die Welt hin FA. 10; 14
(„throu^hout the world**); Hy. 1, e;
fon bith Hy. 5, so; fön less uile
fi
554
föbairim
Lg. 1 ; atchlos fö Erind über Irland
hin, in Irland SC, 37, 13; TE, 2
Eg. u. ö.; conna teilged a folt fo
agid damü nicht sein Haar über
das Gesicht fiele p. 181. si; usci..
do thabairt fo a sdili TE. 12 LU,]
tue a anail fothib Three Hom.
p. 26, so; dorat fo menmain Ailella
do seirc-siu TE, 13 (for Eg.).
4) idiomatisch in gewissen
adverbiellen Wendungen: fö
a n-innas cetna auf dieselbe Weise
{sub eodem modo) FB. 18; fon
innas cetna FB. 60; 83; ScM. 9;
p. 40, 38; fon n-lnnasin FB. 31;
ScM. 14; fon cumma cetna FB,^\
fond ecose sin 92; fon cruth sin 57;
SC. 29; fön alt cötna SC. 8; fö
intamail Tige Midchüarda p. 309, 31
{nach dem Muster^', fö chosmailias
na CrÄebrdadi FB, 1; ÄO. 5; fö
Choinculainn comchosmail FB. 30;
fön samail sin auf diese Weise
FB, 57; 65; SC. 10; 24; fo cho-
mardus imdai Conchöbair FB. 3;
fo a comartos unter gleicher Höhe
mit ihnen 25; fo dagin weü {sub
causa) FB. 31; fo daigind wegen
p. 144, 18; fö dÄig weü FB. 58; 70;
TE, 6 LU.; wegen p, 144, 7; fo
bith weü FB, 79; 90; fö bithin
TE. 5 Eg.\ fö chötöir aUbald,
augenblicklich {sub prima hora)
FB. 16; 74; 87; fo deoid zuletzt
{sub fine) s. deod; fo cbiitb heimlich
Lg. 11; fo leith bei Seite, s. leth.
— 5) Zur Bildung der Mul-
tiplicativa: fo df Oss. I 10; fö
di nö fö thrf zweimal oder dreimal
FB. 81; 87; f& dl 88; fo thri 66; 78;
fa thri Hy, 5, 32.
t6 gut; i. bonum Corm. Transl.
p, 79 fochen. — Sg. Nom. is fö
lium est bonum secundum me
Wb. 14^ {Z^. 645); fö löo Hy. 5, 63
(1. maith); ni fö SC. 44, 13; fo dia
i. dia maith Gl. zu fiadat Hy. 1, 14;
fo li gut die Farbe Lg, 18, lö; cid
fö fer SC, 37, 13? Subst, is e a fö in
fö thall, nis e a fo in fö sa Lat. Hy. II
Pref. (j,his good is Jhe good there,
his good is not this good** Goid,^
p. 96). — Comp OS. fö-llth TE. 14.
fo-aeaiiim I succino SG. 167»
{Z\ 880). — Praes. PI. 3 focanat
SC, 37, 4,
föaeraib FB. 49, p, 310, 19, lies
fö a cruib, s. 3. crd.
foaim ich schlafe. — Praes.
Sg. 3 föid . . lasin n-ingin SC, 39;
foaid Hy. 2, 31 (i. no chotlad); rel.
dind feiss foass in loech lea Corm.
p. 26 laiches. — ImpereU. Sg. 3
foad in ben let-so Lg. 12. — Praes.
sec. Sg, 3 no foad Lg. 6; no foied
CC. e Lü. (no iaAded Eg.\ — Fnt.
Sg. 3 rd, inti feefes lia mnai LU.
p. 127», 82 («. unter geis), — Perf.
Sg. 3 fiu sopivit Gind.* p. 87 not.;
PI. 3 feötar and ind aidchi sin
FB. 63 (feoatar Eg.); 69; feoit
FB. 57. — S-praet. Sg. 3 fais hi
Tenuraig ind aidchi sin SC. 27. —
Inf. fess.
fo-al^aim I ich schlage nie-
der, bin niedergeschlagen, be-
stürzt; constemor SG. 146»» {Z\
429). — Praes. Sg. 3 zu lesen fa-
laig betho borrboidne {stemü mundi
superba agmina) FB. 24? — Praet.
Sg. 3 is nini foralaig Gl. zu nos
quos timor straverat Ml. 43^; fos
rolaich prostravit eos Hy. 2, es,
Gl, i. ros failgestar {Dep.) inna
ligu; fos rolaic und. ss? — Fut. sec
PL 3 no failgifitis Gl, zu conster-
narentur LHy. fo. 12». — Pass.
Praes, Sg. 3 fomm 41agar constemor
SG. 1461» (Z«. 482). — Praet. PI. 3
ro failgide fo ci^oir inna hali ech
fo a marclaigib fria lar Three
Hom. p. 76, 29 Cwere Struck down").
fobaeh i. tochailt O'Dav. p. 88;
i. buain ibid. p. 91.
föbairim (fo-od-berim?) I 1) ich
gehe an Etwas oder zu Je-
mandem, 2) ich areife an^
3) mit oc ich beginne? vgl. „fobair
advancement, rencontre, underta-
king" O'B. — Praes. Sg, 3 1) füa-
bair nith SC. 31, 11; 2) fos n-opair
p. 132,16; da fdabair galar CC.ALU.:
3) föbair . . hicc sirfecham TE, ^
Eg.; fobair ic torsi moir 12; PL 3
faabbrait in less TFB. p. 156, i&.
— Imperat. PI. 1 fnaiprem inna
degaid und. p. 144, so. — T-praet.
Sg, 3 1) is cuice forobart in ben
fobairt
555
fo>cherdaim
p. 132, 12; 2) tofobairt SC. 36 (s. oben
da füabair). — Pretet, Sg. 3 foröpair
oc dogru SC. 44; PI, 3 fobairsiot
they attacked O'Don. Gr. p. 258.
fdbairt F. Angriff; i. tarraing
Bo tadhall no aenfecht, z, B. luath-
fobairt gacha srotba . . i. in fobairt
luath dognithar tarrsna in t-srotba
O'Dav. p. 91. — Sg. Äcc. tobert
fobart m-bldbad forro er machte
einen feindlichen Angriff auf sie,
8, unier f&ebur-chles.
fobartaeh angreifend, An-
greif er? — Sg. Nam, fobartach
flan SC. 17; Aec. la faga f^ig fo-
bartach p. 310, 39.
foblth 8. bith.
foeanat s. fo-aeanim.
focairt s. fo-eherdim.
föearim, füaeraim (fo-od-garim)I
1) ich sage an, zeige an, ver-
kündige, 2) ich verbanne. —
Pra€8, Sg. 3 focair m<met Wh, 16*
{Z^. 4301; fod üacair id indicat
Wh. 1V> {Z\ 885); PI. 3 fan-öcrat
sie zeigen ihn an SC. 35. — T-praet.
Sg, 3 dia focart SC. 28; fus ocart
Tir. 8 (proscripsit eos Z\ 455). —
S'praet, fdacrais . . comlond dö f^in
FB. 69. — ü'praet. Sg. 3? fuacru
don cath Coemgen Hy. 5, 19 {vgl.
no thercanad in der GL), — Pass.
Praet. Sg. 3 foröccad do Bncrind
wwrde angesagt FB, 13; foröcrad
indicatus est Wh, 19b (Z\ 885). —
Inf. föcre monitioZ^. 885; föcradh,
fogradh to chcdlenge O'Don. Suppl.;
Dat. na pa cbondarcell oc föcru
a pecctha do chäch n^ sit coniven-
tia in indicando peccata cuivis
Wh. 31«, 84; Acc. lestar togaüJe
M foccra firinde TftreeHotn. p.iQ^n,
foehaid F. Leiden; fochith pas-
sio Z\ 249, — PI. Dat. coana fo-
chaidib Hy. 1, is.
foehair ,jf>re8ence, Company**
0"E.; a bh-fochair with, together
wiih, along with O'Don. Gr. p. 288;
ro d&ileadh iar sin fleadh agos
fensda dhöibh an oidhche sin san
n-giianiln a bh-fochair Ghr&inne
agas na banntrachta Torr. Dh.
p. 46; ibid. p. 88.
lo-ehamm ein Wenig krumm,
leicht gekrümmt, vgl. O'Don.
Gr, p. 276. — PI, Gen. do thulaib
a lurgan b-fiar b-focamm FB, 37 Eg.
foehann s. foehonn.
fo-chas „slightly curling",
folt fochas forordha O'Don. Chr.
p. 277.
fo-ehanim I succt^no? vgl. fo-
acanim. — Praes. Sg, 3 fom chain
löid luin SG. p. 203; fomm chain
cöi menn medair mass ibid. p. 204.
fo»chelim occludo? — Pass.
Praet. Sg. 3 forochlad Hy. 2, 15,
„Patrick' s Coming was a'help to
Ireland, which had been shut up"
Stokes, Beitr. VIII p. 311; fon ro-
chled do airitiu hirisse Gl. zu
conclu^si nos in eam fidem quae
revelanda erat Wb. 19« (Z». 483,
Galat. 3, 23).
focben willkommen; fochen du
tiachtain „welcome thy Coming l"
Corm. Transl. p. 79; nf ba fochen
leu a forcital iccas corpu et anmana
Wb. 30d, 7; fochen Conall ScM. 15;
SC. 17, 1; 18; 38; fochen in cath
FB. 53; fochen a Loegatn FB,
59; 60; is fochen döib ScM. 4;
fochen duit SC. 16; 20; p, 144, s;
is fochen lend Lg, 13; fochen om
p. 144, 15; mochen doib p. 40, »,
nach Stokes für m'fochen; ScM. 5; 6.
fo-eherdaim I ich werfe, ent-
sende, lege, vgl, Z*. 1000. —
Praes. Sg. 3 focheird . . in roth
FB. 54 ; amal foceirt nech a setach
de Wb. 32« {ut ponü aliquis vestem
suam de se Z*. 1000); foceird Condla
. . bedg uÄdib EC. 7 ; focheird bedg
cuce Lg. 9; oJme bedg ibid. 15;
focherd a suilchor issin ügp. 144, le;
focheird . . cor n-iach n-eirred de
FB. 87; foceird Ich n-erred ind
Äib FB. 24; 51; p. 310, 12; focerd
Fergus cor J^. macht einen Bund-
gang p. 144, 4; focheird a menmain
airi TE. 10 Lü.; focherd Aiiill i
serg de A. verfiel in eine Krank-
heU TE. e LU.; foceird armgrith
mör arrlgthech FB, 15? PI. 3 fo-
cherdat in macrad gair foa FB. 64.
— Perf. Sg. 3 fochairt a chroisig
fttrro SC, 7; focairt imroU ibid.;
PI, 3 fochartat4r Lü. p, 23^, 27
föchitiir
556
fo-chrothim
(«. 2. finnaim). — Fut. Sg. 1 fo-
chichur-sa aurchor dait LU, p. 70», 4
{für fochichurr, mit Ammüation
des rd); ni föichur-sa mo menmain
for öclach n-aile i n-hErinn itiad-siu
TBF. p. 152, 24 {lies: it diaid-siu).
— Fut. sec. 8g. 3 bägais CucÄu-
\aind hi Methiu port iarsin, i n-
acciged AiliU no Medb, fochichred
cloich asa thäbaill forni C, droTUe,
wo er A. oder M. sehen toürde,
würde er einen Stein aus seiner
Schleuder auf sie werfen LU.
p. 64«, 39 {für fochichrred, mit
Assimilation von rd); doföicbred
traig n-6cmailt and SG. 130b (,j?o-
situs est'' Nigra). — Pass. Praes,
PI. 3 focertar ffadain leö FB. 66.
— Praet. 8g. 3 focres inna bucbt
Hy. 5, 48 (i. ro laad); focress im-
mair 78 (i. ro laad); immeid 79
(i. ro laad).
föeh^töir alsbald, sogleich,
s. c4t* und 6Tj dar.
fo-chlallaim ich versammele.
— Praet. 8g. 3 Dep. fochiallastar
Echaid formna Is^cb n-£rend LU.
p. 132», 16, Gl. i. ro tinöil, citirt
hei O'Bav. p. 92 und p. 63 (ciall
i. tionol).
foehieh ScM, 15?
1. fochla „a throne, a^distin-
guished seat, any seat" O'Don.
Suppl., im Besondern 1) Sitz des
Helden auf der linken Seite des
Wagens {s. 2. fochla), im Gegensatz
zu faitsi, dem Sitze des Wagen-
lenkers auf der rechten Seite: do
suidbiu ind errad isin cbarpu^ as
nomen a fochlse, faitsi imorro ainm
do Buidhiu ind arad Corm.p. XXXIX,
vgl. Corm. Transl. p. 80 und O'Bav.
p. 84 focblu; 2) Sitz, Aufenthalts-
ort, Höhle von Thieren: fochla le-
ömhain, i. tochailt, aaimb no ionad
suidbe leomhain O'Clery (O'Bon.
Suppl.). — Dat. tic in döel asa
focblai „the heetle comes from his
den'' Fei. p. XXXV {Jan, 15 not);
PI. Dat. tdcaibtis ind anmannai
tbentidi a cenna asa fochluib LU
p. 23», 11; Acc. in tan adcuirtis
inna focbioi ü)id. 12.
2. fochla an tuaiscertG^^ north")
Corm. Transl. p. 80, im Cregensaiz zu
f ai tsi an desscert {„ihe south") ibid.
3. foehla Gl. zu flaith Corm.
p. 19, vgl. fochlu i. feinnidh 0*Dav.
p. 84.
fo-chlaid Höhle; fochlaidh ca-
vicula Ir. Gl. 229.
fo-ehlaidim ich grabe aus. —
Perf Sg. 3 fo roicblaid Gl. zu
effodit Ml 24c, ig.
ar fochlim p. 141, 6, zu It^n
arfocblim wie p. 327, ss, vgl. in
chiall . . araJbcladar sensus quem
profert SG. 209i> (Z«. 981).
fochlitlier s, foiehlim.
fo-ehmare inquiry, res^arch
OB. ; focbmairc i. fiafraighe O'Clery
{O'Don, Suppl). — Sg. G^n. fissid
focbmairc bi cerdaib d^ droidechta
p. 328, 16.
fo-eh6el unten dünn; agbaigh
focaol forleatban i. caol faitM ocus
ard uaisti O'Dav. p. 55.
fo-eliomair, „opposite" Fä. p.
XXXII 2, s. oomair.
f oehonn Ursache; causa, oecasio
Z\ 874. — Sg. Nom. fochond &
gala«r TE. 10 LU; is e fochunn
a denma Lat Hy. IV Pref. {Goid.*
p. 97); ibid. IX Pref.; Acc. triana
focbann um ihretwiRen TE. 11 Eg.\
na catha aile ro briste trena fochnn
Lat Hy. X Pref.
foehrach mercennarius SG.
35» {Z\ 812).
foehraib near O'Don. Suppl.,
s. com-focbraib ; uair ro fitir co
m-ba focbraib dia etsecbt Tkret
Hom. p. 120, 8 {„near unto his
death")] aritcbonnairc Patric i fo-
cbraib do-som Fei. p. LXXXm »
{„near him").
fo-ehraie J^. Belohnung; fo-
chricc praemium, merüum Z\ 249,
812. — PI. Nom. fochraice FA.
2; 32; Gtn. ilar focbraice J3y.7,58:
p. 170, 84; ar cenn focbraice My. 7, 10;
Acc. focbraice FA. 34; focraice
FA. 1; 31.
fo-chrothim ich erschüttere.
— Praes. sec. Sg. 3 co fucrothtd
i. CO cbonscarad (sie) Gl. zu vi id
quod suadeibat Acküofel suus sermo
cassaret Ml. 23^ 14. — Praet.
fochrach
557
cen fodrAbu
Sg. 3 CO forcroth a rigtbech n-nile
FB. 20 (wir., für fo-ro-chroth?); 2ö.
foehmeh Osa. I ii?
fo-€hrüald ziemlich hart? vgl.
fo-chas. — Sg. Nom. föt . . focrüaid
FB. 49; p. aiO, 19.
foehuirse FB. 49, p. 310, i8?
f oeul =* V 0 c u 1 a , Wort; vocäbu-
lum, dictio Z\ 981. — Sg. Nom.
conoa hetai focal fort chend i cörai
ScM, 14; bu4d-fo€ol an ro radis
EC. 1 {ein gutes Wort); PI. Äcc.
find-focla Lg. 3.
foens nahe, '8. ocus. — Sg. Nom,
dkig rob fagos a cairdess TE. 16;
Dat. i focus don lucht sin FÄ.
25 LBr. (hi comfocns Lü.),
foda 8. fotha.
fo-dailim III ich theile, ver-
t heile, — Praes. Sg. 3 fodüle doib
a m-biad TBF. p, 142, 8. — Imper.
PI 2 fodHd dün TBF. p. 142, e;
fodlaid in usc« fo Ard Macha Three
Hom. p. 74, 24. — PraeX. Sg. 3
forodail ScM. 21, 4; ros fodail
p. 40, 11 ; ro fodail . . na bii do
bochtaib jp. 40, 4s; PI, 3 fodailset
SC. 6. — Pa88. Praes. Sg. 3 fo-
dailter SC, 6; FB. 16; fodailter
döib TBF, p, 142, u [„distrilmtion
is made**). — Praes. sec. Sg. 3
fodail te p. 311, w. — Praet. Sg. 3
ro födlad p. 41, i6 (nach Stokes,
Three Hom. p. 60, 9). — Inf. fo-
dail, fodU divisio Z\ 874; do fo-
dail FB. 16.
fo-damim I ich ertrage; fo-
daimim potior Z^. 429. — Praes.
Sg. 3 nis fodaim nech Niemand
erträgt es SC 36; nl fodmat Wb. 20«
{Z*. 432). — Fut. Sg. 2 fon didmae-
siu Ol. XU qualem patiaris Ml 35c, ss;
3 ni fiiidema nihü patietur ibid, 56 c;
PI. 1 fodömam wir werden ims
unterwerfen FB. 76. — Fut. sec,
Sg. i cid din ar nach födemaind-
sae Bricio dorn athisiugnd SMart. 41 .
— Perf. Bep. Sg. 1 fos ro damar-sa
qu<ie passus sum Ml. 39*.; 3 ni
fordimair FB, 85; ar ro fodamar
I'su inti Tudas dia brath SMart. 41 ;
Inf foditiu toleratio Z^. 264; Bat,
hi foditin fochide Wb, U^ (in toU-
ratione tribulationum).
fodb M, „arms, aceoutre-
ments", i, arm agas ^tach O'Don,
Suppl. — PL Acc. eier cendail
ocus fodbu FB. 84.
fodbrond s. adbrond.
fodboigrh TE. 8 Eg., vgl. „föd-
bach to cut soda** O'Don. Suppl.,
fötbaige a cruib greg „the clods"
On the Mann. III p. 195.
fo-deeht-sa für die Zukunft,
fortan TE. 14 Eg.\ SC. 46; bu-
decht-sa ScM. 17 H.
fod^in selbst, s. fad^in«
fodengat Wi. Gramm, p, 76 lies
for-dengat.
fod^ni selbst, dam-sa fod^ni
TE. 10, 19.
fodera efficit wohl fod era (fera),
3. Sg. Praes. zu fod rüair, mit
Pron. inf. d («. tmter 6), vgl. 1. fö-
irim; „cid fodera why is this? wJhat
is the cause or reason of this?"
O'Don. Suppl.; coni hed fodera
f&ilti düib-si et diin-ni Wb, 14c
{nonne hoc fert gaudium vobis et
nobis? Z^. 748); cid fod^a sin
,jwhat caiMed that?" Three Hom,
p. 14, 17; cid fodera in moir do
imtechtt duit Fil. p. XXXII 11;
cid fodera conid sollamain tidecht
Crist a hEgipt ibid. p. XXXIV ic;
iss ed iodera in gorta sin do-sum
ibid. p, C 9.
fo-dire sichtbar. — Sg, Nom.
FB. 3; fodeirc 81; foderc 16; 88;
PI. Nom, foderci FB. 25.
foditia toleratio, Inf. eu fo-
damim. Vgl. foitnech.
fodluiffthe FB, 68, 7 vgl, dlochta,
dlugim.
fo-dord N. Brummen, Mur-
ren, Bass {vgl. On the Mann. III
p. 378). — Nom. fodurd Lg, 17,
18 Eg.; fodord „murmttring" Fei.
jp. C 29; Gen. dar ^si a foduirt
post murmurationem suam Wb. 11»
(Z^ 60). — Vgl an-dord.
fodordaeli, PI, Acc. fodordcha
Gl. zu susurratores Wb, Ic (Z*. 60).
fodrüair s, föirim.
cen fodrübu Gl. zu sine deflexio-
num moris Ml. 22«, 6 {Z*. 25). Dazu
cen adba fir fodruba disorchi Corm,
Transl. p. 37 cernine?
foebor
568
fo-gal
foebor s. faebar.
fo-egrimlll ich schreie. — Pass.
Fraes. 8g. 3 foeighther i. fogftrtar
O'Don. Suppl — Praet, Sg. 3 fo-
heged immam ScM. 13. — Inf.
foeigem i. focra „to scream, noUce,
warn*^ O'Don. Suppl.
fo-emaim I ich nehme an. —
Praes. Sg. 1 foemaim-sea FB. 34
(faemaim Eg.Y, PI. 3 fsemit-sium
. . ani hi sin FB. 78. — Praes. sec.
Sg. 2 ciar femtha-so si accepisti
Wh. 8d (Z*. 445); PI 3 no fjfemtäis
a anmchardine iA, 32.
fo-essam Schutz, s. S. 78; fa-
osamh, faesamh food, support, pro-
tection O'Don. Suppl. — Sg. Dat.
ior a oessam ddn unter seinem
Schutze uns = mögen wir unter
seinem Schutze stehen Hy. 1, s (i.
ior a oessitln); Ö, loe; for föesam
rig na n-düla 1, 66; üam faesum
Oss. III 10? Acc. iss ed doruach-
tatnar fort faesam sund TE. 5 Eg. ;
PI. Dat. for foesamaib Lg. 11 Lc.Eg.
fo-essitia, Dat. for a oeseitin
Gl. zu for a oessam Hy. 1, 2.
fo-fera s. fölrim.
fofoesat {nicht fo föisam) Lg. 5, 12
Lc. schlechte Lesart für doföethsat.
do föethsat Lg. ö, 12 s. taitim.
fo-f6aratar, fo-frith vgl füar.
— Perf. PL 3 fofüaratär sie fanden
CG. 3 LU. — Pass. Praet. Sg. 3
fofrith dö sie wurde für ihn ge-
funden TE. S LU.; focress . . fofrith
Hy. 5, 79; PI. 3 foritha p. 45^, S6.
fo-gabim, fagbalm I ich finde.
.— Praes. Sg. 2 in tan nÄd fagbai
FB. 92; 3 nf fogaib FB. 47; ni
fagaib p. 310, 26; ni fogeib FA.
19; 20; PI. 3 ni fogbat SC. 5; ni
fagbat FA. 30. — Präses, sec. Sg. 1
fogabuinn p. 145, 1; PI. 3 dda in
faigbitis noch SC. 21. — Praet.
Sg. 3 Dep, nf faigbistar FB. 30.
— Fut. Sg. 2 ni fuigeba-su SO. 42;
fogheba TE. 19 Eg.; fogebu TE. 10,3
Eg. ; nl fuirc6ba-su s. unter fomsige,
für fo-ro-g^ba? 3 fog6ba FA. 10.
— Fut. sec. Sg. 2 mÄd cos trath
sa fogebthä FB. 94; fogh^bta linn
TE. 9 Eg.; PI 3 düs in fugebtdis
FA. 30 ; fagebtis capei-ent ea Wh. 8»
(Z\ 874). — Pass. Praes. Sg. 3
fogabar CC. 3 Eg.; das hi fogbar
CC. 2 Eg. — Imperat. Sg, 3 fa-
gabar uaib öenfer FB. 93; ScM. 8.
— Praes. sec. Sg. 3 conna fogbaithe
FB. 80. — Praet. Sg. 3 co fagbad
SC. 29, e; s; u.
f ograist, drdim fri fogaist FB. 30,
LU. p, 1131», 34, eins von Cuchu-
linn's cless, „dimhing against a
rock, so as to stand straight at ü^
top" O' Curry, On the Mann. II
p. 372; „ascent hy rope^' O'B. Crotce,
Siah. Conctd. p. 439 \mit Rücksichi
auf goiste); dr^im M fogaist co
n-dirgiud crette for a rind LU.
p. 73*, 3; ibid. p. 12b\ 4. O'B. Cro-
we l. c. theüt folgende Stelle mit: Tag
si {Cuchtüinn's Lehrerin Dacreanin
sleagh rinng^ur coigreannach chüice
agu8 sathas ceann na sl^ighe san
talamh agus a rinn ailtnime suas
gach a n-direach, agas dorithlingad
an bangaisgideach go headtrom,
aorda, gur leig anaas i f^in ar rinn
na sleighe sin, go ttarla {sie) a hucht
agas a hdrbrainne uirthe, agas ni
thiig tolg na ^irghe na ^idiughadh
uirthe, agas dobi a bfad ioona
comnuid a n-airde, a n-&irde ar
rinn na sleigbe sin. Damü ist zu
vergleichen Tof^. Dh. p. 88: Ro
^irigh Diarmuid ama mhirach,
agus do rüg dhä ghabhail asan
bh-fiodhbha f& neasa dho ris gusan
tulaigh reumhräidhte, agus choir
ina seasamh iad; agus an Mör-
alltach, i. cloidheamh Aonghosa an
Bhrogha, idir an dhä ghabhail ar
a faobhar. Ann sin ro dirigh f^
go hüireudtrom ös a chionn, agus
ro thomhais ina throighthibh 6n
domchlann go a dheis tri hoaire
an cloidheamh, gur thüirling anuas.
tO'^lF.RauhfBaubenfPlün'
dem; ,,tre8pass^* Corm. I^anä.
p. 73; i. gal co ff O'Dav, p. 89;
foghail „plunder, prey, «yury"
O'Don. Suppl. — Gen. cor bo
tualaing fogla do denora CCn. 7:
Dat. du for fogail SC. 13; Pl-J)ot:
oen dia fogaib sarogud crossi hUi
Shuanaig Fei. p. LXXXVll 29. -
Vgl. di-gal.
fogamnr
559
foiehlim
fogramar „a natne for the last
monih in the autumn** Corm. Tr.
p, 74. — 5'^. Dat. hi fogomur FB, 9.
fofar 8. fo^r.
to^gwct FB. 227 Zu der ganzen
Stelle vgl.: „Rom alt-sa em** ol si
adi „la feba f^ne, hi costad for-
chaini, hi fogart genussa, hi con-
graim rigna, i n-ecosc sochraid,
conid chucom bagthir cach n-delb
BÖer sochraid eier ialiaib ban bda-
gnithiLU. p. 124^13. Vgl ar-gairim?
fo-irArim I ich töne, rufe,
drohe, hedrohe? — Fraes. Sg. 3
fogair Hy. 1, 6 (i. fograiges, i. don^
tomathiam); fogeir anggalar in uile
corp Cam. (Z*. 1005).
fO"gelim I ich grase. — IS'aet.
PI 3 CO n-geltatar a n-eich geilt
immon corrthe ic Ard Chaillend,
CO n-geltat eich Sualtaig fri coirthi
a tüaid f^r co hiiir, ocas fogeitat
eich Concalaind fri corthi aness
f^r CO hüir ocus connici na lecga
lomma LL. 4a. 6. 1. {TBC). —
Inf. Gen. fer fogelta a bu ein
Mann der seine Kühe grasen lässt,
s. buageltach.
fogrlaid M. Bäuher, s. fo-gal. —
Sg.Nom.pAl,i9', Fä.p.LXXXlXn.
fo^laimm N. Lernen, Inf. eu
fo-gUnnn. — Nom. is reid foglaim
in besgnai Ml. 14^ ii; Dat. do
föglaim nird Petair ocus Pöil p.
39. is; 19; exit do loglaim co Mn-
gint Lot. Hy. III Fref. {Goid.^p. 9ü).
fo-gleBiml, vgl. ,,foglen to ding,
adhere*' O'Don. Suppl. — Fraes.
see. Fl. 3'is 6 öencharpat in sin
nad foglentais dirmand na hecrada
ilies echrada) di chairptib Ulad ar
a deni ocus ar a ani in charpat^
ocus ind erred arid suided and
LU. p. 122», 9.
fo-grliuiiii I ich lerne Gl. eu
doceor Fr. Cr. 56» {Z*. 428). —
Fraes. Sg. 3 foglenn foglennar
doem doemar 0 Dav. p. 92. —
Ferf. 8g. 3 nad roeglaind ac nech
aile LL. p. 59. b. a {On the Mann.
III 446). — Fass, Fraes. Sg. 3
foglennar O'Dav. l. c.
fo-gnftiii M' servitus, service,
Inf. zu fo-gnlu.
fosmamthld M. Diener; Fl
Nom. fognamthidi ministH Wb. 8«
(Z*. 793). Vgl. fognomaid.
fo-gniu III ich diene. — Fraes.
Sg. 3 unal fon gnf ut servü Wb. 12»
(Z*. 431); föt gni SC 30, 8. —
Imperat, Sg. 2 fogain p. 40, 39. —
Fraes. sec. Sg. 3 fogniad Hy. 2, 30; co
ro fhognad Tfiree Hom. p. 10, 2«;
fognad Hy. 2,6; p. 17, 28. — Fut.
Sg. 3 fognife do sil-sa do dfl na
cumatZe Three Hom. p. 54, 16. —
Fraet. Sg. 3 ro fhogain do Three
Hom. p. 10, 86; 72, 7; fodgain
SC. 37, 3; foruigenai p. 17, 33
foruig^ni servivit Wb. 13»» [Z*. 463)
Fl 3 foruigensat serviverunt Wb. 1^
ro fögnatar Three Hom. p. 92, 10.
— Inf. Nom. is doilig do neoch
immalle fögnam do dib tigef*naib
SMart. 1; Gen. rect fognamo lex
servitutis Wb. 3d (Z«. 238); i tol-
tanche fognoma do Dia FÄ. 23;
Dat. i fognam Hy. 2, 6 ; oc fognum
p. 17, 26; 36.
fognomaid M. Diener; in t-
OenguB vero ro raidsemar ro pa
fognomaid maith do Dia Fei. p. X 36.
fogomnr s. fogumar.
fograigim III ich töne; Gl. zu
tono Corm. Transl. p. 162 tön. —
Fraes. Sg. 3 rd. fograiges Gl. zu
fogair Hj. 1, 6; Dep. humae fo-
grigedar Gl. zu cymbalum tinniens
Wb. 12i> (Z\ 439).
fogar M. Ton, Laut; sonus,
pronuntiatio 2(*. 978. — Sg. Nom.
p. 144, 11; FÄ, 14; fogur tuinni
Lg, 17, 26; Gen. foguir, fogair
Z*.978; Dat. fon fogur p. 144, 12;
CO fogwr bl&ith FA. 13; Äcc. in
fogwr sin FA. 14; Fl. Äcc. fogra
s. 6cen.
foicheall, faicheall /^tre^ wag es
O'Don. Suppl.
foiehlim mit Äcc. ich nehme
mich in Acht vor Jemand oder
Etwas, ich sorge, sorge mich.
— Fraes. der Gewohnheit Sg. 3
mairg nad foichlend in muintir sin
FA. 30 {„that heedeth not''). —
Fraet. Fl. 3 ni chluinfider a n-gudi-
sium and sin, üair na ro foichlitar
ar thüs c^in ro bätär hi fus Lü,
foichlöir
560
foirmteeh
p. 33», 18. — Imper. Ph 2 foichlid
ocus cosrid hi far cridib Gl. zu
diligenter curate Ml, 68». — Pass.
Praes. Cotij. 8g. 3 mani fochlither
a bruth FB. 46; 52. — Vgl. eroichell.
foiehlöir M. curator. — PI.
Bat. foichlorib Gl. zu sab curato-
ribus Wb. 19^ (Z*. 782).
földem Sendling, Bote LHy.
Amr. 15.
földim III ich schicke. — Praet.
Sg. 3 du foid Tir. U; ro föid
p. 39, 12; u; ro föid SC. 48; ro föid. .
a spirtf p» 22, i; do föid Hy. 2, 9;
föidis TE, 2 iZ7.; FB. 66; foidsi
Tir. 14 (mi8it. eum Z*. 463); foitoi
ibid.; rel. amal foedes in n-aingel
Hy. 1, 33; Dep. Sg. 3 ro faidestar
Gl. zu do föid Hy. 2, 9. — Pasa.
Praes. Sg. 3 föitir Wb. 25» (miUi-
tur, für föidithir Z«. 472); PI 3
föiditir FA. 27 (fuiditir LBr)\
föidittr SC. 24. — Conj. Sg. 3 do-
roit«r Hy. 1, si. — Praet. Sg. 3
foided ify. 5, 85. — Inf. Nom. do
föidiud-Biu im dail-se TE. 12 Z/CT.
Mgäe mendicatio Wb. 25^
(-^*. 6). — Sg. Dat. nir bommar
utmuill oc foigdi Wb. 26^ (Z*. 500).
foigrdech FJ5 9?
foigligtir FB. 46 JE^r. corrupt?
foil i. tech O'Dav. p. 93; mucc-
foil Äara SG. 26» (8£a&i«/um por-
corw» Z*. 854).
foilenn alcedo Leyd. Gl. (Goid.*
p. 57).
foilet s. fil.
eo foim.di7. langsam SC. 33, si.
foillse F. Glanz, Klarheit,
= 8oillse. — Dat. i foilse FA. 5;
u4cc. a ro-foillsi FA.9 (roäöllsi LBr.).
foillslgim III ich zeige. —
Praet. Sg. 5 0 ro foillsig FA. 21;
ro foillsig 31 (föillsiff LBr). —
Pass. Praes. Sg. 3 foillsighthir TE.
18 Eg. ~ Praet. Sg. 3 ro foillsiged
FA. 2; ro föillsiged 3; ro föUsiged
SC. 45; PI. 3 ro föillsigthed FA.
2; 32. — Inf. foilsigud manife-
statio Wb. 3c {Z\ 13).
foiltne Haar, s. folt. — PI.
Dat. cussa foiltnib cum capülis
Gild. Lor. Gl. 97.
foiltiiin capillus Ir. Gl. 464.
foimtiu F. Merken, Bemer-
ken, vgl. töimtiu, air-mitia. — Sg.
Acc. nathir ar thuailchi ocus tre-
batW fri fomtin cecAa amnis Three
Hom. p. 42, 84.
eo n-don f6ir Hy. 5, 89 J^.,
föir LU., „may she aid us*'? zu
fo-riath? vgl. ro foirestar, foirithm.
foirbthe s. for-benim.
foirbthi^m III ich vollende.
— Pass. Praes. Sg. 3 ani foirb-
thigther quod consumm^xtur Tur.
Gl. 45.
foircthe Part, zu foreanim.
foirenns.fiiirenB; foirinn SiAiffs-
mannschaft s. unter forma; iod
fuirend die Sehachfiguren TBF.
p. 140, 16.
ro foirestar Gl. zu räraig Hy. 5,6<
(fororaid Fr.).
nos foirfed do bfud FA. 13
LBr.y förfed LU., „tootdä »uffiee
them toith food"? not f öirf ed TE. 9 Eg.
föirim ich bewirke, bereite,
für fo-feraim? — Ptaes. Sg. 3
buith cen seccne fofera anfirinne
Wb. 2» {esse sine cognüione profert
injustiiiam Z\ 501); fodera {wut
Pron. inf. d, efficit hoc) s. besaii-
ders; PI. 3 ni föiret Wb. 27* {n&n
efficiunt Z*. 432). — Fut. Sg. 3
fofirfe m6r n-imnid doit TBF.
p. 152, 38. — Perf. Sg. 3 fomar
fäilti dunni Wb. 14« {effeeä gau-
dium nobis Z*. 22); foraair, fod-
niair he caused O^Don. Sup^;
cid föd ruair lat-su . . mo dimiad-aa
SC. 41 ; üair isse fod räair a n-im-
chüsßait FB. 56. — Pass, Fut.
Sg. 3 fom firfider-sa Gl. tu prae"
parabor Ml. 33^, 10. — Praet, Sg. 3
„Clchib foruireth?"ol8i. „Fonroireth
imned" ol Conall TBF. p. 156, 1. —
Part. Sg. Dat. foiridi Gl. zu deprae-
stüa . . Salute Ml. 27^, 11 ; s. fairitbe.
do f oirlthin FB. 38 Eg. \AQEg.;
CO fortacht cach etail i. co forithin
cach glain Ir. Gl. p. 151 ; s. fo-rfath.
foirmteeh neidisch, von format:
invidus Ir. Gl. 602. - Sg. Nom,
ni foirmteeh frim SP. II 4; PI.
Nom, fris m-biat formdig Lg. i, n;
Dat. . ar foirmdechaib acnid Hy,
7, 38 B.?
föisitia
561
folmas
föisitlii F. Bekenntniss; con-
fessio Z*. 264. — Dat. co foisitin
tredatad Goid* p. 101, 4S {Lat.
Hy X Pref.); Hy. 7, t (^foisin LHyX
foltBeeh patient Three Harn,
p. 84, li, nach Stokes für foditnech.
1. fola i. brat O'Clery; folae
j^doaJsf* Corm. Transl. p. 7 aithle.
— Sg,Nom.{o\9X chain co n-dualoiph
airccit TE. 3 Eg.
2. fola Gegenstand, vgl. folad.
— Sg, Nom. „Cid doratais ina
tindscra?** [or cach]. .,Mo dealg
bec'* or Diarmait. ,,l8 bec / ind
fola^' or cach. „Is ead a hi^inm
diu" or in drai, „[i.] Bec Fola"
Toehm. BF.p. 174. Nach OLoaney
iift fola an dieser Stelle soviel als
coibche „a price, reward, gift, or^
dowr^'. Vgl. ,,Tochmarc Bcgfolad,
or Uourtship of the Woman of
little d&wry" 0' Curry, On the Ms,
Mai. p. 283.
fola 8. fall.
1. fo-laeh Unterhalt, Unter-
halten, vgl. fa-laDg; folach othrusa
^,the care and maintenance of a
wounded person by him who looun-
ded him or hy his tribe** On the
Mann. 111 Index.
2. fo-laeh Verhüllen, Verde-
cken; Cover or concecUing Corm.
Tratuil. p. 11; vgl. fullugaimm abdo
SG. 22» (Z*. 874). — Sg. Dat. cid
ata i foluch fond erlar sa LU.
Nenn, J ; ar is amlaid b6i Mairend
cen folt, conid mlnd rigna no bid
oc foloch a lochta Lü. p. 52«, 34;
Äcc. cen folach Gl. zu cen t&ide
Fei. Prol 71.
dnb-folaeh p. 310, 87?
foiad N. Gegenstand, Sache;
substantia, res significata Z*. D81;
fuluth wealth Corm. Transl. ^.81.
— Nam. folad sechta lais, secht
m-bae cona tarbh u. s. w. On the
Mann. 111 p. 479; Acc. sluindith folad
ind epert^f^nt^co^ rem dictio SG. 25^.
fo«laiirim III ich verberge; fä-
laighim / hide, cover O'B.; fullu-
gaimm dbdo SG. 22» (Z*. 874). —
Prtitt. Sg. 3 follaig immorro Medb
a hainech ocus ui lämair taidbsin
a gnusi Lü. p. 81», ii; do falaig
a hingen ina taig Three Hom.
p. 56, 2i 0,and covered up her
daughter in her hotise**). Dagegen
habe ich fos rolaic Hy. 2, 88 und
fo8 rolaich ibid. es {„abdidit eos**
Z\ 463) zu fo-algim gestaut
fo-lämaim ich wage, unter-
nehme. — Fut. Sg. 3 Dep. cusain
fer folimathar for n-etrain FB. 33;
ata lim . . noch folimathar for m-
brethugud 75. — S-praet. Sg. 3
Dep. CO folmastar cach . . aidid a
chöle FB 20; PI. 3 co folmaiset
. . comergi debtha FB. 29.
. folasai Schuh, i. iarsinni foioing
coiss in dulne Corm. p. 22.
folcaim III ich wasche, bade;
humecto, lavo Z*. 434. — 'Inf.
Nom. folcud lim-sa dö Lg. 17, e;
Dat. do folcud a chind TE. 11 LU;
CO folcud FB. 79; hie folcuth TE.
3 Eg.: dia folccath 4; 11.
fol^8 FB. 81 Breite?
follaig s. fo-laigim.
foUaigim ich vernachlässige.
— Pas 8. Praet. Sg. 3 ni ro fol-
laiged leo-som ScM. 5. — Part.
anas foUaigthe Gl. zu neglecta
Ml. 64 r.
follän heil, gesund, für fo-
slän? fallän healthy OB. — PI
Gen. ban find foIlÄn SC. 45, 14.
foliiucht Spur; a folliucht Gl.
zu a es Hy. 2, 8. — PI. Acc. ro8
leic na foUechta salcha SMart. 30.
follnaim ich regiere. — Praet.
Sg. 3 Dep. irru folluastar in quibus
regnavit Wb. 13»» {Z^. 4ü5). —
Fiit Sg. 3 rel. fo fear falluafas
Caisil Leabh. na gCeart p. 30 v. l.
— Pass. Praes. PI. 3 follatar (sie)
Gl. zu regi Ml. 11\
foUttS offenbar, ersichtlich;
apertus, clarus Z*. 788; Gl. zu
menn Hy. 5, aj. — Sg. Nom.
FA. 33; FB. 41. — Vgl. foillsigim.
follüur volo SG. 146b (Z\ 438).
tolmtLs Bestimmung, Absicht?
is cian ar folmas dün insin Gl. zu
praedestinati Wb. 21» (Z«. 787);
folmais i. fobra {vgl. fobairim) no
lamachtain O'Dav. p. 92. — Vgl.
0CU8 in ri ic falmaisi a lecun LU.
p. 52^, 9 {und der König beabsich-
ob
folmastAr
562
fo-naiscim
tigend sie eu verlassen, vorher geht
ar ro midair in ri a tr^cud).
folmastar s. fo-lämaim.
fo-loiseim III ich brenne, ver-
brenne. — Pass. Praet. Sg. 3
foloiscead in duine amail tenid
Carm, p. 32 nescoit. — Part
foUscide FÄ. 21 (foloisthi LBr.).
foloman no folman i. ainm don
aitU bruit („for a bare toorn doak**
O'Don.y „ihe leavings of a garment'*
Stohes) quasi folom-änd i. cen
findfad forri Corm. p. 20.
fo-lomm bloss, leer; „folamh
(sie) empty, void" O'E. — 8g. Nom.
(tir) foiomm FA. 21 LBr., foiom
Lü.
foit M. Haar {als Ganzes, wäh-
rend find das einzelne Haar ist). —
Sg. Nom. conna teilged a folt fo
agid p. 131, 21 {vgl. p. 311, «); folt
düalach FB. 45; in folt mar in
fiach Lg. 7; dond FB. 45; findbudi
p. 131, 80 ; folt cas ciardhubh „ct*r-
ling dushy black hair^* Torr. Dh. p.
98; croderg FB. 45; falt forchas
forruad p. 311, i; folt fair amoZ
flesca öir SC. 31, lo; FB. 45; is
barr sobarche folt and p. 132, 23;
Oen. oc tatmech a füllt TE. 4 Eg.\
b^ füllt [buidi] Lg. 4, 2; Dat. co
fult budi SC. 33, 26; liriu feoir no
folt fidbaide „more numerous than
ihe blades of grass, or the leaves
of trees'* O'Don. Gr. p. 370; Acc.
folt FB. 27; p. 311, 2; PI. Nom.
tri fuilt SC. 37, u H. — Compos.
fer findcbass folt-lebor i'^JB. 45; 47;
Lg. 4, 11; folt-buide SC. 44, 11;
folt-chain Gl. zu dan-febli FB. ßSj26.
foltaeh „a wealthy person"
O'Don. SuppL, von folad; vgl.
Becfoltach p. 140, S7, Becaltach
ibid. 10, feis tigi Becfoltaig p. 143.
folt-chiap Lauch (ciap =» lat
cepe N. Zwiebel); foltchep i. barr
uindiuin, vgl. uinneamain cepe Ir.
Gl. 862. — PI Nom. foltchfpJPB.46;
ama2 bentair foltchib fri l&r tal-
man ibid.
fo-lüamain Fliegen. — Dat.
CO rsemid in cbolcid böi föi, co
m-batar a cluma for folüamain
immon tech LU. p. 127», 28: Tmr.
Dh. p. 104, 16: Acc. nos trialltis
folüamain isin sr SMart. 22.
fo-mhäm subject 0*Don. Chr.
p. 277.
fom&maigim III ich unter-
werfe. — Pass. PL 3 fomamaigter
Ml 26», 8.
fomorach Meerdämon; a pirate
O'B. — PI Nom. conid hüad {txm
Cham) ro genatar lucbrupain ocas
fomöralg ocus goborchind ocds cech
ecosc dodelbda ar chena fil for
doinib Lü. p..2\ «. Vgl. Tethra.
1. fomös öbedience, respeet, ha-
mage O^B.
2. fomos augusty great, nMe 0*R,
fömösach autiftä, obedieni; au-
gust, nMe O'B.
fo-mraith Betrug Ml. 28«, 19:
dolus Z\ 874.
fömsige FB. 80, val. f6mö6acb.
— Zu ckr ganzen Steile ist ssu ver-
gleichen: nf fuirc4ba-sa and fer ro
sasad a s&s, ocus a ds, ocns a er-
rind, ocus a erüath, a erlabra, a
dinins, a irdarcus, a gnth, a cmth,
a chumachta, a crüas, a chle88,"a
gaisced, a b^im, a bmth, a harand,
a büaid, a brath, a büadrisif a fo-
raim, a fömsigi, a ffanchoscur, a
d^ni, a tarptigi, a decrad, co clinss
nonbair ior cach rind amcU Choin-
culaind Lü. p. 58^, S7.
b^im eo fomufi Lü. p. 113^ se,
und. p. 125i>, 3, beim co commos
no CO fomus ibid. p. 73«, 1, «m
cless Cudwlinn^s, vgl. „b^im co
famus euUing of his opponent^s
hair off with his sword*' (?) O* Curry,
On ihe Mann. II p. 372. Zu 1. fomös?
fo-naidm i^. 1) Binden, 2) Ver-
trag, „a eovenanty conträct of
marriage" O'Don. Suppi.; fonaidm
niath ndir Lü, p. 113^, ss, fooaidm
niad for rindib sieg ibid. p. 125^, 5,
„coüing of a Champion aromnd
ihebladesofupright spears^* O'CWry,
On ihe Mann. II p. 372, ein cless
Cuchulinn's, vgl, 6'B. Orowe^ Siab.
Conc%U. p. 444. — LU. p. 73s 7
steht CO fomadmaim niad näir.
fo-nal6cim mit for ich ver-
pflichte. — Praes. Sg. 3 fonaiseid
torro2rB.76; 77; PZ.5fonaisccit-8iom
fonaither
563
for
fair-siam FB. 77, — Pass, Praes.
Sg. 3 fonftscar fair er wird ver-
pflichtet Lü. p. 12\ 18.
fonaither s. 1. ftiinlm.
fonamat Spott, Spotten; fo-
Damhad jeering, mockery O'B. —
Sg. Gen. gair chuitbiuda ocus fo-
namait FB. 64. — Vgl. fonamai-
deach ridiculostis Ir. Gl. 630.
fo-Hi^m I ich reinige; vgl. do-
fo-Dug, -nuch ahluo, lavo Z*. 428.
— Per f. Sg. 3 fonenaig hErenn
iathmaige Hy. 3, 6. — S-praet.
Sg. 3 Dep. ro funigestar GL zu
foDenaig l. e. — Inf. Äcc. dorigni
a ftmech i. a glanad Gl. zu fone-
oaig {. c.
1. foad Grundlage, Boden. — |
Sg. Nom. lebend . . ocas fond inich- |
tarach na cathrach FA. 11 {„the
pkaform and' lowegt hase^*); Acc.
Elia ali o ind co fond „all Irdand
from top to bottom Three Hom.
p. 44, 90.
2. fonn i. druim no bonn, ut est
sal fri aal fonn fri fonn O'Dav. p. 83.
3. lonn i. fada {lang) O'Dav.
p. 90; dazu fond FB. 47, 49,
p. 310, 18?
4. foBB i. fa&n O'Dav. p. 91.
5. foan^^a tune, a song" Beitr.
VIII 330.
6. foaa SP. V i {„anxioua, de-
siroue'' Goid.^ p. 177)?
fonnad „the frame of a cha-
riot, upon which was placed ihe
cret or capsus^' On the Mann. III
Index, — Sg. Nom. FB. 53: Gen.
sucht fonnaid FB. 70 (ao fonna Fg.);
Ace. fonnad M fonnad FB. 53;
PI Nom. ögdärg a fonnaid FB. 24?
fonnadh i. foghluasacht no sin-
bhal O'Clery, „moving or travelling"
Beitr. YIU 347.
fonnamh i. foglaasacht O'Dav.
p. 85.
fonoad i. ro immanad Lü. p.
122i>, 88 (fonoad col carpait dün).
foph „a ball or hoss" On the
Mann. III Index. — Acc. inar co
foph a thona FB. 37, „the hall of
his rump** On the Mann. l. c.
1. for Praep. mit Dat. und Acc,
auf, über; super 2^*. 628; in den
Msa. gewöhnlich t ge8chrid>en; be-
wirkt ursprünglich nicht Aspiration,
— Mit dem Artikel: Sg. Dat. forsind
äth ScM. 21, 34; forsind loch SC. 7;
forsin t-sllgid FB. 40; forsin t-änechtu
Lg. 7; forsin maig Lg. 18, ss; Acc.
forsin lic FB. 77; forsin purt
p. 181, 21 ; forsin loch SG. 3; PI.
forsna feraib FB. 82; forsna^clanna
Hy. 1, 54; forsna dorsi ScM. 18;
for na dorsi ibid. — Mit Personal-
pronomen: 1. Sg. form, form-sa
FB. 35; 74; ScM. 11; Gl. zu
Hy. 6, 12; is; PI. fomi FB. 41; 48;
fornd Gl. zu Hy. 5, 89 {s. itge);
forond FB. 46; 2. Sg. fort TE.
8 Eg.\ 3. Sg. M. und N. Dat.
fora s. unter scfath; Acc. foir, üair
Z». 629, vgl. ^ S. 510, Col. 2; fair
Hy. 5, 108; Lg. 15; FB. 90; fair-
seom FA. 33; F. Dat. fuiri, Acc.
forrae Z*. 630, tm Mittelvrischen
furri, furre ohne scharf durchfuhr^
baren Unterschied zwischen Dat.
und Acc, vgl. 6 S. 511, Col. 2;
Dat. furri SC. 43; forri 21; Acc.
furre FA. 31, forri LBr.; fuirri
Gl. zu Hy. 5, 26; PI. Dat. foraib
FA. 28; foroib, foruib s. S. 512
Col. 1; Acc. forro s. S. 512, Col. 2;
forro FA. 26; 28; fortho Lü.
p. 35», 8 s. unter comslanaigim. —
Mit Pron. poss., verwachsen nur
mit 1. Sg. und 2, Sg.: 1. Sg. form
dreich-sea SC. 40; 2. Sg. fort chend
ScM. 14; TE. 5. — Mit Bdativ-
pronomen: forsa m-betis Lg. 7;
forsa rabi p. 131, s. — In der
Composition mit Prgn. infixum^
z. B. 1. PL for don te Hy. I, i;
for don ra bat Hy. 5, i04; 3. PI.
for da corsatar ibid. ee. —
Gebrauch. Dativ und Accu"
sativ der Form nach streng zu
scheiden, ist nicht mehr möglich
{besonders im Plural finden oft
VertauschufMen statt): feraid snech-
ta.. foroib CC. 2 Lü] oc ferthain
forro FA. 26; techit..for sparrib
na tigi FB. 57; dos leci foraib
SC. 7. Jn der spätem Sprache
sind for und ar zusammengefallen,
vgl. O'Don. Gr. p. 292. —
1) auf, auf die Frage wo? a
36»
for
Ö64
for
claidib for a sliastaib SC. 2; mong
buide fair 33; FB. 45; 37; for a
crund, for a claediub FJB, 24;
etaige na merlech for a n-adarcaib
p. 45, 3; FB. 91; barr oir blas
fort chind p. 133, 13; a da n-ö for
a chind Lg. 9; for a lär FB, 59;
62 ; 73 ; 51 ; corra batar isind otrucb
for lar ind lis FB, 25; 82; 15; 44
86; 88; Lg. 8; 15; for dou Lg. 15
forsind 4th ScM. 21, 34; FB. 10
for brd in broga p, 132, 17; for
talmain . . for nem auf Erden . . im
Himmel Hy. 6, 22; dessid forsind
airiniach §C. 10; forroib a chois
forsind leicc Hy. 2, 8; oc fennad
löig..for snecta Lg. 7; FB, 48;
82; con facca in n-ingin for ur in
tophuir TE. ^ Eg.\ for set auf dem
Wege Hy. 2, 46; 62; dolluid . . forsin
t-sligid chetna er ging auf demselben
Wege FB. 40; p. 21, so; luid . . for
lorc na tri carpat sie ging auf der
Spur der drei Wagen FB. 70;
ScM. 21, 11; p. 132, u; itÄ nach
cumachta for a cul na n-^n sa
SC. 7; CO n-gn6 gr^ne fair FA.
11; 13; 33; nöi crotha no tadban-
tais forri FB. 28; sudigod tige
Midchüarta fair FB. 2; bätar mi-
thurussa imda fair es waren viele
Widerwärtigkeiten auf ihm FB. 84 ;
TE.'S Eg.\ SC. 5; galar . . do' ueth
fuirri p. 145, 11; ro bo cheist for
mtu FB. 26; biaid togal for sidib
..oeos cath for ilmilib p. 131, 38 ;
bid he t'ainm bias for in maigh
TE. 16; ro sassad leth mäite fair
FB. 19. — 2) auf, auf die Frage
wohin? tiagait . . for cricha ech-
trand FB. 10; dolluid .. for fordo-
rus FB. 54; luid . . for cuaird n-
Erend TE. 8; no cinged for a
chulu FB. 88; p. 132, 13; techit. .
for sparrib na tigi FB. 57; toUöci
..fair FB. 81; ScM. 11; SC 7;
la turcbail a mätain fair FB. 38;
40; ro la cain forsna clanna Hy. 1, 54;
fortamlaigid . . for Loegatre FB.
69; 84; taimid enlaith forsin loch
SC. 3 ; FB. 78 ; do elsat for cothra
fer n-Alban Lg. 11; gabait forro
ferta sie nehmert Wunder auf sich
FA. 28; gabtait a sciathu foraib
FB. 15; 0 ro gab . . ceill for anad
FA. 31 ; dobeir . . a chend forsin
lic FB. 77; 78; dobered forminde
for a erlabrai SC. 5; FB, 46: 48;
62; ainm a mathar tuecod fwirre
TE. 20; p. 17, 24; dobcrar SeUnto
fair CC. Q Lü.; oc ferthain forro
regnend auf sie FA. 26; dorochair
cotlud form TE. 12 Lü.; SC. 7; 8;
conda tarla for a lethbeolu FB.
25; 86; la fegad . . fair auf ihn
Uickend FB. 38; 47; doratsat..
impidi fair FB, 27 ; dorat for men-
main Aililla do detrc TE. 13 >f6
menmain LU.)\ teidm m6r doratad
for firu hErinn Hy. 1 Praef.; tanic
for menmain p. 40, e; cuire samla
fair FB. 44; 47; ro sudigthe seni-
stre..ass for cach leth FB. 3;
FA. 15; bendacht for ärlam Patraic
Hy. li 49-54 [Dat.?). — 3) über:
böi rl . . for Laigm& es war ein
König über Leinst^ ScM. 1; i n-
airdrige for hErinn TE. 1 Eg.\
des for analaib FB. 30? is and
ba hadaig for feraib Ulad CC.
S LÜ.; artraigid . . in dabnel..for
Conali FB. 39; amoZ fond rancaibair
for bar cind wie ihr es über euch
gefunden habt FB. 26; corroimid
a loim fola for a beolu ScM. 16:
con batar na srotha don chrü forsna
dorsi 18; maidit . . for na dorsi ibid.:
ro marb trlar for trichait drei über
dreissig SC. 36 {vgl. ar): loim for
saith 30, 10; conggairet gairm . . fair
FB. 84 {darüber) ; ba si comairli . .
. . forro dies war der Beschluss ubir
sie FB. 78; ni fitir nech dfb for
araile keine von ihnen wusste von
der andern FB. 20 {vgl. p. 17, 22'.
— 4) Idiomatischer Gebrauch.
Unter Anderem steht for ofl bei
Verben, die mit for oder fo com-
ponirt sind: ro forcongart . . for
sinnach n-allaid sie b^M einem
Fuchs p. 46, 23; FA. 2; 31; oc a
n-furäil foraib FA. 28; foram for
enlaith auf Vögel jagen CC. 1 Eg,
(forim en Lü.)\ fonaiscid forro er
bindet es auf sie =s er verpflidUet
sie dazu FB. 76 ; arföcarar . . for
firu hErend es wird den Männern
von Irland befohlen TE. 2 Eg.;
for
565
for n-
dia ficbail forsna feraib alle um
sie den andern Männern zu üher-
lassen FB. 82 ; oc toibeim for Läe-
gairi auf L. scheltend FB. 70;
adU mani brist«r anfir form wenn
mir nicht Unrecht angethan werden
soll FB. 74 ; 94 ; mebais riam forsna
slögu SC. 36; CO tarat in t-oinfer
for fim hfirend ScM. 8; cairighid
. . fair fein innl sin er tadelt dies
an sich TE. 6 Eg ; obbsat . . fair
. . in cennacb sin sie verweigerten
ihm diesen Handel FB. 11; acht
CO n-daimtis . . for a breit b voraus*
gesetzt dass sie sich seinem Urtheil
unterwerfen würden FB. 76; 75;
comarcbi fofro SC. 2; ni tbarat
frecra for in mnäi er gab der Frau
keine Antwort ScM. 3; saig aitbgne
form p. 144, »4; atnaigb . . aichne
fair TK 12 Eg.; oc a d&il for in
teglacb in Vertheüung unter die
Leute SC. 33, ss; ni thesta forru
es feMte ihnen nicht p. 22, 19; di-
cbeilt Etäiniu fair dass E. vor ihm
verborgen war TE. 18; imdarubart
fair SC. 4 {die auf dem See herum-
spielten) ; imbeir . . in claide& fuirre
FB. 86 (er liess sein Schwert auf
dem Thier spielend x SC. 5; do im-
mirt mela fomi FB. 41; när bu
santacb fair dass er nicJU darnach
hegehrte FB. 90. — 5) for mit
einem Verbalnomen zur Bezeich-
nung einer Zuständlichkeit {vgl.
O'Don. Gr. p. 294 1 : cdch for crith
. . remi jeder zitternd vor ihm FA. 10 ;
rachnaitir for aliuamain sie sangen
im Fliegen CC. 2 Eg.\ recam . . for
rith Hy. 5, 93; lotär for örim
FB. 43; luid . . for aitbcd p. 143, 1;
CO n-decbos for iarair£täine^. 130, 30
[Xgl- tt^^f ^^ Suche gehen*'); in tan
ro thinscanastar ascnam co araile
inse mara bErenn amaig for teched
in tedma sin auf der Flucht vor
dieser Seuche Hy. 1 Praef; gebid
for tecosc a daltai SC. 24; batar
for longais die in der Verbannung
waren p. 17, 17; ragas for astur
SC. 44, 1. Hieran schliesst sich
auch: for a föessam dün auf ihrem
Schutze uns = möchten toir unter \
ihrem Schutze sein Hy. 5, loe; 0, 24; |
form drcicb-sea fodäin unter meinen
Augen SC. 40. — 6^ Adverbielle
Ausdrücke: for leith, for leth auf
der Seite, abseits, besonders, franz.
ä part, ar leitb separately O'Don.
Chr. p. 265, for cacb letb auf jeder
Seite, s. leth; for läim mnä Etair
neben Eiar's Frau p. 131, 5; for
letbläim Nöisen Lg. 15; co m-bäi
for a läim so dass sie in seiner
Getoält war ibid.; 19; bis for
deis Labrada zur Rechten Läbrid*s
SC. 11, 3 (ar a läimb cblf on his
left Jiand O'Don. Gr. p. 293); ni
cbumaic tra nech for bith Niemand
in der Welt FA. 6 LBr. (isin bitb
frecnairc-sea LU.); for tüs zuerst
FA. 3 LBr. (ar thüs LU.); p. 42, 36 ;
for cind in chinedu döenna ante
genus humanum FA. 15 LBr. (ar
cind Lü.); for a cbind für ihn
TE. 5; for gnüis doib ihnen gegen-
über FA. 15 LBr. (fri gnüis do
gnüis döib Lü.).
2. for sagte er, inquit; iör pro-
fatur South. 29» {Goid.^ p. 58);
wechselt mit or und ol, vgl.,S. 84,
110, 306; for qbFB. 27; 38; 73; 76;
for Bricriu FB. 25; 31; 33; 34;
35; 36; 38; for in gilla FB. 38;
39; 40; for Loegatre fria araid
FB. 36; for siat FB. 41; 76.
for n-, far n-, bor n», bar n-
Pron. poss. euer; bar n-, far n-
vester Z*. 339; for n-atbo p. 142, 21:
FB. 33; 66 (bar n- Eg.); for m-
briatbra FB. 29; for m-bretbugud
66; 75; as for n-gnimaib FB. 41;
far trommacbt ScM. 21, 1; 3; for
caratraid SC. 13; FB. 75; du for
fogail SC. 13; etruib far n-dfs Lg. 9
{unter euch zweien); uar n-inech-
grcso p. 142, 81 ; bor rüsc p. 40, so ;
for bar cind FB. 26; do bor m-
brethugud FB. 57. — Sehr merk-
würdig ist uair ro ucsaid-se for
n-\J\aid weil ihr ülten euch aus-
gezeichnet habt FB. 93? — Dieses
nämliche Pronomen kommt auch in
der Form bar, bor als Verbalobject
vor, an Stelle des einfachen -b («. si,
sib): ni ro bar facblisem ScM. 5; no
bor mairfither Lg. 13; ro bur fucc CC.
5 Eg. Dazu auch ata-bair eceu FB. 7?
fomU
566
forbe
foriil exeess, superfUUty O'B. 8.
for-öil. Dasuni forail lind FBMEg?
1. for-aire Bewachen, — Sg,
Dat. ro gab ga foruiri ocus ga
forcoimet FB. 36 Eg.
2. for-aire „watch, sentry,
guard*' O'Don. Suppl. — PI.
Gen. dar B^maid na Forairi FB. 36.
for-aith-met N. Erinnerung,
Gedächtniss; memoria Z\ 881;
Gl. tu taith-met Hy. 1, is. — Sg.
Nam. Uth ocus foraithmet s. unter
^cmong; Äcc. cen nech dimm ses
dimchlaind frim foraithmet 3f7.2d<i, 9
(ohne Jemand aus meiner Zeit, von
meinem Geschlecht zu meinem Ge-
dachtniss).
for-aitb-minlnr III Bep. mit
Ace. ich hin eingedenk, er-
wähne. — Praes. Sg. 3 foraith-
minedar Gl. zu memor est Ml. n\ ss.
— Perf. Sg. 3 ni ru foraithmenair-
som a firinni fadessin Gl. zu nus-
quam hoc ita justüiae suae meminit
Ml. 24», 17. — Pass. Sg. 3 furaitb-
menter Gl. zu dignus memoria
ducüwr Ml. 17i>, 88; foraitbmentar
Muire „Mary is commemorated"
FH. Sept. 8 (foraitbmenedar i. do-
cnimnighedhar Three Ir. Gl. p. 136);
is ^ sc^l foraitbmentar hie LHy.
fo. 12^ (Goid.*p. 70); Fil.p. LXXXV 4;
PL 3 foraitbmenatar-som . . a foram-
cliss FB. 86, forraitmenedor-som Eg.,
„he then executed his form-cbleas" (?)
On Ü^ Mann. III p. 78; forath-
menadar 87, foraithmenatar Eg.
foraniy „forum motion" O'Don.
Suppl. — Dat in luing ina foram
s, unter forma.
fo-ram Jagen? vgl. fus rumat
CG. 2 LU. — Sg. Nom. foram for
enlaith CC. 1 Eg.; p. 143, s; forim
4ai Cai LU.; Äcc. foraim FB. 30,
vgl. unter fömsige ; ni fogbat . . anaill
acht foraim ^n . . do thabairt fomd
SC. 5 („bird-catching" O'C).
foram-eless, PI. Nom. foraith-
menatar a foramcliss FB. 86, 87?
vgl. foram.
for^mles 8C. 31, 7?
fotan p. 131, 16? „prancing"
0' Curry On theMann. III p. 162, vgl.
fosenga forletbna forr&ncba FB. 4ö.
forfta anger, fortota angry CR.
for-&rd sehr hoch. — PI. Nom.
forardu . . a dba gdaluinn TE. 4
Eg.
for-arsrat aufgelegtes Silber?
— Gen. sitbfe find forargit FB. 47
{„richiy mounted insüver'' Suüivanl
— Vgl. forörda.
foras s. foms.
for-äsaim llproficio, — Praes.
Sg. 3 foräsa Gl. zu in tantumpro-
ficit iniquitas Ml. 29», 10. — Voi^.
PI 3 foräsat Gl. zu proficiafU
und. 40b.
forba s. forbe.
forbaehaim ich vollende. —
Praet. PI 3 cura forbacbsat ord
na batsi Three Hom. p. 58*, s.
for»b&eUd sehr erfreut, s. &e-
üd. — PI. Nom. forbffilti FJi 33.
— Adv. CO forbjBlid FA. 31.
for^b&elte F. hohe Freude. —
Sg. Dat. CO . . forbc^lti FA. 16
(failti LBr.).
for*baeth sehr thörieht Corm.
p, 36, 49.
forbailteeh sehr erfreut. —
PI. Nom. forbailtig FA. 33 LBr.
forbairt s. forbart.
forbanda reehto secia legis
Wh. 7c {Z\ 874), sc^la et senehaiflsi
et forbandi Gl. zu non intandet^
tes iudaieis fabuUs et mandatis
Wb. 31*, «7; vgl. forbann, „bad or
foXse law" O'Don. Sttppl. Hierher
forbönd EC. 3?
forbannaeh dem heidnischen
Gesetz entsprechend? — Adv.
itconnairc corp araile gentlide no
bertha co forbannaeh dia ädnocal
SMart. 24 (,^ beheid a certom
heaihen corpse bome wüh evü rites
to its grave'*).
for-bart Zunahme; oMiOo
Z\ 875. — Bat. ainm Patraic in
erdraicc atä-som for forbairt Fä.
Ptöl, 171 Laud; Acc. forbartt na
teoru m-hMizdan p. 144, n.
forbartaeh erwachsen; Sg.
Acc. F. forbartaig Gl. zu exoletam,
virginem SG. 173» (Z*. 875).
forbe perfectio Z\ 874. —
Dat. iar forbu in gnimo Ml. 15^ 5;
iar forba mo bethad Güd. Lor.
for-bonim
567
for-co«in-nRCftir
Gl. 8; Acc. cor bam sean fri forba
mo bethad ibid. Gl. 260.
for-benlm, -fenim I ich voll-
ende, auch intr. wie gr. Siarskw.
— Perf. (?) Sg. 3 0 TA forba . . a
gnimrad p, 42, S6. — Fut Sg. 3
iss ed ainm forbia co bräth EC. 7;
Three Harn. p. 18, 8 {^^ßhcUl abide
for «rer'O- — Paas. Ptaes. Sg. 3
forbt^uar perficiturWl. 14d (Z». 874);
ani forfenar quod cansufMnatur
Tut. 45. — Praet. Sg, 3 o ta for-
bad sollamain na cäsc Three Hom.
p. 66,27; ro forbanad Fei p. CLIV is ;
PI. 3 ro forbaide Gl. zu forcennta
Fa. Prol. 87. — Part, foirbthe
perfectus Z\ 874; sechmadachte
foirbthe praeteritum perfectum Z\
989; huar bis aram foirbthe ind
aram säde Goid.^ p. 52; ires forp-
thi Three Hom. p. 36, 8 ; vgl. foirb-
thigim. — Inf. forbe.
for-binr I ich nehme zu. —
Praeg. Conj. PI. 3 ar na foirbret
Gl. zu ne vnsölesca/nt Ml. 27«, 6.
Ptaes. sec. Sg. 3 forbered p. 130, 27 ;
cech tA firisä comraiced a läm no
forbred Three Hom. p. 58, is. —
T'praet. Sg. 3 forbairt p. 112;
for-ra-bart Gl. zu inolecit Ml. 330, lo
(Z* 875). — Praet. Sg. 3 ar ro
forbair Gl. zu aduUus LHy. fo. 7»
{^Goid.* p. 65).
for-brat,,a cloak, upper gar-
ment*' O'R. — Acc. a forbrat
Hy. 5, 34 (i. a Gocholl).
for-bree sehr bunt, scheckig.
— Sg. Nom. ara . . forbrec p. 311, i ;
PI Nam. di ech . . forbreca FB. 45;
p. 310, 16.
for-brlsim III ich breche, un-
terdrücke. — Praes. sec. PI. 3
sech ni coimnactar ar namit son
fortan bristis-ni Ml. 135^ (nur' dass
unsere Feinde es nicht vermochten,
{sonst) würden sie uns unterdrückt
haben). — Inf. forbrisiud dligid
SG. ISU (infractio legis Z\ 224).
for-biiide Gl. zu intentivum
SG. 221b (Z«. 5).
foreüne, hi costud forchaini
LU. p. 124i>, 16 (8. tmter fogart),
FB. 22, schwerlich zu „forchaoin
F. a catch or quirk ofwords** O'B.?
forc&n 1. uball O'Dav. p. 94.
for-oanlm I ich lehre; forchun
doceo Wb. 10* {Z\ 428). -^ Praes.
Sg. 3 forcain Wb. 27c. 9; forchain
Wb. 8«. — Partie, folrcthe doctus
O'Don. Suppl.; Acc. drüthlach la
feinn forcthi Corm. p. 34, 86. —
Part, necesa. is forcanti intimandum
est Cr. 33d {Z*. 480) neben bed
foircthi Gl. zu imbuendam, studiis
Ml. 59r. — Vgl. Wi. Gr. § 361c.
for-eas, for-chas sehr lockig
p. 311, 1.
fore^l FB. 52 s. ore^I.
foreell s. for-gr^H*
for*cend M. Ende; forcenn finis
Z*. 875. — Do*, hi foirciunn in
fineSG. 18i>; asbert iarom Scathach
friss iar sin ani arid-böi dia forciund
LU. p. 125b, 8 (woA ihm zu seiner
Vollendung fehlte, arid-böi zu es-
bat?); don forbai ocus don forciund
tsainemail dorat fa deoid for a rith
m-baadai Three Hom. p. 96, 29;
Acc. cen forcend FA. 8; 34.
foroennlm ich ende. — Pass.
Praes. Sg. 3 ni foircnithser nach
rann ög indi Gl. zu cum nulla
syllaba . . in perfecta dictione in^
eam {nämlich h) desinat SG. 6^, 29.
— Praet. Sg. 3 ro foirbthiged ho
Christ ocus forcnad in gnim tind-
arscan lohain Tur. Gl. 49; PI. 3
forcennta Fil. Prol 87.
for-cetul N. Lehre, Lehren,
Inf. zu for-canim; forcital docirina
Z*. 223. — Sg. Nom. forcetul
FB. 30; FA. 32 (precept LBr.)\
forcetol tbid.'j Dat. do forcetol na
n-anmand die Seelen zu belehren
FA 33; Acc. triana forcötul FA 32;
fri forcetol br^thre Di FA. 23
(precept LBr.).
forcba, „farcha thunder-bolt, a
flash of lightning** O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. tarlaiced forcha tened . .
ina chend-Bum Three Hom. p. 28, 21.
forehain, forehun s. for-eanlm.
. forcbas s. for-eas«
foremi aerva^ SG. 188», forcmat
servant ibid. 50* (Z*. 882), von for-
com-öim, s. comät tmd for-comät.
forcnad s. for-cennim«
for-eoem-nacair Perf. Dep. es
forcoll
568
for-duU
geschah; for-com-nacair, -nacnir
factum est, acddü Z*. 451; caom-
nacair i. rainec, atföt Menn doib
a scela amail forcaomnacair O'Dav.
p. 64; Amol forcöemnacair do Loe-
gairiuFB. 83; cinnas forcsemnacair
FÄ. 12 (forcoemnacar LBr.); PI. 3
huare forcomnactar quia facta sunt
Ml. 51*. — Fut. See. Sg. 3 resiu
forchaimsed Wb. 4* {^antequam fieret
Z^. 882V
foreoll s. forgrell, forcell.
for-com^t Bewahren, Be-
wachen, Behüten; observcUio
Z\ 250. — Dat. do forcom^t cach
dorais FA. 15; ro gab . . ga for-
coimet FB. 36 Eg.
for-eon-grarim I ich befehle;
forcongur praedpio Wb. 19*, for-
chongrimm tbid, 9* (Z». 428, 429).
— Praes. sec. Sg. 3 no forcongrad
furre der ihr befahl FA, 31. —
Ptaet. Sg. 3 dfa ro forcoingair . .
for ainglib FA. 2 (forcongair LBr.).
— T-praet. Sg. 3 ro forcongart . . for
sinDach n-allaid p. 46, 88. -— Fut.
Sg. 1 „forconger-sa foruib'* or Cu-
dhulainn „mani thisiur-sa f^ln co
tistai-si ar mo chend" Jßev. Celt. III
p. 181.
for-eou-g-ar Befehl, Befehlen.
— Sg. Acc. la forcongur m-Brigte
p. 46, 85.
for-cor Vergewaltigung? for-
car violence O'B. ; forcor macdacbta
s. u/nter bi ; di forcuir a mna, a inghii
„for ihe violation of his wife or of
his daughter'* On the Mann. III
p. 482.
fororach faux SG. 24^.
foYcraid Uebermass, üeber-
ßuss; excess O'Don. Suppl. —
Gl. zu erä,in; vgl. imm-forcraid. —
Sg. Notn. Hy. 5, 88; nl forcraid
cairde FB. 56; „Gia do chomalnm-
siu" or 86 „a banscäl"? „Cailb" or
sisi. „Nl forcraid antna son^' ol
Ooiichobar. „Ecbe it ili mo anmand
cbena" Lü. p. 86*, 88; Dat co
forcraid for deg lan a duim do
FB. 37 Eg.
for-erith s. fortaerlth.
foreroth s. fo-chrothim.
forest s. fairesi.
foretlie s. for-eaiiiiii.
for-euirim III ich v er gewal-
tige j thue Gewalt an? vgl. for-
cor. — Praet. PI. 3 for dai cor-
i satar Hy. 5, 66, Gl. i- for ro cbuir-
[ setar (fordagoirsetar Fr. für for
i da g-coirsetarV
fordaib io. 12 Eg?
for-dath Farbe. — Sg. Xom.
fordatb fola SC. 37, s (j,the deep
colour of blood" O'C).
for-dergr sehr roth. — Sg. Nom.
slog find forderg SC. 38, 5: PI
Nom. fordeirg a fortgae FB. 24.
for-dlngair significat; flaith
din d^de fordingair i. coirm ocus
loimm Corm. p. 19; ferb i. tr^de
fordingair und. u. ö.
for-dingim I opprimo, s. Beitr.
VIII 331. — Praes. PI 3 fordengat
Cfl. zu opprimentes Ml. 29*, i8. —
Perf PI. 3 läse for m dedgatar
Gl. zu öbprimendo Ml. 63«. —
Pass. Praes. Sg. 3 fordengar Gl
zu deprimitwr Ml. 57*. — Fut.
Sg. 3 foräiastar i. digail O'Dav.
p. 85; PI. 3 for-n-diassatar Gl. zu
opprimi Ml. 39^ (Z«. 1095V — Inf.
Dat. dia fordinge LU. p. 18, i9.
for-diueailsi {N<m. PI PaH^
absorpti Ml. öOr; dazu doLS Fu-
turum: Sg. 3 ar nacht fordincail
in fer sommae ne te opprimat fiir
dives Ml. 36», PI. 3 fortam din-
cuilset-sa Gl. zu vorare mt faueibm
non morantur Ml, 44«; Pass. PI. 3
fordiagnilsiter vorabuntur Ml. 84*
(Goid.^p. 25). — Inf. fordiuglaimm.
for-diaglaimm JNf. Verschlin-
gen. — Sg. Nom. fordiuglaim
lochta in puirt FB. 83.
fordinglantaid M. devorator
Beihr. VIII 347.
for-doms the door ofthe outer
ctrcumvaMation of a Dun, On f^
Mann. III Index; a porch OR
— Sg. Acc. for fordorus ind liss
FB. 54.
for-dringiiii ich besteige. —
Praes. sec. PI. 3 is and sin ftisdcbat
mnä Gonnacht forsna bnidne ocos
fordiingtis mnä fini do descin cro-
tba Conculaind Lü. p. 81«, S9
for-dull«rror;fordall,fordul O'B.
fi>r-^mdim
569
fo-rii'im
— Sg. Äcc. cen forduH Fd. p.
CLXXXVI 39 {reimt auf sund>.
for-^mdim ich hin unfähig,
kann nicht, vgl. ^mdirn» f^mdim.
— Freies. Sg. 1 foremdim tairniud
ior beola „J cannot bend forward"
Goid.* p. 180 (Xi., foreintim FH.
p. CV 7); 3 tac Martain iarsin a
mdthair- a gentlidecht, forämdid
immurro a athair „hut he could
not {convert) his father" SMart.
17; foremdid immäin a bö a oenur
,yhe was unahle to drive his cow
aione'' Three Hom. p. 78, 19; forem-
did breth octis ^ric „he was unahle
{to atcard) judgment and mulct-^'
Fei. p. LXXXVII 34. — Perf Sg.
1 for^med imtecht LU. p. lö«, 34;
5 for^mmid FB. 27; forömid 88;
forfemid cor de „was unahle to stir
Three Honi. p. 18, 13; PI. 3 foreim-
thetar Gl. zu Htj. 5, 77. — Praet.
8g. 1 forfömmedas cach r^t do
gniind remi do dänam Lü.p. 16^, 9.
for-fetar ich weiss, kenne;
Sg. 3 foritir FB. 34 (forfittr Eg.);
PI 1 foretammar-ni FB. 41 (fo-
tamor ßSg.).
for-feecaid vgl. feccäidecht; for-
feccaid iarnm in fer sin „that man now
hos backslided'' Fei. p. XXXVIII 1.
förfed, forithin s. foirfed, foi-
rithin.
for-flesc. Dat. hi forflesc, na
Inlnge sin TE. 3 Eg., vgl. hi forfles-
cuib na luingi „upon the out er
edges ofthe hasin" On the Mann.
III p. 190.
foT-foemaim I ich nehme an,
vgl. ar-foemaim. — T-praet. Sg. 3
ni forroet Nediu „N. consented not"
Corm. p. XXXVII. — S-praet. Sg.
1 nir forfsemusa mnäi atgnead fer
LU. p. 124:\ 31.
foT«faieh Lg. 18, 29 Eg.y forru-
ich L., vgl. fuich i. fuachtain no
fnaidri O'Dav. p. 89, nad faich
LHy.Amr. 129 i.ni dernai fuachtain.
forgrair imperat 8G. 161^ (Z«.
430), forgajre Befehl Güd. Lor.
Gl. 1, s. for-con-garim , forngaire.
forgall 8. for-grell, forcell.
forgam Stoss; a Uow, a thrust
O'R. ; vgl. foirgim I assatUt, attack.
injure O'Don. Suppl. — Sg. Gen.
la b^im forgamado gai Lg. 15;
Dat.^ dond oen-fargam Lg. 16
(oenforgab); co tuit di aen forggub
„hy one thrust" On the Matm. III
p. 507.
forgarmain? laathither lochait
iar forgarmain Corm p. 36, 46
for-gell, forcell N. Zeugniss;
foirgheall „decision, proof* O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. is gu-forcell
doberam Wh. IS^ {est falsum testi-
monium quod damus Z^. 33^; a
forcell for ro gelsam-ni düib Gl.
zu testimonium nostrum super vos
Wh. 25d {Z\ 875); cain forgall
Hy. 1. 62 „a fair declaration** ;
Gen. issf rün ind forcill sin no
^redchim-se Wh. 28^ 7; amoZ bid
oc cdined in gufhörcill do bcth
Three Hom. p. 4, 28; aire forggaill
On the Man.i. III p. 500. Hierher
forcoll FB. 38, forgall Eg?
for-gellim Gl. zu perhiheo
SG. 21b. _ Praes. PI. 3 foirglit,
fuirglit „they maJce manifest" O'Don.
Suppl. — Praet. PI. 1 a forcell
for ro gelsam-ni Wh. 25d (Z». 875).
forgemcn s. unter fortcha.
for-glu Auswahl; forgla elec-
tion, choice O'B.; i. togu Gl. zu
Hy. 5, 50 — Acc. forglu inno loeg,
forgglu inna m-bö Hy. 5, 80.
for-granna sehr hässlich. —
Nom. forgranda . . tuaru8cbai7 in fir
sin FB 37 Eg.; 40 Eg; laech . .
mör forgr&nna ScM. 13; Acc. bach-
lach mör forgrainne FB. 91.
for-fadaim II ich schliesse. —
Part. PI. Dat. co n*dechaid iar
sin doirrsib fbrlattaib isin T^mraig
„and therefore he went into Tara,
the doors being shut" Three Hom.
p. 24, 6.
fo-rlcim I icÄ finde. — Praes.
Sg. 3 forlc he finds O'Don. Suppl.
— Perf. Sg. 3 ni fomic p. 132, s;
CO famic p. 132, 13; co fomec
TE. 13 LU: PI. 2 amaZ fond
rancaibair wie Hir es _vorgefunden
haht FB. 26; 5 forducatÄr CC.
S LU.^ Fut. Sg 2 fiiiris FB 61.
— Fut. sec. PI. 3 airm i fuirsitis in
torcc wo sie einen Eher finden würden
for-immtheclit
570
forngarthid
Tw. 13. — Fass. Praet. Sg. 3 ni
fdrecht Hy. Ö, so; 88 (i. ni frith).
for-immtheeht Umhergehen,
Wandern, cid fossidecht cid for-
imtecht GL zu itn* foss no utmaiile
Hy. 1, 8.
forfr Interj, ach! forior, foraoir
dkts! O'Don. Suppl.; faraer or fa-
raoir alas! O'Bon. Gr. p. 327;
förir Sa 29, 1.
fo*riat1iI succurro, t'jr^ ar-riuth
adorior Z*. 428, rethim curro. —
Praes. Sg. 3 forriuth a n-enech
p. 141, 27, doch wohl fo-riuth mit
prolepUschem Fron, infixum; farrid
p. 327, 40. — Perf. Sg. 3 mani bad
fo ro raid Hy. 5, sa, Gl. i. mani
fortachtaiged ; farr&ith succurrit ei
Tir. 11. — Fut. Sg. 3 air fum r6-Be
in fer „for the mctn wül aid mef*
ibid. — Inf. do foirithin.
for-lann 8. imm-forlanii«
1. for-lassair eine grosse
Flamme. — Sg. Da;t. sruth tentide
CO forlassair fair FÄ. 16 {„wäh a
great flame*').
2. for-lassair flammend, glän*
zend. — Sg. Nom. techla<Ä .. for-
lassair p. 145, 6; G^n. oir forlasrach
p. 310, 84; Voc. a be forlassair
Lg. 5, 6.
forl^S) foirles a loophole, Sky-
light? O'Don. Suppl — Sg. Acc.
batar so senistri d^c issin tig, et
comlae hnmae ar cech n^ü; caing
umai darsa forl^s „a tie of hrass
aoross Ihe roofiight^* TBF. p. 140, 4.
for-lethim sehr breit. — Sg.
Nom, ech . . forlethan p, 131, i6;
Du. Nom. d& ech . . forlethna {PI.
Fem.) FB. 45; p. 310, 16.
for-lög. loid in chumal sin du
forlög Ocntir achid „thiU cumal
went {to Gummen in addüion) to
ihe value of Ochtar achid** Tir, 6.
forma i. imrom no foirinn, nt
est seol forma, i. inni dobeir donti
atchi in loing fo seol cona foirinn
noj^inlluing^a foram i. s^d uinge
don nr täit*isin luing for Imram
0*I)av. p. 90,
for-mach „an increase, swel-
ling" O'B., vgl tormach. — Dat.
nai n-ordlaigi da formaid äailli for
a srnib p. 112 \neun ZoU Fett-
ansaiz),
for-ma^rar i. tormaigther O'Don.
Suppl.
formaid für formaig, s. formaeh.
format Neid. — Nom. ba for-
mat la demun inni sin „the devü
was envious of that ihing" Hurte
Hom. p. 118, 17; Dat. hi formut
South. 25b (Goid.*,p, 58); Aee. ar
cech neim ocos format „agcunst
every poison and envy** Hy. 7 Ptaef.
for-minde Stottern? — Ace.
dobered forminde for a erlabral
SC. 6 („an impediment in her Speech**).
1. formna Menge, Schaar;
much, quantUy O'B.;^ L imad no
forgla O'Dav. p. 88, i. umad ^tid.
p. 83. — Sg. oder PL Nom. formni
mathe Ulad ScM. 4; formna l&th
n-gaUi mad FB. 12; 55; 91 ; formoa
Isech n-Eren» FB. 61; formna bö
fer ocus ech On the Mann. III
p. 462 („their ehoicest cows, men,
and horsesi**)] PI. Dat. fommib ech
SC, 38, 5.
2. formna Schulter. — PI. Aee.
na formnai humeros Güd. Lor.
Gl 161.
for-motniur III Dep. aemulor;
PI 3 fordob moinetar Gl, zu aemu-
lantur vos Wb. 19* (Z*. 439).
formtha s, fromad.
brat formtha Gl. zu sagana
SG. 51b (Z». 854).
for-mdehaim II ich er sticke y
lasse verschwinden. — Part.
formdigthe, formdchthai Gl. zu
abscondita, voce SG. 9b (Z*.
25, 479); PI Dat. formnichthib
suffocatis LArd. 181, a. 1 {Ir. Gl
JE). 166). — Inf Dat. dia formüchad
i fudamain iffftnd FA. 19; 28.
for-naidm N. Binden, Band,
vgl. fo-naidm. — Sg. Acc. cen for-
naidm metarde 86n Gl. zu non enim
soluta orcUione psalmi eonscrtpH
sunt Ml. 27d, 84 (fomaidin AzeM.
fomflrftire, /'Arfor-con-gaire,^«-
fehl — Sg. Dat. co fomgairiu
apstil Gl zu cum omni imperio
Wb. 31«, as.
forngarthid imperativus SG.
147b (ZK 882, 988).
for-nocht
671
fortbi
for-BOcht ganz nackt — PI.
Nam. mn& . . fornochta FB. 53.
foroehlad Hy. 2, 15 s. fo-ehelim.
for6il abundantia Z\ 874.
foronter, Pass. Praes. Sg. 3 ni
forondar non fuscatur Ml. Sö^j b;
cidn forondar a chorp hi cr6 FB. 24.
— Fut. ama furastar Gl. zu ne. ,
candar suus . . fuscetur Ml. 15^, ii.
— Dazu ä<i8 Perf. Act. fororaid-
Gl zu fuscaverit Ml 6U {Gaid.*
p. 43).
foromid s. fo-riath^ forondar.
for-drda sehr golden, über
und über golden. — PI. Nom»
fochraice fororda FA. 2; üatne
finna forörda SC. 33, 11.
forosnaim II ich erleuchte;
forosna i. forsunna no faillsiagudh
yDav. p. 91. — Ptaes. 8g. 3 a
^el grian fomo^na riched Fil. Prol.
5 LBr., forosnai Laud („o white
Sunihai Hluminest Tieaven''); imbas
foroBnai Corm. p. 25, Name eines
Zaubers. — Pass. Praes. PI. 3
forosnaiter FA. 18.
forraeli F. pertica: „a pole or
rod to meaaure land'* Ö'B. ; „a me-
asure of land** 0*Don. Suppl.;
L slat tomhais tire no fearainn
0*Clery; forrach tomais tire indsin
Gl. zu pertica Corm. p. 36. — Sg.
Dat. hi forrig Gl. zu in funiculo,
digtributionis South. 57^ (Goid.*
p. 59); Acc. formim a forrig n-and
Tir. 13.
formln „a portion of personal
esUUe or property beque<Uhed by a
flaUh** On ihe Mann. III Index.
Ibrraln TE. 9 Eg.?
formn strength, anger, fierceness
O'B.
torrhn oppression, destruction,
defeat OB.
forr^naeli „destructive'* Sto-
kes; „an oppressor, destroyer"
O'B. — Sg. Nom. Findchna fe-
Ttmaü fortren forranach F61. p.
CLXXII S8; dA ech . . forr&ncha
FB. 45, p. 310, 16, „aggressive"
O'B. Orowe, Siab. Conctd. p. 413,
„resolute, bold" On the Mann. IIl
Index?
for^r^il klar; manifest, appa-
rent O'B. — Sg. Nom. co m-ba
forreil . . täidlech ind öir TE. 3 Eg.;
PI. Nom. comdar forreil a di suil
Hy. 5, 42; a labra aa.
forrengaeb FB. 47 Eg.?
forrgethaeh FB. 47?
forrginiy Praes. sec. Sg. 3 ro fitir
iss ass ra forrged Guchulaind cach
caur „iocts uaed to destroy" On
ihe Mann. III p. 446.
forriuth p. 141, 97 wohl für fo-
rinth mit Pron. infixum.
for-rüad sehr roth. — Sg. Nom.
falt . . forrüad p. 311, 1.
forruib, formim s. fuirmim«
for-se&th Schatten; forsgath
no ingar enigma Ir. Gl. 839? —
Acc. cen fial cen forsc&th i^^. 6.
for-seng sehr schlank, vgl.
fo-seng. — Sg. Nom. p. 310, 43.
fortaeht F. Hülfe, Helfen;
auxüium Z*. 264; suffragium Ir.
Gl. 727. — Dat. diar fortaeht
Hy. 1, 84; Acc. dombera fortachtain
doib Ml. 27», 6 {feret auxüium
Z^ 267); la fortaeht ar fiadat Hy. 3,6;
SMart. 38; PI. Acc. na togarmanna
vel na fortaehta Gl. zu advocamina
Goid.* p. 64 (LHy.).
fortaehtaiglm III ich helfe. —
Praes. sec. Sg. 3 mani fortaehtaiged
Gl. zu Hy. 5, 89.
fortacrlth FB. 53, for-erith mit
Pron. infixum, unpersönlich mit in
n-irind zu verbinden: es erzittert
die Erde?
fortamlaigim III mit for ich
besiege? vgl. fortamhuil brave,
strong Ü*B.; fortamhlüghadh swa/y^
ing Ö'Don. Suppl. — Praes. Sg. 3
fortamlaigid . . for Loegatr« FB. 69,
fortamlois Eg.
formieh Lg. 18, se für for ro
fuieh?
formma s. fairmim.
for-tA, forta is due ODon.
Suppl. ; barr buide fordotA das gnüis
eorcorda EC. 2 („a golden head of
hair which crowns it"(i) O'B. Crowe).
fortail, foirtil „able, strong,
hardy*' O'B.; Torr. Dh. p. 178.
— Sg. Nom. ba fortail m^ for each
röt LU. p. 16^ 16.
fortbi 56^.21,48 H? vgl. foirtbhe
fortchA
572
fo-seng
„a cut, cuUing off" O'R., vaMatio
<rJ)on. Suppl?
fortcha Decke, Kissen oder
Behäng des Wagens; clothing
O'R. — Sg. Dat. corrabi for fortchi
in charpait „on the cushion of the
chartof Rev. Celt. III p. 178; PI
Nom. fordeirg a fortgie FB. 24,
foirtchi Eg. ; Acc. scar dam fortcha
ocas forgemenmo charpait föm andso
„spread for me the cushions and
skins of my chariot under me here"
On the Mann. III p. 424 {TBC).
for-t«t adit, adjurat Z*. 875.
forthi ScM. 21, «? vgl „fairthe
sw^" O'B?
for-tfagraim l ich helfe; fortiag
conniveo SG. 170b (jgr*. 428). ~
Praes. Sg. 3 läse fortäig Gl. zu
cum adnueris votis Ml 44^. —
Fut. Sg. 3 for don te Hy. 1, i
(„come on i*»"), Gl. i. ti fom:
PI. 2 for dum th^sid-se Gl. zu ad-
juvetis me Wl. 7* {Z\ 875V, PI. 3
fortiassat Gl. zu suhvenire, non
possunt Ml. 68*.
for-tOBgraim I ich beschwöre;
fortoing he proved by oath O'Don.
Suppl.; is ed laa insin fortoi gg
ben a aonur a mace for rig On the
Mann. III p. 506; fortoing for graid
asid n-isliu ibid. p. 500.
for-tr^n sehr stark. — Sg.
Nom. Findchua feramat7 fortren
forranachFci.p.CLXXII; FB.il Eg.
fortrend FB. 47, lies fortend, s.
tend.
fortrummae F. opportunitas
ML 27d, 18.
for-taigim ich bedecke, be-
dache. — Praes. Sg. 3 Dep. in
folt for da tuigithar FB. 45.
for-üaisliffim III ich über-
wältige. — Prctes. PI. 1 ni foru-
äisligem-ni Gl. zu non superexten-
dimus nos Wb. 17^ {Z^. 437). —
Praet. co ro foruaislig..a bruth FB.
40 Eg. — Pass. Praes. Sg. 3 for-
«aisligther FB. 39 Eg. — Praet.
Sg. 3 ro fuaisliged und. — Inf.
forfaaslughadh vanquishvng, defeat
O'R.
foraalatar i. ro lingestar O'Dav.
p 83.
for-üallach 9^o7ir, hochmüthig
Corm. p. 36, 42.
foruar s. f6irim.
foraasna s. f^asnaim.
forud Bank, Sitzreihe, vgl.
On the Mann. III Index. — Sg.
Nom. b4i dan fonid ar leith oc na
mnäib im d& s^tig ind rig LU.
p. 52 >, 28; Acc. doratad . . fordn
* forud fora m-bid do gr^s ind in-
chind On the Ms. Mai. p. 637
{„upon Ühe shelf^x PI Bat. ro
hordaigit tra fir hEretuf for fora-
daib ind oenaig i. cach ar miadaib
0CU8 dänaib ocus dlestunos and
amoZ bä gnath cossin LU. p. 52*, ».
fomilleeta s. fo-sHgliii.
foms M. true knowledge
0*Don. Suppl. ; foras Corm. p. 33, n ;
Forus Focail „tl^ True knowledge
of Words^', Titel eines Glossars, Ön
the Ms. Mat. p. 177. — Sg. Gen.
is si ro ben b^im forais fi^r in
Umthorad LU. p 124^ 29.
foS S. f068.
f<M3cad Schatten, s. scäth. —
Sg. N'om. a n-aile ro b6i i fetar-
licci is foscad nüiadnissi Gl. zu
quae sunt umbra futurorum Wh.
27», 26; Dat. i fhosead bais in
umbra mortis Three Harn. p. 2, *:
Acc. atconnairc . . foseud salach dor-
cha SMart. 23; FA 5 LBr.
foseain FB. 49, p. 310, 20?
fo-scoiehim III ich entferne
mich, weiche ab^ vgl. scochim,
tö-Bcaigim. — Praes. PI. 3 foscochet
Gl zu coneeduwt SG. 215»; indi
foscoichet Gl. zu disddentes Ml. 36*:
foscoichet Gl zu intercessisse, spatia
ibid. 111*. — Inf. Acc. in foscugud
Gl zu secessionem Ml. 42*; fÜath
ocus foscugud „Separation" FA. 5
(foseud LBr.).
fo-sechim I ich plage; fiaisgim
I aqueeze, wring, compress, oppre»
O'B. ~ Praes. PI. 3 indf fo dam
segat-sa Gl. zu qui me trUndant
Ml. 33», 19; fo dan segat Gl s^
qui nos trünUant ibid. 27c, 7. —
Conj. Sg. 2 ni faisce SC. 26. -
Pass. Praes, Sg. 3 fon sogar tri-
bulamur Wb. 14^ (Z*. 47r.
fo-seng ziemlich schlank, tgl.
fo-semaim
573
fota
for-seng. — Sg. Nom. ech . . foseng
FB, 47; Bu. Ifom. d& ech fosenga
FB. 45; p. 310, i5.
fo*semaim I ich breite aus?
Prctes. PI, 3 foserniiat a noillig On
the Mann. III p. 500. — Fass.
Prttes. Sg. 3 fosernair i. is ardairc,
ut est fosernair senfocal O'Dav.
p. 84 („vulgatur proverbium** Beitr.
VUI 326).
fo-sisiar Dep. ich bekenne. —
Prctes. PI. 3 fosiasetar confitentur
Ml. 132» (Z*. 1090). — Fut. Sg. 1
fosisefar mo pecthu Ml. 58« {con-
ßtebor peccata mea Z^r 1093).
fo-sli^m I delino SG. 173»
,Z*. 429). — Perf. PL 3 foselgaUr
a brathir a tunig-som do fuil Tur.
Gl 128. — Pas8. Praes. Sg. 3
fufilegar delinäur Inc. SG. {Z\ 471).
— Praet. PI. 3 läse foruillecta
beöil in chaiich di mil cosse an all
Wb. 7d {Z\ 611). — Part Nom.
dobert ianim ind inailt in meis issa
rigthcch ocus in t-4icne fuirre, is
6 fuiilechta fo mil dognitb lassin
n-ingin co maith TBF. p. 150, 94;
Dat. fuillechti Gl. zu cum . . to-
nica talari aangutne Uta Tur.
Gl 128.
1. foss Bleiben, Buhe. — Sg.
Gen. dond Öls foiss i Hierusalem
SG. 19» {Z*. 447), vgl. fer fiiis a
resident man, fer anfuis an ahsentee
O'Don. Suppl; Dat. hi fus zu
Hause FB. 79; bith hi fus da zu
bleiben SC. 44, s, a bus H.\ hi i
foss ic frithalaim na n-6eged „stay
{here) attending to the guests" Goid.*
p. 101; i fos SC. 29, 6, a bus H.]
dona mirbulib diairmide doroine
in coimdiu aire 1 ius isin t-dsegul
„here in the world*^ Three Hom.
p. 96, 28, vgl abbus at this side,
in this World O'Don. Gr. p. 263;
Äcc. caraim-se fos SP. II 3; gabais
foss Hy. 5, 6s; itir foss no utmaille
Hy. 1, s.
2. foss M.Diener, altcymr. guas
servus Z^. 127, davon Vasall. —
Sg. Nom. ro triall in fos i. Diar-
mait indarpud in gerrain uad Three
Hom. p. 122, 8; Äcc. atbert fria
foss i. Diarmait ibid. 3.
fös noch, weiter, ferner, s.
beös; feg lat fös „look thou still"
Fei. p. LXXII.
fossad fest; Gl zu jacewtem
SG. 13»; delaying, staying, resting
O'R.; vgl cobsud stabiliSj anbsud
mutabüis, mendax Z*. 794. — Nom.
N. tocbim fossad n-älaiud FB. 20;
Is fossad do cheim TE. 9, s.
fossideeht Gl zu foss Hy. 1, 3.
foss-longport camp, harbour,
fortress (TB ; faslongport Gl. zu
dunadh O'Dav. p. 75.
fostad 8 ecuring, pacifying
OB. Vgl ml-fostad.
foBsudiur, fosuidiur a n-dano
ocus a n-dibergai j>. 141, 26, p. 327, 40?
fot Länge. — Sg. Nom. fot lai
Gl zu solstitio Cr. 18« (longitudo
diei Z*. 230); in fat ro siacbt ind
radairc a roisc EC. 7; SC. 30, s;
TE. 10 LU.; Gen. do immfolung
fuit ad efficiendam longüudinem
SG. 6b {Z\ 980); Dat. dia fot na
lamse FB. 82; Acc. dar fot chöicid
Concobwir FB. 43. — Adverbielle
Wendungen: cio fut Gl zu usque
quo Ml 20», 17; fot n-aurchora
FB. 88; fut roit Hy. 5, 7S, Gl i.
fut erchora; hi fat SC. 37, so, vgl
a bh-fad as so far hence, a bb-fad
roimhe long before O'Don. Gr.
p. 263; suan hi fat Schlaf in die
Länge SC. 30, 10.
1. föt i. faitech {cautus Z* 811)
Corm. |>. 21; vgl an-fot heedlessness
Fei Jul 30.
2. föt Basen, Erdscholle; föd
clod of earth, sod O'B.; cespes
SG. 66b; FB. 49 =p. 310, 18? PI
Nom. na föit s. unter 3. crii. —
Comp OS. ro thochail feart föd-
fairsing „a broad-sodded grave'^
Torr. Dh. p. 162, 2; ibid. p. 106, 5.
fota lang; Corm. p. 26 langfiter;
fada longus Ir. Gl 677. ,— Sg.
Nom. is fota ScM. 3; TFl. 9, 2;
Oss. II 2; sithlaithe fotai Hy. 2,, 56;
bröenän . . fota SC. 37, 21 ; fän-fota
p. 310, 43; be find-fpta Lg. 4, 11;
maccan Eithne tocb-fotai „of long-
sidtd E.'' Three Hom. p. 98, so;
Acc. .fri rö fotä SC. 47; PI. Nom.
bith-fotai semperlongae SG. 5^
\
fotd
574
frecndareiui
Z«. 980). — Ädo. CO foU TE. 13
Lü.\ FB. 81.
fota f^eais er sah sie an TE,
12 Lü., f^cais, d. s. fo-äcais, mit
Pton. infixum da.
1. fotha M. Grund, Grund-
lag ei funddmentum, crepido Z*.
229. — 8g. Nam. ni cöir in fotha
utmall SG. 4i> (tum jushun funda-
tnentum mohüe Z\ 1001); asind
iris cathalcda tncad fotha in chaipt»?
se Goid.* p. 101, 42.
2. fotha Zubehör, Portion;
„ihe feed or handful given front
time to Urne to a guern" O'Don.
Suppl. — Dat. dia fotha ScM. 22, 4;
cona fotha dlasc p. 311, 81; cona
fodai di lind FB,^ 90; Äcc. in tan
. . dorat in c^t-fota isin mulenn
Goid.^ p. 101, 16. — Vgl. ada.
fothaiffim III ich gründe. —
Praet. Sg. 3 ro fhotha^ tri cella
Three Hom, p. 14, 81. — Fass,
Praet. Sg. 3 for canoin fatha ro fo-
thaiged Goid^p. 94, 89; roh fothiged
Gl. zu fundoH Wh. 21* {Z\ 1001).
f othath i. fothugud {„fo u n ding^^
Comi. Transl. p. 80.
fotblai Lg. 7?
fothondLmuclaithe Corm. Transl.
p. 81, dazu re fatuind Oss. III 6?
fothraieim III ich bade, für
fo-tharcim. — Praes, PI. 3 is intib-
sin nos fotraicet FA. 30. — Pass,
Praes. Sg. 3 föthrüicther South. 47»
{Goid.* p. .58). — Inf. Nom. in
fothrugud das Bad Hy. 5, 88; fo-
thrugud Corm. p. 20; fothragadh
bcdneum Ir. Gl. 822; Dat. oca fo-
throcttd p. 131, 14; co fothrocad
ocus CO folcad mit Baden und
Waschen FB. 79; PI. Gen. a ce-
nelse fothaircthe sin SG. 217» (hoc
genus balnearum Z*. 921); Dai.jic
na fothaircthib palnacdib ad bcd-
neos paüacinas SG. 217» (Z^. 216).
fothrond Getöse, Gedonner,
für fo-thorand? — Sg. Nom. fo-
thrond coecat carpot FB. 20; fötrond
fairrci 85; G^n. malt a fothraind
FB. 20; Äcc. in fothrond FB. 84.
fothud FB. 53?
1. fothugad Inf. zu fothaigim,
vgl. 1. fotha, fothath.
2. fothufiid zu 2. fotha; ,)aeepmg
up, supportiiM, maiwtenance^* O'Don.
8fq>pl. — Dat. cona fotngiui de
linn FB. 90 Eg. (fodai Lü.); is
torc tren hi fothugud FB. 68?
foxal (fo-co8al) Fortsehaffen,
s. unter füataigim); „focoisle i. fox*
las carries ojr' O'Don. Suppi. —
Vgl. tarm-chosai.
fraee F. Frau; mulier Z*. 53;
i. ben no snathat O'Dav. p. 92. —
Äcc. fri firaicc ind niad Hy. 5, 71
(i. fri cumail).
fraeenatan „girV* Rem.^ p. 59.
— Sg. Äcc. €0 n-accatar fraccnatain
oc ingariu ch&erech TBF. p. 154, 14.
fHU^h Haidehraut, Haide;
brucus Ir. Gl. 565. — Sg. Nom.
FB. 9; Äcc. isin fraech SeM. 20;
dar fraech SC. 45, 11; PI. Nom.
inna dsercse fröich Gl. zu vaednia
SG. 49» {Z^ 918).
fr4ech-red Haide. — Dat. iar
ft'aechrud Mide siar ScM. 20.
frai^ Wand; „the side-wall
of a house^, später „t^ whcle of
the interior of a roof^*" AE. p. 101:
Corm. Transl. p. 76 {vgl. ibid. Add.
p. XI). — Sg. Nom. tond mo thugi,
tracht mo fraig Lü. p. 40», s; Dat.
oder Acc. fon fndgid FB. 25: Aee.
o thenid co fraigid FB. 2 ; p. 309, st;
0 thein co fraig FB. 55; fria raigid
FB. 58; etir ocus fraigid SC. 10; etir
tenid ocus fraig SP. I 1; fri fraig
SeM. 3, 8; PI. Dat. asna fraigthib
FB. 44.
frass F. Regen. — Sg. Nom.
fräs do nemannaib p. 310, S7; Aec.
banna rla frais FB. 52; PI. Nom.
frassa . . oc ferthain forro FA. 26:
29; p. 190, 88.
f re- vor breüem Vocal aus frith-
entstanden, wechselt mitfrith-, fris-.
frecndairc {für frith-con-dairc*
anwesend, gegenwärtig; prae-
sens Z\ 875. — Sg. Gen. in betho
frecndirc mundi praesentis Z\ 234;
Dat. isin bith frecnairc sea FA 6.
freendaroiu M. Anwesenheit,
Gegenwart. — Dat. i frecoarcus,
FA. 5; 24; Acc. ri fr^cnarcus flatäa-
nime FA. 20; la frecnarcus dfabail
ibid.
frecomus
675
fri
fraeoinas i. com^d no fiarfaighe
O'Dav, p. 88.
freeeor, frecnr (für frith-cor) i.
fir-athchur ocns fretech O'Dav.
p. 93. 8. {recuirim.
freen {für frith-gare) N. Ant-
wort, Antworten; frecre respon^
MM Z\ 875. — 8g, Dat. oc a fre-
cra FB, 30; Acc. ni tharat frecra
for in mn4i ScM. 8; Fl. Nom, inna
frecra responea 8G. 26» (Z*. 229).
freeraim {für frith-garim) l ich
antworte. — Freies. 8g. 3 frecraid
Gl fw friscera Hy. 6, is; Fl. 3 nos
frecYat FA. 7. — Fraet. Sg. 3 ro
frecair . . ocus ro radi SC. 83; p.
40, 40 ; TE. 9 Eg. — T-praet. Sg. 3
nis frecart SC 18; ni ro regart
t^.; fnsgart Tir. 11; frisgart . . co
n-epert 8C. 15; FB. 6. — Fut.
Sg. 3 friscera Hy. 6, 18 (i. frecraid);
PI. 3 friscerut p. 20, 8i ; frisgerat sa.
— Inf. frecra.
freenirim, vgl. „frioth-chuirim
I oppose, obsirucf* O'B. — Imper.
Sg.Sfregnd fnile cech anam s. unter
adiftic. — Inf. freccor. — Vgl.
fris-coirim.
freeuirim o^ill III colo Z«. 917
{für frith-curim). — Piraes. Sg. 1
frecnrim-sea ceill LU. p. 15», i.
— Imper. Sg. 2 frecuirthe ceill
recdle Cr. 33»». — Fass. Fl. 3 fris-
coirter ceill Gl. 0U loca tibi dicata
ab Mb incoli Ml. 21^, s; lith fris-
cnirter gretha dies festus quo gaudia
exercentur Fü. Ja/n. 25 Bawl., Gl.
i. fricuirther ceill [oenaige ocus
clmchi Bawl.] no gaire LBr. —
Inf. freccor c^ill cultus, colere
Z\ 917; fiadach lassandalla] Ifn
ocns tir frecnr ceill lassin lin n-aile
Ml. 37 r (j,h/untvng game with the
one party and cultivation of the
earth wi0^ the other party** Goid.*
p. 28); freccor c^il idol ctdtus ido-
lorum Wb. 11»».
frega 8F. 11 9 eu fraig?
fregart s. freeraim*
ttem Wu rzel; freamh root, stock,
origin 0"B. — Fl. Nom. is maith
dün är fr^ma do dul fö thalmatn
Bund Three Hom. p. 118, 1; Dat.
ftssa fremaib ScM. 18^
frepad Heilung, Heilen; frea-
padh to eure O'Don. Supjpl. —
Gen. log a freptha, i. lögh a legais,
O'Dav. p. 98.
fresesi« F. Hoffnung, Hoffen
{für fris-acsin); spes, exspecttxtio
Z*. 264; freiBcisiu O'Don. Suppl-,
vgl. fris-aiccim. — Dat. hi frescisin
eseirge Hy. 7, 10.
fresib FB. 68, 17?
freslige „lying doton** Corm.
TrcMsl. p. 6 adart; freislighi i.
firindeall O'Dav. p. 98; Gen. cuit
fresligi Wh. 8^ {pars, momentum
adQocendi Z*. 875).
fl*e8ligthidi Gl. eu masculorum
concupitores Wb. 9c (Z». 875).
fresndid M. satanas Z*. 875
{für fris-sendid); vgl. imbresnaim.
fresnesea s. frisniMim*
fresngabim I ich steige auf
{für fris-in-gabim Z« 884). — Fraet.
Sg. 3 frisin arrad n-gloine fris ro
resgab Bdite döcumm nime Three
Hom. p. 112, 16. — Inf. freasga-
bhail ascension into Heaven 0*B.;
Dat. CO fresgabail Htf. 7, 6; dind
fresngabail de ascensione Ml. II8
(Z\ 884).
frestal Dienen, Aufwarten;
freasdal serving, waiting, atten-
da/nce O'B. — Nom. frestal Lnciani
Fü. Dec. 24, Gl. i. frithailem;
Dat. i frestul archaingel Hy. 7, 9;
CO tisat dorn fre8[t]al Fei. p. CXIX 9
{„to attend me^*)] toet elög mör do
aingllu nime jdia restul co soUsi
mair Three Hom. p. 44, 97.
freteeb, freitecb i. fregra O'Don.
Suppl.; CO freitech i. co freacora
CDav. p. 88; repudiation, rejecHon,
restitution, atonement O^Don.Suppl.
fri {ursprünglich frith, 8. dde
Compoeitä) Fraep. mit Acc. gegen;
adversus, contra, erga, in, ad Z*. 648;
t. contra Gl. zu Hy. 1, 4; fria
p. 17, 20; 40, 89; 145, 11; ri Lg. 5, 99;
TE. 5 Eg.] Oss. III 7; »; SC. 30, 11;
33, 97; FB. 35; diese Form ri,
sotoie gewisse Berührungen im
Gebrauäh haben eu der späteren
Vermischung der Präpositionen fri
und le geführt, s. O'Don. Gr. p. 285
und 310. — Mit dem Artikel:
fri
576
fri
Sg. frissin n-grein TE, 3 Eg.\
frissind imorchor n-isin p. 145, 9;
frisin comlaid FB. 21; SC. 8; TE.
6 LU.; PI. frisna mna FB. 25. —
Mit dem Relativpronomen: frls
rater ScM. 20 {für frissa); friß m-
biat Lg. 4, 18; rissin-apur TE. 18;
ria tatin SC. 33, 18. — Mit Fron,
demonatr ativum: frisin zu diesem
SC. 24. — Mit Fron, personale:
1. Sg. frimm SP. II 4; frim Hy. 5, 100;
SC. 7; frim-sa ScM. 8; 10; frimp
p. 142, 4; friumb p. 144, I8; rimm
I!E. 9, 22; rim t5td. 9; SC. 33, e;
PZ. frind Lg. 13; 18, 29; ^. Sg. frit
jSfcJtf. 14; ri7. 13; frit-so ibid.; ritt
!!£?. 7 ij:^.; rit 9; nit 9, 13; PI. frib
p. 130, 30; FB. 74; 5. Sg. M. und N.
frifis Lg. 10; fris /SC 8; fris-sium
SC. 39; fris-seom T^. 10 LU.\ riss
ÄcJlf. 3; JPei». fria SC. 15; T^.
8 Eg. ; friä-si T^. 5 Eg. ; frie 12 iJ^r.;
PI. friu iScJlf. 1; -^. 5, 64; frid
SC. 35; FB. 2; riu 5C. 44, 8. —
Mit Pronomen posse'ssivum:
1. Sg. rim ch^ii SC. 45, 25; rem
chorp T^. 9, 27; ^. Sg. frit alges
TE, 11 i^.; rit chell n-glicc TE.
10, 6 Eg.; rit rä X«/. 5, s; ret leass
TE. 9, 11; 3. Sg. fria ötan p. 131, 50;
Äc-lf. 3, 10; TE. 6LU.; ria ma^Äatr
p. 48, 25; F. ria hanail CC. 5 E^r.
^lea LU.). — Im Plural die Form
des Dativs: fri conaib Lg. 8; fri
grÄdaib FÄ. 9 (grddu LBr.); fri
arailib ibid.; fri slüagaib 29 (slogu
LBr.); fria corpaib 33 i-Br. (curpu
LU.); frisna techtaib SC. 27; frisna
rannairib FB. 14; ri oencairptib 35. —
Gebrauch, 1) gegen, räumlich:
CO tard a druim frisin comlaid sie
setzte ihren Rücken gegen die Thür
FB. 21; Lg. 8; FB. 58; SC. 8;
benaid . . frisin n-ilaitni schlägt gegen
die Säule FB. 21; 46; 51; 88;
Hy. 5, 78; ScM. 3, 3; Oss. III 9;
FA. 33; gndis fri gndis Gesicht
gegen Gesicht FA. 12; fri gnüis do
gniiis döib „face to face toith them^*
FA. 5; a n-aiged . . fri Dia ihre
Gesicfiter auf Gott zu gerichtet 12;
mnä . . friü Frauen ihneti entgegen
FB. 53; no thescbad finna fri gaith
FB. 91; täidlech ind öir frissin
n-grein TE. 3 Eg.; ris tatin grian
SC. 33, 18; cor trascair . . fri lür
so dass er zu Boden stürzte FB. 25;
fri les anechtair gegen die Burg
draussen = ausserhcdb der Burg
FB. 6i; 91; TE. U Eg.; fris anes
südlich von ihm FA 5; frim a soer
Gl. zu dessam Hy. ti, 2; frim a tuaith
Gl. zu tuathum ibid.; fris anall
FA. 21. —
2) gegen, feindlich: mani iatar
a tech frid wenn das Haus nicht
gegen sie verschlossen wird FB. 21:
fria conuccaib in donb gegen sie
erhob sich der Fluss Hy. 5, u:
p. 45, 2; imsöitis . . friu SC. 2; nir
theig . . frissin m-biasta FB. 57 ; do
chath fri firu SO. 13; Hy. 3, s;
FA. 29 ; FB. 57 ; comlunn fri scath
TE. 9 ; ar debaid . . fri Senach SC. 13 ;
comrac fri öenfer FB. 32; 89;
ScM. 8; 10; a chosnam frit ihn
dir streitig zu machen FB. 11; 59;
73; 87; ic sirthacra fr^u FA. 26;
fdasnadar . . frind FB. 48; ScM. 5;
SC. 5; fuachaid-sem fri frega £&1
SP. II 9; 10; immanarnic do-som
frisin Liath Macha FB. 31; a n-
doronad friss Lg. 10; samaiges
erleb fri aidchi Hy. 2, 55; cret ticc
ritt was ist dir widerfahren TE. 8;
9 Eg.; si fri g4bud co n-don fair
Hy. 5, 89; 91; 97; 7, 43—49; fri bälg
is bdnad primda SP. V 13; ar feirg
ri rlg n-Ulad Lg. 5, 22; Hy. 5, 71;
p. 132, 10; ruire nime fri cech tress
Hy. 1, 4, Gl. t. contra; 5, 17; ba
hamnas fri ecrata Lg. 17, 42; Hy. 5,r.
SC. 31 ; ni foirmtech frim SP. II 4:
cid fri mnai atbertha-sn ScM. 3, 7. —
3) gegen, freundlich, erga, ad,
nctch denVerben des Sagens u. s.u:.,
an das Dativverhältniss streifend:
a rocbendsa fri arailib FA. 9:
dolleci cach dib fria cell p. 145, 13;
tiagat commairge fria es sollen Bür-
gen zu ihnen gehen Lg. 13; tibid
fris sie lächelt Um an SC. 8; ren-
sat . . fria Miliucc sie verkauften
an M. p. 17, 20; asbert frio sagte
zu ihfien FB. 26; ibid. 14: 20:
27; 43; 59; 66; 80; 90; TE. 6 Li\;
13; p. 145, 12; FA. 9; abair rim
sage mir TE. 9, 9; a rad rat dir
fri
577
M
es zu sagen is; SC. 31; 33, 87; no
labraitis . . fria SC. 2; 9; for . . fria
araid sagte er zu seinem Wagen-
lenker FB. 36 ; or . . frisin m-bach-
lach 92; Ol . . fri Coinculaind FB. 41;
p. 144, 15; fris rat^r der genannt
wird ScM, 20; rissin-apur TE. 18;
SC. 49; aitchid fris bittet ihn FB. 2G;
fri Loögaire . . ni Cheilitis sie ver-
heimlichten dem L. nicht Hy. 2, 21 ;
dia coistithe frim wewn du auf
mich hortest SC. 7 ; contöiset . . fris
FB. 29; p. 310, 2; p. 142, 4; fer-
thar üaÜti fris es wird ihm Will-
kommen geboten FB. 5; 54; 62;
66; 79; FA. 19; ScM. 1 ; p. 145, lo;
budi^he fri hEtäin TE. 14 LU.;
arceissi . . fria Fergus p. 145, 11;
aithesc . . fri Eochaid die Antwort
an E. TE. 2 Lü.; co n-densat
cennach fris dass sie den Handel
mit ihm meichten FB. 77; comallas
frim-sa h^ (cennach) der ihn mir
gegenüber erfüllt FB. 76; 93. —
4) gegen, mehr oder wenige^'
räuwAich, aber in Fällen, wo wir
andere Präpositionen gehrauchen:
matan . . fria ais eine Keule auf
seiner SchuÜer FB. 37; p. 131, 20;
Brian muinci dergöir fria graig
SC. 31, 15 ; FB, 2; folt dond fri
toind cind FB. 45; co comlathaib
. . fria FB. 55; Ethne . . fria chossa
zu seinen Füssen SC. 10 ; fris m-b^^
crechta SC 29, 7; ama2 bis curcas
fri sruth wie Schilf am Flusse
FB. 44; ni h^tig cocetul friss
SC. 33, 17 nicht Jhässlich die Har-
monie an ihm? cechtar ndthar fria
saindAn ein jeder von uns beiden
hei seiner besondem Kunst SP. II 1; 2;
ba haisse soillse fri ^itsecht na
nöeb beim Tod der Heiligen Hy. 2, 60;
böi a ben fri idna CC. 3; laigi fri
süan serglige SC. 28; 30; böi . . fri
lAim Cuind stand dem C. zur Seite
CGn. 3 ; facbaim Concobt«r fri läim
ich lasse C. bei Seite FB. 94. —
5) fri auf die Frage wozu,
wofür, auf wie lange: ardot
chuibcKg M. secbem na m-briathar
sin verpflichtest du dich zwr Befol-
gung dieser Worte SC. 26; dorö-
nad..tegdas..fri frithailem tomalta
na flede FB. 1; TE. 2 Lü \ riccfu
frit alges 11 Eg.\ no thisiuth fris-
sind imorchor n-isin p. 145, 9; ga-
bais fri grisad Cuind CCn. 4; co
senistrib . . fri techt ass mit Fenstern
zum Herausgehen p. 130, 22; TE.
SEg.', ro bronnad frisna cöicfichtiu
bargen sin wurde gemahlen für
diese fünfmal zwanzig Brote FB. 9;
lör lim-sa . . tri 14 . . fri sodain drei
Tage sind mir genug dazu FB. 56;
tathut alrle lim-sa ris ScM. 3, 15
{dazu oder dagegen); adbul allam
fri denam ferte s. unter ärlam; Aed
oll fri andud n-ane SP. V 1; 9;
SC. 38; ScM. 3, 16 ; fri rö na bU-
adna sin für die Zeit dieses Jahres
TE. 8 Eg.\ 18; FB. 34; SC. 21;
ri fichit m-h\iadan zwanzig Jahre
lang TE. 5 Eg.; fri rö fotÄ lange
Zeit SC. 47; risin re sin während
dieser Zeit Lg. 17; fri ciana möir
SC. 8; fri de bei Tage Hy. 2, 28
(i. iUö). -
G) mit, zimächst nach den Be-
griffen der Gleichheit undAehn-
lichkeit {gleich gegen = gleich mit):
cosmail fri hör SC. 33, is; 37, is;
frisin Coinculaind comchosmail
FB. 52; frisa samaUte SC. 17;
Lg. 4 ; ScM. 6 ; cutrt«mmus . . frisna
mna aili FB. 25; 62; comard ra
sliss in taige ScM, 18; comardad
fris Vergleich mit ihm FB. 41;
comlnatha . . fri conaib Lg. 8; com-
raind curadmiri fris FB. 71 {den
Heldenantheü mit ihm zu theüen?)]
meit is ri habraid a derc, meit is
ri mess a fert fo Oss. III 7 {Gl.
chommeit ri cori, comöit ri tolaig
so gross wie ein Kessel . .). Nadi
O'Don. Gr. |). 120 auch nach dem
Comparativ auf ther: „glaisitir
fri buga green as the hyacinth".
So auch bäidiu fri hliAdain TE. 9?
7) mit; sociativ und instrumental
{wie le): immalle frlu mit ihnen
p. 17, 18; 48, 25; malle fria zugleich
mit ihr FB. 63 ; SC. 33 ; noco demad
riu mo däl Zusamfnenkunft mit
ihnen SC 44, 8; TE. 13; fess ri
fer dib Schlafen mit einem von
ihnen TE. 5 Eg.-, SC. 11, 4; ragat
rim chäli ich werde mit meitiem
37
frichnAim
578
Ms-tieim
Mann gehen SC, 45, ?6; ibid. 27;
tanic . . do chorai fri Gonchobar, ar
ro böi i n-essid fris er kam zu
Frieden mit C, denn er war in
Unfrieden mit ihm gewesen Lg. 14;
p. 180, 30 ; Di dentäis . . ind fir sea
comairli rig fri Ultu Berathung
wegen des Königs mit den ü. SC. 25;
re n-erredaib ri oencairptib FB. 35
(re Fg.); senais . . fria bachaill sie
segnete mit ihrem Stäbe Hy. 5, 6»;
telci ri robruth SC. 30, ii; bfbeo-
aigtff fri oethu Md. 25; dal as
chomtig fri dama Hy. 5, i4 G/re-
quent with multitudes").
8) fri bei Ausdrücken der Tren-
nung: scaraid . . friu er trennt sich
von thnen FB. 11 ; FÄ, 20; Hy. 2, es ;
COn. 3. —
In der Composition friß-, frith-,
fre- in der Bedeutung gegen und
wieder.
friehnaim {für frith -gnim) III
ich befleissige mich einer Sache,
besorge, treibe Etwas, s. fris-gnim.
— Praes. PI. 3 öqs l(§gind frichnait
heris FA. 27 LBr. (pridchait LU.).
— Inf. fricbnam (für frithgnam)
„attending, caring, overseeing, Ser-
vice" O'Don. Suppl.; i. frithfogh-
nam O'Dav. p. 85.
fricur i. BSLTugudh O'Dav. p. 87,
vgl. freccor.
f rilasair Lg. 5, e Fg. Lc. zurück-
strahlend?
frimben p. 310, 33? frismben
FB. 51? das n ist beide Male er-
gänzt (bö LÜ.).
frimtalr p. 142, 3?
fris- wedMelt mit frith- in der
Composition.
fris-aiccini III ich erwarte,
hoffe; opperior Pr. Cr. 57» {Z*.
429). — Praes. PI 3 frissaicat
operiuntur Ml. 39*. — Perf. Sg. 1
is airi fris racacha-sa ideo speravi
Ml. 47»; PI. 5 Di ni frescechtar a
Boirad Gl. zu omnem spem a malis
eximit ML 34*, 17; ni ru frescachtar
a n-ic Gl. zu praeter spem Ml.26^,iö.
— Inf. frescsiu.
fri8-6ilim, Praes. sec. PI. 3 fris-
näiltis no frisnaiccitis Gl. zu ope-
riebantur Ml. 68».
fris-Mnr s. frith-berim.
fris-cinglm, FiU. PI. 3 friscichsel
for cenna dib LU. p. 80», 44, „your
heads will go from you" Beitr. VII 51.
fris-comareim I rogo. — Fut.
Sg. 2 Dep. cot rirther friscomairser
andsa uile a mic O'Dav. p. 93
(„let all ihat thou shait asik be giren
to thee, o chüd*' BeUr. VIT 51). —
Inf. frecmarc, Gen. rop fer frec-
maircc fiss On the Mann. III p. 5UiJ.
vgl. O'Dav. p. 88 frecomus.
fris-eomart s. frith-eomiire.
fris-enirini III, fris-ta-cnirther
Gl. zu obicitur auiem huic SG. 21^
{Z*. 875), vgl. frccuirim.
frls-dudehaid i. ro diult O'Dar.
p. 94.
fris-dünaim II obsero Z\ 4M.
fris-^irgini, T-praet. PL 3 fris
n-^rachtatar iarom isin les sie er-
hoben sich flach der Burg hin LV.
p. 19», 11.
frisgart s. fr^^craim.
fris-gnim III ich befleissige
mich einer Sache. — Praes. Pt. 3
inna n-däne frisgniat artium qua$
excereent SG. 33» {Z\ 433). —
Inf. frithgnam.
frisiabra SC. 37, n jyogainsi
whom he becomes angered" O'C, ru
lesen is mairg frisi {für frisa"^ sia-
bra 8^, vgl. is mairg frisi tibi gen
LU. p, 40», 4 (AE.\
frissimbert Lg. 3 Eg.?
fris-indlimJ af/en<l, minister,
prepare. — frisnindle „who pre-
pares" O'Don. Suppl. — Cot\j. Sg. :2
frisinnle Hy. 6, 9 {„mag Christ
minister*'\ i. ro frithaile.
frismberad Lg. 3 L?
frismbert i. faill O'Dav. p 94,
„frismbeartaim {sie) I betray^ de-
ceive'* OB.
frisnissim ich rede gegen, -
an? Conj. Sg. 2 ni fresnesea SC. 26.
fris-6cbaini I ich erhebe mich
nach Etwas hin. — Praes. PL 3
frisöcbat FA. 16.
fris-oreat s. fiith-oreaini.
f ris-tarddaim opp ono? ^ Praes.
PI. 1 ni fristarddam SP. II 6.
fris-tait s. fritaitim.
fris-tieim I ich komme gegen
fris-toing
579
<Hth-orcim
Etwas. — Fut. Sg. 3 fristf dorn
churp Hy. 7, 4s.
fiiB-toingr i- freitech O'Dav.p. 86.
— Fut PI. 1 mani cometsam dear
i/är diar) tolaib ocuis ma fristossam
dear pecthib Cam. {ßi non conive-
rimus citpiditatibus nostris et si
renuntiaverimuspeccatis nostris
Z*. 1005).
fritataibret s. fritaibrim.
fritamminrat s. frith-iüralm.
fritammoreat-sa s. frith-orciin.
na fritecoirse ohjices LHy. 12^
{„ihe barriers'' Goid* p. 70).
frith {3. Sg. Prebet. Pasa.) wurde
gefunden p. 41, 22; co frith By,
5, 72; 86; ni frith Hy. 5, 29; 66;
Gh zu ni furecht Hy. 5, 80; 88;
frith 8c3I. 17; FB, 24; SP. V 10.
— Vgl. fo-frith, füar.
frlth-adart „pillow**. — Sq.
Nom. a ridadart Hy. 2, 32; Pl
Dat. leptha ürluachra . . go fritha-
dartaib fer n-gona friu On tJle
Mann. III p. 440.
frithaigrim ich bediene (als
Steward). — Praet. Sg. 3 ro frithaig
Ultu FB. 72. — Inf. orcain fri-
daighid cech n-aidchi Tödten war
das Bedienen jede NacMScM. 16 H ?
— Vgl. fertbigis, ferdaigsecht.
frlthailim lattend, minister,
prepare. — Praes. Conj. Sg. 3 ro
frithaile Gl. zu frisinnle Hy. 6, 9.
— Imperat. PI. 2 frithalid . . in com-
ram beus ScM. 12. — Inf Dat.
ic frithalaim na n-öeged y^attending
to ike ffuests'* Goid.^ p. 101; Acc.
firi frithailem tomalta na flede FB. 1.
frlth-aire Wache, Wachen;
rigüia Corm. Tr. p. 11 figell. —
Dai, oc frithairi na aidchi TE. 12
Lü.; oc fritbaire FB. 84; Acc.
gaibthi frithairi na haidchi sin TE.
12 IjU. — Vgl. aire, faire.
frithbera FB. 68, 17?
fritli-beriin \ohsisto. — Praes.
Sg. 1 frisbiur ohnitor SG. 22» (Z\
875); 3 met nad frithbetr quantum
non . . ohsistit Goid.^ p. 555 (Wien.
Gl.); frismberat Gl. zu obesse Ml.
14c, 21. — Vgl. frithbheart contra-
venHon, Opposition 0*B.
fiith-brutli i. dicur no diultad
O'Dav. p. 83, frisbruidhe i. frith-
bruth t6id.
frith-bruthim III ich weise zu-
rück, verwerfe. — Praes. Sg. 3
indi frisbradi Gl. zu renuentis
Ml. 44^. -— Praes. sec. Sg. 3 no
frithbruitiud (i. no obad) tecosc in
draad „she rejected the guidance
of the Wizard" Three Hom. p. 58, 7.
— Praet. Sg. 3 ro frithbruid (i. ro
obustair) . . na grada sin SMart. 14
(„refused").
frith-eheist oppositio, objec-
tio Z\ 875.
frith-chomare I off endo, lae*
do. -- Praet.' Sg. 3 is messe nad
frithchomart nech Gl. zu qui lesse-
rim neminem Ml. 47»; PI. 3 fris-
comartatar offenderunt Wb. 5^
{Z\ 882).
frith-enech SC. 26?
frith-gabim I ich halte zu^.
rück, zügele. — Praes. Sg. 3
nachid frith gaib Gl. zu qui nee
timore dei frenatur Ml. 117 (Z*. 875).
frith-gnam Fürsorge, Sorg-
falt, vgl. frichnaim, fris-gnim. —
Sg. Nom. ar ba romor ocus ba roän
a frithgnam Corm. p. 8 Brigit („her
protecting care")\ Gen. ro rathalg
in t-^ces mörmenmain in ecsine
ocus laigeat a frithghnama ibid.
p. 27 leithech (,,the smcdlness of
his diligence")\ is maith iaram inn
indsi i. praind ceit itir biad ocus
linn, is e a himthairec cocha nona,
cen frithgnam 0 duniu oca TB.
p. 180, 1 [ohne dass Jemand dabei
aufwartet).
frith-ing „a relapse" O'B., zu
eng, vgl. frith-lorg. — Dat. tdinig
a bh-frithing na conaire ceudna „Ive
came back by the same paifi'* Torr.
Dh. p. 184, 2; O'Don. Gr. p. 136.
frith-idraim afficio. — Praes.
Sg. 3 cia erat fritamm ior-sa Gl.
zu quandiu me . . adficiet Ml. 32^, 27 ?
PI 3 fritamm iurat Ml. 33», 1.
frith-lorg die Spur-, der Weg
rückwärts. — Dat. ro impö dessel
ina frithlorg doridisi Three Hom.
p. 20, 8; ni ro söi nech dib aiged
ind eich in frithlorg LU. p. 39^, 20.
frith*orcim I offen do. — Praes.
37*
frithorissair
580
f&ar
PI. 3 frisorcat Ml. 15», s; fritamm
orcat (für frith-damm) Ml. 62c i^Qoid*
p. 23). — Praes. sec. 8g. 3 na frid-
oirced Wb. 14» (Z«. 875). — Inf.
Gen. cen fochunn i, frithoircne
huad-som do neuch 3fl. I9c, s; Äcc.
in fnthorcuin offensam Ml. 22^, 21.
-^ Part. PI. Nom. neph-frithortai
inneuch Gl. zu innuUo laesi JIfZ. 19^ e;
ind frithorthai (sie) 30. 58 r.
Mthorissair y,he toithstood*'
Three Hom. Index.
Mtbos^t Bückweg. — 8g. Dat.
docuaid ina Mthä^t SMart. 35
{„went hack*'); fecht do Mdriatn ic
imdecht dodechaid imad dermair
na n-genti ina frithä^t ibid. 36
(jjthere came in the contrary way*\
Mtaibrim I oppono. — Praes.
PI 3 fritataibret SG. 183^> {oppo-
nunt eam Z*. 432).
fritaitim I contraeo. — Praes.
8g. 3 ni fritta.it mo hires-sa non
contraria est fides mea Wb. 31*, 6;
PI. 3 fristait frisom Gl. zu adver-
sarii Ml. 23c, n (Z«. 875).
fritfagrftini I obeo. — Pass.
Präses. Sg. 1 fritumthiagar Gl. zu
obeor SG. 183»
fritobairtF. oppositio Z\ 875.
fritttdohad obstiti, PI. ^ fritui-
chetar {sie) Ml. 21c, 2.
fritaideeht F. objectio SG. 21»
(Z». 875). — Gen. inna frithtui-
dechtae contradictionis Ml. 25^, 13.
fromad M.probatio, probare.
— Sg. Dat. CO ro himraided a 61ingud
trit-sin, cotanicBrenaind dia fromad
„to Ust him'* Fü. p. XXXII 21 ; ibid.
p. XXXVI 9; PI. Nom. formtha aili
do thabairt forro FB. 62.
füabair, fuabbraet, fuaiprem s.
föbairlm,
Aiach i. rann {Vers) . . ar in
fris {leg. fers?) laisin laithneoir is
fuach [a] ainm lasin file O'Dav.p. 85;
fuach „Word" Corm. I^ansl. p. 56.
fnachimm SP. II lo, vgl. „fua-
char (5. Sg. Praes. Pass.?) to dis-
turb, litigate, i. fodibhadh" O'Don.
Suppl. ; Sg. 3 fuacbaid-sem SP. II 9.
fuaehda FB. 37 Eg.? vgl. „fu-
achdha rebellious, perverse** OB.
fuacht 8. aacht.
faaebtain hurt, injury, da-
mage O'Don. Suppl.; rebeüion CR.;
Gl zu fuich O'Dav, p. 89; Gl. «m
ffch ibid.
faachtnaigim III I quarret,
attack, injure O'Don. Suppl. —
Praet. Sg. 3 ro fnachtnaig ScM. 5.
fdacru s. f^raim; Inf. Dat. in
fili oc a fdacru ior a n-glinne ocus
a nadmand LU. p. 133i>, 24.
füagaim ich nähe. — Pass.
Praet. Sg. 3 ro fuaged co snätb öir
Äid. Ch. 63.
fuaidreadh „to forbid, cross,
litigate" O'Don. Suppl.
fdaimm N. sound, rehoun-
ding noise O'B. — Sg. Nom.
füaim colli SC. 34, s; fogur..ocuB
fuaimm na fial sin FA. 14 LBr.;
PI. Nom. füamand FA. 14 LU.
füait^id s. fdataigrim.
füal Urin; urina Ir. Gl. 2±2;
Corm. Transl. p. 73, 79; i. «alchur
Cßth**) O'Dav. p. 92. — Gen, ar
galar fuail Z*. 949; co n-galnr fAail
ScM. 13.
faalaseaeh Gl. zu arbusta
South. 58» \^Goid* p, 60).
fdalaing FB. 24 zu fu-langinV
füamain p. 131, 2; FB. 47, 53V
fuamann i. luatb no dian O'Dav.
p. 84.
fdan N. Leib rock; tunica Z*.
22; cloth, veü, covering O'B. —
Sg. Nom. füan cäin corcra n-imbi
FB. 45; 51; p. 310, 31; Lg. 18, 19;
Acc. {nach dem Compar.) bruit b'n
gilidir fuan n-gessa TBF. p. 140, ö
{„a swan's tuni&*).
1. fuar Vorbereitung, vgl. rem-
fuar und föirim. — Acc. trisin fuar
in budcaid Tur. Gi. 48 {y,throH^
the preparation of tfie bridal").
2. füar Perf. inveni. — Sg, 1 m
fuar Hy. 5, 98 (i. ni fuarus): no
con füar FB. 93; hi füar SC. 33, 2:
CO f uarusa ibid. 3 ; 3 fÜair . . in
t-ainm sin ScM. 12; nis füair TE. 17;
SC. 36; ni faair a samail di graig
SC. 37, 6; 8; FB. 31; PI 1 ni
fuaramar Lg 12 Lex nf fuaram
ibid. Ir.; 3 füaratar TE. 19: fuaratar
Oss. l 7; TE. S Eg. -- Vgl. frith.
3. fdar s. dar*
faarrech
581
fuidell
fbarrech elemens Ml. 20s lo; fu-
airrech Wb, 5* (Z^. 994) ; i. foirithtn
O'Dav. p, 93; Voc. a chainnarraig
91 zu Clemens OHd. Lor. Gl. 138.
fuasereeh „frightener" Fei.
p. CLXXIX.
UiM»tVLTjeTror''Fil.p. CLXXIX.
fuaslaieiiii III ich befreie, er*
löse, vgl. tüaslaicim. — Conj. 8g. 3
ron fuaslaice Gl. zu don forslaice
Uy. 1, 18. — Inf. fuaslucudh dis-
Solution O'Don. Suppl.
fuasmad „a blow" O'R. — Nom.
fuasmad SC. 5 H. (.füasnad LU.);
Acc. cach fer dothiged chuige do-
beread fuasmad ind don crand sin
Corm. p. 32 nescoit.
MasBad anger O'B., vgl füas-
naim. — Dat. atb^rtsat co ferglu-
inde m6ir ocus co füasnaid {sie)
Three Hom. p. 78, S4 („wrcUh'^.
fAasnadaeh „disturber^' Fei.
p. CLXXIX.
fdaSBaim II turbo, mit frl ich
trüthe, tobe gegen Jemand. —
Praes. 8g. 3 Dep. dia m-bi ferg i
füasnadar . . frind FB. 48 ; unpersön-
lich: no6 faasnaith^r im CoincalatW
Lü. p. 127», 26. — Conj. 8g. 3
dfa fuasnaither fiind FB. 48. —
Inf. Nom. 18 faasnad dut menmain-
sia Gi. zu aiebas . . te . . turbari
Ml. 2<i, 6; füasnad friu 8C. 5 (fuas-
mad H.); val. fnasna i. fnaidri do
foeghemh ö'Dav. p. 90, fuasna i.
sgail^ ibid. p. 87 foruasna.
fdat Bahre; i. dar no crann
O'Dav. p. 88. — 8g. Dat. tucsat
iarum fer dia muntir for füat amal
marb Three Hom. p. 42, 4.
f6ataeh , „f uadach running
away toith, elopement, a rape,
rapine*' O'B.
ittataigrim ich nehme weg,
raube. — Pi'aes. Sg. 3 füaitgid
leiss hi TE. 15. — Fut. 8g. 2 m
fuadis la foxnl „du sollst es nicht
fortschaffen durch Wegführung**
Beür. VII 45 {Sench. M.).
1. fdath forma ZK 22, figu-
ra 993; fuath in gresa „the pattern
of ihe workf* On ihe Mann. III
p. 116. — 8g. Nom. füath ocus
foscugud FA. 5 (delba LBr.).
2. f6ath Hass. — Dat. ro Hon d4
bh-fnath agus d& n-ürghr&in „he
became fiUed with hatred and great
abhorrence of them** Torr. Dh. p. 100;
ibid. p. 206.
f nathbröc ein Name für schützen-
de BüstungsstücJce, Rüstung;
„apron** On the Mann, III Index.
— Ferdiad nimmt zuerst a fuath-
bröic srebnaide sröil . . fri gelchness,
darüber a fuathbröic n-dondiethair,
zu äusserst a fuathbröic n-imdan-
gin n-imdomain n-iarraide do iurn
atlegtha, ztoischen die beiden letz-
teren legt er einen grossen Stein,
zum Schutze gegen Cuchulinn's Gae
bulga, LL fo. 59. b. 1.
fdatheraibdig FA 28, „haters
of belief'?
füathr^o Gürtel? is stiall fua-
thrög O'B. scuird. — Gen. cliabinar
sröil siricda r^ chness congebethar
dö CO barr üachtar a dond-füathroci
donddärgi mfleta do srol rfg Lü.
p. 81«, 29; Acc. na sliasta i. in fu-
athroic {„the loins, i. e. the waist*')
Gl zu patma Güd. Lor. Gl 94.
1. faba, leth na fuba don mn^
igi „half the wag es of the wea-
mng woman'^ On the Mann. III
p. 115 (84).
2. faba „hewing, cutting**,
fuba agas ruba „hewing and küling*'
O'Don. Suppl; fubadh i. fubtad
no fodiubadh (y^putting doum** O'B.)
O'Dav. p. 89.
fttband SC. 31, u?
db fae s. tue.
ro fuc s. rue.
fa-domain tief, N (?) die Tiefe;
profundus Z\ 874. — Dat. {oder
Acc.)l fudamain ifFn'nd FA. 19; 28;
pöne suthaine 34 (fudomain LBr.)\
p. 191, 20 ; PI. Nom. fudumne pro-
funda Z*. 874; fudomna mara
Hy. 7, 23. — Compar. fudumnu
quam mare Gl. zu Hy. 5, i8.
ftt-duidohestar s. unter du-
dlehim.
fu-f^asnaim ich ^tobe; Sg. 3
fnfuasna fairggae findfolt SG.p. 112.
faidell remainder, leavings
of a feast O'Ii.; s. unter imm-
lommad. — Sg. Nom. in ra bai
fuidir
582
foirech
fuigell occa do lind na c&sc „whether
they had the leavings of the Easter
tiU*^ Tkree Rom. p. 66, 28; Äcc. nach
bh-fäffadh fuigheall baille inäbäime
don cheudiarrachd Torr. Dh. p. 90;
PL Gen. cora linta XII cliab dia
füiglib LBr. p. 257b, ^6.
1. fuidir „a stranger teruint, a
fugitive or migratory husbandman^*^
Bern.* p. 85, On the Mann. III
p. 494, Ms. Mat p. 655. Vgl fui-
thir Corm. Transl. p, 76.
2. faidir i. briathar {word) Beitr.
VIII 330.
foiditir s. f6idim.
1. fugell, fngBll Bichter-
spruch, Entscheidung; Judi-
cium, negotium {adverstis dlterum)
Z*. 768; fuigheall i. briathar t:cr6um
Beitr. VIII 346. — 8g. Gen, illathe
ind fugill FÄ. 6; in fuigill 29 LBr.
(britha LU.V, Dat. 6 fuguU Gl. zu
judicio, contendit Wb. 9c {Z*. 768);
iar fugiuU brätha FA. 14 (Mgell
LBr); isind fagiuU FA. 30 (fui-
gell LBr.).
2. fagell, faisrell s. fiiidell.
fnigillim ich befrage? fuighlim
„I a/u)ardy ac^udge^^ O'Don. Suppl.
— Praet. PI. 3 fuigillsit Morunn
p. 142, 14; CO fuighillsit oUamhna
breithemhua Erend „so that the chief
Brehons of Ireland decided*^ O'Don.
Gr. p. 309. — Pass. Fut. 8g. 3
fuigillfithtr Morunn uimi p. 142, 12.
1. füll F. Blut; sanguis Z\ 251.
— Sg. Nom. ScM. 18; TE. 13 LU.;
Gen. fordath fola SC. 37, s ; a loim
fola ScM. 16; srotha fola FA. 33;
banna fola FB. 27; crithlr fola
FB. 24; p. 310, 11; bröenän fola
SC. 37, 21 ; p. 309, 12 ; Fei. Epü. 351 ;
d^ra fola FA. 34 (fala LBr.); oc
öl na fola Lg. 7; Dat. mar in
fnil ibid.
2. füll i. pecad O'Dav. p. 93.
failleni „increase, addition,
profit^^ O'JR., „interest^ hire, wages,
reward'' O'Don. Suppl. — DcU. is
eadh eimither ina fuillem-side On
the Mann. III j). 112 {„as the fine").
fa-illim III I deserre, earn
O'Don. Suppl., vgl. tuillim, ar-illim.
f uilliud , f uilleadh addition
O'Don. Suppl. — Dat. i fiiille<2
airme CCC „in addition io*' Fei.
p. LXIII; ilnd. p. CLX.
f uUted, f onn fri fdilted U\e SR\i
(y,to dispense'')?
failtln Pilus Ir. GL 463.
fain „8 uns et". — Acc. Dia lim
fri foin, dia lim fri für Carm.
p. 21 fair. — Vgl. foined und
1. fuinim.
fuindeog fenestra Ir. Gl. 134.
fttine Kochen, Backen. — Dat.
oc fttiniu na fiadmfl TBF. p. 140, so;
dia Juni Lg. 7; iarna fuine tria mil
FB. 9; ic föne ind loig Hy. 5, 74.
fttinechda zu fo-nigim? — Sg.
Nom. banntracht find fiiinechto
p. 145,* 6; füamain find ftdnechda
FB. 47.
fuined Untergang der Sonne,
Westen, — Sg. Gen. for ainglib
ind fuinid FA. 2 (fiinid LBr.); fo
chomair funid Fer n-arda siar isin
fairrge Fä. p. XXXII 3; Dat. oder
Acc. iar fiinind n-gr6ne FB. 8U
(iar b-fuined n-grene Eg.); anadni
grien fo a fuined Or. 33^ {cum ex-
cedit sol sub occasum suum Z*. 4d5i;
oc a tercbäil ocas lia fained Cr. 18*
i^in ortu et in occasu eorum Z*. 641).
füineta westlich? — Ace. con-
nici in n-acian {Ocean) mnridi fai-
neta insi Bretan Lü. p. 1», sc
1. fuinim „I end or cease",
i. criochnaighim no sgnirim {CCl.)
Corm. Transl. p. 75 fuin; unter-
gehen {von der Sonne). — Jhraes.
der Gewohnheit Sg. 3 hi fnnend
grlan SC, 33, 13.
2. fuinim ich koche, backe. •—
Pass. Conj. Sg. 3 fonaither in
t-^cne lee commaith TBF. p, 150, r.
— Part. Sg. Nom. in t'^icne fo-
naithe TBF. p. 152, 1. — Inf.
fuine.
fuinnema FB. 86 lj,ttith Ute tv-
locity of a twisting whed" On the
Mann. III p. 78)?
fuinnseög, fuindseog fraxinus
Ir. GL 557, s. uinnius.
1. fuireeh i. cuirm O'Dav. p. 85.
2. fuireeh Verweilen, Ver-
ziehen, Verzug. — Sg. Nom. a
fuireeh ina m-bethaid Fä.p. CXYII s:
fuirigim
583
furachair
Äcc. cen nach furech FA. 18; cen
fairech „unthout delay*' SMart. 41.
— Vgl, il-furig.
fnlrigim I ich verweile, ver-
ziehe, — PrcLes. sec, Sg. 3 o ro
fuirged . . i n-doras in du ine Three
Hom. p. 110, 11 („was delaying").
— Pas 8. Praes, Sg, 3 fuiregar i.
fuirech O'Dav. p. 85. — Inf, fui-
rech.
Mnnim III (für fo-rimim) ich
setze, lege; Stokes Retn.* p. 85;
ftiirim i. tabair O'Dav. p. 85. —
Praes, Conj. Sg. 3 resiu forruma
bine fornn „before he tnay inflict
d€9truction %$pon t*«" TBF. p. 144, 31
[für fo-ro-rma). — Praes. sec. PI, 3
arimbad and furruimtis a praintech
Tir. 13 ifür fo-ro-rimtis). — Praet.
Sg. 1 forurmiuB l&im fair Lü,
p. 114^ 8; 3 forruim a forrig n-and
Tir. 13 (für fo-ro-rim); forruim
FB. 28, forruirim Eg, mit Pron,
infix. er setzte es (farrusim H.?);
forniib a chois forsiud leicc Hy. 2, 8;
in tan ro furim a df läim for Conall
Three Hom, p, 98, 19; ro furim . .
hrähli n-escaine fair ibid.p. 104, i4.
— Pas 8. Praes, sec. Sg. 3 mina fuir-
mithea doch furri Corm. p. 36, 40.
— Praet. Sg, 3 dia ro fuirmed
recht Adomnain for Göedelaib
FA. 32. — Inf, füirmedh i. indeall
no cur O'Dav, p. 89; Dat. co fuir-
med na sraigell . . foraib p. 191, 28 ;
Acc, la furmed in matim fair FB. 40;
CO fuirmed in rechta sa Adamn&in
FA 32 LBr.
foirse „harr 010 ing** O'B.
ni ftilrse (^. Sg, Corij.) SC. 26?
Ailneöir M, ,,a juggler, a
mountehanh^* O'B, — Nom, und
Bat. ond fuirseor i. nad fein as
fairseor Gl. zu parasito Goid.*
p. 68 (LHy. fo, UM; Dat. r^im i.
nomen do fuirseoir, fobith cach
riastarda dos ber for a aigid cu
chäch Corm, p. 38.
f uirsire parasitus, f uirser&n
parasitaster Z*. 273; Sg. Gen.
ind fiiirsiri Gl zu histrionis SG, 103»
[Z\ 230).
fnirsitis s. for-idm.
fuUsi^ uissi Lerche, — Sg,
Nom. congair in fuissi eolach „the
skilful lark sings'' Fei, p. LXVI.
fiiiseög alauda Ir. Gl 140.
fnismedaeh Bekenner. — PI
Nom. faismedaig Gl. zu professores
Gild. Lor. Gl 55 ; Gen. i n-hiresaib
fuismedach Hy. 7, 14. — Vgl föisitiu.
fult ScM. 22, 12?
fuithairbe F, Bain, Furche;
foithirbi i. imaire no gort no acadh
O'Don. Suppl — Sg, Nom. ind
fuithairbe tanat^e FB. 20; Dat,
issin chetna fuitherbe ibid.; PI
Acc. teöra fuithairbi on tig ibid.\
tar teöra fuithairbe ön tig FB. 17; 82
{y,over the three ridges" On the
Mann. III p. 77).
fnither FB. 24?
fuithir s. fttidir.
fu-lang* Ertragen, Erhalten;
sustinere Z*. 874. — Sg. Nom. a
fulang dom-sa Wb, 17c {mihi erat
tolerare ea ZK 483); FA. 26; is
fulang Büain sochaide , SC, 31, 14;
Dat. do fulang na äann Corm.
p, 34, 26; ic fulang m^t {sie) ocus
trumma na talman p. 169, 26.
Ai-langliii I ich ertrage, halte
aus. — Praes. Sg. 3 foloing susti"
net Wb. 29d, 17. — Praet. Sg. 3 uair
nar fulaing tortromad SMart. 22. —
Fut, Sg. 1 fulöB Gl. zu me . . su-
stinere Ml. 33a, 2; follös Ml 62b;
PI 3 foUosat Ml. 69»; mit Eedupl
PI 3 läse folilsat Gl zu talia su-
stenendo Ml 80». — Fut. sec, Sg. 3
ro failsad Lg, 16. — Pass. Fut. sec.
Sg, 3 folilast« Lü. p. 20», 24. —
Part. 8. do-fulachta. — Inf, fu-
lang (8. besonders) ttnd fulachtain
TB, p. 182, 6.
foloeht „cooking hearth'^;
fulacht fiansa „cooking pit^' On the
Mann. III p. 381. — Sg. Nom. dia
m-bad fulocht m6r no beth and Bev.
Celt, III p. 176 {„were this a great
cooking-hearth") ; Acc, 0 ro äernad . .
fulocht Lg. 17, 14; s. imter esnad.
fullagfdmm III s. fo-laigrim.
fulred N. Blut, s. fuil. — Dat,
dia fulriud FB. 67.
faneeh s. fo-nigim.
für- s. for- oder ur.
furachair vigil Ir, Gl, 984,
furachrus
584
gabum
faraohras M. Wachsamkeit.
•^ Sg. Dat. ar iaitchius ocus ar
furachrus SMart. 6.
fariil 8. nr-&il.
fnrfogrra s. arfogrra.
Iuris FB. 70?
farmed 8. fuirmim.
farsunnad M. Scheinen,
Leuchten, Erleuchten; vgl
forosnaim; fursunnud fiss Lg. 3;
caindel de Hc logmair oc forsoimud
doib TBF. p. 140, u {„at ülumi-
ncUing for Aem").
do fdsci 8. diuseim«
tus mmat CG. 2LÜ.? vgl. foram.
G
ira 8. gAe.
ira FB. 36 Eg. für aga, oca,
8. oe«
gkh» Gefahr. — 8g. Dat. i n-
gaba Hy. 1, 28, Gl. isin gäbud.
gab&ilteeh eaptue Ir. Gl. 594,
von gabäl, Inf. zu 2. gabaim.
1. g^abaim ich singe. — Praee.
Sg. 3 ba hoen im Crt^ co n-gaba
dal Hy. 5, i4. — Imper. Sg. 3
gaibed cäch & salmu Wb. 12^ {Z^.
443). — Fraes. sec. Sg. 3 no gebed
si sie sang p. 40, 33; Fl. 3 sian
no gebtis Lg. 17, 84. — Fraet.
Sg. 3 cach rod gab, cach ro chuala
Hy. 6, 108; los; gabais . . inna randa
sa er sang diese Strophen SC. 11.
— Fut. nod geba Lat. Hy. X Fref.
{Goid.^ p. 102). — Fass. Fraes.
Fl. 3 gaibtir düana SF. V 16. —
Fut. Sg. 3 isin phurt i n-gebthar
commenic Lat. Hy. X Fref. —
Praet. Sg. 3 di doiri Babelone ro
gabad fon dul bo Ml. bir (Z*. 477).
— Inf. Nom. ba im Crißt a oenur
ro böi aggabud Gl. zu Hy. 5, u;
Dat. cein bethir ico gabail „whüe
it is heing sung" Lat. X Fref.; do
gB.haü cepoce ScM. 20; Dat. oder
Äcc. ar a gabail fo lige fo eirge
Lat. Hy. VII Fref (Goid.^ p. 99).
2. irabaim I ich nehme, er-
greife {in sehr vielfältiger Anwen-
dung)] mit for {auch fri) und fol-
gendem Infinitiv ich beginne; mit
i n- ich lasse mich nieder;
„gabhäil impi to avoid it, to pre-
vent ü" O'Don. SuppL; mit und
ohne conair einen Weg einschla-
gen; gabh-sa chngainn amacb „co-
me out to us" Torr. Dh. p. 72;
„gabail läma to cast forth, to
drive back" Three Hom. Index;
gabaim gröim ich habe Nutten,
gedeihe {j,prosum" Three Hom.
Index). — Fraes. Sg. 3 ar gaibid
side c^il for bäas Wb. 9» {nam
capit hie opinianem de morte Z*.
431); gaibid cloich n-aile SC. 7;
gabaid ond ur co araili FA 22;
gebid ScM. 17; gebid for tecosc a
daltai SC. 24; mit Fron, suffixum
{s. 6 S. 513, Col 2^: gaibthi frithairi
na baidchi sin TE. 12 Lü.; geibthi
ar gdalaind sie fasst ihn an der
Schulter SC. 14; geibthi Löeg..
cloich SC. 7; gebthi Löegarr« . . in
roth FB. 64 (dreimal); m gaib
airechas Wb. 3* {non capit prinä-
patum Z\ 430); uchan do galar
nom geib SC. 29, 17; rei. cech mac
gaibes gaisced acaib ScM. 9; Fl 3
noB gaibet uli SC. 6; gabait forro
ferta sie nehmen Wunder auf sidi
FA. 28. — Fraes. Conj. Sg. 3 cid
messe am nod n-gaba p. 141, 9-m:
ar na gaba nech desimrecht diib
Wb. 28» {ne quis sumat exemphtm
de eis Z*. 441); Fl. 3 co to gabait
a chossa ocus a läma SC. 48 1? vgl
die Stelle unter Fass. Fraet. PI. 3\
— Imperat. Sg. 2 gaib duit in mac
p. 141, 17; gaib do chuil SG. 229
{Z\ 443); gaibthi cloich SC. 7:
3 gaibith Finncoem in mac j>. 142, u.
— Fraes. sec. Sg. 2 dianam gabtha
„if thou wouldst accept m^* Tkree
Hom. p. 118, 4; 3 nis gaibed tart
Hy. 2, 89. — Fraei. Sg. 1 0 n
gabus gai im l&im ScM. 16; 6 ga-
bus-sa gaisced SC. 7; 6 gabusa
Crüachna FB. 44; ro gabos immaig
dcnna ich liess mid^ nieder in M. D.
SC. 34, 4; ^ ro gab sein inna Um
gabaim
585
gabul
ScM. 8; FB, 27; 79; 82; 87;
Hy. 5, 15; 68; p. 22, s; ro gab
flatfA TE. 2 LU.', ro gab mian
p. 43, 12: in tan ron gab c^ill 7!£.
% IjU,\ Fä. 31; in ros gab gmm
j>. 40, 86; rod gab idu ^oit TE.
8 Eg.\ SC. 29, le; 33, si; 45; ros
gab slüagu in düne lüe es ergriff
die Schaaren der ganzen Stadt
FB, 44; med conair rod 'n«gab
FB. 69; auch ohne conair: i%sed
ro gab, dar Oenuch m-Breg Leth
TE. 3 Eg.\ ro gab for lesagu(2 na
hairge p. 40, lo: ro gab . . for coäm
Corm. p. 30, is; ro gab tromcheö
. . dd FB. 36; nis gaib Hy. 5, 26;
corra gaib so dass sie ergriff Lg. 9 ;
ScM. 20; FB. 12; co ra gaib
etorro oc gleic FB. 31; conad ra-
gaib Ina munteras Lg. 11; gabais
fo88 Hy. 5, 58; gabais . . dair mör
ScM. 18; 21, si; p. 131, 7; gabais
. . rfge n-£rend TE, 1 LU.\ gabais
. . Saint an rf TE. 5 Eg. ; gabais
c&ch dib imniarbaig ammuin a celi
SC. 4; gabais fri grisad Cuind
CCn. 4; vnit Fron, suffixum {s. €
S. 513, Col. 2): gabsi Tir. 15; gabsus
meisce es ergriff sie Trunkenheit
FB. 16; PI. 3 CO ro gabsat amsai
aice Lg. 11; ro gabsat.. in curad-
mir FB. 72; 90; co ragbaiset alläma
di mair Lg. 13; co n-gabsat i n-
dithrub sie Hessen sich in der Ein-
öde nieder Lg. 11; CC. 3 LU.]
gabsit . . in mac CC. S LU. —
T-praet. PI. 3 gabUit a sciathu
FB. 15. — Fut. PI. 3 ni gebat
in comarbus Wh. 4c (Z*. 453). —
Fut. sec. Sg. 1 no gebalnd Lg. 6;
3 nos gebad ule crith FA. 14 (g^-
bad LBr.). — Pass. Praes. Conj.
PI. 3 gabtair . . eich duin FB. 34;
m4 gabtair do neoch SC. 4. — Praet.
Sg. 3 ro gabad gabäal doib leo
Wh. 7» {facta est collatio eis apud
hos Z\ 477); PI. 3 ind läm rod
gab ocus in t-äliasait fotarat ro
gabiha o chund co fond Bev. Celt.
m p. 177 {vgl. SC. 48). — Fut.
Sg. 3 0 ghebthar in gnim do l&im
TE. 9, 19 Eg.; is dam-sa ceta
gebthar SC. ^; PI 3 mad fri göe
gebitar FB. 33 (gebithar Eg.)? —
Inf. gabäl, gabäil Z<. 487; gabhal
seizure O'Don. Suppl.; Gen. linn
gabala (TBav. p. 91 fobairt {ein
Wasser, das einen bestimmten Be-
sitzer hat?)\ Bat. don ch^t^abaii
heim ersten Nehmen ScM. 1; (ar
n-gabäil rfge TE. 2; p. 311, 26;
do gabäil immön n-öenfer FB. 15;
dia gabäil ina glaic FB. 87; Acc.
im gabail na n-en SC. 4; ar ni äta
gabail disside Lg. 6?
gablaeh „horned, peaked,
pointed*^ O'Ä., ron gabul. — PI.
Nom. (d& ech. .) gablaieh FB. 45;
p. 310, 15.
gablaim II „I spring, shoot
out'* O'R. ~ Praes. Sg. 3 rel. sil
gel gablas „a white seed thcU hran-
ches Fei. p. LXIII.
gabond s. goba.
1. gabor caper SG. 37i> (Z«. 781);
gabur Corm. p. 22; gabhar Ir. Gl. 372.
— Comp OS. gobar-comräd Gl. zu
ecloga Corm. Transl. p. 69 elada.
2. gabor 9 gabur M. Pferd;
gabur caper und gobur equus durch
die Vocale zu unterscheiden beruht
bei Corm. p. 22 nur auf etymolo-
gischem Spiel. — Nom. oder Acc.
gabur FB. 47; Nom. lasin don
ic in gabuir cbuci Rev. Celt. III
p. 184; Dat. os gabur gil Oss. I 2;
Acc. dofeccai secha a gabuir i. in
deirg u-druchtaig „hesaw his steed
the Detoy-Bed hy Lugaid'* Rev.
Celt. III p. 184; PI. Gen. graig
n-gabor n-glas SC. 33, li; de Önnaib
gabur Gl. zu Hy. 4, 19 {s. cilicc);
Du. Nom. da gabor ScM. 20,
3. gabor) gabur weiss? drech
leth-derg leth-gabur lais FB. 47.
Vgl. Corm. p. 22 gabur.
g&bud M. Gefahr. — Sg. Nom.
nir bo diuir in gabud di Hy. 5, si ; 83 ;
Dat. ar gabud Hy. 6, 24; isin gäbud
Gl. zu i n-gaba Hy. 1, 2»; far mör-
gäbud FA. 22; no elaind as gach
gabud ocus as gach airceis LU.
p. 16b, 42; Acc. fri gabud Hy. 1, 16;
5, 89; PI. Dat. i n-gabthib Lg. 12;
ar gaibthib Hy. 6, 26.
gabul Gabel, „also applied to
the branches of trees, of a famüy'^
On the Mann. III Index; furca,
gach
586
gainne
patibtUtmi Z*. 768; gabhal fu^-ca
Ir. Gl. 135. — Sg. Gen* i m-bon
na gabla FB. 92 {ein Balken im
Hauae?)', Dat. fo a gabul FB, 81;
PI. Nom. „gabla fine branches of
a famüy" O'Don. Suppl.; Acc. li-
brither gabla a länia Corm,p, 36, ss;
Du. Nam. da uball öir for di gabal
a muingi TB, p. 176, 24; Gen. dar
Mag d& Gabul FB. 36. — Compos,
0 gabui-rind Gl. zu circino {Zirkel)
Corm. p, 9 cerceun.
irach, spätere Form für eaeh,
TE.1\ 9,7; 11; 13 -EV/.; CO.l; '6Eg.
ro grAd, gradatar s. gadim.
gri^ Klugheit; gaos dcnUeness
of mind O^Don. Suppl — Sg. Nom.
ni frith gses nä gart ni genas
FB. 24; a guth a gses a chenel
FB. 31; Gen. nertlia g&ise 50. 38;
büaid gdise 8. unter büaid; Dat. ar
gäis p. 328, 9; as mo gais p. 142, e;
cia bu nöiden&n ar des ni lil la
maccu i n-gaes Ml. Carm. 1 („in
toisdom" Goid.* p. 18).
graesitech FB. 37 Eg., vgl „gaoi-
sid Äatr of heasts*' O'R.
ro graet wurde getödtet Ose.
1 2; dfar gset a quo occistts est
CCn, 5. — Vgl. gaetas „who wounda'*
Corm. Tranal. p. 87 galgat, goite.
1. gð weise. — Sg. Nom.
am gseth i m-bret[h]aib p. 327, sa;
p. 141, 5; PI. Nom. ni rubtar gäitha
for comairli Wb. 18c (n^n fuerunt
shpientia vestra consilia Z*. 500);
gaitha Wh. 18» (Z*. 30); Dat. bat
umal münta 6 gsethaib SG. 26.
2. irð, gröeth (jL^.) F. TTtnd;
in gäth v^n^ii« Z*. 241; an gaetb
atüaidh boreas Ir, Gl. 353. — Sg.
Nom. gaeth Hy. 5, 19; gseth FB. 26;
FJ.. 26 (göeth LBr.); goeth oc a
n-imluad SMart. 24; 6ren. gith
gäithe d^ne Hy. 2, S9; athach gäithe
p. 131, 4; ar irchor gaithe Gl. zu
Hy. 6, 16; cloi gaithe Gl. zu turbo
SG. 93»; luathe gÄethe Hy. 7, 22;
I>a^. ar. gaeth Hy. 6, le; Acc. cen
gdith FA. 35; fri gaith FB. 91; it
lüathidir gäith n-erraig sie sind
schneller als em FrüMingssturm
SC. 37, 6; PI Nom. goetha p. 190, 27
LBr. — Comp 08. göith-luch palus.
giU^thaeh lütndtp. — PL Nom.
indsi . . goethacha p. 190, si.
graethamail paluster Ir. Gl
1067, «. göithluch.
eo n-grð-grr&in Lg. 18, ss «lä
£^^. i«n(2 Xc. zu lesen goth-in^äin.
grðmar ventosus Ir. Gl 646.
grai M. Speer; davon gaide pi-
/a<U8 ZK 52; ga ^osfa Jr. Gi. 216:
gai bolca „belly-dartf' Lü.p. 125^2,
bolga t6w[. 73», s, 113^, 52, rf«-
JVame von Cuchulinn^s ^^eer: „Tkis
was the chartzcter of that dort: ü
was upon a stream it ^unUd be
set and it was from between kU
toes he should cast it. It made
but ihe wound of one dart in en-
tering ihe body; but ü presented
thvrty inverted jjoints against coating
back" On the Mann. II p. 309. —
Sg, Nom. in gäi ScM. 14; gai triot
ein Speer durch dich ibid. 9; 14:
brütir a gai FB. 67; gai gormrüad
p. 310, 89; gai bolcai FB, 30; gae
gona ^isc Öl zu fuseina, trideM
Neptuni SG. Sl^ ; G^n. do rind gai
Lg. 15; Dat urchor do gai m6r
ScM. 10; Lg. 15; do gae gand
Oss. I 2; do gae crdaid SC. 41;
^cc. ro thelgisgai iorm-sa 5cJf.ll;
SC. 36; FB. 81; 87; gae ScM, 13:
gai n-aill ibid.; in n-gai cetna ibid.
10; 11; 0 ra gabos gai im UUm 16:
armgai8c«(2 rig Laigen etir g6ei
ocus claideb ocus sciatii Three Hom.
p. 70, 27; PI. Gen. la fsbm na
n-gäi FB. 15; Dat. oc denam oa
crand iana g&ib Corm. p. 32 nes-
coit; Acc. fäcbais a g6o FB. 67;
scailid gou SC. 17, 3; Du. Nom.
da gai glassa Lg. 18, 26.
griibtheeh gefährlich, von gi-
bud. — Sg, Acc. isin glend n-gaib-
thech FA 22.
ro g:ftid s. grudim.
graile stomach CB, — Sg. Acc.
in gaile Gl. zu dolia Güd. Lor.
Gl 219.
graim 8. gam.
graimen s. gremen und gaBain.
fod gain SC. 37, 3 s. fo-gais*
gralnedar s. unter g6nar.
gainem s. ganeni.
gainne .F. von gand, Dat. asort
gair
587
l^ftlar
sluag CO n-gainde FH. Oct. 7, Gl. i.
CO n-doccumlai, „with hardship'^.
irair hrevitas Z\ 979; Acc,
coitchena riam eter fot ocas gair
SG. 5». — Vgl. garit, 1. gaire.
ir4lr F. Ruf, Geschrei. — Sg.
Nom. a crith ocus a n-g^r FA. 28;
b& gair büada, g&ir chommaidmi
FB. 64; J.CC. ro lasat gäir mesca
Lg. 1; atchuala gair mor do nöi-
denu p. 19, st; doberat gdir dö
FB. 64; tibit . . gäir commaidmi
tbid.x PI. Nom. na g&re ocas na
golgaire FA. 29; Acc. ro thöcbatar
. . a n-güri guii TjE?. 15 Eg,
1. grftire jt. Kürze; i. gair-secla
i. gar rae i. r« gar „sh&rt Itfe'* Corm,
p. 24, „a shoH space'' ibid. p. XXXVI.
2. gftire taking care of a fa-
ther etc. in old age, her ding of
eatüe O'Don. Suppl, vgl. in-gaire,
ar-gairim.
3. iTftire 8, goire.
^ire Lachen; a laugh O'R.
— gaire Corm, Transl. p. 88 grai-
bre. — Sg. Gen. ni ro thib gen
n-gairi Lg. 17; Dat. on gaire a
risu Corm. Gl. Tr, p. 146 rosir;
Acc. CO n-dema gäri imbi LU.
p. 2^ 86; cen ard-gaire boeth jywi-
thout a loud foolish laugh*' Fü.
p. CXLV.
Ifalrim I ich rufe, — Praes.
Sg. 3 dia n-gair in ^nlaith von
denen her<ib die Schaar der Vögel
ruft SC. 33, 16; PL 3 co n-gairet
ocus CO n-grechat p. 191, 22; co
n-g&iret ibid. 18. — Praet. 9g. 3
garthis FB, 40 Eg. — Pass. Im-
perat. PI. 3 g&hter SC. 25? —
Praet. Sg. 3 co ro gared dö Lat.
Hy. YII Pref. („was summoned to
htm** Croid.* p. 99). — Compos,
ad-gaur, con-acraim, con-, fo-, for-,
for-con-garim.
fSfAtim ich lache. — Pra^.
Sg, 3 braigid ocus b4n gäirid y^pe-
du and laughs aloud** Fei p, CXLV
{reimt auf bäigid).
gnlrit 8. garit.
gairm N. Ruf, Rufen, Ge-
schrei, — Sg. Nom. congarar gairm
rigi dö SC. 27 H, {gwm LÜM Gen,
son a garma Hy, 2, 16; Acc. cong-
gair et gairm n-amnas FB. 84. —
Vgl. tö-gairm.
gairmim ich rufe. — Paas.
Prae8. PI. 3 gairm ter chuci ScM. 4.
gairsiu Osa. I i, 8 für gar resiu
kurz bevor.
gais€ed 8. gasced«
galt 8. gatalm.
gal F. Tapferkeit, PI. tapfere
Thaten; deed, fight, valour 0 Don.
Suppl. — Sg. Nom, craaid a gal
ScM. 21, 25; a gal a gaisced FB.
30; 43; 67; Gen, läith gaile fer
n-hErend ScM, 6; SC. 38; 40;
FB. 3; 6; 12; 88; p. 310, 3; 6;
lathus gaile Göedel uli FB. 89;
ar..möit na gaile ibid. 88; gaili
ibid, 12; tria nert gaili p. 328, 1;
Dat, ar gail p. 142, 1; e; FB. 61;
p. 328, 2; 9; CO lond-gail ScM, 3, s;
cethri coicid hErenn form läim
OCUS form gail ocus form gaisced
do aurscartad di Maig Murthemni
isind lö sa indiu Rev. Celt, III
p. 179; Acc, addaimet . . do gail
FB. 11; cura thoirnead gal na
biasta Fä. p, XXXVI 4 {„ihe beasfs
violence**):, PI. Gen. ar gressaib gal
SP. II 7? Dat. ar galaib ocus ar
chomramaib ScM. 6.
galar N. Krankheit; a n-galar
morbus Z*, 223; galar süla Oph-
thalmia Ir. Gl. 281. — Sg. Nom.
galar Hy. 6, 12; CC. 4 LU.; in
galur TE. 7 Eg.; CC. 4 Eg.; do
ghalur TE. 9 Eg. ; ba galar leo-side
nach doib fön dorala amlaid-sin
in bocht d'etiud SMärt. 12 {„toere
grieved**); Gen. sUetan tromm-
galatr TE. 7 Eg.; 10 LÜ.: Dat.
iar n-galur Gl. zu iar saith Hy. 5, 20;
CO n-galur füail ScM. 13; isam
slän-sa . . dorn galur TE. 14 Eg. ;
dia icc don galur ibid. 13; m'fc-sa
do denam dorn ghalar ibid. 9 Eg.;
ina galur ibid.; uchan do galur
nom geib SC. 29, 17; ro benad . . 0
crith -galar SMart. 21 {„ague'*);
res n-galur Hy, 1 Praef; Acc.
galar SC. 30; cen galar Hy. 5, 39;
FA. 35; fot galar, cot galar SC, 11;
in galor TE. 10 JE^. ; ron soerat ar
diangalar Hy. 1, 6 (i. ar in galar
n-dian i. ar in[m]bude connaill); ar
galarche
588
g»rg
galar fuail ZK 949 {SG. Incani,)\ a
ghalur TE. 1; S Eg.
galarche F, aegritudo Z^ 809,
van galrach.
galgrat „a champion" Corm,
Tr. p. 87. — PI Gen. immad mär
galgat FB. 29.
1. gall i. corthi cloichi {„a pü-
larstcme^*) Corm. p. 23.
2. giill ainm do Saerchlannaib
Frangc Corm. p. 23; „Qiis ward
was applied by Üie IrÜh Änncdist8
to (he Danea or Scandinavians
from their first arrival in the eighth
Century to the twelfth, wfym ü was
transferred to the Entlieh" O'Don.
Suppl. ; a stranger, a foreigner O'R.
— PI. Nom. gill ScM. 21, 44?
3. gall nomen do elu {Schwan)
Corm. p. 23.
4. gall ainm do chailech 1. gallas
Corm. p. 23.
galraeh Icrank. — Sg. Nom.
ba saethrach ba galbrach p. 40, 9.
galraiffim IIl ich bin-, werde
kranJCy betrübt; is mo co mor
gallragim det-siu fön „it is greaüy
more that I grieve for thee ^yself*
SMart. 15
gAmWinter; mf gadm November.
— Sg. Nom. snigid gaim ro faith
sam Lü. Amra Y 14, ro faeth sam
snigid gam LHy. Amra 63 {reimt
auf dam); Gen. immi gaim i. iar
samuin immi gaim i. i n-gamrid
Corm. p. 23 gamuin, vgl. Trwnsl.
p. 82 gam. — Compos. gam-red
8. gem-red.
gramanrad s. unter aicme; Gen.
na gamanraidi LU. p. 21^, 4i.
g9aa'-liMWinter'hürde,'8taU.
— Sg. Nom. möit gamliau bi tailat
trichadt n-gamna FB, 91 (gaim-
lies Eg.).
gamnaeh „a milking-cow,
with a year-old cdlf* Corm. Tr.
p. 85 gamuin. — PI Gen. tri ficbit
gamnacb ScM. 5; 22, 2.
gramnln ,,a year-old calf^'
Corm. Tränst, p. 85. — PI. Gen.
«ricÄait^ n-gamna FB. 91 (tricbae
n-gaimen Eg.).
gamun s. gemen.
gandy gann scarceO'B.^scanty
Bern.* p. 60; gand i. cnmang Three
Ir. Gl. p. 136 {zu Fei. Oct. 6). -
8g. Nom. is gann membrumm SG.
p. 228» {Nigra p. 25, ZK p. XU);
nir bu gand Gi. zu nir ba chalad
Hy. 5, 8; in lia 16gmar nir bo
gand FeL p. LXXIIl {„niggardly^:
cid nad gand ön LU. Amra p. 18;
DcU. do gae gand Oss. I 2. — Vgl,
df-gand, gainne.
ganem Sand, — Sg. Nom. gai-
nem lir fo longaib Three Hom.
p. 34, 1 ; atta lin gainem mara ibid.
p. 84, 28; Dat. for ganim deirg
FB. 48; i n-gainem na tragai Th^ee
Hom. p. 122, 86.
ganmeeh sandig. — Sg. Nom.
in gaeth ganmeeh „the sandful
wind'' Ir. Gl 428.
ganmide sandig? — Sg. Nom.
talam garb ganmide FA. 30; (gain-
migi LBr.).
gar kurz; near O'Don. Gr. p. 122.
— Sg. Nom. bid gar dar ani sin
SC. 13; gar eian co ticfa „«ftorf
the time tül he sihaü come'* Fü.
p. CLXXIII; ibid. p. CXIX. —
Adverbiell: gar rena chäsad FA
2 LBr.; gar ria caplait y,shorÜy
before Maunday-Hiursday'* Three
Hom. p. 66, 18; gair ria n-ec LU.
p. S\ 38; gairsia kurz bevor, für
gar resiu Oss. I 4; 8. — Compos.
todochaide gairbiuc iar tain pauUh
postfuturum SG. 147* {Z*. 990).
— Vgl. 1. gaire.
garb rauh; „rough" Corm. Tr.
p. 89. — Sg. Nom. gilth garb
FA. 26; talam garb ganmide 30:
goirt garb p. 190, 29; cend-garb
FB. 37 Eg.; PI. Nom. at gairb
chaithlig FA. 24? F. goetha . . gorti
garba p. 190, 28; indsi fuara garba
goethacha p. 190, 31 ; taicha rogarba
p. 190, 26; Dat. ona carcib cniach-
daib no garbaib no bruthachaib
LHy. fol 12 b {Goid.^ p. 69). 7-
Compos. din g&rb-thoraind sin
FA. 14.
garg rauhy wild; fieree Corm.
Transl. p. 88. — 8g. Nom. is garg
SC. 31, 11; Acc. gnim n-granni
n-garg Lg. 5, 21; tailciud fri gargg
Bern. Gl. 115» {„tender to the rough'*
garit
589
g*d
l
Goid.^ p. 50); Fl. Gen. cobra n-garg
SeM. 21, 18.
I^arit, gairit kurz; garait hrevis
Z^. 805. — Sg. Nom. cid cian
gairit TE. 2 Eg.-, PI Nom. bith-
gairddi semper breves, vocales SG. 5»
(,Z*. 979). — Adverhidl: garit iarsin
„shartly after ihat^* Three Hom.
p. 64, 19.
grarmain Weberhaum; „wea-
ver's beam** O'R. — 8g. Nom. in
garmain Hy. 5, 76; p. 48, 95 ; Gen.
sithidir claideb garmnai cechtar a
di largan LÜ. p. 86 v n; -<lcc.
ioiscis in garmain Hy. 5, 74; p. 48, 24;
PI. Dat. im aiced fige oile i. co-
mobar na fige do garmnib ocas do
_ claidmib On the Mann. III p. 116
-*- ij,beams and iieddles").
^armfline FB. 24 (garmanline
Eg.y^
^rt i. föile {„hospitality^*)
Corm. p. 23; liberality, bounty, ge-
nerostty O'R. — 5'^. Jvbw. ni frith
gses nä gart nä genus FB. 24; G^en.
CO lin garta SC. 29, s.
I^as Seho88, Spro88, Beis;
a sprig O'Don. Gr. p. 83. ~ Sg.
Nom. in gas fine SP. V 12; Acc.
foTsin n-gas m-biroir „8uper na-
sturtii swrculum'' Fü. p. LXXXIX;
ithid . . in gas ^nd.; PI. Nom. tri
gasa do bhiror na Boinne O'Don. l. c.
— Fij/Z. gasne.
graseed. gaisced 1) Waffenrü-
8tung; Waffen, 2) Tapferkeit.
— 8g. Nom. 1) brat-gaisced FB 89;
arm-gaisced three Hom. p. 70, 27;
2) ba maith a n-gaisced Lg. 8; a
gal a gaisced FB. 30; 43; 67; is
gKSCced fo 1er TE. 9 Eg.; Gen.
1) CO forgabail cenele n-imberta
gaiscid TBF. p. 148, 1; 2) fo bith
tabarta do chäch a chomraime ocas
a gascid SC. 2; Dat. 1) ni ba cath
CO n-gtAsctud FB. 21 ; cucainn cetna
thanacais do ch^t-gasciad ScM. 14;
2) ar . . gail ocus gascind FB. 61 ;
p. 328, s; ar gaisciad ocas cruth
FB. 18; Aec. 1) cech mac gaibes gais-
ced ScM, 9 {der die Waffen nimmt) ;
SC. 7; FB. 79; brat-gaisced a
mnntiri FB. 67; 2) gasced ScM. 8;
gaisced FB. 68; ar gaisced FB. 93;
p. 142, 1; 6; form läim ocus form
gail ocus form gaisced Rev. Celt.
III p. 179 („ow my toeapons" Stöke8)\
PI. Nom. 1) tairmchellsat gascid
fe;r n-Uia(2 ön dorus diaraiiiu FB.bb\
2) do fdargaib . . fair a gasced uas
gaiscedaib in t-äluaig ScM. 8; FB. 68;
atethai . . a gaiscfeJ ibid. 40 Eg.
graseedach M. Held, Krieger;
gaisgidheacb „wam'of" Torr. Dh.
p. 84, 2. — Sg. Nom. is 6 gaisce-
dach as dech FB. 14.
gasne S pro 88, vgl. gas. — Sg.
Nom. is gasne arggalt . . di chlaind
ch^it rfg SP. Vi4 („a süver sapling^^).
gasta „brisk, clever, neai,
ingenious*' 0*R. — Sg. Nom. issi
in glan genmnaid gel gasta SC. 42
{„ingeniouH^^). — Vgl. at 6 {die Rosse)
cendbeca cruindbeca urarda aur-
derca aurgastai LU. p. 113«, 38
(„very nimble" Sidb. Concul. p. 378).
gast! 8. golste.
gatalge M. Dieb; gadaidbe a
thief O'R. — Sg. Nom. tanic ga-
taige chuicce p. 42, S6; aroile ga-
daige ro gat oenboin FSl. p. CXVII 1 ;
PI. Nom. gataige FA. 27 (gataigi
LBr.).
gataimtc^ nehme weg, stehle.
— Praes. Sg. 2 in tan is e indmas
t'atbar, a ingen, gatai Three Hom.
p. 64, 12 ; 3 gataid . . in n-gai ass
Rev. Celt. III p. 180 (^,8naiche8 ouV*)\
gataid a 6tach de TBF. p. 146, 7
{„he Strips his clothes off Ätw"). —
Praet. Sg. 3 ro gat Fä. p. CXVII 1.
— Fut. Sg. 1 nit get-sa aire Three
Hom. p. 64, so; 2 gätai m'indmas
ibid. p. 64, 12. — Inf. Dat. cen
damu do gait Fei. p. LXIV 10; ro
bui ag gait ibid. p. LXXXIX 29.
gebad. gebitar s. gabim.
g^c F. Ast; „gäag a bough,
branch'' O'R. — Sg. Dat. tmd PI.
Dat. ann sin d'^irigh . . ina äeasamh
ar üirghöig do gheugaib an bbile
Torr. Dh. p. 154, 4 {„on a high
bough**); PI. Acc. na gega Child.
Lor. Gl. 194 zu ramos.
g€ekn Ast. — Sg. Acc. toll^ci
g^can . . fair FB. 81 ; gögin 87.
g^d agoose {cjmr. gwydd) Corm.
Transl. p. 85. *•
g^drarich
590
nl g^is
gr^drarieh ScM. 22, 8?
ireil-flne „the junior division of
the Irish famüf^' Beitr. VIII 324.
g€m 8. giall.
gr^illim 8. giallaim.
gr^llliusilf. Gehorsam, Dienst;
„geUlios kindness, friendship" (f)
O'B. — Dat. beith i n-g^illius
meicc Maire Hy, 2, 68.
gr^ilsigim ich nehme in Dienst?
— Fut. Sg. 3 nod n-geilsigfe Crist
ettr dligthechu LHy. Amra. 89, Gl,
i. is aud doberthar d6 a log a geil-
Binechta; i. non geba-som Crist Ina
geilsine i. ina munteras ibid. LU.
(p. 13», 6).
gr^ilsine „famulatio*.' Beitr.
VIII 324, 8. unter göilsigim.
IT^ilsinecht famulatio 8. unter
g^ilsigim.
1. geilt Inf. zu grelim«
2. geilt mad, wild O'B., vgl.
geltach; Suibne Geilt SP. UI, „Su-
%bhne the mania&* On the Ms. Mai.-
p. 50, Goid."^ p. 182. — Sg. Gen.
Gormatc Geltai gdith CCn. 1; PI.
Nom. gealta {„luncUics*^) Gl. zu
volatües Chron. Scot. p. 122.
g^im „a roar, shout" O'B.
— Sg. Gen. bruth n-gäme Lü.
p. 113^, 88 {ein cless Cuchulimi's,
„ardour of shout" Siab. ConctU.
p. 438) ; ibid. p. 125, 3 ; dafür bruth
n-geae FB. 30, bruud gine LU.
p. 73», 8.
gein N. Geburt. — Sg. Nom.
is de genair in gein n-amra „thenee
was born the marvellous child^'
Three Ir. Gl. p. LXXIIl; mör-gein
Hy. 4, 6; geinither gein SC. 25 H.?
Gen. niurt gene Crist Hy. 7, 3;
Dat. ria n-gein Christ ScM. 5; iar
n-gein Cr«* Goid.* p. 101 {LHy.);
0 gein tuissech Etaini 0 Ailill p.
131, 9 ; Acc. cosa n-gein n-dedenach
p. 131, 10; adroethuig iarum in
n-gein bui ina bruinn CC. 6 Eg.
geind, „geinn F. a wedge"
O'R. — Sg. Nom. Qaatuor ligna
fnernnt in cruce Christi cedir a
cos ocas cupris a tenga ocus gius
in geind ^ratad trethe ocus b.ethe
in clar in ro scribad in titul LHy.
fol. 7b {Goid.* P0Q).
geinsiu FB. 22?
1. geir, „gälr auet, tallow,
grease" OB.; Gen. comla gered
friss „a gate of suet to it** Ir.
Gl. 125? Vgl. coelan na geraine
no mnine „the gut of fat or lard^^
Güd. Lor. Gl. 224.
2. g^ir 8. g^r.
geis „a Prohibition or in-
junction" O'B, „ban, inierdict,
tabu" Three Hom. Index y eine
eigenthümliche aus dem Druiden-
Uium stammende Verpflichtung oder
BeschwöT'i^ng, welcher der Mann
bei seiner Ehre nachkommen musste;
so zwingt Grrdinne den Diarmaii
{8. tmter PI. Dat.) und Derdriu
den Noisiu {s. Lg. d) sie zu ent-
führen; in der spätem Sprache die
Form geas; geis guide Corm. p. 4
ailges. — Sg. Nom. is geis duib . .
öl na iongud FB. 26; „atä dolig
mör and" (or Catlibad, „acht is
geis dond rig cech an ro raid Bricri
do dönam, bithus Cuchulaind im-
morro intf ftefes lia mnai" LU.
p. 127», 30; is geis dam-sa a brith
uaim Corm. p. XXXVII {,,1 am
forbidden to part unfh it*') ; is geas
damh-sa gabhül trä dhorus eala-
ighthe ar bith Torr. Dh. p. 58, 5:
ar ba hi sin geis Temrach oc Goe-
deluib, ocus ni lamad nech tenid
d'fhatöd i n-Eirinn isind loa sin
nöcun adanti hi Temraig ar tüs
isin sollamain Three Hom. j?. 20, »;
Acc. nuall cen geis „a cry unfar-
bidden'' p. 40, 36; PI Nom. is olc
na geasa do chuiris orm Torr. Hh.
p. 54; Dat. „Maiseadh", arGrünne,
„cuirim-se f4 gheasaibh atha agos
aidhmhillte {,,of danger and de-
struction^*) tha a Dhiarmnid i. ü
gheasaibh Droma draoidheachta ^?)
muna m-beirir m^ f^in ieat asao
teaghlach so anocht" . . Torr. M.
p. 54; Acc. ro choillsiut . . geissi
Conuiri p. 130, is; creud fir chni-
ris na geasa üd orm Torr. Bh.
p. 56.
g6i8 a swan 0*B. — Du. Gen.
Mag da g^si Oss. II 7; da gas ibid. i
und 10 reimend auf gres).
nf g^is SC. 26 zu gessim?
f^eisid
591
gen
gthld 3. Sg. Praes., g^issis Praet
Lg. 4, 10 2rM gessim? vgl. jedoch
,,l?ea8aim I divine, foretelV' O'R.
1. gel leech Cortn. Transl, p. 83
gilldae.
2. gel weiss; geal oZ&tM Jr. Gl.
G59. — Sg. Nom. aiogel cloth glan
gel Hy. 6, 21; SC. 42; Gen. co
caslaib lin gil FA, 4; Dat os ga-
bnr gil Oss. I 2; 2^. di glain gil
FA. 11; Äec. dar corp n-gel Lg.
IS, 11; PI. Nom. gela dct and weiss
die Zahne da p, 132, 24; da n-grdad
Korm-gela cröderca zwei Uauweisse
bliUrotheWafigefi FB. 51 ; p. 310, S6;
moeth-gela zart ttnd weiss, blaith-
ghelal weich und weiss, sithgelui
lang und weiss, slemon-gela glatt
ttnd weiss, caladh-gela hart und
iceiss, toinn-ghelu {zu tonn Haut?)
TE. 4 Eg.; Gen. irrechtaib an n-
«le-gel FA. 33; Dat. co calpaitib
gle-gelaib FA. 4. — Compos. in
i;el-chrecht hi n-dreich na cumaile
Three Hom. p. 12, 11 {die weisse
Schramfue); gel*cha1patach p. 310,88.
— - Compar. niis gile albior Ir.
Gl 1124; O'Don. Gr. p. 118; gili-
ther ibid. p. 120; gilighiur, giligtir
TE. 4 Eg.
geMnt FB. 68, 21 ? Vgl. „geill-
fine ihe firstor direct famüy'* 0 Don.
Suppl., On the Mann. III Index.
gelini I ich verzehre, fresse,
grase. — Praes. Sg. 3 gelid con-
mmü, depascitwr SG. 143b (Z*. 431).
— Pr<zes. sec. na gelltfs CC. i LU.
(DO geltis Eg.)] co n-geltisp. 143, 6.
— Praet. Sg. 3 ro gelt depastus
est South. Ps. 58» (Goid.^ p. 60);
PI 3 arigsitär in geilt geltat&r ind
eich Lü. p. 57b, 17 {TJBC.)', co n-
^'eltat eich Sualtat^ fri coirthi atüaid
t^r CO hüir ocos fogeltat eich Con-
calaind fri corthi aness f^r co hdir
0CU8 connlci na lecga lomma LL.
M 43. b. 1 I TBC. ibid.). — Inf.
gleith grazing O'Don. Suppl.;
Dat. ar gleith ind feoir Goid.*
i>- 60; oc geilt dorm. p. 41 ser-
rach; amail geilt da each F61.
P- CXXXIV („like the grazing of
two horses"').
gell N. Einsatz {beim Spieh
Pfand; a n-gell taraisse Gl. zu
idoneum pignus Ml 27», 6 (Z\ 223).
— Sg. Nom. cid gell bias and was
wird der Einsatz sein LU. p. 130^, 41;
ibid. p. 131, 20; Dat. ni immär acht
di giull LÜ. p. 130b, 40; „ni fall
nf dorn &ötaib-8e nad tei dar ceud
na hingine,'* ol Fraech, „daig nie
in claideb dam do giull dorn anmain"
TBF. p. 150, 19 {,/or the pledge
of my soiU^*).
gellaim II ich verspreche. —
Praes. Sg. 3 gellaid . . innisin Fü.
p. CXLVII «. — Praet. Sg. 3 ro
g^ll Gl. zu Hy. 2, 66; cura cho-
mailUd inni ro gell do SMart. 13;
PI. 3 gellsat nach epertha fria dul
CO fer do greu Three Hom. p. 64, 27.
— Pass. Praet. Sg. 3 an ro gellad
dam-sa or se tucthar dam LU.
p. 132, 26.
gellan, non anaig ar thenid n-
gellan Lat. Hy. XII Pref. („against
lightning** Goid.^ p. 104).
geliboth pabulum SG. 53».
gern s. gemin.
gemel, geimel „fetter^' Ir. Gl. 226.
gemenHaut, Fell, s.for-gemen;
sam-gemen Sommerfell Corm. p. IQ
croicend. — Sg. Nom. diam dlaf
do neoch bis fo Suidin, direnar
dag-gamun On the Mann. III p. 489;
PI. Acc. itir cercalUi ocas gaimniu
Saldi On the Mann. III p. 499.
gemm, gern = lat. g e m m a {Edel-
stein)f Corm. p. 23. — PI. Nom.
ocht n-gemma deirg FB. 51; p.
310, 84; Gen. co m-brechtrad gern
n-^csamail FA. 13; gleöir gemma
bec do charrmoccul TE. 3 Eg.;
Dat. CO n-gemmaib carmocail p.
309, 36; CO n-gemaib FB. 2.
gem-red N. Winter; gaimred
Corm. p. 22. — Sg. Gen. tossach
gemrid SC. 30, 7; i n-amsir gemrld
rofuair SMart. 12 ; Dat. issin gem-
rud Lg. 7; FB. 9; dorchu ina düb-
g^mriud p. 190, 29 (oder Nom.?);
i n-gamrid Gl. zu immi gaim Corm.
p. 23 gamuin.
gemreta winterlich. — PI.
Nom. goetha . . gemreta^. 190, 2s.
gen LächelnigesLU a smüe O'R.
— Sg. Nom. 1^ gen ocus fäilto
genaide
592
jrdr
TBF. p. 140, 8»; Acc. ni ro thib
gen n-gairi Lg, 17 {pgl. golgaire);
tibid gen fris SC. 8. — Compos.
gen-traige.
grenaide ridiculosus Cortn.
Transl p. 26 bille.
grenais, grentair 8. g^nüm.
g6nar Perf, Dep, natua sum;
Sg. 1 0 ro genar TE, 5 Eg,; co ro
genar-sa ocus cotabäa Gl. zu ut
in hone mtam effunderer Ml. 44<^;
3 genair Hy. 2, i; es; haar hi ro
g^nair ML Carm. 1 {quando natus
est Z*. 451); ro genair Ml. 24^, 4;
Hy. 6, 2«; Lg. 5; Gl. zu cinis Hy.6, 4;
dona tasmidib o n-genir Three Rom.
p. 4, 14; PI, 3 genittr SC. 25 (gei-
nither H.)? — Praet. PI, 3 da mac
d^c ro gensit o Magain Fä. p.
CLXIX. — Praes. Dep. Sg. 3
gnaither gignüur ML 38» {ßoid.*
p. 38); inna hi hua n-gainedar
cesad SG. 139^ (ea unde nascitu/r
pasaio); PL 3 gnitir gigmmtur
ML 38». — Fut red. Sg. 3 gid-
gnid (für gignid) macan di fini Vit
Trip. {Beitr. VII 19); reL for cecÄ
n-indbas gignes for a m-brugaib
Three Hom. p. 32* 26; Dep. macän
gignither atuaid tbid. p. 98, i4. —
B'fut. Sg. 3 genfid maccan dia fine
Three Hom. p. 98, 23 ; ibid. p. 40, 2 ;
PL 3 genfedit {sie) teora gemma
uaisle . . uaib ibid. p. 28, 1. — Fut.
sec. PL 3 ni genfitis rig no escuip
no ecnaide uad Three Hom.p. 28, 27;
jp. 30, 1.
grenas M. Keuschheit; castitas
Z«. 787. — Sg. Nom. ni frith gses
nä gart nä genus FB. 24; Gen.
buaid n-genso 8. unter büaid; hi
fogart genu«8a Lü. p. 124^, 16 ;
fog%rt geinsiu genas FB. 22? Dat.
i n-genus ocus i n-öige Three Rom.
p. 50, 18.
grene, greno 8 grin.
grenelaeh, „geinealach a genea-
logy, pediqree*' O'B. — Davon
genelaigi SC. 25?
grenemain Geburt. — Sg. Dat.
uair batar sruthi Erenn oc a thair-
ce^ul ren^ genemain Three Hom.
p. 98, 6.
greniiiy greiiiti<4rliniii dämoni-
sche weibliche Wesen; PI. Nom.
genaiti SC. 28, 2, Gl, i. mna a
Maig Meli; gura gairsetar imme
bocc&naig ocas bananaig ocas gc-
niti glindi ocas demna aeöir On
the Mann. III p. 424; na geniti
FB. 67; inna geniti ibid.; Dat.
cusna genitib glinni FB. 66. ~
yff^' )»geinide grinne i. e. gaisceadh
da marbhthar^naonmhar d*aon bu-
nie" O'R. jMeuriss ein Missrerständ-
niss, vgl. FB. 84).
genmna Keuschheit, Bein-
heit. — Sg. Dat. cech noeb ro bai
hi n-genmnai Hy. 1, 19.
genmnaid keusch, rein; pure,
chaste O'R. — Sg. Nom. issi in
glan genmnaid SC. 42.
grentair s. gnilm.
dorn grentals SC. 34, le 8. i^onim.
gente ^lat. gentes. — PL Acc.
breo batses gente Hy. 3, s.
gentileeht M. Heidenthum,
von lat. gentiles. — Sg. Gen. fri
dubrechtn gentiiuchta Hy. 7, 45;
nos moidet i sc^iaib et senchassaib
recto ocus geintlecte Wb, 31 ^ 15
[vgl. scäla et senchaissi et forbandi
ibid. 21).
gentlideeht Heidenthum
SMart. 17 (s. unter for^mdim).
gpen-traigre die heitere. Lachen
(gen) bewirkende Musik, Corm.
Transl. p. 90, On the Mann. lü
p. 214 und 220 ff.; fo bith file
suantraide ocus gentraide ocus gol-
traide ar buäib sceo mn&ib dotho-
etsat la Meidb ocus AiliU atbeiat
fir la clüaiss n-gl^ssa döib TBF.
p. 142, 2. — Personifidrt Gentrai-
ges (üs ein mythischer cruittire
TBF. p. 140, 89. — VgL gol-traigc
und süan-traige.
greuttm Schwert. — Sg. Nom.
mo genum Oss. III 2, GL L mo
chlaidiub; ibid. s. Vgl. O'Dav.p. %.
g^eoeaeh mimus Ir. GL 513.
gr^r scharf; sharp, sour, eager
O'R. — Sg, Acc. CO ro greis ina
aghaid coin rö-g^ir Three Hom.
p, 18, 10 („a fierce hound^*)] PL
Nom. f^ra gertk p. 190, 27; aithc
gffa altnide ibid.; Dat. ar gaibthib
g^raib Hy. 6, 26; co scenaib glas-
geraine
593
gilcaeh
g^raib SC. 40. — Compoa. inna
ger-chrub SP. II ii.
^eralne s. 1. gr^ir,
^rait ,,ra2our"; mö a gr^im
OCHS a gerait ocus a chumachta
old&s cach rig Carm. p. 30 Muma.
gr^rat^ ir^rait Held; „F. a war-
rtor, dMfnpiony i. e. gaisgidheach ;
a lively active person, i. e. mac
beodha; a virgin; a Saint; holy,
wise; teamedj i. e. foghlumtha'*
0*11. ; Iha . . ar roimdiii ar n-gerat
K,,our Champion'*) Fei. Prol. 90,
Gl. i. ar mac beoda, aair gerat
ar tas i. mac indiu ocus is ris at-
berar gerat indiu risinti is beoda;
gerait Crist cain dechoid ,fWell went
Christas champion^^ Fei Apr. 13,
Gl. i. glicc; vgl. gerait i. mac
bec, DO gerait beodha no glic no
anrud O'Dav. p. 95. — Sg. Nom.
at g^rat do däinib Tethrach EC. 4;
Voc. a gerait ülad SC. 30, i; a
gerit is; a mo gerat „o my hero**
Three Harn. p. 24, 24.
gerbaeh rugosus Ir. Gl. 652.
gerr kurz; gearr ahort O'Don.
Gr. p. 122. — PI. Nom cochaill
gerra FA. 26 {fem. Form).
gerraim II ich kürze, schneide
ab, zerhaue. — Praet. Sg. 3 go
ükr ghe&rr aon mibe ann „he cut
not a Single bristle upon him*^
Torr. Dh. p. 182; ibid. p. 92. —
Fut. Sg. 1 geärrfad-sa bhar g-cnämba
ibid. p. 158. — Vgl. in-gerrtha Güd.
Lor. Gl. \1 zu lacerandum.
gerr&n M. cahallus Rem.^p. 17;
a tßorkhorsej a hack O'B. — Sg.
Nom, gerran FB. 69; luid Midir
chucu ocus capuU cengalta oci co
srathair fair iar marbad do-som,
a n-eocbu remi; doberat-som a
crod uli fair co ruc leö co tici Mag
n-Arbthen i. ait hi fil Loch Rf indiu;
laigid in gerran occo and-sin ocus
siblais a fual cor bo tbipra LU.
p. 39^ i; Three Hom. p. 122, 7;
Gen. ro triall . . indarpud in gerrain
nad Md. 8; Dat. do gerran FB. 69.
gerrgoin sanguisuga Ir. Gl. 940.
gert i. lacht {Milch) , ut est gin
gert ferba O'Dav. p. 94, vgl. unter
1. ferb.
g^S 8. g6ls.
g^sachtach pavo Z'. 810.
gesea Ast, Zweig. — Sg. Acc.
brissis gesca din chrund TBF.
p. 146, 17; PI. Nom. mrogatar ge-
nelaigi gesci SC. 25?
gessim I ich bitte. — Impercst.
Sg. 2 ni g^is co ansa SC, 26? —
Praes sec. PI. 1 non-gesmais Gl.
zu nocim^is supplicare Ml. 21'>, 1.
— Fut. Sg. 1 air na nf no gigius
pro rebus quas rogaho Ml. 46*>;
gigse-sa supplicabo Ml. 47^ (Beitr.
VII 17); PI. 2 gigeste-si Wb. 14c
{orabitis Z^. 453\ - Fut, sec. Sg. 3
is ed ro gigsed Ml. 32<*, 6. — Pass.
Praes. Sg. 3 n-gesar Gl. zu orari
Ml. 51*; cia gesair etsi oratur
Wb. 17d (Z«. p. 1095 als Fut. auf-
geführt). — Part, necess. PI. Nom.
it gessi f,are io be besoughl^* Fei.
Sept. 28.
g^ssim ich schreie? 3. geisid.
gestnl) „geastal a deed; tvant,
need, necessity** O'R. — Sg. Dat.
ar mör gestul SC. 44, 1.
1. giall jaw, cheek O'R. — Sg.
Dat. don giall Gild. Lor. Gl. 125
zu faucibus.
2. gfall Geisel; a hostage Ir.
Gl. 216. — PI. Nom. aildi geill
„beautiful hostages" Fei. Jan. 9;
möra gialla ScM. 21, 44?
giallacht hostageship. ~ Sg.
Dat, i n-etirecht no i n-giallacht do
rig lethi Cuind doratad Fil. p. CLIV.
gfallaim ich diene, gehorche,
s. ar-giallaim; g^illim I serve, obey
0*R. — Praes. sec. PI. 5 is do do
gh^illidfs Torr. Dh. p. 200. —
Praet. Sg. 3 ro giall .. do TE. 1
Eg. — S'praet, PI. 3 Dep. rias
ra giallsatar gluincJ gl^o Oss. I 6
(„before they raised their batile
cries*' O'C.,? — Fut. PI. 3 geillfit
ön Gl. zu dedentur Ml. 41^.
gfallün Dem. von giall. — Sg.
Nom. is älaind in giallän bec sa
Fei. p. CLIV {,.pUdgling'').
gigrand s. glngraiid.
gllcach arundo Ir. Gl. 933,
s. curchas; „reed in the N, and
W. of Ireland, in the E. the com-
mon broom^^ Corm. Transl. p. 88.
38
plo
594
glidne
1. gile, grlllfrbiiur s. irel.
2. gile tohitenesa O'E.
3. gile FB, 24 Eg.?
jHl^<^l> «*♦* Speer. — Sg. Nom.
gilech cüach cöicrind FB. 45, dafür
sieg H.
grill 5cJtf. 21, u iV^om. PI zu gall?
grilla 3f. der junge Mann m
dritten Lebensalter {vpl. gillacht),
Bursche, Diener; gilla na n-ech
mango Ir. Gl. 946; gilla Crist chri-
stiantts ibid. 523. — Sg. Nom. in
gilla ScM. 14; 21, s; ÄC. 20; 28;
29; 33, 89; 37, u; FB. 31; 89;
DaYid in gilla dana Hy. 1, 12; gilla
ind fir a Murthemne SC. 33, so;
gilla Conaill FB, 69; ro chuir in
gilla na eocho FB. 36; 37; 38;
Gen, iar facbail..a gilli FB. 38;
Dat. don gillu FB. 38; Foc. a gilli
Sa 29; i''^. 38; a gillai ScM. 14;
SC. 41; 43; a ghille TE. 9, 1 Eg.:
PI. Nom. gillai ScM. 6; 7; G^in.
LLL gilla Lg. 10; Acc. gillu gläna
sa 34, 14; Foc. a gillu ScM. 21, 1.
grlUaeht l) da^ dritte der sechs
Lebensalter des Mannes (näiden-
dacbt, macdacht, gillacht, höclachus,
Bändacht, diblidecht Corm. p. 13
colomna äisse); 2) service O'B. —
Sg. Dat. ina noidendacht ociis Ina
gillacht Three Hom. p. 6, 11 („601/-
hood*').
gilldae a pupil Corm. Transl.
p. 83.
g\n M. Mund; Corm. Transl.
p. 88. — Sg. Gen. in geno oris
Ml. 82c {Z\ dM); bruud gine LU.
p, 73, bruth gene FB. 30, varia
lectio für bruth göme, ein cless
Cuchulinn's; Dat, a n-asberthar ho
giun Wb. ö<i {quod dicatur ore
Z\ 994); i n-gin Hy. 7, 69; do gin
chlaidib von der Schneide des
Schwertes Lg. 35; Acc. tri giun
fatho j»er OS prophetae Ml. 74^
(Z«. 994); i n-gin dfabail FA. 20;
PI. Nom. gena Gl. zu Hy. 3, 6.
(fipne Stirnreif von Männern,
um das Haar zu halten; i. snüthe
On the Mann. III p. 188; gibbne
cim*« iV. Cr. 63b ^j^«. 61, 776>.
— Sg. Nom. gipne findruine for
a etan p. 311, 1 {vgl- p. 1*31, ȟ).
iith, dofaith gith g^the däne
Hy. 2, 39 „^ W0ti^ the way of the
rushing windy i. e. the Hdy Ghost^^
Stokes {indem er skr. hiti vergleidit\
griagrmiiii anser SG. 64i> (Z*. 21 ;
gigrand anser bemicula Corm. Tr.
p. 88. — PI. Gen. ro gab gnass
gigrand guth LHy. Amra 63 (gin-
grand LU.).
grinil) gialffi 8. glenim.
gius, crand giu[i]8 j>tnu8 Ir. Gl.
563, «. t*«<er geind. — Sg. Gen,
crand gfuis no adratfs na gente
SMart. 25; Dat. de giüs dognith
a tech TBF. p. 140, 1.
glao F. Hand; the palm of thi
hand O'R.; glac saiged pharetra
Ir. Gl. 214. — Sg. Dat ro gab
ina glaic FB. 82; 1 n-öen-glaic
ibid.; PI. Dat. fö lamaib ocos glac-
caib inna nämat p. 191, 25: Iht.
Gen. lan a da glac FB. 81 (a di
glac Eg.)] Acc. iadaid a d4 glaicc
FB. 86. — Compos. gai .. glac-
thomsidi p. 310, 89.
glacaim I aecept, receire,
take OfE. -- Praet. Sg. 3 ro ghUc
. . an mac sin da oileamhain naim
Torr. Dh. p. 176; do gblac sf mian
do na caoraibh so agad-sa üiid.
p. 138.
glaidemaln wolves Corm. Tr.
p. 87.
glaidim Gl. zu erado Goid.*
p. 51 {Wien. Gl).
gl&imm Lg. 2 Eg. (gloim LX
glaim great noise, clamour
CR.; davon gldimnigbim I roar,
cry out O'R. — Zu gloidim?
glain, gloin Glas, Krystall,
vgl. 2. glaine. — Sg. Nom. turid
airgit ocus glain SC. 31, 16? Gen.
im loing glano EC. 6 ; Dat. fond . . di
glain gil FA. 11 (gloin LBr.)\ craod
caingil di glain 13 (gloin LBr.);
a gualaind lin do glain SC. 30, 3:
tri bile do chorcor-glain 33, 15.
1. glaiiie F. Reinheit; purüas
Z*. 212. — Sg. Dat. ar a glaini
SC. 17; on gloine a munditia Corm.
p. 115 mind. — Vgl. com-glaioe.
2. glaine, gloine Glas, Kry-
stall; gloine glass O'R.; vgl. glain.
— Gen. frisin arrad n-gloine fris
glaino
595
gi^
ro resgab Büite döcumm nime Three
Hom. p. 112, 15; Dat. cennbarr di
6r ocus argut ocus glaine im' a
chenn TB. p. 176, »«.
3. glaine mala 8G. 48», glaine-
Chat nMxiUa Und, 14», glainiDe
maxüla ibid. 45i> (Z*. 274).
glaini FB. 24?
glainide gläsern. — Sg. Nom.
fiai glainide FA. 5 (glonide LBr.);
Äcc, a grianän n-glainidi p. 132, is;
triasin fial n-glainide FA. 31; PI.
Nom. mdir glainide FA. 11; seni-
stre glainide FB. 3; Dat. co com-
lathaib glainidib FB. 55.
glainim p. 311, si corrupt.
gläm „out er y*', quasi cUm ab
eo quod est clamor Corm. Transl.
p. 87, i. escaine {„a curse**) ibid. B. ;
gläm dicend „an extempore lam-
poon", ein satyrischer Zauber, der
Blasen im Gesicht hervorrief; Gen.
ag denam na glaime dicinn s.
corrguinacht; Acc. dogni Neide
glam n-dicend do co toralae teorse
bulgse for a gruaidibh Corm. p.
XXXVII.
gl&mad scolding Three Hom.
Index; glämadh satirizing O'R.,
vgl. gUmaim I eensure ibid. —
DcU. CO m-böi i[c] gUmud ocus ic
immdergud m-Brigte Three Hom.
p. 78, 21.
glan rein, auch übertragen im
Sinne von voll, vollständig;
purus Ir. Gl. 671; Corm. p. 15
dobur. — Sg. Nom. issf in glan
genmnaid SC. 42; aingel cloth glan
gel Hy. Ü, 21 ; in cruth glan SP.
y 8; brat caslechta corcarghlan
TE. 3 Eg ; do cheim glan gle TK
9, 3 Eg.; bfad glan FB. 53; a eir-
red n-glan Lg. 18, 17; is ör n-glan
SP. IV 3; lespaire glan gle Tfiree
Hom. p. 40, 4 {„pwre, bright^*)] am
gradh n-glan ScM. 22, 7 ? Dat. for
lind glan SC. 31, 1. — Compos.
inar sirecdai ime co n-glan-chorcair
ocus CO circlaib öir acas arcait
TB. p. 176, 21 {„of bright purpW) ;
inair glais go glan-mät Ir. Gl. 29
{„of füll size").
gi&na SC. 34, 14 i,„noble youths*'
0'C)1 reimt auf dromma.
glanaim II ich reinige; I de-
anse O'Don. Gr. p. 173. -- Praet.
Sg. 3,is me ro glan mo gö ScM. 12;
glanais a luatbred di Ur LU. p.
23b, 12. — Inf do glanad FA. 16
(do diunach LBr.)\ Acc. dorigni a
funech i. a glanad Gl. zu Hy. 3, e;
forcongair . . glanad tellaig in rig-
thigo Three Hom. p. 8, »7. "^
glang i. gnalu {Schulter), inde
asglang Corm. p. 23; s. asclang.
glanta de an O'R., Part, zu
glanaim; Dai. isin churach com-
ihcnd commaidi glanta EC. 7.
1. glass Schloss; glass serra{„a
lock*') Ir. Gl. 226; glasan serrula
Z*. 273. ~ Sg. Nom. forsa n-fadfa
glas brethre De FA. 34; Dat. huan
glas frltobarthu ßl. zu a sera ob-
dita SG. 183b.
2. glass Bezeichnung für verschie-
dene blasse Farben: grün, blau
(dub-glass), gelb, On tJie Mann.
III Index; green, verdant, pale,
wan, poor O'R. — Sg. Nom. süil
glass Lg. 17, 41; Dat. do Gabair
glaiss Oss. 1 q;,PI. Nom. na tri
Glais Sescind Uairbeöil FB. 83;
d^ ech . . brec-glassa FB. 45; da
gai glassa Lg. 18, sc; s^ baili dub-
glassa „his livid limbs** Three Hom.
p. 80, 16; Gen. graig n-gabor n-glas
SC. 33, ^4; Dat. scU-glassaib Lg.
4, 3? — Compos. det glas-buide
FB. 37 Eg. igrmigelb); glais-crema
j „green leeks** Corm. Transl. p. 86
greth ; glas-feoir FB. 9 ; co scenaib
glas-g^raib SC. 40; Glaisfiann „the
green Fenians*^ Torr. Dh. p. 88.
-^ Compar. buidither or rind a
f'iacal, glassi cuileand a m-bun
gelber als Gold die Spitze seiner
Zähne, grüner als Hollunder ihr
unterer Theü Corm. p. 36, 33;
glaissigtir TE. 4 Eg. (für glaissi-
ther); „glaisitir fri buga green as
the hyacinth*' O'Don. Gr. p. 120.
glasingneeh mit grünlichen
Nägeln (inga) verseilen FB. 37.
glasreng i. torc LU. p. 16», so;
seig indiu glasrcng indä ibid 16b, 19.
gl6 glänzend, klar. — Sg.
Nom. monar n-gle „bright deed"
Hy. 1, 37; do cheim glan gle TE.
38*
glecaire
596
glicc
9, s; inmain lespaire glan gl^ Three
Hom. p. 40, 4; is m^ a cnü chridi
gl^ FB. 24; is glae thcgdais Ml.
carm. 2 {est splendida domus Z*.
250); cini gW üb ist euch nicht
bekannt Wh. 12* ^Z*. 997); is gle
Lg. 18, 23; glö ro söi gn6 Emer es
ist klar, dass E. ihr Aussehen ver-
ändert hat SC. 40; crö dond gM
sin FB. 24? gU oodonsel FB. 48?
du gle SP. II IG? — Ädv. acal-
lais Lseg co gl^ SC. 20. — Com-
pos. ^nlaith gle-gel FB. 15 {glän-
zendweiss); co culpaitib gle-gelaib
FA. 4; gle-fhinda a chossa Fei.
p, CXLI {„bright'Whüe'%
grleeaire M. pugil Ir. Gl. 986.
S. gleic.
grlcie wrestling O'R. — Dat.
CO ra gaib etorro oc gleic FB. 31.
— Vgl. glecaire.
gl^im III ich mache klar,
bringe in Ordnung, lege bei,
entscheide. — Praet. Sa. 1 co ro
gleus an comtapairt sen §cM. 4 H. ;
3 0 ro gl^ . . a imrädud ocus a
scrütan uli inna m^nmain FB, 8;
intrans. co ro gl^ dam bis es mir
Mar wurde ScM. 4? — Fut. Sg. 3 ni
bä nech bas ferr nod gl^fe . . atai-
siu FB. 56. — Fass. Praes. sec.
Sg. 3 CO ro glethe a m-brethugud
FB. 33. — Inf. gleodh to settle,
determine 0*Don. Suppl.; Dat. in
dal so do gleöd FB. 16, s. eter-
gleod.
grlenim I ich bleibe hängen,
stecken {ahd. klenanV — Praes.
Sg. 3 glenaid luch inna Ifn-sam
SP. II 7; hi n-glen luch inna ger-
chrub tbid. 17. — Praes. sec. PI. 3
dobidgad Göibne asin tcuchar na*
gs6i CO n-glendais isin ursain Corm.
p. 32 nescoit („they used to stick
in the jamb") — Perf, Sg. 3 rot
giuil inil ärathar dodcaid SG. p. 229
(^Z*. 954); rel. giulae „that adheres**,
GL Bu Abraham cum ariete in sa-
bielh {Busch) herente Tur. Gl. 125.
— Fut. sec. Sg, 3 cfa focerta mfach
di ffadublaib for a mulluch ni föi-
chred ubull for lä.r acht no gfulad
cach ubull dfb for a Hnna LU.
p. 84», 18, dafür no giuglad Stokes,
Beitr, VII 23, On ihe Mann. TU
p. .139 (195\
grleiid, grlenn N. Thah — Sg.
Nom. glend län di thenid FA. 21:
in glend FB. 67 ; Gen. casna geni-
tib glinni FB. 66; Dat. i n-Glinn
da loch Hy. 5, 20; isin glind FA. 22;
Acc. isin glend n-gaibthech FA. 22;
darsin n-glend ibid. ; däcii a ohairp-
tiu cinnit glend SC. 30, 4; frie
glend a da gualann FB. 37 Eg.?
PI. Nom. glenda duba p. 190, ä5:
Dat. i n-glennaib dubaib p. 191, «7:
bennacht for a n-glenda Three
Hom. p. 32, 89. — Vgl. midglinne.
gleö Kampf; „a fight, uproar,
tumulf* 0"B. — Sg. Nom. gleö ar
gl4o FB. 48; is loechda in gleo
sin TB. p. 178, 2s; buan ban-gleo
Oss. II 3 ; conid desin- sser in gleo -
ro g^nair Boethin bithbeo Jr e?. p.
LXXXIX (sser in gleo ist unnütze
Beimformel) ; Dat. fuaratar a m-bis
don gleo Oss. I 7; Acc. ferait mor
gleö SC. 36; PI. Gen. glmnd gleo
Oss. I 6?
grleöir Glanz, vgl. „gleordba
bright, transparent, luminous^*
O'Don. Suppl. — Sg. Nom. gleöir
gemma bec TE. 3 Eg,
grleöraideeht M. Glanz. — Dat.
nad chttmgaitis suili döini d^icsin
ar gleoraidecht ocus glainidecht
Lü. p. 81», 28.
gWs „tuning of the harp^^ On
the Mann, III p. 215; die drei
gl^sa der Harfe sind snantraigh«
goltraigh und gentraigh ibid. p. 261
{ebenso TBF. p. 142, aV, vgl. inne-
all i. cleas O'Dav. p. 97, wo aber
0' Curry l. e. p. 215 i. glds wd
gl^asaigther na crota liesi. — Gen.
atbelat fir la cluäiss n-gMssa döib
TBF. p. 142, 4.
gl^sl, a ri glesi glandte Fr7.
Epü. 454 {„of pure brightness"'*,
vgl. angläse SP. II 9.
gliad Kampf; co röiltis died
fris assessiur LU. p. 64*, ss fBC
(condrfstaiB a sessiur in oenfecbt
gliaid fri Coinculaind LL. fol. 49. h. *\'
adcichset airg loman ^ies leomao'?}
lond gliaid ScM. 15; Fa. Apr. 19.
glicc klug; sapiens Z* 233. —
glicce
697
glAnmar
Sg. Acc rit chell n-glicc TE. 10, 5.
— Comparat, gliccu sapientior
Z\ 276; glica sapientior Ir. Gl 1129.
— Vgl. am-glicc.
glicee F. Klugheit y Geschick-
lichkeit. — Sg. Notn. bid si sein
«flicci ind airlig FB. 46; Dat. isin
glicci in astutia Wb. 8J (Z*. 248).
^lifid Tadel? „outay' Stokes;
glifid vaice O'R. — 8g. Acc. fri
cet-gllfit FA. 15 (ce^aidber LBr.\
1. glinn i. filidecht 0\Dav. p. 94
glODD.
2. grllnn „clear, piain, manifest'*
0"R,, dazu ar CAch ni na ba gliiid
Gl. zu ^iclind ä/. 6, i6?
1. glinnefest? „secure'' O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. buafd uas ehret
eharpait glinni SC. 15 („s^ron^"i;
eich fii fo charput glinne SC. 37, 5
{,yfirm'')j cret chreda chrom-glinne
FB. 50, p. :ilO, «9, r^/. nöiglione?
2. glinne i. breth Ö'Dat?. p. 96.
grlinnigim III ic/i sichere, be-
vrahre? — Praet. Sg. 3 ro glinnig
Gl. zu rod glinnestar Hy. ö, 45;
ro glinnig na salmu fo obil ocus
astrisc LHy. Amra 54.
%\\vkv\m ich sichere, bewahre?
vgl. 1. glinne. — Praet. Sg. 3 glinsius
salmu LHy. Amra 54 \mit Pron.
affixum, s. S. 513, Col. 2; „dtZuci-
davit üle psalmos'' Beitr. VII 39,
Z*. 463\ Gl. L ro glinnig na salmu
fo obil ocus astrisc, ebenso LU.
p. 11s 9» doch mit dem Zusatz no
ro foglaind na salmu; Dep. ba nert
D^ rod glinnestar Hy. 5, 45, Gl. i.
ro glinnig ocus ro chomet in n-asill
{„secured it**).
grloidlm ringo SG. 181b {Corm.
Tr. p. 87).
%\6iv == lai. gloria; i. a gloria
Corm, p. 22. — Sg. Nom. do glör
Gl. zu Hy. 2, 49; Vat. lor do glöir
FA 7; isin mör-glöir sin JPA 6; 34;
Acc. cen gloir 6rZ. zu Hy. 2, 20.
glomar Zaum; „a rnuzzle, an
instrumerU tied in the mouth of
any youna anitnal to prevent its
suching'* O'R. — PI. Dat. uanbaeb
a b^laib ind eich sin ocus agglom-
raib in t-är^in Bev. Celt. III p. 183
{„from the curbs of the bridle**). —
Comp OS. a eröes glomar-chind
FB. 49; p. 310, 21.
1. grlond M. That; gloun a deed,
fact O'R. — Sg. Nom. mör in glond
Oss. II 4; is glond catha chomra-
maig FB. 71; Nom und Acc. glond
ar glond FB. 48; PI. Nom. ro scar-
satar a mor-gluind SC. 29, 16; do-
rochratar a mor-gluind Lg. 18, 32;
rias ra giallsatar ginind gläo Oss.
I 6? Gen. fi eh tib glond Oss. I 14;
tria üalle a n-glond FB. 29.
2. grlonn „crime** O'Don. Suppl,
vgl anglonnach und oenglondach.
— Sg. Nom. bä höen-glunn dö sercc
di mnai a brathar iveil seine einzige
Sünde die Liebe zur Frau seines
Bruders war TE 6 Eg. Vgl a
gloinn-grinn TE. 10, u?
3. grlonn i. guin duine O'Dav. p. 94.
glirnoise, voice,speech O'B.;
blör i. guth 110 glör O'Cl (,yVoice or
Speech** Corm. Transl p.ld babloir).
grlöraeh „noisy, clamorous^'
talkative*^ O'B.; fear mor-ghlö-
räch „a very clamorous man** Corm.
Tr. p. 19 babloir. — Adv. ni ais-
neisea co glörach SC. 26.
grluair „pure, clear**, gluar
„bright** O'B. — Sg. Gen. tos-
sach gemrid gluair SC. 30, 7.
grlAaisim „J go, pass, move*^
O'R. — Imperat. Sg. 2 gluais move
aDon. Gr. p. 202; PI 2 naehin
glüasid SC 9. — Praet. Sg. 3 do
ghluais Gräinne roimpe amach „G.
went her way ouP* Torr. Dh. p. 58.
— Inf. do ghluaiseacht oder ghlu-
asacht O'Don. Gr. p. 202.
grlün N Knie; genu Z\ 271.
— Sg. Nom. otha mo glun com
imlinn von meinem Knie bis zu
meinem Nabel TE. 10, 12 Eg ; Dat.
berur do glun Ferguso p. 142, 7;
ni thuargaib a cend dia glün Lg. 17;
Acc. connici a glün FB. 88; ro
siachtus gli\n Amargin filed p. 328, 7;
PI Acc. ro fill . . a gliini fo thri 'Three
Hom. p. 68, 25; Du. Nom. a dha
glun TE. 4 Eg.
^ gl6nech, lacop glüinech „James
the kneed'* Fü. p. LXV. .
grlünmar FB. 37 Eg. mit grossen
Knieen versehen?
gluss
598
gnim
grlnss i. sollsi Corm. p. 23; i. Bo-
lus O'Dav, p, 94.
grn» s. grn^.
gTD&s F, Gewohnheit, Um-
gang; consuetudo Z*. 25. 241. —
Sg. No7n. ni hole ^m lassa teglach
for n-gnäs TB F. p. 142, 29 („your
Company'^); Äcc. ro gab gnass gigrand
guth LHy. Ämra 63 (gnath LU."^?
Dat. ar gnais Noisi Lg. 18, S6 (ar
gnuis Eg.^; ar gnais in bale ränac
SC. 33, 36; far gnäis maige xnäir
p. 132, 27; do gnäs diles FA. 30.
ini&th bekannt, gewohnt, ge-
wöhnlich; gnäth, gnäd solitus,
consuetus Z*. 16; usual Corm. Tr.
p. 88, — Sg. Nom. is serb cach
gnäth SC. 43; bale ingnad, ciar bo
gnäd SC. 33 1; gnäth huaraib ar
gressaib gal SP. II 7; nir bo gnäth
in corthe üt fo enaib „tfiat pülar
is not wont to he ander Inrds Rev.
Celt. III p. 181; Acc. etir gnatb
ocus ingnath CC 3 Eg.; PI. Acc.
eter du gnathu iumaini unter deinen
liehen Bekannten EC. 4?
gnAthach gewöhnlich, fre-
quens. — Sg. Nom. as gnathach
fri hegeda Gl. zu Hy. 5, i4 (fre-
quens Jiospitibus); PI. Nom. snech-
ta . . sfr-gnathchi immer währender
Schnee p. 190, 29. — Adr. no tha-
thiged . . CO gnathach FB. 63; i
n-gebthar co gnathach Lat. Hy. X
Ptef. {„wherein it shaü he sung
usually'' Goid.^ p. 102).
irn&thaigim III ich hin ge-
wohnt. — Praes. Sg. 3 rel. is ^
seo sc^l gnäthaiges h£li do innisin
FA. 33. — Praes. sec. Sg. 3 is 6
. . cötscel no gnäthaiged FA. 32;
is ^ seo . . forcetul no gnäthaiged . .
dona slüagaib ibid. — 8-praet. PI. 1
ni bo ed as mö ro gnathaigsem
dün SC. 14. — Inf. gnathugud
Güd. Lor. Gl. 56 und 246 zu
missverstandnem uti.
grn6 N. Art, Gestalt, Aus-
sehen; ratio, forma, species Z^. 270;
gn^ agas cinel species and genus
O'Don, Suppl. — Sg. Nom. gü6
m-bröin fair-seom „a countenance
of sorrow upon himself^ FA. 33;
is gn» grianna FB. 68, 21 {Gl. i.
s^gda); Gen. in gnee Gl. zu speei-
minis LHy. fol. IIb {Goid.* p. 67^
Dat. CO n-gn4 grene fair „tpith the
suh's countenance upon it" FA. 1 1 ;
söer setta döine dorn gnäis-gne
FB. 24? Acc. ro söi gne sie an-
derte das Aussehen SC, 40.
^n^theeh activ,Activ. — G^n.
cumtach gn^thigi do chestaig Con-
struction des Activs im Pa««r LHy.
fol. 7b (Goid.^ p. 67); Dat. infinit
gniroa on brethir gneithtV^ asberar
[sufrago] Güd. Lor. Gl 2.
- gn^thld operarius Z*. 793. —
Sg. Acc. fri gnithid s. unier gniad.
i.gnit^Arbeiter, Dienstmann?
— Nom. am gnia frimtair p. 142, 2?
Dat. tressiu cach gniaid LU. p.
123», 28 {s. unter aniainsiu).
2. grnia i. mac seathar O'Cl.
{„ßius sororis"' Beitr. VIII 318\
^iad M. Diener, Sclave; i.
reachtaire no fear foghanta O'Cl.
{O'Don. Suppl.). — Sg. Acc. fri
gniad mil (Milcon?) Hy. 2, 1 {Gi. i.
fri gnithid i. frisin mogaid).
grnÜm III ich thue, machej
wirke. — Praes. Sg. 2 ^ii-sia
Lg. 19; 3 issamlid dam gniith de-
mun Wh. 21^ {Z\ 431>; gniid cathu
SC. 18. — Praes. sec. Sg. 3 no
gniad dmidechta FB. 75. — S-praet.
Sg. 3 genais Hy. 5, 11, Gl. i. gnüs
bonum; ros gniset..atlugud do Dia
Three Hom. p. 26, 11. — Pass.
Praes. Sg". 3 in tcch gnfther den
drai Three Hom. p. 26, 27. — Inf.
gnim. — Comp OS. con-gnia, do-
gnfu, fris-gnim.
SrnliiL M. That, Thun; actio
Z*. 238. — Sg. Nom. in gnim
TE. 9, 19; gnim Lg. 5, 15; w;
gnim dremuin Lg. 5, 9; bid mogda
in gnim ScM. 3, 11; TE. 8 Eg.:
Gen. indas in gnima sin FB. 2: 89:
briathar gnima verbum actirum
Z«. 987; Dat. don gnim sin TR
6 Lü.; Acc. dogena gnim n-granni
n-garg Lg. 5, 21; im gnim SC. 40:
PI. Gen. CO n-iliir gnim SC. 31, u;
Dat. hi n-gnfmaib fer firean Bf.
7, 16; i n-gnimaib antechtai SC. *i6
(i gnimaib LU., a n-gimaib H.): as
for n-gnimaib FB. 41 {gimaibLU:^;
gnunimd
699
goiritt
Äcc. mar-gDfmu SC. j28; p^fma
möra Lg. 16; do gnima FB. 11.
— Comp OS. iDDa n-gnim-carcar
Gl zu ergastolorum LHy. fol.
12»; gDim-denmaid Gl. zu opifi-
cem ibid.
grDimrad Sg. und PI. die Tha-
ttn. — Acc. 0 ra forba . . a gnim-
rad p. 46, 26; PI. Nom. iia mac-
gnimrada die Knabenthaten LU.
p. 59*, 5; Dat. cura dichuirer mo
pecda dorn deggnimarthaib Gild.
Lor. Gl. 261 zu et peccata mea
honis f actis deleam; i n-dagnim-
rathib Cam. (in honis operibus Z*.
um).
grnithid s. grn^thid.
gnoe cach sögda {„beautifuV*)
Carm. p. 24; gnaoi i. aoibhinn CCl.
[Corm. Tr. p. 86); gno i. airdirc no
aidbind O'Dav. p. 94; ro as gno^
möu: inn ingin i sin CCn. 3 vgl. ro
as cosnam mör Three Hom. p. 44, S2.
gniis F. Gesicht, Angesicht;
fades Z*. 250. — Sg. Nom. gniiis
FA. 12; Gen. oc descin gniisse Dö
FA. 6; gnussi 20; gnüsi 24 LBr.;
Dat. fri gnüis do gnüis döib ihnen
van Angesicht zu AngesicfU FA. 5 ;
Äcc. gnüis fri gnüis FA. 12; oc
techt i n-ffDüis dfabail vor das
Angesicht des Teufels FA. 20; ria
n-dal i n-gnuis in spirta nöib Hy.
5, 90 : im gnüis Conchobair Lg. 18, 34;
PI. Nom. a n-gnüssi FA. 25; fer-
gnüsi FB. 29; Gen. i tollaib a n-
gDüsse FA. 27; Dat. dar a n-gnüssib
ocus dar a roscaib FA. 16. —
Comp OS. dorn gnüis-gnö FB. 24?
g6 F. das Falsche, die Lüge;
gäu, g&o, göo, g6 falsum Z*. '6'6.
— Sg. Nom. gäu et fir falsum et
verum Wb. 14c ; inna r&iter gö n&
cloen SC. 34, 1; briathar Tassaig
nir ba go Hy. 2, 54; ni gö dam
ciasbiur Goid,^ p. 93, 27; Gen.
epert guc dicere falsum Wb. 14^;
ar cäch locht göa Gl. zu ar cech
guallocht Hy. 6, s; Acc. cen göi
^4 35; mad fri g(>e gebitar FB, 33
(jroi Eg.)\ is me ro glan mo gö
^cM. 12; PI Gen. ic rada gö
ScM. 21, a; Acc. sechitir goa ar
Saint Gl, zu Cretenses semper men-
daces Wb. 31 ^ «1; cris Mobl ..ni
ro dunad im gua Lat. Hy. XII Pref
— Comp OS. gü-brethach FA. 27;
29; gü-chomram SC. 2; guforcell
falsum testimonium Wb. Ü^,
gö gr^ne Gl. zu Hy. b, 34?
goach mendax Z*. 33, vgl. gü-
aigim.
gob „a mouth, beak, snout"
O'R. — PI Dat. dobidgad Creidne
Ina semunda a gobaib na tenchaire
Corm. p. 32 nescoit U/rom the
jaws of the tongs"). — Vgl, gop-
chöel.
goba M Schmidt; faber Z\ 264;
für den Unterschied der drei Hand-
werker goba, s4er und cord vgl.:
in tan tuccad cath Muige Tuired
boi Goibniu goba („smiih**) isin
ccrdcha oc denam na n-arm do
Tuathaib D^ Danann ocus boi
Luchtine saer („carpenter"') oc de-
nam na crand {Schäfte) ocus boi
Credni in cerd („ftra^ter") oc denum
semand {,,rivets^^) isna g4ib cetna
Corm. p. 32 nescoit. — Sg. Gen.
sithiger urbuinde gabond a Srön
Corm. p. 36, so ; PI. Gen. fri brichta
ban octM goband ocus druad Hy. 7,48.
gobor-ehend {pferde- oder bock-
köpßg?), PI. Nom. goborchind,
Name für eine Classe mythischer
Wesen, s. unter fomorach.
go^ta Hy. 5, 66, trotz der Glosse
i. gona no ro gonad wohl Part.
Pass. zu ro gäet, gonim : der Mann,
den sie vergewaltigten, {obwohl)
verwundet, nicht fa/nd sich eine
Beschädigung an ihm? Vgl. inna
tragdai no inna n-goite Gl. zu
fossorum Ml. 77».
göetha s. gAeth.
göethaeh s. gðaeh.
goire F. Frömmigkeit. — Sg.
Nom. air is mÄr a goire „for great
is his piety** Tir. 11 ; ol is mor for
n-gaire Fei. Epü. 382; Gen. sön
gaire Hy, 2, 68 {im Dienste von
Mariae Sohn zu sein war das
Signum pietatis, in dem er geboren
wurde); Dat. iarna gaire Fei.
Prol. 225; Wb. 28<i, 24; Acc ibid, 19.
goiritt magis pius SG. 40^
(Z*. 275).
goirt
600
gorta
1. goirt bitter, scharf; ,,saur,
bitter, salV' O'R.; acidua Ir. Gl 637.
— Sg. Nom. ggeth goirt FA. 26;
p, 191, u; tcnfi . . lan-goirt p. 191, i»;
ro-goirt 14; p. 190, «9? PL Nom.
goetha . . gorti p. 19<), «8. — Adv,
CO n-guilet co serb-goirt p. 191, ss.
2. goirt gierig? greedy O'B. —
Sg. Nom. cü goirt |9. 41, lo; na rub
saithecb na rub goirt Fei. p. LXXXV
{„let htm not be sour*' St.).
goiste Schlinge; gaisdo a gin,
trap, snare O'R. — Sg. Dat. und
Acc. bo goistiu i. dobert goiste
imma bragait fadesin Gl. zu si^pen-
dio Ml. 28^, 10 ; ro forbai a bethaid
ö gasti SMart, 20 (^^haiter").
goite 8, goeta.
göitli-lacli Sumpf. — Sg. Dat.
isin goitbluch fadumain in . . pro-
funda palude Ml. 33o, s.
göithlaelide paluster SG. bi^
(Z«. 31).
gel Klage, Klagen, Weisen;
i. d^r {Thräne) Corm. p. 23; O'Dav.
Gl. p. 94. — Sg. Nom, ni ro an
gol nä critb Lg. 16; gol mo mathar-
sa in 80 TBF. p. 148, 24; »Gen. ro
tböcbatar . . a n-g&iri guil TE. 15
Eg.; Acc. la gol SC. 37, 2s; atnagat
a n-gol oc dul üad TBF. p. 148, »2
{„they give forth their lawen*");
PI. Nom. zu lesen arcöemsat guil
Lg. 5, 16? — Vgl, guilim.
gol-gaireF Klageruf , Klage;
ffloud weeping** Corm. Tr. p. 84.
— Sg. Nom, golgairi thruag p.
190, ig; i8 de at4 golgaire ban
Side la äes ciuil hErend TBF,
p. 148, 84; Acc. fri guba ocas fii
golgaire FA. 30; co caalatar nf a
n -golgaire for Cruachnaib TBF.
p. 148, 19; 24; PI Nom. na gire
ocuB na golgaire FA. 29.
goll blind; i. caocb O'Don.
Suppl. ; gonais Lachet Goll Ina rose
cor mill a suil conid de rod lil
Goll de CCn. 5; Sg. Voc. a siriti
leth-guill FB. 67 (vgl, SC. 5).
gollaim II ich blende. — Pass.
Praes. sec. Sg. 3 no goUad a rose
SC. 5.
gol-traige die traurige, Wei-
nen cgol) erregende Musik;
golltraigc i. adhbapd trlrech ime-
fuilnge gol Corm. Tr, p. 89, On
the Mann. III p. 214 und 220 ff.;
goltraide TBF. p. 142, 8. — Per-
sonificirt Goltraiges als ein mythi-
scher Harfner TBF. p. 140, 29. —
Vgl. gen-traige und sdan-traige.
gong'ftrar SC. 27 lies coogarar.
gonim I ich verwunde, tödte.
— Praes. Sg. 3 gonaid s6eni SC.
17, 4. — Per f. Sg. 3 nos gegoin-
seom Uli iar n-dair ro brisiset fir
fer fair LU. p. 64^ ss; gegiiin
Lü. p. 70b, 11; g^oguin LU, p.
65b, 5; geogain Lü. p. 19\ 1; 70»»,
16; 4o; 72b, 28; 77», 29; 77b, ]o; m
17; 81b, 11; PI 3 gegnatar FeJ.
Mai 19; geguait-som Lü. p. 23b, s6.
— S'praet. Sg. 3 gonais CCn. 5. --
Fut. sec. 8g. 1 cid cend öir no
beth fair nan genaind-seo oc guin
mo bräthar Lü. p. 20*, sä; PI. 3
dorn gentais SC. 34, 16. — Pass.
Praes. Sg. 3 cid na gonair . . in re-
gend sa XU', p. 20», 29; is diguia
dorn gonar imäib ibid. 25 — Fut.
8g. 3 ni gonfaither Three Hom. p.
32, 16. — Praet. Sg. 3 vgl. gaet.
— Part. s. goeta, goite. — Inf
guin. — Vgl. imm-gonim.
gop-chöel dünn am Maule^
Beiwort von Pferden. — PL Nom.
gopchüil|>. 310, 15; gnipchdil FB. 46
(gobcaeil Eg.\
gor i. tine (Feuer) O'Dav. p. 95.
gorith s, guirim.
1. g'orm blau. — 8g. Nom. brat
gorm FB. 47; tibri gorm SC. 37, 10:
Dat. iarna brechtrad di gurm
FA. 11; PL Nom. da malaigb..
dub-gormma schtoarzblau TE. 4.
— Comp OS. da n-^üad gorm-geU
cröderca biauweiss FB. 51; p. 310,8»;
a gröadi gorm-chorcrai Lg. 4, 4:
gai gorm-rüad p. 310, 39.
2. gorm i. urdairc O'Dac. &.
p, 94.
gormac „adopted-son" Fü.
p. CLXVIII.
gort Garten, Feld; seges Z*.
68. — 8g. Dat. inna gort Ey 5, so:
p. 41, 87. — Vgl. f^r-gort, lub-gort
gorta Hunger, Hungersnoih;
GL zu adamna Hy. 1, s; ocht et
gortach
601
fH'Anne
gorte Kälte und Hunger Z\ lOOG
[„angtutia et fames'^). — Bat. at-
b^l ar öcht et gorti ich werde sterben
tor KäUe und Hunger Wb. 10<*
{Z^. 1006); Äcc. dia soerad ar in
gorta sein Lot, Hy. VI Pref. („fa-
mine").
gortach famelictis Ir. Gl. 620.
gossa 8. gus.
got, god hlaesus Ir, Gl, 603.
Vgl. gälte.
goth aspear O'R.; On the Mann.
III Index; co n-goth-grdia Lg. 18, »6
Lc. Eg.
gothnat, gothnada „littl e'darts"
Ort ihe Mann. II p. 301.
1. grM N. Liehe; love, charity
O'Gr.; gradh amor Ir. Gl. 1081;
cartoit {,yCharüy^*) a caritate i.
grad Corm. p. 3G. — Sg. Nom. in
ro-grad . . dorat do Coinculaind
SC. 44; a n-grdd ocus ammiad
p. 130, 88; is gräd do mocalla mo
grad-sae ocus mo sercc TE. 9 Ep,;
Äcc. dobretha Büan . . grad do Choin-
culainn FB. 66; laigi fri baii-grÄd
SC 30; cen scrc cen gräd D^ accu
FA 27 LBr. — ScM. 22, 7 viel-
leicht zu lesen am-gradh n-glan
(blosse Reimformel)? vgl. angradh
hatred, animosity O'R. — Compos.
gormac grad-snaircc do sfl rig „a
loving-genÜe adopted son*^ Fei.
p. CLXVIII.
2. g^räd N.Rang, S tüfe ; gradus,
ordo Z*. 223; taibrim gräd for
nech ich ordiniere. — Gen. fer
graid „a man of rank** Hy. 2 Praef. ;
»s grÄid „wen ordained*' FA, 28;
Bat. atomriog . . niurt gräd hiruphin
Hy. 1^ i'i Dat. und Acc. ni taibre
giid for nech con feser a iDruccus
den gräd sin Wb. 29», 24; Acc. ar
mad pecthad inti for a taibre gräd
lenit a pecthe dindi dobeir a n-gräd
ibid 86; PI. Nom. noi n-gräd nime
sieben Stufen des Himmels FA, 4
(n6i n-ffraid LBr.); Dat. fri grädaib
nime FA, 9; dia chil fo gradaib
„to go into Orders** Hy. 2 Praef;
biii i n-grädhuib ri hErind TE.
20 Eg.; Äcc. tarmideocat^ a n-
gräda FA. 28.
grädaeh liebend, geliebt;
loving, beloved 0>R. — 8g, Nom.
caeimcheli grädach TE. 20 Eg.
grafand Wettrennen. — S(j,
Nom. in grafand ro fersam Fei.
Epil. 73 {„the race**); Gen. iar cur
grafaind fo tri FB. 66 Eg.; PL
Nom. a aighe i. a graifne ech
Corm. Transl. j>. 115 magh; Gen.
iar cor graphand doib FB. 6().
gralg N. eine Heer de von
Pferden, Pferde; Corm. Tr.p.SS;
groigh equitium Ir. Gl. 742. —
Sg, Nom. graig n-gabor SC. 33, 14;
riadu curach ocus graig ibid. 31, 18?
Dat. a samail di graig 37, e; Acc.
fria graig 31, 16 ; PI. Nom. grega
Corm. Tr. l c; Acc. co ro scäil
na cairpthiu ocus na gregu Three
Hom. p. 22, 84 {„the hoi'ses**).
gr&in deformity, loathing,
abhorrence O'R. — Sg. Nom. co
m-bad möti a gräin ocas a ecla
ocas a uruad ocas a uruamain in
cach cath On the Mann. III p. 424;
Dat. ar grain ocus greit ocus gais-
ced FB. 93; re üath-gräin na gäre
LU. p. 11\ 86; ri üath-gräin mo
gnusi iWd. p. V23\ 16.
gð-gr&in Lg, 18,86, goth-gräin
Eg. Lc?
1. grrainne s. granna«
2. grrainne Spitze? S. 112.
gräii«^' lat. granum. — PI. Nom.
grän eoma FB. 63; dofuaircitis inna
grän la arsidi SG. 184^> (contere-
bantur grana apud veteres Z^. 883).
gran-mune „sloes** Corm, Tr.
p. 85.
granna, grande hässlich; grana
tetd' GÜd, Lor. Gl. 64, granna ibid.
Gl. 78. — Sg. Nom. granna FB. 37 ;
laech Ifath mör for-gränna 5c3f . 13;
FB, 37 Eg.; bä üathmar ocus bä
granni FB. 91; grainni FB. 81
(granda Eg.) ; Gen, do nige in chlaim
granai Three Hom, p, 80, 16 ; F. inna
briad granna pyrae dirae LHy.
fo. 6 b {Goid.* p. 65); Acc. gnim
n-granni n-garg Lg. 5, 81 (granda
Lc, granna Eg.); co n-acca demun
n-grana SMart. 30; PI. Nom. gran-
dai truces LHy. fo. 8 a.
granne, grainne granulum
Wb. 13c (Z\ 274).
I
gnuit
602
do gr^
grraut cach Ifath do findach
Corm. p. 11 crontäaile.
graphand s. grrafand.
^r&ta exceUent, noble O'B.
— Sg. Nom. in tuisich og:lach side
coem gratto p. 144, 17.
gr^ haiTy für O'R.; „gröliath
gray hairs** ibid.; in mong gaesi*
tech greliath FB. 37 Eg., On the
Mann: III p. 93.
grrebaneha FB. 37 Eg.?
1. greeh i. cnu („a nüf'O C5t)»w.
TransZ. p. 90.
2. grreeh Schrei? vgl. greachd
an outcry O'R. — 8g. Acc. lasan
greich Lg. 1 Eg. (Bereich L. Lc).
g-reehaim II ich schreie? —
Praes. Sg. 3 rö grecha in lenab
jlas Kind sdirie Lg. 1 L.; Fl. 3
CO n-gairet ocus co n-grechat p.
191, 22. — Praet Sg. 3 ro gr4ch
Lg. 1 Eg ^ grech Lc.
greim a bit, a morsel 0*R.;
sruh&D. mara no greim buccella Ir.
Gl. 144
prr^imm N. Kraft, Gedeihen?
8. miter gerait. — Sg. Nom. air
dan immart greim & aite Ml. 14^ uV
Dat. hon grommaim srithiu Gl. zu
exserto vigore Ml. 31^, is; Acc. diis
in ros gab greim inni ro herbad
duit p. 40, 26 („to knoto whefher
that which hath been entrusted to
thee hath profited'^ Three Hom.
p, 63); gebid a cainduthracht gr^im
n-oilithir doib icon chomdid „their
good will availeth the7n wiih the Lord
as a pügrimage" Three Hom. p. 94, si.
CO ro greis s. g-risaim.
1. greit a Champion, warri-
or OB. — Sg. Nom. greit rfg
FB. 46; con-greit rig „white Cham-
pion of the hing" Fei, Jun. 17
{Gl. u anroth).
2. grrelt FB. 98? *
grreith dress, ornament O'B.
grr^n? Sg. Gen. secht meöircech-
tar a da 1dm co n-gabäil ingni se-
baic co forgabäil ingne grfuin ar
cach n-äi fo leith diib-sin Lü.
p. 81», 21 {in der Beschreibung von
Cuchulinn's Aussehen).
g'rend Backenbart; i. gruaid-
finn, i. find n-gruaide Corm. Transl.
I
p. 90; Gen. ro-grinde i. feaög
O'Dav. p. 80 des.
grennaeh „long -haired, brisi-
ly** O'R.; fösöc grennach findfad
liath Corm. p. 11 crontöaile.
1. gr^ss, „greas €iny artificial
work in the execution of tchidi
trade or art is required" O^Don.
Suppl; Kunstgriff {That, Hand-
lung); Kunstwerk {Stickerei, Male-
rei); „gröis needlework, embraidery,
fine clothes, fumiture'' O'R. — :^.
Nom. und PI. Acc. Göibniu goba
faciebat hastas fri teora gr^sa ocus
ba feth in gres d^dinach, dognid
tra Luctine na cranna fri teora
snassa ocus ba fäith in snass de-
dinach Cortn. p. 32 neseoit („by
three actione^' Stokes, vgl. „profes-
8or of the three new designs [gres-
sa]'' On the Mann. III p. 42, d. i.
„tempering, polishing, atid whet-
ting" ibid. Index); Dat. ar gres-
saib gal SP. 11 7? Caimech Moel
scribnid Ciaram, isiside ro scrib
in scribenn amra i. himirche Cia-
rain cona hil-gressaib ocus maraid
beos in lebar sin i Saigirl^^.p.LXII.
2. gr^s, „gr^is i. orgain, an
attack, surprise*' O'B. — Sg.
Nom. cach gres cach enechmice is
for cintaib treisi at& „every (Mack,
every {verbal) insuH is among (the^
offences of three days" (stayY' Corm.
Transl. p. 66 enech-ruice {Sendi. M. i;
Gen. airi echta in t-Aengus Gabu-
aidech ac digail greisi cenioil a
tiiathaib Luigne „a famüy quarreV
Sench. M. III p. 82; Acc. cen gres
cen ruci FA. 35 {^,withaut redde-
ning, without blushing" Stokes >;
PL Acc. arfich a n-gres^n FB. 23;
döeme ammör-gr^ssa ocus ammör-
aurgala ibid. 11; dofich a gressa
cen adall fine aco On tke Mann.
III p. 518; ScM. 22, 8. — Vgf.
enech-gris.
do gr^s, do gress eoniinuo,
semper Z*. 611; do ghr^ always,
for ever, for good O'Don. Suppl.;
do gres, FB. 8; 10; 55; 62; 80;
87; 89; 93; FÄ, 6; 17; 26; 30;
SC. 2; TE. 2 Eg.; p. 131, is; CC.
1 Eg.; Oss. II i; lo; conna ro chom-
gr^ach
603
grisaim
raictfs do gr<fs damit sie nie wieder
zusammen kämen 8C, 48; do bith-
gres für immer, ewig SC. 33, 84.
ST^Bsaeh fortwährend; fri fo-
gnam gressich foigde Wh. 31 1», 24;
gresaich Gl. zu {tempiis) continuum
Ml. 32*, 2.
gressaeht Reizen, Antreiben.
— Dat. gabaid in t-aistire for
gressacht in erluma „the doorkeeper
began inciiing the patron sainf'
Fei. p. CXVli. — Vgl. grfsaim.
grrian F. Sonne; sol Z*. 241;
Ir. Gl. 973; Apollo ibid. 952. ■—
Sß. Nom. in grian Hy. 2, 58; 59;
FA. 10; Sa 33, is; FB. 19; in
grian Und töidlech Hy. 4, 2; bi
fnnend grfan wo die Sonne unter-
geht SC. 33, 13 ; Gen. for deslem
gr^ne Hy. 5. 34; soilae grene Hy.
7, 18; FA. 11; turgabail na greine
Corm. p. 42 trogein; ic taurcbäil
na gr^ni im Aufgang der Sonne
TE. 16 Eg. ; iar fninud n-grcne
tiaeh Sofinenuntergang FB. 80;
Dat. cona grein SP. III 2; ar üir
ocuB grian FB. 52 {ein Schwur)*^
Ate. frissin n-grein TE. 3 Eg.\
nem im grein ÄP. IV s. — Com-
pos. la in grian-tairismi sin „the
day of the solstice is ihat" Fei.
p. CVl.
grian&n Söller; „an Upper ro-
om" Goid.* p. 19; temair in tige
i. grianan Corm. p. 42. -r Sg.
Nam. in grianän p. 130, 23; 2c;
FB. 3; 25; Dat. asa grianän p.
131, 2; Ina grian&n FB. 16; 44;
SC. 45, 5; Acc. a grfanän n-glainidi
p. 132, 13; CO grianan SC. 44, 4.
grfanda sonnig. — Sg. Nom.
is gnse grianna gelfini FB, 68, 21;
Acc. lasin suidi n-grianda £^C 40.
grian-malne blackberries Corm.
Transl p. 85 greth.
grib, gribh griff in O'B.; ba
Inathither locbait iar forgarmain no
grib dia ned no söig do ail Corm.
p. 36, 45 {„quicker than . . a griffin
to its nest'%
1. grind, grinn lovely, ele-
gant, pleasant O'R. — ■ Sg. Nom.
grind imma äig FB. 50; p. 310, 25;
B&SBad n-grind „fine satisfaction*'
Fü. p. LXV; gäbud grind LU.
p. 114b, j^ (i9ta6. OonctiZ.V, Gen.
d'icc in rig ro-grind „to heal the
very comely king'' Pel. p. XXXVI 41 ;
Acc. dar gruaid n-grinn „over a
comely cheek" Ir. Gl. 39; Voc. a
gloinn-grinn TE. 10, 11?
2. grind s. fid-grind, vgl. grinde.
1. grinne, ceit-grinne* ffno GL
zu nectar SG. 122»» ^i. e. primi-
tiae vini Z^. 308); ce^grindi foilci
nectar Ir. Gl 1045. Vgl. „cöid-
ghrinneacht ripeness of äge" O'R.
2. grinne Bündel; a bündle of
stickSj fasces O'Don. Suppl.; on
grinde („from the faggoV^ Gl. zu
fasce {Corm. p. 11 fascud), grinnib
Gl. zu fascibus Goid.^ p. 31. Vgl.
grinn^n, 2. grind.
grlnn^n, PI. Acc. grinnenu Gl.
zu fasciolas Ml. lOr {Z*. 274).
Vgl. 2. grinne, 2. grind.
grinnind leos i. dibad soillsi i.
coindle {„extinction of light'')
Corm. p. 27 leos.
grip, grib swift, quick (yR.
— Adv. CO gribb „quicldy** FH,
p. CLXXXV.
grlpe F. speed; is mor a gripe
ocus a luas dothetl2et\ Celt. III p. 183.
gris fire, embers O'Don. Suppl.
— Comp OS. itchonnairc-seom üad
grfs-taitnem na n-arm n-glanörda
üas cbind cethri cöiced n-Erend re
funiad nell na nöna LU. p. 11^, 28.
grfsaeh, grfosach buming embers
O'B. — Sg. Gen. a n-urtlaige do
grisaig ina casslaib ocus ni ro loiscc
in tene eat Fei. p. XXXII 26.
grisalmll ich feuere an, trei-
be an; I incite O'R. — Praet. Sg. 3
CO ro greis ina aghaid coin rög^ir
Three Hom. p. 18, 10. — Pass.
Praet. Sg. 3* 0 ro grcised on rath
diada „when he was urged by the
Divine Grace*^ Three Hom. p. 92, 34.
— Inf. Dat. iarnä grisad dond araid
nachdem der Wagenlenker ihn an-
gespornt haUe FB. 43; Acc. gabais
fri grisad Cuind ocus oc a imdfr-
cad CCn. 4; dia grisedh gruad On
the Mann. III p. 514, vgl. gruaidhe
gria ibid.p. 515 {„cfheek reddening*').
grith
604
gA-chomram
grIth Geschrei, Lärm, greath
noise, und grith a shout O'R. —
Sg. Gen. co n-delmaim a n-grethai
F61. Prot. 154; Äcc. corralsat grith
mör ScM. 18; PL Nom. lith fris-
cuirther gretha Fei. Jan. 25, Gl.
i. frieuirther ceiü [oeuaige ocus
cluichi, Ratcl.] no gaire LBr. —
S. arm -grith; doUotir i n-armgrith
cethri cöiced£rend im rennaib asleg
ocus a n-arm fodessin LU. p. 77^, 87.
grrfnin s. grr^ii.
grromma, gromai. aer (y^satire'*)
Comi. p. 86.
gr6ad N. Wange; gruaidh gena
Ir. Gl 39. — Sg. Nom, is dath sion
. . cech grüad p. 132,- 26; in gruad
mar in fuil Lg. 7 ; Gen, corcair . .
samail grüadi Labrada SC. 31, 4;
sian a grüadi gormchorcrai Lg. 4, 4;
PI Dat. dona gruadib genis Gild.
Lor. Gl.\U\ maanllü ibid. Gl. 124;
Du. Nom, da n-grüad gormgela
cröderca FB. 51; p. 310, 85; da
grüad chorcra Lg. 18, 13; cuirre
ina cörr auröcbala a dhä gruad
„rounder than a lifting-crane his
two cheeks" Corm. p. 36 prüU; Gen.
i cechtar a da grüad SC. 37, 9; a
da ghrüad TE. 4 Eg.
gruamda acer Ir. Gl. 384 und
10<)ö.
grac „wrinkle*' Corm. Tr,p. 87.
grue&naeh runzelig FB. 37.
gruth curds O'E. — Sg. Gen.
do chunchid grotha ocus imme
Three Hom. p. 10, i (Ir. Gl. 784):
Acc conid annsin dorigne Patraic
in gruth ocus in n-imm don shnechta
ibid. 6.
gü- 8. g6.
gaalre i. uasal („nobW) Corm.
Tränst, p. Ol,
güal coal O'R.; das guail stur-
na (?) Ir. GL 273 {„the place on
which charcoäl was made^*)\ miach
guaili fri emna „a sack of coals
for [forging] the irons^*' On the
Mann. III p. 486; duibithir gual
FB 37 Eg. — Vgl. folgende Stelle:
Dia^m-batar din Ulaid fecht and
i n-Emain Macha la Conchobur oc
öl ind iern-güali. G^t m-brothe
no theiged ind de lind im tr&th
cacha nöna. Ba si sin öl n-güala
issf no fired Ultu uli in öen sfst.
No clistis errid Ulad for süanemnaib
tarsnu on dorus diarailiu isin iig i
n-£main Lü. p. 12 1^ 7.
gpAala F. Schulter; Corm. p. 1
asgland. — Sg. Nom. güalaiad fri
güalaind FB. 53 {Form des Acc.^:
ibid. 29 Eg. ; Gen. co halt na goa-
land Corm. p. 17, 10 {usque ad
juncturam humeri Z*. 265); Dat,
for güaluind ConchobaH* FB. 5:
gaibthi ar güalaind SG. 14; Aec.
a güalaind SC, 30, s; 36; ro saiged
a güalaind for cach leth p. 131, i7:
FB. 86 Eg. ; Du, Nom. a dha güa-
luinn TE. 4 Eg.; Gen. cechtar mo
da güaland SC. 4; frie glend a da
gualann FB. 37 Eg.
gaallo«ht, ar cech guallocht
Hy. 6, 8, Gl. i. ar cäch locht göa
[y^against erery sii^of-falsity*^).
grüas peril, danger uB, —
Sg. Nom. is nau tholl diant eslinn
guas SP. IV 1.
güasaeht M. Gefahr. — DaJt.
a n-guasacht in periculo Gild. Lor.
Gl. 6; Acc. ar cech guasacht Hy.
6, s (ar cech n-guasacht Pr.^; S4;
cona ru aigsetar guasacht so dasif
sie keine Gefahr fürchteten Ml. 35^, 4;
PI. Acc. 0 fogebed popti/ Israel . .
guassachtu möra ^^great dangers^^
Three Hom. p. 92, 99.
gaasim Hy. 6, 8 ich laufe Ge-
fahr?
gaba Seufzer, Klage; 9*$9pi-
i-ia i, osnad Corm. Tr. p. 89. —
Sg. Nom. ferthair a guba CC. 4 LU.i
CO ro hagtha a guba TB. 8 LU.:
dignither a aonach gnbha Ms. Mat.
p. 473, «1; Dat. on gubu CC. 5 Lü.:
iarsan guba mor sin ibid. Eg.; lana
. . do nuall-guba p. 191, m; Acc.
laait . . nuallguba n-dermäir eatib
FA. 33 LBr. (ferait . . naallgaba
dermar Lü.); dogniat in guba sin
FA. 34 (in n-guba LBr.); fii guba
ocus fri golgaire FA. 30.
grübrethaeh falsch richtend,
von gü-breth. — PI. Nom. brethe-
main gübrethaig FA. 27; 29.
g6-chomram betrügerischer
Wettkampf SC. 2.
giide
605
gute
I
giide, gralde F. Bitte, Bitten,
Inf. zu gudim; precatio Z^. 247;
guidhe orcstio Ir. Gl. 870, suppli-
eatio 893. — Sg. Nam. ro ratha . .
du gude Hy, 2, 6o; ro erthar in
guidi se Hy. l, 89; Dat. dia guidi
dam-sa sie für mich zu bitten Lg, 12 ;
oc a gude Gl. zu Hy. 3, 6.
gadim, gaidim III ich bitte.
— Praea. Sg. 1 nod guidiu i. not
guidim Hy. 5, i7; PI. 1 guidmit do
Patraicc Hy. 4, ?; Gl. zu Hy. 1, 5.
— Ferf, Sg. 1 rot gäd-sa Wh. 27^
{rogavi te Z*. 448); ro gad dorn rig
Fei. p, LXIII; Sg. 3 ro gäid ail-
gais di Hy. 5, 49 {Gl. i. ro guid);
SC. 36; ro das gaid Hy. 5, 35 (G^Z.
i. ro gudestar); rel. gade ibid. 49
J^.; P/. 5 gadafar Hy. 2, i7. —
Praet. Sg. 3 ro guid, Dcp. ro gu-
destar 8. oben. — Fut. Sg. 1 guid-
fet-SQ Dia Three Hom. p. IQ, 20. —
Inf. gude.
gnil Lg. 5, 16 8. gol.
guilim III ich weine, beklage;
I weep, cry, betoaü O'E. — Praes.
PI. 3 connuallat ocu8 co n-guilet
p. 191, 23. — Vgl. gol.
iruille F. Blindheit SC. 5. —
S. goll.
guin N. Wunde, Verwunden,
Tödten, Inf. zu gonim; a n-guin
Tvlnus Z*. 233. — Sg. Nom. guin
Fiachna Lg. 5, le Eg.\ is; Gen.
gae gona ^isc s. unter gai; Acc.
ferais echt n-dochlse n-dobail guin
Fiachaig Lü. p. 19^, 2; ar guin
Hy. 6, 24; ar lösend ar badud ar
guin Hy. 1, 51; cen guin duine
ScM. 16; PI. Acc, gona Gl. zu
Hy. 6, 66
guipchüil FB, 46 8, gop-chöel.
galrim ich erhitze, erwärme,
brenne; goraim Iheat, warm O'J?.
— Praes. Sg. 3 rel. is grian gures
riched nöeb „that warms holy hea-
vfn Goid.* p. 180 (vgl. Fil. p. CV).
Conj. Sg. 3 ma gorith loch cith
te chuis nu ine laim Cam. (si urit
locum vel in ejus peds vel in ^U8
manu, 8C. morbus, Z*. 1005). —
Praes. der Gewohnheit Sg. 3 tine
na loisgenn ocus nos goirenn 0*Dav.
p. 95 gor (Feuer). — Pass. Praes,
Sg. 3 in tan nonn guirther-ni Gl.
zu quando ignimur intus Tur,
Gl. 106. — Inf. brossna crinaig
do tabairt diar n-gorad Comn. Tr.
p. 19 brossnai (Vit. Trip.).
guirfn Pustula Ir. Gl. 255,
von 1. gur.
gälte, guido dumbness O'R.,
von got.
gulba rostrum; Sg. Hat. don
gulbain rostro Gild. Lor. Gl. 106.
galban, galpan „beak'' Gl. zu
OS turturis Tur. Gl 34.
gnlbneeh ' geschnäbelt, ' PI,
Nom. mfla gira gulbnecha LU.
p. in*», 16.
1. gur Eiter, pus. — Sg. Dat.
cnoce lan do lindchro ocus gur
eine Beule voll wässrigen Blutes
tmd Eiter Corm. p. 32 nescoit; no
mhebdais srotha do ghur brän ibid.
p. 36 prüll.
2. gur i. leir no calma O'Dav.
p. 95.
g6re. Acc. la güri na n-idan
„with me soreness of the pangs"
TBF. p. 140, 32.
gVLS „weight.force, strength**
O'R. — Sg. Nom. diglach a gus
SC. 18, 4; gus fland ferge *Sfcilf. 15
{rothe Kraft des Zornes?) ; PI. Acc.
manraid gossaÄC. 18 [vgl. FB. 68, 10)?
gu-se^l a false story O'Don.
Suppl.
gasiuuiud p. 140, 26, spätere tmd
schlechte Schreibweise für cusindiu
bis heute, s. indiu.
^%m2LV8trong,powerful O'R.
— Sg, Nom. bat gusmar im naim-
tiu SC. 26.
gutagair Corm. p. 25 imbas fo-
rosnai, für cotagair, s. con-garim.
guth M. Stimme, Wort; vox
Z«. 238 und 981. — Sg. Nom. mo
guth SC. 29, 22; a guth a gses
FB. 30; Acc. atchüala . . guth ind
aingil FA. 31.
gnte, gatte {für guthide) voca-
lis Z^. 979; PI. Acc. cen gutta!
ibid.
606
1, 1 n-
H
h bildet nicht den eigentlichen
Anlaut echt irischer Wörter, es
tritt häufig vor vocalischen Anlaut,
und dieser Gehi'auch erscheint im
Mittel- und Neu- Irisdien gram-
matisch geregelt, vgL Wi. Gr. § 107.
heretecda haereticus Hy. 7, 4^.
hirupblu Cherubim Hy. 7, 7.
i. Abkürzung für idön.
'i Fron, suffixuvi, s. 4 S. 510
Col 2, S. 513 Col 1.
1. f, hl Pron. ec^, eam, s. ^
S. 509, Col. 1.
2. 1, hf pronominale Determina-
tivpartikel Z*. 351; wird mit dem
Artikel verbunden y s. inti; dem
Substantiv nachgestellt, oft mit fol-
gendem sin: lasin screich 1 sin
Lg. 1; in leth hi sin p. 40, 28; in
tan hi ba gabud dl Hy. 5, ss; ani
hi sin FB. 78; tri brathair dam
din na hi aili die andern sind
meine drei Brüder TB. p. 178, 26.
Vgl. fib. —
1, 1 n-, Praep. mit Dat. und Acc,
in; in Z*. 624; oft hi, besonders
wenn das n als solches geschwun-
den ist; vor pronominalen Elemen-
ten inn; in der spätei'n SpracJie a,
a n- {p. 19, 38; p. 41, se; 48, 23;
a morddil FA. 32 LBr.). — Der
Nasal erhalten vor Vocalen: i
n-oen lö Lg. 11; ScM. 1; i n-air-
thiur CC 4 LU.] i n-imdai CC. 6
LU.\ i n-tjte SC. 2; i n-airicul 16;
i n-öe 33, 22; i n-uchtu FB. 23; i
n-irgalaib 29; i n-oenach 66; i n-
hErind ScM. 1; i n-hiresaib Hy.
7, 14; vor Media: i m-bui Lg. 18, 22;
SC. 10; 14; im-bethu 14; i m-brath
Hy. 4. 8; i n-dinnib Hy. 2, 28; i
n-dcgaid TE. 12; i n-düUd (indiaid)
FB. 70; 71; Hy. 5, 62; i n-gabthib
Lg. 12; hi n-genmnai Hy. 1, 19;
hi n-gnimaib Hy. 7, le; ctssimi-
lirt folgeihdem m n 1 r {die Doppel-
consonanz ist nicht immer geschrie-
ben): immaig, immach Lg. 9; TE.
4 Eg.] FA. 7; immedön FB. 88;
inndch baliu FB. 56; CC. 2 Eg -,
inna ubi non SC. 34, 1; illiud
p. 131, 85; illia Oss. I 1; Ulige
SC. 29, 18 ; illuag FB. 89; illios
Hy. 7, 66; illethu Hy. 2, ss*; Ulai-
thiu Hy. 2, 52; FA. 2; illeth 5;
14; illäim 19; irra bammar SC. 34, 5;
FB. 43; 54; irriched Hy. 5, 106;
irrotaigib FA. 14; irrechtalb 33;
irr^ir u-Ail. FB. 16; hi maig p.
144, 7; a muig p. 41, 36; hi lusc
SC. 37, n; i liss Lg. 6; i rabe
TE. 9 Eg.; hi riet p. 143, 4; p.
48, 28; woid auch durch Assi-
milation verloren vor s: issi&an
SC. 29, 6; issudiu FB. 20; hi sudio
CC. 1; 5C. 2; hi Sleib FB. 31:
i sirc SC. 23; femer geschwun-
den vor Tenuis und f: iccmadaib
FB. 29; hiccUicc Hy. 4, 11: hi
crich p. 21, 29; hi crü FB. 24; hi
cailtib 35; hi Crnachnaib 46; hi
comfocus FB. 36; i persaind p.
40, 17; hi praiceptaib Hy. 7, is; i
prfmdorus FA. 14; hi tarfas p.
132, 12; hi Temraig SC. 21: hi
talla FB. 9; hi taib 31; 45; hi tir
47; 79; hi talwain 64; hi tech 62;
89; i tech FB. 23; i tallastar 55;
hi füar SC. 33, 2; 13; 37, 20; hi
fergort FB. 36; hi farrad 83; i
fail Lg. 12; i fos SC. 29, e; ind
vor Vocalen: ind Emuiu CC. 1 Eg.i
ind airthmr CC. 4 Eg.; ind ulbroig
p. 140, 20? ind äib J^'^. 24? in rar
cach: in cach coire ScM. 1; Os«. II 10;
SC. 37, 17; FB. 75; Hy. 7, 60; a;
in vor dem Pron. poss. far: ScM. 9.
— Mit dem Artikel verschmolzen^
Sg. Dat. issin, issind, isin, isind:
issin t-8itu TE.S Eg.; issin t-sid 5;
issin gomnid Lg. 7; issind rigthig
I FB. 12; isin bith SC. 1; 10; 22;
1, 1 n-
607
1, 1 n-
ScM. .6; 088. I 13; FB, 47; 88;
isind faichthi Lg. 11; 16; isindarna
leith FB. 28; isin t-sudiu 81; 86;
durch Apocope entsteht sin, sind:
sind inbiur p. 131, is; sin maig
Oss. II 9; sin dig jp. 131, so; sin
tig FB. 2b] sin card SC. 33, s;
sin t-sid si; sin fergort FB. 40;
sin maün 79; Äcc. M. F. issin n-,
isin n-: issin less ScM. 5; issin
tech TE. 9 Eg.; isin m-bruidin
und. 1; 5; isin n-airdig p. 131, 5;
SC. 15; FB, 54; isin iunga SC. 15;
fiii^ Apocope: sin carpat SC. 6;
Neutr, issa n-, isa n-: isa tech
p. 144, 8; TE. 12; SC. lü; FB.
17; 79; 88; m«^ Unterdrückung
des a: is tech ScM. 15; dteir« neu-
trale Accusativform mit dem Dat.
des Nomens verbunden {vgl. isind
leith araill FB. 28): iss tig p.
144, «; X^. 1; 7; Äcitf. 6; SC. 16;
33, 7; 31, 16; p. 309, 3»; fii is tir
FA. 5 (isin tir LBr.); p. 132, i;
is tress Oss. I s; umgekehrt issind leth
TJS;. 6 Eg.; PI Dat. isnaib ^*. 216;
mit der Form des Acc: isna fle-
daib FB, 56; FA. 6; 29; 30. —
Mit Pronomen personale, 1. 8g.
inninm Hy. 7, 54; innium-sa SC. 6;
PI. innunn Hy. 4, 5; 8, 1; 2. Sg.
innut-so TE. 8 LU.: 3. Sg, Dat.
M. und N. indid, F. indi, Acc.
M. und N. ind, F. inte Z*. 334,
335; im Mittelirischen werden diese
Formen nicht mehr sireng aus ein-
ander gehalten: Dat, F. indi Hy. 1, 60
{Gl. i. inte); Acc. M. und N. ind
FA. 5; CC. 3 LU.; FB, 36; inn
TE, 18; ind /«r den Dat, p, 21, 30;
Acc. F. inti F^l. 31 ; für den Dat.
ScM. 1; 9; FB. 2; i>. 309, 37; inte
Gl. gu indi Hy. 1, 50; PZ. Dat. in-
dib FA. 14; ÄC. 16; innib Hy. 2, n:
intib {mit Anlehnung an Acc. intiu)
FA. 2; 14; 29; p. 309, 36; inntib
r^, 18; FA. 14 J>J5r; 29 LBr.;
intib /tir den -4cc. FA. 30; J.cc.
intiu Z*. 335. — Mit Pronomen
possessivum, 1. Sg. imm aire
Lg.n, 47; im degaid Hy. 7, 6s;
im farrad X^. 6; 17, 60; p. 145, 7;
SP, II 8; P/. innar n-dochtim p.
3Wf 19; iS^P. II ö; inar n-imchomruc
ScM. 15; 2. Sg. it amsir Lg. 5,
7; 17; 7; CC. 5 jEi/.; SC. 20; 39;
FB. 74; Hy. 2, 61 ; hit ffadnaisi
SC. 25; 26; FB. 17; at I»//. 5, 17
Eg,; PI in far n-ültaib ScM. 9;
5.'S^. M. F. N. inna idim ScM. 19;
CC. 2; 5C. 11; FB. 8; 9; 16; 21;
24; 25; 27; SP. II 7; Hy. 5, ig;
48; 63; 90; ina thur Lg. 15; TE. 2
1/C^.; 12; p. 131, 17; iS'C. 11, s: 24;
FB. 16; 24; 62; 70; 74: 37; mit
Apocope: na farrad T^'. 12; na
leith deiss SC. 33, 9; na acht
FB. 77; na dochum FB. 28; na
feie Oss. III 6; na bethaid FA. 32;
P/. ina n-airiucht FA. 4; 15; inal-
lamaib 16; 26; FB. 7; ina sessom
Lg. 15; CC 1 Eg.; SC. 24; mtt
J.pocope: na limaib FB. 13;
F^. 26. —
Gehrauch, 1) ai*/" die Frage
wo mit Dativ, rein räumlich a)
beim Verbum sein: ro boi i n-h£rind
ScM. 1; SC. l; 3; co m-batar i
n-inis mara Lg. 13; ScM. 5; p.
131, 1; CC. 3; SC. 9; 10; 22; 31;
FB. 20; 21; 24; 25; 44; 59; 81;
83; 86; 88; SP. II 5; p. 21, sö;
blas im farrad-sai^. 6; TE.2 LU.;
FB. 83; hl timchuairt na scule
se Hy. 1, 40; a m-büi . . imroaig
Lg. 9; p, 144, 7; bÄtar..oc öl i
taig Feidlimthi Lg. 1; ni rabe isin
bith SC. 1; 17; FB. 27; Hy. 1, 46;
cöin bai hi colaind FA. 3; iss im
tir ata p, 145, 7; is i liss fo leith
ro alt Lg 6; ScM. 19; atÄ is taig
it farrad Lg. 7; 12; SC. 16; 33, 21;
FB. 46; 88; it 6 fil ionut-so TE.
S LU.; 11 Eg,; p. 144, »5; Oss. 1 13;
ni fil cuit do nach ailiu innium-sa
SC. 6; b) bei anderen Verben: sia-
sair i n-ailt Hy. 5, 1; dessid issind
imdäi SC 30; FB. 21; 84; 91; ro
suidi^et . . isind faichthi Lg, 11;
CO n-gabsat i n-dithrub ibid.; CC.
3 LU.; CO ro an a ,chend i fertais
ScM, 19; Lg, 16; SC. 39; 0 ro
genar issin t-sid TE. 5 Eg.; ni
chotlu . . im ligu Lg. 17, 60; Hy. 2, 27;
CO frith immedon lach Hy. 5, 72; 86;
ScM. 14; CC. 2 Eg.\ FB. 47; con-
na facabtais . . hi talam CC. 1 ; TE.
8 Eg.; SC. 37, ii;^Hy. 2, 10; con-
1, 1 n-
608
1, 1 n-
rotacht . . a tech sin . . i n-Dün R.
FB. 1; 2; ardoutacht i m-Maig
Coil Hy. 5, 73 ; scarais . . a forbrat
i taig Hy. 5, S4; scurid . . na eochu
isind fergort FB. 39; 79;'b&idfid
..illind p. 131, 35; FB. 69; Ose.
II 9; Hy. 5, sfo; FB. ^9; isi asibed
isin dig p. 131, 30; dofich ruithen
serci ina dreich p. 310, se; con-
clechtaim-se cairmteoracht . . i n-
dolgib FB. 35; a m-brethugud in-
näc'h baliu aili FB. 56; 16; co n-
accatar tri cöecto imdad is tig
SC. 16; imraidi . . ina menmaiu
p. 144, 29; FB. 88; adfet hi scelaib
Hy. 2, 1; atchithi hi ffsib u; scrf-
puidb . . inntib TE. 18; ba tair..
inna gort Hy. 5, 30; p. 309, 37;
Hy. 5, 16; SC. 26;, c) auch ohne
Verbum im Änschluss an ein Sitb-
stantiv:- oc Sabull hi Mag Inis hi
crich Ulad p. 21, 29; ScM. 1; 20;
TE. 1 ; FB. 31 ; SC. 21 ; ogum ilUa
ein Ogam auf einem Steine Oss. 1 1 ;
Conchobar . . inna charput CC. 1 ;
SC. 24; Hy. 5, 25; 62; 84; p. 19, 38;
Bcian inna läim ein Messer in sei-
ner Hand ScM. 15; TE. 3 Eg.;
p. 131, 17; p. 140, 20; Oss. III 2;
SC. 16; 33, 22; 40; FB. 20; 47;
55; 56; 77; 91; p. 309, sc; ScM.
1; 5; FB. 28; SC. 33, 9; usci na
farrad TE. 12; di..mainib it sel-
bse FB. 74: mo denus i n-däil mnä
SC. 42; missi . . isin tress Oss. I 9;
tricha treten . . ina täib Oss. III 5; 6;
FB. 91; a menma ina n-dulemain
FÄ. 7 ; suan hi fat SC. 30, 10 (oder
Äcc.?"^. —
2) Bei Zeitbestimmungen: it am-
sir Lg. 5, 7; 9; CC. 2; issin gemrud
Lg. 7; FB. 9; isind aidchi sin
FB. 89; 91; Hy 2, 64; isin dedoil
na maitne FB. 87; sin mal in 19;
illö estechta Muri FA. 2; i n-oen
lö Lg. 11; 16; ScM. 5; FA. 2; 24;
i n-ocn uair ScM. 1; i n-oenfecht
Lg. 19; hi fecht sa SC. 35; FÄ 53.—
3) In mehr oder weniger über-
tragner Weise, zur Bezeichnung
eines Zustands: bai ri . , i n-aird-
rige TE. 1 Eg.', ati . . isin deilb
p. 132, 12; fil it rieht SC. 14; 34, e;
FB. 24; 75; p. 143, 4; FA. 13;
itat i foilse 5; b^ . . 1 fognam
Hy. 2, 6; ro bä-sa i n-imsoim
ScM. 4; CC. 7 I/IT.; SC. 45: 29, 5;
tarusair . . hi sirgcUur T£. 7 fJs^. ;
08 adart fir i sirc SC. 23; 24; bai
lanumain i n-ellach p. 144, 5; ni
raga as8..i m-betha SC. 14; nir
bo cian i n-irnaidiu di TE, 12 F^. :
ro böi hi tairngire FB. 83; nf biad
i fos SC. 29, 6; 44, s; FB. 79; hi
cutnimmus fri öcu Ulad 62; b6i bi
comfocus dö 36; Hy. 7, 40 ; SC. 45, 1»;
i socraidi labrait SC. 38, 9 ; Hy. 7, % :
inna fiadn'aise cor am ea p. 43, 14:
SC. 25; 45; i tossuch Lg. 14; i cind
hMadna am Ende eines Jahres
ScM. 2; TE. 17; SC. 39; ro böi
hi ciund tened FB. 92; i n-degaid
alaili hinter dem andern TE. 12;
ragaid..it diÄid SC. 20; 46; FB.
70; 71; hi sudia hierbei CC. 1;
SC. 2; conid ina labrad atgenatar
so dass an seiner Sprache sie ihn
erkannten FB. 25. — Nach ODon.
Gr. p. 291 auch „for, in recom-
pense for": cach bidba ina chinta
do neoch no fuasnabad cün Carm.
p. 30, 6 („every crimincH for his
crime [shall be given] to him whose
law he shall have outraged'^ Trand.
p. 112); is it chin Lg. 5, 17; 10;
FB. 38; dobh^r sin dfbh. .acht go
d-tugaidh sibh eiric damh am athair
vorausgesetzt dass ihr mir Busj^e
gebt für meinen Vater Torr. Dh.
p. 112, 2. —
4) Besonders idiomatisch ist die
Verbindung mit dem Fron, pos-
sessivum und folgendem Sulitan-
tiv zur Bezeichnung eines Zustand«:
batar . . ina sessom sie waren m
ihrem Stehen = sie befanden WcA
stehend, they were standing Lg. 15;
FB. 92; batar . . ina suidib Lg. 15:
atraig . . inna sesam er erhob sich
in sein Stehen {also wohl Acc.?)==^
er erhob sich, so dass er stand
SC. 11; CO m-bai..na chotlath so
dass er in seinem SMafen war
TE. 12 Eg.\ cein ro m-böi ina
■ bethaid FB. 79; m4d ina sliinti
ind fir SC. 10; b4tar . . ina terchom-
nie SC. 24; ina n-dib n-airechtaib
FA. 4; 12; tri cressa ina mörthim-
1, 1 n-
609
1, 1 n-
chell FA, 8; 9; 10; tfagait inna
rith in ihrem Laufen = laufend
FA. 29; tanic . . chuice ina chotlud
SU thm^ wiHirend er schlief p. 19,36;
ibid ina öendig FB. 62 ; co n-accal
in lanamain ina cotlud Lg. 12;
SC. 11, 8; CO n-acca in scäilfer..
ina dochum FB. 37; co fuarusa
h^ . . ina sndi 33, s ; co m-batar ina
lini 80 das8 sie in ihrer Linie
standen = in einer Linie FB. 65;
is amlaid . . atä in rigsudi sin inna
chathair chumtachta es ist so dass
dieser Thron ist: in seinem über-
dachten Stuhl aa toie ein überdachter
Stuhl FA. 7, ebenso in cathir . . ina
fil in rigsudi sin 11, vgl. „tä se 'n
a easbog, he is a bishop, literally^
he is in his bishop; tä Criost *n a
Dhia agus 'n a dhuine Christ God
and man'' O'Don. Gr. p. 291. —
5) Auf die Frage wohin mit
Accusativ, a) bei Verben der
Bewegung: r^gmait-ni . . i tir
n-aile Lg, 10; FB. 20; dochuaid
..isßin tech TE. 9 Fg.; SC. 32;
nocho dechaid biad n-£rend inna
beölu FB. 79; 85; TE. 12; lotar
ind CC. 3 Lü.; luid . . himmach
p. 144, 8; TE. 12 Eg.; FB. 54;
luid . . is tir SC. 35 ; dollotar isin
tech FB. 25; 58; lotir..hi cend
in brogo CC. 2; lotar i m-breith
Conchobair CC. 7 LU.; t6it . . sin
carpat SC. 6; FB. 88; imth^it i
n-äg SC. 37, 17; ni thaet imm aire
Lg. 17, 47 ; tÄnic isa tech SC. 10; IG ;
tancatar . . na dochum FB. 28; tisad
issa tech FB. 21 ; 17 ; tic-som . .
immach ScM. 5; corrici ina cröes
FB. 86; tair..imm dMl-si TE. 11
Eg.; p. 144, s; FB. 7; tiagait..
isin n-insi SC. 15; FB. 55; 62; 79;
dul isa tech FB. 20; SC. 39; Hy.
5, »o; cichsed . . hi tech FB. 23;
no thathiged . . sin tech 63 ; ro leb-
laing ind 36 ; 86 ; 88 ; mosetlann . .
immach Lg. 9 ; co ri&cht a dirgi . .
inna cetna FB. 28; ro solch a las-
sar i n-ardde FA. 17; co torchair
isin n-airdig p. 131, 6; tatharla
inna broind CC 5; FB. 65; talla-
star i n-öenglaic FB. 82; tuargaib
1 n-aurchomair FB. 25; 85; ni
l^icfitis . . isa tech FB. B;26] Lg.G;
donarlaic isin fraech ScM. 20; fos-
rolaic . . isin morchute n-isel Hy.
2, 38; focherd Ailill i serg de iE.
Q LU.; ro laad ina chend p. 310, 37;
SC. 38, 1 ; ro 1& . . i socht ScM. 3 ;
nos cuir i n-arda FB. 64; ro chuir
. . hi fergort FB. 36; 77; ructha . .
isin m-bruidin ScM. 1; 5; iarna
breth . . inn TE. 19 ; doberar in cath
i n-dorus ind liss ScM. 18; FB.
40; 63; 72; do tabairt .. immach
TE. 20; do thabairt inna m-bossän
SC. 2; issed dorn beir i n-anrichtt
TE. 9, 8; SC. 45, «0; ro gab sein
inna Uim ScM. 8; 16; SC.li FB.
82; 87; gebid . .ina beolo ScM. 17;
conadragaib inna munteras Lg. 11;
ron snädat annoebitge hi flaith nime
Hy. 5, 92; ro siiig a folt inna chend
FB. 27 ; soit a n-4cin . . i toltanche
FA. 23; rointir . . hi tri FB. 63;
commebaid hi tri Hy. 5, 78; do
ronsat orcuin i tfr m-Bretan ^. 17, is ;
b) ohne Verbum der Bewegung auf
die Frage wohin, wozu, gegen
wen: co n-accatar Conall . . is tech
sie sahen C. in das Haus {kommen)
ScM. 15; FB. 89; 91; cid fechat-
sin issind leth TE. 6 Eg.; a di
läim tria derc^ßdluch allenith im-
mach TE. 4 Eg.; tricha traiged i
n-airdi FB. 2; p. 309, 33; tüs dfa
mnäi . . hi tech n-6il FB. 89 ; conid
ruca lat . . hi comartha m-breithe
zum Zeichen FB. 59; secht cumala
di ör . . illüag in gnima zum Lohn,
aU Lohn FB 89; SC. 45, 10; inna
tinnscra TE. 5 Eg. ; ro chansat . .
brechta . . ina agid SC. 48; FB. 69;
bätar ind fir se hi cend \]\ad SC. ''2'-2 ;
dobag it cend gegen dich FB, 74. —
6) Vertauschung der Casus, a) der
Dativ des Nomens statt des Accu-
sativs: luid . . issa sudiu FB. 83
focherd a suilchor issin tig p. 144, I6
tolluid . . ammaig FB. 21 ; 82 ; 88
91; dul i n-gabthib Lg. 12; dia
n-dechaid sair hi tirib Scithiach
FB. 79; doberat a claidbi ina trü-
allib 74; co tuitet . . isin glend n-
gaibtech . . i m-brägtib na n-ocht
m-biast FA. 22 ; ros fodail . . i n-dib
rendaib d^c p. 40, 11; dorala in
39
^'
iacli
610
lar n-
tcch ina räithsechaib FB. 28 ; b) der
Accusativ statt des Dativs: secht
tellaige inti daiin ScM, 1; 9; |).
309, 37; CO m-büi isin n-grfanan
FB. 44; no beth illige SC. 29, 13. —
6) i, i 11- relativ gebraucfU im
Sirifie von wo, wohin {ist weiter
Nichts als die einfache Praepositioti,
nicht etwa der Locativ des Eelaiiv-
pronomens, Z*. 342): in muine i
m-bai ^ihi erat Hy. 2, 48; Lg. 18, 82;
TE. 9 Lü.\ 10; 13 Eg.\ SC. 10;
30; FB. G3; 64; 80; FA. 6; isin
airicul irrabi FB. 54; 91; i rabe
TF. 9 Fg.; 15; don tig bi fail
SC. 33, 6; FA. 4; in troscud itai
ScM. 3; secb inis bi ta SC. 31, 12; le;
bi füar SC. 33, 2; 13; ba sen gaire
i n-genair Hy. 2, 68; in dcalb i
tantc TF. 15 Fg.; isin deilb bi
tarfas p. 132, 12; mod uad mod i
u-desid inna sudiu FB. 84; in da-
bach . . i tet SC. 36 ; FB. 91 ; dabacb
bi talJa FB. 9; 91; böi . . dfa far-
singi in tige i taliastär FB. 55 =
CO tallastar . . inn ibid. Fg.; beson-
ders häufig nach einem Ausdruck
für Ort: co airm i m-böi SC. 14;
33; CO airm irro cbloth Hy. ö, 70;
airm i n-dom facca ScM. 10; cisi
airm bi tä SC. 31;^cairm i cuala
Hy. 5, 24; äit i m'-biat FA. 34;
bale irrabe da wo er war FB. 43;
TF. 39 Fg.; SC. 34, 6; bale itaat
Sc3I. 6; asin baliu bi ttariBed
FB. 88; bau i teigtis Oss. 1 1; mit
der Negation verbunden inna:
tech inna fera flecbod SP. lll 5;
SC. 34, 1. — Es findet sich auch
die Form in vor ro: cia tir in ro
rcccad aroile 2^ 17, 23; in magin
in ro artraig FB. 39 (a tuarcoib
Eg.)\ ferner die Form ina n- {für
das einfache i n-): mara möra..
ina m-bi . . aittreb diabail ^.4. 30.
iaeh, ich s. 3. e6; löd-sa irricbt
iaicb, Gl. i. bratän, LU. p. 16i>, 39,
zu lesen lach?
lacht aioi ich schreie auf; I
yell, howl O'R. — Praes. Sg. 3 co
n-^cbta Gl. zu quod eongemiscit,
scimus Wb. 4» {Z*. 434); PI. 3 rel.
a n-iachtaitc Gl. zu ingemescentcs
Ml. 63d. -— Pracf. tSg. 3 corro iacbt
FB. 39 Eg.; iachtolB ibid. LU. —
Fut. PI 3 iacbtfaitit Lü. p. 126, 5.
■ iaehtaraeh s. iehtaraeh.
fadaeh a workbag On the Mann.
III p. 114; i. tiagh O'Don. Suppl.
iadaini II i<^h schliesse. —
Praes. Sg. 3 fadaid . . in lebor FA.
33; iadaid a da glaicc immä brä-
git FB. 86; is ^n immo n-iada säs
SP. IV 1; faiceb in less n-oibcla.
is mo non lada TBF. p. 156, 11:
PL 3 iadait . . in comla FB. 21; ni
fadat iubaili for etechtu ail SC. 25.
— Fut. Sg. 3 forsa n-iadfa FA. 34.
— Pas 8. Praes. Sg. 3 mani iat&r
a tech frid FB. 21. — Praet. Sg. 3
cris Mobi ni ro i ad ad im lua Goid.^
p. 104, 1. — Inf. Dat. oc & iadad
SC. 33, 4.
1. lall a flock, herd O'R. —
PI. Dat. ettV iallaib ban buignithi
LU. p. 124b, lg; Acc. fri lalla ciara
Hy. 5, 91 {Gl. i. fri dcmna i. elta
duba demoniorumV
2. lall F. Riemen; ihong OB, —
Sg. Dat. ro sgaoil . . mac an chuill
{Name eines Hundes) d4 belli Torr.
Dh. p. 182; PI. Dat. Ar fertsib ocus
iallaib ocus fitbisib ocus folomnaib
don cbarpat sin LU. p. 80*, 26.
iaIlachraBd Sandale. — PI.
Nom. iallacranda orda imbe SMart.
34; Gen. imghait a iallacrand de
ibid. 11; Acc. uo benad a n-ialla-
cranda dia manchat6 Three Hom.
p. 122, 18.
lan Gefäss; a mug, a smaü
wooden vessel O'Don. Suppl, —
PI. Nom. 6b& p. 311, so; Dat. ar
ni bitis hoe for ^naib bi tüs Corm.
p. 15 dabacb.
lar 8. an-iar, iar-thüaidy siar.
lar n- Praep. mit Dat. nach;
posi Z*. p. 642 ; der Nasal erhalten
voi'Vocal und Media: far n*imthecht
Lg. 17, 39; ScM. 21, 11; p. 131, 25;
FA, 20; SC. 37, 2; FB 11; 66; öO;
p. 309, 34; iar m-bräth FA. 27;
FB. 47; 70; 89; p. 42, 5; iar n-dith
SC. 21; FB. 71; iar n-gabail TK 2;
p. 311, 26; iar gnais p. 132, 27. —
Mit dem Artikel verbunden : ^ iar-
siu lind CC. 5 LU.; iarsiud faid-
cbe Lg. 15; iarsiu t-sligi ScM. 1;
lar n-
Gll
lar-faigim
iarsan guba CG. 5 Eg.\ vgl. farsln-
df. — Mit Fron, personale selten,
indem für post gewöhnlich i n-degaid
oder i n-diaid gebraucht wird; vom
enceitertefh Stamm farm-: 3. Sg.
iarma SC. 1; iarmu-siii TE. 5 Eg.
— Mit Pron. possessivum: 3. Sg.
M. iarna chomairle Lg. 13; FB. 43;
F. iarna ci\l Lg. 15; TE. 18; FÄ. 23;
FB. 9; JV^. i?5f/. larüabarach; PI.
iarna n-urd -Fuä. 4; FB. 77; i^JB. 9.
— Mit JRron. demonstrativum:
iar sin darauf, darnach ScM. 4;
TK 2 Ei/.; Cra 4 L?7.; FA. 7;
17; 18; 21; 23; 24; 31; 33; FB.
4; 18; 40; 89; iar sein Lg. 15; iar
sain p. 132, e; iar sudlu darauf,
darnach FB. 5; 16; 54; 55; 56;
suidiu Hy. 5, 27; 79; CC. 4 LU.;
FB. 82; iar sudi FB. 25; 27; 39;
iar sodain FB. 11; 82. — Mit Apo-
cope ar n-: cach ingnad ar n-üair
SC. 30, 7; da cech bndin ar n-uair
FA. 9 LBr. (ar üalr if7.); sid ar
n-öl SC. 30, 11 ; is mertan ar n-
^comlond ibid. 9? ar sin Lg. 12
(iarsin Xc); arnabärach Lg. 19
«. iarnabarach. —
Gehrauch, 1) nach, hei Zeitbe-
stimmungen: fescur iar n-öenuch
Fidgai SC. 37, 2; iar samfuin TE.
6 Eg.; FB. 80; SC. 1; iar m-buä,id
FB. 47; 89; Hy. 2, 63; 4, 11; 5, 20;
CC. 5 Eg. ; iar fugiull brätha FA.
14; 27; 22; iar n-dith Conaire SC. 21;
FB. 50; p. 310, 25; iar trommi öil
«acÄ c?-cr Schwere des Trinkens
FB. 17; 71; 91; p. 132, 27; ocus
mo riar iarmu-sin TE. 5 Eg.; 13 it^.;
bodb iar n-araib for a slicht ScM.
21, 11; sid ar n-öl SC. 30, 11; iar
sin, iar sudiu, iar sodaiu darauf,
darnaeh, 8. oben; iar tain später,
darauf {wörtl. nach Zeit) Lg. 5, 12;
TE. 3 Eg.; 5; 8; 14; p. 131, s;
132, 4; SC. 38; FB. 38; 39; 69; 78;
iar aim SC. 33, 5; ar n-üair SC. 30, 7
s. 6t; 8. iarnabarach. —
2) Häufig mit einem Nom. acti-
onis oder Infinitiv: iar tochaim
Lg. 17, 2; iar tochaithem na iieidiu
Temrucb TE. 7 Eg.; iar cuairt
chaille Lg. 17, 13; iar n-imthecht
dar feda Fäl Lg. 17, 39; p. 142, Ji;
iar n-gabäil rige nacJi Antritt der
Königsherrschaft TE. 2; p. 311, 2c;
CO rdnic Emain Macha iar facbail
a ech mit ZurücMassung seiner
Pferde FB. 38; 39; oft muss man
im Deutschen einen Satz mit nach-
dem bilden: iar closin imacallma
na m-ban nachdem sie den Wett-
streit der Frauen gehört hatten
FB. 25; FA. 21; 23; 20; FB. 59;
89; p. 42, 5; . . ro follsig aingel in
choimtechta do anmain Adomnäu
lar tascnam flatha niroc nachdem
sie in das Himmelreich gekommen
war FA. 31; tcenn das Subject des
Infinitivs im Hauptsatze nicht ent-
halten ist, so folgt es nach mit do :
iar feis di la Eochaid nachdenh »ie
mit E. geschlafen hatte TE. 6 LU.\
iar tichtain dö asind loch nachdem
er aus dem See gekommen war
FB. 31; iar n-imchossdit Conaill. .
dö FB. 11; 43; 66; 69; 70; 77;
der Inf. muss passivisch gefasst
werden: atä dabach .. iarna liuad
do fin acneta nachdem es mit aus-
gezeichnetem Weine gefüllt worden
war FB. 9; atät cöic fichit bargen
..iarna fuine tria mil ibid.; 77. —
3) nach, im Sinne von tat. se-
cundum: iar n-urd dei' ReHie nach
FB. 66; FA. 4; FB. 80; amaZ
itdt iar fir der Wahrheit gemäss
FA. 6; TE. 9, 26; iarna chomairle
nach seinem Beschlüsse Lg. 13;
Btiall archapur hö iar n-ichtur ocus
tugi slinded lar n-üachturi). 309, 34.
4) nach, räumlich: ro cumrig-
the alldma iarna cül Vire Hände
wurden auf ihren Bücken gebunden
Lg. 15; iar cül Conchobair hinter C.
ScM. 20, vgl. cül; doluid . . ina thur
iarsind faidche Lg. 15; in fer do
theiged iarsin t-äligi Sc3I. 1; ic
techtiar fraechrud Mide sf ar ScM. 20;
iarsin lind CC 5.
iar&illiu TE. 4 Eg.?
larair s. iarrair.
iaraud Eisen; iaruud ferrum Ir.
Gl. 790; O'Dav. p. 99 iurud. — Sg.
Gen. CO süstaib iarind FB. 48. —
Vgl. iarn.
iardoe fawn O'R., s. iarroe.
lar-faigrim, larma-faigrim l ich
39*
largiiü
612
larom
frage. — Praes. Sg, 3 ni ed iarma-
foicb-som SG. 198>> {non hoc quaerit
ipse Z\ 876); iarmiföich LU, p.
24», 20 ; PI. 3 ro iarfaiget Hy. 4
Praef. {präteritcd). — T-praet. 8g. 1
ro iarfacht in gdith do Benn^n ick
fragte B. nach dein WituU LU.
p. 113», 22; 26; 3 ro iarfacht de
fragte ihn p. 40, is; FB. 39 Eg.;
riarfact Wb. 2» {Z*. 455, 875.;
iarmifoacht LU. p. 61», 24; iarmi-
fouct . . sgelu do Briccri p. 145, 2.
— S'praet. Sg. 3 co ro iarfaig araile
don scoil Cholman -Hy. 1 Praef.;
Hy. 4 Praef.; ro ftarfuigh TE. 19;
14 Eg.; ro fiarfaid p. 42, 9; iar-
faigis dö FB. 39 ^iarfacht Eg.);
iariaigis aris in fer cetna LU.
p. 25b, 37 ; iarfoidis FB. 38 Eg. —
S'fut. PI. 3 iarfassat Lg. 4, 13
(iarfaigseat Eg. 1 mit nachträglicher
Einführung des Wurzelauslauts).
— Fut. sec. Sg. 3 sjnal bid uech
iarmid oiscd do-sum Ml. 32», s. —
Pas 8. Praes. sec. 8g. 3 cid iar-
fachta 8P. V 5. — Praet. Sg. 3
cid rot farfaigedh TE. 13 Eg.? —
Inf. iarfigid F. inquisitio Wb. 26^
i,Z*. 875); Gen. inna iarfaichtheo
inquisitionis Ml. 35'*, 29; Dat. do
iarfaigid do ihn zu fragen Lat.
Hy. 11 Pref. {Goid.* p. 94); Acc.
frisin n-iarfaigid Gl. zu adversum
. . inquisitionem Ml. 20«, 9.
iargru6 anguish O'Bon. Gr.
p. 104.
iarm- die erweiterte Form von
iar n-, ZK 875.
iarma-foichy iarmi-fouet s. iar-
faigrlm.
iarmairt ScM. 3, 15?
iarmart consequence, issue
of an affair O'R.
iarm-eirg:e „nocturns, also
called medönaidche, one ofthe eight,
canonicalhour8{:^Tim, teirt, medönläi
oder etsruth, nöin, fescor, coimpleit,
tiugnair) Three Hom. Index; ma-
tins, morning prayer O'B. —
Gen. 0 ro benad clocc iairmergi Three
Hom.p. 124,6 {„thehell for nocturna
iarmoraehtF. Verfolgen, Su-
chen; oco iarmoracht . TB F. p.
152, 13; Aid. Chonch. 25.
iarm-ua pronepos Z* 876.
larn Eisen, vgl. iarann; iam
(„iron*^ i. iart in nortmannica
lingua Corm. Tr. p. 92. — Sg.
Gen. hiairn Z*. 52 {Incant. SG.,
ZK 949). — Dat. do iura atiegtba
s. unter fdathbröc. — Compos. ar
cech n-iarn-baa Gl. zu ar cech
n-ernbas Hy. 6, 14; s. iam-döit,
iera-güali.
famabiraeh am andern Mor-
gen, Tags darauf; iarnabarach
p. 45, 2; 48, 26; Hy. 4 Praef.; at-
ragat iarom matain muich iarna-
barach FB. 04; dollotar iar sin
sin matin arnabärach 79; arraba-
rach Lat. Hy. VII Pref.; araba-
räch FB. 58 ; cusaraab4rach bis zum
andern Morgen ibid.; „arnamhärach
Ott the morrow" ö'Don. Gr. p. 265.
Wenn an got. maurgins Morgen
erinnert werden darf, wäre iarna
märach die ursprüngliche Schreüh
weise, wörtL post ejus mane, d, i.
postridie ejus diei, vgl. unter iar n-.
iarnaide eisern; Ir. Gl. 6U8. —
PI. Nom. clöthi iarnaide p. 191, i&;
Dat. CO ßescaib iarnaidib FA. 15.
iamda eisern. — Du. Xom,
dia n-droch . . iarnda FB. 50.
iam-döit gauntlet On the
Mann. III p. 97. — PI. Dat, do
iarndötib ScM. 22, 9.
iarom, iamm Adv. darauf,
dann {desselben Stammes wie das
in der Composition auftretende
iarm-); iarum postea Z^. 613; sieht
Hy. 5, 78 am Anfang eines HaW-
Verses; iarum Hy. 2, 31 {i. iar sein,
nänU. nach dem Singen); 5, 34 ; 61 ; 78 ;
FA. 34; ScM. 6; 6; 17; TE. 5 Eg.;
12; CC. 2Eg.; 3; 4; 5; 6; p. 142, is;
p. 144, 12; 29; 145, 2; s; 19; iaram
TE. 8 Eg.; p. 143, 4; 5. In LU.
vorwiegend iarom: FA. 3; 16; 22;
31; 32; SC. 3; 5; 6; 7; 8; 9u.«. ic.;
FB. 8; 10; 28; 42; 43; 55; 59;
62; 64; 66; 70; 75; 77; sehr oft
ist die zweite Sübe abgekürzt ge-
schrieben, z. B. Lg. 1; 16; FB. 1;
7; 8; 13; iarom iar sudi dann
darauf FB. 27; 65; iarum iarsin
TE. 5 Eg.; iar sudiu da» iarom
FB. 60. In abgeschwädUer Be-
iarmim
613
ibim
dnUxmg bezeichnet iarom einen
blossen Fortschritt in der Hede,
wie unser dann, z. B. FA. 4, 11,
]5, 25, und wechselt daher mit tra,
din. An folgenden Stellen hat LIJ.
farom, LBr. tra: FA. 4; 7; 9; 15;
18; 20; 21; 24; 25; 27; 28; 33; 34;
LBr. din: FA. 15; 34; i^. din, Eg.
iaram: CC. 6. — FA. 16 bezeichnet
iarom . . iarom einen Gegensatz {LBr.
immorro).
larralm ich suche, begehre;
I ask, seek, search for O'R. —
Praes. Sg. 3 rel. „is mör an t-ion-
gna liom-sa^S ar Gr&inne^ „nach
d'Oisfn iarras Fionn mise" Torr.
Dh. p. 48. — Inf. Dat. d'iarraidh
ask O'Don. Gr. p. 203; d'iarraidli
a ronae TE. 17; 18; boi . . qc a
hiarraid fo hErinn acht ni fiiair
Corm. p. 37, is; mor fer ro böi
com iarraid SC. 44, 7; oc iarraid
mnä . . dö TE. 2 Eg.
iarrair, iarair Suchen, Be-
gehren, gleichbedeutend mit iar-
raid, Injf. zu iarraim. — Dat. cäch
ic Ä iarrair SC. 33, ss; ro boi for
iarair na hingene Hy. 4 Praef;
Acc. CO n-decho8 for iarair Etdine
p. 130, 30.
lan^e fawn,s. iardoe; conid ann
sin atchessa fiad lacht na n-etarnade
comtis aige alta ocus iarröe ina
n-diaid i. Benen Hy. 7 Praef
hit iars&la FB. 17 at thy heels?
vgl. s&l.
ütrsindl weil Uftr mit dem Dat.
Sg. von inti); postquam Z*. 714;
iarsindi fornigenai do cetAartreb
p. 17^ ss; Gl. zu Hy. 2, 29; iarsinnf
TE. 6 Eg.
fartaigre Nachkommenschaft,
Kindeskinder; posterity, descen-
dants O^B. — Sg. Gen. tue sen
setig do thusmed chloinde ocus
iartaige er nahm eine Frau um
Kinder und Nachkommenschaft zu
erzeugen LBr. p. 113'>, 19; meraid
CO dea iartaige Hy. 2, so, Gl. i. co
brath {vgl. „iardaighe the last of a
famüy'* O'Don. Suppl?): Acc. da
hliadain boi lacob i n-Egept ar
oen re chloind ocus re iartaige
LBr. p. 116k, 56.
iartain j)0st tempus, postea,
lies iar taiu.
farthar der westliche Theil,
der Westen. — Sg. Gen. do ard-
ecnaid iarthair domain des Westens
der Welt FA. 3; 4; Lg. 12; Dat.
i n-iarthor Mide ScM. 1 ; i n-iarthur
in tire cetna FA. 4; iarthur Lg. 4, i4?
an-fartbüaid nordwestlich
Cr. 19c (Z». 612).
larthualscertaeh der Nord-
westwind; erthuaiscertach euro-
aquüo LArdm. 188, b. 2 {Ir. Gl. 305);
PI. Gen. iarthuaiscerddach Gl. zu
etesiarum Cr. 37»> {Z*. 612).
famm s. farom.
iasaeht a loan O'Don. Suppl.
— Acc. mise f^in tug iasaeht an
ghaoi dheirg do Torr. Dh. p. 132.
läse M. Fisch; aesc Gl. zu da-
xendix SG. 69». — Sg. Nom. iasc
mbrec FB. 48; Gen. gae gona eise
s. unter gai; Dat. d'iasc ^. 311, 31.
faseaeh Fischer, s. u. linaige.
fat sie, s. ^ VII.
lath Wiese; land, country O'R.
— Sg. Dat. aigi ech i n-iath FB. 50,
p 310, 26? Acc. athechta iath n-
etarmaige FB. 47? ar fath n-Ulad
FB. 22; irrig-iath i. hi ferann ind
rfg nemda Gl. zu ir-riched Hy. 5, 105;
PI. Gen. hErind na n-iath SC. 29, 10.
— Comp OS. hErenn iath-maige
„Erin's meadow-lands" Hy. 3, 6
{Gl. i. ferand).
ibar Eibenbaum, Eberesche;
ibhar faxu» {„y^^") It. Gl. 561.
— Sg. Gen. aurscartud derg-ibair
FB. 55; aurscartad dergg-ibair fö
mrechtruncain „a partitioning of
red yew under variegated planeing**
TBF. p. 138, 32; ructha iarom hi
tech n-darach cüachlete ocus comla
ibair aire i m-batä.r tri fertraigid
dia tiget LU. p. 19», le; cetheora
flescca ibtr TE. 18; Dat. erscar
do derg-ibar p. 309, 33.
ibim I ich trinke. — Praes.
Sg. 3 ni ib Wb. 28i>, 24 (non bibit
Z^. 430); ibid FB. 62 (ibit LU.)\
rel. ibes Lg. 17, 10 (ipius EgS\
PI. 3 longait-som . . ocus ebait TB.
p. 178, 10. — Co7ij, Sg. 2 dia n-
eba-su län cailig Lat. Hy. XIII
IC
614
idlaiclm
Vref. — Comp OS. ass-, ess-ibim,
at-ibim.
ie Ä. oc.
1. ic Heilung, Heilen. — Sg.
Nom. nfrrodchad mo ic-sa TE. 12
LU.i icc SC. 29, 2; m'ic-sa..dom
^halar meine Heilung von meiner
KranlcJieit TE. 9 Eg.; Gen. cen
feib fca SC. 29; cen sirtin a mär-
ica ibid. ; Dat. cen siriud . . d'icc a
carat Conculaind ohne zu suchen
nach Heilung seines Freundes C.
SC 29, d; 10 ; a testä dorn ic-sa
TE. 11 LU.', dla icc don galur
TE. 13 Eg.
2. fc Zahlung, Zahlen. — Sg.
Dat. i n-hicc in t-säraigthe sin tu-
cad Koss Corr do hU Suanaig Fil.
p. LXXXVII {„in compensation for
that outrage^').
1. fcalm II ich heile. — Praes.
Sg. 3 iccaid Hy. 2, 34; PL 3 näd
icat lege TE. S LU. — Praes. sec.
Sg. 3 da n-iccad wenn ihn heilen
würde SC. 29, 5. — Praet. Sg. 3
ro hie süil ind rig p. 131, 2»; ros
ic Gl. zu Hy. 5, 39. — Fut. sec.
PI. 3 not icfitis sie würden dich
heilen SC. 11, 2. — Pass, Praet.
Sg. 3 CO ro hiccad in chtdllech
p. 43, 14; sech rem icad-sa ausser
dass ich geheilt worden hin TE.
14 LU. — Inf. s. 1. ic.
2. icaim II ich zahle, gehe,
entschädige. — Fut. Sg. 1 dut
icfat ich werde dir gehen SC. 6;
icfat-sa in ein Corm. p. 30, 17;
3 rel. is and sin icfas . . a chom-
mäiu . . fri cach n-duni FA. 34. —
Pass. Praes. PI. 3 con riccatar a
seuit frie Tir. 6. — Fut. sec. Sg. 3 not
icfaithea du würdest entschädigt
werden TE. ^ Eg.? — Inf. s. 2. fe.
dot iefa s. tlclm.
ich s. 3. eö.
ieim I ich komme, s. ricim, ti-
cim. — Fut. sec. Sg. 3 mos n-icfed
Hy. 2, 64 Fr.
icht i. cinn (?) no cland {„a irihe
or progeny^^) Corm. Tra/nd. p. 98,
r,gl. £oganacht i. icht cland no cenel
[}. cinel) rochini o Eogan Corm. p. 18.
fchtar der untere Theil; lo-
wer pari Corm. Transl. p, 97;
ichtar na comladh, „the loicer pari
oftlie door'', Gl. zu lar Ir. GL 1034.
— Sg. Nom. dub a h ichtar FA.
21 LBr.; Dat. i n-ichtur aetheris
Cr. 33c {in inferiore parte aetheris
Z^. 78 1>; i n-ichtar in mörlocha
Fei. p. LXII 36; iar n-ichtttr p.
309, 34.
fchtaraeh unten befindlich,
tiefunterst, vgl. in-ichtarach ; in
t-inne iachtarach lien Ir. Gl. 1013 ;
muchna . . ichtaraig ifirn p. 191. 29.
ieompoeath TE. 10, s für oca
n-impocad sich gegenseitig küssend?
1. id est, nadi Stokes Fis Ad.
p. 23 etithalten in dian-id cui est,
con-id ut Sit, cid quid est, quam-
quam est, id-ön est hoc.
2. id, idh a wreath, coUar,
chain O'E., Corm. Transl. p. 96;
s. unter ferenn ; idh urchumail trica
(i. c. tricae, hindrances\ a sparice-
ling chain Ir. Gl. 279.
flesc idaith Corm. |). 21 fö, „a
rod of aspen", „idhadh the yctc"
Name des Buchstaben i O'Don.
Gr. p. XXXII; vgl. fidot.
idal = lat. idolum; idol i. ab
idolo Conn. p. 25. — PL Gen. 0
adrad idal Gl. zu Hy. 2, 18. —
Comp OS. ind idul-taigae faniSG.^^
^Z«. 855).
1. idan s. idu.
2. idan treu; faithful Corm.
Transl. p. 94; sincere, pure O'J?.;
i. tairise Corm. p. 5 an-idan (,tun-
faithfuV')', i. comlän O'Dac. p. 97.
— Sg. Nom. bid idan a sentu frind
FeL p. LXI („pure''),, PL Nom.
bat idain fri cach r^it GL zu in
Omnibus fidem bonam ostendentes
Wb. 31c, 15 (Z*. 776).
idata zu 2. id? ro gabastdr idata
aurslaicthi a ech ocus a del intlassi
ina desra^ ro gabastär ^ssi astuda
a ech ina thuasri LU, p. 79«, 14.
„the ties of loosening" O'B. Crowe,
Siah. Concul. p. 424.
idiaehad S. 112 s. idlaielnu
idlaeht F. Abgötterei. — Sg.
Gen. idlachta Hy. 7, 47.
idlaicim, iodlaic, tiodlaic he con-
veyed O'Don. SuppL — Inf reg-
thair diar n-idlocon TB. p. 180, 12.
idna
615
ildatu
fdnai V. Treue; ,,purity^' Fei.
p, CLXXXV.
idnae „weapon*^ Corm. Transl.
p. 123 nith; iodhna i. sleagha no
arm 0'CI.\ iodhna, inna, i. arma
(TDon. Suppl.; PI. Acc. bruid idnu
buden m-bseth SC. 31, 6.
Id-natde Erwarten, vgl. ir-,
ur-naide; iodhnaidhe i. urnuidbe
cyDon. Suppl. — Doit. do idnaidiu
Lg. 11, S6.
idön das ist, nämlich, vgl.
1. id; id est, sctlicet Z*. 718; ge-
wöhnlich abgekürzt i. (in den Hand-
schriften .i.\ und sehr häufig ge-
braucht; voll geschrieben: Aliss Pa-
trice Dubthach im damnse n-epscuip
dia desciplib di Laignib idön fer
soer socheniüil Tir. 11; dubbert
Patrice camtach du Ffacc, idon
clocc ocuB menstir ocus bachall
ocus poolire ibid.; edon {„to toit")
quasi idon i. scyendum Corm. Transl.
p. 70.
idpraim (aith-od-berim Z*. SSö"! I
offero. — Praes. Sg. 1 idpraim
p. 40, 39; 3 adopuir Tir. 10; hid-
braid sin do dheib hfdal Corm.
p. 25 himbas -forosnai. — Praet.
Sg. 3 da ro edpair FA. 32 (hfd-
pair LBr,). — T-praet. Sg. 3 ado-
part Tir. 4; 13; 15; atröpert ibid. 1.
— Pas 8. Praet. S(ß. 3 co ro edprad
Lat. Hy. XII Pref.; rö edbrad
Gaid.* p. 84 {Vit. Trip.). — Inf.
edpairt offering Lat. Hy. XII Pref ;
Dat. iama idpuirt Tir. 2.
ida Schmerz; iodhana pangs
O'R. ; idha i. treghat O'Bav. p. 98.
— Sg. Nom. idu serci ocus idu
eöit TE. 8 LU.; 7 Eg.; PL Gen.
la güri na n-idan TBP. p. 140, aa;
Acc. b6i a ben fri idna CC. 3 (hid-
nu Eg); cuid dogni idna O'Dav. l. c;
Du. Gen. nechtar na da idan TE.
8 Lü.
fffern, ifernd = 2a^ in fern um.
— Sg. Gen. dlnsaigid iffim FA. 21 ;
toderoama iffirn FA. 33; p. 191, 29;
pian n-iffimd FA. 33 {ifirn LBr.)\
34; iffird für iffimd FA. 1; i fu-
domain iffird 28 (ifirn LBr.); p.
191, 20; iffrind FA. 2; 3; 19; Acc.
iffemn uathach (ifFern n-uathach?)
Hy. 6, 20; hiffcrd für hiffernd
FA. 2.
eo n-igrsed FA. 31 lies conigsed,
für CO n-digsed, s. dechad.
11 ricZ, vielfältig; multus, va-
rius Z*. 238. — Sg. Dat. cosin
taidbse il cum mtäta osiensione
Ml. 30b, 11; PI. Nom. batar ilc
Hy. 2, 6; bfat imda coicthc ili
p. 131, 36; cit Ili quamvis sint
multa Wb. 12» {Z\ 236); Dat. tua-
thaib ilib SC. 19; ar andrib ilib
imdaib SC. 40; 41. — Adv. indil
multo Z*. G08. — Comp OS. {vgl.
Z\ 858) il-ardbe Lg. 4, 8; hit il-
chomraicib SC. 26; il-mlle alle viel
tausend andere FA. 32; p. 131, 39;
do iUslüagaib vielen Schaaren
FB. 71 ; i n-il-rechtaib 75.
Ilaigrim III ich vervielfältige;
Inf do ilugud SC. 2.
Ilalugleeh viele Engel besit-
zend. — Sg. Acc. CO rig n-iiain-
glech n-uasal Hy. 1, 10.
ilar N. Menge; multttudo, plu-
ralitas Z*. 780, pluralis 985. —
Sg. Nom. ilar fochraice Hy. 7, 52;
ilar min Lg. 18, 22; ilar m-hn&thar
m-bläith SC. 30, 12; Gen. lUand . .
ilair glond ScM. 21, 24; Dat. co
n-ilur thor ScM. 21, 37; co n-ilur
chia Oss. II 9; co n-ilur gnim
SC. 31, 13; Acc. sech ilar m-ban
Lg. 18, 12.
ilardemanig faltig. — Sg..Dat.
do mes ilarda SC. 33, 20; PI. Dat.
ar biastaib ilardaib LU. p. 15«, is.
Ilatha9 for dthaib ocus ilathaib
FB. 10, for alba for ilatha 35, vgl.
atha, fatha a green piain, a lawn
OB.?
ilehrothaeh vielgestaltig, vgl.
cruth. — Sg. Gen. issi in glan
genmnaid gelgasta dingbäla do rig
ilchrothaig ind ingen sin SC. 42.
ildönach s. illänacli.
ildathaeh vielfarbig, vgl. dath.
— Plur. Gen. coeca ingen illdathach
SC. 45, 11; Du. Nom. da en illda-
thacha CC. 2 Eg.
ildattt M.Vielheit, von i\de;pht-
rdlitas Z*. 804. — Sg. Acc. tair-
birid illatu plan . . dona maccaib
bais FA. 1.
ilde
616
imbel
me pluralis Z*. 791.
il-fari§^ sich viel a u fh altend?
vgl. furech. — Sg. Noni, ni bat
ilfurig im frad n-echtrand SC. 25.
illinaeh {für ildänach) viele
Fähigkeiten hesitzendf vgl. il-
däni multa dona, variae facultcUes
Z*. 858; ioUän expert, iolanach in-
genious, sküful O'B. — 5^. Nom.
issf alaind illäjiach SC. 33, 26.
nie hierher; illei, ille huc Z*.
613; tair bic iUe komm her ein
Wenig SC. 33, so; 32; 37, 19; 44, 11;
täet ille FB. 31 ; tait i. ille Gl. zu
exite as no8 Ml. 34^ 1; SC. 29, 2;
atchlu dar in muir ille ich sehe
über das Meer hierher {kommen)
SC. 45, 16; conna toraig sund ille
dass nicht hierher kommi; SC. 29, 20;
p. 144, 27; dorus . . ind nime as nesu
ille FA. 15; is 0 sin ille ro hainm-
nigter do Cuchuluinn seitdem wurde
er C. genannt p. 140, le; FB. 69;
c6t cach mll ohoin ille TE. 10, 17
Eg.; innunn hille huc ülucque
Ml. 15c; tar sonD[ach] desiu .. tar-
sin sonnach ille über die Mauer
hinüber . . herüber Lü. p. 23^, 21, 23;
CO tucsat a m-bu taris illei TBF.
p. 156, 23.
ll-mblas mannigfaltigen Ge-
schmack habend, s. blas, — PI.
Dat. di enaib ocus lubib ilmblasaib
p. 311, 32.
ilugud s. ilaigrim.
ilur aquila Ir. Gl. 197.
im 9 Im- s. unter imm, imb,
imm-, imb-.
im • • im sive . . sive, für imb . .
imb {die Fragepartikel in und 3. 8g.
Cofij. ba von bfu) Z«. 706.
imaig ^= lat. imago, Sg. Äcc.
cosmailius ocus bim^gin Da p. 170,9.
imamhar Lg. 18, 10 Fg.?
ImbÄdud (imb-bädiud) Ertrin-
ken; Dat. ro ssertha fo cef^oir dia
n-imbddud SMart. 39.
imMraeh morgen FB. 76; inn
edpairt tucaisiu dam-sa imbüaruch
tue dam nunc Lat. Hy. XU Bref.
{yythis morning'*); amÄrach to-mor-
row O'Don. Gr. p. 263. — Vgl.
iarnabdrach.
imbas forosnai der Name eines
Zauber Sy der LBr. p. 268» (= Corm.
p. 25) so beschrieben wird: cocnaid
{no concnä) in fiU* mir do chamna
dbergmuice no chon no chaitt ocus
dos heir iarom isin Hg for a chnla
na cömlad ocus canaid dichedal
fair ocus bidbraid sin do dbeib
hidal; ocus gutagair dö iaron» a
bidalu; ocus nis fadhaib (lies fa-
ghaib) din iamamärach ocus do can
brlchta ior a dhf baiss; contagair
beos a dhee bfdal chuige ar na
toirmesctba a chodlad immbe; ocus
dos heir a di boiss im a dib lecnib
contuil i süan ocus bith^ oc a
fbaire ar na ro impä ocus na ro
thairmesca nech co taispentar dho
cac^ ni immbä m-bi co cend n6-
maide no a dö no a tri no fot no
mhessedh oc bidb^rt; ocus id«t)
himbas dicitur i. di boiss uime i.
bass adiu ocus bass anali im a
leccnib ocus atrogell no atrarpe
tra Patraicc inni sin ocus ar theinm
Isßgda i. ro forgell na bud nime
na talman nsLch sen dos gni uair
is diultad do bathis. — Acc. asb^rt
iarom Scatbach friss iar sin ani
arid böi dia forciund ocus arca-
chain dö tria imbas forosnai Lü,
p. 125b, 9.
imbath i. oician Corm. p. 25.
imbed, immad N'. Fülle,
Menge; imbed copia Z*. 801;
imad multitudo Ir, Gl. 921. — Sg.
Nom. imbed p. 40, s6; immad FB. ^;
p. 310, 42; immud p. 170, 97; Dat.
CO n-immud a plan FA 21; for
immud a ecna p. 169, s; bAi mär
do immud p. 310, 6; co n-immad
ech SC. 42; Acc. ni innisfea nech
. . imad a aingei FA. 9 (immad
LBr.). — Davon immde, imda.
imbel {für imb-bil) der rings-
um laufende Rand; imeal an
edge, bor der O'R. — Sg. Gen. nisce
imiil lympha Ir. Gl. 69; Dat. sciath
argdidi co n-imbiul oir p. 131, is:
Acc. flaith in domain cö himbel
„the Prince of the world to the
border*^ p. 40, 36; co himel ind ^taig
Lü. Nenn. 1; PI. Gen. atchlos fö
Erind imbel SC. 37, is; Dat. co-
na himlib iamaedib FB. 37 Eg.;
imbliti
617
imm
cöica scfath n-argdide co n-fmlib
TBF. p. 136, 17 {.yWith edges''?),
ImMiu, imliu Nabel; himhlin
qoasi uimblia ab umbilico Corm.
p. 24. — Sg. Acc. an immÜDd um-
bäicum GUd. Lor. Gl. ^05; com
imluin {so die Handschrift) TE.
10, 12. — Vgl. imrolecan.
imbresan (imb-fresan) Streit,
Zank. — 8g. Gen. do eitergleod
a imrisnse JFB. 40 Eg ; Bat. da
dmith {e^eptacdi ro batar oc im-
bresun frimmoysi Wb. 30«, i« {in
alter caHone Z*. 55); Acc. adfladat
dö . . a n-imresain FB. 75; ani
immä tudcbaibair imresain 89 (im-
reiTÜEg.); PI. Gen.usM olUimresan
SC. 41; Acc. imbresna colluindi
Gl. zu pugnas verborum Wb. 29^, 6.
Imbresnalm (imb-fresnaim) II
ich widerstreite, zanke. — •
Praes. Sg. 3 ar imfresna cäch fri
araile denn jeder zankt mit dem
andern Wb. 30c, 15; p/. 3 ni im-
bresnat mo gnima frim ort et mo
thogainn meine T/taten streiten
nicht gegen meinen Bang tmd
meine Berufung Wb. 29^, g; do-
naib hl immafresnat Gl. zu infiti-
entibus Ml. 20<», 6. — Inf. imbre-
San, imresan.
imbri brö FB. 27 V
imbrim Umb-berim) I ich führe
herum, idiomatische Wendungen:
— claideb for nech Jemanden mit
dem Schwerte bearbeiten, —
fidchill ein Brettspiel spielen,
— m6\ for nech Jemandem Schande
anthun, mit Acc. einer Person
Jemanden hintergehen {vgl. mi-
imbert), mit reflexivem Pronomen
spielen intr.; imrim I play upon,
work upon O'Don. Suppl. — Praes.
Sg. 3 imbetr cöic deich uball 6ir
SC. 37, 7 ; imbeir . . in claide6 fuirre
FB. 86. — Conj. PI. 1 inn imberam
fidchill? LU.p 13Ii>, 20. — Imperat.
Sg. 2 imbir in da mör ata nessam
do lutain it b^laib cechtar di ä leth
führe die zwei Finger . . in deinem
Munde herum Incant. SG. {Z*. 949).
— T-praet, Sg. 1 immä ru bart-sa
in cletin gai bolgse do i^ir LU.
p. IH\ 34; 3 conid n-imbert inna
laim Hy. 5, 64; im na heonu imda
ru bart fair SC. 4 {welche darauf
spielten, aber in unpersönlicher
Construction). — Praet. PI. 3 ro
imbretar ola for cend noem-Brigte
Three Hom. p. 58, s {„inttUerimt").
— Fut. Sg, 1 ni immer acht dl
giiill LH. p. 130*>, 40; 2 foretamar
ninmera du wirst uns nicht hinter--
gehen TBF. p. 156, 6 {für nin im-
b6ra). — Pass. Fut. Sg. 3 imb«r-
thar fidcella diin SG. 3. — Inf /
Gen. cath . . imberta claideb n-derg
SC 19; Dat. atetha a claideb do
imbert iurri SC. 5; atagamar..in
fer d'imbert a ferci fomd 36; co
forgabail cenele n-imberta gaiscid
TBF. p. 148, 1; do immirt mela
0CU8 cumachta jfomi FB. 41; oc
imbert fidchille 61 ; oc immirt SC. 39;
Acc. gaibid . . imbert fidchille TBF.
p. 140, 12.
1. imda Schulter, — Du. Dat.
scfath corcorda co comrod argitco
tüagmilaib öir.üas a dfb n-imdadaib
LU. p. 115^ 10; p. 310, 41; Acc.
fithisi öir im cach n-dual dia fult
conici dar a da imdal TB. p. 176, 23.
2. imda, imdae F. Lager,
Bett, an keiner der unten Stehern
den Stellen mit mm geschrieben;
iomdha a couch, bed O'R. — Sg.
Nom. rlg-iradae FB. 2; imdui 55;
p. 309, 85; Gen. ben imtha Gl. zu
pellex SG. 68^; fö chomardns im-
dai Conc^o&a»r FB. 3; na imdai
SG. 10; imd&i FB. 25; na himda
SG. 24; inna imda FB. 21 (imdai-
ge Eg.)\ Dat. issind imdäi SC. 30;
i n-imdaf GC. 6 LU.\ assa imdaf
FB. 3; assa imdni 16; assind im-
däi ScM. 10; FB. 55; assa imd»
p. 311, 37; uas a imdaid FB. 3;
Acc. immön n-imdai sin p. 310, 3;
PI. Nom. imdada FB. 2; 55; nöi
n-imda p. 309, 32; Gen. coica im-
dad ScM. 5; SG. 16; Dat. üas
imdadaib in tige FB. 2; Du. Nom.
d& imdai d^c ibid.; p. 310, 2.
imdis SP. II 10?
1. imm, für älteres imb, N.
Butter; im butyrum Ir. Gl. 784.
— Sg. Nom. in t-imm p. 40, 38;
Gen. ar chend imbi Gl. zu Hy. 5, 26;
imm
618
imm
in meit n-immc sca p. 40, 30; do
chunchid grotha ocus immc 2'hrec
Hom. p. 10, 1; Dat, do immim
ibid. 23; 27; forsin immum ibid. 15;
Acc. dobera . . imm ind ibid. 31.
2. imm, für älteres imb, Praep.
mit ÄccHHatiVy wm, «w-A^rtim;
imm, tn der Komposition bisiceüen
immc, circum, circa Z*. 654; im,
uim, um äbout O'Don. Gr, p. 309;
daneben eine rollere Foi'in immu
Tir. 14 (immu a n-eclis), immö
LU. %y. 24*», 4 (immö bar sröna
ocus immö bar m-beolu); bewirkt
Aspiration: im chomdimmus FB.
42; im chomuaiU 56; im Choincu-
lainn 64; im thir CO. 2; im thüas-
lucud FB. 27; im seirc Hy. 5, 21.
— Mit dem Artikel {vgl. die rollere
Form immu, immö): immon n-öenfer
FB. 15; 70; immön n-imdai^). 310, 3;
imön rigraid 44; immön slüag SC.
35; imman coin ScM. 21, 39 (immon
Eg.^ uman M.); N. immä curadmir
FB. 42; 56; imön cnr admir 78; 41;
immän rfgthech 25; PI im na heönu
SC. 4. — Mit Pron. personale:
1. Sg. immum Hy. 6, 10; immum-sa
FB. 24; ScM. 11; 20; PI. immun
tisat Hy. 1, 8 {oder Verb, compos.?).
Gl. i tfsat immund; immond FB. 52 :
2>. 132, 9; 2. Sg. iramut Hy. 2, 62;
FB. 19; 61;*immat Lg. 4, 13;
3. Sg. M. und N. imbi Hy. 2, 31;
FB 4; 7; 22; 45; 51; 87; 91; 93;
SC. 10; p. 131, 17; p. 21, a; immi
Hy. 2, 36; F5. 12; 27; 37; 56;
61; 67; p. 131, le; immc Hy. 1, 49;
FA. 10; F. impe Hy. 1, 5; 5, 38;
F5. 2; 55; iSC. 8; X^. 5; p. 130, 23;
impi FB. 63; ^. 131, 19; immpi
TE. S Eg.;!^ Eg.\ PI. impu Lg. 8;
F^. 4; 6; 25; 26; 27; 28 (immpu,
öfter in LBr.). — Mit Pron. pos-
sessiv um: 1. Sg. immom bragit
TE. 10, 6; 3. Sg. imma chend
FB. 45: immä rig 7; mit Apoco-
pe: md {für immÄ) chossa FB. 37;
F. immä brägit FB. 86; imma
rusccuib TE. 4 £</.; imö pecdaib
FA. 28; P/. imma tech-som Lg. 12.
— Jlfi"* Pron. relativum: imom-
bethe FB. 61 : immba m-bl s. unter
imbas forosnai; immo n-iada SP.
IV 1; immi tullatAr FB. 56: iroroi
tu 94; imma torchratar Oss. I is;
mif Apoco^je: mä (/ur immä^ tud-
chatar 76; imma curaid cosscnait
Lg. 4.
Gebrauch,!) um, um-hernm,
räumlich: nem im grein tSP. IV »:
ro bdtar mathi Ulad im Choncho-
bur CC. 1; FB. 4; 12; 42: 44:
55; 56; 74; Findabair ocns coera
ingcn impi 63; cen Ultu imbi 22:
cfa no betis . . immond FB. 52:
Ulaid im gnüis Conchobair Lg. 18. 34:
CO ro lam cor imön sldag SC. 35;
Lg. 12: FB. 25; co tarat a di laim
inima brä^it FB. 31; 45; 61; 86;
banna fola im bua cacha finna 27:
arit odor immi 37; 45; 51: 91:
SC. 8; rebthair a ötach immi FBjM:
ro höged immum-sa jS^c3f. 11; con-
Totachtä . . da imdaf dec . . impe
FB. 2; 55; 0 thucusa tri Uichcind
üait im chend do cbötmic ScM. 12;
imön peist immä cuaird um das
Thier herum FB. 86; 87; p. 310, s;
immi im cuairt ScM. 17; doUeici
a cend immon cloich Lg 19; co
n-ecmaing a tul immon n-all FB. 70:
aigtbe carat im ^eid bei einem Feste
ScM. 5; in dfas do gabdil immon
n-öenfcr dass die zwei über den
einen Mann herfallen FB. 15: ru
riastrad immi FB. 27 ; ladn siabrad
ro siabrad immi FB. 88; 61; siar-
thar . . im Choinculainn 67 ; auch
zeitlich: um shamhain at AUKal-
lowtide O^Don. Gr. p. 309: immon
samain SG. 12; imman aidchi p.
311, 28. —
2) mehr oder weniger übertragen^
bei irgend welcher Bemühung um
Jemand oder Etwas, in Bezug
auf, um-willen, wegen: impidi
. . im thüaslucud na cesta FB. 27 :
d*ctcrgleod a ccsta . . immi curad>
mir 42 ; comarli . . im comuaill . . in
tri r curad sin ibid. ; comarle . . im
röir na curad FB. 79; mian . . imm
salond p. 43, is; TE. 5 Eg.: im-
tholtanaig . . im na heönu SC. 4:
immum-sa ochsatar FB. 24: ani
imo m-bethe worum ihr bemüht
seid, worauf es eudt ankommt
FB. 61; in ceist immä tu 93; ma
imm-
619
imm-ftdall
menma..]m saincheirdd SP. II s;
focherd mo cheill imm drungu
Lg. 17, 51? ammuinbech dorat im
Loegaire FB. 10; 18; 19; tabair
brec im nach n-aile, FB. (Jl; p.
132, 9; imchosnam im Fergus Lg. 14;
do immirt mela . . immoii curadmir
FB. 41; nech no chomoUad fir fer
frim imbi 93; imcosnam . . imön
curadmir 78; Lg. 4, is; üarcraideoh
im chardiu SC. 26; batar souairto
..im cacA u-imguin Lg. 12; ar cia
DOS baigea..im gnim SC. 40; a
chocert immi Lg. 6; ba hoon im
Crist CO n-gaba Hy. 5, i4; tibit..
gair . . büada im Cboinculainn FB.
64; um-willen, wegen: tibit..
im sodaiu sie lachten darüber FB.
64; 65; in caingin immä tullatär
um dessen willen sie gekommen waren
FB. 56; 75; 76; 89; techt. immi
FB. 16; tuccath imom thirfochrig
TE. 10^ 16; ar däig na ro marbtais
impi ihretwegen Lg. 11; biaid olc
impe ibid. 5; sarugud Conchobair
impu 16; no s^r^^ind ^n afth im og
Oss. I iä; CO ro lathea är fer n-Erenn
impi ScM. 5; 3, le; im dagin na
ingine des MädclieiU wegen Lg. 11;
sudigid ochtur claidbech imbi im
dul dö asin tig darum da^s er aus
dem Hause geht FB. 7; SC. 4.
imm- in der Composition bezeich-
net um-herum {auch zum Aus-
druck des Intensiven verwendet)
oder eine Wechselseitigkeit der
Handlung; ist bisweilen doppelt
gesetzt : imma immgaib vitat SG. 59»
{Z\ 430).
imma- {mit Pron. infix.) s. unter
imm- und unter 6 S. 515, Col. 1.
imm-aeealdaim , -aecaillim III
ich unterrede mich. — Praes.
PI. 3 immuB acaldat Gl. zu se ad-
loquuntur ML 62 r; im mos n-acail-
let iarum Ailill ocus Medb TBF.
p. 144, 28.
imm - aeealdam , -accallam F.
Gespräch, Unterredung; is
etami biid immacaldaim GL zu a
quibus profertur et ad quos dirigi-
tur loquella SG. 200b {Z\ 876). —
Sg. Gen. dothaet Froech cuccu issa
tech n-immacaldmae TBF. p. 144, i7;
iar closin imacallma na m-ban
FB. 25; Dat. iua n-imacallaim
FB. 7 ; Acc. co cüala . . imacallaim
n-adamraigthe FA. 2; denaid imm-
acallaim FB. 6; tiagait . . i n-
imacallaim 7.
imm-aeeitt, -aleeia III ich be-
sehe mir, betrachte, sehe zu.
— Praes. PL 3 immaiccet FA. 5,
imanaicot LBr. — Conj. PL 3
„imman aiccet in t-slüaig dober-
thar^S ol Ailill, „dia tuca tinnscra
amail asberthar** TBF. p. 144, 20.
— Per f. Sg. 3 isnaib dulib dofor-
sat ocus imman accai Gl. zu in bis
quae ipse considerat ML 17^, e;
imman faco p. 140, 21. — Part,
nee. is imcasti Gl. zu consid^randa
Ml. 18<i, 2i. — Inf. immcaisiu.
Immaeh Adv. hinaus [Acc. von
mag Ebene, das Freie, und Praep.
i n-) ; lotar . . immaeh sie gingen
hinaus Lg. 10; 9; ScM. 5; 18; 19;
p. 144, 8; SC. 17; 33, 26; FB. 17;
18; 19; 21; 54 u. ö.; do tabairt
doib immaeh ihtien herauszugeben
TE. 20; do teirged . . immaeh SC 5;
asa cind immaeh atts seinem Kopfe
heraus Gl. zu Oss. III 6 (.amach
Ed.); TE. 4 Eg.', dar frsßch immaeh
M&ey der Heide dr aussen SC. 45, 11;
osin immaeh von da fort, fortan
p. 41, 2; FA. 32; ba eara do Pa-
traicc he osein immaeh Hy. 2 Praef.
{„from that time forward*^); später
amach, „out of* O'Don. Chr. p. 263.
immaet GL zu jecit LArdm.
183, a. 1 {Ir. GL p. 166\
immad s. imbed.
immada, cor immada verlie-
ren, mit einem Verbum des Gehens
{z. B. dcchad) verloren gehen
m*auim ni dig immada {reimt auf
Cille dara) „that my s(nU come not
to rmn" Hy. 5, 96, imoda Fr.; as-
b^r is cor ro dalläus immudu {si<i),
. „that I put it astray" TBF. p.
144, 13 {Bern.* p. 59). — Vgl. mudu.
imm-adall Beise, Reisen. —
Sg. Nom. ni maith imadall in dom-
naich TB, p. 176, is; Acc. amra
sin a ben . . na demais imadall in
domnaich dar ar n-urgairi ^nd.
p. 180, u..
imma fitir
620
immiille
imma fltir, nimafitir doib sie
wussten Nichts von einander p.
17, »2 {impersönlich, mit Fron, in-
fixum, s. 6 S. 515, Col. 1).
imma foaeht de FB. 40 er wurde
von tÄw gefragt? Füaratar insi nir
bu chian iar sin ocus mulend mär
grainne indi, ocus mulleöir mär
brüichnech grainne and. Imma fo-
aeht dö cia mulend so LU. p. 24», i6.
— Vgl, far-faigim.
Imm-ägrlm ich treibe umhery
fahre, mit reflexivem Fron, infix.
ich treibe mich umher, fahre
umher. — Praes. Sg. 3 imma äig
FB. 50: p. 310, 25; PI 3 imid
Ägat i. imalnet O'Dav. p. 100. —
Canj. Sg. 5 ma imaga taga O'Dar.
p. h) agh? PI. 3 connämusndgat
für conna immus n-ägat ve se cir-
cumagant FB. 84 {vgl. jedoch S. 309).
— Vgl. imm-äin.
immalgr Adv. draussen {Dat.
von mag mit der Praep. i n-); for
snectu immaig draussen auf dem
Schnee Lg. 7; 9; cossin tech fil
fri dün immuich ausserhalb der
Burg TE. 11 Eg.\ später amaigh,
amuigh, „without, outside*' O'Don.
Gr. p. 263.
Immain s. ymmon.
Imm-iin Treiben, Fahren;
imdin coitechta fair driving O'Don.
Suppl. coitechta; imain amach
O'Dav. p. 49 agh ; iomain a drove,
flock O'k. — Acc. foremdid immäin
a bö a oennr 2'hree Hom. p. 78, 19.
— Vgl. imm-ägim.
Imm&lnlm ich treibe; imainim
I drive, toss, compel O'R. — Praes.
PI. 3 imainet Gl. zu imid ägat
O'Dav. p. 100.
imm-aircim {für air-icim") I ich
treffe zusammen, dann über^
einkommen, zutreffen, passen,
stimmen. — Praes. Sg. 3 imme
airic convenit Ml. 74i>; comma airic
{für CO imma airic) Gl. zu conve-
niat Ml. 53r {Goid.* p. 24); PI 3
immaircet Gl. zu conveniuwt Itrll.
17^, 80 ; immind aircet Gl. zu sibi
campetere Ml. 25«, 15 {mit Pron.
rel. und pers.). — Perf. Sg. 3 im-
man arnic do-som frisin Liath Macha
I
er gerieth mit dem L. M. zusammen
{im Irischen unpersönlich, vgl unter
^, S. 515, 1) FB. 31, immcomraioic
Eg.; PI. 3 ma immid amactar Gl
zu si ergo isla dieta personae ejus
proprio convenerunt Ml. IIK 19.
— Part, immaircide convenien»
Z*. 876; neph-immaircide ineon-
veniens Ml. 17*», 6. — Inf. imm-
airec. — Vgl. imm - chomaircim,
imm-ricim.
immalre Furche, ein Flä-
chenmass; indra i. imaire ,,n für-
row" Three Ir. Gl. p. 166 (iumaire
O'Dav. p. 97) ; iomaire a ridge O'R.
— PI. Acc. roptar imda deine i
n-hErinn in tan sein ocus roh e a
n-immad cona roichtis acht tri nöi
immaire do cech fir i n-hErinn. i.
a nöi do möin ocus a nöi do min
ocus a nöi do chaill Hy. 1 Praef.x
ond lö ro gabusa crabud nocbo
deochadusa dar secht n-immaire
cen mo menmain i n-DIa Hy. 4
Praef
imm-aireec Zusammenstoss,
Angriff, Inf. zu imm-aircim; im-
airec {„a battle") Gl. zu maidinn
Corm. Transl. p. 120. — 8g. Nam.
brister immairecc fair-som et mal-
ded fair Hb läse dombeir Dia co>
brith n-occo ficU impetus in eum ei
clades ei afferaiur a robis Deo
ßuxüium ferente hac in re {anders,
aber nicht ganz correcl Z^. 472\
Gl. zu deus pacis conterat satanam
sub pedibus vestris velociterWft. 7«;
Gen. maidm n-imairic der Auäbrutk
eines Angriffs, s. unter ffann; dliis
n-imairic On the Ma^nn. III p. 448.
imm-allady Sg. Acc. fri imallad
FB. 53 Eg.; PI. Acc. fri immalldo
ibid. Lü.?
immalle Adv. zusammen, zu-
gleich; immalle, immailci una,
simul Z*. 613; batar Ulaid immalle
friu zusammen mit ihnen p. 17, is:
p. 48, 26; oc imdecht imalle re
chommilethaib SMart. 12: atat tri
coecait . . do mnaib . . acum i n>ddn
immalle SC. 44, 14; bennacht Brigte
ocus D^ fordon rabat immalle Hy
5, 104; immaille Gl. zu Hy. 2, g«.
— Vgl. malle.
imm-amnas
621
immaaleig
imm-amnas sehr rauh, hart;
PL Gen, cath n-imrind n-imda
n-imamDas SC. 19.
immanetar invicem, inter se
Z\ 614; i. eturru O'Dav. p. UH);
mü Apocope manetar Wh. 31(i, i.
iinm-4nim delego. — Fraes.
sec. Sg, 3 co imminad ut delegaret
Cr. 39d (Z*. 719). — Praet. Sg. 3
immerani delegavü Cr. 39* {Z*. 876);
immrÄni Erneue do Cummiu . . Tir
Gimmae Tir, 5 {„ctssigned*'); PI. 3
ImmraDsat ibid. — Vgl. timue.
im-marbad sich gegenseitig
tödten. — Praes. Conj. Sg, 3
commäromarba c4ch dib a ch^li
FB. 6 (für CO u-immd ro marba).
— Fut. Sg. 3 nrnpersönlich commä-
muirfe döib ibid.j vgl. 6 S. 515,
Col 1.
immar Adv. wie, gleichwie,
eine ähnliche Bildung wie imroalle ;
lond immar leo Oss. I 6; III lo
Gl, zu mar; co n-aiced immar ita
in tech . . atcboimarc-sa dass er
sähe, wie es ist, das Haus, das ich
gesehen habe SC. 33, u. Vgl. mar.
imm-arb^ F. wetteiferndes
Rühmen, Wettstreit, vgl. irbäg
gloriatio Z*. 494. — Sg. Nom. ind
imarbaid FB. 29 Eg,'y Dat. oc
imarbaig eter a feraib ocus siat
fesni FB. 29 {.indem sie wetteifernd
sowohl sich selbst als auch ihre
Männer riAhmten)\ Acc. im imar-
baig na m-ban FB. 42; gabais
c4ch dib immarbaig ammuin a celi
im gabail na n-en /S^C. 4; PI, Nom.
immarbaga möra ocus comrama AC,
p. 637, i {„great contentions^*);
imorbäga LU, p. 19^, 9.
imm-arbe „falsehood" Three
Rom. Index; nad eberai immar bo
^ Three Hom, p, 40, 5; clii cen imarba
„fame without deceiV* Fei. p, CI.
Imm-arbos s, imm-ormus.
1. imm-arehor, immorehor, Inf.
zu imm-archuirim; däig är bith
bÄtar teöra büada aradnachta for
inn araid in U sin i. löim dar boilg
ocus foscul n-dirich ocus imorchor
n-delind Lü. p, 79», 26, vgl. unter
deled; Dat. do immarchor chore
Wb, 5* {fld tractandam pacem
Z*. 88l\ vgl. imm-chuirlm; co imm-
orcbor ön taib co araile er warf
sich von einer Seite auf die andere
ScM. 3 (^co für oco); Acc, frissind
imorcbor u-i sin soviel als engl,
„on this errand^' p, 145, 9?
2. imm^tkrehor „erring, stray-
ing'* Three Hom. Index; iomar-
chur i. mearughadh 0'CI,\ imorcur
i. br^g O'Dav. p. 97.
imm-arehaiiim III ich trage;
imarcuirim Gl. zu porto Corm,
Transl, j?. 24. — Praes. PI. 3 co-
uocbat no imarcburit Gl. zu inve-
hunt LHy, fo. 12» {„they uplift or
they carry*' Goid.* p, 69). -- Pass,
Praes, Sg, 3 co rum imarchoirther
„that I may be borne", Gl, zu ad
alta evolare valeam Güd. Lor. Gl.
268. — Vgl. imm-cbuirim.
immarehuirtbide Träger Lat.
Hy. X Pref ^Goid,* p, 101).
imm-argal F, lis Z*, 876; de-
bald no imargal Gl. zu lis Corm,
p. 26 leasmac. — Sg. Dat. i n-
immargail Gl. zu in lite Ml. 16^, 8.
immargo, imargo falsehood
Fei. ^.CXVII.
imm-arlastar, unpersönlich mit
Pron. infixum {s, 6 S, 515, Col. 1):
ni boi duine isin tigb, uiman arla-
star doib sie sprachen nicht mit
einander TB. p. 178, u („nor were
they interrupted'' O'Looney), vgl,
arlasar.
Imm-arslalde F. mutuus fu-
ror Z^, 881, s. tmter imm-tbdarcon.
immftrulaid^ nimärulaid FB. 71,
schwerlicli zu imm-lai, etwa zu as-
roiiiiV
imm-ascnam Sichbegegnen;
Praes, PI. 3 immus ascnat Gl. zu
obuiaverunt sibi Sou^. 60^ ^Goid,^
p, 60).
Immaseeh abwechselnd; in
iurns Corm Transl. p. 41 {}); cech-
tar d^ immaseeh cucal . . dia bualad
SC, 8.
immasieigy in der Aufzählung
der cless Guchulinn^s: (b^im co
fomus,) immasleig cachlabert immin
n-araid gabail na n-esse biid uas aib
ocus anälaib LU. p. 113^ 36, „in
respect to the charioteer, the holding
imma tarla
622
imm-chor
of the reins eonfounds cdl speech:
he is ahove evaporaitons and brea-
things" (?) O'B. Crotoe Stab. Conc.
p. 379; imxnelig loa usci FB. 25,
immasleg Eg.?
imma tarla , immo tarla . . döib
{unpersönlich, s. 6 S. 515, CoL 1)
es kam ihnen dahin, dass . . ScM. 8 ;
matarla dö was ihm widerfahrefi
war TE. 12 Eg.
Imma tarraid, imma tarraid . .
dün inti {unpersönlich, s. S. 515, Col. 1)
tüir trafen uns dort(^) ScM. 9; 14.
imma toreliomlod, nimatorchom-
lod-sa fleid düib FB. 26?
imm& ttk FB. 93 s. imm mit
Pron. rel. und tÄu.
immeaisiu {für imm-accaisiu)
F. \) Ansehen, Inf. zu imm-acciu,
2) Auge? immcaisia Gl. zu speci-
men SG. 54» {Z*. 876). — Sg.
Nom. CO m-bo fodirc dö-som im-
cissin {sie) in tige FB. 3; Dat.
dfa imcaisia ihn anzusehen, zu be-
obachten TE. S LU.; Du. Gen.
cechtar a dimcaisen [für da im-
caisen) jedes seiner zwei Augen
p. 310, 35, dafür a da imlisen FB. 61.
Imm-eh6iuiad, Imchäinti et a-
thissi Gl. zu conflictiones ho-
minum Wb. 29^, lo.
imm-ehar s. imm-ehor.
imm'eheWtiehtF.Umstrickung?
vgl. timmchell; u4.cc. fri himcellacht
n-idlachta Hy. 7, 47; {„against
craft of idolatry'^).
imm-chenda doppelköpf ig;
anceps Z^. 876. — Du. Acc. la da
natraig imchenna SC. 34, 4.
imm-clilmm {vgl. c^imm) N. Um-
hergehen, Entfliehen, Umgeh-
en; Inf. zu imm-chingim; i. elodli
O'Dav. Gl. p.98-; absconding O'Don.
Suppl. ^- Nom. oder Acc. „ni ro-
lamarson^' or si „imchim do breithri-
siu TB. p. 180, 15 {dein Wort zu
umgehen); Acc. is ard cech recht
CO himchim SC. 45, »2. — Davon
imch^imnighim I walk round O'R.
imm-ehlöttd inversio SG. 31b
{Z*. 876).
imm-choemras, is iarum cona-
crad Fräech issa tech immacallamae
ocus imchoemias do cid dod n-uccai
„and it is asked of htm" TBF.
p. 142, 27, vgl. iomchaomhras a
question O'B.?
imm-chom-alreim I ich treffe
zusammen mit Jemand, dann
übereinkommen, stimmen, vgl.
imm-aircim. — Berf. Sg. 3 imma-
comarnaic dö ocus don scäl sie
wurden handgemein FB. 39; 40;
imacomraintc und. 38 Eg.\ imm-
comrainicc do-sum frisin Liath Moca
i 31 Eg.\ imma comamlc . . döib de-
baid do denam . . doridisi sie kamen
; überein FB. 33.
I Xmm'eliomVLxeFrage, Fragen;
I im-chomarc interrogatio Z*. 882.
— Sg. Nom. berir do imchomarc
uaidib Gl. zu salutant te qui meciun
sunt omnes Wb. 31^, i» (Z*. 632»:
Gen. tuasolcud ind imchomairc re-
sponsio interrogaiionis SG. 157^.
imm-cliomareim I ich frage.
— Praes. Sg. 3 dondi immed cho-
mairc SG. 197^; Imus comarc Carm.
p. 37, 20 ; imcomaircith scela di
TE. 5 Eg. — Perf Sg. 3 Dep.
imchomarcair Cuc^^ulaiftd iarom cia
carnd n-gel inso thall i n>iiachtor
in t-slöbe Lü. p. 62», i; PL 3
imcomarctär LU. p. 24*, ?s. —
Pass. Praes. Sg. 3 do neoch im-
mechomarcar duit SG. 197»>: im-
chomarcar cia bu chan döib TBF.
p. 138, 25. — Inf. imm-chomarc.
imm-ehommusy Acc. re imcom-
mus a aradnachta LU. p. 79«, i7.
! „for the great power of his chario-
teering'* O'B. Crowe^ Siab. ConcuL
p. 424.
imm-<*liomrae Zu sammentref-
fen. — Sg. Gen. collfn n-iogen
n-aurlam n-imchomraic -FB. 53?
Dat. inar n-imchomruc ScM. 15.
imm-ehom-sinim , zu cosnaim,
imm-chosnam? Praes. Sg. 3 Dep.
imma comsinitar döib sie gerieften
in Kampf wider einander FB. 38
(imacomrainic Eg.): ibid. 67.
imm-ehomthüarcou auf ein-
ander los schlagen; Praes. Sg. 3
(unpersönlich) immacomtaairg doib
FB. 40 Eg., vgl. S 515, CoL l.
1. imm-ehor Tragen, rgl. 1.
. imm-archor, imm-chulrim. — Acc.
imm-clior
623
iuim-donacli
nach d-tiubhar-sa iomchar duit f^in
inä d*aon mhnaoi oile „tJutt I will
never carry" Torr. Dh. p. 60; ibid,
]h 200.
2. inim-c^hor gleichbedeutend mit
"1. imm^archor? o medon Idi cu nona
(Ion rig {sie) for iniDiachor Three
Jlom. p. 70, »9.
inim-eli08C im Zaum halten^
Bat. bä dlmchusc asrarath um im
Zaum zu halten griff ich an LU.
p. 114», 33 {vgl. ar-riuth, ad-riuth)?
imm -chossÄi t Auf hetz enge g e n
einander; mutual complaintFel.
Index cosaite. — Sg. Acc. dogöu-
sa . . imcossdit na rig ocus na töi-
sech FB. G; lü; öG; ciunas doragad
ar imchossäit \}\ad 8; IG; dorat
Imcossdit eter na mnä FB. 21; nf
Utir nech dib for araile a u-imclios-
sait do BricWnd ibid. 20; iar u-ar
n-imcho^ait do hricrind 5.
immehossäitlm ich hetze den
einen gegen den andern auf;
Fat. Sg. 1 imma cossaitiub-sa ettr
in mac ocus a athatr FB. G.
imm-ehosnam We ttstreit,
Streiten um Etwas, Strehen nach
Etwas. — Sg. Nom. bai . . imchosnam
im Fergus Lg. 14; in t-imcosnam . .
imön curadmir FB. 78; Dat. bdtdr
. . oc imchosnam, cia dib no ebelad
in mac CC. 7 LU.; iccoud imchos-
nam TB. p. 178, 29; do imchosnom
dul isa tech ar thds FB. 20; oc
imchosnam techta ar thossaig bei
dem Wetteifer- zuerst zu kommen
ibid.; Acc. ni filimchosnam Hb FB. 90.
dona hinimchosuib Gl. zu tu-
tonibus {jyeyelids") Gild. Lor.
Gl. 121.
imni-ehubaid concinnus; iom-
chubhaidh fit, meet, proper O'R ;
molad is imchubcud fris p. IGl), *>^
{Vgl. dignam laudem ibid. 21).
imin-chuibdius M. „mutual
harmony*', in immchuibdius fil
cter na düle Gl. zu armoniam LHy.
fo. IIb {Goid.^ p. G8).
imm-ehuirlm 111 ich trage,
vgl. imm-archuirim, 1. imm-archor.
— Praes. PI. 3 Dej). inuanf pred-
chite et immechuretar corl ho rl-
gaib \Vb. ö» {et tractant pacem a
regibus Z*. 439, 876^. — Pass.
Praes. sec. 3 imchuirthc in griandn
sin lasin Mac Oc cach Icth no
thäged p. 130, 23. — Inf Gen.
nach raibh fear a hiomchartha
Torr,. Dh. p. 108.
iinm-chumaehtaeh „very migh-
ty" Corm. p. 36, 42.
imm-chumaid, imchumaid bid
„preparing food" S3Iart, 11.
immda reichlich, zahlreich,
von imbed; abundant Coi'm. 2V. 95;
opulentus Z*. 792. — Sg. Nom.
biad glan imda FB. 53; bid imda
(tinol catha?) SC. 15; is immda fis
ocus eolus in choimded p. 169, 29;
PI. Nom. immda FA. 33 LBr, ;
at imdai . . ferta na hingine sin
p. 41, 15; bfat imda coicthe ili
p. 131, 36; p. 169, 29; bdtar mfthu-
russa imda fair FB. 84; a thech-
tairi ro-imdai FA. 9; Gen. cath
n-imrind n-imda n-imamnas SC. 19;
Dat. CO n-epistlib immdaib/?. 19,86;
ar andrib iiib imdaib SC. 40. —
Adv. ind im du Gl. zu passim
Ml. 35i>, 5 (Z*. 608).
immdaiglm , Praes. PI. 3 Dep.
doeprannat i. imdaigitir Gl. zu af-
fin an t Ml. 39d, imdaigetar sön Gl.
zu rerumque affluentia ibid. —
Inf. do immdogod forggnuso Gl.
zu significantiae causa SG. 216»
{Z\ 803).
iinm-dechad ich kam umher,
durchzog, PI. 3 a n-dorönsat a
Idma ocus a n-lmd n-dechatdr a
cossa Lü. p. 17», 26; bdtar anala
fer ocus cch imma n-deochatar in
mag rfam ibid. p. 113», 25
Immdeeht s. Imm-theeht.
Imm-degail Schutz, Schützen,
Inf. zu im-dichim; imdhoaghail i.
anacai 0X7., protection O'Don.
Suppl. — *S'^. Nom. rop imdegail
diar curi Hy. 5, 99; Dat. lam D6
domm imdegail mtc/i zu stJiützen
Hy. 7, 32; 50; LU. p. 15», u; diar
n-imdegail Hy. 1, 20; FB. 10.
Imm-dell, imdell a feast Corm.
Transl. p. 97; imdioll i. fleadh O'Cl.
— Sg. Nom. agair imdell Bricrend
FB. 32 Eg.
Imm-deuach, ba-sa imdenach
imm-d^om
624
imm-eda
Mm thäir LU. p. 114», so, „/ was
retrifmtive** O'B. Crowe.
imm-d^nom Verzierung, Ver^
zieren; UnibusZ*. 876; imd^anamh
amamentalwork, embroidery O'Don,
Suppl.y vgl. unter drunech. — Sg.
Nom, imdenum sula SC. o7, 12;
Dat. for a imdenam . . cöica unga
findruine Lg. 18, 83 ; crottbolg di
chrocnib doborchon impu cona n-
imdenam do phartaing fo a n-im-
denam di ör ocus arggat TBF.
p. 140, 2a; scian ämra..co n-im-
d^nnm argait ocus öir ima heim
Corm, p. HO, 10; PI. Dat. codfo-
tacht . . in grianan sin do imdenmaib
ocus cumtaigib sainamraib FB. 3;
secht lenti cona n-imdenmaib TB.
p. 176, 11.
imm-dergraim ich mache er-
röthen, mache Vorwürfe; I re-
prove, rebuke O'B. — Ftaes. PI. 3
ni imdercfat . . namait he „foemen
shall not make htm blu8h" Lat.
Hy. Pref, X. — Imperat. Sg. 2
nacham imderg FB. 35. — Inf.
imdergadh to blush O'Don. Suppl.;
Gen. Ulüag m^mdergthä SC. 45, 10 ;
foccul ind imdergtha ocus aire ,,the
Word of reproach and Satire'* Corm.
p. 44 trefoclae; Dat. i[c] gl^mud
ocus ic immdergud m-Brig^e Three
Hom. p. 78, 21 {„blaming**); do
immdergud 'M.drtain „to shame
Martin" SMart. 41; Acc. cen im-
dergad Gl, zu cen neim Hy. 5, 7.
imm-dernide 3. PI. Praet. Pass. zu
immd^nom; cetheorochtga humaifor
imd^ Ailella ocus Medba, immder-
nide de chredumu uili TBF p. 140,4.
imm-dernaiiiy imdemum i. cen-
gal O'Dav. p. 99.
inim*dibe Abhauen, Be-
schneiden, Inf. zu imm-dibnim;
imdibhe to cut, to clip O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. recht n-imdibi
legem circumcisionis Wb. 20» (Z*.
230); Dat. atconnarc Isechu . . co
n-armmaib ic imdibl SC. 34, 11.
Imm-dlbdaim, tummis German
irlund a gal issin n-abaind ocus
immÄndibdai dö föch^töir amoZ bid
tene nod loscad Lü. p. 24», 2.
imm-dibnlm I abscido. — Paas.
Praes. Sg. 3 imdibenar CR. zu ahn-
cidäur, caput SG. 143^ ^Z*. 8ö2i.
imm-dibiirciid Sichschiessen,
Hin- und Her-schiessen, rgl
dibairgim. — Sg. Dat. ocond im-
diburcud FB.S2 (imdiubragad Eg.).
imm-diehlm ich schütze, ver-
theidige; nimdichim-se Gl. zu vi»-
dico Ml. 38c. — Praes. Sg. 3 imdich
protects O'Don. Suppl.; imds dich
FB. 22. — Inf. imm-degail.
Imm-didnad, dumm imdidnaad
„to my consölation" Tir. 11.
imm-ditiu F. Vertheidigung,
Vertheidigen. — Sg. Gen. ar
febas . . na imdften Lg. 8; Dat.
d*imditin p. 328, s.
imm-doraid Hinderniss? —
Sg. Acc. ni fogaib and imdoraid
FB. 47 ; p. 310, 27.
imm-dorn Griff des Schwerts.
— Sg. Dat. cona imdumd airgdidu
SC. 37, 16 ; PI Dat. di claidbib
möraib co n-imdornaib öir ocas
airgit LU. p. 23», s5.
imm^dorvLS thelintel ofadoor,
a porch, a back door O'R —
Sg. Nom. bale irrabi imdorus ind
rigtaige FB. 88; toUuid Cuchtt/aiN»
CO a muinttr ocus tob«rt a Itüe
frisin comlai colluid a chos trethe
corice a glün . . . tobert C. a Ine
afridisi co m-böi a n-imdorus isio
tenlug fö LU. p. 19», i«; Acc. eter
irscartad ocus imdorus FB. 1.
imm*dttb ganz schwarz. —
PI. Dat. ar biastaib ilardaib imda-
baib imthennaib LU. p. 15», is.
Imme, ime fence On the Mann.
III Ifidex.
imme- s. inmi*«
imm-eeal sehr furchtsam; M-
tir immecal-som {sie) oc aicsin iod
ni sin sie fürchteten sich sehr LV.
p. 23b, w,
imm-eehtar dasAeussere, En-
de; i. forcend O'Dav. p. 97. —
Du. Nom. a da n-imechtar FA 22.
immeehtrach externus Z*. 876:
Compar. as imbechtrachu Gi 2h
exteriare Ml. 6r.
imm-eela F. Furcht. — Acc.
toUotÄr ior cülu önd insi la hime-
cltii LU. p. 23b, 34; cen imecla FA 22.
immedöu
625
immirge
immedön s. medön.
immel s, imbel.
immerumedlar s. imm-raimdlm.
im-mesead Aufregen, Auf-
regung? — Acc, fri immescad
cöemchoecat FB. 68, 6.
imm-essoreun sich gegensei-
tig schlagen; imesorcain mutual
destrucHon Corm, Transl. p. 93
(orguin cechtor na da lethe B.) —
Praes. Sg. 3 unpersönlich imma
n-esoirc döib FB. 15 {s. ^, S. 515,
Col 1).
imm-etaim ich finde, erlan-
ge? ni fil dot daidbri-sia nach
immeta-sa om muntir TBF. 144, 9.
imm-fedaim, PI. 3 immefedat
Gl. zu circumferunt Ml, 47^.
imiD-fogriiam constructio senten-
tiae, i. e. mutua servitus, Z*. 888.
imm-folngraim {schwankt zwi-
schen I U7id III^ ich bewirke;
„imfolung efficio" Z^. 883; imfo-
ilng[i] i. imnertad O'Bav. p. 97. —
Praes. Sg. 2 cid imfuilngessin Fü.
p. C 11 ; 3 ni lugu immefolngi so-
nartai do neiich in cotlud nicht
weniger heioirlst Kräftigung einem,
jeden der Schlaf Ml. 47 r; imme-
folngi Wien. GL {Goid,^ p. 53);
bes immfolgna p. 144, 23; PI. 3
immefolngat ibid. — Praet. Sg. 3
is rad Dse immid forling dom-sa
Wb. 21c (est gratia Bei quae id
praestitit mihi Z*. 331); immum
forling Wb. 13b (Z«. 329); Dep. ro
imoilgestar Gl. zu aridralastar Hy.
5, 75. — Pass. Praes. Sg. 3 im-
folangar öinmolad do Dia tri cho-
cetal inna n-ule n-dule Ml. 6r; a
folad dia n-immolngaither vox Gl.
zu diffinitio a substantia sumpta
SG. 3». — Inf. Dat. do immolang
ftdt um eine Länge zu bewirken
SG. S\ ,
imm-fororaldy s. unter erail,
vgh „iomforcradh derout, defeat'\
(fR.
imm-forlaniK iomforlann over-
whelming O^JJan. Suppl.
imm-f ormat Ne i d, Eife r sucht.
— Sg. Gen. idu eöid ocus imform-
muit TE. 7 Eg.
m
imm-f orran Streit, Streiten;
battle, trouble ofmindO'R.\ vgl. iom-
orran. .
imm-f recre En t^prechen. —
Sg. Nom. imrecra sillab „a corre-
spondence of syllables" Lat. Hy. X
Pref ; ibid. VII Pref.
imm-gabim I ich weiche aus,
meide. — Praet. Sg. 3 ro imgaib
. . demun mera Mdrtain SMart. 30.
— Pass. Praes. PI. 5, imgaibtir
athai ocus ergala r^m Math ocus
rem enid LU. p. 123^, 13. — Inf.
imgabäal vitare, vitatio Z*. 769; a
imgabäll dö dcms er ihm austcich
FB. 77; Dat. Conall dla imgabail
ön mud chetna ibid.; nf oc a im-
gabail sii^ . . atüsa 94; Acc. ni chum-
5at a n-imgabail FA. 26. — Mit
loppelsetzung der Präposition
imm-imgabaim vito SG. 50^ (Z^884).
imm-gait Abnehmen, Aus-
ziehen; imghait a iallacrand de
SMaH. 11 {„pulling off"').
imm-g^ir sehr scharf L U.p. 79, 11.
imm«g^re grosse Schärfe, ar
athi ocus ailtnidecht ocus imgeri
LU. p. 79, 13.
imm-glaiee Handvoll; imglaic
i. lan ,duirn, ut est da imglaice do
laim fir thoimsighi techta do lus
lubhghuirt O'Dav. p. 99, vgl. On
the Mann. III Index.
imm-gnfim. Praes. PI. 3 ocus
musgniit taball filidh de Ms. Mat.
p. 473, 39 (sie machen sich),
imm-gonlm I ich verwunde,
tödte, strafe. — Praes. Sg. 3
imgoin FB. 22. — Unpersönlich
uammon gonad d'Ultaib Lg. 10?
imm-guin Verwunden, Töd-
ten, Strafen, Inf. zu imm-gonim;
iomghuin to punish O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. a n-imguin Lg. 13;
Dat. do anad dind imguin SC, 36;
Acc. batar sonairte-seom im c&ch
n-imguin Lg. 12.
immirge, immiree F. {für imm-
äirge?) Umherziehen, Reisen,
Reise, Zug, vgl. imircim I remo-
re, depart O'R. — Sg. Nom. ro
pa mor in imirghe TE. 10, is?
Nom. Gen. und Dat. „Randtar in
dünad sund," or Mcdb, „ni ruc-
40
immitecht
626
imm-naiase
faider ind imirgi se for öeD chöi;
tfat Ailül la leith na immirgl for
Midlüachrse, ragmaine ociis Fergus
i'or Bernas n-Ulad". „Ni s^gda"
or Fergus „in leih don roacht dind
imirgi." LU. p, 65^, 26; Bat dia
tailta de in cheirt combrecc boi
uime ni bu decmaing ditccht for
imirce a senur mina fuirmithea
doch furri Corm. p. 36, 39 {so voll
von .Ungeziefer waren die Lumpen).
— Hierher wohl auch Imirche Cia-
rÄin, ah Titel einer Schrift, s. unter
1. gr^ss.
immitecht SC. 45, 4 zu immotacht ?
imm-ithe sich gegenseitig
fressen, Dat. ic imletrad ocus ic
imithi LU. Nenn. 1.
imm-laat, imlaat nöi cairptiu
CG. 1 LU.y eine schlechte Lesart
für das innlit der andei'n Version?
imm-lai er geht fort, macht
sich davon, begeht, beschrei-
tet; mus lai Garman le mind n-oir
„G. goes off with the diadenn of
gold^* FC. p. 28, 13; iarum mus la
budhes in fer cedna co hairm a
m-bf an ingen Ms. Mat. p. 473, 84.
— Conj. PI. 3 commosralat, für co
n-immosralat, so sollen sie sich da-
von 7nachen FB. 84. — Praet.
Sg. 3 imrulaith FB. 43; PI. 3 ni
con imruldatar cosa doine riam Mr
srotha lord^nein Tur. Gl. 65 {„passed
not*' Stokes, non circumierunt Z^.
457). — Vgl. con-hualai, es-comlai.
imm-l&n vollständig; füll,
complete, entire O'R.
imm-lebor sehr lang; imlebor
Gl. zu intonso capillo SG. 159»
(Z*. 876); rose imlebur ina chind
Corm. p. 38, 6 ; Gen. hinair imlibair
LHy. fo. 6» {„of a very long tu-
nic'* Goid* p. 05).
immlecan Nabel; imlicen Corm.
Tr. p. 167 umdaim, on imlecan ibid.
p. 93 imbliu,. Gl. zu ab umbilico.
Vgl. imbliu.
imm-lesen, -lisen. Gen. Sg. und
Du. von einem Worte für Äuge,
mac imlesen (^ä^^ imresan^ Pu-
pille; is h^ tene na süla in mac
imlesen SC. 17; mac imresan pu-
• pille Ir. Gl. 80; ar bätär seclit
maic imlesain (sie) ina rigrosc i. a
cethair isindala stiil ocus a tri \Ä-
sin t-äuil alle do LU. p. 121>», S5;
incorrect: dona mocu immlesaib
pupxHis Güd. Lor. Gl. 118; for
lär a da imlisen FB. 51 {vgl. for
lär cechtar a dimcaisen p. 310, $4>.
imm-letrad sich gegenseitig
zerfleischen. Dat. ic imletrad
ocus ic imithi LU. Nenn, 1.
imm-ling:, imusling in tabold for
araile dib „the one tauet of ihem
sprang upon the other" Ms. Mat.
p. 474, 3.
imm-Iobor is. ind-Iobor«
imm-lod, PI. 3 it 6 Immelotar
immua n-eclis sie ^ngen um ihre
Kirche herum Tir. 14.
imm-lomm ganz bloss, baar,
do mes ilarda iminm SC. 33, 20
{ohne Schale?)
imm-lommad bloss machen,
abkratzen? Gen. nip-sa chad-sa
imlomtha fuidell, ba-sa chaü-sa
tairtbe buden LU. p. 114^. tb.
imm-lot Schaden, Beschä-
digung. — Sg. Äce. ni fil imlot
n-einig dait-so TE. ,14 Eg.
imm-lüad Bewegung, Bewe-
gen, Umherfahren, Treiben.
— Dat. dun t-imluad Gl. zu im-
pietas enim ad agitationem men-
tis pertinet Ml. 15^ 17; do imluad
ar mösi FB, 35; uair nocon o,set
choss no 0 imluad cuirp chomfoc-
siges nech do Dia Three Hom. p.
94,21; goethoc a n-imluad SMart.2A.
imm-lüadim III (?) exagito,jac-
to. — Praes. Sg. 3 coerchlöi no
imluadi Gl. zu exagitat Ml. 33^, le.
— Praes. sec. Sg. 3 imluadad Gl.
zu haec . . superbiae plena jactabat
Ml. 33»>, 25. — Fut. Sg. 1 imiuadfe
Gl. zu luathfe molthu Hy. 6, 17.
imm-marbad s. im-marbad.
imm-n&ir sehr schaamhaft,
sehr bescheiden. — Sg. Nom.
Lg. 17, 38.
imm-naiseet, cur imnaisced a-
mail feithlinn im urslait „they be-
came united the same as woodbine
around a ttoig^* Ms. Mat. p. 474, i.
imm-naisse für imm-snalsae 2
Du, Nom. da n-all . . imnaissi FB. 45.
imm-nire
627
imm-rddim
yypliant" SuUivan, „entwinincf*
Crowe. Vgl. imnöis a fettering or
hinding together, imnisim I yoke,
tie O'R.
imm-ii&re F. ßchaamhaftig-
keit, Schüchternheit — Sg.
Nom, ro gab tra imnäri essium co
ro fhemid in salm Three Hom. p.
102, 16 („ftttÄÄ/M^ties«").
imm-iiigre Waschen; inmige a
chos SMart. 14.
imm-iioeht nackt, imnocht
ScM. 22, 1?
imniö Nebenform der Präp, imm.
Iminöii, immon die Praep. imm
mit dem Artikel.
immorb&g', immorchor a. 1mm-
wthäg, lmm*arehor.
immorbns M. Vergehen, Sün-
de; in t-immarmas, immormus scan-
dalum Z\ 238. — Sg. Nom. alt
inna bi bds nö peccad na imorbus
EC. 1; Gen. temel imorbais Adaim
p. 133, 12; Äcc. Sil n-Adaim cen
imarbos SC. 34, 9 (amarbos H.).
immorran Streit, Streiten;
iomorr&n comparison O'R.; vgl.
imm-forran. — Sg. Nom. coiscter
ind imorran FB. 32 Eg.; imorrain
ind läith gaile LU. p. 122«, so
{8. unter drt^sacht).
immorro Conj. aber; autem,
vero Z*. 702; iomurro but, moreo-
ver O'R.; ist in den Mss. stets ah'
gekürzt im geschrieben.
immotaeht F. Nutzen; Ge-
brauch. — Sg. Nom. Amal rum-
b6i neph-imotacht doib-som tre
amairis aU imotacbt dun-ni tri
hiris Wh. 33^; Äcc. tresin n-immo-
tacdain firecndairc Gl. zu et prima
quidem et secunda verhorum per-
sonae finitae sunt, praesentes enim
demonstrantur SG. 161»» (Z*. 883).
imm-r&dim III ich überlege,
denke, überdenke, behandele;
Gl. zu tracto Z*. 435. — Praes.
Sg. 1 conid de imrordaim-se FB.
68, 30, vgl. conid de imrolaim-sc
und. 71;' 5 immid ridi Wh. 8b;
immö radi inna menmain . . all^im
er überlegt sich in seinem Sinne
den Sprung FB. 88. — Conj. Sg. 3
immim rorda Hy. 7, 68. — Ftaes.
sec. Sg. 3 co ro himraided s. unter
fromad. — S-praet. Sg. 1 imrordus
in rigraid Fei. Prot. 21; 5 ro im-
räid..inna menmain düs FB. 8;
immaroraid fria muntir ani sin
TBF. p. 136, 10 ; PI 3 Amal im-
mind räitset toie sie so Über ihn
verhandelten, sprachen Tir. 11 {mit
Pron. rel. -an- und Pron. pers. -d-).
— Inf. imm-rädud.
imm-r&dnd M. Ueberlegung,
Nachdenken, Inf. zu imm-rädim;
imbrädud cogitatio Z*. 876. — Sg.
Nom. 0 ro gM . . a imr&dud ocus a
scrdtan FB. 8; PI. Dat. ro ansät
. . dfa n-imratib ocus dia radsechaib
FB. 72; oc lia imratib se 88; Acc.
isna imratiu Ml. 15^ 2.
imm-raichne Irrthum; iom-
raichne error, mistake O'Don.Suppl.
— Acc. anathgnas no immraichni
p. 144, 28.
Imm-r&im ich rudere, schif-
fe, fahre umher. — Perf. Sg. 1
m*oenuran imromra rö, ro sn6 farrci
garba glend LU. p. 40», 28 {AE.)\
3 immrera Gl. zu solverat SG. 62^
{i. e. profectus sum Z*. 448); conid
ethair immarÄ LU. p. 40», lo ^AE.\
— Praet. Sg. 1 immimrous SC. 38, 7
(imamrous II.)\ iarsin immöronsa
glar [für ciar?) ba gäbud grind LU.
p. 114b, 28; PI. 3 imraset iarsin conos
tarla immuir ba cosmail fri glain n-
glais ibid.p. 26*, 6. — Inf. immram.
imm-ram Umherschiffen,
Fahrt; iomram rowing, saüing
O'K; Immram curaig Mailduin
Titel einer Sage LU. p. 22*, si;
8. unter coblatb.
imm-ratluy imratiu FB. 47, vgl,
raiti?
imm-rethim I ich umlaufe,
laufe umher. — Praes. sec. Sg. 3
imrethed imma cuairt amail Ifcc
muilind s. unter dfrgiud cretti;
PI. 3 imreitbitfs iia delba sin iarum
inna firu immecuaird TBF. p. 140,26.
— Inf. immrimm.
imm-r^dim, -riadaimItc^/*aA-
re {mit dem Wagen) umher, vor-
wärts, fort, ich treibe umher.
— Praes. Sg, 3 imreid FB. 36; rem
foruca lat chretmecho is tir imma
40*
imm-nc
628
imm-thairec
r^id {Christus) Lü. p. 115», 28. —
Praes. sec. Sg. 1 imr^idind-sea ang-
graige LU. p. 114», le; immä re-
dind-sea märgraige tlnd. 37 (,,1 used
to hunt" Crowe).
imm-ric es widerfahrt, ge-
schieht, accidit; Fut. Sg. 3 cin-
dus imond ricfa son ,^oto shaXl ihis
happen to us" Corm. p, XXXVII.
imm-rlgrne F. „hesitatio n" Bev,
Gelt, II p. 382.
immrimm N, Umherlaufen,
Umherfahren, Inf. zu imm-re-
thim; i. ixn-räim i. reimm in eich
0CU8 r^imm ia duine Cvrm. p. 24
[vgl. dl-rimm), „riding'' Transl.
p. 93; PI. Acc. for ar u-imrimmend
Gl. zu for ar n-imtechta LU. p. 15», 6.
imm-rind „fipcar"(?) SC. 19.
iiiim-r6I Ueherfluss, Fülle.
— Acc. ibid imröl di suidiu Wb. 22c
{imbibite abundantiamhujiisZ*. 444).
imm-rolaim ich überlege,
denke? imrola i. imradh O'Dav.
p. 100; conid de imrolaim-sc FB. 71,
r^Z.conid de imrordaiin-8et&id.68,8o.
imm-roll Versehen, Irrthum,
Fehl, Fehlwurf; mistake, aber-
ration, error, random O'Don.
Suppl. — Sg. Gen. nfr dhibraic a
lämh urchar n-imroiü riamh nie
zuvor warf seine Hand einen Fehl-
wurf O'Don. Suppl. ; Dat. i n-imroU
äidche „by mistake at nighf^ Fei.
p. CLX ; Acc. focairt imroll er warf
fehl SC. 7; ni ro la imroll mo ur-
chur mein Wurf warf nicht fehl
ibid.; cen imroll „without mistake'^
Fei. p. CXXIX.
iniDi-roth s. imm-sroth.
imm-mimdim ich sündige. —
Praes. Sg. 3 Dep. imniimther i.
iiimurbus, ut est eis lir muidh ön
iumruimther daine O'Dav. p. 100.
— Perf Sg. 3 Dep. in tan imme-
rumediar Adam ^,when A. sinned"
Tur. Gl. 17; PI. 3 inna n-f immeruim-
detar Gl. zu delinquentes Ml. 46^.
— Fut. PI. 3 imroimset delinquent,
imruimsct peccdbunt Ml. 54». —
Vgl. immormuB.
imm-rulaitli, s. imm-lai.
imm-searad M. Trennung,
Sichtrennen. — Sg. Nom. ar
n-imscarad SC. 45, a; Dat, inar
n-imscarad ScM. 15.
imm-seothaim II, vgl. sgatltaim
Ilop, Strip O'B. i^sgothaim Ipuü
ibid.?). — Praet, Sg. 3 imscothis
iarom na fertse culind tria ladra a
glac hi ffadnaissi a cheli conda
cermnastar eier rdsc ocus udba
LU. p. 64», 8. — Inf. imscothad
s. unter fertas; forrdpart Cachulaind
for a n-imscothad ocus nos tairnged
tria ladraib a choss ocus a Um i
u-agid a ffar ocus a fodb LL. fo.
49. b. 1 (dieselbe Stdle des TBC).
imm-seing a bedroom, doset
O'B.; imscing i. tech becc a talla
imdae Corm. Transl. p. 98 ; ImaceDg
i. both becc ima timchella iomdha
Corm. p. 40 sceng.
imm-SB&dud M. Retten; Dat.
tairi domm imnädud LU. p. 15», u.
imm-sntm Sorge. — Sg. Dat.
ro bd-sa . . i n-imänim mor ScM. 4;
Acc. cen imänfmh „without sorrow*'
O'Don. Gr. p. 349.
immsoi, Imsoi s. imp^im.
imm-sreth Kreis? PL Aee. tri
himsrethai FB. 45 Eg., imrothn LU.
imm»^mth ^Kr eis? PI. Acc. cün
cocarsi ind fuilt sin con cnrend
teöra imsrotha im claiss a chdlaid
LU. p. 81», 11; ro läsat tri imro-
thu imma chend FB, 45, tri him-
srethai Eg.
1. immsttide. iomsuidhe besieging
O'B.
2. immBuide, imsaidhe i. emtai-
risim {sic\ ut est ar asa himsuidhe
fer firen berar in firindi O'Dav. jp.97.
immsatdlm, Prcuur. PI. 3 imsüi-
det FB. 29.
imm-tharla, immotarla . . dötb ea
widerfuhr ihnen, sie kamen dahin,
dass . . ScM. 8.
imm-tharndd^ immatarraid diin
inti {u^persöfUicn) wir trafen dort
zusammen (7) ScM. 9; 14.
imm-thaemang Einfassung,
Band, vgl. tacmang a compasf,
circuit 0"B. — Sg. Dat. cona im-
thacmung dergöir Lg. 18, so.
imm-thairec, iomthaireag get-
ting, finding 0*B.; „suppig",
8. unter firithgnaro.
imm-thAnad
629
imm-thromm
imm-th4iiad, imth&nad Gl. zu
talionem SG. 181» {Z*. 16).
Imm-thana Wechsel; imthanu
aidche noctis vicissitudo Ml. 21«, 3
(Z*. 255\
imm-thecht Umhergehen,
Wandern, Wanderung, Durch-
wandern, Marschieren, Wan-
del, Gang; imthecht ambulatio
Z*. 800; circuitus, vitae habitus
Z». 876. — Sg. Nom. imthecht
siebe SP. I 5; b& miniu ocub bd
lüathiu a n-imtecht FB. 20; Dat.
oc imtecht ind fid dromma SC. 34, i4 ;
oc imdecht imalle re chommile/haib
SMart. 12; Fei p. CHI; dia m-bui
Comgall Bendchutr oc imdecht a
äeta cona müinntir j9. CXXVIII; oc
imdecht Miiige Breag ihid.p. CXLVI ;
Acc. iar n-imthecbt dar feda F&l
Lg. 17, 39: is sain fri cath sain fri
scor fri imthect Wb. 12c (arf pro-
cessum Z*. 649): imtromm frim-
techt FB. 37 Fg. {für fri imtecht);
Fl. Dat. ba menn inna himthech-
taib „in her goings" Hy. 5, ic; ««s;
Acc. adfiadat . . a n-imtechta FB. 70 ;
imtecto CC. 3 Fg.
imm-theeraim, Praes. Sg. 3 Dep.
immus tecrathar FB. 22, vgl. tea-
gairim I coüer, protect O'R.?
imm-thenn sehr steif, sehr
stark. — PL Dat. ar biastaib . .
rmdubaib imthennaib LXJ.p. 15», is.
imm-th^tim I ich gehe umher,
vorwärts, fort. — Praes. Sg. 3
imthöit i n-äg SC. 37, i7; ocus
must^ide uaib mar sige gaithe tar
glasmuir Ms. Mat. p. 473, i7.
imm-thieim I ich gehe umher,
gehe {schützend) um Jemand
oder Etwas, wandele. — Fut.
PI. 3 immun tisat ar tedmaim
Hy. 1, 8, Gl. i tfsat immund. —
Fut. sec. Sg. 3 ara n-imthisad le-
thn dass er unter ihnen wandeln
möchte Hu. 2,17. — Inf imm-thecht.
imm-thigrim {für -th^gim, s. tfa-
gaim) I ich gehe umher, gehe
{schützendfum Jemand oder Etwas,
durchstreife, gehe vorwärts,
fort. — Praes. Sg. 2 cid mcnic
imthigi In sld SC. 29, i ; 5 it arrad
nomtheig, für it farrag no immtheig,
in deiner Gesellschaft wandert er
{Christus'^ LU. p. 115», 27? PI 1
bad sochrud ar n-imthecht höre is
fri de imtiagam Gl. zu sicut in die
honeste atntnUemus Wh. d» {Z*. 876V,
3 imtigit . . dia domoaig LU. p.
39b, 17. — Imperat. Sg. 2 imthigh
hegone 0"R.; PI. 2 imthigid ass
Lg. 13. — Prctes. sec. Sg. 3 no
imthigid ScM. 1 H, (no ditned L.);
immätheged immatimchellad LU.
p. 114», 6. — Ptaet. Sg. 3 ro im-
thig Gl. zu reided Hfj. 5, 97: PI 3
ro imdigset fo cätoir they went on
at once SMart. 24: Dep. ro im-
thigsetar sie gingen fort Lg. 10;
in späterer Weise nach Art des
Pei'fect jßectiH: ro imthigi tar in
cocrich ScM. 6. — Fut. dia n-im-
thiasam si ambularerimus Ml. 3G^
{Beitr. VII 48).
Imm-thimmehell Umkreis. —
Dat. rfam ocus üaso ocus ina im-
timcbinll vor ihm und über ihm
und um ihn herum LU. p. 79^, 19.
imm-thlmmehellalm II ic^um-
gebe, umkreise. — Praes. sec.
Sg. 3 bä messe immätheged imma-
timchellad LU. p. 114», 7.
imm-tholtanach freiwillig,
geneigt, mit imm nach Etwas
verlangend? — PI. Nom. batar
imtholtanaig . . im na heönu SC. 4.
imm-tholtu freier Wille, gu-
ter Wille. — Sg. Nom. „is co-
marlecud sruithi don fuc", or na
meic cleirich, „nimtholta TB. p.
182, 14; Dat. ba gen ocus fäilte
arbith ar medön ar imtholtain in
da mac, ba süan algine arabeitte
in mac dedenach ar thrumme inna
brithe TBF. p. 140, 33 (ar imthol-
tain in da mac do breith „at the
pleasure of having brought forth
two sons'* On the Mann. III p. 221,
besser: wegen der leichten Gehurt
der zwei Söhne); iomtholtain free,
voluntary O'B.
imm-thormaeh Vergrösse-
rung, Erhöhung. — PI. Dat.' in
fled cona imthörmaigib ulib FB. 13.
imm-thr^nugttd M. confirma-
tio, inculcatio Z*. 876.
imm-thromm sehr schwer; very
imm-thüarcon
630
irapoun
heavy O'B.; Imtromm frimtecht
seh/r schwer heim Gehen FB. 37 Eg.
— Compar. immtrommu con cin-
genn do charpat am schwersten geht
dein Wagen FB. 34 (imtruime Eg.)?
imm-thdarcon F. gegenseiti-
ges Aufreiben; mutua tribulatio
Z*. 887 ; Dat. ind immarslaide ocus
in choidech bis foraib oc imthuar-
cain Ml. 1Q\ 7. — Praes. PI. 3
und Infinitiv immos tuaircet co
clos foD indse n-uile gair na sciath
oconn imtuargain TB. p. 182, is;
für ima tuarcat doib ibid, p. 178, 20
wäre zu erwarten: imma tdairc
doib (5. Sg., unpersönlich). — Fut.
Sg. 3. unpersönlich commatuaircfe
doib so dass siß sich gegenseitig
zerreiben werden FB. 6 (für co
n-imma tuaircfe, vgl. € 5.515, Col. 1).
imm-thiige Bedeckung, Be-
kleidung. — Sg. Nom. bed im-
thuge dtiib-si Crist Gl. zu induite
vos dominum Wb. 6»> (Z*. 640).
imm-thuinset {3. PI. Praes.\
im tr^n tröm thuinset sie schlagen
sie {die Erde) abwechselnd stark
schwer FB. 53, mit Eg. des Vers-
masses wegen immus zu lesen?
imm-thums M. Expedition,
Strapaze? PI. Nom. imthurusa
imda FB. 84 Eg. (mlthurussa LU.).
imm-thüs 1) Führen, Füh-
rung, 2) Schicksal, Geschichte.
— Sg. Dat. 1) Crist icca him-
thüs Gl zu Hu. 5, 83; ciali D^
domm imthüs Hy. 1, 28; "2) „is c^t
duit-siu tra" ol Finnen „t'imthechta
fäin ocus imthus na hörend do
innisin dün" LU. p. 15^, 17; Acc.
2) ce^-immtüs cecha hanma FA.
21 LBr.; PI Nom. 2) imthüsa
„tidings' Beitr. VIII 330, adven-
tures^* O'B.; imthusa immorro Con-
culaind SC. 28 {soviel als: „was
aber C. anlangt) ; Acc. 2) cät-imthüsa
cecha hanma „the first adveniures
of every soul" FA. 2i LU.
immu Nebenform der Praep.
imm.
imm-6allaeh sehr übermüthig.
— Sg. Nom. ^ bäd imuallach
SC. 29, 9.
immncha s. muelia«
im-müehad gegenseitiges Er-
sticken, Erdrücken. — Praes,
PL 3 immus muchat in d6ini issin
ddn CO n-apthatar s^ fir ddc oco
n-deicsin TBF. p. 138, is.
immnrcra, imnrcra GL zu fdrail,
wohl nicJU verschieden von imm-
forcraid.
immurgu Goid.* p. 18, 4, p. 20. 8,
{ML Carm.)l
imuadnd s, imm-sn&dad.
imned N. Leiden, Drangsal;
tribulatio ZK 801. — Sg. Nom.
dom ru malt {Eg.) a n-imned FB. 88;
KÖr olcc ocus imniuth TE. 19 Eg.;
Gen. ro c^es side möor n-imnith
Wb. 6c {ZK 17); PL Nom. cid na
imneda forodamar-sa ML 22^, 5
{trümlationes Z*. 226); uilc immda
ocus imnedai mora FA. 34 LBr.
imoilgestar s. Imm-folngraim.
imorro s. immorro.
imp&idaeh versutus SG. 60«
{Z^. 25), s. impöim, impüth.
impide Bitte, Fürbitte; pray-
er, petiUon, interces»ion O^B. —
Dat. ar impidhe at the request
O'Don. Gr. p. 298; Acc. doratsat
. . impidi fair FB. 27^ tria immpidi
Adamnain FA. 34 LBr.; tria im-
pide Nsem Martain „throu^ S.M.'s
intercession*' SMart. 45.
imp6im {für imb-söim) III ich
drehe um, kehre um. — Praes.
Sg. 3 impdid imm& cuaird anmand
inna pecthach FA. 18; immasöi in
Mac n-O'c {sie) for slict Fuamfku^
p. 132, 14; imsoi cusna hüathaib
FB. 67 [für immasöi, imsaig Eg.):
muilinn imsui each {Gl. zu marc-
muilinn) molendinum quod cireum
vertit equus Z^. 25. — Praes. sec.
Sg. 3 imsoad ina crocend es wen-
dete sich um in seiner Haut, s.
imter dirgiud cretti : PL 3 imsöitis
a claidib friu ihre Schwerter wen-
deten sich gegen sie SC. 2 {für
imma söitis). — Praet. Sg. 3 no-
chor impo din friasi co maitin TB.
p. 178, 13. — Inf impdth vertex
SG. 60b, impüd aT^oipr} ibid. 106»»
{Z*. 25); Dat. amuil muilend do
impud s. unter dirgiud cretti; Act.
tre impuud per anastrophen SG. 202^.
imresan
631
in
imresan, imrisnie $. imbresan.
imtha, iomtha so, in liJce man-
ner, i. amlilaidh, nimtha i. ni hi-
nand lim O'Don. Siippl.; itconnarc
tra an ben imtba sin aislingthc
„in Kke wise" ThreeHom.p. 100, 19;
nimtha son „not so this** TB F.
p. 154, 2.
in-, Ion-, „when prefixed to pas-
sive participles, denotes fitness or
aptness", Ind^anta „fit da he dane",
inmheasta „to he thought or deetned'*
{auch pröbahle\ galar inleighis „a
curahle disease" O'Don. Gr. p. 274.
1. in Praep. s. i, 1 n-.
2. in Fragepartikel, lat. -ne,
nutn, vor Vocalen inn, vor Labi-
alen in der alten Sprache im-
Z*. 747; in der spätem Sprache
an „whether" O'Don. Gi\ p. 158
(an g-ceilir dost thou conceal). —
In der directen Frage: in raga-so
lim-sa willst du mit mir gelten?
TE. 13; SC. 16; TE. \Q>\ p. 132, 22;
iu ro b^rbais in saill p. 41, 12; in
fir . . tusso do raind nammuicce ist
es wahr ScM. 15; p. 144, 19; in
döig b4t dorn 61igud-sa ön SC. 7; 46;
in cumce in taige duit ale FB, 92?
inn ^ seo Munremur ist das nicht
31.? ScM. 12; inn i so do treb-sae
TE. 16; atbert rim „in raga lim"
SC. 33, 6; 32. — In der indiree-
ten Frage: ro ffarfuigh sceula di,
an füaratar TE. 19; co finnad, in
nalt-siu ro siacht fis dö SC. 32;
doairfenus doib düs im-bed com-
rorcon and Wh. 18*; ro l&d roga
d6ib..,düs In bad tech for leth
dobertha do cach fir dfb FB. 54;
du^castar düs in ätar Tir. 3; düs
in fugebtdis FÄ. 30; SC, 21. —
Mit angefügtem eyiclitischen Pro-
nomen {Pron. infixum) : inam bia-sa
eritne mihi TE. 5 Eg.\ innut tar-
fäs nf ist dir etwas erschienen?
LU. p. 113», 13 {Siab. Concul);
inab testSL-Bi p. 144, 19; ceist inn-
dathgnitae würdest du sie erkennen?
ibid. 21. — Vereinzelt hi forgabiir
ScM. 8 H.
3. in, ind, in t-, a n- Artikel der,
die, das Z*. 210; lautete u/rsprüng-
lich mit s an^ das sich im Dat.
und Äcc. in der Verbindung mit
consonantisch auslaxUenden Präpo-
sitionen erhalten hat. Ein Nomen,
von dem ein Genetiv abhängt, hat
in der Begel den Artikel nicht,
Ausnahmen sind äusserst selten:
issa sudiu na fari, isin sudi fari
FB. 83. Der Artikel mit den De-
monstrativpartikeln sa, se, so, sin u. a.
hinter dem Nomen ist zugleich das
irische Demonstrativpronomen. Im
Irischen steht der bestimmte Artikel
anstatt des unbestimmten, wenn
ein bestimmtes Individuum gemeint
ist (vgl lat. quidam\ z. B. airm i
fuirsitis in torcc wo sie einen Eber
finden würden Tir. 13; port hi fu-
irsitis in n-elit ibid.; co n-acca in
scailfer mör ina dochum da sah er
einen grossen Kerl auf sich zukom-
men i^B. 37; p. 131, u u. ö. -^
Die spätere Farm für in, ind ist
an in allen Geschlechtern. —
Singular, Nominativ Mascu-
linum, vor Vocalen: in t-aingel, in
t-aithech, in t-apstal, in t-anad, in
t-ara, in t-Echaid, in t-^namar, in
t-^nlorg, in t-hncosnam, in t-öclä,ecb,
in t-oinfer, in t-oscur, in t-Uath, in
t-itrcur, an ag ScM. 7; vor allen
Consonanten in oJme irgend eifie
Aff'ection: in brithem, in bes, in
dubchcö, ingilla; in cach, in cath,
in techtaire, in triar; in fer, in
scäl; in loeg, in lia, in liaig, in
macc, in noeb, in rf ; vereinzelt ind
loog Hy. 5, 76; an rf TE 5 Eg.,
an moltach ScM. 22, 3. — Femi-
ninum, vor Vocalen: ind adaig, ind
adbur, ind anim, ind aradach, ind
ingen, ind oUbrigach. In TE. (Eg.)
vereinzelt inn ingen, in ingin neben
ind ingin, inn ög p. 40, 19; vor 1,
n und r: ind Lcndabair, ind long
FA. 2; ind noeb {Hy. 5, 2, 22, 76),
ind nöebduil (41);. ind rigan; vor f:
ind fatsine, ind ffrog, ind fuithair-
be, ind flaith; in fuil {Lg. 7); vor s:
in t-samaisc, in t-soised bruiden,
in t-serc, in t-soilse, int-sdil(iSfc3f. 11
Nominativ anstatt des Accusativs);
vor Tenues: in chaillech, in chathir,
in chomairchi, in chonar, in chroeb ;
ohne Aspiration in cathir, in pian ;
in
632
in
vor den übrigen Consonanten: in
ben, in beist, in breth, in bö; in
dfas; in grian, in gruad, in guidi,
in glend; in mathair, in mucc, in
macrad; vereinzelt an mörmuc
ScM. 22; in üen p. 144, le; is; in
pheist FB, 85. —
Äcctisativ, für Mctsc. imd Fem.
gleichlautend; verbunden mit Prä-
positionen cossin (cussin), fön, for-
sin {Hy. 1, 47; FB. 77; 78), for in
(p. 131, 2); frissin, immön, issin,
lassin, tarsin; vor Vocalen und
Medien ist der Nasal der Äccusativ-
endung gewahrt: lasin n-adabair,
in n-ael, isin n-aer, in n-a^s, in
n-aingel, isin n-airdig, isin n-airicul,
in n-airm, immon n-all, in n-anmain,
in n-athaig, isin n-aurlaind, in n-
eclais, in n-ön, in n-eret, cosin
n-esair, immön n-imdai, in n-im-
chossä,it, in n-inad, in n-ingin, in
n-insi, immon u-öenfcr, in n-osnaid,
cosin n-üair, frisin n-üaitui; verein-
zelt imman aidchi p. 311, 28; firis-
sind imorchor n-isin p. 145, 9; in
ingen CC. 6 Egr, in .ord p. 39, is;
in ingair is; vor Medien: riasin
m-bantrocht, isin m-bruidin, in m-
bith, in n-gai,- frissin n-grein, vor d
ist das n weggelassen: in dig SC. 48;
in domon n-dron SC. 29, 14; laissin
droid TE. 18 Eg,\ auch in garmain
Hy. 5, 74; in hri&tharchaih FB. 21;
vor allen übrigen Consonanten in:
in caillig, tarsin cathraig, in catb,
in coin, in Patraicc n-aile, in popul,
imön peist {FB. 86), isin tailm, for
in teglach, in mnäi, cussin mördail,
in laid, frisin liic, in rotb, in rig,
cosin fer, in fled, lasin. suidi n-
grianda, fön samail sin, fön saith
sin, in sligid u. a. m. Vereinzelt
triasan sencas {ScM. 22). —
Nominativ und Accusativ des
Neutrum a n-; verbunden mit Prä-
positionen: cossa (cus), fo a, immä,
issa, lassa n-. Vor Vocalen: a n-aill
ScM. 1; SC. 5; a n-am CC. 6 LU.;
a n-od FB. 18; 19; a n-imned 88;
fo a n-innas 18; 84; fön innas
ScM. 9; FB. 60; 83; a n-oenfecht
TE. 10, 20 Eg.; a n-öenach SC. 3;
a n-öl Hy. 5, 85; vor Medidn: lasa
m-borrfad FB. 44 ; a n-deilm Lg. 1 :
a n-ddn uli FB. 25; cosa n-gein
p. 131, 10; vor 1, m und r: alleth
n-aill FB. 12; 14; allöim 88; al-
lind 59; ammaidm ScM. 20; am-
mlad p. 130, 27; ammuinbech FB.
10; 18; isammag 49; p. 131, u;
arrlgthech FB. 14; 25; 55; arr^im
42; ohne ÄssimUcdion: lasa loim
p. 131, 7; fo a lind SC. 7; isa mag
FB. 47; darsa morlind Lg. 18, so:
a rfgthech n-uile FB. 20; 62; isa
rfgthech 79; lasa röim 44; ani
{haec res) s. unter nf; vor 2'enues:
a curathmir n-ugut FB. 14; imma
curathmir 56; 88; 99; a comram
sin 57? a cetna ü2em 14; a tech
TE. 9 LU.; FB. 1; 2; 21; 25; 27;
28; 54; isa tech SC. 10; 16: FB.
20; 21; 25; 88; 91; is tech ScM.
15; is tir SC. 35; cus trath sa
50. 14; FB. 88; 94; vor f und s:
a fecllt sa ScM. 17; TE. 14 LU.
— Äcc. Neutr. des ÄrUkeU mit
Dat. des Nomens: issa sudiu FB. 83
(isin sudi ibid.)-^ res n-galur Hy. 1
Pref.; is taig seo ScM. 15; istig
p. 145, 6; SC. 16; 33, sö; 34, 15;
isitig p. 144 10. So wohl auch ie
tir SC. 36. Vgl isind leith araill
FB. 28. — MasctUine odtr femi-
nine Form des Artikels bei ursprung-
lichen Neutris: in t-ainm (Äcc.)
ScM. 12; inn ainm p. 17, 24; in
ainm 33; in aim FB. 70? in t-imm
p. 40, 38; fön n-innas FB. 31;
ScM. 14; in ogom Oss. I 14; in
n-gein CC. 6 Eg.-^ in leth aile
ScM. 5; iarsin iinn CC. 5 LU;
darsin morlinn Lg. 18, so Eg.; in
rigsudi FA. 7; immän rigthech
FB. 25; risin rö sin Lg. 11; in
curadmir s. unter curadmir: cosin
tres netn FAi 2; lasa reim ocus
lassan m-bonfad FB. 44 Eg.; in
tech ScM. 5; SC. 33, 34; FB. 29;
issin tech, cossin tech TE. 9: 11
Eg.; in tir FA. 4; in tochim FB. 7:
in focht n-aile Hy. 5, 69; FB. SS;
in oenfecht Lg. 19; in sc^ul sin
TE. 14 Eg.; in sliab TE. 18 Eg. —
Genetiv, Mose, und Neutr., rar
Vocalen: ind aicnid, ind aingil, iud
airlig; ind anffr, ind aurtige, ind
in
633
III
4rma, ind ^tualaing, ind öenaig
ind öir, ind oprid, ind ordnide;
spätere Scfireibweise irni eouin CC.
5 Eg.y inn öentaige SC. 38, 8, in
uird p. 39, 19; vor 1 und r: ind
lithair, ind lemmc, ind liss, ind
löig, ind rig, ind rüanada; verein-
zelt in locha FB. 85, in rothclessa
FB. 64, in rüisc p. 40, 23; vor n:
ind niad, ind nonbair; vor f: ind
Fäidljmthe, ind feoir, in fergoirt,
md fir, ind fir, ind fid; vor s: in
t'Sessid nimc, in t-sfda, in t-siriti,
in t-sl^be, in t'sli\aig, in t-srotha,
aber in scdith FB. Sl, in spirta
Ily. 5, »0; vor c: in charpait, in
chathmiled, in ch^oil, in chöicid,
in choimded, in chon; olme Be-
zeichnung der Aspiration: in cetail,
in ceoil, in curadmire; vor b, d, g,
m, t: in bantrochta, in bid, in
brogo, in delmae, in druad, in dune,
in gnima, in maige, in mara, in
messa, in muid, in talman, in teg-
laig, in tige, in tiri, in tophuir, in
trir, in trüaig; vereinzelt inn tige
p. 144, 14. — Femininum inna:
inna flatha By.2, 22; inna trinöite 42;
inna luinge FA. 4; inna soilse 5;
inna catrach 13; 14; inna comrai-
me SC. 2; inna bamsiri FB. 1;
inna fledc 9; inna cathrach 83;
inna corma p. 311, 37; vereinzelt
ina mna p. 144, 18. — Sonst immer
na; vor Vocalen erscheint h, aber
nicht immer: na haidchi TE. 12
LU.] Lg. 17, 50; FB. 81; 84; 85;
inna hamsiri FB. 1; na hecailsi
FA. 25; na henlai^Äi p. 144, 26;
na hEmna Lg. 14; na hErend SC.
2; 41; na hesorgni FB. 48; na
himda SC. 24; na hingene TE. 3;
5 Eg,; SC. 45; na aidchi TE. VJ
LUi] na Emna Lg. 8; na imdai
SC. 10; na ingine Lg. 7; SC. 39;
na indae 15; I, m und r werden
verdoppelt: nammucci ScM. 8; 15;
17; nallongsi Lg. 16; narrätba 8;
ohne Verdoppelung: na mucce ScM.
9; 10; na mnä SC. 20; ina mna
p. 144, 18; na raaitne FB. 87; na
luinge TE. 3; inna luinge FA. 4\
na lubi p. 130, 20; na rfgna TE. 6:
FB. Gl. Andere Consonanten
werden in "keiner Weise afficirt: na
bfasta, na delba, na gaile, na ca-
thrach, na pdne, na tröcaire, na
fledc, na samna. —
Dativ, ohne Unterschied der Ge-
schlechter; mit Präpositionen: ar
in, assin, cossin, din, don, fön, for-
sin (,for in), iarsin, issin (sin), ön,
ocon, resiu (riasin^ liasin. Vor Vo-
calen: isind abaind, asind aer, isind
aidchi, isind amsir, forsind airiniuch,
dond araid, dond athesc, diud ech-
fleisc, fond öcosc {FB. 92), dond
Emir, dind änlaith, dond Erinn,
assind imdai, ocond imdiburcud,
dind imguin, dond ingin, dund insi,
dond oenfargam, isind oenlö, issin
t-ossud, isind otruch, ond üair, dind
usciu. Vereinzelt don ingen TE. 5
Eg.] fon egim ScM. 11; fön alt
cötna FB. 8 {oder Acc.?)] forsin
immum p. 40, is; vor 1 und r:
asind lestur, issind lönith, isind
leith araill {FB. 58), isind lic, as-
sind liss, uasind loch, dind lucht,
asind raind, dond rfg, issind rfg-
thig, dond rfgain, riasind roind;
vereinzelt iarsin lind CC. 5"; fön
less uile Lg. 1; assin rfgraith
SC. 33, 16; don rig^. 17, 2s;. vor f:
isind faichthi, iarsind faidche
{Lg. 15), dond faire, dond farrci,
isind fergort, dond fir; riasin feiss
ScM. 2; vor s: resin t-samfuin,
din t-sfd, sin t-sfd, issin t-situ, on
t-sil, forsin t-gligid; iarsin t-sligi,
ocon t-slög, forsin t-snechtu, isiu
t-sudi, aber don sc41; vei-einzelt re-
sin sliiag FB. 54; fön slög uile 16;
vor Teymes: fön charput, ocon
chendail, don chötgabail, issin chet-
na, din chloich, issin chocrich, isin
choire, don choimdid, don chomram,
don chrü, isin chuach, don pheist
{s. beist); ohne Aspiration isin car-
put, don cath, on cathraig, din
claidm&, assin caillid, asin cluche-
maig, isin Cr&ebrdaid, forsin cöiced
uile; forsin purt; ön taib, don
techtaire, don tegluch, asin ten,
con töin, don Teti Brie, on tig,
asin tig, isin tig, don tiprait, on
trath, don triur, don turus; vor b,
d, g, m: isin bith, don Biliu, cosin
m
634
m
brot; isln domuü, is8in dun, on
gubu, don gillu, din mac, ön mu-
icc u. 8. ID.; vereinzelt iarsan guba
CC. 6 Bg. —
Ädverbieller Casus der Zeit und
der Modalität, ohne Präposition,
a) mit Substantiven: ind adaig sin
FB. 63; ind adaig thüssech 83;
ind aidchi sm Lg. 10; 13; SC. 27;
FB. 72; 91; in oidchi sin TE. 12;
18 Fg.] ind inbuid sin SC. 21;
FB. 15; in inbuid sin CC. 6 Fg.;
ind innas sin FB. 82; ind üair sin
FA, 33. ^0 auch inn aidchi sin
Lg. 12; FB. 31; inn airet sin FA. 33;
inn üair 24; 28; 32; inn uraid SC.
12; 13; in-diu (heute) Lg. 17, 19;
SC. 14; 17; 32; 45, 3; FB. 32 u. ö.\
cosindiu Lg. 12 ; SC. 7 ; ^gusinniud
p. 140, 85; in-nocht FB. 16; 62;
in ch^taidche 81; in cach mf Lg.
17, 17? in tres adaig FB. 67; 83;
auch in tan? b) mit Adjectiven, in
der alten Sprache zur Bildung des
Adverbs: in biucc paulum, ind ut-
mall inordinate Z*. 608. —
Plural, Nominativ Masc, vor
Vocalen: ind apsfai7 FA. 2; ind
eöin 33; SC. 5; ind errid FB, 70;
ind öic 65; vor 1 und r: ind laith
FB. 7; 15; 20; 70; 88; ind nÄim
FA. 5; 34 (na nöim Br.)\ ind ran-
naire FB. 14; 72; vor f: ind fir
SC. 22; FB. 25; 29; 62; 75; 82;
88; ind fiaich SC 35; vor s: in
t-Sluaig Hy. 5, 62; SC. 36; FB. 21;
üor anderen Consonanten: in phecc-
daig« i'^A. 29; in pecdaig 34; in
trönfir FB. 7; in daim Hy. 5, 53 ;
vereinzelt: inn eoin CC. 2 ^jgr.;
^. 143, 9. Auffallend', ind anmand
FJ.. 31 (8. anim ÄeeZe). — Fem.
na, oÄn« Fcraw^icrungf (ies folgen-
den Anlauts, inna nur FB. 67
(inna geniti); na buidne, na lamae,
na mna, na plana, na tüatha.
Diese feminine Form gut schon
altirisch auch für das Neutrum:
na tri dath Lg. 7; na tigi 11; na
hairechta FA. 6; 14; na comrama?
Auch für das Masculinum häufiger
na als ind, in: na apstail, na hairm,
na haneolaig, na druid, na hcicb,
na pecdaig, na rig, na rondairi,
na slöig, na srotha, na töisig
u. s. w. —
Genetiv, ohne Unterschied der
Geschlechter, inna und na mit nach-
folgendem n. Vor Vocalen: inna
n-airecht FA. 6; inna n-anmand 6:
inna n-arcaingel 20; na n-atairi
FB. 13; na n-än SC. 4; 7; na
n-fath SC. 29, 10; na n-ingen p.
131, 22; na n-öcthigenid FB. 6:
vereinzelt ina n-en p. 143, 7; vor
Medien: inna m-bo Hy. 5, 32; 60:
inna m-ban FB. 29; na in>bach-
lach ScM. 12; na m-briathar SC. 26:
na m-ban FB. 16; t^5; 42; na
n-düla Hy. 1, 55; na n-gäi FB. 15:
vor 1, m, n, r: inno loeg Hy. 5, 50:
nannseb FA. 25; inna näem 31; 34:
na nöeb Hy. 2, eo; na moc FA. 1:
na rfg FB. 6 w. s. id.; vor Ttnues:
inna clöen Hy. 2, 59; inna caorath
FB. 56; inna ceöl FA. 4; inna
pectach 18; na cernd ocus na com-
ram FB. 9; na trcb CC. 2 LU.:
na pecthach u. s. tv.; vor f und s:
inna fer FB. 16; na scia^ na
sldag u. 8. vj. Vereinzelt: ina n-en
p. 143, 7; ina näeb FA. 4. —
Dativ, ohne Unterschied der Ge-
schlechter, immer mit Präpositionen
verbunden: ar naib, isnaib (ass),
cosnaib, dinaib, donaib, forsnaib,
isnaib (i n-), oc naib, önaib (üanaibi
Z*. 216, aber schon in LU. {circa
1100 p. Chr.) ist regelmässig dafür
die AccusMvfortn eingedrungen:
asna, cosna (cusna), dona, forsna,
isna, 00 na, riasna, z. B. dona hai-
gedaib, asna amsib, cusna claidbib,
oc na clessaib, dona tri eoecfaib,
forsna feraib, dona fendb, isna
fledaib, asna fraigthib, oc na im-
ratib, cusna lesanmannaib, riasna
mnaib, dona naebaib, dona rigaib.
Nur selten hat LU. die alte Datir-
/brm: isnaib lüachrachaib j». 114», 17;
isnaib slebib ibid. is {Siab. Conenl.Y -—
Accusativ, ohne Unterschied der
Geschlechter, inna und na, in Ver-
bindung mit Präpositionen: cusna,
forsna (for na), frisna, im na, lasna.
tarsna (tar na), trisna : inna aninand
FA. 18; inna nöemu 5; inna randa
SC. 11; na anmand; forsna clanna.
ina
635
inchinn
cusna dedenchu, forsna dorsl, for
na dorsi {ScM. 18), na heocho
ißcM. d\ na eocho {FB. 36; 39),
im na heönu SC. 4, na firu, na
fiada, na Idrchuriu, na mnä, na
muni, na pecdachu, na slüagu, na
tri not»boru, na tri turcu, tar na
teora foitfaairbe, na hUlto. Mit
dein Dativ des Namens: eter na
hairichtaib, frisna döinib, frisua
rannairib, frisna taidbsib, cusna
genitib. —
Dual, Nominativ und Äccusa-
tiv: in da en SC. 6; in da fiach 35;
in da mnäi 8; na da rig 33, 7; na
d4 ech FB. 45. — Genetiv: in da
erred dec FB. 2; p. 310, 2; na da
ban aiU FB. 25.
ins für in na, Gen. Sg, F. oder
Gen. PL des Artikels, oder Praep.
i n- mit Pron. Poss. oder Compa-
rativpartikel für Inda.
ina n- FB. 28 s. inna.
inad M. Ort, Platz, Stelle;
inadh locus Ir. Gl, 516. — Sg.
Nom. at4 inad a da traiged isind
lic FB. 88; Gen. is ann böi clam
oc cuinchieZ inaid fair, ociis ni robi
inad fds ittV ann TJiree Hom. p. 16,11;
d'fir thlnaid „to thy successor*' Fei.
p. Cl 1 ; fodord oc lucht bar n-inaid
dogr^ss ibid. p. C id {„they who
take your place'^; Dat. inn inud
aile p. 132, 17 ; nir theig . . assa
inud er wich nicht von seinem
Platze FB. 57 ; doronsat . . comarli
a hoen-inud im comuaill . . in trir
curad sin FB. 42 (»(/?. d*öen-täib
SC 22); Acc. ränic in n-inad cetna
FB. 40; cosin n-inadh cetna TE.
12 Eg.\ in tan näd fagbai inad
aile FB. 92; do neoch gebus t'inud
Three Hom. p. 32, le; PI. Dat. isna
sostaib ocus isna inadaib FA. 6.
Inailt F. Dienerin; innilt an-
cüla Ir. Gl. 25; cumal no inilt Gl.
zu cacht „hondmaid" CDon. Suppl.
— Nom. a hinailt „her handmaid^*
TB. p. 176, 15 ; inailt fitainiu TE.
15 Eg.:, Dat. cona hinailt ibid.
inaim, ind inaim so zu dieser
Zeü Ml. 16c, 6 (Z*. 747); inn inaim
Oss. l 11.
inaiteet s. in-otchim.
in-allana, an-allana aforeti'
me Three Hom. Index; in tire in
ro atrebais inallana iar curp TTvree
Hom. p. 94, 18 („hitherto*^; illög..
t*anumla anallana „in guerdon of
thy disöbedience aforeiime Und. p.
28, 24; do munter-siu böi i n-gabud
anallana forsind fairgi ibid. p. 114, 12
(„some time ago" p. 140). — Vgl,
alla, an-all.
inar Leibrock; tunica Ir. Gl.
29; coat, mantle O'B. — Sg. Nom.
inar srölda Lg. 18, si; inar co
foph a thona im sodain FB. 37;
cliab-inar sröil siricda r^ ebnes
LU. p. 81», 29 {8. unter füan); Gen.
cöirtus hinair imlibäir LHy. fo. 6»
{„an arrangement of a very long
tuni&' Goid.* p. 65); PI. Acc. ima
n-inara TB. p. 182, 86.
inarach tunicatus Ir. Gl. 597.
inathar „bowels" Corm. Tr.
p. 95.
inbaid, inbuid Zeit; „ionbhoigh
time i. e. a pa/rticular period of
time O'Don, Suppl.; ind inbaid sin
zu dieser Zeit, damals SC. 21 ; Aid.
Chonch. 5;, ind inbuid sin FB. 15;
CC. 6 Eg.] cech inbaid allezeit
Hy. 4, 8.
inber M. Mündung eines
Flusses, Bucht, sehr häufig in
Ortsnamen {Inver)\ inbir „estuary"
Corm. Tr. p. 24, 1. — Gen. for
brii Inber mara p. 39, 11 {„the
Straits of Gibraltar" Stokes, Fä.
* p. XL VII), zu lesen Inbir? Dat.
sind inbiur p. 131, 14; PI. Acc. tar
inbcru FB. 47.
inbotha, foruar inna inbotha
paravit nuptias Tur. Gl. 48.
inbothaigim III nt*5o. — Praes.
Conj. PI. 3 Dep. dia n-inbothigetar
Wb. 29», 2. — - Inf. Nom. is fuath
n-eperta in t-inbodugud den men-
main SG. 137b (Z«. 993).
inbudcaid, trisin fuar inbudcaid
Tur. Gl. 48, „through the praepa-
ration of the bridal" Goid.^ p. 6,
connubii Tur. ed. Nigra p. 34.
inbuid s. inbaid.
inehaib s. inech.
inehinn Gehirn; cerebrum Ir.
Gl. 747; inchind brain Corm. Tr,
inchinne
636
indala n-
p. 95. — Sg. Nom. ba bcs d'ültaib
ind inbaid sin cach curaid no marb-
dais ar galaib oenfir no gata a
n-inchind assa cendaib ocus com-
mescta ael airthib co n-denad liath-
roite cruade dfb Äid, Chonch. 5;
Äcc. DOS indlethar Cet inchind
Mesgedra isin täbaill ibid. 40.
inchinne FB. 61 Nebenform von
incbinn.
inchls 8. unter cfsal, zu lesen la
ail in chis (ceas darJcness, grief,
fear O'R.)?
inehlt, ina läim incbli in seiner
linken Hand LU, p. 79», le.
in-chlithe, inchleithi hidden,
concealed O'Don. Suppl.; ni fitir
idal inna inchlidi Ml. 26 r {occulta
Z*. 877).
inchosisr significat Ml. 21^, 4,
inchoisig SG. 9» {Z^. 430\ — Praet.
Sg. 3 inchoisecht Ml. 16c, 10. —
Fut. sec. Sg. 3 inchoissised Ml. 118.
— Pass. Praes. Sg. 3 inchoisechar
significatur SG. 198» [Z\ 982).
inehreehaim II ich tadele. —
Praet. Sg. 5 is ed on ro inchrech
Grcgoir im Columcille Lat. Hy.
XI Pref. — Inf. Nom. doroacht
in t-inchrecbad sin co Columcille
Goid.^ p, 101, 40.
inchruth, inchruth. noe Gl. zu
aplustre, i. e. apparatus navis
SG. 132b (Z*. 56); Amol tegdais
foratocbar deglf anechtair ocus is
fäs a inchrud ammcdön „and its
furniture is wanting within" Tur.
Gl. 13.
in-elannalm II ich pflanze
ein. — Pass. Praet, Sg. 3 ind
abis mör in ro inclannad dliged
circuil GL zu circulus abyssi magni
LHy. fo. 12b {Goid.* p. 70).
1. ini^'Ende, Spitze; a head
O'R. — Sg. Nom. cor bo chonair
letartha cach n-ulind ocus cach
u-ind ocus cach n-aird ocus cach
n-aircind don charpat sin LU. p.
79», 21; Dat. Eriu uli 0 ind co
fond „from top to bottom" Three
Hom. p. 44, 20; ota m'ind gom
bond Kl. Neüb. 2 (a vertice meo
usque ad plantam meam Z^. 955);
Acc. CO ind p. 132, 23; PI. J^om.
ni tharraid acht a n-iudai „nought
remained save their skulli" Fei
p. OVII; enechgriss i n-innaib an
indfödla Corm. p. 19? — Vgl. rind.
2. ind L tenga O'Bav. p. 97.
3. ind Artikä, s. in.
4. ind, in {eine Form des Arti-
kels) büdet Adverbia, z. B. ind lai-
giu minus Z*. 608.
5. ind die Praep. i n- mit Pron.
suffixum.
6. ind vollere Form der Praep.
i n-; ind oirthir Breg „in the east
of Bregia*' Three Rom. p. 112, 23.
Als Adverb verwendet {vgl. inn Adv.
in, therein O^R.)-^ co tarnt bachaill
I'su dö ind Three Hom. p. 16, 19
{dazu? dabei?); asbert Tadg co ti-
bred breith do ind CCn. 7 (hierin? \:
„cid fil and*' ol se „adU coio dot
ithe ind Fä. p. CVI {,/or this").
inda als hinter dem C&mparaiit,
vgl. tau ; ionä than O'Don. Gr. jj. 118:
is tressiu cuma inda muir Lg. 18^ $9;
— Mit relativer Verbalform: inda
as, indaas, indas Z^. 716; ba mou
he indis ccc^ cüibrend p. 40, 13:
nf mö dan a ein frib . . indäs na
tucsaid üadib FB. 73 (oltas £^.):
ba huilli inas ceci^ bleguni». 42, «:
Plur. is soiri indate idail Ml. 34 r
{Z*. 717); ar nf mo chäinit nadÄtne
he inät na hanmunda alle denn
nicht mehr beweinen ihn die Men-
schen als die übrigen Gtschöpff
Fä. p XL 38.
iuäalhU' dereine vomweien;
unus e duobus Z*. 359; indala
n-ainmm d^c Corm. p. 25 hia [duo-
decimum nomen Z'^. 309); indala
n-ai brat üaine impe . . alaili brat
corcra SG. 8 [die eine von ihnen . .
die andere); no slocad indala sail . .
do t^irged indala n-äi immach
ibid. 5; dafür später indara i,an
dara O'Don. Gr. p. 123, mtif Apo-
cope dara) : indara fecht . . in fecbt
n-aill das eine Mal . . das andere
Mal FA. 5; Matha mac Alphin
suf ebraidi indara fer d^c ro thog
I'su na muintcrus Lü. p. 32», i
{der zwölfte); na rfg . . isindama
leith . . ind rigna . . isind leith araill
FB. 28 {für isindara n-ai?).
indar
637
indel
indar limm es scheint mir;
indar la Conall es schien Conall
FB. 64 (indarla oft zusammen ge-
schrieben) ; indar lais 81 (andar Eg.) ;
91; indarra Loega*re FB, 64 (für
indarla); andar lea bratt mor do
thabatrt di Three Born. p. 100, 12;
andar leis ifi ina chotlad boi ibid.
p. 102, 33; andar leo ropo beo Bev.
Cdt III p. 181.
indara, indama s. indala.
ind-arbae, -arpae N. repulsa,
repellere Z*, 877. — Gen. ba
sab indarba clöenc Hy. 2, 8S? Dat.
dfa innarba asin taig ihn aus dem
Hause zu treiben FB. 13; Acc. isa
D-indarbae Ml. 23o, g.
ind-arbenim I repello. — Im-
perat. Sg. 2 Inda ärben üainn „ex-
pel ihou tliem from us" South. 47 b.
— Conj. (Fut. ?) Sg. 3 are n-indarbe
analcbi ood ocas a pectba ocus ara
tinola soalchi Cam. (Z«. 1004). —
Perf. (?) Sg. 3 nacbim rindarpai-se
Wh. 5» iquod non me reppulit
ZK 877). — Praet. Sg. 3 ro indarb
uadae Three Hom. p. 14, 31; ros
indarb loseaind ocus natAracha esti
ibid.p. 120, 29; PI. 3 co ro iunarb-
sat LU. p. 3^, 19. — Pass. Conj.
[Fut?) Sg. 3 ar nacbit rindarpitber
Wh. 5b (WC sis exheredatus Z\ 877).
— Inf. 1) indarbae; 2) ro triall in
fos i. Diarmait indarpnd in gerrain
uad Three Hom. p. 122, 8.
ind-arggrain zerhacken TBF.
V- 148, 12, s. unter ^nbratbe.
indas ^. Status, habitus,
condicio Z*. 357; droch-innas s.
unter amnas. — Sg. Nom. ba chöm-
nart . . indas in gnfma sin ocus ind
vAhur dobreth dö d^nom in tigi
FB. 2; innas ind fir SC. 23; FB. 91;
innas ind oprid SC. 23; Bat. ind
innas sin auf diese Weise FB. 82;
fond innasin Goid.^ p. 101, 36 ; Acc.
fö a n-innas cetna auf dieselbe
Weise FB. 18; 84; fo n-innas cötna
SC. 16; FB. 60; fo n-innasin auf
diese Weise ScM. 9; fo n-indus
sin p. 40, 33; fon n-innasin ScM. 14;
FB. 31; fön n-innas cetna FB. 31.
— Vgl. cindas.
indbaid lucrificatio, lu-
er um, comtis indbaid i n-iris
Wb. lOd (Z«. 802).
indbas s. indmass.
indbeoh, indmech not che d s.
puincern, puingcne.
indber, inbir a spit, a sTcewer
On the Mann. III Index; comla
ibair aire i m-batdr tri fertraigid
dia tiget, ocus da drolam iaraind
esse ocus indber iarind ar in d&
drolam sin LU. p. 19», 17. ^
1. inde i. dluitb, ut est raesir etach
asa inde i. asa dlüs O'Dav.p. 97.
2. inde i. eachlaisc no bac O'Dav,
p. 99.
3. inde s. inne a bowel, en-
trail O'R.; in t-inne iachtarach
lien Ir. Gl. 1013. — PI. Dat. il-
leith rem ballaib ocus illeth rem
indib Gild. Lor. Gl. 148 zu erga
membra erga mea viscera; cusna
h indib ibid. Gl. 227 zu inginem
cum medullis; Acc. na hinneda
Gl. zu talias Gild. Lor. Gl. 93.
1. ind6 in zwei Theile? son-
nach umaido tar a medön ros rand in
n-insi inde L U.p. 23^, le ; commemaid
a druim indä' ibid. p. 20^, is.
2., ind^ gestern; indh^ heni
Z*. 609; s. unter glasreng; an^ or
andö yesterday O'Don. Gr. p. 264.
Indeb N. Gewinn. — Dat. co
m-betis i n-lndiub fochricce dom-sa
Wb. lOd (Z*. 497); Acc. ni riat na
d^nu diadi ar a n-indeb domunde
nicht sollen sie die göttlichen Gaben
für weltlichen Gewinn geben Wb.
28c, 2.
indecisoy für ind fect so, hac
vice, nunc Z*. 609.
indegraid hinter, nach FB. 62,
s. deg-aid.
ind-^iriec F. impetus in dli-
quem, vindicta Wb. 25« (Z*. 877).
indel 9 Indell Fertigmachen,
Anspannen, Jochen, Zurich-
tung, Werkzeug; inneall i. cleas (?)
O'Dav. p. 97, s. unter gl6s. — Sg.
Nom. in caur ocus in cathmilid
ocus in t-indell chrö bodba fer
talman Cucbulamdt LU. p. 79^, 29;
mailli do cheim ocus t'inncll FB. 34 ;
Dat. iar n-indill in mfsceöil Ms.
Mat. p. 473, 34; Acc. demon damair
indelba
638
indUt
indel Fä. Febr. 16 {Gl. i. ro da-
mair a indleath di, no indled i.
cengul no cuimrech). — Vgl. iiidlim.
indelba i. anmunda altöri na
n-idal sin arinni döforintfs („they
earved" StoJces) inntib i. delba in
uile no adratis Corm. p. 26, vgl.
unter ogum.
indemm quippe Z*. 609.
indenmi imbecilles Wb. 11^
(Z«. 236).
indeo TE. 7 Eg., 8 Eg,?
inde6\ikÄmbo8; inneoin an anvü,
a block of stone O'B.; a griäiron
O'Don. Suppl.; „the supporting
stone of a mill" Corm. Tr. p. 130 (i).
— Gen. land dergöir do brondör
brüthi dar or nAnueöinLÜ. p. 79», 12;
CO m-ba samalta ra t^taib örsnäid
dar or n-indeona fo Idim suad sain-
cherda Rev. Celt. lUp. 177; Dat. oc
fuine eise for indeoiu Cortn.p. 35, 4;
in c^tlucht ro berbad don indeoin
ibid. 5.
in-derb in c er tu s Z*. 860.
indessld Gl. zu ins cd erat Ml.
20», 27 (Z*. 445 irrthünüich als
Praes. sec. aufgeführt); Pass. Im^
perat Sg. 3 indester lat Corm.
p. 36, 43.
indethmiugrud s. iudithmisrim.
indenrb, Adv. von derb, CR. zu
inquam Jm. 18^, 25.
indf 8. Intl.
Indiftid s. deod.
Indlle TjVieh, indi\i\eattle Corm.
Tr. p. 96; 2) Sachen. — Nom.
1) ba hilarda a indile F61. p. LXI 36 ;
a indile ocns a indmas do fodail
do bochtaib Three Hom. p. 62, 33;
2) „Cissi indili?" or Diarmait.
„Secht lenti cona n-imdenmaib ocus
secht n-delgi öir ocus tri minda öir
TB. p. 176, 10; Gen. 1) cach ernail
indile tWd. p. CLXXIX ; do tbabairt
8Öt OCUS indile ScM. 2; cothughadh
na n-indile „feeding of the cattle"
Corm. Tr. l. c. {Sench. M.); Äcc.
1) eter dÄine ocus indile FB. 83:
götai m^indmas ocus m'indile Three
Hom. p. 64, 12.
in-dirsre iniquitas Wb. 4c
(Z«. 860).
Indised s. innistm.
indithem, für ind-fethem, Me-
ditiren, Betrachten, Betrach-
tung; meditation Corm. Tr. p. 96:
innitheamh, innfeithiomh de»ign,
meditation O^Don. Suppl. — Sg.
Nom. indithem dur^s {zu lesen du-
gr^s? 8. unter indithmech) ocus
imradud fria thogais GL zu senper
. . ante oculos ejus quem circam-
scribere conatur ML 28«, 14; ro
bui indfetbeam feochair calma oc-
cu oc lecud a marbtha ar Dia GL
zu Fil. Prol. 50; Dat. co n-inni-
them 16ir i n-Dia Hy. 7 Praef.
indithmeeh den Sinn gerich-
tet auf, versenkt in. — Sg.
Nom. a menma indfeithmech dogr^
i n-Dia SMart. 42;Acc. F, indith-
mich GL zu post atentam . . cniain
ML 35«, 28.
indithmigim III ich betrachte;
I meditate Goid.^ p. 53. — Praes.
sec. PL 3 CO ro f^gtÄis ocus co ro
innithmigtfs FÄ. 2. — Inf Nom.
innithmigu£{ inna luinge FA. 4
(indethmiugwei LBr.); Acc. innith-
mignd inna soilse ibid. 5 (indetb-
midgud LBr.).
indin heute, s. 4. dla Tag.
iudiut FB. 47?
indlaeh Spaltung, Unter-
brechung; Acc. cen nacb n-indlach
sine Ulla interreptione {sie) Ml. 32», 1
(Z«. 877). — VgL indlung.
iBdladaim (?) ich wasche. —
Praes. sec. Sg. 3 conid he fen no benad
a n-iallac^randa dia manchatZf ocus
no innlad doib Three Hom. p. 122, 17.
— Praet. Sg. 1 d'ionnlas mo lämha
Torr. Dh. p. 180.
indlaith, lene fo dergindlaith
oir impe TB. p. 174, c („a le^
interwoven with red gold upon her"i
vgl. Um gel-chulpatach immi co
n-derginluth intlase Lü. p. 113^ 7
(Siah. ConcuL, „with a flashing red
border'').
indlat Waschen; indlat din, ar
is ind don cboiss a traig et a lo-
tione dicitur Corm. p. 29 mit
{diese Etymologie beruht auf einem
Worte lat Fuss, vgl. Corm. Tr.
p, 119 mät, und ist im Gegens(ri:
zu inäm9,t„handwa$hing'* erfunden":
indle
639
ind-rid
Waschen der Hände tmd Füsse
ibid. p. 20 fothnigud. — Dat. do
inlnt a läm SC. BG; laithe n-and
atraig deud aidche do inlut dond
abaind; is h^ tan doUuid sdn ocus
a hinailt do indlut TBF. p. 144, 4;
oc indlut Incant. SG. (Z*. 949) ; oc
indlat a läm ind äth Corm. Tr. p. XII.
indle s. latle.
indli, teora leth-indli Tir. 4
{yjihree half-indlea^yi
in-dllgred illegality, an ille-
gal act O'Don. Suppl, Gl. zu
ecomnart. — Gen. do fiur indligid
Wb. 3c (Z». 860); Acc.LHy. Amr.2ij.
Indlim ich mache fertig, be-
reite, 8j)anne an. — Praea. Sg.3
Dep. nos indlethar Cet inchind
Mesgedra isin täbaill Aid. Chonch. 4o
'„C adjusted M.'a brain in his
slifig'') ; PI. 3 innlit . . noi gcairptiu
p. 143, 7 {so auch zu lesen p. 136, 20).
— Imperat. Sg. 2 indel dün in
carpat SG. 6; indill FB. 43. —
Praet. Sg. 3 indlis SC. 6; FB. 43.
— Pas 8. Imper. Sg. 3 indillta^' do
charpat FB. 34; PI. 3 inlit«* teora
dabcha üarusci SC. 36. — Praet.
Sg, 3 ro inled a charpat FB. 36
<ro hinnlecf Fg.): ro inled a carpatt
for na echu Goid.* p. 88 (Vit.
Trip.) = Ms. Mat. p. 606. — Part.
PI. Nom. dörguda indlithi J^B. 53.
— Inf. ind eil.
indlfneeh linirt, eine Bildung
wie ingalair? huas mo lebrÄn ind-
linech SG. 203 (Z«. 953), supei'
meo libello inter scripta Stokes,
<Beitr. VIII 320.
indlisSy a n-indliss araile fir
maith „in the hall of a certain
prud'hamme'* SMart. 30.
indiobor sc^t^ac/i, der Schwa-
che, Kranice, nach Stokes Eem.^
yp. 69 zu lesen für imlobor in der
GL zu Hy, 2, 29.
indlobre F, Schwäche; Dat.
böi a n-indlubra galair „in weak-
nes8 ofdisease** Three Hom. p. 58, 22.
indlnng I findo SG. 15» (Z*.
428). — Pass. Praes. sec. PL 3
indloingtis GL zu disecabantur
LArd. 175, b. 1 (Ir. GL p. 166). —
VgL indlach, as-dloing {S. 486, 1).
indmaid, dogni iarum brodmuc
dia muic, indmaid a lama, luld on
teni TB. p» 178, 2 {„washed his
hands*'). Vgl. indmat.
indmass Reichthum, Schatz;
indmaiss (innmus B) „wealth" Corm,
Tr. p. 92; indbas GL zu dibad
Hy, 5, 22. — Sg. Nom. a indile
ocus a indmas Three Hom. p. 62, ss;
Dat, ar indbas Gl zu ar dibad
Hy. 5, 6; ar feb ocus inubas
p, 142, 1; Acc. iadais a tecb fair
Uli ocus for a uli indmas Three
Hom. p. 18, 26; tbid. p. 64, 12
[s. indilel; PI. Nom. inmusa di-
vitiae Ir. GL 333; ^Dat. dona ind-
masaib FA. 25 (hindmusaib LBr.);
Mamon din aium in demain is air-
chindech for indmassaib in t-ssegail
SMart 6.
indmat handwashing Corm.
Tr.p. 109 mat; ind na lam ncgar and
ibid. p. 119 mat. — Dat. co tdnic
Cred d'indmad a 1dm don tiprait
Fel.p. LXXXIX 19. — Vgl indmaid.
indnaidim expeeto. — Imperat.
Sg. 3 indnadad cdch a ch^le Gl.
zu invicem expectate Wb. 11^ (Z*.
443). — Inf. indnide.
indnjp, focheird hfch n-erred
n-indnse FB. 51, p. 310, 42?
indnalgid SC. 28 mit H. zu lesen
indsaigid, s. insaisrid.
induide expectatio Z*. 877. —
Dat. iarsind indnidiu Wb. 23^.
ind-ocMl F. gloria; Gen. diri-
tiu indocbdle Wb. i^ (Z*. 242).
Indossa jetzt SC. 14; innösa
Goid.^ p. 94, 23 {LHy.); innossa
ScM. 12 (anosa H); TE. 12 LU.\
indosa GL zu nuncubi SG, 14^ (Z*.
747); innossai now Fei. p. CLVI 9.
Indra i. lumaire (imaire) O'Dav.
p. 97, 98 (vgl ibid. p. 166); noi
n-indrada ilnd. p. 97 imresc.
iudr&igne detrimentum Wb.
16b rz«. 491).
ind-rid Einfallen, Einfall;
innrudh i. orgam O'Dav. p. 99. —
Sg. Gen. ind indrid naimtidi GL
zu propter adsiduos hostilis vasta-
iionis incursus ML 27», 1; Dat.
tancatar barbardhu do indrud Franc
SMart. 13.
ind-rtath
640
Ingen
ind-riuth I ich falle ein,
greife an, vgl. Wi. Gr. S. 72. —
Praes. Sg, 3 inreith adgrediiur
Ml, 19*, 13; inröith Gl. zu vastan-
Um Ml. 48d. — Fut. sec. PI 3
inrestais Gl. zu invadere nitehantwr
Ml. 37*. — Part, Nom. amban-
indrisse Gl. zu invasso imperio
Ml. 18c,. u; PI, Nom, ind indirsi
vastati Ml (57» {Z^. 1096). — Inf
iudrid.
indsma s. insma.
ladtuigrther 8, In-tuigrim.
ind-ualad incurri, vgl. conhu-
alai, conruale. — Sg. 1 inrualad
Gl, zu offendi Ml. 20r| PI 3 ul
nad rindualdatar acht inrualdatar
Gl. zu justi qui de vifae periculo
non nihü trepidationis incurrerent
Ml. 24^, 11 {non nihü bedeutet
nicht etwa non ineurrerunt,
sondern positiv ineurrerunt).
indnlbroigr p. 140, 19, p. 145, li?
indus, cid ar indus CC, 3 ZZ7.?
indasa TE. 7 Eg.?
Indusin Gl. zu eo Ml. 52 r (Z^ 609 ^
inech s. enech; der Dat. PI.
häufig in adverhiellen Ausdrücken:
i n-ionchaibh duiii^ for a pei'son's
sähe O'Don, Suppl,, a hinchaibh a
bh-fer on accouut of their husbands
ibid.; de inchaib na n-atairi FB. 13;
for a inchaib „on his protection"
Goid* p. 67 {LHy.\ vgl, inchaibh
protection, entreatyO' R. ; ös inchaib
martra nannAeb FA. 25 („in pres-
cence of the Saints" relics").
iBechtair s. an-eehtalr.
ined SC. 36 („so that they found
no place for thtm" O'C., inad
Platz, im Ms. led)?
infeitl, bä infeiti Gl. zu quibus
studiis vita rapacium divitum esset
intenta Ml. 28c, 17.
in-fillim, inrufill implicuit
Ml, 33c, 11.
1. ingr, ising FB. 20 („hardly"
On the Mann, III p, 20)?
2. ing, as cach ing „from every
periV* Hy. 1, 8, vgl, ing force, a
stir, perü O'E.
Inga Nagel, Kralle. — Sg,
Nom. und Äcc. Inga mor bui fuirri
amal ingin chon Fei. p, LXXVII;
I
I
Sg. Gen, cröa Ingen Gl. zu ungula
SG, 46^; Dat. do ingin ad unguem
SG. 217»; PI. Nom, ingni TE. 4
Eg. ; no tesctha a foU oeus a ingne
cecha dardain chaplaite Fä. p,
CLXXI; Gen. secht meöir cechUr
a dd l&m co n-gabäil ingni seb&ic
forgabäii ingne griüin ar cach n-äi
fo leith diib sin LU. p. 81«, si:
Dat. dona d^c n-ingnib Güd, Lor.
Gl, 198; Acc, ni chorca m*ingne
Lg. 17, 46.
in-gabiil reprehensio ^'.878;
ing^b-sa Gl. zu comprehenda»
sapientes in astutia ipsorum Wh. 8^
(Z*. 452); nin incöbthar non re-
prehendemur Wh. 15* (Z«. 878,
aus ind-gebthar).
ingaire Hüten. — Sg. Nom. ro
herbad do ingaire mucc Iliree Hom.
p. 10, 27; Gcpi, nip-sa cau-sa in-
gaire gamna ba-ba ehäosa ingaire
EmnaIrZJ. p. 114», 2g (Siab. Conc. :
ainm aingil ingaire in t-srotha sin
FA. 16; Dat. oc ingariu chierech
TBF. p. 154, 15; oc ingaire chae-
rech p. 42, 34; Three Hom. j). 6, 26
iBgairim ich hüte. — Praet.
Sg. 3 ro ingair Gl. zu argairt
Hy. 5, »3.
Ingalair krank, eine Bildung
wie indlfnech? Sg. Ace. in fer n-
ingalair TE. 12 Eg.
inganta s. in-gnath.
ingantaeli wunderbar. — PI
Nom. tuaghmilu ingantachu TE.
3 Eg.
ingar = Zat. ancora; ingor Wb.
34» (Z\ 1070); Goid.* p. 57. -
Sg. Acc. CO ro laiset eis a n-ingir
p. 39, 16; in ingair tbid, is; ttit
einer lat. Endung ingcorum ibid. 21.
ingAs Sa 10 „debüüy" OT.?
in-gellaim II ich verspreche,
vgl. O^Don, Suppl. — Praes. Sg. 3
nad ingella s. unier 1. laith.
iagen F. Mädchen, Tochter; Ir.
Gl. 290, 291; filia Z\ 241, 877;
inghean a daughter 0"R. — Sg.
Nom. ingon Mädchen Hy. 5, 43:
Lg. 5; 6; SC. 33, 26; ind ingen
Lg. 5; 6; CC, 6; SC. 13; 18; 31;
32; 33, 29; FB. 47; in ingen TE.
11 Eg.; 14; ingen fitair Tochter
ingenrad
641
inichtonicli
TE. 3; 13; 20 Egr, p. 131, s; SC.
4; 17; FB. 18; 23; 24; 70; 89 u. ö.;
ind ingean TE. 11 Eg.; ind iogin
10 Eg.; in ingin 11 Eg.\ Gen. na
ingine Lg. 7; 11; 16; mn& na in-
gine T£. 2 LU.\ na hingine p.
41, 15; ingini p. 131, is; DcU. o
Faind ingin Aeda Abrät SC. 13;
ilcc. in n-ingin SC. 47; JTB. 6; ni
nie . . acht mad öen-ingin {oder
2fom.?) TE. 20 Eg.; im Mugain
ingin Echach FB, 12; lasin n-ingin
SC. 32; in ingen CC 6 Eg.; Voc.
a ingen X</. 5, 4; iS^C. 46; ^2. Nom.
ingena Aeda Abrät SC. 11, s;
34, 7; 37, 20 ; na ingena p. 131, 2s;
a n-ingena macdacht iScJtf. 20;
Gen. coeca ingen p. 131, Ji; p.
140, 24; p. 143, i; 144; SC. 45, n; 12;
FB, 54; i n-endgai n6em-ingen
Hy. 7, 16; oc deiscin na n-ingen
p. 131, 21; a lennin ban ocus in-
gen FB. 11; Dat. di ingenaib
p. 131, 11; coDa ingenaib SC. 32;
döib an-ingenaib p. 131, is; Du.
Nam. df ingin Gm. II s.
ingrenrad JP. co22. Mädchen-
schaar, die Mädchen. — Sg.
Nom. Lg. 16; Dat. cona hingen-
mid p. .144, S2; Äcc. a ingenraid
n-ardmfn SC. 30, 6; ro geoguin in
n-ingenraith LU. p. 19^, 1.
In-gerrtha lacerandu8,8. ger-
raiiB.
ingi ausser; i. acht Lü.p. 119^37;
inge SG. 25*; ni comul fri nech ingi
fria rig namma p. 142, 10; p. 145, 9.
in-gn&th, In-gn&d unbekannt,
wunderbar; N. Wunder. — Sg.
Nom. is alaind is ingnath SC. 33, 27 ;
is adbul . . ocus is ingnad fria in-
nisin FÄ. 15; bale ingnad ciar bo
gnid SC. 33, 1; ar is ingnad linn
a n-adciam Ml. 16<', 6 [insolens,
mirum Z\ 860); cid ingnad lat
SC. 44, 4;^cc. ettr gnath ocus in-
gnath CC. 3 Eg. ; d^ca cach ingnad
SC. 30, 7; PI. Nom. airechta 6c-
samla inganta FA. 4; Dat. do lu-
bib . . ingantaib p. 130, 26; dia
hordaib öcsamlaib ocus dia ingan-
taib FA. 15.
in-gnAis Abwesenheit, das
GegetUheü von gn&s; want, defect,
absence G*Don. Suppl. — - Sg. Nom.
a ingnais Lg. 18, 9; ingn&is do
cheneöi2 duit coUaa hecca Fei p.
CLXXXV 6; Dat. bith i n*ingnaiss
do mna ohne deine Frau eu sein
TE. 19 Eg.; Acc. nf düthrais a
bith-ingnais Ml. carm. 1 {„tJMu
wouldst not wish his pei'petual ab-
sence" Goid* p. 18, Z«. 466). ,
Ingne cognitio; Dat. huat etar-
cnu i. huat ingnu Gl. zu cognitione
mea profu/ndiora intellexisti JMl. 27 r;
leir ingnu SP. II s.
ingne, ingni s. Inga«
Ingnech mit {langen) Nägeln
versehen; ocus me mongach in-
gnech crfn liath nocht trog imne-
dach LÜ. p. lb\ S9 (,Tuan).
Ingolstigther Gl. zu inlaque-
ari..po88it Ml. 28^, le.
1. ingor 8. Ingar«
2. Ingor, a bas h& scel n-ingir „a
sad Story** Fil. Dec. 21; iar cesad
la hhigru „öfter suffering with tor-
ments** Mai 23,' Gl. i. la hingoru i.
cumga i. ba hingor frisin corp ro-
chrabud ocus cösad do fulang ; iarna
breit h sech ingra y,past miseries'*
Epil. 119.
In-greimm N. Verfolgen, Ver-
folgung. — Nom. ciasu erchride
a n-ingraim ML 26^, 12; Dat. oc
ingrimmim inna cloen Canii(Z^.269);
Acc. ni fodmat ingreimm Wb. 20<';
PI. Nom. inna fochaidi ocus inna
ingramman Gl. zu adversa Ml.
20*>, 12 (Z*. 269, ingrammani Asc).
in-grennlm I tcÄ verfolge. —
Praes. Sg. 3 ingrennid FA. 16
LBr. (ingrinnid LÜ.); PI. 3 innanf
ingrennat inna firianu Ml. 26^, 12.
— Perf. Sg. 3 in-ro-grainn perse-
cutus Ml. 26^, 24; inroigrainn ibid.
26d, 3. — Fut. sec. PL 3 co in-
griastais ut persequerentur Ml. 38d
{Z^. 1094). — Inf ingreimm.
ingresehe inconstantia Z\
811, von gr^ssach.
ingresgugud continuatio ML
28b, 9.
inlehtaraeh unten befindlich,
der unterste. — Sg. Nom. in
draic inichtarach FA. 20; Gen.
d'insaigid iffirn inichtaraig 21.
41
inid
642
inna n-
inid (lid Lü.) übt est (sä?), eine
Verschmelzung wie 1. conid; cot
gairim do Maig Meli inid ri boadag
bidsuthain EG. 2; SC. 10 steht es dem
m&dparallel : wenn der Manngesund
ist .., wo er {nun) krank ist,.?'
inidil clandestinus SG. 222b
/^a 877)
inill tutus Z«. 769; Gild. Lor,
Gl. 74 zu tuta pelta; a thigerna
bi at luir[i]g ro-inill ibid. Gl. 147
zu Domine esto lorica tutissima;
innill Corm. Tr. p. 95; Gl. zu fi-
dus ibid. p. 11 fidh.
inilligrud, in n-inilligud tuiti-
onem Ml. 19», u {Z*. 7b9); huand
iniiiiliugud {sie) talmaidech subita
tutione ibid. 35*, i kZ^. 1098).
inlllitts tutela, i n-inillius nem-
thremeta no nemthroeta zu inpene-
trabilis tutela Gild. Lor. Gl. 66;
don inillius zu adesto tutamini
ibid. Gl. 140.
ini8 F. Insel. — Gen. Augustin
Inseo Biese, Mucbatöcc Inse Fäil
Tir. 11; coirm inse F4il p. 133, i;
rig Insi Fer Falga FB. 89; töeb
na indse SC. 15; Dat. co m-batar
i n-inis mara Lg. 13; dund insi
SC. 17; FB. 93; Acc. sech inis
SC. 31, 12; CO rancatar in n-insi
SC. 35; tiagait isin n-insi ibid. 15;
PI. Nom^ indsi p. 190, si LBr.\
Dat. i n-innsib mara Torrian Hy.
2, n; i n-insib FA. 27.
in-lsel demüthig; Compar. in-
isle „lowlier*' Three Hom.p. 122, 17.
in-lelgis heilbar, curable O'B.;
ro chuir gach aon do bhf inleighis
go häit a leigbiste Torr.Dh.p. 162, 1.
inliad, intliud {ftn the Mann.
III p. 92, 96 u. ö.\ vgl intlaide,
intlasse? l^ne fo derg-inliud imbi
p. 131, 16 „a Shirt interwoven with
thread ofred gold" (h On the Mann.
III p. 162 {ähnlich ibid. p. 96 u. ö.);
fo derginnlith oir TE. 3 Eg,\ leni
. . CO n-derginliud oir p. 310, 34;
l^ni gelchulpatach immi co n-derg-
inluth intlase LU. p. 113^, 7 {Siab.
Concul.f „with a flashing red bor-
der" [V] ) ; iene fo dergiudlaith oir
impe TB. p. 174, e.
inmade s. niade.
inmain lieb; dear, bdoved Corm.
Tr. p. 95. . — Sg. Nom. ro päd in-
main Genfer £g. 7; SC. 11, 5;
34, 6; ind ftrög inmain Hy. 4, 7;
ro böi tan rop inmain lim SC. 45, s;
inmain n-ainm „beloved the name^'
SP. y 7; inmain berthin Lg. 17, ss ff.;
PI. Acc. eier du gnathn inmaini
EC. 4. — Superl. hi inmainem lais
TE. 1 Lü.; an rop inmainib Z^.18,6.
inmaine F. Zuneigung. — Sg.
Nom. searc agus ionnmboine .Jtoce
and affection" Torr. Dhiarm. p.
202; mo gercc ocus m*inmaine TE.
9 Eg.; Dat. dia seirc is dia inmu-
ni SC. 33, 28; Acc. tucus seircc
ocus inmaine duit TE. 5 Eg.
inmaisnige F. parsimonia
SG. 51».
inmall, ionmhall heaviness, fati-
gue O'B.; diar laid amip inmall
„ihat their be not sadness** i^) Fä.
Prol. 323.
in-malla langsam? tochim fos-
sad n-älaind n-inmalla FB. 20.
inmedönaeh intestinusZK Sil.
— Sg. Nom. a betha 'inmedönaeh
ocus a airbert bith cech lathi
SMart. 42 {sein inneres Leben).
inmedonaigre Inhalt? Gen. tu-
icsin n-inmedonaigl na scriptnire
nöibe p 170, 16.
inmesea berauschend? lina
inna himda di cholcthib gelaib
ocus di tlachtaib etrochtaib, dam-
bruthe dan ocus tinne forsind Uur
ocus lestra m&rb co n-deglind in-
mesea Lü. p. 23», 36; PI. Dat. co
lennaib inmescaib FB. 79.
1. in-mesta glaubwürdig,
wahrscheinlich; inmheasda com-
mendcible, probable O'R. — Sg.
Nom. is mölde is inmbeasta firinne
an neithi si „this we have the more
reason to believe^' Keat. p. 120, n;
ibid. p. 164, 6.
2. in-mesta, ör ba binmeasta a
n -easbada ,/or their losses werenot
considerable" O'Don. Gr.p.l(y2.
inn 8. ind.
inna s. i n-, in, na«
inna n* für inda an-? roptar
lia ammalrb inna m-beo Oss. I s
{vgl. inda); is lia turem tra ociu
innaib
643
msa
aisneis ina m-böi df degmndib and
chena FB. 28.
innaib SC. 17, 6 (indaib H.)?
innaigid SC. 30 s. insaigid.
inndelldir^he TE. 4 Eg.?
1. inne Eingeweide; a bowel,
entraü 0*R.; in t-inne lachtarach
lien Ir. Gl. 1013. — Acc. ro the-
claim inne a brond ina ucht Bev.
CeÜ. m p. 181; PI. Dat. illeith
rem ballaib ocus illeth rem indib
GUd. Lor. Gl. 148 zu erga membra
erga mea viscera; cusna hindib
ibid. Gl. 227 zu inginem cum me-
duilis; Acc. na hinneda tbid. Gl. 93
zu taliaa.
2., inne F. sensus Z*. 247; inne
ind febtad SG. 28* {sensus qualitatis
Z\ 801).
3. inne, trich^ cubat inne uasind
loch FB. 85?
inn^, innl 8. in Fragepartikel
und ^ Pronomen.
inni für altir. anl
innell s. indell.
innill s. inill.
imissim. indisim ich sage,
erzähle, beschreibe. — Praes.
Sg. 3 innisid döib FA. 33 (indisid
LBr.); rel. innises Gl. zu adfeit
Hy. 2, 68; zu dodadecha Hy. 5, 8i;
PI. 3 innisit Gl. zu adroUat FB. 71.
— Canj. Sg. 1 Dep. dia n-innisiur
Gl. zu Hy. 5, 37. — Imperat Sg. 2
inniss dam TE. 9, u; SC. 28. —
Praea. sec. Sg. 3 co ro innisc^i . .
focraice nime FA. 31 (indised LBr.);
ro hiimisidh a sc^la do TE. 14 Eg.
— Praet. Sg. 3 ro innis dö SC. 48 ;
don badbscel ro innis o chelib
FB. 70; PI. 1 ro innisemdr FA. 15
'itchaadnmar LBr.). — Fut. Sg. 3
ni innisfea nech FA. d LU. — In
der spätem Sprache Fut. Sg. 1
inneösad O'Don. Gr. p 195; Torr.
Dh. p. 56. — Fut. sec, Sg. 3 ni
indisfed nech FA. 9 LBr. — Pass.
Praes. Sg. 3 innistir TE. 15; ar
is cd innist«" Gl zu Hy. 5, 19. —
Praet. Sg. 3 ro hindisse^? p. il, 28.
— Inf. do innisin FA. 33; d'inni-
sain FA. 32 (do indisi LBr.); d'in-
nisin ibid.; ic innisin oibniusa in
t-sida SC. 34; Acc. ni chumaic . .
nech . . innisin inna n-airecht sin
FA. 6 (aisn^s LBr.); is adbul . .
ocus is ingnad fria innisin FA. 15
(r^ indisi LBr.).
innlthem, Innithmignd s. indl-
them, indithmigini«
innoeht ^c2t;. zur Nacht, heute
Nacht; hac nocte Z^. 609; ScM.
7; 15; p. 145, s; FB. 16; 17; 62; 66
(anocht Eg.); 90; 94 (anocht Eg.);
anocht to-night O'Don. Gr. p. 264.
innossa s. indossa.
innnnd Lg. 9, ibid. 15?
inon, inonn, innen idem Z^.
353(e&6n(2a«.ednonöen idem); ionann
equiü, alike O'R.; ba inond aithesc
la firu hErend TE. 2 Lü.; nl hi-
nund comartha tucsam lind FB. 73 ;
is inand ön ocus . . est idem hoc
atque p, 169, 21; 170, is; inund
p. 169, 29; rop inann ocus in cätU
TE. 13 Eg. ; ond inund tuitim eodem
lapsu LHy. IIb (6rotd.« p. 68).
inorchngrad s. in-sorchugrud*
inorgrat Gl. zu inruentium
Ml. 44c.
inotchim ich trete ein. — Prcbcs,
PI. 3 ar nis inaitcet FA. 12 LBr.
— Fut. PI. 1 inotsam Gl. zu inire
certamen Ml. 16», I6.
inotaeht Eintreten; vgl. Goid.^
p. 73. — Sg. Gen. dorus inotachta
in chetramad nime FA. 17 (inno-
tachta LBr.); Dat. ic a airmirt
dia inottacht FA. 22 LBr. (tech-
ta thairis LU.); ic a inottacht ibid.
(oc & insaigid LU.).
in-rfata befahrbar, vgl. rfa-
daim. ^^Sg. Nom. connarb inrlata
dö in chonar FB. 36.
inricc würdig; dignus Z*. 878;
ionnraic pure, honest, worthy O^Don.
Suppl. — Sg. Nom. indraic sen
Corm. p. 30, 16 {„that is fair^');
PL Nom. inricci du b&as huili
Wb. 5c. — Comparat. inrice fe-
raib side SC. 31, s.
inrualad s. Ind-nalad«
inrucus M. Würdigkeit; dig-
nitas Z*. 878. — Gen. in chiall
fil indib is ciall innriccso SG. 59^
{von der Bedeutung des Gerundivi).
insa für ansa in ni insa nicht
schwer SP. V 6, s. nlnsa.
41*
insaigid
644
inond
insaigid Aufsuchen, Besu-
chen; ionnsaighidh to make an
incursion. — Sg. Nom, insaigid
ocas dula co rfgsuide in düleman
FA. 15; Dat. d'insaigid if firn FA. 21;
in airechta TE. 15; d'innaigid Con-
culaind SC. 30; oc ^ insaigid FA. 22.
insaigim ich suche auf; ionn-
saighim I stte for damages O'Don.
Suppl. — Praes. Sg. 3 rel. mad ar diu-
mandin ceile innsaigis in flaith(,i. cu-
inige) a seotta O'Dav. p. 78 diumann.
insce F. Rede. — Sg. Gen.
rann insce pars orationis SG. 25^
(Z*. 983); PI Acc, arfochlim a n-
insce p. 327, 83; p. 141, 6.
insene, innscne oratio O'Don.
Suppl; a innscni p. 141, 8i.
iusin 8. sin.
insma a push, thrust, cast
O'B. — Dat. dobidgad Creidne ina
semonda a gobaib na tenchatre
0CU8 ba lör dia n-indsma Corm.
p. 32 nescoit. Vgl. ionnsmad orna-
mentation O'Don. Suppl.?
insnastis Gl. zu qui . . consuerwnt
gladiumultionis exserereMl 26^,17.
in-sorchaigim III ich erleuch-
te, mache klar, von sorcha. —
Praet. Sg. 3 ro inäorchai^ p, 169, le
{80 zu ergänzen?). — Inf. ionndor-
chughadh üluminating, enlightening
O'R.; Dat. oc soilsigud ocus oc in-
orchugud inna catrach FA. 13 (in-
dorchugud LBr.).
insorg, cocertaim bretha Ulad
uli ocus nis n-insorg p. 327, 36 ;
p, 141, 8, niss n-innsurg ibid. 22,
vgl, innsorguin i. bidh doigh co-
madh inann ocus gluaisacht no im-
luadh O'Dav. p. 100, ionnsort mo-
ved O'Don. Suppl.
intamail Aehnlichkeit, Nach-
ahmen; int^amü instar, imitatio
Z\ 878. — Dat. oder Acc. fö in-
tamail Tige Midchüarda i?. 309, 31;
fo intamail na hiubile bicce Ebre-
orum Gl. zu Ry.'2y 6.
intamlaJm aemulor; PL 1
Dep, in intsammlamar-ni Gl. zu
an aemulamur Wb. 11^ {Z^. 878).
intamlaigim III ich vergleiche.
\ — Pass. Praes, Sg. 3 intamlaigther
LHy. fo. 12b {Goid.^ p. 69).
inteeh N. Weg. — Nom. intcch
D^ Hy. 7, 33 (n-D6 B.)\ Dat. du
intiuch öinlü cotidiano itineri
Ml. 28 r (Z^ 230).
intf, der Artikel mit dem deter-
minativen 1, a) vor Eigennamen:
inti Nöisi der N. Lg. S; d; ScM. 3;
Gen. indi Saul ML 29<i, e; b) t?or
einem Relativsätze: inti ro charos
celui que faimais SC. 45, st; FB.
11; 87; 90; SC. 31, 3? inti auf ein
Fem. bezuglich FB. 20; Dat. ondf
as mafortis GL zu Hy. 5, 4s; dindi
s. untfr 2. gr&d; donti da tacos
TE. 9; FB. 90; PL Dat. donaib
hi gnite SG. IbQ^ {iis qui fadumt
Z*. 352); dafü/r m der spakm
Sprache dona flb FA. 32, cosna
fib ibid. 2.
in-tinseana he begins Tur. Gl. 40;
Pass. Praes. Sg. 3 intinscantar
ibid. GL 47.
intlaide, intslaide, vgl. intlasse?
heö öir iutlaide uassa bän bminne-
chur FB. 51; intslaide p. 310, ss.
intlasse, vgl. inliud, inüaide?
delg find find&rgit ama ecor d*6r
intlassi üasa b£i bruinnigel LH.
p. 81 ^ 26, vgl, eö iama eaccor d'or
donn On Öie Mann. III p. 167;
a del intlassi LU. p. 79s ia; is
and so foch^ird a lürecha iamaidi
intlassi immö echaib ibid, 17; da
n-all ju-apthi n-intlasse ibid. p.
113», tö {Siab. Concul,),
intle, indle Nachstellung;
innle snare, ambush, insidiae ö'Bon.
Suppl. — PL Dat. ar intled&ib
demna Hy. 7, S6; Acc, is tri int-
leda ocus br^ic dagniat ML 28<:, s;
ba hi temul dugnitb Saul cona
muntair intleda ocus erelca M
Davtd ibid. 30», 3; tria indle ocas
chelga Conchobair Lg. 11.
intledaigim III ich stelle nach;
PL 3 rd. intledaigte GL zu insi-
diantium Ml, 39«.
intlinelit, intslinolit M. intel-
lectus, sensus Z*, 878.
intllud 8, inlind.
intreb, vgl, fo-intreb suppellex
SG. 113» (Z*. 884). — Sa. Dat. de
intrub ocus comadbtir na fledeFJ9.4.
inund s, inon«
ipthach
645
irnigde
ipthaeh s. anpthacb.
ir- wechselt mit alr-, er-, anr-,
nr-.
ro Ir 8, sfrlm.
fr Zorn, Corm. Tr, p. 116 mer;
i. Buthain (?) HO ferg O'Dav. p. 98;
fossod a tond xnedrach mend man-
dra säl fri ainbthe hir LU. p. 40», 5
mit der Glosse i. firinni (Aid. Ech.,
„iüith storms of anger**),
fraeh, dia m-ba clerech ni ba
birach „6c not wrathfuV* Fü, p.
CLXXXIV.
Irad, im irad n-ecbtrand SC. 25,
vgl. irud.
rop Mm sc. 44, 8 (,,righteous"
ac).
Ir-bMr gloriatio Wh. 16^ {Z\
iS4); PI. Nom. irbdga contentiones
Wh. 7d (Z*. 656). Vgl. aur-bäg.
Ir-ehoiltlth maledicus Wb. 9^
{Z\ 793).
Ir-ebolt hurt, harmFü.p. CIV,
vgl. ercboit.
ir-ehollnd. &is biis oc irchoUud
Gl, zu maiedici qui aliis maledi-
cunt Wh. 9^ {Z\ 868).
ir-ehor s. er-ehor, aurehor.
ir-ehre s. er-cbra.
ir-ehride irritus Wh. 11» {ZK
868), Fart. zu er-chrinim.
Ir-dalrc, Irdareus s. air-dlrc,
airdireas.
ir-d<a s. er-d<a, aji-irdaltai
uncertain Fei. p. C.
ire^ hire ulterior, magis ul-
tra SG. 39», Wh. 31d (Z*. 277).
fre Land; Ire ground, land,
field CR. — Sg. Gen. oc collud a
n-hfrend CC. 1 LÜ.\Acc. fortacrith
in n-lrind FB. 53.
iress F. Glauhe; fides Z\ 241.
— Gen. foirbthetu for n-irisse
Wh. 1»; doch um n-irse T«*r. Gl. 45;
Dat. CO n-buasail hiris Hy. 5, 3;
Fl. Dat. i n-biresaib fuismedacb
Hy. 7, 14.
iressach gläuhig. — - Sg. Nom.
cecÄ bocbt iressach p. 40, le; p. 41, 1.
ro hir-fnagrad s. ar-föeraim.
ir-gal F. Kampf, Kampf-
platz, Waffen, s. aur-gal. —
Sg. Gen, co acht anfaid irgaile
FB. 35; Dat. isind roi no isind
ergail Gl. zu scammate LHy. fo. 31>;
PI Nom. irgala arma Wh. 6» (Z>.
876); imgaibtir athai ocus ergala
r^m füath ocus rem erud Lü. p.
123^, ü; Gen. i n-uchtu ergal n-
eirrind FB. 23; Dat. i n-irgalaib
FB. 29; Acc. arfich for n-atho
ocus for n-irgola uili p. 142, 82.
Ir-gaire vetitum Wb. 3c {Z\
868); Conj. Sg. 3 mani air-gara
nisi vetat Wh. 2c.
na hirgde LHy. fo. 7», Nom.
PI. zu airegda {Goid.* p. 65).
th'iiinne SC. 26 s. ffrinne.
irladigur oboedio Z\ 868.
ir-lam promptus, s. aar-lam«
irlithe gehorsam Wb. 27c.
Ir-lond, ur-lond das untere^,
hintere Ende {z. B. des Speeres,
Schiffes), Stiel, Griff - Sg.
Nom. ro dlbairg in n-gai dö sa
urlond reme und sein unteres Ende
voran Rev. Celt. III p. 178 (sa für is a);
dotheilg . . in n-gai dö ocus a ur-
lond reme ibid. p. 180; toit erlund
na bachla triana chois Three Hom.
p. 32, 18; Dat. 0 irlond co crö
p. 131, 19; Acc. tummis Germ an
irlund a gai issin n-abaind Lü.
p. 24», 3; in tan tra docömlasat
for fairrge ocus docorustar aurlond
fri tfr Corm. p. 36, 19 („when they
had put to sea and set their stem
to land'', a lui no urland B).
Ir-naldim III ich erwarte,
warte auf Jemand. — Fut. Sg. 1
ni imaidiub Coinculaind SC. 46.
1 r-naide 9 ur-naide Wa rten,
Inf zu imaidim. — Dat. nir bo
cian i n-irnaidiu di sie hatte r^ch
nidU lange gewartet TE. 12 Eg.\
ic imatde {bid.\ oc urnaidi Concu-
laind SC. 46.
ir-naidmFer&tncJcn; urdnaidhm
a tie, bond, knot O'R, — Sg. Nom.
ar ro triallacl a himaidm do fir
„for it was tried to wed her to a
hushand'* Fei. p. XXXVIII 31.
imechtaibj ar imechtaib aicnid
Eu. 7,38 (ar foirmdechaib £)y,apatn5^
solicitations of nature'' Stokes, Rem.*
p. 70, „against the inclinations of
the mind'* O'Don. Gr. p. 294.
irnigde, irnichtke F. oratio
irsa
646
itge
ZK 247. — Tl. Dat. hi far n-ir-
nigdib-si in precattontbus vestris
Wh. 7».
irsa jamh of a door Cortn. Tr.
p. 97, 8. ursa.
ir-seartad, 8. aur-scartad; Sg.
Ace. eter irscartad ocus imdorus
FB. 1; axnra in tegh hi sin'itir
irscartad ocus dergudha „tn car-
ving8 and hed8^^ TE. p. 178, 8.
irt Tod, durch b&s erklärt Corm.
p. 3 anart, adart, ibid. p. 27 lathirt.
ir-thorad „great produce*'
Fil. p. LXI, 8. unter ernail.
Irud) hirud margo SG. 52»
(Z«. 803), inrud Nigra.
1. is, iss 8. am.
2. is und; ar cuirp is ar n-anma
Hy. 8, s; is merb is is marb mo
guth SC. 29, 22; 2s; b€8ond€r8 häufig
mit dem Fron, personale verbunden
bei Zufügimg einer wichtigeren
prädicativen Bestimmung {Copula
is est?): maige loma dan is fat
loiscthecba FA. 30; is sf alaind
ilUnach SC. 33, 26; is sf thorracb
Lg. 1; CC. 6 Eg. (os sf alacbt
LÜ.)'y l^ine..impi is si cotat-6le-
man do äita uainidi TE. 3 Eg.;
4 Eg.; ro dlbairg in n-gai dö sa
urlond reme Bev. Celt. III j9.'178,
für is a.
d*i8 SC. 32 8. fis.
iss 9 is infra Z*. 634; fssum
unter mir Hy. 6, 4 {Gl. i. foum);
7, 64.
isa (Three Hom. Index) y is a
mü folgendem Substantiv, steht im
Sinne eines relativen j, cujus est** und
,^quod ^us" {vgl. asa): taisig iat co
ti inti is a ferann hebe sie auf bis
der kommt, dessen Land es ist
Three Hom. p. 98, lo; curid bar
libra i n-usce ocus cibe uaib is a
libair ^lait dogenum-ne adrad do
und wer von euch es ist, dass sevne
Bücher davon kommen ibid. p, 26, is.
ro issam s. ricim.
iss^, is^, issi, isi, issed, ised
die Verbalform is est und das Pro-
nomen 6 (so), sf (1), ed (is ed oft
abgekürzt is geschrieben).
ro ised s. ricim.
iss6iese Oss. III e?
issel unten befindlich, nied-
rig; inferus Z*. 768; cend-isel
Iowheaded Fä. p. LXXXV. — Sg.
Nom. ni ba leith-lsel in mim h<äb
unten, auf der einen Seite unten
Hy. 5, 56; Acc. isin morchate
n-isel Hy. 2, ss; PI. Nom. isli-.a
d& n-imechtar FA. 22 (fsle LBrX
— Vgl. in-isel.
isitig p. 144, 10 zu lesen isin
tig?
isnith SC. 12, vgl. aisneid „uiter^*
{2. Sg. Imperat) Fei Nov. 13 BawU
ita s. itn.
itagrar ich^ fürchte Three Eom.
p. 36, 20, s. ata^ar.
it&a, it6 ich befinde mich,
bin an einem Orte oder in einem
Zustande; nicht verschieden von
atäu; die Stellen, an denen das
voranstehende i das relative \ n-
zu sein scheint, s. unter t4u. —
Sg. *1 itAu sum Wb, 32»; ittöo
Wb. 17d (Z*. 488); is ferr a chäch
ito-sa SC. 28; 3 uair ita in cath
oc a ferthain indiu SC. 33; immar
ita 33, 34; conid de ita Sd&id IU-
thaind FB. 69; ar itä FA. 18 (ar
ata LBr.); ar iti nach cumachta
for a cul na n-^n sa SC. 7; ita i
m-Maig Meli 13; PI. 3 sa \\ki se
dorais . . corrice in rlched FA 15
(atat LBr.); acht itat i foilse FAh
(atät LBr.); amo^ ität iar flr 6.
— Conj. Sg. 1 ateoch a n6em Pa-
traic ittarrad itcö LTJ. p. 113*, S9
(Siab. Concul.).
itchuala, ar itchuala a bith tor-
räch Laf. Hy. IX Pref., zu at-
chlunim.
itchaatar s. at-ehüad*
itclüinter s. at-ehlunim.
ite, is hfte Ml. 28«, lo {s. unter
fithis), vgl. isiede in dail ninde
Wb. 11» {Z\ 350)?
itge Bitte, Bitten, s. ateoch.
— Sg. Nom. itge Abeil Hy. 1, 5:
a hitge Hy. 5, i6; aitge Gl. ^
ailgais Hy. 5, 49; Acc, U, itge Pa-
traicc Hy. 3, 10; admunia mdr itge
LU. p. 15», 19; adcotedae in n-itge
Tir. 8; PI. Nom. for don itge
Brigte b^t Hy. 5, 89 (L ro bet
fornd a hitge).
ith
647
u
Ith Korn, Getreide; com
Corm. Tr. p. 95; ith in arba far
Ir. Gl. 1038. — 8g. Nom. SR l i;
Gen. bandea hetho Gl. zu Ceres
SG. 60» {Z*. 289); leth n-etha för
tire . . is sunda melair Lü. p. 24», 82;
Dat. CO n-ith SP. I i.
ith puls SG. 70» (Z*. 49).
Ithe Inf. zn ithim.
ithemair Gl. zu ventres Wb. SV>, ss,
edaces Z\ 780.
ithim I ich esse; mando Z\ 429.
— Conj. PL 3 ar na betbat cethra
na gtirta Corm. p. 22 gelistar. —
Praes, sec. Sg. 3 no ithed ScM. 1;
PI. 3 nö ittis na bubla Lü. p. 23», ii.
— Fut. sec. PI. 3 nacb istais Lg. 14.
— Inf, DcU. no tbäigtis ind eöin dar
a n-essi do itbi na n-ubull Lü. p.
23», 13; coin dot itbe Fei. p. CVI;
Acc. son inchoissised longud no itbi
„a word which would signify con-
suming or eating** Ml. 118.
ithir ground producing com
Ö'R.; ata dag-itbir lim ocus nim
tba sil a cbomadbais TB.p. 174, is.
itUa area Z\ 264; Vat. isind
ithlaind in area SG. 68» {Z\ 147).
itloehamar s. atluchur.
ftu Durst; Ita thirst O'R. —
Nom. b^ mör a n-gorta ocus a n-
ftu Lü p. 23», 20 ; ita uirri im
sercc n-D^ Fä.p. XXXIV {Jan. 15);
Acc. cumma aranggairtls gortai
ocus fttaid dfb na bubla Lü. p.
23», 16; arrodibaid ftitb ind Israhel
spiurdalti inna noib Wh. 11» {Z\
882), „restinxit süim** Stokes.
lubaile „time, period of pres-
cription, limitation**, juhüium^ a
lapse of time „after which the par-
ties to a bargain could not retract"
O'Don. Suppl. — PI. Nom. ni ladat
iubaili for ^tecbtu ail SC. 25; Gen.
na hiubile bicce Ebreorum Gl. zu
Hy. 2, 6.
labar the yew tree 0*B, s. Ibar.
iubroracht working in iubar On
the Mann. III p. 57.
iuoh Oss. II 4?
iaehanda. vgl. iucbna pale red
O'R. ? PI. Nom. ingni ailli iuchanda
TE. 4 Eg.?
lürad factum estLArd. 189b. 1
(Z«. 477). Vgl. frith-iüraim.
iürthund, idrtbund Cuchulainn . «
dfa siabairther immi FB. 61, vgl.
iurtadb to göre, hufii O'Don. Suppl.
K
ka wird hisweüen in späteren z. B. in catb, asna katbaib Lg.
Hcmdschrißen für ca gesdmehen, 12 Lc.
1. la Praep. mit Acc. bei, m.it,
durch, von (beim Pass.); apud,
cum, penes, secundum Z*. 643; le,
leis, re, ris, with O'Don. Gr. p. 310
\^mit Vermengimg von la und fri);
im PI. gelegentlich auch die Form
des Dativs: la demnaib FA. 29 Lü.
^d^mnu LBr.) ; la drongaib 31 (drun-
ga LBr.). — Mit dem Artikel
verbunden: Singular, M, und F.
lasin n-anmain FA. 15; SC. 32; 39
FB. 7; 89; lasin screicb Lg. 1
Hy. 5, 46; 79; SC. 40; FB. 64; 79
p. 130, 22; 27; laissin druid TE. 18
Neutr. lasa m-borrfad FB. 44,
lasa loim p. 131, 7; Plural lasna
claidW FB. 15. — Mit Pron. per-
sonale verbunden: 1. Sg. limm-sa
SP. V 6; ümm TE. 9, 6; S2; 13 Eg.\
lim £ri/.,6, 9; Lg. 18, 4; TE. 9, 12;
la
648
la
p, 133, 8; SC. 33, 6; 34, 9; sö;
44, 8; 8; 45, a; 46; FB. 5; 6; 32;
62; 75; lim-sa Lg. 6; 17, e; TE.
13 LU.] SC. 14; 46; FB. 5; 9;
25; 56; 73; 76; lern Hy. 3, 10;
CC. b Eg.\ 1 LU. (lemm J^^^;
SC. 34, 6; lern f^in Lg. 3; lem'-sa
i^. 17, 23; liumm TR 10, 4 £'51.;
lium p. 145, 8; PI linni 5^0. 24;
FB. 62; linne i. la cach Gl. zu
inmain Hy. 4, 7; lind ScM. 15;
SC. 45, 6; 8s; FB. 54; 90; 94; linn
CC. 3 Eg.; TE. 9 JE'^r.; 13; lend
Lg. 13; -2. Sg. let 5y. 6, 2s; TE.
5 F^.; SC. 29, 2; 30, s; FÄ 62;
74; lett Lg. 9; TF 19; FB. 9;
let-su SC. 46; let-so Lg. 12; let-sse
TE. 8 F^.; lat i^f. 19; TE. 5 ^.;
8; 9, m; 10, 9; SO. 13; 20; 29;
44, 6; FB. 8; 9; 59; 73; 74; latt
Lg. 9; ScM. 20; FB. 10; 59; lat-su
SC. 41; PZ. lib ip. 17, 1; 9; ScM.l;
p. 133, 1; FÄ. 19; FB. 6; 13; 90;
5. Sg. M. lais p. 39, 16; TE. 1;
2 iCT.; 8; p. 132, le; FB. 1; 9;
81; laiss CC.'Q Eg.\ SC. 48; FB.
58; 89; lais-seom 88; leiss TE.
12 Eg.; 15; CC. 5 2.17.; SC. 32;
leis ÄAf. 4; 20; CC. 6 itT.; F^.
3; 21; SC. 8; 13; 20; 36; FB. 31;
40; 56; 62; 70; 85; leissi TE. 10;
les TE. 5 Eg.; p. 145, 11; SC. 35;
F. lee L^. 10; SC. 35; 39; löe 44:
FB. 54; lea CC. 6 Lü.; le TF.
8 iCT.; 11 Eg.] CC. 3 F^.; 6; PI
Uo Hy. 5, 68; FA. 28; leö CC. 6
LU.; SC. 35; 36; 48; FB. 16; 54;
66; 70; 72; 76; 91; leo p. 39, u;
iflf. 10; 11; 14; 16; TE. 5 Eg.;
15; CC. 4; SC. 6; 21; FB. 42;
leo-Bom ScM. 5; CC. 1 Fp. (-sum);
leu CC. 1 i?7.; 3; SC. 2; läu-som
CC. ILU.; leü SC. 1; lethu Tir. 10;
Hy. 2, 17. — Mit Pron. posses-
sivutn: 1. Sg. lam nöeb Hy. 4, 8;
5, 29; 3. Sg. lia mathair Hy. 5, 76;
lia clam Hy. 5, 62; 58; lea hanail
CC. b LÜ. (ria Eg.) — JlfÄ IVon.
relativutn: las n-denta|>. 311, 28;
lasma ScM. 21, 8 (fi^r lasa m-ba);
las tudchad SC. 16; 20. — Mit
Pron. demonstrativum: lasodain
«. sodain. —
. Gebrauch, 1) hei, mü Hinnei-
gung zu der Bedeutung mit {en^.
vnth); ni frith locht., lam chraiV
dig JBy. 5, 29; ScM. 17; conna
hacced nech leo hf damit sie Nie-
mand bei ihnen sähe Lg. 11; conid
farggaib la German Hy. 2, 10;
FB. 79; ro böi mf län lasin coin
Hy. 5, 46; 68; ni TO an gel . . leo
Lg. 16; 18, 4; ScM. 4; cid föd
niair lat-su was hat bei dir bewirkt
SC. 41; cid as mö miscais lat
Lg. 19; lia matbair ditb ind löig
Hy. 5, 76; no foad la Conchobar
Lg. 6; 12; TE. 5; 6; CC 6; p.
145, 8; SC. 39; nf rabi la ültn fer
no lamad FB. 15; 91; 6; ScM.
2; 6; c^n bus mfad lat TE. b; U
bös Un CC 1; SC 2; fit Unni mac
88er bei uns ist, giebt es SC. 24;
33, 35; 46 {mit oc wechsdnd^; Lg.S;
TE. 9, 6; FB. 9; 11; is lat in fer
dir gehört der Mann SC. 44, s:
FB. 73; 89; bid lat in caxaaihmir
FB. 59; ni h& lat 73; 74; 8; 9;
10; p. 133, 8; at& comarli lim FB.
62; 76; Lg. 9; ba mebar laia
p. 39, 15; nir bo chumain laiss
SC. 48; bi mar a sseth la Deioh-
tire CC. 4 LU.; 6; FB. 58; ba
hole a m^nma lais SC. 8; 20; ni
ba fielid leis a m«nma FB. 56;
leth in tigi . . la Gonnachta ocos in
leth alle la Uito ScM. 5; petta
slndaig la rig Laigen p. 46, 22. —
2) mit {engl, with): manim bera-sn
latt wenn du midh nidU mit dir
nimmst Lg. 9; 6; ScM. 20; TE.
5 Eg.; 15; p. 132, le; CC. 3 LU.\
FA. 3; 21; 19; SC. 6; 35; 48;
FB. 54; 59; 73; 40; iar m-breith
a t^ca do Ldegairi leis FB. 70;
nos cengland . . i n-di&id a charpait
leis FB. 70; 81; rögmaitrne lee
Lg. 10; 14; TE. 13; p. 132, 2>:
p. 145, 11; SC. 13; 16; tiO; 33, c;
35; 46; FB. 5; 6; 7; 42; 62; Hy.
5, 93; 2, 17; atralacht.. lasin n-ingin
SC. 32; focertar fiadain leö FB. 66;
dochöid . . lasin n-athesc sin FB. 7;
legais canoin la German Hy. 2, it;
tanic . . CO n-nrd plea lais |>. 39, 21:
19, 36; FB. 31 (CO n- und la); ar
debaid . . leis fri Senach SC. 13 (U
und fri); Dia lem Gott mä mir
u
649
laaim
Hy. 3, lo: 6, 9; 1, u; 5, 68; ocus
Derdriu leo Lg. 10; p. 89, 14:
ScM, 20; Ca 1; p. 142, is; i^^.
28; fi^O. 39; FB. 76; 89; cen rig-
nai lais TJS;. 2 i^; FB. 72; ni
fess cell le CC. 6 ^(7.; lethcholba
flatha la Patraic Hy. 4, 9; isiii
creit . . lasin suidi n-grfanda SC. 40;
conda sloic . . lasa loim p. 131, 7;
aMtch zwr Bezeichnung einer beglei-
tenden Handlung: for in seil la
töcbAil a Umi ^B. 39; 38; 40. —
3) hei, in einer eigenthiimlichen
subjectiven Färbung: bi mebal lais
es war eine Schande bei ihm = et'
hielt es für eine Schande TE. 8
LU.\ 10 Eg.', ba när la Brigit p.
42, 10; SC. 44; gair chaitbiuda..
lasin mocraid ani sin FB. 64; ba
bec . . la Connac/»^a a cuit ScM. 18;
bäd maith lim-sa es wäre gut bei
mir = es wäre mir angenehm SC.
14; ScM. 15; TE. 9, 31; 13; FB.
6; 9; 54; 56; bi inmainem lais
war ihm der liebste TE. 2; iSO.
34, 6; 45, s; läecb bas dech Hb
FB. 13; 54; ba ferr leiss ^c and4
bethu TE. 12 Eg.; SC. 44, 2; s;
46; FB 9; 26; 32; cid cäin lib so
schon auch bei euch {nach eurer
Meinung) ist ^=^80 schön euch dünkt
Lg. 17, 1; 9; 21; 23; p. 133, 1;
SC. 35; FB. 81; ba tniagh le
TE, 11 Eg.; 18; CC. 3 Eg.; FA.
15; b& hole leo SC. 21; manib lor
lat wenn dir das nicht genug dünkt
TE. 10, 9; SC 36; FB. 56; b4
doigh leo es dünkte ihnen TE. 5
Eg.; SC. 45, e; FB. 85; 88; 94;
70; 90; cumma lern es dünkt mir
gleich CC. 7; is fochen lend Lg. 13;
nir bo ail leiss SC. 32; FB. 62;
cionas fir lib ScM. 7; fö l^o Hy.
5, 53? ata.lim nech ich weiss einen
FB. 75; atä lim ba fräs do ne-
mannaib es dünkt mich es wäre
ein Begen von Perlen p. 310, se;
LU. p. 113^, 3; nf fil imcbosnam
lib innocht ihr denkt nicht an
Streit FB. 90; vgl. noch indar. —
4) mit, durch, von, engl, by,
zur Bezeichnung einer Vermittelung,
der Ursache, des Urhebers {beim
Passiv): rom bith oroit let, a Maire
Hy. 6, 23; 4, 8; Dia lern la itge
Patraic Gott mit mir durch die
Bitte Patrick' s Hy. 3, 10; p. 46, 25;
Hy. 8, 5; böi fled roör la Bricrind
FB. 1; 5; lasma bec far cnit
ScM. 21, 3; aithesc la fini hErend
fri Eochaid TE. 2 LU.; CC. 3 Eg.;
ba tochomracbt la hültu CC. ILU.;
toga leo SC. 21; folcud lim-sa dö
Lg. 17, 6; a tuitim la näimtiu
Lg. 13; ScM. 17; SC. 29; gommo
marb lais8..cu Gaulaind CC. 6 Eg.;
in tan . . h& urlam la Bricrind d^näm
a tbige FB. 4; co m-bo nem tened
..lasna claid&t FB. 15; 44; 88;
feraid . . failti friu la b^im forgama
do gai Lg. 15; FB. 88; focress
immeid lasin ceird Hy. 5, 79; ro
alt la Conchobar Lg. 6; p. 131, 11;
CC. 4 LU.; ni ro follaiged leo-som
ScM. f); 7; TE. 8; 2 Eg.; 9, 12; 32;
10, 4; TE. 15; 19; p. 130, 22; 27;
131, 31; 132, 21; CC. 5; FA. 32;
SO. 1; 2; 34, 9; FB. 1; 3; 75;
p. 311, 28; SP. V 6. —
5) Vereinzelte Wendungen: la so-
dain darauf, s. sodain; doll^cet a
14ma la töeb sie Hessen ihre Hände
an der Seite herab sinken FB. 16
bid airscela la Fer mbrot ScM. 15
ro bad cridiscel la Faind SC. 11, 4
nf laimtis chena la Conchobar
ScM. 20, vgl. nf ctimcet [nf] la mac
n-Dö LU. p. 114i>, 37 {Stab. Conctd.).
2. la in cachlac^in . . in cein n-
aiii {das eine Mal . . das andere
Mal, modo . . modo Z*. 360) steht
für ala, vgl. indala; cacbla fecht
Corm. p. 21 fidcbell („m ttim'*);
cacbla tan . . tan aile LU. p. 3^, 23;
so auch cacblabert s. unter imma-
sleig?
1&, l&a s. lathe.
laaim ich werfe, lege, setze,
schicke, in mannigfacher An/wen-
düng. — Pra^s. 8g. 3 laaid . . uad
lebor in prccepta er legt bei Seite
FA. 33 LBr. ; PI. 3 laait . . nuall-
gaba n-dermäir estib sie stossen
ein grosses Wehegesch/rei aus FA.
33 LBr. — Conj. PI. 1 co ro lam
cor imön sldag SC. 35 (läam H.).
— Prc^es. sec. 8g. 3 in fail nf no
laad camtabairt üait beos „is there
labidr
650
lAech
aught thfU wauld cast douht from
thee gtüV Lot. Hy. XIII Pref. —
Ptaet. Sg. 1 asb^r corro dalUus
immuda TBF. p. 144, 13; 2 roUais
ind ordnaisc issin uisce TBF. p.
152, 18; Sg. 3 co ro l&i a ochtaig
on tig FB, 64 (co roUa Eg); ro
lai si tri fo deoid algis fair LU.
p, 39^ 80; ro ls& side menmain for
a mac-som ibid. s?; corra lai cor
imma tech-som Lg. 12; co ro lä
cor immin rigthech FB. 25 (co
rolla Eg.")\ nl ro la imroU mo ur-
Chor 8C. 7 ; ro la cain f orsna clanna
By. 1, 54; ro lä . . i socht mör inti
Mac Dathö ScM. 3; ros 16 i socht
na hülto 9 ; ro lä . . in cennide dia
chind ScM. 15; TE. 5 Eg.\ ro 14
cend in chon asin charput SeM. 20;
rola si Lg. 3 L. s. rala; ro lä
armgrith mör di Gruachnat&l^B. 44?
Conus lüi FA. 20 LBr. für läi (co
curend it7.)? PI. 3 ro läsat tri
imrothu imma chend FB. 45 (rol-
lassat Eg.); ro lasat gäir mesca
Lg.l; corralsat grith mör ScM. 18;
CO rolsat süil tairsiu SC. 35; co ro
laiset Bis a n-ingir p. 39, le; co ro
laiset sortem inter se p. 39, 17; ro
laset a n-gona Gl. eu Hy. 5, 66. —
Pas 8. Praes. sec. 3 co ro lathea
&r fer n-hErenn impi ScM. 5. —
Pritet. Sg. 3 ro laad si co Cathbud
Lg. 3 Eg.\ fräs do nemannaib ro
laad ina chend p. 310, 37; ro laad
Gl. eu focres Hy. 5, 48; 78; 79; ni
thic assin magin in ro lad TBF.
p. 150,25; ro lad roga döib FB. 54;
cor laud dar ceod in tempul iart^m
„and then the tempel was overthrown
SMart. 27 ; PI. 3 uair na ro adair-
set in deilb n-ordai dorönad la
Näbcudon nasor is aire ro laitea
in fomacem FSl. p. CLVII 7.
lal^air i. suilbir, ut est cerd la-
bair laidhich O'Dav. p. 101.
lal^ar superhus, arrogans
Wb. 4b (Z>. 3). — Adv. co labur
SC. 26.
Ihhurttieh loquax, Compar.lA-
bartaighe Ir. Gl 1133.
labra F. Bede, Reden, Spre-
chen. — Nom. SC. 29, 24? labra
frlu noco techta Fei. p. CXXXIV;
laubra TE. 9, 2s? Acc. s^n . . mo
labra „aain . . my speech'^ FSl. ProL 1 ;
cona coemnacair labra Three Hom.
p. 68, 19.
labraim II ich rede, spreche.
— Praes.- Sg. 3 Dep. nl labrathar
n<m loquäur SG. 199^ (Z*. 438);
cen CO labradar fri nech ScM. 3, s;
PI. 1 läse labraimmi Gl. eu in Uh
quendo Ml. Si\ 16; Dep. labramar-
ni ibid. 23; 3 labrait bioil SC. 38, 9.
— Conj. Sg. 3 ro dorn labrathar
Hy. 7, 59. — Praes. sec. PI. 3 no
labraitis SC. 2. — S-praet. Sg. 3
labrais SC. 12; ro^labair Fä. p.
CXVI. — Pass. Praes. Sg 3 la-
bairthtff sund {was) hier gesagt wird
FA. 3 (pritchaither LBr.). — Inf.
Sg. Nom. clothach labrad Hy. 5, 101:
Gen. or bam tüalaing lapharthai
TE. 5 Eg.; Dat. ina labrad an
seinem Bedien FB. 25; Acc cen
labrad fri nech ohne eu Jemandem
eu reden SC. 9.
lac, lag weak, feeble O'B. —
Sg. Nom. ni läthar lac SC, 33, 96;
ni lac Gl. eu ni triath Oss. III 10
(lag Ed.).
lach, ein Suffix nominalen Ur-
sprungs, Z\ 855, s. luchtlach, 6c-
lach, teglach.
laeha Ente; a duck Carm. Tr.
p. 103. — PI. Nom. na lachain
Fü. p. CLX 27.
laeht lactura Ir. Gl. 250.
laeht-muad ScM. 22, 1?
laehtna „yellow, dun, taw-
ny" und „a kind ofa coarse gray
apparel" O'B. — Sg. Nom. brat
dub-Iachtna FB. 91 ; 37 Eg.
ladar o fork, prong, a ioe
O'M.; On the Mann. III Index;
tria ladraib a choss ocos a Um
8. unter imm-scothaim ; cusna la-
draib „toäh the toes" Gild. Lor.
Gl 196.
1. l&eeh M. Held, Krieger. —
Sg. Nom. laech find mör ScM. 10:
11; 13; 17; is e liech as dech di
ocaib domain SC. 13; FB. 9; 10:
13 ; 33; öc-lflfech SC. 37, 19; p. 132, e:
D(xt. mör espa do Isech für einen
Helden SC. 28, 1; is ferr do Itech
andai-siu ScM. 10; 16; Ace, üas
l&ech
651
liUr
cech lifech FB. 22; Fl. Gm. lenna
lach SC. 31, a; Lg. 10; Osa. I lo;
II 9; rfge l»ch n-Evend FB. 8;
27; 59 ; formna liech n-Erenn F5. 61;
a lassar Isech n-Erenn FB. 61; 23 V
X>a^. airdercu Isechaib JFIB. 22;
Acc. atconnarc Isechu 5(7. 34, ii;
tinben laeochu SC. 18, 5 (laocha
H.\ — Comp OS, tri iäich-cind
ScM. 12; Iffich-aicmi s. aicme.
2. l&eeli=Za^. laicus; loech (la-
och B) .,SL laico (i. on tuata B)
Corm. Tr. p. 99. — PL Gen. i
comthinoltaib Isech ocus clerech
FA. 31 (loech LBr.).
li^ehdtL heroisch, heldenhaft,
tapfer; Compar. IsBchdu öcaib
SC. 18, 7; 31, 9.
16eehrad F. Heldenschaar,
Kriegersehaar, coli, die Helden,
Krieger. — Sg. Nom. in laechrad
laind Lg. 17, i; Gen. mac Isechraidi
Lir SC. 45, i; Bat. dond laechraid
lainn SG. 112» (Z«. 953).
lAed F. Lied. — Sg. Nom. fom
chain löid luin SG. p. 203 (Z«. 954,
Bei. Celt. p. 23); Acc. canaid si
lud n-aili SC. 18; 29; 30; 33;
44; 45; p. 131, ss; in laidh m-bicc
TE. 9 Eg.', 10 -Ep.; Pi. Da^ M-
aidfidir läedib limm-sa SP. V e;
mor do laidib dorinde Fil. p. CXLV.
Isegra s. löeg.
J&ichess ^. „a hcro's wife"
Corm. Tr. p. 99. — PI. Voc. a lÄi-
chessa JF!B. 29; a laicesa tbid.
l&id, tig tu iarsin läid isin cu~
räch „come thou behind the heim
into the boat Corm. p. 36, 43 (prüU) ;
cingid forsin läid isin curach „on
ihe rudder** ibid. 44.
laidhieh, von läed, s. u. labair.
l&idir fortis, rohustus Corm.
Tr. p. 144 rop; Compar. laidiri Ir.
Gl. 1113. ,
l&idire F. fortitudo Ir. Gl. 920.
laide s. lod, laid.
laige Liegen; concuhitiis Beitr.
VIII 323. — Nom. laigi fri süan
serglige SC. 28, i; laigi fri ban-
gräd 30; luighi s. u. deilligh; Dat.
oc laige la mn&i Find hi taide
Corm. p. 34, si.
lalgen Lanze, On the Mann. II
p. ^5ßff. Vgl. 6 ro gset in laigni
trom CCn. 5. — PI. Dat. dena
laigoib tuctha and sein, de atät
„Lagin" for Laignib LHy. Amr. 20;
Acc. a laigniu Fei. Epä. 324.
laiget Kleinheit; loighed par-
vitudo Ir. Gl. 923 ; ocus atberid-som
nod {lies nad) bäi locht forsin t-immun
acht a laiget ro molad in trinoit ann
Lat Hy. X Pref {Goid.* p. 101, 39);
laigeat a frithghnama Corm. p. 27
leithech.
lalgim icä lege mich. — Praes.
Sg. 3 laigid s. u. gerrän. — Praes.
sec. Sg. 3 no laiged isin ganium
LHy. Amra 23. — Imperat. Sg. 3
und PI. 2 „laiged Brenaind im
lepaid-si anocht"olse „ocuslaigid-se
uime a ingena Fil. p. XXXII 2a.
— Inf. laige.
ItA^ne^Ximit Lanzen versehen,
CO sldag laignech LHy. Amra 20.
laili p. 327, % {CC. 6)?
l&imthech geschickt? laimtech
a des. SC. 18, so auch zu lesen 31, s.
l&imthenchas, vgl. laimthionach
nimble-handed O'B.; Isech ar läim-
thenchus FB. 33.
lalndeeh schuppig Fei. Oct. 11,
Gl. i. land a chlaime fair.
lainder ligula Ir. Gl. 73 (vgl.
ibid. p. 155).
laiuderda glänzend, leuch-
tend; i. tentide no lainderda Gl.
zu tind Hy. 4, 2. — Sg. Nom. in
IIa lögmar lainerda SC. 33, is
(lainnearda LBr.); in lia lögmar
ocus in iocharnd loinderdai Three
Hom. p. 4, 10 {S. Patrick).
l&inid tech SC. 31, s zu lesen
l&imtech.
1. lainn i. solus no taithnemach
O'Dav. p. 102.
2. lainn acer; acer i. laind no
tind no tren Corm. p. 1. — Sg.
Nom. in laechrad laind Lg. 17, 1;
Dat. dond laechraid lainn SG. 112
(Z*. 953).
lainne F. acrimonia, acredo
ZK 765; cdllainde Fü. Oct. 7.
l&ir F. e qua ZK 259; Ir. Gl. 294.
— Sg.Nom. Idir CC.3 LU.; 4 Eg.;m
hetarscara lair fri lurchaire O'Dav.
p.l02 lurchaire (ScncÄ.3f.); PI. Nom.
Iftire
652
Umaim
Uracha O'Dan. Gr. p. 99. — Vgl
lar^ne.
laire, ar a laire „hy his atrength**
On the Mann, III p. 618?
laisse flash Three Hom.p. 120, s.
1. laitb Bier; laith ^ lind Corm,
p. 27 lathirt, 61 corma no laith
ibid. — Sg. Nom. p. 133, 8; Äcc.
domnach, do öl corma, ar ni flaith
techta nad ingella laith ar cach
n-domnich On the Mann. III p. 506.
— Comp 08. tri laith-linni „ale-
pooW* SP. V 16.
2. laith „a valiant hero**
Corm. IV. p. 101, dazu p. 142, 8?
l&ith „a balance" Corm. Tr.
p. 101 ; laithe sccUes for weighing O'R.
l&m F. Hand; mtmus Z\ 241.
— 8g. Nom. Um De Hy. 7, 32; a
lam dess Oss. I 4; SC. 44, e; Gen.
dia fot na lamse FB. 82; döit Uma
FB. 91 (laime Eg.); la töcbäil a
l&mi FB. 39; Labraid Luath lam
ar claideb Schnell-Hand-am-Scktoert
SC. 17/7*., öder Compositum Lüath-
lam? Dat. cor fämid cor do chois
no do laim de TTiree Hom. p. 18, 15 ;
SMart. 28; inna laim Hy. 5, 64;
Lg. 18, 26 ; ScM. 15; p. 131, 20;
FB. 21; 91; assallaim Hy. 5, 44;
fo Uim Z^. 5; föt laim unier deiner
Hand {Gewalt) SC. 44, 3; for leth-
Uim Nöisen auf der einen Seite
Lg. 15; p. 131, 6; imm laim-siu in
meiner Gewalt p. 144, 26; co m-bäi
for a liim Lg. 15; do laim Tassaig
p. 22, 2; cot laim deis p. 40, S5;
0 ghebthar in gnim do läim TE.
9, 19 Eg. ; ic techt do jKLm in ep-
scuip ,f going to confeäs to the his-
hop" Three Hom. p. 80, 21; dochü-
aid . . do Uim „went to confession*'
ibid. 27; rigid . . a Uim FB. 82; 86:
rlg-laim Hy: 5, 66; dorat..a läim
for a broind Lg. 5; SC. 20; 31;
ÜE. 7 ; 8 Eg. ; 10, 6 Eg. ; co m-ben
a laim de ScM. 10; dos b^ . . illaim
cacha hoenmn&FÄ 65; 76; FA. 19;
ro gab sein inna Uim SoM. 8; 16;
dos bert for Uim Eogain Lg. 19
{er gab sie in die Gewalt Eoga/n's) ;
facbaim . . fri läim ich lasse hei Seite
FB. 94; Crimthand mac Aeda i
n-daltas do ocus i n-giallaigecht
fri laim o Laighnib TB. p. 174, 1 ;
PI. Nom. alläma Lg. 15; Gen. do
inlut a lam SC. 36; Lg. 18, 29;
Dat. ina n-des-lamaib SC. 40;
FB. 13; FA. 16; 26; 58; p. 191, 20;
fö lamaib ocus glaccaib p. 191, tsV
Acc. doU^cet a läma la töeb FB.
16; 74; co ro gabait a chossa ocus
a l&ma SC. 48; for a Uma TE.
II Lü.; Du. Nom. a di lÄim TE.
4 Eg.; Gen. ceachtur a dl lAim
TE. 4 Eg.; Acc. co tarat a di
laim FB. 31; 61; Lg. 15. —
Comp OS. lä,m-brat gausape SG.
128« [Z*. 854^; läm-taagh manuale
Ir. Gi. 857; lam-comairt i. basgaire
O'Dav. p. 103; lä,m-derg hoegaire
FB. 22; 46; o Ninded Ura-idan
„from N. the Pure-handed'* Three
Hom. p. 84, so.
l&m, gabäil Uma „to drive
^ack'* Three Hom. Index; ro flüd
d)[& dia muntir do gabail a Uma
Three Hom. p. 38, 20; tancutar di
epscop hiiar isin tir do gabail a
läma ass ibid. p. 116, 25; is e ro
gab Um Mochuda a Raithin Fei.
p. LXXVI 28 {vgl. On the Mann.
III p. 4); CO ragbaiset all4ma di
muir Lg. 13?
lAmaee&n „remigacio'* Ir.
Gl. 916.
l&maeh shooting O'R. — Sg.
Gen. comurda donfter foircend 12-
mhaig no sgrfbe each ocos s^ bainn-
remur barrchaol Gl. zu meta Comt.
Tr. p. 109 methos {y^a mark made
for shoo'ing or Jwrseracing'').
lämaehtad, teit Adomnan isin
mbemrai (sie) dia decsain ocus do
lamacAtad in chuirp ,^. went into
ihe tomh to hehold him and to
touch the lody" Fü. p. CLXXI.
l&malm ich wage, unterneh-
me; vgl. rolaumur, rulaimar audeo.
— Praes. 8g. 3 b^s ni lim lamathair
SC. 40; laimethar FB. 23. —
— Praes. sec. Sg. 3 no lamad a n-
etargaire FB, 15; PI. 3 ar ni
laimtis chena la Conchobar ScM. 20
(lamdais H). — Praet. 8g. 3 id to
lam ^cnach m-Brigte p. 40, n;
PI. 3 Dep. ni ro lamsatar dal a
dochum Rev. Cdt. Tttp. 181. — Fui.
Umann
653
1^
Sg. 3 lemaid FB. 41 Eg. ; Dep. rot
lemathar FB. 33 Fg. — Fut. sec.
Sg. 3 nod lemad a m-brethugud
FB, 76. — Perf. Sg. 1 Dep. ni ro
lamar son TB. p. 180, i6; ^ ro lämair
brethagud dülb FB. 90; ni lamair
eat „no one dares ifo tou<^) them**
Fä. p. CLX; PI 5 ni ra lamatar
. . a chocert Lg. 6. — Pass. Praes.
Sg. 3 aair nach lamtar FB. 33 Eg. ?
l&maiiii 8. l&mind«
lamannan veaicam Qüd. Lor.
Gl. 231.
lämda „handiness^' O'C; Sg.
Dat. CO n-druni ocus lamda SC. 42
JamdsB H). — Vgl. Ingen . . bad
dech-lämdai di ingenaib hErend
die in Handarbeit geschickteste LU.
p. 122», 21.
l&mind „a glov-e** Corm. Tr.
p. 100; lämann chirotheca Ir. Gl. 34.
l&mnad parturitio, in tan böer
in ben oc lamnad TBF. p. 140, 32;
Gen. 00 deicsin a lämnada Ml.
earm. 1 {Goid.^ p. 18).
l&mo8„a sleeve'* Cotm. Tr.p. 100.
lämostae manul[e]atu8 SG. 60»
(Z^ 16).
lÄmrota ,ya hye-road'^ Corm.
Tr. p. 141 röt.
Iftmtheoir mantile SG. 92»
{Z\ 854).
l&m-thorad Handerw erh,
Handarbeit. — iS'^. Gen. im log
lamthoraid* i. im log in toraid doni
si 6 14im On the Mann. III p. 115
(,jhand produce'') ; Dat. co n-druni
ocns lamda ocus lamthorud SC. 42
(lamtorad H).
l&n voll; plenus Z\ 16. — Sg.
Nom. ba lätbar lan p. 132, 21; ni
län tecbdais SP. III 1; glend län
di thenid ein Thal voU von Fetter
FÄ. 21; bid län i,n ocosAlba dia
forcetul Three Hom. p. 100, is;
iScJlf. 1; SC. 15; 30, s; FB. 67; 81;
bitblan immer voll SC. 33, 24; in
cdach . . ocus a lin do ffn und ihn
voll {toörü. sein Volles) von Wein
FB. 59; 60; 62; vgl. lintar l&n di
fin Wb. 1V> (Z*. 628); Gen. tfri
l&in FA. 35; Äcc. mf \&a einen
vollen Monat Hy. 5, ie; bliadain
lan ein volles Jähr FB. 1; dia
n-eba-su län cailig de linn Lat.
Hy. XIII Pref. ; PI. Nom. at lana
renda nime..do nuallguba p. 191, 24.
— Comp 08. mit Subst.: mo lan-
lüth SC. 38, 7; mit Ädj.: lan-bec
FA. 14; lan-brec Corm. p. 36, 84;
l&n-brena p. 191, 21; län-chlan
SC. 29, 13; dar leraib lÄn-möraib
SC. 42. — Vgl. com-l&n.
l&namain F. Paar; Unomain
„a married couple** Corm. IV. p. 102;
lanamuin i. lan homo i. plenus ho-
mo i. duine coml&n O'Dav. p. 102.
— Sg. Nom. issi lanamain Lg. 16;
lanamuin CC. 3 Eg.'^ lanumuin p.
144, 6; Acc. l&namain CC. 3 XI7.;
Lg. 12.
l&namnas M.conjugium Wb. 9^
(Z\ 787).
16ne F. plenitudo Wb. 26^
(Z*. 247).
l&neeair, dealg 6ii linecair TB.
p. 174, 7, „of gold, with füll car-
vings'' On ihe Mann. III p. 164?
längster 9 i. ainglais ind sin,
lang fota, feitir i. glas na n-6all
Corm. p. 26, „a long fetter which
is between the foreAegs and the
hvnd'legs'* Qorm. Tr. p. 101.
lanmair no ithemair Gl. zu yen-
tres Wb. 31^, 2s {jimpleH Z\ 780).
1. lann F. lamina; blade, eres-
cent of gold, lunette, „an Ornament
for the front of the head as well
a8 for the neck** On the Mann. III
p. 182 /f. — Sg.'Acc. in lainn co-
ronam Wb. 11» (Z*. 212); con rf
a lainn Wb. 24» {palmam Z*. 466);
frissin lainn i. frisin fochricc nemdi
ad bravium Wb. 24»; taraill a 1dm
leiss in gipni n-dergbudi, mar bad land
dergöir . ., fri 6tan dö LU.p. 79», 11.
2. lann, land squamalr.Gl. 132
(vgl. ibid. p. 152); land a chlaime
fair „the scale of his leprosy on
htm" Fei. p. CLVI 8.
3. lann i. ithlann no ferann O'Dav.
p. 101.
4. lann a gridiron O'B.; ior
luachtätib lannaib Fei. Pröl. 40.
l&r Flur, Boden. — Dat. ond
lär Gl. SU ab solo patrio Ml. 20», s ;
do lar in tigi FB. 26; 64; co m-
btti for lÄr ScM. 10; FB. 86;
tArac
654
Uthe
F± 30; for l&r na faidchi Lg, 15;
for Ur in taigi ScM. 18; FB. 15;
59; for l&r ind liss 8eM. 18; FB.
25; for a lar {des Bechers, cuach)
FB. 59; 60; 62; 73; 74; for lär a
da imlisen FB. 51; p. 310, 84 ; co
m-böi for l&r a inchinne FB. 61
(„so t/ia< it pierced to the certre of
his brain" O'Don. Leahh. na g-Ceart
p, LXIY); a g-ceart-)är an doire
sin „tn the very midst ofihat wood^*
Torr. Dh, p. 62; Acc. tarblaing
for lÄr in taige ScM. 15; FB. 89;
congarar . . co lar ind rigthaige 60;
cassla derga . . co l&r FÄ, 28; dar
a )4r 30; oc dul di dar lär in taige
Lg. 1; fri l&r talwa» FB. 25; 46.
l&rae, PL Gen, co mellaib a ]&-
rac FB. 20 («. S. 308); cenglaid a
lenid os mellatb a larac LBr. p.
215i>, 49; Du. Gen. gerrchocholl co
mell a n-d& l&rac LU. p. 86^ 4;
vgl. laarg a fork (gabul) Corm. Tr.
p. 100.
lar^ne equula SG. 49i> {Z\ 274).
lassaid flammend? — ^S^^. Nom.
lasaid FB. 49; p. 310, 18; Dat. ar
a durn derglassid FB. 45; -lasaid 47;
PI. Nom. lecca . . lasta loisctecha
p. 191, 8.
lassaim Ilich flamme. — Praes.
PI. 3 lassait a n-gnüssi FA. 25.
— S'praet. Sg. 3 lassais in muine
Hy. 2, 48; co ro lasB in grian Three
Hom. p. 26, 11 ; co ro las h£ri ocus
Alba de-sium ibid.p. 104, 26; 27. —
Inf Dat. oc lassad FA. 13; somd
tentide . . for lassad flammend FA.
17; for lassad FA. 8; 10; 13; 17;
p. 21, 31; for sfr-lasad FA. 28 (oc
sfr-lassad LBr.); for derg-lassad
FA. 29.
lassair Flamme; flamma Ir.
Gl. 128; lassar G^. zu breo Fei.
Apr. 15. — Sg. Nom. lassar FA.
17; 21; Gen. lassracb Gl. zu lochet
Hy. 7, 21; Voc. a lassar Isech n-
Erenn FB. 61; PI. Nom. lasracha
O'Don. Gr. p. 99. — Vgl. for-lassair.
lassraeh flammend; cruad-
lasrach p. 190, ss; trä dhoighir
dbonn-ruaidh dearg-lasrach Torr.
Dh. p. 132, 1.
lasta 8. lassaid«
laten Latein, Gl. eu Hy. 2, s.
1. l&th M. Held; a hero Corm.
Tr. p. 101. ~ Sg. Nom. Uth gaile
FB. 91; PL Nom. Uith gaile SC.
40; FB. 7; 15; 20; 70; 88; lAith
gaile fer n-hErend ScM. 6; laith
gaile fer n-ülad FB. 26; 44; p.
310, s; 6; Gen. inna l&th n-gaile
FB. 3; 6; 54; formna 14th n-gaili
\j\ad FB. 12; 55; 91; SC. 38;
Dat. nonbor di Uthaib gaile fer
n-ülad FB. 55; 9; 12; 59. —
Comp 08. lüthu l&th-bulli FB. 51,
p. 310, 33?
2. 16 th „t^ heat of animais in
the season of copülation" O'Don.
SuppL, Beitr. VIII 334.
latfiacli Schlamm; mud, pttddUf
dirt, mire O'R. — PL Nom. latbacb
dölmne p. 190, 26, zu lesen latba-
cba? Dat. illathachaib cfrdnbaib
FA. 26.
latbair „presenee, extent**
O'R.; sie ro rand cach cenä di
äuidiu, ar b6i a cutrama aUathair
Corm. p. 29 moghelme; fanfad-sa
leat ar ah l&thair se Torr. Dh.
p. 60 {„on this spof*); vgl. läthrach.
l&thar N. dispositio Nigra,
Bei. Celt. I p. 44; temptatio
Z\ 782; lathar i. indeall O'Dar.
p. 103. — Sg. Nom. a lathar sin
Gl. zu dispositio ipsa Ml. 42^; ba
l&thar lan p. 132, 21; nf I&thar lac
SC. 33, 86; Gen. ar . . Mthige ind
Uthair FB. 88; 0 do ficed a I6th
lathair LU. p. 79% 86; Ace. ar na
dich cdch assa dlignd i n-adaltras
tri lathar demuin GL zu ne iemptet
vos satanas Wh. 9* {Z*. 466).
latharthe, anas latbarthe Gl.
zu expositus inimids Ml. 23<, 1:
air ru bu latharthse GL zu quia..
fuerat tribulaiionibus xRis expositus
Ml. 32c, 8. Vgl. latharthir exponi-
tur, disponüur ML 44«» {Bd. CtU. I
jp. 44).
Uthe, l&ithe, lAe, läa, \kN. Tag;
dies ZK 229. — Sg. Nom. lathe
SC. 1; ba hole lathe ScM. 3, 9;
lathe buana di Hy. 5, 29 {oder ein
adverbieller Casus? tgl. 33, i. illö);
sith-laithe Hy. 2, 56 {GL L laithe
in sith); cid lae sechtmaine Or. 32«;
UthTseh
655
lee
iss ed lÄa and sin FB. 31; U TE.
12 Lü.; 13 Eg.; SC. 11, 6; F£. 5;
\& ocus ftdaig F£. 2; p. 309, 87;
G^en. oc erochill lathi brätha FÄ.
34; 30 LBr.; lathe FA 33 (lathi
LBr,); immedon l&thi Hy. 2, 68
(laithe LHy.); ar debaid n-öenlai
SC. 13; immuchui lai TE. 11 £^^.;
deöd \&i FB. 9; 83; 90; Dat. isind
lathiu-sa indiu Rev. Celt. III |>. 178;
illaithiu in messa Hy. 2, 62; cach
• oen lÄu SP. II 16; illöo FA. 2 LBr. ;
illö F^. 2 Lü.; Gl. zu fri de Hy.
2, S8 ; j?u lathe If^. 5, ss ; i n-oenlö
Lg. 11; 16; ScM. 5; FA. 24; on
16 cn c^le TE. 11 Eg.\ a cach ar
cach 16 TE. 7 Eg. [oder Acc.?);
088. II 9; iUathe ind fugill FA. 6
{Form des Acc, do lö LBr.Y^ lathe
anbige Hy. 5, S3 (6r2. i. illö); ^cc.
CO lathe m-br&tha FA. 29 (laa
LBr.); im torachtain chucu laithe
m-brätha [sie); FA. m LU.\ latW
n-and resin t-samfuin aile SC. 10;
cuUae m-brätho Tir. ö; laa n-and
CC. 1 Lü.\ lä n-and T^. 10 LU.\
p. 131, la; laa n-oen TE. 9 J5?^.;
11 Eg.; 14a CC. 1 if^.; 14 n-6en
TK 10 ^(/.; cach n-aidche ocus
cach 14i FA. 26; TE. 13 £p.; cecÄ
laa Lg, 12; cec^ oenlä ScM. 16;
in c^tla FB. 77; an la sae TE.
18 jE;^.; aidchi is 14 SC. 29, is;
14 ro b4-8a SC. 45, 6; PI. Nom.
tri 14, tri laa SC. 1 {oder Acc.?);
Gen. udi tri 14 ocus tri n-aidche
FB. 10; 55; Acc. tri laa ocus tri
aidcfae iScM. 4; rim la SC. 44, 13?
läthraehy Gen. lathraighe, a
Site O'Don. Suppl; 14trach sen-
muilind ,ythe süe of an old mül"
ibid.; sencathraig na n-gennti . . it
üasa cen adrad ama2 lathrach Lug-
dach j^like Lugaid's house-site" Fei.
Prol. 205; du L4thruch Da arad
Tir. 8 {jySite of two charioteers*').
lithus M. „heroism** O'Don.
Suppl. ; lathus gaile Göedel uile
FB. 89, das Heldenthum, die Hei-
denwürde [Ahstractum von 14th
gaile).
latrand itf. = 2a^ latro. — Sg.
Nom. latrand m^ SMart. 23 ; Gen. i
tegdais ind latraind Lot. Hy. Y Pref.
lattäinail FB. 87, corrupt für
lat an4il.
laalgraoh 8. Inlgach«
laarana, laureairi s. lurana,
luirehaire.
laxaZoj^tYoa? r^I.lac; corp sleman
no laxu no sadaile Gl. zu corplen
Fei. Jan. 22; Bai. illaxai ocus i
t^ti a collai FA. 27 (illaxu LBr.).
lebffr s. lebor.
lebaid s. lepaid.
lebend, leibheann f;the deck of
a ship or scaffold, gallery'* 0*B.
— Sg. Nom. lebend . . ocus fond
inichtarach na cathrach FA. 11;
fris m-bruchtai ler-lebend „against
whom hurst ihe sea-leveV Fü.
Nov. 29; PI. Dat. for lebennib in
tige Z\ XXI.
leblalng, lebling Perf. von Un-
grim.
1. lebor =» lat. liber {Buch);
Z\ 781; leabar, Jr. Gl. 371. —
Gen. stair libuir ihu Hy. 2, 87 Gl.;
Acc. 08laices..in lebor FA. 33;
iadaid in lebor ibid.; PI. Nom. li-
bair FB. 77.
2. lebor lang; leabhar long,
smooth O'B.; vgl. imm-lebor. —
Sg. Nom. be . . fult-lebor Lg. 4, 11
(— leauphar Eg.); ech . . scdap-lebor
p. 310, 86. — Comp 08. l^ine lephur-
chulpatach - T^. 3 Eg.; Labraid
lebar-mong SC. 33, s {s. lebormon-
gach). — Compar. librither gabla
a I4ma Corm. p. 36, S8.
lebormonirach langmähnig,
von lebor-mong. — Sg. Nom. ech
. . lebormongach FB. 49; 50; p.
310, 17; 24.
lebrän M. libellus. — Sg. Dat.
oc mu lebran SP. II s; huas mo
lebr4n indlinech SG.p.20'd {Z*. 953).
lebrar F. collmooks Three Hom.
Index; Dat. allan do lebrair „its
füll of books*' Three Hom. p. 106, 12.
leo F. Stein, „flagstone^' Beitr.
YIII 317, zu unterscheiden von IIa;
leg logmar gemma Ir. Gl. 133,
Und. 573. — Sg. Nom. oen lecc
p. 191, 9; leacc cloiche Fei. p.
CLXXII 13; Dat. forsind leicc
Hy. 2,, 8; si; luathither l^ig mui-
lind a f^gad Corm. p. 36, 28; PI. Nom.
lecÄn
656
legim
lecca lethna FA^ 30; tri leca log-
mara FA. 13 i^teora lega LBr.)\
Gen. 0 ^trochta l^c lögmar FA.
18 LBr. (Ifac Lü.)\ Bat. for lec-
caib p. 191, 29; dar na lecaib
FA. 29; Acc. for a lecca lomma
Three Hom. p. 32, 28.
lecknlapillus 8G. 46^ (Z«. 273).
leeda steinig. — 8g. BcU. co
n-ainciud lecdu FA. 18.
lechdaeh liquida Z^. 980.
leehet, ni gointis a cheli ar a*
lechet leo Lü. p. 20^ S9, Gl. i. ar
a chaimi.
lecht Grab; i. lige mhairb Corm.
p. 27. — Sg. Nom. lecht Gl. zu
fert Oss. III 7; Dat. lia uas lecht
088. I 1. — lecht liÄc FB. 23?
lechtacb, morais relicc lechtaig
„magnified a grave-abounding
cemetery" Fä. Jul. 21.
lecht&n ein kleines Grab. —
Sg. Nom. do lectan Lg. 5, 23
(lechtän Eg.); Acc. morait lechtan
Petair Fä. Prol. 116.
l^eim, 16ieim III ich lasse,
entlasse, lasse los, überlasse,
verlasse, vgl. doUöcIm. — Praes.
Sg. 3 Ucid. mit Bron. sufßxtun
{s. S. 513, Col. 1): leicthe . . secha
lässt ihn vorbei ^'^ weicht ihm aiM
FB. 81; läicthi 87; act nand Idicci
Wb. 3d {Z^. 435); nös leice do
Ghet ar a bruinni ScM. 16; ro leci
for &r Gonnacht 19; ros leci SG. 13;
PI. 3 cor lecit echradha hErend
fris TK 15 Eg.', is and-sin lecat
. . nualla FA. 31 LBr. (ferait LU.).
— Praes. sec. Sg. 3 näd leced a
folt füa agid der sein Haar nicht
Ober das Gesicht lassen sollte p.
311, 2? — Praet. Sg. 3 ni leicc a
chorp hi timmi Hy. 2, 32 ; nat leicc
Hy. 1, 52; nar Uc TE. 13 Eg.\
Dep. ro l^custair sUetan tromm-
galar chuci TE. 7 Eg.; PI. 3 co
ro lecset ingcorum sis p. 39, 21.
— Fut. PL 1 ni l^icfem-ni uaind
h^ FB. 41. — Fut. sec. PI. 3 co
leicfitis dö sie würden ihm über-
lassen FB. 77; ni leicfitis . . isa
tech sie würden ihn nicht in das
Haus lassen FB. 3. — Pass.
Praes. sec. Sg. 3 leicthe isa tech
wurde eingelassen FB. 25; no leic-
the Lg. 6. — Praet. Sg. 3 co ro
leiced eturro ScM. 19; ra leiced20.
— Fut. Sg. 3 leicfidir SC. 44;
lecfitÄw- TE. 5 Eg. — Fut. sec.
Sg. 3 cid ar na leicfideä. dam-sa
warum soll mir nicht gekissen werden
SC. 42. — Inf. l^cud und löcnn:
Sg. Nom. l^cud nammucci do raind
dam ScM, 8; mo lecud-sa SC. 44
{mich verlasse!) ; mo lecun-sa SC. 41 ;
Dat. in csMtaihmir do lecad d6
nach aile FB. 11; Acc, co a l^cad
do Ghoiuculaind SC 45.
leeco Wange; leca in duini ma-
xilla Ir. Gl. 89. — Sg. Nom. lecco
Oss. II 4; Du. Dat. ima dfb lecnib
Corm. p. 25 himbas forosnai.
legrftim ich zerschmelie, löse
mich auf. — Praes. Sg. 3 rd.
corp leghas cadaver Ir. GL 1071.
— Praet. Sg. 3 co ro leag in
snechta Three Hom. p. 26, 5. —
Fut. sec. PI. 3 no legfaitis „^^
would mdt away'* FA. 8. — Inf.
Dat. und Acc. illobad et legad,
cen lobad cen legad iar sin Gl. su
seminatur in corruptione, surgü in
incorruptione Wb. 13* [^Z*. 655);
Acc. ata corp Gianain cen lobad
cen legad isin membrai Fei. p.
GLXX 30 („withatU dissolving'^;
ibid. p. GLXXI 8.
legres Heilung, Heilen. — Sg.
Nom. a leges SC. 29, is; do lei-
gheass TE. 10, 4; 9, 12 J^.; Dat.
liaig da leges ein Arzt ihn zu heHen
SC. 29, 8; bä liaig ic legius ch&ich
LHy. Amr. 81. — Davon leighea-
saim I eure O'JR., Inf. G^n. go
h&it a leighiste, s. u. in-leigis.
legim =^lat. lege (ich fege). —
Imperat. PI. 1 legem irnaigtin Wi.
Gr. p. 125 {LBr.l — S-praet.
Sg. 3 legais canoin Hy. 2, 12;
LHy. Amr. 60; ro lag sathe „read
science'' Lot. Hy. IV Pr^. —
Fut. Sg. 3 legfaid ibid. — Inf
Nom. is haise a legend Gl. zu U-
gendus SG. 59»» {Z\ 487); Gen.
fer legind vir legendi {Lector) FA. 27
(lägind LBr.); GolmÄn war fer le-
gind zu Cork Hy. 1 Praef.; oes
legind lectores Wi. Gr. p. 125;
l^imm
657
lenim
Dat. do legunn Gl. zu Hy, 2, 7;
Lot. Hy. IV Pref.
l^imm, l^ini N. Sprung,
Springen, Inf. zu lingim; l^im
saltus SG. 106b (^«. i053). — Sg.
Nam. ba Mim ro leblaing-seom
FB. 82; 88; l^im dar neim Lü.
p. 1 13^ 31 ; dar n^ib ibid. p. 73*, 1 ;
Gen. la f^immed iud lemme FB. 88;
Dat. 6 l^mum ätirch einen Sprung
ibid. ; dia l^maim darüber zu sprin-
gen ibid. ; Acc. ro lel)ling . . läim
n-üathmar FB. 70; 88; PI Acc. ro
ling . . tri ard-Umend, tri des-lemend
drei Sprünge in die Höhe, drei
Sprünge nach recfUs SC. 47.
l^imneeh springend, vgl. com-
l^imnech. — Sg. Nom. tene . . lem-
necb p. 191, is; cch . . lugläimnech
p. 310, 17.
1. Wir fleissig; industrius Z^.
233. — Sg. Nom. leir Hy. 2, 23 {Gl i.
i crabad); SP. II s; Gen. »s atrige
lere FA. 23 (l^ri LBr.). — Adv.
&r ni fil nech conicfe a turim co
leir acht mine tissed a aingel Un
Three Hom. p. 122, is; bennachais
hi do leir ibid. p. HO, 22.
2. l^ir con8j9tct«of«« 0'i2.^ s.
unter sötim; rorr. Da. p. 154, 9.
1. leis ScM. 3, 13?
2. leis s. 2. less.
leite «. littia.
lelap Kind; Corm. p. 26. —
Sg. Nom. in lelap Lg. 5 (leanamb^^.).
lern everything warm (cach täith)
Corjfi. Tr. p. 10*).
lemlaeht i. lacht t^ith {„warm
mWc") Corm. p. 26.
lemnaeh mulsum SG. 73» (Z^.
810).
lemnaeht muI^um Ir. Gl. 782.
— fi^. Nom. p. 133, 8; fir-lemnacht
PB. 9; mil la ronaoi, leamhnacht
la mac, biadh la fial,^ cama la cat,
saor astigh agas faobhar, aon re
haon is robhaoghal Keat. p. 106
(„milk with a child^'); Gen. littiu
lemnachta FB. 9; Dat. lestar 14n
do lemnaeht ina läim Three Hom.
p. Ö6, 12 („fuU of mük").
lemnat malvaceus SG. 49^
(Z«. 274).
I61I9 l^an sorrow, woe, mis-
fortune, ruin O'R. — Acc. cen
lobra cen Mn Wi. Gr. p. 126 {LBr.)-,
Ui\ fir nad char corp-len Fei.
Jun. 22 {„who loved not bodily
ease^*?\ Gl. i. corp sleman no laxu
no sadaile; ar cech meirb-len Fei.
Jan. 24, Gl. i. ar ccc7» len meirb
i. ar cecÄ n-enirte.
lenab kleines Kind, vgl. lelap.
— Sg. Nom. in lenab ina broind
Lg. 1 ; lenabb ina l^m Three Hom.
p. 68, 15; or bam lenab TE. 5 Eg.;
in tan ro po lenam bec he LHy. Amr.
p. 157 (lenam LU.)\ Acc. baistid
in lenub Fä. p: LXXIII ; PI. Notn.
lenib Gl. zu macain ibid. p. CXLII.
l^naim von I6n? ro lenad nert
dcmain . . , bith mairid . . nert rua-
naid ar rig-ne „the demon's power
hath been wounded'' Fei. Prol. 253
(I^nad Laud).
lenamain, nis dfgaib allenamain
{Gl. 1. in lenamain tucsat oegid
fuirri) Hy. 5, 26, „attachment'^
Rem.* p. 69, woM nicht verschieden
von do lenmain, Inf. von lenim.
l^ne Hemd, Unterkleid; shirt,
kilt On the Mann. III Index; löine
camisia Ir. Gl. 38. — Sg. Nom.
\4ne fo derginliud p. 131, 16 („a
Shirt vnterwoven with thread of
read gold" On the Mann. III
p. 162); leni gelchulpatach co n-
derginliud oir p. 310, ss; leine le-
phurchulpatach TE. 3 Eg.; Gen.
tri derca nedluch (?) allenith TE. 4
Eg.; Dat. issind länith TE. 3 Eg.\
PI. Nom. secht lenti cona i(-imden-
maib TB. p. 176, 11; Acc. tuargab-
sat a lente FB. 20.
lenim I ich hänge, hafte an
Etwas; leanaim I follow, adhere,
pursue O'B. — Praes. Sg. 2 in
ben dia lenai der du anhängst
SC. 43. — JVa«*. der Gewohnheit
Sg. 3 nl lenand do sithlongaib SC.
45, 16; din chutrumma chinad nos
lenand die an ihnen klebt FA. 16.
— Perf. Sg. 3 ro lil ainm de Corm.
p. 30, 19; ro lil menma mna Caier
do Nede ibid. p. XXXVII; Fei.
p. CXXI; PI. 3 mlla g^ra gulb-
necha ro leltar im srüb LU. p.
114^, 16 {Sidb. Concul.)', ochtur
42
lenind
658
l^boir
form dib sllastaib rom leltar dim
charp ibid. 99; co ruildetar SC. 6,
ruileatar H. — Fut. Sg. 2 lilessa
do laithib y.thou wüt follow Ihe
days" Fei Prol 309; lilessai . .
dona felib Und. 311; PI 3 lilit
sequentur Z\ 1092 {Vü. 2V^.)- —
Praet. Sg. 3 co ro lean blieb hängen
p. 39, 17; Dep. ro lenastar io
t-ainm der Name haftete Gl zu
Hy. 2, 6. — Inf. Dat. do l^nmain
Sc. 46; hi lenmain a clch-side böi
in corran Fil p. CXLVII 1; vgl
lenamaiD.
lenlud elairend t. tairmesc födla
0CU8 röinne Cortn. Tr. p. 39.
lenmunach Sequester Ir. Gl
1040; tcidm-lenamnachu Gl zu pe-
stüentes Ml 15», 9 (Z\ 777).
lenn, lend F. Mantel; lenn
vel brat formtha sagana vel saga
Z*. 1063; lend..i. ainm do brat
find Corm. Tr. p. 104 ist etymolo-
gisirende Erklärung; co lend Gl
zu cum toga ibid. p. 43 cumtuch;
vgl ibid. p. 103 lendan; leann ai
cloak or mantle O'B. — Sg. Gen.
i n-öe cecha breclenni SC 33, 22;
Dat. alleind chorcra coicdiabail
ibid. 6; Acc. lenn corcra cortaruig
p. 144, 28; PI Gen. cona tri coec-
taib breclend SC. 33, 21; Acc. bri-
sid sclathu lenna Isech 31, g.
leim&n, lend&n Liebling; „eon-
cubine or favourite" Corm. Tr.
p. 103. — Sg. Nom. at ban-lendan
. . fer n-domain uli FB. 18; Ferloga
mo lenna n-sa F. ist mein Liebster
ScM. 20; Gen. is 6 ag torachtain
lenn&in ocus mnä seirce dia tue
grädh Ms. Mal p. 473, 32; Voc.
a lennän ban ocus Ingen FB. 11.
lenom, ua lenomnaib Gl zu li-
tera . . a lituris SG. 3*>, 3 {Z^.
IIb, 1008). Vgl lenamain.
lenu, iter fid ocus mag ocus
lenu wood as well as field and
meadows Tir. 6, vgl. leana „a
meadow, a swampy piain' ^ O'B.
1. leo Glied; leo ball Corm.
p. 26 Idarg. — Sg. Nom. mu leo
Oss. III 10 {Gl mo bhoill Ed.).
2. leö i. leatra no guin 0*Dav.
p. 100.
3. leo Löwe; lond immar leo
Oss. I 5; leo airbi FB. 68, 23?
4. leo, leö s. la Praep.
Ie6it, leöit fri leöit FB. 53?
Ie6maii Löwe. — Sg. Gen. oxad
leomam FB. 48 (leomuin Eg.); co
n-aicniud leomain FA. 18 LBr.;
leoman zu lesen für loman ScM. 15?
leör s. 16t*
1. leos i. imdergad Corm. p. 27
(„a blush'%
2. leos s. 4. less.
lepad. lebaid F. Lager, Bett;
lebaid lectus Ir. G^. 481. — Sg.
Gen. iar n-dergud a rig-leptha
döib LL. fo. 41. a. 2 {TBC); Dal
dia lepaid Lg. 1; Acc. corra gaib
cÄch a lepaid FB. 12; PI Gen.
coeca lepad SC. 33, 9; 10 (lebaid H.)\
Dat. colba do lepthaib ibid. 11.
leptho^d zu Bett gehen Lg. 1.
lep M. Fluth, Getan y Meer;
i. in t-oician i. moir mor O'Dav.
p. 100. — Nom. 1er in mara ,fthe
surge of the sea" Fei. p. CLXXIII;
Gen. dar fairrgi lir iongaig Fä,
Aug. 14; Mac lir=mac mara Corm.
p. '6i Manannan; Dat. isin liar fri
toeb Alb an Three Rom. p. 122, 2?:
Acc. dar 1er SC. 31, is; is gascc«d
fo 1er TE. 9 Eg.; PI Dat. iod
ingen sin do thonnaib dar leraib
länmöraib SC. 42; Acc. inna lira
Gl zu pontiasLHy. fo. 12 a {Goid.*
p. 69). — Comp OS. ler-lebenn FH.
Nov. 29; ler-muir Dee. 12.
l^reJP. Fleiss, Frömmigkeit,
von l^ir; ind leire industria Z*.
247; lere i. crabodÄ O'Dav. p. 101
{Fil Aug. 29); Gen. cech mec lere
„every son ofpiety*' Fei. Epü. 428;
429; Acc. 14ri operam Ml 32^ 11.
lerg, learg a little eminence, a
piain O'B., leirg a piain, a road
ibid.^ a fidd, a battlefidd 0*Don.
Suppl — Sg. Dat. ilieirg Oss. III 4;
ni maith no ficbid in cath ilieirg
LU. p. 8li>, 3; ro cbiiir a sgiath
ar sduaigb-leirg a dhroma „on ihe
broad arched expanse of his back"
Torr. Dh. p. 74; PI Gen. ar Ifn
lerg ScM. 21, 17?
l^sboir, l^spaire s. l^ss-boir,
l^sspaire.
lese
659
lestar
lese piger Ir. Gl, 382. — Sg.
Nom, nir bat lese SC, 26; PL Notn.
leiscc Wb, 31^ 24.
1. less M. Lis, ein mit einem
ringsumlaufenden ErdwaU befestig'
ier Wohnsitz, Hb On the Mann. III
p. 4; lios a fort, an enclosure O'Don.
Suppl ; a hause, fortified place O'R.
— Gen. i n-dorus ind liss ScM. 18;
SC. 33, 17; FB. 54; for lÄr ind
liss ScM, 18; FB. 25; Dat. cosin
tulaig uasind lius TE. 11 LU.\ co-
nallius ocns allubgort „tcith . . its
fort and its garden'* Tir. 6; isind
lis FB. 44 ; Lg. 6 ; assind liss ScM.
18; asind lis duibi LU. p. 21s i^;
Acc. no leicthe issin less Lg. 6;
ScM. 5; fön less uile Lg. 1; fri
les anechtair FB. 64; Fl. Nom.
liss FB. 53; Acc. beite ^igme im
lissn LU. p. 81^ i.
2. less Hüfte, Hanke; coche
iw less clunis SG. 67» (^*. 49);
leis the thigh O'Don. Suppl. —
Dat. älta Ina thöeb liss FB. 24?
PI. Acc. na lessa „the Jiaunches'*
Gild. Lot, Gl, 176 zu catacrinas.
— Compos. ech . . less-lethan mit
breiten Hanken FB. 49; p. 310, i6.
3. less Vortheil; commodum
Z*. 49; besonders häufig in riccim
less egeo Z*. 429. — Sg. Gen. nfbuc
denam a lessa Jiev. Celt. III p. 176;
nach mö a richtu a lessa duit-seo
andas dam-sa ibid. p. 178; ni mö
richtain a lessa in gai duit-siu ol-
daas dam«sa ibid. p. 179; sechmall
a lessa Fei. p. CXVII 17; liiach lesa
praesumpticium Ir. Gl. 792; fer
lesa „a guardian*' tbid. ; Dat. cona
d^nat nf do leass a cuirp nach a
n-anma Fei. p. CXVII 9; Acc. ret
leass TE. 9, u; ricfait«r a les do
gillai ScM. 7; recam-ni a les öm ar
caraid wir brauchen unsere Helden
FB. 56 i^Construction?); ni recat a
les ind naim nf aile FA. 5; in tan
ro rAnicc a leass Hy. 5, 87; is ocai
fogeba a les Lat. Hy. II Pref
{Goid.'^ p. 94, 9).
4. less Licht; leos i. soillse
Corm. p. 27, vgl. unter grinniud;
i. suillsi luinither i. taithnem O'Dav.
p. 101. — 8g. Nom. ar na caite
les occai Hy, 2, 55 {Gl, i. cainlle).
— Davon lespaire?
5. less, les cach m-bolg i m-bi
lind Corm. Tr. p. 104 {„every bag
wherein is ale*'); leges lega cen
les „the ctire ofa physician wiihout
a medicine-bag'* On the Mann. III
p. 251. — Dazu lestar?
6. less« in den Compositis less-
ainm, -athair, -macc, -m&thair;
less din quasi liss, i. {lat.) lis de-
baid no imargal Corm. p. 26 leasmac.
lessaigim III ich verbessere^
mache gut; I redress, reform,
correct, amend, heal, manure O'B.
— Praes, Sg, 3 rel. in maith le-
saiges . . in dirge p. 40, 19. — Praes.
sec. Sg. 3 no lesaiged na cserchu
„she bettered the sheep** Three Hom.
p. 58, li. — S'praet. Sg. 3 ro les-
saig TE. 11 Eg.; PI. 5 ni ros le-
saigset FA. 28. — Inf. leasughadh
maintenance, feeding, education
O'Don, Suppl,; Dat, do lesugud
FA. 28; ro gab for lesngud na
hairge p. 40, 10.
less*ainiii N. Spottname; nick-
name O'R. — ASg9^Nom, ni lesainm
dait FB. 11; 17; 18; 19; PI. Dat.
mac na m-bachlach cusna lesan-
mannaib ScM, 12.
less&n, lesan bag On the Mann.
II p. 133; s. 5. less.
less-athairilf. Stiefvater Corm.
p. 26 leasmac.
less-böir, fer brithe lösboir Gl.
zu Onesimum acolitum Wb. 25*
[vir ferendi lumin is Z*. 234).
Vgl. lesspaire.
less-maee, lesmac M. privi-
gnus Goid.* p. 57; leasmac i. liss-
mhac i. iarsinni is lis don fir no
don mndi intf is leasmac do cech-
tar de Corm. p. 26.
less-m&thalr F. Stiefmutter;
losmdthair noverca Ir. Gl 48; Corm.
p. 26.
lesspaire Leuchte, Licht, vgl.
lösboir. — Sg. Nom. inmain les-
paire glan glö Three Hom. p, 40, 4 ;
Du. Nom. da löspaire möra two
great lights O'Don. Gr. p. 352.
lestar N, Gefäss; vas Z\ 782.
— Sg. Nom. lestar n-arggit SP. IVs;
42*
letarthach
660
letfaar
lestar fäs ibid. 2; Dat. asind lestur
p, 131, 7; allestar huim CC. 6 Lü.]
Acc. in lestur CC. 5 Eg.', Äcc. le-
stra p. 42, 12; tar na Idstra ibid. is.
letarthach achneidend, zer-
reis send? von letrad. — Sg. Nom.
letartach p. 190, 29; t^ne.. letar-
thach p. 191, 13; Fl. Nom. l^omain
lomna letarthacha LU. p. 33^ 26!
Idtenaeh audax SG. 50b (^a.
809), vgl. inna letena austtsMl. 16 ',2.
leth N. Seite, Hälfte; alled
fri spirut Wb. 8^ {pars spiritudlis
Z*. 270), leth n-gotho SG. 5» (clt-
midium vocis Z^. 223). — Sg. Nom.
leth in tlge . . alleth n-aill die eine
Seite des Hauses . . die andere des-
selben FB. 12; ScM. 5; iudala
leth.. alleth n-ailc FB. 15; secip
leth Hy. 1, g; cep^ leth tfasam
Gl. zu cia tiasam Hy. 1, 2; ba leth
n-dograi ScM. 21, 39? leth ind
orpi so „half of this hereditament^*
Tir. 6; Gen. log leith ungae „t?ie
worih of half an ouwice" Tir. 6?
Dat. di cech leith undigue Güd.
Lor. Gl. 67; do cech leith von
jeder Seite FA. Ü); isindarpa leith
..isind leith araill FB. 28; na
leith deiss SC. 33, 9; na leth chli
ibid. 10; Innar leith Gl, zu Hy. 5, 90;
leith andes auf der Seite südlich
Oss. l 9; inna lobran leith auf
Seiten der ScJncachen Hy. 5, 90;
fo leith separatim Z*. 611; Lg. 6;
ScM. 4; CC. 2 LU.\ FA. 4; 6; 10;
SC. 16; a tech for leith do cö^h
einem jeden sein Haus besonders
FB. 54 {^vorher tech for leth); to-
rud senmaistreda co leith der Er-
trag von einem Mai Melken und
einem halben p. 40, 28; Acc. techt
leth n-aill anderswohin SC. 13;
cach leth no th^ged wohin er auth
ging p. 130, 24; cid f^chatsiu issind
leth cfan üait in die Ferne TE.
6 Eg. ; for leth auf die Seite ScM. 19;
for cach leth FB. 3; p. 131, 17;
p. 132, 6; p. 133, 11; FA. 21; tech
for leth . . do cach fir dlb ein be-
sonderes Haus für jed^n FB. 54
{darauf a tech for leith); illeth
friu-som auf der Seite ihnen zu-
gewendet FA. 5; 14; in leth hl-sin
diese Hälfte p. 40, 28; leth m^ite
die Hälfte der Grösse FB. 91; leth
toraid p. 40, 32; leth na haidche
Lg. 17, 60; forom leth SC. 38, 5?
PI Nom. allethe üachtarcha ihre
oberen Hälften FA. 13. — Com-
pos. Substantivische Composüa mit
leth ais erstem Gliede können
das eine von zwei zusammeHgehö-
rigen Dingen bezeichnen {vgl. leath-
chlnas one ear, leath-chos one foot
O'Don. Gr. p. 338, leth-ail mala
Ir. Gl. 90): for leth-lüm Nöisen
auf der einen Seite N.'s. Lg. 15;
for a leth-beola FB. 25; leth-
cholba flatha la Patraic sie ist der
andere Pfeiler des Reiches zu Pa-
trick Hy. 4, 9; alleith-chind ocus
allethchloicne ocus allethlama ocus
allethchossa ihre Kopfhälften und
Schädelhälften und ihre einzelnen
Hände und Füsse Bev. CeU. III
p. 177; leth-fer semivir Ir. Gl. 396;
leth-msßthail „a half-cheese** Corm.
p. 36, 36; leth-gute semivoealis Z*.
980; teora leth-indli Tir. 4; leih-
chomrac; leth-rann; leih-cherd,
bann-licerd. — Mit Ac^ectiren:
leth-marb halbtodt FB. 82; led-
marb Wb. 2« {Z^ 856); leth-om
halb roh FA. 28; p. 191, 21; leth-
goU halb blind FB. 67 {vgl. SC. 5);
leth-chaech monoctdusos Ir. Gl. 624;
drech leth-derg leth-gabor FB. 47;
leith-fsel auf der einen Seite unten
Hy. 5, 56; do thoeb leth-fas, do lige
leth-fuar Fä. p. CLXXX s {haV
bare, half cold).
lethaim I divide, halve, ex-
tend, widen Ö*B. — Pass. Praes-
Sg. 3 lethech din ainm do lossait
iarsinni letair bairgean forri Corm.
p. 27 („is sprecLd"). Vgl. lethnaigim.
lethan breit; latus ZK 776, —
Sg. Nom. FA. 22; 23; druim- p.
310, 28; less- FB. 49; p. 310, is;
mullach- FB. 37; tul- p. 310, u;
ucht-lethan p. 310, is; PI. Nom.
tul-lethain p. 310, 15; F. lecca
lethna FA. 30. — Vgl for-lethan.
lethar Leder. — DiU. a chath-
criss curad . . do chotntlethar cnuid
choirtchide do formna secht n-dam-
seched u-dartada Lü. p. 79«, 37;
leth-cherd
661
Ua
gin lethur Gl. zu cen codul O'Dav.
p. 06; a da slegh coicrindi itir lea-
thar a sceith TB. p. 176, 25. —
Vgl. a dondüathröic n-dondlethair n-
degsüata LU.p ld\ i {braunledern).
leth-eherd „half-artist^* Corm.
Tr. p. 135, leith-cherd a Jialfpoet,
ein Name für den ansruth (anruth),
„because he had half the knowledge
of ihe Ollamh" O'Don. Suppl.
Z>af an bann-licerd „poetes8"Carm.
p. 36, 11 ; p. 37, 16; 29.
leth-ebil half hiased Corm.
Tr, p, 40 eil.
leth^ehomTBe ah alf-quatrain
Corm. p, 37, 25; vgl. leth-rann
(comrac i. rann O'Dav. p. 65).
1. leihe Breite;foTB. lethe Corm.
p. 27, 16.
2. lethe, leithe ihe Shoulder^
blade O'B.; tonindnaig ind ammait
leithi in chon dö assa iaim chlf
Bev. Celt. JII p. 177.
1. letheeh „flounder** (ein
Fisch) Corm. Tr. p. 102.
2. letheeh „kneading-trough^^
Corm. Tr. p. 102 (ainm do lossait).
lethenach pagina Ir. GL 232;
Gen. ind-lethinig 8. unter line ; Acc.
in lethenach LBr. p. 216», 72.
1. lethet Breite. — Sg. Nom.
leihet FA. 17; coUethet allinde
toith their wisdom's breadth*' Fil.
Oct. 13; Acc. imbucai no lethit
Gl. zu in . . Icttitudinem 8G. 3^, 10
{Z\ 1008; 805).
2. lethet, leithid the like, a
peer CB.; ar ni fil i n-hErinn
filid a lethet Hy. 2 Braef („for
there is not in Ireland a poet his
equai'*); ni accai hl talmain a lei-
theid Ir, Gl. 104 (Vit. Trip.). Vgl
dobreth comlethet a enech di or
ocus argo^ do Ailill LU. p. 20i>, 27.
lethete, leithide duplicate
O'B.; na fil and allethete SC. 34, 10
(a l^^eide H).
lethnaigim 111 I enlarge, ex-
tend, scatter, flauen. — Pass.
Praes. 8g. 3 leitheach i. losad do
bhrigh go leathnaighthear bair-
ghean uirre O'Cl {Corm. Tr. p. 103).
— Inf. do lethnugud a fogoir
SG. 9», 9.
ff
lethne F. Breite; leithne lati-
tudo Ir. Gl. 925.
leth-rann F. a half-quairain
Hy. 1 Praef; Corm. .p. 37, 32; so
auch zu lesen Wb. 195* für das
sinnlose leträim {Z*. p. XII, Bei.
Celt. I p. 22)? — Vgl. lethchomrac.
leihrena „traces'* s. 1. loman.
1. leihu Breite; Dat. illethu
„widely": robbem cen ses hilletha
Hy. 1, 45 (illetha Fr.), Gl. i. hi far-
Binge; dognith morferta illethu Hy.
2, SS ; ro chös mör seth illethu ibid.s6.
2. lethu Hy. 2, 17 s. la.
letrad „hacking, cutting"
Corm. Tr. p. 105. — Gen. cor bo
chonair letartha cach u-ulind ocus
cach n-ind ocus cach n-aird ocus
cach n-aircind don charpat sin LU.
p. 79^ 21; Dat. ic a n-athcuma
ocus ca letrad FA. 28 LBr. —
Vgl. letarthach.
II Farbe, Glanz; lii color,
splendor Z*. 21 . — Sg. Nom. alaind
a li SC. 38; If süla p. 132, 25; 26;
SC. 31, 7; 38; If süla c&ich FB. 23;
fo 11 gut die Farbe Lg. 18, 15 {vgl.
deg-lf bonus color Z*. 611); ni
tharda 11 t^ssi form Gl. zu Hy. 2, 12 ;
Dat. füaim colli SC. 34, s; atcon-
narc Isechu colli SC. 34, 11; delg
6ir cona li SC. 33, 22 {oder paren-
thetisch con a li schön seine Farbe?) ;
ar 11 propter gloriam Wb. 15*
(Z*. 623).
1. IIa {zweisilbig) Hunger. — Sg.
Nom. nis gaibed tart na lia Hy. 2, 29.
2. IIa mehr, Compar. zu il;
major numerus, plures,plu8 Z*. 277;
bit lia ar mairb old^te ar m-bl
FB. 5; 21; 0«s. I 8; bid lia turim
a chath der Kämpfe um ihn wird
m^hr sein als zu zählen ScM. 3, 10; is
lia tuirem ocus aisn^s Three Hom. p.
36, d; ibid. p. 42, 15; und. p. 122, 11.
3. lia M. {Corm. Tr. p. 12 adba
othnoe) Stein, zu unterscheiden
von lec; lie, lia lapis, cos Z*. 259;
Corm. Tr. p. 101. — Sg. Nom. in
lia no th eilginn Oss. JI 1; 10; in
Ha lögmar SC. 33, 12; Three Hom.
p. 4, 10; lia uas lecht Oss. I 1; IIa
cÄin cermnse FB. 48; nert-lia g&ise
SC. 38; Gen. cride licce ScM. 15;
Ua
662
lige
Dat do lue lögmair FB, 74; FÄ.
7; 13; ond lic logmair Gl. zu a
genima Corm. Tr. p. 83 gern; do
lic FB. 62; isind lic 88; for licc
derg 48; 61? illia Oas I i; Acc.
frisin liic SC. 8; forein lic FB.
77; 78; Ph Gen. o etrochta Ifac
logmar FÄ. 18 {Uc LU.); lecht
liÄc FB. 23?
4. lia i. fliuehderc O'Dav. p. 101.
5. lia Wasserfluth; a stream,
a flood O'B.; imad uisce O'Dav.
p. 101; Buairc in liai^V/.p.CXXXIVs;
lia mor isin oidche sin isin abaind
Three Hom. p. 106, 4 („a great
flood'') \ ticfa Lind Muni dar Liath-
miinl coUethlia LU, p. 39^, ss
{Aid. Eck.).
6. lia i. comarba O'Dav. p. 101.
liac&n, liagdn a pillar stone,
a Standing stone O'Don. Suppl,
ron 3. lia; a coirthe ocus a liagan
TE. 8 Eg.
Ifach miser Z*. 18; is Uach ön
. . ocus is meth n-einich dünn TBF.
p. 144, 31 {„it is a pity this'') ; Corm.
p. 37, 16; is liach a techt amuda
TB. p. 176, 12.
liagan s. liae&n.
liaig M. Arzt; medictis Z*. 19;
Corm. p. 31 midach. — Sg. Nom.
Ifaig TE. 8 (liaigh Eg); Gen. fo-
chraic lego On theMann. lllp. 475;
lega 8. imter 5. less; Dat. don
liaigh TE. 8 Eg.; Acc. co fagbad
liaig SC. 29, s; PL Nom. nad fcat
lege TE. S LU.
Uaneliar i. ailgen O'Dav. p. 102;
b& Hain i. bä l^nis no bä lianchar
LHy, Amr. 81.
lianl, cleslfani S. 531, Col 2, i,
LU. hat: secht des If am fichet.
1. lias ovile O'Don. Suppl. —
Sg. Dat. bätar X n-dorais for lias
a bö ocus X cröi coch dorais ocus
X loig in ceeh crö Fä. p. LXI 36
(„*o <Ä€ shed of his kine'') ; PI. Gen.
und Dat. Druim Lias „Bidge of
Sheds", dina Uassaib ro ainmnigod
Goid.^ p. 84 {Vit. Trip.l
2. lias no mlad fastusSG. 106i>.
Ifatb grau, — Sg. Nom. laech
liath mör ScM. 13; ech llath FB. 49;
p. 310, 16; in Liath Macha FB.
43; 70; ropo liath in mag sin dia
n-inchinnib Bev. Cell. III. p. 177;
Gen. illind L^ith i Sliab Fuait übid.
p. 180; FB. 31; do acaUam ind
Leith Bev. Cdt. III p. 175; Acc.
frisin Liath Macha F£. 31 r i2er.
OeZ^. III p. 175; con facatar in
sentuinno mong-leith Corm. p. 37, 6.
Ifathr6it iBCw^cZ, ^a«. — PL
Nom. liathritse pilae Cr. 35^ {Z*.
805) ; ^cc. liathroite cniade s. unter
inchinn.
libair s. 1. lebor.
librither s. 2. lebor.
lie s. 3. lia.
lieerd s. letb-eberd.
1. lig, isin Ifg Corm.p. 25 himbas
forosnai, zu 3. lia?
2. lig, Farbe, Glanz? ligi. dath
{Farbe) O'Dav. p. 103; PL Acc.
mesir liga asa saoire ocus asa so-
thaine tbid. {„thou shcdt estimaU
colours by thetr nobleness and by
Öieir lastingness^' Beitr. VIII 321):
Du. Gen. Loch da lig p. 131, ».
— Comp OS. a lig-brataig Liphe
FB. 11; Ifg-dath.
ligtLeitgentle, beautiful; i. mio
no cendais Fei. Oct. 6; Apr. 18;
Jun. 21; loichet lainnrech ligach
ProL 197 ; Dat F. Golman o Laind
ligaich Mart. 30; /«in. 18.
1. ligaib, nee carnem in saturi-
täte honorandam 1. ni bi 1 fledaib
na Ifgaib frisgnf Wb. 27b, 3 ^z*.
1028)?
2. Ifgaib, uasligaib Hy. 4, loV
ligda, ciar bo ligda i. ciar bo
halaind Fä. ProL 214; Liphe
llgda ßfP.Vs {„sMning^'); PL Dat.
uas laithib ligdaib „on beautiful
[feast') days" Fä. Prot. 23.
Ifgdaeh „lustrous'' Fä. MarL
24.
Ifg-dath „beauty": Dat. cain
popul cu Ifgdath Fei. Prol, 19; in
grian geal co ligdath ibid. Sept. 21.
Ifgrad Glanz? — Sg. Nom. lig-
rad öir FB. 2; Dat. co ligrad öir
p. 309, 36; Acc. eter ligiud ocus
lögmaire FB. 1.
1. lige Lager, Liegen; vgl.
laige. — Sg. Nom. sir-ligi SC. 30;
othar-lige a chind ocus a laime
lige
663
Hnalm
döi Rev, CeU. III p. 182 {„the sick-
bed% vgl. serg-lige; Gen. lath seirce
söer-ligi FB. 24; Dat. im^ ligu Lg.
17, so; FB. 24; ros failgestar inna
ligu Gl. zu Ey. 2, 62; nar ablad
na Suidiu nach iiia ligu Bev. Celt.
III p. 181 ; ocus si fein na ligi Gl. zu
0s8. III 7; nem ar a gabail fo lige fo
eirge Lot. Hy. VII Pref. ; XII Fref. ,
no beth illige lanchian SC. 29, i3.
2. lige Grab {wohl nicht ver-
schieden von 1. lige). — Sg. Nom.
Neir ni fess a Hge FSl. Prol 113;
atä a lige and baile i torchair,
ocus corthe fria chend ocus corthe
fria chossa Äid. Chonch 45; Äcc.
mos ricub mo moch-lige Lg. 18, ss;
is e foillsigfides {sie) mo ligi sea
ocus törindfess mo relicc TJ^ree Hom.
p. 100, 8.
ligim I lingo SG. 176» {Z\ 429).
— Praet. Sg. 3 atä. lim is bö ro
da lig LU. p. 113b, s. — Per f. Sg. 3
ro leluig On the Mann. III p. 158 ;
PI. 3 lelgatar i. lomraiset Lü. p.
bl\ 19 {vgl ZUchr. f. Vgl, Sprf.
XXIII 209).
ligar i. tenga Corm. p. 26.
lüm III ich klage an {vgl. got.
laian); Ulm, Ifghim, lithim I sue
at law O'Don. Suppl. — Pas 8.
Praes. Sg. 3 lithir cid mo mathair-se
Lot. Hy. II Pref. {„even my moiher
isaccused^' Goid.^ p. 95); Iftear bine
for a mhnäi-sium Corm. p. 32, so
U« crime is charged"). — Inf. liud.
liit blasphemia Wb. 2» {Z\ 21).
lilgfteh 8. Ittlgaeh*
1. lin M. Zahl; numerus Z\ 238
(a lin lathe SG. 66b enthält das
Pron. poss., nicJU den Artikel, daher
lin nicht cUs N. anzusetzen). — Sg.
\Nom. lin m-band m-balc büada
FB. 22; lin a büada ibid.; lin a
blad SC. 44, 2; lin nallongsi Lg. 16;
uathad allin ScM. 21, S4; lin ar
sluag p. 132, 25 ; noi fichü en allion
CO. 2 Eg.; SC. 33, s; lotar ass . .
allin uiU sie gingen heraus . . ihre
ganze Schaar CG. 3 Eg.\ is e tra
lin FA. 23 LBr. (is iat lucht Lü.)\
lin atäm i Cruachnaib AI so viel
ais wir sind FB. 46; iar fertaib
ocus adamraib atta lin gainem
mara no rendai nime ,fin numher
(l{ke) sand of sea*' Three Hom.
p. 84, 28, vgl. unter lir; it lin ferta
Ur ibid. p. 114, 27; Dat. co lin
garta SC. 29, s; ar Ifn a cherd
FB. 23; ar lin lerg ScM. 21, 17 V
coUin n-ingen {sie) FB. 53; Acc.
nis digaib allin Hy. 5, 36 ; ni fil ro
sia lin comram friss FB. 89.
2. lin M. Theil {wohl nicht
verschieden von 1. lin); lin, linn
pars Z\ 364, 238. — Sg. Nom. in
linn ro fitir a peccad Wb. 29*, 19;
in linn rod chluinethar ibid. 20 {ZK
364, 1034); Du. Gen. hi cechtar
da Uno SiSr. 162b (m utraque parte
Z^. 363) ; Dat. dib linaib beiderseits,
utrimque {für jeden Casus von uter-
que) Z*. 367; tabair doib-sium dib
linaib gieb es ihnen beiden ScM. 3, 16 ;
a m-bdt&r ina tig dib linaib als sie
beide in seinem Hause waren TE. 10*
LU., 14 Eg.', p. 130, 30; FA. 18.
3. Ifn Netz; rete ZK 21; lin
uisci rete Ir. Gl. 863. — Dat. inna
lin-sam SP. II 7 ; im lin ch^in ibid. 8.
4. lin Lein, Flachs; liin a li-
no Corm. p. 21. — Sg. Gen. co
caslaib lin gil FA. 4. — Compos.
lin-anarta gela „white linen sheets*'
SMart. 24.
linaige Netzsteller? no elaind
88 gach gabud ocus as gach air-
ceis i. allamaib linaige ocus a cro-
baib segse ocus 0 gaib iascaig LU.
p. 16b, 42.
linaim II ich fülle. — Pra^.
Sg. 3 rel. morlith linas cricba Fei.
Sept. 9; Nov. 8. — Imperat. PI. 2
linaid p. 40, 30. — S-praet. 8g. 3
Dep. ro linußtatr TE. 7 Eg. ; PI. 3
CO ro linsat p. 42, 11. — Fut sec.
Sg. 3 no linfed precept a soscelai
Ml. 25», 8; PI. 3 no linfatis p. 42, 12.
— Pass. Praes. Sg. 3 hön mach-
dad lintair stupore completu/r Ml.
25», 9; lintar Un di fin for altöir
demne Gl. -zu calix daemoniorum
Wb. IIb {ZK 628). — Praes. sec.
Sg, 3 no linta p. 130, 26. — Praet.
Sg. 3 ro linad FB. 72; p. 40, ss;
p. 311, 34. — Inf, Dat. do linad in
rüiscp. 40, 28; 30; iarna linad do fin
nach seiner Füllung mit Wein FB. 9.
lind
664
lith
1. lind N. Trank (Bier, Wein);
cerevisia Ir. Gl. 221. — Sg. Nam.
lind ocus biad Trank und Speise
8cM. 4; FB. 16; biad glan . .
braich-lind FB. 53; lind derg Gl
zu derglaid Hy. 5, 38 ; lind tee Gl.
zu fervor Leyd. 62» („toarw water*'
Goid.^ p. 57); Gen. dobertat^ diü-
rad ind leuna isna paitti ocus do-
cosechtatär diürad in hiiil LÜ.
p. 23^ i; Bat. do lind ocus do
bind FB. 4; cona fodai di lind 90;
iarsin lind CC.b LU.\ gusin Hnn
ibid. Eg. ; lan «linn seim somescda
FB. 72 Eg.; J^U^fs^ lind serb
Wh. 7d {adpotj^^^mm Z^ 239);
ibid . . allin d l^^^^^femnacht la
lind p. 133, u^^^^Kc. tri laith-
linni SP. V le.
2. lind N. Wasser, Teich, See
{wohl nicht verschieden von 1. lind);
linn a pool, the sea, water O'R. —
Nom. und Dat. linn in sen öc Hfu-
rüsalem, cach rf gaibes flaithius öc
Hiurusalem föthrüicther esinjind
sen South. 47»; Gen. hi taib Lindi
Leith FB. 31; „Tair issind linn-i
sea, CO n-accamar do sn^m!'' ,,Cin-
das na lindi se?" ol se TBF. p.
146, 6; Dat. for lind glan SC. 31, i;
illind Locha D& airbrech p. 131, 35;
allind chrö Hy. 5, 65; Acc. darsa
mor-lind Lg. 18, so; ar cech n-äic-
lind Hy. 6, 15 („deaih-pool'^ ; fo a
Und SC. 7; PI Dat. hi linnib Hy.
2, 87; Du. Gen. i n-61ind da lind
Fil. J'un. 3. — Comp OS, cnocc
lan do lind-chro ocus gur Corm.
p. 32, 37.
3. lind period, time O'B. —
Sg. Acc. oir nf raibh cath inä
comhlann, duadh inÄ dochar ort-sa
rem linn, nach rachfainn tar do
cheann-sa Torr. Dh. p. 152 („in
my time*'); re lijin Fhear m-bolg
during the time of the Firbolgs
O'Don. Gr. p. 314 ; ria Und SC. 45, 8.
lindae termes SG. 102» {Z\ 765).
linde, collethet allinde „with
their wisdom's breadth" Fil. Oct. 13,
Gl. i. a saagail no a ecnai; cit sdide
not legad ata lethna linde „whose
wisdoms are great" ibid. lipü. 81,
Gl. i. ecna.
Une^'lat. linea. — 8g. Nom.
line m*oite hi tos ind lethinig sea
Ir, Gl. 232; DaJt. co m-batar ina
Uni FB. 65; PI. Nom. is ed adfia-
dat Ifni Hy. 2, la; se line dana in
cech caiptiul Goid.* p. 101, 48;
Du. Nom. da line cech caibdiU
Lat. Hy. VII Pref.
lingim I ich springe. — Praes.
Sg. 3 mü Pron. suff. (?) llngthi i
n-ardi er springt in die Höhe FB. 86.
— Praes. sec. Sg. 3 no linged FB.
70; 88; do ünged CC. 5 Lü., ro
lingiuth Eg. — Praet. Sg. 3 ro
Ung ScM. 20; SC. 47. — Perf.
Sg. 3 ro leblaing FB. 25; 36 (do
reblaing Eg,); 82; 85; ro lebling
FB. 70 (leblaing JE^.); PL 3 co
rfißblangtär FB. 20. — Inf. leimm.
— Vgl. dollingim, tair-lingim.
Unmaire F. plenitudo ZK 780,
llnmaire inna aimsire Ml. 28^, 5.
linmar zahlreich; lionmhar
fuU, abundant OB. — PI. Nom.
linmair FA. 13.
llr viel; much, numeraus^ nutny
O'R.; at lir tra frassa na soiget FA.
29 LBr.; wie 2. lia gehraucht: at lir
turim ibid. LÜ.; comtar Irr gainem
mara ocus renna nime ocus drucht
c^tamuin ocus loa snechtai ocns
bommand ega ocus dulli for fidbaid
ocus budi for bregmaig ocus f^r fo
chossaib grega iUö saznraid Bet.
Celt. III p. 177. — Compar. Kriu
s. unter folt; liridir s. unter drithre.
1. liss s. 1. less. — co ard-liss
p. 310, 1 s. sliBS.
liss i. olc O'Cl. (Three Hom.
Index); vgl. ar lisdatus ocus trom-
datuB „for mischief and oppressi-
veness" Three Hom. p. 78, m.
Mit hlasphemia Wb. 2» (ZK 21^.
liier -^lat. litera Ir. Gl 230.
— PI. Nom. littrt Hy. 2, 58 (Gl.
Btair libnir ihn).
Ifth M. Fest, Festtag. — Nom.
diata Uth ocus foraithmet SMart. 7;
Three Hom. p. 96, 19; lith friscoir-
ter ^etha Fei. Jan. 25; is fö-lith
linn in scäul sin TE. 14 ^.? v^.
foilith a good act O'K; Vai. for
oen lith ibid. MaH. 25; PL Nom.
lithai dies festi Ml. 60r {ZK 240\
Uther
665
löcbamAcb
— Comp 08. lith-laithe ftstivdl
days O'R.
Ifther 8. Ifim.
liitin porridge Conn. Tr.p. 104;
lit^ pvdmentum It. Gl 767; leite
stirabout^ pul8 O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. littiu lemDachta FA. 9.
litrid, PI. Acc lasna litridi aili
apud ceteros litteratores SG. 28»
{Z*. 237).
litt ScM. 21, iV
UuA Anklage, Anklagen, Inf.
zu lüm; liu, liudh, lat. lis, a suit,
a laW'8tUt O'Don. Suppl. — Nom.
CO ro gared d6 cech fer graid forsa
raba liud isin tir Lat. Hy. VII
Pref. („a Charge'' Goid.* p. 99).
littS, illius Hy. 1, 56 „in hreadth"?
1. 16 Flocke; a flock of wool
CB.; Da loa SDechtai atchonDarcais
do breccad in maige Bev. Celt. III
p. 183 {y,(he snotoflakes'')] ünd.p. 177
[8, ttnter lirV
2. 16 „water" O'R; hi cein
beö fo Undib 16 LU. p. 40», 41
{Aid. Eck.); loa usci FB. 24?
3. 16 „hair" Corm, Tr. p. 117
mala.
' 4. 16 088. III 1?
5. 16 8. l&the.
loathar pellis SG. 67b (Z\ 782).
lobaim II ich schwinde hin,
verfalle, verderbe. — Prctet.
Sg. 3 ro legai ocus ro lobai rl
aingcess cech galair ocas cach
threblaiti LU. p. 116^, 21. — Fut.
PI 3 ni lobfat a taisi „his remains
wia not decay" Fü. Epü. 220;
collofat FB. 6 (co loghfat H.). —
Inf. lobad 8. wnter legaim ; lobhadh
rotting, corrupting O'B.'fjwristischer
ierm. techn. On the Mann. I p.
CCLXXXIV.
lobar, lobur schwach, hin-
fällig; lobor, lobur infirmtM, de-
hüis Z\ 781 ; a leper O'B. — Gen.
Bochar gac^ lobuir p: 142, 4; PI.
Gen. na lobar Gl. zu Hy. 5, 9 ;
Acc. lobm Hy. 5, 9; 80. 18. —
Compar. as lobm inflrmiorWb. 12i>
{Z\ 276).
lobra F. Schwäche. Krank-
heit; lobre debäitas Z\ 780; lu-
bhra lepra Ir. Gl. 268. — Dat. i
lobrai SC. 10; ar thrögi ocus lobrai
p. 131, 4; dia m-bai illobra Hy.
2, 45 {Gl. inngalur); Acc. 6 rn fitir
du lobri Tir. 14; cöinis in lobra a
galatr TE. 12 LU.
lohrkn 8 ehw ächlich, 8 chw ach;
„weakling". — PI. Nom. na lo-
brain ocus na truaig Gl. zu Hy.
5, 90; Gen. inna lobran leith auf
Seiten der Schwachen Hy. 5, 90.
loee = lat. locus. — Sg. Gen..
do thoorund a luic lais Tir. 13
{„to measure his place tvtth Ätm'O;
Dat. inti na bi fott air acht ho
locc do locc Corm. p. 1. amfos;
Acc. CO m-bed hüad nuggabad a
locc Tir. 13.
1. loch See, lacus; stagnum Ir.
Gl. 781. — Sg. Gen. Dub-locho
Tir. 1; cumgab^jl in locha FB. 85;
dochum ind locha Bev. Celt. III
p. 181 ; i medon in lacha TB. p.
178, 4; Dat. forsind loch SC. 7; 15;
FB. 31; 75; 83; 85; Acc. co a
loch FB. 76; p. 42. 8; fon loch
FB. 77; forsin loch SC 3; PI
Nom. locha FA. 30; Acc. co röchet
dub-locha FA. 29; Dt*. Nom. dl
loch Gl. zu Fei. Jun. 3; Gen.
Glend da locha Fei. Prol. 196; i
n-61inn da loch Hy. 5, 20.
2. loch all, ganz; i. uile, loch-
dub i. uile-dub Corm. p. 26; i. imad
O'Dav. p. 102. — Comp 08. do
loch-brlga SC. 28; erig do loch-
lürechda LU. p. 125^, 4»; nerta
loch-namat FB. 68, 10; bat neirt
ar do loch-namtib LU. p. 126», 7.
3. loch i. dub, loch-rüna i. dub-
rünai Oorm. p. 26.
loehait s. forgarmaln („quicker
ihan a cot after a mouse** Stokes)?
16eham F. Leuchte, Laterne,
Lampe; lüacharnn lafinaq SG. 47»
(Z*. 41, 778) ; locham . . quasi lu-
cbem i. a lucerna Corm. p. 28. -—
Sg. Acc. amaZ in lochaimn n-aff-
racdai quasi latema punica SG. 24»;
imar bad löcrand Unsolusta LU.
p. 81», 28; in lochamd loinderdai
Three Hom. p. 4, 10; PI. Dai. allethe
üachtarchaina löchamaib ihre oberen
Hälften als Lampen FA. 13.
16ehaniaeli leuchtend; Sg. Gen.
16che
666
16k
flaithem iiime locharaaig Hy. 1, si
{Gl. i. Bolusta).
16che Blitz. — Sg. Gen. dene
lochet Hy. 7, 8i {Gl. i. lassrach).
lochet, is brigach al lochet Fei
Jan. 26 (a sluagad Bawl.\ Gl. i. is
saignen no is sutrall [nö] is sät
solasta; loicbct i. cainneall no su-
drall no lasair, ut est loichet lo-
inurecb ligach O'Dav. p. 101.
\oeht Fehler, Schuld, Sünde;
crimen Z*. 68. — Sg. Nom. locht
Hy. 5, 29; Goid.* p. 101, S8 (i^y.);
6ren. oc foloch a lochta LU. p.
52^ 35; Acc. cen locht ata Dia Gl.
zu dlllocht Hy. 6, 7; ar cdch locht
göa Gl. zu ar cech guallocht ibid. 8 ;
iss he möeth-öclach cen locht cen
anim TBF. p. 146, a».
löerand a. Ucharn.
16egr M. Kalb; laogh a calf
O'B. — Sg. Nom. loeg Hy. 5, 52;
FB. 9; p. 48, 20; löig Hy. 5, 76;
löeg na teöra m-bö LU. p. 114i>, ^
(8. unter 1. luchtlach), Bezeichnung
eines Kessels, der mit der Müch
von drei Kühen gefüllt wurde;
Gen. ind löig Hy. 5, 52; 74; Lg. 7;
Acc. CO rus marb loeg p. 48, 23;
Fl. Nom. na löig p. 40, 20; Gen.
inno loeg J/f/. 5, 60; crocni löeg
n-9.\\aid ba he a etiich Fei. p. LXI 45
(„skins of fawns*^)\ Acc, cid dia
m-büpthai na bseth-Isegu LU. p.
24» 11; na löig p. 40, 84 {Form
des Nom.).
lod ich ging, vgl. dollod. —
Sg. 1 löd-sa irricht iaich aba an-
daide Lü, p. 16^ 38 ; 3 luid Lg.
12; 14; p. 145, 9; FB. 67; luid
immach er ging hinaus ScM. 19;
p. 144, 8 ; luid . . do thaig in druad
p. 40, 18; TE. 13 LU; luid . . co
tectaib Ulad ScM. 4; TE. 16;
CG. 6; SC. 5, ss; luid frisna tech-
taib SC. 27 ; luid . . ina dail-seom
TE. 12; SC. 35; luid .. na n-agid
FB. 69; luid . . indegaid a cheli
FB. 62 ; luid . . for cuaird n-Erend
TE. S LU.', luid ..for aithed p.
143, 1; luid üad ging fort von ihm
TE. 8 Eg.] SC. 12; FB. 11; 87;
luid ass SC. 13; Hy, 5, 44; luid
seocu SC. 7; colluid tröt chend
ScM. 11; Sa 7; 36; laid..fd»
cumma cetna FB. 69; laid^ p.
144, 10; luid . . do raind nammucci
ScM. 17; p. 130, 31; CC. 3; FB,AS:
luid.. CO ro fersat fselte FB. 54;
rel. oder mit Fron. suff. («. S. 512,
■ Col. 2): in tan luidi als sie ging
{mit Fron, suff) CC. 6 Eg.y laide
ibid. LU.; iB dia tochmarc sainrud
ludi Cachulaind LU. p. 122», 24;
Fl. 1 lodomar dö LU. p. 40»», 2:
lödmar LBr. p. 215», 70; 3 lotar
Hi/. 2, 87; ScM, 22, 9; lotar im-
mach Lg. 10; lotar dö sie gingen
dahin FB. 66; 69; lotar.. do Aeuuch
Macha Lg. 19; SC. 15; l^Ä 56:
lotdr . . dochom in tige FB. 12;
lotar.. CO AilÄl Lg. 16; FB. 75:
lotar . . isin m-bruidin ScM. 5; CC.
3 iZ7.; 7 LU.; lotar ass i^. 13;
CC. 3; p. 142, 18; SC. 15; lotär
for örim FB. 43; lotar . . rompa
sie gingen vor sich => sie gingen
vortoäfts, weiter FB. 66; lotar . .
dia hacallaim SC, 16 ; lotar . . co
rancatar 14; lotair fo a lind 7;
lotir remib sie gingen vorwärts CC.
2 LU; lotir üad SC. 8. jVocä
Analogie des S-praet.: luidset p.
41, 8. — Vgl. luf.
logr, logh ,/tre" OB.? Sg. Gen.
londbruth loga ScM. 15; i'B. 48.
1. logrftim, loghaim „I rot, pu-
trify*' O'E. — Fut. FL 3 co
loghfat FB. 6 H. (coUofat LU,
s. lobaim).
2. lograim I forgive, remit
O'B. — Imper. Sg. 2 und Fraes.
Fl. 1 ocus log dun ar fiachu amol
logmait-ne diar fechemnaib JjBt.
p. 248» (O'Don. Gr. p. U2). —
Inf. Acc. cor hicthar mo bara la
logad mo guido Fei. Epü. 369, Gl.
i. CO tardad Dia dö anl ro guid no
cora dilgad do marböcoir ani ro
cuindig. — Vgl. dilgud, doloigim.
log, lAag, 16aeh N. Lohn,
Freis;pretium Z\ 270; Ir. Gl. 133;
luach lesa praesumUcium und. 792.
,— Sg. Nom. is mör do midlacbaib
allög FB. 56; log leith ungae
Tir. 6; Dat. ill6ag m*imdergthi
SC. 45, 10; illüag in gnima FB: 89;
ro cendgad do luag fola Crist Three
lögmaire
667
•l6n
Hom. p, 50, 13 {„hath heen redee-
med tcith (he price of Ckriafs
Uood").
L%maire F. Kostbarkeit —
Acc. et^ Jfgrad ocus lögmaire FB. 1.
Idfmar kostbar. — Sg. Nom.
in lia lögmar SC. 33, 12; Three
Hom. p. 4, 10; Dat. do liic logmair
FA, 7; 13; FB. 62; 74; Fl No7n.
tri Icca logmara FA. 13; Gen. Ifac
logmar FA. 18; na lubi . . logmar
p. 130, 27; Dat. co n-gemaib carr-
mocail ocus lögmaraib FB. 2.
md 8. Uid.
loisred 9. lal^t.
16isi;heeli „tnunificent '', d.
un^er cumlacht.
1. loimmiV^. Schluck, Schwall?
a wave O'Don. Suppl. — Sg. Nom.
is lolmm de romuir ,,%t is a sip
from a great sea*' Fei. Epil. 41;
corroimid a loim fola for a beolu
SC. 16; Acc. sceid iterum in loimm
sin 6uas ,yit vomits iterum that
draught up*' Corrn. p. 13 coiro
Brecain ; vgl. „lomanna PI. of lom
a drop*' Ö'Don. SuppU
2. loimm JV^. Milch (wohl nicht
verschieden von 1. loimm); milk
O'Pon. Suppl; loim, luim O'R. —
Sg. Nom. loimm Fei. p. CXLII 25;
loim SC. 30, 10; in loim p. 42, 12;
Gen. derb loma a churn Corm.
Tr. p. 58; Acc. lasa loim p. 131, 7.
loinges s. longres.
loingrseaeh a mariner Corm.
p. 101 long; Labraid Loingsech
On the Ms. Mat. p. 252 (^,t}te
voyager'^.
loingrsither FB. 68, ibV
lolsetheeh brennend. — PI.
Nom. loiscthecha FA. 30; loisc-
techa p. 191, 9; Dat. for leccaib. .
loisctechap. 191, 29 {Form des Acc).
1. loithe^ loithi i. bailbhe (dumb-
ness, Stammering O'li.) Three Ir.
Gl. p. 127: Bloindfim-ni cen lothi
Fü.Pröl. 287 Laud (colluithei^r.).
2. lolthe 8. loth.
loitim laedo, noceo Beitr.
VIII 338. — Praes. Sg. 3 loitid in
sein iaram con4b 41aind Corm. p.
30, 14 (mogheime). — Sg. 3 ro loitt
in gäi f^thi do braget ScM, 4. —
Pas 8. Praet. Sg, 3 isi ro loited
is tir p. 132, iV
1. loman F. a rope Corm. Tr.
p. 104; string On the Mann. 111
p. 117; loman secorse Gl. zu spei-as
funium Berti. 37t> {Goid.* p. 55).
— Sg. Acc. dobeir side lomain
imme ocus nombeir for a muin
Aid. Chonch. 62; PL Acc. go ro
maidset a n-idi ocus a n-erchomail,
allomna ocus allethrena On the
Mann. III p. 450 ^TBC).
2. loman ScM. 15 zu lesen leo-
m&n?
lomm, lom bloss; bare, lean
O'R. — Sg, Dat. for leicc luipi
Hy. 2, 31; for dir luimm p. 21, 2;
PI. Notn. maige loma FA. 30;
Dat. for leccaib lomma p. 191, 29
{Form des Acc). — Compos. in
cech lom-chrund FB. 81.
lomm&n, lomäu „apiece oftimber
stripped of its barkf' O'B. ; PI. Dat.
do lommanaib darach FB. 81.
lommar, lomar bloss, kahl;
essine din ni hän cldmda acht
lumar Corm. jj. 18 {„callow^%
lommn&n, „lom-län and in old
tcritings lomnän, very füll, füll to
the brink'* O'Don. Gr. p. 340;
lommndn do bhiudh ibid. {LBr.);
lomnän dia soilse FA. lO.Jdn LBr.)\
ar is lomnan aingel find Three
Hom. p. 108, 26.
lommnocht splitternackt,
bloss; lomnocht LU. p. 2\ 3i;
cos-lomnocht bare-footed O'Don^
Gr. p. 338.
lommraim II ich mache bloss,
schäle, ziehe ab, —atis; lomraim
Gl. zu scalpo Corm. Tr. p. 154
(„I peeV'); I shear, clip O'R. —
Inf. do lomairt, lomradh O'Don.
Gr. p. 200 (strip, peel) ; doratad in-
dara latrand dia lommrad SMart. 15.
Ion M. Amsel; black-bird Ir.
Gl. 371. — Sg. Gen. ugai luin p.
132, 26; cuirrither bog luin a di
sÄil Corm. p. 36, 27; löid luin SG.
p. 203 {„merulae canttis" Beitr.
VIII 320).
1. lön light, splendour O^R.;
lön Uith, lüan läith? 1 c^in ro böi
a anim and ocus ro mair in Ion
Mn
668
longes
Uith assa ^tun Bev. Gelt. III p. 181
(„*Äe hero's light'^; atracht in
liian läith asa ^tun co m-ba sithe-
thir remithir airnem n-öcl4ich cor
bo chomfota frisin sröin co ro de-
chrastir oc imbtrt na sciath oc
brogad ind arad oc taibleth na
sliiag Lü. p. 80», 12 {an der ent-
Rechenden Stelle des TBC. hat
tiL. 55. b. 1 : aträcht in lond läith
asa ^tun, co m-ba sithe remithir
äirem n-ocläig, airddithir remithir
tailcithir tressithir sithithir seol-
chrand prfmlungi möre in bunne
diriuch dondfola atracht a ffrcleithe
a chendmullaig i ccrtairddi, co n-
derna dubchfaich n-druidechta de);
batär büada imda fair, buald dö
chetuB a gses no co ticed a Ion
lüth LU. p. 121^, 29; 0 ro leblaing
a luan laith FB. 25.
2. lön food, Provision O^B.;
is 6 lön tugadar Tuatha D6 Danann
leo a Tfr tairngire i. cnödha cor-
cra aguB ubhla caitne agus caora
cubhartha Torr. Dh. p. 118; ni
tucsam loun linn isin bith sa {so
zu lesen?) Wb. 29^>, 14; löon adeps
8G. 70ä (Z«. 33).
lonach merulosus s, Ir. Gl.
115. V-
lönaichtbe. Gen. lönaichthi i.
mefth Gl. zu cordis . . adipati Ml.
20», 24.
lond wild, erregt, wüthend,
zornig; strong, fierce, hold 0*B.
•— 8g, Nom. Munremur lond ScM,
21, 24; ech . . lond FB. 49; i>. 310, le;
lond immar leo Oss. I 5; uisqui
lond „rapid water'' Corm, Tr. p. 97
inesclund; corr-lond p. 190, 16?
Tl. Nom. luind immites, amari
Z". 226 {SG.). — Compos. lond^
bruth FB. 48; ScM. 15; co lond-
gail tWd. 3, 8; lond-gliaid 15. —
Compar. loindiu commotior, ira
Ml 23d, 22 (Z«. 275). — Ädv. ind
luindiu commotius Ml. 32^, 1.
londaigim III ich errege, er-
zürne; aspemor Fr. Cr. G2^ (Z*.
435). — Braet. Sg. 3 Dep. ro lon-
daigestar commovit Ml. 29», 2.
londas M. indignatio; Dat.
hond londas Ml. 29», 1.
londmar wild? Sg. Nom. ech
FB. 49; p. 310, 17.
long F. 1) Gefäss, 2) Schiff;
ab eo quod est lang, i. bis for muir
Corm. p. 27; i. saxanberU i. lang
i. fada Corm. Tr. p. 105; long laath
carha^sus Ir. Gl. 574. — Sg. Nom.
1) ind long FA. 2; 2) long creda-
mae i medon in lacha TB. p. 178, 4;
long forlan moiach FB. 37 Eg,:,
Gen. 1) inna luinge FA. 4; TE.
3 Eg.'^ Dat. 1) hie folcuth a luing
TE. 3 Eg.] Acc. 2) do srenga in
loech in luing TE. p. 178, 6; im
loing glano condrismafs EC. 6; PI.
Dat. 2) nf lenand do sith-longaib
SC. 45, 16. — Compos. 2) facabair
ind long illong-thig creda TB. p.
178, 7.
long brondf don loing brond
cartilagini Güd. Lor. Gl. 136.
longach schiffereich; dar 1er
lethan longach Fü. Jun. 12.
longbalrd FB. 68, is zu long-
phort?
longaimlll (?) ich esse. — Praes.
Sg, 1 nf langu Lg. 17, 52; PL 3
longait-som dib linaib ocus ebait
TB. p. 178, 10. — Conj. Sg, 2 und
3 ni longo co longo c^Ie D^ remut
noli edere donec edat .sodcdis Dei
ante te ZK 1004 {SG. A. C. 2S\
— Praet. Sg. 3 ni ro loing FB. 58.
— Fut. PI. 1 loisiom ar collait i.
etham ar gccuit Duü La^ihne 194
{edamus portionem nostram Goid.*
p, 78). — Inf. Nom. öl na longad
FB. 26; 32; longad ocus tomailt
SC. 1; Dat. do bind na löngud
na chodluth Lg. 17 Eg.
longes, longa» Fahrt zu Schif-
fe (long), Flotte, Verbannung;
„a voyage, a voyage involunta/rily
undertaken, oks for instance in the
case ofa banishment, or a fUght
{^dagegen imm-ram a voluntary ex-
pedition) On the Ms. Mat. p. 252;
loinges a fUet Corm. Tr. p. 101
long. — Sg. Nom. longes mac n-
Usnig Lg. 1; 5, 8 (luingios Eg.);
longas Lg. 5, 14; Gftn. lin nailongsi
Lg. 16; Dat. batar for longais m
Verbannung p. 17, is; Acc. luid
epscop Fith leo for longis 7«r. 8.
long-pbort
669
lothor
longr-phort, longport castrum
Ir. Gl. 7iJ5; 813. — Sg. Gen. ar
\kr in dünaid ocus in longpairt
LU. p. 77b, 39; longbaird FB. 68, lo?
lör, le6r genug, hinreichend;
lour sufficiena, satis Z^, 33, vgl,
loure; ba leör sithchaire . . doib
Lg. 8 (lör Eg.); nach lör leis di
cath SC. 36; TE. 10, 9; FA. 7;
lör lim-sa . . tri iä . . fri Bodain
FB. 56; nach leör a comram sin
do bor m-brethugud dieser Kampf
reicht nicht aus um ztoischen euch
zu entscheiden bl. — Compos.
lör-gnim satisfactio Ir. Gl, 90».
1. lorg:, lore F. Keule, Knüt-
tel, Stock; lorg clava Ir. GL 52;
lorgg forgga, lorgg fiamthaigi, lorgg
rammai „the handle of a pitchfork,
the handle of an axe, the handle
of a spade'^ On the Mann, HI
p. 506. — Sg. Gen. mätan mag-
lorci möri FB. 36; Dat. dia luircc
Fei. p. CLXX 8.
2. lorgr M, track Ir. Gl. 937;
troop Beitr. VII 256; lorc trames
SG. 66b ^^«. ßi); lorg (i. ben no)
slighi O'Dav, p. 101. — Sg. Bat.
cach fiche inna lurg fo leith CC.
2 Lü.] hond Iure a recti calli
devia Ml: 35», 15; nim reilge ic
egem illurg demna LHy, Ämr. 3
(„host" Crowe)\ Acc, Dia dam frim
lorg „behind me** Hy. 6, 2; luid . .
for lorc na tri carpat FB. 70
viorg Eg.)\ Fl. Nom. nöi luirg neun
Truppe CC, 2 LU.; tri luirg din
do Chormac oc tochim do Crii^ch-
naib Lü. p. 55», 11.
lorgftire a follower, pursuer
0*B. Vgl. dos fuair a lorgairidhe
roimhe ar an bh-faithche Torr.
Dh. p. 62.
lorgrairechtf lorgarecht indago
Ir. Gl. 937; nfor sguir don lorgai-
reacht „he departed not from the
traekinst' Torr. Dh. p. 66.
na lorffdromma Gl. zu spinas
Güd, Lor, Gl. 168.
lose a cripple, dumb, blind,
lame 0*B. — PI. Acc. iccaid luscu
Hy. 2, S4, Gl i. bacuchu. Hierher
auch ni scöl fäcbala hi lusc SC, 37, 11
\s. S, 233)?
loseim III ich brenne, ver-
brenne; loisgim I bum, singe O'B.
— Praes. Sg. 3 loscid anmand na
pectach FA. 16 ^loiscid LBr.); 17.
— Praes. sec. Sg. 3 ni loisced in
teni in muine p. 21, ai. — Praet.
Sg. 3 CO ro loisc a garmain p,
48, 24; gurrus loiscc teni TE. 20
Eg. ; loiscis in garmain nue Hy. 5, 74.
— Fut. sec. Sg. 3 con loiscfed
oenlecc dib in domun nlip. 191, 9; 17.
— Pas 8. Praes. sec. Sg. 3 ro
loiscthe p. 132, 21. — Part. PI.
Nom. tolla. . bruth-loiscthi p. 190, 32.
— Inf Nom. loscud FB. 92; Dat.
Emain do loscud Lg. 16; oc a los-
cod FA. 26; ic loscud Idaltige
SMart. 26; Acc. ar loscud Hy.
7, 61.
loseann Kröte; losgän a frog,
a toad O'R. — PI. Nom. ros in-
darb loscaind oeus nat^acha esti
Three Hom. p. 120, 29 {Nom. für
den Acc); Dat. tech län do los-
cannaib LU. p, 114^, 16 {Siab.
Concul.).
1. I0S8, los sake, part, behalf
O'Don. Suppl.; asa los „on their
par^* ibid.; ar ba cara doib Gor-
thigem a los a mna um seiner
Frau wülen I^U. p. S\ 37.
2. I08B9 los i. erb all O'Cl. ifiorm.
Tr. p. 104\
lossat F. trulla, „a kneading-
trough Corm. Tr. p. 162 traill;
losad trolla Irr Gl. 42. — Sg. Gen.
loisde O'Don. Gr. p. 90; Dat. le-
ih ech din ainm do lossait Corm.
p. 27, 16; PI. Acc. itir erna ocus
leiste On the Mann. III p. 485.
1. lot destruction Corm. Tr,
p. 101; wound, hurt O'B.; vgl.
loltim.
2. lot i. meirdreach O'Cl.,
lott a harlot Corm. Tr. p. 101.
lotte a lump Corm. Tr. p» 104
Uttiu.
loth Gl. zu coenum und Lerna
SG, 34» {Z\ 15); Gen. n(men loi-
the inferorum Gl. zu Mefitis SG.
127», vgl. Goid.* p. 69.
lothor N. alveus SG. 49», lö-
thur canalis Cr. 39« {Z*. 782);
lothar i. amar no soidheach ina
loun
670
lÄAth
m-bf braichlis O'Cl. („a trough or
vessel in which grains are contai-
ned" Corm. Tr. p. 105); ni rabatar
lestair lä. mi«ntir Brigfe acht da
lothar. doronsat dabaig dondara
lotbar Three Hom, p. 66, 21 {„two
trougha**).
loan 8. 16ii*
loure F. sufficientia Z*. 33,
von lour, 16r.
1. Ina, Cris Mobf ni ro iadad im
lua Goid* p, 104, criss Mobli niptar
simne imm loa Three Hom. p. 106, si?
2. Ina 8. lue.
1. lüach 8. lögr«
2. luaeh, \AB,eh't€ „white -ho t":
for luachtetib lannaib on white-hot
gridirons Fei. Prol 40, GL i. for
lannaib lanteib.
lüaehair ru8he8 Corm. Tr.p. 105.
— Gen. frisin imune luachrai Fei.
p. CXXVIII 27; »3 ; isin purtt luacbrai
„m the bank of rushes" ibid. »s ; 26 ;
Dat. isin luachair ibid. 33; ro ch6-
ruigh leabhadb do bbog-laacbair
agus do bhärr beithe f4 Gbräinne
Torr. Dh p. 62; Fl. Bat. imr^idind-
sea a ng-graige sS (?) lüatba mo
nämat isnaib lüachracbaib Idnaib
CO fagbaind-se a n-eltse beömar-
bse isnaib slöbib LU. p. 114», 16.
— Oft in Ortsnamen, r>gl. ScM. 7.
lüaeharnn s. 16eharii.
lüad mention, speahiyig O'B.;
htad nad cel SG. p. 203 (Z*. 953),
Stokes Beitr. VIII 320 verbindet
Mad mit löid luin {„meruJae cantus
celer'^)'^ hiad betba „a world's taW
Fei. Aug. 23, Gl. i. o thengaid fer
m-betha oc a imrad.
InadAil, luadhail bhar lämh agus
c^imeanna bhar g-cos die Betvegung
eurer Hände und die Schritte eurer
Füsse Toir. I)h. p. 190.
lüadam SC. 37, 2 („splendid the
career'% luadan H.?
Inades s. lüathaim.
luaidhe plumbum Ir. Gl. 60;
788; luaighe O'B.; luaidheamhail
plumheus Ir. Gl. 609.
Inaidi p. 18], 31 zu 2. lüath?
lüaim ich bewege mich? —
Praes. Sg. 3 rel. iarsinni Inas
immon corp 8. unter 2. luam; ar
is for ar Ines hi Gwrm. p. 166
urla.
luaithrind, laaithrinde die sid^
bewegende Zinke einer eirkdarügen
Gabel, die beim Graviren gebraucht
wurde On the Mann. III p. 329;
Corm. Tr. p. 41 (c).
1. luam celox SG. 69* (Z«. 22).
2. lAam p Hot, abbat O^B.; IfOLäsn
Lis moir Fei. Dec. 3 (,j»fc><**)» *• »b
O'Dav. p. 101; l&m i. luam, iar-
sinni luas imon corp uli Corm. p. 26
{,^üot'%
lAamain flying O'Don. SuppH,;
Dat. cacbnaitir for alluamain sie
sangen im Fliegen CG. 2 Eg.
lüamaireeht Herumbewegen,
Leiten? Dat. dorn luamaracht to
püot me Hy. 7, 26 (lüamaireeht B.) :
conna gebethar sg: lüamaireeht Um
d6 anechtair Lü. p. 79», s.
lüamnaeb, laaimnech leaping,
ranging, volatile, fickle O^R.
— Sg. Nom. ech . . lüamnach FB.
49; p. 310, 17; Acc. in n-^n luam-
nech Hy. 5, 64.
1. Idaii no socon i. fionn {albus)
Düü Laithne 160.
2. löan the moon, dia laain
Monday OB.
3. Idan s. 16ii.
Idas Schnelligkeit. — 8g. Nom,
is mor a gripe ocus a luas dothet
Bev. CeU. III p. 183; Dat. no
marbdais na fiada ar lüas Lg. 8;
ro saig . . ar lüas rfasna mn&ib aile
! FB. 21; di lüas ind erma 43; man
bad a lüas tfsa ammach SC 34, 16.
luaseach i. ciabach O'Dav. p. 103.
luasead moving, rocking O'R ;
is find he in tan bis in gaotb ag
a luasead O'Dav. p. 103 luaseach.
1 . Idath schnell; vgl. eom-lüath
— Sg. Nom. ech . . lüath FB. 49:
p. 310, 16; Labraid luath lam arclai-
' deb schneU-die-Hand-am-Sdi^tert
; SC. 17 u ö. {„L. of the swift hand
I at sword'^', PL Nom. goetiia lua-
tha p. 190, 2«; Dat. ar nsctfe Hy.
6, 16. — Adv. ticcd co lüath SC. 32:
colluath FA. 30. — Compar. 1) hk
lüathiu a n-imtecht FB. 20; luaithc
quicker 0"B.; 2) Sg. Nom bo lüa-
thidir rethir fuinnema FB. 86:
V
l&*th
671
lachtlach
Idathithir 87; Corm. p. 86, 32; 45;
Fl. Nom. it Idathidir gäith n-erraig
SC. 37, 6.
2. lüath Äsche, vgl. lüath-red.
— Sg. Äcc. CO .n-derna men ocus
luaith de Three Hom. p. 22, 19.
laathalm 1) ich bewege, treibe;
2) lüathaim molad ich singe dcts
Lob Jemandes, vgl. lüad und imm-
lüadaim. — Praes, Sg. 3rel. 1) snechta
tria 8(n luades gaeth Hy. 5, 19;
lüadam luades blai SC. 87, 3. —
Fut Sg. 1 2) luathfe molthu matc
Maire Hy. 6, 17, Ol. i. imluadfe.
— Fut. sec. Sg. 3 1) conid luaith-
fed gäeth Gl. zu Hy. 6, 19. —
Fass. Fut Sg. 5 2) a molad..
lüaidfidir SF. V e.
lüath&n i. 6n {Vogel) DüäLaith-
ne 123.
lüath-ehrfde cardiacus Leyd,
26b {Goid.* p. 57).
lüathe F. Schnelligkeit; lu-
athe gäethe Hy. 7, S2; cia luathe
nom digela ,^ioto soon wüt tJwu
avenge me" Rev. Celt. III p. 183.
14ath-^cal Ol. iu mortlaid Hy. 6, 12.
Idathgaireeh nervosus Ir. Ol.
641.
lüath-red N. Äsche. — Sg. Nom.
CO m-bu lüathred LU. p. 23i>, 9;
Äcc. glanais a lüathred di lär ind
lis ibid. 13.
lnb"grort Garten, s. luib; läg-
hort melius i. luibgort i. gort luibe
Corm. p. 21. — Sg. Dat. conallius
ocus allubgort Tir. 6; hi lugburt
SF. III 6.
lubgartöir olitor SG. 92b {Z\
854).
lübtha bent O'Don. Gr. p. 205.
1. laeh Maus; luch dall talpa
Ir. Gl. 249. — Sg. Nom. glenaid
lach inna Ifn-sam SF. II 7; hi
n-glen luch inna gerchrub ibid. 11.
2. lach no loch i. imad O'Dav.
p. 102.
luehair a glittering colonr,
brightness O'R.; Corm. Tr. p.
101 (b). — Sg. Nom. luchair ega
ScM. 15; luchair derg . . ar a dum
FB. 47?
luchmpän, nach Stokes • Rer.
Celt. I p. 256 aus lu (,lugV) -corpdn
entstanden, ein mannigfach ver^
stümmeltes Wort, vgl. lugarc&n, lu-
gracän, lupracän a sprite, a pig-
my O^Don. Suppl. — Fl. Nom.
luchrup&in LU. p. 2^ 45; de sen-
chas na torothor i. na lupracän
{aber über das p ein c, iüber das c
ein p gesetzt) ocus na f omorach ibid. si .
1. lacht Theil, Fortion; a
batch, Charge, set, part O^Don.
Suppl.; a bürden, load {auch „a
pot, kettle"?) O'E. — Sg. Nom.
allucht saille ihre Foriion Speck
Hy. 5, 27; Corm. p. 35, 6 («. unter
indeöin); Dat. dind lucht ibid. 47.
2. lacht Äbtheilung, Schaar,
Leute, wie äes gebraucht, nicht
verschieden von 1. lucht; pars, copia
Z*. 364; people, folk, party O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. FÄ. 23 (lin
LBr.); 24; 28; SC. 45, 13; lucht
na deirce ocus na tröcaire „the
folk of charity and mercy" FÄ. 34 ;
lucht adartha FB. 28; Gen. lochta
in puirt 83; DcU. dond lucht sin
diesen Leuten FÄ. 25; fiad lucht
na n-etamade Hy. 7 Fraef; Äcc.
lucht na deirce ocus na tröcaire
FÄ. 1; 9; FB. 40.
lachtaire M. l anist a Ir. Gl. 10.
lachthond, luchthond lämderg
Loegaire FB. 22 und 46, lucht^
dond, luchdond Eg.'^ luch-dond
könnte „maus-grau" sein, und luch-
thond könnte tond Fell, Haut ent-
halten? oder ent/ialten die Worte
luth la ffiebra foltchfp tond fri tal-
main tadbeim eine {spielende) Er-
klärung von luchthond?
1. InehtXtLehFortion, Ladung,
s. 1. lacht; bäi coire isin dün sin
löeg na teöra m-bö, tricha aige
ina chrocs nir bo luchtlach dö LU.
p. 114b, 80, Crowe Siäb. Concul.
p. 411 citirt diesen Vers aus 1/. 2, 16
mit der Variation iss ed ba luch-
lachdo {sie).
2. luchtlach Mannschaft,
Leute, s. 2. lucht; a crew or
party of people QDon. Suppl. —
Sg. Nom. luchtlach lan cach laithe
„tJie füll mtdtitude of each day"
Fei. Epü. 21; Äcc. anacht Noe a
luchtlach Hy. 1, 22.
Md
672
loithe
IMBewegung, Schnelligkeit;
lüud Wb. 21» {velocitas Z\ 25);
entlud sine samraid Gl. zu cetsoman
Corm. jp. 11 („*Äc iirst motion*')-^
cen labra riam ocus cen Idd i cois
DO i läim dö Three Hom p. 68, 7.
— Vgl. Idth.
lüda 8, 16ta«
lue a kick O'Ä. -- Acc. tobert
a luie frisin comlai colluid a chos
trethe corice a glün X27. p.\^^^ 19; 22;
atnaig a laa frisin muine Fei. p.
CXXVIII 26; 81.
1. lugr klein. — Compos. lug-
leimnech. — Compar. is laigiu Ml.
17, 7 {est minor Z*. 275); ni pu
lugu Wb. 16c; nad lugu smacht
Lg. 6y 19; lugha minor Ir. GL 1115;
bä lugai-de a galar-som TE. d Lü.;
Gl. zu Hy. 5, 68. — Superl. is
lugem Corm. p, 16 deach.
2. lug i. laoch aDav. p, 103.
lugbort 8. lubgort.
1. luge N. Eid, Schwur; luighe
an oixth O'Don. Suppl.; a ffr-luge
ju^u/randum Ml. 36* {Zy 213);
cech oen dognf laga n-eithig Three
Hom. p, 4, 28 iffperjury").
luge CC. b Lü.?
Ittgleimneeli kleine Sprünge
machend FB. 49, vgl. l^imm.
lüg-nasad Lammas-day (der
i. August); cluiche no oenach, is
do is ainm ndsad i. aurtach no
cluiche Loga maic Ethne i^no Eth-
lend) no fertha lais um thaide fo-
gamair Corm. p. 26 ; öenach T&ilten
cech lügnasaid LU. p. 52», 20
(s. u. fess).
lugu 9 is do lugu digi atbath
LHy, Amr. 82, do itaid atbath 1.
do lugu dige atbath Lü. {„from
littleness of drink" Crowe).
1. lui i. gega no gesca O'Dav.
p. 101; a bough, a branch CR.
2. lui Steuerruder? a lui no
urland hat B für das einfache
aurlond Conn, p. 36, 19 (prüU): in
tan tra docömlasat for fairrge ocus
docorustar aurlond hi tir „when
they had put to sea and set iheir
Stern to land*% vgl. inna luse Gl,
zujunctv/ras gubernaculorum LArd.
189, a, 2 {Ir. Gl. p. 166).
eonus 1dl FA. 20 LBr. laaim?
do luf Praes, 8g. 3 zu lod, laid?
b& cona thimthecht öenaig do luf
CvLchulaind aM sin do acallaim
Emeri LU. p. 122», 25.
Ittib F. Kraut, Strauch,
Pflanze; luib ocus ni crann Gl.
zu sHer SG, 65»; luibh herba Ir,
Gl. 114. — Gen. ainmm labae G7.
zu gummi SG. 61» {nomen frutids
Zy 15); Dat. dind luib Gl. zu de
rosa SG. 35» {Z*. 243); PI Gen.
di bolod ocus blath na Inbi saine-
mail logmar p, 130, 27; DcU. do
lubib boladmaraib p. 130, 86 ; p.
311, 32; Acc. doromailt annsin ettr
na lubid ärchena ind athaba SMart.
18. — Vgl. lub-gort.
luibne 1) m^r na lÄime Corm.
p. 17, 19 deach; 2) sieg Gas. IIl 1
L. (cealtar agas lulbhne de du
seanainm gach airdsleighe O^R.
colg); 3) sgiath Und. Ed.; luibhne
fingers, toes, a spear, a shield CR.
Ittige s. luge und laige.
luigf^r Meines Gras FB. 9?
luim 8. loim.
lulm ScM. 3, u?
lainde JP. Zorn, Wuth, Er-
regung; von lond; Ininne impe-
tuosity, anger O'R. — Sg. Dat.
imbresna colluindi Gl. zu pugnas
verborum Wb. ß9^, e; co ferg-luin-
de möir Three Hom. p. 78, u;
ferg-lunni FB. 29?
luinither s. unter leos; ima leos
luiuether no ima leos luindetar Lima
timchella soillse Corm. p. 28, 1.
luirchaire, laurehure Füllen;
lurchaire i. serrach O'Dav. p. 102.
— Sg. Nom. ind Idirchaire CC. 5
Lü.; PI. Dat. cona liiirc[urib] CC
4 LÜ.; Acc. na lürchniriu tbid. 3
Lü.; Du. Acc. di Inrchure i. di
serrach ibid. (da laurcuiri Eg.). —
Vgl. lurto.
luisse flamm a South. 59^ \^€hid.*
p. 60>; luisi i. lassadh ODav. p. 102.
luisi i. gne O'Dav. p. 103.
laissne Kräutchen, Halm-
chen, von luss; Sg. Acc. luisni
CC. 1 Eg. ; p. 143, 6.
luitbe swiftness, speed 0*R.
— Dat. sluindfem-ne colluithe F3.
lulgaeh
673
liithu
Epa, 287, GL id est cito i. dian
{„swiftly'')', ibid. 299, Gl i. d^ni
(CO luithe i. co n-deine O'Dav.
p. 65; luithe cland SC. 15 (luaithe
claind H.)?
lulgrach, loil§raeh a tnilch cow
O'Dan. Gr. p. 17; laulgach no dam
timchill arathair in tress s^t Corm.
p. 8 clithar s^t („o müch-cow'*);
PL Gen. boi cethracha lalgach oca
fria m-biathad na mac Lü. p.
20^, 36; Du. Nom. di lanlgaich
deec cummel[ge]tar öl n-aiss o cech
ae TBF. p. 144, 23 (vgL Rem.^p. 59).
lungra Schiff, vgl long. — Sg.
Gen. is iat ro bo lucht öenlunga
dö Lü. p. 126^ la; Acc. tiagait . .
isin lunga SC. 15; dodeocbaid . .
Ina langa LU. p. 126^ 11.
lang^ne ein kleines Schiff;
Acc. CO n-accatar in lungine cr^-
dume SC. 15.
lapait i. ainm in bainb marb-
thar im feil Martain O'Dav. p. 103.
lar&ii Füllen, vgl. läir, luir-
cbaire. — PI. Dat. cona laränaib
CC. 4 Eg. ; Acc. na laurana CC. 3 Eg.
lüreeh = Iat lorica. — Sg.
Nom. Hy. 2, 51; 6, 18.
16reehda gepanzert? s. tmter
2. loch.
lurgra Schienbein; shin Corm
Tr. p. 104; O'Don. Gr. p. 315;
a leg, sha/nk O'R. — Sg. Nom. a
liurga mar chügll Corm. p. 36, 35
(prüU); PI. Gen. do thulaib a lur-
gan b-fiar FB. 37 Eg.-, Dat. dona
lairgnib GL zu crura Gild. Lor.
GL 189; Du. Nom. da lurgain lom-
chaela lanbreca fse Corm. p. 36, 34/
läse 8. lose.
1. luBS i. blais (Geschmack) O'Dav.
p. 103.
. 2. lass Kra3*.t, Pflanze,
Strauch; lus porrum Ir. GL 810;
las na iiadh ferina Ir. GL 183. —
Sg. Acc. mani thomliur in liis sin
„unless I eat that herb'' Ir. Gl. 104
{Vit. Trip.)'^ PI. Nom. losa feada
^yShrubs*' ir. Gl. 933; Acc. lossa
CC. 1 Lü. — VgL luissne.
lassrad Kräuter, Gesträuch;
tech doronad do lusrad ann Fei.
p. CXLIII.
lüta der kleine Finger; lüda
i. ladugan \^Deminutiv davon), uair
is ^ m^r is luga do l&im h^ Corm.
p. 26 {vgL Transl. p. Xh. — Sg.
Dat. ata nessam do lutain Incant.
SG. {Z*. 265); Acc. scothais Cor-
mac a Iddain de Fä. p. CYI.
1. lüth strength, power, vi-
gour O'R, vgL lud? — Sg. Nom.
in tan tänic mo lan lüth SC. 38, 7;
dfa focart ICith Labrada ibid. 28;
lüth la fsebra FB. 46; s. unier
läthar; Dat. dogrind almai ^nlathi
lüth bdada p. 310, 19, Idith büada
FB. 49?
2. lüth 9 lecsit luth co n-aine
„*Äey left (fading) joy toith splen-
dour Fei. Oct. 8; luth seirce söer-
Hgi na celle FB. 24? VgL luth
longing, yearning O'B.
1. lüthach, i. lüthach la cdch
GL zu lasin lith is uaisliu b&s
mor mathar Ihu Fä. Jan. 18?
2. lüthach a sinewO'Don.Suppl.
lüthain? gabais Löeg cloich asin
, charput ocus dibaircld di conda
I ecmaic tar a luthain commemaid
a druim indä LU. p. 20^, le.
luthg&ir Freude; iolach i. su-
bhachas no lüthgair O'Cl. („merri-
tnent or enjoyment'* Corm. Tr.
p. 96 ilach); re luthghäir „with
joy'' Torr. Dh. p. 76, e. Davon
luthghäireach ibid. p. 160.
lüthige F. Schnelligkeit,
Kraft, Gewandtheit? ar . . lü-
thige ind läthair FB. 88 (luthaige
Eg.)] cesu r^id ar lebran co lui-
thige altae „with gladness of verse"
FeL Epü. 134?
lüthmar strong, nimble 0*B.
Sg. Dat. ro ^irigh do l^im Idthmhair
läineudtruim Torr. Dh. p. 128
{„swift") ; PI. Acc. tug tri läimeanna
luthmara tarsan eas ibid. p. 184, 1
{„nimble").
lüthu, fris m-ben lüthu l&th
buUi FB. 51, p. 310, 33?
43
m
674
macc hoe
M
m* s. mo.
-m Fron, suffixum imd infixum
der 1. Singularis, 8. m€.
in&, ma, Conj. wenn; siZ*. 704;
gewöhnlich mäd si est {vgl. conid,
inid), seltner mäs, masu {vgl. cesu) ;
mani, wenn nicht, s. besonders. —
1) das einfache mk-. cid rot scar-s^
frim-sa, ma ro bamar amlaith sin
TE. 13 Eg.\ md gabtair do neoch,
is dam-sa ceta gebthar 8C. 4; ma
rom thoicther-sa inso, rop ith ocu£
milcht adcear SF. I 4. — 2) mäd
si est: m&d alle duib-si, fegaid
SC. 45, 86; d^oaid immacallaim . . ,
m&d maith Hb FB. 6; 8; TE. 10
LU.\ m&d anim ennac firen hi
FA, 19; TE. 8 Eg.\ SC. 10;
mad sercc is cian bus caman TE.
9, 18; SC. 81, s; firfaider mäd urise
SC. 27 ; mäd co feirg do thl . . chu-
cund, . . is amlaid cotom^lam in fer
sin FB. 52 {vgl. mäs 40); 33;
ScM. S, 13; mad Anluan no beth
is taig, doberad comram ar araile
duit ScM. 16; SC. 29; ttnd. 9; ro
bad inmain la, mäd fir rief cd SC
11, 0; mäd cos trath sa fogebthä
öenfor, dot dingbad-su sunnaP^. 94;
mad fir con ffr wenn es wahr ist,
dass in Wahrheit {er so sprach?)
SC. 38, 10; ni thic do neoch acht
mäd doneth föin FA. 9; ni ruc . .
clamd . . acht mad öen ingin TE. 20;
mad messe was mich anlangt SC.
4ö, 19; mäd indiu ibid. 2; mäd in
ra brethaigestar . . Cdruf döib a
tridr, ni ardamair n( de eter do
Choinculainn FB, 90; FA. 14; Gl.
zu Hy. 6, 6? — 3) mäs: mäs co
m-baraind debtha toths^t . . cucund
FB. 46 {vgl. mäd 52); mäs tat
carait, coniiämusnägat, mas tat nä-
mait, commosraiat FB. 84; masa
thü, tair bic ille SC. 33, 30.
mä, ma für immä, imma, s. imm.
mä-9 ma- in der Composition
für immä-, s. z. B. im-marbad,
imm-thüarcain.
maee, mac M. l)puer, juvenis,
2) filius ZK 222; fast immer mc
geschrieben, vorwiegend mü einem c,
mü cc besonders in zweisilbigen
Formen; mac immlesen FupHle
SC. 17; mac hoe Leber; mac tfre
Wolf. — 8g. Nom. macc -Hy. 1, 7;
5, 35; mac Hy. 2, 4; mac Hy. 1, 1:
5, 66 u. 8. w.; a mac dall-si p.
39, 14; si; in mac toga do Dia
Three Hom. p. 96, is (Colnm cilleh
ibid. p. 98, 4; Gen. maicc Hy. 5, 2;
meicc Hy. 2, S7; 66; es; meic Hy.
1, 5; mic TE. 1 Eg.; maic Hy.
5, 12; 68 u. 8. w.; Dat. den macc
CC. 3 LU. u. 8. w.; Acc. la mac
Hy. 2, 57 u. 8. w.; Voc. a mtc TE.
10, 10 Eg.; SC. 26; 29, 1 u. 8. «?.;
Fl. Nom. mic TE. 6 Eg.; meicc
Gl. zu Hy. 1, 4o; Hy. 1 Praef.;
maic TE. Q LU.; matc Uisnig do
thoitim Lg. 13; Gen. mac n-Usnig
Lg. 1; 5, s; Dat. eter moccaib
p. 131, 86; for maccaib Lg. 12;
dona maccaib FA, 1; Acc. maccu
Hy. 1, 29; maccu Hy. 1, u; maccu
bäis FA. 16 LBr.; Du. Nom. da
mac ScM. 22, 11. — Compos. macc-
dän SF. II 4; mac-dreittel rig side
n-hErend TBF. p. 148, m; macc-
älabrad.
mace-alla {„the son of the rock")
echo O'E.; Dat. do macalla TE.
9 Eg.
maceän M. puerulus; a youA^
a lad O'B. — Sg. Nom. maccan
Hy. 2,1; Fl Nom. macca[i]n Hyi 1,40.
maeedacht „the second stage of
human life, reckoned from the age
of seven to fifteen** O'Don. Suppl.^
vgl. unter gillacl^t; ingen maeedacht
{mdecHinabel) ein junges, mannbares
Mädchen: a n-ingena macdacht
ihre yungen Mädchen ScM. 20; co
n-accatär in n-ingin macdacht re-
mib da sahen sie ein junges Mäd-
chen vor sich LU. p. 55«, 89; ossi
maeedacht diesdbe war erwachen
CC. 1. Vgl. ro-macdact superadutta^
virgo Wb. 10* (Z*. 805).
maee hoe, in macc hoe tredluig-
maecoem
675
mAeMand
the no in macc hoe treuillech Gl,
zu irifidum jacar {sie) Grüd. Lor.
Gl. 213 {„the 3'Cleft liver, or the
3'Comered liver'*).
immteoem Kind, Junge, Jüng-
ling; macaemh a youth, a lad
O^B. — Sg. Äcc. in maccoom m-
becc CC, 7 Eg.; PI. Nom. maccÄim
FA. 6; Gen. formna..a maccaem
FB. 12; Äcc. maccöemu FB. 12;
FA. 6 LBr. {für den NomX
maeerad JP. coli, die Kinder,
die jwXgen Leute, die junge
M annschaft Z*.SbQ. — Sg. Nam.
macrad FB. 64; p. 19, 88; Gen,
macraide Hg. 2, le; ce&t cia lin na
macraide ro ches sund la Heröid
LHy. fo. 7a; Dat. don macraid SG.
33, 16; Acc. lasin macraid FB. 64.
maee-slabrad F. Spielzeug. —
Sg. Dat. do macslabrid don macc
CC. 3 {so zu lesen\.
mace tfre Wolf; mec thire Gl.
zu glaidemain Corm, p. 24; mac-
tfre tr^ mhöirthreud mion-chaorach
Torr, Bh, p. 92; ibid. p. 166.
macha, cein b688 macha fo tho-
ndb „so long as piain shcdl he
under crops*' Three Hom. p. 40, 28?
macha, Gen. machan, bSarna na
machan the entrance into the farm-
yard {Kükenny), lias agas machu
O'Don. Suppl. — Vgl. Ard-macha.
macbaire tempe {Feld, Anger)
Ir. Gl. 866.
maetadad, magthad miratio,
mir um Z*. 450; 803; ba macbtad
lais in clü böi for Brigit Three
Hom. p. 83, 21 ; ibid. p. 40, i.
machdaigibe wunderbar FA. 1
(machtnaigthi LBr.).
maebtnaigrim III ich bewun-
dere, wundere mich, staune.
— Praet. Sg. 3 ro machtnaig p.
40, 14. — Part. nee. machtnaigthi
FA 1 LBr.
maeraille ScM. 13, vgl. magairle
the testicles O'R.
mad, vor einer Verbdlform, gut:
mad bocht Hy. 5, 29, Gl. i. maith
ro boinged; mad genair o Muire
Fil. Prol. 251, Gl. is madgenair
duinne a gein. Vgl. die irrige Gl.
zu matchous Hy, 5, 87.
m&d s. m&.
madach Gl, zu cassa Ml. 47 r
(6?otd.« p. 26); uwthankful O'B.
madae vergeblich; madha un-
lawful, ufijust O'R. — Sg. Nom.
nochon saethar madse „ü is not a
rain labour** Fei Epü. 221,citirt
bei O'Dav. p. 105 madha mü (fer
Gl. i. nemglan. — Adv. in made
Gl. zu sine causa Wb. 19^, inma-
dse ibid. 19d (Z*. 609); ce dobertha
do ninmaide obwohl sie ihm nicht
umsonst gegeben würde TBF, p.
144, 16.
madalgim Ulfrustror. — Praet,
PI. 3 ni ru madaigsct Gl. zu non
. . frustrata sunt Ml. 48». — Pass,
Praet. PI. 3 ro madaichtea Gl. zu
eassata sunt Ml. 80<i (fioid.* p. 26).
mäel kahl, haarlos; ccdvus
Z*. 810; maol bald, hairless, blunt,
pointless O'B. ; erscheint in gewissen
Namen: Mdelbrigtae Calvus Bri-
gitae SG. 203», Mäellecdn ibid, 203,
wona^ Calrms Patricii ibid. 157»
offenbar altir. Mäelpatric ist {Rel.
Celt. p. 10, Z\ XII), Mdeifsu Hy. 8,
Mdeldiiin Lü. p. 23», u, p, 2S\ 6,
Gen. comalta Mäilidüin ibid. p.
23i>, 4: im Book of Deir findet sich
dafür Malbrigte, Malcolaim (daher
Malcolm) u. s. w., s. Goid.* p. 119;
darnach die komischen Namen
Maelsaille, Maelimme On the Mann.
III p. 104. — PI Nom, bai msela
odrai Goid.* p. 173, 4; Acc. co n-
accatar . . daumu möra ms&la ina
ligu Lü. p. 24», 7. — Comp, msel-
dub FB. 27; 37.
m&el&n, da me&län argit imma
cossa LU. p. 25», 2, „two Maelann
or pointless shoes of silver** On
the Mann. III p. 188; tucsat Sazain
scena etarru ocus ammselanu LU,
p. S\ 46.
m&el-assa, vgl. maolas a sandal
O'B ; da maelassa findruine impe
TB.p. 174, 5 („tico pointless shoes*').
miel-land, maelland arggait co
cluciniu 6ir fo bragit cech eich
TBF. p. 13G, 23 {„bands of silver"
Crowe, „a pointless blade, or broad
band, or crescent of süver** On
the Mann. III p, 181).
43*
mikenib
676
»na.i«1ififi
mäeiilb 8. mäln.
mð 8. m6eth«
mðal Käse; maothal cheese
Corm. Tr. p. 117. — Sg. Äcc, a
m&s mar lethmaethail Corm, p. 36, 86
(prüll).
m9Ltort = mütellat mafors; Sg.
Gen. maforta Hy. 5, 48, Gl. ondf
as mafortis i. copchaille.
1. mag gross? vgl. mag-lorg.
2. magr N. Ebene, das freie
Feld; campus Z*. 271; erscheint
häufig in geographischen Namen,
Mag Fea, Mag Breg u. s. to. {da-
gegen altgaU. Roto-magus), ohne
dann consequent Mag gedruckt zu
sein; Mag Meli das Elysium der
alten Iren. — Sg. Nom. Mag Da
gösi Oss. II 7; TE. 16; Gen. maige
Hy. 5, 11 ; p. 132, 26; 27; SC. 29, 19;
maighi TE. 16; I>a^. for malg
Hy. 5, 10; Lg. 18, ss; hi maig
p. 143, 4; 7; sin maig Oss. II 9;
immaig Coil Hy. 5, 7s; i^^. 7 (im-
muig 2/Br.); SC. 11, s; 34,, 4; a
Muig Life p. 41, 36; p. 48, 2S'^ dar
Maig Da g^s Oss. II 1; cotgairim
do Maig Meli EC. 2; immaig
dr aussen s. besonders; Äcc. Mag
m-Breg FB. 43; mag CC. l LU.-,
dar Mag Slicech FB. 36; Om. II 10;
Hy. 5, 59; /icr el^n Dat.: hi mag
|7. 143, 5; atchfu-sa cairptech iss-
ammag FB. 44; 47; 49; p. 131, u;
immach Ama««« s. besonders; PI.
Nom. maige 1^^. 30 (muigi LBr.)\
Dat. do maigib SC. 45, 1 ; ScM. 19;
do prim-maigib T^. 13 LU.; Acc.
maige F^. 50, p. 310, 26? tar maige
FB. 47; hErenn iath-maige Hy.
3, 6, v^^ fath n-etarmaige FB. 47;
Dm. G^en. i Tuaith Da muige j9. 41, 24.
magar 1. min-iasc („a stnaU fish'*)
Corm. Tr. p. 120; Dat. orcc brecc
bronn^nd brüchtas de mhagur (6
muirib Corm. p. 34, 21; bradän di
magur ibid. p. 35, 8 (orc träith).
— Vgl. maigre.
magen F. Ort; locus Z\ 776.
— Sg. Nom. maigen Oss. II a;
SP. III 6; magen carad Sc3f. 15;
Dat. isin magin sin TE. 9 LU.;
SC. 9; i n-öenmagin FB. 20; Äcc.
in magin 39.
magr-loTg eine Keule? maghlorg
i. mörlorg O'Cl. {Beitr. VIII 339V.
in Eg. matlorg (vgl. Cet mac Ma-
gach und Matach). — Sg. Gen.
mätan maglorci FB. 37; a matan
matluirge ibid. 38 Eg.; -luirgi 40
Eg.; PI. Gen. tri coecait maglorg
D-draiffin co fethnib iarind Ina la-
maib IjU. p. 85«, 5.
maide s. malte.
m&idem s. comm&idem.
maidenn i. imairec {„a luzttle")
Corm. Tr. p. 120; dia illemdatar
maidind ibid.
maidim ich breche {intr.\ bre-
che hervor; unpersönl. mit for
geschlagen werden. — Praes.
Sg. 5*maidid cridi SC. 33, 2s:
maidld tra for Gonnachta co Sciaid
Aird na Con „ihe C. were then
routed'* Aid. Choneh. 47; PL 3
maidit immach . . assind liss sie
brechen hinaus aus der Burg ScM.
18 ; maidit . . f or na dorsi Aid. ; is
äible tened moidit tr^m chroicend
Three Hom. p. 80, 10. — Perf.
Sg. 3 commemaid a druim ind^
Lü. p. 20i>, 17; commebaid hi tri
Hy. 5, 78; corroimid a loim fola
for a beolu ScM. IG (co roemid H.);
co roimid Corm. p. XXXIX; corrai-
mid a druim triit Lg. 15; corr6e-
mid a druim LU. p. 98s si^ cor-
remuid bemd ind Three Hom. p.
36, 18; corremuid topar usci esti
ibid. p. 108, 16; corrfmaid ibid. p.
6, 4; is fertas carpat< CoDcuknnd
ro maid LU. p. 63^, 42; unpersön-
lich: ro mebaid for Gonnachta
ScM. 19; CO raimid for Ulto iarsin
„after which the U. were overüvrown'^
Aid. Choneh. 56; ho ru maith for
a naimtea Gl. zu hostibus fugatis
Ml. 51c; PI 3 dia memdatar mai-
'dind „for which they broke a battk'*
Corm. Tr. p. 120; rommebdatär
riam-sa mörchatha cach leth LU.
p. 114s S9; memdaitir a carpait
LU. p. QA\ 85. MissbräuchHehe i^^
Formen, die vom Perf. ihren Aus-
gaf^ genommen herben, indem meb
als Stammsilbe betraddet wurde:
Praes. sec. PI. ^ in tan tra dos
beread a m^r for a ädan no mhebdais
maidm
677
maissech
srotha do ghur br^n tria cluasaib
a chüil siar Corm. p. 36, 28 (prülll;
Praet. Sg. 3 mebais riam forsna
slögu SC. 36. — Praet. Sg. 3 moi-
dis. .a suil lliree Hom. p. 64, 26;
PI. 3 CO ro maidset na srotha fola
tarsi LU. p. 127», 6. — Fut. Sg. 3
mani inä do & Corm. p. 5 ä {„wenn
dein Karren nicht bricht** Beitr.
VII 47). — Inf. maidm.
maidm N. Brechen, Ausbre-
chen. — jS^;. Nom. ar ba si deochair
lasna fianna hi tossuch eter orgain
ocus maidm n-imairic LU. p. 86^ 4i ;
ro gab maidm for VUu ibid.p. 20», is ;
doUnid ammaidm andes ScM. 20
{ihre Flucht); maidm toraind FB.
53; Acc. cen maidm a delma esti
„sine crepitu ventris*' Fel.p. CXLV.
mäldmigre s. möidmige.
malgneehl ech . . maignech FB.
49; 50; p. 310, 17; 23.
maigrre, maighre i. bradan (sal-
mon) Corm. Tr. p. 120. — PI. Acc.
blaisiu magri Lü. p. 40», 38 ; mai-
gri ibid. 4o; conna tomled magre
LHy. Atnra. 122.
malle i. olc honni is maliim
Corm. p. 24 gaire.
m&lle F. „baldness" Corm.
Tr. p. 39 ränge {daselbst werdest
die verschiedenen Arten der Kahl-
köpfigkeit aufgezählt)^ von mdcl.
mailll FB. 34 zu maU?
das ro mallt s. toimlim.
maln s. muin.
m&lii F. Kostbarkeit^ Schatz;
in mäin Gl. zu in s^t arggait Hy,
5, 77; maoin goods, riches O'E. —
Sg. Acc. ni conticfa ri möin na
adlaic thra (der Ring) soll nicht
gegen eine Kostbarkeit gehen, die
nicht genehm ist TB F. p. 150, 26;
PI. Nom. mdini dona, pretiosa Wb.
23d {Z*. 30); inna degmaini rongeui
Dia beneficia Ml. 27», e; dag-möini
Wb. 28», 16; Bat. maissiu mdenib
„more beautiful than treasures^^
SP. V 6; honaib mordegmainib
tantis beneficiis Ml. 25«, n (Z*. 857);
dorat müine ocus ascada SMart. 13.
— Compos. in main-chista fiscus
LHy. fo, 3 b {Goid.^ p. 64).
m&lu p. 132, 26 zu lesen muiu?
mainbeeh s. mainbeoh.
m&inech „treasurous"; Moc-
doc maincch JPeZ -4|)r. 11; Mai IS.
mainigiiu, cuich in mait ro mai-
nighis i. cuich in muc ro leasai-
ghis O'Dav. p. 105.
m&inigrter SC. 25? vgl. mainig
i. da tabhuir mdine O'Don. Suppl.
ro mair s. maraim.
maire J^. 1, ii== lat. mare.
malrg- Wehe, Unglück; bith
moircc dom-sa ar öcht et gorti
mani predach Gl. zu vae enim mihi
est 1. Cor. 9, i6, Wb. 10^ (Z*. lOOG);
Is mairg cosa tuced es ist ein Un-
glück für den, an den die Ent-
scheidung gebracht ist FB. 58;
mairg forsa m-bia do thigernu de-
mon discir FA. 30; mairg bias oc
estecht Wehe dem der anhm-t ibid.;
mairg.. fil isna pianaib sin ibid.;
SC. 37, 22; 44, 9j FB. 88; mairg
nä dechaid Wehe, dass er nicht
gekommen ist SC. 33, 33; FA. 30;
in tan böe in ben oc lamnad, ba
gol mairgg lee la gdri na n-idan
i tossuch TBF. p. 140, 32; Acc.
cen gol cen mairg EC. 2.
mairm SC 25?
mairnech FB. 52?
maimim ich zeige an, ver-
rathe; X spg,^beiray O'B. — Praes.
Sg. 3 slan gach mairne mignim i.
bi slan donti dogni faisneis in
drochmerli^^ no in drochgiiima
Q'-Dav. p. 107. — Praes. sec. Sg. 3
CO ro mSArned a athair inti Martain
don rlg SMart. 10. — Praet. Sg. 3
ni maird cairdiu SC. 31, 7 (mairn
H.); Dep. ro maimestar Gl. zu
frisbert LHy. Amr. 101; PI. 3 ro
mhaimset „they informed, spied,
or betrayed^' O'Don. Suppl. — Inf.
maimed i. faisneis no brath O'Dav.
p. 107.
mairt dies Martis Corm. p. 31.
1. maisse F. pulchritudo Ir.
Gl. 927, maisi decor ibid. 1083, von
mass; ornament, bloom, beauty O'R.
2. maisse, maise food, victuals
CR.? maisse döine nis toimled
Hy. 2, 6.
maissech, maisech Gl. zu mns
CDav. p. 105.
maistred
678
mall
• maistred churning. — Sg.
Nam. p. 40, ii; Gen. torud aen-
mhaistreda ibid. 28.
m&it s. 1. m&t.
malte, maide a stick Corm. Tr.
p. 118; stick, Woody tiniber O'B.;
maide sgine manuhrium Ir. Gl. 1139«
malten s. maten*
malth gut, edel; bonus Z*. 233;
Gl. zu fö Hy. 5, 53 ; zu amra ibid.
38; 69. — Sg. Nom. fer maith TE.
2 Eg.; FB. 33; 53; ba maith a
n-gaisced Lg. 8; 17, 27; ScM. 6;
TE. 14 J.C7.; CO. 3 LU.; is maith
. . do linad rdisc möir accum in
mäit n-imme sea p. 40, 89* {hin-
reichend); is maith sin SC. 34;
maith sin SC. 13; FB. 8; 17; 18;
is maith . . dorala daine sin TE.
14 Eg.; Hy, 5, 49; maith ro boin-
ged Gl. zu mad bocht Hy. 5, 29;
bad maith dun . ^ ocus dona haige-
daib ScM. 4; nf maith ddn ^m
SC. 13; nimtha maith .. do chath
ibid.; ni maith a n-asbm SC. 19;
30, 9; ScM. 3, 6; in maith iesaiges
. . in äirge p. 40, 19 ; maith gut,
wohlan! Lg. 19; TE. 6; 8; 10 Eg.;
FB. 7; bäd maith lim*sa es wäre
inir antfenehm SC. 14; ScM. 15;
maith lim TE 13 LU.; FB. 6; 56;
TEy 9, 31; bad maith lat do men-
ma sei gutes Muths SC. 20; FB. 9;
substantivisch: a maith ihr Gutes
FA. 24 (Gegensatz: a n-olcV, cach
maith alles Gute SP. V u; CO.
3 £^gr. ; Gen. a mairc maith Os«. I 3 ;
Dat. sin maig maith Oss. II 9; mör
do maith viel G^tes Hy. 2, 67;
5, 37; TE. 14 Eg.\ cid do maith
dninniu 16 Eg.; Voc. a fir maith
TE. 10, 9; PI. Nom. mn^..ciall-
mathi SC. 40; ni dat maithe ban-
rüna TE. 9, le; mathi Ulad die
Edeln von Ulster CC. 1 (maithe
Eg.); FB. 5; 7; 33; 42; 74; 91;
Gen. form na mathe Ulad ScM 4;
Boit. CO mathib fer n-ülad FB. 4;
do mathib Ulad 70; SC. 24; la
mathib hEvend FA. 32. — Vgl.
mathe, mathius.
maithe, maithe tanic risin rig
„a grief came to the king" FSl.
p. XXXVI 30.
maithem, maithim s. nattaem,
mathim*
maithius s. mathius.
maithmech forgiving Fei. p.
XXXV 16.
malthne i. dearg s. unier 2. cr6n.
maithreeh s. m&thir.
mal der Edle, Fürst; i. uasal
O'Dav. p. 106; i. ri ocus file Com».
p. 29; Sg. Nom. miA mör SC. 38:
Lg. 3; PI. Nom. rom charsat mäll
Maigi Breg LU. p. 40», 17.
mala supercilium Z*. 2ö9:
Corm. Tr. p. \\1. — Sg. Gen.
finda malach FH. p. CXLIY 34:
Dat. is na malaig bei in finda co
neim ibid. 86; PI. Dat. dona mail-
gib supercüiis Güd. Lor. Gl. 112;
Du. Nom. da malaigh TE, 4.
malairt alteration, change
O'R.; i. drochordugudh O'Dav. p.
105. — Acc. is inbheachtain nochar
fhagsat boin no duine gan malairt
Chron. Scot. p. 296 (y,tinthoHt »»-
juring**).
malar delicta Ml. 30r.
malartaeh variable, change-
able 0"R. — Sg. Dat. ön mean-
gach malartaeh meabhlach Torr.
Dh. p. 198 („fickle'*); PI Nom. much-
na muichnig malartaig p. 191, zs.
malartalglm, malairtigim I ex-
change, change, barter O'U.
— Praes. der Gewohnheit not malar-
taigend FB. 67 Eg.
malartaim, malairtim I ex-
change, change, barter O'R.
— Praes. PI. 3 not malartat FB. 67.
— Pass. Imper. Sg. 3 malartar
nunc in t-^craibdech sa..i fiad*iaise
chäich Three Hom. p. 22, 15 {„let
. . be destroyed*%
maldaeht, mallacht = 2a^. male-
dictio Ir. Gl. 915. — Sg. Gen. na
mac mallachtan FA. 1 ; Acc. dob«r-
tatar mallachtain do Bricn'nd FB.
56; doberat maldactin for cäch
Wh. 2» {Z^. 629).
mall lentus, tardus Z\ 41:
mall 86n Gl. zu moraTitem SG, 64» :
mall no baeth liebes ibid. 66»; maJJ
no doe tardus ibid. — Sg. Nom.
SC. 15; ni 8§r-mall ro scribad in
lethrann so Wb. 195^ Uetiuüm
malle
679
maun
Z*. XII, BeL Celt I p. 22); Gen.
maill i. doi Gl. zu obesi cordis ac
tardi Ml. 20», 86. — Compar.
mailli FB. 34? - Compos. bid
hi sin in mall-aithrige cen greim
ft^rri dies ist die zu späte Iteue
ohne Kraft in ihr LU. p. 33», 12.
malle una, simul, verstümmelt
au«^ immalie ; Hy. 2, 66; TE. 2
Eg.\ malle fris zugleich mit ihm
SC. 33.
1. m&iii, m&Ma jugum, servi-
tus Z\ 17; 770. — Ä7. Nom. Hy.
5, 56; Gen. mäma, mämu O'Don.
Suppl.; Dat. fo mam in t-sommal
gub jugo diritis Ml. 27^, 7 {Z\
211); U)n mäm nun i. isind fcni
nui Gl. zu sub jugo novo Ml. 2'>, 1 1
^Z*. 56).
2. mknkj mam i. toclius, ut est:
a teasbann dla mamaibh iesbann
dia log enech O'Dav. p. 105; mäm
techta i. coli cöir O'Don. Suppl.
Vgl. On the Mann. III p. 4H9.
man i. \&m {„hand")y Gen. mane,
Carm. Tr. p. 120.
manach == lat. monachus. —
Sg. Xom. cach fir-manach fial Fei.
p, X; PL Dat. cona manchaib Hy.
7 Praef.; du manchuib Drommo
Lfas Tir. 3; dia manch ib ibid.
manchuine „Service rendered in
the way of manucU labour*' 0*Don.
Suppl.; ri ocus britheman ocus
dias i manchune Chi the Mann. III
p. 506 {„two servants*').
mani Conj. wenn nicht; si non
Z*. 740; zusammengezogen aus mk
und ni; moni Lg. 13; man (matnV)
SC. 34, 16, min H.\ mene FA. 15
LBr.\ m«ne SC. 44, 10; menestarda
iWd. 9; mine FA. 9 X5r. — Mit
Pron. suffixum: Sg. 1 manim
Lg. 9; SP. I 5; Sg. 2 manit SC. 14;
ifit< der 5. Sg. Conj. des Verbi
substantivi verschmolzen: manib
TE. 10, 9; manip ScM. 3, 11; manid
FB. 92. — Gebrauch, 1) si non,
mit Conj. oderFut.: mani brethaige-
seo, brethaigfet-sa FB. 58; 16;
27; 6; da n-ö mele ocus cuitbinda
and-so . . manim bera-su latt Lg. 9;
moni digsid ass innocht, no-bor-
mairfither imb^ach Lg. 13; FB.ij-^
manip do Chonchobar bcrthair, is
derb bid mogda in gnlm ScM 3, 11 ;*
manib lor lat..dober TE. 10, 9;
manim rothcaither, ro pat choin
altai SP. I 6; mit Praes. secund.:
mani thucad nf don chät tadall, ni
bcred a n-aill ScM. 1; cid fri
mnai atbertha-su, maui thesbad nf
airc 3, 7; 2) nisi: mani fatar a tech
friü, bft Ha a mairb and andat a
m-bf FB. 21; 46; 52; 92; besonders
nach negativem Vordersatze, dann
auch acht mani: nir bo chucum-sa
. . ro bo chöir dal iniia caurath sin
do thabairt, mani tabraiter ar mis-
cais FB. 56; ni thic do neoch acht
m&d doneth föin no mani ebrud
fri grddaib nime FA. 9; ni raga
ass . . acht manit aingc ben SC. 14;
FB. 74; 77; nir bo diuir in gabud
dl, mani bad . . biegen inna m-bo
fa thri Hy. 5, 32.
manais „a broad trowel-sha-
ped spearhead for thrusting"
On the Mann. II p. 255. — Sg.
Nom. manais lethangtas for crtind
miding ina Uim LU. p. 113^, h
{Siab. Concul.).
mandar demolition, destruc-
tion; mannar i. sgaeledh O'Dav.
p. 106; i. sgaoileadh O'Cl. {Three
Hom. Index); loosening (^) 0' B. —
Dat. böi torsi mor for a mummi do
mandar na m-bö Three Hom.p. 8, 24.
maudra LU. p. 40«, 5 {s. unter
ir), für immand rä, zu imm-rdimV
mandraim, mannraim II ich
zerstöre, vernichte? — Praes.
Sg. 3 maiiraid sldaga SC. 17, 6;
manraid gossa is. — Inf. manradh
destruction O'B.; Gen. mandartha
SC. 25 (mannartha H.)?
mang a-fawn Corm. Tr. p. 118.
manister, mainister == 2af . mo-
nasterium Ir. Gl. 726. — Gen.
scoluca manestrech Mauritin Z*.
XXI; Dat. liiid iarsin do manistir
Three Hom.' p. 112, u; PI. Gen.
inna monistre i. inna coitchennbe-
tath coenobiorum Cr. 39c ^^«. 857).
mann i. uinge, an ounce Corm.
Tr. p. 110; O'Dav. p. 104; secht
manna öir aithlegtha „seven ounces
of refined goW Corm. Tr. l. c;
maut
680
nuLrbihach
mand din gel i. uinge brüinnte
Corm. p. 29.
mant „ihe gum", davon mantach
„a tootfäess person^*, Corm. Tr.
p. 115.
mar wity gleichwie, verstüm-
melt aus immar; Hke to, o» O'Don.
Gr. p. 285 und 315; als Praep.
mit Acc: a larga mar chdgil, a
sliajiat mar äamthaig, a mäs mar
lethmsethail, a brü mar miachbolg,
a bräge mar braigit cuirre Corm.
p. 36 prüli; mar td wie du Oss.
JII 10 ; mar oen together O'Don.
Gr. p. 2G8; mar oen ri cach n-olc
zugleich mit allerlei üehel FA. 26,
ar oen LBr.\ mar oen ris Lü. p.
3^, 18; mene chartar mar charas
SC, 44, 10.
mär 8. m6r.
mara s. muir.
maraim I ich bleibe, lebe;
mairim I live, continue, endure,
hold, last, abide, remain 0*B, —
Praes. Sg. 3 maraid SC. 33, 24;
maraitb Hy. 2, 8 (beide Mss. haben
marait) ; höre n4d mair peccad Wb. 3«
{quia non viget peccatum Z\ 803) ;
nach mair ScM. 21, 4o; is ed am
cein nommair Lg. 18, s? rel. mairos
p. 39, 22; PI. 3 marait sind noch
vorhanden p. 41, 18. — Praes. sec.
Sg. 3 dam-mared st viveret Oss. 1 14;
CO ro marad do gr^ icon eclats
Three Hom. p. 90, ii. — Praet.
Sg, 3 i c^in ro böi a anim and
ocus ro mair in Ion läith as8a ^tun
Bev. Celt. III p. 181; do öerc lim
nl ba ro mair Lg, 18, 4. — Bedupl.
Fut. Sg. 3 merald Hy. 2, 20. —
Inf. do mharthain, or mhaireach tan
O'Don. Gr. p. 202; ar marthain
aJive, in existence ibid. p. 294.
m&raim s. möraim.
marb todt, der Todte; leth-
marb halbtodt; beö-marb halbtodtj
8. unter lüachair. — Sg. Nom. SC.
29, 22; ba marb de starb daran
CG. 4 Eg.'^ mad marb wenn er
todt ist TE. 8 Eg.\ co m-bo marb
Lg. 19; CC. 6 Eg.\ SC. 8; FB. 70;
PI. Nom. mairb Hy. 2, 34; FB. 5;
21; Oas. I 8; möirb Wb. 11c (Z«.
226); marba {die feminine Form)
FB. 9; Acc. lammarbu Wh. 25^
(cum mortuis Z^. 227).
marbaim Michtödte.— Prars.
Sg. 3 mit Pron. suff. marbthos er
tödtet ihn SC. 36 {vgl. i S. 513 C(^. W
— Praes. sec. Sg. 1 ro marbaind
Oss, I 12; PI. 3 no marbtais SC, 2:
no marbdais Lg. 8; co rommarb-
tafs 12. -— Praet. Sg. 1 marbsa
Oss. I 10; 3 CO ro marb p. 46, 22;
iJ. 48, 23; Oss, I 6; SC 36; FB. 89;
conidamm&rb FB. 84; marbais FB.
69; 70; SC. 36 H. — Fut. sec.
Sg. 3 no8 mairfed {für mairbfed)
LU. p. 115*, 21 {Sidb. ConcvHX —
Pass. Praes. Sg. 3 marbtfaair ScM. 5.
— Imperat. Sg. 3 marbthar Lg. 6 ;
12. — Praes. sec. Sg. 3 ro marbtha
Lg. 15; PI. 3 na ro marbtais impi
ibid. 11. — Praet. PI. 3 conid la
Manand^n ro marbait a n-dis p.
132, 18 (vgl Stokes, Three Hom.
p. VIII). — Fut. Sg. 3 mairbfidir,
mairfider ScM. Q; Fl. 2 unpers.
no-bor-mairfithor Lg. 13. — Inf
Nom. am-marbad FB. 70; Gen. hi
terfochraic marbtha Daaid „in pay-
mentfor küling David^*" Goid.^p. 20
(Ml.); na da idan marbtha duine TE.
SLU.; Dat. do marbad Lg. 14; 16;
do marbad dam-sa dass ich tödte
ScM. 7; do marbad na ingine das
Mädclien zu tödten SC. 39; tarb
find do marbad einen weissen Stier
zu tödten 23; 48; dia marboii sie
zu tödten Lg. 13; SC. 44, 12; iar
marbad a eich . . do gerrän Ercoil
nachdem Ercols Pferd sein Pferd
getödtet haUe FB. 69. — Vgl im-
marbaim.
marbde mortuus Z*. 792; s.
nem-marbda.
marb-dii) do beödll na marbdil
„of live property or dead property^"
Corm. p. 19 enecland; marbhdUe
O'Don. Suppl.
marb-nad Elegie. — Sg. Gen. is
liriu feoir no folt fidbuidc illratha
in marbnuda noib seaXrJBr. j9.241«,&o
(vgl. O'Don.Gr.p. 370). — Vgl nAth.
marbthaeh tödtend, tödtlich,
von marbad. — Sg. Gen. F smth
neme marbtbaigi FA. 30 LBr. —
Vgl. athar-marbthach parriddat
marc
681
mAtbarlftch
mäthar-marbthach matricida etc. Ir,
Gl 316--322.
mare M. Pferd; i. ech Corm.
p. 28. — Sg. Gen. mairc Oss. I »;
PI. Gen. marc m-buada FB. 53.
mareaeh M. equester SG. 50»
(Z'. 809); i. eich immda lais, ut
(licitar buasach in fer lasmbit ba
imda Corm. p. 28. — Sg. Nom.
SC. 45, 16; Dat. for marcuch SC.
29, i9;Äcc. marcach p. 131, u; do
fil oen -marcach sund chucund JRev.
Celt. III p. 183 {„one horseman'').
marelaeh a horae-load Ir, Gl.
189. — Fl. Dat. ro failgide . . iniia
huli ech fo a marclaigib fria lar
Three Hom. p. 78, i (,^under their
load9'%
mar6c hilla Ir. Gl. 55 und 1005.
rnnri abeefj a cow O'B.; Corm.
Tr. p. 114. — Sg. Gen. ic funi
mairt Three Hom. p. 120, is; 19;
Acc. no chaithind mart meth im
s^ith Three Hom. p. 120, 15.
marthanaeh bleibend, dau-
ernd. — Sg. Nom. bid at martha-
naip: ,,ever are they living^^ FA. 6.
— Vgl. com-marthanach.
martir M. Märtyrer. ~ Sg.
Nom. Hy. 1. 19.
martre, martra martyriumir.
Gl. 738. — Sg. Nom. martra ard
Eraclii Fei. Dec. 3; Dat. iar cesad hi
martrai Fei. Nov. 22 ; Äcc. tr6 martra
und. G; Sg. Nom. und PI. Gen.
trechenelse martre . . baan-martre
0CU8 glas-martre ocus derc-martre
Z*. 1006 {Cam.); Hi co n-immad
am martra mit der Masse seiner
Reliquien LHy. Ämr. 44; ös in-
chaib martra nannseb FA. 25 {„in
presence of the Saints' relics'').
mas, masa, masu s. m&.
mass stattlichj schön; exceU
le7U, ha/ndsome, comely O'R. — Sg.
Nom. (mac) mas 8cM. 22, s; fomm-
chain cöi menn medair mass SG.
p. 204 {Beitr. VIII 320); ammid
mass Lg. 17, 9; mac Nossa nith-
mass 10 V Manannan mass SC. 45, 7; 9;
ba ortän mäs „it was a goodly
dignity"' Goid.* p. 19 {Ml.); oll-mas
SP. V 3? Acc. F. muicc maiss Lg.
17, 7; Gen. ceann na u-Goedeal
n-glan-mas Fei. p. LXIII le; Dai.
di rfgaib massaib SP. V la. -3
Compar. maissiu SP. V 6.
1. m&ss buttock, bottom; ,,enter8
largely into Irish topography^* Corm.
Tr. p. 117; Beitr. VIII 352. —
Nom. a mäs mar lethmiethail Corm.
p. 36, 36 {s. unter mar); Acc. ccn
mas isin dabaig „not to have a
bottom in the tub'' Fei p. CLXXI 1.
2. ni&ss — lat. massa? Corm.
Tr. p. 107. — Acc. atciera-au torcc
ic claide in talman ocus dosbera
maiss n-oir ass Three Hom. p. 12, 28.
1. m&t Schwein; i. mucc Corm.
p. 29 mtlit O'Dav. p. 105 main
(Ä. unter mainigim). — Gen. Sg.
oder Nom. PI mätai i. mucci Fi.
68, 3? PI. Nom. mata Corm. l. c;
O'Dav. p. 104.
2. m&t i. l&m {Hand), soll in
indmat enthalten sein Corm. p. 29.
matarla s. imma taria«
matarlaead SC. 38, 10 zu lesen
mä tarlacad?
m&tan, mätan maglorci (matlu-
irgi Eg.) eine Keule, vgl. malte,
maide? „mathän the sucker of a
tree'' O'B.? — Sg. Nom. mätan
FB. 37; Gen. matain 39 Fg.; Dat.
cona madan 40 Eg.; Acc. matan
38 Eg.; mathan 40 Eg.
maten, matan F. Morgen, =
lat. matutina (hora?)^ vgl. franz.
matin. — Sg. Nom. 0 ro bo maten
FB. 57; tr&th U maiten döib CC.
^Lü. (matan ^;^.); co tanicc maten
TE. 12 Eg. ; Gen. na maitne FB. 87 ;
Dat. turgbail na grene i matin
s. unter f^r; sin matin amab^ach
FB. 79; ria matain Lg. 16; Acc.
CO matain FB. bl ; adverbiell : matin
mane Cr. 33c (Z*. 777); matain
Hy. 5, 54; matain moch am Morgen
früh Lg 12; SC. 36; matain muich
larnabarach FB. 64; matan JEr^^.5,76.
math Bär? Sg. Nom. math rd-
amdse FB. 52; Gen. brath matho
ibid.
mathadh i. cunntabairt {Zweifel)
O'Dav p. 105, matha ibid. p. 107.
m&thair s. m&thir.
m&tharlaeh matrix SG. 69»
{Z*. 855).
mitharnait
682
mi
mäthamalt Mütterchen, "vgl
siurnat sororcula Z\ 274. — Sg.
Voc. a m^tharnait FB. 44; 47.
mathe „goodnesa^' Gl. zu eua
Hy, 2, M.
mathem Nachlassen, Erlas-
sen; maitheamh abatenient, slacke-
ning O'B. — Äcc. cen mathim
„without abatetnent*' Hy. 5, 7 ; cona
cleir cen mathim Fei. Mai 14, Gl.
i. ni robi ic demon nf do maithem
orru ibid. p. LXXXVI; Nov. 28.
— Vgl. maithmech.
raathgramaii FB. 52 Eg., vgl.
mathgamuin ursus O'Don. Suppl.;
mar leomain ic techta fö math-
gamnaib LU. p. 80», s.
mathim ich lasse nach, er-
lasse. — Praet. Sg. 3 ros maith
iarsin in rig in eis do Pätraic
Three Hoin. p. 10, 8. — Inf. mathem.
m4thir F. tnater Z*. 262. —
Sg. Nom. m^thair Hy. 4, e; 5, 4; es;
Gen. mathar TE. 20; p. 142, ig;
Aec. mäthair Hy. 5, 76; FB. 6;
PI. Nom. cairm hitat ammaithre
nalloeg sa LU. p. 24», i« {Form
des Acc); Gen. maithrech p. li), 38.
— Comp 08. m4thar-marbthach ma-
tricida Ir. Gl. 318.
mathlas M. die Vortrefflich-
keit, das Gute. — Sg. Cfen. ma-
thiusa FA 12; 35; ar daig in mai-
thiusa no biad dö fön de Three
Hom. p. 90, 18.
do-mbias. so-mblas s. Mas.
mbrogra SC. 25?
mbrogrthar s. mrogaim*
m6 ich, mit Particula augcns
m^-se, m^sse, m^isse; ego Z^. 324.
— Sg. Nom. is m6 SC. 44; FB.
24; 73; is me ro glan ScM. 12;
CC. 5 Eg.; os m6 SP: II 8; la; is
mese FB. 23; messe ScM. 11; 12;
SC. 44, i; 45, i9; SP. II i; le; is
messe p. 141, 4; 9; messi SC. 6;
12; 44; 2!E. 13 LU.; is mesi i^'l?
74; mesi 76; is missi CC. 5 Eg.;
p. 141, 23; 28; Oss. I 9; lo; misi
SC> 44, 8; p. 141, 18; misiu T^.
13 Eg.; Dai. oder Acc. do imluad
ar m^si FB. 35; Acc. no co treic-
fitis messe SC. 44, 14. — Die en-
clitische Fortn des Pronomens der
1. Sg. lautet —mm, — m, mit nach-
folgender Aspiration, i) als Object
{Acc. oder Dat.) von einer Verbal -
form abhängig, der ihr vorausgehen-
den Partikel oder Präposition an-
gefügt: nim äasa TE. 9, e; nim
thorgnea p. 141, s; manim bera-su
Lg. 9; SP. I 5; nim tba SC. 13;
nim dii Hy. 2, 44; 6, s; is; TE.
9, 7; p. 141, 29; nacham all FB. 35;
inam bia-sa TE. 5 Eg.] romm ain
Hy. 6, 26; rom ela SC. 44, s; rem
thathigset SC. 28; 46; iSTP. I 4:
rom bith Hy 6, 23; SC. 11, e; 28:
35, 5; 31; ram biad SC. 11, 6 ; nom
dercsedar Hy. 7, eo; <SfC 29, 17:
nom berar ferar SC. 9 ; conom thair
Hy. 7, 62; conom thic-se FB. 24;
danam thue SC. 45, 7; 9; ro dem
labradar Hy. 7, 59; ro dam cblo-
athar 61; dom gentais SC. 34, le:
atom riug Hy. 7, 1; 3; 17; 26: 63
(adriug); atam comnaic TE. 5 1^.;
cotom bert-sa FB. 22 {s. coimprim > :
cotom gaba-sa 24 ; domm Ärfas SC.
34, 3 (t^rfas); domm air Hy. 6, 11 : 16:
dom air-se ibid. lo (tair); dom ficfe
SC. 11, 10 (tiefe); dom adbat Lg.
18, 10 (tadbat); dom roipnitar SC.
38,5 {s. töibnim); dom facca ScM. 11:
dom beir TE. 9, s: dom riacht Oss.
II 5; dom rat SC. 45, 20; immim
rorda Hy. 7, 58; immim rous SC.
38, 7. — 2) von einer Präposition
abhängig: dim SC. 29, ih; dfm-sa
FB. 76; dam Hy. 6, 2; 7, 39; Lg.
18, 2; 9; ScM. 4; 8; O». III 7;
SC. 11, 7; 19; 34, s; 44, 6; FB.
56; 87; 93; dam-sa p. 40, 39; ScM.
7; 10; 11; 13; p. 145, 6; SC. 4; 7:
13; 42; 43; SP. V 5; FB. 30; 58:
damh TE. 5 Eg.\ limm TE. 9, 5: 32:
limm-sa SP. V e; lemm p. 140, 22;
lem-sa X^. 17, 23; p. 141, lo; icm
Hy. 3, 10; X</. 8 (lemm Eg.)\ CC,
5 i5^.; SC. 34, 6; F5. 34; lim Hy.
(5, 9; 7, 53; Lg. 18, 4; 0; TE. 9, 12:
p. 132, 22; 133, 8; SC. 33, 6; 34, 9;
44, 1; 2; 45, 2; 46; FB. 5; 6; 7;
8; 17; 32; 62; 75; 93; lim-sa Lg.
6; 17, 6 (lium-so Eg.); FB. 5; 8:
26: 56; 73; 76; Mump. 145,8; lim
SC. 40; frim Hy. 5, 100; ScM. 15:
ÄC. 7; SP. II 4: J^'Ä 11; 73; 93;
mebaU
683
med AT
fnm-sa ScM. 8; 10; SC. 39; FB,
76; 93; rim TE. 9, e; SC. 33, e; au;
M, 13 ; frimp p, 142, 4; friamb p.
144, 18; uaim Lg. 9; Ow. II 2; SC.
6; 28; 32; üaim Lg. 18, 7; iS^cM 12;
FB. 22; 88; üaim-se 5cM. 12;
FB. 8; huaim Ti;. 5 Eg.; huaim-siu
CC. 5 Eg.; accum p. 40, 30; acum
SC, 44, 14 ; 45, 11 ; acum-sa ScM. 7
chucom-80 2'E. 7 ij7^.; chucam p
145, 7; ÄfcM. 12; FB. 23; 24
chucum-sa FB. 56; iS^citf. 13; 16
etrom Hy. 5, 96; etrum Hy. 7, 42
etrum-sa Xrp. 19; form FB. 74
form-sa ScM. 11; 2^5. 35; ormm
TE. 9, 13; orm SO. 45, 8; immum
Hy. 6, 10; ScM. 10; 13; 20; im-
inam-sa ibid. 11; JP'J3. 24; iDuium
Hy. 7, 54; innium-sa SC. 6; rium
Ify. 7, 53 ; dessum rechts t^on mir
liy. 7, 55; dessam 6, 2; tuathum 2tnA:«
ran mir Hy. 6, a; 7, 56; issum unter
mir Hy. 6, 4; 7, 54; dasum über
mir Hy. 6, 4; 7, 55. — 3) als Ob-
je et einer Verbalform angehängt:
nf ru bim-sea SC. 41; tatham Lg.
18, 3 Xc; issum ecen, isim äcea-sa
8. un^er^cen; baithium Xrp. 17, 11?
bädam fiu-sa der mir gleich wäre
SC. 42? — Wenn das Verbum sub-
stantivum in der 1. Sg. Fut. und
Praet. ein m aufweist, so sind diese
Formen wohl nach Analogie von
amm, am {ich bin) gebildet: biam
söer Hy. 4, 8 ; ni pam slän-sa Lg. 7 ;
or bam TE. 5 Eg.; ro bam SC.
45, 7; 9; ni dam buidhech TE. 9, as;
ni dorn d^rmatoch p. 141, 20. ~
Dagegen scheint einem franz. c'est
que je suis zu entsprechen: is am
ben-sa curad cäin FB. 30; is im
ingen ercuid TE. 9, 10; bad am
slin-sa 10 LU.
mebais, mebdals s. maidim.
mebar s. mebuir*
meblugriLd i. dul co mnai O'Dav.
p. 106.
mebol, mebul F. Schande;
dedecus Z*. 241, 768; meabhul i.
ball bannda na mna O'Dav. p. 107.
— Sg. Nom. bä mebol lais er
schämie sich TE. 8; ba mebul le
CC. 6 Eg.; is mebul duit es ge-
reicht dir zur Schande SC. 30;
FB. 14; Bev. Celt. III p. 181; Dat.
fö mebailX^. 10; iar mbebailF^.89;
Acc. ccn mebail FA. 35.
mebraigrim III I study, re-
member O'B. — Praes. Sg. 2 Dep.
ma mebraigther feli Fä. Mart. 2.
— Inf. Dat. gabaid for möbrugud
a aicechta „to rehearse his lesson"
Three Hom. p. 102, 24.
mebuir = lat. memoria; cani
mebuir lib in senchas so Wb. 20»
{Z*. 238); cech ni no chluined side
ba mebar lais p. 39, i6 („he remem-
bered*^.
meeon M. Wurzel, Knolle;
radix Zy 776; Corm. Tr. p. 118;
mecon cinadh . . i. buna[d] In cinadh
O'Dav. p. 106. — Sg. Nom. tan-
catar tulfethi a orcan co m-bätir
for tul a lurgan co m-b& m^tithir
muldord miled cech mecon d^rmär
dfbide LU. p. 19\ 30; in meccun
no in tamun Gl. zu radicem Ml. 45 r;
PI. Acc. mecnu CC. 1 LU.; Du.
Nom. da mhecon do muräthaig Fil.
p. LXI 44. — Vgl. CO asmecnugur-sa
ut eradicem Ml, 2% 8.
med F. Wage; lanx SG. 20»
{Bei. Celt. I p. 42); meadh a scdle
O'E. — 8g. Nom. meadh thomälss
indile i. in mead indmeach Corm.
p. 35 puincern {„a beam for wei-
ghing catUe i. e. the notched beam'*) ;
Gen medhi innbiche s. unter pu-
ingcne; Dat. hua meid Gl. zu lAra
Ml. 82»; Acc. im-meid Hy, 5, 79.
— Comp 08. med-tosngachtigtheid
Itbripens SG. 114».
meda s. mid*
1. medar^ meadhair talk, dis-
course, mirth O'B. — Acc. can
comainm can medair Fei. Nov. 11
LBr.j Gl. (can) i. canta, (medair)
i. erlabra. — Compos. ra dalad
lind soöla sochäin somesc fair gor
bo mesc medar-chäin ^ On ike
Mann. III p. 414; gur ba mheisge
meidhir-ghlörach iad „so that thev
became exhüarated and mirthfui-
sounding" Torr, Dh. p. 202. —
Die Form medair im Auslaut ad-
jectivischer Composita: slog can de-
gail {}ie8 dedail) re debaid, mor-
medair O'Muireadaig „O'M. ofgreat
medar
684
melacht
tnirth^^ Gein, üa bh-Fiachrach p.
186; don gasraid as mör-medair „a
race of great hüarity** tWd. p. 218;
fomm chain c6i menn medair mass
SG, p. 204 („mihi aonat cucuH lo^
quda clara, pulcra" Stokes, Beitr.
VIII 320)?
2. medar, meadhar a forewar-
ning of future eventa O'R.; de
lüurt De dian-medar indiu deud
domain virtute Dei —celere omen —
hodie finis mundi Fei. Froh 219
{,jby God's mrttt£ is vehemently
announced to-day the worWs end"
Stokes).
3. medar ein Trinkgefäss, s.
On the Mcmn. III Index.
m^de, meide the neck O'B. —
8g. Nom. co torchratir bond frl
bond ocus m^de fri m^de LU. p.
80^ 15; Acc. bond trir fri m^de
trir ibid. i8.
medg whey Corm. Tr. p. 115.
— Campos. dobreath doib bairgen
ocus luss ocus meadg-u8C6 prainde
Fil p. XL 10.
medön Mitte; medium Z*. 778.
— Sg, Nom. medön FA. 21 ; 22 ;
FB. 45; medon aidche Mitter-
nacht 84; medön läi Mittag s. tmter
iarm-eirge; Dai. im-medöu in der
der Mitte Hy. 2, 46; 5, 7»; FA. 18;
27; FB. 55; 88; inmedön, imme-
dön intra Z*. 608; mit Apocope
medon p. 311, ss? a m-büi do innib
inna medön was von Eingeweiden
in ihm war Bev. Celt. III p. 178;
for medön Hy. 5, ii; 33; dfa medon
FA. 22; 0 medon co himbel Fei.
Epü. 348; Acc. imma medön FA. 25.
medrach, meadhrach gladfjoy-
ful, merry O'B. — Sg. Nom. muir
medrach mend LU. p, 40», 15; mo
m^nma muad mödrach „my proud,
elated mind*' Fei. Epil. 362; Sg.
JDat do mid medrach SC. 33, 23;
Acc. hi Tech Midchuarda medrach
FB. 22; 68, 29.
medras Hy. 6, 13 von Stokes als
3. Sg. rel. aufgefasst [vgl. die Glosse) :
„who gladdens**? lin muc muad
mend medras coi Corm. Tr. p. 81
fothond.
mMugrnd s. m6talgrim.
meincän, in meincän saepius-
cule SG. 46» (Z«. 608), von menic.
meinciu s. menie.
meirb slow, tedious, weak
O'B.; i. misoirb O'Dav, p. 104. —
Sg. Nom. nar bat meirb SC. 26:
at meirb Fä. Jtd. 19 „tceafc", Gl
hitruag no it meta; is merb is is
marb mo guth 5C29,«. — Compos.
ar cech meirb-len Fei. Jan. 24.
meii*gr rust O'B.; ebrön (i. iam'
ima muintear (i. ima timchella^
meirg Corm. p. 19; hierher meire
Gl. zu erugo SG. 52», zu lesen
ferrugo? Dectir a mäthair cen meirg
Fei p. LXXXV {„wiÜMut rust').
Vgl. jedoch merg.
meisee s. mesee.
m6it9 m6t F. Grösse; magni-
tudo Z*. 250; möid Ir. GL 922.
— Sg. Nom. ba hö a möit SC. 40:
FB. 20; ba he möt ind ratha dorat
Dia ior 'iüdrtain SMart. 40; ciam-
möt doroscai quantum praesUt Ml
34 r (Z*. 437); cid etrum aicned
ind reto, dia tormastar a m^t dogni
trumain do iai*t«fn in met sin Ml
20», 19; Gen. leth möite FB. 91:
möte zu lesen für met p. 169, «?
Dat. ar . . möit na gaile FB. 88
(med Eg.)', ar a met Und. 75; ca-
cha raba di möt a thurse 85 (do
meit Eg.)] Acc. in meit n-imme
sea p. 40, so. — Adverbiell: meit
quantum, möit . . möit quantum . .
tantum Z\ 707 ; möit gamlias, möit
chore FB. 91 (mett Eg.): s. unter
mul-chend; meit is ri habnud a
derc, meit is ri mess a fert fo Os<.
III 7 (meid Ed.). — Vgl metithir.
meithel s. methel.
m61a Schimpf? mesAsigrief, sor-
row O'R. — Sg. Gen. do immirt
mela FB. 41; d& n-6 mele ocus
cuitbiuda Lg. 9; Dat. ro imthighset
iarsin fo möla ocus cuitbed „in
sorrow (?) and mockery*' Goid.*p. 23
{Four Mast.)\ teichis . . fo mcla
ocus fo mebati FB. 38 Eg.
m^laebt Schimpf, Schande.
— Sg. Nom. ba mör a mölacht lea
sie schämte sich sehr CC. 6 LU.
(mebul Eg.); is doruccai ocus me-
lacht Ml 27s 10; Acc, cen melacht
meld
685
mend
TA. 35; Fü, Nov. 19 {„wühout
reproach'^ ; cotam roithcr . . ar cech
melacht Und. Epü. 70.
meld) vgl meild i. mil no air-
bhitiu [8. airmitiu) no failtiu O'Dav.
p. 104; ba mör meld a acaldam
Ml. carm. 1 {„very pleasant was
his converse" Goid.* p. 18); Mag
Meli „the Plains of Happmem**
On ihe Mann. III Index.
1. mele i. cop call 11 f^a waman's
hood'' Corm. Tr. p. 120.
2. mele i. drochlaoch O'Gl. („a
had Aero" Corm. Tr. p. 120).
1. melgr i- as ^Milch)\ arindi
mblegar Corm. p. 28; O'Dav. p.
105; i. sugh ibid. p. 107. Vgl.
oimelc.
2. melg i. bäs {Tod)^ melg-theme
„death-darknesa" Corm. Tr. p. 108?
vgl. O'Dav. p. 105: melg i. as, ut
est crin cach ala methus melg teme,
lerne i. bas i. as mba[i]8 i. fall.
mellm l molo Z\ 429. — Freies.
Sg. 3 rd. amal meles FB. 52. —
Pa88. Praes. Sg. 3 leth n-etha for
tfre im ol se is sunda melair LU.
p. 24», 8s; PI. 3 arneam frisime-
latar erna Corm. p. 14 cadut. —
Ptaet. Sg. 3 cona sluag mor melaid
{reimt auf senaid synodi) „with his
great host he was ground** Fei.
Jul. 12? Gl i. ro meiled. — Inf.
bleitb; Dat. is immaille ro scaich
in bolc do blith ocus in t-immun
do denam Lat Hy. Praef. X; ben
bis oc bleib brön Corm. p. 14 cu-
mal. — Vgl. toimlim.
1. mell glohus; meall picuta
i,,a mound, hillock") Ir. Gl 258,
vgl cUtgall Mello-dunum. — Sg.
N&m. mell öir TKSEg. {vgl 0' Curry,
On the Mann. III p. 190); PI Nom.
m^it mulaig forgut (?) mella a drom-
ma LU. p. 85^ S9 ; Dat. dona mellaib
dracondai s. unter dracondai; co
mellaib a Urac FB. 20 («. S. 308) ;
gabaid a lenid i n-ardgabail os
mellat6 a Mruc LBr. p. 213, »7;
cenglaid a lenid os mellat5 a larac
ibid. p. 215^, 49.
2. mell, ceithri sillsßba fichet f
cech rand, dia m-b^ plus no minus
is mell Fä.p. VI 5 Laud [„error'%
dafür LBr.: si sit plus minusVe
error est (is pudar) ibid. p. II 7.
3. mell 8. meld«
1. mellach kugelig, von 1. mell?
meallach soft, fat O'H. — PI Nom.
oircne mellacha FB. 37 Eg.
2. mellaeh, für meldach {Z\ 10),
gratus. — Sg. Nom. mad melltach
lassin fer Wh. 9d {Z\ 705); amaü U
mellach \e6Lü.p.23^,is; ba mellach
in b&g ibid. p. 114^, 22 {Siab. ConctU.).
mellaim, meallaim I deceive
O'Don. Gr. p. 188.
mellehai SC. 19, 2?
mem i. pöc {„a kiss") Corm. Tr.
p. 120.
membrum 9 memmbrum naue
membrana nova SG. 217; mem-
rum Gl zu lat. carta Corm. p. 13 cairt.
memmar=Za^. membrum; mea-
mar i. mer, im memur laime no
coisi O'Dav. p. 106.
memra, meamra a shrine, tomb
an.; hi memraib Fil Prol 80,
Gl i. hi scrinib; aithigid a memra
yjVisüing their burial-places" ibid.
224, Gl i. a n-adnocul.
men farina SG. 51^ (Z*. 10);
CO n-dema men ocus luaith de „dust
and ashes'^ Three Hom. p. 22, is.
m^n i. bei Corm. Tr. p. 119,
m^n mara i. b^l na mara O'Cl
{„mouth of the sea").
menaeh, me^jiAch entrailsO'B.
— Sg. Dat. scribais goiim inna me-
noc[h] LU. p. 57», 43 (s. unter ogum);
atä ogum inna menuch ibid. p. 57^,24.
menad an awl Corm. Tr. p. 108.
menadachf meanadhach pottaae
O'Don. Suppl; meal and mük On
the Mann. III Index. — Sg. Nom.
menadach FB. 9.
m^nair, m^natar s. mulniar.
menand i. foUns Fei Prol 285
(j,manifest")] O'Dav. p. 98.
menann, 0 menannaib Gl zu a
gingivis Corm. Tr. p. 88 gin;
Gild. Lor. Gl 122.
menbach, vgl meanbh smcdl CB.;
cotamfolt-sa {zu comlaim?) comtar
menbacha eter mo di bois LU. p.
114^, 19 {„untü they ioere partides"
Crowe, Sidb. Concul. p. 389).
mend s. menn.
mene
686
meraige
mene 8, mani.
menir g^He Carm, Tr. p, 118;
craft, deceit O'B. Davon mengach
„treacherous" Torr. Dh. p. 198.
menie häufig, reichlich, oft;
frequens Z*. 812. — 8g. Nom. biad
menic Lg. 17, 12; ba menic a dal
si fri trüagu Gl. zu Hy. 5, 14;
8cM. 7; Da!c^ menic ro bä 16; cid
menic imthigi SC. 29, 1;- menicc
atchithi Hy. 2, 14. — Adv, in me-
nicc frequewter Z*. 608; Souih, 56»
[Goid^ p. 59); co trialta a n-dith
com-menic Lg. 11. — Comparat
meinciu Z^ 638; forcetoi ba men-
ciu dognld FA. 32; ba menciu let-
sai ag metA d*acbafZ ocaind ScM.
6 Ä
menma Sinn; menme mens Z*.
264. — 8g. Nom. Lg. 17, 87; FA. 7;
SC. 38; b^ maith lais a menma
FB. 9; 56; SC. 20; ba hole a menma
SC. 5; 6; 8; blth a menma-sam fri
seilgg SP. II s; ni charand mo
menma müad SC. 45, s; cairigsi a
menma Aile^ai?) TE. e LU.; nf na
t^it do menma-su ScM. 3, 8; Gen.
menman p. 130, 24; Dat. ro imr^d
. . inna menmain FB. 8; 16; 17; 88;
ina menmuin p. 144, 29; ^ec. ^fo-
cheird a menmain airi TE. 10 LU.;
ro lt§-8ide menmain for a mac-som
LÜ. p. 39», 27 {Aid. Ech.); tanic
for menmain Brigte p. 40, e; is
messi . . dorat fö menmain Ailella
do seirc-siu TE. 13 LÜ. (for men-
main Eg.). — Comp 08. do-menma;
droch-menma Uebdwoüen SC. 45.
menmnach cheerful, highspi-
rited O^B.; vgl. mör-menmnach.
mennmielie) PI. Nom. menmnihi
(8ic) di88en8ione8 Wh. 18» (Z*. 248) ;
vgl. fairsing-menmnaige.
menmare? 8g. Nom. at menmarc
fer n-domain FB. 18; is menmarc
ban büaignigi 68, 18. A'us mencho-
marc entstanden? vgl. Gaidil Gaidil
inmain ainm, ise menchomarc a gairm
Beür. I 340.
1. menit klar\ i. follos Gl. zu
Hy. 5, 16; es; meann i. forell O'Dav.
p. 107. — 8g. Nom. ba menn inna
himthechtaib „clear was she in her
goings/'* Hy. 5, le; es; bid mend
inar n-imchommc . . bid mend inar
n-imscarad ScM. 15? mnir medrach
mend LÜ. p. 40», 15; fomm cbain
cöi menn medair mass SG. p. 204?
lin muc maad mend medras coi
Corm. Tr. p. 81 fothond; Gen.
reimm mora minn SG. 112 {maris
limpidi Z*. 269).
2. menn, meann dumb, mute
O'B. Vgl. minde.
mennaeh FB. 33 zu lesen mör-
menmnach?
mennat. mendat „a residence,
place" dorm. Tr. p. 117. — Gen,
meannatta Corm. Tr. p. XII; Dai.
loid leo . . diam-mennut y,to their
dwdling*' Tir. 8; isin mendat sin
Three Hom. p. 102, 15; dia mennat
SC. 27; PI. Acc. sech na mennata
duba LHy. Amr, 142.
m^nogad dissonantia SG. 40i»
{Z\ 803); Gen. ar immgab&il m^-
naichthe SG. 8»» {Z*. 239>.
menstir „reliquary" Tir. 11.
1. mer, mear quick, sudden,
merry 0"B.; go mfleadbta mear-
chalma Torr. Dh. p. 92 {„with
swift valowr'^x ibid. p. 110 („oeti-
vely vcdianf*); ibid.p. 122.
2. mer a madman Corm. Tr,
p. 113; i. druth Corm. p. 29 mer-
drech; mear mad, insane CDan.
Suppl.; nl räd mer LU. p. 40», S3.
Vgl. mire.
m^r M. Finger; digOus Z\ 18;
mit Uime Finger, m^r choise Ztke
Ir. Gl.i^b, 466. — Sg. Nom. FB. 91;
Acc. in tan dos beread a m^r for
a 6dan Corm. p. 36 prüll; PI. Nom.
secht meöir cechtaradä \&m LU.p.
81«, 21 {in der Beschreibung Oi«db«-
linns)', meru TE, 4 Eg. {Porm des
Acc); Dat. dla märaib FB. 91:
dona X meraib Grüd. Lor. GL 195;
Acc. na mera ibid. Gl. 167; Dt».
Acc. in d& mör IneoMt. SG. {Z*. 949).
meraeht excitement, irrita-
bility O'Don. Suppl., Corm. Tr.
p. 114.
meraige Narr; mearaighe fool
O'B. — Sg. Nom. ni thacai nach
meraige Ml. carm. II {Z\ 952);
nfn acend nach meraige ^C. 45, is;
Gen. ni canratfctnCr tige meraige
merb
687
mess
FB. 9; 13; Acc. dobrd^ha br^c im
Dach meraige FB. 61; Fl. Dat. co
ro memaid de mnAib ocus maccb-
maib ocas mindoenib midlaigib ocus
meraigib fer n-hErend On the Mann.
III p. 450 {TBC, „con-cambatants").
merb s. meirb.
merba, mearbha a He, ficiion
O'R. — Acc. a chedul cen merbai
,Jo sing it withaiU mistake" Fei.
Epü, 150, Gl. i. ein mherball i.
ein bräicc Three Ir. GL p. 140.
merbai, mearbhal a mistake,
random O'B., urchor mearbhail
(a random shot) ibid.; nk cuirse
m^ ar mearbbal „set me not astray**
Torr. Dh. p. 156; ein mherball
s. unter merba.
merdreeha s. mertreoh.
merg" F. Runzel. — 8g. Acc.
romgab [sie) meirc sön Ml. 57 r
{accepit rugam hoc Z*. 244).
mergach rugatüs Ml. 57 r (Z^.
809)
merge, meirge ensign, Stan-
dard, hanner O'R.: Pl. Acc. nö
go bh-feacaidh na meirgidhe maoth-
sröii Torr. Dh. p. 100. Vgl. unter
fethal.
merlaeh na comla cardo Ir.
Gl. 944.
merle, melrle theft O'R. — Sg.
Gen. for tii merli Fä. p. LXXXIX.
merleeh M. Dieb; meirleeh Gl.
zu für 0*Dav. p. 84; a thief, ro-
gue, rebel 0*R. — Sg. Nom. in
meirleeh Gl. zu in maec amnas
Jly. 5, S6; PI. Nom, meriig p. 45, i;
Gen. na merleeh p. 45, s.
merreend, dar muir merrcend
p. 20, 19; meircend 28, merrginn
0*Don. Suppl. taiiginn {„trans mare
procellosum''), zu mer insanus {toll-
köpfig), vgl. fairggse findfolt SG. 112 r>
mertan Schwäche, Müdig-
keit? — Sg. Nom. SC. 30, ».
mertneeh • meirtneach feeble,
fatigued &R. — Sg. Nom. SC. 12;
FB. 85.
mertnlge F. Schwäche, Mü-
digkeit. — Sg.Acc. mertnigi/S'(7.31.
mertreeh = 2a^. meretrix; mer-
drech Corm. p. 29; ganea Ir. Gl.
187. — PI. Nom. merdreeha SC. 5.
memgnd Umherirren, von mer;
dos rala for merugadh ann eo trath
d'aidehi TB. p. 176, i6 („she loan-
dered ahout").
mes s. mess.
meseber ausgehend, berauscht;
ebrius Z^. 67. — Sg. Nom. ni ib
flnn CO m-bi mesee Gl. zu non vi-
nolentum Wb. 28^, S4 (Z*. 1032);
cid mese Hb eoirm p. 133, i; PI.
Nom. batir fselti meisc OC 3, gum-
dar mesco jß/p. — Compar. is meseu
eoirm p. 133, 1^ esera möra dan
sin at milsiu caeh mil ocus at mesco
caeh ffn LU. p. 17», 4.
meseaim, measgaim I mix^
mingle, stir, moveO'R. — Pass.
Praes. Sg. 3 raescthair ar cond
SC. 19. — Inf. do mesead s. wnter
mesean; Gen. mesetha SC. 25, oder
Part. ? — Vgl. im mesead.
mesean a lump ofbutter, i. do
mesead ind loma assas „what grows
from the agitation of the mük**
Corm. Tr. p. 116; mesgan massa
Ir. Gl. 219.
mesee F. ebrietas; Corm. Tr.
p. 116. — Sg. Nom. gabsus meisce
FB. 16; gabthus mesea TBF. p.
150, 9; Gen. gäir mesea Lg. 1;
Acc. tbr^ mesei in der Trunkenheit
CC. ^ LU.\ tre mescai Goid.* p. 93
(LHy.).
mesemar berauschend. — Sg.
Nom. braiehlind müad mesemar
FB. 53.
m^se s. m^.
m^si 8. mias.
raesir s. midim.
1. mess fruit Corm. Tr. p. 117;
meas fruit, particularly acoms O'R.
— Sg. Dat. do mes ilarda SC. 33, 20.
2. mess a measure O'R.
3. mess M. Judicium Z*. 787;
meas value, esteem, estimaOon,
opinion, judgment O'R.; Inf. zu
midim. — Sg. Nom. neb-meB^Wb. 8^
{Z^. 861); Gen. iilaithiu in messa
Hy. 2, 52.
4. mess, mes i. fsebur (^,edge*') ut
dieitur Mesgegra Corm. p. 16 demess ;
meas a weapon, edge, point O'R.
5. mess, ri mess, Gl. ri tolaig
Oss. III 7?
moss
688
mi
6. mess, Compos, mess-chü,
measchu a lapdog CB.; leissin rag
air an measchoin do bhf astigh Keai.
p. 166 {„he seized her favorite dog*^.
messa pejor, Cotnpar, zu olc,
Z^. 276; iss messa a cach ar cach
16 es wird schlimmer von einem
Tag zum andern TE. 6 Eg.\ nir
uö mesai-die an mörmuc ScM. 22, 8
{vgl. de); ni messo Conchobar do
charait ScM. 2; bid messa düib
FB. 6; 87; nl mesu dotlUet side 47;
cid ferr cid messu 8C. 38.
messaim ich richte, urtheile,
schätze, von mess. — Praes. Sg. 3
ar . . nebmess for nech condid mes-
sid in coimdia duss wir nicht richten,
bis es ist, dass der Herr richtet
Wh. 8d. — Praes, sec. Sg. 3 for . .
nebmess for nech immaid fa olcc
condid messed Dia dass ihr nicht
richtet, ob einer gut oder böse ist,
bis GoU richtet Wb, 8d {Z\ 861).
— Pass, Praet. Sg. 3 fot no mh^s-
sedh oc hfdbert „as long as he was
supposed at {the) offering^' Corm,
p. 25 himbas forosnai.
messan, mesan a lapdog Corm.
Tr. p. 115.
messe, messi s. m^.
messemnai^m III Ijudge O'B.,
setzt ein Nomen messem voraus
{vgl. brethem"); meissemhnaighther
it is computed O'Don. Suppl.
messrad, is and sin ro böi . .
mucaid rig Hirnatha oc a mucaib for
mesrad vorm. p. 29, „a feeding
on acorns*' O'Don. Gr. p. 294.
messraigreta, mesraigetu mode-
ration SMart. 42.
messraigim HI ich massige;
Conj. Sg. 3 manl erchissea ön ocas
mani dilga ocus man! mesraigea
Ml. 46c {Goid.^ p. 41). — Inf.
mesnigad cräis coimet cuirp „mo-
deration of appetite, protection of
the body" Fü. p. LXXXV.
messralgrthe, mesraigthe mode-
stus SG. (50^ {ZK 429); di-mes-
raigtbe masslos Lü. p. 79^, 36.
messmgnd „adjudication*'
ScLb. 16; 18.
messtar s. midim.
messn s. messa.
mesnrdha modicum Ir. Ol. 807.
m6t s. m^it.
. metA a dastard Corm. Tr. p.
116; Gl. zu meirb, zu tiamdai.
m^tai^m III ich nehme zu,
werde grösser. — Praet. Sg. 3
do mh^adaigh a ^ad „hi$ jeaUmsy
increased*' Keat. p. 166. — Inf.
m^tugad, m^dogud augmenium Ir.
Gl. 763; aidbliagud mor ocas m^-
dngad Gl. zu pnill Corm. p. 36.
1. meth fett. — Sg. Nom. maec
metb Hy. ö, 59; ag m^th ScM. 7;
Gen. lönaichtbi i. meith Gl. zu
cordis . . saiis adipaii Ml. 20^ S4;
Sg. Gen. F. oder Nom. PI. methi
Gl. zu brachtchi FB. 68, 2? —
Compar. ro^thiu ScM. 7.
2. meth, meath decay O'B., vgl.
„meath to faiV^ O^Don. Suppl. —
Sg. Nom. is meth n-einich ddnn
TBF. p. 144, 82; und. p. 142, m; is
meth . . cotlud trom SC. 30, 9; FÜ.
p. CXVII 9; Gen. „smacht metba
fine for neglect" 0*I)on, Suppl.
methaim ich mäste. — Prcies.
Sg. 3 rel. m^ muc mara m^thas
tond LU. p. 40», u. — Praet. 8g. 3
ro meth ScM. 22, is.
methe F. obesitas; Sg. Dat.
ro recht ho methi ocas inmairi Gl.
distenti cordis Ml. 20», 23.
methel, meithel „a party of
reapers" Corm. Tr. p. 107. —
Sg. Nom. p. 41, 35; Gen, comet
methli Fä. Oct. 31; D(U, ic fani
mairt don medil Three Hom. p.
120, 11 {„for the reaper^\
methledir M. messor. — PL
Äcc. lasna meithleorai apud mes-
sores Ml. 44 r {ZK 237).
methus i. crich no coiged, crich
no ferann O'Dav. p. 106; methos
Corm. Tr. p. 109. Vgl. meathas i.
r^ O'Dav. p. 107.
m6ti FB. 68, 16?
m6tither grösser, vgl. m^it;
m^tither dorna mogad a dama Corm.
p. 36, 38; m^tithir maldor[n]d mlied
LÜ. p. 19\ 32; m^tithir cend maie
mfs ibid. 34; meitigthtr FB. 37 Eg.
m^tugrud s. m^taiglm.
ml M. Monat; mensis ZK 271.
— Sg. Nom. ml SC. 29, 2s; Gen.
mi'
689
mid-chüairt
hi cind mls SC. 39; Äec, anais
mls ina farrad SC. 39; ro böi mf
län lasin coin Ey. 5, i6 (die Form
des Nom. für denÄcc); Lg. 17, 17.
Uli* entspricht unserem misse- in
Misse-that, oder unserem an- in
Un-glauben, Z\ 864.
mfaeh M. ein Hohlmass, Mass,
Scheffel {vier Brote aus einem
Miach Waizen FB. 9). — Sg. Gen,
mäich O'Don. Suppl.; Dat. di cach
miach FB. 9; Äcc. ni ro thecht
. . acht sen-miach bracha Three Rom.
p. 66, si; Fl. Nom. cöic m^ich fl-
ehet ibid. — Comp OS. a brü mar
miach- boIg sein Bauch wie ein
Scheffelsack Corm. p. 36, 36 [O'Don.
Gr. p. 315); miach- tortaide FB. 68, 4?
mlad Ehre; honor Z*. 18; lias
no mfad fastus SG. 106^; miad
airmitiu LHy. Amr. 88 ; mlad men-
man Gl. zu diummuB ibid. 48. —
Sg. Nom. p. 130, S7; cän bus mfad
hit TE. 5 Eg.] miad soerda „c^
noble dignity" SP. V is; miad
curad cathböadach SC. 38; Fä.
Prol. 170; Dat. huan miad fastu
Ml. S^^ {Bei. Celt. Ip. 41); PI. Dat.
ro hordaigit tra fir hErend for fo-
radaib ind oenaig, i. cach ar mla-
daib 0CU8 dänaib ocus dlestunuB,
and Lü. p. 52», 26.
mÜMljunail, miadhamhail noble,
honourable O'B., s. mfathamle.
mfan N. Verlangen, Wunsch.
— 8g. Nom. ba mian n-ingen et
ban Ml. carm. 1 {erett desiderium
rirginum et mulierum Z*, 245);
Dat. ar ääint ocus ar mlan ina ret
ssegulla SMart. 5; Acc. ro gab
mian . . imm äalond p. 43, is.
1. mianach desirous, longing
O'B.; mer cach drdth, mianach
cach baeth „loanton every harlot,
sensual every foolish{toomanY^ Corm,
Tr. p. 109 merdrech.
2. mianach ore, mine O'Don.
Suppl,; mar sigemnaig builg oc
berbad mlanaig Corm. p. 36, so
(jfSmelting ore*').
mias = lat. mensa; Corm. Tr,
p. 118; unde discus dirivatur i.
mias Goid.* p. 66 (LHy.). — Sg.
Nom. mias p. 20, 21 ; so {Gl. i. altoir) ;
Gen. i toeb na m^si Three Httm.
p. 12, 89; Dat. forsin m6is TBF.
p. 1&2, 22; Acc, dobert..ind inailt
in meis issa rigthech ocus in t-^icne
fonaithe fuirre ibid. p. 150, 34; co
tue meis co m-biud doib TB. p.
178, 10.
mi-aslaeh, in miaslaig Gl. zu
malae persuasUmis Ml. 2S\ 7.
mfathamle F. dignitas ZK 18,
vgl. mladamail. — Sg. Dat. i cu-
machtu et miathamli Ds§ Gl. zu in
forma Dei, cum esset Christus Wb.
23c (Z*. 767); nö co rodusce Coin-
culaind dam-sa fö mladamla feib
adfladar i scelaib LU, p. 113^ 6
{Sidb. ConctU.); ScLb. 5.
mi-chatu Unehre, Verach-
tung. — Acc. dob^a miscais ocus
mfch^taid do diabwZ SMart. ö {„hct-
tred and abhorrence*%
mfchlothach, michlodcha Gl, zu
nefarias Ml, 48 r.
ml-chlü dispraise, infamy
O'B,
mi-ehretem unbelief O'Don.
Gr. p. 274.
michnithaigrthe informis SG,
5» {Z\ 864).
mid N. Meth; Corm. Tr. p. 106.
— Sg. Nom. am-mid Lg, 17, 9;
Gen. meda Hy. 5, 85; Dat. de mid
p. 133, 3; do mid medrach SC. 33, ss;
CO mid Lg. 17, 5?
mid- entspricht dem engl, mid-
in mid-night, vgl. mid-äes, -chüairt,
-läi, -nocht (Beitr. VIII 339); a
chathbarr cfrach clärach cethro-
chair co n-ilur cach datha ocus
cach delba dar a mid-guallib sech-
tair Lü. p. 79», 8 {„over his mdd-
Shoulders" Crowe, Siab. Concul,
p, 424).
mid-eh6airt, cäin scnad dom
anic hi midchuairt mo thige „a fair
synod came to me in the midcourt
of my house" Fei Ep. 94 (Gl. i, i
medonchuairt); Tech Midchdarta
FB. 2 (T. Midchiiarda L ü. p. 121», 34)
„the banqueting hall at Tara" On
the Mann. III Index, wo aber als
wörtliche Uebersetzung „mead-circ-
ling house'* gegeben loird. 0*B. hat
mlodhchuairt a whirlpool.
44
midba
690
mfl
midba 9 fer midbha „one who
Uvea in another's house", y,the lo-
west rank among the laity*' O'Don.
ßuppl.; cadeat graid tuaithi? fer
midba, bö aire, aire desa, aire ard,
aire tulse, aire forgill, ocus ri On
the Mann. III p. 467; da fer mid-
botha ibid. p. 469 ff,
mid-grlinne ? PI. Äcc. tar mid-
glinni FB. 47; s^tid maige mid-
gÜDne 50; p. 310, 26.
midim III ich urtheile, schät-
ze, denke; Imeditate, contemplate,
ponder on, measure, calculate, com-
pute O'Don. Stippl.; Dep. midiur
puto Z«. 438. — Praes. PI 1 cot
midem FB. 74 (enthält wohl, ebenso
icie conmestar, ein Compos. con-
midim). — Praes. sec. Sg. 3 in tan
no mided in poptU ocus no hered
brctha fair Ret\ Celt II p. 382. —
Perf. 8g. 3 l)ep. ra mldar Wb. 9i>
{eum judicavi Z*. 450); 5 ar ro
midair in ri a tr^cud LU. p. ö2\ 2.
— Fut. Sg, 2 Dep, {nach Stokes,
Beitr. VII 51): misir bu i. ar a
segamlu i. ar m^d a lacbta O'Dav.
p. 116; messtar bü for a s^gamlae
i. ar a iacbtmaire Comi. p. 40;
mesir ailt (i. tech) iarna ait sceo
fenamnaib O'Dav. p. 85 fenamain;
meiser aicdi ar a deimne ibid. p. 80
deimni; 3 is macc mfastar filius
judicdbit Wb. 1^ ; miastir in domun
80 Wb. 9c (Z*. 468); conmestar
FB. 30; PI. 1 nos messammar eos
judicabimus Wb. 9c (Z«. 468\ —
Pas 8. Praes. Sg. 3 mididir, miter,
conmiter is calctdated, computed
O'Don. Suppl.; PL 3 fri rigu tua-
tbu din do miditer aimsera Fei.
p. l A {oder zu do-midiurV — Fut.
Sg. 3 midfidir FA. 24; bes cot
midfider FB. 92. — Inf. mess; is
mör an comhartba eiida dbuit-se,
a Fhinn, a mheas go bh-fanfadh
Diarmuid a m-bärr an cbaorthainn
Torr. Dh. p. 144.
miding, manafs leih an glas for
cnind miding ina 14im LU.p. 113^, 9,
,yOn a shaft of wild ash" Crowe,
Siab. Concul. p. 377; etwa mid-seng?
midlach „an ^ffeminate per-
son not fit for war, coward*'
Carm. Tr. p. 119; GL zu drath
Corm. p. 34 orc treith. — Sg. Voc.
a midlach thniag (a»c) FB. 67: PL
Dat. do midlachaib FB. 56.
midlaehda feig. — Sg. Nom. is
midlachda no t4i FB. 58.
midlissi Mitielbalken? vgL
süss ; CO ranic midlisi in tigi FB. t>4
{„the mid-hips of the ?wuse" Crowe,
Siab. Concul. p. 439); adcomced
midlisse in tige ibid. 55.
mi-düthracair {Perf. Dep\ ar
cech n>daine middthracair dam
gegen Jeden, der mir übel wiU Hy,
1, 39 B. — Fut. Sg. 3 mfdäthrastar
tind. LHy,
mi'dnthvüeht male volentiaZ*.
864. — PL Dat. do mfdüthrachtaib
demna Hy. S, 9.
mf-fogar dissonantia, fri mi-
fogur SO. 59* {Z*. 864).
mi-fostad FB. 29 Fg. Unruhey
Aufruhr?
mifrigh, con facatar in sentuinne
mong-leith mifrigh Corm. p. 37, 7,
„feebW?
mi-gnethe, mignethi male facta
ML 28c 20.
ml-gnfm M. Missethai; male
actum Z^. 864. — PL Dat. ina
mfgnimaib FA. 29: aimaib migni-
maib pro male actis ML 27<^, le.
mf-imbiim I decipio. — Praes.
PL 3 mit n-imret GL zu decipere
Ml. 7i\ — Inf Dat. do miimbirt
ad dicipiendum Ml. 32^ s; GL zu
ut eorum lingua sU ad dicipiendum
parata ibid. 33^, s; is.
mll Honig; mel Ir. GL 968. —
Sg. Noin. fo mil Lg. 17, i5: Gen.
i n-dabaig meala Fä. p. CIV, mela
Goid.*p. 179; Dat. läse foruiliect*
bcöil in chalich di mil cosse anali
Wb. 7d {Z*. 611); Acc. iarna fnine
tria mil FB. 9.
mil eon Hy. 2,7 zu lesen Milcon?
Obwohl i. milid Gl. zu mil.
1. mfi N. Thier; mÜ mör TTn/-
fisch, cetus Ir.. GL 428; mfl ^daigh
{s. 6tach) pediculus Ir. GL 501;
mil maige Hase; mil üire Wurm.
— Sg. Nom. mil m-bec CC. 5 iin
miol m-becc Fg.); ammil das Thier
TBF. p. 146, 34; Gett. a brü mil
mfl
691
mind
moir Hy. 1, S7 ; cät cach mÜ TE. 10, 1 7
Eg.\ PI. Nom, mfla dire ni promfat,
ni lobfat a taisi Fä. Epü. 219; Acc.
dosennat . . secht mila maige TBF.
p. 138, 21. — Vgl. tdag-mil.
2. mü=^lat. miles Z\ 255. —
Sg. Nom. milid (i) Hy. 6, »u ebenso
iu cath-milid s. unter indel: cath-
mil „a battle-soldier^^ Fei. Epü. 262 ;
Gen. in chath-milcd p. 131, 6; möit
mnilcind milead a chend Corm. p.
37. 37; Acc. la Martain roil catha
Fei Epil. 275.
mflaeh i?on 1. mfl; muir milach
,,ihe monster-ahounding sea
Fei. Jun. 21; anfud milach mend
LU. p. 40», 24.
. mil*cli6 Wi ndhund; greyhound
Corm. p. XXXIX; i. gadhar O'Bav.
p. 106. — Fl. Nom. milchoin TBF.
p. 136, 26; Acc. löcit a milchona
find. p. 138, 20.
müchvanvLecimex SG. 69^ (Z*. 731
mile F. Tausend; mille Z*. 307;
mile chemenn mille passus South.
92^. — Sg. Dat. oder Acc. di blia-
datn d^c ar mili zwölf Jahre über
taxisend p, 131, 9; is aidbliu fo
mile tausendmal wunderbarer ist
FA. 7; ro selaig mör-milo SC. 31, »;
PI. Nom. se mile FA. 8; 13; Dat.
for ilnmilib p. 131, 39; milib arm
mit Tausenden von Waffen SC 33, s ;
spätere Form so mfle do mfledaib
FA. 8; Du. Nom. da, mile d^c
FA. 17; Acc. fri da mile d^c Und.
mileeh „brooch, pin" On the
Mann. III p. 103; 137. — Sg.
Nom. milech oir issin brutt ossa
bniinni TE. 3 Eg.\ milech dergg-
6ir la cech m-bratt TBF. p. 136, 16;
PI. Dat. CO milechaib arggait for
a n-döitib TBF. p. 148, 21.
mfleeh pediculosus Ir. Gl. 646,
von 1. mil, vgl. milach.
milis süss; sweet Corm. Tr.
p. 113. — Sg. Nom. cid milis Hb
Lg. 17, 9; PI. Nom. millsi ^. 133,3;
Acc. N. biada milsi cibos suaves
Wb. 6c (Z*. 227). — Compar.
millsiu Lg. 17, 12; 15.
miilim III ich verderbe,
schände. — Praes. PI. 5 nos millet
„tcho ruin them" FA. 29. — Conj.
PI. 3 na ramillet rnnk ne me per-
dant mulier es Z^. 954. — Praet.
Sg. 3 Dep. no con millestar Hy.
5, 46. — Pass. Praet. Sg. 3 ro
milled in genntliucht „the pa^anism
hath been destroyed'^ Fei. Prol. 213.
— Inf. milliud (milled) spoiling,
hurtinj Corm. Tr. p. 107; Nom.
na bcth milliud enech dait-siu
TE. 13 LU.; Dat. nar l^c dö
th'enech do milliud ibid. Eg.\ FB.
38; Acc. CO m-bad lugaiti no saig-
fed milliud a n-ingenraidi LU. p.
121^, 38. — Vgl. ad-millim.
mil-ten „honeycomb'*; mil da
miltenaib Three Hom. p. 8, s.
miltnideeht F. der militäri-
sche Dienst. — Acc. ro lecset
uadib fögnum ocus miltnideeht do
demun ocus do domun SMart. 7.
miltnigim \\l ich diene, als Sol-
dat. — Praes. sec. PI. 3 co ro miltni-
gitis na mtc a n-inad na senmileci
SMart. 10.
1. min sanft, glatt, fein,
klein; „smooth" Ö'Don. Gr. p. 112.
— Sg. Nom. muintcr bl&ith ro-min
„a family beautiful, very meek^'
FA. 12; ilar min Lg. 18, 22; is min
doroichet Fä. p. CXLVI; Gen. di
Meisten mine mrugaib ,yOf smooth
Moistin's lands"' SP. \ 4-, Acc.
eter min ocus anmin SC. 37, s; a
ingenraid ard-min 30, 6. — Compos.
min-mirend Meifie Stücke FB. 86;
do min-rannaib particulis SG. 212« ;
min-chasc. — Compar. miniu
FB. 20.
2. min „a smooth spot in a
mountain presenting a green sur-
face'' O'Don. Suppl. — Sg. Dat. do
min Hy. 1 Praef. (s. unter immaire).
mln-chasc Litth Easter d. i.
Low Sunday {Quasimodogeniti)
LHy. fo. 7b [fioid.^ p. 67), vgl.
O'Don, Suppl.
mfne F. Feinheit. — Sg. Nom.
FA. 9; mini na hesorgni FB. 48.
mind N. insigne, diadema;
amind diadema Tur. Gl. 96. — Sg.
Nom. mind rig FA. 8; mind n-öir
FB. 45; mac berthar do F^dlimid
bid mind for cech cleir Three Hom.
p. 100, 2; mo Moedoc mind n-Gsedel
44*
mind
692
mo
Fil. Äug, 13 ; Acc. mind n-abstalacte
msigne apostolaiusWh. 20d (Z*. 235);
inna mind insignia Cr. 4le \,Z*. 237).
2. mind, mioDn a holy relic
O'R., nicht verschieden van 1. mind.
— PI Acc. fäcbais tra sruthi ocus
minda hile inntib „many relics"
Three Hom. p. 112, la; ibid. p. 36, 7.
. 3. mind oath Corm. Tr. p. 115.
Vgl. mionnaighim I swear O'R., do
dihionnuigh agus do mhöidigh „he
atcore and vowed^* Torr. Dh. p. 1G2.
minde „stammering*' SC 5,
vgl. 2. menn.
mindech tenuis Corm. Tr. p.
115. — P/. Acc, innammindechu
Gl. zu tenuiores Ml. 28c, 7.
miii*daine M. a manikin O'B.;
8. unter meraige.
minn i. uasal {^nohilia) no sui
{vir doctus) O'Dav. p. 104. — Sg
Nom. mind Lg. 3.
minna, a minna Hy. 5, 65, Gl
i. a n-ainn {Waifen).
minnech falsehood, a lie O'R.;
i. breg O'Cl. {Com^. Tr. p. 115).
minseothaeh, mag mfnscothach
„a smoothßowery piain" Fil.
p. XLVII 26.
mir J^. Theil, Stück, Bissen;
mica Ir. Gl. 15ü; con-mir Gl. zu
medicatis frugibus off am SG. 103^
{Z\ 21), coinmfr offa Ir. Gl. 276;
vgl, curath-mir. — Sg. Nom. Hy.
5, 47 ; Acc. eter dig ocas mir s. unter
fled; Fl. Nom. teora mirenda saille
do ithe F61. p. XXXVI 3; Acc.
min-mfrend FB. 86.
mirbail == lat. mirabile; mira-
culum Ir. Gl. 695. — Sg. Nom. in
mirbail Gl. zu coscur Hy. 5, 28;
PI. Gen. fri denaim ferta ocus
mirbaile s. 4rlam; Dat. hi fertaib
ocus bimmirbailib Gl. zu Hy. 6, 6;
Acc. mirbaile FA. 28 (mirbuli LBr.).
mlre F. Wahnsinn, s. d. Nach-
träge.
miseaid Fluch; i, mallacbt
O'Dav. p. 104; miscaith a curse
Corm. Tr. p, 107. — Sg, Bat, fö
miseaid FA. 34.
miscais Hass; odium Z*. 788. —
Sg, Nom. cid as mö miscais lat was
hassest du am meisten Lg. 19; Gen.
I donld caingnim dar cend a miscsen
Lü. p. 10^ 35 (Affira), miscen LHy.
Amr. 51 ? Dat. ar miscais FB. 56.
mf-se^l N eine schlimme
Nachricht; Sg, Gren. iar n-indill
in mfsceöil „after teUmg Ihe evü
news" Ms, Mat. p. 473, S4.
miseen, 4ognid caingnim dar cend
a miscen LHy. Amr, 51, vgl. miscais.
miseneeh verhasst SC. 26.
misesech Gl, zu exosum Ml
28«, 6 kZK 811).
misesigim, ro miscsigestar odio
habuit Wb. 4« (Z\ 864).
mithieh, mithiir passend, leit-
gemäss; tempestivus Z^, 811. —
Sg. Nom. in tan . . as mithig „vchen
.,it is time FA, 18; in tan bä mi-
thig tabairt biid döib als es Zeä
war ihnen Speise zu geben CC. 3
Lü.; TE. 12 Eg. (mithigh); hk
mithig SC. 12; 33; mithig dam-sa
passend für mich SC. 45, 23; ba
mithid far iichtu Fü. J^. 394.
mf-thoimtiu F. pravja opinio
Z\ 864.
mitibolmtinaeh übel gesinnt,
vgl. caintoimtenach bene eogiians
Z*. 809; Sg, Nom. SC. 26.
mf-thol F, böser Wille; Gen.
innammithule maiae voluntatis Ml.
33d, 3.
mi-tharas M. ein schlimmes
Abenteuer; PI, Nom. mithorussa
FB. 84.
mlieht s. blieht.
1. mo, nm Pron. pass. mein;
meus Z*, 336; aspirirt den Anlaitt
des folgenden Wortes: mu chnib
Oss. III 10; 12 ; mo chesta Hy
6, 9; 19; 22; Lg. 17, 19 (mu Eg.K
61; 18, 37; CC, 7 Lü.; Oss. III 5;
FB. 8; 23; 24; 76; mo thenga
Hy. 6, 18; TE. 5 Eg ; p, 1.33. is:
SC. 11, 6; FB. 9; 21; 26; 32; 74;
mo trebad FB, 26; mo 8€rc TE. 9:
Oss, II 6; mo säignl ibid. 5; mo
flede FB. 6; mu menma SP. Tlt;y,
mo rurech Hy, ' 5, 4; 17; 9ä: 99:
ScM. 20; Oss II 3; III 1; SC. 4:
0; 41; 44; 45, s: FB. 16; 24: 66:
74; 92; 93; vor Vocalen steht m*:
m^anim Hy, 5, 96; 6, 22; Lg, 17, 46;
TE. 9; Oss. II 2; SC. 13; 45, 10; 25;
mo
693
mocol
FB. 66. — Mit Präpositionen
verbunden: as mo scfath ScM. 11;
p. 142, 6; ar mo chind-sa ScM. 13;
p. 142, 7; dar mo br^thir TE. 7
Eg.; dann brethir SC. 43: dommo
mnäi FB. 87; domm anmain Hy.
6, 8; 7, 88; 82; s6; 4s; 6o; dorn df-
chill Hy. 5, io6; 7, 34; i^. 6;
FB. 24; dorn thiius ^. 6, 2; s; 10;
7, ^7; 29; ss; 43; ScMl^x 16; SC.
38, 3; FB. 61; dom sergligu SC
9; 38, i; dom ghalar I!E. 9; dom
^stecht Hy. 7, 30; 31; TE. 9, 24;
/SC. 28; dum niad Oss. Hl 12; dim
chlaiud FB, 22; ocom thig-si p.
132, 11? mit Apocope com iarraid
5C. 44, 7; com 6c i^. 18, 8 (co);
lam nöeb Hy. 4, s; lam chraibdig
5, 29; fom chriol Lg. 3; ScM. 16;
form dreich-sea iSC. 40; forom leth
SC. 38, 5? frimlorg Hy, 6, 2; rim
chäli SC. 45, 25; rem chorp TE.
9, 27; ÄC 29, 18; rem r^ 34, 10;
imm aire Lg, 17, 47; Oss. III 2;
imm dmngu Lg. 17, 61; imm laim-
siu p, 144, 25; im degaid Hy. 7, 63;
Lg. 17, so; ScM. 16; ÄP. IJ 8;
Oss. III 2; im farrad-sa La. 6; im
tir p. 145, 7; mam luibni Oss. III 1
(/tir immam); öm c^liu SC. 13;
üam faesum Oss. III 12.
2. mo, mu, mos taZd (7af. mox),
eine Verbdlparttkel , vgl. Z*. 418;
mö Corm. Tr. p. 11 4; mit heioeg-
lichem s u»tf die Praeposition a, ass ;
ma rüssi far n-dochum Gl, zu donec
veniam Ml. 34^ 4; fomeiitar mo
rigtin-se mos riccub-sa erwarte
mein Kommen, hold werde ich
kommen Wh. 28<5, 10; mos ricub
Lg. 18, 38; mos rega Hy. 2, 50;
ni mos tfas i. ni rop moch thias
Ad. Gebet 1 {Goid.* p. 173); moset-
lann Lg. 9; moscing FB. 50; mon*
icfed Hy. 2, 64, mos n-icfed Fr.
{mü Fron, infixum). — Vgl. moch.
mö Compar. zu mör gross; m&a,
mä, möa, möo, mö major Z*. 276;
vgl. moum; mö turim Hy, 5, is;
ba mö amru arailiu 40; 47; 76; so;
cor ba mou he indäs cech cdibrend
p. 40, 13; n4r bu mö a solod . . old&s
a dolod FB. 90; 92; no con faice-
bat . . bas mö do boaib na do thir
ScM. 3, 12 (8. S. 111); 18 möo de
as comairche es ist um so mehr,
dass Schutz ist SC. 10; mo-de Gl.
zu Hy. 5, 76; is möti in ericc desto
grösser ist die Busse Corm. p. 33, 18
(ness); comad möti in cath dö Fil.
p. XXXII 20; im Relativsätze mü
Superlativbedeutung: cid as mö
miscais lat was hassest du am
meisten Lg. 19; ni bo ed as mö ro
gnathaigsem ddn nicht das ist es,
was wir am meisten gewöhnt sind
SC. 14.
moaigim III magnifico, Beitr.
VIII 316; vgl, mochta.
mii2kmmaximus, Superl.eum6\
alloUr is tech b& moam dib LU.
p. 23^ 27; moum p. 144, 20; maam
Z\ 278.
moeh frühe, bald; mane Z*.
610; nf moch doroich let ille SC.
29, 2; ni rop moch thias Ad Gebet 1
(Goid.* p. 173); matain moch am
Morgen frühe Lg. 12; SC. 36;
matain muich iarna barach FB. 64.
— Comp OS. mos ricub mo moch-
lige Lg. 18, 38; b^ hömun löo
moch-erchra do bith do ChoincAu-
laind LU. p. 121^», 41; moch-Üiräth
the dawn of day O'R.
moehen welcome, für mo fo-
chen? Three Hom. Index; p. 40,28;
ScM. 5; 6; Escop Sanctain is mo-
chean Fei. p. LXXXV.
moehta „magnified"; Gen,
Muiredaigmoir mochtae F61. Aug. 12;
Acc. Maelodran mor mochtai ibid.
Dec. 2.
mochtad magnifying O'R.
mochtaide magnificatus Lg, 3?
moeolWölbung, Höhlung; mo-
gal a globe, a düster, husk or shell
of any fruit O'B.; mogal na suile
the apple of the eye iWd.; mocoll
Hn SG. 63», mocol lln Pr. Cr. 25>>
Gl. zu subtel {Z\ 769). •— Sg. Acc.
dolluid in curach fo seöl trena mo-
coll ind lln sin LU. p. 26 1, so; PI.
Nom, mocoil ocus fithisi öir im cach
n-dual dia fult conici dar a da
imdai TB. p. 176, 22, ,jbunche8 and
weavings ofgold" 0'Looney,.,me8hes
and gems ofgöld" On the mann. III
p. 160.
mod
694
molaim
1. mod = lat. modus. — Gen. in
muid SP. II 16; Dat. for mu mud
ibid. 16; ön mud chötna auf dieselbe
Weise FB. 39; 77; o nach mud
etir ntUlo omnino modo SG. 2ö^
{Z*. 362); PI Dat. o tri modaib
Three Hom. p, 92, lo; Acc. ar isf
sin öeningen congebed uli na modu
sin LU. p. 122«, ss (alle diese Er*
ford^misse)? — Adverbiell: nach
mod Hy. 5, n; CC. 5; Fä. Oct 26;
mod nad mod FB. 84, s. unter nad.
2. mod i. gnim O'Dav. p. 107.
Vgl. modh i. obair {opera^ O'Cl.
{Beitr. VIII 337).
3. mod respect, honour O'R.,
dos beir mod sie gab Acht auf ihn
ScM. 3, 4 (vgl, 8. 110); ni con
tard a mod co tairnic do fuine na
muice „[he] bestowed no further
attention on her'' TB. p. 178, i.
Ö. mod, modh i. fear O'Cl. (Beür,
VIII 337).
mod-cernse FB. 68, 2?
mo-d6-broth S. Patrick' s Schwur;
ma debroth ol Patraic quod Scotici
dicunt corrupte, sie hoc dici debet:
i. „muin doiu braut^S i. muin
din is mens, in diu is deus, in
braut is judex, i. meus deus judex
Corm. p. 28, „muin duiu braut"
Corm. Tr.p. 106; modöbroth Three
Hom. p. 30, 10; dar mod^broth i. dar
mo dia m-brä.tha ibid. p. 26, 3, vgl.
Corm. Tr. l. c; dorn debroth LBr.
p. 215^, 71 (Mac Conglinoe spricht);
ibid. p. 216i>, 27 ; bam debroth ibid. 29.
möeth zart, weich; möith tener
Z\ 31; maoth i. bocc no tlaith no
binn O'Dav. p. 103. •— 8g. Nom.
möeth oclsBch SC. 23. — Compos.
batar . . moeth-gelu a dha gdaluinn
weich und weiss TE. 4 Eg.
1. mogr, mogh i. mor (gross) O'Dav.
p. 106, ö dornaib moghaibh i. 6
dornaib mora ibid. — Vgl. 1. mag.
2. mog Sclave, Diener. — Sg.
Nom. Three Hom. p. 70, 11 ; p. 17, 25;
Gen. oc cäined araile mogad fir air-
mitnig SMart. 20; m^tither domu
mogad a durna Corm. p. 36, 38 ;
Dat. dilsiugud . . a Saire don mogaid
Three Hom. p. 70, le; SMart. 6;
Acc. frisin mogaid Gl. zu fri gniad
Hy. 2, 7; PL Gen. no chlechtatis
na genti sserad a mogad isiu sedU-
mad hiiAdain Three Harn. p. 12, e;
Dat. sochaide tra do mogadaib dilsi
in choimded ibid. p. 96, is.
mogda 5ci(f. 3, 11 zu mog, mochta?
m6idem Lob, Loben; Sg. Nom.
moidem a arilte Wb. 5« (lat^ meriti
sui Z*. 239); Gen. ar seirc mdidme
Wb. 17» (propter amorem läudis
Z\ 242).
möidim III ich lobe, rühme.
— Praes, Sg. 1 nom möidlm glorior
Wb.Uc [Z*, 435); PI. 1 non möidem-
ni gloriamur Wb. 2d {Z\ 437); 3 nos
moidet Wb. 31*>, 15. — Inf, möidem.
möidmiehe, müdmige fiad ch&ch
„boasting before every one^' Three
Hom. p. 52, 2.
möin Sumpf, Moor; grunna
G,a bog") Ir. Gl. 118. — Sg. Nom.
Fei. p. XLVII 26; Dat. do möin
Hy. 1 Praef. {s. immaire); Acc. dar
Mönaid Fhathnig Fei. p. XLVII 24;
PI. Nmn. möinte FA 30 LBr., s.
O'Don. Gr. p. 99.
1.. mol „taW Corm. Tr. p. 107
milgitan; Mol war der Name des
doirseöir Temra, d^g in muil no
ferad for na döinib, i. tait es, täit
ind Corm. p. 28.
2. mol a beam O'R.; mol muil-
linn a miU shaft ibid. — Sg, Acc.
mol ScM. 18; dubcrand mör üaso.
cosmail fri mol mnlind On the Mann.
III p. 139 („like the shaft ofa müV^.
molad M. Lob, Preis; Loben,
Preisen; adulaiio Ir. Gl. 902; mo-
lath Z\ 485. — Sg. Nom. molad
Crist Christus zu preisen Hy. 5, loi ;
SP. V 6; ni tbic do neoch molad
. . do dönum dö FA 1 LBr. ; Cren.
di cach comurg molta Corm p. 3
anair („to every kind of etdogy*^;
Dat. oc molad De FA. 5; 7: 31;
de molad D^ ni anad Gi>tt zu loben
liess er nicht ah Hy. 3, 26 ; PI. Nom.
nuse a moltha LHy. Amra {Goid.*
p. 157, 7), nua molta LU.; Acc.
molthu Hy. 6, 17 (i. molada'i; do-
rigne-sium molta immdai Three
Hom. p. 114, 25. — Vgl. Admolad
„praise" Three Hom. p. 50, u.
molaim II ich lobe, preise. —
molbthach
695
mör
Praes, Sg, 1 Dep, no molur Feh
Prol 13; 3 molid Wb. 4» {laudat
Z*. 434); Dep. nod moladar fesiii
qui 8e ipsum commendat Wh, 17*»
(Z*. 438). — Cofij. Sg, i co ro
molaim p. 328, 8?* — Praet PI 3
molsat FB. 65. — Pass. Praes,
Sg. 1 romoltar {für rom-moltar)
p. 142, 6; 3 cen mair molthlar
LHy. Amra {Goid.^ p, 157, 9), coin
mair molthiar LU. — Itif. molad.
molbthach praiseworthy O'R.
— PI. Gen. tri chet molbtach mile
„three 'hundred praiseworthy thou-
Sands" Fei. Jun. 2.
moimar i. glörach O'Cl (Corm.
Tr. p. 107 milgitan).
molt M. Widder; a wether
Corm. Tr. p. 117. — PI. Nom. na
muilt p. 42, 36; p. 311, so; Acc,
miütu Hy. 5, se; p. 42, S5.
molttLeh preiswürdig, von 'mo-
lad; 8g. Nom, ScM. 22, 3.
monar N, Werk, That; i. gnim
maith O'Don. Suppl. — Sg. Nom,
monar n-gle Hy. 1, 37; a monar
aidche sin „ihis was his nightwork'*
Three Hom. p, 124, 1.
mongr F. Haar, Mähne; hair
Corm, Tr. p. 118. — Sg. Nom,
moxkg buide SC. 33, 4; brec a mong
ibid. 14; in mong gaesitech greliath
FB. 37 Eg,; Gen. dd uball öir for
dl gabal a muingi TB. p. 176, 24;
Acc. ca tul-maing, Gl. i. co moing
a srona Oss. III 0. — Vgl. tui-
mong, tdag-mong, cas-mong, lebor-
mongach.
mongaeh behaart, bemähnt
— Sg, Nom. Fachtnai maic mon-
gaig Fil. Aug. 14; marcach in
mara mongaig der Beiter des be-
mahnten Meeres SC. 45, 16.
monistre .9. manistir.
moogthi FB. 68, 3, zu moaigim?
mör, m&r gross; mär magnus
Z*. 16, mör ä>id. 18; verstärkt ro-
mör p. 191, u; 10; lÄn-mör SC, 42.
— Sg. Nom, cell mör Hy. 2, 44;
SC, 33, 34; laech find mör ScM.
10; 11; 13; CC. 4 Fg.; FB. 91;
tene mör TF 12 LU.; CC 2; aU
chloche mör Lg. 19; flcd mör FB, 1 ;
methel mor p. 41, 35; drem mör
FA. 25; 27; 28; mal mör SC. 38;
Lg, 3; ceist mör CC. 6 LU.] failti
mor ibid.; galur mor 4 Fg.; tech
m4r Lg. 17, 66; immad mär FB,
29; mör mac Maire Hy. 6, e; mör
ri Und, 7; mör olcc TE. 19; ba
mor soeth p. 143, 6; mör espa
Sc. 28; mor gleö 36; Neutr. mör
mit folg. Gen. oder do: mör n-ecnaig
Ä/. 5, 3; mör fina viel Wein SC.
11, 6; mör läech viel Helden Oss.
II 9 ; mor fer SC. 44, 7 ; ScM. 3, 10 ;
mör mile SC. 31, s; mör n-üath
X(;. 2; mör do maith Hy. 2, 67;
bäi mär do immud cacb thurcbom-
raic p. 310, 5; prädicativ: co ro
pat mor SC. 28; ni ba mör ScM,
20; TE, 9; 10, 18 Fg.; ba mör a
mölacht lea CC 6 X?7.; is mor..
a nert FA. 1; 7; FB. 10; 82; SC.
45, 24; 49; mör in bot Lg. 18, 7;
mör in glond Oss, II 4; ba mär a
sseth CC. 4 LU.; mär a menma
SC 38; öen. itf. wnd N. mil moir
IZy. 1, 37; riiisc möir p. 40, so; in
delmae möir FB. 85; maic rig mäir
Hy. 5, 63; maigo mäir p. 132, 27;
tlre mäir p. 133, 1; in tige mäir
FB. 3; 4; cruinn mäir SP, V 13;
Fem. fer cumachta mori FB, 75;
maglorci mori 37 ; Dat, M. und N.
do gai mör Lg. 15; ScM. 10; bec
di mör FA. 15; j^'ßw. ic torsi moir
TE. 12 isJ^.; oc domenmain möir
SC. 44; Acc. M. und N. gair mor
p, 19, 37; grith mör, dair mör
ScM. 18; in scäilfer mör FB. 37;
91; in tech mor p, 144, is; ri ro-
bruth romör SC. 30, 11; ri cori
mor Oss. III 7 Gl,; iarsan guba mor
CC 5 Eg, ; Fem. cöin möir Lg. 11 ;
fri ciana möir SC. 8; etere moir
SC. 45? fselti möir FB. 79; Foc.
De mair Hy. 2, 9; PZ. ^ow. Fem.
samaisei mora Lg. 9; fleda mora
FB. 55; möinte mora FA. 30 Br.;
/wr das Neutr,: mara möra ITB. 30;
für das Masc: slöig möra FA. 26;
clöthi . . romora ^j. 191, 15; prädi-
cativ : at möra na comrama FB. 10 ;
ScM, 21, 41; Dat. dar leraib län-
möraib SC. 42; Acc. gnlma' möra
Lg. 16. — J-dv. in mär admodum,
adeo Z^, 608; in mar vel magnopere
mi\chni
698
miiitiiur
möchni Gl. zu protervi Wb,
30c, 9. •
rauelaeh sea-hog O'Don.Suppl.
{Co. CorkX
maelaithe GL zu fothond.
mücna austerus; „truculent**
Carm. Tr. p. 115 muc; airndib mdc-
nae ocus airndib ecmailt ä n-^tach
ocus a m-biad ocus a n-deug Gl. zu
austeram intatn Tur, Gl, 71; mücni
Gl. zu per austera indiciaibid. Gl. SS.
mücnatu M. truculentia, Gen.
in mucnatad Ml 33d, 15 (Z«. 256).
mueor, crand macor cornus
Ir. Gl. 56l>, vgl. mucöra the fruit
of the dog-briar O'Don. Suppl.
madttf sul do n^or {für dogn^or?)
mo mudu On the Mann. III p. 416
{„deatruction*') ; müdha dying, per-
dition, defeating O'R. — Vgl. im-
mada; is liath a techt amuda „it
ia a püy to let them be lost** TB.
p. 176, 12.
madugrud Vernichtung, Ver-
nichten, zu Grunde Gehen. —
Sg. Nom. TE. 11 Eg.\ Acc. nir
lam ammudugud er wagte nicht sie
zu vernichten CCn. 6.
mag: M. Sclave, Diener, vgl.
mog. — Sg. Dat. ar mug ScM. 3, e;
PI. Nom! mogse, möge, mogi servi
Z*. 240 (\Vb.).
mug'art a hog O'R. — 8g. Nom.
Hy. 5, 59, Gl. i. mucc ard no muco meth.
ru mügsat s. müehaim.
müi p. 132, 84?
muieh s. moch.
maichnigr p. 191, 28?
muilend »» lat. molendinam;
mulenn pistrinum SG. 49^ (Z*. 778);
muilind Ir. Gl. 101, muilleand ibid.
711. — Sg. Nom. mulend, muilend
FB. 52^ Gen. bröin muliud 80;
illind in miilind Three Hom. p.
108, 89; luathither l^ig muilind a
fegad Corm. p. 36, 28; s. unter mol;
Dat. CO n-digus-8a don muiliunn
Goid.* p. 101, 11 ; Acc. condice in
mulenn ibid. ia [Lat. Hu. X Pref.).
1. main Nacken, Mücken; i.
bräige Corm. p. 17 Emain; vgl.
mun^l. — 8g. Dat. for a muin p.
131, 18; do muin a mairc Oss. I 3;
cid fil for da {fies do) muin Three
Hom. p. 80, 6; s; do mhuin charrgi
möri Manand Corm. p. 37, so; Aee.
a muin Oss. III 8, GL i. a muneL
— Compos. muin-torc.
2. main, dobera muin n-immi
p. 144, 31, für m4in?
muiiibeeli, atter nminmeeli N.
List, Betrug, Verrath; sting,
deceit, treachety O^R. — Sg. Nom.
ammuinbech FB. 10; muinmec 18;
mainbech 19.
muinee Halskette; ammuinde
i. muinee no slabrad Gl. zu coUa-
rium SG. 35* {ed. Nigra, moiDse
Z*. 791). — Sg. Nom. maince III
n-ungae Tir. 6; munci di 6t for-
loace ima bragait TB. p. 174, s;
Gen. Brian muinci dergöir SC. 31, 15:
Acc. und PI. Dat. in ber-sa lemm
müince dinaib muincib se LÜ. p.
23b, i {vorher sreth di muntorcaib^
muinde, ammuinde Gl. zu col-
larium, s. unter muinee.
1. maine „the lard whuJi lina
the intestines of a pig** 0' Curry,
cusin töin i. coelan na geraine no
muine Gl. zu {fet) cum budiamine
Gild. Lor. Gl. 224.
2. muine Busch, Strauch; ru-
bus Ir. Gl. 585; a brake or shrub-
bei'y O'Don. Suppl. — Sg. Nom^
muine Hy. 2, 48; Dat. immuinin
draigin in dem Dornbusche Ir. Gi.
110 {Vit. Trip.) Acc. in muine p.
21, 31; munni ibid. 30 fMerhaft. —
Vgl. grän-muine, grian-maine.
müine SC. 17, 6 zu m&in.
muin^l Nacken; Collum Ir. Gl.
744; Gl. zu muin Oss. III s. — Sg.
Gen. muineöü s. unter mulchuoec;
Dat. don muineol collo Güd. Lor.
Gl. 137 ; Acc. for a munel FB. 78.
malngri s. mong.
mainig-in confidence, trust,
hope ^O'B. — Sg. Acc. dochoaid
immunigin Si,postolorum er vertraute
'den Aposteln Lat. Hy. II Pref.
{Goid.* p. 94); docbuatar a munigin
epscutp Mel imma n-icc Three Hom.
p. 72, 10 {„they put trust in Biahop
M.**); tiagmait inna muingin Gl. zu
admuinemmair Hy. 3, 1.
mainiur III ich denke, meine,
— Perf. Sg. 3 Dep, ro m^nair
mninter
699
moUach
Hy. % 67. — Praet. Sg. 3 Dep.
iDna hf dia ru muinestar-som trö-
cairi Wb. 4° {ea quibus misericor-
diam destinavit Z^, 4G5). — Vgl,
ad-, do-muiniur (dorumcoin LHy.
Amr. 108), for-aith-, taith-miniur.
muinter F. die Familie, Ge-
nossenschaft, die Leute Je-
mandes; familia Z^. 241. — Sg.
Nom, CO ainn i m-batar a muintar
WQ seine Leute waren FB. 67;
SC, 38, 6; p, 20, m; muinter na
csXhrach die Leute der Stadt FB,
82: muinter nime die Gemeinde des
Himmels FA. 7; 12; Gen. muin-
tire nime FA. 5; 6; 7; 19; 31;
diabail ibid. 30; a fir muintire Gl.
zu a hathig Hy. 5, 87; munttrc
ScM. 14; muintiri FA. 2; FB. 69;
muinntiri p. 144, 7; muntiri FB. 67;
Dat. caillech dö muntir Brigte p.
43, 13; p. 46, 21; 0 muintir FA. 15;
fer dia muinter TE. 5 Eg.\ Acc.
fri muintir nimi FA. 14; 30; CC.
2LU.\ 3; got muinntir p. 144, 8 ; 30
— Vgl. cet-muinter.
miünteramail familiär, Tcind,
courteous O'R.; muinntermail
FB. 94 Fg.
mninteras3f. Genossenschaft,
Familie; muntaras communio
Z*. 7S1. — Sg, Acc. conadragaib
Ina munteras Lg. 11; aurfoemaid..
chuci ina müinterus FA. 1 Br.
mulnterda familiär, kind,
courteous O'It. — Sg. Dat. do
filuag mör muinterda FB, 94.
mulii-tore torquis SG. 70»
iZ\ 791). -. PI Dat. sreth di
muntorcaib öir ocus argit mar chir-
ciu dabcha cech se LU, p. 23», 3.
muir N. Meer; mare Z\ 233;
vgl. 641 -muir. — Sg. Nom, Lg. 18, 39;
mair tened FA. 25; s. unter me-
drach; Gen. reimm mora minn s.
unter 1. menn; muco mora delphi-
nus SG. 94»; cribais mara Oss. III 9;
i n-inis mara Lg. 13; Hy. 2, 11;
for brü mara p. 39, 10; 11; i träig
mara Oss, III 11; fo fudomna mara
Hy. 7, ss; brä.o mara FB. 52;
mara tened l^A. 27; in mara mon-
gaig SC. 45, 16; Dat. di muir Lg.
13; ScM, 21, u; 2>- 191f n; ^cc.
muir n-ichtt mare Ictium p. 39, 15;
dar muir p. 20, 19; SC, 45, 16 ;
Hy. 5, 7»; Gl. zu Hy. 2, 7; PI.
Nom. mara FA. 30; Gen. tar sal-
muirQ sretha Fel.Jjpü. 238; Dat.
domnu murib Hy. 5, 18; uallchn
murib SC. 18.
muir-bran mergus SG.bb^ {Z^.
854), val. muirbhrinn {sie) scare-
crows Ö'B.
muir-brucht Meerauswurf?
a foaming sea, high tide O'B.; vgl.
unter lebend; murbrucht locha
Echach ain ccnid m^ in murgelt
I mär LU, p. 40», 8& („the sea-belch"
Crowe, Aid. Ech. p. 105).
mair-duehu Sirene; muruchu
(sie) siren Ir. Gl. 1020; murdhuch^n
sea nymphs O'R.; murdhuchainn
syrens O'Don, Gr. p. 177.
mair-greilt JP. Sirene, i7^2.2.geilt;
a mermaid O'B.; nir bo m^ in
murgeilt mär, nir bö mä in traig-
nech thr^n, blaisiu magri matan
moch fö loch Echach adba 6n LU.
p. 40», 37 {Liban, die in ein Meer-
wesen verwandelt worden war, lehnt
ab, dass sie die Sirene gewesen sei) ;
s. unter muir-brucht.
muir-Ioch, iein muirloch Gl, zu
in salsuginem South. 78»> (Z*. 60).
rnuir-möru siren SG. 96»> (Z*.
854, mairmoru Nigra).
muitti zu maidim? muitti iarom
do muinttr F^rgusa ior teched LU.
; p. 21», 38; mutti iarom in cath for
ernu und. p, 20», S4.
mal an eminence, muH t?ie
top or extremity of a thing O'B.
mul-ohend the poll O'B.; mäit
muilcind milead a chend Corm,
p, 36, S7.
mul-ehnoee eine wulstartige Aj^
Schwellung? srcDgtha tollfethe a
muUaich co m-bätär ior coich a
muineöil co m-bä m^tithir cend
matc mls cach mulchnocc dimör . .
dibide (für dlb-side) LU. p, 7d\ 32.
mol-dorn a clenched fist O'B.;
metithir muldord {lies -domd) mfled
LU. p. 79i>, 81.
mutend s, mnilend.
mallaeh Gipfel, Kopf; vertex
Gild,Lor. Gl, 98; culmenlr. Gl. 1007 \
mulleöir
700
n&
mullach tighi doma {Dach) ibid. 838.
— Sg. Dat. for a mulluch p. 311, i.
FB. 87; 0 mulluch co talmain LU.
p. 79^, 26. — Comp, mullach -lethan
FB. 37.
mnlleöir M. Müller; mulend
mär grainDo indi, ocus mulleöir
mär brüichnech grainne and LU.
p. 24», 16. Germanisches Lehnwort.
' mumme^mmme F. nur se,step-
moiher, godmoiher O'R. — Sg.
Nom. mummi Lg. 6; Gen, mummi
FB. 66.
m6it Urin Corm. Tr. p. 118.
manehille a sleeve Corm. Tr.
p. 116.
iiiaiiirim[ü] mingo SG. 174» (Z>.
435).
munigriit s. mulnliriii«
münim III ich unterrichte;
mdinim I teach, instruct O'R. —
Praet. PI 3 ra müinset didicerunt
Wb. 6* (Z*. 26). — Inf. Gen. bat
umal münta ö gsethaib SC. 26;
Dat. do mhünadh cleire ocus comh-
thinöil „to instruct the clergy and
laüy" Keat. p. 156; oc mnnud ä
dalti Wb. 24<i {in educaiione, m-
structione alumni sui Z*. 229V
müutith eruditor Wb. 1^ (Z\
25).
mnoralaeh bufo, rana terre-
stris simlae {sie) mctgnüudims
Bern. 34i>.
mAr =^lat. murus. — Sg. Nom.
FA. 11; 17; 27; PI. Nom. müir
FA. 11; Acc. na muru FB. 70.
murithach eine Pflanze mü ess-
barer Wurzel, s. mocon.
murteh^t FB. 52 (mortcet HJ)7
raurthorad produce of the sea
O'B.; ba län in bith do gach maith
ria lind in rig sin, bai mes ocus cias
ocus murthoradh Ms. Med. p. 510.
mosdasce „he awakes" Fis
Cath. p. 30, für immus dasei.
N
1 . -n Pron. suffixum und infixum
der 1. Person Pluralis, s. ni.
2. -n Pron. infixum der 3. Person,
s. 6.
' nl s. Z* 43, Wi. Gr. § 97 ff.
1. na s. nach.
2. na für inna, s. 3. in.
3. na für inna, s. 1, 1 n-.
1. nA, 11 a nicht, in relativen
und abliängigen Sätzen; non Z*.
741; verschmilzt mit ro zu när; mit
ba zu nah FB. 22, nabb 23; mit
CO n- zu connä, connär {consecutiv
und final); mit i n- ubi zu inna '
SC. 34, i; SP. III 6; wi* Pron.
suffixum nan ärlaid SC. 38, 4;
nanascomallat FA. 23 LBr. —
Gebrauch, a) an der Spitze '
von Relativ Sätzen, ohne Relativ- I
pronomen: omna na tuargaib Hy.J^
5, 69; SC. 33, jf9; Gl. zu Hy. 5, 77;
ani nä rpich lam SC. 44, 6; ScM.
3, 8; ni äl i n-hErinn rfg na tibre
falte ddn Lg. 10; is me..nar l^c
TE. 13 Eg.; ni fil fo nim ni . . na
dingned SC. 42; ar fer nä fetar
claind na cenel do TE. 13; tir..,
inna tsAier gö nä cloen SC 34, 1 :
SP. III 5; bale na bft tairb L^. 9
{mit Apocope für inna?); maigen
na äigder rindi SP. III 6; is d^ nä
tic es ist deshalb, dass er nicht ge-
kommen ist SC. 29, si; cid n4 ta*
braid warum geht ihr nidU FB. 72:
cid dait-siu nä bad lat in cnrath-
mfr FB. 8; cid nab sin Fedelm>sa
Findchöem . . cichs^d Ha cach mnäi
FB. 22; 23; mairg nä dechaid SC.
33, 33 {vgl. SC. ih; amoi na beth
etir FA. 17; FB. 11; ni mö dati
a ein Mb . . indäs na tucsaid üadib
.ihre Schuld gegen euch ist nidU
grösser, als dass ihr ihn nicht «o»
ihnen davon trüget FB. 73. —
b) In der abhängigen Rede:
asberat . . na dingen tu is sie würden
nicht thun FB. 77; TE. 2 Eg.:
SC. 34, 10; asb«rt . . när bu santach
. . f 0 bith när bu mö a solod . . ol*
das a dolod FB. 90; atnaigh in
ni
701
nÄch
Ingen aichne fair, conar b4 Ailill
TE, 12 Eg.; hierher woM auch bä
ceist mör la hUltu, nä con fes c^Ie
for a seilb CO. ü Lü. \vgl nl con).
— b) Im Causalsatz: uair na ro
chind p. 39, is; Lg. V2; TE. % LU,\
in Un na FB. 75; fo bfth när bu
niö FB. 90. — c) Im Consecu-
tivsatz: no slocad indala suil, conna
roched corr inna cind SC. 5; connä
rabi ben G; conn& fuair 36; conna
hetai ScM. 14; CC. l LU.; S Eg;
FB. 11; 17; cona feUtar TE. 15;
snitbe oir fria ^tan, conna teilged
a folt fo agid p, 131, 21; serg for
marcuch in maige, conna toraig
Bund ille SC. 29, 19; conna ro
chomraictfs do gres SC. 48; conna
fargaib ni de ScM. 17; connar ^tad
nf döib Lg. 12; FB. 39. — d) Im
Finalsatz: afraig Cuculainn la
KodaiD, na betls ses na fledi cen öl
ren tomoltus FB. 27; 29; im d&gin
na ingine dorönta na tigi, conna
hacced uech leo hi, ar düg na ro
marbtais impi Lg. 11; ni bat com-
romacb, ar na bat miscnech SC. 26;
ar nar bat ibid.; ar na ructha
FB. 74; 0CU8 amsaig Conchobair
Jmmi cona tistais cuci-seom Lg. 14;
cona ris Gl. zu ar nad rls Hy. 6, 20.
— e) Beim Imperativ, Conjunc-
tiv in selbständigen Sätzen: na
corid cor dfb Lg. 1; na briss 18, 37;
na bi do Dün Imritb SC. 9; när
apraid 4ö, 26; nk bad olc do menma
tr& SC. 6; nammongonad d'UlMib
it cbinaid Lg. 10. — f) nk tbö
nein SC. 44; FB. 31; 57; TE. 13
LU.; vgl. nl thö. — g) das nega-
tive n& ist wahrscheinlich auch ent»
halten in dem ni . . nä {^weder..
noch) folgender Beispiele, die nach
Z*. 699 unter nö loder) gestellt
werden mUssten: nf frith cruth nä.
c6rai nä congraimm FB. 24; 10;
39; 79; Lg. 17, 65 ; ni räuic cnes
uä sciath FB. 81; 87; 9; Lg. 16;
ni ro acht rigna nä rf SC. 34, 8;
ni thesta form in t-öollsi nä in
bolad angelacda p. 22, 9; nf rabi
Cuculainn and na Conall FB. 91;
nis gaibed tart na lia Hy. 2, 29;
6, 12; CC 2 LU.; p. 141, 24;
FB. 26; ar fer n-aile na festar
cland na cinöl dö TE. 13 Eg.;
SC. 34, 1; no con faicebat a diu-
aig bas mö do buaib na do thfr
ScM. 3, 12 (no M.); is and nad bf
müi na täi p. 132, 21; ni ual na
hüabar dam SC. 19, 1, aber ni uall
ni üabar dam ibid. e. Ebenso nf
. . nach weder . . noch.
2. nk nach dem Comparaiiv in
der Bedeutung als {für innk, s.inüi):
ro bad ferr lim bith hi fus . . nä. dula
. . CO grianaii A'eda Abrät SC. 44, 4.
naee nein; no Corm. Tr. p. 122;
i, non 0*Bav. p. 107; naicc non
Z*. 749.
nach, N. na Fron. adj. ullus,
aliquis Z*. 361, bisweilen auch
ohne vorausgehende Negation nC'
gativ; vgl. nech. — Sg. Nom. nfn
acend nach meraige SC. 45, 15;
SP. V 10; nf thairmescad nach ai
alaile FB. 42; FA. 15; ar itä nach
cumacbta for a cul na n-^n sa
SC. 7 {eifie Macht); na glan nihil
mwndum Wb. 31t>, so; Gen. cen
esbaid nä,cha mathiusa foraib FA. 12
(nach LBr.); Bat. nf . . do n4ch
ailiu SC. 6; FB. 75; nf . . innäch
baliu aili FB. 56; in der Frage:
dus hi fogbar inüach baile CC. 2
Eg.; positiv: innach du Lg. 5, 2s?
do nach airchenn bas balle Hy. 6, 6?
Acc. ar ni fagbat nach cumsanad
denn sie finden keine Rühe FA. 30;
cen nach furech FA. 18; cenach
p. 169, 26; cen na forcenn Wb. 28*
{.sine uUo fine Z*. 362); positiv: im
n^ch n-aile FB. 61; im nach me-
raige ibid. ; nach mod mit folgendem
Relativsätze utcunque: nach mod ^
ro sasad mo beoil Hy. 5, 17, Gl.
i. cech mod; nach mod don bered
dfa b^laib CC. 5; dagegen 6 nach
mud etir nullo omnino modo SG. 26^
(Z*. 362V, cia belmmi amin nach-
r6 alle Zeit SP. II is?
n&ch, naeh nicht; non Z\ 742;
mit Pron. suffixum: 1. Sg. nacham
ail nacham imderg FB. 35; nächim
thänic EC 3; PI. nachan tairle
adamna Hy. 1, s; nachin rogba
üall Wb. 15<i; 2. Sg. nachit charad
SC. 6; 3. Sg. nachin gldasid SC. 9
nid
702
namm&
(nachftn gluaisid H.). — Gebrauch,
a^ an der Spitze von Relativ-
Sätzen ohne Relativpronomen: nf
fil diib mnäi nachit charad SC. 6;
cid dond Emir üanfebli nach as
&il in nert nuadat FB. 68: nacha-
sella ibid. ? ocus r^ nach cf an etarro
FÄ. 6. — b) In abhängiger
Rede: ishertatar . . nach fstais Lg.
14; nach facfed 19; appraind ocus
bfthappraind nach h^ Cuchulaind
fil it rieht SC. U [vgl. 33, ss);
tongu . . nach menic ScM, 16. —
c) In C au 8 aisätzen: fod&ig nach
8^t cumung no th^iged FB. 70;
TE. 6 Eg.] ar nach »fil nomen for-
tius Gl. zu Hy. 6» i («. tressam);
or nach taide Lg. 17, 48 (or na Eg}j;
ohne Conjunction nach aithgeuin
da ich nicht kenne p. 144, ai? —
d) In Final' und Consecutiv»
Sätzen: connach acciu Lg. 18, s;
CO nach acced fer di Ultaib hl
Lg, 6. — e) Beim Imperativ:
nacham ail nacham imderg FB. 35 ;
beim Conjunctiv: nachan tairle
adamna Hy. 1, 8. — f) In der
Frage: n4ch demad etercert düib
. . ]a hAilill ocus la Meidb? FB. 75.
— g) nf . . nach weder . . noch: ni
ru bim-sea do gse . . nach do scian
..nach t*fcrg SC. 41; anf dfa lud-
chad cuingid . . no con fdar i n-£rind
nach i n- Alpain FB. 93 ; TE. 13 Eg.
n&dy nad nichts in relativen
und abhängigen Sätzen; non Z*.
741; auch nat in LHy. und LBr,
— Gebrauch, a) In Relativ-
sätzen, ohne Relativpronomen:
nf nad roichet FB. 11; FA. 14;
nechtar na da idan marbtha duine
nÄd fcat lege TE. 8 LU.\ connÄ
rabi ben nad nsBed dk 6n diib
SC. 6; TE. 2 iCT.; is crann crfn
nad däni thoil ind rfg thuas SP.
IV 2; 7; FB. 29(?); in cruth glan
clü nad chlithe SP. V 8; Hy. 5, 7i;
is and nad bf müi na t4i p. 132, 24;
in tan tra bd urlam . . ocus nad
rabi nf bad esbaid üad FB. 4; 92;
cid dait-siu . . näd bod latt FB. 10;
Hy. 6, 11; ScM. 21, 1. — h) In
Conjunctionssätzen: or nad fil
lern Lg. 3; ar n&d fittr t&/d.; hinter
üair, üare, in tan mit Pron. rda-
tivum: huare nad n-digni Ml. 23^, 10;
in tan näd n-acastar et nid for-
chluinter Wb. 25^; ar nad rfs iffemn
Hy. 6, 90, Gl i. cona ris. —
c) Prohihitiv, ohne Conjunction:
* nad clechta err öencharpait do im-
luad ar m^si FB. 35 (nat Eg.\ —
d) Idiomatisch: atconnarcatar dadib
mod nad mod sie sahen ihm sieh
nach und nach (V) von ihnen emt-
fernen EC. 7; mod nad mod i n-
desid inna sudiu FB. 84? comraic
nad chomraic a m-barr SC. 33, 19?
— e) Die Form nat: nat leic Hy.
1, si; nat roichet FA. 14 LBr.;
nit cumgat28X£r.; nat eroichligend
30 LBr.; nath combaig Hy. 5, n.
nadarecna FB. 24?
näeb s. nöeb.
eon-n&ib Oss. III 5, Gl. i. co
m-bröic.
naicc s. nace.
naidm N. nexum On Ihe Mann.
III p. 470; a bargain, covenant
O'R. — PI. Acc. for nadmand su-
per obligationes Z*. 270 {Sench. M.).
— Vgl. fo-naidm.
Baim s. n6eb.
naimda feindlich? na techta
naimdai ScM. 2.
nalmtide hostilis Z\ 794.
it&ire s. n&re.
niit, escuing urcoidech, hirudo
Ir. Gl. 935.
naUabracb SP. II 1?
nima, nime M. Feind; ban-
namse inimica Z*. 255. — PI. Nom.
niniait hostes Wb. 32c (Z*. 258-
FB. 21; 25; 84; Gen. i tirib nA-
mat Lg. 13; inna nimut p. 191, m:
Acc. lam naimtea Ml. 2^, 12; eter
caratniimta inter amieos hostües
Wb. 23c; la nÄimtiu Lg. 13: SC. 26.
nammi Adv. nur, allein; tan-
tum, solum Z\ 614; besonders ofi
mit vorausgehendem acht: tancatar
. . Uli . . acht dias namma es kamen
aUe aussei' nur zweien {nur zwei
nicht) SC. 2; FB. 1; 17: 92; 93;
nod lemad a m-brethugud, adit co
n-daimtis namma for a breitfa er
würde wagen ewisdien ihnen zu
entscheiden, eiber nur {wenn) sie
nammilr
703
neb
sich seitiem ürlheü fügten FB. 76;
ingi . . namma j9. 142, lo; ocus no-
coned namma* und nicht nur dies {?)
SC. 31, 15; ni cluinter don garb-
thoraind sin acbt bec nammä FA.
U LBr.
nammAr, nammör, mit voraus-
geJ^endem ni, kaum; ni gabsat
nammär isin tig sie hatten sich
kaum in d^n Hause niedergelassen
VC. 3 (nammor Eg.).
nammoBgonad Lg. 10 s. inim«
uroniin.
nAn i. bec ^Jiittle^ ut dicitur nanus
i. abac idwarf) no Incbarban {pigmy)
Corm. Tr. p. 1 (a^i.
1. nAr i. uasal O'Dav. p. 107.
— Sg. Nom. Lg. 17, is; Gen. erred
nAir s. unter tilliud, nfath näir s.
unter fo-naidm.
2. nkr schaamhafty vgl. n&re; i.
fial no lan no noeb no idan O'Dav.
p. 108; vgl. imm-n&ir. — Sg. Nom.
ba n&r la Brigit B. schämte sich
p. 42, 10 ; SC. 44. — Compar. ni
roibe tra nech ba nairiu na ba föli
Three Hom. p. 84, ii (j,more hash-
ful or more modest**).
3. nAr s. nAthar.
nAre, nAlre Schaam; shame
Corm. Tr. p. 125, Gl. zu rucce ibid.
p. 146; vgl. imm-näre.
nasc Ring; ring, tie Corm. Tr.
p. 125; nasc niad „a champion's
bracelet'* ibid. nia; au-nasc (i. nasc
auei i. 6rnasc no bid um doitib no
a glaassalb {s. clüas) mac na ster-
chland Corm. p. 4; s. ör-nasc.
nascim ich binde; nasgaim 1
bind, tie, chain O'R. — Praet.
Sg. 3 CO ros naisc eraicc a mucc
form er verpflichtete sie zu einer
Busse fOr seine Schweine Three
Harn. p. 58, so. — Per f. Sg. 1 ro
uenasc-sa foraib . . VII c^t talland
argait bAin LU. p. 114^, e' {Siab.
Concul.). — ^ass. Praes. Sg. 3
nascar „is fastened** O'Don. Suppl.;
ni naisgtber O'Dav. p. 81 ecna.
— Vgl. ar-, fo-nascim.
nassad Fest, Versammlung
(a fair, assembly O'R.), s. unter
lüg-nasad; i. gnatbugud Gl zu
nassad Beoain Fei. Oct. 26 {O'Bav.
p. 108), Three Ir. Gl. p. 137 wird
hinzugefügt no nasad i. du (nasadh
fame 0'R.\ und darnach übersetzt
Stokes: „The fame ofB.''; PI. Gen.
comsid na näem nAsad n-An s. unter
coimsid.
nassadach berühmt? vgl. nasadh
noble famous O'R., ainm hüi nas-
sadaigh Neill 1. du Coluimcille
Three Ir. Gl. p. 137.
uAth ainm coitcend dona huilib
aistib eicsib „a gener al name for
all poetical compositions*' Corm.
Tr. ^j>. 125; is oll in nath dognitis
ind filid ar thüs do gr^in ocus do
^scu LHy. Amr. 144; Gen. natha
ibid.; Bat. oder Acc. ferr cech nath
Hy. 5, 94, Gl. \. ferr cech filid echt.
— Vgl. marb-nad.
uAthar Gen. Du. de f Pronomens
der 1. Person; cechtar nAthar uter-
que nostrum Z\ 325; SP. II i;
nAr 4.
nathir M. natri.x, serpens Z*.
259. — Sg. Nom. naithir Hy. 5, 6;
Gen. do neim ina nathrach Fei.
Epil 480; PI. Gen. natrach FA. 25;
Du. Acc. la dA natraig SC. 34, 4.
BAtho nein s. 1. nA f), vgl ni thö.
nau, nö F. Schiff. — Sg. Nom.
nau thoU SP. IV i (no LL.); Gen.
noe SG. 69» {Z^. 33); Dat. on noi
oensheiced from the boat ofone hide
Corm. Tr. p. 32 cimbith ; ina nöe Uy.
4 Praef. {so zu lesen für inaso^).
Baue s. u6e.
neb-9 neph- ein besonde^'s in der
alten Sprache häufiger gebrauchtes
negatives Präfix, Z*. 861, später
nem-, nemh-; nem-aicside unsicht-
bar EC. 3, PI. Dat. i retaib neb-aic-
sidib Wb. 4»; neph-chorpdae vncor-
poreus SG. 27^; neph-chostae apes
{sine pede) SG. 102^; neph-fodlaide
insecabilis {Atom) SG. 28»» und 189b ;
neph-frithgabthe „unbridled" Tur.
Gl. 114; neph-immaircide incon-
veniens Ml. 17», e; neph-imfolngidi
inefficaces Ml. 17», 6; nem-thrual-
nide „unsullied"^ Three Hom. p.
124, 13 ; nem-urchoitech „harmUss^'
SMart. 37 ; nem-marbda unsterblich
p. 191, 86; neb-marbtu immortalitcts
Wb. 29d, 24; nem-duine nemo Ir.
nech
704
n&t
CR. 954; neph-nf nihü SG. 95»;
neimh-nl nihü Ir. Gl 937. Be-
sonders werden Ausdrücke wie
Nichtsein, Nichtglaüben durch dieses
Präfix gebildet: tri neb-airitin löge
durch Richtempfängen von Lohn
Wh. 11»; neph-denum neich di ulc
Nichthun von etwas Bösem ML
23c, 20 ; dogena neph-thecht dia
cungid TBF. p. 152, sö; bid tuad
dom-sa mo neb-thuad mein Volk
wird sein, was mein Nichtvolk war
{Rom. 9, 25) Wh. 4d.
nech Fron. 8ui>st mit voraus-
gehender Negation quisquam,
ohne Negation quis, aliquis Z\
362. — a) Mit Negation Niemand,
Keiner: ni con fitir nech dib
Keines von ihnen wusste p, 17, »2;
p. 133, 6; 145, 8; FA, G; 9; FB. 20
(Feim.)\ 59; 73; |) 310, 4; conna
hacced nech Lg. 11; FB. 17; nad
fesser nech do feraib hErewrf TE.
^ LU.\ nin accathar nech alle es
soU ihn Niemand Anderes sehen
FB. 59; cen co labradar fri nech
ScM. 3, 2; ni bä nech bas ferr
FB. 56. — b) Ohne Negation Je-
mand, Einer: cia beth nech bas
chalmu and FB. 89; nech rod
finnfa TE. 7 Eg.; 9, so; SC. 46;
dia m-be nech occä sirfegad imme
FA. 10; fö läo ro das cload nech
Hy. 5, 63; dianus tuccad nech ali
V TE. 2 Eg. ; Gen. ni fil druim neich
V dib . . fri äraili FA. 12; Gl' zu Hy.
M&, 6; milcht neich arindchuiriur
^^j^SP. I 8; daigh neich andiaigh a
1|^ äula TE. 9, 15; a tabairt illäim
neich uaib-si FB. 76; menma neich
aile ScM. 3, s; Neutr. neich mit
nachfolgendem ■ Relativsätze ejus
quod {Z^. 362): 1 n-digail neich
^ dorigensat fri Duid zur Strafe für
das, was sie gegen D. gethan hat-
ten Ml. 23b, 5; Dat. hi thic do
neoch FA. 9; 1 LBr.; 14 {der
Dat. do neoch ist wohl durch eine
Art Attraction an dianid ^rdalta,
den Hauptgedanken des Vorder-
satzes, entstanden)'^ nir attaim do
nech TE. ^ Eg.^ p. 142, 9; nd
tarta..do neoch aili FB. 74; 90;
cen CO beth . . d'airfiteod do neoch
FA. 7; FB. 72; do neoch mü fol-
gendem Relativsatz ei qui: gnixn
do neuch forrochongart actio ei
qui praecepH SG. 199^>; Neutr.
crete do neuch asberat som die dem
glauhen, was jene sagen Ml. 17«, 4
Gl. zu simplices; Acc. ni comul tri
nech ingi fria rig namma p. 142, 10.
neehi s. 2. nf.
neehtar alt er ut er ZK 363: Sg.
Nom. neehtar na da idan TE. 8
(da ni Eg.)\ Acc. ni ba U neehtar
da FB. 73.
iied s. net«
negar s. nlgim.
nelm Gift; L virus Carm Tr.
p. 79 fi; nem venenum SG. 33^
{Z*. 10); nem insin nad cbon rir-
thar sech nem nathrach G^. zu
venenum aspidum sub l(dni8 ecrum
Ml. 33d, 10. — Sg. Nom. neim p.
190, 30; 191, 18; ind neim Hy. 4
Praef; Gen. no asaitis cnuicc ne-
med fair Goid.* p. 172 {LHy.)i co
n-drücht neme p, 191, i<; ss; co
srothaib nemi 14; ind neime an-
dracht Gl. zu tetri vestigia viri
SG. 112» {Z*. 800); Acc. cen neim
Hy. 5, 7 (i. cen imdergad); 39; ar
neim Hy. 7, 60; tri neim ScM. 5:
PI. Nom. neimi acomta SG. 139^
Nigra; PI. Acc. sech na nemi Hy.
1, 13. — Comp OS. nip-sa nem-
thenga mo crich LU. p. 114», si;
Bricriu Nem-thenga B. Giftzunge
FB. 1.
neimneehy nemnech virulentus
Wh. 7c, Gen. neimnich venenosi
SG. 33b (Z*. 10).
neimthe aus Gift bestehend,
sruth neimthe FA 30 (neme marb-
thaigi LBr.)?
n^it) ne^I^lt a fight, battle,
wound O'B.; ocus n^it ba hainm
don kath do brisind ria mac Cath-
bad Corm. p. 13, 1 (cul); cain boich
neoit {reimt auf crina seoit) LHu.
Amr. Prol. {Goid.* p. 157), in LÜ.
zu neoit die Gl. i. gaiune, zu bnich
i. ro bris i. maith ro bris fein in
cairinne (?) ; tria neit LHy. Amr. 2,
Gl. tre chath, in Lü. über neit die
Gl. i. cath; rob^ do lecht i forthe
(i. immochai) iar do n^it (i. iar do
neithi
703
nert
guin) s^ol' siraichthe (no sfrarde")
ibid. LU.; necit glossvrt durch
gainne LHy. Ämr. 103; aslaigid
sercc, saigit s^oit, ni gaib n^oit fri
nech as dil ibid. ^assaiges LU.);
gainni no neoti und. 104. — Vgl. Neit
i. dia catha la g^ntib Gsedel Corm.
p. 31, ned i. dia catha O'Dav. p. 108.
neithi 8. 2. nl.
n^l M. Wolke; doud Corm. Tr.
p. 126; nell nebulae Ir. Gl. 337.
— Sg. Nom. in dub-nel FB. 39;
Dat. isind nful €hid.* p. 64 {LHy.);
PL DcU. na haible tened trichem-
ruäid innellaib ocub i n-a^raib uas
a chind LU. p. 80«, 5; Acc. cen na
niula FB. 44; mär a dicsa ön mnir
acht nad roched neölu LU. p. 23«^, 24.
nela ScM. 5?
n^laeh wolkig ^ co nem n^lach
„to doudy heaven'' Fei Prol 280;
adrad in rig nelaig des Königs in
den Wolken Und. 187.
nell, cl6th nell Lg. 17, ss, re fu-
niud nell na nöna LU. p. IT^, 29 (».
unter grf s), vgl. nöall a trance O'B. ?
1. nem s. neim,
2. nem N. Himmel; Z\ 271.
— 8g. Nom. FA. 10; is nem im
grein SP. IV 3; nem tened FB. 15?
Gen. ruire nime Hy. 1, 4; ri nime
Hy. 6, 83; flaithem nime Hy. 1, 31;
iiaith nime Hy. 1, 44; 5, 92; FA,
2ü; 31; 33; nimi 2; 3 t*. ö.; nime
flatha Hy. 5, 4; nert nime Hy. 6, e;
7, 17; muinter nime FA. 5 t«. ö.;
nimi 2; 14; 15 u. ö.; nöi n-graid
nime FA. 4 (gr&d X/?7.); 9; dorua
..ind nime FA. 15; 16 u. d.; ni-
mi 16; focraice nime FA. 31; 32;
nimi 1; dochnm nime Hy. 2, 50;
nimi FA, 1; 20; co ainglib nimi
FA. 3; 19; renda nime p. 191, 24;
FB. 19; nimi 25; dichend nime
TE. 9; in FA.. hat LU, 21 med
nime und 14 maJ nimi; i)a^ for
nim Hy. 2, 28; 5, le; fo nim X(/.
18, 5; SC. 42; do nim FA. 2; dia
du nim SP. III 4; -4.ee. nem FB.
39; rith fri nemh TE. 9 J57p.; for
nem Hy. 6, 22; cosin tres nem
FA. 2; P?. Gen. dräm na 5«cÄ*
nime FA. 15; Dorf. D6 de nimib
Hy. 6, 19. — Comp 08. donab nem-
indithib G^Z. zu horoscopis Vindob.
fo. 2. b. 1 [Goid.^ p. 53).
n^m N. Edelstein, Perle;
onyx Z*. 18. — PI. Dat. fräs do
nemannaib p. 310, 37. — Vgl. nä-
manda.
nem- s. neb-«
n^mandaperZenar^t^,^erZ6»-
gleich. — 8g. Nom. detgein nä-
manda Lg. 18, 16; nemonnta TE.
4 JEJ^. ; P2. Acc. imma deta nemanda
ip. 4, 17 (nämunto Eg.).
nemde, nemdtL himmlisch; Güd.
Lor. Gl. 13 und 24. — Gen. ind
rfg nemda s. die Glosse zu irriched
Hy. 5, 106; Acc. liar n-athatr nemda
Hy. 1, 48; PI. Nom. fochraice nemdai
p. 170, 24.
nemed sacellum 8G. 13^ (Z».
801); n'emeth Corm. Tr. p. 121.
nemele, neimheli sorrow, pity
O'B.; Dat. oc nemele frisin comdid
„in . . complaining to the Lord^*
FA. 30 (nemeli LBr).
nemid a magistrate Mann. III
Index; s. unter f^gaim, und dazu
auch nemthe 8C. 25?
nemidach a dweller in heaven,
cipe gebuB m*imund hillou a et-
sechta corub nemidach Three Hom.
p. 38, 6.
nemneeh s. nelmneeh«
nen i. tonn „a wave*^ Corm. Tr.
p. 126, vgl. 3. nin. /
nena, triucha nena Find Oss, i
III 6, Gl. i. ordlach; vgl. nean ^
; inchy span O'B.
I nenald nettles Corm. Tr. p. 126,
neanaid i. neantög O'Cl; co fac-
cad in caillig oc bein n^nntai do-
' chum braisce di „cutting nettles to
make pottage thereof* Fei. p. C.
nentöc, nenntog urtica Ir. Gl.
208.
1. neöit ^. n^it.
2. neöit, nir ba neoit ,fie not
niggardly'' Fei p. CLXXXV.
nert N. Kraft, Macht; am-nert
Schwäche, amnertach schwach LHy.
Amr. 113. — 8g. Nom. FA. 1;
FB. 79; SC. 41; nert D6 Hy. 5, 45;
nert nime Hy. 6, 6; a nert Lugdach
Gl zu Hy. 5, 68; in nert FB. 68, 26;
Gen. ar thrommi . . a neirt FB. 88 ;
45
nertaim
706
ni
is rigi nirt TE. 9 Eg,'^ Dat. ohne
Praep. instrutnentai : atomriag . .
niurt ich verbinde mich mit einer
Kraft Hy, 7, i; s /f.; i?; m; es;
dit nirt SC. 13; 38, s: 41; Ace, fri
cech nert n-amnas Hy. 7, 4s; ni
digaib a nert Hy. 5, es; tria nert
gaili p. 328, i ; Pl. Acc. na . . nert
80 Hy. 7, 42 (neurta B.)\ nerta
lochnamat FB. 68, lo. — Comp.
nert-lia SC. 38; ocus bdl rell derm&ir
0CU8 nertlia miled forsa n-indsmatis
slegaocus semmunna ocus fria meltfs
renda ocus fsebra, ocus ba corthi
corad in lecc sin LBr. p. 216s i5.
nertaim II tcTi stärke^ kräf-
tige. — Prciea. PI. 3 nertit con-
firmant Wb. l* (Z*. 436). — Inf
Gen. is and is tualäng a nerta Gl.
zu ut potens sit exhortari doctrina
8ua Wb. 31^ 12; oc nertad SC. 28.
nertlti SC. 20?
nertmalre F. Stärke^ leo ar
nertmaire Three Hom. p. 42, »2.
neseöit a boil Corm. Tr. p, 123;
apostema Ir. Gl. 843.
1. ness mustella, mus longa
SG. 36» {Z*. 49); weasel Corm. Tr.
p, 123 nescoit.
2. ness nomen do crand („poU^*)
Corm. p. 32, 42, vgl. ibid. sa.
3. ness nomen do urnisi (,,fur-
nace?") Corm. p. 32; ba binde no
chantais dord fri derc a neis a df
bolg ibid. p. 33, i.
4. ness Schlag, Wunde; ness
din ainm do b^im ocus do c bracht
Corm. p. 33; neas i. crecht CDav.
p. 108.
nessa propior Z*. 277; nesso
assa nesso propius propiusque Wb.
12i>; bes ni pe nessu ic do suidm
oldäs dait-siu FB. 94; im Sinne
des Superlativs: dorus . . iiid nime
as nesu das Thor des Himmels
welches das nächste ist (== das
nächste Himmelstluyr) FA. 15; FB. 20.
net Nest; a nido latine Corm.
Tr. p. 124. — Dat. iuathither..
grib dia ned Corm. p. 36, 45 (priill).
ni Pron. wir, nos Z*. 32ö, vgl.
sni. — a) alleinstehend: maic ni
do-som Wb. 19* (ßlii nos ei, deo). —
b) 2jur Verstärkung (nota augens)
der 1. PI. angehängt: dingniam-ni
FB. 6; 56; bemmit-ni Lg. 10;
r^gmait-ni t&t(2.; FB. 57; dode-
chammar-ni ScM. 2: Lg. 12; SC.
13; 43; FB. 41; ni leicfem-ni ibid.i
dogenam-ne FB. 16 ; nechtar nithar-
ni keiner von uns beiden LU. p.
19% 5; na^ dem Pron. poss. der
1. PI, dem Substantiv angehängt:
ar m-breth-ni FB. 62. — c) von
Präpositionen abhängig, dur4^
Doppdsetjsung -nni, -nn, -nd, -n:
airun EC. 6? oruinn p. 144, 9o;
eninn propter nos Wb. 15*; cu-
cainni ScM. 9; cncainn 14; chu-
cunn Hy. 8, 2; chucund FB. 52
cucund Lg. 1: FB. 46; dfin, dinn
de nobis Z*. 334; dind FB. 36
dün, duun, ddnn ad nos, nobis Z*
333; ddn Hy. 1, 2; is; 20; S4; 2, m
5, 106; 6, 23; 24; Lg. 10; ScM. 4
9; 16; SC. 3; 6; CC. 2 Eg.\ FB
43; 61; 75; duin FB. 34; 49;
etrunn, etron Z*. 333; fomni, fomn,
furnn ibid.\ forni FB. AI-, 48; fomd
SC. 5; 36; forond FB. 46; frinni
Z*. 334; frind Lg. 13; la »:
FB. 48; immunn Z\ 333; Hy. 8, 1;
immond FB. 52; imond p. 132, 9;
indiunni, indiunn Z*. 333, 334; in-
nunn Hy. 4, 5; 8, 1; linni SC. 24:
FB. 62; linn TE. 9 Eg.i CC. 3
Eg.; lind ScM. 15; ÄC. 45, a;
l'i^. 73; 90; 94; lend Lg. 13;
ocainni iSfc3f. 7; ocaind FB. 62;
ocunn Hy. 8, 1; reunn J9y. 4, 4;
remunn Hi/. 1, S4; remoind FA. 17:
seocbainni ^S^C. 45, 17; secfaoinne
Goid.^ p. 134; secbond Lg. 9;
torunni, torunn Z\ 334; triooni
t&u2.; önni, uanni, u&inn, u&in und:
üainne FB. 59; uaind 41; haan
Hy. 1, 20. — d) Partikeln vor der
Verbalform angefügt {Pton. infi-
xum'): ronn ain Hy. 1, 30; ron anset
ibid. 14; ron feladar Hy. 1, i; 35:56:
4, 12; 8, g; ron soerat Hy. 1, «:
10; 24; 56; 4, 3; 8, 6; ron snaid Hy.
1, 11; is; 5, 10; !i2; nacban tairle
Hy. 1, s; 55; ni conn acci nech p.
133, 7; nln ortar FB. 53? ar don
roigse Hy. 1, 31; don fe Hy. 1, 1:
4, 2; for don t6 Hy. 1, 1; for don
itge Brigte bot 5, 89; for don
ni
707
nf
rabat im; do don arch^il j9. 133, 6;
dodn ancatar ScM. 4; don auicc
p. 144, 10 (tanic); co n-don fair
Hy. 5, 89; 91 (tair); don estao p.
140, 25; (testa); ar don adbat SC. 28
(tadbat); don ringrat Hy. 1, 17;
don foBcai Hy. 6, 5 (diuscim); 1, is;
donn esmart Hy. 3, s; immun tisat
Hy, 1, 8; cutan m^la FB. 52 (to-
imlim); ni tanbi SC. 19. — e) An
eine Verbalform ah Otiject ange-
fügt: ainsiunn Hy. 6, 14; snaidsiunn
Hy. 1, 97; 88; taithiann SP. II 6.
1. Bf 9 ni jhicht, die gewöhnliche
Negation; non Z\ 739; aspirirt
den folgenden Anlaut: ni chuir
FB. 36; nf chüala FB. 44; ni
chossena 59; 73; ni chelat 71; Lg
17, 46; FA. 6; 26; 8C. 45, s; nf
tfaairmescad FB. 42; nf thfscad 88
ni thardad 90; p. 22, 9; 39, is
Lg. 17; ScM. 3; TE. 2; FA. 9
26; SC. 29; 29, le; 24; ni fil Lg
lü; 12; ScM. 12; ni h^tig SC
33, 17 für ni s^tig? — Mit Fron
suffixum: 1. Sg. nim thairle Hy
6, 12; ScM. 3, 17; TE. 9, 7; 8
p. 141, ss; nim du H^ 2, 44; nim-
tha cumac dia aisn^is LU. p. 113», u
SC. 13; ^. Sg. nit loci SC 30, 2;
nit ägara 40; 3. Sg. nie n-athgeöin
Lg. 9; nis n-insorg j?. 141, s; nfs
röchet JFM. 12; nis toirchi in muicc
SeM. 9; 12; TE. 17; SC. *8; 36;
Hy. 5, 26; 2, 29; FB. 47; nin acend
SC. 45, 16; nfn accathar FB. 59;
isuachnid nfrrodcbad mo ic-sa TE.
12 X[7.? — Andere Verschmelzun-
gen^ ni ro wird nir: nir thüargaibset
iTB. 26; nir bolbian 39; 40; 43;
56; 58; 78; 81; 82; ScM. 5; nirb
dil FB. 73; p. 40, 82 {für ni ro
bo); ni bo wird nib: nib amles
SC 11, 9; bes nip cath SC 38, 10;
niptar ScM. 5; ni imroa- wird nima-:
nimafitir|). 17, 22; nimatorchoralod-
sa FB. 26; nimäriilaid 71. — Ge-
hrauch, a) Besondere Verbindun-
gen, ni . . ni nihü (s. 2. ni\ ni . .
nech nemo, ni . . acht franz. ne . .
que, ni . . nammär kaum: ni thesta
ni dib es fehlte Nichts von ihnen
p. 41, 13; 42, 5; FA. 16; SC 1;
42; FB. 90; nin accathar nech
aile occut kein Anderer seihe t/m
bei dir FB. 59, s. nech; ni füll
fort acht nechtar da ni mtr eins
von zwei Dingen kann dich drücken
TE. 8 Eg.; SC. 5; 14, s. acht; ni
gabsat nammär isin tig CC. 3, s.
nammir; ni ba la nechtar d^ eter
FB. 73, 8. eter; ni . . n4 weder . .
noch, s.nk; ni . . nach weder . . noch,
8. nach; ni thö nein Lg. 6; '.';
TE. 13 Eg., vgl. na thö. -- b) ni
steht auch beim Imperativ: ni chuir
FB. 35; ni aigther ni fürchte Nichts
SC. 10; beim Co^junctiv in Haupt-
sätzen: ni iadat SC. 25; ni fres-
nesea 26; nfn accathar FB. 59;
ni bd lat FB. 73; p. 141, s; SC.
25; ni p& SC. 26; nir bat SC. 25;
26; sowie beim [modal gebrauchten^
Futur: ni dechais p. 21, 32; nf
s&is 5(7. 25; 26; ni firfidtfr iS^C. 3.
— c) ni steht auch in der abhän-
gigen Rede: is follu8..ni dligthi
FB. 41; TE. 12 LU.; adrubrutar
ni füaratar sie hätten nicht gefunden
TE. 19; FB. 90; ba inond aithesc
..ni theclaimtis TE. 2 LU.; ScM.
3, 5. — d) nf nach den Conjunc-
tionen ar, üair, fo bith, sech: ar ni
recat a les ind naim ni aile acht
. . denn die Heiligen bedürfen Nichts
weiter als FA. 5; 9; 12; 15; CC.
6 Eg.; SC. 42; FB. 94; Lg. 6 (ar
na Eg.); üair nf thudchatar FB.
72; 79; p. 40, S2 {vgl. jedoch p.
39, 18); fo bith nf ro derg FB. 79;
sech ni chiuir ni cossena Hy.5, 22; 88;
Lg. 17, 62; e) häufig fehit die Co-
pula bei nf : nf cöir ^m es ist nicht
gerecht FB. 94 {positiv: is cöir
ibid.); 75; SC 5; 6; 13; nf fö SC.
44, 12; ni insa SP. V 6, s. ninsa;
nim dil Hif. 2, 44; nf assu FA. 15;
FB. 73; ni mör n-ecnaig Hy. 5, 3;
nf hin und comartha tucsam lind
FB. 73; nf forcraid cairde FB.
56; 61; 75; 89; f) ni'wird mit dem
Begriffe vorangestellt, der verneint
werden soll: ni bröc as äil ddn
FB. 61 {vgl. bröc dorat in ben
imond p. 132, 9); ScM./dy 15; ni
cfan üait atä is taig it farrad Lg.
7; ni mesu dothset side FB. 47;
ScM. 2; ni oc a imgabail sin dan
45*
ni
708
nimb
atü-sa FB. 94 ; 57 ; ocas ni huU ro
sagat FA. 22; ni fil ro sia FB. 89.
— g) Di con nicht dass, ohne
dass, nicht, non quod, nan qw>
Z*. 740: ni con fess ohne dass
bekannt ist ScM. 3, i8; p. 143, x;
ni con tesbad banna aas Hy. 5, 88;
0CU8 ni con tora eter SC. 40; p.
17, 88; 0CU8 ni conn acci noch imd
Niemand sieht utis p. 133, 7; ni
con fiu „it is by no means wortih"
TBF. p. 150, 17; ni com thä-sa cu-
mang dia tabair[t] ,,1 have hy no
means ihe power" ibid. 81 ; dia laig-
bither ni con b^o-sa fot chumachta
ba sire ibid. 31.
2. ni N. Sache; res Z\ 364;
ohne Artikel aliquid, mit voraus-
gehender Negation nihil, neb-ni
nihil; mit Artikel idj hoc; mit
Artikel und nachfolgender Demon-
strativpartikel hoc. — Sg. Nom.
ni ali alia res TE. 2 Eg.\ cac^ ni
SC. 34; diliu lim longud old&8 cach
ni FB. 32; ani 8in haec res, hoc
Lg. 13; 16; TE. 5 Eg.-, SC. 3;
12; 13; FB. 26; 31; 41; 56; inni
Bin TE. 10 Eg.; CC. 1 Eg.; p.
142, 11; 143, 6; inni TE. 8 Eg.;
mit nachfolgendem Belativsatz: ni
fil . . ni bad toi ria cöemch^le SC.
42; nad rabi ni bad esbaid ilad
FB. 4; ani ro innisemar das (was)
wir erzählt haben FA. 15; ani no
bid isin cathraig das (was) in der
Stadt war FB. 88; ani na roich
lam SC. 44, e; ani no m-bera latt
FB. 59; 89; 93; inni ro herbad
duit p. 40, 86; 41, u; ocus ni nad
roichet Vlaid uli, ro soichi-siu
FB. 11; Gen. firinne an ueithi si
s. unter in-mesta; Acc. conda accatar
ni Cd. i LU.; conn f accatar ni in
n-oclach rochain da sahen sie Etwas
{nämlich) einen sehr schönen Jüng-
ling CC. 3 Eg.; p. 140, 19; p. 144, 11;
räthaigis . . ani sin TE. 10 LÜ.]
FA. 2; SC. 4; 9; 39; 45; ani hi
Bin FB. 78; ani seo rode FB. 32;
inni ain TE. 6 Eg.; indni TE. 9
Eg.; ani atchiu-8a das [was) ich
s^ SC. 39; adfiadat . . ani m&
tudchatar FB. 76; ni recat a les
ind naim ni aile FA. 5? PI. Nom.
86 nechi airegda „ihe six Mef
things ScLb. 12; Gen. nanni ro bn
thol do der Dinge, {nach welihen)
er begehrte Ml. 33«, is; Du. Cren.
nechtar da ni TE. 8 Eg.
1. nla M. Held, Krieger; i.
trenfer „a Champion" Carm. Tr.
p. 125; Z*. 255. — Sg. Nom. in
rig-nia LU. p. 79^, 4; Gen. niad
(zweisübig) Hu. 5, 71; cona thair-
birib niath LU. p. 80», 24; ende
niad {vier Süben) SC. 38; cless niad
FB. 51; ni hopair niad iiäre On
the Mann. III p. 424 {so jsu lesen n
PI. Dat. ba-sa balcb^mnech for
niathaib ocas mörslöagaib LU. p.
114*, 16 (Siab. Conctd.).
2. nla^ nise M. Schwestersohn;
1. mac sethur Corm. p. 31. — 8g.
Gen. im orba mic niath ZK 2o6
{Sench. M.).
3. nia! ar nia na mucci Oss. III
Unterschrift, dum niad Md. 10.
nlam Glanz; i. dath O^Dav.
p. 108. — Sg. Nom. ro>niam SC.
33, 18. — Comp OS. niamh-land a
splendid flat crescent of gold {um
den Hals oder über der Stirn) On
the Mann. III Index.
niBLTBAvL glänzend. — Sg. Nom.
niamdo TE. 4 Eg.; PI ifom. ni-
amdai Lg. 4, 7.
nlgrim I ich wasche. — Praes.
Sg. 3 rel. niges FA. 16. — Conj.
Sg. 2 nige araile „wash ikou the
oiher*' Three Hom. p. 80, 15. —
Pass. Praes. Sg.- 3 ind na lam
negar and Corm. Tr.p, 119 mat^^J^.t;
nigther Corm. p. 29 m&t (A); negthair
ibid. p. 12 caplat. — Injf. Dat. oc
nigi LU. p. 671», 35; do nige FA.
16 LBr.; Three Hom. p. 80, 15. —
Comp, fo-nigim, tönach.
nim, nlm- die Negation ni Mcf
Pron. der 1. Sg., nim tha non mün
est SC 13.
nim-, nimm« zusammengezogen
aus ni 1mm-,
nlma-, jAmmH' zusammengezogen
aus ni imma-.
nimatorehomlod FB. 26?
nimb i. bröen, ab eo quod est
nimbus Corm. p. 32; i. ncil no
braen O'Dav. p. 107.
xiimbi
709
no
Bimbi SP, III 6 lies n-imbi, nimmi
p. 144, 91 lies n-immi.
nimdotair p. 141, S9 (nim dotbair
aa MsM
nlminar mbith FB. 24, mit mbith
(ni bith?) beginnt eine neue Zeile
in Lü., der Sinn wird wohl sein:
nicht ist ein Weib von ihnen mit
ihrem Manne von einer Zeit zur
andern beisammen.
1. nimtha für nim tha, s. 1. n{,
me u/nd t4im.
2. nimtha für nf imtha.
1. Bin [i.] gabul, s. unter ninach.
2. nin der Buchstabe n Corm.
Tr. p, 126, O'Dav. p. 108.
3. nin [i.] tond {„wave'*) Corm.
p. 31 Ninus „the name ofa welV;
vgl. nen.
ninaeb, nem ninach Fü. Prol. 108
(„delightful heaven*% Gl. i. gablach
\^LBr.\ vgl. ninaeh i. a|bhinn no
gablacA Three Ir. Gl. p. 126, mit
Anführung dessdhen Verses und
Zufügung von i. aibhinn zu ninach;
croch ninach Anissi Fei. Hart. 31
{y,ihe 'forked cross of A."\ Gl. ni-
nach i. glacach no crechtach no
nin gabul i. ginol i. glac na gabla.
ninsa, gewöhnlich abgekürzt nl,
zusammengezogen aus ni Insa nicht
schwer {öP. V 6, anse, ansa dif-
ficüis Z*. 276\ ist eine stehende
Formel in der Antwort auf eine
Frage, aufweiche Auskunft gegeben
wird Lg. l; TE. 5; 13; SC. 4;
10; 16; 31; 35 j 47.
nith 1. guin duine Corm. jp. 31,
ibid. p. 32 („woriaZ wounding of
a man'' Tr. p. 122, vgl. Z*. 1005);
i. conplicht {conflictus) O'Don.
Suppl.; iar nith FB. 50, p. 310, 26;
füabair nith SC. 31, ii. — Compos.
nith-mass Lg. 17, lo {O'R. hat auch
nith nable)?
no unübersetzbare Verbalpartikel
{vgl. ro und do), nu, no Z*. 415;
na gelltfs CC. 1 LU. [lies no, oder
Pron. suff.?); aspirirt: no chin-
ged FB 58; no chlaided 70; SC. 47;
p. 39, 16; no thaimed FB. 57; no
thathiged 63; 70; 88; ScM. 19;
CC. 1 LU.; mit Pron. suffixum:
1. Sg. nom berar SC. 9; is missi
nomn-eblo p. 141, 29; 2. Sg. not
malartat FB. 67; TE. 9 Eg.\ SC.
11, s; 41; not guidim Gl zu nod
guidiu Hy. 5, 17; PI. no bor mair-
tither Lg. 13; 3. Sg, nod gl6fe FB.
57; 76; Lg. 8; ScM. 15; Hy. 5, n;
notolbad FB. 75 {für nod dolbad);
non dlig FB. 14; non ^tedp. 131, 12;
142, 19 1?); nod n-dirgi FB. 27;
nod n-ebela p. 141, s; 4; 9; nos
cuir FB. 64; 67; 70; no da biatbad
p. 131, 18; PI. no8 taarcend FB. 40;
nos dibairg 65; SC. 6; nus biathaim
p. 141,26; mit Relativpronomen:
ani no m-bera latt FB. 59; na fil
FB. 58; na tahrad ScM. 1; na
tongat ScM. 16; steht aber oft an
der Spitze von Relativsätzen ohne
Relativpronomen: ni rabi la Ultu
fer no lamad a n-etargaire FB.
15; 14; 17; 27; cech nf no chlui-
ned p. 39, 16; TE. 9 Eg.; 9, 29;
ar bä leis no foied a fiiir CC. 6
LU.; is midlachda no täi FB. 58;
iss ed eret no bitis SC. 1; 2; 29, is;
34, 6; 46; a8btfrt..friu, nod lemad
FB. 76. — Gebrauch a) beim
Praesens: nod guidiu Hy. 5, 17;
FB. 14; 28; 65; SßM. 15; cid no
tdi Lg. 10; FB. 58; na fil ibid.;
no sgrechat FB. 67 ; tongu na ton-
gat mo thuath ScM. 16; nos tuar-
cend FB. 40; nos cengland FB. 70.
— b^ beim Praes. sectmdarium, mit
Imperfectbedeutung: no mblig-
tis Lg. 8; 12; ScM. 1; 3, 2; TE.
9 LU.; no thaimed FB. 57; 63;
68; 70; 75; 88; 15; SC. 1; 2; 5;
p. 40, 31; ani no bid isin cathrat^
FB. 58 ; mit modaler Bedeutung :
ocus no bemmis dorisi, dia m-bad
ail duit-siu SC. 43 ; cia no betis fir
in cöicid uli immond FB. 52; Lg.
18, ds; SC 42; düs cia dib no
thogad ScM. 19; amoZ no betis
comarthanach, is amlaid no creteä
doib SC. 49; co m-bad hit farsäla
no beth bantrocht Ularf FB. 17;
no roch tis sie sollten gehen (?) FB. 41.
— c) beim Futurum: ni bä nech
bas ferr nod gl6fe FB. 56; p. 141, 4;
ani nom-bera latt FB. 59. — d) beim
Fut. secundarium: no thogfaind-
se Lg. 9; not Icfitis SC. 11, 2; 29, s;
n6
710
CO n<Se
cid biad no ragad dia n-echaib
FB. 63; 76. — e) btftm Praete-
ritum: conoro 4rracbt innossa bis
ich jetzt aufgestanden bin TE. 12
LU. {perfecttsch); nos cuir FB. 64
{Präsens?).
nöf no Conj. oder; no, na vel,
sive Z*. 699; wird häufig durch 1-,
die AhkSvriiung für lat. vel, bezeich-
net; aspirirt den folgenden An-
lernt: DO doBsam Hy. 1, d; no tbo-
derntanFA. 18; no chliabaig 8. unter
roe. — Gebrauch: co n-dam nö
muicc maisB Lg. 17, 7; 22; SC. 6;
29; fö dl nö fö thrf FB. 81; 87;
ar ÜB no ar ^cin TE. 19; amol
catbbarr cumtacbta no mind rlg
FA. 8; T£7. 6 Eg.\ atconnarc ^tach
n-datba no co n-erred anflatba SC.
84, IX ; ittr foss no atmaille, ittr
Buide no äessam Hy. l,s; no rocbtiB
do saichtin Conroi . . no do saicbtin
Ailella FB. 41; FA. 9; in comram
do tbairisem beuB . . no in mucc do
raind dam-sa entweder . . oder ScM.
11 ; b^it fir marba and nö dog^ntar
samlaid FB. 9; in der Frage: ni
fetatar, cia deocbaid no can don
luid SC. 12; 46; FB. 54; p. 132, 0;
nl (na) . . nö nicht . . oder: ni fil. .
fial no temel FA. 5; ar nf fil dru-
im neich dib no a bübb fri äraili
FA. 12; 10; p. 144, 2«; nis aitrebat
. . acht nöemöig no ailitrig FA. 12;
ni airmither . . pian no thodemam 18
[nsL LBr.) ; ni cbumaic thra nech . .
tüaruBcbail no innisin FA. 6 (na
LBr.)\ na b& do Ddn Imrith no do
Dün Delca SC. 9; nach Z\ 699
würden hierher auch die Stellen
mü ni . . ni (na) weder . . noch ge-
hören die unter n& aufgeführt sind;
nö und na neben einander: ä,it inna
bf bis nö peccad na imorbus EC. 1
\JjÜ. p. 120», 9, ohne Abkürzung).
no eo (nocho, nocha), no eon
(nochan, nocbun), no cor nicht,
Negation an der Spitze von Haupt-
sätzen, vgl. ni eon unter nf, nocha
not O'Don. Gr. p. 324. — a) no co,
nocha: no co rag-sa ich werde nicht
gehen SC. 32 (noca H.); cia beith
no CO bia-80 fö mebail, cöin bemmit-
ni i m-bethaid du wirst nicht in
ün/ehre sein, so lange wir am Ldfen
sind Lg. 10 (nocha Eg.); no co
teseba ni de SC. 27 (nocha H.); no
CO ririub TE. ^3 LU. (nocha Eg.);
no CO demad riu mo d&l SC. 44, s : 14;
45, 6; 8; mad indiu no co roich
uaim Oss. II 9; däig no co dingnea
m*amröiri8^C 45, 25; nocho dingniam-
ni airut-su sin FB. 6; fo bith ni
ro derg . . a claideb i n-£rind . . ,
ocuB nocho dechaid biad n-£rend
inna beolu 79; nocho deochadusa
dar Becht n-immaire cen mo men-
maln i n-Dia Hy. 4 Praef. — h) no
eon, nochan mit nachfolgender Aspi-
rcUion: no co fiaicebait nidU werden
sie übrig lassen ScM. 3, 12; .ani
dia tudchad cuingid . . no eon fäar
i n-£rind nach 1 n-Alpain .FB. 93
(nochan Eg.); mani dirgi-siu co rop
cöir, no eon fil iän domun nod
n-dlrgi FB. 27 (ni eon Eg.); bes . .
no eon err SC. 43 (nochan ferr H.);
OCUB nocon ed namma und nidu
ist es nur dies ibid. 31, 16; no eon
fetar 38, 2 (nochan JET.); nochun
fetar TE. 7 Eg.; nochunusai TE.
7 Eg.; nochonom-tha-sa diiib ich
bin es euch nicht FB. 26 (nocham-
tha-sae Eg.)? — c) ocus no cor fer
banne |>. 41, se; nochor impo s. unter
impöim; am corbilic dnit-siu hi
8C. 47 (alic).
ro noftd Lg. 17, 29, verschrieben
für do ronad?
1. nocht i. aidche O'Dav. p. 108,
s. innoeht.
2. noeht nackt. — Sg. Nom.
a claidet nocht FB. 87; Acc. F. fri
hdir noieht Three Hom. p. 122, 21;
PI. Nom. Fem. aiir-nochta FB. 53;
beim Masc. a claidtd nochta FB. 13;
Dat. cusna claidbib nochtaib FB. 74.
noehta F. Nacktheit. — Sg.
Nom. ni bia gorta na nochta isin
phurt Goid.^ p. 102, 12 {LHy.);
Acc. cen nochtai FA. 35.
noehtalm II ich entblösse;
Praet. Sg. 3 Dep. ro nochtustar . .
a cloidem er zog sein Schwert Three
Hom. p. 18, 19.
nodlaig s. notlaie.
nöe 8. nau«
eo nöe p. 183, b?
n6eb
711
notlaic
s/ BÖeb, n&eb) nöem, naem heil ig ,
der, die Heilige; nöib sanctua
Z^. 31. — Sg. Nom. SP. IV 4; in
spirut nöib Wb, 4» (Z\ 223); nöeb
Hg. 1, 56; i), 6; cech noeb Hy. 1, 19;
2, 17; F, ind nöeb Hy. 5, 22; 75 ;
ind nöib Hy. 5, 2; &en. M. in
spirta nöib inöeb Ms.) Hy. 5, 90;
p. 40, 7; F. na scriptuire nöibe
p. 170, 16; ^cc. F. lam nöeb (»^ic)
do Laignib Hy. 4, s; P/. Nom. M.
nöim (iJ5r.), naim {LU.) FA. 4;
5; 34; slöaig nöema FA. 31; na
haps^atZ noemu 32 LBr.; Gen. na
nöeb Hy. 2, 60; na nseb FA. 4;
6; 25; na naem FA. 4; 7; 16; 31
{LBr. immer noem); Dat. con-nöe-
baib H^. 1, 49; 63; dona niebaib
FA. 5 (noemaib LBr.)'^ Acc. inna
nöemu FA. 5; 7. — Compos.: ind
nöeb-duil Hy. 5, 41; annoeb-itge
ibid. 92; nöem-ingen Hy. 7, 16;
nöem-öga FA. 7; noeb-Patraicc
^2^. 3, 1; nöeb-togairm Hy. 6, 3.
nöebaim II ich heilige, mache
heilig. — Üonj. Fraes, Sg. 3 ro
nöeba Hy. 6, 22. — Praet. Sg. 3 ro
nöib aanctificaviiWh. Id^ (Z«.462).
nöebda heilig. — PI. Nom. sloig
noemda FA 31 LBr. (nöema LU.).
DOeS 8. BÖS.
noi 8. ^nau.
nöl n- neun; novem Z^. 304
ndi n-imdada FB. 2; p. 309, 32
not n-iibla cüs FB. 42; tri nöi
immaire Hy. 1 Praef. s. unter im-
maire; nöi cairptiu CC. 1; noi
gcairptiu p. 143, 7 ; nöi crotha FB.
2Ö; nöi ficbit CC 2; nöi luirg ibid.
nöib s. nöeb.
nöibe F. Heiligkeit Ir. Gl. 168.
nöiehtech, /ur nöi-fichtcch, un-
detricenalis Z\ 306* {ßr.)\ PI.
Dat. onaib laithib noichtechaib
Wien. Gl. fo. 2. a. 1 {Goid.^ p. 53).
nöidia F. Kind; infans Z«. 264.
— Sg. Nom. ro recair in nöidiu
Three Hom. p. 68, 20; Geti. do läim
na nöiden ibid. p. 6, 3; 8. unter
scret; PI. Nom. nöidin FA. 6;
näidin28; Acc. für Dat. do nöidenu
p. 19, 38.
nöidenaeht infantia Wb. 24«^
{Z*. 805), ü^Z. uTtter gillacht. —
Dat. ina noidendacht Three Hom.
J7. 6, 11 ; asa naidendacht SMart. 9.
nöigrlinne, cret nöitech nöiglinne
FB. 45, „a neto fresh-polished body"
Sullivan?
noilb an oath O'Don. Supph,
On the Mann. III Index?
nöin 8. nöna.
nois i. oirdheirc O'Cl. {Beitr. yill
319); fri adba nuis Lü. p. 40», 11;
vgl. noiseach a noble person O'JB.
nöitech FB. 45 (noithech Eg.)
8. unter nöiglinne; atchiu a brat
nerg {für n-derg) n-ildathach nöi-
tech siric LU. p. 91», 16, „his
many-hued red dodk of lu8trou8
8Ük" O'C. {On the Mann. III p. 142);
vgl. noithech.
galar noited p. 145, 11?
noitheehf noitheach noble O'R.;
i. oirdheirc O'Cl. {Beitr. VIII 319).
nöithiam FB. 22?
1. nömad. nonM8 Z*. 310.
2. nÖmad F. der neunte Tag,
die Woche {vgl. lat. nundinum).
— Sg. Gen. co cend nömaide bis
zum Ende des neunten Tages Corm.
p. 25 himbas forosnai ; TE. 16 Eg. ;
PL Gen. dia teöra nömad nach
drei Wochen TE. 11 LU.
nöna, n6n = lat. nona; nöin 8.
unter iarmeirge; cech nöna jeden
Abend ScM. 20.
nönbar M. neun Mann; novem
homines Z*. 313. — Sg. Nom. nön-
bur dibercach Hy. 5, 66; FB. 84;
nonbor di l&thaib ibid. 55; Gen.
aere ind nonbair ScM. 17; 22, 5;
cless nonbair FB. 24; cless niad
nonbair 51 ; Dat. conidammArb tar-
raid talam a ndnbur 84; PI. Gen.
na tri ndnbor FB. 89; Acc. na tri
nonboru ibid. 84.
nös a manner, fashion, cu-
8tom O'JB., vgl. Beitr. VIII 319;
noes, nos Corm. p. 31; a dubhairt
Fionn go n-diongnadh {sc. sfth) gidh
bö nös a n-diongnadh Diarmuid i
Torr. Dh. p. 168 {„in tohatever
way'*)] noco comarscaith Patraic
a nos fer n-Erenn iar tiachtain
creidme O'Dav. p. 65 comurscaighi.
notlaie {^^lat. natalicia) Weih-
nachten; re notlaic Fä. Nov. 13
nondh
712
(nodlaig LBr.)] Dec, 24; innoUaic
ibid. 25. *
1. noudh i. athnughudh no ur-
darcughudh, ut est noudh ainmhi
i. leasainm O'Dav. p. 108; noadh
increasing O'Don. Suppl.; nuithear
i. oirdearcaigther ibid.
2. noudh i. tegbdbais no dartach
O'Dav. p. 107. . ,
nü neu, s. nd-fiadnaise.
nüa 8. nüe.
nuabla s. nüe.
nnalann Ruf? brigach nualand
Fä. Febr. 13, Gl i. nuallan mac,
no gair mor accu; ibid. 1; Sept. 26;
Nov. 29.
nöall N. Schrei, Schreien,
Lärm. — Sa. Nom. annuall Fü.
Dec. 28; Epü. 163; nüall cen geis
„a cry unforhidden" p. 40, ai; b&
digrais nüall SC. 45, s; naall cech
genai Fä. Sept. 16: cisi nüal so
LU. p. 126», 19; nüal Ad. Pr, 6
{Groid.* p. 174); Acc. atsluinniu
nuall m-buada cias cacb moc lere
Fei. Epü. 349; PI. Acc. nualla
„«Äov^s** FA. 31. — Comp, nuall-
guba F^. 33; p. 191, «4.
nüallaimll ich schreie, vonnüall.
— Praes. PI. 3 con-nuallatp. 191, 23.
nuall&n howling, roaring
OB.
n6e. nüa novus Z^. 56; tgl.
Ir. Gl. 803; memmbrum naue SG.
217 („w€mi>rana nova*' Nigra, tgh
Z\ XII). — 8g. Nom. sithlaith
nua Hy. 2, 19; cach nua cUles Neu€
SC. 43; Acc. in garmain nue Hy.
5, 74; tech nue CC. B Lü. (nuad
Eg.)] PI. Nom. nua bla SP. V 7
(„tÄ«/ arc not new reports" Goid*
p. 178\ vgl. nu8ß a moltha, crfna a
Shöoit öowi.« jp. 157 {LHy. Amra,
nua molta crlna seoit Lh.).
nü-fladnaise, nö-iadnaise no-
vum testamentum Z'. 56; p.
169, 15.
nüide novus Z*. 794. — Superi.
cid as nuidem tucsat weis ist da«
Neueste, das sie genommen haben
TBE. p. 154, 23.
nnin evil Corm. Tr. p. 38 coic.
nuis 8. nois.
nnmir = lat. numerus; nnmir
seda die Siebenzahl Goid.^p. 102,3;
ind numuir ecutrumma sin diese
ungerade Zähl ibid. 2.
nos the hiestings Ir. Gl. 256;
Corm. Tr. p. 126.
o
1. 6 N Ohr, 8. an; Du. Nom.
himum loscit mo df n-ö priill Corm.
p. 36, 12; df öe zwei Ohren ^^ zwei
Henkel s. unier dabach; PL Nom.
hoe ibid. ; dazu auch delg öir . . i
n-öe cecha breclenni SC. 33, 22?
vgl. cetheora oa dubglassa for cech
brutt TBE. p. 136, 15 {„four black-
grey ears").
2. ö, 6a Praep. mit Dat. von;
a, ab Z'. 630; bewirkt Aspiration:
0 tbus TE. li Eg \ p. 17, 26 {vgl. 34V,
42, s; FB. 2; 55; p. 309, 32; ö
Choin SC. 29, 17; 33, 3s; 44; FB.
43; 70; CC. 5 Lü.\ 6. — Mü dem
Artikel verbuken: ön taib ScM.
3; 16: TE. 17; FB. 39; 55; 59;
64; 77; 87; 88; ond üair Lg. 11;
ScM. 13; 14; on t-sil Oss. II 8. —
Mit Pron. personale: 1. Sg. uairn
Lg. 9; 18, 7; ScM. 3, s; Oss. 11 2;
SC. 6; 28; 32; FB. 22; 88; haaim
TE. 5 Eg.] üaim-se ScM. 12; SC. f^-
11, 10; hnaim-siu CC. 5 Eg.i PL
huan Hy. 1, 20; üainne FB. 59;
uaind FB. 41; 3. Sg. üait Lg. 7;
Scilf. 11 ; 12; TE. 6 £^^.; ÄC. 45, is;
FJB. 43; uait-siu TE. 11 iL^.; p.
132, 12; SC. 32; üat-siu ÄC. 5; PL
üaib iS^a 4; 46; p. 310, 12; uab-si
FB. 76; 5. /%. 3f. ood s. unter
ind-arbenim; üad TE. 2] 3 Eg.;
8; 17; p. 144, 7; FA. 9; SC. 8;
20; 47; FB. 3; 4; 87; uad ScM.
21, 36; hüad CC. 5 i?7.; F. uathl
p. 39, 12; uadi Lg. 12; F^. 20;
FB. 21; üade Hy. 5, »e; s. unter
ind-arbenim; PI, ödib 2Vr.8; dathlb
713
FA, 5 (uadib LBr.)\ üadib Hy.
2, es; Lg. 8; SC. 12; FB. 61; 77;
dadaib p. 132, 6; uaidi5 TE. 15.
— JftY Fron. po88es8%vum: 1. Sg.
öm c^liu SG. 13; <?. /%. öt senaib
SC. 26. — Mit Pron. relativum:
o tucad ScM. 3, is; 5'(7. 16; 20. —
Mit Pron. demonstrativum: o
sin FB. 69; 90; CC. Q Eg.] o hoin
rj&. 10, 17. —
Gebrauch, a) ö von im Gegen-
satz zu CO zu, bis zu {selten do):
chuci ocus üad i^u ihm u/nd von
ihm FA. 9; o thenid co fraigid
FB. 2; 55; p. 309, 32; ön taib co
araile ScM. 3; 0 adbrond co hö
FB. 38; 39; 0 Thelaig na n-espoc
CO Locb l^mnachta j). 42, 8; 0 thus
CO deritb von Anfang bis zu Ende
TE. 14 Eg.\ ön dorus dfarallia
FB. 55; zeitlich: bliadain ön lö cu
cele TE. 17; p. 131, 9. — b) hei
verschiedenen Verben des Gehens,
fortgehen von, ausgehen, kommen
von: luid üad TE. 8 Eg.; p. 132, 6;
SC. 8; 11, 10; 12; 16; 20; FB. 7;
61; 72; 77; 87; 88; dochuatar . . a
echluchu . . üad TE. 2 Eg.; ScM.
1; 2; SC. 4; noco roich uaim Oss.
II 2; in aait-siu ro siacht fis dö
SC. 32; docbüaid üait in curath-
mir FB. 43; eirgg uaim hebe dich
weg von mir Lg. 9; ScM. 16; ro
gab side . . ön muic ScM. 16 ; asöi
dosoi uaim fri fraig ScM. 3, s; isin
deilb hi tarfas uait-siu p. 132, 12;
do duit uaim SC. 28 {vgl. ST 487,
Col. 1, 46). — c) weg nehmen;
tragen, treiben: dobert secht
mnltu üade er trug sieben Schafe
von ihr fort Hy. 5, se; ScM. 12;
0 ra uccad 0 belaib CC. 5; in rop
ailliu . . rucais üaim der mir der
liebste war, den nahmst du mir
Lg. 18, 7; TE. 15; oc tabairt tana
bö uait ScM. U; ibid. 3, is; co ro
lii a ochtaig 011 tig FB. 64 ; ibid. 21 ?
uair na ro ötad uadi weil es nicht
von ihr erlangt wurde Lg. 12;
TE. 5 Eg.; p. 144, 7; ar ba üaim-se
füair th'athair in t-ainm sia denn
von mir war es, dass dein Vater
diesen Namen fand ScM. 12 ; FB. 22.
— d) ausschicken, von sich
lassen: ro Jöid morfessiur uathi
p. 39, 12; TE. 2; 17; ni löicfem-ni
uaind FB. 41; nie relec uad ScM.
21, 36; CO curend üadi in draic
inicbtarach i n-gin dlabail FA. 20;
nombligtis . . uadib Lg. 8. — e) bei
der Angäbe einer Entfernung,
Eichtung: ni cian dait nicht weit
von dir Lg. 1\ TE. 6 Eg.\ tar
teöra fuithairbe ön tig FB. 17;
20; 88; cfa beit üait i n-etercein
SC. 45, 18 ; atä flaitb adamra . . fri
gnüis do gnüis döib üatbib sserdes
südöstlich von ihnen FA. 5; zeit-
lich: ond üair sin von der Stunde
an, seitdem ScM. 13; 14; ond üair
ro sc&icb döib fiadach in t-älöbe
von der Stunde an dass es für sie
mit der Jagd vorbei war Lg. 11;
on trath sa von dieser Zeit an, von
jetzt an FB. 59; 87; 0 chöin seit
lange SC. 44; 0 chfanaib CC. 3
Eg.;p. 132, 11; SC. 33, 33; FB. 43;
0 sin seitdem FB. 90; 0 sin ilie
CC. 6 Eg.; FB. 69; 0 hoin ille
TE. 10, 17. — f) Zur Bezeichnung
eines Ausgehens, Anfangs, Ur-
sprungs, einer Urheberschaft
in verschiedenen anderen Situati-
onen: di lüas ind örma, ron.uc . . ö
Dün Rudrai^e FB. 43; longas Fer-
gnsa ö Ultaib die Verbannung des
F. von ü. Lg. 5, 14; rop saiget
huan fri demnai Hy. 1, 20; co m-bo
fodirc dö-som imcissiti in tige m&ir
üad assa imdaf FB. 3; cuin rom
bia uait-siu wann wird es mir von
dir zu Theü werden TE. 11 LU;
is ail dona mn&ib ind eoin ucut
üat-siu die Frauen wünschen diese
Vögel dort von dir SC. 5; rfge
Isech n-Erenn dait üainne FB. 59;
fladu 0 Budi 76 ; timarnad duit . .
öm cöliu eine Botschaft dir von
meinem Genossen SC. 13; 20; ru
bad torrach hüad sie würde schwan-
ger werden von ihm CC. b LU.\ 6;
0 gein tuissech Etaini 0 Ailill cosa
n-gein n-dedenach 0 fiturp.^lSl, 9;
Etair in chathmiled 0 Inbiur Cich-
maiue p. 131, e; Succait a ainm o
thustidib S. sein Name von den
Eltern p. 17, 26; 34; bat umal
münta ö geethaib der BelehrtMg
714
OC
ron Weisen SC. 26; coisc öt senaib
t&tV2.; ar is mördolig mo uert do
scor ö nirt mnä SC. 41; is uaim
fodailt^ doib von mir aits wird
ihnen zugetheüt SC. 6; ocus nad
rabi ni bad esbaid liad FB. 4;
uchan do galur nom geib ö Choin
weh über den Schmerz, der mich
ergreift von C. her SC. 29, 17; ar-
fich 6 äib ech ocus analaib fer
FB. 24? CO m-bad ö l^mum do-
ch üatdr . . tairse dtiss es vom Springen
wäre, das8 sie darüber gekommen
Ovaren FB. 88; ön mud chetna
auf dieselbe Weise FB. 39; 77. —
g) Erzählen von Jemandem: don
badbscel ro innis 0 chelib FB. 70.
— h) einer von euch u. «. «2.:
öen uaib p. 310, 12; cach üadib
Hy, 2, 62; cäch a leth ddib Tir. 8;
fil uaib noch SC. 46; cö bä uab-si
FB. 76. — Vgl. othä.
3. 6 Conj. seit, nachdem; ex
quo, postquam Z\ 713; bewirkt
Aspiration: 0 thucusa ScM. 12;
p. 21, 29; FB. 80; 0 ghebthar TE.
10, 12; verschmilzt mit ro zu ör: or
bam TE. 5 Eg.; ötconnairc SC. 47
für 6 atconnairc. — Gehrauch,
a) seit: nf fuilet tri thräth and, 0
thucusa tri laich cind uait seit ich
davon trug ScM. 12; 0 ro genar
TE. ö Eg.; or bam lenab ibid.;
SC 29, 16; FB. 30; ö gabus-sa
gaisced, ni ro la imroU mo urchor
cussindiu SC. 7; FB. 44; 0 ro gab
gaisced co n-deochaid bäs FB. 79;
ScM. 16; 0 ro bo FB 9; 79. —
b) nachdem, als: 0 ra forba . . in
sindach a gnimrad, dolluid slan fon
caUIid p. 46, 25; FA. 21; FB. 10;
13; ro thinsat na cait, o ro bo
maten 57 ; 0 ro scar . . ind anim
frisin corp, ro arthraig fo chötöir
di aingel a comiitechta als die Seele
sich vom Leibe getrennt hatte, er-
schien ihr alsbald.. FA. 3; FB.
8; 90; ötconnairc .. in n-ingin ic
dula üad . . , ro raid fri Löeg als er
das Mädchen von üim fortgehen
sah, sagte er zu Loeg SC. 47; p.
21, 29; FB. 80; TE. 9. 19.
1. öa minor Z*. 277, Comp, zu
öac [.vgl. Beitr. VIII 434), vgl. öser;
in fotrend bas 60 ic scribend, in
lucht basine icaurnaigthiSJIfar<.22;
Mthiu cech delg is ou „the yaunger
thom is always the sharper*' Ret.
Cdt. U p. 382 {LBr.y — Vgl. öitiu
2. 6a jecur Z*. 23; äe hepar
Ir. Gl. 1032. — Sg. Gen. domblas
äe fei (Wörtlich: „bittemess of the
liver'') Ir. Gl. 975.
3. 6a Enkel, s. aue; am öa-sa
do mathar-80 Goid.^p. 93, S6 (LHyX
6ae9 6c (ög) jung, juvenis;
öcc „young, a youth, a warrior**
Corm. Transl. p. 131. — Sg. Nom.
oac p. 133, s; giUa öac (zweisilbig i
SC 37, u; öc ibid. 1; Ace. tarbin
6c Lg. 9; in mac og CC. 7 Eg.:,
PI. Nom. oaic föne SP. I 6; ind
öic Lg. 6; 10; FB. 65; Gen. ar
bölaib 6c n-Ulad FB. 59; 62; öc
n-Erenn 89; Dat. di ocaib domain
SC. 13; FB. Ib; re n-ocaib Ula<2 35;
Isechdu öcalb SC 18; 31, 9; Aec.
6cu SC. 18; secb 6cu Clad FB.
10; 14; Voc. a öcu ScM. 5. —
Comp OS. 6c-lach, -laech, -mil, -thi-
gemd. — Compar. 6a, später au^
öige {0'CI.\ s. unter 6ser.
oal bucca SG. 22b {Nigra).
öam, oam minimus Wb. 13^
(Z». 278), Superl. zu 6a.
oar i. guth no gairm Corm. p 33;
6r fiMndi, Name eines druidischen
Zaubers, SC 23.
obair s. opalr.
obbalm II ich verweigere. —
Praet. Sg. 3 opais . . in port er nahm
den Ort nicht an Goid.* p. 103
[LHy.y^ Dep. ba toi du DhubthacA
. . ros opustar tra Brigit Three Hom.
p. 64, 20; PI. 3 obbsat . . fair . . in
cennach sin sie verweigerten ikm
den Handel FB. 77. — Inf, ni
con talla obbad fair itir SG. 90«
{„nequaquam admittit recusaiümem
in sc" Z\ 613, vgl ibid. 60).
oböla s. oiböla.
obl61r M. Gaukler; i. fuirseoir
O'Don. Suppl. — Fl. Nom. oblori
TE. 3 Eg.; Acc. oblori TE. 17;
obloire ilnd. 2 Eg.
oe Praep. mit Dat. bei; juxia,
prope, apud Z*. 634; ic p. 17, «; as;
Hy. 5, 74; ScM. 21, 2; TK12 Eg.; 16:
oc
715
OC
sc, 33, 33; 34; 34, 11; is; lö; 45;
47; hie TE, 1 Eg.; 3; 6; 2(); ac
ScM. 22, 6; og p. 143, s. — Mit
dem Artikel: Sg. ocon maicc ScM.
8; FB. 86; ocond airinuch FB.
55; 82; ocon t-8l6g SC. 35; icond
ferdaigsecht ScM. 6; mit Apocope
con t^in Lg. 17, 6 ; PI. oc na des-
saib FB. 43; 57; 88; mit Pronamen
personale: 1. Sg. acum SC. 44, 14;
45, 11 ; acum-sa ScM. 7 ; PI. ocaind
FB. 62; ocainni ScM. 7; ^. -Si/.
ocut TE. 5 j&5f.; 19; FÄ 59; ocut-
su FB. 56; acut SC 43; acot-su 46;
PL acaib /Scilf. 9; d. 8g. M. occai
Ify. 2, 56; occi Gl. zu Hy. 5, 21;
occa Hy. 1, 86; ScM. 1; jp'Ä 84;
aci TE. 2 Jl^.; aice Lg. 11; iV.
oca-sin 5C. 8; acci TE. 2 U^ ;
F, occai (?/. xru jE[v. 5, s; acci TE.
4 Eg.', acci-side SC. 39; aici TE.
3 £^1/.; aicce /S^cilf. 16; p. 41, 36;
j9. 42, 10; aicce-si p. 42, 5; PI.
ocaib 50. 3; FB. 90; occo FJB.
67; 84; occo-aom FB. 77; accu
FA. 27 XBr. ; 30 LBr. ; wi« IVon.
j)098«9«tvum: 1. Sg. oc ma lebran
SP. II s; icim dai'l TJB7. 13 Eg.]
mit Apocope com iarraid SC. 44, 7 ;
j2. Ä^r. iccotöcrad TE. 9, 30; 3. Sg.
M. oc a thöcuriud SG. 31; 33;
33, 4; FB. 30; oc a acallaim FB.
87; icca accallaim TE. 9; j9. 21, 32;
ic & iarrair SC. 33, 33; mit Apo-
cope cä räd SC. 30; c.i acallaim
SC. 30; F. oc a däil iSC. 33, ^3;
og a cuinnchid j>. 143, 3; ga hiar-
raidh TE. 17; Pl. occa li-airlegend
p 19, 37; oc k n-imdegail FB. 10;
oca fothrocud p. 131, 14 ; icompocath
TE. 10, s; mit Pron. relativum:
mairc ca m-bia FA. 30 LBr. —
Gebrauch, n) bei, apud [einfach
räundich)\ oc A'th Chind chon ScM.
20; TE. 3; p. 132, 16; fil oc d loch
i^£. 75; ro bem occa möchten wir
bei ihm sein Hy. 1, 36; FB. 86; 90;
forsin loch ocaib in ihrer Nähe
SC. 3; de88id..ocon muicc ScM.
8; 15; 16; Lg. 17, 6; SC. 35; FB.
55; 62; 86; SP. II 3; V16; do bith
i n-ecomland ic mnaib Ulad SC. 45 ;
ibid. 43; FB. 15; Magonias a ainm
ic G^rman p. 17, S7; co ro gabsat
amsai aice Lg. 11; ScM. 9; nf
rodmatär a m-brethugud innäch
baliu aili acht ocut-su FB. 56;
d*facbail acum-sa ScM. 7; FB.
57; 67; 84; nln accathar noch aile
occut FB. 59; c^in ropas hicc fes
TemracÄ TE. 6 Eg.] SC. 34, 13;
p. 132, 11? bale irrabe oc na cles-
saib wo er bei den Spielen war
FB. 43; tair ic taurcbäil na gröni
TE. 16; ro bui dan nf ali acci beus
noch Etwas Anderes war dabei TE.
2 Eg.] SC. 8; Hy. 2, 66. — b) oc
mit dem Dat. einer Person beim
Verbum sein, bei mir ist == mir
gehört, ich hohe: ni böi occo-som
do chumachta es stand nicht bei
ihnen zu können FB. 77? in roibe
biad aice ob sie Speise hätte p.
42, 10; 6; bui cu oca er hatte einen
Hund ScM. 1; TE \ Eg.\ SC.
45, 11; bäi . . terchomrac oc cethri
ollchoecedaib hErend ibid. 21; fil
oc muntir Brigte p. 39, 11 ; iss ocut
t*aenur biat-sa dir allein werde ich
atyjehören TE. 5 Eg.; ni iii rigain
..acot-su SC. 46; atat tri coecait
. . do mnaib . . acum ibid. 44, 14; so
auch ohne Verbum: cuinnig dam-sa
01 86 fer graid sochenelac/i sobes-
sach öen[8]etche ocus oenmac occai
tantum Hy. 2 Praef.\ cir . . aici
TE. 3 Eg.\ a caeimcheli . . i. hicc
Eochuith 20 ; ein mnai . . aci ibid.
2 Eg. — c') Bisweilen zur Bezeich-
nung des Urhebers dentar a to-
ghail occut TE. 19; dorönta scena
acci-8ide SC. 39; ähnlich dorala in
tech ina rdithsechaib briathar oc
na mn&ib oc imarbaig FB. 29. —
d) oc mit dem Dat. eines Nom.
actionis {Infinitiv) und dem Verbum
sein, bedeutet bei, mit Etwas be-
schäftigt sein {supplens Parti-
eipium Praesentis Z*. 634): bätar
Ulaid oc öl die U. waren beim
Trinken, engl, were drinking Lg.
1; 8; p. 17, »e; 19, 37; 131, 5; CC.
7 LU.; FB. 64; 84; ro bui..oc
tatmech a fuilt sie war dabei ihr
Haar aufzulösen TE. 4 Eg.; mor
fer ro böi com iarraid viel Männer
waren es, die um mich warben SC.
44, 7; TE. 9, 30; 20; no bitis . . oc
oc
716
oohtach
ferthaiii öenaig na samoa SC. 1;
ro bui icca accallaim engl, ehe was
falking to htm TE. 9 Eg.\ SC. 30;
FB. 87; böi oc a thöcuriud din
t-sid engl, she was inviting htm
SC. 31; Lg. 18; ScM. 22, e; c6m
both oc taisbenad na flede FB.
13; 55; 70; p. 143, s; in oc urnaidi
Conculaind bfa fodecht sa SC. 46;
oc coistecht frit fiiet mnä ibid. 40;
24 ; nf oc a imgabail sin . . atü-sa
FB. 94; ro böi oc dogru SC. 44;
ähnlich foröpair 6c dogru ibid.;
fobair ic torsi moir TE. 12 Eg.; 6 ;
CO ra gaib etorro oc gleic sie fingen
an mit einander zu ringen FB. 31 .
— e) so auch ohne Verbum: ocua
fir in t-sithu . . ocom chuinngid
engl, and the men of the Sid as-
hing for me TE. 5 Eg.] 10, s; p.
21, 32; ScM. 6; SC. 33, sa; FB, 2
cach oc truastad a cheile ScM. 18
cid ta . . icim dail TE. 13 Eg.
ubull oir oc ä iadad SC. 33, 4;
hliadain lan dö oc- tinöl na flede
engl, a füll year to htm with pre-
paring the feast FB. 1; TE. 17;
p. 131, 14. — f) im Anschluss an
einen Accusativ: con facca si in
flach oc öl ^'e sah einen Raben
beim Trinken, wie er trank Lg. 7;
TE. 13 LU.; SC 34, ii; u; is; 47.
— g) an d(M Pron. possessivum:
a n-aicsia oc coUud a n-blrend CC.
1 LU.; tu dan . . oc ä n-imdegail oc
tichtain ass FB. 10. — h) oc mit
dem Infinitiv in passivem Sinne:
ita in cath oc a ferthain indiu
SC. 33 {engl, the battle is being
given to-day); dabach . . do mid . .
oc a ddil for in teglach SC. 33, »s.
— i) oc mit dem Dat. eines Nom.
actionis {Infinitiv) bei anderen Ver-
ben cUs dem Verbum sein, bezeichnet
die Gelegenheit, bei der Etwas
geschieht: nach menic ro bä cen
chend connachtaig föm chind oc
cotlud beim Schlafen ScM. 16;
FB. 20; 28; 82; 88; 94; ro fer-
gaigestar . . oc ascin ind ötüalaing
^id. 15; oc dul di..rö grecha in
lenab Lg. 1; FB. 13; p. 144, 29;
ScM. 21, 2. — k) Ebenso die be-
gleitende Nebenhandlung: is
and asbert Emef oc a firecra da
sagte E. indem sie ihm antwortete
FB. 30; 42; SC. 34; asbert.. oc
nertad Conculaind in so SC, 28:
FB. 29; p, 131, 21; loiscis in gar-
main nue . . ic fune ind loig Hy.
5, 74; p. 130, 24.
6e s. Öae.
oeal heftig? vgl. oclatu. — Sg.
Nom. nibb&t ecal ocal SC. 25;
dimsach no ogal no egail Gi. zu
lonn O'Dav. p. 102.
6cbad collect, die junge Mann-
schaft, juvenes, vgl. dagboid. —
Sg. Nom. ba csem mo churi dar
lind, lenad öcbad aibind sind Lü.
p. 16^ 33; amra öcbad böi i n-fali
Three Hom. p. 118, 9; Dat. do oc-
baid mad FB. 34.
oeeai p. 141, 2s?
oeha y^armpit^', ar ocha apud
veteres ocbsal dicitur prius F&.
p. CXXVIII 36.
oehar-chless verschieden pon
othar-chiess? ra gabsatar da sciath
cliss chomardathacha forro ocas a
n-ocht n-ocharchliss ocas a n-ocht
clettfni On the Mann. III p. 436,
„their eight ochar-chlis or Missive-
Shields" ibid. II p. 303?
oehradh boots, shoes O'R.; snaithi
flndruine asa n-ochruib „upon their
leggings** On the Mann. III p. 157.
oehsad agroan Chron.Scot.pA4:
oxad leomatn FB. 48? dcizu auch is
immum-sa ochsatar Ulaid FB. 24?
oehsal F. Achselgrube; ascall
armpit O'B., vgl. asclang. — Gen.
0 thana a th&ib co ting a ochsaille
LU. p. 79», 39; Dat. a mo ochsail
„in my armpit" Fä. p. CXXVIII s*:
gabais in mn&i fo a leth-oxail deis
LU. p. 132», 88; PL Dat. donaib
oxalaib ad asceUas Tur, Gl. 35; Du.
Gen cechtar a di ochsail „in eadt of
his two armpits" Fä. p. CLXXII i4.
6eht s. 6aebt.
ocht n- acht; octo Z*. 304; ocht
n-espoic dec 18 Bischöfe p. 42, 8:
ocht n-ddird p. 40, 22; ocht m-
.biastai FA. 21; ocht n-gemma FB.
51; na ocht träth FA. 7; 31.
ochtach F, „ridgepöle?** Corm.
Tr. p. 129. — Sg. Acc. co ro lAi
ochtaib
717
6en
a ochtaig on tig FB, 64 (oachtai^^
Sg.); focheird..in roth co hoch-
taig ind rfgthigi ibid.; Pl.Acc» ce-
theor ochtga humai for imd^ Ailella
ocas Medba („four tester-poles**)
TBF. p. 140, 4.
oebtaib 8. uebt.
oebtar acht Mann. — Sg.Acc.
ochiuT claidbech FB. 7.
öebtar 5. 6acbtar.
oebt^ 8. oebtaeb.
oebtmogra Achtzig Z*. 306.
öelaeb M. juvenis Z*. 855. —
Sg. Nom. öcläch Lg. 17, 88 ; hog-
lach CC. 4 Eg.; p. 144, 17; Gen.
i fiadnaise in öclalch p. 41, 22;
Acc. in n-oglach CC. 3 Eg.
6elaehde juvenilis ZK 812.
6elacbiis s. tmter gillacht.
6c-l&eeh M. junger Held,
Krieger. — 8g. Nom. öclsech p.
132, 6; SC. 23; 37, 19; Gen. fertraig
ferociaig FB. 27.
oelalgimUlichwerde zornig?
von ocal ; Praes. Sg. 3 Dep. oclaicb-
tber in rig do marbad in druad der
König gerieth in Zorn über die
Tödtung des Druiden Three Hom.
p. 28, 7.
oelatu M. Heftigkeit, Zorn?
von ocal. — Acc. i forus ceu oclatid
Gl. zu in longanimitate Wh. 15^ {in ex-
planatione sine amaritudine Z^. 257.
öc-mil tiro SG. 77b {Z*. 812).
oeomtblg-si i>. 132, 11, zu lesen
ocom thig-si bei mevne^n Hause?
ocras Hunger O'Don. Gr.p. 295.
6e-tbigernd M. Jungherr, Jun-
ker ^ FB. 6 hinter rf, töisech und
I&tb galle genannt^ ibid. 12 hinter
ri, rigdomna und aire; p. 311, 27.
1. oeus nahe; ocus, accus vicinus
Z^. 788, später dafür foeus. —
Sg. Nom. Dia firian fir-ocus LHy.
Amr. 5 {allgegenwärtig); Dat. i n-
ocus in der Nähe Hy. 7, 40.
2. oeus Conj. und; ocus, ocuis,
acus et Z^. 699; ist gewöhnlich
durch 7, die Abkürzung für lat. et
ausgedrückt und zwar in LU. und
den altirischen Glossenhandschriften
regelmässiger als z. B. in LBr.
und Eg. Wegen der Regelmässigkeit
der Abkürzung ist dieselbe in den
„Irischen Texten** nicht durch cur-
siven thuck angezeigt, s. S. 66, 95,
117, 135, 168, 205, 254. Die volle
Schreibweise ocus (ocu8) findet sich
z. B. Hy. 2, 81, Goid.* p. 101, ss
(LHy.\ LU. p. 33», 1, 2 und 3 (».
urder scor), Fü. p. LXI si ff., LBr.
p. 248» im Paternoster {s. unter
logaim). — Idiomatischer Ge-
brauch: condricfem and ocus td
„we shcdl meet there, (J) and thou*'
Fei. p. LXI 25; i n-oen uair dan
Uncatar ocus techta Concbo&atr zu
gleicher Zeit kamen sie und die
Boten C.'s ScM. 1; FB. 32; über
einen explanativen Gebrauch von
ocus s. unter amlaid; ocus auch nach
dem Comparativ s. unter rer-cherc.
od „song"; cid bind la cach
dib a od, ni cboistfem-ne a n-air-
fiteod Fä. p. XCVI.
odar gray On the Mann. III 90;
pale, wan, dun O'R.y vgl. Corm.
Tr. p. 131. — Sg. Nom. arit odor
FB. 37; ötach odor Sench. M. I
p. 234; Gen. F. Lebor na huidre
„tlie Book of the dark gray {cowY*
Ms. Mat. p. 30; Fl. Nom. bai msela
odrai Goid.* p. 173, 4 {LHy.).
odb, fodb M. Knoten, vgl. cymr.
oddf excrescence, knob. — PI. Acc.
eter rüsc ocus udbu s. unter imm-
scotbaim.
odbrann s. adbrond.
6dlb s. 6, üa.
6e, oe 8. 1. ö.
öebind s. öiblnd.
öeeb i. n&ma Corm. p. 33.
6eded s. &ided.
6egi M. Gast. — Sg. Nom. m
t-öegi Gl. zu in t-oscur Hy. 5, 28;
PI. Nom. öegid hospites Wb. 21b
{Z^. 31); Gl. zu Hy. 5, 26; äigid
p. il, 8; 14; 15; Gen. a böeged Hy.
5, 28; tech jiiged ScLb. 5; Dat. dona
baigedaib ScM. 4; Acc. oigetha
Wb. 28d {Z\ 258); fri öigthiu Hy.
5, 9; fri begeda Gl. zu Hy. 5, i4.
den, Aen ein, einzig, allein]
unus, unicus Z*. 300; aon O'Don.
Chr. p. 123; geht dem Substantiv
gewöhnlich flexionslos {in Compo-
sition?) voraus; cacb öen ein jeder ^
in t-öen derselbe, idem. — Sg. Nom.
oenach
718
<Sen«fer
/
ba höen a amra Hy. 5, 4s; öen
uaib p. 310, is; sen* di chardib
FB. 41; cach oen FA. 4; ba hoen
im Qvist co n-gaba dal Hy. 5, 14
{allein) ; Dat. do cech oen FB, 1 1 ;
Äcc. laa n-oen etne« Ta^s TE. 9;
10 %; 14a n-4en CO. 1 iC^.; Tis;.
11 Egr^ fect n-oen einmal CG. 1
iiij;. — Flexionslos oder in Com-
Position einem Substantiv voraus-
gestellt: teuir oen-aidcbi „three Sin-
gle nigkts*' Goid.^p. 18,3 {Ml. carm.);
oen-mac . . Dechtere der einzige
Sohn SC. 33, 32; öen-^tche {für
Stiche) ocus oen-mac occai tantam
Hy. 2 Praef.; acht mad öen-ingin
TE. 20 ; höen-glunn dö sein einziges
Verbrechen TE. 6 Eg.; öen mathair
eitle Mutter Hy. 5, es; so; jp. 1^1, 9;
beim Gen. Sg. M. ar debaid n-öen-lai
SC. 13; aicned oen-drüad 29, 5;
inn öen-taige 33, s; 45, is; cech
oen-chliii p. 191, 17; beim Gen.
Sg. F.: oen-mhuco ScM. 22, 10;
öen-aidche FB.Sdi aen-mhaistreda
p. 40, 28; cecha öen-claisse FA. 10;
cacha h6en-anma 14; cacha öen-
mnä FB. 6; 65; cacha höen-slaite
FB. 2; snechto n-öen-oidchi TE.
4 Eg.-^ beim Bat, Sg. co n-öen-süil
ScM. 11; i n-oen-baile Lg. 8; FA.
13; i n-oen-lö Lg. 11; ScM. 5;
cach oen-ldu SP. II 15; isind oen-
lö eodem die Lg. 16; dond oen-
fargam ibid.; a hoen-inud FB. 42;
TE. 2 Eg.; oen-chridiu SO. 19, 6?
d*öen-taib SC. 22 {so zu lesen);
beim Dat. F. i n-oen-uair ScM. 1 ;
i n-öen-magin FB. 20; ina öen-dig
62; ar n-oen-dfs SP. II 5; cech
oen-aidchi Lg-. 16; ScM. 16; beim
Acc Sg. oen-chomram ScM.^ 16;
öen-charnd FB. 84; a n-oen-fecht
TE. 10, 20; Lg. 19; oen-chois ScM.
12; &em iV^ow. PI. teuir oen-aidchi
„three Single nights** Goid.* p. 18, 3
^Jtf i. ^ carm.). — 7^^ oen-charpat,
oen-fer,
öenach Festversammlung ,
Markt; an assembly Corm. Tr.
p. 127 (aonach i. äin each i. alt a
m-bi marcaigheacht go hän no go
baoibhiun O'Cl.)'^ öinach iheatrum
Lib. Ar dm. 183^; aenach agon i.
cath no cuimleng CHld. Lot. Gl. 45,
vgl. na haenachdu Gl. zu {tgani-
thetas Und ; besonders berühmt wa-
ren Oenach Tailten in Meath wnd
Oenach Golmäin in Magh Life in
Leinster {Corm. 2V. j). 128): öenach
T&ilten cech lilgnasaidlrlT. jp. 52s ao.
— Sg. Nom. oenach dognithe SC.
1; 2; bü tri mör-senach mör facht
and hi Talltin U Diarmait mac
Fergusa Cerbeöil Lü. p. 52«, m:
CO n-dernad öenucfa ocus echtressa
leo TE. 15; ferthair a n-öenach
SC. 3; ro böi öenach la Ulla i n-
Emain Macha FB. 5; dignither a
aonach gubha, la hUltu Ms. McU.
p. 473, 21 {„his fair of lamewtation^^ :
Gen. öenaig SC. 3; FA. 30; TJE.
15; oc ferthain öenaig 8C. 1; 2;
buaid ind öenaig FB. 66; iar scis
öenaig 91 ; gabaid-seom dafi a dUlat
n-öenaig n-imbi sein Festgewand
LU. p. 81», 24; oenuig TE. 15:
Dat. d*oenuch Mage Murthemne
SC. 29, 20; i n-öenach na Cruachna
FB. 66; do Aenuch Macha Lg. 19:
for Oenuch Bodbgnai p. IB^, 15;
iar n-öenach Fidgai SC. 37, 2; Aee,
dar Oenuch m-Breg TE. 3.
öenalgid, von öenach, is dochma
don menmain d'oenaigid dona hair-
cride i n-oenfecht ocus na mathiusa
suthaine SMart. 5 {j,to ddight in"i
öen&n Gl. zu ullus SG. 37»*
{Z*. 273); aonan i. aon{ur ut est:
is ö athair aonan in coibchi sin
O'Dav. p, 53.
öeii-eharpat ein einzelner
Wagen? Sg. Gen. err öencharpait
FB. 35; uas a errid öencharpa«^ 51 ;
p. 310, 43; iudiaid erri {sie) öen-
charpait FB. 71; PI Dat. re n-
erredaib rl oencairptib FB. 35.
öenehossaeh einbeinig; PI.
Nom. ind oinchosaig Goid.* p. 11
{LHy.).
Öenehossid. einbeinig; Sg. Gen.
mac ind oenchoisseda ScM. 12.
öende unicus Z*. 301.
öendattt M. Einheit, vgl. öentu.
— Sg. Gen. öendatad Hy. 7, 2.
öeneehaid eques Z*. 301.
öen-fer M. unus oder unicus
vir {entweder ein Mann im Otgen-
6engeincie
719
ognm
satz eu einerVidheit, oder ein Mann,
an dem eine Besonderheit haftet).
— Sg. Nom. triar öenfer drei Per-
sofien eine Person Hy. 5, 18 ; oenfer
dia tricha cet ein Mann gegen ihrer
dreissig hundert SC. 38, s; fagabar
uaib öenfer, i*'^. 98; 94; ro päd
inmain oenfer forsa m-betis na tri
dath acut lieh wäre mir der eine
Mann, an dem jene drei Farben
wären Lg. 7 ; in t-oinfer . . i. Cet
ScM, 8; Gen. aräi öenfir FB. 94;
Sg. Acc. in dias . . immon n-öenfer
FB. 15; p. 328, 9; comrac fri öenfer
Kampf gegen einen Mann (»• Zwei-
kampf) 32; brisiud for öenfer 94.
öengrelnde, öengeii^ne De der
eingeborne [Sohn) Gottes Hy. 6, 26.
Öengrlondaeh mit einem Verbre-
chen behaftet TE. 6 Eg., von öen-
glonn.
öentaim Gl, zu caelebs SG. 9»
(,Z«. 1014\ öintam SG. 16» {Z*. 301);
mnä oentama Ulad ocus a n-ingena
macdacht ScM. 20; do mnaib aille
oentamä SC. 44, 13; do mnäib Ulad
oentomaim LU. p. 126», 1.
öentu M. unitas Z*. 301. —
Sg. Dat. i n-oentid Wh. 27» \,Z*.
256\ i n-oentatd diadachta ocus
docnachta maic De FA. 34 LBr.;
iia nöomtrinoti ibid.; is uaisli cech
n-oeniaid ibid.
den II r, &enar, meisse m*öinur
ego solus, tussu th*öenur tu solus
Wb. 5» (Z«. 311); ro soichi-siu
th'öenur erreichst du aUein FB. 1 i ;
duit-siu th*öenur dir allein SC. 6;
iss ocut t*aenur biat-sa dir aUein
werde ich gehören TE. 5 Eg.; büi
. . a öenur er war allein Lg. 8; 9;
ro marb triar for trichait dfb a
oenur er allein tödtete 33 von ihnen
SC. 36; FB. 62; beim Fem,: acht
Ethne . . a höenur allein E. ausge-
nommen SC. 6; 45; beim PI.: is
la demnaib a n-oenur a airichas . .
for with fiends otily is its sovranty"
FA. 29.
denurto gleichbedeutend mit
öenur; m^oenuran imromra LU. p.
40», 23; a öenurän SP. II u; am-
Beithil na haenuran f'ti Bethlehem
allein Fei p. CLXXXIV.
öes 8. ies.
öeth M. Eid; i. luige {Eid) no
öthech {Meineid) Corm, p. 33. —
PI Acc. fri oethu SC. 25.
ogr Ei; Ovum SG. 8»>, 10 (Z« 1014);
Corm. p. 33. — Sg. Acc. im og
Oss. I 18; PI, Nom. ngai luin p.
132, 26.
6g^ üagr unversehrt, heil,
subst. Jüngling, Jungfrau; in-
teger, perfectus Z\ 23; ogh i. comlan
O'Dav. p. 109. — Sg. Nom. ba ög
es war heil, ganz Hy. 5, 76; ög
ingen die reine Jungfrau FA. 6;
inn ög die Jungfrau p. 40, 19; PI.
Nom. M. nöemöig heilige Jünglinge
FA. 12 (nöim LBr.); F, nöemögu
{mit LBr, zu lesen nöemoga) heilige
Jungfrauen FA. 6; Gen. sudi n-ög
SC. 28? Dat. CO n-ogaib hErenn
Hy. 1, 61; Acc. F. eier nöemu ocus
nöemoga FA, 7; Du, Nom. F, di
öig zwei Jungfrauen FA. 15; 16.
— Comp. ög-Slan vollkommen heil
p. 48, 29; FA. 22; üag-älÄn TBE.
p. 148, 29; CC. 6; FA. 22; ög-fhaen
perfectly flat Corm. Tr. p. 8 aigean ;
ög-dörg a fonnaid FB. 24; og-dhamh
jutnentum Ir. Gl. 758; co tarnt a
ög-reir do „and gave him his füll
will*' Three Hom. p. 18, le; ög-diles
s. diles. — Vgl, üagboid.
öge, ölgre F. integritas Z*. 23;
virginity Corm. Tr, p. 131; oighe
i. comlaine O'Cl. — Sg. Nom, imp
öge fa länamnas Wb. 10» {sive est
caelibatus sive conjugium Z*. 494);
Sg. Gen. ses öige „folk of chastity**
FA. 23.
ogrum N. O'gam, der Name für
die irischen Runen, vgl. Ms. Mai,
p. 464. — Sg. Nom. ogum illia
Oss. 1 1; 13; in ogom u; Dat. sribtar
a anmuimm oghaimm (?) TE. 8 Eg ;
in gabul cosna cethri cinnu ocus
ainm oguim iama scrlbend ina töeb
LU.p. 58». 3h; Acc. oghumm TE. 18;
triana oghumm durch sein Ogam
ibid.; arl^gaside in n-ogum böi isind
id LU. p. 57 ^, 22; dogni id n-
erchomail iarom ria techt ocus scri-
bais ogum inna menoc ocus focheird
im üachtar in chorthe LU.p, 57», 42
{der Inhalt des Ogam ist: n& tiagar
Ai
720
oirgnid
secha co n-^tar fer ro laa id samlaid
cona öenl&im ocus öenölat diati
0CU8 Mscuriur mo phopa F^rgas
ibid. p. 57^1 24^1; dubert Cuchulainn
a äleighin dö ocus doforne {8, tö-
rindim) ogum n-ind Ms. Mat.p. 468.
di a sheep Corm, p. 127; ui i.
caora i. ovis O'Dav. p. 124. — Vgl.
ae-gaire shepherd Beitr. YIII 345.
6ibela mit geöffnetem Munde,
offen; faiceb in less n-oibela TBF,
p. 156, u; öebela ro böi in ddn
LU. p. 23», 26; CO m-bf in cori
hob^Ia {,,80 ih(U the caldron remains
with its mouih toide open'^ Corm.
p. 13 coire Brecain; huab^la Gl.
zu hiulcu8 SG. 71> {Z\ 878).
öibell. oibel a 8park, heat,
fire O'Don. Suppl.; ainm d'äth
ui8ce a m-bit cethra for öibeli Corm.
p. 22 Gl. zu gelistar, „name for a
ford of water in tohich are eaUle
in heat*' Corm.^ Tr. p. 82 (uibel JB);
is do übill fi&sas breo „from a
spark groweth a flame" Three Hom.
p. 30, 27; öible tened „sparks of
fire*' ibid. p. 6, i7.
öibind, iXMn'^ schön y von öiph;
verschieden von ecosc n-äimin „a
delightful form" Ml. carm. [Goid.*
p. 20, 11)? — Sg. Nom. ba häibind
FB. 42; p. 310, 5; cnocc öebind
„« lovely hill" Fis Cath. p. 42 xxi;
PI. für Du. Nom. da n-all n-sebda
FB. 45? — Compar. oebdu de
Fis Cath. p. 48 xlvii. — Superl.
ba haibnim Lg. 17, ii Eg.
öibinnius, öibnius M. Schön-
heit, oft mü Anius verbunden. —
8g. Nom, aibinnius SC. 1; Gen.
iar n-ascin öibniussa flatha nime
FA. 20^ icinnisin oibniusa in t-sfda
SC. 34; Bat. co n-übinniuB FA. 12;
Acc. öibnius 33; aibnius ibid. 9; PI.
Acc. CO taisfentais äibninsa SC. 49.
öibleeh funkelnd; L alainn no
solusta O^Dav. p, 105 memra. —
Sg, Nom. breo orda oiblech Hy.
4, 1 ; Gen. 6ir oiblig „of sparkling
gold*' Fü. Prol. 80 ^äiblig Laud).
— Vgl. üiblech.
oician = 2at oceanus. Gl, zu
imbath Corm, p. 25 ; aigean und. p. 4.
6id „heed, care" Fil, Index;
oid menman feil Tecia Fü, Jun. 1,
8, die Nachträge.
oidehe, oidqi s. aidehe.
oifrend offering, onni is offe-
rendo, i. idbairt cuirp Crist Carm.
Tr, p. 132; in imaltoir clocbi forsa
n-denad oifrend cech Im Three
Hom. p, 16, 15.
^i^edaeht hospitalitas Z*. 31,
von öegi. — Sg. Acc. feraid for
n-aigidacht FB. 66.
6ig'edehaire, ar a enech ocus ar
a oigedcbaire „for his generosity
and hospitality" Fei, p, CI 8.
ölgred Eis, s, ftigred; Gen, do
bissib öigrid Three Hom. p. 6, fo:
Acc. conid and-ain tue Patraic in
öigriud for^in tenid ibid. ta,
öigretta eisig p, 187, is.
na h6ile Corm. Tr. p. 76 fiacail
Gen. von &i\ Wange (8. die Nadi-
träge).
oilemain alimentum Ir. Gl, 753,
Inf. zu alaim.
oil^n, oil^an an island O'R.;
oilena in mara Gl. zu Fü. Prol. '11^
ollithre s. ailithre; ro facaib a
rige ocus tanic dia oilithre coRaithin
„and came for his pilgrimage to R.'*
Fü. p, LXIII 8.
oimblnn p. 145, 2 für öibinn?
ölmelc „beginning of spring''
Corm. Tr.p. 127; i.oimelgi.isf aimser
and-sin tic ass caerach Carm. jp.33oi.
oin a loan Corm, Tr. p. 13*2;
i. iasacht O'Cl. — Vgl. üain.
öinme 8, die Nachträge,
öinmit 8. Önmit.
olr- 8. alr«, ir-, er-, anr-, ar-.
oireel s. ore^l.
oireleeh flemen SG. 96* Nigra
(flamen Z*. 811).
oircnid s. oirgrnid.
oirdnim s. ordnim.
oirecht s. alreeht. •
olreamh a ploughman O'Don.
Gr, p. 99, 8. airem (Nachiräge\
oirear a district, apiadnO*Don.
Suppl,
oiret Zeit, s. airet; i n-oiret re
büi a colaind Fü, p. LXUI.
oirfited 8, airfitiud.
oirgrnid occisor, athir-oircoid
parricida Z*, 855.
oirgmu
721
oU
oirgniu SC. 11, 4, trespcisses
O'Don, SuppL? vgl. orgun.
oirlond p. 131, 19 lies o irlond.
oirthir s. airthir.
6iser 8. Ösen
oite 8. aite.
oitherroch, dubbert Segeno oi-
therroch aidacht du A'id „anoihcr
bequest^' Tir. 15, vgl. aitherrech.
öitlui'^ Jugend, vgl. öac, öa. —
Sg, Nofn. öetiu cen sentataid ScLb.
2:-^; Dat. uar iäg littri 110 legend
iiia öitid „in his youW* SMarL 43 ;
ar . . äni ocus öidid ocus airdarcns
TE. 3 Eg,; ar &ne ocus öetid ocus
irdarcus FB. 61 (oide Eg.); ar 6iti
ocus äui ocus irdarcus ibid. 19;
cid ara n-eper oc-aireV ar oitiu a
airechais On the Mann. III p. 479.
1. ol Praep. mit Acc. de,propter
Z^. <>43; ol Kodin, ol sodalo propter
hoc Z^. 350; ol dia is briatbar insin
tra Ml. 31c, 7 {^de deo est hie sei-mo
ergo); 3. olchena, oldds.
2. ol Conj. quod, quia Z*. 715, ol
is amein quia est sie, itaque ibid. 1 IQ.
3. ol inquit Z*. 504; toechselt
mit or, for, s. S. 84, 110, 306: ol
Cuculaind fria SC. 6; ol s6 FB.
5; G; ol si 47; 59; ol Bricni* ibid.
^i); 45; 49; 58; 61; ol seat SG.
20lb; Ml. 19«!; ol iat SC. 12; ol
Ulaid ibid. 3; oll p. 144, 24; all
ibid. 15; oldat they said O'Don.
Suppl.; oldat ind lir aili FB. 75.
61 N. Trinken {als Inf. zu ibim),
Trank. — Sg. Nom. a n-öl meda i
Hy. 5, 85; öl na longud na cbotlud
FB. 26; ba si sin öl n-gi'iala LU.
p. 121^, 10? Gen. iar trommi öil
FB. 17; bi tech n-öil FB. Q2; 89;
Dat. mör fina do 6\ SC. II, g; do
öl mo flede FB. 6 ; bdtar . . oc öl
ÄJ> waren beim Trinken, tranken
Lg. 1; p. 131, 6; p. 310, 4; con
facca si in fiach oc öl na fola Lg. 7 ;
8fd ar n-öl SC. 30, 11? Acc. cen öl
cen tomoltus ohne Trank und ohne
Speise FB. 27.
ola oleum; olo Corm. Tr. p. 131.
— Acc. na tecbtand ola ina lestraib
Three Rom. p. 52, 1. — Compos.
ola-chaill olivetum SG. 53» (Z*. 855) ;
ola-chrann oliva Wb. b^ (Z*. 57).
ölach given to drunkenness O'R.;
ro-olacb crapulatus vino South. 57»
{Goid.^ p. 59).
oland wool Corm. Tr. p. 131;
nis gebed lin na oland fria chness
Three Harn. p. 122, 20.
olc, olcc schlecht, böse, su^st.
N. das Böse, das IJebel; jnalus
Ir. Gl. 662. — Sg. Nom. ba bolc
lathe ScM. 3, 9; ni hole 15; bid olc
ind adaig FB. 21; 87; bä bolc leo
es war ihnen unangenehm SC. 21;
biaid olc impe Lg. 5; biaid olc de
ibid. 10; FB. 6; dianid comthrom
a maitb ocus a n-olc FA. 24; olc
duit-siu SC. 29; öcaine ocus mör
olcc ocus imniuth TE. 19; Gen.
cacha builc FA. 21 ; do denam uilc
p. 132, 10; Dat. ar ulc fri fraicc
ind niad Hy. 5, 71; Acc. bädfid a
maith a n-olc FA. 24; maroen ri
cacb n-olc 26; PI. Nom. nilc mali
SG. 5d {Z\ 226); F. cid at oicca
rünu ban TE. 9, 17; N inna olc
sa Tuiec mala SG. 217» (Z'^. 348);
beti iarom uilc immda ocus imnedai
mora FA. 34 LBr.
olcas M. Schlechtigkeit;
naughtiness, badness O'R. — Dat.
ar a olcas in t-seta Gl. zu Hy. 6, 4,
8. unter drocbet.
olchena praeterea, likewise
O'Don. Suppl., wecJ^elt mit archena,
{z. B. CC. 1 LU., FB. 5), s. cena;
olcben« FB. 44; ocus do cbäch
olchena SC. 20; ocus do mathib
Ulad olchena 24; FB. 5; 10; 33;
70; 74.
oldaas, oldÄs quam est {eigent-
lich: ultra quam est), oldätc quam
sunt flach dem Comparatir, vgl.
tdim; Z*. 489; ba ferr a comaitecht
. . oldaas a tuitim Lg. 11; oldds
FB. 26; 32; 83; 90; 92; 94; soillsi
fo secht oltas grian FA. 10 LBr.
(anda LU.); 29 LBr. (and& LU.);
FB. 73 Eg. ; bit lia ar mairb olddte
ar m-bl FB. 5; bes nf bad ferr
olndathni oldäti na bunsacha LU.
p. 23b, 83.
oll gross; great, grand, omni-
potent O'R.; i. mor O'Dav. p. 109.
— Sg. Nom. Aed oll fri andud n-ane
ÄP. Vi; Acc. irchur n-oll Oss. I 5;
46
ollaigfim
722
ongim
Ailbe n-oH ScM. 21, 29; fri hed oll
bliadna FB. 34 Eg. — Ädv. inti
ro charus co holl SC. 45, 20. —
Compar. huilliu öin sillab plus
una syllaba SG. 70* (Z*. 275); ba
huiUi inas . . cech blcgun p. 42, g.
— Comp OS. fo oU-brig do tbarisen
SC. 41, vgl. ollbrigach; oc cethri
oll-choecedaib SC. 21; oll-damh
ScM. 22, 10; uall ollimresan SC.
41; oll-mas SP. V 3.
ollaigrim III amplio. — Ptaes.
sec. Sg. 3 no ollaiged ampliavit
Ml. 6i«.
oUam M. ^ Titel für den höch-
sten Rang auf irgend einemWissens-
gebiete y Doctor, vgl. Ms. Mat.
Index, ()n the Mann. III Index;
ollamh Corm. p. 33; ollamh brei-
theman the chief Brehon or judge
O'Don. Suppl. — Sg. Notn. ollom
p. 141, 5 (ollum Eg.); Gen. ollaman
Z\ 264 [Sench. M.) ; do astud inna
filed i n-h£rind, ar ro bas ind in-
narba ar a tromdacht, ar no bid
tricha i cleir cach olloman LU.
p. 5», 14 {vgl. LHy. Amra, Goid.^
p. 156); Acc. la hoUamain ibid.\
ollomaia p. 328, 19; etir rig ocus
ollum p. 142, 20.
oilbrigach gewaltig, mächt ig,
von oll-brig; Sg. Nom. F. FB. 68, 28.
oll-s&itli i. mör-lonnmhus ,,great
treasure'\ Etymologie von Ulaidh
Keat. p. 132.
1. om roh; omon {= wfiov) asin
greic Corm. p. 33; leth-om ÄaZft-
roh. — PI. Nom. F. coin . . Icthoma
FA. 28; p. 191, 21.
2. om Pronomen {vgl. on) oder
Partikel? dorigned om FB. 75; ni
didemam om ibid. ; fochen om eim
p. 144, 15.
Oman,« Yiaman Furcht; omun
timor Z*. 776; oman i. ecla O'Dav.
p. 109. — Sg. Nom. crith ocus
üamun Zittern und Furcht FA. 14 ;
bd höman leö sie fürchteten CC. 6
LU.; Gen. ni pdt taime omain
SC. 24? Dat. ar ömun pfan n-iffirnd
aus Furcht vor den Strafen der
Hölle FA. 33; cdch for crith ocus
for üamain ibid. 10 (uamnn LBr.);
Acc. cen uamun FA. 22.
omna Eiche; Corm. Tranti. p.
132. — Sg. Nom. Hg. 5, es ^.r^7.
arbor quaedam grandis S. 47:.
Acc. mar thregdas fodb onmaid On
the Mann. III p. 448; PL Gen.
conrici bucht noi n-omne f,as far
OS ihe Hül of nine Oaks" Tir. 1
{Z^. 304); hi tir omna riad roöt
FB. 47, p. 310, 27?
1. ön Schande; i. luoim nt est:
ni ön anma dam a radh 0*Dat.
p. 109; fogeib teora boalga for a
agaidh dos gene ind aor 1. on et
anim et ensbaidh i. deurg et glas
et ban Corm. p. XXXVIII {„Stain,
Blemish and Defect"); mor ind on
„(freat the evü" Fei. p. CXLII »; is:
Sg. Acc. cen on p. 133, 4; cen on
cen ainim Tir. 11; can cen on
„clear toithout blemish" Three Harn.
p. 98, 32.
2. öuPron. dem. id, tovto Z*. 353;
dognither ön Lg. 6; 12; is banna
ria frais ön trä FB. 52; is dorn
chuitbiud-sa ön 61; 64; in döig bit
dorn eligud ön SC. 7; deithb»' ön
SC. 2; ba öcen ön ScM. 20; p.
169, 21; 170, 18; ah nota augens
{Z\ 327): is hed ön as fir hae ve-
rum est Wb. 13i>; is ed ön fil hie
Goid.* p. 101, 47 i.,ü is ihat whüA
is here"); ni ba tochuirinth droch-
carat det-si ön anf sein TE. 5 Eg. :
ni frfth ön la Coonachta laech a
thairismi ScM. 17; TE. 9 LU.
ond s. onn.
ondar da ist, ondat da sind;
onnar ihere is O'Don. Suppl.; ondar
dössom in del-chlis dia mescad aus
LU. citirt von Orowe, Siab. Conenl.
p. 447; undar dait sond comartha
LU. p. 65^, 40 ; unse a ben lasin
rig, ondat a bai issin tir ar far
m-belaib „here is his wife wiik ihe
hing, here are his cows in ihe eoun-
try in front ofyou" TBF.p. 154, t4.
eng i. fochaid {„tribulaOon'') ocus
cosc {„(^astisement"), i. uch {j^agro-
an'.^ Corm, p. 34, vgl. LHy. Amr.
137 ; PI. Nom. a oic no a oing ibid.
'ongad anointing Corm. Tr. p.
132.
ongim unguo. — Pass, Praes.
PI. 3 araaZ n-oingter iamm o epscop *
onn
723
<^r
Tur. Gl. 49. — Praet. PI 3 ro
oingthea iarum ho Christ ibid.
onn N. Stein; iss ed {Neutrum)
hond iar n-aignead all Corm. p. 5
adba othnoe; hond i. doch ibid.
p. 29 muilend; doch tri hanmanna
lee i. hond a hiarmbelra {„its inex-
plicahle 7iam€*% doch a gnäthbeira,
doech a bclra n-airberta (,^1^^ de-
scriptive name'^ i. arinni chloes
cach set (no ret^ ibid. p, 9; onn i.
ail no oloch O'Dav. p. 109. —
Gren. ninde Corm. p. 5 adba othnoe.
önmit Thor, Narr; öinmit an
oaf, Gl. zu druth, Corm. Tr. p. 59,
Gl zu faindelach ibid. p. 81. — Sg.
Nom. onmit LU. p. 39b, 27; iss ed
atbert ind önmit fri araile Aid.
Choneh. is; PI. Nom. in tan bdtar
na 6nmite oc cluchiu do inchind
Mesgegra ibid. 17.
on6r=lat. honor. — Sg. Gen.
na nip comartha onora dö Three
Hom. p. 22, c; Dat. dorn onöir
SC. 33, 31 ; Acc. i n-onoir da apstal
dec den 12 Aposteln zu Ehren p,
40, 12; IS.
00 s. öa.
opair =» Zaf. opera; opair i. oper
i. ab opera tione Corm* p. 33; obair
work, labour O'R.
«on-opartatar CC. 2 LU. („they
ordained boundaries in Eriu** On
ihe Mann. I p. ccciv)? vgl. idpraim.
opne F. „8uddenness*% Acc.
cen oipne Fei, Nov. 4, Gl. i. cen
feirg no fri denam peccatV2.
opred, oipred opus, operatio
ZK 69; 8g. Gen. oipretho Wb. 3c
^Z*. 802); innas ind oprid SC. 23.
opond plötzlich, schnell; obunn
1. luath O'Dav. p. 109. — Sg. Nom.
nibb^t . . opond SC. 25. — Ad v. co ho-
punn CC. 5 Eg. ; FB. 25 ; co hoponn
„exteniporaneously^^ Goid.^p. 101, 6.
1. or inquit, wechselt mit for,
Ol, vgl. S. 84, 110, 306; or sä FB.
11 ; 56; or si 58; or Sencha ibid. 21 ;
or iat 76.
2. or Ufer, Rand. — Sg. Dat.
ond ur co araili FA. 22; for ur in
tophuir TE. 3 Eg.; Acc. dar or
n-indeona „ovcr the edge of the
anvü**, 8. unter inde6in; slogud co
hör crichi On the Mann. III p. 505 ;
PL Dat. dar a oraib FA. 21 (dar
a hora LBr.).
3. or ehena FB. 21 = ol chena,
ar chena.
1. 6t = Iat. anrnm. — Sg. Nom.
is ör n-glan SP. IV 3 {6t glan LL.);
arcat ocus 6t SC. 11, 6; Geii. cona
irathacmnng derg-öir Lg. 18, 20;
CO m-bil öir bnidi Lg. 18, S7; co
n-allaib öir ScM. 20; cetri heoin
oir TE. 3 Eg.-, FB. 60; milech
oir TE. 3 Eg.\ mell oir ibid.; fo
derginnlith oir ibid.; täidlech ind
öir ibid.; runn derg-oir CC. 2 Eg.;
SC. 7; isin n-airdig n-öir|?. 131, s;
co öir p. 131, 17; FB. 51 ; p. 310, 32;
sciath argdidi co n-imbiul oir p.
131, 18; sieg . . CO fethan öir p.
131, 19; snithc oir p. 131, 20; barr
oir p. 133, 7 ; co cumtuch . . derg-
öir FA. 13; folt . . amaZ flesca öir
SC. 31, 10; srian mninci derg-öiriö;
ubull oir 33, 4; 37, 7; delg öir
33, 22; sciath co m-buallaib öir
budi 37, 16; Hgrad öir ocus airgit
FB. 2; p. 309, 3g; mind n-öir budi
FjP. 45; cüach derg-öir 62; Dat.
connecor di or TE. 3 Eg.; tuagh-
milu . . di ör 13 Eg.; cet unga d'or
ibid. 10, 13 : sdrlüag do . . ör ocus
arga^ 13 LU.; secht ctimala di ör
ocus airgrt FB. 89; co n-ör fria
n-uchtbrunnib SC. 40; cüachi di ör
p. 311, 2; bruitne di derg-örjp. 311, 4;
Acc. a fil . . Gier findruini ocus dcrg-
ör FB. 58; fri hör SC. 33, 18. -
Comp OS. da triliss or-buidi TE. 3
Eg.; ör-snäid Rev. Celt. III p. 177;
claideb ör-duirni^. 18, 26; p. 310, ss.
2. ör 8. oar.
3. ör, üar F. Zeit, Stunde. —
Sg. Nom. huar hi ro gönair 3fl.
carm. (hora qua natus est Z\ 22);
gar üar SC. 13; bÄ si üair in sin
es war dies die Zeit dass . . FB. 17;
inam bia-sa uair coblige let TE. 5;
fo uair Hy. 5, 15? Gen. cuit höre
ratione horae Wb. 16i> (Z*. 23);
Dat. önd üair {mit folgendem Re-
lativsatze) FA. 33; Lg. 11; ond
üair sin seitdem ScM. 13; 14; cach
ingnad ar n-üair {für iar n-) der
Zeit gemäss = zu sehver Zeit SC. 30, 7;
46*
ni orailind
724
ordio
cäch ar Aair jeder zu seiner Zeit,
einer nach dem andern SC. 2; do
cach budin ar üair FÄ. 9 (ar n>dair
LBr.); cachramlair {für cÄch iar
n-iiair) . . iiin uair aile FA. 24 \y,every
alternate hour the pain ehbs from
them, the other hour it flows over
them**); 28; fo chet-öir augenblick-
lich^ alsbald; statim, illico Z*. 611;
Lg. 12; 16; ScM. 13; TE. 5; 14;
FA. 3; 8; 18; FB. 16; 74; 87; a
ch^töir ScM. 2; SC. 44; ind i\air
sin zu dieser Zeit FA. 33; inu i'iair
sin, inu uair aile zu lesen FA. 24;
28; 32; ind or sa i. in uair so
WDav. j). 99; Acc. cosin n-üair
Lg. 6; PI. Dat. huaraib interdum
Z*. 611; SP. II 7; iar n-uaraib
Gl. zu Hy. 5, 21 ^nach den cano-
nischen Stunden) \ Acc. tri üara
FA. 30. - Vgl liarach.
ni orailind FB. 62, fiir ni orail
liud (8. forail), daneben is ail lin
eine andere Lesart.
orait = lat orate, Gebet; oroit
Corm. Tr, p. 129; oft auf chHst-
liehen Inschriften, z. B. orait ar
anmaiu Serablain „Pray for Sem'
blan^s souV* l. c. — Sg. Nofn. rom
bith oroit let Hy. 6, 2s.
orbe Erbe; orba i. feraun O'Dav.
p. 109; a farm, a hölding of land
O'Don. Suppl. — Nom. orbbae
SP. V 11 ; asbcrtatar a n-druid
friu-som conndch i n-öeninad böi
in dan döib orba do gabäil Lü.
p. 39», 37 {Aid. Ech.)\ Gen. leth
ind orpi so Ttr. 6.
1. orc i. muc 0*Dav. p. 109;
s. unter cumlachtaid. — Vgl. orcän.
2. orc a son O'R., orc träith i.
nomen do mac rig Corm. p. 34.
3. orc a salmon O'Ii.; orcc din
ainm do bratan Corm. p. 34, orcc
brccc bronnfind bri'ichtas de mhagur
fö muirib ibid.
orea Wade. — PI. Nom. oircne
FB. 37 Eg.; a orcni LU. p, 79»>, 29;
Ge7i. tulfethi a orcan ibid. 30; Acc.
na horcni suras Gild. Lor. Gl. 181.
Dreien porcellus; dotoet torcc
mor do orccan Three Hom. p. 30, 26.
orce a lap-dog, vgl. orcne;
mogheime ainm sin in cctna orce
böi a n-Erinn Corm. p. 29; ar ro
böi Liban tri chet blia^n ar fat
in mara ocns a orci irricht dobraiN
ina diäid LU. p. 39*», 35.
orc^l, oircel a paddle CDon.
Suppl.; [mulend] dec n-oirccel zu
lesen FB. 52? docuiritber cach ae
i tuaimm aroli amail orceil tairrech-
t«e Corm. p. 13 coire Brecain.
oreuea lap-dog O'R., vgl. orce;
oircne Corm. p. 30, 3; ro gab in
t-oircne for cn4m na hemi ibid. 13 :
ton'acb (i. banchu) din in t-oircne
ibid. 21.
oreuin s. orj^ain.
1. ord M. a hammer, sledge
O'R.; lämh-örd a hand-sledge O'Don.
Gr. p. 342.
2. ord M. Ordnung; ordo Ir.
Gl. 943; ord, ort ordo, ordinatio,
missio Z*. G^^^JSg. Nom. a hord
p. 39, 11; ^mj^^^ P- 39, 22: Gen.
cumscugud iMTuirdd inrersio ordinis
SG. 215» {Z\ 363); do föglaim
I uird Petair ocus Pöil p. 39, 12; 19;
Dat. CO n-urd plea p. 39, 21; iama
n-urd nach der Reihe FA. 4; FB.
(oG; i n-urt in suo ordine Wb. 13^:
asa hord rociUn Gl. zu Hy. 4, 13 V
Acc. ni thucsat in ord p. 39, 14:
CO ro leg in n>ord n-eclasda alle
{für uile) i n-oenaidche „all the
ecclesiasHced ordo" Hy. 2 Praef;
tria ord aipgitrech „in alphabetical
Order'' Goid.* p. 101, u; PI. Dat.
dia hordaib öcsamlaib .,of its divtrs
Orders*' FA. 15. — Vgl. secht-ordd.
örda golden; ördae aureus Z\
791. — jS*^. Nom. erdana orda BA. 5;
brco orda Hy. 4, 1 ; cuing . . dron-
ordap. 310, 30; Aec. triasin n-erdam
n-orda FA. 31. — Vgl. for-orda.
ordaiglm III ich ordne; ro or-
daigit ordinati erant, s. unter fonid.
— Inf. Dat. oc & dönam ocus oc
a ordogud FB. 2; Ace. in n-ordng«^
p. 40, 15 {so in LBr.).
ord&n nobiUty,dignity O'Don.
Suppl.; i. ord an Gl. zu Hy. 4, 7.
— Sg. Nom. ba ortän mäs „it vas
a goodly dignity** Goid.* p. IH
{Ml.); orddan do Mache {Gl. i. do
glör ocns t^airechas . .) ^j^. 2, 4jp,
vgl. Three Hom. p. 44, 21; orddan
ordlach
725
ortha
ocns tocad duit Lg. 7; ordan ocus
erechas noeb Bügle Hy. 4, 7 GL;
ordan Nerainn „Nero'» sovraniy"
Fei. Prol. 121; Dat. co n-orddain
adbail Hy. 4, 7; Acc. fri orddain
liallaiin SP. V 9; ar airechas ocus
uaill ocus ordau FB. 93.
ordlaeh Zoll; an inch O'R.;
örlach an inch O'Don. Chr. p. 87;
()s8. III 6 Gl. zu nena, vgl. n^n
aium orloigh 0*E. s. v. rän. — PI.
Nom. nai n-ordlaigi p. 112. — Vgl.
ordu.
ordnase F. Daumenring, vgl.
ordu. — Sg. Nom. ordnase öir im
ordain cach se LU. p. 94, 10 {On
the Mann. III 2^- 146); ata ind ord-
nase immedön ind äicni TBF. p.
150, 8; 13; ibid. p. 146, 9; Dat. cid
demais dind ordnaisc ^id.p. 152, 5;
Acc. fos fuar-sa ind ordnaisc t6t(/.
p. 152, 10; ibid. p. 150, 21; ind or-
naise se ibid. p. 144, 11.
omdneeha, co n-dernus a n-ord-
neeba (anord necha LU.) eter mo
d& dornd LU. p. 114^, 14 {„uniil
I made bits of them** Siab. Concul.
p. 387), vgl. oirneach fragments,
pieces O'E.
ordnide^ vgl. oirdnigbe distin-
giiished, famous O'Don. Suppl. —
Sg. Gen. os chind ind ordnide
„ahove the head of the Dignified
one'' FA. 8.
ordnim, oirdnim I ordain, put
in authority O'R. — Praes. Sg. 3
Dep. ar is tuath oirdnitber rii, ni
rfg oirdnitber tuaith On the Mann.
III p. 504. — Pass. Praet. Sg. 3
conid e in sin cita ru oirtned la
Laigntu Tir. 11.
ordnagrud p. 40, 15 Verschen für
ordiigud, s. ordalgrim.
ordu thumb, great toe Beitr.
VIII 348; orddu lÄmae pollex SG.
88^ (Z*. 765); Acc. im ordain 8.
unter oj^nase.
6rduim mit goldnem Griff ver-
gehen, von 6r und dorn; claidob
örduirn Lg. 28, X5; orduirnd p.
310, 38.
4re, üare Conj. weil, von 6t,
üar; quia Z*. 708.
orglm I ich schlage, tödte,
verwüste; orgaira Twound O'Don.
Suppl. — Praet. Sg. 3 öl corma
no laith rot n-ort Corm. p. 27 la-
thirt; mairg cäcb ro dus ort-sam
Fei. Prol. 57; PI 3 it e nod n-
ortatar Conaire LU. p. 99», 35;
ortatdr brudtw ibid. p. u. — S-praet.
Sg. 3 ro dus oirg Gl. zu Fei. Prol. 57.
— Pass. Praes. Sg. 3 oirger is killed
O'Don. Su3)j)l. — PraH. Sg. 3 las
rort a quo occi^us est Fei. Prol. 106 ;
Conaire . . is «5 ro bort isin brudm
seo LU. p. 99», ic; PI. 3 co ro
orta a cethrai TE. 8 LU. - Part
slog orta „a host that was slain"
Fei. Mai-t (>, Gl. i. argain (^vgl.
Three Ir. Gl p. 130); ibid. Jan. 26.
— Inf. orgun. — Vgl. ess'-orgim,
in-orgat, timm-argim, tuargim.
orgun F. Tödten, Verwüsten,
Zerstören, Raubzug, vgl. LU.
p. 86^, 11 ff. {s. unter fiann); orcun
occisio Z*.' 776; orgaiit killing,
plunder, ravage O^Don. Suppl. —
Sg. Nom. orggain Eogain Lg. 5, 20;
orcain ScM. 16; uair is do suide
do rairngered orgain in duini sea
TBF. p. 156, 10; Dat. do orgain
inna cathraeh FB. 83; Acc. do
ronsat orcuin i tir m-Bretan p. 17, is ;
dorönsat arcam Muige Bregb TE. 20.
orlar vestibulum Ir. Gl. 704.
ornn aplundering or slaugh-
ter Corm. Tr. p. 128; orn i. orgain
no marbhadb 0'67.; orcain Corm.
p. 12 ceithern; omd 1. ereacb no
orguin O'Dav. p. 33.
oroit s. orait.
1 ort für fort (Praep. for mit
Pron. der 2. Sg.\ s. unter 3. lind.
2. ort Schlagen, Schlag; i.
orgain WDav. p. 109; death, killing
O'R. — PL Dat. CO cualatar fogwr
na n-goband oc tuareain brotba
forsind inneoin eo n-ortaib ama2
tuareain trfr no cetbrair LU. p.
2b\ 27 {„with blows like the smi-
ting of three or of four'* Siokes,
Fis Ad. p. 31).
ort, orta s. orgim.
1. ortha i. eirg LU. p. 57», ss;
orta SC. 12, s. S. 228; orta begone
O'B.
2. orthvLaprayer, collect O'B.
OS
726
oasletliijr
— Acc. Nlnine ^cess dorine in n-
orthain se Hy. 3 Praef.
1. OS 1. ocus O'Dav. p. 109; dient
zur Hervorhebung wie das franz.
„quant d", oder entsjmcht unserem
„und zwar'^; os me ego, os ni et
ipsi {no8\ OS td tutemet Z*, 325;
voran gestellt: os m^ dufuit im lin
ch^in quant d moi SP. II s; 12;
nachgestellt: ose ccn udnucht n-imbi
SP. III 6; oss^ FB. 87 {zweimal)',
ocus a fiur Deichtire ossi maccdacht
CC. 1; ossi alacht CC. Q Lü. ^issi
Eg.\ — Vgl 2. is.
2. 08 088 a de er O'R.; cervus
Beitr. VIII 345. ~ Sg. Nom. a n-os
Hy. 6, 67, GL i. iu mucc allaid;
Gen. i rieht oiss BAlaulLU.p. 15^, 42;
ba-sa chü-sa gabäla uis LU. p.
114», 23 {Siah. Concul); PI. Nom.
ois SP. I 5; Dat. alma inor do
ossaib alta LU. p. 16», 15. — Vgl.
oss-lethar.
ÖS9 das l)^(2t7. oben, 2) Praep.
mit Dat. über, oberhalb; super,
supra Z*. 634. — V) Adverb: ös
clesit for a anoil SC. 37, 7. —
2) Praeposition, a^ipirirt den
Atdaut seines Casus: ös chinn Sanct
Brigtc Hy. 5, 15; das ehret char-
pait SC. 15; lia uas lecht Oss. 1 1;
FB. 2; dorn fuc tond ös Letha lind
LU. p. 40», 16; 08 gabur Oss. I 2;
a gaisced das gaiscedaib caich FB,
68; ibid. 22; ScM. 8; fiadu huas
domun Hy. 6, 7; 4, 10; SC. 45, 2;
l'^JB. 17;. bite ös inchaib martra
nannseb FA. 25; ös aird SC. 2. —
Mit dem Artikel verbunden: uasind
loch FB. 85; cosin tulaig uasind
lius TE. 11 LU.\ mit Pron. per-
sonale: 1. Sg. bennacht Dö . . üasum
Hy. 6, 4; 7, 66; 3. Sg. ro fitir . . rig
ösa i. Dia uasa Goid.* p. 94 {LHy.);
daso s. unter imm-thimmchell ; On
the Mann. III p. 139; dasu immi
ro as muir LU. p, 40*», 2; PI. ato-
daimet . . dasaib FB. 61; ibid. 11;
mit Pron. possessivum: uas a
imdaid-seom -FÄ 3 ; 45; 47; 51; 87;
p. 310, 32; 41 ; 42; ossa brninni TE. 3
Eg. ; uassa bdn bruinnechur FB. 51 ;
08 a cind Lg. 1, v^2. os a chionn
sin moreover, over and above O'R. ?
ösaic washing; Dat. o ra gab
. . for ösaic dia dardain cendla dooa
seuorib ocus dona dainib fannaib
Three Hom. p. 68, 2; Acc. dorigne
. . a n-osaic a cethrar und. 5; ösaic
ocus nige ibid. p. 80, 12.
1. osear, osgar i. aneolach O'Dav.
p. 109; alis Patrice fair öclach
alaind, i. na bad oscair, fer oen-
Äetche Goid.* p. 87 i,i7>; Dat. dond
oscar Gl, zu idiotae Wb. 12«^
{Z\ 780).
2. oscar a guest, trav eller
CB. ; in t-oscur Hy. 5, 28, Gl. i. in
t-öegi i. in t-oseurda no in tuata.
3. oscar a leap, bound O^R.;
osgar i. leim O'Dav. p.Sl esgair; in
t-oscor i. in leim Gl. zu Fei. Prol. 64.
oscurda Gl. zu 2. oscar; oscardha
renowned, famous O'R.?
ossad treuga y^rtice) Ir. Gl. 137;
Concor d, confederacy CR. — Sg.
Dat. ni ba issin t-ossad na firflatha
TE. 11 LU.
oss6 s. 1. os.
össer der jüngere, jüngste,
von öa, für ursprüngliches javias-
tara-s, vgl. sinser; ossär i. fer iss 00
(„a inan that is younger'') Corm. Tr.
p. 132; osar i. antl as öige O'Ci;
das GegenÜieü ist sinser: aracae
osar sinnser i. madi cemmgther inti
sis (sie) 6 riasinti isintu O'Dav. p.
52 {„if he who is younger goes be-
fore him who is older*' Corm. Tr.
l. Q.)\ ailme athair tri ccthrur ocus
losepb an-öser J7i/. l,9^r. (an-da8[ar]
LHy.^ Gl. i. a n-uasalfer), vgl. do-
mdinet is me as oisear „(hey tiUnk
that I am the junior'* Fei. p. CHI ss.
osslaicim III ich öffne. — Praes.
Sg. 3 oslaigid Ailill iarum a bossin
dia öis TBF. p. 146, s; rel. oslaiccs
..in lebor FA. 33; PL 3 ar-di
osailcet qui eas aperiunt Ml. 46*.
— Pass. Praet. Sg. 3 n£r osluced
in cathir FB. 82. — Part. Acc.
dar a chrses-gin osluictb^J^^. 37
Eg. — Inf. Dat. do oslogud rlana
mnäi FB. 21; Acc. oslocud in tal-
man riasna apstaZu FA. 2 (eros-
lucad LBr.). — Vgl. tdaslucud.
osslethar hirschledern^? inar
. . osslethar LU. p. 79», 3.
oasnad
727
peccad
ossnad Seufzer; a sigh, großn
Corm. Tf. p. 89 guba. — Sg. Xom.
ni hosnad iar mbebail FB. 89;
Aec. dolleci in n-osnaid FA, 20;
FB. 88 ; tucc . . a ossnuth ass TE.
8 ü^.? PL Acc. c6 osnada usque
ad stispiria Ml. 31c, lo (Z*. G47);
atsluinniu a encta a n-osnada fegi
Fei. Epil. 326 Rawl. (cnedu, osnadu
LBrX
ossnam gleichbedeutend mit os-
nad ; tug . . a ossnam ass TE. 7 Eg.
{vgl. ossnuth ibid. 8).
6t h& von., an {Praep. 6 und
3. Sg. vofi tdlm stim); otba Giais
Conacolto cur-Roiriu Tir. 1 ; otha mo
glun com imluin TE. 10, 12; ota
m'ind gom bond Kl. Neub. (Z«. 713);
ot4 Essrüaid . . co Bcind Etair Lg. 1 1 .
-6thad {vgl. ötbatnat) s. üathad.
othaiu i. cainnel O'Dav. p. 109.
1. othar i. tuarastal wag es
O'Bon. SupjH.
2. othar labour O'B, — Sg.
Gen. cd othair FB. 68, 12, vgl.
duine othair a lahourer O'B.
othar-ehless ein clcss CucUu-
linn^s Lü. p. 125^ 8, otar ibid. p.
73», 6, „sick'feat'* oder „reward-
feat*'{?)Ci'owe (Stab. Conculp.Ul),
„invalidating feaV* (^) 0' Curry {On
the Mann. II p. 372). — Verschieden
von ochar-chless )
othar»lige, otbar-lige a chind
oeus a läime döi „the Sickbed of
his head and his right hand'* Bev.
Gelt. III p. 182; otharlighe a grave,
burtfing place O'B.
öthat hnat pauculiks SG. 49» 14
{Z^. 274).
othnoe, adba othnoo „a lialnta-
tion of clay and stone** Corm. Tr.
p. 12, othna O'Dav. p. 109.
othras, othrus illness or sich-
ness O'Don. Suppl.; folach n-
othrusa attendance and support
during sickness ibid., vgl. On the
Mann. III p. 483 (528); corus othrusa
ibid. p. 476 (001).
otrach Koth, Dünger; fimus
Ir. Gl 482; düng Corm. Tr. p. 132.
— Dat. isind otruch FB. 25; 82.
oxad s. ochsad.
oxal 8. oehsal.
pai88 = Za^. passio; i pals Lu-
cili» Fei Mart. 2; 3; Nov, 5;
paiss Dec. 23.
pait a leather bottle On the
Mann, III Index; i. ait fuail y,a
place of wrine** Corm. Tr. p. 138?
— PI Acc. isna paitti s. utUer
dfurad. — Vgl pata, pataire.
parche=2a<. parochia; paircho.
Corm. Tr. p. 133; Gen. far cuairt
parche Wb. 21» {Z\ 66).
pardus == paradisus Z\ 67;
parrtus Ir. Gl. 533. — Gen. co
hattrc6 parrduis Tlvree Hom. p.
96, 31; hat. hi pärdus FA. 33
(parthos LBr.).
partaingr „coraV* 0' Curry (On
^le Mann. III p. 110), ,,ruby''
Orowe; Dat. cona n-imdenam do
phartaing s. unter imm-d^nom; der-
' githir partaiug a beoil LU.p. 11 3^, 14
{„r edder than n*6y" Siab. Concul.
p. 377). — Comp 08. a boöii par-
tuing-de/rg Lg. 4, 7 Eg.\ 16 Eg.
partar var. lect. zu partaing: a
beöil partar-deirg Lg. 4, 7; 16.
pata i. soidhoach O'Cl
pataire „a maker of leather bott-
les" On the Mann. III Index.
pater Paternoster; paidir O'B.
— Acc. cani du pater fo thrf SG.
Zaub. {Z\ 949).
patnide leporinus SG. 37 ^
(Z«. 66).
patu a hare Corm. Tr. p. 133.
peecad=:2a^. peccatum Z^ 66.
— Gen. di rect pectho Wb. 3*
(Z*. 239); abbas peccaid Gl zu
Hy. 6, 6; Acc. ceu peccad cen col
p. 132, 4; PI Nom, ar pectha-ni,
pecthach
728
ponaSre
pecthe, pecthi Z«. 240 {Wb.); Dat.
im 6 pecdaib FA. 28; Äcc. ar pectha
Gl. zu ar fine Hy. 6, 7.
peethaeh sündig, Sünder. —
Tl. Nom. in pheccdaig FA. 29;
pecdaig 14; 15; '16; 25; 34; Geti.
na pecthach FA. 15; -17; 18; pec-
tach IG; 17; pecdach p. IIH, 21 {so
überall in LBr.)* Dat. dona pec-
thacaib FA. 23; peedachaib 34;
A.CC. nÄ^)ecdachu FA. 16; p. 170, 13.
pecthad peccator Wb. 29», 25
^z«. 7y3\
p«8t Corm, Tr. p. 139, ». b«st.
peil Pferd; cap carr ocus pell
ech Gl. zu capall Corm. p, 10;
Gen. raccthar i capp i n-diaid phill
LHy, Amr. 2.
pellec "äj) ort« Za Ir. Gl. 136;
Corm. Tr. p. 139.
peujirinn s. pingrinn.
pennit'=Za^. poenitentia Z*.
66; pennait Cornh. Tr. jy. 133. —
Gen. tuilled päne ocus peunaite
FA. 16; Dat. hi pennait (??. zu
hiccilicc Hy. 4, 11.
peoil 8. b^l.
per8an«=Zat. persona Z". 241.
— ^oj». persa jF^^/. p. l i; Gen.
cindas persine Wb. 6^; Dat. Crist
i persaind p, 40, 17.
pet« engl, pet; Gl. zu dretill. —
Sg. Nom. lingid indala süil d6 Ina
chend cona tibred petta cuirre ass
LBr. p, 216», 55; Gen. o eti in
peta prechan „from tJie flying of
tfie pet scaUcrow'^ Fei. p. LXXIII;
smacht peta seneoin O'Dav. p. 114
senen; Acc. co ro marb petta sin-
daig la rig Laigen p. 46, 22.
phetarlaic vetus lex; fetarlice
Wb. 15» (Z«. 809); petarlaic the
Old Testament O'Don. Suppl. ; Gen.
den eclais cechtarda phetarlaicthi
ocus nüfiadnatse p. 169, is; Acc.
etir petarlaicc ocus nufiadnatse
Three Uom. p. 96, 13.
pfan = /a^ poona Z*. 66. —
Sg. Nom. FA. 18; 24; 25; Gen,
pene ibid. 16; 24; 29; p^ine 16
LBr.\ p^ne suthaine 34; peni p.
170, 27; Dat. isin ph^in sin ibid.
25; 27; 28; 29; osin p6in ibid. 25;
Acc. cen päin and ibid. 21; etrom
ocus pein Hy. 5, 96; PI. Nom. pi'ana
FA. 31; 32; piana . . iffWnd ibid.
2; 32; Gen. pfan n-ecsamail ibid.
1; 33; 34; 21; 29; Pat. isna pia-
naib ibid. 30; cona il phianaib
ibid. 2; Acc. piana t&i^. 2; 31; 33;
34; Hy. 5, 92.
pfanaimll ich peinige. — J«/.
Dat. oc pianad na n-anmand FA 30.
pin^nn a penny, a penny-
to ei gilt, ocht n-grainne cruith-
nechta comtroro na pinginne airgid
O'Don. Suppl, vgl Corm. Tr.p. 134.
1. piss tree, trunk of a Irec
O'R.; piss diu ainm in craiad no
in toma[i]n Corm. p. 36 pissire.
2. piss a kind of measure (7Ä.;
piss din ainm do pengind Corw.
p. 36 pissire.
3. piss Gl zu pissa SG. TS*, 6
(i. e. pisa Z*. 67^.
pissire i. piss-aire i. crand letban-
cbcnd bis oc tomus senpinginde to-
mais Corm. p. 35, Corm, Tr. p. 134.
plt a meal Clt., pft i. pr6ind,
ut dicitur: pft proind doromult inne
Conn. p. 21, 1 0,a hit of food''):
Fei Sept, 8.
plae i. ainm inaid reid {„name
of a level place") Corm. jTV. p. 139.
plagad Plagen ScLb. 21.
plea, amra plea Hy. 5,-is Name
einer Stadt p. 39, 10? ord plca
ibid. 22. Zur Sache vgl F'ü. p.CLXX
Nov. 23.
pleo, la Petur pleo primdai „pn-
mal flame'' Fä. Epü. 258?
pöc {„a kiss") i. p4c quasi pax
i. e. a päce, ar is airidhe sfda in
phöc Corm. p. 36; di läim im Etain
ocus pöc di Lü. p. VSl\ 24; boc
osculum SG. 46» (Z«. 23).
p^ecad Küssen, vgl imm-p^cad.
pölire a satchel Ö'Don. Suppl;
poolire" Tir. 11 („booksatchel*', a
folaire i. ainm do ieig liubair Goid.*
p. 91); ocus polire Vatraie for a
muin Three Hom. p. 24, 5; Gen.
sood a pölaire Ina etun iss 6 co-
martha blas fair LU. p. 18», u
(Gvid.^ p. 91); PI. Nom. crossa
ocus polaire ocus tiaga lebor ibid.
p. 114, 4.
ponaire beans O'R,; $. unUr seib.
ponc
729
pQtar
ponc = lat. punctum Corm. Tr.
p. 1H9; samlaid fri ponc SG. 150^
iZ*. 66). — Vgl. puincern, piiingcne?
popa a m ästet O'R., a friend,
a tutor, master On the Mann. III
Index. — Sg. Acc. lam popa Con-
chobiir LU. p. 12.^^ 21; Voc. a
popa Choncobair SC. 12; .,a- mo
phopa Fherguis" bar Cnculaind On
the 3[ann. III p. 418.
popul = lat. populus. — Sg.
Acc. in popul Hy. 1, as.
port = l^t. portus, 1) Hafen,
2> Ort, Platz; harbonr, fort, bank
Corm. Tr. p. 183. — Sg. Nom.
1) dochumro puirt bethad lliree
llom. p. 92, 19 ; 2) port hi fuirsitis
in n-elit arimbad and furruimtis a n-
eclis Tir. 13 {rorJier ai r m i fuirsitis^;
Geft. 2) lochta in puirt uile FB. 83;
Bat. 1) do phurt bethad FA. 24; 27;
2) forsin purt p. 131, 21; don pwrt
ScM. 22, 8? Acc. 2) adopart Crim-
thann in port sin du Patrice Tir. 13.
praind=7at. prandium, Mahl-
zeit; proind Wh. 0^ (Z*. 66); proind
dinner Corm. Tr. p. 135. — Sg.
Nom. praind FB. 56; Gen. iär
tomailt na prainde Corm. Tr. l. c.
{LHy.); Acc. co praind ocus co
tomaltuB 72; prainn Hy. 5, 68.
praintech, für praind-toch, Re-
fectorxMm Tir. 13; Dat. is fnrri
dognither roinn isin phrointig Goid.*
p. 101, 13 {LHy.).
precept=/af. pracceptum; ist
nicht Fem. {Z^. 241), sondern wird
als U-stamm flectirt. — Sg. Nom.
in prccept sa FA. 32; ibid. LBr.
für forcetul in LU.; 33 LBr. für
scel inLU.\ Gen. lebor in prccepta
FA. 33 LBr.; Dat. do prccept zu
lehren tbid. LBr. (do forcetol LU.);
Acc. dorigne prccept p. 40, 16; fri
prccept bröthri m FA. 2ä LBr.
(forcetol LU.); PI. Dat. hi praicep-
taib apstal Hy. 7, 13.
preehan ein Raubvogel; a
crow, a kite, any rarenous bird;
s. unier peta und senön.
predehim II praedico Z*. 434.
— Praes. PI. 3 pridchait eris FA.
27. — Praes. sec. Sg. 3 pridchad
Hy. 2, 26; ss; no pridchad FA. 32.
— S-praet. Sg. 3 pridchaiss Hy.
2, 28; pridchais do 8cotaih ibid.
35; 40 -- Pass. Prars. Sg. 3 innf
pritchaithcr si'ind FA. 3 LBr.
prfm- =^ lat. primu8, nur in
Zusammetisetzungen , gleicJibedeu-
tend mit engl, chief—; prfm-a])stal
Hauptapostel Hy. 3, 1; 7; 10; -airecht
FA. 13; -cainnel ibid.; -dorus 14;
-dun TE. 1 Eg.; -maigib imLU.;
-sacairt Wb. W {Z\ 67); -swraib
FB. 2; a prim-les i. a prim-gein
Corm. p. 37, 12.
prfmda „pre-eminent*^. —
Nom. is bünad prfmda SP. V 13;
Acc. la Patraic prfmda Hy. 4, 9.
primit = lat. primitiae, PI.
Nom. primiti Z*. 66.
prolaeh ^ lat. prologus Fei.
l*rol. 144 (brolach Laud^.
prom = /af. probus, am-prom
improbus Ml. 31c, 6 (Z«. 67v.
promad = ?rtf. probare, do pro-
mad for n-deserce Gl. zu ingenium
bonum conprobäns Wb. l(»c (Z*.
67). — Fut. PI. 1 proimfimit fris
Corm. p. 36, 44 {„we sliall try it*').
prtill „greatly*^ Corm. Tr. p.
135, i. äidbliugud mor ocus medugud
Corm. p. 36 {„grcat increase and
augmentaiion^^) ; himum loscit mo
df n-ö priill ibid. {„my two ears
burn me greally*').
paineern {t^gl, poncV) i. cern to-
mais sellse ocus mcadh thomaiss
indiic i. in mead indmeach Corm.
p. 35, vgl. a beam for measuring
or weiqhing goods, the graduaded
beam Ö'R.
puingene i. scrcpul medhi inn-
biche indsin Corm. p. 35 {„a scruple
of the notched beam*^).
papall tentorium SG. 50»
(= papilio. Z*. 67). — Sg. Nom.
pupall corcorda LU. p. 113^, 1
{auf dem Wagen), „over-head co-
rering'^ Crowe, Siab. Concul. p. 421 .
putar = lat. putor, i. brenta
(yjStench'^) Corm. Tr. ^.138; püdhar
hurt, härm, damage O'R.; is
pudar s. S. 4 Anm.; is pudar sein
„it M a mistdke^' Hy. 4 Praef;
Acc. ni dernai pudar döib „«Y did
no härm to them*^ ibid.
r»-
730
nUt
R
ra- für ro: conad ragaib Lg. 11;
CO ragbaiset 13; conid ralai p. 144, 5;
corrala ScM. 19; corrAlsat ibid. 18.
r», r» II- für ro mit Fron, in-
fixum Z'^. 380; ra cloi-som Crist
subegit etim Christus Tur. Gl. 18;
ra cualid eum audiristis Wb. 22»^
ra tinol TE. 10, i4 Eg.\ ra n-anacht
juvit eum Dens Wb. 17*. Vgl. ^
S. 515, Col 1.
ra für fria: ra süss iii^ taige
ScM. 18.
räch ffbaldness from the forehead
to the crown^^ Corm. Tr. p. 143
ränge.
raeholi s. recholl.
1. -rad bildet feminine CoUectiva
Z*. 856, vgl. ech-, logen-, Isech-,
mac-, rig-rad.
2. -rad, -red bildet neutrale Ab-
stracta Z^. 85G, vgl. cless-, gnfm-,
frdcch-, sam-rad, gom-red.
r&d Sagen, licden. Sprechen,
Rede, Gespräch, Inf. zu rädim.
— Sg. Nom. a rad rut dir es zu
sagen TE. 9, is; ni rdd mor es ist
kein thörichtes Gerede LU. p. 40», 33;
ban-räd Weibergerede Wb. 29», 7
(Z«. 854); Dat. h amlaid ro böi
oc a rad so sagte sie es SC. 33;
iarna rad do Loegaire nachdem L.
gesagt hatte Hij. Fraef; cä r&d
>?C\'30; ic rada gö ScM. 21, 2 (ac
abairt gö H.yi — Vgl. com-r&d.
radarc s. ro-darc.
r&dim III ich sage, rede, spre-
che, nhit fri ich nenne. — Praes.
Sg. 1 raidim Gl. zu aio Corm. Tr.
p. 16 ai; no raidiu Fei. Epil. 358;
iige Mic Rustaing räide „M. R.'s
grave I sag'' Fei. p. CXLV; ^ fir
inna radi-siu a bon es ist Wahres
in dem, was du sagst FB. 31 i^iuna
für in-no)V 3 raidti friss sie sagt
es ihm TBF. p. 142, 18, räite ibid.
p. 138, 27, für räidid-i, s. 6 S. 513,
Col. 1; ro radi er sagte SC. 33; 39.
— Imperat. Sg. 2 raid Fei. Sept. 17 ;
Nov. 19. — Praet. Sg. 3 ro niid
Lg. 5; ScM. 3; TE. 9 Eg.: FB. ;iS:
ro räid . . friss sie sprach zu ihm
SC. 31; 47; ro rüd-seom TE. 12
LU.; raldh a aithiuscc p. 145, 10;
PL 1 amal ro radsem wie wir ge-
sagt haben FA. 6; 7 (atchuadmar
LBr.^; ro raidsium p. 191, 30; ^ ro
raidset a n-athesc ScM. 2. — Pass.
Praes. Sg. 3 fris rater Cell Dara
indiii das heute Cell Dara genannt
wird ScM. 20; inna raiter go na
cloen too weder Falsches nodt Un-
reclites gesagt wird SC. 34, 1. —
Praes. sec. Sg. 3 airi con rate fris
GoU CCn. 5. — Praet. Sg 3 ised
ro räided a peritis Gl. zu itubrad
Hy. 2, 3. — Inf rad.
rftdsech, vgl. raidhseacbadh con-
fusion of Sounds O'R. — PL Dat.
dfa n-imratib ocus dia radsechaib
FB. 72; dorala in tech ina raith-
sechaib briathar oc ua muäib dori-
disi ibid. 29.
rae- über roe-, roi- aus ro ent-
standen, durd^ Einfiuss eines fol-
genden dünnen Vocals.
ra^blangrt4r s. Iing>liii.
r&ed s. röed.
TtLgt^ ranrat s. re^r»«
rai- s. rae; für ro vor unter-
drückter ReduplicationssUbe: do-
rüga ScM. 19 s. togaim; corraimid
Lg. 15 s. maidim.
raicni s. 2. reene.
raide p. 144, u lies raibc ^b ist
in späteren Mss. bisweilen sdtrdg
gestellt, so dass es wie d aussieht).
r&idim s. r&dim.
rdim ich be fahre [das Meerl
rudere; Praet. PL 3 ro riiset
iarom in muir üadib EC. 7. — Vgl.
imm-riim.
raind s. rann.
nad rairgret FB. 29?
rais a path, wag O'U.; rais na
sina LU. p. 18^, 42.
rait road Corm. Tr. p. 146,
ndth
731
rath
vgl. raiti i. rot O'Dav. p. 113;
dazu imraiti?
1. raith fern Ir. Gl 933.
2. raith 8. rethim.
3. raith, r&ith s. r&th.
do raith, ocus Dectiri a siur ar
a be]at6 do raith CC. 1 Eg.? vgl.
dorath „imprimis, first of aW" O^R.
do H^ith, acht laubec do r&ith
„sa/e füll lütle only'' FA. 14,
acht bec namm^ LBr.
raithnech fern 8 Corm. rnp. 143.
raiti 8. rait.
rala venit, vgl. do-rala; rala-
som 2W. Gl. 80; conid ralai p.
144, 5 ; Dep. for [a] athair ralastar
LU. p. 11», 30 {Ämra\ „he came"
Rem.* p. 60. — Conj. Freies. Sg. 1
„anaid sund^^ or Frsech fri a mu-
intir „conid rolur-sa fri&in fer ii-
uccut" LU. p. 63b, 12.
r&m remus Beitr. VIII 340. —
PI. Nom. rämsB renU SG. 36» {Z^.
16); Dat. o na ramaib riicsat and,
is uad ratir Ramaod Fi8 Cath. p.
36 xi.
rammai, lorgg rammai 8. 1. lorg,
vgl. rama a 8p ade O'Don. Suppl.
rikmut, rämhad a great road
0*Don. SupjH.; rämut i. mö oldas
röt 1. urscor bis for urdhünib rig,
cach comaigdech asa tir do rd
chuige dlegar de a glanad Corm.
p. 38 rot.
rftn, für ro-än {Corm. p. 8 Brigit) ;
i. uasai Gl. zu FÜ. Jan. 6; i. uailach
O'Dav. p. 111. — Sg. Nom. rigon
ran p. 146, 4; ScM. 22, 11; mo
rose rin FB. 47; rem rebrad ran
SC. 33, 1? Gen. imrordus rig richid
räin LU. p. 40», 13; Voc. a ri rän
o glQriou8 hing*' Fei. p. CLXXXV.
r&nae, r&ueatar, r4nie 8. rieeim.
rane the 8ixth kind of baldne88,
thehigh temples Corm. Tr.p. 143;
ränge din i. na husine arda Corm.
p. 39.
rand s. ranu.
rande Gl. zu tropicu8 {Capri-
cornus) Goid.* p. 53 {Wien. Gl.).
1. rann^ rand F. 1) Th eilen, Inf
zu raunairo, 2) Theil; rann pars
Z\ p. 241. — 8g. Nom. 1) is furri
dognither roinn isin phrointig Goid.*
ff
p. 101, 18 {LHy.)] ni ba flr arraind
duit-siu chetumus ScM. 11; ibid. 7;
Dat. \) do raind ScM. 8; do raind
na mucce das Schwein zu theilen
9; 10; 11; 15; 17; FB. 14; 72;
do roind p. 311, sc; asin raind
FB. 72; riasind roind 90; ac roinn
robailc ScM. 22, e; Acc. 1) co roind
FB. 90; foreimthetar . . a chertraind
i tri Gl. zu Hy. 5, 77; Du. Dat.
2) i n-dib rendaib d^e p. 40, 12.
2. rann, rand Vers, bestehend
aus 2 Langzeilen (leth-rann) oder
4 Vierteln (cethramthu, cethram),
s, unter rindard; O'Don. Gr. p.
413. — Sg. Dat. isin rann comlän
F41. p. XI 12; ni ro tbaille isin
rund „it fitted not in the quatrain**
ibid. p. CLXl s; PI. Gen. 3) ic ad-
nad rand do rorig „tchile lighting
up poems for a great hing** Fis
Cath. M. p. 48; Acc. 3) gabais doib
inna randa sa SC. 11; is disi ro
chet in senchaid na runnu sa LU.
p. 40^, 8; Dat. Acc. nadernai acht
da rann de nammä „that he made
only ttoo quatrains of it** Hy. 1
Praef.
rannaim II ich theile. — Praes.
Sg. 3 nod ranna ScM. 15; rel. cia
rannas düib ScM. 15; roindes crü
SC. 37, 16. — Praet. Sg. 3 rannais
p. 41, 8. — Fut. Sg. 2 nis raindfe
ScM. 12. — Pass. Praes. Sg. 3
rointir FB. 63. — Praet. Sg. 3 ni
ro rannad FB. 90. — Fut. Sg. 3
cinnas rainufilher ScM. 6 (raind-
fidir H.).
rannaire M. The Her; partist a
Ir. Gl. 9 ; ronnaire „a butler** Corm.
Tr. p. 147. — PI. Nom. na ron-
dairi FB. T2 (na randairigi Fg.)\
randaire FB. 72 ; |>. 31 1, se; rannaire
FB. 14; 90; Dat. frisna rannairib
FB. 14.
rann-grah&l F. participium
Z\ 989 {SG.).
1. rath N Gnade, gratia. —
Sg. Nom. rath rigda Fei. Nov. 11 ;
„is rath co feirg . .** ar in cinti Rev.
Celt. III p. 180; is de no biad a
rath fair Goid.^ p. 102, 7 {Llly.y,
Gen. oc täircud raith in effectione
graHae Wb. 14c {ZK 223); Dat.
rath
732
ri n-
din rath de gratia Wb. 5^; am flu
do rath rig p. 142, s; uriam do
rath SC. 18; dia rath ron broena
Hy. 4, 12; co rath ScM. '22, e; do
rath a höeged {zu Gunsten ihrer
Gäste?) Hy. 5, 26; asrir..do räith
a aithig Hy. 5, 6i; t<7; Acc. arrad
gratiam Wb. 29^ (Z». 225); tria
rath in spirta noib p. 40, 6. — Vgl.
2. rath.
2. rath ,ythe stock, bounty, or
wag es tchich a chief of landlord
gave to a tenant or follower for
rent and Services'* On the 3£ann.
III p. 384; wages O'Don. Suppl;
reicard Carm. Tr. p. 5 amrath ; inti
iarom dobercad rath doib, ba hisin
coire sin doboread Corrn. ji. 7 böge;
saer-rath „saer-stock ienancy", dacr-
rath „daer-stock tenancy** Leb. Aid.
p. 86. Nicht verschieden davon ist
rath subsidy 0*Don. Suppl.; i. foi-
rithin ODav. p. 112.
3. rath s. roth.
1. r&th und r&ith „a residence
surrounded by an earthen ram-
jyart'* On the Mann. III Index,
vgl. ibid. III p. 3 ; a circular ^arthen
fort Corm Tr. p. 146; i. baile ibid.
— Sg. Nom. in räith mor sa Corm.
p. 8 ana; raith Cruachan ro scaicho
Fei. Prol 177; Gen. for döe nar-
rätha Lg. 8; dochum na ardda i
n-doru8 na prfm-r&tha TBF. p.
138, 24; tote dessel na rdthai Three
f Hom. p. 34, 31 {„right'hand-wise
round th^ rampart**) ; Dat. ucc Raith
Bilich Tir. 8; oc Raith lubir Three
Hom. p. 30, 21 ; hi Raith Both ibid.
p. 108, 30 ; hirraith Airrthtr ibid.
p. 30, 4; Acc. fria rath ScM. 3, lo
{reimt auf cath) ; fothaigis . . Rath
m-Both Three Hom. p. 108, 29; um
räith Fiachach maic Moinche Coi^m.
p. 3 ana; co Raith Däri ibid. p.
34, 4; PI. Nom. ni trebthair a ra-
tha Fei. Prol 176; Dat. do räthaib
Muige Enaig Three Hom. p. 102, i4
(„to the Ramparts of M. E'*);
Acc. räthi LArdm. 6 b 1 {Corm.
Tr. p. 147, 1). — Vgl. rig-rath.
2. r&th Gl. zu Sequester medius
inter duos altercantes Leyd. Gl.
59» {Goid.^ p. 57); vgl. rath secu-
rity, guarantee O'Don. Suppl.; am
räth-sa Fei. Epü. 165.
ratha s. renlm.
r&thaig'es „pledgeship** Croicey
von rath; friis i n-deochaid irra-
thaigea LU. p. 5», u {Amr.\ Goid.^
p. 156.
rathaigrim HI ich bemerke. —
Praes. Sg. ^ rathaigi p. 144, i4 für
rathaigthi, vgl. € S, 513, Col. 1;
Dep. {relativ) rathulgther ibid.? —
Praet Sg. 1 ni ro rataiges FB.
43 Fg.? 3 ro rathaig SC. 39; 45;
räthaigis TE. 10; PI. 1 nfr rathaig-
sem FB. 43.
rath-brittsrad FB. 71?
ri^the, raithe a quarter of a
year O'R. — Sg. Nom. ml ts rathe
is bliadam SC. 29, 33; Gen. adaig
cach raithi p. 311, 27. Hierher audi
dognüd cach sin a raithi LHy.
Amr. 107, cach sfn a rathe LU.?
rathmar gnädig, von 2. rath;
prosperous, happy Ö R. — Sg. Nom.
rigon ran rathmur p. 145, 4; eir^
fo a laim ar is rathmar Fei. p.
XXXVII 2 („gracious'').
re Oss. III 6, SC. 30. 2, für fri?
1. r6 N. Raum, Zeit; rte Corm.
p. 24 gaire. — Sg. Nom. r6 nach
cfan ctarro FA. 6 (re m-bic LBr.):
r6 scrutäin Zeit zum Ueberlegen
FB. 56; Gen. nib cuit ree tur.
Gl. 71 ; Dat. iss irrse choir justo
tempore Wb. 25^ [Z\ 224); isin
garit r6 ro büi LHy. Amr. 39;
Acc. r6 cian rena chlsad FA. 2;
cia bcimmi amin nach r^ SP. II 13;
fri re da hU&dan d^c FB. 17; TE.
8; 18 Eg.', SC. 21; fri re sechtmaini
p. 327, 39; re se trath SeM. 21, 3«?
fri re fotä SC. 47; fri re eiana LU.
p. 39*, 30; risin re sin für diese
Zeit, während dieser Zeit L% 17;
rit r^ zu d-einer Zeit Lg. 5, 3; rem
r4 SC. 34, 10; i m-bni Becnati ro
bui re rö Fä. p. LXXIII.
2. r^ p. 179, 27 für fria?
r^ n-, rla n- Praep. mü Dat.
{später auch Acc, bes. beim Prono-
7nen) vor; ante Z*. 641 ; re n-arcaib
r^ n-erredaib FB. 35; re n-ocaib
ibid.; re siun p. 133, 2; ria n-andrib
FB. 68; ria n-dul Hy. b, 90: 99:
re n-
733
T^baim
FB, 90; Pia n-gein ScM. 5; rfa
samfuin SC. 1 ; TE. iyEg.\p,\A\,^o;
SC. 49; FB. 22; 23; 52; ()2; GÖ;
87; Hy. 1, 48. — Mit dem Arti-
kel: S(j. 1 resia t-samfuin SC. 10;
resin sluag FB. 52; reissind orgain
TBF. p. 15Ö, 8; riasind roiiid FB.
90; riasiu feiss ScM. 2; Acc. riasin
m-bantrocht FB. 21; Fl. riasna
muäib aile FB. 21. — Mit Pron.
demonstrativum: riasiu LHy.
Amr. 113; resiu atUea^ gairsiu für
gar rcsin paullo ante quam Oss.
1 4; 8. — Vor dem Fron, perso-
nale erscJteint rem-, rom- neben
re-, ri-: 1 Sg. rium Hy. 7, 53; re-
mam ibid. B.; rem um Gl. zu dorn
thuus Hy. G, 2; P/. reunn Hy. 4, 4
(remond i^r.); remunn Hy. 1, 34;
remoind FA. 17; romaind J'V/. p.
CLXVIII 10; 2. Sg. rillt FB.M;
romat hefoi-e thee Fei. p. CLVI;
5. Sg. M. riam SC. 36: coram eo
Bern. 115» {Z\ G42); 6'cilf. 6? Ti;.
2 iLT.; remi ÄO. 31; FB. 40; G9;
i^^. 10; 14; remi-seo TE. 5 Eg.\ reme
t6»d.; reime 18; Fei. p. CLVIII is;
remiu TE. 2 £V/.; roime FÄ G9
Eg.\ F. remi ante eam SG. 20»;
rempe iJy. 5, 83; rempi SC. 30;
FB. 78; P/. remib FiJ. 10; 61;
CC. 2; remimb p. 144, 1; rempoib
F^. 61 Eg.; rempii CC. 2 LU.;
rompa FB. ()6. — Mit Fron, pos-
sessivum: Sg. 1 röm fi\ath s. w.
irgal; rem cride Fei. p. XXXV h;
SC. 29, 18? TE. 9, 27? rem ballaib
Güd. Lor. Gl 148; Ä7. 5.riana
ch61i FB. 20; 21. — MÜ Fron, re-
lativum: rias ra giallsatar Oss. I 6.
Gehrauch {vgl. O^Don. Gr. p.
317), a) vor, engl, hefore, zeitlich
ria n-deöd lii i'or Tagesanltruch
FB. 90; tri chet hMadan ria n-gcin
Chr«/ Sc3f. 5; 2; TJB. 6 -B(;r.; ÄC.
1; 10; ria cretim SC. 49; re ro-
chotlud ibid. 30, 2; banna ria frais
FB. 52; 90; nit acca riam remi-
seo nicht sah ich dicft vor dem
frülier TE. b Eg.; 2; feib tarraid
in lucht remi die Leute vor ihm
FB. 40; hei einer Zunickweisung
in der Erzählung: &mal in sruth
remoiud „like tlie river aforesaid"
FA. 17 {tcörtl. vor ufis); amal ata
romaind „as is aforesaid^' Fei. p.
CLXVIII 10. — b) Jemandem vo-
raus, oft mit dem Nebengedanken
des Vorrangs, Vorzugs: conna tis-
sad nech di mnaib \}\ad riut hi
Tech Midchüarda dass keine der
Frauen vi)n U, vor dir eintrete
FB. 17; 20; 21; 22; 23; 54; 62;
68, 27; ui theit oac aud re siua
p. 133, 2; tiis dia mndi ria mnaib
\]\ad der Vorrang seiner Frau vor
den Frauen der U. FB. 68; 87;
is duit-siu dobermais remib dir
iverden wir vor ihnen geben FB. Gl ;
adgladathur rig ria rig p. 141, 20(?^;
ndi tri lä ociis tri n-aidche dait-siu
remib du bist ihnen einen Weg
von drei Tagen und drei Nächten
voraus FB. 10; 35. — c) Mit dem
Infinitiv: ria n-dul i n-gnnis in
spirta nöib ehe unr gehen Hy. 5,
90; 93. — d) vor, räumlich {bis-
tceilen mit dem Nebengedanken des
Schutzes): cach fir diib do oslogud
riana mnäi jeder Mann i^on ihnen
um vor seiner Frau zu öffnen
FB. 21; rop reid remunn cech n-
amreid es sei eben vor uns alles Un-
ebene Hy. 1, 84; a ciil rempi FB. 78
{der Bücken des Beils vorn, d. h.
er Hess das Beil mit dem Rücken,
nicht mit dm' Schärfe, auf seinen
Hals fallen)-^ animac rempe nis
derbrad Hy. 5, 83; ro roena reunn
catha cach thedma Hy. 4, 4; da en
bätar rempu die vor ihnen waren
CC. 2 LIJ.\ mebais riam forsna
slogu SC. 26. — e) Idiomatisch:
tanic remi er ging vorwäHs, wörtl.
vor sich SC. 31;' TE. 18; tanic
rempi sie ging vorwärts SC. 30;
lotar cpmpa FB. iSCy ; CC. 2 ; p. 144, 1 ;
tecis . . remi FB. ()9 ; ro lä fer . .
reme TE. f> Eg. — i) Zittern,
sich fürchten vor: ocus cäch for
crith ocus for üamain remi und
Jeder in Zittern uixd in Furcht
vor ihm FA. 10; 14.
r^bftim II ich reisse, zerreisse,
vgl. trean-reabaim I tear riolently
Ö'Don. Gr. p. 340. — Fass. Frais.
Sg. 3 rebthair a ^tach immi FB.
67. — Fraet. Fl. 3 ro reptha GL
rebrad
734
T©ga
zu ro ringthe Fei. JProl, 37. —
Inf. r^badh Gl. .zu reang O'Dav.
p. 111; renbadh io fear Corm. Tr.
p. 147.
rebrad „sportivenesa" SC.
33, 1, reabradh skipping, sporting,
playing O'R.
reee F. Verkaufs Verkaufen.
— Sg. Nom. nir bo toi do Dwhthach
recc na cnmat7e ettr TJiree Hom.
p. 52, 28; Dat. süanemuin do d^-
num i n-aidcbi do reicc ar biad et
aeitach dia muntir Wh. 24d (Z«. 775).
reeeaim II ich verkaufe. —
Praet. Sg. 3 ni ro recc Gl. zu ni
rir Hy. 5, 6. — Pass. Praet. Sg. 3
ro reocad p. 17, 23.
r^ehnes LU. p. 81», 30 für fri[th]
cnes, wie frichnaim für frith-giiim.
recholl „winding-sheei" Three
Hom. Index; racholl i. brat mairbh
O'Cl.; Dat. dia 'rechull-som Tfiree
Hom. p. 120, 1.
reeht, reet N. oder M. Gesetz;
lex Z*. 238. — Sg. Nom. recht
p. 311, 26; SC. 45, 22; recht Adom-
nain FA. 32 (recht n-Ad. LBr.);
rächt litre i. diriataid in t-soiscela
Sench. M. III p. 30 {Gegensatz r.
aicDid); Gen. rechto et faithse legis
et prophetarum Wb. 21i> {Z\ 17);
in rechta atharda p. 170, 10; co
fuirmcd in rechta sa Adamnäin
FA. 32 LBr.; Dat. ro raide Dub-
thach Mac Ua Lugair in fili brethem
fer n-Erend a rächt aicnid ocus a
rächt faide Sench. M. III p. 30
(zu rächt aicnid die Glosse i. na
m-breitheman Morand ocus Fithai);
PI. Dat. fri saeb-rechtaib ITy. 7, 46^.;
Acc. fri dub-rechtu Hy. 7, 45; fri
sdib-rechtu 46. — Compos. recht-
täircid.
rechtaire M. a Steward Corm.
Tr.p. 141 ; x^ciivQ praepositus gentis
Wh. 17d (Z*. 780. — Sg. Nom.
rectaire Lg. 12; Dat. önd rectairiu
a villico Pr. Oi\ 62» (Z*. 230).
reehtche F. Rechtspflege;
legislatio Z*. 497. — Sg. Gen. con
roibtis oc denum rectche la riga
Gl. zu volentes esse legis doctores
Wh. 28», 1 {Z\ 1031); Acc. cen
rechtgi rig SC. 21.
reehti i. ro recht ho methi ocns
inmairi Gl. zu distenti cordis
Ml. 20«, 23, vgl. asrochess i. ro
recht expansum est Ml. 39«.
reehtaid M. „lawgirer*', Gen.
meic FMlimthe Rechtada Three
Hom. p. 52, 21; vgl. greit rig sen-
rechtaid büada FB. 46.
reeht-t&ircid M. legislator
Z\ 854.
reehtn &. rieht.
r^eles a reeluse's cell Three
Hom. Index. — Sg. Nom. o thar-
nic in r^cles do chumtach ocns ro
fhas a f^r ca mor Three Hom. p.
34, 7 {„the dose'^x Gen. di clerech
reclesa LBr. p. 261* (TTi. Gr. p.
125); Dat. ocns se ina recles ibid.
p, 114, 18; is nathad nech dfb
töged asa recles SMdrt. 22.
1. reene i. ni doronnadh go loath
O'Cl. {a hasty act O'B.).
2. recne ifame für eine poetisdie
Compositum; recne dechubaid Lü.
Amr. Prol., raicni LHy. {Goid.*
p. 158, 3); Acc. in recni si Lg. 17
Eg. (reigin Lc); 18 Eg. (reigne Lc.\
recomarea dissyllahle O'Don.
Suppl., Corm. p. 16 deach.
r6de Ehenheitj Ebene; reidhe
planatio Ir. Gl. 890. — Sg. Gen.
for medön r^de Hy. 5, 33; adreth
riched r^de „a kingdom of smooih-
ness" Fei. Prol. 120.
redlanda s. r^tla.
refedaib {Dat. PI) „twisted
cords or thongs" (^) On Ute Mann.
III Index; con reraig Cncholaind
iarsin inna heönu di th^taib ocns
refedaib in carpatt LU. p. 63», 16 ;
CO n-gab som immi secht cneslesti
(-lenti?) fichetciartha cl&rthacomd-
Idta bitfsbä th^taib ocns rothaibocos
refedaib hi cdstul fri gelcnes dd ibid.
p. 79», 32 {vgl. On the Mann. II|).300\
rega ich werde kommen; do-
reg veniam Wb. 7* {Z\ 452). —
Sg. 1 no CO rag-sa SC. 32; ni rdg
Three Hom. p. 36, 29; riga-sa SC. 4;
ragat 16; 45, 25; ragat-sa ibid. 39;
46; 2 mos rega Hy. 2, 50; in raga
limra TE. 13 Eg.\ p. 132, 22; SC.
16; 33, 6; ni raga ass SC. 14; in
raga-BO TE. 13 LU.\ in Jim-sa do
Toicne
735
rptn-d^denach
rai^a SC. 46; 3 dore^ veniet Ml.
28», 10 {rgl. targa, toirgim); inti do
raga dia chosnam frim FB. 11;
j). 40, 22; ragaid p. 132, lo; SC. 20;
rel. messe ragas ich hin es die
gehen wird SC. 44, i; PI. 1 ni ra-
pfain FB. 5; rcgmai-iW. 35; rechmi
»S^^' 19, 3? regraait-ni Lg. 10, rag-
mai-ni Eg.\ 3 rcgait Gl. zu con
tfssat I£y. 2, 36; regat ibid. 52,
regait Fr. — Fnt, sec. Sg. 2 dia
coistithe frim . . ni rigtha chucn
SC. 7 ; 3 asbrrt . . nand rigad con
tised Patrice Tir. 13; inti dib cötna
ragad issa tech FB. 20; düs cinnas
do ragad FB. 8; IG; 17; cid biad
no ragad dia n-cchaib 63; co racbar?
FB. 37 Eg.\ PI. 3 na rachdais
TE. 2 Eg. — Pass. Fnt. Sg. 3
regthair Lg. 13.
reiciie s. recne.
r^ld glatt, eben, leicht. —
Sg. Nom. rop reid remunn cech
n-amreid Ify. 1, 34; bid reid riam
cach n-amreid Bern. 115» {Goid.*
p. 56V, ni reid dam EC. 5; Gen.
di dindgnaib Roerenn rede SP. V 2;
Äcc. etir r^id ocus amrcid Ml. 28 r.
reidfirair i. coss esscra „handle
of a watervessel" (reid ngair
Eg. 88) Corm Tr. p. 145. ♦
reigne s. recne.
r^ll klar; s. for-r^il. — Sg. Nom.
i8 r^il FB. 73; LHy. Amr. 41,
reill Three Hörn. p. 102, 30 {t'on
der Stimme); mu rose röil SP. II 10.
— Vgl. r^laim.
reilce für ro 16c e, s. tmter toi.
do reilg-is ScM. 13 s. teileim.
reimefse s. remcfse.
reime s. r^ n-.
r^imm, r^im N. Lauf, Zug,
Laufen, Inf. zu retbim; cursus
Z*. 268. — ASg. Nom. cach r^im
immä rurig FB. 7; arr^im FB.
42; 56; reim for bin Lg. 17, 11 Eg.?
rem n-aga SC. 30, 6 (reim Ä);
Acc. ni ägor reimm niora minn
dond laecbraid lainn oa Locblind
SG. 112 {Nigra Rel. Celt. p. 18,
Z*. 953); lasa rdim FB. 44; PI
Nom. nit athe buadremmend ind
L<^ith Macha iar marbad Conculainn
„not keener were the ricimnous courses
of the Gray of M. after C.^s slaugh-
ier'' Rev. Celt. III p. 181; Gen. co
cend cöic c^t döc c^mend — aidble.
reimend — cad ba reill Three Hom.
p. 102, 30 {von der Stimme Colum-
cille's) = Fei, p. CI {„vastness of
courses*'); aidble remeand ibid. p.
C'XXXll („rastest ofcourses'')^LU.
p. 10»,32(Awr., „rast courses Croice*^)
=:=LHy.Amr. 41 (aidblib r^immend).
r^ir last night O'R., s. Hr6ir.
r^lr s. riar.
r^ise a span O'R., vgl. r^n.
reithigr, correithig lief? s. unter
dirgind cretti.
r^Iaim II manifesto. — Praes.
Sg. 3 ni rela a ainm non manife-
siat nmnen sunm SG. 6^ (Z*. 432).
— Inf. Dat. oc r<51ad a n-anmae
SG. 4^ 9 {Z*. 1009); ar relad firinni
LHy. Amr. 2.
iiis relcc ScM. 21, 36 (releicc
3f., fiir ro leic) er Hess sie nicht los.
reliee = lat. reliquiae; reilic
„a cemetery'' Ir. G^Z. 691 ; relec i. relic
areliquis sanctonim Oori». j). 39: is
e foillsigfides mo ligi-sea ocus t6rind-
fess mo relicc Three Hom. p. 100, 8.
r^ll, rdall a star 0"R.? s. unter
nert.
reltaeh, von rt^lad, „manifest,
clear'* 0'I)on. Suppl.
rem die Praep. rä n- mit Pron.
poRS. der 1. Sg. — An einigen
Stellen köhnte rem für frim {Praep.
fri) stehen: rem rö SC. 34, 10; rem
cborp is rem chenn is tind TE.
9, 27; issetb rem cbridi is rem cnes
SC. 29, 18; rem rebrad ran 33, 1?
rem-9 remi- Z*. 878, die vollere
Form -der Praep. r^ n-, vor suffi-
girten* Pronomen und in der Com-
Position. Vgl. cid rerai-nota i. cid
remin-etarcnaigedar Gl. zu prae-
notare Ml. 18c, 12.
remahi „pre-eminent^^ Fei.
Jan. 1; 31.
remeaissin F. Providentia. —
Sg. Gen. dliged rcmcaissen Ml
27<J, 10; Dat, rose D6 dom reim-
cise „God's eye to look hefore me"
Ily. 7, 29 (dom imcaisin B).
rem-d^denaeh, ind remdedenacb
praepostere SG. 212» (Z*. 878).
rem-dedölte
736
renun
rem-dedölte antelucanus SG.
3Ga, 4 {Z^ 878).
rem-deiesiu F. Providentia. —
Sg. Gen. dliged remdeicsen Ml.
VM 1 und 2.
reme s. r6 n-.
remelluid (reme-luid^i Gl. zu
pracennte Ml. 132^.
reni-eperthe antedictus; Nom.
in gilla remeperta Corm. p. 37, 26;
Dat. dind trediu remeperthu SG.
3b, 14 [Z\ 479).
rem-erehoiliud praedestina-
tio Tur. Gl 25; Praet. Sg. 3 remi
rierchüil praedestinarit Wb. 4^
{Z\ 882).
reraes F. Zeit; reimheas a time,
period O'K. — Sg. Dat. irremis
Mac n-Oeda Släne Hy. 1 Praef.;
6 reme» na noem i n-Ard Macha
Fei p. CHI 35; Äcc. fri remis LU.
p. 121 »,.31 {Tochm. Em.).
rem-faisiies no tossach Gl zu
Fei Jan. 1.
rem-fisy Dat. irremfius inprae-
scientia Wb. 31», 8 {Z\ 878).
rem-focul praefatio Goid.* p.
157, 2ü xLTIy. Amr.^.
rem-fiiar, -fuar preparation
Tur. Gl 28.
reni-griieee F. perricacia Ml
22 r {Z''. 248).
reiiii- m der Composition die
vollere Form für rem- Z^. 878.
r^miad „pririlege", na römi-
ada ocus na honoire i. cech grad
OS ailiu i. quasi privata lex. Gl.
zu privilegia Llhj. /b. 1 1 b {Goid.*
p. G7). — Vgl miad.
reinitaat praesunt Wb. 25c
(^•^ 878).
remithir Compar. dicker? re-
in ithir döit lÄma noich alle cach
m^r FB. 91.
remor dick, fett; „thick, fai**
Corm. Tr. p. 146; s. comremor. —
Sg. Nom. bel-remur dicklijypig FB.
37; buinn-remor {s. bond) am Fusse
dick, 8. unter Idmach; PI Nmn,
fem. Form remra p. 40, 20 ; Äcc.
remra ibid. 25.
rem-r&te vorher erwähnt,
Gen. do thaig in driiad remräti
Three Hom. p. 54, 2ü. Vgl rädim.
rem-samugrudt hitar remäamugad
ocus foacomol Gl zu praepositicae
vd communes SG. 212*, 15.
rem-sedaisrihe, -sedaigthe Gl zu
praeside Ml 47 r.
rem-8uidigrad pr aeponerCf
praepositio Z^. 878, 991.
rem-thairehetal, Dat. o rem-
.thairchetul Gl zu praesagmen
Goid.* p. 68 {LHy.).
rem-theehtaeh vergangen, ais-
nes rset reimtechtach TJiree Hom.
p. 2, 16. — Vgl eechmadachte.
rem-theehtas M. praecessio
Z^ 878, praepositio 787. — Sg.
Dat. intech D6 dorn remthechtas
„God's way do lie before we" Uy.
7, 33.
rem-thüs Vorrang, Vorgehen.
— Sg. Äcc. ni chuir form-sa rem-
thus rerig FB. 35.
remtliüsftigim Ul praecedo.—
Conj. PI 3 CO t6 remtusaigit re-
mumm isna cathaib ut me üUpraeee-
dant in ade Crild. Lor. Gl 23.
1. r^n a span Ö'R., woselbst
folgender Vers citirt wird: glang
guala is doid läm gan l^n, scib
glac agas luibhne m^r, luadh cos
acas trcthan troigh, ren reise is
n^f^ ainm orloigh {For. FocX
' 2. r^n Lg. 11, 11 i.?
1. reiid Spitze, s. 1. rind; ro
bith immi ic dfchur gai ocus rend
ocus crr ocus sieg ocns saiget LU.
p. 79», 40.
2. rend Stern, s. 2. rind; H.
Nmn. renda stars Corm. Tr. p. 145;
Gen. rig na rend Fä. p. CLVIII 39.
rendaib p. 40, 12, s. rann.
1. reng i. röbadh O'Dav. j». 111;
doronta renga ocus bloga de Gl. rH
ro reugad Fei Febr. 14. Vgl ringim.
2. reng i. caol O'Dav. p. 113.
1 . renga the rdns ofthe back ffB.
2. renga? tri lochta immorro
Conculaind: a bith rooc ar ni ro
dsathar a renga rodaim ar bä mote
con c^istis öic anaichnid fair, a bith
roddna, a bith roalaind LU. p.
121^ 81.
renim 1 ich gebe hin, ver-
kaufe, gewähre. — Cof\j. Sg. p
mina rena-su in chumail sa i tirib
renn
737
rethim
cianaib Three Hom. p. 52, 86. —
Perf. Sg. 3 ro rir a einech ar chuirin
Lg. 18, 31 ; My, 5, e (i. ni ro recc);
rir accobur a süla LHy. Amr. 71;
rom bia ind laith find fia roir Dia
do Dallän Goid* p. 157 {LHy.
Amr.^, „which Gvd granted** Crowe.
— S'praet PI. 3 conus rensat p.
17, 20 ; rensat «i. — Fut. Sg. 1 no
CO ririub TE. 13 LJJ. {nach Ana-
logie des B'fut. umgebildet) ; 1 tmd 3
„Atrubart-sa frit-su" ol si „conom
rire "Echaid nit rius. Atom etha
lat ar mo cbuit f^in dianom rire
Echaid.** „Nit ririub imtworro" for
Echaid LU. p. 132«, 34. — Pas 8.
Praet PI. 3 ro ratha duit du gude
gewährt sind dir deine Gebete Hy.
2, 50. — Comp 08. as-renim, 6mim.
renn s. rend, rind.
ren^mar FB. 37?
rc6 Streifen? Lugaid R^o-derg
SC. 24 {vgl. CO n-da cris derca
tairis ibid. 23); PL Dat. na röib
bis „in its streaks it is^* etymolo-
gisirende Glosse zu näre Corm. Tr.
p. 125.
reod, read Frost, Kälte; räud
gelu Z\ 35; reud Gl. zu in coisni
LHy. Amr. 133; reo fräst Corm.
Tr. p. 142. — Dat. co reod p.
190, 34; i reuth in pruina Goid.*
p. 59 South. Ps.):
1. rer black, dark O'B.
2. rer i, Ion „blackbird'* Corm.
Tr. p. 145; davon das Deminutiv
rergugan, mac rergugain = Mac
Lonain ibid.
1. reraigr Hy. 5, 6i?
2. reraigr s. con-ring Nachträge.
3. reraigr s. rigim.
4. reraig s. rere.
rer^cherc heath-poult or grouse
0"B.; i. cerc reidh O'Dav. p. 112;
cearc dhnbh O'Cl; Gen. ogh rer-
ceirce O'Dav. l. c; gabate^ in süil
n-aile immach co m-ba mötithtr
ocus ög rerchirce bi Ina chind LBr.
p. 216», 56.
rere, reire old, aged O'R., rei-
reach an aged person ibid. —
Sg. Gen. ni chuir form-sa remthus
rerig FB. 35? PI. Nom. reraig. Gl.
i. ro-rig no r6-rig i. qui fuerunt
ante diluvium Hy. 1, 47; Gen.
drong rerach „a troop of ancestor^*
Fü. Epü. 237 Laud, reraig LBr.,
reraicb Bawl.
res Traum, vgl. Beitr. VIT 69.
— Sg. Nom. adfiadar a res dona
rigaib SC. 23; res atchi ibid. 9;
Dat. in suan fa reis i. ina cotlad
fa i n-aislingiu O'Dav. p. 92 {j,im
Schlaf oder in einem Traum** Beitr.
VII 69).
resaifpim III ich träume. —
Part. Dat. cosin brosnu resaigthiu
Gl. zu cum cremio somniato Tur.
Gl. 127 („with the sheaf dreamt
of* Goid.^ p. 12).
Ht M, Sache; res Z". 238;
Corm. Tr. p. 146. — Sg. Nom. in
r6t SC. 45, 4; Gen. d'is cech r^ta
ibid. 32; ainm röto SG. 187b (wo-
men rei Z*. 238). — Vgl. cr^t.
r^an recula SG. 47» {Z*. 273).
r^tglu Stern; ret-gle i. gle solas
Corm. p. 39. — PI. Dat. cona ret-
glannaib SP. III 2. — Vgl. sechtar^t.
retha s. rith.
rethach s. rn-rethaeh.
reihe M. Widder; rei the a ram
O'B. — Du. Acc. eter da rethi
Lg. 19.
rethet? rethet daurthigep. 41, 23,
„the site[^)of an oratory'* Stokes,
Fei. p. XLVI.
rethim I ich laufe. — Praes.
Sg. 3 rethid fri cach rind Goid.^
p. 53 {Wien. Gl); rei. raith rith
rethes LHy. Amr. 50; rom anacht
rf rethes 1er Lü. p. 40», is; PI. 3
rethait uisci currunt aquae Ml. 33 r
(Z*. 433); rei. in riuth retae inna
airndrethcha Cr. 18^ {cursus quo
currunt errantia, sidera, Z*. 1089).
— Praes. sec. Sg. 3 na digsed for
ech ocus na etraiged mnai co an-
feta ocus na rethed Aid. Chonch. 66;
nl aithrethend chucund intf ro re-
thed huain LHy. Anvr. 17. — Perf.
Sg. 3 ro raith Gl. zu Hy. 5, 61;
raith i. ro reith i. dochuaid, ut
est raith co n-ilur sochlach i^el.
Sept. 19) ö'Dav. p. 111; raith a
reim sin Fei. Oct. 16; PI. 3 in tan
do rertatar Hy. 5, 66 (do rethetar
Fr.) ; rathatar hi riched „they spead
47
rethar
738
riadalm
into heaven Fei. Sept. 18, i. ro
' rethustar. — S-praet. 8g. 3 rith
ra reith in sluag sa Fei. Prol. 28
(raith Bawl ist Perf.); PI 3 ro
rithset Tkree Hom. p. 8, is; Dep.
ro reithsetar Gl zu Hy. 5, 55. —
Inf. rlth. — Vgl. ind-riuth.
rethar, reathar a riddle, a
Steve O'R.; Mathidir rethir fuin-
nema FB. 86? vgl retar- FB.
87 Eg.
r^tla Stern; Stella Ir. Gl 103.
— Sg. Äcc. amal r^tlaind rig FA. 10;
PI Nam. redlanda p. 191, 24; Gen.
fri etrochta r^tland FA. 16; Acc.
no airmebad retlanna nime LU.
p. \\\ so {Amra\
vi M. König; rex Z*. 259. —
Sg. Nam. rf Hy. 5, 23; 32; Lg. 12;
TE. 5; 8; 14 Eg.] p. 131, 32; SC.
34, 8; ri cach cöicid TE. l LU.;
rf cöicid hErend FB. 17; ri chöi-
gith hülath TE. 1 Eg.; ri ülad
Lg. 9; rf Fernmaige 14; ScM. 11;
ri hErinn TE. 2; 19 J5;^.; ri nime
Hy. 6, 23; rf amra ScM. 1; T^.
1 Eg.; p. 311, 25; mör-rf Hy. 6, 7;
deg-ri Hy. 1, 33; c6t-ri -FA 32; fil
and« rf rüamna buden SC. 34, 2
(ndcÄ fil sonst der Acc); s; Gen.
rfg IT^. 1, 42; 5, 35; Lg. 5, 12 Eg.;
TE. 2 Xr/.; 14 E(f.; p. 131, is;
142, 8; FA. 6; 7; F^. 22; 61; p.
311, 26; SP. IV 2; 4; cen rechtgi,
cen smacht rfg SC. 21; comairli
rfg 22; mind rfg FA. 8; &mal rt^t-
laind rig 10; adbar rfg ScM. 14;
rfg na n-düla Hy. 1, 55; ben ding-
bala rfg iarthair domain Lg. 12;
rig Bretan p. 17, 17; rfg Alban
Lg. 11; rfg Insi Fer Falga FB. 89;
rig Erend TE. 13 LU.; hErend
Oss. 1 2 ; rig mäir Hy. 5, es ; dochum
ri hErinn TE. 19; 20 Eg.; Dat.
den rfg p. 17, 2s; 46, 26; TE. 2
LU.; p. 142, 6; ÄC. 37, s; 42;
p. 309, 37; 311, 27; dond rfg ocus
dond rfgain FB. 62; 65; 73; do
rfg aingel Hy. 2, so; do rfg Roman
FA. 32 ; fri rig Dalaraide p. 17, 21 ;
Acc. rfg n-amra Hy. 6, 3 ; co rig
n~ilainglech Hy. 1, 10; rl rfg n-Ulad
Lg. 5, 22; rfg n-firend TE. 13;
FA. 32; rig Hy. 6, 20; 26; Lg. 12;
p. 132, «; F5. 7; ni fil.. rig Lg.
10; lasin rig p. 46, ss; fria rig p.
142, 10; ria rig p. 141, so; la rig
Laigen p. 46, 22; eter rig oens ollo-
main p. 328, 19; i). 142, 20; eter
rig ocus rfgdomna FB. 12; Foc. a
ri lach n-Erenn FÄ 27 ; PI. Nam.
rig JF^^. 29; TE. 1 iZ7.; ÄC. 22;
na rfg ocus na toisig FB. 28; Gtn.
na rfg SP. Y 10; 14; na rig ocus
na töisech FB. 6; greit rig 46? hi
Temraig na rig SC. 21; Dat. dona
rigaib SC. 23; do rigaib ocos rig-
domnaib hErend FB. 19; di rigaib
massaib Marggae SP. Y 12; Aec.
la rfga Wb. 28», 1 (Z*. 262); rigu
iS^O. 30, 6; Du. Nam. na di rig
SC. 33, 7. — Campas. Gummall
mac Trenmöir rfg-fennid hErend
CCn. 3; rig-Uim Hy. 5, 66; ina
rig-rosc LU.p. 121^, 26; rig-chathair
FA. 13 LBr.; rfg-domna, -imda, -rad,
-rath, -sude, -thech. — Vgl. drd-ri.
ria s. fri.
ria n- s. r^ n-.
riabhaeh hrindled, tahhy,
gray O'R.; On the Mann. III p. 9i).
riabhan a swarthy person
O'Dan. Suj^l
riaebt T-praet. kam, kam an ^
erreichte; Z^. 455; O'Dan. Gramm,
p. 245 als Praet. zu righim I readi;
Sg. 3 corriacht eich araile ScM. IS;
FB. 28 (CO macht Eg); do riacht
. . CO dün Frömaind TE. 17 ; in tan
do riacht p. 40, 9; dorn riacht Oss.
II 5; PI 3 do riachtatar TE. 3;
19 Eg. — Inf. Dat. dul dia riach-
tain SC, 34; iar riachtuin p. 142, 14;
iar riechtain ind FB. 29 JSg.;
oc comrfachtain „caming tageiher^
FA. 14. — Vgl ro siacht, do-riacht.
riad Fahren, Reiten; „totra-
vel in a chariat, in a boat, or an
harse-ha^k" Crawe, Siab. C(mcul. p.
409; running, racing, a caurse O'R.;
for arriad FB. 47; hi tir omni riad
rdot p. 310, 27 {vgl FB. 34)?
riadalgim III ich fahre? —
Praet. Sg. 3 L ro riadaig i. ro im-
thig Gl. zu reided Hy. 5, 97.
äadaim ich fahre, befahre.
— Praes. Sg. 3 rel. cach rot ria-
das do charpat-8u FB. U; PI S
riada
739
nccim
cäin in reim riadat bf Lü. p, b\ 88
{darunter i. radit; riarait LJfly.
Amr.y Ooid^ p. 157). — Praes, sec.
Sg. 3 in chaillech reided currech
Hy. 5, 97, Ol. i. ro riadaig i. ro
irathig (imreded Fr.). — Praet.
PI. 3 batar sinde riadatar a fochlai
fria faitsi Corm. p. XXXIX {y,'twa8
we that rode on hi8 fochlae by his
faitsi*^. — Inf. riadad, Gen. cona
eoch riaU FB. 31; Fei p. LXI.
riada, riadu curach ocus graig
SC. 31, 12 (riada H.\ nach Stokes
Beitr. VIT 54 „U-imperfect" von
rfadaim {j,Boot und Boss pflegen . .
vorbeizukommen" ?).
rfag" F. patibulum Z*. 18; i.
c^sadh O'Dav. p. 111; a cross,
gallows O'B., vgl. riaghadh hanging
ibid, — Sg, Gen. do bithaitreb
pene ocus r^ge LÜ. p. 17^ »e; PI.
Gen. CO n-immud a plan ocus a
riag FA. 21. — Compos. na riag-
carcar no inna n-gnfm-carcar Gl.
zu ergastolorum Goid.*p. 69 (LHy.).
riagaire^f. „the executioner"
Fei. p. CLXXXVI 28.
rfagrvl, riagol =» lat. regula
Z*. 18; riaghaU norma Ir. Gl. 61.
— Gen. seichmecb riagl^ athardai
SC. 26. — Vgl. com-riagal.
1. rfam vor ihm, die vollere
Form der Praep. r^ n- mit Pron.
suffixum, TE. 2 Lü. (remiu Eg.)\
SC. 36; ScM. 6.
2. rfam Ädv. vordem, vorher,
früher; antea Z*. 613; p. 131, s;
Lg. 17, 11 ; ScM. 11; nit acca riam
rem! seo TE. b Eg.\ is hi-sin tra
ingen iss coiri . . atconcatar süili
dälni rfam . . die Menschenaugen je
gesehen haben ibid.; in chian riam
longe ante Ml. 33^, i.
rian Meer; the sea CB.; g»tb
ard huar, Isel grian, gair arritb,
ruthacb rian LU.p. 11^ 25 (== LHy.
Amr. 63), über rian die Glosse i.
muir.
rfar F, Wille, Wunsch, Ver-
langen; voluntas Z*. 18; vgl. am-
riar. — Sg. Nom. rfar TE. 5 Eg.\
FB. 16; 33 Eg.-, Bat. ailebthair
dorn räir fein Lg. 6 ; böi . . in ben
df a reir zu ihren Diensten FB. 79 ;
do r^ir ad völurvtatem, seeundum,
fo r^ir sub potestate Z*. 659; do *
reir sbenaid na Roma „according
to the wiü" Three Hom. p. 16, 9;
Äce. irr^ir n-Aile2/a FB. 16;imr6ir
na curad FB. 79 ; fö a r^ir fodein 46 ;
d^naid mo r^ir-se FB. 16; denaid
mo riar-sa (Form des Nom.) 74.
rfaraeh obe dient, submissive
O'B.; CO bam riarach Lg. 13 Lc.
rfaraim I please, satisfy O'B.
riase a morass Corm. Tr. p. 147.
rfastrad M, Verzerrung, Ver-
drehung, bes. die Verzerrung, die
an Cudiuliwn's Körper eintrat,
wenn er in Kampfeswuth gerieth.
— Sg. Gen. fobith cach riastarda
doB ber for a aigid cu ch&ch ,,be-
cause of every distortion which he
brings on his face towards every
one" Corm. p. 38 r^im ; Dat iarsin
rfastrad sin riastarda im Choinctf-
lainn Lü. p. 80», 21.
riastraimlltcA verzerre, ver-
drehe. — Pass. Praes. sec. Sg. 3
rfastartha a bäl co ürtrachta Lü.
p. 7*9^, 40; is and so c^t-riastartba
im ChoincuZatnn ibid. 22 (da trat
die erste Verzerrung an C. Hn);
iarsin rfastrad sin riastarda *•' im
Choirxculainn ibid. p. 80*, 21. —
Praet. Sg. 3 ro riastrad immi FB.
27. — Part. Sg. Nom. in rfastar-
tha a hErind, FB. 35 (gemeint ist
Cuchulinn). — Inf. rfastrad.
riata, ech riata Beitpferd, s.
rfadaim.
riatai FB. 71?
riathor torrens Ml. 50 r.
ribar Sieb; i. criathar Corm.
p. 39; O'Dav. p. 110; cota riagfai-
dber amail ribar i. co ro tolltar tu
amail criathar ibid. p. 112 („be
thou pierced like a sieve^' Corm.
Tr, p. 144).
riccim I (und III?), fü/r ro-iccim
(vgl. iiccim), ichkomme, erreiche,
mit blossem Acc. oder mit co ; anf ricu
a less id quo egeo Z«.429(Tr&.32»,6).
— Praes. 1 airimmou (air is mou?)
ruicim les m'airchissechtae indaas
digal do thabair[t] form Ml. 22^, 14;
Sg. 3 ros ic and FA. 16 (ros ta
and LBr.) ; s. corrici don^c attingit;
47*
nccim
740
rigan
Fl. 1 recam-ni a les FB. 56; 5 nl
recat a less . . nf alle FA. 5 (ni
adilcniget . . o nf alle LBr.)\ Praes,
Conj. PL 1 recam in n-eclais wir
wollen in die Kirche gehen Hy. 5, m.
— S-fut. 8g. 1 ar nad rls iffernn
dciss ich nicht in die Hölle komme
Hy. 6, 20 ; 2 ni ro is chluim SG.
p. 229 {Wi. Gr. p. 118); dla ris
mo thuaith wenn du in mein Land
kommen toirst p. 133, 7; co rfs in
corthe c6tna SC. 12; PI. 1 ro issam
Hy. 1, 43; risam 42; cot rissam 44;
gu rissim Emuin p. 142, 12; is;
3 cot risat mögen kommen Hy. 6, 10.
— Fut. sec. 8g. 3 sech ro Ised ro
issam „whoerer ahcUl rettch may
we reach*^ Hy. 1, 4s; connä rabi
ben nad risseä d& ^n diib 80 dass
keine Frau da war, die nicht zwei
von den Vögeln erlangte SC. 6; Pl.l
ma rö ismais sid boadaig FC. 6; ;? co
ristai FB. 41 Fg.? — B-fut. Sg. 1
mos ricub mo n^chlige Lg. 18, 88 ;
con riccfu TE. ll^g. ; 2 Dep. ricfai-
ther a les do gillai ScM. 7? — Fut.
sec. Sg. 3 m^d ffr ricfed . . mo thir
wenn er wirklich in mein Land
kommen würde SC. 11, 6. — Per f.
Sg. 1 ranac-sa . . bale ingnad SC.
33, 1; 36; ni ränac TE. 12 LU.\
ranuc-si tech n-an p. 145, 3; ^ rä-
nic FB. 43; 81; luid corränic co
CoiDculainn ibid. 61; co ränic in
corthe SC. 13; FB. 38; 39; 40;
62; 64; 70; coso-rtlnic FA. 21;
corr&nic dö raind nammucci ScM.
17; p. 132, 7; ron anic {Fr.) a leass
Hy. 5, »7; PI. 2 inti räncaibair
FB. 90; cusa rancaibair ibid. 73;
3 räncatar FB. 70; rancatä.r 76;
co rancatär in n-insi SC. 35; 15;
FA. 4; FB. 90; rancotar p. 39, 15;
CO rancatär co airm SC. 14. —
Inf. Nom. nach ' mö a rieh tu a
lessa duit-seo andas dam-sa Rev.
Celt. III p. 178; ni mö rfchtain a
lessa in gai duit-siu oldaas dam-sa
ibid. p. 179.
don riched FA. 2 LBr. zu do-
rochim?
rfehed N. Himmelreich; cae-
lum Z^. 802. — Sg. Gen. dochum
richidi^A 3; Dat. irriched Hy. 5, 106
(i. irrigiath i. hi ferand ind rfg nem-
da) ; Ace. corrice in riched FA. 15.
richess F, Kohle; richis i. tine
O'Dav.p, 110; richis a flame O'R.
— Acc. ar a chosmaili ind 6ir fri
richiss SG. 47^; ro ucsat demna
m'anmain isin richis niäid LU. p.
114^ 83; ibid. 86 {Stab. Coneul.y
PL Gen. riches 8. 2, roibne; Dat.
for richessaib rothened ScLb. 20.
rlehis&u carbuneulus SG. 47^
(Z«. 788).
rieht M. Form, Gestalt; rieht
Status, destinatio Z*. 21; vgl. an-
rieht. — Nom. rieht for ciüni co-
stud FB. 22'i Dat. hirriucht ^sso
„in Esau's form" Tur. Gl. So; i
rieht mn& FB. 24; hi riet enlaithe
p. 143, 4; 144, 26; it rieht SC. 14;
dia m-bad Ghii no beth it rieht
wenn es Cu statt deiner wäre 34, «;
Acc. notolbad in eaeh rieht FB. 75;
PL Dat. irreehtaib bo ocos dam
oeus ech FB. 24; FA. 33; no del-
bad i n-ilrechtaib FB. 75; sieg
mor do ainglib irrec^tu en n-gel
Three Hom. p. 36, 25.
riehta, liehtain s. riceini.
rig Unterarm, Elbogen, Ge-
lenk; the arm from (he dbow to
the wrist, a cubit 0*R.; righ no
guala Gl. zu dae O'Dac. p. 79. —
Sg. Nom. in raig oeus in doit ensin
alt na gualand Corm. p. 11 deach
{„the elbow and the hand"); PL
Nom. righti TE. 4 Eg. {Form des
Acc); Dat. eusna rigthib no cusna
sliastaib no cusna doitib zu cum
cuhis et manibus Crüd. Lot. GL 164;
Acc. na rigthe no na hoille zu
ulnas und. Gl. 163.
rfg s. rf.
rfgaim II ich mache zum
König, kröne. — Pass. Fut.
sec. Sg. 3 innas ind fir n6 rigfaide
das AusseJien des Mannes, der zum
König gethacht werden solUe SC. 23.
— PraeL Sg. 3 flaith Da ro rigad
Fä. ProL 104; Mai 18; Epil. 263.
rfgan F. Königin; regina Ir.
GL 20; Corm. p. 39; vgl. rigna,
wozu auch der Gen. rfgnai, rigna
gehören könnte. — Sg. Nom. rigan
Hy. i, 10; TE 2 Lü.; Briccriu..
rigda
741
ri^tr^n
ocas a rfgan FB. 16; 26; rigon p,
145, 4; Gen. di churp rfg Bceö
dgnai FB. 22; „ni ^lub", ol si,
,,or isam ingen rig ocus rigna"
TBF, p. 144, 8; rigna 61; TE 6
LU.; na rignu TE. 15 Eg.; Dat.
dond rigain FB. 62; 65; 73; Acc.
n£ fil rigain SC. 46; gin rigiiin TE.
2 Eg.; PI Nam, ind rigna FB. 28;
ard-rlgna Lg. 4, i8; Acc. d^ca a
rignu SC. 30, 6, lies rigna.
rigrda königlich; regius Z '. 792.
— ^om. ind rigan rigda Hy. 4, lo
(Fr.); Dat. F. ina chathdir rigdai
FA. 8; CO fleisc rigda p. 310, i;
^cc. F. imön cathraig rigdai FA. 13;
amoZ mind rigda FJ. 8 LBr. ^rig
X^.); amo^ r^dlaind rigdai 10 LBr.
(rig iCT.).
rigderg) M messi in Cdchu?amti
cathbüadach gnüssachtach gesech-
tach rigderg roiglethan rogellacb
LU. p. 114», 10, „torist-red*' Crowe,
Siab. Concul p. 381.
rlg-domna „the material for a
hing, a prince, royal heir'* On the
Mann. III Index; riogh-dbamhna
r(yyal heir, futurus rex O'Don,
Suppl. — Sg. Gen. dia m-böi Ca-
thair Mör . . irrig! Temrach ocus
Cond C^tchathach hi Cenandos hi
ferand rigdomna CCn. 1 ; Acc. eter
rig ocus rigdomna FB. 12 ; PI. Nom.
tri rigdomna do Saxanaib LU. p.
93, 27 {jythree Saxon royal prin-
ce^' On the Mann. III p. 146); PI
Dat. do rigaib ocus rigdomnaib
YiErend FB. 19.
riyo regnum. — Sg. Nom. rlge
Hy. 2, 43; rfge breg m-bude SC.
33, 85; rige l»ch n-Erenrf FB. 8;
59; 87; rigi FB. 78; rigi nirt TE.
9 Eg.; Gen. garm rigi 50. 27; iar
n-gabaü rigi p. 311, «e; rige TE. 2;
däig a rige FB. 94; for a chüairt
righiu TE. 8 Eg.; Dat. don rigiu
Fei Prol. 31 ; irrigi Temrach CCn. 1 ;
Acc. rige n-£rend TE. 1 LU ; rige
Hy. 2, 28; rigi n-£rend SC. 21;
rigi 22; hi richi n-Erend {Acc. an-
statt des Dat.) TE. 20 Eg.
rfgr-/&ith M. der königliche
Dichter {vgl. skr. r&jarshi). — Acc,
triasin rlgf&ith {David) p. 169, 18.
rigrim ich strecke aus; rigid
i. sinedh O'Dav. p. 110. — Praes.
Sg. 3 rigid-som a lAim FB. 82; 87;
ro rigi FB. 86. — Perf. Sg. 3 ro
r^raig in rlglaim Hy. 5, 56 (foro-
raid Fr , auf diese Lesart scheint
sich die Glosse i. ro foirestar zu
beziehen); PL 3 ro rergadar a läma
O'Don. Suppl. 8. r. didbhraeadh
{vgl Ztschr. f. Vgl. Sprf. XXIII 212).
rfgr-imdie das königliche La»
ger; Sg. Nom. FB. 2.
rigrin, righin tough, adhesive^
slow O'B.; righin tough O'Don.
Suppl. seeithaige; vgl. imm-rigne.
rig-lepaid das königliche
Lager; Gen. iar n-dergud a rig-
leptha doib LL. fo. 41. a. 2 {TBC).
rigntk F. Königin, vgl. rigan.
— Sg. Nom. rigna n& ri SC. 34, 8
(rignflB H.); Acc. cen rignai TE. 2
LU; PI. Gen. ceit riguae SP.Yu.
rigrnacht s. ban-rignaeht.
rfgnaide queenlike? Sg. Nom.
rigon . . rignuidi p. 145, 4.
do rfgrne p. 41, i4 s. do-grnfn.
rigrad F. coli, die Könige.
— Sg. Nom. do rigrad ro molur
Fil. Prol. 13; I^H. 239, rigraid
LBr.; Acc. im Chonchobur ocus
imön rigraid FB. 44.
rfg-rath, -r&ith Königshurg.
— Sg. Dat. assin rfgräith SC. 33, le ;
PI. Gen. la rig na rigrath „of the
royal ramparts*^ ThreeHom.p 98,28.
rig-sude N. Thron. — Sg. Nom.
rigsudi FA. 7 (§udi LBr); 11;
Gen. mörthimchell ind rigsuide
FA. 12 (-sudi LBr.); Dat. isind
rigsuidi FA. 9; Acc. im rigsuide
FA. 7 (-äudi LBr); 15.
rig-thech N. Königshaus,
Pallast; rigteg praetorium Z*.
855; 271. — Sg. Nom. arrlgtech
FB. 55; a rigthech n-uile Und. 20;
Gen. ind rigthige FB. 2; 16; 82;
88; rigthaige ibid. 7; 60; rigthaigi 13;
rigtaige 59; rigtigi p. 310, i; Dat.
issind rigthig FB. 12; 15; 17; 55;
p. 310, 4; Acc. arrigthech FB. 15;
79; arrfgtech ibid. 55; 62; PI. Gen.
öen na rigthige FB. 85.
rigtr^n FB. 37 zu rig Gelenk?
vgl. rigderg.
rim
742
risnid
rfm Zahl, Zählen; a rfm-si do-
ron-sa ihre Aufzählung Fü. Frol. 268.
rfmaire M. computator Gr. 3i>
(Z\ 21).
rimini) rimhim I reckon, num-
ber,count O'R,, 8. ad-, do-rfmini;
Praes. 8g. 1 ui ru rimo Hy. 5, 4x
Fr.'y 2 Dep. a ri rimther flaithe
Fä. Prol. 286; com rig rimther flai-
the ibid. Epü. 46. — Fut sec. Sg. 3
rimfed renna nime LHy. Amr. 64.
1. rind, rinnM. Spitze; cacumen
Ir. Gl. 1008; in rinud cuspis Z*.
233 (Wb. 13d); Gl. zu eö {Brosche)
0*Dav. p. 81. — Sg. Nom. rind
aurlabra SC. 2; rind solus Fei.
Jan. 30; Dat. do rind gai Lg. lö;
for cach rind 8. wnter fömsige; for
rinn cech ddail TE. 3 Eg. ; do rind
ind feöir FB. 88; PI. Nom. maigen
na ^igder rindi SP. III 5? Dat. for
rindib sieg 8. unter fonaidm; Acc.
dercas rinni ruada SC. 15 (rinne
HX — Vgl. roi-rindi.
2. rind N. Stern, Sternbild,
vgl. renn. — Sg. Nom. arrind ßiu
haec consteüatio SG. 70^ (Z«. 233);
Gen. ainm renda Gl. zu pisces
SG. 73» (Z«. 12); iarthimchul n-di
ind rindi Goid.^ p. 53 {Wien, öl.)?
Acc. frisa rind ctfct^m consteUationem
Cr. 18i (Z». 235); rethid fri cach
rind Goid.* p. 53 {Wien. Gl); PI.
Nom. na rind signa {sidera) Ml.
2», 14 (Z». 236); renna nimi FB. 25;
p. 191, 24; Dat. isnaib rendaib in
sideribus Cr. IS^; do rennaib nime
FB. 19; LHy. Amt. 64; ar is üaidi
Boillsi dona rennaib ocus do roscaib
döini LHy. Amr. 62. — Compo8.
riched rind-ma8 Fä. Epü. 378.
3. rind i. crann {„spear-shaft*^,
ar is do rinn seine donither Corm.
Tr. p. 145.
4. rind, rinn i. ceol co cuibdhius
ina agaid, „music, with correspon-
ding music against ü" On the
Mann. III p. 252 {vgl. O'Don. p. 110) ;
i tfr n-ingnad hi fil rind p. 132, 2»?
868 daoa in rig co rinnib Fel.p. XCYI.
5. rind, rinn i. eolus, ut est air-
cital i. in rind ro bui ac Amirgin
ocus ic Roighne, rinn aire ocus
rinn molta {die Kunst des Sjiottena
I
und die Kunst des Lehens) O'Dav.
p. 111, vgl. rinn unterstanding O'B.
6. rind, rinn für frind, frinn,
die Praep. iVaep. fri mit dem
Pron. der 1. PI.
rindaek geatirnt Fü. Mai 22.
rindaide, rinnaidhe „engrat er^'
On the Mann. III p. 209, von 1. rind.
rlndaim ich steche, verwun-
de? nomen do hr lerad rindas cach
n-aigid Corm. p. 38 rinntaid: ro
rinded i. ro gonad co rindib Gi. zu
Fü. Febr. 14 {s. ringim).
rindaird F. der Name des Vers-
masses, in toüchem der Füire des
Oengus gesehrieben ist: b6 silleha
ina cethramnaib ocos a dö d^
ina lethrannaib ocus a cethair XX
ina rann[aibl chomlana Fü, p. YU
{Laud); rindard ibid. p. U {LBr.)\
rinnard ibid. p. XI (BawL); Gen.
aichne rindairde und.
rind-aitk mit scharfer Spitze
versehen; PI. Nom. clöthi..riDd-
aithi spitzige Nägü p. 191, i5;
f^ra . . rindaithß 27.
rind-bale, Cr^d rindbalc ingen
Ron&n „star-strong" FÜ. p.
LXXXIX?
rinde „a round wooden bücket'*
On the Mann. lllp. 1 17, «.unter fetbal.
rind-nem N. Sternhimmel Fä.
Mai 29.
do rinfed p. 169, 18 s. tinfet.
ringim, vgl. reang L rebadh
O'Dav. p. 111; reangadh to hang,
laqueo stra/nguXare OfDon. Suppl.
— Pass. Praet. Sg. 3 ro ringed
„was tortured'' Fü. Fü>r. 14, Gi.
i. ro rengad i. ro riagad no ro rin-
ded i. ro gonad co rindib; ro rean-
gadh i. ro riaghadh O'Don. Suppl.;
PI. 3 ro ringthe co rinnib „they
were tom wOh spearpoints" FÜ.
Prol. 37, Gl. i. ro reptha.
rinn s. rind*
rinntaid aman of saiire Corm.
Tr, p. 141; rionnaidh i. ainm d*fior
äorachais rionnas no dheargas gach
aghaidh 0*CI.; von 5. rind.
ris i. sc^l LHy, Amr. 8.
ris 9. rieeim«
risnid SC, 45, ss (risnit H.) für
frissa n-id s, fri und 1. id.
rith
743
ro
1. rith M. Lauf, Laufen, Inf.
zu rethlm. — Sg. Nmn, in rith sa
Gl. zu amra retha Hy. 2, 9; rith
fri nemh TE. 9 Eg.\ ritii lunae
Goid.^ p. 53 {Wien.' Gl): Gen. ba
amra {Fr.) retha „it was a marvel
of a joumey'* Hy. 2, 9 ^i. in rith
sa); arretha fian-fidchell SC. 30, 4;
Dat. dind riuth de cursu Wh.
20b {Z\ 12); tiagait inna rith sie
gehen ith Lauf FA. 29; for rith
im Lauf Hy. 5, 9s; berid riuth
FB. 49, bmd rith p. 310, 20?
Acc. ro leic a rith dö Gl. zu Hy.
5, 51; a rith m-buadai 8. unter
forcend.
2. rith SC. 41?
rltkim Rhythmus; tre rithim
dan dorigned, tri caiptil and ocus
cethri lini cech caibtil ocus se sil-
laba d^c cech Ifne Lat. Hy. 1 Fref
{Goid.^ p. 92); tre rithim vero fecit,
ocus da line cech caibtil ocus da
sillaib de&c cech line Lat. Hy. II
Pref., IV Pref, VI Pref, VII Pref,
X Pref; Fei. p. CLVII 43.
ro unübersetzbare Verbalpartikel,
die besonders dem Praeteritum,
Perfectum, Conjunctiv und Futu-
rum vorzutreten pflegt, Z*. 441;
vereinzelt rö sini FB. 27; rö bdi
62; rö grecha Lg. 1; bisweilen ru:
o'ru biam SP. II 6; nf ru bim-sa
SC. 41, besonders wenn zwischen
Präpos. und Verbalform gestellt:
atrubairt SC. 33, 89 u. ö.; imda-
rabart SC. 4; dorum^natar FB. 82;
in späteren Mss. auch ra: co ra
Hnad p. 40, ss; ra chuirustar TE.
2 Eg.; rias ra giallsatar Oss. I e;
Die Schwächung von ro zu blossem r
zeigt sich sehr oft da, wo ihm eine
zum Verb gehörige Präposition oder
Partikel vorausgeht, s. weiter unten.
— 1) ro aspirirt den folgenden
Consonanten: ro ch^s Hy. 1, 35;
5, 16; 70; ro charastar SC. 5; 45, 20;
CO ro chotlur FB. 31; 36; 85; ro
thinsat FB. 57; 63; TE. 13 Eg.;
ro firad JÖy. ,1, «2; SC. 46; ni ro
regart {für fregart) SC. 18; co ro
äai p. 43, 13; TE. 2 Eg.-, 3. —
2) ro mit Pron. suffixum: 1. Sg.
romm ain j5i/.6, 26; rom bith ibid. 23 ;
!
ram biad, rom biad SC. 11, 6; rom
icad-sa TE. 14 Lü.\ rom thoicther
SP.\4.\ rom admilset SC. 28; 33, 0;
46; PI ronn ain Hy. 1, 30; TE.
13 LU.\ ron soerat Hy. 1, 10; 14;
24; 27; p. 40, 36; -2. Sg. rot bia
i^f. 9; ScM. 12; 13; 14; JP5. 87;
rot char iS'a 30, 12; TE. 13 Eg.\
rod gab TE. 8 i^i^.? rod dusci
SC. 30, 1? P/. ro liur fucc CC. 5
iii/.; ro bar fachlisem ScM. 5?
5. Sg. rom-bertaigedar ScM. 4; 15;
rod m-bertaigedar ScM. 15; rod
finnfa TE. 7 J?;^. ; rod glinnestar
Hy. 5, 45; ros m-bi 78; ros läci
SC. 13; ros fodail a thorud p.
40, 11; 26; nl ros caithset^. 41, 15;
48, 23; ros böi ni ScM. 3, 2; ros
frecair . . dö |>. 40, 40 ; 0 rus gab . .
c^ill FA. 31 LBr. (ro gab LU.)\
PI. CO rus blig p. 42, 11; ros gab
slüagu in diine FB. 44; ros bia
ScM. 4; das Pronomen an do an-
gefügt dazwischen geschoben: ro
das gaid Hy. 5, 35; 63. — 3) ro
mit Relativpronomen: träth
rom-böi FB. 86; conid samlaid
rom-böi FB. 44; in tochim ron
uicset FB. 7; 44; in breth rod
n-ucad dö 78; das Belativpron.
geht voraus: an ro bo dech FB. 54
das relative i n-: irro chloth Hy
5, 70; SC. 25; irrabe FB. 43; 54
88; in ro reccad p. 17, 23; FB. 39
— 4) ro hinter co (co n-); corro
acht FB. 82; co ro la SC. 35
FB. 25; CO ro pat SC. 28; mit
Assimilation an ein folgendes a
corra lai Lg. 12; ScM. 19; 20
FB. 12; ni ra lamatar Lg. 6; 0 ra
gabus ScM. 16; conad ragaib Lg. 11
corra ba ScM. 11; corrabi {für
corro bai) p. 132, 17; FB. 88; 90
corrabatar FB. 25; co ra batär 44
CO rabi FB. 27; 86; ebenso forsa
rabi p. 131, 3; i ra ba TE. 15 ^^.
fod rabi TE. 13 LU. — 5) ro Ätw^cr
der Negation: ni rabe <S(7. 1
FB. 15; 25; conn4 rabi SC. 6
nad rabi FB. 4. — 6) t?or folgen-
dem Consonanten ist corro, ce ro,
ö ro, ni ro, nä ro oft zu cor,, cer,
or, nfr, nir verkürzt: cor fer |?.
41, 86; cor bo FB. 27; 59; 87;
ro
744
ro
cer bo FB. 10; dar bo SC. 33, i;
or nad fil Lg. 3; Dir chotail ocus
ni ro loing PB. 58; nir theig 57;
nir rathaigsem FB. 43: nir bu Hy.
5, 5; SC. 25; 26; 32; FB. 39; när
bu FB. 90; SC. 26; connar cun-
gain FB. 39; conar b^ TE. 12 Eg-,
7) Verschiedenartige Versehmelzu/ng
mit der folgenden Verhalf orm: co
rolsat SC. 35 {für ro lasat); nir
rodchad TE. 12 XIT.; nl rodmatAr
FB. 56 (/ur ro damat&r); rothcai-
ther SP. I 6; CO ragbaiset Lg. 13;
CO raeblangtar FB. 20 {für ro leb-
langtar); corroimid ScM. 16; cor-
raimid Lg. 15 (/lir corro memaid);
ni raibi TE. 2 Eg. u. ö.; rop ditiu
ddn Hy. 1, i5; i6; so; SC. 44, s;
45, 2; SP. I 4; co rop cöir FB. 26;
roptar ^. 41, le; FB. 79. — 8) In
der Compoaition steht ro zwischen
Präpos. und VerhcUform: assroUem
Hy. 5, 100 ; atrubairt SC. 33, 29 ;
34, 5; FB. 20; TE. 5 E?^.; 19;
adragart Lg. 1; adroethuig C(7. 6
Eg.-; aronennscc «&t^. ; dorum^natär
FB. 82; dorurmis Lg. 18, 2; dor-
roega Hy. 2, 61 (/«r ^on-ro-gega) ;
p. 141, 28; doraiga ScM. 19; dorn
roet |). 140, 29; co n-darafnetar
Lg. 11; dorn roipnitar SC. 38, 5;
dorigenai Hy. 5, 23; dorigne 40;
FB. 16; foruigenai p. 17, 3s; cid
dot rönad SC. 9 ; 12 ; dorala p. 46, 22
= tarla p. 39, 20; torchair TE. 13
Lü.; SC. 7 = do-ro-chuir p. 144, 3;
fororaid Hy. 5, 32; föd ^uair 50.-41.
— 9) In Decompositis zwischen
der ersten und zweiten Präposition:
foröcrad FB. 13; foräcaib p. 41, 9;
ScM. 7; 9; forfacuib TE. 8 Eg.;
foröpair SC. 44; dorodba Hy. 4, 5;
do rairngert FÄ. 2; do riuchraiset
p. 145, 13; doreilgiß ScM. 13 (ro
thelgiusa ibid.); die Präpos. geht
mit Pron. suff. voraus: fos ro laich
Hy. 1, 62; im-da-ru-bart SC. 4;
immim rorda Hy. 7, 58; for-don^ra
bat Hy. 5, 104; ar-don-roigse Hy.
1, 31 ; ar-runn-utaing p. 141, 15;
arid ralastar Hy. 5, 75; araralad
Lg. 17, 16. — 10) Selten sieht ro
vor dem Verbum compositum: ro
forcongart p. 46, 23; rescomloi
FA. 31; ro6 fodail p. 40, ii; ms
freccair TE. d Eg. —
Gebrauch, sehr gewohnlich vor
Perfectum und Praeteritum,
z. B. ro selaig FB. 31; ro sc&ig 43;
ro bo chöir 56; ro slachtatar 43;
ro Sirius 32; ro scnit 16; ro bron-
nad 9; ro alt Lg. 6; hierher awih
ro fetar ich weiss, kenne {das bald
perfectische, bald präterüaie Be-
deutung hat) und die phwalen
Präsensformen, welche nach Ana-
logie des Perfectum flectirt werden:
anf ro innisem^r was wir erzahii
haben FA. 15 ; ro imtbigitar ScM. 6.
— h) Vor Präsensformen in der
Erzählung, die dadurch praete-
ritale Bedeutung erhalten: res
Uci SC. 13; rd sini FB. 27; ro
rigi 86 {voraus geht das einfache
Präsens fadaid); ro dalait ScM. 5;
ro sagat FB. 66; rom-bertaigedar
ScM. 4; 15 (rom-bertaigestar üfid.^:
hierher das p<issive romoltar, für
rom moltar, p. 142, 5, wohl in per-
fectischer Bedeutung „ich bin ge-
priesen"? Aehnlich ni ruirmlo v.ni
ru rimo Fr.) „I have not töld Hy.
5, 41; wieder anders 0 ru biam seit
wir sind SP. II 5. — c) Vor dem
Conjunctiv: ron bröena . . ron
söera Hy. 1, 56; 4, 12; 6, 2s; 8, 6;
nf fall dorurme co cert Hy. 5, €?;
ron soerat Hy. 1, 10; 24; 4, s; 4;
5, 92; n^ apraid SC. 45, 24; ro be
Hy. 5, 103; p. 40, 36; rop ditiu d&n
Inf. 1, 15 u. ö.; ro bem Hy. 1, S6;
40; 45; 4, 11; nir bat SC. 25; 26;
28; cech duine immim rorda, . .
cech öen ro dorn labrathar Hy.
7, 58; 59; CO ro chotlur FB. 31
(-ar Eg.); auch vor dem Impe-
rativ: rom bith oroit Hy. 5, 23;
rom-biathod p. 142, 16? — d) Vor
dem Praes. secundarium m
modaler^ Bedeutung: ro päd in-
main oenfer lieb würde sein Lg. 7;
SC. 11, 4; 5; 29, 12; 34, 6; 44, 2; s;
SP. I 5; conna ro chomraictis dass
sie nicht zibsammen kämen SC 48;
Lg. 11; acht co ro chuired Lg. S.
— e) Vor dem Futurum: rot bia
Lg. 9; ScM. 4; 12; 13; 14; TE.
5 Eg.] nech rod finnfa TE. 7 Eg.;
ro-
745
ro-daim
ni fil ro sla FB, 89; nach mod ro
sasad mo beoil Hy. 5, 17 (i. ro se-
set) ; mit modaler Bedeutung : ram
biad arcat . . , rom biad mör fina
mir würde sein SC. 11, 6 ; ron an-
set mögen uns schützen Hy. 1, 14; so;
6, 26 ; ro erthar in guidi se Hy. 1, 39 ;
vor dem Fut. secundarium: i\\
rabi . . ro sassad leth m^ite fair
FB. 91. — f) Sehr häufig steht ro
mit einer Verhalform an der Spitze
eines Belativsatzes ohne Belativ^
pronotnen, z. B. cach ro chuala
Hy. 5, 102; cech hen ro charastar
SC. 5; 14; in uait-siu ro siacht
SC, 32; 34, 17; allind ro böi isin
chuach FB. 59; 62; tar na teöra
fuithairbe ro bätär etorro 82.
1. m* als Präposition zu einem
Verhum gehörig {nicht bloss als
Tempus- oder Moduspartikel): ro
soichi-siu FB. 11, neben reichet
ibid., s. roehlm; ro ised, ro issam
Hy. 1, 43, neben risam Hy. 1, 42,
corrici FB. 24, r&nic SC. 13, s.
rieeim; ro siacht Oss. 2, 5 neben
dorn riacht ibid., do riacht p. 40, 9 ;
ro acaiseo FB. 18, 93, ro fuc FB.
20, neben rucaiaiu FB. 19, s. mc-
eaim; ros tä FA. 29; ibid. 16 LBr.
2. ro- vor Substantiven und Ad-
jectiven als Intensivpartikel
^».864. — a) Vor Substantiven:
ri ro-bruth ro-mör mit gewaltiger
Wuth SC. 40, 11; a ro-acairbe
seine grosse Härte FA. 9; a ro-
chendsa ibid. (mor-chennsa LBr.);
a ro-fpillsi ibid.; a ro-niam sein
grosser Glanz SC. 33, i»; in ro-
grad 44; ro-chotlud 30, 2; ro-chetul
EC. 3; a da roth ro-charpait die
zwei Räder des grossen Wagens
FB. 34; ro-cret cairr ScM. 22, 6;
ro-rf Gl. zu ruire Hy. 1, 4; 29; 5, 4;
vgl. röed, rudilse, ruidles, sogar
Ro-ulad FB. 71; so auch Roeriu,
Gen. Roerenn SP. Y 2 aus firiu?
— b) Vor Adjectiven: ro-bailc
sehr kräftig ScM. 22, e; ro-chain
sehr schön CC. 3 Fg.; Gl. zu Hy.
5, 13; ro-chalma TE. 10, 2 Eg.;
FB. 37 ; ro-chöim FB. 24 ; 47 ; ro-
chennais FA. 12; ro-cruaid FB. 52;
CO n-athescaib rb-chumrib FA, 9;
ro-escid SC. 26; ro-garba p. 190, 25;
ro-goirt^. 191, 14; ro-imdai FA, 9;
ro-mor p. 191, 14.
1. rö zu viel? great, very O'R.;
too O'Don. Gr. p. 278; ni bo rö
lim dait FB. 17 {„too much" On
the Mann. III p. 19).
2. rö pr osperity, an-rö adversity
O'Don. Gi\ p. 271.
3. r6 s. imm-raim*
do r6 {s. Timut)Fut. zu do-rochim.
rob s. rop.
roehim, roiehim I ich errei-
che, komme, für ro-äochim. —
Praes. Sg. 1 ni rochim non adeo
Rev. Celt. II p. 490; 2 ro soichi-siu
FB. 11 ; 3 ro soich in ri . . dochiim
na hingen! TE. 5; FA. 18; iss ed
ro soich a lassar i n-ardde so hoch
reicht seine Flamme in die Höhe 17 ;
ro soich iarom co praind . . döib es
kam ihnen zum Essen FB. 72; ani
u& roich lam SC. 44, e; noco roich
uaim Oss. II 2 ; PI. 3 ro soichet . .
tairis sie gelangen hinüber FA. 18;
nis röchet 12; 14; co röchet dnb-
locha 29; co röchet . . tarsin n-glend
22; ni nad reichet Vlaid uli ro
soichi-siu th'oenur FB. 11; cor-
roichet FA. 16; 22. — Imperat.
Sg. 2 roichthea co Brigh Leith
TE. 19 Eg. — Praes. sec. Sg. 3
conna roched corr inna cind SC. 5;
PI. 3 cona roichtis acht tri nöi
immaire do cech fir „Ühat they got
but thrice nine ridges for each man*'
Hy. 1 Praef. {s. immaire). — S-Fut.
s. unter soich. — B-fut. Sg. 2
gnim deoda trias roichfea neam
FSl. p. XXXVII 3. — Praet. Sg. 3
CO roacht co Uisnech Mide Lat
Hy. VII Pref.; corroacht FB. 82;
ni roacht {zweisilbig) SC. 34, s;
PI. 3 CO roachtatar Hy. 4 Praef.
— Pass. Praet. Sg. 3 nad roacht
leis Lat. Hy. IV Pref.? — Fut.
Sg. 3 „ni rochebthar" ol a m&thair
„a condaigi'' TBF. p. 154, 4. — Inf.
Nom. ro bo maith airochtain and CCn.
6; roc/itain co a firathardai Tf^ree
Hom. p. 96, 80. — Vgl. dorochim.
TO-dalm^ m^it chore rodaim
FB. 91, vgl. damdabach? ni ro &8a-
thar a renga rodaim s. unter renga.
ro-darc
746
roilbe
ro-dare Gesicht, Sehkraft;
radharc sight O'Don, Chr, p. 408.
— Nom. in fat ro siacht ind ra-
dairc a roisc EC. 7; Gen. techit
na demnu fa chetöir ead radaircc
forsin fairgi Three Hom. p. 36, ««;
adverbiell: connaca in scath chuci
anfar rodarc a siüa co fota dond
farrci FB. 81.
eondot rodbgat SC. 28? rodh-
badh breaJcing, suhduing O'R.; vgl.
do-rodba.
rodd^t ScM. 15?
rodd6sci s. rodusig.
r6de F, Röthe, von röad. — Dat.
corrodi Hy. 1, 29 Fr., co ruadi LHy.
rodet i. ro dam (s. 2. damim)
O'Dav. p. 111; ro aititnighe ibid.
p. 113.
ro-dlecht proprius, debitus,
s. unier rü.
rodnsigT) 2. Sg. Imperat, vgl.
diuscim, rodusig suan erwache aus
dem Schlafe {7) SC. 30, 11; Gonj.
Sg. 2 roddiisci suan ibid. 1.
roe F. a piain, a level field
O'B.; an arena, a cambat Stokes,
Goid.* p. 64. — Sg. Nom. sunal as
reid ocus as cobsud ind röi {plani-
ties) doglennar do suidiu sie ba
cobsud iud r^ i n-gaibthe cech salm
Ml. 54 r {Goid.* p. 24); röi oss „a
land of deer" Gl. zu ross Corm.
p. 38; fo bith na roe fechtae „um
des gefochtenen Kampfes wülen"
Beitr. VII 67 {Sefich. M.); in cach
cath-rof „in every battle-ßeW On
the Mann. III p. 426, 1; bi roi
Valentini Marcellus ro ringed FSl.
Febr. 14; isind roi no isind ergail
Gl. zu scammate LHy. fo Sh {Goid.*
p. 64); CO liias faindle no gäithe
no chliabaig dar roe maige LU.
p. 80», so.
r6ed Wald; für ro-ftd; roed i.
rofidb na caille, ut est frithe roedh
no sleibe O'Dav. p. 113. -- Sg.
Nom. cacb roilbe ocus cacb rofid
no gndtbaiged Find Corm. p. 34
orc treith; Gen. fo roid[a ross] SG.
p. 204? Acc. tria dub-raed Lg. 17, 44.
1. röen M. Weg, road Fei. Index;
raon madbma Tor. Dh. p. 104; Fl.
Acc, a fuil . . dorortad fo roenu Fü.
Mai 27, i. ro doirted for rötu no
ior conaire in talman i. foroenchoei.
2. r6en Brechen, Siegen; raon
success, victory O'B. — Sg. Nom.
mad forum-sa bus röen indiu On
the Mann. III p. 446.
röetiAim ich breche, wie brissim
gebraucht; rionaim / defeai, tum,
change O'R. — Praes. Sg. 3 roenid
I for cecb cath Gl. zu ruanaid FH.
\ Prol. 256? — Conj. 8g. 3 Tf> roena
reunn catha Hy. 4, 4.
i roere über roire du^eh Weglas-
, sung der ReduplÜMtion aus roirire,
ro-rire entstanden, 2. Sg. Fut. ton
reoim, vgl. die 3. Sg. Perf. roir;
roere-siu uile, guido cech mec lere
„grant thou all the prayer of every
son of piety*' Fei. 427, 431.
ro^t 3. Sg. Praet. zu emim, s.
ar-fo-emaim; röet Gl. zu adreth
Fä. Prol. 120.
rogr Oss. I 11?
rogda „choosen *\ Donnchad
dric ruad rogdai Fei Prol. 221,
Gl. i. roga sochaide he.
roglach, für ro-galach, sehr ta-
pfer; Nabgodon ruad roglach FeL
Prol. 94, Gl. i. ro-galach i. ro-fergach;
Gen. miad Löegutre roglaig ibtd.llO,
rogmar, vgl. roghmhar fat, bulky,
very fortunate O'R.? Sg. Gen. moic
Roig rogmair Lg. 5, 12.
ro-gu Wahl, Auswahl, das
Beste {wie engl, choice, skr. rara
gebraucht)] electio Z*. 270. — Sg.
Nom. dobretha rogu doib es wurde
^nen die Wahl gegeben FB. 6;^;
LHy. Amr. 135; roga 54; roga de
mid ocus fin p. 133, 3.
do roid ScM. 3, is?
rofg-lethaii? h& messi in Cüchu-
laind cathbdadach, gnAssachtach
gesechtach rigderg roiglethan ro-
gellach no bld ar Maig m&inech
Murthemne Lü. p. 114», 10 {„palm-
broad** Crowe, Siab. Concul. p. 381;.
ar don roigse Hy. 1, 31 s. air-
ehlssim.
eoB roigset ut orent Wb. 16^
{Z*. 225), 3. PI. Conj. von gessim.
roilbe Berg, für ro-äl^be [tgl
sliab); roilbhe a^mouniain O'Don,
I Suppl.; s. %mter röed.
roind
747
roftc
rolnd, roiiideB s. rand, raiinaliii.
roirindi, roerindi ist an fol-
genden Sieben wahrscheinlich weiter
NicJOs als rind {Spitze) mit dem
intensiven ro: Cirillus cain cimbid
cesais roi rindi „C. . . suffered füll
Sharp spearpoints" Fei. Apr. 26,
Gl. i. ro ches tria rinne roaithe
na n-gse for conair, no roe i. i cath
ro marbad co n-armaib bite i cath ;
tre foe rinde „through keenest spear-
Points" Fei. Aug. 27, Gl. i. tre
rinnib roaithe.
roirthn, ni raib acht dias inti,
nis tairic acht a roirtha „there
came hut their supply" TB. p. 180, 2.
do roisee p. 169, X4 s. dlr6sei.
roisgid Gl. zu cujus nutat de
Providentias ratione sententia ML
21 ^ 6; rel. roisses Gl. zu nutare
credatur ibid. 18^, «i. — Vgl. ros-
sacht.
eotam roither s. eon-Mm.
Toithflter Gl. zu contrudentur
Ml. 15c, 18.
eon Toithi de SC. 31, u?
Tolthiiiehe F. hilaritas, Dat.
irroithinchi Wb. 5^ (Z«. 15).
Toitkineeh serenus Ml. 33», i4;
ccdm O'B. — Vgl. ruthen.
rola, rolur s. rala.
ro-laumar, m-Iaimur audeo
Z\ 438 {Wb.)\ rolomur Gl. zu mihi
audenti Ml. 21^, 6; 3 rolaimethar
audet Wb. 5«; PI. 3 ni rotlamathor
FB, 56 Eg.? vgl. rot lemathar
ibid. 33 Eg.
rom frühe; romh early, timely,
soon O'B.; in tan ro scarsom nir
ba rom TB. p. 180, 21; mithig
dam-sa dul for cel, Bcarad frim
etal bes ni rom Lü. p. 40», 39;
nir bo rom a r&thugud Three Hom.
p. 40, io=»tWd. p. 98, 3».
rom- {in romalnd, romat, rompa)
ersetzt die Praep. v€ 11- .
r6m 8. rüam«
romela SC. 44, 6 zu trennen
rom ela.
TomBa s. ruamna.
r6B M. Seehund; phoca Corm.
Tr. p. 146. — Sg. Gen. di croc-
cond röin Gl. zu Hy. 5, 84. —
Comp OS. i criol ron-cind „in a
coffer of sealskin** Hy. 5, 84, wahr-
scheinlich zu lesen Konchind, vgl.
Ronchend din ainm Chondlseid ar
tiia Fü. p. LXXXIII 41.
rond Kette; ä tie, bond, a chain
O'R. — Sg. Nom. rond derc-6ir
etorro SC. 7; rond argit CC. 2 Lü.;
ronn findruine ibid. Eg.; long cre-
dumae i medon in lacha, rond cre-
dumu i medon isin luing i tir ocus
rond aile isin n-indsi bai i medon
ind lacha TB. p. 178, 4; PI. Gen.
ferbolg di figi rond crödumse LU.
p. 130b, 89.
do Tonsat s. do-rön.
ro-olach crapulaius vino
Goid.^ p. 59 {South.).
röot s. röt.
1. rop s. bfu Conj. S. 392.
2. rop, rap Thier; quadruped
Corm. Tr. p. 144. — Sg. Nom.
cach rob ina chin Corm. p. 30, 18 ;
PI. Gen. dar cend na robb ocus na
n-^codnach s. unter t^connach; Acc.
im rubu cethra circa bestias quadru-
pedes Z«. 303 (Sench. M.).
rorben i. toirmeasc CDav. p. 112,
vgl. „roirben is forbidden, prohi-
bited" O'Don. Suppl., richtiger do-
rorben, PI 3 dororbenat l. c.
Immim rorda Hy. 7, 08, s. imm-
r&dim.
ro-sagim ich erreiche, reiche.
— Praes. PI. 3 rosagat FB. 66
(rosegait Eg.); FA.22 (rosegut LBr.).
— Praes. sec. Sg. 3 eo öir ina brut
rosaiged a güalaind for cach leth
p. 131, 17; nesc argait isind airin-
niuch rosaiged midlissiu in talge
TBF. p. 140, 6; rosoiged FB. 91
Eg. — Fut. sec. Sg. 3 ni rabi . .
Uth gaile rosassad leth meite fair
FB. 91; ngcon facca ni rosaissed
leth nÄ trian do cruth J'BF. p.
146, 24.
1. rose M. Auge; rosg an eye
O'B. — Sg. Nom. Hy. 7, 29; FB.
24; 47; SP. II 9; 10; no gpUad a
rose SC. 5; rose imlebur ina chind
Corm. p. 38, 6; DcU. in cech rusc
Hy. 7, 60; ar a rusc SC. 37, 11;
PI. Nom. roisc FA. 8; Dat. dar a
roscaib 16; imma rusccuib TE. 4 Eg.
2. rose ein Name für poetische
roscad
748
maichillim
Compositionen dithyrhanibiscker Art,
in den Mss. durch ein an den Rand
gesetztes R so bezeichnet {ScM. 15
falsch zu Rann ergänzt) ; SC. 18 ; 19 ;
FB. 46; 48; 52; SC. 40; 41; FB.
22; 23; 24; 29; 30; 33; 53; 71;
EC. 2; 3; rosg a poem, a comtnen-
tary O'Bon. Suppl.; rosg catha an
incüement to battle O'R.
rosead woM gleicM>edetUend mit
2. rose, L ro-indsce {y,great ward**)
Corm. Tr. p. 144.
roseadach, duil roscadach „a
glossary" Corm. Tr. p. 144 roscad.
ro88 1) Wald, 2) „a point ex-
tending into the sea or into a Idke"
Corm, Tr. p. 141. — Sg, Gen. 1) for
crannaib roiss riiamaDtai p. 310, 40?
Ph Bat. 2) 0 rossaib Gl. zu pro-
montoriis Goid.* p. 70 (LHy.).
rossacht Schwanken, Wan-
ken, vgl. roissid; ni coir do neuch
rosacht ronfcad Dat^id es ziemt sich
für Niemand zu schwanken, dass
David gerettet war Ml. 18^, 20.
rosuait b^ist bis isind [^airgi
LHy. Am/r. 60, Wallross?
1. rot die Partikel ro mit Pron.
sufflxum.
2. rot i. dar lium is inond ocus
imrom, ut est: cobluth for rot ra-
ma i. na fir doniat comluth for im
imrum {sie) na rama O'Dav. p. 112.
r6t Weg, Strasse; a road, way,
passage OB,; i. rout i. roä^t i. mö
oldas sät i. semita unius animalis
Corm. p. 38 {die weitere Erklärung
ist unverständlich). — Sg. Nom.
cach rot riadas do charpat-su FB.
34; Dat. ciaso focus do root ni
fagbaid oig ulchaig TB. p. 180, 24;
PL Gen. riad roöt FB. 47 =|).
310, 27? Acc. ro selgatar rotu „they
hewed out roads" Fei. Prol. 29,
Gl. i. slige.
rotaide p. 190, ss, „reddish'*
Stokes, Ir. Gl. p. 111 u)?
rotaigib FA. 14?
roth M. Bad; Gl. zu circulo
Corm. Tr. p. 33; roth cruind Gl.
zu rotae Ml. 18^, 4. — Acc. in
roth ocus in carpat ScM. 9; FB.
64; PI. Nom. roith a charpait SC.
37, 4; Du. Gen. cechtar a da roth
FB. 34; hi carput da rath Hy. 5, 84,
vgl. in corru duaram rotamm S. 49.
rotha FA. 28 s. mth.
roth-Muli FB. 87?
rotheaither SP. 1 6?
roth-ehless ein cless Guchuiinns,
vgl. FB. 64. — Sg. Nom. FB. 30;
Lü. p. 73», 5; ibid. p. 113*, «;
ibid. p. 1251>, 2; G^n. oc cor in
rothclessa FB. 64.
roalad FB. 11 ist Ulad mü dem
verstärkenden ro.
T^VitWeite, Wurfkraft, Wurf,
für ro-fot? röd a shot, a east, a
ihrow O'B., vgl. Corm. Tr. p. 147.
— Gen. fut roit {zweisilbig?) Hy.
5, 7t, Gl. i. fut erchora; Acc. fo-
cheird a bunsaig roat n-aurchora
uad TBF. p. 138, 14; doUeici a
hathair sleig cöicrind dl anuas rout
n-aurchora ibid. p. 146, S2; sretbe
in n-id böi forsin corthe roüt a
läma isin n-abaind LU. p. 62», 21.
m 8. ro.
r6 a secret O'B. Nach dem
Commentar in Lü. £ru a rf rü ri
LHy. Amr. 2 wäre rd r& durdt
die dichned (i. dichennad Enthaupt-
ung) genannte poetische Verstümme-
lung aus rün rän entstanden, ar is
riin r&n rodlecht LU. p. 7*, 1 ff.
1. rüad roth. — Sg. Nom. tene
ruad p. 191, 14; gai gorm-mad p.
310, 39; falt . . forrüad p. 311, 1;
fland rdad ferci SC. 38? ruad ro-
taidi p. 190, 33 ; Gen. oiblech tened
trichem-ruaid FB. id^p. 310, 21?
Acc. amal crü rüad SC. 37, 9; PI-
Nom. F. tulcha roada p. 190, »;
Acc. rinni ruada SC. 15.
2. rüad strength, power, a
lord O'B.; ruad rofhessa {y,Lord
of great knowledge**) i. e. nomen
for the Dagdae Corm. Tr. p. 144.
madan i. cmithnecht raadh i.
maol cmithnecht O'Dar. p. 112,
„probaUy rye {BoggenY' On the
Mann. III Index.
rdade F. Höthe, s. r6de.
raaichillim / buy, purchase
O'B.; ruaichle i. cendach CDar.,
ni udhbair nech sealb acht ma do
ruaichli fadesin ibid. Vgl. dirrög-
gel „soW Tir. 6.
ruaim
749
ruecaim
rüaim ihe alder free 0*R.;
eine Erlenart deren Zweige zum
Färben verwendet wurden, On the
Mann, lll p. 119; ruam i. luss dos
ber dath no cucht in faciem ca
m-bi derg Corm. p. 39.
t&ä mair 8. föirlm.
eon malaid s. con-male.
1. rüam s. malm.
2. rüaml^. „aRome, a hurial-
ground'* Corm. Tr. p. 143. —
Sg. Nom. ro fess ruam LHy.Amr. 44,
in der Glosse ro fess röm a adnaic-
thi; is cäin a ruam dälach ,jher
mtätitudinous city** Fü. Prol. 192;
ruaim choitchend do Goedelaib „a
common cemetery for Irishmen"
Fei. p. CXLV 11 ; is fairsiung a n-
d^l-som, fiabiloin arruam-som Fei.
Oct. 28; PL Nom. a ruama ibid. 71.
raamaeh i. catharda Fei. Jul. 20;
i. fertach i. cathardai Äug. 6.
r6amantal p. 310, do? vgl. na
fir sea thecbait aniar cona rennaib
ruamnait gail Lü. p. 16^ 4.
rüamdae, ruambdba very great,
magnificent O'R.; la Carisim
rigda asa ruamda relic Fei. Apr. 16,
Cfl. i. is catharda {vgl. ruamachi
no uasal; math rüamdse FB. 52, 2?
r&amna roth, braun? datba
for etaige acas cortara, i. ruamna
dearga acas corcra „brown, red,
and crimson On the Mann. III
p. 88; ri rüamna buden SC. 34, 8
(„a hing of very great hosts*' O'C.)?
fri ruamna rus s unter rüs.
ruamnae lodix SG. 69» (Z*. 22).
rüanad, Gen. cennach ind rua-
nada FB. 90, „Purchase of the
championship" LU. Facs. p.
XXI? rüanad roulad FB. 71?
1. rtianaid very strong, able
O'B.; rüanaidh {so zu lesen) i. duine
calma treorach ar muir O'Dav. p.
113; bith mairid i n-uage nert ru-
anaid ar rig-ne Fei. Prol. 256 {„ovr
King' 8 mighty power") \ adubairt
Seäthach go scenb a athesc ruanaid
roderb On the Ma^n. III p. 458;
ar is bith cach rüanaid recht nä
talam cach ciuln celar cach triüin
talam cach nuib nem ar is dord
sfabrai cec^ midi-siu is bith c&ich
ar üair imma redi-siu Lü. p. 113^, 42?
nir for braigthib dam na bo from-
thair colg mo ruanadö ibid.p. 13^, le
{Ämra, „the sword of my hero"
Crowe)\ robbö dor[n]d niad omlb
ropo rig rüanada ibid. p. 59^, ss.
2. rüanaid „red" O'B., Corm.
Tr. p. 144 ruam.
rdathar Ansturm; „a rushing
wüh the notion of violence and
destruction" O'Gr. Tor. Dh. p. 187;
Gl. zu coach „an onset" Corm. Tr.
p. 46. — PI. Acc. is iarum hert in
Liath "b/lacha na tri dergruathra
immi ma cuairt Bev. Celt. III p. 181
{„the three red routs"), vgl. tugas
tri dearg-ruathair timchioU na brui-
ghne Tor. Dh. p. 186.-
rubha cutting, killing O'Don.
SuppL; rubu i. marbadh O'Dav.
p. 113, dia ruibaither i. dia marb-
thar ibid. — Praes. Sg. 1 conid
rubaim tränöcu p. 328, 1. — ConQ,
Sg. 2 „Cisi dfgal?" ol Crimthand.
„Co rubse Coinculaind tar a esi"
ol si L U. p. 20i>, 6. — Vgl. im-rubad
„thrusting" On the Mann. III p. 444.
ruecaim, für ro uccaim, ich
bringe, trage, gebäre, in allen
Bedeutungen von berim, besonders
im Praeteritum üblich, vgl. O'Don.
Gr. p. 219; mit di (do) ich zeichne
mich aus vor Jemand. — Praes.
Sg. 3 con ruccai FB. 23? — Conj.
Sg. 3 conid ruca let dass du ihn
mit dir nehmest FB. 59; rom ucca
lat chretmecho hi tirib na m>beö
Lü. p. 113^ 39 {Siab. Concul.);
ron fucca leis Gl. zu don fe Hy.
1, 1. — Praet. Sg. 1 conda rucus
dochom n-^c bis ich sie zum Tode
brachte SC. 38, 8 ; 2 rucais üaim
du nahmst von mir Lg. 18, 7; ro
ucaiseo di mnaib Vlad du zeich-
netest dich aus vor den Frauen
von ü. FB. 18; rucaisiu 19; 3 co
ruc . . leis FB. 40; 69; ro fucc j).
19, 31 ; ro-bur-fucc der euch brachte
CC. 5 Fg.; FB. 20; ruc Gl. zu
dobert . . üade Hy. 5, se ; ind ^rma
ron-uc FB. 43; isi breth ruc Curuf
doib das ürtheü, da^s C. abgab
FB. 89 ; ruc . . bnaid trug den Sieg
davon FB. 66; rüg se buaidh orm
rucce
760
r&ndft
„Ä« overcame me O'Don. Or. p, 294;
a n-ed rucc grfan do rennaib nime
soviel sich die Sonne vor den Sternen
des Himmels auszeichnet FB. 19;
18i^ 20; Bep. rucastar Gl. zu birt
gebar CC. 3; PI. 2 uair ro ucsaid-
se . . do sliiagaib na tiri sin FB.
93; 3 in tochim ron-uicset FB. 7;
ron-ucset42; ron-ucsat 44. — Pass.
Praes. sec. Sg. 3 ar na ructha
dobag it cend FB. 74. — Praet
Sg. 3 ro ucad . . co tlr inna nsem
FÄ. 31; rucad Lg. 15; FA. 3; 31;
rnccath TE. 7 Fg.; o ra uccad o
b^laib CC. ö; in breth nicad and
FB. 74; 75; in breth rod n-uccad
dö 78; no co rucad mac . . duit so
dass dir kein Sohn geboten wurde
ScM. 13; PI. 3 ructha chuci-slum
sie wurden zu ihm gebracht ScM.
1; 2; FÄ. 2. — Vgl. tuccaim.
meee F. Schande; dedecus Z*.
765; i. nairi f^shame^* Corm. Tr.
p. 146. — Nom. asbertar a n-anman
amdip rucce doib es werden ihre
Namen genannt, damit es ihnen
eine Schande sei Wh. 30», 3 (Z*.
1036); Acc. cen ruci FA. 35. —
Vgl. enech-ruice.
meht i. inar, ut dixit Fercertne:
hi n-deich ruchtaibderga Corm. /}. 39.
radi) condot rudi SC. 28, a fir
rudi atrai ibid.?
m-dilse F. der volle Zubehör,
von ruidles; s. unter comslanaigim.
mdrad prescription O'Von.
Suppl.; On ihe Mann. III Index,
Corm. Tr. p. 143; sencatbraig na
n-gennti imaroraid rudrad Fü. Prol.
206, GL i. imma ro ferad i. imma
ro gniad rudrad i. ro-durad i. beith
co foda for ferand comaithech ; ru-
radh i. rodura, i. beth co foda for
ferann comaidhtech 0*I)av. p. 111
{„to be lang on a neighbourvng
land" Corm. Tr. p. 143, vgl. rudrad
i. roduradh i. anadh iPota for tir
nach aile aus H. 3. 18 dtirt ibid.)\
rudrad i. rodürad Corm. p. 39 {„ac-
quisition of ownership by long use
or possession" Corm. Tr. p. 143).
raibe a hair O'R., s. unter
gerraim und cairche.
1. rulbne, ruibhne a Jane e O'B.;
mo rnibne Oss. III i, i. mo sleagh
Ed. {ji. mo Bciath X.).
2. rnibne Menge, Masse; ni-
ibhne a numerous host O'R. — Sg.
Nom. is rubne todemam ScLb. 21;
PI. Dat. CO rubnib riches rdad
ibid. 20.
midgal concha Bern. 182^
{Goid.* p. 56).
nüdiad blush, in ruidiad tic
isin gruaid Gl. zu uare Corm. Tr.
p. 125. — Nom. inmain lern do
ruidiud rän, inmain do chruth caem
comUn On ihe Mann. III p. 454
{„ruddiness"); ^cc. cen ruidiad .F^.
Epa. 145.
midies, fwr ro-diles, besonders
zugehörig, eigenthümlich, vgl
ruidhlesa, midilsi itiherent rights
O'Don. Suppl.: inad is midies do
rfg Fis Cath. p. 48 n; coitcenn
ocus diles ocus midies condegar
don focul is eitged „the ward eitged
hcis a common, a proper, euul a
j^culiar applicatian" Sench. M. III
p. 94. — Vgl. ru-dilse.
eo raildetar SC. 6, für ro leltar
(Id bezeichnet vielleicht nur den
Laut 11), CO mileatar H., 3, PL
Perf. von lenim.
ni ruinuiu Hy. 5, 4i, ni m rimo
{ich habe nicht gezählt) Fr., vgl.
ruirmeseam we have enum^rated
O'Don. Suppl. — S. rimim.
rdn F. Geheimniss; mysterium
Z\ 241. — Sg. Nom, ni thardda
do rün do mnaib ScM. 3, &; Gen.
bä-sa chomrar cacha runi do an-
drib ülad Lü. p. 114», s»; PI.
Nom. ban-rdna TE 9, le Eg,\ rünn
ban ibid. i7 ; rüine FA. 2 {tAbi LSrX
mnean, aurscartad dergg-ibair
fö mrecht-runcain uile „under ra-
riegated planeing du" TBF. p.
138, 32, vgL On the Mann. III
p. 29: „the finish of a diannei-
pHane (rungciu)", und p. 30: „ihe
finish of a channd-piane (mngcin)
and carving (aurscartadh). — Vgl
ruingenn a plane O'Dan. Suppi.
ründa geheimnissvoll; a ri
runda rathmar „o hing mysterious,
gracious" Fei. Epa. 458; aU ninda
retha ibid. 274.
rure
751
sa
rare M, Herr. — Sg. Nam.
rori JSy, 1, 27; 29 (i. ro-ri); ruire
nime Hy. 1, 4 (i. ro-rl); ol is tu
mo ruire Fei. Prot. 14; Gen. mo
rurech Hy, 5, 4 (i. mo rorfg); hi
tig rurech SC. 25; Acc. cach r^im
immä nirig FB. 7; Voc. a mo
ruri-sea p. 40, S4; PI. Gen. batar
cethracha dalta lais di maccaib rig
0CU8 rurech Lü. p. 20^, S4; Acc.
dithfaid rurecha ,fhe will destroy
chießains'' Fei. p. CLXXIII 1.
do rurmis Lg. 18, a eu do-rfmim?
mrteeh SC. 18, ruirthech H,
„munificent'' O'C?
n&se 1) Binde, 2) Gefäss aus
Binde, Korb; cortex SG. 68*
(Z*. 26); ruisg a vessel tnade of
the bark of trees O'B. — Sg. Nom.
CO ra ]fnad in rüsc p. 40, ss; Gen.
do linad in rdisc sea ibid. ss; so;
Dat. bunsaig corrüsc dub 8. unter
bunsach; conus ruc aroli fer ni da
rüsc do choirtged a chuaran Three
Hom. p. 112, »; Acc. dobert..rusc
lais p. 40, 21 ; rüsc ibid. so.
nislQi ScM. 22, 7?
1. rüss, rÜ8 knowledge O'B.,
aus ro-fisB entstanden wie düs aus
do fiss; rüs con ScM. 19; 22, 4?
2. rdss i. agaidh „a face^^ Corm.
Tr. p. 146; rus i. aighidh no im-
dergad O'Bav. p. 110; russ i. gru-
aidh an chinn O'Cl.; rüs dono im-
dergad oeus cach n-derg H. 3. 18,
p. 17 {„reddening and everuthing
red" Corm. Tr. l. c); co n-dhghidh
dia esain ard-cumal ceirttrian, sceo
gaisceadh n-innraic fii ruamna rus
On the Mann. III p. 518 {vorJher
geht in Prosa: dlighidh trian cu-
malle dia sarughud ocus dia esain,
ocus dlighidh gaiscedh inraic Ina
eneclann), vgl. conach romna rus
rieht ,ySO ihat a tnan's cheek is not
reddened" Corm. Tr. Z. c? — Vgl.
rusa i. feile O'Don. Suppl.
mssl, claideb russi SC. 37, is
(ruself.), „a crimsoned sword** G*C. ?
1. nith a Chain, a link'' O'B.
— PI Nom. rotha FA. 28?
2. ruth Oss. I 11?
ruthach i. tondgarach Lü. p.
11*, 25, s. unter rian.
rathen Glanz, Strahl; brü-
liance Corm. Tr. p. 158 trogein. —
Sg. Nom. ruthen amaZ r^tlaind rlg
FA. 10; dofich ruithen serci ina
dreich|).310, sc; Dat. secht n-gemma
do ruthin ruisc cechtar a dÄ rigrosc
LU. p. 81», 20; PI. Nom. no lastais
in aidche amail betis ruithni gr^ni
TBF. p. 136, 21 ; Dat. oen tra dona
ruthnib ros esreid grfan na fi rinde
isin domun, i. in ruithen ocus in
lassar . . Hiree Hom. p. 4, 9 {gemeint
ist S. Patrick); Acc. co ro scÄil
grfan na ff rinde Tsu Crist a ruthni
fö cetharaird in domain tbid. 7.
ruthenta glänzend, strah-
lend; ba höclsech rigda ruithenta
Corm. p. 38, 6.
ruthnigthe (?) „dazzlingness"
ScLb. 25.
s
-8 Pron. infixum, s. unter 6
S. 514. — Anderweitige Beispiele,
für d^ Singular: dfa nos faictis
FA. 8; nls aitrebat 12; auf ein
Femininum bezüglich, könnten die
folgenden auch -s n- enthalten:
ros fuc FA. 3; 21 ; für den Plural:
CO ros coraigea FA. 6; 12 (ron
LBr.)\ nos frecrat ibid. 8; nos för-
fed 13; nos gebad 14; nos lenand
16; ros ic 16; conos be»r 17 (conas,
I Conus LBr.)\ nos fastand 18 (conus
LBr.); nos cobrat 27; ni ros le-
saigset 28; nos millet 29; nos fo-
traicet 30; im Sinne des Dativs
ros tk and ibid. 16 LBr.; prolep-
. tisch: ros tÄ döib 29.
j 1. -8 n- Pron. infixum, s. S. 514.
I 2. -8 n- Pron. relativum s. S. 340.
8a Demonstrativpartikel, auf das
Gegenwärtige oder Folgende- hin-
weisend, immer dem Nomen nach-
-sa
752
sacArd
gestellt, entspricht mit dem Artikel
zusammen dem lat. hie; wohl iden-
tisch mit der Farticula augens der
1. Person Sg.; inna randa sa SC. 11 ;
Gl. zu Hy. 5, 7$; fon cnith sa SG.
29; na n-^n sa SC. 7; in gilla sa
FB. 89; in tres fecht sa p. 39, u;
ScM. 17; SC. 16; 35; FB 53; fo-
decht sa SC. 4G; on trath sa von
dieser Zeit an, von jetzt an FB.
24; 59; 87; cus trath sa "bis zu
dieser Stunde, bis jetzt FB. 88; 94;
hinter dünnem Vocale erscheint sea:
in ruisc sea p. 40, as; so; S6; a n-
deilm sea Lg. 1 ; isin bith frecnairc
sea FA. 6; ind fir sea SC. 22; in
laid sea 44. — Vgl. se und so.
-sa enklitische Particula augens
der 1. Person Singülaris, wohl i*r-
sprünglich identisch mit der Demon-
strativpartikel sa, vgl. se; toird
hinter i bisiveüen zu sea; vereinzelt
dam-80 p. 145, e; chucom-so TE.
7 Eg.\ mo grad-sae TE. 9 Eg. —
Gehrauch, a') Hinter dem Pro-
nomen der 1. Sg.: dam-sa p. 40, S9;
Lg. 12; ScM. 7; 10; 11; 13; SC.
4; 42; 45, 23; FB. 30; 58; etrum-
sa Lg. 19; acum-sa ScM. 7; immum-
sa 11; FB. 24; chuoum-sa ScM.
13; 16; chucum-sa FB. 56; form-sa
ScM. 11; FB. 35; innium-sa SC. 6;
lim-sa i^. 6; 17, e; »s; 5C. 14; 46;
FB. 5; 26; 56; 73; 76; frim-sa
ScM. 8; SC. 39; F5. 76; 93; dlm-
sa 76. — b) Hinter einem Nomen
mit Possessivpronomen: ar mo
chind-sa ScM. 13 ; mo lennan-sa 20
mo lecun-sa SC. 41; 44; FB. 16
26; 61; 68; im farrad-sa Lg. 6
m'lc-sa TE. 9 Eg.; iSC. 7; 41; a
mo ruri-seaj9. 40, 34; mo chomarli-
sea FB. 8; 66; SC. 40. — c) Hinter
einer Verhalform der 1. Sg.: ro
bÄ-sa ScM. 4; 10; 11; 13; TE. 8
Eg.\ SC. 33, 1; 84; 45, 6; 46; FB.
9; 44; 94; dodeochad-sa SC. 13
FB. 26; 88; andd-sa Äc3f. 16
TE. 5 ü"^.; 5C. 28; 39; FB. 44
45; 46; 47; 49; gabus-sa SC. 7
doratusa ScM. 4; 10; W. 33, 3; 31
FB. 44; 73; bfat-sa TE. 5 JS^fli.
riga-sa SC. 4; 32; 39; 46; dogän-sa
p. 40, 43 ; FB. 6; p. 144, si; imma-
cossaitiub-sa FB. 6; brethaigfet-sa
F£. 58; diam-sa FB. 32; marbsa
Os«. I 10 für marbus-sa; sasaim-sea
p. 40, 17; 39; SC. 40; 41; FB, 34.
— d) Hinter einer Verhalform, der
das Pron. infixum der 1. Sg. voraus-
geht: inam bia-sa TE. 5 Eg.; co-
tom bert-sa FB. 22; 24; conom
thici-sea FB. 24; ni ni bim-sea
SC. 41; rom thoicther-sa SP. I 4.
— e) Hinter einem prädicativen
Nomen: am baidech-sa p. 40, ao;
50. 7; ni pam slän-sa Lg. 7; is
am ben-sa FB. 30; am escid-sea
FB. 35; am celi-sea 39; cid nab
sin Fedelm-sa FB. 22. — Erst in
späteren Mss. erscheint -sa aud^
hei der 2. Sg., s. unter -so, -so.
-sa n- Pron. rdativum s. S. 340.
sab princeps, fortis Z*. 255;
i. trön O'Dav. Gl. 114; i. taisech,
1. aire, i. calma ibid. p. 115; i. so-
nairt no l&idhir O'Cl. {„powerful
or strong'' Corm. Tr. p. 153). —
Sg. Nom. sab indarba demna „(he
strong expeUer of demons" FH.
Oct. 17; ba sab indarba cl6ene
Hy. 2, 23 (i. ba sonart); PI. Nom.
sabaidh O'Dav p. 114.
saball a5arn, granary, store-
house O'R.; ro chomtaig Patraic
eclas isin inud sin, dianid ainm
Sabal] Patraic indiu „Patridl:'s
Barn" Three Hom. p. 18, 19; rom
föir imon saball „who granted me
the Barn" ibid. as.
Sabal tair i. sepultur, id est a se-
pultura i. relicc duinebaith i. magh
mor a n-ädnactis g^nti Corm. p. 41.
sae Sack; sacc forulus Ir. Gl. 489.
saeaeh sackartig? PL Nom
sliasta sacacha FB. 37 Eg.
saearbaio =» lat. sacrificium;
triar dag i. triar sacarbaic „three
{consecrated) wafers^* Corm. Tr.
p. 74 fogamur. — Sg. Acc, ro gab
comaind ocus sacarbaic p. 22, s;
is e dorat comaind ocus sacrapaic
. . do Brigit Three Hom. p. 76, ss ;
arroet commaind ocus sacarbaic
ibid. p. 84, 29.
saeard«={af. sacerdos; sacart
Corm. p. 44. — Sg. Gtn. anstach
sacaird Tur. Gl 87 ; Dat. ho sacardd
sad
753
sagim
ibid. Gl. 49; PI. Gen. inna sacardd
ibid. Gl. 5.
8ad, vgl. saith a hitch O'R.; sad
chon alltai ro dus n-altraim ,,a she-
wolfnurtured Äim" Fei. p. LXXXV.
sadaile „ease, sloth^*. — 8g.
Nom. codlud ocus sadaile ,y8leep
and ease" Fei. p. CLXXXVI si;
Dat cona suan ocus cona sddaile
FA. 15; Acc. cenpecad cen sadaile
„tcithout sloth'' Fü. p. LXV.
sadb „a dw ellin g** Beiir. VIII
330; i. 80-adba ,,a good ahode'*
Corm. Tr. p. 151.
•sae, -sai s. -sa.
s&eb falsch; s&ib, söib/oZ^u^^^
858. — Comp OS. säib-apstil pseudo-
apostoli Wb. 28c, 24; saib-fäthe Hy.
7, 44; -rcchtu iind. 46; säib-äirde,
-firtu falsa signa, miracida Wb. 20« ;
ro lae sseb-gl^s diberge da churp
immedön a chrocind LU. p. 79^, 27.
— Vgl. säibe.
sikebaim, saobaim II / coax,
beguile, seduce O'Don. Suppl.
— Praes. Pl 3 sffibait FA. 28. —
Vgl. söibud falsatio Wb. 10^ (Z\
802), zu lesen söibad?
s&eb-ehore Strudel; saebhcoire
rorago Ir. Gl. 938. — Nom. saeb-
chori mor fil iter Erinn ocus Alpain
GL zu Coire Brecain Corm. p. 13;
ar itd söebchore sainrsedach imme-
dön in t-srotha FA. 18 (ssebchoiri
LBr.); Gen. ar met a anfaid in
t-siBbchore intamlaigth^r do Aseb-
chorib cociti Goid.^ p. 69 {LHy.)\
PI. Gen. inna säibcbore Gl. zu
syriium Cr. 34^ {falsoi'um lebetum
Z*. 858); Dat. 6 na söobchoraib
Goid.^ p. 69 {LHy.).
»&egal = lat. saeculum, Xeöen,
Lebenszeit; saigul tempus, aetas
Z*. 30. — Sg. Nom. säigul Oss. II 6;
sfegal Abb4in Fei. p. LXIII 43;
saegul Sinchill ibid. p. LXV 33;
soegul Moninde ibid. p. CXVI 10;
Gen, fot scegail Three Hom. p.
28. 23; Acc, ro thimdibsit a öaeghul
TE. 20 Eg.
s&egralta weltlich; a n-airfited
saegulta „worldly deliglU** Three
Hom. p. 92, 7; ssegulla s. unter
mfan.
1. s&eritf. artifex; a carpenter,
a mason, a builder On thjß Mann.
III Index {vgl. unter gobaV, Gobban
Säer ibid. Ül p. 39 ff. — Sg. Nom.
sieroc suidigud sillabSG. 7i>,ii; Gen,
ar thal in t-sseir do gabail „because
he took the wrighVs t41 {^adze^*- Fei.
p. CI 31; raac in t-sair ibid. s. —
Compos. sair-denmidecht artificium
SG. 133b ^Z\ 805).
2. sÄer s. söer.
sÄerda, saordha artificial
O'Don. Suppl.
sÄeth, 8Öeth Leid, Mühe,
Krankheit; saotb labour, tribu-
lation O'R ; saoth i. ^alur O'Dav.
p. 117. — Sg. Nom. isaeth für is
Bseth SC. 29, is; ba saeth leissi
innf sin TE. 10 Eg.; CC 1 Eg.;
bä mär a seeth la Deich tire CC. 4;
soeth p 143, 6; cech seth Hy. 6, 9
(sseth Fr.)y Gl. i. cech toirsi no
galar; Gen. cen ascur säitha sine
intermissione tribulationis Wb. 25*
(Z*. 239V, Dat. iar saith Hy. 5, 20
(886 th Fr.\ Gl. i. iar n-galur no iar
ssethur; Acc. ar cech ssßth LHy.
Amr. 107 {Gl. ar cach n-galar);
mör seth Hy. 2, 36 (Sffith Fr.); PI.
Acc. asrala . . ssethu LHy. Amr. 38
{Gl. a galra). — Vgl. sdethar.
sÄethaeh mit Arbeit, Mühe,
Leid behaftet; sethach Gl. zu
sethrach Hy. 6, 19.
sðar N. Mühe, Arbeit,
Leid; labor Ir. Gl. 1085; säithar
lahor Z\ 30. — Gen. log säithir
merces laboris Wb. 23^ (Z*. 223);
ssethair Gl. zu mör seth Hy. 2, 35;
Dat. iar saethur Gl. zu iar saith
Hy. 5, 20.
s&etlirach mit Arbeit, Mühe,
Leid behaftet; saothrach servile,
laborious, hardworking O'R, — Sg.
Nom. saethrach p. 40, 9; sethrach
Hy. 6, 19 {Gl. no sethach).
1. sagrim I ich gehe hinzu, suche
auf, vgl, in-saigim; saigim ad^o
Z*, 429. — Praes. Sg. 3 saigid
oirgniu SC. 17, 6; PI. 3 saigit..
tairis FA. 18 LBr. [to seichet LU.);
rel. ita saidbre saigte Fd. Prol. 162.
— Praes. sec. PI. 3 do saigtis
Connachta dia* n-d6csin TBF. p.
48
sa^m
754
sailge
144, 1. — Imperat. Sg, 2 saig aith-
gne forra p. 144, »4. — Fut. Sg. 2
ni BÄis däine dochlu SC. 25. —
Pass. Praes. Sg. 3 lann segar and
Wb. 11» {hr avium quod petüur
Z\ 995). — Inf, 1) saigid, vgl,
in-saigid; Bat. do saigid Emiri
SC. 9; tic . . dia saigid Löig 14; 1
a2; 45; 48; TE, 13 Eg.\ FB. 57;
65. — 2) saichtin, saigthin; Dat.
do saichtin soviel aU dochumm: no
rochtis do saichtin Conrof FB. 41 : ,
69 ; tic . . dia saichtin FB, 65 ; 78 ;
dia saichthin 75; saigthin 76; te- .
cait Uli dia saigthin ind eich LU. ,
p. 39b, 19.
2. sagim, salgrim V^ch sage,
spreche. — Praee. Sg. 3 rel. iss
ed saigcs sfs est hoc quod dicit
infra SG. 65b (Z*. 431); saiges a
chert do cech öen la \J\tu FB. 11;
— Fut. PL 3 nach mod ro sasad
mo beoil Hy. 5, i7 (sasat Fr.), Gl.
ro seset. — Inf. Novi. is he besad '
felsub etarcert di dulib et saigid
forru Wh. 27» {disputare super iis
Z\ 1000).
sai s. sal.
eo ro bfti p. 43, is s. solm.
sÄl no füan Gl. zu tuniea vd
lacerna Wb. 30^, 19 (Z«. 1039).
^ säib s. säeb.
6&ibe F. Falschheit, von säeb;
Äcc. im nach feirg no sÄibe Fei. XCI.
saiehyiss i ffadnaise dinin t-slaafg
doasf^npha cäch a gnfmu eter roaith
ocus saich LU. p. 17», ss, s. 2. s&ith.
saichtin s. 1. sagim.
saidbir reich; säidhbhir rieh,
opulent, tcealthy O'R. — Sg. Nom.
aroli fer saidbir Fei. p. CXIX 31.
— Compar. saidbri^ s. unter
samud.
saidbre wealth Fei. Prol. 162.
Vgl. daidbre {Nachträge).
Saide s. side.
saidim ich setze, setze mich,
sitze; Gl. zu figo „Isettle'* Corm. Tr.
p. 76 fiacail; vgl. suidim. — Praes.
Sg. 3 rel. ni allsuide saidcs Condla
EG. 4; PI. 3 arrocbat a n-gaisceda
issin taig et sedait TBF. p. 140, s.
— Praes. sec. Sg. 3 und PI. 3 no
saiditis inna hangil, no saidcd dana
Grignir Goid.^ p. 101, 35 (LHy.).
— Praet. Sg, 3 Dep. ro saidestar
Gl. zu siasair Hy, 4, 1. — Pass.
Praes. Sg. 3 saiter \]iies saitir) a
lia „his tonibstone was set up^
Ms. Mat. p. 473, so. — Conj. Sg. 3
s4tir a lia 8. unter claidim. —
Part PI. Nom. isin bei bid saiti
{die Zähne) Corm Tr. p. 76 fiacail.
8aig:et=2at. sagitta; breo-§aigit
„a fiery arrow" etymologisirende
Glosse zu firigtt Corm. 2V. p. 23.
ebenso Hy. 5, 1 {aber hreo saigit
i. homines Hy. 4, 1 eu 1. sagim?).
— Sg. Nom. saiget Hy. 1, 20; Dat.
cosind saigit din Ml. 55 r; PI. Gen.
na saiget FA. 29 (soiget LBr.\
saigid, saigrthin s. s^^m.
Baign6n lightning, hurricane
OB.; Gl. zu lochet Fä. Jan. 26.
— Gen. Ardmacha do loscadh do
tene saighn^in O^Don. Suppi.; Dat.
on t-saignen Gl. zu a fulmine Corm.
Tr. p. 79 fuil.
saigtheeh, vgl. saigtheach an
obtruder, intruder O'B., von sai-
gid? saigthech do cath den Kampf
suchend SC. 18?
sali F. Weide; „wiüow'\ i. so-
fillti f ar a maithi („pliant is it for
its softness") Corm. Tr, p. 154. —
Sg. Dat. caill mor di §ailig bi and
Corm. p. 41 salcaait; PI. Gen. cii
saithi a n>dire na saileach „the
first swarm as fine for (he salloics"
O'Don. Suppl.; Du. Gen. go Rös
d& Äoileach Tor. Dh. p. 106. —
Vgl. „säileog F. the common ichäe
wülow" O'R.
sailehi s. selehe.
sailehoit, salchuait s alte ei um
Corm. Tr. p. 151.
saile saliva, vgl. cron-täaile
„^nttle, phlegm" Corm. Tr. p. 36,
croindtille pMegma Ir. Gl. 844 (vgl.
Ir. Gl. 651). — Sg. Dat, dit sailiu
SG. Incant. {Z\ 949); PI. Dat.
honaib selib eritib rw honai[b] sleid-
menaib Tur. Gl. 91 {sputaminibus
susceptis^', Äcc. na saile Gl. fw
Sputa Goid.* p, 66 (ijöy.^; Du
Acc. doblr da sale it bais ibid.
{duo Sputa Z^. 233).
sauge, IX sailge sinSencfaaisMoir
süUm
755
sÄire
„nin« propSf tJiese, of tJ^ S. M."
Vorm. p. 32, 6, zu säil heam O'R.?
s&llim ich erwarte, warte
auf Etwas {wechselt an den fol-
genden Stellen mit ernaide, irnaide),
vgl. saoiHm I (hink, suppose, ima-
gine O'R. — Praes. Sg. 1 ni huadib
sailim sochaide Fei, p, XXXV 25;
PI. 1 is deimin inni dailmit regnum
perenne sicher ist, was wir erwarten,
das ewige Reich Fü. p. C 20. —
Inf. Bat. in tan is ar sailechtu
na hoenbo anirdaltai atathar isin
mbrgorta sa ibid. 17 {„since it is
hecause of her expecting ihe one
unceiiain cow that she is in ihis
great hunger"); do äaoileachtain
O'Don, Gr. p. 203. — Vgl. fris-säilim.
salll Fett; fat, fatness, bacon
OR — Sg. Nom. saill Gl. zu bracht
Oss. III 4; Gen. allucbt saille Hy.
5, 27; assil t-äalli p. 41, 9; saille
Gl. zu tinne Hy. 5, 45; da fonnaid
sailli 8. 112; Dat. na saill Gl. zu
iss^icse Oss. III 6; Acc. in saill
p. 41, 12; coimlid saill dia heim
er reibt Fett an das Heft des
Messers Corm. p. 30, 12.
sailllm sallio SG. 187» (Z^. 435).
saim i. cach cörait cid iter da
dhnine cid iter di eoch cid iter di
dham cid iter [di] bu bess Corm.
p. 40; semh i. corait ibid. p. 18
cssem; saimh i. gach cöraid no
gach cüpla O^Cl, „evei'y brace or
couple'* Corm. Tr. p. 150; a pair,
a couple of animals or persons O'R.
s&im, säimh sweet, mild, gentle,
pleasure, ease O'R., vgl. säm. —
Sg. Nom. ni bu säim a menma
FB.^ 58 {angenehm berührt)-^ sair
säim sorchaide ScLb. 23 {restfuD.
saln verschieden, besonders,
besonders gut; diverstis, singu-
laris, proprius Z*. 233 ; 858. — Adv.
nintsain, für ni in t-sain non aliter
SG. ii^ {Z*. Vm). -^ Comp OS.
sain-dan SP. II 1; -cheirdd ibid. 2;
fo Idim siiad sain-cherda Rei'. Celt.
III p. 177; sain-cherdchai s. unter
2. fichim; sain-cron s. unter cron;
8ain-lind dognither do braich Gl.
zu bröcoit Corm. p, 7, 1 {vgl. unter
sainmech); fri hol sain-lenda ass
Corm. p. 7 böge; ba sain-serc seom
di Aillinn Ms. Mat. p. 472 („/>«
was the speciälly belored of Aillinn").
»h\n»wnTfk besonders wunder-
voll; PI. Dat. do . . cumtaigib sain-
amraib FB. 3; 54; 79.
sain-cherd die besondere
Kunst, 8. unter sain.
saine F. variety, diversity *
O'R. — Sg. Dat. co saine dath
SC. 37, 14. '
H9L\nemM besonders gut, aus-
gezeichnet; sain-samail, sainemail
praedpuus, potis, optima^ Z*. 233;
7G8; 858; Gl. zu acneta FB. 9. —
Sg. Dat. do ffn sainemail FB. 62;
PI. Gen. na lubi sainemail j). 130, 27;
Dat. CO srethaib sainemla di liic
logmair FA. 13.
saingrnasta i. sundradhach (=
sainredach) O'Dav. p. 114.
salnmechy sainmheach good, plea-
sant, soft O'R.; sainlind i. lind
sseinmhech Corm. p. 7, 1 {„a good-
ly ale'\
Bain-retli, saln-red Besonder-
heit, Sonderheit; proprietas, pe-
culiare Z\ 224; 856. — Dat. is
do molad D^ intainriud as dir ymnus
Lat. Hy. V Pref. {„it is to praise
God especiaUy tJiat a hymn is due"
Goid.* p. 98); sainrud s. unter lod;
inn t-sinnruth im Besondern, be-
sonders CC. 4 Eg.
sainredach peculiaris Z*. 856;
809. — Sg. Nom. sainrsedach FA 18
(saindriudach LBr.)\ Acc. F. fselti
sinredaig SC. 35; PI. Acc. F. selba
sainrudcha FA. 25 (saindrludacha
LBr.).
saIr Adv^ östlich, ostwärts,
im Osten, vgl airther, und Z*. 612;
dochuadusa sair ScM. 10; p. 39, 14;
TE. 19; FB. 79; ar in dorus sair
SC. 33, 15; for muir sair Gl. zu
Hy. 2, 7; Loegatrc Buadach sair
ScM. 21, 38; in dail £mna ercdair
sair Lg. 17, 51? sair-sfar doib öst-
lich und westlich von ihnen FB. 29 ;
sair-tüaid nordöstlich Lg. 11 ; üathib
sserdcs „south-east of ihem*^ FA. 5;
frim a soer Gl. zu dcssam Hy. 6, 2;
FB. 24.
s&ire s. s6ere.
48*
s&is
756
sanuil
8&is s. 1. sa^im.
1. s&ith satietas. — Sg. Gen.
do cathim a satha dfa eöil SC. 28;
Dat. sech ni ro oslaicced ria säith
„before satiety^' Goid.'^p. lOA {LHy.\;
im ääith 8. mart; 5^. Jcc. ni doid
a säith do biud Lg. 17; fön saith
sin SC. 23; loim for saith 30, lo.
— Vgl. sathech.
2. s&ith bad, low, mean, vile
CDon. Suppl. ; sgl. saoth i. bregadh
O'Dav.p. 114, saithiud ibid., salthiu-
ghadh to cfieat, defraud O'Don.
Suppl. — Vgl. saich.
saithe a drove, a awarm, a
crowd O'R.; i. buidhen O'Bav.
p. IIG; a swarm of bees O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. iumain soin-
mech saith e Fei. Mai 28, Gl. L
turba angelonim; i. buiden Gl. zu
Fü. Jan. 25; PI. Dat. Septimper
iar ^ddihih „after September' 8 troops"
Fei Sept. ao, Gl. i. iar sligedaib
no iar sluagaib; Acc. Martai for
sluaig saithiu „on the troops of
March'a host'' ibid. Mart. 31 Rawl.
ifor sluag sathiu Laud).
1. s&l Meer; aea Beitr.YUl 348.
— Acc. mandra säl LU. p. 40», 5
{s. unter Ir). — Compos. tar sal-
muire sretha „over ranks of main-
seas" Fei. Epil. 238.
2. s&l F. Ferse; calx Z\ 16;
sal na traiged „heel of the fooV'
Cortn. Tr. p. 154; säl tri asa „heel
through hose*', eine Art der Kahl-
köpfigkeit Corm. Tr. i^. 143 ränge.
— Sq. Acc. ra ben a äail de ScM.
12; PI. Nom. a sdla LU. p. V3\ 29;
Dat. ciisna salaib cum bassibus
Güd. Lor. Gl. 192; Du. Nom. a di
sail TE. 4 Fg. — Vgl. saltlaö.
salach schmutzig; sordidu,8 Ir.
Gl. 684; libidinosus ibid. 616. —
Sg. Acc. atconnairc . . foscud salach
dorcha „a shadow foul and dark
SMart. 23; PI. Nom. sligthi salcha
p. 190, 26; Acc. ros 16ic na foUechta
salcha „the foul traces'' SMart. 30.
— Vgl. salchar.
salachrus i. seiscenn O'Dav.
p. 115; salachruis a quagmire
O'Don. Suppl. — Vgl, salchar.
salaigr FB. 24?
sal and, salond Salz; aal Ir.
GL 977; salann Z*. 778. — Sg.
Gen. do denam sallaind Lü. p.
13», 32 {.Amra); Dat. do salund
LHy. Amr. 95 i^do sallund LUx
Acc. saland Hy. 5, 40; salond p.
43, 13; u. — Comp 08. salonn-
meich FB. 37 Eg.?
salehaim II ich beschmutze;
salaighim I defile, poUute O'R. —
Praes. sec. Sg. 3 dia t^idled in
u-üir no in n-äin forsalaigedMartaut
no hictha fo c^oir „if he tauched
the mould or the rusJies whereon
M. had spat (?), he was healed forth-
wüh'* SMart. 40. — Pass. Praet.
Sg. 3 amaZ ro salchad FB. 25.
salchar filth, dirt O'B.; Gi.
sechraid O'Dav. p. 116; iHnd. sali
salchuait s. sailehoit.
salland ps allere Fei. ProL 322.
salm = lat psalmus, Ir. GZ. 467.
— PL Gen. c6t salm Hy. 2, so.
saltlae calx SG. 50* {Z\ 67,
vgl. 2. sdl.
1. sam Sommer, s. samrad. —
Sg. Nom. ro faeth sam snigid gam
LHy. Amr. 63. — Compoa. sam-
ghemen „aummer-hide'' Corm. p. lU
croicend; cona saimmbiud „with
their summer food'^ On the Mann.
III p. 495.
2. -sam Particula augens d^
3. Person, a. som; a menma-sam
SP. II 2; 7.
SÄm Ruhe, Annehmlichkeit,
tgl. sÄira; sämh rest, ease WR. —
Sg. Nom. na sid na suba na sam
Lg. 17, 55; bd sam döib FB. 2b.
— Vgl. säjne.
sam ad a. samad.
samaigrim III pono, vgl. rem-
Samugud (Z«. 960\ — S-praeL Sg. 3
samaiges Hy. 2, 55; ro iarfaig de
cid arar Samaig i^samaid LBr.) a
lamu amail siut „he asked him why
he placed hia handa in that wiae"*
Three Hom. p. 98, 22.
samailjBiZci, simUe, vpZ. cosmail,
intamail. — ^1^. Nom. samail SC.
31, 4; ScM. 6; Dat, atg^nammir
asa samail in fer sin aus diesem
Bude, dieaer Beachreibung FB. 46;
48; 52; fön samail sin diesem Bilde
samain
757
santAch
entsprechend, auf diese Weise SC.
10; 24; FB. 57; 65; Acc. ni fuair
a samail di graig SC. 21, e; s; GL
zu sei Hy. 6, 9S; cair a samail
(Inin gieb uns seine Beschreibung
FB. 49; PI. Dat. a samlaib an
nach Weise der Vögel FB. 47?
Aec. cuire samla.fair FB. 44; 47.
samain s. samfain.
samalse F. eine junge Kuh;
a heifer in her third year, not bul-
led, On the Mann. III Index. —
Sg. Nom. in t-äamaisc Lg. 9; PI.
Nom. samaisci ibid.
sAme F. Ruhe; säimhc plea-
sure, delight O'R. — Sg. Nom.
a 8^i 0CU8 a somilsi ScLb. 25;
saime cen döinmige ibid. 23; bdi
sid 0CU8 sämi ocus c&inchomrac
LU. p. 121», 29. — Vgl. säm, sÄim.
sam-^uln, sarouin, samain F.
Sommerende; samuin i. samfuin
i. bäs in t-samraid Gl. zu Fei.
Nov. 1; im heidnischen Alterthum
die Zeit des Festes von Tara, s.
unter fess und vgl. SC. 1; in der
christlichen Zeit der 1. November,
All'SaintS'Day. — Sg. Gen. na
samna SC. 1; lathe na samna, trenae
samna ibid.; dogr^s cecha samna
SC. 2; aidchi, samna SC. 11, 9;
Dat. ria samhfuin TE. 6 Eg.\ ria
samfuin SC. 1; 10; iar samfuin TE.
6 Eg.\ Acc. immon samain SC. 12. |
samitli LHy. Amr. 135 (samsith '
LU.) für sÄm-ftfth? die Glosse hat:
CO samäith i. co sfth in t-samraid.
samlaid Adv. so; nf bad äamlaid
son SG. 4b [non esset ita hoc Z*.
610^; auf das Folgende bezüglich:
SC. 5: FB. 44; CC. 2 LU.; auf
das Vorhergehende bezüglich: FB.
7; 9.
samlaim II ich vergleiche,
mit fri construirt, altir. Deponens.
— Praes. Sg. 1 samluim Lg. 4, 6
Eg.; Dep. is friss nasamlur ei eum
comparo Wb. 3« (Z«. 438); PI. 1
Dep. fri dath snechtai samlamar
Lg. 4, 6 Lg. — Pass. Praes. Sg. 3
samlaithiV FB. 24 Eg. — Praes.
sec. Sg. 3 frisa samailte SC. 17.
samrad N. Sommer; i. riad
rithes grian Corm. p. 40. — Sg.
Gen. illö samraid Rev. Celt. III
p. 177; s. unter sam-fuin; Dat.
issamrud FB. 9.
samtliacli F. der Stiel des
Beils; manubrium securis Z*. 810;
a gallowglass axe with a long handle
O'Don. Suppl. — Gen. ar chenn
inna samthige Tur. Gl. 131 {ad
manubrium Z\ 242; 623); Dat.
ina samthaig FB. 91; Acc. docer
in biail dia 8a[mthig] issammuir
ocus focaird Elescus a samthig
inna diad Tur. Gl. 131; a sliasat
mar Samthaig Corm. p. 38, 35.
samnd congregatio; samhadh
the clergy and monks of any ec-
clesiastical . establishment O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. samud Sanct
Brigte Hy. 6, is; ro päd äaidbriu
samad Coluim Cille oltäs cech samad
ettV Eirtnn ocus Albain Three Hom.
p. 106, 16; Dat. foruair sith dia
äamud LHy. Amr. . 135.
samain s. sam-fain.
Sanas 1) susurrus, a secret,
a whisper, O'R.; aisnes dognitber
hi toi i. hf sanais Gl. zu toreicc
Corm. p. 41 („in a wÄisp^r"); dia
na sanaise ,,the day of the Annun-
ciation''' Corm Tr. p. 148 sanas;
fri Crist carsait sanais ,,muttered
prayer to Christ they loved^* Fei.
März 15, Gl. i. sainfis iis sen no er-
naigthe, vgl. sanas i. sainfhiss Corm.
p. 40. — 2) glossary O'R., Sanas
Chormaic ,yCormac's Glossary*'.
san-clian, hin und her; sän
cÄn to and fro O'Don. Gr. p. 269;
snaifid Liban sair sfar sanchan tar
cach trethain Lü. p. 39^, 34.
sanct = Zaf. sanct us, oft inde-
clinabel vor dem Eigennamen, z. B.
Sanct Brigit Hy. b, ti; 83 (sancht);
95; 106, PI. Dat CO sanctaib Cille
dara Hy. 5, 96.
sant F. Begierde; saint cove-
tousness O'R. — Sg. Nom. ro re-
nastar cech ni ro bo dhant dfa rose
hi fos LHy. Amr. 71 {Erklärung
zu rir accobur a sdla) ; gabais . .
Saint an rl TE. 5 Eg.
santaeli gierig y von saint; cu-
pidus Z*. 809; sanntach avarus
Ir Gl. 667. — Sg. Nom. ni pu
sanUigim
758
seiiliin
for seotu santach Hy. 5, 7; nar bu
santach fair FB. 90.
santainrim III ich begehre; ni
äanUig sualchi na sognim do den am
„he desireth not" Fei. p. XCIV, 5.
s&r an insult^ assault, vio-
lation On the Mann. III Index;
conteviptus Z^. 16; contetnptj dis-
dain O'R. — Sg. Nom. nfr bo sär
leu ar coc<5ilsine Wh. 19» ^Z«. 865);
mor assar-sa ior coimdid nime ocus
talman ^.their outrage'''' Goid.^p. 54;
CO feli CO fethamla co födli fo mamm,
CO n>deni co n-dilachta da ceeh
gnim cid sar LBr, p. 261 1>, 24.
s&r- exceedingly (nicht ver-
schieden vom vorhergehenden, vgl.
Z*. 865\ sÄr-mhaith ,,exceedingly
good'' O'Don. Gr. p. 278; sär-läidir
j,exceeding strong" Tor. Dh. p. 138
\^8. unter sith); s. sär-Iüag, -toi.
s&rai|riin III ich' heleidige,
verletze, beschimpfe, verachte;
I overcome, exceed, conquer, injurcy
wrang O'B. — Praes, sec. Sg. 1 no
fiirgind 6n aith im og Oss. I 12. —
S'praet. PI. 3 rö särichsct Wb. 1*
(contempserunt Z*. 464). — Pass.
Praet. Sg. 3 ro sariged Wb. 3c
(contemptus est Z^. 74). — Inf.
särugud violation O'Don. Suppl.;
Gl. zu diguin LU. p. 20«, 25; Nom.
sarugud Coüchobair impu Lg. 16;
Dat. cach olc as mö ro fötat do
sdrugud I>6 ocus dÄine iss ed do-
gniat IScLb. 16; Äcc. innisid dö a
sarugud dö Chumall CCn. 4; dar
sarugud m-Brigde „in violation {of
an Order) of Brigifs'' Fä. p.
LXXXIV e; dar sarugurf a thus-
riigthe „in spite of his parents^'
SMart. 9.
8&r-16ag: ein sehr hoher Preis?
— Sg. Dat. far do sdrlüag TE.
13 Lü.
s&r-tol F. libido Wb. 1^ (Z\
865); in t-sartol libido Ml. 34», is
{Z\ 212).
sartolach lihidinosus, nip sar-
tolach a chland vel n6 ab aliis
accussetur pro luxsoria Wb. 31^», 6
(Z^ 1039).
bAs Falle, Schlinge, Ma^
schine; „an instrument, means,
arms, engines^* O'R. — Sg. Nom.
is en immo n-iada s4s SP, IV 1
{„a trap^^); Acc. ar mo scarad fiis-
sin säs ,jOn my parting from the trap
ii. e. ihe body)" Fä. p. CLXXII 20.
ro sassad würde erreichen,
Fut. sec. zu 1. sagim? ni rabi la
Ultu Uth gaile ro sassad leih m^ite
fair FB. 91; ni fuirceba-sa and
fer ro sasad a ses u. s. w., s. unter
f6msige.
BÄfiaim II ich sättige, befrie-
dige. — Praes. Sg. 1 sasaim-äea
bochtu p. 40, 17; 3 uim sasa ceol
TE. 9, 6. — Pass. Praes. PI. 3
sech is säsatar Gi. zu scUttraii
sunt Ml. 40». — Part, necess.
Sg. Nom. din dinit bed sastai Gi.
zu Cato de agna pascenda SG. 39^
(Z«. 480). — Inf. Nom. siaad FA. 5;
Acc. domeil in ingen in sÄsad sin
„the virgin took Jiet: fiU of that'*
Three Hom. p, 58, 11.
dia sathaimd Sonntag Goid.-
p. 88 {Vit THp.).
satheeh, saltbeeh satt, r^.
säith; satbach satur Ir. Gl. 402.
— Sg. Nom. sathech . . de Hy. 5, s»:
saithecb bfd ocus cotulta FB. 32:
PI. Nom. sathig CG. 3 Eg.
ro sc&ieh, se^ig s. seuehim.
1. se&il a shadow O'Don. Gr.
p. 15.
2. se&il 8. seäl.
Bc4il-fer s. se&l.
scüiüm III ich lasse los, zer-
streue, breite aus, nehme aus
einander; sgaoilim / dismiss, se-
parate, untie, spread, scatter O'R.
— Praes, Sg. 3 scailid gou SC.
17, 3; S-praet. 8g. 3 scailess Gl.
zu scarais Hy. 5, 34; is ed sin dait
is mo ro scail Ultu fo £rind, to-
maidb Locha Echach Lü. p. 40**,*:
ro scail in Morrigu in carpat „the
M. had broken the charioi*' Eer.
Gelt. III p. 175; ro sgaoil . . mae an
cbuill da heill er Hess den Hund
los von seinem Biemen s. unter
2. iall; co ro sciil ^fan na firinde
Tsu Crist a ruthni fö cetharaird in
domain Three Hom. p. 4, 7; co ro
scäil na cairptiu ocus na grega co
fata for cech leth &>id. p, 22, u;
sc4ipiin
759
SC^
PI. 3 ro sgiilsit fir hErend TE.
7 Eg. — Fass, Imper. Sg. 3 Bcail-
ter in Mtach LU. Nenn. 2. —
Praet. Sg. 3 ro scailed in seolbrat
ibid. — Inf. dian-sgaoileadh rapid
dissolution, or relaxing O'Don. Gr.
p. 340. — Vgl. di-sgaoilim I dis-
solve ODon. Gr. p. 341.
sc&ipim, sgäipim, / disperse,
seatter O'B.; sgaipeadh scattering
Tor. Dh. p. 166.
ro seaird i. ro lommar GL zu
qui . . omnia inttis possita dona
conrapsit (stc) Ml. 14^, 2. Vgl.
diascartaim.
seAl M. Held, Riese, ein un-
gefüger Mann, Kerl {vgl. FB.
37 f.); „a hero" O'Don. Suppl.;
BCÄil „a hero" Gl. zu ascaid Corm.
p. 1. — Sg. Nom. scäl FB. 39; 40;
Dat. don sc&l ibid. 39; 40; Acc. in
scäl ibid. 39; ibid. 37 Eg\ Voc. a
BC^il LUy. Amr. 2. — Compos.
scäil-fer gleichbedeutend mit scäl
FB. 37. — Vgl. ban-8cä,l, fer-scal.
seala cratera Ir. GL 106.
Bcalp F. a chasm, a gap O'Don.
Suppl. ; scäilp a cave, a den 0*R.
— Sg. Dat. lasin consela Caier
uaidib astigh corraba forsind liic
iar cül in duine fo scailp and Three
Ir. Gloss. p. XXXIX.
Seaman Lunge. ~ Sg. Dat.
cusin Seaman cum pulmone Grüd.
Lor. Gl. 221. — Vgl. scoim.
seannrad, scänradh fright, con-
fusion, dispersing O'R.; an
scaoilcadh agas an scaindreadh „the
derout and the confusion'^ O'Don.
Suppl. ; Bgaoileadh agus sgannradh
Tor. Dh. p. 166. Vgl. Bcänraim
I disperse O'B.
sc&raid, sgäraid gausape Ir.
GL 864.
Bcaraim II ich trenne, mit fri
ich trenne mich von Jemand
oder Etwas; I separate, part, quit,
open, unfold O'B. — Praes. Sg. 3
Bcaraid . . friu er trennt sich von
ihnen FB. 11; rel. in tain scaras
ar Dea fri cach reet cum secedit
propter Deum a quavis re Cam.
(Zy 1006). — Praes. sec. Sg. 3 fri
a chorp . . ro scarad Hy. 2, 63. —
S'praet. Sg. 1 is cian scarsu fri
eochu LIJ. p. 115», 12 (Siab^ Con-
cul.)\ 3 0 ro Bcar . . frisin corp
FA. 3; TE. 13 Eg.] scarais a hech
cenn a bröit Hy. 5, 66; scarais..
a forbrat i taig sie breitete ihren
Mantel zu Hause aus Hy. 5, S4
{Gl. L scailess); PL 3 ro scarsat
frise GL zu circa fidem naufraga-
verunt Wb, 28», is (Z». 051); Dep.
ro scarsatar a morgluüid SC. 28, 16.
— B'fut. Sg. 1 in tan no scairiub
Gl. zu cum vacavero ML 43». —
BedupL Fut. PL 3 ocus Bcörait fri
airfitiud in domain seo ro cbarsat
ScLb. 19. — T'fut. PL 3 scerdait
a öicc fria tairsech „its warriors
shäll depart from its threshold*^
Three Hom. p. 110, 20. — Pass.
Praes. Sg. 3 scarthair fri comairge
inna n-arcaingel FA. 20. — Inf.
1) Nom. scarad fri peccad LU. p.
115», 1 {Siäb. ConcuL); 2) scarthain
On the Mann. III p. 444; 3) do
sgaramain O'Don. Gr. p. 201.
scat&n „herring'^ Corm. Tr.
p. 155; Bgadan allec Ir. Gl. 967.
seatere, für scäth-derc, specu-
lum, GL zu lucar Pr. Gr. 48^
(Z*. 854). — Sg. Acc. im scaideirc
On the Mann. III p. 117.
Bcath no scoth i. laoch O'^Dav,
p. 115.
scÄth Schatten; sciath umbra
Z\ 17. — Sg. Nom. ar ba Uii
scath a asna LHy. Amr. 101 {seine
Bippen waren sichtbar); Gen. in
scäith FB. 8L; Dat. ar scäth „on
account of^ O'Don. Suppl.; Acc.
in scäth 81; 87; fri scath TE. 9.
seath&n a mir ror On the Mann.
III p. 117.
se^im vomo; sceithim J vomit
OB. — Praes, Sg. 3 sc^id iterum
in loimm sin suas Corm. p. 13 Coire
Brecain („t^ vomits . . that draught
up"); ^ßL in tan sceas LHy. Amr. 60.
— Vgl. lasceith sceoil a annaich
FeL Febr. 16.
seeiiim a start, bounce O'B.
Bceinmneeh i. luath O'CL {Goid.^
p. 68), quick, nimble O'B.; vgl. di-
sceinmnech (Nachträge).
se^ Weissdorn; GL zu 1. dath;
sc^l
760
scifin
scö the white thom^ hatoüwrn O^R.
— Sg. Ge7i. a m-barr sciach osin
tibraid F^l p. LXXXIX^i?; Dat
isin sciaich osiu tiprait ibid so
{Jhorntr€&')] uc Scf P&tric Tir. 9.
se^l N. Erzählung^ Ge-
schichte^ Nachricht; narratio
Z\ 223; 769. — Sg. Nom. sc^l
FÄ. 33; sc6l n-airdairc Lg. 5, 24;
ba scöl n-gl6 LU. p. 40«, 20; ni
sc^l fÄcbala bi lusc SC. 37, 11 ;
8CÖI cen 8cf8 SP. II 6; scöl 1cm
düib LHy. Ämr. 63; cridi-scel SC.
11, 4; a mor-sceol no sretha Fei.
Prol. 138 LBr.; in sc^ul sin TE.
14 E'<7.; öeti. Bceuil 20; sceöil
FB. 71; amru sccoil Hy. 5, 10;
SO. 31, 9; Dat. don badb-scäl
FB. 70; P/. ;\rom. sc^lu TE. 14
JBp. ; 6r^n. do fiss scel a mathar p.
40, 7; dot fis 80^1 „to ^^f tidings
of thee'^ ScLh. 6; dorn fis 806I
«Wd. 9; J)a^ bi scelaib liy. 2, 1;
^4cc. 8cela SC. 20; 24; a n-imtechta
OCHS a scela FB. 70; imcomairclth
scela di TE. o Eg.; scölu 14 iij^.;
sgelu p. 145, 2; sccula TE. 19 i(7<7.;
sceulu fdtd. ; sg^nlu ibid. — Vgl.
air-sc^le, badb-scelai, so-sc^le.
BC^laeh gern erzählend? sgeu-
lach historical, narratit^e O'R. —
Sg. Nom. nir bat scelach SC. 26;
Sc^l mac Barnim dorsid Rmnse
Macbe, is de atä sc^l Sceöil ar b^
bras scelach strfe Lü. p. 121^, 19.
seelaigre M. Erzähler; sgeulai-
dhe a historian. story-teller O'R.
— Sg. Gen. i taig Feidlimtbi . . sce-
laige Conchobair Lg. 1 (scelaigi
Eg. Lcy.
seell, sceall a shield, huckler
OB. — Sg. Acc. tat sciath scell
ScM. 21, si H. und M.; PI. Gen.
etir imbeirt scell ocas sciath ..play-
ing at targets and shields^*^ On the
Mann. 111 p. 454. — Compos.
sceld-gur na sciath cliss On the
Mann. III p. 426 {„the shield-noise
of the tnissive shields'^)?
8C^n, no tbeichdfs a scen ocus
a fuascur reime „tn affright and
in terror'' Fei. p. CLXXiX, vgl.
sceoin a Start O'M.
scena s. seiao.
seenb Sc3f. 21, si? s. unter
1. rüanaid?
seendim I ich springe; scinnim
I spring^ starte hurst out O'R ~-
Praes. sec. PL 3 co seein tis na
föit a cniib na n-ech for Ath fo
des Lü, p. 127», la. — Praet.
Sg. 3 ro sceind airde scolcbraind
suas Three Ir. Gl p. XL; PI 3
CO ro sceindset na föit a cmib na
n-ech dar A'th fo thdaith LU. p.
127», 11. — Perf, Sg. 3 ro sescaind
blog dind ailig fo suil Nede co
roimid Ina cend Three Ir. GL p.
XXXIX; srethis liic telma b^Si ina
läim fair con sescaind ina cend co
tue a iucind ass LU. p. 71», 42;
con sescaind cach ball de -a letbe
ibid. p. 60*», 39. — Hierher auch
sc^inti CC 5 LU., scentc Eg ?
sceng' i. iumdha Corm. p. 40,
a bed Conn. Tr. p. 150, vgl. inim-
sceng. — Sg. Nom. fo Loch Echach.
adba dam, ard in sceng dron drin-
ged graig LU. p. 40», 1.
seeith s. sc^im.
1. seeo much, over and abore
0'R.\ sceit h seeo- h&nALBr.p. 205^22.
2. seeo Conj. und; et Z*. 699;
seeo ocus ceo ocus neo tri comoc-
comail goideilggi Lffy. Amr. 10;
seeo LHy. Amr. 61 (i. ocus LU \:
ibid. 58; sceö i. acus FB. (»8. 3:
ibid. 22; sc^o SC. 25; seeo LHy.
Amr. 61; sceu p. 142, le: isnaib
inscib sco eulis ind secni Cam. {in
orationibus sapientiae et [?] prüden-
tiae Z^. 1006) scheint- corrupt zu sein.
sei, sciach s. se^.
scfam Gl. zu Schema Ml. 29», 3,
dazu auch scfamh beautv^ bloom
O'R?
sclan F. Messer; sgian enipulus
Ir. Gl. 440; ctiltellus ibid. 441. —
Sg. Nom. scfan SC. 41; scfan inna
läim ScM. 15; scian ämra la Coirpre
Müsc CO n-imdenum argait ocas
öir ima heim Corm. p. 30, 10; Gfn.
dia hessi na sceine ibid. so; maide
sgine manubrium Ir. Gl. 1139:
Acc, ro gab sein inna läim ScM. 8;
Three Ir. Gl. p. XXXVII; PI. Nom.
scena SC. 39; nöi scena clis FB. 43;
Dat. CO scenaib SC. 40.
sciath
761
»cor
sefath M. Schild, vgl, On ihe
Mann. W p. 330; pelta Chld. Lor.
Gl. 75. — Sff. Nam. sciath SC.
37, le: FB. G7; argdidi p. 131, i8;
corcorda p. 310, 4o; brer beimnech
FB. 4f); dond telbiide 47; r^p sciath
dün Hy. 1, 20; 5, 97; 7, 34; Gen.
a da slegh coicrindi itir leathar a
sceith CO cobruid findruine fora
TB. p. 176, »5; ocus län lainnc a
sct^ith dl üir „rtn<i thc füll of the
corer of his shield of mould*' Her.
Crlt. III ji. 182 dann i. cumdacli
O'Ci, gemeint ist nelleicjft die innere
Höhlung den Schilds); Dat. as mo
sciath ScM. 11 lisan sceith H);
dond-scfath donddorg dondchorcra
CO cöicroth 6ir co m-bil finddruini
fair LU. p. 81*, 32; Ave. sciath
FB. Sl; 87; ScM. 21, 31; M sciath
ii-ete indala ht^oin SC. 7 (rgl. sgiath
a icing O'R); PI Gen. di cailc na
sciath FB. 15; Acc. sciathu ibid.
slaidiil sciathu SC 17; brisid sc. 31, 6.
sefathraeh „strap of the shield'*
On ihe Mann. II p. 331. — Sg.
Nom. sciatrach argitp. IBl, is {Gn
the Mann. III p. 1G2).
Bcibiud Bewegung y Zucken?
s. unter dirgiud cretti ; laside doimm-
aircet ind ^oin a n-ette friii ocus
a cossa can scibud ette nä cosse
LU. p. 17«, 6.
scillec a Splint er of a stone
O^Don. Suppl.; Corm. p. 16 Dian-
c^cht.
Bcingrlm I ich springe — Praes.
Sg. 3 mo scing p. 310, 26. — Per f.
Sg. 3 sesceing a setig co m-böi
for a grüad sechtair das andere
Auge sprang herauSf so dass es
aussen auf der Wange war LU.
p. 79b, 39; CO sescaing a caindebaid
uli 8. Ztschr. für Vergl. Sprachf.
XXIII p. 214
seinnim s. scendim.
sei SS Oss. I 4?
scls Ermüdung; fatigue, wea-
riness O'R. — Dat. iar scis imgona
ocus imforaim iarom d6ib srainter
for lucht in dünaid LU p 21^, 33;
FH. Epil. 38; iar scis öenaig FB. 91;
Acc. 8c6l cen scis SP. II 6.
seith müdCy träge, vgl. escid;
wearisome O^Don. Suppl. ; i. trom no
olc O'Dav. p. 1 18. — Sg. Nom. am
scith aithbristi FB. 31; 85; ni ba
scith let SC 31, 2; Goid.^ p. 158;
CO n-accad düs cia las m-both scith
(i las m-bad dolig) ocus las m-both
laind techt in t-slogaid LU.p. 56*>, 6;
ni con fil bas sciith lim Wb. 18»
{non est mors onus mihi Z*. 704,
molestia ibid. 21); PI. Nom. co n-
accamar nammilchona oc toffund
commcdön Idi ocus coml)tar scitha
TBF. p 146, 2; Dat. donaib sci-
thaib defessis ML 77»*
seithe p. 326 (zu p. 139, 10)?
sefthech milde; scithech 6 obair
lassus Ir. Gl. 614. — Sg. Nom. ocus
sc scithech merfncch T^'. 12 Fg.
Rcobad, ron lat, scopo, FH. p.
CXXXIV 15, vgl. scüap.
scollt, sgoiit a cleft or split
GR. — Vgl. scoltad.
seoim Lunge? tancatdr a scoim
ocus a tromma co m-bä-tär ar ete-
laig Ina b^l ocus ina brägit LU,
p 79*>, 42, vgl. Seaman
scol «= lat. s c h 0 1 a. — Sg. Nom.
in scol Jfy. 1 Praef; Gen. na scule
se Hy. 1, 40; Dat. cona scoil Hy.
1 Praef; PI. Nom. scola scholae
Ir. Gl. 338.
scolaigre M. Schüler LBr. p.
214*, 2.'>.
seolb a wattle Ir. Gl. 446, a
scollop O'Don. Gr. p. 57; scolb
tige tegulus Ir. Gl. 446.
scolöe jMudent" Fc/.p.CXXIXi;
LBr. p. 214», 18; PI. Nom. scoloca
s. manister. Vgl. Z^. 812.
scoltad Spalten s. unter dluge;
vgl. scoilt, und sgoiltim I sp^it,
cleave, burst GR.
scor 1) Inf. zu scorim, scuirim;
2) ein Gehäge für die abgespannten
Thiere, paddock On the Mann. III
Inde.r; sgor a stud of horse cattle
GR. {vgl. scor i. ba no eich GDav.
p. 116); ni rabatar a n-eich i n-oen
scur inn aidchi sin and, ni rabatar
a n-araid ac oen tenid On tJie
Mann. III p. 444; PL Dat. ocus it
^ beti i scoraib ocus illongphortaib
diabm7 ScLB. 19 („in the Devü's
tents and camps^^)] hit aidble fiad
sconm
762
scAüp
scoraib „theyare grand before tnulti-
tudesFel Prol 81 ? scor i. iomad O'Cl
seorim, senirim III ich spanne
ab {die Pferde, den \V^agen)i sgui-
rim I cease, desist O'R. — Praes.
Sg 3 scurid . . na eochu FB. 39;
PL 3 scorit a carp^u 79. — Praes.
sec. PI. 3 ara scortis a cairptia
CO. 2 LU. — Imperat. PI 2 sguirui
CC, 2 Eg. — S'praet. Sg. 3 nior
sguir don lorgaireacht Tor. Dh.
p. 66; PI 3 scorsit Fä. Mai 17;
sgoirsit a cairp^m p. 144, 4. —
Pass. Praes. PI. 3 scurtir a n-eich
FB. 62. — Inf. Dat co n-accai
da ech carpuit la muintir F&traic
for a chiunn for scur yjUnyoked*'
Goid.* p. 88 {Vit. Trip.); do scur
to cease O'Don. Gr, p. 199; do
scor 6 nirt mnä SC. 41 ; Äcc. asbert
cen scor ind eich Lü. p. 39i>, is;
is sain fri catfa sain fri scor sain
fri imthect Wb. 12c {^est diversus
in abitu, sc. sonus tubae, Z*. 649\
scotae violarium SG. 35«> {ZK
792).
scoth Blume; a flower, a young
shout, the choice or best part of
anything 0*R. — Acc. tocbaid [in]a
laim scoth c\iOTCT9i„heW^si^h%shand
a purple flower" Fei. p. XXXII is.
seothaeh blumig; mag scothach
scothemrach Fä. p. XXXII 12.
Bcothaim II ich schneide ab,
vgl. imm-scothaim ; scaithim I cui
off, lop (/R. — Praet. Sg. 3 sco-
thais Cormac a liidain de Fä. p.
CVI 33. — Inf. ar in scothad im-
dechta dognid, i. dul do Ruaim in
ocnlö ocus toidecht* uathi in oenio
alle wegen des Abkürzens der Reise
Fei. p. XXXII 7.
scoth-semrach voll von blüh-
endem Klee. — Sg. Acc. in mag
n-alaind scothäemrach „the delight-
ful shamrocJc-flowering piain*' Three
Hom. p. 114, 16; scothemrach s.
unter vscothach.
Bcrech F. Schrei, Schreien;
scräach a screech, shriek O'R. —
Acc. lasin Bereich 1-sin Lg. 1.
screchim ich schreie. — Praes.
PI. 3 no sgrechat na geniti dö
FB. 67.
sere6in fright? go ro memaid
do graigibGaedel screöin ocus scein-
mnig diallaib ocus d^acht On the
Mann. III j>. 450.
8erepul==»2ut. sc ri pul um, Corm.
p. 40; eineWertheinheü von schwan-
kender (jrrösse On the Mann. III
Index; „a screpaü -of silver = j5?0
grains of wheat*' Corm. Tr. p. 150.
— Sg. Nom. screpul Hy. 5, so;
Dat. ni ferr leth-scripul non melior
dimidio scripuli SG, 49b (ZK 211).
seret, scread F. a cry, shout
O'R. — PI. Nom. CO cuaiatar ni,
scredda na noiden Fei. p. CXXVIII so.
— Comp 08. scret-gaire na n-arm
8. unter dräsacht.
sciib, scrfobh a Scratch, für-
row, rut O'R. — Sg. Gen. foir-
cend Umhaig no sgrfbe each 8. ufUcr
lämach.
seribaim=s2at. scribo. — Praes.
Sg. 3 scripuidh oghumm inntib TE.
18 Eg. — Pass. Praes. Co^j. Sg. 3
scribtar a anmuimm oghaimm TE.
8 Eg.
scribnid M. Schreiber Fei.
Jul. 8.
BCri n = lat. 8 c r i n iu m. — Nom.
acas don ör ro cumdaiged minna
Molaisi, i. a scrin acas a minlBtir
acas a bachall TB. p. 182, so; Dat.
oder Acc. i scrin s. unter cumtaigim.
scripad, cait ic scripad ocus ic
dercad „cats scratdnng and fur-
rowing'' ScLb. 20.
scrfptur = lat. scriptora. —
Sg. Gen. na scriptuire nöibe p.
170, 16.
seriS) sgrios to rub, scrape,
sweep, destroy O'Don. Gr.p. 198.
serdtalm scrutor. — I^aes.
Conj. Sg.ß ara scrüta ut serutetur
Wb. 3lb, 11 {Zy 715). — Praet.
Sg. 3 ro scrüt inna menmain FB. 16.
scrüta n scrutatio. — Sg.Nom.
a scrütan inna menmain FB. 8; 17;
Gen. T^ scrutäin FB. 56; Dat. iar
scrütan a comarli 59.
seüap = lat. scopa. — Sg. Nom.
is i n-digail marbtba Eöln Baap-
tatst din tic in scuap a Fiinait do
erglanad Erenn fria deriud domain
Fä. p. CXXXIV. — Comp OS.
scuchim
763
sech
ech . . scdap-lcbor langschwänzig
FB, ö(); p, 310, 25.
seaehim III ich weiche, discedo,
— Praes. Fl 3 scuicliit tfiey remove,
change O'Don, Suppl. — Imi)€i'at.
Fl. 2 scuchaid dim a mallachtaachu
weichet von mir, ihr Verfluchten
LU. p. 32a, 34; ibid. 32d, Tb. —
Per f. Sg. 3 ro scäich, scäig es ist
vorbei, war vorbei, es verging,
is t vergangen {vgl. Ztschr. f. Vergl.
Sprachf, XXIII p. 214): ond üair
ro Bcäich döib fiadadi in t-slebe
wenn es für sie mit der Jagd des
Berges vorbei war Lg. lo^-FB. 10;
is immaille ro scaich in bolc do
blith ocas in t-immun do denam
Goid.^ p. 101 {LHy.); ro scÄig
FB, 17; in tan ro m-böi cäch oc
praind ro scäig praind döib-seom
LU. p. bß\ 21 ; ro scaig do gal
mit deiner Tapferkeit ist es vorbei
FB. 43 (scaith Fg.)\ ro scäich do
nert LU. p. 16\ 24; ro scaich ordan
Nerainn Fei Frol. 121; raith Cru-
achan ro scaich e ibid. 177; 194;
ro scäid {lies scäig) ina n-aicned
fön es verwandelte sich in seine
eigne Natur Three Hom, p. 10, 7.
— Vgl. fo-scoigim.
seuirim s. scorim.
1. se Fron. dem. hie, haec,
hoc Z\ 347; verweist auf das
Gegemoärtige oder das Folgende;
a) flectiert: Dat. issiu in hoc, rc
siu antehac, de siu hinc Z*. 347;
brönach tra s^tig Dubthaig de siu
Three Hom. p. 54, 14; Acc. cen-
mitha se excepto hoc Wb. 8»; co se
ad hoc, adhuc Wb. 1^; SC. 11, 7;
45, 17; cosse 38, 3; b) indecli-
nabel dem Substantiv mit Artikel
nachgesetzt: isnaib anmanaib se in
his nojninibus SG. 108»; in guidi
se Hy. 1, 39; 40 ; forsin cathraig se
Hy. 1, 50; ind fir se SC. 22; FB.
38; oc na imratib se 88; in mac
si p. 144, 22; 24; 30; don ingen siu
TK 5 Eg. {über iu für e s. S. 85,
S. 109). — Vgl 1. sa.
2. -se FarticuJa augens des Pro-
nomens der 1, Person Singularis,
a) unmittelbar an das Pronomen
der 1, Sg, angefügt {Z'\ 329): messe
SP. II 1; 16; mese FB. 23; üaim-
se ScM. 12; SC. 11, 10; huaim-siu
CC. 5 Fg. — b) Hinter Verbalformen
der 1. Sg.: .no thogfaind-se Lg. 9;
18, 35; dos leicim-se ScM. 10; 11;
FB. 35; 68; 71; /SP. II 3; fcraim-
si p. 144, 18; 145, s; dorn air-se
Hy. G, 10; conom thic-so FB. 24;
diammb6-8C ibid. — c) Hinter detn
Possessivpronomen der 1. Sg.:
m'ainm-se föin SC. 13; mo thige-se
FB. 9; 16; 24; mo chraidi-se CC.
1 LU. (si Eg.)\ cid nabb sin Len-
dabair-se FB. 23 (L. spricht selbst);
mo cridi-si p. 140, 22; imm laim-
siu p. 144, 26 {iiber iu für älteres e
s. S. 89 und 109). — d) Hinter'
dem Prädicatsnomen: is airi am
cimbid-se Wb. 27^; am tr^n-si p.
141, 29. — Vgl 2. sa.
3. -se Particula augens bei der
3. Person Singularis: hesse CC. 5
LU., vgl S. 508, Col 1.
1. 86 er 8. 6, S. 508, Col 2.
2. s6 sechs; sex Z*. 303. —
Nom. b6 mlle FA. 8; Gen. co cend
se Tfi'hli&dan dec sechzehn Jahre
lang FA. 18; Lg. 16; Hy. 2, 2;
Dat. re se thräth ScM. 21, 36
(-trath H); Acc. bäi se bli^dna i
fognam Hy. 2, 5.
sea s. sa.
seat s. 6, S. 510, Col 1.
sebae M. Habicht, Falke; sea-
bhac a hawk, falcon O'R. — Sg.
Gen. ingni sebaic LU. p. 81», 22.
seee onni is siccus Corm. p. 40.
seecaim II ich werde trocken,
verdorre; seacaim I parcK dry,
freeze O'E, — Praes. und Praet.
Sg, 3 inti tuarcaib dib a läim ar
tüs seccaid in läim {sic\ ro shecc
din läm in chlaim aile Three Hom.
p. 74, 17 („fTkJ hand . . withers^^),
1. sech Praep. mit Acc. bei einer
Person oder Suche vorbei, über-
hinaus; praeter, ultra, supra, ex-
tra Z^. 653; beyond, past, more
than O'Don. Suppl. — Mit Pron.
personale: 1. PI sechond Lg. 9;
scchund Bev. Celt. III p. 183; seo-
chain-ni SC. 45, 17; sechoinne Hy. 4
Praef; 2. Sg. sechut FB. 10; 14;
3. Sg. M. secha Lg. 9; FB. 81;
sech
764
sechmallAim
sechai 17; Fem. secci Three Hom.
p. 76, 14 ; secca ibid. p. 71, 20; PI.
seocu SC. 7. — Gebrauch, 1) bei
- vorbei ikotnmen, gehen, lassen^:
scch Druim Criaig ScM. 20; FB.
3(5; t^it sechond Lg. 9; SC. 7;
46, 17; FB. 10; 81; leictho secha
FB. 81; Ucr. CV/t III p. 183;
addaci . . sechai er sah sie bei ihm
vorbei (kommen) FB. 17. — 2) Hb er—
hinaus: ron snädat annoebitge bi
flaith nime sech piana mögen uns
ihre heiligen Gebete über die Schmer-
zen hinaus ins Himmelreich retten
Hy. 5, 92; 1, is; 2, 24; 4, s: nim
thairle ercbor amnas sech mac Dc^
Hy. 6, 13; dognfat dona indmasaib
selba sainrudcha sech Äigedu . . in
comded FA. 25. — c") vor Jeman-
dem voraus: at möra na oomra-
ma dait sech öcu Clad ol chena
FB 10; 14; Lg. IS, 12; SP. V i\
18 mä thuc comartha snachnid sech
cach FB. 73; 54; 59; 62; ni thar-
dad . . do neoch dfb sech a ch^li
FB. 90; 20.
2. sech Conj. darüber hinaus
dass, ausser dass: praeterquam,
quatenus, siquidem Z\ 717; sech
ba sathech in cu de, ni bii bronach
in t-oscur Hy. 5, 28; TE. 14 LU.\
Lg. 17, 62; Hy. 5. 22; ba imned la
Fraech cen acallaim ua ingine, sech
ba h^ less not m-bert denn dies
war das Bedürfniss, das. ihn her-
gebracht hatte TBF. p. 144, 2?
sech ni ausser dass nicht, nur dass
nicht: sech ni coimnactar ar namit
son fortan bristis-ni nur dass unsere
Feinde es nicht konnten, {sonst)
würden sie uns geschlagen haben
Ml. 135^ {Gl. zu obprimi nequiri-
mus): sech ni furecht forcraid ann,
ni con tesbad banna ass Hy 5, 88;
s. unter di\naim; sech is j/ormule
tres frequente signifiant „id est,
nempe, scilicet** Rev. Celt. p. 75
{rgl. X\ 717): i. sechis ni con
sechmallad noch sön Gl. zu quod
nemo . . a maJo vacaret Ml. 33c, 21.
Hierher femer sechip, mit suffi-
girtem Verb, subst., quicunque Z*.
717; seeip ni atbera dog^n-sa wörtl.
ultra quam quod dices sit res fa-
ciam = quodcumque dices faciam
p. 40, 42; secip leth fon m-bith
fogair ubicumque Hy, 1, 6; ähnlich
auch ohne sufßgirie Verbalfonu
sech ro fsed ro issam „whoerer
shaUreach may we retuh'* Hy. 1, 4s?
secbicrüth dond rön Gl. zu si quo-
modo Wb. 5^ {q'ticunque modus
quo feeero id Z^. 331).
seeha s. seeh.
seehalprlm III simulo. — Praes.
see. Sg. 3 indi no sechaif^ed GL zu
simulantis Ml. 56 r. — Vgl. sechte.
sechtaigtha.
eotob seehaim FB. 29 s. eos-
eaim.
seehe F. Haut, Fell; seiche
corium Ir. Gl, 732, vgl. codal. —
Sg. Nom. Corm. p. 10 croicend;
Gen. on noi oen-sheiced „from the
boat of one hide** Corm. Tr. p. 32
cimbith; ingiu sechi nomen doloris
LHy. Amr. 122; Acc. sn^dis Ca-
tbatr in sechid cona hdblatZ» do
LBr.p. 216», 52; PI. Gen. do fornma
secht n-dam-seched n-dartada Lü.
p. 79», 38; und. p. 79^, s {s. unter
lethar); Dat. forsna sechedaib ibid.io
{s. sechnön).
secliem Folgen, Befolgen,
Inf. zu sechur. — Acc. fri sechem
na m-briathar sin SC. 26: at6 oc
combäig friss im sechim a gnime
Wb. 26d, 17.
1. seeh im s. seehur.
2. seehim, dodeochatar aingil
D^ CO m-bitis ina sessom corroi-
ched leo-seom in caiptel sen, att-
raiged Griguir ar a roinn-seom
connice sen; o ro seched \mwMfro
sen no saiditis inna haogil .,tchen
that was said" Goid.* p. 101, S2
{LHy.).
seehimthid sectator Ml. SlK 10.
seehma-daehte vergangen, vgl.
rom-thechtach ; praeteritum, bith-
scchmadachte imperfectum Z\ 989
{SG. Gr. Af/.); tria aisn«« sech-
madatat {sie) „through a narratire
of what is past" Three Hom. p. 2, 17.
sechmall omissio; secfamaH a
lessa yjoblivion of their advaniagt**
Fei. p. CXVII 17.
sechmall aim II omitto. — Praes.
sechnaim
7Ü5
secliiir
Sg. 3 nad sechmalla non omittit
Ml. 35d, 13; sechmoella SG. 196b.
— Praea. sec. Sg. 3 ar ni sech-
msMad nach n-uair no nach mo-
mint aimsire cen ernaigthe SMart.
42. — Ftaet. Sg. 3 is aire ro sech-
mall hiruphin ocus saraphiu sech
na hf alle Goid.^ p. 67 {Llly.).
sechnaim II ich meide, ver-
m ei de; seachnalm I separate, avoid,
escape 0"B. — Fraes. Sg. 1 not
sechnaim-sea SC. 41; 3 rel. amal
sechnas ibid. — Imper. Sg. 2 se-
achain avoid O'Dan. Gr. p. 199.
— Praet. Sg. 3 sechnais coirra,
sechnais sercol, sechnais saith LHy.
Amr. 73. — Inf. Nom. menip äil
mo sechna ar «Sc Oss. II e? do se-
achnadh O'Dan. Gr. p. 199; do
seachaint ibid. p. 2(X).
seehnön mit Gen. durch, über;
through O'Don. Gr. p. 269; seach-
uoin ihroughout O'Don. Suppl.\
sechnon na hErend SC. 1 ; 47 ; sech-
non Brenn ocus Alpan Corm. p. 38, 1;
schlechte Lesart setbnön Lg. 15;
sethnön na möna LU. p. 62^, 41. —
Ohne Genetiv: dona hublaib bätcir
forsna sechedaib imme 8echuönü6er-
aW um Hin herum LBr. p. 216», 10?
seehraid, Gl, zu salchar, = lat.
secretio?
sechr&n herumirren; devia Ir.
Gl. 131 [„i. e. deviatio" Stokes);
seachrän an error, straying O'E.
— Dat. conos rala in muir for
sechran fri re bliadna coUcith for
muir chaisp Lü. p. 16», 19.
seeht n- sieben; septem Z^. 303.
— Nom. dia n-at sUna a secht m-
bliadna FB. 9; 79; secht n-imda-
da 55; secht n-daim p. 311, 29;
ScM. 1 ; 5; secht n-gemmap. 310, 34;
secht sligeda ScM. 1; FB. 55; SC.
37, 11; p. 17, 17; TE. 5; Gen. fri
re secht m-bliadan SC. 21; p.
131, 3; ScM. 5; Bat. secht carbtlb
CC. 7; Acc. la secht maccu Mocaba
Hy. 1, 14; 5, 36. — Adv. soillsithir
fö secht siebenmal glänzender FA.
10; 29.
sechta, grad sechta gradus sep-
tenarius Z*. 303 {Sench. M.). —
Vgl. sechta-rdt.
in t-sechtaigrtlia i. inna togaise
Gl. zu simulationis Ml. 31», 7,
vgl. sechaigim.
seclitar ausserhalb, hinaus, ■
verhält sich zu echtar, wie süas zu
üas, 6s; seachtair i. don taobh
amuigh (yCL; by, past O'Don.
Gr. 269; co ra gabatar sochtar
Themraig immaig „outside Tara in
the piain Vit. Trip. {Rev. Celt. 11
p. 387); sechtar aicniud duine „«u-
pernaturally*^ SMart. 43; a de
ocus a lassar asa craess ocus asa
sronaib sechtair Three Hom. p.
72, 30; tar a formna siar sechtair
FB. 37 Eg. ; LU. p. 81», 15, s. unter
1. seil; cona chathchris do cholom-
naib ferb fua dar a fiüathröic sreb-
naido sroill sechtair LU. p. 79^, 2.
seelita-r^t septentrio, Gl. zu
arctus SG. 67^ {Nigra).
see]itar-6tKid „outside-ftearer*'
= catechumen SMart. 9; 19.
sechte F. simulatio, vgl. se-
chaigim. — Dat. isseichti is sain
ani forchanat et dogniat GL zu in
hypoci'isi loquentium Wb. 28^ 17;
Acc. cen sectti sine simulatione
Wb. öd {Z\ 655).
sethiman =^ lat. septimana. —
Gen. fri re sechtmaini p. 327, au,
vgl p. 141, 17 (rfeicÄmuidi Eg.)\ Acc.
anfim-ni . . nach sechtmain „we shall
stay . . anoihei' weeh" TBF. p. 142, 30.
sechtmoga Siebzig Z*. 306.
sechtord {für sechta-ord?) eine
Siebenordnung: ed a ^cosc in taige,
sechtordd and : secht n-imdäi 0 theiu
CO fraig isin taig imme cuaird TBF.
p. 138, 30.
secliur sequor; seichim no inn-
saighim Corm. p. 65 crith; seichim
I follow, pursue, attack O'R. —
Fraes. PI. 3 Dep. sechitir goa ar. u<'-
baiut Gl. zu Cretenses semper men-
daces Wb. Si\ 21 (Z=*. 440). — Praes.
sec. PI. 3 s6cr no seichtis secht
tuatha LUy. Amr. 124. — Praet.
Sg. 3 Dep. is ergnaid in sui ro
sechestar slicht in chethrair LHy.
Amr. 91 {Gl. zu ergnaid sui siacht
sucht cethruir); ro seichestar in
ffr ibid. 110 (ro sechestar firinne
LU); Act. libru Solman sexus {für
sedda
766
ro äelaig
sechisus, mit Pron. fffiff., 8. ^ S. 513,
Col 2) LHy. Anir. 57, Gl. i. ro
seich libru Solman. — Inf. sechem.
sedda s. s^tta«
sede 8. side.
s^de die Sechszahl; huar bis
aram foirbthe ind aram s^de „for
the number six is a perfect numher**
Goid.* p. 52 {Wien. GL); numir
seda hautem in creataris ibid. p.
102, 3 (LHy.).
sedlach 9 tria derc-sedluch alle-
nith immach TE. 4 Eg. {8. unter
2. derc), vgl. a da laim tria derc
a sedlatg immach „her tico arms
out through the bosom of her smock^'
On the Mann. III p. 190?
s€g i. oss allaidh {„a wüd deer*')
Corm. p. 41.
s^gamail milchreich? i. lacht
{Mikh) O'Bav. p. 116, vgl. s^ig.
s^gamlie i. lachtmaire Corm. p.
40; messtar bü for a s^gamlse i. ar
a lachtmaire ibid.
s^gda 8tattlich, vgl. s^gimda;
seaghdha stately, majestic O'R.;
Gl. zu giiae FB. 68, 21. — Sg. Nom.
segda c?.irptech SC. 37, 1; segde
Chili ML carm. 2 {Goid.^ p. 20);
PL Nom. it sögdäi ocus it äildi na
caera TBF. p. 146, 2e; Dat. s^g-
daib Builib Lg. 4, 3.
s^g'ond l Sg. Nom. „cid na go-
nair'' ol alaile dib „in s^gond sa"
LU. p. 20», 30; is s^gond dofanic
TFB. p. 142, 5.
s^ganda stattlich, schön^ da-
raus sögda? — Sg. Nom. nir bo
segunda a tuarascbäil FB, 37.
seib = lat. faba SG.'TS^ {XK
801; sepe no selbe i. ponaire O'Dav.
p. 117.
seieCf seig frequenüy used in the
Brehon Laws for side or sin O'Don,
Suppl.
seiehe s. seehe*
seiehmeeh befolgend, ein Be-
folger, von sechem. — Sg. Nom.
bit seiehmeeh riagld athardai SC.2Q.
1. s^ig F. Geier; tniltur SG.
65^, 1; i. seabag O'Dav. p. 117.
— Gen. a crobaib segffi LU. p.
16^, 43; i n-deilb inna sega sin
Und. 36; i n-deilb segl mori ibid. 16 ;
luathither . . s^ig do ail Corm. p.
36, 45.
2. 8«g i. blicht {Müch) Corm.
p. 40, s. s^gamail.
s^im dünn; exüe ML 29 r; ma^xr
Z\ 233; s^im GL süail LHy.Amr.
25; mild, modest, smooth, lüHe,
smaü, mean O'B. — Sg. Nom.
cech slüag s^im SC. 45, is; s.
2. bruth; Dat. lan do linn seim
FB. 72 Eg. — Compos. seim-
tana GL zu exilem SG. 14» {Z*. m.
— Vgl. s^mise.
seimin fistula Ir. Gl. 211.
seinm a. senim.
seir a heel O'R.; the rear, the
back part On the Mann. III Index.
— Dat. iar serid a mathar bis oc
geilt „behind his mothers hedt'^
GL zu serrach Corm. p. 41; Du.
Nom. da send birrdhai buide brec-
duba tbid p. 36, 34.
s^ir cibus Leyd. Sb^, nach Stoke^
Goid.* p. bl zu lesen s^ire, s. s6re.
seirgeis FB. 24?
seis pleasure, delight O'R.,
dazu slan seiss FB. 9?
s^is skill, knowledge O'B. —
Sg. Nom, ro fess a hSeis Lffy.
Amr. 44; {ren. mac seasa GL zu
fealmac Ö'Dar. p. 86; Acc. adge-
nammar a seis GL zu noti igno-
ramus cogitationes t^us Wh. 14«i
(Z*. 869, schwerlich zu siBMS gehörig).
seise trocken; seisg harren CB;
öi seisc i. caera seisc Grl. zu oisr
Corm. p. 33.
seist i. nomen do mhedon liei i.
quasi sext a sexta hora Corm.p. 40.
s^itehe J^. Genossin, Frau,
vgl. sät ig. — Gen. fer oin-sötcbe
tir. 11; Dat. dia seitche FB. 20.
s^itfldaeh FB. 37 schnaubend?
vgl. sätfethchaib, sätim und det-
f ad ach.
sei, seal while, space of time
O'R ; cachla sei.. in sei ailcir^. lo^
{modo . . modo Z*. 360). Vgl. dessel.
1. ro selaeh, ro selaig s. 1. sH-
gim.
2. ro selaig, für ro seslaig, ro
selaig . . chuci er schlich sich zu ihm
FB. 31 (ro selaith Eg). rgL slea-
gaim / sneak, drawl O^R.
selab
767
sen
selais Gl. i. tescald Oss. III s;
sealais lopped or cut off O'R.
selastar, co selastar for sluagu
saanbas Llf. p. 9», i, Gl. i. dorat
iAmra, vgl, LHy. Amr. 20).
selb F. Besitz {vgl. got. silba).
— Sg, Nom. sealb coircith Con-
nacht 2'E. 1 Eg.\ Bat Ochter n-
Acbid cona seilb iter fid ocus mag
0CU8 lenu 2Vr. 6 {,,with its appur-
tenances'"); for a seilb CC. 6 LU.;
boi tra oircne aimind for seilb chanit
do Choirpri Müsc Corm. p. 30, 7;
PL Acc. selba sainrudcba FA. 25.
selba F. Besitz. — Sg. Dat. di
s^taib ocus mainib it selbse FB, 74;
ui con fail ina sealba isin doman
ni na tibre dam Coi-m. p. XXXVIl ;
fort selba do bliadain Fei. Epil. 4.
selbad M. Besitz, Besitzen,
Inf. von selbaim. — Sg. Acc. fo-
certar side iaram hi selbad ind fir
sin Ml. 30c, 3; hi far selbud-si
Wb. 8d {Z\ t'OS) zu lesen selbad?
selbaim II ich besitze. — Imper.
PI. 2 selbaid flaith m'athar nehmet
in Besitz ScLb. 5. — Prael. PI. S
ro seibsat feranna imda isinn Asia
Lü.p. l^ss; ro äelbsat in n-£oraip
uli ihid. 35. — Vgl. taisselbaim.
selehe M. Jäger Am/r. ed. Crowe
p, 68, sailchi LHy. Amr. 133.
1. selgr F. Milz; spien Ir. Gl.
1012; Gild. Lor. Gl. 215 zu mareem.
2. sel^ F. Jagd. — Gen. for
cüairt äelga Corm. p. 34 orc tr^ith ;
Acc. fri seilgg SP. II s.
1. seil, CO m-ba samalta ocus
orsoäth cach Unna . . dar a formna
siar seil sechtair LU. p, 81s 15,
zu sei, vgl. dessel?
2. seil Auge, Pupille? seil i.
suil („a» eye'') Corm. Tr. p. 58
dall. — PI. Nom. sirderg a sella
FB. 24; slana sella glossirt durch
na sulle slana O'Dav. p. 83 forann ;
sella dubglassa innammedonaide
TBF. p. 140, 24. — Comp, suilib
sell-glassaib Lg. 4, 3, vgl. di dib
süilib sell-glassaib LU. p. 91 a, 10
{On the Mann. III p. 142)?
sellaeh an eye-witness, a
looker'On ö*Don. Suppl.; specta-
tar Z\ 264, 266 {Sench. M.).
sellaim II ich sehe an, sehe
zu, sehe. — Praet. Sg. 2 ma ro
sellaib Fä. Jul 4 {2. PI. Praes.
Fei. Index), Gl. i. ma ro sillis i.
ma ro f^gais. — Inf. Sg. Nom.
dirsan lern seilad fris LHy. Amr. 4
=^ Corm. p. 32 ness; Dat. dia sir-
sellad TE. 6 X17. — Vgl. silüm.
1. sem 8. Salm.
2. sem Particula augens für
Mose, und Neutr. der 3. Person,
Z*. 326; fuachaid -sem SP. II 9;
faelid-sem 11; inna remis-sem CC.
\ 2 LU. Vgl. som, sam, sim.
semar Klee, seamar trefoü O'R.;
vgl. semröc, scoth-Semrach.
semeud i. laoch ODav. p. 115?
s^migim III ich mache dünn,
schwach, von sdim; co semigidir
adtenuet Ml. 44d. — Inf. ä s6m-
giud Ml. 34a, 27.
s^mise attenuatio, von söim;
ar mu semise ocus mu mindchecht
isnaib fochaidib Gl. zu pro ipsa
mei adtenuatione Ml. 22^, 1.
semmann PI. Nom. „rivets'^,
semmunna s. unter nert; Gen. oc
den um semand isna gäib Corm. p.
32 nescoit; cöica semmand findru-
ine ar cech n-ae TBF. p. 136, is (an
jedem Schilde); Dat. gai fota fse-
borglas re faga f^ig fobartach co
semmanuaib öir orlasrach LU. p.
81a, 35; ro sniit a slegha da se-
mannaib „their spears were wren-
ched from their rivets'' On the Mann.
II p. 241; moel gae hillaimh gach
fir dib gu semannuib airccit ibid.
III i>. 158.
semmenn, semeann a small
snail O'E., vgl. b^dis tiugh nadh-
mann semen O'Dav. p, cliath?
1. sen alt; senex, veius Z\ 858.
— Sg. Gen. set sin Gl. zu sinit
Hy. 4, 11; Dat. re siun p. 133, 2;
PI. Dat. ot senaib SC. 26. —
Compar. siniu FB. 83; sine O'B.,
Corm. Tr. p. 155 sinnach; sinithir
na n-aimser i. siniu ocus toisech
diar tempora Gl. zu vetustus dierum
Goid.* p. ijl {LHy.). — Compos.
sen-brisca FB. 37; sean-ainm s.
unter luibne; sen-chodal FB. 91;
sen-setig s. unter iartaige; sen-mesib
sen
768
senmm
V
(«. mfa8\ -airotib {s. arit) Tir. 6;
Sen-Phatraicc Gl. zu Hy, 2, 65;
Beu-athir, -duine, «-mäthir.
2. seu Fron. dem. = sin, z. B.
Goid.^p. 101, 84, sein tbid. 4i {LHyX
1. 6^11 i. liii a n-gabar eoin Corm.
p. AI („a net in which birds are
caughV*); O'Dav. p. 117; s^n-bretha
{^ybirdnet laws"^ Corm, Tr, p. \b'J.\
s^nairecht Netzstellen Corm. l. c. —
Vgl. senile.
2. ^^ik = lat. Signum, Zeichen^
Segen; prosperity, happiness 0*M.
— Sg. Nom. s^n De Hy, 1, i; 38 ;
maith in sen GL zu Hy. 5, iö; nfr
bo s^n maitb doIodbairX^.|).2li>, i7;
ba sen gaire i n-gcnair Hy. 2, es; cia
sen i tarla doib for sot? Antwort:
cia sen . . acht s^n D6 Hy. 1 Praef.
B^na dental O'Don. Suppl. — Acc.
cen sena ,,without deniaV' Hy. 5, 102.
Beiiad.8. senod«
1. s^uaini) seanaim I deny^ re-
fuge OB,
2. s^naim II ich segne; seanaim
I charm or defend against the power
of enchantments O'R, — Praes.
Conj. Sg. 3 ron sena Hy. 1, 56. —
S'praet. Sg. 3 senais Hy. 5, 39;
60 ; 68; G4; 65; 82; ro Sen Gl. zu
Hy. 5, 15; 64; Dep. senastar Hy.
5, 45; ro senastar Gl. zu Hy. 5, 38;
Fl. 3 no da sensat iar sin ö airdiu
croiche Crisl LU, p. 24», 30. —
Fut. Sg. 1 \\\ scnub-sa Lü. p.
llü», 15. — Part. Nom. cloidem
s^nta „a sained sword^'' Three Hom.
p. 110, 3; senta Hy. 5, 38 [gesegnet^
wurde es um sie rothes Bier, die
Glosse i. bcnnachais i. ro senastar
ist nicht wörtlich zu nehmen). — .
Inf. Dat. diar senad Hy. 1, 48; oc
s^nad inna caille Gl. zu Hy. 5, 15.
seuän senecio SG. 4i)b (Z*. 273).
seu-athir Grosst^ater; m^athair
is e mo Senathair Goid.^ p. 93, 34
KLHy.).
sencha, seancha M. an anti-
quary, genealogist O'R. — PL
Nom. sencaid SC. 25.
senehas M. vetus historia,
lex Z^. 787; Senehas Mör das von
Patrick redigierte Corpus juris der
Iren, On the Mann. II p, 24 ff.;
Dind-senchas, Dinnsenchus „a cde-
hrated ancient topographical traet'*
Ms. Mat. p. 188. — Nom. is he
so senchus Romanorum „this is a
Story oftJie Romans'* Fä. p. CXIX »;
Dat. de senehas na torothor . . inso
sis LU. p. 2», 3i; Acc, triasan sen-
cas ScM. 22, s.
sen-ehleithe „old stakes, Fui-
dhirs or feudatories who have been
in possession of land during th€
reitis offour kings or lords'' O'Don,
Suppl. j vgl, On the Mann. lllp. 494.
sendaeht Alter, s. unter gUlacbt.
sen-duiue vetus homoWb. 21Kn
{Z*. 858); na sendiine GL zu re-
teres Corm, Tr. p. 2. aiine.
sen^n i. prechan no seabac O^Dar.
p. 114; Gen. smacht peta seneoiii
ocus sinne ibid.
sen-foeul proverbium, s, unter
fo-sernaim; sean-focal an cHd sag-
ing, a proverb O'R.
seng schlank; slender Corm. Tr.
p. 152. — Sg. Nom. a toeb seng
TE. 4. — VgL fo- und forseng.
senim N. Tönen, Ton, Inf. zu
sennim; sonitus Wb. 13* (Z*. 2ö8 ;
scinm playing on a musical in-
strument O'Don. SuppL — Dat.
isin t-senmuim in sonitu Wb. 12<^{Z*.
269); anait din t-senmaim sie hören
auf mit dem Spielen TBF. p. 142, 5.
seuister = /af . fenestra. — PL
Nom. senistre glainide FB. 3; DaL
CO senistrib p. 130, 21; Du. Nom.
di senistir d6c FB. 55.
seuite „net 8*' Amr. ed. Crove
p. 68, vgl. 1. sön.
sen-mätbir F. Grossmutter;
Dat. it senmathir in avia tua Wh.
29d, IS.
sennad, i crochalb a sennath
„on Grosses {was) their stretdunf'
FeL ProL 46, GL i. a sinecht i. a
. martraige, persecution Fei. Index.
! 1. sennim I ich treibe, s. toib-
I nim. — Perf. Sg. 3 sephaind CC. 7.
2. sennim I ich spiele {auf der
Harfe), musiciere. — Praes. PL 3
sennait döib iarum TBF. p. 140,27;
ibid. p. 148, 16. — Imperai. PL 3
aonnat do cruittiri d6n TBF. p.
140, so — Praes. sec. Sg. 3 do
senod
769
sercol
senned citharam percutiebat Ml.
2^, 9; PI. 3 no senditis psallebant
South. 48». — Perf. Sg. 3 is din
cheol sephainn U&ithne cnütt in
Dagdai TBF. p. 140, 31; sephnais
cruit an cruitire On the Mann. III
p. 241 {mit Fkxion des S-praet.,
tgl. siblais unter silim). — Inf.
senim.
senod = Za^ synodus Corm. p.
40. — Gen, do reir shenaid na
Roma Three Hom. p. 16, 9; com-
thinöl senaid Laigen ibid. p. 60, is.
senöir senior Ir. Gl. 1100. —
Sg. Nom. ro äuid iar sin in senoir
oirmitnech i. Colum Cüle Three
Hom. p. 122, 4; PI. Acc. senori
SC. 2Vi.
senöraehy Agallamh na Seanö-
räch ,,Dialogue oftheAncient Men'\
ein bekanntes Werk des Ossianischen
Sagenkreises^ vgl. Ms. Mat. p. 807.
»enUiiu. M.Alter; doUuid iarom
crini 0CU8 sentatu fof*m-8a LU. p.
16», 26; Acc. öetiu cen seutataid
ScLb. 23.
sentufnne i. caillech („an old
wotnan'^) Corm. p. 37, 7; sentuind
ocus senbachlach ibid. 9; PI. Nom.
na sentinni anus Wb. 28**, is (Z*.
858).
seo s. 80«
1. se6l Segel, s^ol velum SG.
14», 15, seol carbasus SG. 70», 13,
{Z*. 768). -- Sg. Nom. LU. Nenn. 1;
Gen. CO med6n in t-iuil ibid. 2;
Dat. in curach fo Beöl das . Boot
unter Segel LU. p. 26^>, so. —
Comp OS. seol-brat LU. Nenn. 1;
seöl-chrand.
2. seöl a CO Urse Fei. Index;
seol calad „a hard course" Fei.
Prol. 41, vgl. reim calad ibid. 107.
3. se^l a bed, a couch O'R.;
siul i. imda O'Dav. p. 115; dazu
don chnind siuil CC. 6 LU? vgl.
ar crann siul O'Dav. p. 84 fochlu.
seölaeh mit Segel versehen-.,
long forlan seolac/» FB. 37 Eg.
seolad i. elodh no dermad O'Dav.
p. 115.
se^l-ehrand Mastbaum. — Sg.
Gen. ro sceind airde seolchraind
suas „the height of a mast" Three
Ir. Gl. p. XL 1; Cas. der Ver-
gleichung: ardithir im worro remi-
thir talcitbir tresithir sithidir seöl-
chrand prfmluingi möri in buinnc
diriucb dond fala LU. p. 80», 15.
seom s. Bom.
sephaind s. sennini.
dosephainn, dosefnatar s. töib-
nim*
sepbnafs s. sennim.
1. serb bitter; searbb bitter,
sour, Sharp, severe O'R. — Sg.
Nom. is sorb cach gnäth SC. 43;
PI. Nom. F. Bnecbta serba j!>. 190, 29;
ubla serua Three Hom. p. 110, 1.
— Comp OS. CO serb-goirt (Adv.) p.
191, 23. — Compar. serbiu p.
190, so; seirbe amarior Ir. Gl. 1132.
2. serb, searb theft, felony
GR.; serbb i. gaid O'Dav. p. 117,
ubhall no buinne lossa no foserba
bega i. mingata ibid.
serbad, searbadh i. saoba O'Dav.
p. 117.
serbann, searbhan oats 0*R.;
Gen. ni ba comeilt for serbaind
Fei. p. LXXXVIII, so zu lesen
nach Stokes, LBr. hat serblind.
serc F. Liebe; amor Z^. 241.
— Sg. Nom. in t-serc SC. 45, 4;
Lg. 17, 4; M7. 9 Eg.\ sercc TE.
6 Eg.\ 8; 9; sercc D6 Gl. zu Hy.
5, 81 ; ba sain-serc-seom di Aillinn
er war die besondere Liebe von A.
Ms. Mat. p. 472, g; Gen. luth
seirce FB. 24; descaid serci TE.
6 LU.\ idu serci TE. 8 LU.; rui-
then serci p. 310, so; ni bu chul
serci do Ultaib Lg. 16? scrcci TE.
6 Eg.\ mnä, seirce dia tue grädh
Ms. Mat. p. 473, 32; Bai. dit seirc-
seo in Folge der Liebe zu dir TE.
10 LU; SC. 5; 33, 2«; Acc. asbert-
si frim-sa domb^rad seirc m-bliadna
dam-sa TBF. p. 152, 14; im seirc
D^ Hy. 5, 21; dorat seirc duit-siu
SC. 13; 44, 9; TE.b Eg.; do seirc-
siu die Liebe zu dir TE. 13; cen
serc cen gräd D6 accu FA. 27 LBr.
sereach liebend, voll Liebe;
diar fiadait ba sereach ,fto our
Lord he was loving** FÜ. Jan, 14.
sereaid, sercid amator Z*.1^2.
sereol Leckerei? „fowl meaV
49
/
serda
770
sesca
On the Mann. ITI Index; searcoll
fresh, delicate meat O'B. — Acc.
sechnais sercol LHy. Amr. 73; PI.
Nom. sercla irritamenta gulae 8G.
63». 11.
serda von 1. serr, also eigentlicfi
serrda? carpat serda der Sichel-
te a gen, currus falcatus ; doreblaing
ind err gascid ina chathcarpat serda
CO D-erraib iarnaidib cona faebraib
tanaid[ib] cona bacc^naib ocus co-
na bircriladib cona thairbirib niath
conangles aursolcdi cona thair[n]gib
gäitho bitis ar fertsib ocus iallaib
ocus lithisib ocus folomnaib don
charpat sin Lü. p. 80», 21; ajnal
töit carpat serda tre chath LHy.
Amr. 2; carpat serda Lü. p. 125^ 5
unter den cless CiichuUnn's auf-
geführt.
s4re cihuSf s söir; s^ire a meal
of victuals O'R. — Acc. nir bat
sererach fri sere Fei p. CLXXXV 2
{yyiake no delight in food*^)\ saith
no söri ibid. p. €XVI 13.
serg Hinschwinden, Abnah-
me, Krankheit; searg, seirg con-
sumption, decay 0*R. — Sg. Nom.
süan ocus sfr-äerg SC. 29, 11; for-
bartt . . no sergg p. 144, 22; Dat. hi
sirg SC. 24; ainm duine bis a sirg
Gl. zu anforbracht Corm. p. 3; fir
i sirc SC. 23; 24; Acc. focberd . . i
serg de TE. (6 Lü.
sergaim I wither, decay, be-
eome meagre O'Don. Suppl.; ser-
cim obsoleo SG. 173» {Z\ 434).
sergi FB. 50, p. 310, 26?
serg'\\geKrankenlager;^eiTg-
ligi Conculainn .,The Sick-bed of
Cuchulainn" 0' Curry. — Sg. Nom.
do serglighe TE. 9 Eg.; seirgligi
Conculaind p. 205; Gen. süan serg-
lige SC. 28, 1; Dat. dorn sergligu
SC. 9; ina 8eir<i:ligu 24.
1. semim ich breite aus? vgl.
fo-scrnaim; searuaim I loose, untie
O'R. — Praes\ sec. Sg. 5 0 ro
semad . . fulocht for feda fiancblar
Lg. 17, 13 {oder wäre hier das
unter esnad Mitgetheüte zu beach-
ten?). — Praet. PI. 3 sernsat ocus
immsit {^^^ na slöig impu LL. fo.
43, b, 1 („the army scaitered and ihen
closed in ahout them" O^Gr.\ rgh
cüartait impu LU. p. bl\ 10 .an
derselben Stelle des TBC. — Part.
necess. Sg. Nom. cäith bed srethi
Gl. zu acus substemendum gäüi$Us
SG. 68» {Z\ 480).
2. sernim glossirt durch aisode-
dim. ~ Praes. PL 3 nf semat i.
nf aisndedat Gl. zu neque cum his
fidelia conserufU verba cum quibus
necessitudinis jure junguntur Ml.
31», 19. — Praes. sec PI. 2 m fil
folad n-ail] for a semte in soscefe
issin act Ctist Wb. 18« inon est sub-
stantia alia super quam celebretis
hoc ev. nisi Christus Z*. 446, rgl
1090). — Imperat. Sg 2 s6mn Gl
zu stude Ml. 56c {Z*. 1090^; seim
lacoip ordan „relate James* sor-
ranty" Fei. Mart. 15, Gl 1. sreath
no aisn^d no sem onf is sertam
i. is gnath seirt im chend neich
iar ra-breth buada i. dicloidem i.
suetaig, Three Ir. Gl p. 130 hat
seirnni {2. Sg. Conj.?) für seim,
vgl. seam i. oimeadh (Ordination
Ö'B.) no buaidh no sreth no ais-
neidh no seam ondf is sertum etc.
— Pass. Praes. Sg. 3 seranr, con-
semar i. gabthar {s. 1. gabaim)
O'Don. Suppl , vgl searnair i. gab-
thair O'Dav. p. 116. — Praet
Sg. 3 ro äreth scel a chesta cech
leath CO sal smamach Fei. Aug. 25,
i. aisn^id no ro srethad. — Part,
necess. bid com-srithi i. bid aisn-
dissi Gl zu cum his manus conse-
renda est Ml 16», 13.
1. serr a scythe, sichle, saw
O'R.; i. a serra Corm. p. 40, „r«i-
ping-hook*' O'Dav. p. 116. — Corm.
Tr. p. 149. — Vgl serda.
2. serr cacb n-uallach ocus cacb
n-ogla Conn. p 41 serrach („etery
thing proud and every thing timid^*\
vgl searr fear O'B.
serrach M. Fü llen;a foal Com-
Tr. p. 152; serrach no gerrctch
pullus Ir. Gl 494. — Di». Acc dÄ
serrach Gl zu df lurchure CC. 8.
eon-sert s. die Nachträge.
ses s. sfs.
sesca sexaginta Z*. 306; Gen.
isin choiciud bliadatti sescat arccccc
sescenn
771
s4t
iar n-gein Crist Goid^ p. 101, is;
Fei. Prol S2S.
seseenn Sumpf; seisccnn Gl. zu
salachrus; seisgeann a boggy country
O'R. — PL Bat, i sescnib FA. 14.
8688 Ruderbank, Brett vom
Schiff nach dem Lande (O'R.);
sess ethatr „fecncÄ ofaboat^^ Corm.
Tr. p. 154; ses no carr Gl. zu ap-
tempna Ir. Gl. 70, zu lesen antemna?
Dat. isius Hy. 7, 57? PI. Gen. sesa
Corm. Tr. l. c. {Sench. M.).
sessam s. sessom.
sess-beimm 9 vgl. b^im a beam,
block O'R.? imraiset iar sin co
fuaratar colomain möir n-airgdidi;
cethri slessa aicce i m-böi sesbeim
in churaig fri cech slis co m-bä,tär
ocbt sesbeimend don churuch a
timchell uli ocns ni rabi öenfot do
taimain imme acht in t-ocian an-
forcnedach LÜ. p. 26i>, »4.
1. sessed sextus Z*. 310. —
Sg. Nom. F. in t-§eised bruiden
ScM. 1; Gen. co dorns in t-sesstd
nime FA. 18; Bat. isin t-esed mis
Goid.* p. 100 {LHy.).
2. 8es8ed Stehen, s. unter etar-
lam.
1. ro sessedy cia no läicthe doch
mulin i m-belaib iffirn, ni mö indä.
hi cind mili bliadna ro sesed a
ichtur „not soaner ihan at the end
of a thousand years would it
reach" ScLb. 21, zu rochimV
2. ro sesset s. 2. sagim.
Besser sechs Mann, seser Z'^,
318, vgl. mor- feser.
s^ssllbe any repeated sound
Fei. Index; in ses tan ocus in s^-
silbi yjthe clatter and the buzz" On
the Mann. III p. 426; islüagda assä-
selbe LU. p. 87», S9; Acc. la sessilbe
m-buada „with a chant of victory"
Fei Prol. 183.
sessom, sessam Stehen. — Dat.
batar . . ina sessom sie waren in
ihrem Stehen = they were Standing
Lg. 15; FB. 92; Goid.* p. 101, 33
{LHy.)\ inna sessam Gl. zu Hy.
5, 19; sesam FA. 26; atraig..inna
sesam er stand auf SC. 11; Acc.
itir suidi no sessam Hy. 1, 3.
sessrech F. Lastwagen; ses-
räch cnrruca Ir. Gl. 49; seisreach
a plough O^R. — Sg. Nom. sesrech
FB. 2; Gen. eire cuinge sesrige
FB. 81; feidm chuinge sesrige 91;
PI. Nom. seisrecha „plough-teams''
Fil. p. CLXXIX.
s^sta Gen. von 2. sessed? claideb
ordaird i n-ecrus sesta for a älia-
staib LU. p. 113^>, a, „tn arrange-
ment of resV* Crowe, Siab. ConcuL
p. 377; sesta p. 310, 38.
sestan „clatter" On the Mann,
lll p. 426, s^asddn a shout, a hun--
ter's cry O'R.
s^stu SP. III 1?
1. s^t {und seit?) Weg; via ZK 18;
s^t slighedh itfr Ir. Gl. 1073. —
Sg. Nom. in söt FA. 23; FB. 70;
set sin Gl. zu sinit Hy. 4, ii; Gen.
ar a olcas in t-seta Cfl. zu Hy. 6, 4
(s. drochet); hi forcend do Seta
Fei. p. CLXXXV 6 {reimt auf collaa
hecca); Dat. for sät Hy. 2, 46; es;
FB. 49; p. 310, 20; as cech sät
Hy. 2, 61 ; dind säit Wb. 24* (de
via Z\ 212); PL Nom. in t-seuit
bite hf cach crich Ml. {ZK 215);
is i Otist ataat in säti sin Gl. zu
viae meae quae sunt in Christo Jesu
Wb. 9»; Acc. seotu LU. p. 113», 3».
2. sät {und säit?) Kostbarkeit,
Werthgegenstand, mitteUat. sen-
tis {sentis argentea p. 48, 3); „a
Standard of value by ichich rents,
fines, stipends, and prices were de-
termined*^ On the Mann. III Index,
vgl. Corm. p. 8 clithar sät. — Sg.
Nom. in sät argait Hy. 5, 71 {Gl.
; i. delg); 77 {Gl i. in mäin); sät co
m-brig Lg. 18, 21; sochla set SC.
38, 2; set a dätgni dianim Lg. 4, e;
don anicc set Setanta CC. 7? PL
Nom. s^uü pretiosaWb. 23d {ZK 69);
con riccatar a seuft frie „its trea-
sures were given^^ Tir. 6; crina a
Shäoit Goid.^ p. 157 {Amr.)\ Gen.
do thabairt sät ocus indile ScM. 2;
Dat. mör du setaib Ml. {Goid.^
p. 20); di sätaib ocus mainib FB. 74;
Acc. tucaid mo säotu dam-sa huili
TBF. p. 150, 10; ni pu ior seotu
santach Hy 5, 7.
3. sät „likeness" Stokes, Beitr,
VIII 328; säad likeness O'Don.
49*
seta
772
ro siacbt
Suppl. — 8g. Nom. n\ frith set na
samail ,ythe equal or Itke of htm
was not found** FSl. Jun. 16; Äcc, ni
faar asset Hy. 5, 98 (Gl. i. a samail).
seta, s^ada long, tall O'K;
Sg. Nom. a toeb seng seta TE, 4
Eg.\ PI. Nom. meru seta ibid.
s^tait, seadhat no seachad i. radh
O'Dav. p. 114? setait sceu aurlapra
p. 142, 16.
86tche 8. s6itehe«
seth, sethraeh 8. sð, sð-
raeh*
sethar 8. siur.
sethiiön s. seehn6n.
said FB. bO = p. 310, 26?
s€t\g F. Genossin, Gefährtin,
vgl. 3. s^t und s^itche. — Sg. Nom.
a ä^tig p. 40, 84; S7; ar ni böi setig
hi fail Conculatnd in tan sin LÜ.
p. 121i>, 36; he f^n ocus a äetig
Three Hont. p. 22, 27; ^daigis s^tig
Dubthaig immon cnmaü ibid. p.
52, 26; Acc. tue sen-setig 8. unter
iartaige.
s^tim III flo, Spiro Rem.* p,
44. — Praes. Sg. 3 s^tis ind öibill,
lassais in sopp LBr. p. 214^ 15.
— Praes. sec. Sg. 3 slicht a asna
triana ^tach bä läir däna s^ted
gseth LU. p. 9», 23 {Ämra, „ti;^en
the wind would blow iP^ Crowe\
conid s^ited LHy. Avmt. 28, ba
r^ill conid s^ted Three Hom. p.
122, 29. — Inf. s^tiud, s^ideadh hlo-
wing^ ablast O'R.; Ir. Gl. 1019, sei-
deth gäi[th]bulga flabella Ir. Gl 217.
setrad ScM. 21, 26?
setta, settai, sedda FB. 2\zu*i. s^t ?
1. -si Particula augens der dritt en
Person Singularis Feminini {vgl.
sO Z*. 327 ; aicce-si 2^- 42, 6; chuice-
si p. 41, 21; di-si SC. 17; dissi 15; I
Lg. 7; 17; fria-si 12; TE, 5 Eg.;
leissi 10 Eg. ; a henech-si ihre Ehre \
p. 40, 82; p. 41, 37; Gl. zu Hy. \
5, 14; oc a halgenugud-si Lg. 18. i
2. si {cymr. chwi, ursprünglich sv '
im Anlaui\ Profvomen der zweiten '
Person PlurcUis und Particula '
auger^ derselben Person Z*. 325.
— a) si-si, sissi ein nachdrückliches
vos: is derb liumm cid sisi dam
ron fitid-ni Wh. 15c {est persuasum
mihi vos quoque nos novisse): h) sib
das nachdrückliche vos: it sib ata
chomarpi Abracham vo8 Abrachae
semen estis Wh. 19«; sibh yoti,
sibh-se you yoursdves O'Don. Gr.
p. 128; c) — b im Dat. und Acc.
als Pronomen suffixum und infi-
xum: düib euch ScM. 15; FB. 6;
26; 73; 75; 80; duib ScM. 5; 6:
SP. III 3; F5. 68; dö düib 75;
dib von euch Lg. 1; FB. 94; etruib
zwischen euch 59; frib gegen ^mi(\
euch p. 130, 29; FB. 73; lib hei
euch Lg. 17, 1; 9; 17; ScM. 7: p.
133, 1; CG. 3 Eg.\ FB. 6; 13; 9ü:
acaib bei euch ScM. 9; uaib von
euch (8. ö) SC. 4; FB. 93; p.
310, 12; inab testa-si fehlt euch p.
144, 29; cotob sechaim FB. 29
(«. cpscaim); d) — si als Particttln
augens: düib-si ScM, 9; SC. 45, m;
uaib-si FB. 76; uab-si ibid.; ro
ucsaid-se 93.
sf sie, s. 6 S. 508.
tairi siabair SP. I 2?
sfabrad dämonisch Rasen,
Wüthen. — Acc, lasin siabrad
FB. 88. — Praes. Sg. 3 (i8]mairg
fri[sa] siabra sä SC. 37, 22. —
Pass. Praes. Sg. 3 siarthar . . im
Choinculainn FB, 67 {zu lesen sia-
barthar). — Conj, Sg. 3 dfa sia-
bairtb^ immi wenn es um ihn rast,
d. i. wenn er in sein Rasen verfäiU
FB. 61. — Praes, sec. Sg. 3 sia-
bartha im C. FB. 67 Eg. — Praet.
Sg. 3 lasin siabrad ro siabrad immi
FB. 88.
siabrae ein böser Geist, Ge-
spenst; PI. Siabrai „theInfemaU,
the actual demons of the lower re-
gions'^'Crowe, Siab. Concul.p.i02:
siabhra a fairy, hobgobiin O'R. —
Sg. Nom. ar ni siabrse ro dat 4nic,
is CnchtUaind mac Soalta LU. p.
11B\ 41; ibid. p. 115% 32; siabrai
ibid. p. 114«, 12:
sfabur, Siabur-charpat Conca-
laind LU. p. 113» {Titel der SageX
„The Demoniac Chariot of T."
Crowe; siabur-cles ein cles CuchM-
linn's FB. 30.
ro sfacht T-praet. erreichte,
kam an, kam; Sg. 1 ro siachtus
sfan
773
side
p, 328, 7; 2 cen co ro stacht Three
Hom, p. 24, 86; ge rot siacht nf
ibid. 27; 3 Oss. II 5; ro sfacht tir
Echach SC. 31, 9; in nait-siu ro
siacht fis dö SC. 32; ro siacht
chuci FB. 57; 81; in fat ro siacht
ind radairc a roisc EC. 7; PL 3 ro
siachtatar . . Mag m-Breg FB. 43.
— S'ftit. Sg. 3 ro sfa FB. 89. —
Vgl. dacht {für ro-diacht), tiacht
(für do-Siacht).
1. sfan F. ein Ton, sowohl der
Stimme, als auch von pfeifenden,
schwirrenden, sausenden Gegen-
ständen, vgl. On the Mann. III
p. 385; voice, sound, scream O^B.
— Sg. Nom. sian churad .yCham"
pion's scTf ow" {Crowe, Siab. Concul.
p. 438\ „the Champion" s war whoop^^
O'Curry, On the Mann. II p. 372,
ein cless Ctichulinn^s, LU. p.l 13^,33;
ibid.p. 125b, 3; caurad tbid.p. 73«, 9;
curad FB. 30; binniu . . sian no
gebtis maic Uislend Lg. 17, 24. —
Comp OS. sian-gal inna t^t LU.
p. 122», 29 (s. unter dr^sacht); sfan-
etigud na foghaid ocus na n-gablach
„tT^e flying Sian of the spears and
javelins'' On the Mann III p. 385?
2. sfan s. sfon.
sfanaeb, von 1. sfan, soerait sa-
main sianaig „stormy AlUSaints-
Day"^ Fei. Nov. 1, Gl. i. sinaig no
gloraig.
^iBJkB = lat. sensu 8. — PL Dat.
issfansib in sensümsWl). 27» (Z*. 18).
sitkrAdv. westlich; ad oceiden-
tem versus Z*. 613; westward, back-
war ds, behind O'B.; dochdaid . . siar
TE. 16; 18; ScM. 20; FB. 36; a
rose . . inna chend siar FB. 24 ; dar
a formna siar seil sechtair s. unter
1. seil; no mhebdais srotha do ghur
br^n tria cluasaib a chüil siar
„streams of putrid matter would
issue backwards through his ears [on]
his back"' dorm. p. 36, 23; sair-siar
doib östlich und westlich von ihnen
FA. 29; sfar-des südwestlich Lg. 11.
siarthar FB. 67 s. siabrad.
siasair Per f. Dep. sedit (Wi.
Gr. § 348) Hy. 5, i, GL i. saide-
star, „she saf^ Stökes; PL 3 ata-
regat aide süas ocus immus decat,
in tan siasatär-som dan atheroch
benaid Cü fer dib commebaid a
chend fair Lü. p. 64*, 6.
slat 8. 6 S. 510, CoL 1.
sib s. 2. sl.
-sib, dogena-sib FB. 6, zu lesen
-siu?
sibal, siobhal a thorn, a pin O'R.
— PL Dat. CO siblaib öir ocus argait
ocus CO cendmilaib TBF. p. 136, 25
{,,with drops of gold^* Crowe).
siblad, siblais s. silim.
1. sfd Sid, die Behausung
der Side. — Sg. Nom. sid mör
itaam, conid de suidib nonn ainm-
nigth^ ses side EC. 1 ; Gen. oibniusa
in t-sida SC. 34; hie toghuil in
t-sidae TE. 20; sid ha ibid.; tan-
camar cu dorus in t-sidha On the
Mann. III p. 379 ; ros dolbsat iarom
lucht in t-sfde sin hi sluagu Lü.
p. 99», 24; fir in t-sithu TE. 5 Eg.]
Dat. 0 ro genar issin t-äid TE. 5;
SC. 33, 21; din t-sfd 31; dobert a
mathair dl ba d^c dö {dem Froech)
assin t-sld TBF. p. 136, 4; oc sfd
Ban find p. 131, 20; i sith Brcg
Leith TE. 18 Eg.; Acc. ma röis-
mais sfd EC. 6, 2; berdait uadib
issfd Cruachan TBF. p. 148, 26; co
sith sfnighe Grdachan TE. 16 Eg.
— Vgl. sfdaige, sfdchairecht, sfth-
brug, 1. sfthchaire.
2. sid s. sith.
sfda s. Sita.
sfdaige, sfthaige GL zu side Hy.
2, 41 ; ni acend acht sfdaige SC. 45, 17.
sidhal-bratjp. 131, le, „a long flo-
wing cloak'^ On the Mann. lUp. 162?
1. sldamail friedlich, von sith;
Adv. batar co sidamail CCn. 8.
2. sidamail s. sitamaü.
sidehairecht die Gesammt-
heit—, der Stand der Sfde, coli,
die Sfde; Gen. sen dl chardib
sidchairechta FB. 41, do chairdib
side Eg. — Vgl. 1. sfthchaire.
side Pron. dem. dieser, für
Mose, und Fem. im Sg. uMd Plur.
bisweilen saide, sede, vgl. suide;
hie Z*. 349. — Es wird anaphorisch
gebraucht wie gr. oixoz, a) allein
stehend: inrice feraib side SC. 31, s.
— b) Hinter Verbalfornien als Sg.
side
774
sfl
Nom. M. DO chluined aide p. 39, 15;
conda sloic side p. 131. 7; ScM. 8;
FB. 47; dessid stde ScM. 9; SC. 13;
FB. 73; ferais Bide SC.l^\ FB. Ü9;
feraisfc^e FÄ 69; sidi p. 142, u;
145,. 9; 1»; sidiu TE. 8 Fg.; iiir
bo ferr saide ScM. 7; F«i». berid
side Ca 3 E'^.; |>. 145, 11; PI.
Nom. dochuatar strfe Lg. 11 : SC. 48.
— c) hinter dem Artikel mit Sub-
stantiv: in tuisich oglach side p.
144, .17, — d) hinter detn Pronomen
Ter 3. Person, indeclinabel wie eine
Particula augens: is ^ side GL zu
Hy. 5, 15; Lg. 14; acci-side SC. 39;
disside Lg. 6; conid n-accur saldo 7;
öiu dib-side einer von diesen p.
17, s»; FA. lü; 16. — e> hinter
dem Pron. possessivum mit Sub-
stantiv, wie eine Particula augens:
Corän a aiiim-side C. der Name
desselben EC. 3 ; Räiriu . . a ban-
ch^li-sid^ B. die Gemahlin desselben
CCn. 3; Messbüachallo dan a mä-
tbalr, Ingen sid^ £chdach Airemon
LU. p. 99», 17; is e a hord-side p.
39, 11; CO a biathad-saide ScM. 5.
— f) hinter and: ann-side daselbst
FA. 17 LBr.; 18 LBr.; ro frecart
in ben and-side da antwortete das
Weib EC. 6
side Side {jetzt wie engl, shee
gesprochen), ein Name für göttliche
Wesen, die den Menschen in mensch-
licher Form erscheinen; im LArd.
werden sie Dei terreni genannt
{O'Don. Suppl. sidh\ man glaubte,
sie wohnten in Hügeln {Ogygia
p. 200), ihre Behausung hiess sfd;
doch sind sie auch andererseits die
Bewohner von Mag Meli (SC 13,
EC. 2), das als Insel gedacht mit
einem gläsernen {EC. 5) oder eliernen
Schiffe {SC. 15) erreicht %oird; EC. 6
lieisst es zwar „ni fil cend and
nammä acht mnä ocus ingena^^
aber neben den ban-side {fairies,
Feeen) giebt es auch fer-side {Ms.
Mat. p. 504'»; Patrick und seine
Begleiter werden ihrer weissen Ge-
wänder wegen von den Töchtern
des Königs Loegaire für Yiri Side
gehalten {O'Don. Suppl. sldh, Ogy-
gia p. 200, Beür. VIII p. 247);
Mider {TE. 15 ff.) und Manann&n
Mac lir \,SC. 45 ff.) gehören oder
stehen in Beziehung zu ihnen, Failbe
Find und Labraid werden SC. 32, 7
als zwei Könige genannt; am häu-
figsten sind jedoch unter den Side
weibliche Wesen zu verstehen, in
weisser Kleidung, daher oc Sid
Ban find p. 131, 25; sie suchen
sterbliche Männer in ihr Land der
ewigen Jugend zu entführen, wie
den Condla G4em {Wi. Gr. p. 118i,
und Fand den Cdchulinn {SC. 13 /f.-:
Fröech hat eine solche Fee zur
Mutter {TBF. p. 136, i^ umgekehrt
wird £tdln von Mider entführt
{TE. 15), wovon sehr verschiedene
Variationen existieren. — Ph Gen.
Fraech mac Idaith . . macdreittel
rfg Side n-hErend TBF. p. 148, «;
ses side SC. 49; sldaig side 29, is;
c^ol side 37, 3 ; mnä sidi 28; a galar
ban-sidi Gl. zu SC. 28; la ha^
sidi 49; ses side Breg Leith LU.
p. 99», 22 ; Dat. comad a ^idib di
TE. 5; togal for sfdib p. 131, u;
eter sidaib SC. 29, 12, oder zu sid?
Acc. adortais side Hy. 2, 4i {GL i.
sithaige); conid frisna taidbaib sin
atbcrat . . sfde SC. 49.
for sldit Fei. Apr. 16, Gl. l cito.
sidin s, ^ide«
sigraeh a wolf O'Don. Suppl.;
sighach i. mac tire O^Dav. p. 117.
Bige, sidhe, sighe a blast O'R.;
must^ide uaib mar sige gaithe tar
glas muir „like a blast of wind*'^
Ms. Mat. p. 473, 17; amail sige
säig di aill ibid. 6.
sigidi, sithbesigidl 1/(^.1). 113»,»?
sigrin^^Zo^. Signum, co tarut-
siit» sigin na crochi darsin carrtic
Three Hom. p. 108, 14.
sigemnaeh „a blowing or puffing,
OS of a pair of bellows" 0*i)<m.
Suppl.: map sigemnaig builg oc
berbad mianaig sdgad ocus iml^cad
a anala Corm. p. 36, 30 (prtill).
sigitli „enduring" Stokes; Sg.
Nom. mo chorp rop siglth Hy. 6, 19,
Gl. i. buan.
slgmall p, 132, 20?
Sil N. Saame; semen Z*. 20;
Ir .Gl. 1009; siol seedj sperw^ race,
silaid
775
Sin
trtbe, clan O'B. — Sg. Nom. sfl
n-Adaim FA. 14; SC. 34, 9; Fä.
Prol. 131; Dat. re eil dalach doiiie
Fä. Jan. 1; on t-sil Oss. II 8.
silaid „sower^'; genitor i. in
t-adbal-siÜJaid Ol. zu prositor
Goid.^Jmi (LHyX
silfl^Vl ich s-äCy von sil; sio-
laini^iMu; O'R, — S-praet. Sg. 3
Dep. 0 ro shilustar ires ocus cretem
Tfiree Uofn. p. 116, 10. — Inf.
Dat. do silad chreitme Hy. 7 Fraef.
siliin ich tropfe, lasse fliessen
{lautete urspr. mit 8V an, vgl. Wi.
Gr. § 5Ö). — Perf Sg. 3 laigid in
gerran occo and-sin ocus siblais a
fual cor bo thipra liess seinen Urin
laufen Lü. p. 39», 4 (siblais mit
Flexion des h-praeteriti, wie seph-
nais, vgl. Wi. Gr. §. 303). — Fut.
sec. Sg. 3 ar nar siblad a füal
LU. p. 39a, 16. — S-praet. Sg. 3
silis in t-ech oco iar sin co m-bo
thipra LU. p. 39*>, 21; PI. na cöic
banni silsot estib Threellom.p. 6, 17.
— B'fut. Sg. 3 selfa Gl. zu sifis do
fuil fland tedmand LU. p. 125^, 2a'?
8illab = 2a^. sillaba Goid.^ p.
94, 98, IUI.
sillim III ich blicke, sehe. —
Praes. Sg. 1 cöin cor da sille SC.
37, 5. — Praet. Sg. 3 sillis Cömgall
fair Fei. p. CXXIX le; o ro sill in
foglaid feig for ingin Kondin ibid.
p. LXXXIX 33. — Inf. Nom. sir-
äilliud TF. 0.
sfltaid „80 wer". — PI. Dat.
im na siltaigib ocus im na Iiairemnu
Three Harn. p. 68, 29.
sim Part, augens der 3. Person;
in tan böi-sim p. 19, 37. Vgl. som,
sam, sem.
simiiiy simin a rush Coi'm. Tr.
p. 150; seimin fistula Ir. Gl. 211.
— Sg. Nom. crithnaigset a charfni
imbi imar crand ro sruth no imar
boc-simin'fri siuth LU. p. 79^, 24;
PL Nom. nfptar simne imm loa
Three Hom. p. 106, 31; Dat. isna
simnib Gorm. p. 24 hitharna.
1. sin indedinables oder erstarr-
tes Demonstrativpronomen, ana-
phorisch wie gr. ovtog\ hie Z^. 347;
bisweilen sein, sen, sain, soin. —
Gebrauch, a) allein stehend,
immer neutral: cinnas sin wie ist
das SC 33; is jnaith sin SC 34;
FB. 8; 10; 11; 17; 18; 14; ni fil
brig sin p. 140, 20; fairend trä sin
doguiat das sind Leute, welche . .
FA. 27; SC. 49; cathir sein feil i
m-Brctnaib tuaiscirt Gl. zu in-
Nemthur Hy. 2, 1; Gl. zu i n-
Uachtur Gabra Hy. 5, co; Oengus
mac Lama Gabaid sin ScM. 10;
cid nab sin Fedelm-sa . . FB. 22; 23;
ceumotha sin ScM. 2; is amlaid
dognitis sin SC 2; F5. 6; 34; 38;
atesta de sin Sc3I. 6; conid de sin
SC. 1; air sin FB. 41; iar sin
darnach, darauf TE. 6 Eg.\ 8
FÄ. 23; SC. 45; FB. 4; 18; 62
79; p. 19, 31; iar sein Lg. 15; Gl
zu iarum Hy. 2, 31; 0 sin FB. 90
0 sin immach p. 41, 1; 0 sin ille
FB. 69; CG. ^ Eg.\ 0 hoin ille
TE. 10, 17 Eg., vgl. 0 goin ale
ijfrom that time forward^^ O'Don.
Gr. p. 263. — b) hinter dem Per-
sonalpronomen: iss e sin din
cwrathmir mo thige FB. 9; ba so
sin 75; is dö sein p. 17, 32; is hi
sin tra ingen iss coiri . . diese ist
das schönste Mädchen TE. 5 Eg.;
conlid] sf sin conar FB. 25; 48; 83;
is i sein ScM. 1; bid sf sein FB. 46;
it e sin in lucht FÄ. 28; iarmu-
sin TE. 5 Eg.] oca-sin SC. 8;
aire-sin p. 17, 24. — c) hinter
Artikel und Substantiv: a tech
sin ro dwfxa rovzo FB. 1; 2; 3;
7; 9; 24; 31; 46; 52; 56; 57; 76;
91; Lg. 6; 12; ScM. 12; TE. 3
Eg.\ 7; 9 LU; p. 133, 22; FA. 6;
7; 9; 12-18; 30; SC 22; 23; 26;
34; p. 41, 11; 15; 145, 7; in t-Uath
mac Imomain sin FB. 75; fön sa-
mail sin SC. 10; FB. 31; 65; p.
40, 33; ind aidchi sin Lg. 10; 12;
ScM. 12; FB. 31; 57; 63; 72: ri-
sin re sin Lg. 17 ; Sc3L 13 ; SC. 21 ;
FB. 1; 15; in tan sin ScM. 1; TE.
6 Eg.; FB. 43; anf sin zovro Lg.
13; TE. 6 Eg.; 10 LU; SC. 3; 45;
FB. 41; anf sein TE. 5 Eg.; hinter
dem determinativen i: in leth hf
sin p. 40, 28; Lg. 1; ohne Artikel:
cinnas cennaig sin FB. 76. —
sin
776
sinser
d) Nachdem Possessivpronomen,
um ein „hujus" auszudrücken: oc
a imgabaii sin FB. 94. — e) Mit
dem Artikel verbunden, nach
einem Fron, der 3. Person dieses
deiktisch wieder aufnehmend: ba
he . . mac na teoni m-h\iadan in
8in CC. 6 Eg. ; mac Dectiri . . inn
sin p. 140, 24; bä si üair in sin
FB. 17; iss ed eret no bitis ülaid
in sin im-Maig Murthemni . . SC. 1 ;
durigni in sin SP. III s; cid in sin
SC. 39. — f) Mit den Adverbien
and, amlaid verbunden: and-sin
da, bei dieser Gelegenheit SC. 2;
FB. 36; is and-sin da ist es, dass
..FA. 20; 34; SC 45; 47; FB.
59; TE. 6 Eg.; 7; 8; p. 40, i5; ba
hand-sin da war es, dass.. ibid.;
ba bed la and-sin FB. 5; 31; conid
and-sin dorönsat 21; atä and-sin
fled chaurad dait 59; amlaid sin
ovTwg FA. 22; 34.
2. sin SC. 25 8. 1. sen.
3. sin für issin, die Praeposition
i n- mit dem Artikel.
1. sin Wetter; weather, bad we-
ather O'R.; tempestas Z*. 21. —
Sg. Nom, ni ro an indi cuse sin
na snigi na snechtse Ml. carm. 2
(„storm nor rain nor snow^^ GoidJ^
p. 19); Gen. d'foabus na sfne TE.
9, 4 Eg.\ uacht sini Hy. 2, 27;
Dat. di cacb sin Ml. carm. 2
(Goid.^ p. 19); Acc. tria sfn Hy. 5, 19;
PL Nom. sina LHy. Amr. 58; Gen.
rais na sina LU. j). 13i>, 42 (Amr.)?
2. sin i. cach cruind, unde sfn
maic Main i. epistil boi ima brägait
fri forgeall ffrinde, i. in tan ba fir
atbercad ba fairsing dia bragait,
in tan ba gö ba cumac Corm. ^.41,
vgl. Corm. Tr. p. 108 Morann, ivo-
selbst sfn mit chain übersetzt wird;
sin round, a collar O'R.
sindach s. sinnacn.
sine, siniu s. 1. sen.
sine Zäpfchen, Zitze; a teat
Corm. Tr. p. 151; a teat, a link
of a chain O'Don. Suppl.; sfne bö
Gl. zu del; sine ochta über Ir.
Gl. 1059; sine Seain uvula Ir.
Gl. 151 {„John's teat''). — PI. Nom.
sineda na m-bo do thescad ocus
loimm do dail inntib ocus a cur
na m-belaib Fei. p. CXLII 24.
sinecht Strecken, Gl. zu sen-
nath Fei. Prol. 46.
sith slnl^he TE. 16 Eg.?
sinim III ich streck^^trecke
aus; I Stretch, reach 0'B^^£raes.
Sg. 3 rö sini FB. 27;
sinithar er streckte sich _
— Praes. sec. Sg. 2 togu dam-sä
anf sinta-su ind sainriud dia ner-
tad sech cäch Pr. Gr. 1« \<eligo
mihi id ad cujus hortationem ten-
debas tu 2>otissimum praeter omnes
Z*. 445); 3 in tan do sfned FB.
57. — Praet. Sg. 3 sfnis a then-
gaid d*impöd na duille LBr. p.
216^ 74; PI. 3 0 rö öinset a läma
chuci Three Hom. p. 56, 30.
sinit Alter, von sen; Dat. iar
sinit Hy. 4, 11.
1. sinn wir, we ö'Don. Gr. p.
127, vgl. sinne, ni, sni.
2. sinn i. cuitbiud, derision
O'Don. Suppl ; O'Dav. p. 115.
slnna ScM. 21, 26?
sinnaeh M. Fuchs; sindach Gl.
zu putidus Corm. Tr. p. 138 putte.
— Sg. Nom. in sindach p. 46, 26;
Gen. petta sindaig p. 46, 22; Acc.
in sinnaeh n-allaid Hy. 5, 61; p.
46, 24; PI. Acc. dosennat . . secht
sinchu TBF. p. 138, 20.
slnnt^dVerspotten, vgl. 2. sinn;
occa sinnad Fei. Prol. 47, Gfl. I. oc
a cained.
sinnehenae F. vulpecula SG.
47» (Z«. 274).
sinne we ourselves O'Don. Gr.
p. 127; sinne ro marb he ,;U is we
that käled him" Fa. p. XXXIV 45;
batar sinde riadatar a fochlai fria
faitsi Corm. p. XXXIX {vgl O'Dar.
p. 84 fochhO.
sinnruth s, s(ainred.
sinredaigr s. sainredach.
sinser der ältere, älteste,
für sanias-tara-s, eine Bildung wie
lat. magister, minister, vgl. öser;
seindser „ancestorj senior** Corm.
Tr. p. 151 (senser B.). — Sg. Nom.
ba sinser döib FB. 81 ; Colman a sin-
ser „the eldest of them" Goid.* p. 98
{LHy.); sinnser sacart n-£renn Three
sion
777
sfst
Hom, p. 98, 6; sinnsear na noem
„senior of the sotnte" F41. p. LX.
sion Fing erhut; foxglove, Digi-
talis purpurea On the Mann. III
Index. — 8g, Nmn. sian a grüadi
gormchoMpki Lg. 4, 4; Bat. brec-
dergiUri^KSn a n-griiad n-aile LIJ.
p.^g^^pn the Mann. III p. 140);
_ r sian slebi cechtur a
a ghrüad TE. 4 Eg.\ Fl. Gen. is
datb sion and cech grüad p. 132, 25.
slr lang, ewig; longus Wh. 3^
{Z^. 21V — ' A dv. tri bith slr FA. 34;
ScLb. 20; trfa bithu sfr FA. 13; 19;
CO slr FA. 19 LBr. ; for ever Three
Hom. p. 96, 31. — Comp OS. sir-
aittreb FA. 34; s^ol sir-arde LHy.
Amt. 2; s6ol sir-aichte iMd. Lu.
{„a saü ever to he driven** Crowe);
sfr-derg FB. 24; sfr-dorcha p.
190, 26; sfr-gnathchi p. 190, 29;
occd sir-fegad „always heholding
Ätw" FA. 10; TE. 6 -E^r.; hi sir-
galur 7 £'^.; air-ligi SC. 30; sfr-
sellad r^;. ß LU.; sir-serg /SfO.
29, 11; air-silliud TE. 6; sfr-snechtu
p. 190, 30; sfr-snim TE. 7 -%.;
sir-thacra FA. 26. — Oow^ara^
is sia a find-scn Corm. p. 10 croi-
cend {est longior ejus crinis Z*. 277) ;
slriu longer, farther, further O'Don.
Suppl.; ni lotär nf bad sire LU.
p. 24», 6.
sireoht „longing** Fei. Index;
ar a siracht an t-senma „the mel-
ting plaintivenes of their music" On
ihe Mann. III p. 383, vgl. sirechta.
sfreeda s. sfrieda.
1. sfreehta eine zauherische,
Schlaf und Tod hewirkende
Musik; music, melody O'R.; sen-
nait din conid abbad tricha fer di
sainchaemaib Ailelia ar slrechtai
„for pleasureahleness'* TBF. p.
148, 16. — Vgl. sfrechtach.
2. sireebta i. geis no fuachtain,
ut est teora sirecbta flatha i. teora
sirfuacbtana no tri suithingesa na
flatha O'Bav. p. 118; sirichta things
forhidden O'Don. Suppl.
sfreehtacb, von l. sirechta, sehn-
süchtig? „melodious*^, i. adbonn no
binn O'Don. Suppl {vgl. Corm.
Tr. p. 89 goUtraigi); co ro codail-
dais frisin ceol sirechtach aide On
the Mann. III p. 361 {„plaintive
fairy i»imc").
sirem a disease Corm. Tr. p. 149.
^iv\t = lat. sericum, Seide; lu-
bricus dicitnr don chrunn sein bite
eoin Ina barr ocus dia cacc dogni-
ther in t-siric Goid.* p. 68 {LHy.).
sirieda seiden; cliabinar sröil
siricda r6 ebnes LU. p. 81», 30;
s. unter glan; PI. Nom. tri bruit
sirecdai impu ibid. p. 89^, s.
sirid, fiirid longitudo Cr. 33^
{Z\ 249).
slrim III ich suche, suche ah,
—auf durchsuche; I seek^inquire,
court O'R. — S'praet. Sg. 1 ro
Sirius morbrugi Erend FB. 32;
5 i n-airbi ro ir SC. 31; ro sir
Gl. zu Hy. 5, 62; Dep. Sg. 3 co
ro sirestar hErenn hule sie suchte
ganz Irland heim {sc. die Pest) Hy.
1 Praef; PI. 3 ro sirsit . . hErind
hule TE. 2 Eg.; 3. — B-fut. sec.
Sg. 3 no sirfed . . in m-bith m-bras
SC. 29, 8; 10; 14. — Inf Acc,
i 1) cen siriud in domain duind SC.
I 29, 4; 2) cen sirtin a mirica SC. 29.
sirite, siride a wild man O'R.
— Nom. in siriti FB. 75; Gen. in
t-siriti itnd ; Voc. a siriti lethguill 67.
sir-reehtalde langgezogen? co
tromosnadaib sirrechtaidib „with
heavy yearning sighs" ScLh. 20.
sirsan „lucky"; siorsän good
netos O'R. — Sg. Nom. ni bo sir-
san in t-anad SC. 11, 1; „ni bu
sirsan dait" ol se-side „ani ar dot
tä, ar dot td mör n-imnid" TBF.
p. 154, 8; ni bu dirsan do feraib
hErenn ^m tichtain in tiri sc ibid. 18.
sis qui est, s. unter öser, für is?
sls Adv. unten, hinunter, vgl.
is, anis; deorsum Z*. 612; co ro
laiset sis a n-ingir p. 69, 16; is;
FA. 28; FB. 25; 57; 74; asbcrt-
som in laid seo sis das Lied hier
unten p. 131, 23; SC. 11; asbert..
in so sis das was unten folgt SC.
\ 27; 38; FB. 71; telcem gnusi ses
, Wi. Gr. p. 125 {LBr.\ reimt auf h^s.
sfst a white O'Don. Suppl. ■=—
Dat. i n-öen sist s. unter güal;
Acc. assisedar sist p. 131, si; dorn
situ
778
siubal
rat eist fa domenmain „for a whüe**
F41. p. CXL; CO n-accutar timthi-
recht aingel uadu sist on t-sligid
„a Ifttle way from ihe road" ibid.
p. CXXVIll 24.
sfta Seide; sioda sük O^B. —
Gen. brat sida s. unter fethal;
Dat. do Sita uainidi TE. 3 Eg.
sftamsil seiden; slodhamhuil
ailky, sük-like O'M.; a toeb Beug
seta 8idhamai7 TE. 4 Eg.
sith „a pass, tkrust, attempt*^
O'B.; tug sith sanntach nimhneach
naimhdeamhail air Tor. p. 130, 23
{j,spring'^); tug sith sauntach s4r-
läidir ar an athach ibid. p. 138, 88 ;
ibid. p. 182, 88.
1. sith M, Friede; sfd pcuc
Z^, 20; Nom. pax vobls a laidin,
sith no 6i[th]cain a gaoidheaig
O'Dav. p. 61; sith iar saith Hy.
5, 80; sfd ar n-öl SC. 30, 11; Goid.*
p. 158, 9 {LHy. Ämr,); Gen. is airidhe
sida in phöc Corm. p. 36 pöc; laithe
in sith Gl. zu sithlaithe Hy. 2, 56;
Äcc. risam huili sith ind rfg, Hy.
J,4i. -- Comp, sith-iaith /ur -flaith
Friedensreich Hy, 2, 19; sith-iaithe
Friedenstag Hy. 2, 66.
2. sith 8. 1. sld, sfth-bmgr-
sith- an intensitive particle, sith-
fulang a sämthach the temper of
their battle-axes, cu sounachaib
sith-^rda with high enclosures
O'Don. Gr. p. 277 {vgl. ibid. p. 318);
sliasta . . sith-camnia FB. 37 Eg. ;
meru seta sith-gelui TE. 4 Eg ;
CO mongaib ördÄib sid-budib TBF.
p. 138, 8?
sithaige s, sfdaige.
sfthal = lat. situla Tur. Gl. 109
C„a bücket*')] sitheal situla Ir. Gl
241; sithal no ardig no tulchuba
l„a bücket or chalice or cup") Gl.
zu creithir Corm. Tr. p. 48.
sithbe 8. sfthfe.
sfth-brug? sithbhrog a fairy-
mansion Ö'B., vgl. 1. sid. — Sg.
Gen. sdan sithbroga SC. 29, le;
Dat. is a sithbrug suidigthi ieigthi
duili^n deiligthe „seated in a fairy
court he casts a cleaving javelin"
Corm. Tr. p. 61 duill^n.
slth-ehain 9 siothchain peace
O'B.; O'Dav, p, 61 breth {s. unter
1. sith).
1. slthchaire von 1. sid, die
Bewohner des Sid, die Side?
sithchaire Muighe Breg TE, 20
Eg, — Vgl. sidchairecht.
2. sithchaire von 1. sith Friede?
sithchaire ocus airfitiud Ltjjl^.'
sithe unter 1. lön, =sitnidTr.
bole sithe follis SG, 67^ 2.
sithethar FB. 68, 16?
1. sithfe „any long rod, or
pole** Crowe, Stab. Concul. p. 418,
als Theü des Wagens die Deidiael?
sithfe find forargit FB. 47; sithfe
CO f^thain findruine 50; sithbe
p. 310, 28.
2. sithfe Hauptmann, Führer,
nach Crowe l, c. identisch mit 1. sith-
fe; sithfi i. taisech O'Dar. p, 118;
Mochta inor maith sithbe Fe2. Äug. 19
{„chieftain**)y Gl. i. sithbeo i. fota
a chlu i. ssegul Mochta [vgl. O'Dat.
p. 116), i. line na naem Three Ir.
Gl. p. 135 zu derselben Stelle;
sithbe Corball for a chuairt Corm.
p. 13 („0. was a leader on ä«
expedition")\ sithbe sigidi LV. p,
113», 82 {Siab. Concul.).
sithidir länger; sithidir claideb
garmnai cechtar a d& lurgan LU.
p. 86», 11; s. unter seöl-chrand:
sithethir s. unter 1. lön; sithiger
urbuinde gabond a srön Corm. p.
36, 29 (priUl).
sithlaim I filter; Sg. 3 sithlaid
Gl. zu crehrat {fies cribrnt?) Goid.^
p. 70 {LHy.). — Inf. No.r sithlad
in lenda s. unter d4il. — Vgl.
siothlaighim I filter, strain O'B.
sith-loiig Schiff aus dem Sid?
PI. Dat. do sithlongaib SC. 45, 16.
sithothar [i.] cech tren Corm. Tr.
p. 155 sethor.
sithngud Frieden machen,
von sith; Dat. do öbithugud et^
firu hörend ocus Alban im Dal-
riata LHy. Amr. Prcief. {Goid.*
p. 156, sidugud LU.
sia 8. se; -sia s. -sn.
siabal) siubhal going, moving^
march, Walking O'B.; s. unter
fonnadb; ag siubhal Tor. Dh.
p, 108.
siüil
779
slataige
stöil FB. 24?
slal, siAil «. seöl.
siur, fiur F. Schwester; siur
sorar Z*. 262; „noio cousin, kins-
w&man*' Corm. Tr. p. 154. — Sg.
Nom. a siur CC. 1 Eg.\ p. 143, i;
p. 144, 3»; Three Hom. p. 8, is;
a fiur CC. 1 XZ7.; 6; mo fiur, mo
fiar Goid.^ p. 93 {LHy); Gen.
mac . . do derb-§ethur CC. 7 Fg.,
derfethar LU,; coibche ua sethar
Z^. 262 (Sench. M,); „ni techtu
dam d^l fri fer'* ol ind ingen „hi
fiadnaisi na sethar as siiiiu andu'*
LU. p. 124^, 26; mac sethar a
mäthar ibid. p. 82», 9; Dat. dia
shiair Three Hom. p. 8, le; Äcc.
a flair CC. 6 Lü.; p. 141, 3; 17;
in siair, fri fiair Z«. 263 (Fi*. Trip.);
PI. Nom. batar V sethracha acca
Three Hom, p. 4, 25; Du. Nom.
df siair p, 17, 19; dl fieir LU, p.
82^ 15; Acc. a di äiair ibid. 2i.
siuroat sororcula SG. 46^
(Z*. 274).
Sias, islus Hy. 7, 67, „in length'"
Stokes {vgl. sir, Compar. sia), oder
zu sess?
siat 8. süt,
slabar cach cumang (^^narrow'O»
esslabar cach fairsing Corm. ^.,40
slabhradh.
slabrad F. Kette; catena Z*.
856 ; vgl. macc-siabrad. — Sg. Nom.
slabraid theutidi FA. 25 LBr.]
Dat. a slabreid Hy. 1, 33; PL Nom.
siabrada FA. 25.
slidar FB. 48 zu slaidim?
slftetan, släetan trommgalatr TE.
7 Fg., vgl. slaod slaughter, murder,
slaodach lazy, lubberly, slaodadh
dragging, sliding, slaodän a cough
or cold O'R.
da-slaid i. cruthaigedar Gl. zu
plasmantis Ml. 27 r.
filaide Schlagen, Inf. zu slai-
dim ; slaighe slaughter O'B. ? slaidhi
a eich „to incite his horse** Leabh.
na g-Ceart. p. 2; Gen. am sond
slaide cach socraid p. 328, 4? Dat.
ro gab cdch dib ac slaide araile
On the Mann. 111 p. 444.
slaidim ich schlage, zerhaue.
— Praes. Sg. 3 slaidid sciathu
SC. 17, ,3 ; gabaid in n-oss ba nes-
som dö . ., slaittius sethnön ua möua
LU. p. 62\ 40 ; nod slaid SC. 8.
— Fut Sg. 3 slaidfid Gl. zu arsiig
Fei Sept. 29. — Fut. sec. Sg. 3
no äiaidfed Goid.* p. 17H. — Pass.
Praet. PI. 3 ima ro slaitea uo ro
marbtha Gl. zu ima siech ta Fil.
Nov. 5; ro sliged no imasloitca
Gl. zu imaslecht sluag sobail ibid.
Jun. 16. — Inf. slaide.
sl&inte F. health, salvation,
soundness, welfare 0'B.;exemp'
tion, indemnity O'Don. Suppl. —
Dat. ina släinti SC. 10.
slaitfn virgula Ir. Gl. 117, von
1. slat.
»\kn heil, gesund, ganz, voll;
sanus, salvus, sospes Z^. 16. —
Sg. Nom. slän Hy. 5, 39; p. 46, 26;
TE. 10 LU.\ U; SC. 13; 30, 1;
is am slän-sa . . dom galur TE. 14
Eg.; og-älan p. 48, 24; CC. 6; ni
pam slän-sa Lg. 7; slan seiss FB.
19? Acc. doberimm do slan TE.
10, II? PL Nom. CO m-bä slana a
da 6üil p. 43, 22 {auf den Du. be-
züglich); dia n-at sl&ua a secht
Miiadna dem seine sieben Jahre
voll sind FB. 9; 79; in tan . . roptar
slana XIl [bliadna] do SMart. 9;
Gen. da coecait fer . . si4a SC. 45, 14.
— Unflectirt co roichet ög-slän
. . tarsin n-glend FA. 22.
sl&naigrim HI ich mache heil;
Praes. Sg. 3 rel. slänuigheas indem-
nifies O'Don. Suppl ; ro slanaig
LHy. Amr. 136.
sl&nieid M. Heiland; Nom.
s. zu Hy. 1, 11 {LU.); Acc. ro
chroit in slänicid FA. 32.
1. slat virga Ir. Gl. 116. —
Sg. Gen. cur slaiti GL zu fenamcdn ;
PL Dat. do chuDchid noich dona
slataib Three Harn. p. 76, 2«. —
Davon slaitin.
2. slat Bauben; slad ^ft, ra-
pine O'B. — Sg. Dat. duine ang-
buid no bid oc slat ocus oc marbad
na cuitechtad Three Hom. p. 42, 2.
— Dazu sladaim I rob, stecd, plun-
da- O'Ii.
slataige M. Mäuber; sladaighe
a thief, a robber O'B,; slataidhe
slatra
780
sUcht
latro Ir. Gl 956. — PI Nom.
slataige FA. 27.
slatra strong, robust O'R.; i.
däoa, bold, i. l&idir O'Don. Suppl.
— ^dü. CO slatra GL zu co m-brassi.
siecht, siech ts s. 1. sligrim.
1. sleehtaim H ich schlage. —
Pass. Praet. Sg. 3 ro siech tad in
fid LU, p, 58»» 6. — Inf. slechtad
cutting down O'R.; ro gab cÄch dib
bar slaide ocas bar slechtad bar
airlech ocas bar cssorgaio On the
Mann. III p. 444.
2. Bleehtaim » lat flecto, ich
beuge das Knie. — Praes. Sg. 3
sl^chtid Isserninus du Patrice TirAO,
sleehtan genuflection. — Sg.
Acc. dos gni siechtain ocus cros-
figill SMarU 36; PI. Gen. dÄ c6t
dec sleehtan leis cech lai LHy.
Amr. 23; cet siechtain cech läithi
Three Hom. p. 10, so.
eleg F. a long light spear which
was hurled or cast wüh an amen-
tum On the Mann. III Index. —
Sg. Nom. sieg coicrind p. 131, 19;
Dat. tarlucus urchur dorn sleig SC.
38, 1 ; Acc. im ' dleig Gl. zu mam
luibni Oss. III 1 L. ; fos ceird side
issa tir süas in sHg TBF. p. 146, S4.
slegaeh mit Speer versehen;
Gen. Fem. buidne slegaige SC. 17, 2.
siegin ein kleiner Speer. —
PI. Acc. ro gabastar a ocht slegini
ima sleig coicrind LU. p. 19^, 7
{On the Mann. II p. 301V
sleidm Gl. zu saniem SG. 218i>
(Z*. 776).
slemon luhricus Goid.* p. 68
{LHy.) ; slemain lubricus Ir. Gl. 639.
— Sg. Nom. (talum) slemun p. 190,32;
(läine) cotat slemun do Sita TE. 3
Eg.; PI. Nom. F. clocha slemnu
p. 190, 27. — Comp OS. slemon-
gelu na sliastai TE. 4 Eg.
slestän lacerna Ir. Gl. 32
{von Stokes fnü sliassit zusammen-
gebracht).
slfab N. Berg, Gebirge. —
Sg. Nom. sliab n-Ossa mons Ossa
SG. 63» {Z\ 270^; Gen. fiadach in
t-sl6be Lg. 11; sfan slebi TE. 4
Eg.; Dat. hi sleib Füait FB. 31;
36; p. 19, 32; Acc. tar slfab Füait
FB. 43; connicci In slfab TE. 18
Eg.; dar sleib n-£lpa Gl. zu Hy.
2, 9; PI. Nom. siebe FA. 30: slebi
p. 191, 14; Fä. Prot. 237; slebti
ibid. 240; Gen. imthecht siebe SV.
I 5; Acc. corrancatar sleibte Elpae
TBF. p. 154, 14, vgl. Epscop Aed
böi i Släibti Tir. 15 {„Sletty"). -
Comp OS. sliab-achad „mountain-
field** Fei. p. CXLV 10.
sliassit das Dickbein, der
Schenkel; poples Z^. 18. — Nom
a sliasat mar äämthaig Corm. p.
36, 35; Gen. in tarb sliasta Güd.
Lor. Gl. 95 zu exugiam; Acc. triat
liasait ScM. 13; dambeir fo sliasait
elf Bev. Celt. III p. 177 {,,ihigh''^:
PI. Nom. na sliastai TE. 4 Eg.:
sliasta sacacha sitheamma FB. 37
Eg.; Dat. a claidib for a slfastaib
SC. 2; cusna sliastaib „wüh the
thighs {from hip to kneeY' Güd.
Lor. Gl. 178 zu cum femoribus;
Acc. na sliasta i. in fdathroic „the
loins, i. e. ihe waist GUd. Lor.
Gl. 94 zu patma; Du. Dat. for a
dib sliastaib p. 310, 39: nomen do-
loris genes do imchoimelt do da
Sliasat oc imdecht Gl. zu dfathach
Corm. p. 14.
sliee, slige a shell O^R.; med
no thesc no slice Gl. zu lanx
SG. 20»; PI. Nom. ind slici ost-
reae Cr. 34^ {Z\ 215).
sticht Spur; sliocht trctck, traee,
impression, wake O'Don. Suppl. —
Sg. Nom. con[id] slicht snachnid
FB. 34; slicht a asna trena etach
LHy. Amr, 23: sliocht Leabbair
Leacain copy or extract from (he
Book of Lecan O'Don. Suppl.;
slicht Libair Budi Slani p. 205;
Dat. for a slicht ScM. 21, 11; co
n-apair for slicht Tsu „after Jesus^
Smart. 3; conid for slicht na m-
bria^Aar sin aiheir Johannes „on
the track of these worda^* Three
Hom. p. 50, 16; for slicht sin Corm.
p. 30, 26 {„in this wise"?); vsaed i
slicht inn inud aile p. 132, t? (» es
wird überliefert an einer anderen
Stelle?); Acc. atgeöin slicht fonnaid
Gonculainn FB. 70; for slict Fuam-
naige p. 132, 14; gabsat in choin
slicre
781
sliucht
slicht Caer Corm. p. XXXIX; PL
Acc. alre sechethar sciictu {sie) ar fe-
doiut sequaturvestigia domininostri
Cam. (Z*. 1004). — Dazu sliuch-
tairecht Goid*p.lS, 6 {Ml. cartn. 1)?
slicre, sligre ocus turrscar io
mara ina lenmain „shells and
iveeds of the sea sticking to her*'
Fei p. XXXVIII 36.
nliereth Klappern? slicrech na
Bieg Qn the Mann. III p. 426 {„the
hissing of the spears*').
1. slige Erschlagen, Inf. zu
sligim. — Sg. Nom dar ba gur a
slighi i. a marbadh O'Dav. p. 95
gur {Fil. Nov. 7); Bat. bä misi in
caur claidebrüad iar sligi na sldag
LU. p. 114b, 41 {Siah. Concul.)\
tofuitet 86 cH lais ina ch^tchumsciiu
ocus teit iar sligi cät tria budin
sechtair Und. p. 97^, 29.
2. slige Strasse {auf der sich
Wagen ausweichen können, vgl.
Corm. p. 38 röt); slighi via Ir.
Gl. 112. — Gen sät slighedh iter
Ir. Gl. 1073; Dai. forsin t-sligid
chetna FB. 40; iarsin t-dligi ScM. 1 ;
Acc. toracbt . . in sligid cetna FB.
39; PI. Nom. sligthi p. IßO, 26
{Form des Acc); secht sligeda
ScM. 1 {Form, des Acc); Gen.
tärraluig älighith TE. 2 Eg.; 3;
17; sligiuth 19; Acc. is e foricaib
na sligeda l&na ocus na cuileda
fäsa Fd. p. LXXVI s.
sligim ich schlage. — Per f.
Sg. 1 iarsin ro selach-sa iar n-gles
dün fo thd LU. p. 114^, 3; {für
seölach); 3 täm ro delaig di\ini sin
magin sin Corm. p. 45 tamlachta;
fer ro selaig mör mile SC. 31, s;
ce ro selaig claldeb lohen Bauptaist
brigach 2<>7. Prol. 101; on t-äil
ro öelaig rosüan Oss. II s; PI. 3
ra selgatär na budni larom in fid
resna carptib, iss ed ainm in puirt
sin Slechta LU. p. 58», 1; ro sel-
gatar rotu Fei. Prol. 29, Gl. i. ro
sligsetar (j,they hewed out roads**yi
— Red. S'fut. PI. 1 silsimi-ni in
fid LU. p. 58», 7. — Pass. Praet.
Sg. 3 imma siecht . . XXX trenfer
Fei Febr. 20; PI 3 huare ro slechta
quia destructi fuerant Ml 48^;
con ru sleachta deleti fuei*unt Ml
53d; 8lechta primslog Fei Febr. 12.
— Inf. slige.
sligre s. slicre.
1. slind pecten Ir. Gl 1014.
2. slind imbrex SG. 70»; slinn
a flat stone or tile O'R. — Gen.
tech darach co tugi slinned FB. 55;
slinded p. 309, 34; ba tuga slinned
böi fair dianechtair TBF. p. 140, 2
i„a covering of shingle'*).
sÜDd-criad, labar no slinncriadh
Unter Ir. Gl 376?
slindän, slinneän the Shoulder
blade O'B. — Gen. mong in t-älin-
deiu „Äatr of the Shoulder**, ist Gl.
zu hönplata {sie) =w(Aonkatti Ir.
Gl 148.
slindeöe Schulterblatt. — PI
Dat. de güalUb ocus de dliastaib
ocus de älinneöcaib LL. fo. 59, a, 2
(On the Mann. III p. 444).
slipre „rods for making toicker-
work buüdings** Three Hom. Index;
ro gabtha süind ocus slipre doib
„siakes and wattles were taken
from them** Three Hom. p. 78, 1;
slipre ocus echlusca do gabdtl do
CO ro muide ocus co ro et^rscara
a feoil ocus a chraiccend 0 chnamu
LBr. p. 214», 81 ; 42.
1. süss Seite. — Nom. n( fil
druim neich dib no a süss fri äraili
FA. 12; Gen. und Acc. lam Colutm
CWle tria sliss in mbemrai. .ocus lam
Chianain amach co leth in t-lessa
Fü. p. CLXXI 21; Acc. comard ra
sliss in taige ScM. 18; PI Nom.
cethar slessa Ml. carm. 2 („four
sides*' Goid.^ p. 19). — Compos,
in mil slis-gel sluagach Fil Sept. 29.
2. süss, slis a chip, a lath, a
thin board O'B.; sliss no ga lea-
bhair O'Cl {Corm. Tr. p. 3 astol).
Dazu CO ard-liss {für -sliss) ind
rigtigi p. 310, 1, und midlissi?
süssen, slissean no gse liubair
{„a lance or a long spear**) Gl. zu
hastula Corm. p. 1 asdol; slisen
a Chip ö'Don. Suppl.
slisseöc = 2. sliss O'R. ; sliseög
pölimen Ir. Gl 1001.
sliaeht M. cognitio SG. 200»
{Z*. 878); davon intliucht.
Klocim
782
smacjit
\
slodin, nlvLceXmUJ ich schlucke
ein, verschlucke. — Praes. PI. 3
slucit FA. 20. — Imperat PI. 2
slucid . . na gemma Three Hom, p.
26, 31. — Praes. sec. Sg. 3 no slo-
cad SC. 5. — S'pretet. Sg. 3 conda
sloic . . lasa loim p. 131, 7; co ro
äluic taliim he Hiree Hom, p. 20, 24.
— Fut. PI 1 alucfemit Three Hom.
p. 26, 31. — Inf. slucnd ScLh. 21.
slög*, slüagr M. Seh aar, Zug,
Heer; slaagh agmen Ir. Gl. 1003.
~ S(f. Nom, slög SC. 20; 38, s;
slög dib . . slög alle . . slög dedenach
FA. 22; in sliiag Hy. 5, es; SC, 35;
ScM, 21, 36? CO n-gäiret slog der-
m&irp. 191, is; Gen, slöig FB. 11;
in t-siöig 42; in t-sluaig ScM. 8;
cara sluaig ocas sochaide p, 328, 20;
Dat. ocon t-slög SC. 35; fön slög
uile FB. 16; don t-älüag Lg. 1;
resin slüag FB, 54; 94; cona ds&scor-
slüag FA. 3 (doescur-sluag LBr.);
p. 191, »6; Acc. forsin slög SC. 7;
ria sluag n-demoa Hy. 1, 48; slüag
SC. 11, 8; 35; 45, is; etarro ocus
in slüag FA. 8 (slög LBr.); PI
Nom, slöig FA. 14; 22; 24; 26;
FB. 43; p. 46, 26; slüaig FA. 26;
30; 31 ; ScM. 3, 12; 18; SC 29, 15;
in t-slüaig 36; FB, 21; intluaig
iZy. 5, 62; slüaigh TE. 19; Gen.
tor na slüag iSO. 35; Ha ar sluag
p. 132, 25; Dat. doiia slogaib p.
46, 26; fri slüagaib FA. 29; 32;
1^^. 93; do il-slüagaib 71; ar ftlua-
ghaib TE. 9, 29; Acc. forsna slögn
SC. 36; sluagu iTy. 5, 10; FA, 28;
SO. 17, 6; 34, 18; FB. 4i.— Compos,
slög-airchinnecht „host-leadership*^
Goid.* p. 68 {LHy)
slögda „hostfuV, la martra na
rigna Eufemia slogdai Fei. Jul. 11,
Gl. i. erdairce [vgl. Three Ir, Gl.
p. 133^.
slöged, sloiged i. imat Three Ir.
Gl. p. 139: sloiged lebur n-Erenn
„Ireland's host of books** Fei. Fjpü.
141; sloiged ina rigna Jul. 18
(sluagad Eawl.)\ sloiged find Fehr.
3, sluaiged Laud^ slnagad Bawl.\
Mai 17.
slond significatio Z*. 982;
Dat. do älund atraib trisin n-genitin
sön ad significatianem possessionis
per genetivum hoc SG. 190J>.
slondim III ich bezeichne,
nenne. — Praes, Sg.2ni slaindi-so
non significas SG, 208i> {Z\ 435V,
3 nf sluindi non significat SG. 25^;
PI. 3 no da sloindet lamm iarna
slontib firaib sie nennen su^ darauf
nach ihren wahren Namen TBF.
p. 138, 26. — Imperat. Sg. 2 slaind
Fü, Jan. 81, Gl. i. indis; 1. aisneid
Febr. 19. — Pfaet. Sg 3 mit Pron.
suff. {s. S. 513, Col, 2) slainnsins
LHy. Amr, 55, Gl. ro legastair
(ro sluinnestair Lü.). — Fut. Sg. 3
flluinnfid Fil. Prol, 320; PI. 1 slu-
indfemne Und. 287; 3 sloindfit ibid.
3(X) Laud. — Inf. slond, slondud.
slondud M. Bezeichnung, Be-
zeichnen; Nom. slondod neich ad-
chondarc-sa ,jdescriptian of every-
thing which I saw" Ml. carm. 1
[Goid.^p. 19^; PI. Dat. iarna slontib
firaib TBF. p. 138, 26.
Blüagrttch schaarenreich, ron
slög; Sg. Nom. Ailill slüagach
ScM. 21, 10.
slüagrad hosting, s. 3. fecht; co
ro sserthar ron& tria bithu ar inn
gDÖ ueut ocus ar fecht ocus sluagud
Fei. p. CXLVII.
slaai8t«eh FB. 37 Eg. pon siüasat?
slüasat, sluasad ashovel O'Don.
Gr. p, 90; PI. Nom. sluaisde ibid.
slueit s. slocim.
sluindi s. slondim.
smacht authority, sway CR
— Sg. Nom. nad lugu smacht Lg.
5, 19; Gen. do chosnam in smachta
Gl. zu aemülator paternarum tra-
ditionum Wb. 18* \,Z\ 771); Acc.
födemaid smacht indara tigema
„ihe sway of the one lord'' SMart. 6;
cen smacht rig SC. 21; är ni tha-
brat-som smacht no recht no riagail
ar denam a peccaid ocus a n-daa-
lach hl fus ScLb. 16 U,ihey do not
put term, or law, or rule on com-
mitting their sins and their riees
here'*^; PI. Nom. cära ocus smachta
ocus cfsa fer n-£rend Lü.p. 52», 15 :
Acc. smactu rechto fetarlicce Wb.
26» {rüus legis vetustaHs Z*. 459);
inna smachtu condieiones Ml. 45 r.
smoch
783
snAmftch
smeeh F. Kinn; i. smeget O'Dav.
p. 117. — Dat. don smeich mento
Güd. Lar. Gl. 110; PI Acc. con-
nice a smecha FA, 25 (smochu
LBrX
smeget Gl. zu smech; smeigead
tifui chin O'R.
sm^r [i-l teine {„fire") Corm. p,
40 smäröit
sm^röit glühende Kohle Corm.
Tr. p. 149; sparks, embers O'B.;
smeröid carbo Ir. Gl. 945.
sm^^tim, sm^idim inod, heekon
O'R.
Binir medulla Ir. Gl, 193. —
Gen is leges lega cen les, is cuin-
chid smeracen nmuiihLHy. Amr,20;
deadail smeara fri smuas ,fthe par-
ting of the marrow from the hone'*
On the Mann. III p. 251.
smity melid smitt iu duine iter
a d& mher „he grinds the person's
ear-lobe bettoeen his two fingers'*
Corm. p 8 bri; smiot an ear O'R.
smüainlm III ich denke; Ithink,
imagine, devise consider O'B. —
Praes. sec. Sg. 3 is ^ ro smuaineadh
ina mheanmain do Tor. Dh. p 168.
— Praet. Sg. 3 an tan do smuain
nach raibh fear a hiomchartha aice
acht Diarmuid ibid. p. 108 ; ro smu-
ain ina mheanmain fi^in tbid. p. 208.
— Inf. Dat. ar smuaineadh dho
ar Ghiiiinnc indem er an G. dachte
ibid. p. 192.
smüas „hone" s. smir; smuais
marrow O'B.?
snftdim III ich schütze; snai-
dhim I Protect, defend, patronize
O'B. — Praes. Conj. Sg. 3 ron
snada Hy. 1, is (snade Fr.); 27;
dollaid ron snade Hy. 5, lo {paren-
thetisch); Gl zu snaidsium Hy. 1, ii;
PI. 3 ron sn&dat Hy. 5, 92 (1. donet
ar söerad). — Praet. Sg. 3 ron
snaid Hy. 1, 11. — Noch nicht ge-
nügend aufgeklärte Formen sind
{vgl. die Anmerkung zu Hy. 1, 11) :
snaidsium Hy. 1, 11, Gl. i. ron
snade sund; snäidsiunn ibid. 27
(snaidsium Fr.); ss (snaidsium Fr.);
snaidsium in sab sluagach i sossad
n-ard n-oiblech Fei. Sept. 21 (snaid-
siund . . isin sid Lnud) ; snaidsium
in sid sffirdai Jul. 18 (snaidsiund
Latid). — Inf Nom. rop snadud
Hy. 1, 15; Dat. ior do nä,dud dün
Hy. 6, 24.
ro snadins, ro snadius muir me-
drach mend LU. p. 40», 16, „Iswam
merry, shining sea*' Crowe, Aid.
Ech. p. 103.
siiaidim, snaidhim I chip, cut
O'Dan. Suppl. — Imperai. PL 2
ticid ticid, gebid fsebra snaidid
ethra. ticfa lind Muni nehmet Werk-
zeug, zimmert Bote LU. p. 39^, 31
(„knit ye boats^'' Crotce, Aid. Ech.
p. 101)? — Vgl. snaisse, snass.
snäidm Knoten, Knüpfen,
Verbindlichkeit; nodus O^Don.
— Sg. Gen. snadhma O'Don. Gr.
p. 96; PI. Acc. dorighneadar snadh-
manna cuir agus cengail „bonds of
compact and agreement Tor. Dh.
p. *78; ibid. p.' WO.
sn&idmim I knot, splice O'B.;
PI. 3 snadhmaid na döidlimha tar
chaoldromannaib a cheile Tor. Dh,
p. 94.
snäim ich schwimme. — Perf.
Sg. 1 ro snö farrci garba giend
LU. p. 40» 23. — Praet. Sg. 1 ro
snausa in farrci LU. p. 114^, so
{Siab. Concul.); ro dnai imoncurach
Three Hom. p. 16, 17. — Fut Sg. 3
snaifid Liban sair siar LU.p 39i>, s3.
— Inf. Dat. cid fodera long do sndm
for in mag Fei. p. XXXII 15; Acc.
CO n-aceamar do änäro TBF. p.
146, 6 [s. 2. lind).
sn9L\»se geschnitten, abgeras^
pelt, Part, von snaidim ? fochartatär
dan bunsaig snaisi gil issa ieth i
m-bätir na duba LU. p. 23i>, 29
{einen abgeschälten Zweig).
1. snämach, nach den Glossen
ron snäm (Schioimm^n), von Stokes
mit „buoyant übersetzt: Odran abb
saer snamach Fei. Oct. 27, mit der
Erklärung: ior snam dochuaid i
Gair Mtc moga i. indsi fil i Corco-
duibne; Acc. saitbe snamach „a
buoyant troop'' Aug. 6, Gl. i. for
snäm; F. fri Fleid sorchai snamaig
Sept. 12, Gl. i. cäch oc snam chuice.
2. snamach suber {„the cork-
tree'') Ir. Gl. 391.
snass
784
80
fiuass Schnitt, Hieb, rpZ. snaisse,
snaidim; dognid tra Luctine na
cranna fri teora snassa ocus ba
föith in snass dödinach Corm. p. 32
nescoit („&y three a^its''). Vgl, snas
elegancy^ ornament O'B.
sn&th a thready line, fila-
ment O'R. — Notn. sndth glas
olla „gray wollen yarn'^ On the
Mann. Ili p. 115; co m-ba samalta
ocus (sie) or-snäth cach ünn&LU.p.
81s 13; Gen. co m-ba samalta ra t4-
taib ör-änÄid daror n-indeona foUim
suad saincherda Rev. Celt. III p. 177.
sn&tliat F. Nadel; sn&thath
ocus 8G. 107b (Z*. 16, 8. 1082);
snÄthad Corm. p. 40. — Sg. Nom.
snithat FB. 65; Gen. a fuillem a
snathaiti s. unter drunech; Äcc.
su&thait FB. 65; PL Gen. tri cö-
ecta snÄthat ibid.
Bii&thatatli aculeus SG. 47 &
(Z«. 16, 1082).
sii4the filum Z*. 16; snaithi
fäum Ir. Gl. 817. — Dat. hüand
snäthiu a fOo ZK 211.
8D4th6icne, c^t sndth^icne don
charmocol cummascda hi timtbacht
frid cbend LU. p. 81», i7, „a hun-
dred thread-webs of the mixed car-
buncle'* Crowe, Siah. GonciU.p. 431?
sneehta Schnee. — Sg. Nom.
feraid snecbta mör foroib CC. 2
LU.] Gen. etrocbta snechtai ßy.
7, 19; dätb snecbtai Lg. 4, 6; sneehta
p. ] 32, 23 ; sneehta tiia > din Hy.
5, 19? Dat. for sneetu Lg. 7, forsin
i'Snechiuibid.; fuairiu ina sirsnechtu
p. 190, so; Äcc. in corp mar in
sneehta Lg. 7; cen sneehta FÄ. 35;
tre Sneehta Gl. zu Hy. 5, 19; gili-
ghiur snechto n-öenoidehi TK 4
Eg. (weisser als Schnee, der nur
eine Nacht gelegen hat)] PI. Nom.
sneehta serba p. 190, 28.
sneehtaide schneeig, tJoll
Schnee. — Sg. Nom. sruth sneeh-
taide FA. 30; amal soerdath snech-
taidi Lg. 18, le.
sned lens SG. 113i» {Z\ 121),
davon snethach [lies snedhaeh) len-
dosus Ir. Gl 649.
snede SC. 17, 2, vgl. sneidh little,
smaU O'R?
snedlm, snedis wechselt mit coi-
ris LBr. p. 216», 37 ff. ; snedis . . in
sechid coua hdblatd do 52; snidis
urchor d*oenuball dö 4d.
sni, snisni wir Z*. 325, vgl. ai.
snige Tropfen, Regnen; soigi
an Gl. zu anmich Hy. 5, so; snige
mor do fieochud Corm. 2 ai^ („a
great flowing of wet*').
snigrid es tropft, regnet; sni-
gid gaim, ro falth sam Lü.p.l 1^, 23
{Amra). — Perf. Sg. 3 rath in spirtu
sechta senaieh for cleir n-gelmair
„the grace of the sepienary Spirit
dropt on a fair great dergy^' Fü.
Mai 15. — S'praet. Sg. 3 snigis fleo-
chad p. 41, 36; i. snigid L ro snig
no feraid Gl. zu senaieh Fü. Mai 15.
snflm, ro sniit a slegha da se-
mannaib „their spears were tcren-
ched from their rioets"' On Üie Mann.
II p. 241. Dazu auch brethnais L
inni snfes trena brat i. a dealg
O'Dav, p. 61?
snim Kummer; distress Corm.
Tr. p. 132 osnad. — Dat. hi sir-
%alur ocus hi sfränim TE. 7 Eg.\
fo snim „under grief^^ Fü. p.
CLXXII 41 ; Acc. ni beir dfm snim
lobra Fei Prol 223. — Vgl imm-
Snim.
snfmaire a spindle On the
Mann. III p. 115.
snfmehe F. grief, sadness
O'R. — Dat. ic torsi moir ocas
icc snimche TE. 12 Eg.
snithe, snithe oir fria ^tan j>.
131, 20, „ßlet of gold*' On the
Mann. III p. 163.
snob suber SG. 64».
1. snfiad, snuadh river, brool
O'R., ainm d'fuii {„blood^) ibid.
2. Sttüad i. folt (Haar) Corm. p.40
3. snlad i. ecosc no sainfethial
O'Dav. p. 114; colour, appearance
OR.
1. so Demonstrativparti3uAf hie
haec hoc^ Z\ 347, stark deüstisch
wie gr. oSs, auf das Gegenwär-
tige und in der Rede auf das
Folgende hinweisend ; JUnter dün-
nemVocal öfter seo. — Gebrauch,
a) allein stehend: da so wer iä
dies ScM. 12; 13; caich seo ScM.
-so
785
so-cboisc
14; 80 ule alles dies FB. 89. —
b) Hinter dem Pron. personale:
inn ^ seo Munremur ist das hier
nickt M. ScM. 12; remi seo vor
diesem {dem gegenwärtigen Zeit-
punkte) TE, 5 Eg.\ is 6 seo iarom
forcetal FA 32; 33; auf das Fol-
gende verweisend: is he seo tuir-
thfud p 17f 16; ba hed so atbertis
p. 20, 27; conid e so p. 19, 39; at
iat so . . rig SC. 22 ; in so xoöe CC.
7 LU.', SC. 37; 39; SP. I 4; in so
Bis SC. 27; 38; FB. 71; Gl. zu
Hy. 5, 23 {s. cennadart). — c) nach
dem Artikel mit Substantiv: in
mac 80 CC. 7 LU.; p. 142, 20; a
tech 80 FB. 1; 16; is taig seo
ScM. 15; na biiile nert so Hy.
7, 42; auf das Folgende verweisend:
asbert . . ani seo SC. 32 ; ohne Ar-
tikel 6rge seö SC. 45, 23. — d) and-
80 hier, hie Lg. 9; cia and-so ScM.
11 ; 10. — Vgl sa, se.
2. -80 8. -SU.
3. -80 für -sa, Partie, augens der
1. Sg.f erst in späteren Mss.: dam-so
p. 145, 6; chucom-so TB. 7 Eg.
4. 80-,su-Prä/ia;, unserem wohl—
entsprechend, gr. fv- Z*. 863.
soad s. söim.
soas s. sous.
80-ball glücklich? s. Fel.Index.
sobarelie s. sobraeh.
sobarthan F. j9ros|9 er tfy, good
luck, hl es sing Three Hom. Index.
— Sg. Nom. ein co derna araili
dam-sa do bendacbt-sa biaid a so-
barthan ocus a bau ocus a blath
form „its prosperity and its goodness
and its blossom*' FH. p. CIV 28;
for&ccaib bennaehtain ocus sobar-
thain occu Three Hom. p. 32, 20;
tria öobarthain m-Brig/e „through
B.'s Messing" ibid. p. 66, 25.
sobeha, cen sobcbai Gl. zu cen
sotla Fei p. LXXVII, zu subach?
sob^rlaid gut zu sprechen
wissend, redekundig; Sencha
sob^rlaid p. 327, so.
so-b^^ss, söibh^us good breeding,
good manners O^R.; O'Dav. p.
1 14 ; Bobhiis i. sobhes O'Don. Suppl.
sob^ssach wohlgesittet Hy. 2
Praef.; O'Dav. p. 116 solis no sobis.
8obi8..G^^ zu Bob^ssach, t7^7. suabais.
sobra i. subhachas gan meisge
„cheerfulness without drunkenness"
Mac Firbis, davon sobraigbit „they
make sober" Corm. Tr. p. 148; zu
Grunde liegt Iat. sobrius.
sobraeh, söbhrach primrose
O'R. — Gen. barr sobarche p. 132, 23 ;
vgl. sobairche Hypericum quadran-
gulum On the Mann. III Index.
sobrich, is alind sen sobrich Wb.
31 1>, 38 Gl. zu senes ut sobrii sint.
soce a snout, z. B. soc muice,
0'Gr.;a ploughshare Three Hom,
p. 108, 30.
Boecs&il loligo, genus piscis
SG. 47b {Z\ 30).
soehaide F. Gesellschaft,
Menge, Schaar; sochuide copia,
multitudo Z«. 365. — Sg. Nom.
atät.. soehaide mör aiie and FA. 28;
soehaide dib ScM. 5; Gen. conid
am cara sluaig ocus soehaide p.
328, 20; p. 142, 20; SC. 31, u;
Dat. i n-uathed ocus hi soehaide
allein und in Gesellschaft Hy. 7, 4i ;
PI Nom. sochaidi FA. 2.
soeharthanach 9 Compar. soear-
thanaighi amabilior Ir. Gl. 1125.
aO'Chen^lN edles Geschlecht.
— Sg. Gen. don foilsiugud öoche-
neoil ocus sserchlandachta Noim
Choluim cille Three Hom. p. 96, 27;
mae sjer soceneöil SC. 24; fer söer
soehenidil „a man free, of good
famiJy" Tir. 11 (fer graid soehe-
nelach sobessaeh Hy. 2 Praef).
socheii^laigim III nobilito;
Conj. Sg. 3 Dep. eo sochenelaigidir
Ml 34 r.
so-ehla berühmt, t^on c\a, vgl.
gr. €vxkfilg\ sochla i. maith O'Dav.
p. 115. — Sg. N(tm. sochla CC. 7;
sochla set SC. 38, 2; tricha maigi
sochla suairc „thirty fields famous
pleasant Fei. p. CLXXXIV. —
Vgl. do-chlu.
soehlach berühmt, Fil. Jan. 14.
sochma possibilis: ond aisnes
sochmai i. on molad soehmai Gl.
zu possibili fatimine Goid.^ p. 67
{LHy ). — Vgl. dochma.
so-cboisc Gl. zu docibilem
Wb. S0\ 31 {Z*. 863).
50
so-chonn
786
s6eraiin
so-ehonn a man of jiound
mind and intellect O'B.^ — Du.
Gen. cor da sochonn co fis ocus tre-
baire Sench. M. III jp. 8; Äcc. itir da
sochond ibid. p. 4. — Vgl. do-chonn.
so-ehor M. Vor t heil, ein gu-
ter—, gültiger Vertrag; sochar
gain, proftt, emolutnent O'R.; so-
cbur a fair hargain or contract
O'Don. Suppl, {Vgl. Cair eis lir
chuir dochuisin? Ninsa, a do, so-
char ocas dochor. Cair eis lir in
sochor? "^insa, a tri, cor itir da
lan, itir da saer, itir da sochond,
nad fuasuaither cuir Sench. M. III
p. 4; 8). — Acc. dognfu sochor
cach thrüaig p. 328, 6; p. 142, s.
soeliraid stattlich, schön,
vgl. so-chruth? — Sg. Nom. b& cäin
ocus ba häibind ocus h& socraid
arr^im FB. 42; Gen. am sond
slaide cach socraid p. 328, 4? —
Adv. CO soehraid ScM. 4; SC. 45, ai
{„with a good heart^' 0' Curry).
1. sochralde F. Schönheit,
etersochraide ocus süachnideP^. 1?
2. soehraide zu eairde? Dat. i
socraidi iabrait biuil SC. 38, 9 („in
good friendship** 0' Curry).
sochrait, soehraid i. socharaid
a good friend O^Don. Suppl.?
soehraite a host, an arnty,
assistents O'B., „at present con-
fined to a funer aV O'Cfr. — Nom.
soehraite D^ domm anucul Hy. 7, 36
(„God's Ho8V^)\ Acc. tinoiaid OumsM
a soeraiti chueu CCn. 5.
80-chrath. so-ehrad hon est us,
venustus Z*. 863, soeruidhe puJ-
eher Ir. Gl. 380. Vgl. do-ehruth
turpis, inhonestus, indecor ibid.
{Wb. SG.).
soeht Schweigen; sochd süence
O'B. — Acc. ro id . . i soeht mör
ScM. 3.
Bochtaim II ich schweige. —
Praes. PI. 3 sochtait uli fri tairm-
ehrith na lebar Fei. p. CXLII i.
— S-praet. Sg. 3 sochtais JPi?._56.
so-ehamact potens Z*. 863.
sochur 8. 80-ehor,
sodain Pron. dem., anaphorisch
wie gr. ovxoq, vorwiegend Neutrum,
hocZ^. 350. — Gebrauch, a) nach
Pfaep. mit Dat.: iar sodaia nae^
diesem, darauf FB. 11; 82; fo so-
dain sub hoc, ideo, ergo Z*. 350;
FB. 19; 39; 40; fo soduin CG. 2
Eg. {so au<^ ibid. 3 zu lesen für
do soduin); di soduin p. 145, s;
b) nach Praep. mit Acc: la sodain
diarauf p. 40, 2»; Lg. 9; p. 144, 9;
SC. 7; 29; FB.ß; 9; 13; 21; 23; 27;
44; 56; 62; 73; am Anfang des
Satzes FB. 25; 54; 61; 72; 87; ol
' sodin Z*. 350; ar sodin secundum
hoc, in hoc ibid.; tunal sodin sicut
hoc ibid.; tri sodin ibid.; im sodain
{Masc.) FB. 37; 64.
80-dath schönfarbig Fei. Aug.
10, Gl. i. dath maith bni foraib.
s6eb 8. s&eb.
soebail, aräill tria latin döba
soebail, araili tria goedilg cäm in
se^i Three Rom. p, 114, 28 („do-
quent^^ vgl. sobhaU eloquence Ö'R.
söeb-ehore s. sfteb-ehore.
soee, ce betis secht tengtha am
gin soee suilbir „in my mouih of
eloquent wisdom'' Fei. Epü. 126.
1. BÖer, B&er frei, edel, vgl.
döer; saer liber Ir. Gl. 379; söir,
söer liber, ingenuus Z*. 31; 8G3.
— Sg. Nom. biam söer Hy. 4, b;
brü söer FB. 22; oclaech sser SC.
23; mac sser soeeneötl SC. 24; co-
mul s&er Lg. 17, 43 ; isser jp. 328, »'?
Gen. F. imdenum sula saire SC.
37, 18? Acc. in rig söer sathain
Hy. 6, 95; tfr soreha s«r SC. 34, 1^
PI. Acc. gonaid söeru SC. 17, 4, —
Comp OS. söer-eheuei SC.i2; -dath
Lg. 18, 16; -setta FB. 24; -ligi 24;
söir-mug, -ehele libertus Wb. 10»
(Z«. 31).
2. söer artifex s. s^r«
3. soer s. sair.
söeraim, säeraim II ich befreie.
— Praes. Sg. 3 rel. soeras Hy.
1, 25; 28. — Conj. Sg. 1 thp. co
ro sserur-sa morfessior ceefta dar-
dain ocus XII cec^ sathotmd ar
phianuib iffirnd Three Harn. p. 38, 4;
3 ro söera Hy. 6, 22; 1, 66; 4, a; 12:
Gl. zu soersum 1, 28, letztere Form
ist noch nicht sicher aufgeklärt,
vgl. die Anmerkung zu Hy. 1, 11;
PI. 3 ron soerat Hy. 1, 6; 10; 24. —
söerda
787
soUmachtaige
S'praet. 8g. 2 rom ssera a Isa . .
ama2 ssersa H^li Fü. Epü. 445
(soersi Laud), 451 (soerasai Laud),
455 (söersai Laud)j 459 ff, {.vgl.
Beür, VII 38); 3 soerais Hy. 1, 28
Fr.; Dep. ro soerastar (r^ eu soe-
ras fly. 1, 26. — Paas. Praet. PL 3
dfa ro 8*rtha FÄ. 32. — Fut
8g. 3 saerfaithtV p. 40, 4i. — /n/".
Dat. dia äöerad ar in m-buidechair
um sich vor der Seuche zu retten
Hy. 1 Praef.; Acc. donet ar söerad
Gl. zu Hy. 5, 92; ar no chlecbtatis
na genti sserad a mo^ad isin secht-
mad hliadain Three Hom p. 12, 6.
söerda edel; Sg. Nom. miad
soerda 8P. V is („a noble dig-
nüy").
BÖere, H6ire, s&ire i^. lihertas,
nobilitas, salus Z^. 31; 8G3. —
Sg. Nom. saire cen saethar cen
snfm ScLb. 23; Dat. i söiri ceneöil
nobüitate generis Wb. 17«; cona
säire F.i. 15.
söetb 8. sfteth.
BO-grnfm „welldoing" ScLb.2S.
ro soieh ist unter roehim gestellt,
da die Partikel ro auch bei offen-
baren Präsensformen steht; ohne ro
findet sich Fut. sec. Sg. 3 ro soi-
sedh yythat it would reach" O'Don.
Suppl.
söideaeh) söidheach a vessel
O'B., 8. wnter lothor und pata.
soillse, soilse F.Licht, Glanz,
von soUus; lumen Z*. 247; soillsi
lumen Ir. Gl. 998; s. foillse. — Sg.
Nom. soillsi Hy. 2, 6o; in t-solisi
p. 22, 9; suillse FB. 92; soilse gröne
Hy. 7, 18; FA. 7; Gen. inna aoilse
FA. 5; Dat. co soilsi FA. 35; o
aoillse 18; dia soilse 10; PI. Nom.
ül secht snilse ar a rusc SC. 37, ii.
soillsfthir, soilsidfr s. sollns.
solUsi^im III ich erleuchte;
I shine, brighten O'R. — Inf. Dat.
ic soUsiugtici FA. 13 LBr.^ soilsi-
gud LU.
soilsib 8. Bollus.
s61ni III ich drehe, wende,
verwandele. — Praes. Sg. -2ceine
no soi-siu huäim so lange du dich
von mir abwendest Ml. 33», i ; Ph 3
soit a n-^cin . . i toltanche FA. 23
(soait LBr.). — Praes. sec. Sg. 3 no
öhoad cech n-indliged LHy. Amr. 26
(no soad cech n-[d]iuinmu8 LU.). —
Praet. Sg. 5, ro söi gn^ SC. 40;
cen galar soi dath Fei. p. CVIII s;
CO ro äal in cloich . . i salond p.
43, 18. — Fut. Sg. 2 ceine no
soife-ßiu Gl. zu donec . . tu avertis
fadem tuam a me Ml. 33», i. —
Fut. sec. Sg. 3 co suifed fuil mol
ScM. 18. — Pass. Praet. Sg. 3
Toß bennach in UBce co ro soud
immil Three Hom. p. 8, 6; cura
soad in lassar . . i n-agaid na g&ithe
SMart. 26. — Inf. Nom. sood a
pölaire Ina etun .iss ^ comartha
blas fair LU. p. 18, i3. — Com^
pos. impöim, töim.
Bolmle i. indis O'Dav. p. 116:
ma ro sellaib soimle Fei. Jul. 4
i Rawl. (seimle LBr.., semle Laud),
! Gl. i. söimlid i. luatbaig dia f^gad
ocus dia indissi, ut dicitur in usa
Scotorum „dochoid cu solam" i. co
luath.
soimm reich; Sg. Nom. fer so«
imm oirmitnech T?iree Hom. p. 34, 4.
Vgl. soimme.
soinmech glücklich; secundus
Z*. 811; 863. -- Sg. Nom. ni bä
üoinmech tra a sät na pectach sin
ScLb. 20; PL Gen. fer sonmech
slän SC. 45, i4.
Boinmiehe F. prosperitas,
felicitas Z*. 811. — Dat. cona
söinmige FA. 15 (-i LBr.).
soirb facilis Goid.* p. 52, vgl.
doirb; happy, prosperous O'R. —
Sg. Nom. dfar bo soirb in sät FA. 23
(„easy" St.).
soirbe F. copia Goid.^ p. 52
{Wien. Gl.)'^ affability, quietness,
prosperity, success O'n.
Boirthin s Borald.
Bolad 8. Bolod.
Bolam schnell bereit, schnell;
oband no solam GL zu Fü. Ju/n. 30;
CO slatra no co solam Gl. zu co
m-brassi ibid. 19; solamh quick,
ready O'R. — Adv. no biet ha co
solam „he was healed rapidly'*
SMart. 40; tidec^ co solam dociim
n-Erenn Three Hom. p. 16, 4.
sol&maebtalge (solämachtaig-
50*
sollanudo
788
someuniutdi
the?) pälpable Three Rom. Index;
dorogart in dr^ demnu co tue dor-
chai sholamacbtaige darsin mag
Three Hom. p. 26, 7.
sollamaitt«= lat. sollemne; sol-
lamhuin solemnüy O'B. — Sg. Nom,
cid fodera conid sollamaiu tidec^
Crist a hEgipt ocus n&ch sollamain
a dul innte Fei. p. XXXIVie; ord
sacairt do d^nain isin mendut sin
ar in soliamain „dvring the high-
tide'' Three Hom. p. 102, i6.
sollus glänzend, hell, klar,
vgl. foiius; solus clarus Ir, Gl. 665.
— Fl. Dat. CO senistrib solsib p.
130, ai. — Compar. D soilisithir
FÄ. 10; soilsidir SP. III e; 2) so-
iiisi FÄ. 10 LBr.; Ir. Gl. 1122.
solma Schnelligkeit. — Dat.
CO solma Hy. 8, 4 {„with stoiftness);
tocbam cride solma suas Wi. Gr.
p. 125 {LBr.); Ingen bad cboma-
dais dö ar als ocus crutb ocus
cen^ ocus cless ocus solmi LU.
p. 122», 19. — S. solam.
Bolod, soladb pro fit O'B. —
Sg. Nom. när bu m6 a solod . . ol-
das a dolod FB. 90; conam raib
cae7» solad ar moiad dot rigraid
Fei. Prol 12 {„aolace" St.).
solus s. sollus.
solasta glänzend, von sollus;
solasda hright, luminoiis O'A —
Sg. Nom. tir . . solusta FA. f( s6t
solusta «. unier lochet; Gl^zu lo-
charnaig Hy. 1, 31.
-som 9elh%t, enklitische Parti-
cula augens für die 3. Sg. Mose,
und die 3. PI.; ipse Z*. 326; wird
hinter i zu -seom, -sium. Gewöhnlich
ist de7' Gegensatz von der Art, dass
das einfache Pronomen der 3. Per-
son, mehr oder weniger betont, in
der üehersetzung genügt. Besonders
emphatisch dobert-som {nämlich der
Vater) CG. 3 LU.^ iat-som (^nämlich
ConaM und Loegaire) FB. 57. —
Gehrauch, I) auf die 3. Singu-
lar is Masc. bezüglich, a) hinter
dem Pronomen der 3. Sg.: do-som
ScM. 10 (Gegensatz dam-sa); SC. 5;
FB. 3; 25; 31; hesseom ^. 131, 12;
or sei-seom sagte er Lg. 9; fris-
seom SC. 34; fair-seom FB. 87;
lais-seom 88; chuci-sium ScM. 1 ; 2;
chnice-sium p. 39, so; fris-sium SC.
39; de-sium FB. 76; fair-siam 77.
— b) hinter einem Nomen mit
Possessivpronomen: a galar-
som TK 9 LU.; FB. 25; a ara-
som Conculainn 43; dia acallalm-
som ibid. ; aas a imdaid-seom FB. 3 ;
ic a acallam-sium p. 21, S2; ina
diaid-sium FB. 70; a Sior-siam p.
144, 32. — c) hinter einer Verbal-
form der 3. Sg.: arr6et-8om p.
17, ss; ata-8om SC. 29, 22; asbert-
som p. 131, 22; FB. 29; ro triall-
'som SC. 48; no bith-aom TM. 9
LU.; ro fitir-som FB. 3; rigid-som
82; 87; ro cendaig-seom p. 17, 39;
FB. 82; cingthi-seom 88; bdi-seom
inti Nöisi Lg. 8; SC. 48; büi-sium
Lg. 9. — II) Auf die 3. Pluralis
bezüglich, a) hinter einem Prono-
men der 3. PI,: iat-som FB. 57;
leo-som ScM. 5; CC. 1 LU.; FA.
5; FB. 77; leo-sum CC. 1 Eg.;
leo-sium (sie) p. 143, 7; doib-sium
ScM. 3, 16; imma tech-som Lg. 12.
— b) Jiinter einer Verbal form
der 3. PL: asberat-som ScM. 19;
foraithmenatar-som FB. 86; imm-
aiccet-som FA. 5 (imanaicet-sum
LBr,); ro dalait-seom ScM. 5;
fonaisccit-sium FB. 77; 78. —
c) hinter einem Pr ädicatsnomen:
batar sonairte-seom Lg. 12. —
III) Vereinzelt auf die 3. Sg. Fem.
bezüglich: aice-sinm p. 40, «7. —
Vgl. sam, sem, sim.
so-mäin wealth; ro bo do a
ähomain LHy. Amr. 67 (cor ba d6
a 6()p4in LU.); som4ine wealth
O'R ; ar a somaine Corm. p. 3
anomain; caiti somaine s^t in fir
sin? somaine grain diib On the
Mann. III p. 49>0; somh^liie profUs,
rents, returns 0 Don. Suppl.
so-masse Schmuck? b4 somassi
do-8om sin ocus nir bo thörtromad
LU. p. 79», 10.
so-mblas wohlschmeckend,
s. blas. — Sg. Gen. tipra uisce
somblais „a wdl of sweet water'
Ir. Gl. 975.
somenmnaeh wohlgemuth On
ihe Mann. III p. 444, vgl. do^menmna.
so-miad
789
so-reid
80-mfad hohe^ Ehre, „glary^*
ScLb. 23.
so-milse F. sweetness ScLb.
25; somailse dulcedo SG. 52» (Z*.
863).
sommataib) mamon din ainm in
demainis airchindech for indmassaib
in t-sffigail ocus forsoa somataib
etröcairib „over the pitiless rieh'*
SMart, 6?
1. Bomme, somma reich, der
Reiche; somme dives Z*. 863. —
Sg. Gen. dliged buthe in boicbt fo
mam in t-sommai Ml. 27<>, 7. —
Vgl. soimm.
2. somme, somma Reichthum.
— Sg. Nom. nadlp nibecc uadip
romar bed a sommse Tir. 11.
sommet u , somata affluence,
toealth O'R, vgl. dommetu.
so-molta laudahilior Ir. Gl.
1127.
1. son^'lat. 8 onus; Ton, Laut.
— Sg. Nom. son a gotba LHy.
Ämr. 41; son a garma ffy. 2, i6
{Gl. i. sonusV, son in cetail 6i {Gl.
i. Bonus); PI. Acc. oc saigid for
sunu Wh. 12i> {Z^. 484); forsna
sunu de verbis Ml. 52 r.
2. son glücklich, vgl. sona,
sonas; Sg. Nom, is son is alaind is
noeb SP. IV 4.
3. son 8c M. 21, 26.
sön Pron. dem. hoc Z^. 353; rot
bia son ScM. 14. Vgl. ön.
sona glücklich, vgl. son, sonas;
sona, Bonadh happy, blessed, joyful
0 R. — Sg. Nom. grian sona Fei.
Oct. 3; Dat. cona primsluag sona
Fei. Apr. 13.
so-nairt, -nirt tapfer, stark,
von nort; firmus, fortis Z^. 863.
— Sg. Nom. SC. 23; sonart Gl. zu
sab Hy. 2, 23; PI. Nom. batar so-
nairte Lg. 12 (-i Eg.). — Adv. co
sonairt LHy. Amr. 43.
sonairte F. Kraft, Festigkeit;
commor-ähonairti LHy. Amr. 43.
sonas happiness, hliss O'R.,
von 2. son. — Sg. Nom. sonas ocus
deggnim tria bitbu d*fir th^inaid
„prosperity afid good deed" Fei.
p. CI 1.
sonend, soinean fair weather
CR.; doucad in tan ticfad sonend
ocus donend LU. Amr.j sina i. so-
nenna LHy. Amr. 58.
Bonmeeh s. soinmeeh.
sonn M. a staff, stake, beam
Ö*R ; sunn i. crann no öabh, ut est
fomescaidb lam do sunn i. lam do
rigbi docum in sabaid no do crand
og dcabhaidh O'Dav. p. 118. —
Sg. Nom. am sond slaide cach
socraid p. 328, 4? Dat. ro comled
alamu dia sund CCn. 2; PI. Nom.
ro gabtha süind ocus slipre doib
Three Hom. p. 78, 1 {„stakes'*).
sonnaeh palisade Rem.'* p. 56;
a wall, a mound O'Don. Suppl.
— Sg. Nom. sonnach daingean
clätlr do chur ina timchioll Tor.
Dh. p. 130; sonnach umaide tar a
medön ros rand in n-insi ind^ Lü.p.
23^ 16; sonnach i2iTn[aide?] for cach
mür forsin bätar nöe cend LU. p,
114*>, 9 {Stab. Concul.)\ Acc. s. deslu.
sonnaim II ich pfähle. — Pass.
Praet. PI 3 ro sonnta Fei Prol. 33.
sontar ScM. '22, 3, von 1. son?
so-öla gut zu trinken, s. 1. me-
dar.
sop M. a wisp Corm. Tr. p. 153.
— Sg. Nom. und Gen., PI. Acc.
atnaig in gilla in di oibill a medon
in t-suip M\ c4tha corcca isin ieWaig
(tellac/i?) ocus ticc sopp asin lepa
chuca; coirgis in di fot drmotuid
im na suppu, s^tis ind öibill, lassais
in sopp, ocus follsigis do a proind
LBr. p. 214», 13.
soreha hell, licht, vgl. dorcha.
— Sg. Nom. tir soreha SC. 34, 1.
— Compar. co morslog ba sorchu
Fei. März 9.
sorchaide radiant ScLb. 23.
sord trim O'R.; töirnis tra ann
tipra dian ainm sord i. gl an Three
Hom. p. 114, 3.
so-reid leicht; happy, successful
O^R.; very smooth Fei. Index; nad
soreid la boethu Fei. Prol. 30; co
rup soraid dam-sa techt dochum
nime Three Hom. p. 76, 19; rop
soraid dam dul sech na mennata
duba LHy. Amr. 142 {Gl. zu rop
räid). — Compar. soirthiu expe-
ditior SG. 15» {Z\ 863)?
somn
790
srath
somn = lat. fornus. — Sg,
Nom. sornd tentide FA. 17; Dat.
a surnn tened Hy. 1, S9; Äcc. tria-
sin Bornd sin FA. 17.
80-se^le, -8C4^1a Evangelium
Z\ 769. — Sg. Gen. la tttrcbail
soscelai FA. 32 ; Dat. cosin t-oscelu
LU. p. 15», 36; ^cc. pridchad so-
scela Hy. 2, ss Fr.
BOSS, 808 iod fir imramae „Sup-
port of the rower*' Gl. zu sess
ethair Corm. Tr. p. 154.
sossad dwelling, ahode, seat
O'B.; sosad positio SG. 7» (Z*. 49).
— Sg. Nom. diao so88a<2 sfd Saiger
m4r „a Station of peace^' Fü. p.
LXI i; Dat. i n-öen.äo6uth in una
posüione SG, 7» (Z\ 183); büi
Ailill for sosad in ddine oc a n-
döscin LU, p. 20», si; for sossad
a miadamla „on the Station of his
glory ScLb. 5; Acc. ro gab & sossad
sumpsit sedan suam Wh. 4'» {Z^.
337); Fä. Febr. 26; P2. Da«, isna
sostaib FA. 6 („«<ah'otw" St.); Druim
lias indiu, i. di sostaib Patrice and
ocus dina liassaib ro aiumniged
Goid.* p. 84 {Vit Trip); illep-
thaib glainidib, hi sostaib argdidib
ScLh. 23.
Bostan i. cumsanadh O'Dav. p.
116, i. gloir no gair no utmaille no
imued Gl. zu Fei. Jul. 10 (mor
Bostan „a great rest" Stokes).
BOtal stolz, hochmüthig; i.
nallach no dimsach O'Dav. p. 116.
— Sg. Nom. FB. 37; Gemach
Sotal „C. the haughty" Fei. p.
LXXVII.
sotaltus M. Stolz, Hochmuth;
im sotlotus LU. p. 52^, 3«.
BOteeh lupanar SG. 64» (Z*.
811), von soith, sad und tech?
so-thenga beredt, Gl. zu sothnge
Fä. Jan. 15 LBr. U7id Sept. 30.
sothnge „well-tongued", sui
slan sothnge suthain Fei. Sept. 30,
Gl. i. sothenga no sogne fair; ibid.
Jan. 13.
sotla F. Stolz, Hochmuth. —
Acc. cen sotla ^Fel. p. LXXVII s.
Boas {für so-Öss?) Wissen; söas
experience O'B. — Nom. soas Fei.
Epü. 89; Gen. sruaiäi soais „a
stream of knowledge^^ Fei. Febr. 4;
Dat. is dam sous Hy. 5, 37 {Gl. i.
is dom d&n); coimbrigud indsce fo
soas do cuibded „an abridgmetU of
Speech with science which was har-
monized'' Fei. Epü. 123; co soas
März 13.
sparr » ahd. s p a r r o ; joist^ beam
O'B. — PI. Dat. for sparraib na
tigi FB. 57.
8pfriit = Za«. Spiritus. — Sg.
Nom. in spirut nöeb Hy. 1, 56; 6, 6;
(rßn. in spirta nöib Hy. 5, m; p.
40, 7.
sporan s. unter esrecht.
Bpr6 cattle, the portion of a
wife OB.; spr^id {„caUU") Gl,
zu tius O'Don. Suppl., vgl. Beür.
VIII 328; triucha ceud Ceise Chor-
rainn 6 rfgh Eirionn mar spr^ rena
inghin „as dovyry^* Tor, Dh. p. 170;
Gen. gnr mör ionnmhus choigidh
Uladh do leith a heisg agos a
spreidhe „in fish and ccUtle" Keat.
p. 132.
spr^^d F. Funke; Gl. zu tenlam
Corm, p. 42. — Sg. Nom. cach
spr^d tra ocus cach &ass doleiced
a tone LU. p. 85^ 9; PI. Gen.
beim spröde Mate Cecht oc äxüd
tened rfa rfg n-Erend ibid. 7, tgl.
is and romböi Mac Cecht oc b^im
tened ibid. 1.
srahtine O'Dav. p. 118, Jight-
ning'' Bem.^ p. 83.
sraigell = l<xt, flagellum. —
Sg. Nom. i8[8]raigell do esorgain
ScLb, 21; Gen. sainchenelse srogili
Wb. 17d {Z\ 769); PI. Gen. na
sraigell tentide p. 191, »: Dat. co
sraiglib FA 16 LBr. (sroigUb LU.^;
p. 191, 20.
sralgliin flagello. — Praes.
PI. 3 sraiglit FA. 16; no da sraig-
let [na dem]n8e LU. p. 114^ ss
{Siah, Concul,). — Inf. Dat. do
sroigied FA 15.
srand snoring Corm. Tr.p. 153.
1. srath the bottom of a vaUey,
fields on the baviks of a river, a
Strand O'B. — PI, Acc. mo scing
srathu FB. 50 = |>. 310, »6? Vgl
espoc Eogain Arda Sratha „Bhisf^p
E. ofArdstraw'' ThreeHom. p. 100, 1.
srath
791
sr61
2. srath Lg. 18, is?
9rkth==^lat strata? ro lenait
beos isin dün ocus ro marbait ar
na srathaib ocus isna taigib „on
ihe streets** Cog. Oaed. re GaU.
p. 78.
srathar F.=^lat. stratura, a
packsaddle Cortn. Tr. p. 153. —
Sg. Nom: rot giuil ind ärathar dod-
caid SG. p. 229 (Z». 954); Bat.
capuli cengalta oci co srathair fair
LU. p. 39^ 2,
srebann, srebband Gl. zu nu-
€At4f»(?), a memhrane Ir, GL 794.
srebnaide, sreibnaide membra'
naceus SG. 58^ (Z*. 794); inar . .
is ^ süata srebnaide LU. p. 79^ 2;
a üathroic srebnaide sroill ibid. 43.
sr^im III ich werfe, es-sr^dim
ich streue aus, aesreuth Gl. zu haec
aspergo SG. 70». — Praet. Sg. 3
sr^dis Cuchulainn cloich fair LU.
p. 82», 36; oen tra dona rathnib ros
esreid grfan na firinde isin domun
Tfvree Harn, p, 4, 9. — Praes. Sg. 3
sreid {zweisilbig) müine SC. 17, 6,
für sröthid oder sr^did? srethius fair
iarom in. slig LU. p. 62^, u. —
Inf. Dat. iarna n-esr^diud fo Mag
Martbemni Rev. Celt III p. 177.
sr^id FB. 50, p. 310, 26, sröid
Fergus Dubtbach üad LU.p.Sl^, 26,
sreid müine SC. 17, 6 zu srädim
(sreim Fei. Index)?
sreith pratum SG. 20», 8.
sreng*. sreang a string, cord,
rope OB.
srengim ich ziehe, schleppe;
sreangaim I string, draw, extend,
tear Ö'B. — Praes. Sg. 3 do srenga
in ioecb in luing „hauUd in the
ship" TB. p. 178, 6; PI 3 labrossi
dosreggat a m-bel n-ichtaracb dar
a . . Goid.^ p. 71 [LHy). — Praet.
Sg. 3 sinis in t-anmanna a brägit
üad asin cbrund ocus furmid a chend
i n-druim in daim ba mö dond al-
mai ocus srengais lais isin crand
LU. p. 26», 26 {schleppte ^n mit
sich). — Pass. Praet. PI. 3 sreng-
tba tollfethe a muilaich co m-bätdr
for coicb a muineöil LU. p. 79^, 82.
srennim sterto SG. 185», 1
{srenim Z\ 434). — Vgl. srand.
1. sreth Beihe; series, ordo
Z«. 992; Gl. zu strues SG. 55^, 10;
sreatb a row, rank, swath, order
O'B.; vgl. imra-Sreth. — PI. Acc.
und Sg. Nom. co n-accatär iar sin
teöra sretba isind raigid in taige
immä cuaird önd ursaind dfaraili,
sreth and cbetamus di bretnasaib
öir ocus argit . . sreth di muntorcaib
..in tres sreth di claidbib LU. p,
23», 91 {On the Mann. III p. 163);
Sg. Dat. läse aralägatar i. hi sreith
rann SG. 213» {cum leguntur, i. e.
in Serie verborum Z*. 992); PL
Dat. ina srethaib ocus ina corönib
FA. 12; Acc. tar salmuire sretba
„over ranks of mainseas'^ Fü.
EpiL 238.
2. sreth s. semim.
srethaim gleichbedeutend mit
sernim? failgit no forbanait no
srethait Gl. zu sernait Fä. Aug. 31 ;
aisnöid no ro srethad GL zu ro
sreth ibid. 25.
srfab Strip e On the Mann. III
p. 121 ; a circle O'B.
srfan = lat. frenum Ir. GL 819.
— Sg. Nom. SC. 31, 16.
srfanach mit Zügel versehen,
frenatus. — PL Gen. cet n-ech
srianach TE. 10, i4.
srib a stream Corm. Tr. p. 97
inesclund.
sröenim III ich werfe nieder,
besiege; sraoinim I defeat, over-
throw, disperse O'B. — Praes.
Conj. Sg. 3 sroena GL zu vitam
trudere Gild. Lor. GL 255; na rom
sraine in bas Gl. zu ut non secum
trahat me mortalitas Gild. Lor.
GL 7. — Pass. Praet. Sg. 3 cor
srained iar sin in crand tarais
forsna g^ntib „was hurled back"
SMart. 25. — Fut. PL 3 srdinfittr
tra iar sin na hanfiräoin hi p^in
iffim „.shall be hurled'* ScLb. 12.
— Inf. Nom. srainiud ScLb. 21
(„breaking*'); Dat. co rabe cechtar
de ic sroiniud araile LHy. Nenn. 2.
srogill s. sraigell.
srogod, ond srogod airid Gl. zu
flagello SG. 66», 26.
srÖl satin, silkOn the Mann. III
Index; sroll byssus Ir. GL 577. —
srölda
792
atüag
Gen. cliabinar sröil siricda LU. p.
81&, S9; a üathroic srebnaide sroill
ibid. p. 79», 43; dar a füathröic
srebnaide sroill tbid, p. 19^, 3.
srölda seiden. — Sg. Nom. iuar
srölda Lg, 18, 21.
1. sroU i. sollsiy unde apud Sco-
ticos diu sroll i. e. dies solis Corm.
jp. 40.
2. sroll 8. sröl.
srön F. Nase; ntisus Z*. 23;
Ir, Gl. 1039. — Sa. Gen, co moing
a sroaa Gl. zu öss. III 6; Corm.
Transl. p. 146 ronna; Acc, dar
sroin ScM, 6; PL Dat. a dö ocus
a lassar asa craess ocus asa sronaib
sechtair „out of his nostrüs" Three
Hom, p. 72, 30. — Comp 08. srön-
benuach rhinoceros SG. 97» (Z*.
23); Goid.^ p. öl (Leyd, Gl).
srAaim N. Strom; i. sruth
O'Dav.p. 115; i. imat ibid. p. 117.
— Sg. Nom, sruaim ecnai Fei.
Nov. 21-, PI Nom. srüama FA. 27
{Gl. i. tuoni); Dat. fo sruamannaib
O'Dav. p. 1 19.
sröamaeh, co sal sruamach „to
the streamy sea" Fü. Aug. 25, Gl.
i. srotha imdai ind ocus ass.
smb a snout O'B.; srub muicci
„a pig's snout" Corm. Tr. p. 154.
— Dat. ro leltar im srdb Lü. p.
1U\ 16.
sraban merenda Ir. Gl. 143.
sruith alt, erfahren, weise,
angesehen; knowing, a knoicvng
person O'B,; sruithe religious Se-
niors CDon. Suppl.; vgl. altcymr,
strutiu Gl. zu antiquam gentem
Z*. 120. — Sg. Nom. sruith Hy.
6, 21, aber Fr, sruthib; FB. 22;
Gen, togairm Semeoin srotha Fei,
Jan. 5; is comarlecud sruithi TB.
p. 182, u; Dat. doo struith {sie)
Gl. zu dbn cath Hy. 5, 19; Acc.
fäcbais fer sruith dia muntir innti
Three Hom. p. 116, s; PI. Nom.
sruthi na fetarlaice i. Abraam ocus
Isac rel. Ml. 31^, n; na sruithe
Hy. 1 Praef. („seniors'')^ sruthi
Erenn „Ireland's eiders'* Three
Hom. p. 34, 31; Gen. inna sruthe
Gl. zu vetermn Ml. 133c (Z«. 1004);
iar n-inntgamat7 na sruthi remthech-
tach Three Hom. p. 95, 11; Acc
0 ro fäcaib sruthi ocus minda ocus
martire intib ibid. p. 116, la. —
Compar. ni longe co longe cöle
Dö remut no fer bas sruithia qui
Sit senior Z\ 1004 {SG.A. C. 23);
cia de isruithiu, in rfg fa espac?
isruithiu espuc, huairi ar nlraig
{sie) righ fo bith creitme On the
Mann. III p. 510; Superi. srui-
thium i. is uaisli the nobiest CDon,
Suppl.
srnth Strom; flumen Z^ 238;
799; Ir. Gl. 999. — Sg. Nam FA.
16; 17; 18; 30; sruth Ligir SMart.
22; Gen. ainm ind srotho SG. 35*;
fo bös srotha Wb. 32«; in t-srotha
FA. 16; 18; Acc. in sruth FA.
17; 18; curcas fri sruth FB. 44;
PI. Nom. srotha p. 133, 3; FA. 30;
srotha fola 33; ScM. 18; Lü. p.
127», 6; Dat. co srothaib nemi p.
191, 14; 29; Acc. frisna srotha aile
FA. 18.
sruthar Fluss; a sruthair na
Släine, dar sruthair na Böinni
O'Don. Suppl
sruthe F. Weisheit, von sruith;
Gen. sab sruithe Fei Jul 1.
Stab a drinking cup, an iron
vessel chained to a toeU by the side
of a road 0*B.; sdaba beca bidis
forsna tibradaib isna cänaib dlü-
thaib Gl, zu ana Corm. p. 3.
stalr 8. stoir.
stfall abelt, a girdle, a strip,
apiece of anything O^B.; sdiall
i. cUr: go sdiallaib airgid i. go
gclaraibh O'Cl {Corm. Tr. p. \b\\
— Sg. Nom. stiall archapur p.
309, 34; Dat. cona steill airgit p.
309, 37; Acc. in stöill p. 310, s;
PI. Nom. tri stöill chröduma i tan-
laich in taige FB. 55; steill ehre-
duma ibid.; PI Dat. co stiallaib
airgit p. 309, 35.
stoir = Za<. historia. — Sg.
Nom. a stoir SP. III 3; stalr libnir
Ihu Gl, zu Hy. 2, 58; Acc, dorat
stair ind rechta for leith ocus
a hsians for in leith aile LHy.
Amr. 59.
st6agr „an arch*' FA. 8, vgl
tüag. — Comp OS. sduagh-dhoms
stuigen
793
sualach
an arched daortoay O'Don, Gr,
p. 338; ar sduaigh-leirg a dhroma
8. unter lerg.
stuigen, ni roibe riam um nach
anuLle «^ces samail in chumdaig boi
um Senchan cinmotha a stuigen
suad „besides hie sage' 8 gown*'
Carm. p. 36, 16 (prüll).
•SU, -80 enklitische Particula
augens der 2. Person Singula/ris,
wird hinter i zu -siu, -seo, verein-
zelt und später -si {p. 140, 23;
144, 7). — Gebrauch, a) am
Fronomen der 2. 8g.: tussu Lg.
9; 19; tusso ScM, 15; lat-su SC.
41; 46; FB. 41; acot-8u 46; ocut-
Bu 56; chucut-6u ScM. 13; airut-su
FB. 6; let-so Lg. 12; innut-Bo TE.
S LU.; duit-siu ScM. 11; TK 10
LU.; SC. 6; 43; 47; FB. 8; 10;
61; 94; duit-si p. 140, 83; uait-siu
p. 132, 18; üat-siu SC. 5. — b) hinter
einem Nomen mit Possessiv-
pronomen der 2. Sg.: do menma-
su ScM. 3, 8; t'echrad-8u FB. 34;
do charpat-su ibid.; do dingbala-so
Lg. 12; do ara-so FB. 9; for
th*athair-siu ScM. 10; dot acallaim-
siu SC. 13; dit seirc-seo TE. 10
Lü. — c) hinter einer Verbal form
der 2. Sg.: manim bera-su Lg. 9;
ni fuigeba-su SC. 42; atbertha-su
ScM. 3, 7; feg-8u SC. 39; bia-so
Lg. 10; 19; airg-siu Lg. 12; her-
siu p. 40, 40 ; gnii'Siu Lg. 19;
ScM. 3, 17; 10; FB. 11; 27; 31;
35; 56; foracbaisiu ScM. 7; 9; 11;
13; TE. 6 Eg.; FB. TS; tair-siu
SC. 40; nachat fil-siu fein FB. 62;
tair-si p. 144, 7; ro altaisi CC. 5
Eg.\ ro ucaiseo FB. 18; brethaige-
seo 58. — d) hinter einer Verbal-
form mit Object der 2. Sg.: rot
bia-su wird dir sein TE. 5 Eg.;
dot dingbad-su FB. 94. — e) hintei-
einem Prädicatsnomen: is att
ail-siu SC. 43. — f) An Stelle von
-SU, -siu findet sicfi vereinzelt -sa
{vorwiegend erst in späteren Mss.):
airim-sea p. 41, is; diamsa Lg.
5, 8; coich thussa SC. 12; let-sse
TE. 8 Eg.] let-sai ScM. 6 H.
Buabais mild; i. min no ailgion
O'Don. Suppl.; i. sob^sach FSl.
Jan. 13; Sg. Dat. co sluag suabais
ibid. Jul. 16, Gl. i. cum turba fe-
lici martirum, i. sob^sach; PI. Gen.
sluag mor martir suabais FSl. Febr. 2
{„of genUe »iar<yr«"), Gl. i. onni is
suavis 1. suaibseach.
saaealtmiehe F. suavitas Wb.
15* {Z*. 811), vgl. accaldam.
suaibseeb Gl. zu suabais.
8tt-aiehnid wohl bekannt, er-
kennbar, klar; suaithnidh i. so-
aithnidh i. foreill O'Don. Suppl.;
suäichnid demonstratio [?] Z*. 863.
— Sg. Nom. bä suacbnid Lg.
18, 18; 17; isuachnid nfrrodchad
mo fc-sa TE. 12 Lü., vgl. isdaich-
nid tra cid dia n-dechuith Tit Gl.
zu ita ut rogaremus Titum 2 Cor.
8, 6 Wb. 16c (Z«. 357); sucht su-
acbnid FB. 34; Äcc. comartha su-
achnid FB. 73.
süaiehnide F. Bekanntheit,
Merkwürdigkeit? Sg. Äcc. eter
sochraide ocus süachnide FB. 1.
su-aicued das der Natur Ent-
sprechende; is suaicned cenöuil
ni dofuisim ocus dofuiäemar Gl. zu
genera nominum principalia sunt
duo, quae sola novit ratio natu-
rae SG. 61» {Z\ 365).
saaigr prosperous, success-
ful O'B., LHy. Ämr. 117»; vgl.
duaig.
suaill few, small, Utile, mean
O'B.; s. unter Jemals; ba suaill tra
nach b^te in curach Corm. p. 37, 1
(prüll); sdail no bec LUy.Ämr. 24;
ba söail Gl. zu s^im ibid. 25;
ibid. 117.
suaire pleasant, agreable O'R.,
vgl. anuairc; suaire in lia „pleasant
the flood'' Fei p. CXXXIV3; gormac
grad-suaircc ibid. p. CLXVIII so
{„loving-gentle^'); tricha maigi sochla
suaire ibid. p. CLXXXIV 24; do
maccaib suarcca saerchlann ibid. 27.
saaithnid, ro chuir a mheur
bärrchaol a suaithnid äfoda an
ghaoi dheirg ,yinto the silken string
of the Ga dearg'' Tor. Dh. p. 104 ;
ibid. p. 132; ibid. p. 182. Vgl. su-
aithnid a boW'String O'B.
saalach admirable, famous
OB.; cland sualach accu Gl. zu
sualig
794
ünde
cona chleir cainclandaig Fü.
Jan. 12.
saaUgr M. virtus Z\ 288, vgl,
dualig; PI. Nom. sualchiTTd. 29», S2;
Dat. tria sualchib ocus cäingnimaib
ScLh. 17; CO sualchaib Gl. eu co
m-bl4thaib Hy. 4, 6.
stLaii Schlaf. — Sg. Nom. süan
SC. 29, 11 ; 16; 30, lo; ro-süan der
grosse Schlaf Oss. II 8? Gen. is
f alang söain sochaide SG. 31, 14;
tuilsittr mo derca suain Oss. III i?
Dat coDa süan FÄ. 15; ina süan
SC, 11, s; 29, 5; roddüsci suan
„mayst thou awake from thy sleep^'
30, i; 11? Äcc. nf thastar süan SC.
29; fri süan serglige 28, i. —
Comp 08, Büan-bricht a charm
whi(A caiises sleep, suainbhreacbt
seachtmaine dorat in drai forra
O'Don. Suppl.; süan-traige.
sdanaeh „sleepy^^ Hy. 5, si.
sdanaim II ich schlafe. —
Praet. Sg, 3 nir thomail ocus nfr
süan FB. 57.
1. süanem Seil; soainemh i. teat
O'Dav. p. 1 18. — PI. Nom. cethri
Buanimain FA. 2; Dat. no clistfs
errid Ulad for süanemnaib tarsnu
on dorus diarailiu isin tig i n-Emain
LU. p. 1211», 11 (Tochm. Bm.); cen-
galtar a 1dm iarum dia thöeb co
süanemnaib Rev. Celt. III p. 184;
Äcc. CO cethri suainemnu FA, 2
LBr. — Das unter airlech ange-
führte süAnemain ist schwerlich eine
richtige Ergänzung (süft LU.),
2. stLanem Anstrengung? Sg.
Gen. d^num suanemun i n-aidchi,
precept fri dei Gl. zu in lahore
et fatigatione nocte et die ope-
rantes Wh. 26* {Z\ 775); Acc.
süanemuin do dönum i n-aidchi do
reicc ar biad et seitach dia muntir,
precept fri dei do Icc anman so-
chuide Gl. zu memores estis labo-
ris nostri et fatigationis Wh, 24^.
stLan'traig'e die einschläfern^
d e Mu s i k, personificirt Snan-traiges
als ein mythischer cruittire, s. gen-,
gol-traige.
H^tL^Adv. in die Höhe, vgl. sös
und 6s, üas; soos, snas swrsum
Z*, 612; Büas FA. 18; 28; FB.
74; 85; LHy. Amr. 60; atracht
suas ScM. 4; FB. 9; 25; saas de
Hy. 2, 84, vgl. gur thüirling anoas
ar an n-ga agos ro thüirling anuas
de go foisdineach flrghlic gao fiii-
liughadh in4 foirdheargadh air Tor.
Dh. p. 86, 88.
s6ata glatt geriehen? a inar
blAith bfannaide, is 6 6irom aerda,
is 6 süata srebnaide, is 6 üagthe
osslethar Lü. p. 79», i {„polished
down" CrowCy Siab. ConctU. p. 423);
deg-süata („well-smoo^d'* Cfrowe
l, c. p. 425) 8. unter lethar; soaite
any thing deprived of it$ Juices,
tempered, mixed, hneaded 0*B., vgl.
Büathaim.
süatbatm I knead, ruh, mix,
mould O'B. — Praes. sec, Sg. 3
CO n-doirted in loimm isin fhedan
sin ocQS no chomsuaithed triasin
braissig „he used to . . mix ü aü
ihrough ihe pottage^' Fü, p. G 85.
— Inf. Gen. crand suati na braisce
„the mixing stickf* ibid. 24.
suba Freude, vgl. duba; sabha
pleastMre, deiight O'B. — Sg. Nom.
na sid na suba na säm Lg. 17, 56;
is cörn doit suba ocus forbäiiti
Three Hom. p. 100, 17; i fil sith
ocus suba LHy. Amr, 135; suba
tar menmain c4ich EC. 5, 5; Gen.
iar lecud cech suba FH, Apr. 21;
Dat. co subu FA, 16 (co süba LBr.).
sabaeh fröhlich, glücklich,
vgl. dubach. — Sg. Nom. elia so-
bach SC, 30, 1 ; Acc, issin sftb soer
subach Fei. Apr. 2. — Adv. co
subach FA. 31.
subaehas laetitia Ir. Gl. 301.
sabaigim III mit Acc. ich freue
mich an Etwas. — Praes. Sg. 3
subaigthius er freut sich daran
SP. II 14; PI. 3 subaigit gaudent
Ml, 61«, they reQoice O'Don. Suppl.
— Praet. PI. 3 ro Subacbsat na
huli in mfrbuil sin „aü r^oieed at
that marvel" SMart. 35.
soeaeh FB. 37, vgl, sügach m^^^i
cheerfül, sportful, froliesome O'R
sueat illud; bid firsacutFJB.6;
tucaid . . sucut 14 (succat Eg.\
1. sade, Saide Pron dem. dieser,
hie Z*, 349, wird anapikorisdi ge-
sude
795
BÜU
braucht, und nicht nUt einem Sub-
stantiv verbunden: Dat. do suidiu
TK d LU.; FB. 94; foa suidiu
p. 131, 16; di sudiu deinde FB. 6;
SC. 12; p. 131, 7; SC. 12; issudiu
FB. 20; dabei CC 1 LU. (ann
Eg.); SC. 2; iar sudiu post hoc
FB. 5; 16; 54; 55; 56; 62; 72;
74; 80; 81; CC. 4 LU-, iar sudi
FB. 25; 27; 28; 39; iar sudiu..
iarom 60; iarom iar sudi 65; Äcc.
im snde SC. 8; is uad-som raiter
Tulach Taidg fria o sin co sudi
CCn. 7; PI. Dat. sfd mör itaam,
conid de suidib nonn ainmnigther
ses sfde EC. 1 ; Äcc. itir suidiu CC.
2 Eg.
2. sude^ snlde N. Sitz, Sitzen;
dÄl-duidse forum SG. 57», trebun-
äuide, iüg-öuide tiibuncd SG. 50»
(Z*. 855). — Da>t. isin t-sudiu faire
FB. 81; isin sudi faire 84; mod
nad mod i n-desid inna sudiu ibid.;
CO n-desitar . . inna sudi sie setzten
sich nieder FB. 21; co fuarusa h^
. . ina sudi ich fand ihn sitzend
SC. 33, 3; atraig . . ina sudi er setzte
sich aufrecfit 12; Äcc. lasin suidi
n-grfanda SC. 40; itir suide no
sessam Hy. 1, s; luid..i8sa sudiu
na fari FB. 83 (issin suidiu Eg);
isi {sie) sudi fari ibid. (issin suidiu
Eg.); siasair suide eoin i n-ailt
Hy. 5, i; condot rudi {s. sudim)
sudi n-ög SC. 28, 7 ; PI. Dat. batar
na mnaa ina suidib Lg. 15.
sudig'im III ich setze. — Im-
perat. PL 2 sudigid FB. 7. —
Praet. Sg. 3 ro suidig p. 40, 12;
PI. 3 ro duidigset a tige Lg. 11.
— Pass. Praet Sg. 3 ro sudiged
FA. 15; 16; PL 3 ro sudigthe FB. 3.
Bttdigrad M. 1) Setzen, Inf. zu
sndigim, 2) Anlage, Plan eines
Hauses, einer Stadt. — Sg. Nom.
2) sudigud inna catrach FA. 15;
sudigiid Tige Midcbüarta fair 2;
suidigud ind rigthige 16; Gen. dli-
ged suidigthe lex positionis SG. 193»
(Z«. 239); Dat. 1) iar suidiugud
GL zu mihi posito . . in periciUo
Gild. Lor. GL 4.
sudim, suldim ich setze mich,
vgl. saidim. — Pra^s. Sg. 3 reL
cia r^t brega a Loegairi cia suides
a fantu cia aires a n-ätbu LTJ. p.
1 14», 3 (y,u)ho sits [on] their slopes"
Crowe, Stab. Concul. p. 381). —
Conj. Sg. 2 rudi SC. 28 für ro sudi.
— Praet. Sg. 3 ro suid iar sin in se-
noir oirmitnech ThreeHo^n. p. 122, 4;
suidis Ronait Fä. p. CXLVII 3. —
Fut. Sg. 3 suidfid . . for a cbatbair
rigda ScLb. 5; PL 3 suidfit iar
sin sudi nemthröcar ScLb. 20.
süg sucus; cäin in sug assa
söeraigtbib sugthfar Goid.* p. 157
{LHy. Amr.); co tirmaigid cach
süg bis isnaib ballaib GL zu efficiet
sucum membrorum ML 44^.
sügrim II ich sauge, sauge
ein. — Praet. Sg. 3 ro süig a folt
inna chend FB. 27; ra suig in
tairr ScM. 17. — Pass. Praes,
Sg. 3 sugthiar «. unter süg. —
Inf. Nom. sügad ocus iml^cad a
anala Corm. p. 36, si.
Stti ein Name für die einheimi-
schen Gelehrten, On the Mann.
III p. 150; vir doctus, doctor Z*.
255; saoi a sage, a scholar O'R.;
saf scriha Ir. GL 4. — Sg. Nom.
sui LHy.Amr. 60; 72; bid s6i bid
fäid bid file Three Hom. p. 40, s;
i ro leg iar sein i Corcaig cor bo sui
Goid.* p. 93 {LHy.); ibid. p. 97;
Gen. cinmotba a stuigen suad Corm.
p. 36, 17; fo läim suad saincherda
Rev. Celt. III p. 177; d&m suad
dna di ferib däac On the Mann.
III p. 510; PL Nom. cit süide not
l^gat „though they be sages thai
read t<" FeL EpiL 81; Dat. do
shuidib LHy. Amr. 136.
Süll F. Auge; oculus Z« 250.
— Sg. Nom. siUl glass Lg. 17, 41;
sdil cbäirech 19; cach sdil di GL
zu Oss. III 7 (sui Ed.); Gen. rodarc
a sula FB. 81; imdenum sula SC.
37, 18; tene na süla SC. 17; la
brafad süla FA. 17; 31; andiaigh
a Sula TE. 9, 16 Eg.; \i sula p.
132, 85; 26; SC. 31, 7; 38; FB. 23;
Dat. CO n-öen süil ScM. 11; Acc.
CO m-bert do Süil as do cbind
ScM. 11; SC. 5; p. 131, 28; co
rolsat süil tairsiu SC. 35; in t-äüil
alle ScM. 11 ist Nom. für den
suilbir
796
satrall
yAcc; PI Nam. süli FA. 21; Gl
zu Osa. III 1 (mo shuile Ed.)\ sdili
FB. 91 ; atconcatar süili d&ini TE. 5
Dat. segdaib suilib Lg. 4, s Lc
(Büiliub Egy, Acc. fo a süili TE
12 Lü.; Du. Nom. a di suil Hy
5, 42; TE. 4; a da äüil p. 43, 29
tren. cechtar de na d& sula 2^^J9. 91 ;
cutrumma a da sula 74; cechtar a
da äulu TE. 4 ^^.; cutrumma a
da sülu FB. 62. — Compos, suil-
chor p. 144, 16.
sailbir, suilbhir cheerful, ple-
asant, jelly O'B.; Gl. zu sochla
Feh J<m. 13. — Vgl. duUbir.
Balrge, ann geubhair-se suirghe
uaim-se, a Oisin „wüt ihou receive
courtship from w«" Tor. Dh.
p. 54; tosach suirghi TE. 7 Eg.;
ni snirgi na sotlae rocruide mor-
partse Fei. Epü. 135 (suirgi i. su-
airc, ro cruidhe i. ro croid i. tue
ni eisib, mor-partse i. lebur Three
Ir. Gl. p. 139), der Sinn ist wohl,
dass nicht Geschichten von Liebes-
liMt oder Kampfesübermuih den
Inhalt des Filire bilden.
slilst a flail O'B., =^lat. fustis
Ir. Gl. 109. — Sg. Gen. bla sußta
aith Sench. M. III p. 220; PI
Dat. CO sdstaib iarlnd FB. 48.
stLi tbe yfknowledg c" Cor^n, p. 40
sacart; LHy. Amr. 26; ibid. 136;
CO suthi FA. 35; ro l^g suthe „read
wisdom*' Goid.^ p. 97 {LHy.).
saitbemlaeht „knowledge";
ba sab hi suithemlacht cech berlai
LHy. Amr. 26.
sol before O'Don. Gr. p. 325;
Tor. Dh. p. 54; ibid. p. 152.
stLl Nebenform von sdil, Oss. III 7
Ed.; PI. Gen. fadad a sul ScLb. 20.
Bnlhsk\rgutsprechend,beredt,
s. labair; sulbir eloqttens Wb. 17^
{Z*. 863); sulbair Gl zu lepida
Leyd. 61» {Goid.'' p. 57). — Vgl.
dulbair.
salbaire F. eloquentia; Gen.
inna sulbaire SG. 9» {Z\ 247).
sulbairgtbid Gl. zu lepos SG.
67i> {Z^. 802).
sulbairigim III bene loquor;
Imperat. Sg. 3 sulbairiged Wb. 12^
{Z*. 863).
1. sult Fett; i. a feitb Corm.
Tr, p. 117 molt.
2. sult mirth, joy, delight,
voluptuousness O'B.; a sultocus
a feth p. 130, 25?
-siim 8. -som«
Bund hier; hie, hoc loco Z*. 355:
de shercc dam sund, do sercc dam
tall Fü. p. CLXXXV s*; suud
FA. 3; SC. 10; 20; 28; 34, is;
37, 20; 45, 20; FB. 21; 36; 62;
ron snade sund Gl. zu snaidsiiim
Hy. 1, 11; sunn TE. 5 Eg.\ 9, si;
10, s; IB; 14; CG. 7 Eg,\ sund üle
SC. 29, 80 ; p. 144, 97; indiu sund
amne p. 131, 24.
sonda hier, hie Z\ 355; s. unter
melim; sunna FB. 94; uair is sonna
Ih'esergi Three Hom. p. 44, 19;
sunno p. 144, 25.
süt illud, aisAdv. dort, dort-
hin, iUic; atcluni-siu süt FB. 35:
is fior do Dhiarmuid süd Tor. Dh.
p. 152; in fer asa erbaid airi siot
na ro creted dam-sa ocus don
choimdiu der Mann, dessen Ent-
schluss (?) darauf gerichtet war, dass
er nichi an mich und den Herrn
glaubte Three Hom. p. 18, si; sdt
dort SC. 11, 9; 47; and sAt SC 32.
1. Stttb weather O'B.; suth sin
Corm. p. 21 fliuchud, ibid. p. 43
tuarad.
2. sutb Geburt, Frucht; soth
offspring O'R. — PI. Nom. na sothe
terrae fetus SG. 64» (Z«. 240);
Dat. ^rsna suthaib „after the hirths"
Goid.* p. 60 (South.).
satbaeh fruehtreich; tlr su-
thach solusta FA. 4.
sutbaige F, Fruchtbarkeit
ScLb. 25.
BU-tbain, satbin ewig; aetemus,
perpetuus Z*. 863. — Gen. F, na
p^ne suthaine FA. 24; 34; p. 170, 27;
Dat. isin bethatd suthain Three
Hom. p. 96, 6; Acc. in rig söer
suthain Hy. 6, 25. — Vgl. com-
duthain. *
Butbe s. saltbe.
eia satbrebreeb Hy. 2, eo?
satrall s. unter lochet; sudrall
light, brightness, a candU, a terik
O'B.
ti
797
taccmang
T
t& 3. t&im.
tabairt, tabart Inf. zu tabruim.
1. taball»{at. tabella, tabhaill
tabella It. Gl. G2; das Material,
auf dem man in Irland ante per-
gamenae uaum schrieb, waren ta-
bfdae e hetula arhore complanatae,
guoa Oraiun et Taibhle Fileadh
i. Tabtdas Phüosophicaa dicebant
Ogyg p. 233, vgl. Ms. Mat p, 470;
i cinn secht m-bliadhan tescaid
filid ocus faide ocus fisidh in t-ibur
böi 08 Balle, ocus musgniit taball
filidh de, ocus sgriboit fise ocus
fese ocus serca ocus tochmarca
Uladh inti Ma. Mat. p. 473, 38.
2. UihM eine Schleuderte äffe,
sling On the Mann. II p. 2ö2; fo-
ceird Cuchulaind cloich assa tha-
ba[i]Il furri corröebris in mind n-6ir
i tri ibid. III p. 196; nos indlethar
Cet inchind Mesgedra isin täbaill
Aid. Chonch. 40.
tabartaeh „bountifuV^ Fei p.
CLXXII 41, von tabairt.
tabraim I verschmolzen aus do-
berim, s. do-blur^ ich bringe,
thue wohin, gebe, mit la ich
nehme mit; tabur do Z*. 428. —
Praes. PI. 2 tabraid FB. 72. —
Conj. Sg. 2 ni taibre gräd for nech
con feser a inruccus don gr&d sin
Wb. 29», 24; ni fil..rig na tibre
falte dün Lg. 10. — Imperat. Sg, 2
tabair Sem. 3, le; tabair bröc im
nach n-aile FB, Gl ; tabuir ass hi
TE. 19; tabar FB 87, s. unter
drindrosc; PI. 2 tabraid By. 1, 62.
— Praes. sec. Sg. 3 na tabrad
ScM. 1; asbert CumdM na tibred
acht is cac/i nf dob^rad ocus ni
bäd si in ben CCn. 4; asbert Tadg
CO tibred breith do ind ibid. 7;
nach Mhred mnai TE. 2 Eg, ; PI. 3
dia tibfftis rigi n-Erend SC. 21;
tibertais 22. — Pr<iet. Sg. 3 tobert
p. 131, i; PI. 3 tub^tat^r a cairp-
tiu leu CC. S LU.— Pass. Praes.
Sg. 3 ni tabarr ainm trän friu
Ml. 30», 9. — Co^j. Sg. 3 mani
tabrait[h]er FB. 50. — Praes. sec,
Sg. 3 dia tib«rtha FB. 90. — Praet
Sg. 3 tobreth p. 130, 28. — Inf
Nom. is dait as chöir a thabairt
FB. 9; in tan bd mithig tabairt
biid döib CC. S Lü.; a tabairt
illäim neich uaib-si FB. 76; ni
mebul do Ultatö . . a thabart FB:
14; Gen. fobith tabarta do ch4ch
ä chomraime SC. 2; Dßt. du tha-
bairt SP. II 16; do thabairt sät
ScM. 2; FB. 72; usci . . do thabairt
fo a süili TE. 12 LU.; do thabairt
inna m-bossän SC. 2; do thabairt
chucu dass ihnen gegeben würde
Lg. 11; TE. 20 Eg.; FB. 59; 63;
ddl inna caurath sin do thabairt
FB. 56; cath do thabairt eturru
eine Schlacht wurde zwischen ihnen
geliefert Lg. 16; oc tabairt chathai
Fei p. CXLVII 2; foraim an döib
do thabairt fomd (auferlegen) SC.
5; FB. 62; oc tabairt tana bö uait
beim Wegtreiben eines Rinderraubes
von dir ScM. 11; ic tabairt chind
Anldain assa chriss ScM. 16; FB. 2;
do taphuirt na hingene TE 3 Eg.;
Acc. tri thabairt ind anmse triuin
fris Ml. 30», 12; ar tabairt darsa
moriin d Lg. 18, so?
tabsat SC. 29?
taceair, taeair congruus, de»
cens Z*. 881; taeair cense oc in
forcitul Milde ist geziemend bei der
Unterweisung Wb. SU, 26; is tacir
deit ni täirle lat Wb. 30^, so {decet
te Z*. 234); is tacäir dünn a chäin
locheil asar chorp Wb. 15 ^ (Z*. 633,
zu lesen corp?); Wb. 17c {ZK 794).
taeemaic attingit, tachmaicc
{sie) snechta ferna (no fairnniu) fer
i. doecmaic in snechta crissa fer
Corm. p. 20 ferend; tacmaic „it
surrounded*' O'Don. Gr. p. 260
{mit Bezug auf Corm. l. c ).
taeemang reichen bis, umge»
ben, verschieden von teccmang?
Praes. sec. Sg. 3 tacmungad [du
taccraim
798
taidbrim
ad]bran ,ywhich used to fdü, to the
hed^* Tur. Gl. 127 a; taicmainged
8. tmter fösoc. — Zu O'R.'s „tag-
mangaim I Surround" vgl. imm-
thacmang.
taeeraim {für do-aith-garim) I
argumentor; tagraim I plead,
argue, dispute, debate, sue O'R.
— Praet. PI 1 doracartmar cois
c4ich Gl. eu catisati sumus Wb. 2>
{Z*. 457). — Fut taicc^ra cäch
dar A chen[n] fessin Gl. zu unus-
quisque nostrum pro se raiianem
reddet Deo Wb, 6»» (Z\ 452). —
Inf, tacre.
taeere, tacre argumentari,
Inf. zu tacraim, argumentum
Z*. 881; tagra discussion Corm.
Tr, p. 163. — Sg. Dat. ic sir-
thacra frfu FA. 26; ic taccra frimm
„contending wüh me" Three Hom.
p. 36, 21 ; Fl. Nom. cia batar deg-
tacrae les „though there were good
arguments with Ätw" Tur. Gl. 81;
na tacrai dorata for Crist Gl. zu
o^ecta Lib. Hy. 6* (Goid.* p. 66).
taccu ich sage, spreche; „ne-
go?'' Z\ 434 (Wb.y, taccu ni adil-
gnigmar Gl. zu numquid egemus
Wb. 15» {Z*. 439); duacthar tri
th[u]istin in talman Gl. zu loqui-
tur terrae creatio Ml. 51« {Croid.*
p. 43).
taeha scarcity O'R.; ni biad
tacha broit na biid ann co bratb
Goid.^ p. 104 (LHy.).
taehtad Gl. zu angens SG. 14^
tachtud ar brAgtib „strangling
an ihrocUs" ScLb. 20; tachdaim
I strangle, choke O'R.
tachtae angustus SG. 60i>.
tadall Visit atio Z*. 28, Inf. zu
taidlim. — Sg. Nom. tadhall in
maighi sia TE. 16 Eg.\ „Tadall
latt a Chuchulainn." ,,Ni adliub
^m** ol Guchii^ainn [fiat] visitatio
a te Rev. Celt. III p. 176; Gen.
bad atrab n4 bad cuit tadfU es soll
ein Wohtten sein, nicht ein Mal
Besuchen Wb. 21\ 27; Bat. don
chet-tadall ScM. 1; Acc. nf sech-
malfam nf and cen tadal Ml. 25», 3
{Z\ 460). — Vgl. imm-adall, ad-ella.
tad-badim (für do-aitb-) I ich
zeige. — Praes. 8g. 3 tadbat de-
monstrat Wb. 10* {Z*. 431); duad-
bat ocus relaid demonstrai et mani-
festat Ml, 51e; donadbat quod de-
monstrat SG. 27i>; dorn adbat Lg.
18, 10; PI. 3 ar don adbat SC. 28, 2?
— Fut Sg. 2 tadbae FB. 69. —
Pass. Praes. Sg. 3 doadbadar osien-
düurWb. 29«, 4 (Z«. 471); ciasberat
doaidbdetar ffsi doib et dotiagat
angil a n-dochnm ni chretid-si Wb.
27», 89. — Inf taidbsiu. — F^
tärfas und tais-benim.
tadbanar s. tald-benim.
tadb^im s. taithb^lm.
tadbsia s. taidbsiu.
t&eb s. töeb.
taerreehtaeh erregend, Er-
reger, tserrechtach debtha SC. 25,
vgl. tairrachad to incite O'Don.
Suppl. und tndrach.
ni t&grara SC. 40 lies nit igara,
s. &8rar.
tagrim für do-agim, -agaim? Im-
perat. Sg. 2 aigh taig i. tair dori-
dhis i. eirigh go Cormac ocos Uir
doridhisi aadh Ö'Dav. p. 50 aigh;
PI. 2 sX6X da clÄrchiste mora and,
inagid tagid ocus tucthar as LU.
Nenn. 1. — Vgl. ma imaga taga
i. imain amuigh Ö'Dav. p. 49 agh.
tai i. derb 6g (dearbh a churn
or müh pan CR.) no taog (?) no
ian, tadbanar toi i. taisbentar na
taoga no na derboga no in ian loma
no corma Ö'Dav. p. 121. VgH. toi.
tfti p. 132, 24 {yyihere no grief or
care is known" O'Currtf'')?
talbleth s. toimlim.
t&id M. für SG. 47b (Z\ 30).
taid- oder taitb-, entstanden
aus do-aith-.
taid-beDim I ich zeige. — Pass.
Praes. Sg. 3 tadbanar s. tai; tad-
banar din do Chomgall FH. p.
CXXIX 2; nom tadbanar ,,«9 Steten
uHto me'* Three Hom. p. 80, 24. —
Praes, sec. PL 3 nöi crotha no
tadbantais forri ersdiienen an ihr
FB. 28. — Vgl tais-benim.
taidbrim {für do-aith-berim) I
exhibeo. — Conj. PI. 2 ni tidbarid
far m-bauUu ne exhibeatis membra
vestra Wb. 3h ^z\ 881). - Praes.
Uidbriud
799
Uilgim
sec. 8g. 3 donedbarad Gl, zu ut,.
po88Ü adhibere Ml. 23^, 4.
taldbiiud , dothi§t Cuchulaind
amabarach do taidbriud in t-älöig
ocus do thaisbenad a chrotha älgin
alaind do mnaib LU, p. 81», i.
taldbsitt F, Zeigen, Inf. zu
tad-badim, Erscheinung; demon-
stratio, demonstrare Z*. 486; 881.
— Sg. Nom. taibsiu SC. 49 (taidb-
siu H.); Dat. iar taidbsin Concu-
laind dö ina charput LU.p. 113», 12;
Äcc. ro faillsig . . re tdidbsin a
n-ecosca ,^ manifested . . their
countenances hy showing FSl. p.
XXXVII 18 ; con^cus in tadbsin
tarfäs duit LU. p. 113», 17; PI.
Dat. frisna taidbsib sin SC, 49,
taidbsiu Eg.
taid-ehoirte, in taidchoirte as i
n-do[i]ri Gl. zu reversorum Ml.
82o, vgl. tath-chor.
tald-ehreDlm I ich erkaufe.
— Perf Sg. 3 do radcbidir Wb. 2t>
(Z*. 450); it h^ dorraidchiuir eos
redemit Wb. 32«». — Fut, Sg. 3
tathcria i. in cunnrad dobera tarais,
ut est ni tathcria ma ro ria i. ni
tuca amuith 6 ma ro recu« (reca?)
amach O'Dav. p. 120.
taid-ehriee F. redemptio Z\
812, von crecc. — Gen. atconnairc
Böllsi a thaithcreca Three Hom.
p, 4, 1.
taid-eliar redemptio Wb. 3».
taide s. taite.
t&ide) taide secrecy, conceal-
ment, adultery O'Don. Suppl.;
Uidhe theft O'R, vgl. t&id; hi taide
verstohlen s. unter laige; cen täide
„without concealmenV* FH. Prol. 71,
Gl i. cen folach; [i.] cen dicleith
Oct. 10.
taideeht s. tnldecht.
taidleeh Sühnung; stUisf actio
Z*. 881; taithlech „peace*' Fü.
Sept. 19 ixeimt auf aithmet), Gl. i.
sithugud. — Sg. Gen. in taidlich
satisfactionis Ml. 23», 9; Dat. ho
chain-taidliuch satisfactione Ml.
32», 24 (Z*. 857); Acc. cen taith-
lech FA. 35 {„without pretence*'
Stokes).
1. t4idleeh glänzend; tdidh-
leach pleasant, delightful, splendid
O'R. — Sg. Nom. in grfan tind
taidlech Hy. 4, 2; toidlech ScM.
21, 32; Matha mur tren toidlech
Fil, Sept. 21, Gl. taitnemach ; ^cc.
F. treib toidlig „a radiant homeste-
ad" Fü. Prol. 78, Gl. i. taitnemaig.
2. t&tdleeb Glanz, taidlech ind
6ir TE, 3?
taidlim adeo, visito. — Praes.
Sg. 2 „Dia m-bad falocht mör no
beth and*' or si ^,ro adelta; üair is
bec fil and ni thaidle Rev. Celt. III
p. 176; 3 do da aidlea Wb. 9d
[adü eam Z\ 434). — Conj. PI, 3
ni rom taidlet Gl, zu nim tharle
Hy. 6, 8. — Praes. sec. Sg. 3 dia
täidlet in n-6ir „if he touched the
mould" SMart, 40. — Fut. Sg. 3
dos n-aidlibea visitcUnt eos Wb. 25^
{Z*. 459); no don aidlife Three
Hom. p, 38, 8; toadlibi ibid. p.
120, 9; PI. 1 adrimfem ocus doaid-
libem cech n-oin dliged fil in psal-
mfs Ml. 14c, 6. — Inf tadall. —
Vgl. adella.
tail 8, toi.
taile stark; strong, stout O^R.;
i. dain^n O'Dav. p. 122. — Sg.
Nom. FB 37; 71. — Compar.
tailcithir s. 1. lön.
tailee F. Festigkeit, Stärke;
Dat. mar co talcai {reimt auf mar-
trai) Fei. Sept. 15, Gi. i. co cal-
matus mor, vgl. co tailee i. co treisi
no CO calmatus no co teinne O'Dav.
p, 122 tailc; co talci „with stark-
ness" Fei. Apr, 28 (co talcai und.
p. LXXYII, Gl. i. CO tangnai.
taileend s t&l-eend.
tailchttbe crater SG. 95^ (Z*.
72) ; PI, Nom. ind telchubi cadi SG.
180», 1. — Vgl. tulchube.
tailciudf isel fri art tailciud fri
gargg Bern, 115»^ „tender to the
rough" Goid,* p, 56.
taile salarium Ir, Gl. 739.
1. tailgim 11 foveo. — Imperat
Sg. 2 a ben talaig do maccän
„cherish thy chüd^* Three Hom. p.
30, 26. — Praes. sec. Sg. 3 ülsi
Patrice iarna baitzed ara tailced
maccu Cathbad Tir. 8 {„that he
would cherish"). — Inf. Acc. dds
tail^m
800
tMn
in fetfaimmfs talgad a brotha Lü.
p. 127, SS. — Vgl. tatailcim.
2. tailgrlm für do-failgim? vgl.
fi&ilgim J beat or cuty i. buailim no
gearraim O'B.; co dufailced don
Gl. zu ut omnem fiJiis Israhel spem
noxiae securitatis incideret Ml.
35c, 1.
tailm F. Schlinge; laqueiM
Z\ 770; a ding Cortn. Tr. p. 158.
— Gen. liic telma s. unter scendim;
Acc. oder Dat. gaibthi cloich isin
tailm SC. 7.
t&lm ich befinde mich, bin
an einem Orte oder in einem
Zustande, vgl. atAu, atü, itäu,
Z*. 488; mit d für t, wenn als
blosse Copula gebraucht, in ni dam,
an-dai, in-da, ol-daas {vgl. auch
conid, condat, inid, mdd, manid).
— 8g. 1 at ferr do laech andö-sa
als ich bin ScM. 16; „ni techta
dam dil fri fer" ol ind Ingen „hl
fiadnaisi na sethar as siniu andu
LU. p. 124^», 27; tri ch^t bliadan
0 tu sand tbid. p. 40^ 8; nach
Analogie von am {ich bin), das
nicht negativ gebraucht wird, ni
dam: ni dam dermatac[h] p. 141, 6
(dom Eg.); ni dam buidhech dorn
cheill föin TE. 9, 23 ; ni dam tualnge
laubra rimm ibid. 22; ^ cid no tii
Lg. 10; 18, 1; ScM. 3; abair rim
cid dii TE. 9, 9; is midlachda no
tii FB. 58; is fota in troscud i
tdi ScM. 3; is ferr do laech andai-
sio als du bist ScM 10; madda
eola a Ghonchobuir Lg. 18, 4o; ^ ar
is tormach peue ros tä döib FA.
29; is tuilled p^ine ros ta and
FA. 16 LBr. (ros ic and LU.); ce
tha nach SC. 44, 2; ci-si airm hi
ta side SC. 13; 31; 28; 31, 12; 16;
nim tha maith em SC. 13 {vgl. nl *
maith ddn ^m ibid.); ba ferr leiss
6c andä bethu TE. 12 Eg.; FA.
10; 29 (oltas LBr.); is tressiu cuma
inda muir Lg. 18, 39; otha mo ginn
von meinem Knie an TE. 10, 12;
otd Essrüaid Lg. 11; ciddaie di
soduin p. 145, s? mit Fron, per-
sonale sufßxum; taithiunn dichri-
chide clius SP. II e; tathund nöbis
est Fei Prol 217 Laud; iss ed
tatham Lg. 18, s Le.; tatham i.
ata agam O'Dav. p. 124; tathat
airle lim-sa ris ScM. 3, is; tathut
fffilte SC. 10; tathat i. ata agat
O'Dav. p. 124; tathus mor maith
aire „she has mud% good upon her**
Fei. Febr. 5; rd. ba ferr a comai-
techt . . oldaas a tuitim Lg. 13;
oldis FB. 94; oltas FA. 10 LBr.;
29 LBr. ; nir bo ferr saide . . andäs in
Loth mör ScM. 7 ; ba mou he indas
cech cuibrend p. 40, 13; ba hnilli
inas cech blegun p. 42, 6; PL 1
sid mör itaam EG. 1; casin pari
sa hi t4om Three Hom. p. 114, 14;
PI. 2 „mairfet-sa ior n-döeni uli
innocht*' for se „mani f>hai in
tfr forsa t&thi Lü. p. 39^, 11:
PI. 3 bale i taat läith gaiie ScM. 6:
mka tat carait FB. 84; nf dat o&-
mait FB. 21; ni dat maithe ban-
rdna TE. 9, le; condat mnä sidi
SC. 28; cidat linmair FA. 13; d
dat olcca rüna ban TE. 9, 17 Eg.
{oder zu trennen cid at?1 bft lia a
mairb and andat a m-bi F*B. 21;
rel. andaiti ibid. Eg.
taimne torpor; taimne morfes-
siar cen 6c „the trance of setzen
without death** Fü. p. CXXIX 28:
tamni Und. p. GXXX 90.
taimthia „bed-death** Fei
Jun. 30, Gl. i. a 6c fri hadart;
ibid. Jul. 2, Gl. i. bas no tarn no
serb, 710 tamthiu i. tomaithiom, no
tai[m]thia i. tarn tai i. ec a senor
no serg, vgl. Three Ir. Gl. j>. 133;
ibid. 27; Aug. 17; taimthiadh i.
b&s no sercclighe O^Dav. p. 122;
PI. Acc. la tamthine FH. Oct. 29?
tain, cen thain SP. Y 9, „without
dügrace*' 0' Curry?
t&in Forttreiben, Raub; dri-
ving O'Don. Suppl.; besonders tAin
bö Binderraub, Täin Bö Cöaiinge ,
{Lü. p. 55», 1) Titel der berühm-
testen irischen Sage, T^n Bö Fraich,'
T&in Bö Regamain Titel anderer Sa-
gen; bö*th4in eine geraubte Rinder-
heerde. — Sg. Gen. oc tabairt tana
bö uait ScM. 11; Dat. do th^in
na m-bdn a Güaingin TBF. p.
154, 4; Pl.Nom. tÄinte, täinti O'Dan.
Gr. p. 99; PI. Gen. co n-immad..
tÄinsem
801
tair-chellaim
bö-th&nte 8C. 42; biaidh agam f^in
na cuacha agus na cuirn . . agas na
buair agas na böthäinte gan roinn
Tor. Dh. p. 204, s {„the cattle-
Tierds**). Vgl. imm-ain, tagim (mit
taid Dieb hat täin wcthrscheitdich
nichts zu thun).
t&insem, für do-äinsem, An-
klagen, Beschuldigen, dia thain-
sem Fei. Epü. 524; vgl. äinsom accu-
satio, äinsid Accusativus Z^. 771.
tftinsiiii ich beschuldige; tain-
sither is reproached, censured
O'Dan. Suppl.
1. tair trocken? ba tair Hy.
5, so Ctar Fr.\ Gl. i. ba terad,
„there was fine weather always in
her^field" Stokes. Vgl. 1. tar.
2'. tair s. tairicim.
3. tair Lg. 5, 15 Eg.?
4 UArÄdv. im Osten, vgl. fair,
an-air; tair ic taurcbül na gr^ni
TE. 16; Oss. III 9.
tÄir contemptj reproach O'R.,
vgl. är, tathäir; Acc. frim thäir
s. unter imm-denach.
tairbert, toirbeart a munifi-
cence, a gift, present O'B.,
toirbhirt delivering, giving up, han-
ding over O'Don. Suppl., Inf. zu
tairbrim. — Gen. da lÄim thid-
naicthi ratha ocus tairberta ocus
tuarastaii iarthair tbaascirt in do-
main On the Mann. III p. 446
{TBC).
tairbertaeby toirbeartacb gene-
rous, liberal, munificent O'B.
tairbine s. tarbin.
tairbir vgl. bir? cona thairbirib
nfath 8. unter serda.
tairbrim (für do-air-berim) I
redigo, subigo; toirbbrim I give,
ddiver, yield O'B. — Praes. Sg. 3
ol a tairbir Gl. zu quod redigat
SG. 197b [ZK 430); tairbirid . . ocus
trascraid docbum n-iffimd comtinöl
. . na mac mallachtan FA. 1 {,Jhe
bows down")] tairbirid illatu plan
. . dona maccaib bais ibid. {„he be-
stows''); Praet. ro tboirbir slögu
Acbla subegit LBr. p. 205^, ig. —
Pass. PI. 3 doairbertar fo r^ir
D» Wb. 22c {convertuntur sub vo-
luntatem dei Z*. 473). — Part.
tairbertbae Gl. zu incurvatum ob-
presumque Ml. 130o. — Inf. tair-
bert.
tairced s. tairicim.
tair-ehanim I ich prophezeie;
do-aar-cbanim sagio SG. 60^ {Z^.
880). — Praes. Sg. 3 doerchain
profetat Ml. 21», 7; don aurchain
Gl. zu portendere Cr. 33^ {Z\
430); PI. 3 tcrchanait SC 35. —
Praes. sec. Sg. 3 no tbercanad Gl.
zu Hy. 5, 19; PI. 3 taircbantais
Hy. 2, 19. — Perf Sg. 3 tairche-
cbuin resiu forchuimsed Gl. zu
praedixit Isaias Wb. 4* {Z^. 448);
PI. 3 höre nad tairchechnatar fatbi
doib Wb. 5» {Z*. 450); dun äir-
cechnatar Tur. Gl. 6. — Praet.
PI. 3 Dep. ro thirchansatar a drdide
do Loegatre Three Hom. p. 16, so.
— Pass. Praet. Sg. 3 doairchet,
tairchet Z\ 478 {Wb.). — Part.
Sg. Dat. don terchantu Gl. zu pro-
phetato Ml. 53 {Z\ 881). — Inf
tairchetal.
1. tair-cbellaim ich umgebe,
vgl. air-cbell, timm-chell; Sg. 3
don oircholl din mür luaidi FA.
17 LBr. (timcbellaid LU.)] hierher
auch dodon arch^il p. 133, 6 {das
Dunkel von Adam's SündenfaU ist
es, das u/ns umgiebt gegen Gezählt
werden) ?
2. tair-ebellaim coerceo? Praes.
der Gewohnheit Sg. 3 bruitne . . dia
tairchelland a eochu p. 31], 4. —
Praes. sec. Sg. 3 bruitne di dergör
ina läim dia taircellad a eochu
Lü. p. 113b, 20; cuachi di ör . . hi
taircellad a folt p. 31 V s-
3. tair-chellaim ich halte in
Ordnung? taircella tomus conid
iama dum toimdither On the Mann.
III p. 514, vgl. tairceall i. timceall,
ut est taircoll tomas O'Dav. p. 123,
fer taircell „coUecting man" O'Don.
Suppl.
4. tair-chellaim, Sg. 3 tairchella
memorat Wb. 12b {Z\ 880), vgl.
1. timmchell.
5. tair-chellaim ich raube, vgl.
airchellad, archelim {s. die Nach-
träge); Inf Nom. in tairchellad
hi follus Gl. zu non, inquit^ quod
51
taircheltach
802
üürissim
habet in se notam iniquitatis pup-
licae, aperte tenuiores quosque
deripiunt sed callide excogitant
Ml, 28c, 5.
taireheltacli Gl. zu magica
ars Bern. 94^, nach Stokes [Goid^
p. 55) für tairchetlach.
tair-ehetal N. Prophezeiung,
tairchital prophetia Wb, 5» {Z*.
8811 — Sg. Dat. bäi trä Curnän
oc Uircetul doib ind locha do thich-
tain täirsib LU. p. 39b m; PI
Nom. & tercitla vaticinia sua Ml.
19\ 10 ; Dat. i tairchetlaib fdtha
Hy. 7, 12.
taireh etlid , taircetlid sagax
SG. üOb ^Z\ 793).
tairebl TBF. p. 146, 9, s. tor-
chim.
taireliisse? da n-droch dabatair-
chisi FB. 45; da n-droch duba
tarchise Lü. p. 113», 4i {,,two
block firm wheels" Crowe, Stab.
Concul p. S16\
t&lrcidy recht-t&ircid legislator
SG. 44», 3 (Z*. 854\
tAlretm III ich bereite, ver-
schaffe. — Praes. Sg. 3 doäirci
bethid Wb. 15»> {efficit vitam Z\
257); rel. tairces FB, 73. — Imper.
Sg. 3 tÄirced dia ch^liu Wb, 23c
[paret alteri, gloriam, Z*. 365). —
Inf. Gen. do breith tdircthe cruid
0 AiMll ocus 0 Meidb LU. p. 22, ss;
Dat, congniam frib-si oc täircud
raith spirito duib Wb. 14« {in effi-
cienda gratia spirittis Z*. 748).
täire. cen täire Gl. zu cen di-
gDa Fei. Jan. 22, vgl. tAir.
tairec Bereiten? to attend upon,
to supply O'Don. Suppl.; da blia-
dhain fria thairec „two years for
the prcparations*' On fhe Mann.
III p. !VJ8; ar cuit do thairiuc
ScM. 15. — Vgl. imm-thairec.
tairg-cs Oss. III 9?
tairt SP. l 2?
talrietm I ich homme, vgl. ti-
cim. — Praes. Sg. 3 tairic s. roir-
thu; taric em fri toscai FSl. Jul.
19 (tairic Laud)\ PI. 3 toirceat
O'Don. Suppl. — Imperat. Sg. 3
tairced ftr ar mo chend-sa Lü.
p, 21», 16. — Fut. Sg. 2 tair TE.
11 Eg.; p. 144, u; SC. 33, so;
FB. 61; tairsiu TE. 12 Eg.\ p.
144, 7; iSC. 40; tescfamlt-ne fön in
crand sa ocus tairsiu fei SMart. 25;
3 mani toire a gell do O'Don.
Suppl? conom thair Hy. 7, m:
nim thair Hy. 6, 12; domm air
ibid, 11; 16 (i. ti dorn törithin);
dorn airse ibid. 10; ,,donim air-se,*'
ol Fraech fri Conall, „co n-dirbis
lemm nach r^ conamecmar" TBF.
p. 154, 10; „don fair-ni do chobair*'
ol Conall ibid. 26; don far Hy. 5, 91
(i. done ar toridin); PI. 3 tairsed
Hy. 1, 48. — Fut. sec. Sg. 3 ar na
ro thucad Patraic cia dia n-demad
in t-immon co tairsed a gabail
Beitr. YII 53; nf tbairsed dö töi-
chell richid s. unier töchell; PI. 1
tabram ffanliech cach n-aidchi do
seile fdir dus in tairsimmis a bae-
gul LU. p. 74^, u. — Per f. PI. 3
tosn-aimechtär fleda mora FB. 55
{aber tosnaimechtatar Eg.?\ vgl
höre don-arnactar Crist Wb. 7^
{quia receperunt Christum Z*. 457).
talridin, amal tairidnider fer
fidchilli for tairidin FB, 62, vgl
tairidin a mül-race 0*Don, Suppl.?
tairidnider s. tairfdln.
tairis s. 4. tar.
tairisse beständig, treu; tai-
rise Gl. zu idan Corm. p. 5 ani-
dan; loyal, faithful ö'Don. Suppl.
— Sg. Nom. „In tairisi lib-si in
ben?'* ol si. „Cid tairlssi lind in
tan doUuid, bes ni tarissi iar tiacb-
tain TBF. p. 154, ss; ibid. p. 156,5;
a n-gell taraisse Gl. zu idoneum
pignus Ml. 27», 6; is gell sön to-
raisse ibid.
tairissem (do-airissem) Stehen-
bleiben, Bleiben, Bestehen,
Fest-, Still'Stehen, vgl. seasom:
positio, Status, constantia Z\ 771;
880. — Nom. tairisem SC. 44, 2; tai-
risem talman Hy. 7, 24; Gen. laech a
thairismi ein Held den Kampf zu
bestehen ScM. 17; oinfer tairisme
comrame frium-sa ibid. 8 H.i Dat.
in comram do thairisem ibid. 11:
Äcc. cen tairisem ohne Aufhören
FA. 29; 31 (toirisium LBr.).
tairis-sim (do-airi8sim> ich stehe,
tairissmech
803
tairn-gire
bleibe stehen, bestehe; sto Corm
Tr. p. 153 Btad; I stop at, end
0*I)on. Suppl. — Fraes. Sg. 3
Dep, Bmal is tri accomol n-ildule
con terisedar in domon Ml. 6r;
PI. 2 donairissid Wb. 14c [quod
pcrstatis Z*. 437); 3 nl anat ocns
nl thairiset FA. 26 (thoirisit LBr).
— Ptaes. sec. Sg. 3 asin baliu hi
tairised FB. 88; co tairistis co arna
bärach for dua na rätha LU. p.
113», 9. — Perf. 8g. 3 Dep. tar-
rasair, tarasair. — Praet. Sg. 3 ro
atachsat a thustide he co ro thai-
ris accu o sin amach Three Hom
p. 12, 22. — FtU. PI 3 nf thairisfet
demna fria gnüis Hy. 7 Praef. —
Inf. tairissem.
tairifismecb stationary, im-
moveable O^Don. Suppl. — Com-
par. is siniu in fer et is tairis-
mccho quam mulier Wb. 28^ ic
(standhafter).
tairissmigre F. Standfestig-
keit; tairismigi talman Ily. 7, 24 JB.
tairle s. tarla«
tair-lingim I ich springe
herab. — Praes. PI. 3 tairlengait
i n-dorus in ddine TBF. p. 138, 19.
— Perf. Sg. 3 tarblaing for Idr in
taige ScM. 15; tairbiiug . . asa
charput FB. 36; doarblaing den
chamuU Tur. Gl. 60; tarblingis
FB. 39; 40. — S-praet. Sg. 3 tair-
lingis FB. 40 Fg.; tuirlinges 39
Eg.; PI. 3 taurlaingset a claidt/j
a triür FB. '15. — Inf turlaim
to alight Leabh. na g-Ceart. p. 2:
tuirling io descend O'Don. Gr.
p. 198.
tairm Lärm, Laut, Stimme;
toirm naise, sound O'R. — Sg.
Nom. tairm adbul ScLb. 23; i m-bi
tairm cech tempuil Fei. Mai 10,
toirm Laud und O'Dav. p. 122
mit der Glosse i. molad no gloir;
toirm Nöisi Lg. 17, 25 Zr. — Com-
pos. tairm-chless.
tairm- die Form der Praep. tar in
der Composition {Z*. 879), wechselt
mit tarmi-, tarm-.
tairm-breith transferre, trans-
latio. — Sg. Nom. tarmbreth To-
mais Fei. Jül. 3 (tairmrith Laud);
Acc. la tarmbreitb Martine Jun. 4
(tarmrith Baivl.).
tairmchell Umkreis, Umkrei-
sen; a circuit O'R. — Sg. Nom.
tairmchell corn Lg. 1; tairmchell
dÄiltencd {so zu lesen) FB. 16.
tairmehellaim II ichumkreise,
, gehe ringsum. — Praet. PI. 3
I tairmcliellsat gascid fer ti-Vlad ön
I dorus dfarailin FB. 55; co ro thairm-
' chellsat tfr n-firend 31.
tairm-e]iles89 tairmcles nönbair
LU. p. 113b, 30, ein cless Cuchu-
linn's, „the noise-feat of nine"
Growe, Stab. Concul. p. 379, vgl.
, torand-chless.
tairm-ehosal, tarmchosal Hy.
2, 38, praevaricatio Z*. 879. —
Vgl. foxul.
tairmehoslaid, PI. Dat. tairm-
choslaidib praevaricatoribus
Ml. 154 (Z«. 879).
tairm-clirathad transfigura-
tio. — Sg. Nom. tarmchruthad Fei.
Jul. 26 ; Gen. in tairmchrutto i Sleib
Tabör Wb. Ib^ {Z\ 879); cid ina
folaid dfles no aralle fuath tarm-
chruta SMart. 34.
tairm-dechaid transgressus
est; PI. 3 tarmideocatär a n-gräda
FA. 28, tairmdechatar LBr.\ na
tarmdechutar Three Hom. p. 46, 10.
ttLirm^theehttransitus, trans-
I gressio Z*. 879. — Sg. Acc. cdin
' dömnaig cen tairmthecht ind itir
Fei. p. LXIV 10; PI. Acc. ro ches
tairmthechta ScM. 21, 15.
tairmthechtach, ar ro böe arailc
epscop tarmthechtach „a certain
transgressing bishop^' Goid.^
p. 98 i,LHy.).
thairm-tbiagaim I transgre-
dior; PI. 3 tarmthiagat Ch\ 18*>
(Z*. 879).
tairng'e a nail, pin, peg O^B.;
cona thair[n]gib gäithe, s. unter
serda, „xcith its nails of sharpness"
Orowe, Siab. Concul. p. 415.
tairu-grii*® N' Versprechen;
promissio Z*. 886. — Gen. tlr tairn-
geri terra promissionis Wb. 33^
{Z\ 886); Tur. Gl. 130; Three
Hom. p. 90, 18; Dat. ro böi hi
tairngirc FB. 83; ro böi i tarngerc
51*
taimgirim
804
taisdm
do Messgegra a digail iarna ^caib
Äid. Chonch. 20.
taimgririin {für do-air-con-garim^
I ich verspreche. — Praes. Sg. 3
rd. gellas ocus taimgires ScLh. 18.
— T-praet Sg. 2 uair dorarngertais
Three Harn. p. 44, 11; 5 do rairn-
gert FÄ. 2 LBr. (-rairgert Lü.);
dorarngert Lg. 19. — Pass. Praet.
Sg. 3 dorairngred Wb. 2c {Z*. 886);
uair is do suide dorairngered orgain
in duine sea TBF. p. 156, 9.
talrne SC. 25 V
tairnim III ich lasse nieder,
drücke nieder, demüthige;
türnaim I humhle, descend O'R,
— Praes. Sg. 3 tairnid . . in m-bial
for a munel FB. 78; tairnid triuna
SC. 18, 10; tairnid enlaith forsin
loch lies sich nieder SC. 8; deroilid
. . ocus toirnid na pecdachup. 170, is;
fil tir n-aill, nad bu messu do sai-
gid, atchiu tairnid in gr^in n-gil
EC. 6. — Praes. sec. Sg. 3 no thair-
ned si sis FB. 57; cura thoirnead
gal na biasta „so that he might
suppress ihe beasfs violence'' Fei.
p. XXXVI 4. — Pass. Praes. Sg. 3
tairntir in carpa^ FB. 39 Flg. zu töirn-
dimV — Inf. tairueamh gotha lo-
wering ihe voice O'Don. Suppl.;
türnamh descent, humüiation, lesse-
ning, abatement O'M.; Acc. forem-
dim tairnim ior beoio „I cannot
bend forward^* Fil. p, CV 7, forem-
dim tairniud for beolu Gaid,*
p. 180 ^LL.).
tairpech FB. 71 Lü, s. tairp-
thech. — Davon tarpige FB. '60
^tarptigi s. unter fömsige).
tairptheeh sträng, grand,
pompous O'R. — Sg. Nom. bud
tairptheeh in teidm On the Mann.
III p. 416; err tren tairptech FB.
71 Fg. (tairpech LÜ.). — Davon
tarptigi, s. unter fömsige.
tairr s. tarr.
tairredy tairred dochuadusa Lü.
p. 114», 7, „a joumey I went"
Crowe, Siab. Concul. p. 385.
tairriachad inciting. Gl. zu
turgaire O'Don. Suppl. — S. taer-
rechtach.
tairrngim ich ziehe, schleppe
fort. — Pra€S. Fl. 3 con tairmget
leo in anmain j7. 191, 19. — Imperai.
PI. 2 tarrgid IIb . . in n-anmain
FA. 19 (taimgid LBr.). — Inf
Dat. bron ocus basgaire na t6ath
pecdach and-sin ic a tarroing do-
ch«m pene iffimd ScIA>. 20; oc
taraing in cathbairr orda dia cind
Lü. p. 52», 38; oc a tharraing as
ar ecin es [das Haar) mit Getcalt
ausreissend Fei. p. CXLIV 41. —
Vgl. reng, ringim.
tairsecli Schwelle; Urnen Ir.
Gl. 1000; threshold, L tairis astech
tiagar Corm. Tr. p. 161. — Acc.
in tan tue a cois dar tainech in
taige istech Three Hom, p. 56, 11.
tairset s. talrielm.
tairsititt (do-air-ess-seiA-^, m-
tairsitiu inundatio Pr. Cr. 61»
{Z*. 884 und 989), davon turaitnech.
— Vgl. teistiu, tuistiu.
tairtbe i. tadhall no cuairt a visit
or caU O'Conn.; ba-sa chaü-sa tairt-
be buden Lü. p. 114^ S5 iß. unter
imm-lommad\ „I was a hound of
visüing troops'* Crowe, Siab. Concul.
p. 381.
tairthim, vgl. „tairtim deaih?*'
O'Don. Suppl.; airm i fil in t-soilsi
doröisce cacA soilsi, can tainhim,
ce[n] terbrüd, cen dorchataid ScLb.
23 (cac^ tairthim „every splendour'*
Stokes); atbath broc tromm T^mra
la tserthim a flatha Fil. JFVol. 166
{„with her hingdovCs s^plendour?'^;
tairthim flatho Lü. p. 132», 11:
CO ro tholiur mo throm-thaiilhim
sdain ocus chotulta and-so On ihe
Mann. III p. 424; toilis a throm-
thairthim cotulta fair ibid.
t&is s. i6es.
taiscelad s. toseelad.
taiBcelald3f. exploratorGoid.*
^.47; PI. Nom. in taisceltai Tur.
Gl. 130.
taiseid Inf. zu taiscim; taisgidh
a trunk, a haar ding, taisgeadh
Store, wealthO'B.; bataramailcaeh
säd asin taisced hi Temraig Ms.
Mat. p. 474.
taiseim ich hebe auf, lege
zurück; taisgim I lay up, störe,
hoard O'B. — Co^j. Sg. 2 ni
taiflse
805
taitbige
thaisce nl SC, 26. — ImpercU.
8g. 2 taisig iat ,fkeep them*' Three
Hom, p. 98, 10. — Praes. sec. Sg. 3
ni taiscead ni dia thuarustul SMart.
11. — S'praet. Sg. 2 ro thaiscis
Gh zu FSl. Jun. 24; PL 3 co ro
thaisciset he Three Hom. p. 78, si.
— T-praet. Sg. 1 is airi dos roi-
secht-sa coUeir im bossän TBF.
p. 152, 11. — Inf. Dat. dos rat
m^athair dam-8a..dia taiscid TBF.
p. 144, 18.
taisse die Beliquien der
Heiligen; dead hodies, reliquea,
ghosts, manes, shadea O'R. — Nom.
a thaisse Fil. p. XXXVIII le; ibid.
p. XCIX s; taissi Muire öige ibid.
p. CLIY 4; a thassi intfi noem
'iAArtain SMart. ,^; Gen. H tassi
8. unter II; Dat. ni airissiub hi
c^in noco fhargba-su ai dot taissib
ocum Fil. p. CYI so; hi farcaib a
liubra co taissib Poil ocus Petatr
Three Hom. p. 16, i.
taisseeh, talsech 8. töissech.
taisselbaim (/tir do-aisselbaim) II
ich zeige vor, stelle zur Schau,
weise zu; taisealbhaim I repre-
sent, show, exhibit O'R. — Praes.
PI. 3 CO taisselbait . . in aDmain i
fiadnaüe in duilemun FÄ. 18 LBr.
(taisfenat LU.). — Conj. Sg. 2
condid tarilbse illau bäiss no brätho
Wb. 29c, 2. — Praet. Sg. 3 co ro
thaisselb in c&irig släin three Hom.
p 6, 28. — Fut. Sg. 1 don-aisilbub
Gl. zu cum . , adsignavero Wb. 7»
iZ^. 459). — Pass. Praes. PI. 3
immid aircet ocus duaisilbter do
persain Duaid Ml. 2\ 6. — Praet.
Sg. 3 0 ro taisselbad tra don rfg
sin Three Hom. p. 10, 7. — Inf.
Gen. imma chromsciath n-dubderg
ina t^ged torc taiselbtha ina tul
Lü. p. 79^, 9? ähnlich On the
Mann. III p. 446 {„a full-grown
hog'^)\ Dat. do thaisilbind Ml.
14», 11 ; alaind ^m in mac thänic
and-sin do taselbad a chrotha dona
sldagaib Lü. p. 8U, 8.
taifls-fenim I icK zeige, weise,
führe vor, vgl. asfenimm testificor
Wb. 22» {Z*. 429). — Praes. PI. 3
CO taisfenat . . in n-anmain i fiad-
naise De FA. 18 (co taisselbait
LBr.). — Conj. Sg. 2 acht co tais-
fena a fled döib FB. 7. — Praes.
sec. PI. 3 co taisfentais Aibniusa . .
döib SC. 49. — Perf Sg. 3 o ro
taisfeöin . . in fled FB. 13. — Fut.
Sg. 3 iss i fladnaise din in t-slüaig
doasf^npha cäch a gnfmu et^ maith
ocus saich Lü. p. 17», »2. — Pass.
Praes. Sg. 3 taisbentar Gl. zu tad-
banar O'Dav. p. 122, i. — Conj.
oder Fut. (?) Sg. 3 co taispentar dö
cach ni imma m-bf co cend nömaide
Corm. p. 25 himbas forosnai. —
Inf. Nom. taisbenad inna flede
FB. 9; in tasfönad Lü. p. 17», 29;
Gen. 0 dochotar . . i cenn taispenta
ind immuin do Qriguir Goid.* p.
101, 32 (LHy.); Dat. do thaisfönad
Lü. p. 17», 24; oc taisbenad na
flede döib FB. 13. — Zu derselben
Wurzel doairfenus exploravi Wb.
18d {ZK 461).
talte Anfang; taide beginning
O'R. — Gen. u/nd Acc. 0 luan taite
damna co täte imbuilg On the Mann.
III p. 420; um tbaide fogamair {um
Herbstes Anfang) s. u/nter lüg-nasad.
taith-, für do-aith-, we(^elt mit
taid-, tad-.
eo taith s. tultim«
t&ith-b4im ein in einem kunst-
vollen Schlage oder Wurfe besteh-
ender cless Cuchulinn's, „return-
stroke** Crowe, Siab. Concul.p.iiß;
Lü. p. 73», 2; ibid. p. 12öb, 4; frf
talmain t&dbUm FB. 46; Acc. ataig
taithb^im dia claidiub döib SO. 6;
dobered Cu. da beim im cech n-oen
beim do-sum i. tathbeim co cumus
FB. 40 Eg. ; PI. Acc. Idtraid (?) Cd
larom cloich m-bic for na heönu
CO m-bf ocht n-eönu dfb, inläa af-
rithisi cloich möir co m-bf da en
döc diib, tria täithbömend tra in
sin Uli Lü. p. 63», 2, vgl. SC. 6.
taithesc, für do-aithesc, Ant-
wort. — Acc. CO n-irmissid tai-
thesc coir do cach gr&d et do cach
äis Wb. 27c, 29 {ZK 72).
taithige, vgl. taithigh recourse,
frequency, a visit O'B. — Gen.
ben taithigi na m-bäu TBF. p.
154, 29.
tüithigim
806
täl-cead
taltbigim ich besuche, komme
wohin; I frequent, resort O'B. —
Praes. Sg. 3 rel. is td taithiges in
sid SC. 29; PL 3 dia n-aithiget
31, 1 (do aithiget mit Pron, rel.
infixum). — Praes. sec. Sg. 3 no
thathiged . . sin tech FB, 63 ; do
das athiged LU. p. 19», 84; PI 3
no thathigtis . . mag ar Emuin CC. 1 ;
hi maig p. 143, 4. — Praet Sg. 3
tathich Hy. 5, 57; PL 3 rom tha-
thigset SC. 28. — Inf. taithige.
taithleeh s. taidlech.
taithmecb Lösen, Entwirren,
Analysiren, Oeffnen; rdeasing,
dissolving O'B. ; taithmheach, taith-
bhiach i. sgaoileadh O'Cl., to set
aside, reverse, annul, explain, to
analyze a word O'Don. Suppl.;
analysis Carm. Tr. p. 156 triath.
— Sg. Nom. bidh ^gcomluath taith-
miach in druing briathar O'Dav.
p. 64 cliath; Dat. oc tatmech a
füllt TE. 4 Eg.'^ Acc. dlad oengae
leis ac techt i n-duni ocas trieb a
farrindi ri taithmech On the Mann,
III p, 450.
taith-met Erinnern, Geden-
ken, Erwähnen; memoria Z*.
881. — Sg. Nom. taitbmet anma
Ignatf Hy. 1, is (i. foraitbmet);
Hy. 5, 94; Dat. a demon comair
techta oc taithmet dö cach uilc
dorigne LU. p. 17», w.
taitb-minlar II ich rufe ins
Gedächtniss zurück, erinnere.
— Praes. Sg. 3 Dep. forcbain i.
doaitbminedar do Dia in popul GL
zu commonentem deum ML 41 r
{f,tJ^e people admonishes i. e. reminds
t*nto God^* Goid.* p. 27 ; taithmine-
dar SG. Vd\ taidminedar SG. 22»
{ßignificat Z\ 438). — VgL do-
muiniur, for-aitb-miniur.
taithreosy ni thic diar taitbreos
i. diar lessagud LHy. Amr. 17.
taitnem Licht, Schein; lucina
SG. 37», toitnem candela SG. 51^.
— Sg. Nom. in taitnem ocus in
t-soilse FA 7.
taitnemaeh leuchtend, glän-
zend; bright, shining, pleasant
0"B.; taitnemacb Gl. zu laindrecb
FeL Jun. 9. — Sg. Nom. topor
taitnemacb FA. 16; Ditt. co clng
taitnemacb p. 39, 22; jP. do glain
taitnemaig FeL p. XXXIII 35; Acc.
F. taitnemaig GL zu treib toidlig
Fä, ProL 78.
taitnemehe F. Glanz; so- gloine
ocus ar taitnemcbi do chrabaid
Fei. p. CI 9.
taltnig^im III ich scheine. —
Fut. Sg. 3 rel. conid and-sin tat-
nigfess woloI gräin Three Hom. p.
46, 7.
taitnim {für do-aith-tennim) ich
scheine, glänze, leuchte her-
vor; taitbnim I please, delight
0"B. — Praes. Sg. 3 ris tatin grian
SC. 33, 18; is cosmail lim-sa fri
cöelglais n-usci forsa taitni grian
LU. p. 89», 12; samrad din i. riad
ritbes grian, is and is mou do aitne
a sollsi ocus a bairde Corm. p. 4U;
a animm . . taitnid isin catraig
nemdai SMart. 44; PL 3 Utnit
FB. 49. — Praes. sec. Sg. 3 co
taitned in failte nemda i. rath De
ior a gntds SMart. 44.
tAl ascia Ir. GL 252. — Dat.
0 tbal GL zu ascie SotUh. 52i>
{Goid.^ p. 59); enbrnitbe n-drsaille
ocus c&rna samaisci do indarggain
fo thÄl ocus beüü TBF. p. 148, 12;
ar tbal in t-dseir do gabail Fd. p.
CI 31. — Comp OS. tll-cend.
talaigr s. 1. tailgim.
talam F. Erde {auch eUs Stoff) \
terra Z*. 264. — Sg. Nom. nem
ocus talam FA, 10; 30; cona bi
talam and GL zu terrae purgaium
Ml. 31c, 29; Gen. talman TE. 9 Eg.;
p, 169, 13; FA. 2; woM auch Hy.
7, 24; fri Ur Ulman FB. 25^ 46;
Dat. for talmain Hy. 6, 22 \,€regens.
for nem); Lg. 19; bi talmnin CC.
1 Eg.; p. 143, ö; bi talam CC. 1
Lü.\ Acc. connar cungain nem na
talmain FB. 39; i talmain 25; 46:
i tahnuin TE. 15 Eg. — Compos.
talam-cbumscugud Erdbeben Three
Hom. p. 22, 23.
taleai s. tatlee.
taledaid, br6inta talcdaid Gl. zu
mulciber SG. 64*.
tftl-eend, tailcend asciciput,
axthäuptig, „ein Spottnatne für
talchar
807
tan
S. Patrickf hergenommen von seiner
Tonsur'' Stokes, Beut. VII 17; p.
20, 19; 28; is e seo in tailcend,
tiagnm co tardum amus fair Three
Hom. p. 42, s.
talchar FB, 37? vgl talchar
öbstinacy O'R.
tall dort, vgl. anall; siu nä tall
hie non illic Wb. 3^ (Z*. 351); do
shercc dam sund do sercc dam tall
Fil. p. CLXXXV 84; na himda
thall amne SC. 24; corra bi thall
immedön na caihrach FB. 88; 91;
inti thall üle SG. 197» (Z*. 351).
1. tallaim ich nehme weg,
stehle, schlage ab, aus; I cut
off, lop, rob Ö'R. — Cofisj. Sg. 1
I)ep. CO tallur-sa a cheud de FB.
94, CO tallar-sa Eg.\ 3 co talla
ihid. — Fraet. Sg. 3 tall secht
multu uathip. 42, 35; TE. 13 LU.;
ScM. 11; tall tra Patratcc a ulcha
do Fiac Hy. 2 Praef.] conas tall
asa- cind co m-böi for a gruad sie
bohrte ihr Äuge aus Three Hom.
p. 64, 84; PI. 3 tallsat-.a damu
p. 45, 1; cu tallsat da thorcc don
treot Three Hom. p. 58, 29. —
Pass. Praes. Conj. Sg. 3 dia taltar
in chloch as do chind biat marb
fo chetöir wenn der Stein aus
deinem Kopfe entfernt wird Aid.
Chonch. 60.
2. tallaim II ich passe, finde
Raum. — Praes. Sg. 3 ni talla
ormm a rad rut TJE. 9, 13; feib
dundalla indib Ml. 30«, 17; nf con
talla obbad fair itir SG. 90» {ne-
quaquam admittit recusationem in
se Z\ 613); PI. 3 hi tallat *nchait
n-gamna FB. 91. — Praes. sec. Sg. 3
feib thallad FB. 82. — Praet. Sg. 3
ni ro thaille isin rund passte nicht
in den Vers Fei. p. CLXI 3; Dep.
tallastÄr FB. 55; 82, tarlas Eg.;
ni ro thallastar a üaill . . i n-£rind
FB. 79. — Fut. Sg. 2 dotallfa-au
indi „thou would'st fit in it" TBF.
p. l4Af 19. — Fut. sec. Sg. 3 co
taillfed FB. 27; cla no beth nech
ni bad isliu, doaillfed sercc Tsu
and Goid.* p. 173?
talland =» Zat talentum. — Sg.
Nom. ara fogna talland euch nanni
dialailiu Wb. 12»; Dat. innach
thallond Wb. 17« {aliqua facultate
Z\ 794); PI. Gen. VII c6t talland
argait s. unter nascim; Dat. in
choer comraicc ro heccrad o thall-
nib 0CU8 0 dänaib examlu in spir^a
noim Three Hom p. 96, 21.
1. talmaide irdisch, von talam.
— Sg. Nom. dfa talmaide der ir-
dische Gott FB. 15.
2. t&lmAlde 2^löizl ich; i. obann
O'Dav. p 120; fortachtan D» ta-
naic talmaidiu doib Ml. 35<i, 1
{auxüii Dei quod venit subito iis
Z*. 265); dos n-^cacha talmaidiu
ocus gabais cluche arisi LU. p.
23», io.
talmaidech subitus Ml. 35^, 1
(Z\ 265).
talmaidecht, Z>a^ on talmuidecht
„from the eai-thiness'* Corm. Tr.
p. 1 adam.
tulmanta ir disch Fei. p.
LXXIII 29.
talmi i. iarsin CC. 3 Lü.
t&m i)rest, repose, 2) plague,
pestilence O'B.; i. bas no tairi-
sidh O'Dav. p. 121; tabes Z». 1004
{SG.Ä. C. 23); tÄm ro öelaig diiini
sin magin sin i. in duineba mör
Corm. p. 45 tamlachta („a plague**) ;
cen tarn cen galar Fei. p. CVIII 8.
t&maim I rest, repose O'R.
— Perf. Sg. 3 tathaimh quievit {er
starb) O'Don. Gr. p. 260; PI 3
tamhatar Beitr. VII 13. — Vgl.
Ztschr. f Vgl. Sprachf XXIII 2i7.
tamain i. borb O'Dav. p. 122.
tamlacht-a a plague Corm. Tr.
p. 160, s. unter tdm; i. tämälechta
Corm. p. 45, „plague-graves" Corm.
Tr. l. c; as don duinibadh sin mu-
intire Partholöin adberar tamlechda
fer nEreann Chron. Scot. p. 8. —
Tamlachta als Ortsname Gl. .zu
Fä. Prol. 2ji6; i Tamlachtu Find-
logain ibid. p. XXXIII 12.
tamon Stamm; tamhan truncus
Corm. Tr. p. 1 adam; in mecun no
in tamun Gl. zu radicem Ml. 45 r
(Z*. 776); Gen. in toma[i]n s. unter
piss.
tan F. Zeit. — Sg. Nom. ro
böi tan rop inmain lim SC. 45, 2;
tana
808
tar
in tan bus mit^i^ lib for gcuit?
CC. 3 Eg.\ Dat. iartain post tem-
pti8, postea Z*. 611; iar tain Lg.
5, 6; u; TE. 5 Eg.; 8; 16; 20;
14 LU.] p. 131, 8; p. 132, 4. —
Adverbien : in tan sin dann, da-
wate TE. 1 Lü.; 6 Eg.-, FA 19;
SC. 24; jPJB. 43; in tan, in tain
cum, quando Z*. 708; in tan als
Hy. 2, s; 6s; 65; 5, ös; 87; p. 19, S7;'
40, 9; Lg. 17; 18; ScM. 15; TE.
2 LU.\ 8; 12 JE7</.; 13; CC. 3 iCT.;
4 Eg.\ 6; 7 XCT.; p. 145, is; FA.
31; iS'C. 37; 38, 7; FB. 4; 17; in
tan hf Hy. 5, 89; in tan bas ürlam
FB. 9; in tan m-bätar and {mit
Pro», fd.) SC, 17; in tan . . as
mithig wenn FA. 18 ; in tan . . ca-
nait 31; SC. 2; 5; FB. 10; 57; 59;
in tan da FA. 34; FB. 75; 92.
tana dünn; tanse ienue Ml.
29^, 7; seim-tana Gl. zu exüem
SG. 14» [Z\ 19). — Sg. Dat. fiad
a chlaidib thana SC. 31, 5; o thana
a thäib CO tiug a ochsaille Lü.
p. 79», 39; PI. Nom. traighthi tana
TE. 4 Eg. — Compar. co m-bi
tanu de Ml. 34», S7.
tanac s. tieim.
t&nal bö Raub von Rindern,
vgl. täin; co tue t&nai m-bö a Fe-
raib Roiss Aid. Chonch. 24.
tan aide dünn, vgl. tana. —
Sg. Gen. dotet iarum dochum ind
folaid tanaldi inna anmse Gl. zu
ti'ibulatio isla quam potior . . usque
ad animae interiora pervenit Ml.
22d, 9 („ad sensum intestinum"
Z*. 503, vielmehr: dringt bis zu
der feinen Materie der Seele) ; PI.
Nom. peoil . . tanuighe TE. 4 Eg. ;
Dat. cona faebraib taiiaid[ib] LU.
p. 80», 23.
t&naise der zweite, secundus
Z*. 309; tanaise rfg der präsump-
tive Thronfolger, vgl. On the Mann.
II p. 38. — Sg. Nom. in dabacb
taftaise SC. 36; FB. 20; tänaisi
d'äc das nächste nach dem Tode
SC. 30, 10 ; Gen. ind nime tanaisi
FA. 16.
nl tanbi SC. 19, 6?
tangna, Dat. co tangnai Gl. zu
CO talci Fei. Apr. 28.
iMngnMihtreaeherou8,deeeii-
ful O'B., tangnadh, tangnacht frea-
chery, deceit ibid.
tanöeaib s. t^ebaim.
1. tar dry O'Don. Suppl.; Hy.
5, so Fr.] tur dry 0*E. — Vgl.
tair.
2. tar i. olc (emt), ande ro-thar
i. ro-olc Corm. Tr. p. 163.
3. tar für tair, s. tairleim.
4. tar 9 dar {die spätere und
häufigere Form, vgl. jedoch Wi.
Gramm. § 61) Praep. c. Ajcc. {mit
Dat. FA. 16; 29; SC. 41; FB. 70)
über, engl, across; trans Z*. 653.
— Mü anlautender Tenuis {s. be-
sonders die Verbindungen mü Pron.
suffixum und Artikel) tar Hy. 2, 9
{Gl. dar); p. 20, 38; p. 133, 3; CC.
2; FB. 10; 17; 43; 47; 52; 82. —
In Verbindung mit dem Artikel:
Sg. tarsin catbratijr FB. 82; 88;
N. darsa morlind Lg. 18, so; dar
in muir SC. 45, 16 ; PI. tar na t4o-
ra fuithairbe FB. 82; p. 42, is:
darsna leccaib FA 29 LBr. (dar
na Lü.). — Mit Pron. personale
suffixum: 1. PI. dorata a fial
torund diarditin Gl. zu Hy. 1, 1:
2. Sg. torot FB. 10; 3. Sg. M.
taris FA. 17; tairis FA. 18; SC.
17; 23; tbairis FA. 22; tarais
Goid.* p. 94 {LHy.)\ N. tairia Lg.
11; F. tairse FB. 88; SC. 36; Pf.
taireiu SC. 35; thairsiu PU. 24
(tairaib LBr) ; tAirsib LU. p. 39*, 30.
— Mit Pron. possessivum: 1. Sg.
dar mo bräthir TE. 7 Eg.; darm
brethir 5C. 43; PI. dar ar m-brethir
50. 46; 2. Sg. dar tVöis TE. 13
X?7.; 5^0. 31; tar a chend FB. 8;
PI. Ur a n-^ssi FJ?. 10; dar a n-
gnüSBib FA. 16. — Mie (iein Pron.
relativum: tar a teged Gl. lu
Hy. 2, 29. — Gebrauch: a) tü&er:
conna torgethar sechut na treöt na
torot FB. 10; co tue dl Udm dar
Nöisin Lg. 15; 17, s; TP?. 7 Eg.;
8; P^. 16; 5C. 20; 23; 31; dar
corp n-gel Lg. 18, 11; rola de in
m-brat corcra ro boi tarais Groid.^
p. 94 {LHy.) ; buüle . . dar sroin
ScM. 6; 18; 21, si; fer dar fer
ScM. 15; 21, 27; dar a lär FA
tu
809
tcrat
30; 29; ar tabairt darsa morliod
Lg. 18, so; p. 20, 19; 88; SC. 31, is;
41 ; atchfu dar in muir ille ich gehe
über das Meer hierher {kommen)
SC. 45, 15; srotha . . tar tir p. 133, s;
CO n-dechaid in loim tarna lestra
p. 42, 13; SC. 36; cengait . . taris
sie gehen darüber FA. 17; 18;
22; 24; SC. 17; FB. 47; 70; 82;
88; Lg. 11 ; &mal tecait liith . . dar
cathcairptiu SC 40; t^it ass . . tar
teöra fuithairbe ön tig FB. 17; 82;
dar fraech immach SC. 45, 11; co
rölsat süil tairsiu SC. 35; cingid
dar firu SC. 37, 17; 29, le; FB. 52;
häufig mit geographischen Namen
verbunden: tar Elpa huile Hy, 2, 9
{Gl dar Bleib n-£lpa); dar Slfab
Füait FB. 43; CC. 2; dochuatar..
dar Oenach n-Emna SC. 32; TE.
3 Eg.; FB. 43; iss ed conair rod
n-gab do Emaia dar Eis Rüaid
FB. 69; 36; Oss. II 1; ScM. 20;
dar fot chöicid Concobwtr FB. 43.
— b) über, im Sinne von gegen,
trotz: dar ar n-urgairi gegen unser
Verbot TB. p. 180, 15; tar cert
beyond right or justice O'Don.
Suppl., tar taircsio notwithstanding
the offer ibid. — c) Idiomatische
Wendungen: corra gaib a chend
dar als 8 von hinten ScM. 20;
cor dar cend umwerfen, ausser
sich bringen: rop all do Mdrtain
cor dar cend araile tcmpail moir
a m-boi fdaladrad SMart. 27 {„to
overthrow''); atnagat a n-gol oc dul
üad, CO corastar na ddini batar
isind liss tar cend sie machten die
Leute ganz ausser sich TBF. p.
148, 82. — d) tar äsi mit Gen.
1) post, 2) pro Zy 657; %..dar
tb'eis hinter dich SC. 40; TE. 13
Lü.; tar a n-^ssi FB. 10; dar
m'^ßi Gl. zu frim lorg Hy. 6, »;
dar essi a mathar an Stelle ihrer
Mutter p. 40, 10; is h^ dobeir log
delt tar h^si do dagnimo Wb. 6»
{is dat mercedem tibi pro tuo bene
facto Z\ 658); tar cenn mü Gen.
pro Z*. 658; du a berrad tar mu
chenn Tir. 11; tar ar cenni pro
nobis Ml. 26d, 15; dar mo chend
Bev. Celt III p. 185; robtar irlim
do thecht martre ^ darm chen Gl.
zu pro anima mea suas cervices
supposuerunt Wb. 7^. — e^ tar,
dar bei Schwüren: tar loib per
Jovem SG. 217b (Z*. 653); dar mo
br^thir bei meinem Wort TE. 7
Eg.; SC. 43; 46.
tÄr contempt, disgrace, in-
sult, für do-sÄr? — Sg. Nom. nf
tär dot gasciud On the Mann. JII
p. 424; Acc. cen tar SC. 45, 12,
tar- s. talr-.
tarad s. torad.
täraill venit; Gl zu adella
Hy. 2, 65; taralU iar sin co araile
n-uasal [epscop] Three Hom. p.
14, 23; ni tharaill in bennac^tn ar
clannu ibid. 20; donaraill i. doroacht
tar romuir Gl zu donarlaid Fei
Dec. 8; dorn araill cairdes fo di
„to me comes relationship twice^^
G<nd.^ p. 93, 42; cia dot ilraill a
mic was ist dir passirt Fil. p.
VII 2; dazu als 2. Sg. is goirt dorn
airliss „bitterly hast thou visited
me" Fä. p. CVI 88. — Vgl tadall
und tarla.
tarat dedit, verschmolzen aus
do-rat. — Praet. Sg. 1 ni tharddas
Bev. Celt. III p. 185; co tarat a di
laim imma br&git FB. 31; co tarat
beim U 39; ScM. 18; ni tharat
frecra for in mn&i ScM. 3; co tarat
in t-oinfer for firu hErend 8; tarnt
p. 40, 8; 41, 21; zusammengezogen:
CO tard a druim frisin liic SC. 8;
FB. 21; CO tard di läim imma
brilgit 61. — Conj. Sg 2 ara torta
„do thou give" Gild. Lor. Gl 139;
„CO tardda trä" ar se „mo chend-
sa ar do chend*^ „so take . . my
head in addition to thine own"
Bev. Celt Ul p. 185; ni thardda
do rün do mnaib ScM. 3, 6. —
Praes. sec. Sg. 1 condartin do arro
g&id dom Gl zu ut darem SG. 209^.
— Bass. Praes. sec. Sg. 3 n4 tarta
FB. 74; ni tharda 11 tassi form
Gl zu Hy. 6, 12; ni tharda tuis-
liud form Gl zu Hy. 6, is; mene-
Btarda SC. 44, 9. — Praei. Sg. 3
ni thardad air glas „there was not
put upon him a manacW Ir. Gl
226; FB. 90.
tarathar
810
UrU
tarathar terehra Corm. Tr, p,
161 {Z\ 782).
tarb M. Stier; tatirus Z^. 54;
a tauro Corm. p. 41; tarbh a buU
O'B. — Sg. Nom. tarb Lg. 9;
tnüthach ScM. 15; find Sa 23;
PL Nom, tairb Lg. 9.
tarba s. torba.
tarbde taurinus SG. 37b {Z*.
792).
tarb-f ess „hull-feast*' 0' Curry,
ein druidiacher Zauber, SC. 22
und 23.
tarbln ein kleiner Stier. —
Sg. Äcc. tarbin 6c Lg. 9, tairbine
Eg.
tarblaingr s. tair-lingrim*
tareai, doin farcai fidbaidsB fäl
mich schützt des Waldes Gehege
SG. p. 203 (2«. 954), „me cingit
dumeti sepes'* Stokes, Beitr. Ylll 320,
vgl. is brigach allochet la rig do
dan farchi {reimt auf Policarpi)
„who guards t*8" Fei. Jan. 26
Baivl. (dodotfairci LBr., dodon-
fairchi Laud), vgl. fairci i. forcomed
uo derrsgaigh no doroua, ut est la
ri do don fairci no do don forsat
O'Dav. p. 87 {Bev. Celt. II p. 464).
tarcalm ich übertreffe? —
Praes. Sg. 3 feil Poil ocus Petair
CO n-aidble a n-gretha, nis tarca
deilm catha „surpasseih it not"
Fei. Jun. 29 (tarcai Bawl.y terca
Laud), Gl. i. ni derscaig nech £re-
cra di dar deilm in chatha sin,
tarca i. derrscugudh O'Dav. p. 122
mit Bezug auf diese Stelle; PI. 3
in da apstal d^ac doforcat cech
n-airim „who exceU everynumber"
FiV Jul. 15 (dofarcat Mawl., do-
forchet Laud), vgl. dofarcat i. foru-
aisligheat O'JDav. p. 75.
tar-chomlaim II ich versamm-
le. — Praet. Sg. 2 in sldag mör
donarrchomlais (don-ar-ro-?) das
grosse Heer das du versammelt hast
LU. p. 115», »0 {Siab. Goncul.). —
Vgl. tecmallaim.
t&r-fas (für do-as-ro-fas?) ap-
paruit, eigentlich Praet. Pass.,
„was shewn, was revealed"
O'Bon. Gr. p. 260, vgl. tad-badim;
Sg. 3 domm ärfas mQU apparuü
SC. 34, s; „Innut tarf&s nl?'* „Dom
ar£&8 immorro^' LU. p. 113», is
(Siab. Concui.); amal tArfas sein
do öacurt boi occo Lot, Hy. Y
Pref.\ feib ro fiugrad isin täidbsin
tarf^ dia maJthair Three Hom. p.
100, is; conid tärfas isin Cn§br6aid
Conchobtttr deöd lÄi bis das Ende
des Tages erschienen ist FB. 59;
isin deilb hi tarfas uait-siu in der
Gestalt in der sie von dir ver-
schwand p. 132, 12? — Dazu Per f.
Act. Sg. 3 dochuaid iar-sin Martat»
for a Sit co tärfaid demon d6 i
n-deilb duine SMart. 16 {j,appeared
to him"). — Fut. Sg. 2 co n-därbais
frecndarcus du fortachtae Ml. 209
(tt^ demonstres praesentiam auxüü
tui Z\ 881). — Pass. Fut. Sg. 3
co n-därbastar inne SG. 211» (ut
demonstretur sensus Z*. 881).
targra für do-rega, s. torgrim.
targraid {Perf.?) bot an, vgl
tairg off er iß. Sg. Imperai.) O'Don.
Gr. p. 202; targaid caeca torc to-
gaidi dia heia p. 112; üair nad
fäet üad a targid dö weil er nidU
von ihm annc^m {s. fo-emim), w€ls
er ihm anbot Siab. Concid. p. 434
(X27.); Conus targaid denom in to-
chair tria furtacht in rig Fei. p.
CXIX 35 {„she finished ihe making of
the causeway" St.). — Pass, Praet.
Sg. 3 toich do rige n-Erenn iar cendl
ocus tarcu8 do minas leced fän uada
ar Dia Three Hom. p. 98, 2 („it
would have been given to him"). —
Inf. Dat. do thairgsin O'Don. Gr.
p. 202 {offer)\ Acc. p. 809, ».
targlalm, is me targlaim na
sluagu sair „it is I that gathered
ihe forces eastward*' On ihe Mann,
m p. 422, 2.
tarla {verschmolzen aus do^rala)
„he came, it came to pass,
happened" {ßzvxe). — Sg. 1 ni
tharlus dorn chirt SC. 38, s? 3 dia
tarla si cusin m-bantrebthaig p.
48, 82 ; condid tarla sechae et con
ri a lainn Wb. 24» (Z*. 880); co
tarla cach sn&that dib hi crö araili
FB. 65; conda tarla for a lethbeolu
uli 25; iar sin ro theilg LugauJ in
n-gai forsin carpat con tarlai illieg
tar-laicim
811
tarrasair
mac Riangabra Bev. Cell. III p.
178; tarla Gl. zu arroothä Oss.
III 3 Ed.; cia Ben i tarla doib dul
for set Hy. 1 Praef.; PI 3 tArladar
triar mhac OilioUa ar au bh-faith-
che rompa „were before tfiem on
the piain'' Tor. Dh. p. 126. —
Cor^. Sg.3 uim ihtdrle Hy. 6, 8; 12; 13.
tar-laicim III {für do-air-läcim)
ich lasse los, lasse von mir,
werfe. — Praet. Sq. 1 darlecius
Gl. zu darchioDius Öss. III 3; tar-
lucuB urchur dorn sleig SC. 38, 1;
3 tarlaic urchor do gai ScM. 10;
Oss. I 3; 5; con tarlaic fair anüas
Lg. 15; co tarlaic a m-btii do innib
inna medön corrabi for fortchi in
charpait er Hess fahren, lies6 von
sich Bev. Celt. III jp. 178; donar-
laic . . isin fraech er liess sich herab
auf die Heide ScM. 20. — Pass.
Praet. Sg. 3 in t-urcur matarlacad
SC. 38, 10? PI. 3 tech 14n do loe-
cannaib dofarlaicthe ddn LÜ. p.
114^ 16 {Siab. Concul).
tarlas s. unter 2. tallaim.
tarm- s. talrm-.
1. tarmairt, tarmairt tra in tene
ar a met lösend in daire uiie „the
fire..toa8 like to have bumt the
whole oakwood" Lat. Hy. XII Pref
{Goid.* p. 104).
2. tarmairt Lg. 2 Eg.?
tarmi- s. tairm-.
tarmnalgrim III ich nütze, vgl.
tor-be, tor-benim. — Praes. Sg. 3
ni tharmnaig do neoch es nützt
Niemandem Three Hom. p. 50, 26.
— Fut. Sg. 3 tarmnaigfid a sfl-se
dot ßfl-80 Three Hom. p. 54, 17;
PL 3 inna hi tarmnigfit Gl. zu
profuturas Goid.* p. 69 {LHy.).
ttLTrF.Hintertheil, Schwanz;
the lowestpart of the belly O'B.;
festucula fr. Gl. 147; belly Corm.
Tr. p. 163. — Sg. Gen. cend in
tarra ScM. 17; Dat. na trom-tairr
22, 6; dofuit . . isin sruth in clam
dlamsach ocus a bö fo a thairr co
ro8 baided Three Hom. p. 78, 26
(„after him** ibid. Index); Äcc. in
tairr ScM. 17.
tarrach i. uamnach („timid,
fearfuV*) Corm. Tr. p. 162.
1. tarrald P^r/*. traf, überfiel,
holte ein; araile laech and dorn
ärraid-si iar techt dam for s^t LU.
p. 114i>, i {^^met me" Siab. Concul.
p. 385); cid dot ärruigh tvas ist
dir widerfahren TE. 9, 1 Eg.; co-
nos tarraid in dubcheö c^tna FB.
40; a n-doraid tarraid Coinculainn
89; ba hetarbuas tarraid h^ 64;
conidammärb tarraid talam a non-
bur 84 {so dass die Erde sie todt
empfing dUe neun); dochuaid ina
diaid ocus ni tharratil he hoUe ihn
nicht ein Three Hom. p. 12, 88 {von
Stokes im Index, nebst tarrgid FÄ.
19, zu einem Verb „tarraigimm
I ove7'take, setze'' gestellt) ; con tar-
raid p. 132, 14; donarraid i n-
iarmoracht Ulaid ina diaid Äid.
Canch. 26 („the Ulstermen foUowed
him in pursuit")? PL 3 dos rala
for merugud ann co trath d'aidchi
coxL tatarthadar coin altai coro marb-
Bad an inilt TB. p. 176, I6 {über-
fielen sie). — Vgl. „tarrus was found
or recovered*' {Ptaet. Pass.) O'Don.
SuppL
2. tarraid Perf. blieb, blieb
zurück; doruaraid Lomna i fos
Corm. p. 34 orc treith; ni deruarid
lannech apud nullum remansit Stu-
dium curaque, veritatis Ml. 31s e;
ni thSLTraid acht a n-indai „nought
remained save iheir skulls" Fü. p.
CVII 26; PL 3 doruarthatar remanr
serunt SG. 5», dorruairthetar di-
aimsir Yocalis SG. 18», 6 (ZK 457).
— Praes. PL 3 dofüarthet mälni
molthaidi LÜ. Ämra ProL, dofu-
airthet moltha maini LHy. {Goid.*
p. 157, 13). Hierher auch dotuair-
thi böimm leis d^a cotc panibus
Goid.^ p. 88 {Vit. Trip.)7
tarraingr s. tairmgim*
t&rraluigr sligrith Kundschafter?
TE. 2 Eg. ; 17; 19 ; tarrsaluigh 3 Eg.
tarrasair, tarasair blieb stehen,
stand, verweilte, Perf. Dep. zu
tairissim; Sg. 3 0 doinib ro digbad
ocus ic Dia tharrasair LHy. Amr.
120 ; tarrasair and iarom for a cind
LU. p. 126», 26; CO tarrasair in
cocholl form Three Hom. p. 82, 26;
aingel D4 diu tarrasar os a chind
tarrg^d
812
tech
ann-sin ibid, p. 122, s; ni dechat<2
in doch anichtar ocus ni tharasar
dia n-essi acht ro dnai imon curach
ibid. p. 16, 17; tarrusar iu cü isin
inad sin ocus forfemid cor de ibid.
p. 18, 13; tarasair . . d*Oilill ann
ein CO cenn m-bliadna hi Birgcdur
TE. 7 Eg. unpersönlich? tarrustar
acca XXX hliadan Three Hom,
p. 14, 7.
tarrsrid s. tairm^m.
tarslaic 8, tdasltüeini«
tarsnn querüber; s. unter des-
sim ; ro arsetor an innsi for tliarsnu
„they ploughed the island aihwarf'
Three Hom. p. 68, so; tarrsna in
t-srotha O'Dav.p. 91 fobairt; tarsna
over, athtoart, acro88 O'Ä.
tart Durst; siH8 Z\ 1004 {SG.
A. C. 23). — 8g. Nom, Hy. 2, 29.
t&sc report Ö'Don. Suppl.; täsg
rgport, rumour, news O'R. — Sg.
Nom. FB. 69; Fü.Jan. 18 Eawl;
Gen. iar m-breith a täsca do Löe-
gairi leis 70; Fl. Äcc. ro ferat
mo thecA^a tosccoi co Concobar
p. 141, 26.
taschide^ taselde nothwendig,
vgl. toisc, toschid; is tascide Gl. zu
necessarium Ml 20», ii (Z". 72).
taschidetu M. Nothtoendig-
keit, necessitcts Z^. 995.
tasenaim (für do-ascnaim) adeo.
— Praet 8g. 3 Giriacus crochtha
tri chetaib donascnai Fü. Mai 12,
Gl. i. ro äscnatar dochum nime
lais; Oct. 25; PI. 3 do da ascansat
die zu ihr kamen Hy. 5, 31, Gl. i.
ro athascansatar ; ibid. 68. — Inf.
Dat. iar tascnam flatha nime FA.
31, iar n-athascnam LSr.
tascrad) „do tascrad ar Faind
8C. 44, 12, „to arrest F.'' O'Cwrry,
vgl. tascrat i. astat 0*Dav. p. 120.
tascur, tascar Company, mee-
ting O'Don. 8uppl,; tasgur i. mu-
inntir O'Dav. p. 124.
tassi 8. taisse«
tast 8. tost.
tastar 8C. 29, vgl. ötas, ^tastar.
tatailcim, vgl. tailcim. — Pra^.
8g. 3 con ro tatailc i. fordechoid
Gl. zu confoverat Ml. 36 r {.Goid.*
p. 29). — Fut. 8g. 2 läse donatalcfe
Gl. zu cum delenueris, animum,
Ml. 69c {Goid.^ p. 28). — Pass.
Praes. sec. PI. 3 duatalictis Gl. zu
fovebantur Ml. 130^. — Inf. talgad
no tathlugud i. ceannsnghudh no
crithnnghadh O'Dav. p. 122.
tathftir reprehensio Z*. föl
und 30, vgl. dir, '4er {Nachträge).
tathdirim II ich tadele. —
Praes. 8g. 3 ni in cholinn dona-
thüra acht is a n-accobor Wb. 3^
(Z>. 881).
tatharla hvxe, vgl. tarla; ba hä
tatharla inna broind CC. 5 LU.
tathehor, tathchor to return
O'Don. 8uppl.; la tathchor . . Eoin
maicc do Effis F^L Jun. 24, i. re-
ceptio lohannis filii Zebedei ad
Ephesnm de exilio per Domitianam
ibid. p CVII. — Vgl. taidchoirte.
tathlal CC. 5 Eg., gleichbedeutend
mit tatharla.
tatin 8. taitnim.
tatmeeh a. taithmeeh.
taul 8: tul.
taalaeh s. tulaeh«
taareb&il s. terebül«
tautat für toths&t LU. p. 21», 27
und 80?
t^ 8. tee«
tecat 8. tieim«
tece- 8. tec-.
teeelsld Gl. zu aeceptor, per-
sonarum, Ir. Gl. p. 166 (LArd.).
teeh N. Haus; domus Z*. 270;
tech älged {vgl. 6igi) y^uesthause''
8cLb. 5; 6; 10; tech öil Trinkhaus
FB. 62; tech na merdreach prosti-
bulum Ir. Gl. 713; Tech Midchu-
arta FB. 17; 22; 23. — Sg. Nom.
tech CC 2 Eg.; 3; FB. 25; 54;
8P. III 6; mär Lg. 17, 56; a tech
TE. 9 Lü.; FB. 1; 2; 21; p.
309, 81 ; in tech 8cM. 5; in tech
mör SC. 33, 84; de giüs dognfth a
tech TBF. p. 140, 1; Gen. tige p.
20, 21; CC. 2 Lü.; p. 144, u;
FB 3; 12; 55; 92; tigi ScM. 5;
p. 144, 12; FB. 2; 13; taige FB.
92; inn öentaige SC. 33, s; -tigi
45, 18; dar lir in taige Lg. 1;
ScM. 15; taigi 18; tige FB. 15;
tige CC. 3 Lü.; SC. 15; doros do
thaige ScM. 11; thigi 13; for cl^e
techim
813
t^chte
tiffe p. 131, 4; üas imdadaib in tige
FB. 2; corathmir mo thige 9; di
fenamain in« tige 25; i taulaich in
taige 55; i n-airenuch in tigi p.
309, 36; Bat. oc tig p. 132, 15;
ocom thig-si ibid. 11? on tig FB.
17; 20; don tig 20; 92; asin tig
FB. 7; taig 13; ina tig TE. 10
LU.\ SC. 21; 25; i taig Hy. 5, 84;
Lg. 1; isin tig CC, 3 XC/.; p
144, 10; 14; 16; 24; FB. 20; p.
310, 6; isin taig ScM. 5; SC. lU;
is tig Lg. 1; p. 144, 6; 145, 6;
SC. 16; 31, 16; 33, 7; 34, 15; p.
309, 33; is taig Lg. 1; 7; ScM. 6;
15; 16; 17; luid . . do thaig in druad
p. 40, 18; Lg. 17, 3; CC. 3 Eg.;
dia tig TE. 13 iJ7.; 14; p. 132, 13;
CC. 3 Lü.; SC. 20; 33, 6; 44;
FB. 66; ^cc. tech Lg. 12; ÄcJf.
3, 1; CC. 3 -LCT.; 4 Eg.; p. 145, 1;
FjB. 66; 67; a tech Hy. 5, 64; in
tech mor p. 144, is; tancatar..i
tech p. 45, 2; F^. 17; 22; 23; isa
tech TE. 12 LU.; p. 144, s; SC.
10; 16; F^. 3; 20; 88; co n-acca-
t&r Goinroi chucu isa tech FB.
89; 91; is tech ScM. 15; isin tech
p. 41, 10; TE. 9 Eg.; 11; for tech
m-becc p. 144, s; 145, 1; ITB. 42;
62; 66; 75; PI. Nom. na tigi Lg.
11; Da*, do thigib FB. 1; ^cc.
tige Lg. 11. — Comp, rlg-thech.
teehim I ich ßiehe. — Praes.
Sa. 3 techid FB. 38; PI 3 techit
FB. bl. — Praes. sec. Sg. 3 teced
FB. 69. — Perf. Sg. 3 ro tafch Ml.
32 b, 24; P2. 3 ro tachatar fugerunt
Ml. 44». — Pra«f. fi'^. 3 ro theich
FB. 39; nir theig 57; techis FB.
39; teichis 38 Eg.; tecis 69. —
Inf. Dat. luid si hi crand for te-
ched TB. p. 176, is ; for teched in
tedma sa Hy. 1 Praef.; for teched
res n-galur Und. {s. triallaim); s.
tmter ^gim. — Vgl. teichthech.
1. teeht Gehen; itio, aditus
Z*. 800. — No7n. techt p. 40, 7;
CC. 3 LU.; 6; SC. 13; 31, 2;. 33;
i^jB. 6; 16; 88; techt als p. 39, is;
Gen. oc airimirt techta thairis
FA. 22; JPJ5. 20; am irlam techte
martre cach dia Wh. 13© {sunt pa-»
ratus ad suheundum martyrium
cotidie Z\ 484); Dat. do techt
FB. 42; do thecht secha Lg. 9;
oc techt p. 40, 33; ScM. 20; FA.
20; oc techt dam SC. 34; FB. 13;
iar techt assa curp FA. 21; re
techt dochnm Bersabse Ml. 22<i, 17
{Z^. 243); -4cc. fri techt ass p.
130, 22; im thecht sfs p. 39, 17;
cen techt nicht zu gehen FB. 85.
2. teeht Bote; vaa {vadia) Z^.
80Q, — Sg. Nom. dothäet techt co
Mac n-Ö'c 0 MidtV p. 130, 31; PI.
Nom. techta ScM. 2; SC. 24;
techU Conchoftatr ScM. 1; 4; M;.
3 Eg.; 19; j>. 141, 25; tecU ScM. 2;
doc6tar na techta co Fatraic Three
Hom. p. 34, ]4; Dat. frisna tech-
taib SC. 27 ; co tectaib ülad ScM. 4 ;
Acc. techta cach cöicid TE. 2 LU.;
17 Eg.
techta 3. t^ehte.
techtaim II ich habe. — Praes.
Sg. 3 ni techta non habet SG. 50»
(Z*. 434); rel. ciped techtas nech
Wh. 12^ {quidquid est id quod
habet (üiquis Z*. 436). — Praea.
sec. Sg. 3 no techtad mogaid län
do demnaib SMart. 29. — Praet.
Sg. 3 ro thecht SG. 1^ {Z\ 462);
p. 17, 84.
techtalre M. Bote, Gesandter;
legatus Z\ 780. - Sg. Nom. FB. 61;
tectiri p. 141, 29; Dat. don tech-
taire FB. 61; PL Nom. techtairi
FA. 9; techtaire 29.
t^ehte gehörig, recht, N. das
Becht {SG. 117», 5); teachta law,
right, lawful, due, legal O'Don.
Suppl. — Nom. ni flaith techta
s. unter 1. laith; is hed as t^cte
^ düib Wb. 9^; anas techte Gl. zu
quod decet Wb. 28^, 11; labra frfu
noco techta „is unmeef' F61. p.
CXXXIV 7; ni techtu LU.p. 124b, 26
{s. unter sior) zu lesen techta? co
ro ferad mo th^chtai ocaj}. 327, 37?
Dat. F. inna aimsir tächti Wh. 23d
{tempore suo legali Z*. 800) ; N. biid
cach gnlm inna th^chtu Gl. zu
omnia secundum ordinem fiant
Wh. 13»; for a thechtu thoich
SC 25; Acc. taibrith 4 töichte
il-doib Gl. zu tributa praestatis
Wb. 6» {datis iis proprium Z*. 45).
techtmar
814
teidm
teehtmar, Tuathal Teachtmhar
„r. tÄ« Welcome" Keat. p. 128.
teclam Sammeln, Sammlung,
durch Metatliesis aus tecmall ent-
standen? teaglam collection 0*R.;
teclaim s. unter fertas.
teelamim ich sammle, ver-
sammle; teaglamhaim I collect,
€i8semble O'R. — Praes. sec. Fl. 3
ni theclaimtfs feis TemracA do rig
cen rigDai lais TE. 2 Eg. — Fmet.
Sg. 3 ro theclaim inne a brond Ina
ucht „?ie gathered his howels into
his heast*' Rev. Celt III j>. 181,
vgl. targlaim. — Inf. teclam; tea-
glamhadh to colUct O'Don. Suppl.
tecmale happening, occur-
ring O'Don. Suppl., vgl. tecmaing.
tecmalng: accidit Wh. 9» (Z*.
431\ vgl. ^cinaing; ol donecmaii)g
quod accidit SG. 40». — PI. 3
donaib hf thecmongat Gl. zu aeci-
dentibus SG. 2»; doecraungat Gl.
zu accidentium Ml. 63c. — Fut.
Sg. 3 iiachin tecma drocbrand „that
an ill lot happen not to t*.s" Fei.
Jan. 10. — Fut. sec. Sg. 3 Amol
bid düib doecmoised cds ob es euch
widerfahren wäre Wb. 5^ {Z\ 469).
tecmallalm (für do-aith-com-
allaim) II ich sammele. — Praes.
Sg. 3 doecmalla colligit Wb. 9^
(Z*. 886). — Imperat. Sg. 2 tec-
mall na heönu dün LU. p. 63», 6.
— Part, tecmaltai Gl. zu egesta
SG. 70». — Inf. tecmallad collectio
Wh. 16<> {Z\ 886).
tecmang^ Geschehen, fors Ml.
77 {Z\ 886). — Dat. na thecmungg
Gl. zu ah eventu SG. 28»; ö thec-
mang Gl. zu casu SG. 72^, a.
teenatatu Gl. zu {mendacit) fa-
miliar itas Ml. 22», 9; Dat. hon
teenatatu formachtn Gl. zu famüi-
aritate Ml. 28^, u (Z-». 221); von
tecnate.
teenate domesticus Wb. 7^
{Z\ 792).
teeomnaeair Perf. Dep., teccom-
nocuir in so evenit hoc Wh. 10»
(Z*. 451), vgl. for-coemnacair.
t^comnaeht communicavit
Z\ 455.
teeose instructio; teagasg tea-
ching, doctrine CR. — Sg. Nom.
briathar-thecosc Concnlaind SC. 25;
Dat. gebid for teco8c*a daltai SC.
24. — Vgl. tegaisge doctus Ir. Gl
660, tecoisce doctior ibid. 1112.
teeoseim J instruo; teagasgaim
I teach, instruct. — Praet. Sg, 3
rom thecoisc Cathbad p. 328, 15.
teeraim^teagairim Jcor^, thatch,
Protect, shelter O'R.; tecurthar «
wühheld O'Don. Suppl. — Vgl.
imm-thecraim.
tedmalm tahesco, von teidm;
Praes. sec. PI. 1 no tedmais tabes-
cehamus Ml. 61 r {Gaid.* p. 22).
tee, t^ heiss; ferridus Z*. 255;
Gl. zu brothach Hy. 5, 48; teö
toarm O'R, — Sg. Nom. Und tee
8. unter 1. lind; is ro-üar is ro-the
ScLb. 21; te in talam fi&a cossaib-
8om Lü. p. 23», 5; PI. Nom. beta
t^it Gl. zu cum enim luxuriatae
fuerint (sc. viduae) in Chrisio, nu-
here volunt Wb. 29», 1 ; srotha teith
p. 133, 8? — Compar. teoa p.
190, 30.
tegrdals, tegrdas F. Haus, —
Sg. Nom. tegdais Ml. carm. 2
(Goid.^ p. 19, Z*. 952); is glae
thegdais ilnd. (Goid.* p. 20); tech-
dais SP. III 1 ; tegdas FB. 1 ; Gen.
ecosc n-äimin amm hita tegdassa
adcbondarc-sa Ml. carm. 2 {Goid.*
p. 20, Z«. 953)? tegdaise Hy. 5, ^b;
Dat. innar tegdais SP. II 6; Aec.
amoZ tegdais Tur. Gl. 13 {sicut
domus Z*. 611).
tegde Ml. carm. 2 (s. unter do-
thiagaim)?
tegrlach N. Hausgenossen-
schaft, die Leute Jemandes;
famüia Z*. 885. — Sg. Nom. a
teglach n-uli FB. 54; techl<KrÄ p.
145, 5; Gen. in teglaig FB. 55;
Dat. don tegluch FB. 62; 65; 92;
cona techlach FB. 13; Acc. for in
teglach SC. 33, 23.
teichthech vitabundus SG. 50^
(Z*. 811), von teched.
teidm N. Pest, Pestilenz; &.
zu pestis („a pestilence^*) C-arm.
Tr. p. 139; pestis Z*. 268; teidhm
a disease O'Don. Gr. p. 96. — Sg.
Nom. bud tairpthech in teidm On
ieidm-lenamnacbn
815
teist
ihe Mann. III p. 416 (OuchuJinn
ist unter teidm gemeint); Gen. is
fland tedma tromchatha FB. 68, i4;
catha cach thedma Hy. 4, 4; O'Don.
Gr. p. 96; Dat. ar tedmaim Hy.
1, 8; on tedmaim Gl. zu tobe con-
sortii Ml. 15^ 7; Acc. cen teidm
FA. 35; PI. Gen. sifiB (i. selfa) do
fuil fland tedmand LU. p. 125^, 23?
t4^idm-lenamnacha Gl. zu p est i-
lentes ML 15», 9.
t^igred s. tfagraim.
teilcim III {für do-ess-l^cim ?)
ichlassevonmir, werfe, schleu-
dere; teilgim I casty throw O'R.
— Praes. Conj. Sg. 2 telci SC.
30, 11. — Imperat. 8g. 2 teile
reice Z\ 1004 {SG. A. C. 23). —
Tra^s. sec. Sg. 1 in lia no theilginn
Oss. II 1, teiicind lo. — Pro et.
Sg. 1 ro thelgiusa gai n-aill chucut-
sn ScM. 13; 2 ro thelgis gai form-
sa 11; do reilgis 13; 3 no8 teile
Aid. Chonchob. 40. — Pass. Praes.
PI. 3 telciter sfs i fudamain iffirnd
sie werden hinunter geschleudert
FA. 28 (telctir LBr). — Praet.
Sg. 3 conna teilged a folt fo agid
damit ihm sein Haar nicht über
das Gesicht fiele p. 133, 21.
teim dunkel, schwarz; i. cach
n-dorcbai Carm. p. 42, vgl. unter
deme, an beiden Stellen hat B. die
Fm-m lern.
teimnigre FB. 37 Eg. Dunkel-
heity Finsterniss? vgl. temen.
tein s. teil.
teinm i. goirt no cnamh O'Dav.
p. 118; vgl. teinm ocus cnam {so
zu lesen?) cach ende Corm. p. 41
tinne, teinm in cride Corm. Tr.
p. 156.
teinm Isegrda Name eines drui-
dischen Zaubers, den S. Patrick
{ebenso wie den imbas forosnai)
verbot, vgl. atrogell no atrarpe tra
Patraicc innf sin {den imbas foros-
nai) ocus an teinm Isegda, i. ro
forgell na bud nime na talman
nach sen dos giif, uair is dfultad
do baithis Corm. p. 25, 4o; dos her
tra Find a ordu ina beola ocus do
chan tria theinm Isegda co n-epert
{es folgen dunkle Verse) ibid. p.
84, 43* (orc träith); tethna iarom
Msen in t-^cess tria theinm Isegda
CO n-epert {es folgen dunkle Verse)
ibid. p. 30, 30 (mogheimeV An
beiden Stellen handelt es sich um
die Aufkläi'ung einer dunklen Sache,
der des Zaubers Kundige extem-
porirt auf die Sache bezügliche
ekstatische Verse, und am Ende
derselben iM die Aufklärung da.
Daher „prophetic rapture or ec-
stasy** O'Don. Suppl., „illumination
of rhymes** On the Mann. II p. 209.
— Vgl. teinm i. taitneamh agas
teinm i.- tuicsi O'Don. Suppl.
t6irg1m für do-^rigim? Praes.
sec. Sg. 3 do t^irged indala n-4i
immach commeit chori cholbthaigi
er lies das andere Auge heraus-
treten SC. 5.
teirt = lat. t e r t i u s , besonders
(boTü) tertia, Corm. Tr. p. 157;
s. iarm-eirge; co trath teirt TE.
12 LU. (CO trath erghi Eg.\; co
teirt Wi. Gr. p. 125 (VI 12).
teis SC. 11, 9 zii lesen tess.
teissmim (/ur do-ess-semim) I
ich giesse aus, schütte aus,
• vergiesse; vgl. eisim i. tuismither
inntib, teissim 1. tuismither estib
O'Dav. p. 82. — Praes. PI. 3 b^ssti
olca doesmet fuili Wb. 31i>, 22. —
Imperat. Sg. 2 tessim a Dse Gl. zu
refunde Ml. 51 r. — Pass, Praes.
Sg. 3 a.mal dun-esmar Ml. 44^;
PI. 3 inni forsa teismetar Ml. 23 r.
— Conj. Sg. 3 don-esmider Gl. zu
' fundi Ml. 37c ^Goid.^ p. 25);
] PI. 3 amaZ dun-esmiter ut effun-
dantur Ml. 54i>. — Praes. sec.
Sg. 3 co dumm esmide ut . . effun-
derer Ml. 44c. _ Part. PI. Gen.
1 inna teste fusorum Ml. 77»; Acc.
, testiu effusos Ml. 55 {Goid.^ p. 25).
— Inf. Nom. teistiu fuile profusio
sanguinumWb. 2b (Z*. 881); testiu
na fülle Ml. 22i>, 1 ; Dat. do thestin
fuile Ml. 81. Vgl. tairsitiu, tuistiu.
teist = lat. t e 8 1 i s ; testimonium
Z^. 462; cÄin-teist bonum testimo-
nium Wb. 23» {Z^. 857). — Sg.
Nom. dorratad teist de Wb. 281», e;
Gen. trinoit testa Hy. 6, 10, Gl. i.
in trinoit testamail.
V,
Uit
816
temen
t^ty für do-öit, er geht, "kommt;
xty venu Z^. 503 ; hierher sind auch
die Formen, denen do vorausgeht
{s. 3. do), gestellt. — Praes. 8g. 3
t^it Lg, 9; p. 133, 2; FÄ. 21;
SC. 45, 4; nf na täit do menma-su
teiti menma neich alle ScM. 3, 8;
toet FÄ 24 LBr. (tic Xf/.); »naaZ
dot^it aide TTft. 25* {Wi. Or. p.
117, 43); du t6t und rei. tete:
amaZ slucos a n-adnacul n-ersoilcthe
ni tete ind ocus du t^t br^ntu as
sie est gutor eorum wie das geöff-
nete Grab verschlingt was hinein
geht und Gestank au^ ihm geht, so
ist ihr Schlund Ml 22^, i; im
Sinne der 3. PI.: or nach taide
Lg. 17, 48 L. Xc, taide t Eg. —
Im Sinne des Praeteriti Sg. 3
t^it SC. 6; 29; FB. 13; 17; 62;
88; ni thet SC. 29, le; i tot 36;
ocuB tete dessel na räthal „and
he tcent right-hand-wise round the
rampart'^ Three Hom, p. 34, so
{nach Stokes, ibid. Pref. p. IX,
tet-e mit Pron. suff.)\ p. 144, is;
tedi ibid. i»; do thfifet FB. 4; 11;
p. 130, 3o; p, 132, 12; SC. 8; 17;
36; 37, 1»; p, 310, 12; do tset SC
28; totheet FB. 46; 74 (donoet
Eg.?)\ Lü. p. 21», 1»; totÄet TE,
13 Lü.\ tothöet FB. 53; vgl. tau-
tat. — Imperat. Sg. 3 töided i.
veniat Fei. Jan 1 (taided LBr.^\
ibid. Prol 340; täet {für t&eted,
do-eted) FB. 31; tset SC. 13; 28;
FB. 94; taet Lg. 13; ni thaet
17, 47 ctoed Eg.)', toet p. 145, 7;
vgl. tiat; PI. 2 tait ^ür taetid, do-
etid) i. llle Gl. zu exite ad nos
Ml. 34», 1; täit FB. 5; tait ScM. 5.
— Fut. Sg. 2 totaisiu TR 11 Lü.;
PI 3 do thafset FÄ 87. — Inf
Dat. is öentu do athir et mac oc
mo tho^it-se for apstalact cucuib-si
Wh. 26«, 1 {in aditu meo ad apo-
stolatum Z*. 503).
teith p. 133, 3 eu tee?
telach F. ITügel, Höhe, vgl.
tulach; excelsum, collis Z^. 810.
— Sg. Nom. telach mor sein Gl.
zu i n-Uachtur Gabra Hy. 5, 60;
tilach airechalB SC. 21; Dai. 0
Thelaig na n-Espoci>. 42, 8; a Telaig
Dubglaisse Gl, zu Hy. 1, »; PI.
Bat. i telchaib Gl. zu i n-dinnib
Hy. 2, 28; isnaib telchaib in excd-
sis Ml. 14», 11 ; huare is hi tilchaib
ardaib no bitis adi ibid. 9 (Z\ 72 1.
telbttde FB. 47?
telchubi s. tailehabe, tnlehiibe.
tellaeh s, tenlaeh.
tellalm II ich nehme weg.
stehle, vgl. tallaim; teallaim Isteal
O'R — Praet. Sg. 3 ma dudöll ni
Wb. 22b {siquid furatus est Z*. 462^:
PI. 3 Dep. teallsadar i. do goidsead
0'€l. {Beür. VIII 328>. — Inf.
Nom. is irchride a tellad erm-som
Gl. zu haec omnia in figura con-
tingebant Ulis Wb. 11» {Z^. 624..
telltiS) no thelltis . . oc öl «1^
ergötzten sich mit Trinken p. 310, 3?
vgl. ni telfea, ni thelfea doib, ni
tellfea doib non juvabit, non jn-
vabit eos Wb. 25^», 2öc, 26» (Z».
459).
teima s. tailm.
telt, ro thelt ScM. 21, 9?
temadar Hy. 1, 2 Cot^eetur für
timadar, Gl. c|oro] emdar sinn diar
dit[in] i. done ar n-di[tin], also
woM zu do-emim gehörig.
1. temair Warte? specuia Z*.
259; vgl. „omnis locus conspicun^
et eminens sive in eampo sive m
domu, sive in quocmique loco sä,
hoc vocabulo quod diciiur Temair
nominaripotest*' Dinnsenchas {Corm.
Tr. p. 157); i. grianan no tnlach,
temair in tige i. grianan Corm.
p, 42; glasaib temrach i. a glaisi-
sinib na tulach, temair tulach da
reir sin O'Bav.p. 73 doglinn. Vgl.
Temair.
2. temair, teamair i. gruaidb
O'Bav. p. 121.
lerne, tembe death, sickness
CR., vgl. unter 2. melg.
temel Finsierniss; obscurüas
Z*. 768. — Sg. Nom. Hy. 2, 4i:
p. 133, 6; FA, 5; Bat. din temal
Gl. zu de obscuratione solis ML
16e, 7 (Z*. 211V, fo theimel boi in
inis Fei. p. CXV S4.
I temen dark grey Fei. Index;
j i. doirche Corm p. 16 deme; teimean
dorchi no odar ibid, p. 42 teim.
ten
817
tennim
ten Feuer, vgl. tene. — Sg.
Dat. 0 thein co fraig FB. 55; cod
t^in Lg. 17, 6 für ocon tein am
Feiger; asin ten Hy. 2, 48 {.Gl. i.
asin tened\ tein Fr.; for ten Hy.
5, 74 {Gl. i. for tenid\ tein jFV.; äcc.
ar thein ITj/. 6, 14, Gl. i. ar thenid.
ten- 8. tin-.
ten-ehor Zange; forceps SG.
70a, 8. — Sg. Dat. isin tcnchoir
5. unter 2. fichim; dobidgad Göibne
asin tenchar na gsei co n-glendais
iäin ursain Corm. p. 32, 27 ^nescoit).
tend fest, stark; teann stiff,
strict, tight, sträng O'R.; is tend
mo Chris est firmum cingulum meum
Z\ 954 {Kl. Netib.)] tend in fath
,^^^1 the cause'' Fil p CXXXl V 8 ;
teand co traig „strong with foot"
iUd, p. CXXXV 1; Acc. F. mo
thuaith tind p. 133, 7? — Vgl.
com-thend, imm-thenn, for- tend {so
zu lesen FB. 47).
tendftl Feuerbrandy Feuer;
i. tene-dh&l i. däl tened, co tenid
i. cusin in ad in fadaigthcr in tendäl
Corm. p. 43 (cosin tenid innataither
in tendäl LL.); teannala firebrands
0*R. ; agus ro chuireadar teine agus
teandala innte „and threw fire and
firebrands into it" Tor. Dh. p.
186, 6 ; carna coimib cnomes cadla,
at 6 ada na Samna, ten dal ar cnuc
CO n-grinne, bläthach brechtän ür-
imme citirt von 0' Curry , Atlant.
No. II p. 371 {The Sick-bed ofCuch.).
tene M. Feuer; ignis Z*. 255;
tine Gl. zu richis. — Sg. Nom.
tene TE, 12 LU.; p. 191, 12; SC.
17; teni p. 21, 31; TE. 20; Gen.
tened Hy. 1, 29; 5, 91; 7, so; FA.
17; 25; 27; 29; 30; p. 191, 11;
FB. 15; 49; 52; 92; p. 310, 20; 86;
for richessaib ro-thened „o/* great
fire" ScLb. 20; oc b^im tened
9. unter spr^d; Dat. di thenid
FA. 21; 0 thenid co fraigid vom
Feuer {in der Mitte des Hauses)
bis zur Wand FB. 2; p. 309, 82;
s. unter ten; Acc. tenid Gl. zu eed
FB. 68, 11; etir tenid ocus fraig
SP. I 1; tairmchell däilteined leö
FB. 16 Eg? PI. Nom. mor-thenti p.
190, 80 ; Gen. na tened n-ecsamail
ibid. 29; Dat. ro loiscthe uas tenn-
tib Fei Prol. 39. — Davon tentide.
tenge Zunge; lingua Z*. 255.
— Sg. Nom. tenga Hy. 6, is; PI.
Dat. triana tengthaib FA. 27; ga-
bail for tengthaib ,,gag on tongues"
ScLb. 20. — Comp 0 8. döel-, nem-
thenga.
1. tenlaeh, tellach Herd {vgl.
fiallach für fianlach); tenlach i. te-
nelige Corm. Tr. p. 157, tenlaeg
LBr. 1. — Sg. Gen. glanad tellaig
in rlgthige Three Hom. p. 8, 27; Dat.
iohert Cnchulainn a lue afridisi co
m-böi a n-imdorus isin tenlug fö
LU. p. 19^ 22; Acc. ros glan in
t-aingel in teliach in öidche sin
Three Hom. p. 10, 1; PI. Nom. secht
tellaige ScM, 1 ; Gen. gainem lir fo
longaib ropat Ifn a tellaig Three
Hom. p. 34, 1 {fftheir hearth's num-
ber*'), reimt auf bendaib.
2. tenlach, esgal no tenlach i.
census quod toUitur, Gl. zu Tolle-
tum SG. 36b, 4.
tenlam i. spr^d {Funke) i. teni
läma Corm. p. 42; teanlamh a steel
OB.
1. tenn s. tend.
2. tenn i. Icdradh {s. letrad)
O'Dav. p. 121; cutting O'Don.
Suppl. — Hierher in cach tind
SC. 37, 17 („*n every slaughter*^
O'C.)? a tind hi tend FB. 73?
3. tenn, teann i. losgadh* O'Dar.
p. 121, 8. tennim.
tennad i. canamain {Singen)
O'Dav. p. 121, vgl. teinn i. aisneid
ibid. p. 120.
tennaim, teannaim / strain^
press, urge O'B. — Praes. PI. 3
tennait a n-ette fria curpu FA. 33
{„beat their wings against their
bodies**).
tennal i. maith O'Dav. p. 121
Tadhg.
tenne, teiune iension, strict-
ness, rigidness O'B., von tend;
Gl. zu tailce; s. unter 3. timme.
tennim ich funkele, leuchte
hervor, brenne, vgl. taitnim. —
Praes. Sg. 3 rel, teunes p. 310, 21
(tatnit FB.- 49). — Inf. tennad i.
losgadh O^Dav. p. 121; tennad breo
52
tentide
818
ter-ehomracim
teangad tulbret^ I. is losgadh don
tengaidh bere« na tulbret^a ibid.
tentide feurig, von tene. —
Sg. Nom. FA. 16; 17; 18; Gl. zu
tind J^. 4, s; Dat. na dlüim then-
tide jF*k. 10; Acc. FA, 8; 22; PI.
Nom. M. tentide FA. 20; 26;
F. tentide FA. 25; 26; 28; 30;
p. 190, 27; tentidi tWd. 25; 28; j).
191, 8; Gen. na sraigell tentide
t&td. ss; Da^. co sroiglib tentidib
FA. 16; 29; i>. 191, so; 27; Acc.
M. tentidi FA, 21; F. tentide 25.
ted s. tee.
1. teoir «. tri.
2. teolr«=ia*. theoria O'Dav.
p, 120; contemplation O'Don. Suppl.;
fothaigisium eclaü hifa ^Hii) iarum,
tri L ri teoir immanchaine aca-som
innti, ocus LX fri hactail Three
Hom. p. 118, 7 {„for medüation").
teol M. Dieb, vgl Beitr.Ylll 328;
teöl thief O'R.; tele {lies teol) i.
gataig«; O'Dav. p. 121; Du. Acc.
im da ban-teolaigh ibid.
1. teora s. tri.
2. teora Rand, Grenze; teöra
a border, limit O'E, — Sg. Dat.
do theoruinn eatorra ah Grenze
zwischen ihnen Keat. p, 124; Fl.
Acc. ro cheangail Diarmuid agus
Osgar teoranna a sgiath ina ch^ile
„the rims of iheir shitlds'* Tor. Dh.
p. 164.
teorannaeht Begrenzung,
Grenze; Sg. Dat. ag so do theo-
rannacht na Midhe risna coigea-
dhuibh Keat. p. 128.
teou 8. tee*
tepor, „is drochbanais duit-siu
cetus*^ or 8e8em,„anad lim-sa ocus
ri hErend do facbail, ocos beith
duit foram-sa ocus a thepor im
diaid-si" „and its vengeance to
follow me" TB. p. 180, s.
teprennim, für do-aith-brendim,
ich fliesse. — Praes. PI. 3 doe-
prannat i. imdaigitir Gl. zu afluant
Ml. 39^; toiprinnit Gl zu influunt
Goid.* p. 70 {LHy.l — Praet.
PI. 3 doreprendset cöic bainne a
m^raib Pätraic „five drops flowed
from P:8 fingers" Goid.^ p. 70
(Vit, Trip.), — Vgl. tepresiu.
tepresiu F. Fliessen, Fluss;
teibrise a genÜe dropping of water
O'R, — Nom. tepresiu fola Blut-
vergiesaen LBr. p, 21 2^ i5; tepersn
a inchinde Corm. p. 36, 25; Acc
ro escomla demun ian«iH tria the-
presin a brond „through the flux
of his bdly'' SMart, 30.
ter-, für do-air-, weehidt mü
tair-9 tir-, tanr-, tar-.
terad 8. 1. tnrud«
terbaigr, a terbaig andregoin 1.
a galar bansidi SC. 28.
ter-br6d interruption SeLb.
23, vgl. tur-brdd.
terbud Trennen; aeceranee
Three Hom. Index; terbadh i. innar-
hadh no delvi^udh O'Dav. p. 120;
Dai, ro rithset co dian dia terpüd
na n-üan „to separate the lambt'
Three Hom. p. 8, is {die Lämmer
waren zu ihren Mattem gelaufen);
Acc, dog^na a n*delignd ocus t
terbod ScLb. 5.
tere spärlich, knapp; tearc
few, rare, scarce QfÄ — Sg, Nom.
betha thearcc Gl.*tu Fil. Sept. 8;
PI. Acc, na tri turcu tercu SP. l i?
vgl, caom i. terc, ut est inti dis
m-bi caome in cethra i. is terci
cenel innili O'DacL«. 67. — Com-
pos. for terc-pit Fil, Sept. 8, Gl.
for proind m-bic.
1. tereb&l s, ter-grabim*
2. tereb&l F. Sonnenaufgang,
8, turcbäl. — Nom. in tercbäl orten«
Tut. Gl, 139 (Z*. 884).
terce F. Knappheit, Spar-
lichkeit, Mangel. — Sg, Nom.
ar dodechaid tercca bfd ann Hjf,
1 Praef („scareity of food''); Dat.
fer ro scrib cen tercai cainscelt
Crist crochdai Fit. Mai 6 („wUhoHt
Stint"), Vgl. unter terc.
terehanait s. tair-chanim.
ter-ebomrae Zusammenkom-
men, Versammlung; congregaiio
Z\ 886. — Sg, Nom. SC. 21; Gen.
senim terchomric Wb. 13^; do m-
mud cach thercomraic p. 310, e:
Dat. don tirchomruc nöib Gl. zu
ecdesiae Dei Wb. 18«; ina tfrchom-
nie im Ghoncobur SC. 24.
ter-ehomraeim I ich komme
tor-firochicc
819
tess-baith
zusammen. — Praes. sec. PI. 3
cia duerchomraictis doib in clöini
Ml. 128 {Z\ 886). — Praet. PI 3
duirchomraicset cloini n-doib fessiu
Gl. zu congregaverunt iniquitatem
8%b% ibid.
ter-fochrice F. Kaufen, Preis;
turfochraic relieving wages O'Don.
Suppl. — Sg. Dat. ön terfochraic
munerum ohlatione Ml. 14», 14;
taccath imom thirfochrig als Prei^
für mich TE. 10, le; PI. Nom.
terocbraicci Gl. zu munera Ml. 36»
(Z\ 887).
ter-^abim (do-air-gabim 7)1 pr o-
fero, vgl. tör-gabim. — Pass.
Praes. Sg. 3 rann insce nf tergabar
ade SG. 4^ u. — Part. PI. Nom.
SLmal atatercabthi inn& ep^rta sin
Ml. 32i>, 1. — Inf Nom. a tcrcbäl
trco fesin SG. 4'>, 4.
terismid {vgl. tairissem), ban-
terismid Gl. zu ohstetrix SG.
69», 18.
t^maim (für do-^rnaim) II ich
entkomme. — Conj. 8g. 3 conna
t^rna ass Lg.- 15. — Inf Acc. as-
roUem t^rnam Hy. 5, loo.
ter-uaera, vgl. föcarim, fdacraim;
CO ruacht in teriiacra „t?ie sum-
mons came** Goid.* p. 99 (LHy.).
tes s. tess*
tes- 8. tess-*
tese in einer Glosse zu lanx,
8. slice.
ie»eA\mich*schneide; teasgaim
I cut, lop off. — Praes. 8g. 3 tes-
caid Gl. zu selais Oss. III 8. —
Praet. Sg. 3 cia rod slig i. rot
tesc Gl. zu ce roselaig Fei. Prol.
101; ro tesc 8cM. 14 H (ro loitt
LL.)\ tesgus Gl. zu selais Oss.
III 8 Ed. — B'fut. sec. Sg. 3 con
tescfad finna i n-aigid srotha LU.
p. 79^ 18; no thescbad FB. 91;
PI. 1 tescfamit-ne fän in crand sa
SMart. 25. — 8-fut. Sg. 3 Dep.
diles don coin tria fraigidh no for
dorus acht ni do-esistar i. acht na
ro tescait ni O'Dav. p. 81 eses
{„provided that he do not cut"
Stokes, Corm. Tr. p. XI). — Pass.
Praes, Sg. 3 tescthar a fblt F61.
p. XXXVIIl 18. — Praes. sec. Sg. 3
no tesctha a folt ocus a ingno cecha
dardain chaplaite Fä. p. GLXXI lo.
— Praet. PI. 3 ro tesctha co rindib
Fü. Prol. 238. — Inf Nom. rop
äii . . a thescad SMart. 25.
teseba s. tess-baith.
1. tess M. Hitze. — Sg. Nom.
tes SC. 36; Gen. iu tesa caloi'is
SG. 5» (Z«. 211); Dat. ar a tes
SC. 36; irro-uacht irro-thes ScLh.
20; Acc. eter dacht ocus tess
FA. 26.
2. tess Adv. südlich, im Süden,
wohl nach Analogie von tüaid,
tüas, tair, tlar, von dess gebildet;
tess ocus tuaid im Süden und im
Norden FA. 4; ittr thes ocus tü-
aid TE. 3 Eg.; süt tess zu lesen
SC. 11, 9 (tes H.).
tess-, tes- Verschmelzung der
Präpositionen do-ess- {Z^. 881);
tese-, tesa- enthält eine vollere
Form esse-, essa-, vgl. ara- neben
air-, ar-.
tessaiglm III ich mache warm,
heiss, von 1. tess. — Imperai. PI. 2
tessaigid indlat döib LU. p. 19», 23.
tess-arglm lieh rette. — Praes.
Sg. 1 dum esurc-sa SG. Incant.
(Z*. 428, 949); tessurc ibid.; PI. 3
tessairgit . . in mn4i TBF.p. 156, 16.
— Praes. sec. 8g. 1 doth esarcaind-
sea {ßo zu lesen) SC 40. — Praet.
Sg. 3 donn esmart Hy. 3, 8 {nach
der Glosse, nach Stokes, Beitr.
VII 28, und nach Ebel, Z*. 1092,
wäre es Fut.)? — Fut. Sg. 3 donn
essaircfe Gl. zu Hy. 3, 8. — Inf.
tess-argon.
tess-argon, -areon F. Bettung,
Retten, Inf zu tess-argim. — Sg.
Nom. CO fagbad a thesarcon SC.
29, u; Gen. ar accuis tesairgne . .
don galur TE. 13 LU.\ Acc. ar
tesargain Gl. zu Hy. 3, 8.
tess-banat deficiunt Z^. 881;
tesbanat Wb. ll<i; ni tesbanat no
nf dechriget Pr. Cr. 62».
tess-buith Fehlen; tesbuith
deesse Z*. 881. -— Sg. Nom. inab
te8^a-si tesbuid a hEmuin j;. 144, 19;
Dat. do thesbaid FB. 94. — Conj.
Sg. 3 no co teseba nf de dciss
J^ichts davon fehle SC. 27, vgl.
52*
tdssmaltA
820
liaehair
eseba unter esbat. — Praes. sec.
8g. 3 ni con tesbad banna ass
Hy. 5, 88; mani thesbad nl aire
ScM. 3, 7. — Perf, Sg. 3 tesarbae
{für tessa-ro-bae, vgl. te8e-ba) Gl.
zu a mctoriae spe oberem Ml. 34c, ig-
manid tesarbi nf maith assa gnimaib
Wh. 28d, 30.
tessmalta, it fat sin cbena prfm-
thesmalta iffirn cona pbianaib „the
Chief detail^' ScLb. 22.
tess-tA, für do-ess-U, es fehlt;
deest Z*. 490, 881; a n-dot esta
dit nirt SC. 13; don estao a hEmuin
p, 140, 25; a testa dorn ic-sa TE.
il LU.; ScM. 6; ni thesta ni dib
p. 41, 14; inab tes^a-si te^buid p.
144, 19; testo so; ni thesta fomi
p. 22, 9. — Inf. testäil tvant, de-
fect O'B. — Vgl tess-buith.
testamail, in trinöit testamail
Gl. zu trinoit testa Hy. 6, lo.
testas M. testimonium Z\ 787;
teastas report, char acter O'R.; Gen.
testassa Wh. 15».
testimin c= 7a^. testimoniam.
— Sg. Dat. iar testimin Ml, 22^, 25;
isin testimin se sfs Wh, 15^ (Z*.
349); Fl.Acc. amal donuic testimni
Wh. lOd (Z«. 719).
testiu 8. teistia, telssmim«
Ut Saite; fidis SG. 46^ {Z*.
68); t^d nomen de sono factum
Corm. p. 42. — PI. Dat. cona te-
duibh finndruine On ihe Mann. III
p. 361; Acc. im na töta sin TBF.
p. 140, 26.
tetar- für do-et«r- Z*. -882.
tetar-eor interpositio, intro-
miasio Z*. 882; doetarcoirethar
Gl. zu interpellat, pro nobis Wh. 4*.
Mit nochmals vorgesetztem etar:
amoJ bid on etartetarcur Gl. zu
velut hostiae intercessione pur-
ga/ri Ml. 32», 25.
tetar-racht, vgl. ar in chom-
tetracht pro comprehensione
Ml. 118 (Z*. 887); do thetarrach-
tain a chind do bualad dar bil in
sceith ar n-uachtar On the Mann.
III p. 448 {„for the pwrpose''!)\
vgl. doretarracht Gl. zu considera-
tionis fijus ade (i. hond rose) com-
prehensum Ml. 33c, 19.
tetar-rat, con tetarrat compre-
hendit SG. 29^» (Z*. 431): duetar-
rat Gl. zu quicquid extremus terrae
finisincludit Ml. 30«, 6.
tetarthad, no bered Oet in n-in-
chind Ina chriss düs in tetarthad
^cht n-amra d*ültaib do marbad di
Aid. Chonchoh. 22?
tetas für do-^tas, s. ^tas; ni
thetus p. 145, 8.
t^te F. luxuria Z*. 18, von
tee. — Dat. i t4ti a collai FA. 27;
dorn th^ti Fü. Prol. 25, Gl. i. dom
aibindius {vgl. Three Ir. Gl. p. 125).
dia teth s. taitim«
tethna Corm. p. 30, so, s. unter
teinm Isegda; vgl. tetnuis i. merech-
duin {s. 2. mer, meraige), exeitement,
rusHness of a horse O'Don. Suppl.,
teadnas fury, rage O'R.?
tethra i. badb, scallcrow Beitr.
VIII 328, Gen. tethrach und
1. tf Circuit US? i. imteacht
O'Dav. p. 119. — In tan dobetr
in leo a gläid ass, tecait foithi na
haili anmannai, co tabair-som thi
dia erbull {„a cott of his tau*'
Crowe) impu co n-eiplet isind lue
sin acht luch ocus sinnach. Tic in
sailche (selche LU. „the hunter^'
Crowe) cncai-seom iar sin co tabair
side thi {y,neta"! Crowe) immi-seom
co n-epil LHy. Amr. 133.
2. tf Absicht^ Zweck; design.,
intention O'R.; Findach foglaid
dorala a m-barr sciach osin tibraid
for tii merU forsin cill Fil. p.
LXXX 17.
3. t( i. brat O'Dav. p. 121;
Corm. p. 41, a garment Corm.
Tr. p. 156; tii dubglasso „Madt-
gray doakg'* On the Mann. III
p. 158.
4. tf s. ticim«
tfach '^ lat. theca; pera Ir.
Gl. 41; Gl. zu iadach; tiag oor«r,
case Corm. Tr. p. 162. — Sg. Dat
ainm do teig liubair Gl. zu folaire
(«. pölire) Ir. Gl. 371; PL Nam.
polaire ocus tiaga lebor Three
Hom. p. 114, 4; FH. p. CXLI 39.
1. tiachair i. doilt^^ O'Dat. p.
122; sick, weary O'R. — Davon
1. tiachrae.
tiachair
821
tibre
2. tiachair klug; i. glic O'Dav.
p. 65; vgl. ticbair lainn Gl. zu acer
SG. 41», 10. — Davon 2. tiachrae.
1. tiaehrae F. affliction Fei
Index, von 1. tiachair; Crist ba
mor a tiachra ,,for Christ great
w<M his affliction'^ Fü. Apr. 29,
Gl. i. ba mor duilge a martra i
n-gorta.
2. tiaehrae F. Klugheit, von
2. tiachair; agility, prudence O'E.
— Sg. Gen. soas co m^t tiacbrai
„wilh much prudence**^ Fei Nov. 12,
Gl i. glicusa {vgl O'Dav. p. 65).
tiaeht für do äiacht wie riacht
für ro öiacht; Sg, 2 ge ro thiacht
ni, cen co ro siacht, ui rot Stacht
„though thou attainedst one thing,
though thou hast not attained, thou
hast not arisen" Three Hom p.
24, 86; ge rot siacht nf, cen co
tiaeht, nf rot ictbar ibid. 87.
tiagaim 1 ich schreite, gehe.
— Praes. Sg. 2 cid th^gi colluath
Three Hom. p. 76, is; PI 1 ni dla
imgabiil km tfagma LU. p. 62», is;
tiagmait Gl zu Hy. 3, i; 3 tiagait
Lg. 13; FA. 15 {Gl zu cengait);
17; 29; SC. 15; 16; FB. 10; 55;
64; 72; 79; tiaguit CC. 2 Fg.; tia-
gait aas SC. 17; 35; FB. 20. —
Imperat, Sg. 2 tiag-sa ass TBF.
p. 156, 10 ; PI 1 tlagam SC. 17;
3 tiagat Lg. 13. — Praes. sec.
Sg. 3 no th^ged p. 130, 84; p.
40, 31 ; no theged Gl zu dobreth
Hy. 5, 88; tar a teged Gl zu Hy.
2, 89; ni thegith TE. 2 Eg.-, ni
t^igeth ibid.; no th^iged FB. 70;
88; PJ. 5 teigtie Oss. I i; t^gtis
FA. 32 LBr. — S-fut. Sg. 1 re
tias LHy. Amr. 1; Ad. Prayer 1;
cia thiasu-sa Wh. 23c (Z*. 466);
Sg. 2 bi td theis isa tech ar thus
FB. 17; teisiu TE. IS Lü.; 3 cia
thes hf loc bes ardu Ml 23<i, 83;
ceta the FB. 62; PI 1 cia tiasam
Hy. 1, 2\ 3 c^n co tiasat FB. 6.
— Fut. sec. Sg. 2 lat noebu tan
tiastfe „when thou shalt come*' Fei
Epil 470; 3 con tessed Hy. 2, 7,
Gl i. CO n-dichsed; PI 3 cia tia-
stals FB. 61. — Pass. Praes.
Sg. 3 tfagair uadib ar chend
Conculaind es wird von ihnen aus
zu C. gegangen, d, h. es geht eine
Botschaft von ihnen zu C. FB. 61 ;
tiagair chuccu do fis scäl düs cid
ro chäinset TBF. p. 148, 8I. —
Imper. Sg. 3 asrubartatar fir betho
tiagar huäin dochum Hi[ru]8alem düs
cid forchomnacuir indi ind inaim
so Ml. 16c, 5; tiagar uait din co
siair do mathar TBF. p. 136, 11;
SC. 36. — Fut. Sg. 3 tiasUr ScM.
4. — Inf. Nom. ba com deit ti-
achtain {Form des Acc.) TE. 13
Eg.] SC. 32; Dat. oc tiachtain
FA. 7; Acc. cen tiachtain SC. 32.
1. tiamda i. metta {furchtsam^
feig) Gl. zu ol ni tiamdai tim som
^^since he is not timid, feeble^' Fü.
Prol 257 {vgl O'Dav. p. 122).
2. tiamda i. dorcha {dunkel), Gl
zu admat na ba tiamda f,iimher
ihat is not dark'' Fü. Prol 294
{O'Dav. p. 122).
tiar Adv, im Westen, west-
lichy von sfar gebildet, s. 2. tess;
SC. 33, 18.
tiarmö- für do-larm-fo- Z\ 887.
tiarmÖ-racht Folgen, Verfol-
gen; consequentia Z*. 887. — Sg.
Nom. dorofch in tfarmöracht forro
CO hÄth n-Imfaait for Boind Lü.
p. 127», 9. — Vgl iarmoracht.
tiat er soll gehen, vermuthlich
nicht verschieden von t4et, 3. Sg.
Imperat zu t^it {anders Stokes,
Beitr. VII p. 40); „tiat iarom" ar
Gdculaind SC. 32; „tiat Lugaid
fris" Ol cäch Lü. p. 70», 88. —
Stokes, Rem.* p. 77: „ti-at let him
go".
tibertis s. tahraim«
tibim III ich lache. — Praes.
Sg. 1 ni thibiu Lg. 17, 58; 2 cian
0 tibe do gaire Corm. Tr. p. 90
galgat; 3 tibid gen fris SC. 8;
PI 3 tibit FB. 64. — Praet. Sg. 3
ni ro thib gen n-gairl Lg. 17. —
Comp OS. cuitbim.
1. tibre „dimple" Crowe, Siab.
Concul. p. 431; cethri tibri cech-
tar a da grdad i. tibre buide ocus
t. üane ocus t. gorm ocus t. corcra
Lü. p. 81», 18; SC. 37, 9; 10.
2. tibre s. tabraim.
ticcim
822
ticsaim
ticeim, für do-iccim, I ich
komme. — Fraes. Sg. 2 Dep. „is
calma tecair anu-sin anocht a Ua
Neill" Ol Mobil Three Hom. p.
106, 6; 3 tic FA. 24; SC. 29, »i;
33, 26; 32; 36; FB. 18; 39; 40;
tic.dia tig TE. 14 LU.; SC, 14;
tic . . do saigid in bantrochta FB.
65; 78; tic Lseg ass . . co Emain
SC. 20; ni thic do neoch es kommt
zu Niemandem = es ist Niemandem
gegeben p. 169, 21; FA. 9; tic for
coDair do Ardmacha p. 21, 30; tic
..ina d&il TE. 13 LU.\ ticc . . asa
diu TE. 12 Eg.', cret ticc ritt
iO(ts ist dir zugestossen TE. 1 Eg.;
9; dus n-ig biad wird ihnen zu
Theü CC. 3 Eg.; PI 3 tecait p.
170, 9; FA. 33; SC. 40. — Conj.
Sg. 3 CO tici TE. 13 LU.; conom
thici-sea dass mir zu Iheü werde
FB. 24, 37, conam tici-si ibid. 6
Eg. (conom thic-se LU.). — Imper.
Sg. 3 ticed SC. 32; PI 3 tecat
Lg, 13; ScM. 4; 17. — Prctes. sec,
Sg. 3 ticced TE. 13 Eg.; ticeth
11 Eg. — B'fut. Sg. 1 ticfa FB.
38; tiucfad TE. 9, 31; 3. ticfa y.
20, 19; dos n-icfa cobir Wb. 5°
{veniet iis auxilium Z*. 459); dot
icfa dir wird kommen SC. 20; dorn
ficfe uaim-se 11, 6 {vgl. S. 228);
ticfai p. 20, 28. — Fut. sec. Sg. 3
do8 n-icfed Hy. 2, 14; 19; PI. 3 co
ticfaitis FB. 79. — S-fut Sg. 1
tfsa ammach SC. 34, le (tfs H.);
Dep. mani thisiur-sa f^in co tistai-
si ar mo chend Rev. Celt. III p.
181; 2 CO tls chucund aridisi ibid.;
3 tf p. 40, 36; tl forn Gl. zu for-
donte ^y. 1, 1; co tf FA. 14;
SC. 3; do thf FB. 52; corap eisium
tfi cucat-6u 2'hree Hom. p. 22, 7;
PI. 1 dfa tisam FB. 5; c^n co
tfsam SC 45, 22; ^ c^in co tisaid
lim FB. 6; 3 tisat öl. ju fiy. 1, le;
immun tisat Hy. 1, 8 \\. tisat im-
mund); con tissat Hy. 2, 86 (i. re-
gait); dia tisat SC. 6; FB, 6. —
i'^u^ sec. Sg. 2 co tista-su chucaind
Three Hom. p. 14, 20; co tissad
Hy. 2, 17; FB. 17; 26; 79; 80;
mad..tiBad SC. 29, 9; 11; I8; do
thisad FB. 20; connacham thised
üait acht oenUm, ar ni fil acht
oenl&m lim Eet). CeU. III p. 184;
no thisiuth p. 145, 9; PI. 2 co
tistai'Si ar mo chend Bec. CeU. III
p, 181; 3 cona tistais Lg. 14; 7!£.
2 EJ/. — Perf. Sg. 1 tanac-sa, für
do-anac, veni Z*. 448 (Beitr, VII 10,
ZUchr. f. Vgl Sprf. XXIII 202):
ro tanac-sa ScM. 13; 5C. 41; 2 tir
nac jS»C. 20; 44, 11; tanacaisia {mit
Flexion des S-praet.) ScM, 11;
13; 14; 3 tÄnic ScM. 13; Tß.
14 LU.; FA. 20; 5(7. 10; 38, 7;
39; FB. 80; 90; tanic p. 19, m;
21, 29; 39, 16; 21; 40, e; 41, 12;
19; 20; 42, 35; 46, 24; Lg. 14; TE.
14 Eg.; SC. 30; 45; 48; FB. 81;
tanicc r£?. 12 Eg.; 14; 15; 18;
Oa 4 Eg.; tanic rem! £fC. 31;
conda thanic Hy. 2, 39; p. 130,
25; dod inic FB. 54; dos n-ainicc
CC. 3 £J^.; don anicc p. 141, I6;
dod fänic FB. 58; 82; do6 fanic
41; PI. 1 tancamar p. 40, 26; JS? tab-
raid tra for m-bennachtain forsin
flaith don f&ncid LU. p. 19», 27;
ro b4 i n-galur ocus tancabair dorn
torroma, ro ba i cumriuch ocos
tancaibair {sie) dom thüaslngud
ScLb. 5; PI. 3 dodn-ancatar die
zu uns gekommen sind ScM. 4;
täncat&r FB. 21; t&ncatar ScM. 5;
tancatär FB. 54; tancatar Hu. 5, u;
p. 42, 4; 45, 2; Lg. 16; ScM. 1;
SC. 3; Jra. 26; 28; tancotar p.
42, 7; tangatar TE. 6 .B^. — Pass.
Praes. Sg. 3 tecar chuca iaruj» dia
marba<2 „then people go to kiU
them" Fei p. LXXV 4, vgl tfagair.
— Ptaet. Sg. 3 tancaa o Ailill ocus
0 Mcidb do chungid in cboo es
wurde gekommen ==> Botschaft kam
vonA. und M. ScM. 1, zur Form
vgl mebais unter maidim. — Inf.
Sg. Nom. tichtu Hy. 2, 15; 21;
ticht TE. IS LU.; Dat. oc tfchtain
ass FB. 10; iar tichtain dd asind
loch 31.
tiehair s. tlaehair«
tiesaim ich hebe auf, nehme,
ziehe aus. — Praes. Sg. 3 tiscaid
Riches a betach di fiad Choinch«*
\aind R. sieht ihr Kleid aus LU. p.
20i>, 11; ecmaic böi a chlaideb hl
tidecht
823
timm-argim
farrad Fergusa, tän-isca Cuillius
asa thruaill Lü, p. Qö\ 86 ; PI. 3
ticsat dona conuib ocus dos leicit
tor[in}8licht „theff slip tke hounds
and put thefn on the track** Corm.
Tr. p. 130 (orc tr^ith). — Itnperat.
Sg. 3 ticsath a chruich tolla^ cru-
cem suam Cam. (Z*. 1005). — Praes.
sec, Sg. 8 nf thiscad a drucht do
rind ind feöir FB. 88. — Inf.
Nom, ig 8i ticsäl ar chruche duun
farnn Cam.] tiscail i. tarraing, ut
est tisgail gaoe a haladh den
Speer aus der Wunde ziehen O'Dav.
p. 120.
tideeht Kommen, vgl, tuidecht
und titacht; tidec^ dia oilithre
„to go on a pügrimage" Three
Hom. p. 90, 17; Gen. tuirthfud
tidechta Patratc docum n-£renn
p. 17, 16; Bat. Muire ingen do
thidecht dochumm na däla Three
Harn. p. 60, u; ic Macht FA. 7
LBr. (oc tiachtain Lü.).
tidlaeim, tiodhlacaim I bestow,
restare O^R., aiM tidDaclm entstan-
den? vgl. adhlacad monumentum
Ir. Gl. 759 neben adnacul.
tidnaehtaid M. Darbringer,
Spender; Melchar tidnaehtaid
ind oir Goid.* p. 65 (LHy.).
tiduacim I ich bringe dar,
übergebe, vgl. tind-nacim; tiodh-
nacaim I dedicate, off er up O'B.
— Praet. Sg. 3 ro thidnaic a leth
don bocht SMart. 12. — Pass.
Praes. Sg. 3 tidnacar is offered, is
given up O'Don. Suppl. — Praet.
Sg. 3 do ridnacht F41. Nov. 12.
— Inf. tidnacul s. tind-nacul;
Gen. ni rom aerad-sa dana riam
1 cinaid mo droch-tbidnacuil ,fie'
cause of my niggardlmess" Bev.
Cdt. III p. 178; Bat. oc tidnocul
dö in rechta „when the Law was
ddivered unto him'* Three Hom.
p. 36, 12.
tigr s. tiug>.
tigbae CR. zu sine superjstite
Ml. 23d, 14; tigba i. cach dödinach
Corm p. 43 (,,everything la8t"\ vgl.
ibid. p. 44 tigrathos ; tighba i. aithir
tar iia a mic O'Bav. p. 119. —
Vgl. 1. ting.
1. tige 8. teoh.
2. tige F. Bicke, von 2. tiug;
ar tige Corm. Tr. p. 104 Jittiu.
tiget F. Bicke, von 2. tiug,
.s. unter indber; ba sl tiget ind
irbaig Lü. p. 80^, le; tiughad
ihickness O'B.
t4gerua M. Herr; tigern e domi-
nus Z*. 778; tigema deisi duumvir
Ir. Gl. 398; tigerne trfr triumvir
ibid. 399. — Nom. p. 169, ao;
euich a tigerna FB. 38 Eg.; Gen.
do tigerna 5(7.29; Bat. do tbigernu
FA. 30 (thigernai LBr)] Acc. ni
me fuil gan tigerna FB. 40 Eg.
tigernas M. Herrschaft; do-
minatio Ir. Gl. 886. — Gen. tilach
. . tigernais hErend SC. 21,
tigernd s. 6c-thigerud.
tilach 8. telacli.
Um feeble Fü. Prol. 259.
tim- 8, timiii-*
time 8. timme.
timm- für do-imm- Z^. 884.
timm-61ii Treiben, Wegtrei-
ben; Bat oc .timmaln na m-bö
TBF. p. 156, 22.
.timmalrctheeli eingeengt;
t'ferg treith timaircthech SC. 41,
„thy impotent collected anger" O'C.
timm-argim, -areimHcA drän-
ge zusammen, enge ein, treibe
in die Enge, fange, zwinge,
strafe; do-imm-urc ango Z^.
428, 884; tiomargaim I collect, ga-
ther O'R. — Praes. Sg. 3 nos ti-
mairg leis ina fuair do muccaib
ocus d^aigib alta ocus d'ernail ca-
cha flada ol chena Lü. p. 127s S6;
airches i. ab arceo, i. iarsinnl do-
thimairges no dothimairg {für do
imairg) indi focherd innte Corm.
p. 1 ; PI. 3 laside do immaircet ind
eöin a n-ette frid ocus a cossa
Lü. p. 17», 6. — Imperat. Sg. 3
timmargad Gl. zu castiget Ml. 41 r.
— T-praet. Sg. 3 ni 6cen dob im-
chomartt Wb. 3l> {rum necessitas
vos compulit Z\ 455); Sg. 3 döri-
mart Domnall . . uile „B. . . arrested
them aU" Fei p. LXXXVII 32;
dorn rimart-sa in demon co n-öen
meör isin richis ruÄid LÜ. p. 114^, 35
\Siab. Concul.) ; conda timart athach
timmaniad
824
timmna
gdithc ar thrögi ocus lobrai p.
131, 3. — Fut. 8g, 3 don imaircfe
O'Dav. p. 123 toirec. — Pas 8.
Praes. Sg. 3 ni timmorcar fri slond
n-intliucta SG. 3» {Gl zu vox in-
articulata, Z^. 884^; PI. 3 drem
timaircit€r ar ecin do denam thole
De FA. 23 (timaircther LBr.).,,—
Praes. sec. Sg. 3 duimmaircthe GL
zu ai-tabatur ML G3 r. — Part.
Sg. Nom. ind e timmorte e coi'repta
SG, 12»; PI Nom. neph-thimmorti
fri slond n-intliuchta GL zu inar-
ticulatae, hieran, SG. 3» {Z^. 884);
Dat. timmartaib GL zu artis rebus
ML 27», 4. — Inf, timarguin GL
zu toirec O'Dav. p. 123, timorgum
no tinol GL zu timcomair ibid.
p, 121; Dat. is all do tbimarcain
cach anma phiantair ScLh, 21.
timmarnad M. Auftrag', tio-
marnadh a command O^B. — Sg.
Nom. timamad duit . . öm c^liu
SC. 13; 20. — Vgl timmna.
1. timm-ehell, timcell i. gabail,
to redte, repeat, ma ro tbimcill in
file a Äir O'Don. SuppL — VgL
4. tairchellaim.
2. timm-ehell Umkreis, Um-
kreisen, Umgeben; GL zu tair-
ceall O'Dav. p. 123. — Sg, Dat.
it tri mfs deacc soli oc timchull
serat ton-imchela lüna hina öenmis
Goid.* p. 53 {Wien. GL); snith
tentide oc a tbimcbell ein feuriger
Strom umgiebt das Thor FA. 17;
(occa airchell LBr.) ; sedht müir . .
ina tbimcell sieben Mauern utn-
geben ihn ibid. 11; tri cressa ina
mör-thimchell „three zones all
around Him" ibid. 8; 10; 26 (na
m6r-thimchiull LBr.); ohne Präpo^
sition timchell rund herum, rings
umher Lg. 11; p. 131, i; Tir. 1;
mör-tbimchell Lg. 11; ar tlmchell-
ni circa nos Wb. 14d {Z^. 884); fri
cach se timcbcU araile FB. 20;
mör-tbimchell ind rfgsuide um den
Thron herum FA. 12 (immortim-
chell LBr.); dam timchill aratbair
8. unter dam.
timmehellaim ich umkreise,
umgebe, gehe ringsum, — Praes.
Sg. 3 timchellaid . . mür FA, 17
(don oirchell LBr.); timcellaid Mu-
main uli ocus pritcfaaw doib er
geht umher Three Hom. p. 32, «i;
ton-imchäla s. unter timm-cbeil;
PL 3 timchellad {£u lesen timcbel-
lat?) a tech Imme cnaird on donis
diarailiu TBF. p. 140, 7. — Inf.
timmcbellad, timceallad no tim-
cbuairt GL zu tincbor O'Dam, p. 120.
timm-eh6airt Umkreis; um-
ceallad no timchaairt Gl. zu tin-
cbor O'Dav. p, 120; hi timcbnairt
na scule se um diese Sditde herum
Hy. 1, 40.
timm-dibe, timdhibbe lesse-
ning, ruin, destruction Ö'R.
timm-dibiiini I ich sehneide
ab; doimdibnim GL zu pareo Wh.
17d {decido, narrcUionem, Z*. 886).
— Praes. Sg. 3 timdibhen i. impo
O'Dav. p. 121? — Praet. PI 3
ro tbimdibsit a sseghul TE. 20 Eg.
1. timme F. Wärme; Urne heai,
warmth O'R. — Sg. Dat. hi timmi
Hy. 2, 82; Acc. do reir riaglai cen
time FeL p. CXVI 8.
2. timme, time the Icust end of
a ihing O'R.; gan brön b^is agus
time saogbail d'imirt air „icühout
having die grievousness of deaih
and the final end of life executed
upon him** Tor. Dh. p. 92.
3. timme 9 time fear, dread
O'B,; ferr teinni na timmi „vtüour
is better than timidity" On the
Mann. III 424?
timm-graire Bitte, Bitten;
tiomgaire i. guidfae, iarraidh O'Don.
Suppl. — Sg. Nom. tänic timgairi
dö tichtain dia cricb f essin LU.
p. 125^», 6.
timm-grairim I ich bitte. — ■
T'prctet. Sg, 3 timgart i. ro choin-
nig ut est timgart in ben iarom
don cormuim O'Dav. p. 122 (^,then
the woman inquired for the alef'
p. 168, quaesivit Z*. 455); *dom
rimgart-sa p. 328, 22; PI. 3 tim-
gartatar . . celebrad FB. 56.
timmna N. Vermächtniss,
Ueberweisung, Verfügung;
timne, timpne praeceptum, man-
datum ZK 229, 884; tiomna «^
testament, bequest O'B. — Sg.Acc.
timTniiaim
825
tin-chetal
don lucht uä. ro chomaill a tfaoil
0CU8 a thimna ScLh. 9; PL Dat.
iar timnaib in rig sa Fil. ProL 20.
timiiiiialm ich vermache, über-
weise, vgl immoräni Gl. zu dele^
gatum Cr. 30 c ^z^, 463\ imräiii
Tir. 5 {„<»88igned'')\ tiomanaim
I givCj bestow OR.; tiomnaiin
/ make a will ibid. — Praes. PI. 3
timiiÄit . . colebrad FB. 65. —
Praet Sg. 3 ro thiomain cead agus
c^ileabhradh dhöibh ,fhe took leave
and farewell of ihem'* Tor. Dh, p.
76; 108; timoais celebrad LU. p.
126\ 6; PL 3 ro thiomnadar . . cead
agus c^ileabhradh do Oisfn Tor.
Dh. p. 120.
timmorear s. timm-argrim.
timm-thaeh Kleidung, Anzug;
timtacb i. ^dach O'Dav. p. 119;
tiumtbach clothes, raiment 0*Don.
SuppL, bö cona timthuch a cow
with its accotnpaniment ibid.; do
thimtagib fer n-Gsedel Con/i. p.
36, 18 vprüll\
timm-thaeht Kleidung. — 8g.
Dat. h& cona thimthacht öeiiaig
doluf Cucbulaiud allÄ sin do acal-
laim Emeri in seiner Festkleidung
LU. p. 122», 26; c^t sndth^icne don
charrmocol cummascda hi timthacht
fri 4 cbend ibid. p. 81 ^ 17.
timm-thaemang Umfang, vgl.
imm-thacmang; XXX edh a thim-
thacmang „thtrty cuMts was its
gifth'' FiL p. CLXXXI 38.
thnm-thanaide ringsum dünn,
sehr dünn? do sclan timtbanaidi
SC 41.
timm-thaBta, PL Dat. timm-
tbastaib GL zu fixis, labris 8G.
6»; vgl. doimmthastar fri slond n-
intliuchta bis hisin menmain Gl. zu
articulata vox 8G. 3» {Z\ 884.).
timiii*theeht Einherkommen,
Herankommen, vgl. imm-thecht.
— Sg. Nom. SC. 45, n.
tlmm-thlr (^) Diener; timthire
a minister, servant, agent, O'R. —
Sg. Acc. ol sessium frissin timthlrid
Fei. p. C so; PL Nom. na timtberig
TJvree Hom. p. 34, so; a tbimthirid
FA. 9 LBr. (a tbechtairi LU.) ; Dat.
dia thimtherib Three Hom. p. 34, i9.
timm-tbirecht Hin- und He r-
gehen, Dienstleistung, Bedie-
nen; timthirect ministen'ium Wb. ö^
(Z*. 884). -- Sg. Nom. is cunima
ocus timtbirecbt bech illö änli cacb
se secb araile süas LU. p. 92^, 8s
{Auf- und Äb'tanzen der Bienen);
as nephatdanaigthe in timtbrecht
hi-sin ML 36 r {quod est inremu-
neratum hoc servüium Goid.^p. 28);
Dat. oc timtbirecbt FA. 6; 14.
tinim-tbirim ich bin um Je-
mand, ich diene, pflege. — Praes,
sec. Sg. 3 nos forbred cecb cuccän
atcbid ocus dathimtbired, no lesai-
ged na cserchu, no tbimtired do
dbailatb Three Hom. p. 58, is. —
Praet. Sg. 3 {Z\ 456) ma dud rim-
thirid öis carcre i. cibo et vestsß
GL zu si tribulationem patientibus
ministravit Wb. 28^^ 29; ore is mac
na deacte dod rimthirid Wb. 32«
[quia est filius deitatis gui id mini-
stravit Z*. 456\ — Inf. timm-
tbirecbt.
timm-thlrthid, PL Nom tim-
thirtbidi ministriWb. 8c [Z*. 794).
timpan =^ lat tympanum, „a
small stringed instrument*' O'Don.
Suppl, Corm. Tr. p. 163.
timpauach M. timpanista Ir.
Gl 6. -- PL Nom. timpanaigp.310,8.
1. tin- für do-in- Z*. 884.
2. tin- für lind-.
tinaim ich schwinde zusam-
men, verschtoinde. — Praes.
Sg. 3 tinaid evanescit SG. 4^ (Z*.
431). — Praet. Sg. 5 0 ra cbuala
diabul na bria t/»ra sin ro tbin fo
cetoiT SMart. 34; Dep. tq tbinastar
ibid. 16; PL 3 iar n-atlugud buide
do Dia ro tbinsat in meic betbaid
{Jies betbad^ post conar bat mö quam
infantes Goid.* p. 98 {LHy.^ ; FB. bl.
tin-büauad Dauerndmachen,
is tinbuanad ssegail Fei. Epil. 204.
tin-chetal N. incantatio. —
PL Acc. fri tincbetla saibfätbe
Hy. 1, AA>. — Vgl. ben for a fuirmi
a ceile tin cur naire i. ben for a
fuiremb a ceile teanncbantain a
aoire O'Dav. p. 69 cur; do ren-
canas Gl. zu Dei intuentis oculis
esse perspectum Ml. 33» 18.
tin-chor
826
tingrmim
ttn-^bor Hineinthun, Aus-
stattung; tionchur /umiYwrc, im-
plements O'Don. Suppl.; i. timce-
allad no timchuairt O'Dav. p, 120.
— Sg. Nmn. a tiocor do lind ocub
do biud FB. 4.
tin-ehoso Unterweisung, in-
stitutio Z*. 886; tria thiucosc in
scolaige Goid,* p. 134, 7 (LHy.).
Vgl. tecosc.
1. tind wund, schmerzhaft;
tinn sich O'B. — Sg. Nom. ciat-
b^rat as teind mo druim, nochon
iar m-breith eri thruim „that my
hack is sore'' Fei. p. CLVIII 4i;
TE. 9, 27; is tind galgat no chaine
„sore is the bereavement which thou
lamentest** Carm. Tr. p. 90 galgat.
— - Vgl. tinnes.
2. tind, in cach tind SC. 37, 17,
zu 2. tenn? a tind hi tend FB. 73?
3. tind „dazzling": in grfan
tind taidlech Hy. 4, a, Gl. i. ten-
tide no lainderda, vgl. tennim.
4. ttnd s. tend.
tind- für do-ind- Z*. 883.
tind-ben repellit? tindben cdt
SC. 31, 3 (tinben H.); tinben lae-
ochu ibid. is. — Vgl. ind-ar-benim.
tindi s. tinne.
tind-naeal, -naeol, -naeul com-
municatio Z^. 768.
tind-naehim I ich theile zu,
übergebe. — Praes. Sg. 3 doind-
naich distnbuü Wh. 27b {Z*. 430);
ar is 4icricbnichthe don-indnig som
a dagmöini Wh. 28s i&; ^^ ii^^-
naig ind ammait leithi in chon
Bev. Celt. III p. 177. — T-praet.
Sg. 3 dorrindnacht tribuit Wb. 20d
(Z«. 455). — Fut. Sg. 3 lasse do-
nindin in macc dond athir Wb. 13^
{cum tradet Z^. 466, lasse dorindin
cum tradiderit 885). — Pass.
Praes. Sg. 3 doindnagar Wb. 16^
{Z*. 471^; PI 3 tindnagtar prae-
bentur Wb. 15c [Z^ 885). — Fut.
PI. 3 doinnasatar inna plana hi
lani inna corpu ocus inna anmana
Ml. 30c, 17.
tindrem exsecutio Three Hom.
Index; tinnremh i. tinnsgital O'Dav.
p. 124; Service, attendance CB.;
tinnriomh i. criochnughadh O'Cl.
{Three Hom. Index) \ Gl. zu toiden
Fei. Aug. 13. — Sg. Acc. trisin
tindrim Gl. zu per executionem
Ml. {Three Hom. Index); o ro mdis
foiTa a tuirtechta ocus a tiDdrium
n-df les „iheir proper aecomplishingt*
Three Hom. p. 116, n.
tiudsean s. tinscnaim.
tindsera 1) der Kaufpreis für
die Braut., im T4in Bö Fraichp. 144
von Seiten der Eltern gefordert,
im Tochmarc Etüne Cap. 5 ro»
Seiten des Mädchens selbst; 2) die
dem Manne zugebrachte Mitgift. —
Wie sich tindscrai von slabra,
coibci und tochra imterscheide,
lehrt folgende Stelle {vgl. On the
Mann. III p. 480): macslabra do
bo-chethraib ocus echsrianaib, co-
ibci dl etach ocus gaiscedaib, to-
cbrai do cairib ocus mucaib, tinns-
crai do ör ocus airget ocus umha;
tinnscra i. tinne ocus escrae, i. tindi
a fuilid tri uingi ocus escra is fiu
se unga ocus is de sin ata, cei
coibci cech ingine dia hat[h]air
Harl 5280, fo. 46^ {nach einer
Abschrift O'Grady's). — Sg. Nom.
l) mo thinnscra cöir damh TE. 5:
Dat. 1) dobretha . . secht cnmala di
ina tinnscra ibid. : Acc. 1) „In tibe-
raid dam-sa for n-ingin?'* ol Fraech.
„Immanaiccet in t-äldaig doberthar"
ol All 111, ,,dia tuca tinnscra amail
asberthar" TBF. p. 144, 19; 2) co
n-epert in rigan „Mina rena-su in
Cham all sa i tfrib cianaib dobi-
bussa (i. doibegait) mo thindscra
dhit OCUS regut uait Three Hom.
p. 52, 26.
tine s. tene.
tin-feth, -fed^ -phed aspiratio,
I Spiritus Z\ 884 {SG,).
tin-fethim, -fedlm ich blase
ein, hauche ein. — Praes. Sg. 3
I höre don infet a n-accobor don
duini Wb. 4i> {quia inflat volHn-
; totem homini, spiritus^ Z*, 884^; is
hed tinfet som tbid. — Praet.
Sg. ^ is e in spirut sin do rinfid
na briathra sin p. 169, is. —
Part, tinfesti Gl. zu ftatHem SG.
17b {Z*. 884), vgl. Wi. Gr. § 361*
tingraim ich hüte, behüte, zu
tinme
8^7
tintiim
ingairim? — Frc^B, ConQ, Fl. 3
don ringrat Hy. 1, i7, Gl. i. ron to-
grat diar n-anacul {darnach Stokes:
„Lei Mary, Joseph, call u«*')-
tinme Theil, Zutheilen? vgl.
tinnme an onset O'R. ? — Sg. Nom.
go m-ba metithir ri cend mic mis
cach thothocht ocas gach thinmi
dobeired cÄch dib de gaallib . .
araile „every piece and everylump"
On the Mann, \ll p 444; Dat. do
thiDmi bfd dö TE 11.
tinu- s, tind-9 tin«.
1. tinne ein Gefäss, „a chain"
O^B.? — 8g. Acc. tinne argait Gl.
tu Hy. 5, 77, vgl. vas. .argenteum
8. 48 ; PI. Nom. und Dat. nöi tinne
cetharchöire cumtachtai uasaib, bä.
leör Buillse isind rigthig a cumtach
fil forsna tinnib cetharchörib bi
sin LTJ. p. 88^, 6, „nine ornamen-
ted quadrangular caps over ihem"
On the Mann. III p. 139; secht
tindi p. 311, so.
2. tinne chalybs Pr. Cr. 471»
(Z». 765).
8. tinne a salted pig O'Don.
Suppl, — 8g. Nom. dambrathe :
dan ocus tinne forsind iär LU, p,
28«, 98; dam ocus tinne in cach
coire ScM. 1; Gen. amra tinne
Hy. 5, 44, Gl. i. saille O^a marvel
of the bacon^*)\ Dat. im chairi i
talla boin (sie) co tinne On the
Mann. III p. 500 (y^a cow and a
hog*').
4. tinne i. iubar bais i. tindiged
i. cach n-inde Corm. p. 41, „t. e.
disease of death i. e. it stiffens
every eniraiV^ Corm. Tr. p. 156.
tinnenas Hast, Eile; fits O'B.;
Gen. cia fäith a tinnenuis Ms. Mat.
p, 478, 9 {ijtohat is the cause of his
haste*').
tinnes Krankheit, von 1. tind;
tinneas sickness O'R.; galar no tin-
neas Gl. zu sireamh OCl. {Corm.
Tr. p. 149).
tinnisneeh, tinnisnaoli festi-
nosus Ir. Gl. 615; tinneasnach
Tor. Dh. p. 94 {„v%olent**)\ co tin-
neasnach quickly O'Don. Suppl.
tinöl Sammeln, Versammeln,
Versammlung, Inf. zu tinölaim.
— Sg. Nom. tinol catha SC. 15;
Dat. oc tinöl na flede hei der Ver-
anstaltung des Festes FB. 1. —
Vgl. com-thinöl; dothinöol setig
applicatio vestimenti Wb. 12^ \,Z*.
887).
tinölaim II ich sammele, ver-
sammele. — Praes. Sg. 3 doinola
Gl. zu adplicat Ml. 25^, 3. — Conj.
Sg. 3 ara tinola soalclii Cam. {ut
colUgat virtutes Z*. 1004). — Praet.
Sg. 3 cet u-ech srianach ratinol
TE. 10, 14; dorinöl Gl. zu locasse
Ml. 51» {Goid.* p. 64). — Pass.
Praes. Sg. 3 don-inoltar Gl. zu li-
cebit tuis laudibus occupari Ml.
24», 8. — Conj. PI. 3 tinoltar lett
slüaigh bfer n-Erinn TE. 19. —
Fut. Sg. 3 tinolfait^er . . muinter
nime ocus talman ScLb. 14. —
Praet. PI. 3 ro tinolta fir Alban
Lg. 13.
tin-seetal N. Anfang, An-
fangenj Unternehmen. — 8g,
Nom. tinscetal in cheöil FA. 7;
Dat. do intinscitul in gnimo Ml.
15», 3.
tinsenaim^ für do-ind-scanaim, II
ich beginne, häufiger in-tinscnaim,
vgl. Z*. 887. — Imperat. tindscan
Fei. Nov. 15, tinnscain Laud, —
Praes. Sg. 3 intinscana Tir. Gl. 40.
— Praet. Sg. 3 ro foirbthiged ho
Christ ocus forcnad in gnim tindar-
Scan lohain Tur. Gl. 49 {zuvor
intindarscan) ; intinnscann SG. 148»
{Z^. 887); doinscann-som Wb. 17o,
aggreditur Z*. 885? Dep. ro thin-
scanastar ascnam co araile inse
mara hErenn Hy. 1 Praef.
tinsenam, tionsgnamh begin-
nin g, arrangement O'B,; tions-
gnamh agus tuarasgabhäil an chomh-
raic Tor. Dh. p. 94.
tinsensacli FB. 37, zu lesen
tinnensach von tinnenas? vgl. tin-
nisnech.
tint&im converto (ich wende
wohin, wende mich wohin, ich über-
s€tze\ nach Z*. 25 für do-ind-6öim.
— Praes. Sg. 3 cÄin tintal chucum
FB. 23; tinntai he restores, rever-
ses O'Don. Suppl; PI. 2 tintäith
Wb, 12d (interpretamini Z^. 25). —
tintarrad
828
tiag-beo
Cofij. Sg. 2 ciasidrubart-sa uad
tintae-sia allatin do Gregaib duss
du den Griechen nicht aus dem
Lateinischen übersetzen sollst Ml.
3^ 15; ol ma daintae-siu Gl. zu
si . . transtuleris Ml. 3», 13. — Praes.
sec Sg. 3 ara ÜDtarrad 0 chlöen
tuatha hErenn do bethu dass er
sie vom Bösen abwende, die Völker
Irlands zum Leben Hy. 2, 18 (tin-
tarad Fr,\ für tind-dan(,?)-ro-äoad,
mit Pron, infixum wie con-darragaib
Lg. 11 {8. S. 515), Gl. i. ara com-
thad. — Praet. Sg. 3 dorintai sep-
tien Ml. 3», 7? ~ Inf. tintuüth
Wb. 12^ {inierpretatiOy do-ind-Söutb,
Z*. 25); Gen. tintuda aeptien der
Septuaginta Ml. 3», s; Dat. oc
tintud on gubu CC. b LU. — Vgl.
söim, impöim, töim, com-thölm.
tintarrad s. tin-t&im.
tintathach interpres Z^. 25.
— PI. Nam. tentathig Jf/. 2», 2;
Gen. tri mrechtrad na tintathach
Gl. zu interpretum varietate Ml. 2d, 5.
tipra Quelle; a well Corm. Tr.
p. 158. — Sg. Nom. SC. 33, n;
Gl. zu Hy. 2y 29; Dat. don tiprait
SC. 36; PI. Dat. forsna tibraiib
Corm. p. 3 ana {s. stab). — Vgl.
topur.
tir«9 für do-air-, wechselt mit
ter-y tair-, taur-, tur-.
tir N. Land {im Sinne von
Gebiet, nicht im Gegensatz zum
Wasser)] ager, terra Z*. 233; tir
na n-6c, na m-beo das Elysium
p. 133; tir na ns&b das Land der
Heiligen {im Himmel) FA. 6; 31.
— Sg. Nom. tir n-dub FA. 21;
tir p. 17, 83; 133, 2; FA. 21; 29;
in tir sin FA. 4; is si dan c^tna
tir ibid. LU.y is ^ din ce^a tir
XBr.; tir äuthach ibid. LBr.; tir
Temracb Hy. 2, 20; Gen. tire Lg.
13; p. 133, 1; 2; FA. 4; FB. 2;
tiri FA. 4; SC. 13; Dat. do thir
ScM. 3, 12; ißin tir p. 22, 10;
ScM. 11; p. 145, 7; FA, 4; 6; 7;
31; SC. 34; FB. 47; p. 310, 27; iß
tir p. 132, 1; FA. 5; Acc. tar tir
p. 133, 8; FA. 29; 31; SC. 11, 5;
31, 9; 34, 1; is tir SC. 35; 36; i tir
m-Bretan p. 17, is; Lg. 10; ^J?. 31;
i tir n-ingnad p. 13 J, 22; imön tir
sin FA. 5; risin tir n-etordorcha 24:
PI. Gen. na tiri FB. 93; Dat. i
tirib ndmat X^. 13; FB. 79.
tirad ^orri^ortum {im Ms. tri-
torium) Ir. Gl. 703; cen ar ceu
bnain cen tirad „without pUneing,
without reaping, without kilndry-
ing*' Fei. p. CXXXII 11.
tir bald Kummer, Noth, vgl.
tarbaid. — Sg. Nom, mor tirbaid
„a great anguish'' Fä. ProL 169;
PI. Nom. tirbithi soüicitudines
Wb. .14d {Z\ 802). .
tirfoohrigr s. ter-foehriee.
tirim dürr, trocken; Gl. zu
siccus Corm. Tr. p. 155 sie; cona
bi tirim Ml. lb\ 16.
tirma F. Dürre, Trockenheit.
— Dat. ho tirmai ab ariditaU
Ml. lb\ 16.
tfrmaiiriin HI ich trockne aus,
mache trocken; co thirmaigid
cach süg bis isnaib ballaib Ml, 44^.
ro tirmaiss TE. 19?
tfs Adv. unten, vgl. eis, isei;
ni accatar-som cinnas böi this a
hichtur no a hoachtur tüas LTJ.
p. 26i>, 27; do föith bic bis fon ten-
gaid this Gl. zu sublingue Güd.
Lor. Gl. 132.
tfs, tfsa, tissad s. tieelm.
tiseäid, tiscall s. tiesaim.
titaeht F. Kommen, vgl. tidecht;
Acc. cosmnil frisin titaeht töislg
Wb. 2b^ {similis adventui primo
Z*. 244).
tfthe, dirge a tithe s. unter fid-
chell, „its Squares are right-
angled" Corm. Tr, p. Ib.
tithis, tithsat s. tougim.
1. tioiir dick; Corm. p. 7 binit;
CO tiug a ochsaille s. unUr ochsal.
— Comp OS. tiugh-bainne Gl. zu
croinntile {s. crontiaile) O'Dav.
p. 72. — Vgl. tige, tiget
2. tiagr Ende; end OB.; Bern.*
p. 83. — Comp OS. tiugh-flaith the
last king or prinee, tiugh-l&ithe
the last day of one's life CDon.
Suppl.
ting-beo „survivor^^ Bern.* p.
83; tigba cach n-dedenach {aUes
Letzte) Corm. p, 44 tigrathos, tgl.
titig-maine
829
t6be
tighba i. aithir tar 6is a mic O'Dav.
p. 119.
tiugr-maine, co n-dernaitis a
thiugmaine le dass thm die letzten
Ehren van ihr erwiesen würden
TE. 8 Lü.?
tiagrnair ^.fnatins'*, eine der
canonischen Stunden, s. unter iarm-
eirge; hi tiugnÄir Lg. 17, 40 in der
Nacht ^ am frühen Morgen?
tlacht Gewand; i, ädach O'Dav.
p. 119. — Sg. NoM, tlacht corcra
p. 130, 23 ; Hv. 4, 10 ; Dat. co m-
ban-tlacht Fei Epil 331; Acc.
coUuid tarsin tlacht corcra ociis
tresin l^ine Ui im Aiiill TBF. p.
148, a; PI Dat. i tiachtaib is
glainia Fei. Prol. 246; ]äna inna
himda di cholcthib gelaib ocus di
tiachtaib etrochtaib LÜ. p. 23«, se;
Acc. docoemnactar t lach tu „they
washed garments*' Fit. Jan. 4 [x^imt
auf den Compar. balcu).
tlaith sanft, Gl zu möeth;
weakspirited, slack O'B.
tlathaigrlm III ich besänftige,
beschwichtige, mache klein. —
Ptaet. Sg. 3 torc Bheinne Gulbaiu
go n-gal ro thläthaig Diarmuid
dealbbghlan „hath laid low" Tor.
Dh. p. 198. — Inf Dat. do tla-
thugud a m-brotha FB. 54; co
tlathugud a debtha 46.
tlenim9 tieanaim I evade, ab-
scond, elope O'Don. Suppl; Inf.
tlenamain i. doctlo, tetlo {vgl et-
laim) O'Dav p. 121.
tlethar i. foxal O'Dav. p. 120;
tletid {sie) they take away O'Don.
Suppl
Ua, cumal cach righ do dia air,
dia esain, dia tlu a dala no a cuirm-
tighe no a oenuigh On the Mann.
III p. 514, vgl etlaim.
tloB i. spr^id, cattle, O'Don.
Suppl ; tlus bi doigh is ainm d'innile
no dhacbuing(V) O'Dav. p. 120; tläs
or tlus i. Airnäis no spr^idh {0'CI\
cattle", Beitr. VIII 328.
-tn- s. S. 514, Col 1.
1. tna glossirt durch tond (Woge)
Oss. III 9.
2. tnu i. coicilt O'Dav. p. 123.
tnAth Eife r, Eifersucht,
97
Zorn; envy, indignation O'B. —
Sg. Nom. b&i tnüth mör oc Mugain
fri Mairind Lü. p. 62^ si; atä
tndth agam-sa nach sgaoilfidh aon
don cheathrair sin iat Tor. Dh.
p. 96 („J ween"?)\ Acc. cen tnüth
FA. 35 {„without envy"). — Com-
pos. triath taiic tnuth-gaile F£. 71.
tnüthaeh eifersüchtig, zornig;
envious, a bigot, zealot O'B. —
Sg. Nom. tarb tniithach ScM. 15;
err trön tnuthach FB. 71.
tö. tüa still, schweigend.
— Sg. Nom. Ulltan Tua Fä. p.
CLXXXIII 32; Gen. rom ain itge
thuse {zweisilbig) „{Ültan) the Si-
lenf spray er" Fil. Dec. 22; F. Tem-
rach tua {zweisilbig) Hy. 2, 20; Du.
Gen. Mac Da thö* ScM. Iff.
* na th6 nein, minime Z*. 749,
s. unter 1. tl&, na und 1. ni, ni.
1. t4j- für do- {wenn der Accent
darauf ruht ?).
2. t6- für do-fo- Z\ 883.
3. tö- für do-od«.
töaim ich schweige, bin still
— Praes. sec. Sg. 3 in tan no croi-
thed no torchad son a gotha fessin,
no thöad in sluag TBF. p. 161
{Notes) ; PI 3 contöitis . . fris p.
310, 2, „they used to be silent"
Bern.* p. 59, oder zu töim?
1. tobaeh wresting, compel-
ling, inducing O'Don. Suppl,
zu to-bongaim?
2. tobach efsa das Einfordern,
Erheben des Tributs, der Ab-
gaben, t^gl toibgim. — Sg. Dat.
is and bätar issudiu for a cind
Conall Cernach ocus Loegaire Bda-
dach oc tobuch a cfsa, ar bäi eis
a hinsib Call do Ultaib in tan sin
Lü. p. 126», 16; ic tobuch cisa do
rig in domuin no bfd „collecting
tribute for the hing of the worÜ
he used to be" Goid.* p. 64 (LHy.,
Matthaeus ist gemeint).
tobarthid Dativus Z*. 986
[Ml SG.).
tdbe, für do-fo-be. Abschnei-
den, Inf. zu do-fuibnim; decisio
Z*. 883; Dat. isin tobu in praeci-
sione Ml 81. — Vgl neph-thöbe
praeputium Wb. 1*.
to-b^imm
830
töcheil
f
to-b^imm Losziehen gegen,
Schimpfen auf Jemand; toibhäim
reproach, Uemish, calumny CB. —
Sg. Bat oc toibeim for Lsegairi
FB. 70.
tobert, tobreth a. tabraim und
do-binr.
tobnadar, cen co tobnadhur fri
neuch ScM. 3, 2 H., tabnad M.
{zu lesen tabnadar?), zu tob^im?
tobongraim I ich entreisse,
reisse heraus, nehme weg. —
Act. und Boss, Praes. Sg. 3 tobaing
he disirains, ni tobaing nech for
na tobongar O^Don. Suppl. — Berf.
Sg. 3 töerbaig a cride este FB. 86
(torbaig Eg.). — Vgl. 1. tobach,
topacht.
tobrachta bricht aus, „hursts**
Corm. Tr, p. 158 tipra.
toead M. Glück; tocad i. tec-
mang Ol. zu non proui fors ttUerit
Ml. 35d, 22; prosperity, wealth 0"B.
— Sg. Nom, orddan ocus tocad
duit Lg. 7; Gren. fu thocaid tugaib
SB. V s; Dat. as mo thocud p.
142, 6. — Davon do-dcad, vgl.
dotchaid Corm. Tr. p. 51.
töebaim I ich erhebe, hebe in
die Höhe, für do-od-gabaim, vgl.
con-acbaim; togbaim Gl. zu erigo
Corm. Tr. p. 68 erge. — Braes.
Sg. 3 tocbaid lobru SC 18; co to-
caib FA. 18 LBr. — Conj. Sg..3
con tocba clod cechtar a da roth
FB. 34. — Imperat. Sg. 2 dorn
thöcbaid ass hebt mich heraus {aus
dem Bett) TBF. p. 148, 24. —
Brass. sec. Bl. 3 töcaibtfs . . a cenna
s. unter 1. fochla. — Braes. der
Gewohnheit Sg. 3 co töcband . .
Büas FA. IS Lü. — Braet. Sg. 3
CO tocaib . . suas FA. 18 LBr. ; tan-
öcaib süas . . in cuach er hob ihn in
die Höhe, den Becher FB. 74; to-
gaib FB. 38 Eg-, Bl. 3 ro thöc-
batar . . a n-g&iri guil TE. 15. —
Bass. Braes. Sg. 3 tocabair immach
TBF. p. 148, 26. — Imperat. Sg.^
togabar a coirthe TE. 8 Eq. —
Inf Acc. la töcb&il a l&mi FB. 39.
toecrad Erbittern, Aufbrin-
gen, vgl. cräd, cräidim. — Sg.
Nom. ar ba tocrad do-side nome '
regia „an insuit to htm" Goid.*
p. 66 {LHy.); Dat. co tartad dil-
gud dö don toecrad tucc fair tria
aneolas „for the annayance'* Bev.
CeU. II p. 382 ; ar in tocrad dorat
Sechnall for Patraic und (LBr.\ —
Braet. Sg. 3 doracriid Gl. zu extt-
cerbavü Ml. 28«, 17 {Z\ 462); ro
thoccraid sin cu mor do Patraic
„this vexed B. greaüy" Three Hom.
p. 38, 8.
toehaill s. t6ebell.
toehailt Graben, Grube; dig-
ging, a mine O'B. ," toehailt (leöm-
hain) die Höhle des Löwen, 8. unter
1. focbla. Vgl. clad, claidim, fo-
claidim. — Braet. Sg. 3 ro tbochail
s. unter föt.
toebaim s. t^ebimm.
1: toehar Steinweg; töchar, tö-
chur a causeway O'B. — Sg. Abc.
conid aice dorönad oen-tochar o
Röim CO Släib n-Gargain Fä. p.
GXIX 29; Gen. denum in tocbair
ibid. 35.
2. toehar s. to-ebarim.
tö-chathim III ich verzehre,
brauche, verbringe. — Braa.
Sg. 3 dochaithi Goid.* p. 53 {Wien.
Gl.)\ Bl. 3 töchathit a m-betha ina
tlrib fen co bäs Three Hom. p.
94, 29. — Braes. sec., Bl. 3 co ro
thochathitis in n-ali n-aidche oc
ernaigthe lltree Hom. p. 12, 9. —
Inf. Dat. oc tochat[h]im na fledi
FB. 28; iar tochaithem na fleidiu
TE. 7 Eg.
1. t6ebell (do-fo-chell) Eeise,
Eeisen, Bereisen, Durchmes-
sen; töicheil joumey, i. imtheacht
aCl. {Stokes, Bev. CeU. IV p. 245 ■;
tölcheall a journey O'B. — Sg.
Nom. iß diasnedi immurro farsinge
ocus lethet na flatha nemda, ar io
t-^n as luathiu lüamain for bith ni
tbairsed dö töicheil richid o tossoch
domain co a dered ScLb. 24. —
Vgl. dofoichlenn an innsi Bev. CeU.
IV p. 245 {H. 2. 16^.
2. töcbell N. Gewinn, 'Sieg
im Spiel; i. bnaid O'Cl.; a victory,
a game O'Don. Suppl. ~Sg. Nom.
und Acc. Bervr töcbell n-EqJtkdadi
allä sin. „Raeais mo thöchell'* for
to-chimm
831
t6-cburiur
Echaid Lü, p. 131^ m; „Rot bia
lim-sa", ol Üider, ,,mäd td b^as
mo thöchcll, L gabur n-dubglas
ibid. p. 130, 48; dämair a thochell
ibid p. 132^ i ; „Is maitb ron-gabus
fritt" ol 86, ,.nf biar do thochaill
dind fithchill, na raib motb n-einich
deit and" TBF. p, 142, is.
t6mehlmmN. Schreiten, Gehen,
vgl. c^imm, Inf. zu do-cbingim. —
;S^^. Nom. tocbim fossad n-älaind
FB. 20; in tochim ron-uicset 7;
tochim a charpait 44; Dat. iar
tochaim Lg. 17, s.
toehmare Freien, Werben;
procatio Z*. 886. — Sg. Nom.
TE. 9, SS; häufig in den Namen
von Saugen, z. B Toehmare £t&ine
p. 117, Tochmorc Becfola Troceed.
B. Ir. Ac. I, 1 (1870) p. 174.
toebomlad Fortgehen; step-
ping, gtriding O'R.; vgl tochomlud
Gl. zu redintegratio de nova ad
novam Goid.^ p. 53 {Wien. Gl).
— Praes. PI 3 tocomlat ass FB. 7,
8. documlai {besser dochumlai). —
Hierher auch tocomlüat SC. 25?
to-ehomrae Zusammenkunft,
Versammlung; an assemhly of
the States, a senate O'B. — Nom.
ma tecmai lithlaithe no däil no
thoeomracc tuaithe On the Mann.
III p. 111, vgl. p. 112 {y,or a con-
vocation of the State'').
to-ebom-raeh t Verdruss? —
8g. Nom. CC. 1 LU. (saeth Fg.);
ropo tocbomracbt linn Gl. zu ita
ut taederet nos Wb. 14b ^Z«. 864).
to-eboseem Folgen, vgl. se-
chem; tochoscem inn uain nemh-
elnide „the following of the un-
poUuted lamh" Th/ree Hom. p. 50, 6
{vgl. is iat so in lucht lenait in
n-uan nembelnide ibid. i).
tdehossol U ebertretung,
Uebertreten; toxal forcible or
unlatoful seizure O'Don. Suppl. —
8g. Nom. is mör in töeosol SC.
45, 24. -— Praet. Sg. 3 doforchosaol
cdch in recht sin ho Adam Jeder
übertrat dieses Gesetz von A. an,
Gl. zu peccati lex Wb. 13* {Z*. 886).
to«ly*a Umwerben? co m-bitls
maic rig ocus roflatha na Erend
oc a tochra CCn. 3 („were courting
her*' Hennessy\ vgl. oc iarraid na
ingine ibid.; tochra i. triall 0*Dav,
p. 119.
tö-ebrecbad M. molimen SG.
54» {Z\ 883), vgl. du-chrechat. —
Sg. Dat. ön tochrechad Gl. zu
magno molimine Ml. 19», 9; PI.
Acc. inna tochreehtu Gl. zu bellO'
rum machinas Ml. 26^, 4.
töeht Stück; a piece, fragment
OB. — 8^. Acc. töeht p. 41, 11;
PI. Dat. hl cöic töchtaib ibid. 9.
tocbu s. dolgr*
1. tochur Inf. zu to-ehurlm.
2. toehur s. toebar.
to-churlm lll pono. — Praes. PI.
3 condichret quiponunt Ml. 44»? —
Praes. sec. Sg. 3 tochorad qui po-
neret Ml, 44». — Pass. Praes.
Sg. 3 fri nech forsa tochairther
sciath Ml. 22c, 1; ama2 tegdais for
a toehar {sie) degli anechtair „whe-
reon a good colour is put outside"
Tur. Gl. 13 {s. unter inchrud). —
Inf. tochur placing O'B.; Dat.
dath firinne do thochur tarais ocus
gau ocus fomraith fu suidiu calleic
Ml. 28«, 12; ani ba buthi ar thuos
do thochur fo diud Gl. zu praepo-
sterans Ml. 29», s; manid in Leui-
dän timchella in n-domun adcho-
maic {s. ^emaing) a erball do tho-
chur in betha tar a chend um die
Welt i^ber den Haufen zu werfen
LU. p. 85b, 20.
tö-ebariar {theüs do-fo-, theils
do-) III ich ziehe herzu, lade
ein. — Praes. Sg. 1 Dep. toc
riur Hy. 7, 42 B, vgl. do
ascisco SG. 16^ {Z\ 873);
rid FA. 1] PI. 3 tot chur
bithbi es laden dich ein die ewig
Lebendigen EC. 4 {so zu lesen für
tot churethar?). — S-praet. Sg. 1
tocuirius Hy. 7, 42; d nl ru thochu-
restar Ml. 18^, e {non excivit Z^.
413) ; do ro churestar Gl. zu ad spec-
t^gulum omnes exciverat Ml. 16«, 6 ;
do[r]rochuire8tar arcessivit SG.
184», 2. — PI. 3 do ro chuirsemar
adscivimus SG. -6^ ^Z^, 465). —
Pass. Praes. Sg. 3 is tri sodin
focuirther Gl. zu per quod invi-
tochiis
832
togaidecht
taretur Ml. 18«, lo. — Inf. Nom.
tochuiriadh TE. 5; is tochuired
aingel „ü is an invoking of angeW
Fei Epü. 212; tochuireadh to in-
rite O'Don. Suppl; Dat. do tivß-
chixiriud p. 144, X7; oc a thöcuriud
SC. 31.
toehns possessionSj property
O'K; Gl. zu 2. mdm.
toerad s. toecrad.
töcrad Begehren; do thögradh
to desire O'Don. Gr. p. 199, Im-
perat. Sg. 2 tögair ibid. — Bat.
iccotöcrad, für iccot töcrad, TE.
9, 80.
to-dail, Fl. Dat. donaib todalib
Gl. zu \h]aust%bu8 Ml. 30i, i. Vgl.
d&il und do-dälim.
todemam Strafe, Strafen;
supplicium Z\ 883. — Sg. Nom,
a m-ba taircide in todernam Gl.
zu inlato supplicio Ml. 27«, 20;
FA. 18; Dat. 1 todernam ibid. 17;
ansu cech todaernam Ml. 55 r; PL
Nom. na pfana ocus na todernama
FA. 31; todernama tromma ScLh.
20; Gen. co n-immud..a thoder-
nam FA. 21; Ace. pfana ocus to-
dernama 2; 33.
to-df al r „miserabl e'' Stokes,
PI. Nom. at todfuri . . na gäre ocus
na golgaire FA 29.
to-diuseim III ich erwecke. —
Praes. PI. 3 toddiusgat movent
SG. 7» {Z\ 888). - Conj. Sg. 3
ron tbodiusca Gl. zu don foscai
Hy. 6, 6. ~ Praei. Sg. 3 ro tho-
duisc a bds SMart. 20; ro tbödüisc
Senän in n-gobaind a bröind na
biasta Fä. p. LXII 19. — Inf
Nom. todiuscbud, todiusgud exper-
gef actio Wb. öc {Z\ 888); is to-
diuscud etla fyü is an awahing of
penitence" Fei. Epü. 193 (toduscad
LBr.)] Dat. dot toduscad Three
Hom, p. 24, 21.
todochalde zukünftig; futurus,
Futurum Z\ 989. — Vgl. ni nad
todoichfet Gl. zu non quia non
sint futura Ml. 28^, e.
to-d6rgim irrito SG. 24», 2;
totürgimm pellicio SG. Q0\ 10; PI. 3
arindl dodürget inna firu do setrud
friu SG. QS\ 9. — Vgl tudrach.
toe F. Schweigen; tdi Fä. p.
CLXXXV 7; s. unter tolam; Abc.
ce dofaidsad snatbat for lär m
taige, ro cluinfide lasln tui TBF.
p. 161 {Notes).
töeb N. Seite; töib latus Zy 31.
— Sg. Nom. TE. 4; cröchtach a
tböeb SG. 18; Dat. 4Ita ina thöeb
liss FB. 24; ina täib Oss. III 5;
ön taib co araile von einer Seite
auf die andere ScM. 3; i toeb
tegdaise neben, bei dem Hause Hy.
ö, 86; p. 42, 9; hi täib alaile ndten
dem andern FB. 4ö; FA. 31 ; i t£b
Suird Colufi» Cille Fei p. CLXIX 25;
is d'öen-taib (so zu lesen) bätar ind
fir se hi cend Ulod diese Männer
waren auf einer Seite gegen die U.
SC. 22; Acc. töeb na indse SC. Vo;
doil^cet a läma la töeb sie lassen
ihre Hände herab FB. 16; ia toeb
crand SC. 37, 21; fri tiih csck
uilc „heside every erü" ScLb. 20:
re tseb conad greit rig ,ybeside$
being a king's Champion FH. p.
CHI 82; Du. Acc. eter do da thäib
Lg. 2; PI Dat, dona toebaib in
latera Güd. Lor. Gl. 79. — Com-
pos. toeb-fotai Tkree Hom. p. 98, so
i^ylongsided").
töeb&n 0em.) Seite. — Sg.Acc.
bröenan fola uaire tria thoeban bo-
deine Fü. Epü. 3dl Laud.
t6erbaig> s. toboDg>aim{
t6es Teig; cid cr^ cid täis Gl
zu massam Ml 27 r; coimlet toes
cum[asc]tha fuil imot chend „lel
them rtdf dough mixed with hhod
about thy head*' Three Hom. p.
24, 19.
t6et s. teil.
toetsat s. taitim.
to-fobairt griff an SC. 36, s.
föbairim.
tofuDd s. töibnlm.
togra s. togrn.
tog'abar, tograib s. töebalm.
tog'aide auserwählt p. 112;
select O'Don. Suppl; Gl. zu Fä.
Oct. 25; LHy. Amr. 33.
togaldeeht „choiceness'*, bdi
dia togaidecht co tartad cendi» na
manach di iar n-^c in abad Fä.
p. LXIII 29.
togaim
833
toibgim
tograim ich wählen erwähle,
wähle aus. — Praes. 8g. 1 toga
eligo JV. 0. 1» (Z*. 429). — Imper,
8g. 2 tog rfar ScM. 20; PI. 2 to-
gaid aitiri de FB. 7. — Pr<xes. sec,
Sg. 3 DO thogad ScM. 19. — Praet.
8g. 3 ro thog FB. 63. — Perf. 8g. 2
doiToega quem elegisti Hy. 2, 6i;
3 do röigu elegii Wh. 4» ^Z\ 449);
is amlaid dan dorröegu chuca intf
Isu Cm* Lü. p. 17», 19; doroiga
Goid* p. 94 (Xffy.); do räiga 8cM.
19; dorroegai p. 141, 28? — Red.
Fut, PI. 3 bit h^ magistir don-
gegat IVh. 30d, g (Z*. 453). —
i^iil sec. 8g. 3 cia dib don-gegadh
8cM. 19 if. — B'fut. sec. 8g. 1
no tfaogfaind-se Lg. 9. — Jn/".
togu. — Part, tuicse.
tö-gairm N, Rufen, Anrufen,
Anrufung, vgl. to-garim; toghairm
8ummon8 O'Don, Gr. p. 278. —
8g. Nom. togairm Poil Pel. Jun. 7;
Dec. 15; nöeb-togairm Hy. 6, s;
Dat, i togarmaim a anme Wb. 27»
(tn invocatione nominis ejus Z*,
269); togairm triooit Hy. 7, i und es;
PZ. ^om. togarmand appeüations,
iiües O'Don. Suppl. ; no togarmanna
no na fortachta G2. zu advocamina
Goid.* p. 64 {LHy.).
tograirt F. Heer de. ^ 8g. Nom.
Hy. 5, S5 ; 6ren. na togorta p. 40, 23,
Gl. i. na hairge. — Vgl. se-gaire
Schäfer («. öi) Lü. p. 24«, 11, in-
gaire, tingraim.
togrüs Berücken, Betrügen,
Inf. zu to-gäithaim ; s. unter cerm-
nas. — 8g. Acc. imradud fria tho-
gais Ml. 28«, 14.
to-gr&Itbaim II ich berücke,
umgarne, vgl. do-gäithaimm. —
Praes. 8g. 3 nim thogaitha mo
chocabus Wb. 4^ {non circumvenit
me conscientia mea Z^. 883). —
Part, am togaitae-se circumventus
sum Ml. 40b.
to-g'al F. Zerstören, Zerstö-
rung; toghail destruction O'R. — :
8g. Nom. biaid togal for sidib p.
131, 38; dentar a togbail occut
TE. 19; Gen. tanicc aimser derb
togle Troi 8G. 66^ {venit tempus
certum excidii Troiae Z*. 449);
Dat. 6n togail ah inpugncUione
Ml. 14», 13; hie töghuil in t-sidae
TE. 20; ar toghail ibid.; Acc. isin
togail tn inpugnationem Ml. 33», 7.
togamail ausenoählt, ausge-
zeichnet; togamatl na m-bo Gl.
zu Hy. 5, 60.
to-garim, tograim I ich rufe;
vgl. do-garim. — Conj. Sg. 3 don
rogra hi riglaith Fei. Dec. 14;
PI. 3 ron tograt diar n-anacul sie
sollen uns rufen uns zu schützen,
Gl. zu don ringrat {s. tingraim)
Hy. 1, 17? — Pass. Praes. Conj. 3
torogarthar Gl. zu revocetur Ml. 43^.
togarthid vocativus Z*. 986;
Gen. nert togarthado SG. 215», 9;
Acc. fri togarthaith SG. 76», a.
toglaim I sackf destroy O'R.,
vgl. to-gal.
to-glAasim ich bewege. — Praes.
Sg. 3 togluasacthi toglüaset chom-
bairt Gl. zu egerunt partum Bern.
31b {Goid.* p. 55). — Inf togh-
luasacht moving, motion O'Don.
Gr. p. 278. Vgl. an£ din testä do
chomlainus a cuirp for na toglüa-
sachtaib Lü. p. 34^, u, „to the
abortives^' Stokes, Goid.* p. 55.
togrinn i. tobach, ut est imto-
grinn firenech O'Dav. p. 121, vgl.
dogrinn.
to-ga Wählen, Wahl, Aus-
wahl, das Beste; electio Z*. 270;
togha choice, selection O'Don. Suppl.
— 8g. Nom. all togu SP.Y 9; Gl.
zu forglu Hy. 5, 60; toga SC. 21;
Gen. in mac toga do dia Three
Hom. p. 96, 18.
toi i. maistredh O'Dav. p. 121,
vgl. tai.
töi s. t6e, dazu auch toi tn der
Glosse zu tolam?
toibeim 8. to-b^imm.
toibgreoir tax-gatherer, rech-
taire no toibgeoir no comarba Gl.
zu vicarium Goid.* p. 63 {LHy.).
toibgim ich fordere ein, vgl.
do-begim. — 8-praet. Sg. 3 toibgis,
toibgestar he levied 0*Don. Suppl.
— Fut. Sg. 3 toibeochaidh he unll
levy or recover O'Don. Suppl. —
Pass. Praes. Sg. 3 toibgither Gl.
zu cuinnegar O'Dav. p. 64; toib-
53
toibnim
834
toimlun
gither, ' tobgar is levied O'Don,
Suppl.
toibnim, für do-fennim, -senium
{Wurzel 8vaild\ l ich treibe, jage.
— Praes. PI. 3 dos sennat sie jagen
sie SC. 86; dosennat na secht n-aige
do lUith Chruachan TBF.p, 138, 20.
— Imperat Sg. 3 toibned no in-
grainned Gl. zu prosequatur Ml.
44». — Praes. sec. 8g. 3 inni du-
seinned Gl. zu persequentem Ml.
41d {Goid.* p. 30). — Perf. Sg. 3
dusesainn Gl. zu persequendi Ml.
41« {Goid.* p. 30); do8epham[nJ,
für dos sephainn, trieb sie {die
Heerde\ Hy. 5, 57 (dosefain Fr.\
Gl. i. ro thoibnestar; PI. 3 ce do-
sefnatar, für dos sefnatar, (bid. es;
Gl. i. cia ro töipniset; dorn roip-
nitar SC. 38, s; co n-darafnetar
sie trieben sie Lg. 11; tafnetar
Hy. ö, 60 ; taifnitir Lü. p. 'd\ 29.
— S'praet. Sg. 3 Dep. ro tboib-
nestar Gl. zu do8ephain[n] ; PI. 3
ro töipniset Gl. zu dosefnatar. —
Eed. Fut. Sg. 3 is tria äg dossib
in ri inna beönu p. 131, 82. —
Pass. Praes. sec. Sg. 3 lasse du-
sente cum persequebatur Ml. 19 r.
— Inf. No^n. toffund döib cech
oen]4 docbum in düine TBF. p.
144, 1 ; Bat. dia tofund CC. 1 ; tof-
funn p. 143, 1; co n-accamar nam-
milchona oc toffund TBF. p. 146, 2;
oc a taffond Lg. 8; Äcc. „Mör in
cuitbiud ddib" ol Medb „can to-
phund na erri angceöil acut fil co
for n-guin." Doberat-som iarom
topund fair iar sin LÜ. p. 63^, 34.
1. toich, Compar. tocbu, s. doig,
doicb (doigh sure, certain, douhtless
O'R.); is toich dorn far n-guide
Wb. 9» \est accepta mihi precatio
vestra Z*. 488); mad toich duit a
Eire dot chobair cing baige „if
ihou likest" Fei. Jul 5>4, mad ail
Bawl. — Hierlier auch for a thechtu
thoich SC. 25?
2. toich natural right or pro^
perty O'R.; toich do rige n-Ercnn
iar ceii^l Three Hom. p. 98, 2.
3. toieh i. laath, soon, quickly
O'Don. Suppl
toiched i. cosnum no ditin, ut
est is dilis do neoch frithgoin oc
toicheel a cinn i. oc ditin no oc
cosnum O'Dav. p. 123. Vgl. toichedh,
toithedh suit at law, prosecutian
O'Don. Suppl
töichell s. töchell.
toicther SP. I 4 etwa zu tocad?
ma rom thoicther wenn mir zu Theü
wird? manim rothcaither ibid. s.
töiden, tdeden Schaar, „troap*'
Stokes im Faire (die Glossen geben
auch andere Bedeutungen), an düen
folgenden Stellen mit Göidel, Göedel
reimend: Sg. Nom. asa toidlech
toiden Fei Sept. 23, Gl i. drem
DO buiden; sloiged lebnr n-Erenn
asa trebar toiden Epil 141 (Three
Ir. Gl. p. 139 mit der Glosse i. toit-
nem); ba mirbuil a thoiden ji«f^. 13,
Gl. i. a thaitnem no a buiden no
a thindrem no a sluag no a theacht
{vgl O'Dav. p. 123); trom toeden
Jid, 7, Gl i. tidacbt no tiachtain
no taitnemach {vgl O'Dav. p. 122).
toidleeh s. t&idlech.
rod tolg s. tafini.
toll, CO ro thuitt teil a choirp
uad yyCecidit semen ejus" Fä. p.
LXXXIX 21, zu toi?
toilis s. tulim.
t6\my für do-söim, III ich wende,
wende mich wohin, — I^aes.
Sg. 2 a n-asloi grien fo a foined,
dosoi dond Orient co n-aci a n-sscae
Cr. 33^ {verteris in orientem Z*. 4äb\
3 asöi dosoi uaim fri fraig ScM. 3. s;
PI 3 dosoat convertere soient SG.
209i>; contoat Gl zu conversis Ml
46«. — Conj. oder Imperat. Sg. 2
töe lethaig foen friss ,jßut a kne-
ading-trough under if* Corm, Tr.
p. 103, 2. — Inf Gen. dochom
tiitha söere Gl zu pro libertate
SG. 31^ {ad assequendam Ubertatem
Z\ 25). — Vgl tintÄim, com-thöim.
toimlim I ich zermale, reibe
auf, verzehre, geniesse; Gl zu
edo Corm. Tr. p. 17 fled. — Praes.
PI 1 domelom fleda büana cao
rithgnom EC. 1. — Conj, Sg. 1
Dep. man! thomliar s. unter luss;
2 doroimle FB. 17; daromle ge-
niesse es 62; doroimle 59; Pi. 2
CO tormailufh (sie) fleid lium Ö £
toimnim
835
toimim
(nicht tormailte). — Imperat. 8g. 2
tomil vescere Wh. 6c (Z«. 443). —
Freies, sec. Sg. 3 nis toimled Hy.
2, 5, Gl, i. nis caithed ; nl digbad ni
dia dbuU cacha tomled de EC. 4;
PL 3 immalle tra dathömlitfs a
pröind SMart. 22. — T-praet Sg. 1
doromult 8. unter pft ; 1 und 3 dorn
ru malt ind imned do ru malt-sa
mich hat die Anstrengung aufge-
rieben, die ich gehabt habe FB. 88;
du8 ro mailt ScM. 22, e; cotnomalt
eter a di boiss FB. 82, für co-tn-fo-
malt, vgl. cotamfolt-sa {sie) comtar
menbacha eter mo di bois Ltl.
p. 114^, 19 {Stab. Concul.), für co-
ta-fo-molt? — S'praet. Sg. 1 pft
bec do röimless inne Gl. zu Fei.
Sept. 8; 3 nir thomail ocus nfr süan
FB. 57. — Fut. Sg. 3 cu tan m^la
FB. 52 ; coton m^la zu lesen für co
tom^lam . . ar üir ocus grf an ibid. ?
3 CO tom^lat ar miir {so auch Eg. 1782
fol. 100^, 2, 25 TBC.) ocus grian LU.
p. 67^, 16. — Inf. Nom. longad ocus
tomailt SG. 1; Gen. tomalte Wb. 11c
{edendi Z*. 800); frithailem tomalta
na flede FB. 1; Dat. oc taibleth
na slüag s. unter 1. 16n (blcith
Inf. von meliro^; dia tomailt ocus
dia catbim FA. 28; hie tomailt
ocus ic fledugwrf TE. 16; do tho-
mailta flede FB. 5; Acc. tri tho-
mailt Wb. 11^ cedendo Z*. 800).
toimnim lil ich meine, glaube,
vermuthe, vgl. do-muiniur. —
Praes. sec. PI. 3 ar na tomnitis
Wb, 4d {ne opinentur Z*. 446 U ar
na tomontis Wb. 12*. — Pass.
Praes. Conj. Sg. 3 ar na tomnathar
Wb. 13c {ne cogitetur Z*. 883\ —
Praes. sec. Sg. 3 na ro tboimnide
„that it be not supposed** Goid.*
p. 67 {LHy.^; cona tömnithea SMart.
43. — Fut. Sg. 3 in tain n&d tom-
nibtber a thlchtu wenn sein Kommen
nicht erwartet wird Wb. 25^. —
Inf. toimtiu.
toimside s. tomside.
toimtiu F. Meinung, Meinen,
Denken; cogitatio Z*. 883; toimdi
i. cunntabairt ut est mac toimden
i. doigh ni doigh O'Dav. p. 123
(einer der sagt „es kann sein, es
kann aber auch nicht sein", wird
hier mac toimten genannt). — Davon
cain-toimtenach Ml. SV>, 8 ifiene
cogitans Z\ 809).
toiprinnit s. tepreniiim.
1. toir- s. tor«.
2. toir- s. tair-.
toirclii ScM. 9, toirchet Oss.
II 3 und 6, zu torgrimi
toirceni p. 141, 23?
toirm s. tairm.
töirndim II ich bezeichne, be-
stimme, markire, stecke einen
Platz ab. — Sg. 3 dofoirnde SG. 9»
(definity significat Z*. 434 und 982);
iss ed dofome co m-bera-su mac
ocus bid län £ri ocus Albu dia
forcetul Three Hom. p. 100, is;
doforne ogum n-ind s. unter ogum ;
PI. 3 töirndet SG. '2b\ toföirndet 72b
{significant Z*. 883); cinnit ocus
dofoirndet dechrogod inna persine
fri araile SG. 202* (Z«. 982). —
Praes. sec. Sg. 3 co ro thoirned a
catbraig di „that he might mark
out her city for her Three Hom.
p. 76, 25; PI. 3 arinni döforintis
s. unter indelba. — Fut. Sg. 3 rel.
törindfess mo relicc Three Hom.
p. 100, 8. — Praet. Sg. 1 adro-
thoirndius repunxi SG. 181» (Z*.
869, 887); 3 ro thöraind rÄith
,,measured out a rampart^*^ Three
Hom. p. 28, 32; durind a locc les
y,measur€d his place with him"
Tir. 13; dororaind a chill Three
Hom. p. 112, 16; 19; töirnis tra
ann tipra „he marked out a welV*
ibid. p. 114, 3. — Inf. törand,
s, noch besonders; Nom. sainreth
n-anmmae torand folaid cen chin-
niuth persine SG. 27» {significatio
substantiae Z^. 982) ; Dat. do thoo-
rund a luic lais „to measure his
place with him*^ Tir. 13; cen torand
persaiue ohne Bezeichnung der
Person SG. 154» [Z*. 982).
1. toimim s.tairnim. Dazu auch:
Imper. Sg. 2 don rind sis an car-
pa* FB. 36 Eg. ; Pass. Praes. Sg. 3
tairntir 39 Eg.
2. toimim 9 töirnim I thunder,
make a loud noise O'R. —
Praes. Sg. 3 rel. toirnes Gl. zu
53*
toirt
836
toll
torbas Hy, 6, is; isi thoimes tonn-
gar ocus ferg in mara möir ,fBhe
it is that queüeth the wave-voice . .
of tJie great sea" Three Harn. p.
84, 24. — Van torand.
toirt eine Menge; quantüy,
bulk O'R.; tuirt mor do maithib
Greg ocus Maicedoine loa thimchell
CO dluith LBr. p, 205^, 9.
toirtbeoh frugifer Z*. 811, von
torad; vgl. ätoirthech. — Sg. Gen.
in chruinn toirthig Ml, 15^, 13.
toise Bedürfnisa, Wunsch,
is toise limm ich brauche; toisc
i. Yoiuntas hominis i. inni is laind
(no is adhlaic O'Don. Suppl.) la
doine, nnde atber {für atberar)
toisc dam {„it is pUasing to me'')
Corm, p. 41; intenUon, design,
pwrpose O'Bon. Suppl.; necessa-
rius {7) Z\ 12, — Sg. N<m. toisc
limm fer ofns^tche ich brauche
einen Mann von {nu/r) einer Frau
Tir. 11; co n-dema cech ball a
n-as toisc dialailiu Gl. zu ut non
Sit Schisma in corpore Wh, 12^
{Z^, 995); amaZ as toisc fri biathad
na forcitlaide wie zum Unterhalt
der Lehrer nothwendig ist Wb.
Bl^j 18 ; creud an toisg nö an turus
fä d-tÄinig Fionn . . don bhaile so
anocht Tor, Dh. p, 48; is dfomh-
aoin toisg na Fäinne da leanamh-
ain ibid. p, 174; Gen, ro innis
Fionn f4th a thoisg agus a thuruis
don chailiigh 6 thdis go deireadh
ibid, p. 166; Bat gur cbailleadar
Fianna Eirionn a g-cuing catba d4
thoisg „fey means ofhim'' ibid.p. 194;
Acc. adfladat dö a toisc FB. 75; ro
innis . . a thoisg agus a thurus Tor.
Dh. p. 162. — Vgl. toscai, toschid.
toisgim ich versorge, er-
nähre? — Praes. sec, Sg. 3 torad
a 14am is hed dod toisged Wb. 9*
{fructu^ manuum ejus eum alebat
Z\ 445). — T'praet PI. 3 c6in ro
predchos doib it Macedönii dom
roisechtatar mihi M. ministraverunt
Wb. 17c (Z*. 457). — Vgl. toisc,
toschid.
töisseeh s. tüsseeh.
töissigeeht Führerschaft, Gl
zu ductum Ml. 37 r.
t^isB-renn materia Z*. 31;
Dat. ond öen-töisrinn ex eadem
massa Wb. 4c {Z*. 301^. Vgl. töes.
töithenaeh silent ScLb. 14, vgH.
taoithennach süent O'R.
toi F, Wille; voluntas ZK 241.
— Sg. Nom. TE. 6 Lü,-, SC. 42;
ropa toi do Mdrtain ain „M. can-
sented thereto'* SMart. 25; Gen.
tole FA. 23; tuile ScM. 2; Dat.
ar thoil daine SC. 26; Acc. toll
SP. IV a; 4; nacham reilce-sa rem
thail Goid.^ p. 94 {LHy.).
töla Fluth; fecht and dollaid
tdla usei isin tech . . corus biid in.
tenid uii Three Hom. p. 6, 14; ni
anad ic töla br^nta Corm. p. 36, »7?
„they ceased not flowing wi'.h stench*'
Corm, Tr. p. 135; mealg i. sngh,
ut est tdla measa mealgaibh scoth
i. sugh ina sgotha O'Dav, p. 107. —
Vgl. tola superfluity CR., önd intöla
Gl. zu exundantia Cr. 39» {Z\ 882).
tolaim ich bin zu Willenj
gefalle? — Co^j. PI. 1 diar fia-
dait ron tolomar Hy. 1, ss, ^. i. ro
tholtnagem. — Praes. der Gewohn-
heit Sg. 3 nim tolann ni TE. 9, 7.
tolam, domm air trocaire tolam
Hy. 6. 11, „a flood of mercy"' Stokes,
Gl. i. toi ellam i. ti i toi ocus i
n-ellmai; „Is tolam {G^. i. sei tal-
man) in s^t se ^m'* ol in cante. Is
de ata A'th Tolam söt Lü. p. 10\ s,
„{hat is an overpowering gift'* {?)
On the Mann. II p. 299. — Vgl. ho
imrordai nech dim isind recdairc
atölam in tairsitiu adchf doibthai
dam iarum isa tothöchaide Gl. zu
si cogitem düuvium quäle sit m
praesenti, ex hoc notionem coneipio
futuri Pt. Cr. 61» {Z\ 989, nach
Z*. 882 enthält atölam vom aith-do-).
notolbad FB. 75 s. dolbinu
tolgda „haughty*', ciar bo tolg-
dai rigain Fei. Prol. 125 ^tholcda
rigan Laud\ Gl. i. ciar bo diam-
sach, vgl. O'Dav. p. 122.
toll 1) durchlöchert, hohl,
2) N. das Hohle, Höhlung,
Loch; hollow, broken, empty 0*Don.
Suppl. — Sg. Nom. l) nau tholI
ein Uekes Schiff SP. IV 1; Acc
2) ranig in t-saiged uadae toll arach
toUaim
837
tomus
in rig „des Königs ScMäfe*' Beür,
I 349 (Z>. 260), vgl tollara (he
temples of the head O'Don. Suppl.;
PI Nom. 1) sl^be tolla FÄ. '60 \
2) tolla p. 190, 31 ; DcU. 2) i tollaib
a n-gnü88e FA. 27. — Compos,
toil-airbhe i. airbhe toll a hroken
fence O'Don, Suppl.; a brat toll-
cend p. 20, so, cujus ioga in su-
prema parte erü perforata O'Don.
Suppl. tailginn ; toll-chl6thi FB. 53?
toll-fethe a muUaich {,,the head-
sinews of his head-pedk^'' (?) CroioCj
Stab. Concul. p. 427\ s. unter mul-
chnocc, zu lesen tul-fetbe?
tollaim II ich mache hohl,
höhle auSj durchbohre; I bore,
pierce, perforate O'R. — Praes.
Sg 3 tollaid side crand suati na
braisce co m-ba fedän Fei. p. C 24.
— Pass. Pr(xes. Sg. 2 co ro tolltar
tu s. unter ribar.
tollM, tollste s. doll^eim.
toltanaeh freiwillig; Gl. zu
beneplacitusWb. 'J2b {Z\ 775);
toiltionach wiUing, voluntary, teil'
fut O'R — Sg. Nom. do gorta
atbath acht ba gorta tboltanacb
cbena Fei. p. C 7; Äcc. dochotar
i n-oilitbri toltanaig ,,into willing
pügrimage" Three Hom. p. 96, le.
toltanai§rim III ich gefalle. —
Conj. PI. 1 ro tholtnagem Gl. zu
ron tolomar Hy. 1, 86. — Praes.
sec. Sg. 3 ma na toltanaiged do ni
böL ni aridgarad de Gl. zu eui si
collibuisset . . nihü impediret SG 72l>, 6
{ZK 349). — Praet. Sg. 3 ro tolta-
naigestar Gl. zu quod Caesari . .
placitum SG. 7\ lo {ZK 1013).
toltanehe F. Willigkeit, von
toltanaeh; Äcc. Boit a n-^cin..i
toltanehe fognoma do Dia FA. 23
(toltnaigi LBr.Y
tomad Drohen^ Dat. din tomad
tue fair dia luiree Fü. p. GLXX i.
to-maidm N. Ausbrechen,
Hervorbrechen'., tomhaidhm a
breaking out of water O'B.; tomaidb
Locha £chach LU. p. 40i>, 4.
to«maidim ich breche aus. —
Perf. Sg. 3 dommemaid in slög for
lÄr ind lis LU. p. 19b, 17.
tomailt Inf. zu tolmlim.
tomaln s. tamoii.
tomais 8. tomns.
tomalBlm ich messe, schätze
ab, von tomas; tömhaisim I weigh,
me<Mure, resolve, unriddle, guess
O'B. — Pass. Praes, Sg. 3 tomsi-
thir FA. 17.
to-maith Drohen, Drohung;
Sg. Dat. on tomaith Gl. zu minando
Ml. 33b, 18; Acc. in tomaith comi-
nationem Ml. 31c, gc. — Vgl. tomad.
tomaithem Drohen, Drohung;
tomaitheamh threatening O'R. —
Sg. Acc. donä tomathiam Gl. zu
fogair Hy 1, e.
tomaithim ich drohe. — Praes.
Sg. 3 domathi Gl. zu minantis
Ml. 31c, S4. — Conj Sg. 3 ma
thomaithid Gl. zu ma fiitbotha
Fei. Nov. 15. — Praes. sec. Sg. 3
no thomad eo hoband b&8 n-adu-
athmar dö Bev. Celt. II p. 382
{LU.\ für no thomathad? — Inf
tomaith, tomaithem.
tomaithmeeh drohend, von
tomaithem, Gl. zu tomtaeh Hy. 1, 38.
tomaltas M. Verzehren^ Zeh-
rung; Acc. een öl een tomoltus
FB. 27 (tomailt Eg.^\ eo praind
oeus CO tomaltas 72 (co roind ocus
dail Eg.\
tom^lat s. toimllm.
tomside das Mass habend,
passend, von tomas; gai . . giac-
thomsidi p. 310, S9.
tomsideta M. Vollmäsaigkeit;
Sg. Acc. fri toimsidetaid metair
Gl. zu in metro necesse est, SG.
25b, 1.
tomthach ßrohend Hy. 1, 38
jPr., Gl. i. tomaithmeeh; one that
thretUens O'B.
tomas M. Mass, Gewicht,
vgl. mess; mensura, pondusZ*. 787;
tomhas a hint, a dimension, mea-
sure, measwring, weighing O'B. —
jS^^. Nom. a gräinib cach tomas . .
a mainib cach mess Corm. p. 33, 10
{jyfrom grains every measurement,
from tre<isures every appraisemenf'
Corm. Tr. p. 124); tomus Metrum
s. tmter äcen; Gen. in toimseo
ponderis Ml. 35c, 23; in tomais il
i. in toimseo truim Gl. zu multi
tön
838
t6-nuch
ponderis Ml. 20», 21; meadh tho-
maiss indile 8. unter med; s. unter
pissire; Dat. bis oc tomas 8. unter
pissire; dia tomos ihn zu errcUhen,
enträthsdn SC. 29, 6 („to perform
W' O'C.)?
tön F. podex Goid.^ p. 75;
anu8 Corm. Tr. p. 162. — 8g, Gen.
CO foph a thona FB. 37; Dat.
cusin töin i. coelan na geraine no
muine Gl. zu fei cum bucliamine
Güd. Lor. Gl. 224; PI Act. na
tona naies ibid. Gl 177. — Compos.
ton-coir FB. 37 Eg.
1. tonaeh = Za£. tunica. — Sg.
Nom. tonach in druad imme Three
Harn. p. 26, 82.
2. tönaeh Waschen; tonach i.
nighi O'Dav. p. 123; Inf zu tö-
nuch.
1. tond, tonn F. Welle, Woge;
unda Corm. Tr. p. 146 u/nd 161.
— Sg. Nom. Gl. zu tnu Osa. III 9;
tond fri talmain tadb^im FB. 46;
tond mairnech 52; Gen. fogar tu-
innl Lg. 17, 25; üan tuinniu TE.
4 Eg.\ Dat. is cuma fo thainn
TE. 9? PI. Nom. teora tonna to-
runni Wh. 27» {Z\ 244); Dat. do
thonnaib SC. 42; itir thondaib
trethain Fä. Nov. 23; Äcc. for
tonna über das Meer Hy. 2, 7; co
m-betis IX tonna eturra ocas tlr
Hy. 1 Praef. {Bezeichnung einer
Entfernung auf dem Meere). —
Comp 08. tonn-bhän fair like froth
O'B., 80 auch toinn-ghelu TE. 4
Eg.f oder zu 2. tond?
2. tond, tonn F. Oherßäche,
Haut; shin Rem.* p. 85; tuinn the
surface of a ihing, a akin O'R. —
Sg. Nom. nä tdadaig tond talman
torut LU. p. 1V6\ 41, „that earth'8
surface may not come over tīe"
Bem.* p. 55; Äcc. folt dond fri
toind cind FB. 45; LU. p. 81», 10;
CO tulmaing tuind Oss. III 6?
tond-gar das Brausen der
Wogen; itir thondgar in mormara
„amid ihe wave-roar of the great
sea" Fei. p. CLXX 24; isi thoimes
tonngar ocus ferg in mara möir
Three Hom. p. 84, 84.
tondgaraeh wogenbrausend,
von 1. tond ^2. zu rathach LU.
p. 11^, 85 (Amra).
tonglm (/t«r do-fongim) I ich
schwöre. — Praes. Sg. 1 und 3
tong a toing mo thdath i(^ schwöre
was mein Voüc schwört FB. 11;
21; 48; 52; 74; tongu ScM. 16;
tongn-sa FB. 46; do thongu-sa tar
mo sciath ocus tar mo chlaideb
ocus dann threlam TBF. p. 144, se;
tongu do dia toinges mo thdath
FB. 32; TBF. p. 150, «; 30; ton-
gim-se a tonges mo thüath B>e€.
CeU, III p. 178; tongu-se a toinge
mo tuath FB. 21 Eg.; 32 Eg.;
PI. 3 tongu na tongat mo thaath
ScM. 16. — Imperat. Sg. 2 toingthi
fo ailt neimhe 1. fona minnaib is
aith amail altain L scian bearrtha
O'Dav. p. 54 ailt {vgl. Beitr. VU 2).
— Praes, see. Sg. 3 inti dod fongad
is qui id juravü Ml. 36» {Goid*
p. 38). — Fut. Sg. 3 to, PI. 3 toisat
O'Dav. p. 123. Die ibid. ange-
führten Formen tithlB, tithsat (for-
tithsat\ Pass. titsaiter seheinen eine
Beduplication zu enthalten, die erst
später eingetreten sein kann, cds
man tongim für Verbum simpiex
hielt. — Vgl. for-tongaim, fris-toing.
töniad Gehen; toiniudh passing,
Coming, going O'B.; töiniud flatho
ö Römanib Wb. 26» {secessio im-
perii a Bomanis Z\ 916); niurt
töniud do brethemnas bratha Hy.
7, 6 ; Gen. neurt a thoiniada und. 6.
tonn s. tond.
tonnad Gifttranh, Gift, Tod;
i. neimh no deoch ina m-bi neimh
O'Cl {Fei. Index). — Gen. in dig
tonnaid Lg. 17, sa; bld aochaide
forsa n-dailfe deoga tonnaid innocht
LU. p. 9b\ 16; Dat. de tonnad hi
Temraig „from the poisonous drink'
Fü. Epü. 552 (di tonnad Land),
tonnait cuticula SG. 4ß^ {Z*.
274), zu 2. tond.
tonnateeh giftig, Gl. zu noMx
SG. 69» {Z\ 811), von tonnad.
tö-nueh I ich wasche, vgl. ni-
gim; do-fo-nug Muo SG. 22\ 5;
do-fo-nuch luo SG. 54», s; lato
SG. 14S\ 8 (Z*. 428). — Inf
tonach.
topacht
839
torbas
topaeht hieb ab, vgl. tobongiin;
CO topacht a chend de FB. 77.
S. Beiir. VIII 445.
topor {für do-od-bor) M. Quelle;
topur fons Z^, 885. — Sg. Nom.
topor FA. 16 (topur LBr.); Gen.
for ur in tophuir TE. 3 Eg.; Dat.
a topor p. 13 If üd; PI. Nom. topair
gela ocus srotha taitnemacha Tht^ee
Hom. p. 68, 28.
1. tor heavy (gach tromm) Corm.
Tr. p. 161.
2. tor Menge, Schaar? i. imat
O'Dav. p. 123, — Sg. Äce. tor na
slüag SC. 35; almaih tor *Sc3f 21, e;
CO n-ilur thors?; Dat. tromthoraib
Lg. 4, 14 (trumthorthuib Eg.)? —
O'R. fuvt auch tor lord, a noble.
3. tor i. ecla {fear) Corm. Tr.
p. 162.
tora 8. torgrim.
1. toracht 8. torglm.
2. toracht, für do-fo- rächt,
Nachfolgen, Fortgang, Er^
folg; inna toracht sön Gl. zu aut
Processus maiitiae ultione compri-
mere Ml. 29^ i4; ho thorachtaib
ilib Gl. zu elati multis successioni'
hu8 proeliorum Ml. 34s s; törachd
pursuit, inquiry, search O'B. —
Vgl. tiarmöracht.
3. toraeht s. torraoht.
toraehtaide, torc torachtaide
SC. 38 „relieving hing'' O'C?
torad N. Frucht, Ertrag. —
Sg. Nom. torud aenmhaistrc^da p.
40, 28 ; vgl. tri-toraid gac/ia bliadna
fair „thrice a year did it hear
fruit'' Fei. p. CLXXXI so; Three
Hom. p. 66, 26; Gen. leth toraid 32;
Dat. don torud SG. 61b (Z«. 224);
CO lam-thorud SC. 42; Acc. torud
p. 40, 11; bcnnacht for in talmam
dobeir tarad daib Three Hom. p.
32, 25; PI Nom. toirthe O'Don.
Chr. p. 88; dorairgert tra Colui»
alle indmasa ocus teirthe in tal-
man do Dallan LHy. Amr. Prol.
(Goid.^ p. 157). — Davon toirthech.
1. toraie .^deacending from
dtgnity'* O'Don. Suppl.y mit Be-
zug auf folgende Stelle: Ataat ce-
thair toraie doberat dfre n-aithig
do rig. Cateat? A thoraic for teora
lorggaib athich : lorgg forgga, lorgg
äamthaighi, lorgg rammai, ar cen
m-bis foraib is aithech On the
Mann. III p. 506.
2. toraie private informa-
tion O'Don. Suppl., vgl. toreicc
Corm. Tr. p. 157.
toraigeeht F. Verfolgung; .to-
ruigheacht pursuit O'Don. Suppl.;
Toruigheacht Dhiarmuda agus
Ghrainne Titd einer Sage.
toraisse s. talrlsse.
torand Donner; maidm toraind
tollchl^thi FB. 53? Dat. din gärb-
thoraind FA. 14; a tonitru i. on
torainn bis inti Gl. zu tön Corm.
Tr. p. 162; Acc. in toraind FB. 44;
cen toraind 35; canair fri cech
tenid ocus fri cech torann Goid.^
p. 104 {LHy).
torand N 1) Bezeichnen, Be-
zeichnung, Inf, zu toirndim,
2) Signum, forma, figura Z*. 883;
Dat. 0 m^it di flescaib bis hisin
törunt SG S\ 19 {Z^. 224).
torand-chless ein closs Cuchu-
linn's LU. p. 113b, 34; aidblithir
leö bid torandcbles tri cet a cluiche
oc forläim a gaiscid LU. p. 85b, 29
{„greater in their imagination than
the noise-feat of three hundred,
his play at handling of his arms^'
Crowe, Sidb. Concul. p. 435).
X»r9k%wearitiess,fatigue O'R.;
Acc. ni tabir uäil na toris fornn
Wb. 16» {tristitiam Z\ 243). —
Vgl. torse, torsech.
torat s. tarat, do-rat.
torathor monstrum Rem.* p.
83 ; PI. Gen. de senchas na torothor
8. unter luchrupän; Dat. ar arailib
torothraib s. unter esbat.
1. torba 8. torbe.
2. torba hindrance O'R., vgl.
rorba i. toirmeasc, dororbenat i.
doairmescat O'Dav. p. 112. Dazu
torba SC. 26?
torbaeh nützlich, tarbhach
profitable O'R., vgl. etarbach. —
Compar. „biam torbachu deit" ol
se „oldäs in ^csi" ich werde dir
nützlicher sein als die Poeten Corm.
p. 36, 41 (prüll).
torbas Hy. 6, 14, Gl. i. toirnes.
torbata
840
torgim
torbata üf. utilitas Z*. 804;
do tharbataid SG. 193», 8.
tor-be, torbe (do-for-) Nutzen,
vgl. for-be; business, proftt, advctn-
tage O'Don, Suppl.; torbe utüis
Z^. 884, — Sg. Nom, ni torbe
doböa Gl. zu ad nihü uiüe Wh.
30b, 7 {Z\ 23); it torba „»* is a
profif' FSl Prol 143 Laud, tarba
LBr.; ni fh&sand di torad no tar-
bai jHiree Harn p. 94, 8.
tor-benim (do-for-) lieh nütze,
vgl. for-benim, tarmnaigim. — Pr<ie8.
PI. 3 na torbenat quae non proaunt
Z\ 433 {Sench. M.) ; toirbenat O'Dav.
p. 123 torla; dororbanat Gl. zu pro-
sunt Ml. 43b. — Fut doförbiat Gl.
zu in omnium notitiam pervenire
Ml. 27», 10. — Perf. Sg. 3 ^Senchdn
Torpeist wül mit Gefolge nach der
Insel Man fahren, da hommt ein
„ungevüeger man" zu ihnen in das
Boot, vor dem alle zu^ckweidien:)
Atbertsat a hsßngin „Dot rorbai beist
a Senchain ocas bud hi-sin do main-
tir acbt co roisiam tir." Is desin
ro baihmniged Sencbän Torpeist i.
Sencban dororpa peist da sagten
sie aus einem Munde „dir ist ein
üngethüm nützlich o S., und es
wird dies deine Mannschaft sein,
wenn toir {üherhaitpi) das Land
erreichen.'* Daher wird er 8. T.
genannt, d. h. 8. dem ein üngethüm
nützlu^ war Corm. p. 37, s prüll
(„a monster hath appeared [?] to
thee" Stokes). — Inf. torbe.
1. torc M. Eher; aper 8G. 37b
(Z\ 68); Ir. Gl 373. — 8g. Nom.
8cM. 22, i; FB. 9; 68, 9; torc
allaid Hy. 5, 67; dotoet torcc m6r
do orccan Three Hom. p. 30, 26;
Acc. torc Oss. I 12; PI. Nom. tuirc
p. 311, 29; Acc. na tri turcu tercn 8P.
I 8; secht torcu alta TBF.p. 138, 21.
2. torc i. rl {König) 8C. 38;
PI. Voc. a tren-turcu „0 vaiiant
princes" Fü. p. CLXXII 84.
3. torc Herz; nomen do chridiu
Corm. p. 44 (vgl Ir, Gl 1102);
torc i. enech no aighe no cridhe
O'Dav. p. 121.
4. torc torques, a coüar O'B.;
vgl moin-torc.
torede aprinus SG. 37* (Z*.
792).
toreeltaib, claideb örduimd int^
lasi CO torceltaib öir därg i n-ard-
gabail gaili for a chris LU. p.
81», 84?
torehar, für do-ro-char, ich fiel;
8g. 2 ge dorochar cen co torchar
Three Hom. j>. 24, 26; ^ i n-dlthmb
pardois dorochair Adam Tur. Gl. 19
(Z^ 449); dorochair cotlud form
TE. 12 Lü\ dorochair . . ado^
foruib p. 144, 3; dorochair . . do
Bricriu . . denam na fledi es fiel auf
B. das Fest zu veranstaUen p.
311, 82; dorchoir Three Hom. p.
8, 19; CO torchair TE. 13 LU.; p.
131, 5; FB 61; 86; torchair cotlad
forsin slög SC. 7; co torcair FB. 25;
PI 3 dorochratar a morgluiod Lg.
18, 82; con drocratar ib%d, Eg.i co
torchratar Lg. 16; FB. 44; Oss. I is.
torela hören i. cloinsin {sie)
O'Dav. p. 123; do neoch forsa tor-
claither dona no taidhe riamh, i.
forsa cluinter gait und.
torg'abail Inf. zu tor-gabim;
deht, sin CDon. Suppl.
tor-gabim (do-for-) I iehhringe
vor, nehme auf mich, bigehe,
verschulde Etwas. — Ptaes. PL 3
dofurcbat nad fccat FB. 29; do-
rogbat Gl zu iniquütUem commii-
tunt Ml. 28d, 11, für do-forgbat? —
Praes. sec. 8g. 3 dafurcbad jpromeba^
Ml Col 301 {Goid.* p. 32); PI 3
dofurgabtais Gl zu proferri defmü
SG. 7b (Z«. 884). — Pass. Praes.
Sg. 3 dofurcabar triit fessin Gl.
zu per se proUUum SG. 43* {Z*.
884). — Part. Nom. anas torgabthe
Gl zu pro iniquüate in nos ad-
missa Ml 27c, 17. — Inf. Nom.
in targab&al delictum Wh 9« {Z\
884); Bat. on torgabail Gl zu pee-
cati grandis cidmissu Ml. 22«», 7.
tor-gairm 0o-for-) N compel-
latio South. 34» {Goid.^ p. 58).
torgim I ich komme. — IVoes.
Sg. 3 conna toraig sond ille SC.
29, 20. — T-prciet. Sg. 3 co toracht
Emam FB. 4; co £maiQ 31; 00
toracht.. in sligid cetoa 39; PI. 3
CO torachtatar p. 39, 19. — Fut.
torgnea
841
tör-trommad
8g. 3 can asa targa in comdia do
fugiull brätha ScLh. 13; in bei
forsa targa in mallacht form-sa der
Mund über welchen der Fluch Über
mich kommt Fei. p. CIV 38. —
S'fut. 8g. 3 nl con tora SC. 40.
— Pass. [Conj.?) Fraea. Sg. 3
conna torgethar secbut na treöt
na torot FB. 10. — Inf. Äcc. im
torachtain chacu laithe m-br&tha
FA. 30.
torgrnea p. 141, 8?
törithin Hülfe, helfen; toiri-
thin assistance, aid O'B. — Dat.
ti dom törithin Gl. zu Hy. 6, le;
da thoirethin O'Dav. p. 123 torla;
Acc. done ar toridin Gl. zu Hy.
5, 91. — Vgl. toirithneach relief-
giving O'Don. Suppl.
torla i. cinnedh no naidhm O'Don.
Suppl, O'Dav. p. 123.
tör-mag') -maeh N. Vermehren^
Hinzufügen, Vermehrung, Zu-
wachs; auctio Z*. 884. — 8g. Nom.
tormach pene FA. 29; „Ni hole
^m lassa teglach for n-gnäs/* ol
Ailill, „is ferr for tormach oldäs
for digbül euer Hinzukommen TBF.
p. 142, 89; Dat. do thörmuch SG.
77b, 2 (Z*. 224); Acc. it äildi na
caera, tue törmach dün dfb bring
uns mehr davon TBF. p. 146, 27.
tdr-maglm (,do-for-) I ich ver-
mehre, füge hinzu. — Praes.
Sg. 3 doformaig 3fl. 117 (Z*. 884);;
don formaig Fä. Oct. 18, Gl. i.
dogni ar tormach; PI. 3 doförmgat
SG. 53» 11 (augent Z\ 433). —
Pass. Praes. Sg. 3 doformagar
SG. 28b, 20. — Fut. Sg. 3 cid
etrum aicned ind reto, dia tormastar
a m^t dogni trumai n-do . . in met
sin Ml. 20», 19. — Inf. t6r-maeh.
tormaid, eier do da thäib trdn-
tormaid zwischen deinen zwei hoch-
schwangern Seiten La. 2, vgl. tor-
madh pregnawt O'B.?
tomech donnernd, t7ontorand?
ech . . toimech FB. 49 ; tomech p.
310, 17.
torothor s. torathor.
torraeh schwanger; pregnant
Corm. Tr. p. 163. — 8g Nom.
Lg. 1; CC. 6; 6; CGn. 6.
torraeht« cöica toracht dl 6r
forloiscthi im cech n-ae TBF. p.
136, 19 {„fifty knobs" Crowe); coeca
toracht di or forloiscthi im gach
n-ai ,yfifty coils (torrochta) of bur-
nished gold around each man" On
the Mann. Ul p. 158. Vgl. torracht
i. cruinn O'Cl., round O'B.
torrehim ich mache schwan-
ger; ro torrched trä in rfgan de
sin ocuß herid mac Lü. p. 52b, 33.
torrehiiLB M. Schwanger-
Schaft. — Dat. iss ed tr& ro uc
si don torrchiuB sain üan das war
es wm sie von dieser ScJiwanger-
schaft gebar, ein Lamm, Lü. p.
52b, 14.
torroma Abwarten, Pflegen;
torruma to attend O'Don. Suppl.
— Dat. ro bä i n-galur ocus tan-
cabair dom torroma „to watch me"
ScLb. 5; accobair do BrigtY techt
do thörruma a hathardu Three Hom.
p. 58, 16; dodechaid Märtain iar
sin do thöruma ingine änbrachtaige
,yto attend a consumptive girV*
SMart. 28; atchl Brigit torruma
aingel os cind [in tige] „a wat(^
of angeU' Fil. p. LXXII.
torsat, torsata s. tuismim.
torse F. Betrübtheit, Müdig-
keit, s. toras; torsi sadness Corm.
Tr. p. 161; tairse weariness, sadness
GE.; cech toirsi no galar Gl. zu
seth (sÄeth) Hy. 6, 9. — Sg. Nom.
toirsi thren FA 30 LBr.-, is torsi
dam Lg. 18, 9 (toirsi Fg.); Lü.
p. 52b, 3j Gen. gn6 m-br6in ocus
toirsi FA. 33 LBr. ; di m^t a thurse
FB. 85; Dat. for torsi TE. Vi Lü.
torsech betrübt. -— Sg. Nom.
FB. 85; Acc. cid dot gnl torsech
TE. 12 Lü; PI. Nom. ar na pat
toirsich dim choimregaib-se Wb.
26d, 21 {tristes Z\ 226); Wb. 27c, 34;
FA. 14; Acc. nualla . . torsecha 31.
tort = lat. torta, i. bairgen,
a cake Corm. Tr. p. 156, tortfne
a little cake ibid.
torta s. tarat.
tortaide i. bairgen {Brot, Kuchen)
FB. 68, 4, tortaide Eg.
tör-trommad (do-for-) üeber-
bürdung, üeberbürden, Be-
toscai
842
totbU
lästigen. — Sg. Nom. b4 somassi
do-8om sin ocus nir bo thörtromad
LU. p. 79», 10 ; D(it. i precept
narrüD diade doib et inna nebthör-
trommad do chuingid neich cuccu
ihnen die göttlichen Geheimnisse
lehrend und sie nicM belästigend
um sie um Etwas zu bitten, GÜ. zu
in sapientia ambulate ad eos Wb.
27o, 85 {vgl Rev. Celt II p. 393);
Äcc, uair nar fulaing tortromad na
n-döine oc athigid cbucai SMart. 22.
toscai zu toise? taric em fri[t]
toscai Fei. Jul. 19 {„quickly he
comes at thy wish'^\ imatuarcat
doib CO m-bo derc cach dib dia-
railiu, co n-deacbaid cach dib fri
toBga a lethi TB. p, 178, 20 {„each
party of them went off to his oum
side'%
tö-sealgim (do-fo-) III ich be-
wege, bewege mich, weiche,
gehe vorwärts, vgl. fo-scoichim,
Bcuchim; tosgüighim I move 0*B.
— Praes. PL 3 amaü is donaib
retaib dufoscaiget GL zu ut rebus
ex voto cadentibus {für cedentibus)
ML 33D, 3. — Perf Sg 3 dofor-
Bcaig GL zu cessisse Ml. 37*. —
Pass. Conj. Sg. 3 condatoscaigther,
für condat toscaigther, Gl. zu in
vindictam mei . . commovere Ml.
23d, 81? — Inf. töscugud successio
ML 72» {Bei Celt, I p. 49).
toscartha CC 2 Lü., 3. PL
Praet. Pass.? vgl. scaraim.
tosecol p. 141, 25 s. toise.
to-se^lalm II ich erkunde,
verrathe, von sc^l; taisceallaim
I view, observe O'B.; vgl. do-8c6a-
laim experior SG. Ub\ 2 (Z*. 434),
dusceulai Gl. zu experiatur ML 68*.
— Inf taiscelad to disdose, retwal,
to betray Corm. Tr. p. 94 {d), tais-
gealB.dh. prognosticating O'B.] Dat.
do thoscelad ^is ^sci Pr. Or, 32», 8
{Z*, 1050, ad explorationem äetatis
lunae Gloss. Cod. Taur. ed. Nigra
p. 64); ,yto ascertain" Goid.* p. 54
(Nancy GL); do thoscelad feie „to
Show forth the feasts" Fü. Epü, 80
(do thaiscelad Laud); PL Nom.
taiscelta prognostics O'B. — Vgl.
taiscelaid.
tosehid F. Lebenshedarf,
Nothdurft, vgl. toisc; toschith,
tosehid, tasgid victus Z^. 802. —
Dai. issum ecen precept ar m'etinth
et mo thoschid GL zu si evangdi-
zavero, non est mihi gloria, ncces-
sitas mihi incumbit Wb. 10*; Acc.
is hed ro erbad fria tosehid Wb. 10*
(hoc concessum est ad victum eorum
ZK 995).
tosn-airneeht&r FB. 55 s. unter
tairieim.
tosnf^aelitae, inna hf tosngachtae
Gl. zu inpendentia populis ser^
mone digerere Ml. 19l>, 12.
tosng'aehtaiglin III ich wäge,
pendo ML 79» {Bd. Cdt. I p, 42\
Vgl. med-tosngachtigtheid libripenB
SG. 114», 1.
tosn-üargaib FB. 85 s. t6ar-
g'ablm.
tossaeh N. Anfang; initium
Z*. 810; Gl. zu ut magistratus
SG. 106b, 7. — Sg. Nom. is ed in
so tosach indala sailm Ml. 27d, 2;
tosach suirghi TE. 10, 9; Dat. i
tossug initio Z^. 325; i tossaeh
Lg. 14; ar thossaig FB. 20; Aec.
d^ca tossaeh gemrid SC. 30, 7.
tost Schweigen; tosd säenee
O'B. — Dat. böi CuehuloHuf Ina
th08tZl7. p. 114», 2 {Siab. Concul.);
bl tost din a gillai „be sHent, then,
my servant On the Mann. III p.
424, für bi it tost? is ferr in becan
sa dib d'innisin indä beith hi tast
ScLb. 25. — Vgl. con-töisim.
totalsiu s. t€iU
toth every feminine word, mem-
brum muliebre Corm. Tr. p. 158;
toth-bhall ihe feanale parts of gene-
ration O'B. — VgL toud.
1. tothaeht s. tothocht.
2. tothaeht i. fogrhluim O'Dav.
p. 122.
tothegat 8. do-tlasralm*
tothset er ging, kam, $. unter
mt.
tothainee „silence" Fü. p.
GLXXXIII 80. Vgl. töithenach.
tothimm, tothim N. Fallen^
Fall, ältere Form für das spätere
tuitimm, Inf. zu tuitim.
1. tothla, arfich tola tothla „he
totbU
843
trachtaireda
vanquished urgent desires** Fdl,
Apr. 15.
2. tothla to demand, request,
sue, daim O'Don. Suppl.
tothlaehur III Dep. ich bitte,
vgl. tothlaigim i. altaighim (^altui-
ghim to give thankSy scdute O'B.).
— Praes. Sg. 1 tothlachar dilgud
a Deo post peccatum Corm. p. 1
arco. — Cofij. Sg. 1 todlaiger po-
stolem Beitr. YIII 316; co datlacher
{für da-tothlucher?) ut efflagüem
Ml. 49d (Z«. 1090). — S-praet.
Sg. 3 ro thothlaig tra (jriguir a
coibseua cucu-som Goid.^ p. 101, se
{LHy.) ; Dep. tothlaigestar dig CC. 5
(dothothlaighestar Eg.); dotluche-
star (für do-thothluchestar) Hy.
6y 47 Fr., Gl. i. ro thothlaigestar.
— Inf. Dat. bai si tra oc tothlo-
gad in gilli fri re ciana Lü. p.
39s 29; bai oc & guidi ocus oc ä
thothlugud cen mÄir TB. p. 176, a.
tothocht Besitzthum, Zube-
hör; tothachd validity, effect, sub-
stance O'B.; toacht i. toic« (wecUth,
riches O'B.), ut est caiti meas o
thoacbt i. na m-beodile ocas müin
i. in oir ocus in airgit O'Dav.
p. 122; caiti tothacbt aireg däsa?
deicb c^li leis u. 8. w. On the
Mann. III p. 494; totbocbt a thigi
ibid. p. 495. — Vgl. töcht.
tothoet 8. t^it.
totürgrlm s. todürgrim.
toad gignere Bem.^p. 39; töudh
i. aimsear a m-berann in bo in
laogh O'Dav. p. 119; i. br^t^ in
laoigh ibid.
1. töxal 8. töcosal.
2. tdxal verriculum SG. SS^
(Z*. 768).
tr&9 tra, thra Co^j. nun, aber;
ergo, igitur Z*. 699 ; autem O'Don.
Gr. p. 389 ; steht nie an der Spitze
des Satzes; trÄ FA. 2; 14; 15; 19;
27; 29; 31; FB. 2; 8; 10; 19; 43;
52; 59; 70; 84; 85; Lg. 17; ScM.2;
SC. 6; 48; thr& FA. 14; 29; thra
Hy. 7, «; FA. 6; 21; 29; 30 {nur
in LU., nicht in LBr.). — Ge-
brauch: is amlaid trä dorönad a
tech sin 80 nu/n wurde dieses Haus
gemacht FB. 2; 20; in tan tra bä
urlam la Bricrind ddnam a thige
mÄir als B. nun fei'tig war FB. 4;
p. 46, 26; cer bo mör trä obwohl
nun gross war FB. 10; 18; 19;
80; 82; dorum^natär ind fir alle
tra es meinten nun die andern
Männer FB. 82; 33; 70; 84; 85;
ba band sin tra con accrad Loegatre
. . do Medb da nun wurde L. zu M.
gerufen FB. 59; 55; 82; 83; 88;
luid tra Buan . . for lorc na tri car-
pat es folgte nun B. der Spur der
drei Wagen FB. 70; 43; ScM. 2;
immotarla trä döib fo deoid ScM. 8;
TE. 2 Fg.; 6; 8; 10; 11; 12; 13;
14; CC. 2 Lü.; SC. 47; 48; p.
40, 11 ; fechtas and tra SC. 2; isi
mo breth-sa duib tra mein ürtheü
nun für euch ist FB. 68; 90; 26;
59; 62; ScM. 4; is banna rla frais
6n trä FB. 52; ni fii brig sin tra
p. 140, 26; p. 142, ii; SC. 6; 7;
14; 20; 45, 24; is lia turem tra
ocus aisneis es ist mehr nun als
man erzählen und sagen kann
FB. 28; hUadain dissi trä i fail
Gonchobair Lg. 17; maith tra wohlan
denn FB. 7; S; TE. ß Eg.; indiU
dün in carpa^ tra spann uns denn
den Wagen an FB. 43; 34; ScM. 5;
foemaim-sea sin tra FB. 34; cöic
m^ich fichet tra, iss ed ro bron-
nad £risna c6ic fichtiu bargen sin
25 Maass nämlich . . FB. 9; ba
döig lais-seom tra er glaubte nämlich
FB. 88; 89; ro bä-sa tra..i n-
imsnim mor . . co ro gU dam ScM. 4 ;
araide tra co n-darafhetar Lg. 11;
dorat tra fon n-innasin ail forsin
cöiced uile ScM. 14; ni chotlu trä
Lg. 17, 45; is hi sin tra ingen iss
cöiri TE. 5 Eg. — In der Fis
Adamn. hat LBr. öfter tra für dan
m Lü. (6; 8; 10; 15; 18; 22; 25;
26; 28; 32; 33).
1. tracht strength O'Don.
Suppl, vgl. Beitr. VIII 343.
2. traeht Strand; bankorshore
of a river O'B. — Sg. Dat. hi
trächt mara Bretan Three Hom.
p. 16, 13 ; Acc. fri trethan tracht
Lü. p. 40», 22.
trachtaireda, mar innisit trach-
taireda nä canoni nöimi „the com-
trAotad
844
trä
mentators an ihe holy catwn"
ScLh. 19.
träetad = tractatus Z^. 803;
hisin träctad in commento SG, 4i>, ii.
traethat s. tr^etfaaim.
trägr, trkig F. Strand; shore,
Strand O'R. — 8g. Gen. i n-gainem
na tragai Three Hom, p. 122, 25;
Dat. i träig mara Oss. III 11 *,
FÄ. 24.
tragdai) inna tragdai no inna
n-goite Gl. zu fossorum Ml. 77».
trägud exhaustion ScLh. 21;
traghadh exhatisting, lessening, eb-
hing O'R, — Praes. trägid in plan
dlb ,jthe pain ebhs from them*'
FÄ. 24
traig Fu8s; pes Z*, 255. — Sg.
Nom fer-traig FB. 27; Dat. teand
CO traig „strong tcith fooif^ FSl. p.
CXXXV 1; PI. Nom. traigthe Lü.
p. 79b, 28; traighthi TE. 4 Fg.;
Gen. XXX traiged FB. 2; p. 399, 33;
Gl. zu Oss. III 5; Du. Gen. inad
a da traiged FB. 88. — Compos.
ind oinchosaig i. in traiglethain
{die hreitfüssigen) Gl. zu scenopodi
Goid.* p. 71 (ifly).
traignech, nir bo m^ in murgeilt
mär, nir bö m^ in traignech thr^n
Lü. p. 40a, 37 [Äid. Feh.).
traite quickness, readiness
Fil. Index; traid i. luath no obann
aa.
trasealr Sturz; trasgair a fall
O'B.; trascair a bäis sein Todes-
Sturz FB. 61.
trasoralm ich stürze; trasgai-
rim I abrogate, destroy, overthrow,
overwhehn O'R. — tiraes. Sg, 3
trascraid dochum n-iffimd comtinöl
n-öcraibdech FA. 1; nos trascair
p. 170, 18. — Praet. Sg. 3 cor
trascair grlanan Bricrend fri lär
talman FB. 25; ro trascair in
crainn sin Fei. p. CLXXXI 86. —
Pass. Praet. Sg. 3 ro tascrad Gl.
zu dejectus, zu lesen ro t^oscrad,
Goid.^ p. 69 LHy.
trasta s. tmter tr&th.
tr&th N. Stunde; die Namen
der acht canonischen Stunden s.
tmter iarm-eirge. — Gen, cech
thratha zu jeder Stunde By. 6, I6,
Gl. etir la ocus aidchi; Dat. on
trath sa co alaile FB. 24; on trath
sa von jetzt an 59, 87; Aec. co
trath na faire 83; co trath teirt
arab&rach TE. 12 Lü.\ cas trath
sa his zu dieser Stunde, bis jetzt
SC. 14; FB. 88; 94; cos trasta
{für tr&th sa) O'Don. Suppl., trasda
hitherto O'B,; träth ohne Präpo^
sition: cach trath alle Zeit, fSr
immer Oss. II 7; contali träth a
äÜ&his er einschlief zur Zeit seines
SteUdicheins TE. 12 LU.; 13; do-
füsci . . träth teirt um die dritte
Stunde und. 12 LU.; trath nöna
deöd lAi FB. 91; trdth als Can-
junction: tr&th do deochaid ais sie
kam TE. 12 Lü.\ CG. 4 (in tan
Eg.); FB 82; 84; 87; 90; PI. Gen.
claschetol . . na n-ocht tr&th FA. 31 ;
re se trath die Zeit von sechs
Stunden ScM. 21, S6 Eg. Lc.
(thräth Z.); Aec. celebrait . . na
echt trath FA. 7 (tratha LBr.);
tri thräth ScM. 3; 12. — Vgh
mochtratae Gl. zu matinus {sie)
adsurgam Ml. 21°, 8.
tre- drei in der Composition
Z\ 302, z. B. coitchen tre-chenelse
commwne trium generum SG. 200«, is.
tr^f tria, tri Praep. mit Aec.
durch {in der spätem Sprache
a\4^ mit Dat., z. B. TE. 18); tri,
tre per Z^. 651; erweitert trem-,
tremi- {vgl. rem-, com-, tairm-h tr§
SC. 7; FB 68; Lg. 3; thrd CC. 6
Lü.\ mit Aspiration: tr^ chin Lg.
13; tria changin ScM. 21, 8; FB.
29; Gl. zu Hy. 1, 19; tria Hy.
1, 11; p. 19, 87; 40, 7; Lg. 11; 15;
17, si; 44; ScM. 13; TE. 4 Eg.;
FB, 29; mit Aspiration: tria sin
Hy. 5, 19; trie FB 2d Eg.; ^
SP. V 16. — Mit dem Artikel:
tresin cochuU SC. 36; triasin n-
erdam, triasin fial FA. 31 (tr^sao
LBr.); triasan sencas ScM. 22, 3;
mit Pran. personale: 1. Sg. tri-
um Wh. 23* (Z«. 652); treamham
through me O'B.; 2. Sg. triut SC.b;
Lg. 5, 14; ScM. 9; treöt FB. 10;
PI. 2 trüb Wh. 3i>; 5. Sg. M. trit
SC. 36; triit Lg. 15; trtt-s«iJe
FA. 5; tremit CCn. 3 ip^. remi> ;
treb
845
tr^im
F. tröe SG. 25b, u; ti^thi ScM, 1;
trithe Fei p. LXXVII 29; PI 3 treu
Wh, 28c, 19; mit Pron. poasessi-
vum: Sg. 2 tr^t chend ScM. 11;
triat liasait ScM. 13; 14; p, 131, S7;
3. Sg. M. trea thfr Tir. 4; tr^na
nach Analogie von r^na; trena
chotlud SC, 9; trena etach LHy.
Am/r. 23; triana eochraib TE. 18;
F. tria äg j9. 131, sa; triaoa fochann
TE. 11 jE^^.; PL trea n-aslach-som
Wb. 30c ^z*. 653); triana tengthaib
FA. 27. — Gehrauch, a) rät*»»-
Zt'cA: coUuid tr^t chend dass er
(der Spiess) durch deinen Kopf
fuhr ScM. 11; 13; SC. 7; 36; gai
triut ScM. 9; 14; FA. 27; tria
dubraed Lg. 17, u; iScitf. 1; Hy,
1, 11; drong tria alt Lg 17, 31? a
di läim tri derca fiedluch allenith
immach TE. 4 Eg, ; atconnairc . .
a gualaind tresin cochull SC. 36;
FA. 5; conna torgethar sechut na
treöt na torot FB. 10; tre änechta
0CU8 tr^ sin Gl. zu Hy. 5, 19;
h)Zur Bezeichnung des Urhebers,
der Ursache, einer Vermitte-
lung: is triut . . longas Fergusa
Lg. 5, 14; SC. ö; Lg, 15; corrai-
mid a druim triit Lg. 15; tria rath
in spirta noib p. 40, 7; tre drui-
dechta druad Lg, 3; 11; TE. 18;
CC. 6; FB. 29; tr^ chin drochmnä
Lg. 13; FB, 29; TE. 11 Eg.;
ScM. 21, 8; feib sontar triasan
sencas 22, 3; p. 131, 3a; 87. —
c) Andere idiomatische Wendtmgen:
atracht . . trena chotlud während
seines Schlafs SC. 9; arbeittet.,
tri laithlinni ainm n-Aeda sie
feiern hei Biertränken Aed's Namen
SP. V 16; CO n-epistlib immdaib
leis tria Goedeilg p. 19, 87 {„having
many letters in Gaelic" Three Hom.
p. 15, 2); tre banna miach tortaide
FB. 68, 4?
treb Wohnsitz, Stamm; ab eo
quod est tribus Corm. |). 42 ; a tribe
O'Don. Suppl, i. teach ibid. ; treabh
a tribe, famtly, clan O'R. — Sg.
Nom. TE. 16; Gen. cethar-trebe
quaiuor tribuum Hy. 2, 6; for acci
a threbi p. 327, 36; Acc. ro böi
cliocad etir deich- thriub ocus de-
thrinb corrici sin Ml. 37r (futt hellutn
inter decem tribus et duas tribus
usque eo Z\ 302\ — Vgl. aittreb.
Xx%\iuAWohnsitz, Besitzthum,
Bewohnen, Bebauen; troabhadh
inhabiting, hushandry CDon.
Suppl. Vgl. trebthach. — 8g. Nom.
is ansu lim-sa mo thech oldäs mo
trebad uli FB. 26; Acc. fri ar ocus
trebad in talman Fei. p. LXI 4a
(„for tüling amd ploughing the
ground").
trebaim II ich bewohne, be-
haue; treabhaim I plough, tiU,
ctUtivate Ü*R. — Praet. PI. 3 airm
irro trebsat SC. 25. — Pass. Praes.
Sg. 3 ni trebthair a ratha „their
raths ar not dwelt in" Fei. Prol.
176. — Vgl. aittrebaim.
1. trebaire M. a householder
On the Mann. III Index; treabhaire
hous^ioldery f arm er O'Don. Suppl.,
a ploughman CR.
2. trebaire F. prudence, diS"
cretion O'Don. Suppl., von trebar.
trebar klug. — iS^^. Nom. p.
141, 6; trebur 29; a ben trebar
ScM. 3, 4; Dat. F. ria tiiaith tre-
bair p. 327, 33. ■— Compar. tre-
bairiu minus stuitu^ SG. 42^, s
(Z*. 275).
tr^blalt «=» Zat tribulatio. —
Sg. Nom. in tr^blait Fä. p.
GLXXXVI a?; Dat. i cumgi ocus
i tr^blait SMart 15; 40.
trebthaeh, treabhthach a f ar-
mer O'R., von trebad; ban-treb-
thach s. unter ben.
tre-eheng' „three Chiefs** Fä.
Index; mor-trecheng Sept. 16 Laud,
mor-drecheng LBr., Gl. i. triar i.
tri cingid mora.
tre-choste Dreifuss; Dat. isin
trechostu in tripode SG. 8^, 5
(Z*. 302).
tr^eim III ich lasse im Stiche,
verlasse; tr^igim J leave, forsake.
— Praet. Sg. 3 rom thr6c SC. 46;
PI. 2 ro thr^csib (sie) form-sa bar
tir die ihr meinetwegen euer Land
verlassen habt Three Hom. p. 96, 4.
— Fut. S€C. PI. 3 noco treicfitis
SC 44, 14. — Inf. Acc. ar ro mi-
dair in ri a tr^cud Lü. p. Ö2\ a.
tredan
846
tre6ir
tredan Fasten; tr^adhan a fast
for three days O'B. {vgl. unten die
Gl. zu Fil. Nov. 16). — 8g. Äcc.
carais mor trom tredan Fil. Jan. 15
{mit credal reimend); Mart. 24; no
chardais tredan Nov. 16, Gl. i. tre-
denus L tres dies.
tr^de N D reih ei t, von Sachen,
Z\ 312.
tr^-denas triduum Wh. 24»
(Z«. 788); Gen. fri re tredenais
SMart. 19.
tre-dlaigrthe, in mac hoe tred-
Inigthe Gl. zu trifidumjecor Güd.
Lor. Gl. 213.
trednaeh enthaltsam, von tre-
dan.— iS^^f. Nom. „abstinent** Dec. 13,
Gl. i. troiscthech; Gen. trednaig
Febr. 25, Gl. i. troscig; Dat. F. don
trednaig Oct. 18, Gl. i. hi tredan
rö ches.
tre-eoehracfaa, longa treeoch-
racha dreikantige Ge fasse
O'Don. Suppl. bärd, vgl. 2. eochuir.
tre-focal the name of a poe-
ticalco mp osit ip n O'Don. Suppl. ;
Corm. p. 43; trefoclse i. tri foccuil
-bfte ind, i. da foccul di molad do
brith for culu ind imdergtha dofarci
an tres foccul i. foccul ind imderg-
<tha ocus aire ibid. p. 44; s. unter
^cen.
tregrat Gl. zu idu {Schmerz),
treaghait the plague O'R.
tregtfiADurchbohren, Durch-
schneiden On the Mann. III p.
450; CO tr^gda in fer tria sciath
tbid. p. 507; mar thregdas fodb
omnaid s. unter omna; vgl. trid-
threäghta transpierced 0*Don. Gr.
p. 341.
treise three days 0*Don. Suppl.;
triduum Z*. 309.
treith schwach, vgl. trfath; toeak
O'B. — Sg. Nom. t'ferg treith
SC. 41.
trelam, trealamh apparel,fur'
niture, military weapons O'R.
— Sg. Äcc, atraig suas la sodain
ocus gebid a threlam fair TB. p.
178, 15; dothongu-sa tar mo sciath
ocus tar mo chlaideb ocus darm
threlam TBF. p. 144, 26.
1. trell „nobW(^) O'Curry; Sg.
Nom. ind ingen trell SC. 33, 89;
Dat. sin t-äfd thr^ll 21; is tig
trell 26.
2. trell 9 conos tanic trell dia
ceill SC. 48, „untü he recovered
a little of his senses" 0' Curry?
trem-, tremi- die erweiterte
Form der Präposition tr^, vor
Verben {z. B. tremi-biur) und in
Verbindung mü Pronominalformen
{z. B. tremit na<:h Analogie von triit\
tremeta, in inillias nem-thremeta
no nem-throeta inpenetrabilis
tutela Güd. Lor. Gl. 66.
trem-feidligriid perduratio
Ml. 21d, 4 {Z*. 879).
tremi-Mar I ich übertrage;
tremiberar transfertur Wb. 8* (Z\
879); trimiberar Ml. 21«, 8.
tremi-tlag'at transgrediun-
tur Wb. 25d (Z». 879).
tr^n stark. — Sg. Nom. p.
141, 4; 29; p. 327, 81 ; deg-ri . . tren
Hy. 1, 38; eirr trön tressa ScM. 15;
FB. 71; torc tren 68, 9; Gen. cach
tbrfuin p. 328, 5; p. 142, s; Dat.
PI. Acc. taimid trinnu SC. 18. —
•
Comp OS. trön-fer; tr^n-öcu p.
328, 1, p. 141, 98; tr^n-togairm Ey.
7, 1; 69; tren-tormaid Ltg. 2? tren-
othath Gl zu exüis SG. ÖS\ 3 {Z\
879)? — Gompar. tressa TFft. 25»
{firmior, fortior Z\ 277); inti düb
bes tresa orcaid alaile Ml. 19^, c;
tressa ibid. 5; tressiu Lg. 18, 89;
tressio TE. 6 Lü. ; PI Nom. tresi
cluchi ind athig FB. 39. — Superl.
tressam Hy. 6, 1, Gl. i. ar nach
fil nomen fortius quam nomen illius
quod liberet hominem.
tr^n-fer M. der starke, kräf-
tige Mann, Krieger. — Sg. Nom.
Hy. 5, es; Gl. zu FB. 71; PI Nom.
in tr^nfir FB. 7; Gen. na tränferH;
Dat. di thr^nferaib XJlad 2.
tr^nie eine Festzeit, Nom.
tr^nse samna SC. 1 (treine Ä';
Dat. a trenaib Tailltin On the
Mann. I p. bcxl.
treodatu M. Dreiheit. — Acc.
treodatid Wb. 26» {tHnitatem Z*.
257); Hy. 7, 2 und 63?
treöir vigour. Gen. treorach
O'Don. Gr. p. 96.
treörftch
847
tiia
treöraeh stark, s. unter 1. rüa-
naid. Vgl. ätreörach.
1. tress der dritte, tertius Z*.
309, geht immer dem Nomen un-
flectirt {in Composition?) voraus;
tris tertius Z\ 309; p. 39, i4; p.
42, e; FA. 2; SC. 5; 36; FB. 67;
83 ; in tres carpaf 43 ; in tres nimi
FÄ, 16; cona farcaib acht cech
tres dune jeden dritten Menschen
Hy, 1 Praef.; in tres cuibrend dec
den dreizehnten Theü p. 40, 12; in
tresB tonn Gl. zu trethan Hy. 6, 14.
2. tress Kampf; treas a skir-
mishj hattle O'B. — Sg. Gen. eirr
trän tressa ScM. 15; Dat. isin tress
Oss. I 9; SC. 31, 7; maith is tres
Oss. 1 3 ; PI. Nom. ech-tressa TE. 15.
tressa, tressam, tressia s. tr6n«
tresta Gl. zu Hy. 6, 10?
tr6t N. Heer de; träud a flock,
herd O'R. — Sg. Nom. Hy. 5, 36 ;
p. 42, 86; Dat. doliuid cd allaid
comic chairig leis . . don träot Three
Hom. p. 6, 86; s. unter 1. tallaim;
Äcc. tröt Hy. 5, 47; PL Nom. is
comiuir in coimdiu ce thuirtir a
thräta Fei. Prol. 280; Acc. atchiat
tröta möra di cbairib inti LU. p.
23b, 17.
1. trethan Fuss; treathan a foot,
tract, trace O'B.; trethan troigh
O'B. r^n; tricha treten Oss. III 6,
Gl. i. traiged, treathan ibid. Ed.
2. trethan Meer, besonders das
stürmische Meer, vgl. 2. triath;
treathan i. anfen {vgl. ainbthenaig
unter trethnach) Ö'Dav. p. 122,
mit Bezug auf Fei. Jun. 3, wo
dber trethan Gen. von triath ist.
— Sg. Nom. trethan ägach ScM. 15;
trethan trom ainbthine FB. 53;
Gen. itir thondaib trethain Fei
Nov. 23 {reimt mit fo thondaib lir
lethain); Dat. as aidbliu cech tre-
than Apr. 22, Gl. i. cech muir;
Acc. neam talam la trethan Prol. 216
(reimt auf lethan); dar trethan
Dec. 11 Laud (trethain Batcl.); ar
threthan Hy. 6, 14, Gl i. ar thrä-
thond quia ferunt periti nautae
conid e-si[n] in tress tonn bätles
naves.
tretfanaeh stürmisch; tar fairr-
ge trethnaig i. ainbthenaig Gl, zu
Fei Jun. 3.
tr^-thond drei Wellen Gl. zu
trethan Hy. 6, 14.
tre-uillech dreieckig, s. ulind;
in mac hoe treuillech Gl zu trifi-
dum jecor Güd. Lor. Gl 213.
tri s. tr6.
tri M., tri N. (bewirkt Aspiration),
teoir, teora F. drei; tres Z*. 302.
— Nom. Masc. tri Lq. 17, 4;
ScM. 21, 17; TE. 6; CO. 2; FA.
7; 8; 22; SC. 33, 16; 37, 14; FB.
83; tri fichit sechzig ScM. 5; SC.
33, 19; tri fichit c6t ScM. 2; tri
cöicait hundert und fünfzig Lg. 10;
ScM. 21, 6; SC. 16; 33, s; 44, is;
tri leca FA. 13 (teora LBr.);
Neutr. na tri dath Lg. 7; FB. 56;
tri thrdth ScM. 12; tri chät drei
hundert Lg. 16; ScM. 5; SC. 33, 20;
tri mlle FA. 10; Fem. inna teoir
ranna sa SG. 26^, 13; teora tonna
Wb. 27»; täora anmi 50. 5; 36;
FB. 20 ; 54 ; na teora ammiti tüath-
chaecha Bev. Celt. lll p. 176; Gen.
Masc. und Neutr. tri n-dath
FB. 46; athair tri cethrur Hy.
1, 9; Lg. 5, 8; 5cilf. 21, 28; FB.
70; Fem. co cend tri U ocus teöra
n-aidche FB. 58; 55; udi tri lä.
ocus tri n-aidche 10; dfa teöra
nömad TE. 11 LU.] mac na teoru
m-bliadan p. 140, u; p. 144, 22;
teoro p. 143, s; Dat. dia trib non-
baruib Corm. Tr. p. 130 (j); cona
tri coectaib SC. 33, 21; Fem. do-
naib teoraib personaib SG. 186», 2;
^cc. Masc. tri ily. 1, 29; SP. I 2;
tri cöecto SC. 16; 2Vcu«r. tri 5C.
47; tri thrdth ScM. 3; mo thri
drindrosc FB. 87; a thri chommäit
dreimal soviel FB. 19; tri laa
SC. 1; tri laa ocus tri aidche {sie)
ScM. 4; commebaid hi tri in drei
{Stücke) Hy. 5, 78; FB. 63; fo thri
dreifnal FB. 78; 81; 87; f& thri
TE. 13 LU.; fa tri p. 42, s; Fßw.
teora lethindli Tir. 4; tar teöra
fuithairbe FB. 17; 82. — Jn der
Composition tritt tre- ein, vgl jedoch
tri-chles do-gnftls ind errid LU.
p. 121b, u.
tria s. tH,
triall
848
triliss
triall Versuch, Absicht, Ver-
suchen, Beabsichtigen; ajour-
ney, going, a purpose O'B. — Sg.
Nom. triall do Roim daroine dar
sarugud m-Brigde Fei p. LXXXlVö;
dentar trial mo berrtha-sa Hy. 2
Praef, ; Dat. ic triall tar Loch Rib
siar Fü. p. XXXVIII lo.
triallaim ich versuche, beab-
sichtige. — Praes. Conj. PL 1
dia triallum crabud is tarba ddn
Gl. zu Ib tarba dian promam Fü.
Prol. 143. — Praes. sec. Sg. 2 da
no trialltä SC. 41. — Praet Sg. 3
ro triall SC. 48; ro triall tar muir
i n-degaid Coluim CWle co n-eracht
in muir friss conar l^ic tairis he
er versuchte über das Meer {zu
gehen) Fil. p. CVI 86; PI. 3 ar iss
ed ro thrialsat-som, dal ior insib
mara immach ior teched res n-galur
Hy. 1 Praef. — Pass. Praes. sec.
Sg. 3 CO trialta a n-dith Lg. 11.
triallatölr M. „attempter" Ir.
Gl. 1098.
tritkUkÄnstrengung, Versuch?
Sg. Acc. dorat . . triam dia turcbail
FB. *27; PZ. Acc. do berat triamnai
doD tig 26.
triamain i. toirsech {betrübt,
müde) Fil. Prol. 26; weary, fati-
gued O'B.
trian Drittel. — Sg. Dat. ba
mo triun arailiu Hy. ö, so {zwei- •
»{&i^);J.cc. trian do mnntireScM. 14.
triar eine Dreiheit von Per-
sonen, drei Mann; ires viri Z*.
312. — Sg. Nom. FB 9; 72; triar
öenfer Hy. 5, is (die Dreieinigkeit) ]
Gen. in trir curad FB. 42 ; 56 ; 62 ;
Dat. don tridr lath n-gaile 54;
dia triur brathar p. 17, 84 ; a tridr
sie . . in ihrer Dreiheit ^ die Drei
FB. 15; in tech doib a triur ein
Haus ihnen dreien gemeinschaftlich
54; 90; cäch dib a triur jeder von
ihnen dreien Lg. 8; FB. 81; lotar
. . a triur churad sie gingen in ihrer
Dreiheit von Helden = die drei
Helden gingen FB. 75; 78; 79;
Acc. triar for trichait SC. 36; fria
thriar m-brathar J9. 17, ai; PI. Dat.
CO n-dessib is tririb Fil. Prol. 210.
1. triath M. König; i. rig Corm.
p. 41; triath enim rex vocatar
ibid. p. 34 orc träith. — Sg. Nom.
triath tailc tnuthgaile FB. 71; Gen.
orc tr^ith i. nomen do mac rfg
Carm. p. 34.
2. triath i. torcc {Schwein) Corm.
j9. 41, Gen. tr^the und.
3. triath schwach, vgl. ti^ith;
ni triath Oss. III 9, Gl. i. nl lac.
4. triath Meer, vgl. trcthan; L
muir Corm. p. 4tl. — Gen. trethan
Corm. l. c; Gl. zu gurges SG. 66», i
{maris Z*. 264); dar tuind trethan
Fä. Jun. 3 {reimt auf lethan). Gl.
tar fairrge trethnaig; fri trethan
tracht Lü. p. 40», 28; Acc. snaifid
Liban sair sfar sanchan tar cach
trethain LU. p. 39^>, u.
trihas bracae Ir. Gl. 324.
Davon tribhnsach bracatus Ir, Gl.
600.
tric urgent, quick CR.; is
tricc condegar „ü is keenly ü is
asked" TBF. p. 150, 27; fiiarais
sgathadh gcur trom tric Tor. Dh.
p. 198.
trieha Dreissig; triginta Z*.
306. •— Nom. trieha c6t Lg 16;
Oss. III 6; FB. 2; 85; p. 309, ss;
triucha Oss. III e; Dat. triar for
trichait drei und dreissig SC. 36;
oenfer dia trieha cet 58, 8.
trieha e6t „Thirty Hundreds
ofLand" On the Mann. II p. 392,
das Gebiet eines ri tüatha ibid. I
p. ccxxix. an Umfang der modernen
Barony entsprechend O'Grady, Tor.
Dh.p. 108, gewöhnlich mit eantred
oder district übersetzt O'B.
triehem = tren-ceimniughadh
O'Dav. p. 78, 3 und O'Don. Suppl,
trichem-mad? uiblech tened
trichemruaid FB. 49, -maide Eg.
und H; p, 310, 91 ; na haible tened
trichemruaid Lü. p. 80», 5.
triehtaige spatium triginta
dierum Cr. 3»» {Z\ 247).
trie s. tr6.
trfleeh Lied, vgl. trirech; cipc
dogneth tria filidecht trilig moltai
dona noemaib Fei. p. III 10 (,«« sang
of praise for the saints'%
triliss Haar, Flechte; hu^
hair O'B., vgl. triliseach hairy,
trindtit
849
troich
orested ibid. — 8g, Dat. ba dodelbda
ö trilis SMart. 21; lir aas trilis
„over sea's hair** Fä. Mari. 15,
Gl. nas moiug in mara; an breo aas
tuind-trilis eine glänzende Flamme
über Wogenhaar („fiamma ^ae
super aquam fulgehaif^ O'Don.
Suppl,, indem er gegen den Vers
i trilis liest, „over a sparJding sea"
Stokes) Apr. 23? PI. Dat. marai
mora . . co trillsib tened foraib p.
191, 11 ; Du. Nom. da triliss orbaidi
for a cind TE. 3 Eg. ; Acc. dolleici
a hathair sleig cöicrind di . . colluid
treda triliss TBF. p. 146, 82.
trlnddlt, trfnöit = lat. trinitas.
— Nom. trlnöit Hy. 5, s; Hy.
6, 5; 10; Gen. öintaid inna trindoti
Ml. 2^, 8; i ii-oenta»e2 na nöem-
trinoti FA. 34 LBr.\ inna trinöite
fire Hy. 2, 42; Gl. zu Hy. 5, s; co
aingel na trinöite FA. 18; Dat.
trinoit Hy. 7, i?
trfreeh F. Lied, vgl. trilech;
a species of lyric poeiry On ihe
Mann. III p. 388; melody O'Don.
Supph; adhband trirech imefuilnge
gol GL zu golltraigi Corm. Tr.
p. 89; fom chain trirecb inna n-än
SG. 20.'^; Dat. Ck>rmac cecinit isin
tririg On ihe Mann. l. c.
tris, triss (triuss) der dritte,
iertius Z\ 309; it h^ immefolngat
ha(«t'c) tris timchel deacc die sind
es, welche seinen {des Mondes) drei-
zehnten Umlauf ausmachen Goid.*
p. 53 {.Wien. Gl). — Vgl. tress.
trisgataim ich durchbohre,
foro SG. 54», i.
triueha s. trieha.
tröeaire F. Barmherzigkeit,
von tröcar; misericordia Z\ 23. —
Sg. Nom. Hy. 6, ii ; Gen. lucht . .
na tröeaire die Barmherzigen FA. 1 ;
tröcairi 34; Dat. ar throcaire aus
Barmherzigkeit p. 41, ii; Acc. do-
gnlat tröeaire FA. 27; ailm trö-
eaire in ehoimded SMart. 45.
tröear {für trög-car?) barm-
herzig. — Sg. Nom. FA. 1. —
Vgl. ätrocar.
troehit i. corp Corm. p. 20
fothrugud; troicit i. corp Duü
Laithne 2 {Goid.* p. 75).
tr^ethaim II ich überwältige,
unterdrücke. — Prctes. Sg. 3
traithaid nerta lochnamat FB 68, lo;
PI. 3 nos traethat 67. — Praet.
8g 3 troethais Fil. Nov. 16; ar ru
throith Gl. zu comprimente Ml. 38<i;
rel. isl traetbu« na tedmanna Three
Hom. p. 84, 24. — Fut. Sg. 2 ar-
troidfea-siu inna drochdaini Ml. 48.
— Pass. Praes. Conj. PI. 1 mani
er-throitar hua Dia Ml. 48 r. —
Inf. troetbath subjectio, submissio
Wb. 6» {Z*. 31); Dat. is comdfriuch
bic hfcc na maitbe ocus hie trae-
thad na n-olc Gl. zu Fei. Prol. 229.
trog i. dann {„chüdren*^ Corm.
Tr. p. 162 traigli.
trdg, trüag elend, unglück-
lich, traurig ; miser Z* 23; macer
Ir. Gl. 383. — Sg. Nom. trog FB. 87;
trdag TE. 9, 26; cd truag p. 41, 21;
ind anim thrdag sin FA. 20; is
trog Lg. 13; ba truagh le a mudu-
gud TE. 11 Eg.\ cid truag Oss.
II 7; trdag dTltaib SC. 29; ibid. 3;
Gen. a aitbig in truaig Hy. 5, 61;
sochor caeb tbrdaig p. 328, 5; Voc.
a clÄim trdaig FB. 43; a midlaeb
thruag 67; PI. Nom. F. trdaga
FA. 29 (trogu LBr.)\ Gen. na trdag
FA. 26; Gl. zu Hy. 5, 9; Acc. fri
lobra truagu Hy. 5, 9; F. plana
oeus todörnama trdaga FA. 2; 31.
trogaim, S-praet. Sg. 3 trogais
CC. 3 LU.j Gl. l tusmis. Vgl. trog.
trögaim II ich mache elend.
— Praes. Sg. 3 bith tbrögaid a
n&imtiu, bith möraid a görta Fil.
Prol. 231.
tröge, trüaige F. Elend. —
Dat. diar trögi Hy. 1, 31; ar thrögi
ocus lobraip. 131, 4; i tröge FA. 17;
oe tröge 30; com thruaige „wiih
my toretchedness" Fei. Epü. 327.
trogein day break Corm. Tr.
p. 158; trogbain i turgbbäil greine
O'Cl.
troich, ait i la troich „it is pUa-
sant to a wretch" (?) Corm. Tr. p.
162 troid ; imma torchratar na troich
Oss. I 13 ; ni lossat na troich recait
bernaid m-braith nicht gedeüien die
Feigen, welche in die Kluft des
Verraihs gehen On the Mann. III
54
troiscid
850
td
p, 452. Vgl, troich a dwa^fy a eo-
ward, a bad or üldisposed person
O'R,
troiscid 8. trosoim«
trolsetheeh Gl. zu trednach FSl
Dec. 13, von troscud.
tromm schwer, vgl. com-thromm,
^tromm, imm-thromm. — Sg. Nom.
cotlud trom SC. 30, 9; ba tromm
. . laissin druid TE. 18; nip-sa tröm
for nech Gl. zu nulli onerosus fui
Wb. 17c ^Z*. 628); Dat. isin pöin
tniimm sin FA. 25 LBr. ; PL Nom.
na todernuma troma FA, 31 LBr.
— Comp OS. trom-alobthioe FB. 53;
-chatha 68, 14; -cheö 37; -damh
ScM. 22, 11 ; -dig p. 131, 31 ; -galaw*
TE. 7 Eg.\ -tairr ScM. 22, 5;
-thoraib Lg. 4, u. — Compar.
trommu FA. 20; Is trumaite a plana
a n-ifiuru a fuirech oc denam oilcc
FeL p. CXVII 12.
tromina, s. unter scoim, Leber?
vgl. tromm-i-hride.
trommaeht Schwere, Gewicht
ScM. 21, 2.
trommaim II ich beschwere,
drücke. — Praes. Sg. 3 dob tromma
a n-accobor collnide beos Wb. 8°
{gravat vos voluntas carnalis ctdhuc
Z\ 213).
tromm-ehride, öa no tromcbride
je cur SG. 65b, 2 (Z*. 857), vgl.
tromma unter scoim.
trommda schwer, gewichtig;
tromdba weighty, heavy, grave O'R.
trommdacht Schwere; trom-
dhsLchtheaviness O'B. — Acc.SC."6\.
trommdatus „oppressiveness**
Three Hom. Index, „ni ar Dia" or
86 „doratais ffdpairt, acht is ar
lisdatus ocus tromdatus rot gab
frim-sa aus Bosheit und Härte, die
dich gegen mich ergriff Three Hom.
p. 78, 22.
tromme F. Schwere, Gewicht,
— Gen. ic fulang möt[e] ocus trumma
na talman p. 169, 26; Bat. iar
trommi 6il FB. 17; ar thrommi a
brotha 88 ; dognl trumai n-do . . in
met sin s. unter möit.
trose, la truscu Hy. 2, 84, Gl. i.
la clamu.
troseim III ich faste; troiscim
I fast, abstain from food CDon.
Suppl. — Praes. Sg, 3 troiscid
Fä. p. CLXXI 14. — S'praei. PL 3
CO ro throLscset Hy, 1 Praef. —
Inf. Nom, in troscud SeM. 3;
troscud tribulaiio Wb. 16« {ZK 803);
Gen. aidche troiscthe Goid.* p.
104, 10 {LHy.), Vgl, troiscthech.
trossmar, ech trosmar FB. 49
Ctrostmar Eg.\ p. 310, i7?
trost trabs SG, 70^ 4; inna
trosta ilecdi Gl. zu üiceaeque tra-
bes SG. 33b, 9 {Z\ 792).
trost&ii Stab, Wand erst ah;
a crutdi, prop, a pilgrim's staff
O'B., On the Mann. III Index.
trü, tru lean, thin, piteous
O'B., „a wretched or miserable
person" Corm, Tr. p. 161; am
trü-sa SC. 7.
trüaill Scheide {des Schwertes).
— Sg. Dat. on trüaill Gl. zu a vagina
Corm, Tr, p. 77 faighin; tAoisca
Cuillius asa thröaill ocus föf&caib
in trüaill f^ LU. p. 65^, st; PI.
Dat. ina trüallib FB. 74.
trüalnim (do-for-elnim?) ich he-
flecke, verderbe; truaillim I poi-
lute, profane O'B. — Pass. Praet.
Sg. 3 gabur . . quasi caper^ ar iss
ed ro truaillned and Corm. p. 22;
is combrec ro truallned ind ibid.
— Part, amo? grein nem-throal-
nide Ihree Hom. p, 124, 13, vgi.
dmftllnithe und elnlm.
traastad Schlagen, vgl. trost?
cach oc truastad a clieile SeM. 18.
trumma s. tromme.
tros a girdle O'B.
trastalad Gürten, s. unter co-
stal.
td du, mit Partieula augens
tussu, tusso; tu Z«. 325; tu FB. 10;
is tii taithiges SG. 29; FB. 10;
11; 17; iss tu TE. 5 Eg.-, masa
tbü SG. 33, so; cla-so tlid TE. 13
Lü.\ tussu Lg. 19; FB. 9; tnsso
ScM. 15; coich thussa SC. 12;
Acc, ro charas tusai TE. 5 Eg.-,
amoZ tussu Lg. 9; mar td G^.
III 10; mar tdsa ibid. — Die en-
clitische Form^ des Pronomens
der 2, Sg. lautet -t, mit mMchfot-
gender Aspiration, 1) als Objeet
t&
851
t&ag-mila
(Äce. oder DeU.) von einer Verbal-
form abhängig, der dieser voraus-
gehenden Partikel oder Präposition
angefügt (Pronomen infixum): nit
acca TE. ö Eg.; SC. 30, a; nlt
ägara 40; manit ainge SC. 14; uair
nachat fil-siu fein hi catrummus
fn öcu \J\ad weil du selbst nicht
gleich bist FB. 62; co rot acilliur
ScM, 9; rot char SC. 30, 12; rot
bia tibi erit Lg. 9; ScM. 12; 13;
14; p. 133, 8; FB. 87; rot bla-su
TE. ö Eg.', rod gab TE. 8 Eg ;
not f6irfed TE. 9 Egr, SC. 11, s;
not berthar /SC 9 H.; cia not ba-
gea 41; dot tucai SC. 10; condot
rodbsat, condot chacbtsat, condot
rudi, condot cbellti 28; ar dot
chaibdig 26; atot chiat ScM, 11
(ad-ciu); atot chomnic 14 (at-chom-
naic); atot atbgän TE. 5 Eg. (aitb-
gnim); atodaimet, für atot daimet,
FB.ßl (ad-daimim); dot luid ScM. 13
(dollod); dot rönad SC 9; 12 (do-
rön); dot b^rad ScM. 13; 16; dot
icfa SC. 20 (ticcim); dut icfat 6;
dot esta 13 (testa); doth esarcaind-
sea 40? föt gni 30, s; arot naisc
dö verpflichte dich dazu TBF. p.
152, 26 (ar-fo-). — 2) von einer
Präposition abhängig {Pronomen
suffiocum): duit Hy. 2, 50; p. 40, 27;
89; 42; Lg. 7; ScM. 16; TE. 5 Eg.;
CC. 7 Lü.\ p. 140, 20; 141, 17;
SC. 5; 16; 20; 30; FB. 78; 92;
duit-siu ScM. 11; SC. 6; 13; 43;
47; FB. 61; dait SC. 6; 13; FB.
8; 9; 10; 11; 17; 18; 19; 62; 74;
dait-siu TE. 10 Lü.; FB. 8; 10;
11; 66; 87; 93; deit TE. 5 Eg.;
7; 9; p. 130. 28; Sg. 13; det-si
TE. 5 Eg.; dit SC. 45, 21; üait
Lg. 7; ScM. 11; 12; TjB. 6 Eg.;
SC. 45, 18; 21; FB. 42; uait-siu
p. 132, 12; SC. 32; uat-siu iSC. 5;
frit ScM. 14; FÄ 11; 59; fritt p.
144, 19; rit TE. 9 F^f.; ritt 7 £^.;
rut 9, 18; lat Lg. 19; TJS?. 5 Eg.;
8; 9; 31; SC. 11, 2; 13; 20; 29;
41; 45, 4; -FjB. 6; 9; 59; 73; 74;
latt Lg. 9; ScM. 20; FB. 10; 59;
let ÄO. 29, 2; 3i, 2; FB. 62; 74;
lett Lg. 9; FB. 9; let-so i^r. 12;
FB. 41; let-88e TB. 8 Eg.; fort
TJB?. 8 ^.; ort 9, 21; ocut p. 40, 27:
TJ5;. 5 Eg.; occut F5. 59; acut
SC. 43; ocut-8u F^. 56; acot-su
SC. 46; chucut-su ScM. 13; triut
i</. 5, 12; ScM. 9; SC 5; treöt
FB. 10; rfut FB. 17; romat Fä.
p. CLVI; immut Hy. 2, 62; FÄ
19; 61; immat Lg. 4, is? airut-su
FB. 6; orut TE. 5 F^.; innut-so
8 LU.; secbut FjB. 10; torot tbid.
— 3) einer Yerbalform angefügt,
als Object: tathut tibi est ScM.
3, 16; SC. 10; cUs Subject (tiacA
Analogie von at du bist Z*. 487):
bat SC. 7; 26; nir bat 25; nibb&t
ibid ; ni pät t&icJ. ; hi cein bat
bäo 43; can dollot TE. 5 F^.;
dagegen enthält wohl ro päd at
TE. 10 XI7. d(U selbständige at,
taaehil astutus SG. Q0\ 7 (Z>.
22), davon tuaicble. — Compar.
tuaichliu sapientior Goid.^ p. 68
{LHy.l
1. töag Bogen; bow, any devi-
ation from a straight line O'B.;
tuagha hooks, crooks, hinges ibid.;
tuag nime arcfM cadi SG. 107^, 1
(Z*. 22). — Comp OS. tuag-dunad
s. unter cüach naidm? ra gabastar
a Bciath mör m-baabalchÄin bar a
tuag-leirg a dromma „on the dope
of his back** On the Mann. III
p. 446, vgl. unter lerg; s. tüag-mila,
-mong, -röta.
2. tüag« F. Axt; axe O'R. —
Sg. l)at. ro triall indara latrand
a b^im ö thuaig SMart. 15.
töagalm II ich schlage mit
der Axt? Pass. Praet. Sg. 3 ma
ro buailed, ma ro bith, ma ro tua-
gad Fil. p. CXXXIV 1.
tüagmar, ech..tuagmarp.l31, 16.
„curveting" On the Mann. III p. 162.
tüag-mfla getriebene Thierfiguren
in Gold oder Silber? crooks, dasps
or buckles, trappings On the Mann.
III Index. — PI. Nom. tuaghmllu
ingantachu di ör ocus argat . . issind
l^nith TE. 3 Eg.; Dat. scfath . . co
tüagmilaib öir p. 310, 41; sclath
corcorda co comrod argit co tüag-
milaib öir üas a dib n-imdadaib
LU. p. 113b, 10 ißiab. Concul.);
54 •
tüag-mong
852
tdare
l^nÜ bingela co tuagmllaib öir
impu TBF. p. 136, le; cuingi co
tuagmil&ib airgdidib foraib On the
Mann. III p. 160 {„trappings*^;
TB, p. 174, 10.
tüag-mongr fnii bogenförmiger
Mähne versehen FB. 49; p,
310, 18.
tdag'-röta eine bestimmte Art
Weg oder Strasse, Corm. p. 38
rot; tuaghrod i. slighe O'Cl.
tAhiehle F. Listigkeit, Schlau^
heit, von tdachil. — Sg, Dat. isin
tuaichli, isin glicci, i foili Gl. zu
sapientes in astutia Wb. 8* (Z*.
2^); nathir ar thuailcbi ocus tre-
hairi fri fomtin cechsi hamuis Three
Hom. p. 42, 23.
täalmra Wohnstätte, Ort,
Stelle; i. timchuairt a thire 0*Dav.
p. 121 {vgl. O'Don. 8uppl.)\ i. tech
no clad O'Don. Suppl.; a vülage,
homestead, a dyke, fence O'B. —
Sg. Dat. a tuaim a sg^ith i. a n-
inadh a sgeithe (?) O'Vav. p. 56
(vgl. O'Don, Suppl.)\ Acc. docui-
ritber cach ae i tuaimm aroli „each
of them tdking the place of the
other** Corm. p. 13 coire Brecain
(s. unter orcöl); hi taaim inn eouin
CC. 5 Eg. — Vgl tüaim i. baile»
i. fearann, i. taobh, i. cloidhe
aci.
tüalalng, t6alangr fähig, im
Stande, würdig; able, capable
O'B.; tualang aptus, peritus Z^. 22
{„ex do-fo-lang**), vgl. 234. — 8g.
Nom. is and is tual&Dg a nerta
(Gen. von nertad) act ra cbomal-
natbar renna precept Gl. zu ut
potens sit exhortari Wb. 3li>, i»
(nur down ist er im Sta/nde sie zu
ermähnen, wenn er selbst es erfüüt
hat, bevor er lehrt); or bam tüalaing
lapbartbai seitdem ich sprechen
kann TE. 5 Eg.\ am töalalog airer
crichi dUmditin p. 328, s; cor ba
tüalaing fogla do denoin CCn. 7;
ni tüalaing trä. nach n-ddil in ch^t-
mad rand do tuarascbail mathiasa
na cathrach sin dMnnisin ScLb. 25;
nl tüalaing necb . . a cbosnam frit
FB. 11; ni tüalaing mör (Construc-
tion?) nad nilaing no nad geib in
m-bec Bev, Cdt. UI p. 176 (unser
„Wer das Kleine nuM ehrt, ist
des Grossen nicht werth''?); am
tualuing ma dalta p. 142, 2; 5. —
Vgl. ^tüalang (ttrspHlnglich das Ut^
erträgliche. Unwürdige),
tdainge gleichbedeutend mü töa«
laing; 8g. Nom. is taalngi Dia..
in ssethar do digbail dinne Tf^ee
Hom. p. 106, 6; ni dam tualnge
laubra rimm tcA bin nidU vmr&g
angeredet zu werden TE. 9, ss Eg!^
PI. Nom. ammi taailnge ar m-brethre
Gl. zu quäles verbo tales in facto
Wb. 17b (Z*. 1000); ni dat taalngi
comram frim-sa Aid. Chontk, 11
{Jcönnte auch zu tüalaing gtkören),
tüalngigim III dignor; Praes.
8g. 3 Dep. nan taailngegedar GL
zu dignatur Ml. 3r (Z\ 439). —
S'praet. Sg. 3 Dep. nf ro Üiiiailn-
gigestar non est dignatus Ml. !&>, 12.
— Darnach steht OMch das unter
^tüalang cUirte ^tuailngistar für
^tuailngigestar, vgl. inna hi ^tuailii-
gigedar Gl. zu quae indignatur
Ml. 69d.
tuar cach tirimm Corm. p. 43
tuarad, vgl. tarad, terud.
taar- für do-for- Z\ 883, toechsdt
mit tör-, tor-, tur-.
taarad s. turud.
tüarasebaim (do>for-as-gabim) I
ich bringe vor, besehreibe,
schildere. — Praes. PI. 3 nfs tii-
arascbat feisin cen gatae GL zu
sine vocälibus immobiles sunt SG.
7», 11 (proferunt Z\ 886).
tüarasebal F. Beschreibung,
Beschreiben, Schildern, Inf.
zu tüarascbaim. — Sg. Nom. a
tuarascbail FB. 37; Dat. asa %ua-
rascbail SC. 23 ; TE. 5 J^. ; nf dia
taarascbäil „somewhat of Jus des-
cription" ScLb. 20; 25 («. unter
tüalaing); Acc. tacsatar tuarascdoiZ
na hingene do TE. 3 Eg.-, FA, 6;
la tüaraiscbäil 8.
tüarastal wag es, stipend, sa-
lary O'Don. Suppl. — Sg. Dat. ni
taiscead nf dia thuarastul SMart. 11.
tüare F. Speise; eibus Z\ 247.
— Sg. Nom. nir bo ffu leia nich
tüara alle do thomaiit acht a ubali
tAar-gabim
853
tuba
EC. 4; Acc. cini estar cach tüari
Wb. 6^ ; PI Acc. ro dfgaib a thii-
ara Gl. zu Hy. 6, 68.
tüar-gubim (do-fo-ar-) I ich er-
hebe, hebe in die Höhe. —
8-praet. Sg. 3 tuargab cenn ind
rün sin Gl. MU nunc autem mant-
festum est (mysterium) Wb. 26^; nl
thnargaib a cend dia glün Lg. 17;
tuargaib Hy. 2, 24; Hy. 5, 69; FB.
25; 28; 73; tuarcaib abann..friu
der Flu8s erhob sich gegen sie p.
45, 9; Gl. zu conuccaib Hy. 5, 64;
dofüargaib . . fair a gasced uas gais-
cedaib in t-äluaig ScM. 8; tos n-
üargaib sdas FB. 85; Fl. 3 tuar-
gabsat a länte FB. 20; nfr thüar-
gaibset 26. — Inf. DcU. dia turcbail
F'B. 27; Acc. la tt«rcbail a m&tain
fair 38; la turcbail soscelai FA, 32.
Vgl, tnrcb&l.
tdar^m, tüareim (do-fo-argim)
I ich zerquetsche, zerschlage,
zerstampfe. — Praes. Sg. 3 do-
fuaircc Gl. zu bovi triturantiWb. 10^
{Z*. 883). — Conj. Sg. 2 cura
thuairge ut retundas Gtld. Lar.
Gl. 149. — Praes. der Gewohnheit
Sg. 3 no8 tuarcend c&cb araili dib
FB. 40. — Pass. Praes. sec. PI. 3
fer d^nma bairgine tuarcain do-
fuaircitiB inna gr&n la arsidi resiu
arista brao SG. 184b, s (Z». 883).
— Inf. tt!Utrcon, vgl. com-thdarcon,
imm-thüarcon; dorn thuarcain ScM.
13; oc a tuarcain FA. 41.
tÜAS (dO'tiaM?) Adv. oben, nach
oben; supra Z^. 612; ind rlg thuas
des Königs oben SP. IVa; issäicse
thuas Oss. III 6, Gl. immach. —
Vgl. süas.
tüas-cert Norden, regio septen-
trionalis Z\ 612. — Gen. naim
thuascirt in domain FA. 4; i m-
Bretnaib tuaiscirt Gl. zu Hy. 2, i
(s. urUer Nemthur).
tdasiset, contüasiset fris uli Lü.
p. 19^ 96, s. contöisim.
tüaslaieim (do-fo-ass-I^cim) III
ich lasse los, löse, vgl. fuaslai-
cim, oslaicim. — Conj. Sg. 3 don
forslaice Hy. 1, is, Gl. i. ron fuas-
laice; atich läse dufuasailce Gl. zu
solvendo Ml. 29\ lo? — Praet.
Sg. 3 tarslaic Hy. 1, ss. — Inf.
ifom. tiiaslucud inna pecthach ass
FA. 18; a tuasulcud adi Gl. zu
ipsa . . necesse est . . resolvi SG.
74b, 3; Qen. cojnus cüibrig {s. cum-
recb) ocus tuaslactbi Macht zu
binden und zu lösen SMart. 24;
ni thancabair dorn fis scäl no dorn
thüaslucud ScLb. 9; iar tuaslucad
anman F61. März 27; inna tuas-
lucad Goid.^ p. 101, 46 {LHy.)\ im
thüaslucud na cesta FB. 27.
tüasra die Linke, Acc. Ina
thuasri s. unter idata.
tüata zum Volke gehörig, der
Mann aus dem Volke, Laie,
von 1. tdath. — Sg. Nom. in tuata
Gl. zu in t-6egi Hi/. 5, ss; Dat. on
tuata Gl. zu a latco, s. 2. Uech;
PI. Nom. tüati Gl. zu qui foris
sunt Wb. 27c {gentiles Z\ 792).
1. tüath F. Volk; poptdus Z\
241. — Sg. Nom. tong a toing mo
thdath FB. 11, s. unter tongim;
Dat. dia tuaid SC. 31, s; for tuaith
hErenn Hy. 2, 4i; 1 Tuaith Da
muige p. 41, as; Acc. dia ris mo
thuaith|). 133, 7; fri tuaith Gannan
Hy. 2, 67; darsin tuaith ScM. 3, 13;
PI. Nom. na tüatha SC. 21; tuatha
hErenn Hy. 2, 19; 41; Dat tuathaib
ilib mit vielen Schaaren SC. 19, 6;
do thuataib Fene Hy. 2, 40; 5, la;
Acc. tuatha hErenn Hy. 2, ss.
2. tüath linkSj nördlich, im
Norden; Dia tuathum Gott zu
meiner Linken Hy. 6, s. Gl. 1. frim
a tuaith; Hy. 7, 66; an tüaid nörd-
lich Z*. 612; tess ocus tuaid im
Süden und im Norden FA. 4;
TE. 3 Eg.; tuaith Benna Bairche
nördlich von B. B. Hy. 2, S9, Gl.
i. re Bennaib Boirche a tuaith; an
iar-tüaid don frlm-gäid nordwest-
lieh vom Hauptwinde Cr. 19c, an
air-tdaid nordöstlich ibid.; ir-thuaid
LHy. Amr. 65; sair- tüaid nordöst-
lich Lg. 11; fo thüaith nordwärts
Hy. 5, 61 ; 67; fo thüaid FA. 26;
fa dess no fa thuaith Wb. 29», ss.
— Comp OS. na teora ammiti tüath-
chaecha „three Crones, blind of the
left eye" Reo. Gelt. III p. 176.
1. tuba „a thin sodfor thatching*^
taba
854
tacht
Fei, Index, i. tochailt 0*Dav. p.
119. — Dazu luid fo thalmain tuba
Fei Jun, 6 LBr,?
2. taba, tubha to shoto, to
prove, to Charge O'Don. Suppl.;
beth gan locht do dlighfi duine ag
tnbha alle criminosus criminosum
accusare non potest ibid.; tubhadh
i. r&dh ibid. — Pass. Praea. aec.
8g. 3 fö daig na ro tubaide fria
enech TE. 6 LU.?
tubertatar s, tabraim.
tucealm (do-uccaim) ich trage,
bringe, gebe, setze, lege, wechseU
mit berim, do-biur, tabraim und
ist besonders im Praeteritum
Act. und Pass. viel gebraucht
{O'Don. Gr. p. 213). — Praes.
Sg, 3 cid dot tucai and-sin was
bringt dich hierher SC. 10? cach
tbucai Hy. 5, 86? PI. 3 tucait
SC. 48. — Conj. Sg. 3 don fuca
Gl. zu don fe Hy. 4, 2. — Imperat
PI. 2 tucaid FB. 14. — Praes. sec.
Sg. 3 man! thucad ni wenn er
Nichts davon trug ScM. 1; dianns
tuccad nech all remiu wenn sie
ein Anderer vor ihm davon getragen
hätte TE. 2 Eg,? PI. 3 co tuctais
. . leö h^ SC. 48. — Praet. Sg. 1
tacus Beircc . . duit setzte meine
Liebe auf dich TE. 5 ; 9 ; o thucusa
. . uait seit ich davon trug von dir
ScM. 12; FB. 73; 2 tucaiaiu FB.
73; 3 Un douc GL zu Hy, 5, 25;
tue Gl. zu dobert Hy. 5, 84; do fuc
TE. 5 Eg.; dos fuc Hy. 2, 86 ;
ScM. 22, 10; tue brachte Gl. zu
Hy. 5, 85; is mö thuc der davon
trug FB. 73 ; danam thuc als mich
nahm SC. 45, 7; 9; dornasc . . thuc
dam gab er mir SC. 45, lo; tue
biad doib p. 40, 25; co tue assill
isin eoire d6 sie ihat ein Stück für
ihn in den Kessel p. 41, 19; tucc
a laim dar a uehtbruinne legte
seine Hand TE. 7 Eg.; 8; co tue
df lüm dar Nöisin, eo tue föi Lg. 5;
in n-ordnugud tue . . forsin immum
p. 40, 15; tug..a ossnam ass TE.
7 Eg.; PI. 1 tucsam lind das wir
mit gebracht haben FB. 73; 2 tue-
said FB. 73; 3 ni thucsat in ord sie
brachten nicht mitp. 39, is; co tucsat
Patraic leo sie nahmen P. mü p.
17, 19; tucsat.. dig n-dermait dö
gaben ihm SC. 48; in lenamain
tucsat oegid fuirri Gl. zu Hy. 5, 26;
Dep. tuesatar tuanisca&atZ na hin-
gene do TE. 3 Eg. — Pass. Conj.
Sg. 3 tucthar cucund Lg. 1. —
Praes. sec. Sg. 3 dia tuetha dö
wenn ihm gegeben würde FB. 77.
— Praes. Sg. 3 tuccad Gi. zu do-
breth Hy. 2, 2; 59; FA. 20 LBr.
(tänic Lü.); tuccad fair inn ainm
p. 17, 24; TE, 20; tuccad . . immach
wurde herausgegeben ibid.; tacad
Lg. 1; ScM. 3, 1; eia o tucad von
wem er davon getragen worden ist is;
tuecath TE. 8 Eg.; 10, is Eg.;
tuccadh 20 Eg. ; is mairg cosa tueed
FB. 58; PI 3 dofuehta adai na
fleidi, zu lesen dofuctha p. 311, as.
tnecait Ursache; tuccait a d^n-
ma die Veranlassung den Hymnus
zu dicfUen Hy. 1 Praef.; isi tucait
in carpaitt do berith {zu lesen do
breith) do Fiaec €hid.^ p. 88 {Vit.
Trip.); PI. Nom. tri tucalte..ara
tAnic Colum Ciüe a hAlbain i n-
hErinn Goid.^ p. 156 [LHy. Amr.
Praef.).
tnceim (für do-uccim, vgl. Z\
998) III ich verstehe, weiss. —
Praes. Sg. 1 hi tuen cheist n-doraid
SP. II 12; ^ da ucci, tnicci, tacci
intdlegü Wb. 12c, 12d, 13* (Z*. 431).
— Conj. PI. 2 con-ducaid etargne
n-D«fe Wb. 21» (Z\ 998). — Praes.
sec. Sg. 3 douead er wusste LHy.
Amr. 58 {s. unter sonend); Praet.
Sg. 3 douie na degnimu ar naib
fo[eh]raiceib Gl. zu sciens . . virtutes
pro praemiis . . numerare Ml. 18«, 5;
0 ra thuic tra cor ba corp dfa
adnocul, tue airrde na croiche do-
ridisi SMart. 24. — Pass. Praes.
sec. Sg. 3 con-ducthe ut int^ige-
retur Ml. 6U {Gaid.* p. 43). —
Inf. Nom. toicsi s. unter eölas;
Acc. fora m-benand a n-^^nocatre
. . tuicsin n-inmedonaigi na scrip-
tuire nöibe denen ihre LiMosigheit
das Verständniss des innersten €h^
haUts der T^eüigen Schrift versdüiesst
p. 170, 14.
tucht a form, shape, appea-
tochtach
855
tuilim
rcmce O^B.; Lg, 10, lo? coem-tucht
Gl zu tuchtaig F61 Jul 21; „ni
ba meth n-enich dün," ol Ailill,
„tucht arandalfar-sa** „tJie way
I shall prepare it" TBF. p, 144, 8s;
tucht imralüth FB, 43.
tuehtacii atattlich, schön; 8g.
Nom, tuchtach duine Lg, 17, 84;
Dat. CO n-ingenraid tuchtaig „wüh
shapely maidens" Fei. Jul. 21, Gl.
i. ct^mthocAtaig i. coemda no cra-
thaig no togaide i. coem-tucht. .
tndchad s, taidehim.
tudraeh Änreiaung, Verlo-
ckung; Gl. zu irritamen SG, 54», 4;
Äcc. fri tudraeh in domain Fä.
Epü. 329. — Vgl. totdrgim.
tudraehtaid pellex SG. 60^ ii;
mertrech no tudrachtaid no ben
imtha Gl, zu pellex SG. GS\ 9.
taga Bedeckung, Dach; tuge
8. unter tugen; tuighi siramen Ir.
Gl. 994. — Sg. Nom. ba tuga Blin-
ned böi fair diauechtair TBF. p.
140, 8; Dat. co tugi slinned FB. 55
(go tugad slinnti Fg.); p. 309, 84;
Äcc. luid fo thalman tugai Fü.
Jun, 6 Laud; PI, Dat. fu thocaid
tugaib SP. V 8.
tugatöir M. Dachdecker SP.
III 4; tuigheadöir a thatcher O'B.
tagen die Toga der File Corm.
p. 43 %Md 45; i. tuge an, ar is de
crocnib ön find ocus ildathach
dognither in tugen filed co a criss,
de braigtib caUech lochend (coilech
lachan LBr., „of mällardB'^ ocus
da currcib („o/" their crests'^ ho
criss suas co a m-bräigit %bid,
toglm ich decke; tughaim und
tnighim I thatch O'B, — Praet.
Sg. 3 rod toig SP. III 4, vgl. mind
orbude ardatugethar LU. p. 8U, ii.
tniese erwählt, auserwählt,
für tuigse, Part, zu togaim? —
8g. Nom. is cland tuicse do Dia
Wh, 5c {est populus electus Deo
Z\ 998); PI, Nom, ni tat huili
robtar tuicsi Wh. 11* (non omnes
fuenjMt elect%)\ Äcc. cia connesfea
tuicsiu D6 Wh. 4^ {quis condem-
nabit eleetos Dei).
tuicsi 8, tueeim.
taidehim ich komme; zu dem
Praet, tudchad vgl. do-dechad. —
Praes, sec. PI. 3 gu tuidchidis p,
144, 27. — Praet, Sg, 1 anf dia
tudchad FB. 93; 2 tudchad SC.
13; 16; 20; PI. 2 cia dia tudchai-
bair FB. 66 (tuchaboir Eg.); ani
immä tudchaibair imresain 89 (tud-
cabair Eg.) ; 3 ni thudchatar FB. 72
(ni tangatar Eg.)\ immä tudchatar
75; 76. -- S'fut. Sg, 3 ar na tu-
daich tond talman torut Lü, p,
114», 89 {Siab. Goncul.), — Pass.
Praet, Sg. 3 gnim iarom dondi
dodechuid, cesad dondi cosa tuid-
ches actio ^us qui venu, passio
^U8 ad quem ventum est SG,
199^, 1. — 'Inf, Nom, a thuidecht
i cride tar äsi Ds§ Gl. zu nolvte
locum dare diabölo Wh. 22^ {Z\
658); tuidecht döib da^ sie komme
Lg. 13; TE. 13 Lü,, Gen, tuir-
thlud tidechta Patratc die Ursache
von P.*s Kommen p. 17, le; Dat.
oc tuidecht p, 144, so; ic üdacht
Fä, 7 LBr, (oc tiachtain Lü,)\
Äcc. taidecht p, 46, 24.
toidme Verhinden, Vereini-
gen, Vereinigung, — Nom, cain
tuidme „a fair u>nion" Fil. Oct. 17,
Gl. i. acomail isin rand no maith
a n-oenta; oc tüidme na cuinge
don chüing ele Corm. p. 18 essem;
Äcc. atsluindiu do thuidme lasin
athair nemda „1 appeal to thy
Union with the Heavevüy Father''
Fei. Epü. 355.
tail s. toi.
tail FB. 23?
tuilbr^na p. 190, 26?
toile Fluth, Ueherfluss; a
flood, deluge O'B. — Gen. uas
tuinn tuile Fä. ProH. 250 (reimt
mit uile). Gl. i. uas imud ard in
t-söegail; in ben di thonnaib tuli
Lü, p, 40», 4 (Äid. Ech.\ Gl. i, in
tipra; Dai, atta-som ior tuiiiu iJbid,
Prol, 124, Gl, 1. immed crabuid;
for tuiiiu „ahundantly** ibid. Epü,
310 (reimt mit not guidiu) ; atfiadat
iar tuiiiu „they shew abundantly*^
ibid, Prol, 247.
taUim, eontuilim ich schlafe
ein, schlafe; die unter Praes,
PI, 3 angejfiihrte Stelle ist ent'
tuilm
856
tuirthed
scheidend für die Annahme eines
Compositums contailim, für con-ad
(aith?) -tulim, vgl. ma conatil unter
cotlaim; tuilim I doze, fall asieep
O'Don. Suppl. — Fraes. 8g. 3
contuli trath a däla TE. 12 LU.;
contuli iarom d*adaig CC. 5 LU.*^
PI. 3 Itiid iarom dia tig ocus con-
tulet-som for a n-dergodaib Lü.
p. 25», 27; contuilittt p. 145, 18. —
Conj. Sg. 1 Dep. co ro tholiar
s. unter tairthim. — Praes. sec.
8g. 3 ba and contuiled cach n-
aidchi p. 130, u. — 8-praet. 8g. 3
toilis a thromthairthim cotulta fair
On the Mann. III p. 424? contuil
Hy. 2, 62; CC. 5 Eg.; contuil cot-
lud cimmeda Hy. 5, 2; PI. 3 con-
toilset LU. p. 23», «a; Dep. tuil-
sittr mo derca sdain Oss, III 1, Gl.
1. da cbotlatar.
tallm 1. muliebre membrum Corm.
p. 42.
tuilled Hinzufügen, Hinzu-
fügung, Vermehruna, Inf. zu
tuillim. — Nam. tuilled pöne FA.
16; Aec. forodmatar tuilled uilcc
beoa Gl. zu Fei. Oct. 15; doröine
in tuilled ibid. p. CLYII 89 {y,the
supplemetit*'); tuilled sillaibe „ad-
dition ofa syllable" ibid. p. LXII 24.
tulllem Hinzufügen, Ein-
ernten, Verdienen, Lohn, vgl.
fuillem; tuilleamh toages, hire O^R.
— Nom. tullem ecraiti Mb FB. 73;
Acc. ar fir-thuillem m-buide fri
Isu Fä. Prcl. 55 (y,for a true ad-
dition of reward tcüh Jesu'').
tuillim (do-fo-illim) III ich füge
hinzu, ernte ein, verdiene, vgl.
ar-illim, fu-illim; I add O'Don.
8uppl. — Praes. 8g. 1 ni tuillim
buidi dl nech p. 142, 9; ni tnllim
budi do neoch p. 328, 12; PI. 3 co
tuillet 8cLb. 18. — 8-praet. PI 1
ni ro thuillisem buidi do neuch
Gl. zu non fuimus in sermone
adulatioms Wb. 24d {Z*. 413). —
Fut. 8g. 1 cinnas dos n-uilliab
Goid.* p. 180, 7 {LL.j „hoto shall
I attain itf'). — Inf. tuilled, tuillem.
tainnim Idwell, sojourn O'E.;
ro8 tuindsetar Tragdai fo nirt brfg
a ohomachta LBr. p. 205^, so.
tninset (imm-thoinset FB, 53>s.
do-unsi. Vgl. tuinnsiomh a sound,
noise O'R. (tuinnsiomh na ttren-
fear acca ttrasgradh ibid. iom-
forcradh).
1. tüir Pfeiler, Herr {in Be-
zug auf die Bedeutungsentwidtelung
vgl. sfthbe); a pillar, lord, ehief
Ö'Don. 8uppl.; Gl. zu balcc aige
{„a stout ptüar'') Fä. Mart. 21;
tuirighin tuir fuibigeas teach O'R.
tuirighin. — 8g. Nom. ba mor
tuir a thempail Fä. Apr. 8; h6-
thüir Kuh-herr = 8tier FB. 9;
tuir catha i. tigheama no tacifieach
catha O'Don. Suppl.
tuirem s. tnrem.
tairend F. Weizen. — Dat.
cain dias diar tairind eine sdtöne
Aehre von unserem Weizen Fei.
Nov. 24, Gl. i. diar cruithnecht;
ba fer raitb diar tuirind Aug. 18,
dazu p. GXXXI 39 die Glosse diar
cruithnecht, quia Bancti Dei triti-
cum sunt; Mai 21.
tüirim (do-fo-sfrim) lü ich
untersuche, durchforsche. —
Praes. Conj. 8g. 2 co ro thüri ocos
cor eterglee c«8tai ocus caingne in
pojmtl Rev. Gelt. II p. 382 {LBr.).
— ImpercU. Sg. 2 tüir . . ord na
caiptel Fü. Prol. 331; &. zu feg
O'Dav. p. 84. — Praet. 8g. 1 rm
tuirius Fei Mai 26; PI 1 ro thuir-
sium libra ibid. Epü. 75; 3 ro
tuirset scrutcUi sunt Ml. 44^. —
PI. 1 ar lebräin nos tuirfem Fü.
Prol. 289. — Pass. Conj. PI. 3 ce
thuirtir a thräta Fei. Prol. 230.
tuirmim III I rechon O'R., s.
doriroim. — Praes. Sg. 3 torrimi Gl.
zu sermone prosequitur Ml. 130«.
— Conj. Sg. 2 tuirme Fä. Sept. 17.
— Praes. sec,^. 1 ma domirmind
Epa. 128. — Fut. PI. 1 dorfmfem
Gl. zu prosequemur, imnis et lau-
dibus, Ml. 44». — Pass. Praet.
Sg. 3 in cach na ro tuirmed Fä.
^^. 122. — Inf. turem.
tuirtheeht description O'Don.
Suppl.; indis fonru a tuirtechta
ocus a tindrium n-df^es Three Harn
p. 116, 26.
tuirthed Ursache; i. adbar»
t&isech
857
tuitim
cause, occcaion Three Rom. Index;
tairthiud p. 17, i6.
tülseeh s. tüseeh.
tiiisel M Fall; casus Z*. 985,
camm-thuisel casus ohliquus {SG.)
ibid, — Sg. Dat. re cach thuisiul
SG. 210», 8; PI. Nom. in tuisil
SG. 71*, 11.
tnislim III ich falle; dofuislini
labo SG. 146b, i (Z*. 883). —
Praes. Conj. Sg. 3 no nim thuisle
i. ni tharda tnislind form Gl. zu nim
thairle Hy. 6, is; Dep. dufuisledar
Gl. zu ut cognitione ejus nihü
possit elabi Ml. 30«, lo {Z\ 442).
— Inf. tuifiliud s, oben.
tiii9mim(do-fo-esB-8emim Z*.886)
I ich erzeuge, bringe hervor.
— Act. tmd Pass. Praes. Sg. 3
isB ed a aicned con^uil ni do^isim
ocus dofuisemar SG. 61», s {aliquid
quod gener at Z*.43(), gener atur 471).
— T-praet. Sg. 3 ior cech n-duil
dorosat Fü. Prol. 91 („do-ro-fo-
statuit'' Stokes im Index)\ isnaib
dulib doforsat Ml. 17^, 6 {in rebus
quas creavit Z\ 345,. vgl. unier
imm-acciu); Romuil doforsat in ca-
thraig SG. 31b, s (Z». 413); Cicrops
dorösat in csXhraig ibid. 2. — S-praet.
Sg. 3 tusmis Gl. zu trogais CC. 3
Lü.'y Dep. 6t thuismestar aicned
na n-dül p. 169, 86. — Pass.
Praes. s. oben. — Fut. Sg. 3 ia ho
Isaac dofais^mthar a sil n-airegde
Wb. 4c {Z\ 475). — Fut. sec.
8g. 3 in geio no lus^mthA Three
Harn. p. 56, 6; 8. — Praet PI. 3
a torbae ar a torsata Gl. zu ape*
rire causam Ml. 42b {Goid.* p. 40).
— Inf. 1) tnistin s. besonders;
2) tuismiad, Nom. tii^miud in t-sfl
rigdai TJiree Rom. p. 56, 4; Gen.
&mm tti«meda ibid. a; Dat. do thns-
med chloinde s. unter fartaige.
tnlstenaeh genetivus SG. 77», i
(Z«. 809), von tnistiu.
toistid M. Erzeuger, PI. die
Eltern. — PI. Nom. in toistidi
Wb. 28d, 21 {parentes Z\ 236); a
thustige Three Rom. p. 12, 82;
Dat. 0 tustidil^ p. 17, 34; SMart.
9; o thuBtigib 26. — Vgl. dona
tuamigib {von Stokes in tusmidib
corrigirt) on-genir „of fhe parents
of whom he was born** Three
Rom. p. 4, 14; dar sarugud a thu«-
nigthe „in spUe of his parents'*
SMart. 9.
tnistin F. Erzeugen, Erzeu-
gung, Schöpfung, Inf. zu tnis-
mim. — Sg. Nom. tuistia claindde
Wb. 28b, 17; dunarructhse act oen-
tuistiu Tir. 11; Gen. 6 aicniud na
c^tne tniaten Wb. 21b (natura pri-
mae creationis); Dat. oc tuis[t]in
domuin Ml. 19^, 1; oc tuiste ddile
Wb. 5c {Z\ 26).
tüithlae Gl. zu gibbus SG. 22», e;
tutble gibbus Pr. Gr. 9» (Z*. 767);
amaZ tuthle no ailsin Gl. zu sermo
eorum ut Cancer serpü Wb. 30b, 15.
taitim I ich falle, über tnthi-
tim, tothetim aus do-fo-thätim ent-
standen, vgl. täit. — ProM. PI. 3
CO tuitet FA. 22 (cu toitet LBr.).
— Conj. 8g. 2 rega let-su iar sein
CO tempul Deanaa ocus guidfet-sa
Crist CO tuite Goid.* p. 105, 8
{LRy.). — Praes. sec. PI. 3 cucund
dofutitis Lü. p. 114b, n {^Siab.
Goncui.). — S'praet. Sg. 3 08 mö
dufttit im lln ch^in in mein Netz
fiel SP. II 8; doMt rl din gai sin
Rev. Gelt. III p. 179; dofuit cotlud
fair SC. 8; PI. 3 cor tuitset airm
uad FB. 38 Eg. — S-fut. Sg. 3
cräet dofaeth don gai seo „wTiat
will faU by this spear^* Rev. Gelt.
III p. 178 {LL.)\ dofaeth ri difl
gai sin ibid.\ attaig Deain ann co
taith in tempul bitte Diana, dass
der Tempel zusammenstürze Goid.*
p. 105, 2 {LRy.)*^ dia teth {sie)
tempul Deane erum-sa, is ferr Crist
quam Deain ibid. 4; PI. 3 doföeth-
sat Lg. 5, 12 Eg.; cumroa cia thoet-
sat immi ScM. 3, le, zu lesen thoeth-
sat (cia taethsat R.); ar bu&ib sceo
mnäib do thoetsat la Meidb ocus
Ailill TBE. p. 142, s. — Fut. sec.
8g. 3 ro chuala üb dofäithsad din
gai Bev. Gelt. III p. 179 {LL.)\
dofðsad ibid. p. 180 ; co tffithsad
in crand Fil. p. LXXV 29. — B-fut.
Sg. 3 tuitfid rf de Rev. Gelt. III
p, 180. — Inf. Nom. tothimm,
tothim N, casus Wb. 5b (Z*. 268);
taitmendach
858
tOTCbAI
später (mit Anlehnung an dae
Praesens) taitimm, tuitim Lg. 13;
18 tutim dorochar forsna clochaib
Three Hom. p. 24, so; Gen. totma
O'Don. Suppl; Bai. a baill dub-
glassa ic tuitimm de Three Hom.
p. 80, 16; ond inund tuitim eodem
lapsu Goid.* p. 68, s (LHy.); do
thuitiin Lg. 13; Fl, Acc. inna tot-
man castts Ml. 19^, 4.
tuitmendaeh Hinfallen ver-
ursachend p, 190, 32^ von tui-
timm.
1. tttl N. Stirn, Vorderseite,
Erhöhung {Wölbung oder Buckel
des Schüds?); front, eountenanee,
face O'R. — Sg. Nom. co n-ecmaiog
a tul immon n-all FB. 70; tul n-6ir
fair {auf dem Schild) p. 131, i9
{,ya hoss of gold" On ihe Mann,
III p. 162); taul argait furri (auf
dem Schild) Lg. 18, 88; Dat. tan-
catar tulfethi a orcan co m-bätär
for tul a iurgan LU, p, 79b, go;
0 thul CO aurdomd LU. p, 79», 19
(„from forehead to croup" Orotoe,
Siab. Concul. p. 424); Acc. co m-
benad a thul cind frisin cathratg
FB. 88; imma chromsclath n-dub-
derg inna täged torc taiselbtha ina
tul LU. p. 79^ 10; Fl. Bat. do
thulaib a Iurgan FB. 37 Eg, —
Comp OS. tul-fethi s. oben, „the
front-sinews*' Orowe, Siab. Concul.
p. 426; tul-mong Schnauzhaar? ca
tulmaing Oss. III 6, Gl. i. co moing
a srona; tul-lethan stirnbreit, ech
. . taul-lethan FB. 47, da ech..
tul-lethaln 45, p, 310, 16.
2. tal nackt, ar is tul gach
nocht Corm, Tr, p. 161 tulach.
3. tul quick, sudden Ö*B,,
i. obann O'Cl,; s, tul-chomrac?
tnlaeh F. Hügel, vgl, telach;
hül Corm. Tr. p, 161. — Bat. tri \
Btöili . . i taulaich in taige in der
Wölbung des Hauses FB, 55? Acc.
cosin tulaig TE. 12 XCT.; Fl, Nom.
tulcha p. 190, 86.
taleUnne Hügel, von tulach?
Sg. Bat. lasodain lingld Cuchu^atn<i
i n-ardai co m-böi for tulchinniu
ind lis LU. p. 19», 13, vgl. cosin
tulaig uasind lius TE. 11 LU.
tul-cliomrae „sudden colli-
«ton" Sench. M. Hl p. 254.
talehabe Fass, Milchkessel;
tailchube Gl. zu cratera SG. 95^ 5;
ind telchubi Gi. zu cadi SG. 180«, 1;
airdhigh no tulchnba Gl. zu cria-
thar Ö'Bav. p. 62; sithal no ardig
no tulchuba Gl. zu creithir Corm.
Tr. p. 48 („a bücket or chalice or
cup"); Gl. zu cuif „a cup*' ibid.
p. 47; i taulchubu Öna TBF. p.
138, 11; secht tulchuba p. 311, 30.
tullatlir FB, 56, con tuUatar
TBF, p. 156, 80, s, dollod.
taMethan stirnbreit; ech..
taullethan FB, 47; d& ech.. tul-
lethaln 45; p, 310, 15.
tnl-mong Schnauzhaar? ca
tulmaing Oss. III 6, Gl. i. co moing
a srona.
tammim III ich tauche ein.
— S-praet. Sg. 3 tummis s. unter
imm-dfbdaim; cor thdmm a coie
mera isin usce Three Hom. p. 6, 16.
— Fart. tomt^a dipped O'Bon.
Gr.p. 206. — Inf. tummud dipping
Beitr. VIII 327.
tanni Gl, zu 'srdama FA. 27,
s. tond.
tnr a journey 0*Bon. Suppl.,
vgl. turas ; doUuid . . ina thur Lg. 15,
oder zu tür?
tür i. itaraidh O^Bav. p. 123,
vgl, tüirim; neml^cad tigi do thnr
„not to ciUow ihe house to be sear-
ched" O'Bon. Suj^l. (CBa/o. l c),
tnras iter, peregrinatio Beür.
VIII 341. — Sg. Nom, for tiirod,
für tdrus-si, SC, 13; Bat, co tisad
don turus FB. 79. — Compos.
imm-, mf-thurus. — Vgl. tnrnras.
tur-baid F. Mangel, Fehlen?
exemption O'Bon. Suppl.; turbhaidh
mischance, misfortune O'B. — ^S^.
Nom. turbaid chotulta Schlaflosig-
keit ScM. 3, 1. — Vgl. tirbaid.
tnr-brüd interruption, t^.
ter-brüd; turbhrodh to impugn, to
violate Ö'Bon. Suppl, — Sg. Aßc.
fledugud cen turbnid Selb. 23;
tiagait inna rith cen turbr6d ceo
tairsem FA. 29.
tnreb&I F. Sicherheben, Auf-
gehen, Sonnenaufgang, viß.
tiir-comrac
859
Aabar
tdar-gabim, tercbäl ; turgab&il upri-
sing, ascension O'Don. Suppl, —
8g. Nom. turgbail na gräne 8. unter
fair; Dat. o turcbäil co funiud
ScLh. 22; da esca do turcabail
Th/ree Hom. p. 104, u; tair ic
taurcbül na gr^ni TE. 16.
tuT^eomme ameeting, Council,
aynodO'Don. Suppl., s. ter-chomrac.
tarem Zählen, Inf. zu do-rfmim,
toirmim. — Se^ir häufig in der
Formel lia turem: is lia turem tra
ocus aisneis mehr als zu zMen
und zu sagen FB. 28; is lia tuirem
ocus aisnäs „overmuch it is to re-
count and declare*' Three Hom. p.
36, 4; ibid. p. 122, ii; bid lia torim
ScM. 3, 10 ; at lir turim FA. 29;
m6 turim Hy. b, is. Gl. i. quam
potest hominem narrare; Acc. donä
a thurem Gl. zu dorurme Hy. 5, 67.
tarfoehraic s. ter-foehiicc.
turgaire i. tairriachad, inciting
O'Don. Suppl.
tarid Pfeiler, vgl. tüir; tuiridh
a pülar, cölumn O^B. — 8g. Nom.
turid airgit ocus glain SC. 31, 16.
tarrscar, sligre ocus turrscar in
mara „sheüs and weeds of the
sea'* Fei. p. XXXVIII se.
tnnitneeh irriguus SG. 24», s
(Z*. 775), von tairsitiu.
turud dry weather Corm. Tr.
p. 159, tuarad Corm. p. 43, vgl.
terad.
tamras, vgl. don chom-thururas
de incursu, fo chomthururasib
inna n-diummassach Ml. 118 (Z*.
887).
tüs Anfang, Vorrang; prin-
cipium Z*. 56. — Sg. Nom. tüs
dia mnäi da mnaib Ulad FB. 68;
87; 89; Dat. o tbüs co dered FA.
22; TE. UEg.; ar thüs zu Anfang,
zuerst, primum Z*. 610; FA. 3;
22; 23; 33; FB. 17; 20; 21; 62;
67; 72; ar chetus, für chöt-tüs,
SC. 42; for tds zuerst p. 40, 28;
p. 42, 35; FA. 3 LBr.\ dorn thüus
Hy. 6, 2, Gl. i. remum.
tüsseeh, töiseeh 1) an der
Spitze stehend, hervorragend,
der erste; 2) Anführer, Führer;
töisech praestans Z*. 811; tosic
Gl. zu primiM Goid.* p. 58 (SoutÄ.)?
taoisech a chieftain, general O'B.
— Sg. Nom. 2) deg-tuisech Hy.
1, 11 ; toisiuch p. 144, 26 ; taisiuch
inn tige der Herr des Haukes 14;
in tuisich 17; Dat. 1) 0 gein tuis-
sech Etaini von ^der ersten Geburt
E.'s anp. 131, e; Acc. 2) cach buden
imm& tüsech FB. 7; adverhieU:
1) ind adaig thüssech die erste
Nacht FB. 83; PI. Nom. 2) na
toisig FB. 28; Gen. 2) di ingenaib
tussecb p. 131, 11 ; na töisech FB. 6.
— Compar. töisechu prior SG.
42», 2; töisechu tanic Matoc i n-
Erind quam Epscop Sanctin M. kam
früher nach Irland als Bisehof S.
Hy. 6 Praef.\ Corm. Tr. p. 165 ua;
vgl. tüsca, tüsga sooner, rather
O'Don. Suppl. — Superl. töisi-
gem primus SG. 42», 3.
tössigeeht der Erste sein, an
der Spitze stehen, Vorrang,
von tüssech. — Acc. imm& tdssi-
gecht isna fledaib FB. 56.
tutUe s. tülthlae.
u
1I9 ua für altir. aue nepos; ua
a deseendant O'Don. Suppl.; Adam-
n&n tt Thinne FA. 3; do hU Sua-
naig s. unter 2. Ic.
1. da SC. 25?
2. 6a, 6ad s. ö.
dabar üehermuth, Prahlen;
vana gloriatio Z*. 780 {Wh.)\ uabhar
pride, arrogance, vainglory O'B.
— Sg. Nom. ni ual[l] na hüabur
SC. 19, 1 ; 6; Gen. cen airde n-üabair
Hy. 2, 67; in drong uabair FSl.
Prol. 199 {„haughty^' Stokes im
Index). — Comp OS, ind dabordelb
üab^la
860
Aair
drufdechta LU. p. 81», 6 (OiwÄu-
linfCs Gestalt, wenn in Kampfes-
wuth),
üab^la B. Öib61a.
6abreeh ühermüthig, prahle-
risch. — Sg. Nom, uallach nabrech
50. 37, 22. — Vgl, run-uaibrigestar
Gl. zu profanavercU Ml. 73^.
üacht Kälte. — Sg. Nom. uacht
Bini Hy. 2, s?; Dat. atb^l ar öcht
et gorti Wb. 10* (Z«. 1006); Äcc.
sephaind uacht domm eochraid[ib]
er vertrieb die Kälte von meinen
Pferden CC. 7? eier uacht ocus
tes8 FÄ, 26 (fuacht LBr.)-, ftiacht
SC. 30, 8; fri huacht TE. 9 lies
fri husce.
üaehtar, ^ohtar N. das Obere,
der obere Theil, vgl. ös, üas;
ochtar, uachtar pars superior Z\
781. — Sg. Nom. a uachtor FÄ.
21; Dat. o üachtur co a ichtur
ScLb. 21; far n-dachtur p. 309, 34;
i n>Uachtur Gabra Hy. 5, 60; Äcc.
tria uachtur do macraille ScM. 13;
CO barr-dachtar a dond-fdathroci
LU. p. 81*, 30.
üaehtaraeh oben befindlich,
der obere, oberste. — Sg. Äcc.
cot rosci Ctichulaind ocus rö lä
cor n-iach n-erred de i n-arda cor-
ruc a chl^the n-6chtarach diu tig
CO m-böi for cl^thiu iu tigi alle
LU. p. ld\ 11; PI. Nom. allethe
dachtarcha FÄ 13. — Compar.
BS uachtarchu superius Ml. 66 r
{Z*. 276).
nachtlan saluber Ir. Gl. 1064
stM für älteres 't&g-al&u.
1. üad, hdad Gl. zu specu SG.
b2\ 7, vgl. dam.
2. üad s. 2. 6, üa.
Aad- in der Composition für ö,
da Z*. 878.
üag s. 6g. — Comp OS. Mac
O'ige CO n-uag-bail „loith perfect
goodness" Fei. Dec. 3 (con lig-bail
LBr.y^ gein Muire mind n-uag-
bailcc Fü. Aug. 16 (j,perfectly
strong" Index).
üagboid. vielleicht eine Bildung
wie öcbadr „Atcondare triar nocht
hi cl^thi in tigi, a tdesca fola
trethu, ocus 8d& ^?) anairlig ar a
m-braigti.'' „Bus fetur-sa sin,*' ol
se, „tri embaid dagboid triar orgar
la cach n-aim in sin LU. p. 94, sa
{am Bande: imdai na m-badb), vgl.
Bem.^ p. 66.
da^ae virginal Fü. Index;
Dat. CO cleir uagdai Fü. Jtd. 29.
da^re, üalge s. 6ge; wholeness,
virginüy FÜ. Index. — Dat. 1 feil
fir CO n-uagi Fü. März 29, Gl. L
CO n-glaine; tret ingen co n-nage
Oct. 8 (oighe Laud); ba cain doss
CO n-uaige Äpr. 6 (uagi Lauch.
üagim ich nähe, s. fdagalm;
con-naigim GL zu an cethror co-
nuaige „a splendid four I sew to-
gether*' Fü. Jan. 20. — Part, a
inar..i8 6 dagthe osslethar LU.
p. 79\ 2.
Q&ilbe 8. dalL
daim s. dam.
1. daimm, dalm N. Nähen,
Nath, vgl. dagim; Äcc. cen daim
and etir „toühout a seam Üierein
at aU" Goid.* p. 65, Gl. eu per
totum textam LHy. fo. 6».
2. daimm, daim s. 2. d, da«
1. dain Müsse, Gelegenheit;
a tum, leisure, düay, oj^Mrtuniiy
O'B. — Sg. Nom. läse bas n-dain
do Gl. zu cum ei vacuum fuerit
Wb. 14» (Z*. 22); fa[i]lti indiu nf
dam dain Lg. 11, ss (ni dorn dain
Fg.); ni dam hdain LHy. Ämr. 144
(„there is no opportunüy for ««**
Crowe).
2. dain Leihen, vgl. öin; loan
O'B. — Dat. oc uain et airlicod
Gl. zu benignus Wb. 31c, 7 (m
eommodando et praebendo Z*. 634).
3. dain, dainn s. 2. d, da.
daine s. dane.
dair, dir Conj. weil, da, von
6r, dar, vgl. öre, dare. — 1) Der
Causatsatz folgt dem Hauptsatze
nach: uair ni tdalaing FB. 11;
25; 41; 56; 72; 79; uair bid co-
marda 59; 61; uair is ed ainm as
tressam Hy. 6, 1; FB. 14; 20; 30;
56; 73; 81; 83; SC. 34, 9; dar Gl.
zu Hy. 5, 66; 2) der Causalsatz
steht voran: dair assoith la h&u
in grian . . ba huisse . . Hy. 2, 0;
FB. 7; 9; 93; uair nachat fil^a
üaithne
861
üarcraidech
fein..coiia be do ben..62; TE.
6 LU,?
6aithne Puerperium O'Don,
Suppl. ;p€r8onificirt TBF. p. 140, 88,
vgl, ibid, p. 162.
üaitne s. üatne«
aal 8. üall.
ualaeh a bürden O'Don, Gr.
p. 87 ; Sg. Acc. ro bhaln . . ualaeh
dona caoraibh dhöib Tor. Dh. p.
140; PI North, aalaighe O'Don.
Gr. l. c.
1. üall F. üeberhehung, Stolz,
Hochmuth; superbia Z\ 241 ; uaill
vanity, pride O'E. — 8g. Nom.
ind huall elatio Ml. 28^ i; ni aal,
ni uall 8C. 19; uall ollimresan 41
parenthetiach? nach n-üall 19 ni ro
thallastar a daill . . i n-£rlnd FB. 79 ;
Gen. bes uailbe Wb. 14« {mos a/rro-
gantiae Z*. 55); uäilbe et utmaille
Gl. zujuvenüia desideria fuge Wb.
30^ 84; comrac ualle ScM. 21, 7;
Bat. ar . . uaill FB. 93 ; Acc. cen
üaiU FA. 35; trie uaill FB. 29 JB^.;
ni tabir uül na toiis fornn Wb. 16»
(Z«. 243). — Vgl. com-üall.
2. üall Klage; uaill waüing
O'B. — PI. Acc. CO cuala ualla
troma oc cäined araile mogad
SMart. 20 {„heavy watlinga").
üallaeh übermüthig, hoch-
müthig, stolz; superbus Ml. 41 r;
vain, vainglorious O'B.; huallach
i. bocasach no bocfasach O'Dav.
p. 96. — 8g. Nom. ScM. 4; SC.
37, 88. — Adv. CO huallach ScM.
4 H. — Compar. uallchu murib
SC. 18.
üallalgim III sum arrogans
Z*. 435, doaithbiuch no ni oird-
nimm no ualligim Gl. zu abrogo . .
arrogo SG. 22b, ,.
üallann SP. Y 9, vgl. uallaud i.
uasal O'Cl. {FSl. Ind.).
üalle Nebenform von 1. üall?
tria üalle a n-glond FB. 29 (trie
uaill agu Eg.).
üam F. Höhle; huam specus
SG. 52b, e; uamh, uaimh a cttve,
den O'E.; uaimh a cave, a crypt
O'Don. Suppl. — Sg. Gen. a n-
iarthar na huamha sin Tor. Dh.
p. 78; Dat. a hüaim Grüachan
FB. 57; i n-üaim Sleibe TeUii
Fä. p. CXXIX 81 ; Acc. dochu-
adhdar a n-uaimh thalman Tor.
Dh. p. 78; dochotar hi n-uamaid
ar imgabail a n-ingrema Fil. p.
CXXIX 48.
üamnaiipim III ich schrecke,
von Oman, üamun. — Conj. Sg. 3 cura
uaimnige terreat GUd. Lor. Gl. 65.
üamun s. Oman*
1. üan M. Lamm; a lamb O'B.;
agnus Ir. Gl. 459. — PI. Nom. co
tancotar na huain co hopund do-
chumm a mäthar Three Hom. p.
8, 17; Gen. dia t^rpüd na n-üan is.
— Davon uainin agnellus Ir. Gl. 492.
2. üan Schaum; froth, foam
O'B.; uan tuinde „froih of the
wave" Corm. Tr. p. 66 enbarr; gi-
ligttr . . üan tuinniu TE. 4 Eg.
3. üan s. 2. 6^ üa.
üan-bach Schaum; uanbach a
bälaib ind eich sin Bev. Celt III
p. 183 („the foam from that harse's
Ups").
üane grün; uaine green O'B.
— Sg. Nom. brat üaine SC. 8; p.
131, 16; tene uaine j>. 191, is; tibri-
uani SC. 37, 10; Gen. in mnä^i bruit
üani 13; Dat. cosin brot üane 8;
iarna brechtrad di . . üani FA. 11.
üanfebliy dond Emir üanfebli
FB. 68, 86 (uaneble Eg.\ Gl. i.
foltchain, vgl. Emer Foltchain 28.
üanide grün, vgl. üane; Sg.
Dat. do äiU üainidi TE. 3 Eg.\
issin t-situ üainidiu ibid.
üantaind FB. 24 (uanainn Eg.)7
1. üar kalt, später füar; uar
eold Corm. Tr. p. 166 uaran. —
PI. Nom. indsi fuara p. 190, si.
— Comp OS. dabcha üar-usci SC.
36; FB. 53; 54. — Compar. fuai-
riu p. 190, 80.
2. üar 8. 3. 6r.
3. üar weil Gl. zu Hy. 5, 66,
vgl. üair.
üarach zeitweilig; temporary
O'B.; Sg, Nom. Hy. 5, 81.
üarün fonsvivus O'Don. Suppl.;
a spring-well Corm. Tr. p. 166.
üarboith Lg. 17, is s. urboth.
üaroraideeh kaltherzig SC. 26,
besser üarchraidech.
üaidata
862
üatignd
üardatn M. Kälte. — 8g. Äcc,
oen üardataid FÄ. 35.
üarind FB. 19?
üas 8. ÖS.
üassal hoch, erhaben, edel;
üasal nobüis Z*. 768. — Sg. Nom.
flaith üasal FA. 35; huasal trinoit
Hy. 6, 6; Dai^. F. co n-huasail hiris
fiy. 5, s ; Äcc. CO rig . . n-uasal ITy.
1, 10. — Comp 08, a n-uasal-fer
6^2. jtt a ii-uas[ar] fTy. 1, 9; drong
huassal-nöeb „of high saints" Fei.
JEpü. 277. ■— Compar. uaisliu
Fä. Fr Ol. 151.(8. den Index) \
SuperL huaislimem cdiissimum
Ml 28d, u.
dassal-athair M. Patriarch;
uasal-athair patriarcha Ir. Gl. 13.
— Fl. Nom. üasalathraig FA. 6;
Gen. huasalathrach Hy. 7, 11; Dat.
do hüasalathrachaib Wh. 30^, 1
(Z«. 858).
aasar s. össer.
uasligraib ^y. 4, 10?
uasncan oben befindlich {itäbo-
ve ris" Stokes)? eine sonderbare
Deminutivbüdung , wie cisucan,
rsucan: Canaid cöir a ingena, d'fir
dligius bar cisacan, ata na purt
uasucan, cia beith a n-ucbt Isucan
Fei. p. XXXV 27.
1. üath i. 8ce, a white^thorn
Corm. Tr. p. 165.
2. üath schrecklich, N. Schre-
cken. — Sg. Nom. mör n-uath
Lg. 2; Acc. brissid üath nadarccna
FB. 24? PI. Dat. co n-ainbthib
huathaib Hy. 6, 15, Gl. co n-anb-
thib ocus CO n-uathaib.
3. üath, imsoi cusna huathaib
FB. 67, vgl. fuath an image, spec-
tre, apparition O'B,? Hierher auch
foBcain üathu cch n-anailche FB. 49
wnd p. 310, 20?
üathach schrecklich. — Sg.
Acc. iffem n-uathach Hy. 6, 20.
üathad N. Einzahl, eine ge-
ringe Zahl, Seltenheit, gramm.
der Singular; öthath, uathath
paudtas, singularitcis, Singtdaris
Z*. 22 und 311; uathadh a 8mcdl
qua/ntity, little, few OB. — Sg.
Nom. is uathad nech dfb t^ged asa
recles es ist eine Seltenheit = selten
ScLb. 22; is uathad for tahnain ro
fitir ainm neich dib sdten auf
Erden kennt man den Namen eines
von ihnen GL zu Fei. Prot. 135;
üathad do degdäinib ülad einige
wenige FB. 6; uathad allüi gering
ihre Zahl ScM. 21, sa; Gen. hi
coicid huathid am fünften der Ein-
zahl {im (Gegensatz z. B. zu ia
choiced fichet der fünfte der
Zw an zig = der fünf und zwan-
zigste)^ Gl. zu quinta luna Or. 33^
(Z*. 310); in ochtmaid uathatd
ro genair, in ochtmad döc ro gab
caille ior a cend, in ochtmaid fich^i
dochoid dochomm nime Three Hom.
p. 66, la; Dat. i n-öthud SG. 41», 8
(in Singulari Z*. 985, Gegensatz
isin hilur in Pluraii); i n-uathed
ocus hi sochaide einzeln und in
Gesellschaft Hy. 7, 4i.
dathate, 6ate in der Einzahl
stehend, einzeln, wenig, Adj.
von üathad; PL Dat. donaib teo-
raib p^rsonaib uathataib SG. 186s 2;
Acc. frisna briathra huathati ocus
hilddai SG. 1V>, 12; aisnödfim-ne
uati do hilib dib „a few of ^
many of them" Three Hom. p. 6, is.
— Compar. at& Bund as huatiu
„here is he who is loneiUesf' Fü.
Epü. 395 Laud.
tLHth'hks Entsetzen, Schreck-
lichkeit; uathbhas asioni^ment,
prodigy, hideousness O'B. — Acc.
le huamhan agus le hnathbhäs an
Bg^il sin „through the fear and the
horror of ihat story" Tor. Dh.
p. 160.
üath-bftsaeh enisetelieh,
schrecklich; nathbhasach sho-
cking, dreadfül O'B.; is and-so c^t
riastartha im €hoinctdaind co n-
dema üathb^isäch {sie) n-ilrechtach
n-ingantach n-anaichnid de LÜ.
p. 79i>, 22; tri tromghärtha adh-
bhaimhöra uathbhisacha Tor. Dh.
p. 198.
üathmar schrecklich, furcht-
bar. — Sg. Nom. FB. 81; 91;
Acc. Idim n-üathmar 70.
üati 8. üathate.
üatiipid wenig machen, dünn
machen, von üathad; im hüatigud
äatne
863
ndacht
na n-döine ^/or i^ thinning of Üie
peopW* Hy. 1 Praef.
^AtnePf Osten, Pfeiler, Säule;
uaithne a hinge, a wooden pin, a
piUar, posty pedestcd O'R, — Sg.
Nom, Coningen cain uaitne Fd.
Äpir. 29; Dat. no linged di cech
üaitniu for araili Lü. p. 23», 99;
Acc. frisin n-üaitoi cräduma FB. 21 ;
PI. Nom. üatne finoa forörda SC.
33, 11; Dat, CO n-üatnib cr^dumaib
p. 309, 35 ; catt bec böi forsind lAr
oc cluchiu forsna cetheöraib uÄitnib
lecdaib bä.tar and Lü. p. 23», 87 ;
Acc. eter üatni ocus airinigi FB. 1.
üatüaslaicimi/iir üad-tüaslaicim)
III ich löse. — Praet. Sg. 3 ro
hüatoaslaic LHy. Amr. 136. —
Part hi!iatua8ailcthae äbsolutum
SG. 30i>, 4.
nball, uhuLl Apfel; uball Cortn.
p. 43; aball haec malus SG. 61^ 5.
— Sg. Nom. ubull oir SC. 33, 4;
Dai. boim bil con uball airgit ein
guter Schild mit einem Apfel von
Süber O'Dav. p. 57; PI. Nom. nöi
n-übla cliss FB. 42, vgl. unter
ubull-chless; Gen. cöic deich ubull
öir SC. 37, 7? Du. Nom. d& uball
öir for di gabal a muingi, med
feardornn ceachtar n-ai TB. p.
176, S4.
ubull-ehless das Aepfelspiel,
ein cless Cuchulinn's FB. 31; Lü.
p. 73», 1; ibid. p. 113^, S4; ibid. p.
121^, 15. Zur Sache: nöi claidi6
ina läim ocus nöi sc^ith airgdidi
ocus noi n-ubla öir, focheird cech
ai'dfb i n-ardsB ocus nl tbuit ni
dib for lir ocus ni bi acht öen dfb
for a bois ocus is cumma ocus
timthirecht bech illö dnli cach se
sech araile süas LÜ. p. d2\ 20,
vgl. SC. 37, 7.
aea s. aeea«
ro nead s. meealin.
ucctt Wahl, Wunsch (für ud-gu
Z*. 876), vgl. togu, rogu; ni uccu
act is fäitsine es ist nicht ein Wunsch
sondern eine Prophezeiung Wb.
30^, 80 {Gl. zu reddet ei dominus
secundum opera ejus); a ücu tan-
tum bis and cen Intinnscann sein
Wunsch nur ist da, ohne dass er
anfängt SG. 148», la; ucu söt se-
lecting of seds, or cows O'Don.
Suppl.; uca choice ibid., vgl. ucca
Corm. Tr. p. 167.
ach Interj. wehe! vae Z*. 750;
iss e a mör öia i. uch ach Gl. zu
amor Hy. 6, I8.
uehan Interj. wehe! uchan is
crü mo craide SC. 29, 19; uchan
do galur wehe über die Krankheit 17.
acht Brust, Busen; uchd t}ie
breast, bosom, lap Ö'B. — Sg.
Gen. sine ochta über Ir. Gl. 1059;
na böte ochta no na cuislenna Gl.
zu venas Güd. Lor. Gl. 222; Dat. a
bia[i]l ocus a chend na ucht FB. 77 ;
asa ucht 90; nöide bec a n-ucht
in öclseich „in the young man'^s
hosom*' Fei. p. LXXII; fer gonar
a bucht slöigh möir „a man who
is killed in the presence of a great
host*' O'Don. Suppl.; a bucht a
comalta SC. 40; Acc. focres inna
bucht Hy. 5, 48, Gl. i. Engte; ro
theclaim inne a brond ina ucht
Bev. Celt. III p. 181 ; co ucht an-
faid irgaile FB. 35, co bucht d-
irgaile Fg., vgl 23; con rici bucht
Noi n-Omne „as far as the HiU of
Nine Oaks'' Tir. 1? re bucht in
t-sleibe On ihe Ms. Mat. p. 594
{„at ihe breast of the mouwtain**
ibid. p. 309); PI. Dat. ina n-ochtaib
„in iheir laps" FA. 5; Acc. i n-
uchtu ergal n-eirrind FB. 23, vgl.
35. — Comp OS. (ech) ucht-lethan
brustbreit FB. 47; 49; p. 310, is;
aindre äilne ucht-gela „white-boso-
med*' Ir. Gl. 223.
uchtach antela {„a breast Or-
nament for horses**) Ir. Gl. 264.
uchtard strumosus Ir. Gl. 643.
ucht-hruinne Brust; tucc a
laim dar a uchtbruinne TE, 7 Eg.;
8 Eg.; co n-ör fria n-uchtbrunnib
SC. 40.
ucat Adv. dort, vgl. dt, sucut;
na tri dath ucut Lg. 7; FA. 22
LBr.; Bev. Celt. III p. 181; dind
önlaith ucut SC. 4; 5; in cauraf^-
wir ucut FjB. 13; 16; 72; ugut 14;
in triar ucut 72.
adacht) udhacht will, testa-
ment O'Don. Suppl.; audacht i.
ndbair
864
nie
huath-fecbt i. in tan tiit in dnine
fri fecht n-4ca wenn der Mensch
auf seinen Todesgang geht Corm.
p. 3. Vgl. edocht.
udbair, ni udhbair ne offer (%mUr
ruaichillim) zu idpraim; udhbairt
offermg O'B.
ude Beise; journey 0*Don.
Suppl, — Sg. Nom. ude anma . .
iar techt a curp 8cLb. 21; huide
laitbi beos Cr. 31c {profectio diei
adhue Z\ 230); dar bo gar a uide
Ihree Hom. p. 122, e; Äce. udi tri
lä 0CU8 tri n-aidcbe FB. 10.
üde 8. unter udmad, etwa eu uth?
ndim i. nomen dond roi (?) triasa
teit in crand bis forsin cleith ocon
udmad no occa dunad Corm. Tr.
p. 164 („a namefor the hole through
which goes the bar that is on t?^
hurdle when it is being dosed*'),
ndmad i. ad ocub damnad i. crann
ar lias i. gobenn gaibtbir forsin
cetbree co n-damnaiter a n-öde i
comung Corm. p. 45; udhmbadh
an enclosure, shutting O'B. ; s. unter
udim.
udnaeht a palisade? O'Don.
Suppl. ; the hurdle roof of a round
house upon which the thatch was
laid, a pcdisade or hurdle fence
On ihe Mann. III p. 46 (SuU.);
udnocbt'coil {s. 1. coli) imbi On
the Mann. III p. 480; cen adnucbt
n-imbi SP. IH 6.
udpairt {s. udbair) eu idpraim,
edpairt; audpairt Fei. Epü. 345.
iigal 8, og.
agra s. augra.
1. ai s. aue, öa^ u«
2. ui s. öi.
uibleeh, vgl. öibell, öiblech, ui-
blech tened\FJ5. 49; p. 310, 20;
doffch uiblicb tened ocus andlaich
FB. 51 ; p. 310, 86.
alle 8. olc.
Qile s. nie.
oille s. 2. nie.
nilli, Qillia s. 611.
uilllnd 8. 2. ale.
ainiy allestar uim CC. 5 Lü.,
vgl. huma-lestrai jfironze vesseW*
On the Mann. III p. 500.
aimm i. uma Corm. p, 45; i.
nmha O'Bav. p. 124; nim hrass,
eopper 0*B.
üir s. ür.
uire s. ore.
uirge the metnhrum virile
OB., a testide Beitr. VIII 352;
PlAcc. na hai[r]ge geniUüia Güd.
Lor, Gl. 209.
nirnlge p. 145, 4?
uirthe {s. unter aidber) für farre,
fuirri, 8. for.
1. niSS S. 088.
2. niss i. umhal humilis O'Cl.
(Fei Index); hunible, obedient O'B.;
dond rig batar ussi ^^unto the hing
. . were obedient" Fü. Jun. 19 La'ud
(uissi LBr^j Ol. i. batar niss no
umla no innraice no comadais.
nisse passend, angemessen;
uisi dutiful, obedient^ hufMe 0*B.
— jS>^. Nom. in hoisse a molath
lau^ndus SG, 6d\ 4; hdise a äerc
amandus 6; is huise a legend le-
gendus e; is nse aisndfs de loquen^
dus 7; ba huisse Hy. 2, so, Gl. i.
ba coru.
alB8i, nissia lark Bern.* p. 24,
8. fuissi.
ul, ar ul loBcas tene SG. Incant.,
prae fetu quem urat ignis Z\ 441?
ulad a stone tomb or a peni-
tential Station in the shape
ofa stone-altar Corm, Tr.p. 16ß;
a monument, a chamel house OB.;
nlaid cumdachta Gl, zu fert CDav,
p, 90; atait a thaisi i n-ulaid
Senpatraic i n-Ardmacba Fü, p.
CXXXIII 1.
nie 8, olc.
nleha Bart; barba Z*. 264; ul-
chai i. cai L tecb na hoili Corm.
Tr. p. 166 {also besonders der
Backenbart?). — Dat, don aichain
Gild, Lor. Gl. 111; Äcc, tall tra
Patratcc a ulcha do Fiac Hy. 2
Praef. — Vgl, am-alach unbärtig;
geisi ulchai „the prohibitions of a
beard" Proceed. B, Jr. Ac, Ir. Mss,
Ser. Vol. I p. 190.
nlchach bärtig; PI, Nom, oig
nlchaig TB. p. 180, S5.
1. nie ganz, all; totus, omnis
Z\ 360. — Sg. Nom. ama2 forcoem-
nacair . . nli wie Alles geschehen war
ule
866
imgA
FB, 83; at a chomrama öenaidche
80 ule Alles dies FB. 89; a m-bith
ule dass es ganz geschehe SC. 27?
£riu ule ganz Irland SC. 33, S6;
muinter nime ule FA. 7 ; a muint«r
huile p. 20, S2; coiced Ulad uile
die ganze Provinz Ulster Lg. 8;
a rlgthech n-uile FB. 20; a n-dün
Uli 25; 26; 54; SC. 35; p. 20, 8i;
allin uili CC. 3 Eg.', a scrtitan uli
FB. 8; conda tarla for a lethbeolu
uli 25? Gen. fer n-domain uli FB.
18; in choicid uli 55; p. 191, is;
formna Isech n-Er«nn uile FB. 61 ;
89; lochta in puirt uile 83; na ca-
thrach uli 82; in düne ule FB.
44; 93; Dat. don tegluch uli FB.
62; isin tir uli p. 22, lo; isin ca-
ihraig uli FB. 88; Dat. oder Acc.
fön less uile Lg. 1; fön slög uile
FB. 16; forsin cöiced uile ScM. 14;
fon uli domun p. 169, 17; Acc. ad-
Ut döib uli erzählte ihnen Alles
SC. 12; hErind hule TE. 2 Eg.-,
3 Eg.; in domun uli p. 191, 9; Pl.
Nom. asbertatar uli SC. 16; 4; nf
huli ro sagat FA. 22; Vlaid uli
FB. 27; SC. 3; 9; FA 2; p. 310, »;
uile FB. 24; lotar..uiU ScJf. 5;
risam huili Hy. 1, 4a; 2, 37; j?.
142, 19; na iugena uili p. 131, 2a;
fersait ule jSu 16; tabraid huile
Hy. 1, 52; 5, 100; a n-aiged ule
^e Gesichter edle FA. 12; uile 26;
ind uli ddl p. 191, 24; in marait
uli na herranda sind die Stücke
aUe vorhanden p. 41, is; Gen. le-
stra Laigen uile p. 42, 12; mat[h]i
Ulad uli die Edlen von ganz Ulster
FB. 7; ar belaib öc n-Ulad n-uli
62; ria mnäib Ulad uli ibid.\ Dat.
ar Ultaib ulib SC. 10; p. 131, w;
do mtatb uU FB. 14; Acc. la Ultu
uli 59; dos rat u\lp. 40, 14; SC. 6;
ina huli sea haec omnia p. 40, 34;
uar n-inechgreso huili p. 142, 21;
dus m-beir lais huili p. 144, 9 ; nos
gebad ule FA. 14 ; friu uile ScM. 1 ;
Lagniu uile ibid.\ na huile nert so
Hy. 7, 42.
2. ule Elhogen; uile, uille,
uilleann eWow, haunch O'B.; uillind
elbow Corm. Tr. p. 166. — Du.
Dat. for a dib n-ulendnaib p. 311, 4;
ar a dib n-uUennaib LU. p. 113^, so
{Siab, Concul.)\ Acc, a dd laim lana
di failgib öir ocus arcait co a di
uillinn TB. p. 176, 27; Fl. Acc. na
huille {für uilne) ulncts Güd. Lor.
Gl 163. — Vgl. ulind.
ulidetu M. Ganzheit, von
1. ule? — Acc. ro benad ulidötaid
a ötaig de ocus ro gabad slipre
ocus echlusca dö er zog ihn ganz
aus und applicirte ihm Ruthe und
Peitsche LBr, p. 214», 46; si («.
unter slipre).
ulind Winkel, Ecke (identisch
mit 2. ule?), s. unter 1. ind; uile,
uilean, uille, uilleann angle, corner
O'R.; uillin a fil and „an angle
that is there" GL zu uülind {El-
bogen) Corm. Tr. p. 166; PI. Dat.
CO . . uilneib öir s, unter fidchell.
— Vgl. tre-uillech dreieckig.
um, um- spätere Form für imm,
imm-; umaind um uns FB. 52 Eg.
umae Erz, Kupfer; humae fo-
grigedar Gl. zu cymbalum tin/niens
Wb. 12i> (Z«. 794); umha copper,
brass O'B. — Gen. mo chori humai
„my caldron of copper*' Three Hom.
p. 34, 17; cuing umai TB F. p.
140, 3; comlae humae ibid. — Vgl.
cröd-umae.
umaide ehern; humide aeneus
SG. 15», 2; humaidi aeneam SG,
114», 2; ind naith[i]r humaithe IW.
Gl. 129; Du. Nom. dia n-droch . .
umaidi FB. 47; umeede 49 Eg.-^
umaide p. 310, 28.
umBl^^lat. humilis Corm. Tr.
p. 167. — Sg. Nom. umal münta
SC. 26.
umaldöit =» 2a^. humilitas Z'.
782. — Sg. Dat. oc umallöit ocus
00 timthirecht FA. 6; 14.
umamail aereus Ir. Gl. 611,
von umae.
umir Zahl, uimhir number O'R.
— Sg. Nom. umir na trinoti LBr.
p. 216», 38 (numir ibid. 49); Acc.
nis fil crich n& uimir for immud a
ecna p. 169, 8.
umla F. Demuth, von umal.
— Gen. ba he mät a dmla SMart. 42.
ungra = 2a^. uncia Z*. 304 u/nd
1051. — Sg. Gen. log leith ungae
55
unse
866
ur-both
„the worth ofhalf an ov/nce" Tir, 6;
PL Nom. III ungai argait ibid.\
Gen. maince III n-ungae Und.; cet
UDga d'or TE. 10, is; cöica unga
findruine Lg. 18, S4.
unse hier ist; uiosi is, \it is, i.
ata O'R.; unse a ben lasin rig
rBJ^. p. 154, 84; huinse Gonall
Cernach sund Und, p. 156, 7. —
Vgl. ondar, ondat.
uptha charms, filters O'Don.
Suppl., 8. epaid; Dat ar apt[h]aib
ban m-b[aleth Klosterneub. 6 {con-
tra veneficia mulierum sttdtarum
Bev. Celt. II p. 113); Acc. söid
uptha ban Und. 7.
apthach s. aupthaeh, ipthaeh.
ur 8. or.
ur- wechselt mit aar-, air-, ir-,
er-.
1. ür, üir F. Erde, „often ap-
plied to the mould of a chtirchyard'*
Corm. Tr, p. 164; earth, mould,
clay F61. Index; ür i. talam Corm.
p. 43; O'Dav. p. 124; uir humus
Ir. Gl 578. — Sg. Nom. uir ani-
uil tarut hi forcend do öeta „fo-
reign moiUd over thee at the end
of thy way" Fä. p. CLXXXV e;
Gen. illoc n-üire Fü. Prol 128;
mfla üire die Würmer Epü. 219;
Dat. for üir luimm p. 21, 2; ar üir
0CU8 grian FB. 52 {ein Schwur);
Acc. a thoeb fri hüir noicht I%ree
Hom. p. 122, 21.
2. ür frisch, neu, roh; ur cech
nua Corm. p. 43, imm ür frische
Butter ibid.; muc ür p. 133, u; ür
cach n-om Corm. p. 43 coire, feoil
hom rohes Fleisch ibid.; tech do
d^num isin uair sin, a leth ür ocus
aroli crfn „to build a house in that
hour, the half thereof fresh and
the other withered Three Hom. p.
26, 20; balle ür new town Corm.
Tr. p. 164; gealach ür the new
moon ibid. — Compos. ür-luachra
8. unter frith-adart; ür-Saille s.
unter 6nbruthe. Vgl. üraigid.
3. ür i. cech n-olc Corm. p. 43.
aradaeh F. FB. 72 Eg., s. anra-
daeh; vgl. airedech cratera SG.
65^ 10, und dazu stelU Nigra {vgl.
Z^. 1098) : ind eridech scyphus, Acc.
eredig scyphwm Ml. 55^,' tö eredig
poculum tuum Ml. 4£A, PL Ace.
inna eirithcha pocula Ml. 101,
ferner airdhigh no tulchaba O'Dav.
p. 62 criathar, s. airdigr*
uraid letztes Jahr, voriges
Jahr; inn uraid last year Corm.
Tr. p. 97; SC. 12; 13; in uraid
TBF. p. 150, u; onn und od anno
priore Wb. 16c (Z*. 611).
üraigrid vernatur, urughad /re-
shening, Gl. zu errach Corm. Tr,
p. 69. Vg}. 2. ür.
VLT'iiilAuftragen, Empfehlen,
Befehlen, später fur-üil, wechseU
mit erfüll, ir-üil. — Nom. ni biad
furail näc^ cö[i]cid forru c^in no
betis do räir Fatraic keine Provinz
unlrde über ^nen befehlen, über
sie herrschen Three Hom. p. 32, a
{citirt O'Dav. p. 94 mit der Glosse
i. imurcra) ; Dcft. coin lethoma . .
occu ic a n-uraU for anmandaib
na pecdach sie haben häU>rohe
Hunde und tragen dieselben den
Seelen der Sünder auf {sie zu essen)
FA. 30 LBr. ; 2ö (oc a n-furüil Lü.) ;
bad maith for n-gnim et for m-bria-
thar, ar bid loor do bar n-iriiil
denn das wird genügen zu eurer
Empfehlung Wb. 26» (Z*. 999);
diar n-irüil furib-si uns eudi zu
empfehlen Wb. 18* (Z\ 1000).
nr-Ain, s. er-üin; aur-ain excess
Fä. Index, 0*Bon. Suppl.; con-
eacmaingseam urain ar ceann fri
ceann Eanair F61. Epü. 7 BawL
(aurain LBr. Laud), Gl. i. ro ben-
sam, i. ör-äibind {sehr schofi)y „we
have cut off the excess from head
to head ofJanuary'*; furain pUnty,
abundance, excess O'B.
ur-Aliiiiy furüilim I command,
require, Order O'Don. Suppi.,
vgl. äilim, er-ülim. — Inf. 1) tu^,
2) furüileamh to propose, require
O'Don. Suppl.
ar-&rd sehr hoch, s. aur-ard;
cret urard p. 130, 29.
ur-both F. Hütte, Wohnung.
— Sg. Dat. dia urbaith Lg. 17, 28;
tic iarom Find don fuarboith d^od
lüi Corm. p. 34 orc tr^ith {„to V%e
hunting-booth'*)\ PI. Dal. i n-erbo-
m^bninde
867
iir>xuddm
thaib flatha nime LU. p. 17^, so
(Betir. VII 29).
ur-bninde^ urbainde gabond, 8,
y/nter sithidir, vgl. buinne a tap,
spout {ßiessröhre) OB,
nr-eholt, urchöid hurt, härm
O'B., 8. er-ehoit.
ur-ehoiteeh «. er-ehoiteeh; nem-
urchoitech ^yharmless^^ SMart. 37.
iu>ehomal Fessel oder Kette
zwischen den Vorderfüssen der
Pferde, vgl. nrchomul i. aur a cho-
mul, iter di chois cbind in eich
bfa Corm. p. 26 langfiter. — Gen.
idh nrcbumail trica Ir. Gl. 279,
8. unter 2. id; PI. Nom, a n-idi
0CU8 a n-erchomail s. unter 1. loman;
curther föthu a n-urchomail On ihe
Mann. III p. 440.
ur-ehor, -ehar Wurf, s. aar-
ehor, er-ehor; PI. Acc. amdl clech-
tait a n-urcharu €Hld. Lor. Gl. 80.
nr-ehra Untergang, vgl. er-
chra; Acc. cen urchra FA. 34.
ur-ehromm sehr Tcrumm, sehr
uneben; talam . . iss e urcrom „ex-
ceedingly rugged" FA. 30.
ur-d&ita s. er-d<a; Sg. Nom.
cach roäd no gnäthaiged Find cona
feiun no bid ben urdhalta for a
chind in cach tlr eine bestimmte
Frau Corm. p. 34 orc träith; Bat.
do churaid ürdalta einem bestimmten
Helden FB. 72.
ur-daire famous, illustrious
O'Don. Suppl, 8. aur-, ir-dairc,
air-dirc.
ur»dam ein Vorbau, Anbau,
8. erdam; aurdam i. aur-tegdais, i.
fri tegdais anechtair Corm. Tr. p. 3.
ardareugmd, urdharcughadh to
en noble O'Don. Suppl.; 8. unter
1. noudh.
ur-dareus s. anr-dareus.
1. 6rde irden, von 1. ür; hürde
humaniM SG. 36 ^ 6.
2. ürde frisch, grün, von 2. ür;
hürda i. viridis Gl. zu viridarium
SG. S6\ 3 {Z^. 791).
nr-dliged^ uirdliged Privileg e,
prerogative O'Don. Suppl.
ur-dom Griff {des Schwertes),
ro claiit a cloidme i n-indsmadhaib
a n-urdorn „their swords were bro'
hen at ihe hüts** On the Mann. III
p. 241. — Vgl. örduirn.
ur-ddne Fort; aurduine i. ar
dörrsib na n-diiine fognid lasin ses
cerde Corm. p. 4; for urdhünib rig
8. unter rämut {„in front of the
forts of the hings" Corm. Tr. p. 141).
ur-föcartaeh) furfuagartach a
proclaimed person, a person
in the hue and cry O'Don. Suppl,,
vgl. ar-f6craim.
MT'io^Tfi^notice, Prohibition,
forewarning, command O'Don.
Suppl, vgl. ar-föcraim.
nr-fttigell arbitration O'Don.
Suppl.
ur-gaire Verbot, Verbieten,
8. unter imm-adall; vgl. ir-gaire.
nr-garim lieh verbiete; urgair
dlighed which law prohibits O'Bon.
Suppl.
ur-garta, geasa ocus urgarta rig
Erend „the restricHons and prohi-
bitions of the hing of Eire*' L. na
g-Ceart p. 2.
nrgartha forbidden, prohi-
bited, don crann urgartha iparrtus
O'Bon, Suppl.; drolan urgartha
O'Dav. p. 70 crothia?
urgartigud Aufheitern? Dat.
oc urgartigud a aiti SC. 24; do ir-
gartigud a menman LU. p. 22», 87.
nrgnaeht^ amal bis urgnacht in
baill isin duine a iurmither in ergeht
as foi diu blss a eraicc Corm. p.
33, 16, according to the dignity
of ihe Spot*' {lies: of the member?)
Corm. Tr. p. 124.
ur^nam^ urgnamh a feast, a
preparation ö'Don. Suppl.; con
facai in oclach imon teni oc urgnam
na muci TB. p. 176, 20 {„cooking
a pig" On the Mann. III p. 160).
ar-gr&in s. unter 2. füath.
urisa s. nr-nssa.
urla long hair Conn. Tr.p, 166.
nr-labra s. aur-labra, er*labra.
nr-Iam s. aar-lam, er-Iam.
nr-lataid s. aar-lata.
ur-lond 8. ir-lond.
ür-monad, s. unter sop, Torf?
zu 2. dr und möin.
nr-naide s. ir-nalde.
ur-naidm a tie, a covenant,
umaighim
868
QÜach
eompaet, tnarriage CDon.
Suppl., 8. ir-naidm.
umaigrhim I pray, s. aimigim,
emaigthe, irnigde.
urnise Ofen? ness nomen do
urniai Carm. p. 32 {„far a funuice"
Corm, Tr. p. 124, i); an urnise
criad ibid. {„the fumotce of day**
Corm. Tr. p. 123). Vgl. uimeis a
fwTfMce O'R.
Arphaisiu Cancer SG. 100s 4
{Z\ 264); Dat. do ürfuisin 6.
urra, s. unter 2. däm {„the in-
htibitants are aupporters to our
bards*'). Vgl. Rii buiden cid ara
n-eper side? Arindl as n-aurrai da
boiden On the Mann. III p. 502.
ur-rand Theil, Th eilen, 8. er-
rand; <iber is amnas inn urrand
On the Mann. III p. 416, gorruca
trft urraind ibid. p. 424?
arsa Pfosten der ThOr; aursa
a post or prop Corm. Tr. p. 5,
vgl. irsa. — 8g. Dat. co n-accat&r
iar sin teöra sretha isind raigid in
taige immä cuaird 6nd nrsaind dfa-
raile Lü. p. 23s si; dobidgad
Göibne asm tenchar na gsei co
n-glendais isin ursain Corm. p. 32
nescoit („in the janib'* Corm. Tr.
p. 123).
draaille s. 2. dr und saill.
1. urseartad cleanaing Ö*B.;
cethri coicid hErenn . . do aorscar-
tad di Maig Muriih^mni die vier
jProvimen von Irland wegzufegen
von M. 3f., 8. unter gal.
2. 'urseartad s. aarseartad;
aurscartad derggibair fö mrecht-
rancain uile TB F. p. 138, 82.
iir-sc61 vgl. airse^le.
urselaige Lg. 8 für urslaide,
ursclaidhe defending O'Don. Suppl,,
8. ar-slaithim? vgl. imm-ar-slaide.
ur-seor. aurscor an area, a
yard O'Don. Suppl.; urscor bis
for ordhünib rig Corm. p. 38 rot,
Gl. zu rämut {„an area which is
in front of the forts of hings"
Corm. Tr. p. 141).
ur-slat Zweig? s. unter imm-
naiscet.
ursloeud M. Oeffnen, Oeff-
nung; s. er-oslucad, aor-oslocthe.
— 8g. Dat. co n-orslocud for a dlb
n-ulendnaibjp. 311,8; dond iraolcoth
ad apertionem, oris mei, Wb. 22^
(Z». 8681
urtach Bewirthung, fest, vgl.
ar-utaing; aortach a festivai or
feast O'Don. 8uppl. s. unter lög-
nasad.
artlach gleichbedeutend mü at-
lach; PI. Nom. ortlaige s. unter
gdsach.
urtrachta, in tan ata nrtrochta
FB. 67, riastartha a b^i co ürtrachta
LU. p. 79S 40 ; 8ia[ba]rthar co or-
trachta im Choinculainn ibid.?
urtraigr? an tan isit artraig FB.
67 Eg.y imsalg na hurtracha ibid.
Fg.?
ar«6amaii grosse Furcht, uru-
amain s. unter gräin.
ur»6ath grosser Schrecken,
nruad s. unter gr&in.
ur-uBsa leicht ausführbar,
vgl. asse, assa, ansa, ussa; aunisa
i. urusa easy O'Don. Suppl.; ums,
farus easy O'Don. Gr. p. 122. —
Sg. Nom. ro bad urusa deit m*ic-8a
do denam TE. 9; m&d urise SC. 27.
t& i. slonnadh no aisneis CCl.
(Beitr. VIII 330).
usce Wasser. — Sg. Nom. usci
TE. 12 LU.; Gifn. dp aurgab&U
usci for a lama 11 Lü.; srnth oBci
FA. 30 (usqi LBr.)\ dabcha üar-
usci SC. 36; Dat. it bois ]4in di
uisciu oc indlut Incant. SG. {Z\
230); dond usciu p. 131, 16; SC. 6;
Äcc. fri hu8C6 eu lesen p. 124, i?;
PI. Dat. do..u8cib TE. 13 Lü.;
FA. 29; Hy. 6, le.
uBsa, usa, fusa Compar. zu ums,
furuB easy CDon, Gr. p. 122;
diamad ussaite duit „if it be i^
easier for thee*' Fä. p. XXXII 88.
ussarb i. bäs (Tod) Corm. p. 43.
ussüie die Schläfe, s. unter
ranc.
6t Ädv. dort, vgl. ucut, süt;
na n-ocht m-biast . . üt jener oM
Thiere FA. 22 (ucut LBr.); in trfr
churad üt FB. 62; ind fir dt 75.
uth Euter; udder Corm. Tr.
p. 166, O'Don. Suppl.
atlach „lapfuV^ Three Hom.
iitmall
869
ymmon
Index; Ühe fuU of hts Jap O'Don.
Suppl; Gen. län a utlaig „ihe füll
of AM lap** Eg. 93, V^, i ; Acc. fect
aile dos bert Patratc atlach do
bissib öigrid Three Hom. p, 6, 20.
— Vgl. artlach.
atmall unruhig, unstät. —
Sg, Nom, ni cöir in fotha utmall
SG. i\ s ; PI. Nom, utmaill inquieti
Wh, 26b (Z". 226). — Ädv, ind
atmall inordinateWh. 26i> (Z>. 608);
CO atmall FA. 14.
atmalle F. Unatätigkeitj Be-
weglichkeit. — Acc. atmaille FB.
34 Eg. ; itir foss no atmaille Hy. 1, s,
Gl. i. cid foBsidecht, i. cid forim-
techt.
atmalllgrady Gen. atmalligthe
Gl. zu nutandi Cr. 32b, 7 (Z«. 239).
jmmon^^lat hymnas. — Sg.
Nom. Hy. 2, 61; in t-imman do
denam Goid.^ p. 101, 17 {LHy.)\ 27;
Gen. 0 dochotar . . i cenn taispenta
ind immain do Qriguir sa; DcU. for
ind immnn sa ibid. p. 102, s; Ph
Nom. ymmnin Hy. 2, 25.
Personennamen.
A
AaroB Hy, 1, i».
Abel, Gen. Abeil Hy. 1, 5.
Abraham Hy. 1, 7; Abram »7.
Achi, Aiched {Gen.) 8. Niiadn.
Adairee [Gen) SC. 4.
Adam, Gen. meic Adaim Hy. 1, 5;
imorbai8Adaiin|>.133,6; sil n- Adaim
SC. 34, 9.
Adamii&ii) s. S. 167 ; Gen. Adam-
nain Hy. 1, u; FA. 31; recht Adom-
nain 32; Dat. do Adamn&n u Thinne
i?'^ 3.
Aed Abrät SC. 32; Gen» mac
Aeda Abrät 12; ingena Aeda Abrät
11; 17; 34, 7; 37, 20; 45, i»; co
grfanan Aeda Abrät 44, 4.
Aed mac Diarmata SP. Yi; 5;
aus Muiredaich 9; Gen. Aeda 7; I6.
Aed mac Cuind CCn. 4.
Aed mac Mornai ScM., 21. 4o.
Aed Sl&ne 5. Maie Aeda Sl&ni.
Aengrus s. Oeng us.
Ailerin Hy. 1 Praef.
Aillll Vater der £t4in p. 131, 10;
Gen. Ailillu TJ5;. 13 J5^.
Ailill, Sencba mac Ailella FB,
29; 6; 12; Lg. 1.
Ailill mac Condla Ch&im, Gen.
Aililla Caisfiaclat^ TE. 1 JB:^.
Ailill mac Find, in Lü. mü
dem Beinamen Anguba, aiber in Eg,
ADglonnach no OenglondocA. TK
fiff-
Ailill mac Mftcrach FB. 42, mac
Mata Muirisci TE. 1 Lü., König
von Gonnacht, Gemahl der Medb;
Sg. Nom. ScM. 6; 21, 10; FB. 56 /f.;
Ailill 0CU8 Medb TE. 1 Eg. ; FB. 54 ;
Medb ocus AiUll SC. 22; 6^«n. AileUa
FB. 41; CO tech n-AiieUa . . ocus
Medbi 42; i n-imdaf Ail. 55; ingen
Ail. ocus Medba 44 ; ara Ailtlla ocos
Medba ScM. 19; 20; Dat. do Ailill
ScM. 3, 13; 0 Ailill ocus 0 Meidb
ScM. 1; 2; 4; 19; Äcc. la hAiüU
ocus la Meidb FB. 75; Lg. 16.
Ailill Miltenga FB. 12.
Aitene&ithrech s. Ethne und
Mugam.
Albe Name eines Hundes ScM. 1 ;
3, is; 19; 21, 7; 29; 22, 7; Mag
Ailbe 19.
Altletban s. Eochaid.
Almu ingen Becain CCn. 1.
Ambröis Gleotic Lü. Nenn. 4.
Amorgene mac Ecit FB. 12;
p. 142, 4; Amorgin p. 142, 2s; p.
143, 8; Gen. Amargin filed p. 328, 7;
matc Amorg. FB. 23; ben Amargin
larngiunnaig 28; DcU. do Amorgini
p. 142, 17.
Amra Hy. 1, 12.
Andle Lg, 17, s; 28.
Anl6an ScM. 16; Gen. Anlüain
und.
Arddan Lg: 17, 7; 27.
Art Oenfer EC. 1; 7.
Baither Berba
871
Conall
B
Balther Berba ScM. 21, »2?
Banb Sinna mac Mailenaig
CGn. 8.
B^ find ein Name für die Side,
8. bä; Sid Ban find p. 131, >ö.
Bec&n 8. Alma.
Becfoltach CC. 7 Eg., Becaltach
LU.\ Feis tigi Becfoltaig p. 143.
Beothecht TE. 1 Eg.
Blai Brifu p. 327, se; Briuguig
p. 143, 9; i>. 141, S4; p. 142, le;
bruden Blai Briuga ScM. 1.
Blaithmac Hy. 1 iVae/l
Blathecht T^. 1 Eg.
Bl&thnat ingen Mind ben Conrof
FB, 89, 79, Blathnait Eg.
Bodball Bendron CCn. 6.
Bressal Etarl&m, Gen. co tig
Bresail Etarldim in druÄd p. 132, 15 ;
TE. 13 Eg. (Echarlaim Lü.).
Bricria Kemthenga CC. 1 XCT.;
3; FB. 9; 12; mac Carbatd ScM. 6;
Briccriu p. 144, is; 29; Bricri p.
140, 2s; FB. 41 ; Briccri CC. 1 Eg. ;
3 ^<^.; p. 144, 10; 22; p. 145, 4;
Briccre j9. 143, 9; oft abgekürzt
Brie, oder Br. FB. 6—27, hmoeüen
Bricni geschrieben; Oen. grianan
Brie. FB. 25; Bat. do Bricriu
Nemthenga p. 311, 3s; do Briccriu
p. 144, 28 ; do Briccri p. 145, 3 ; do
Brie. FB. 5; 13; 17; 20; 56; Acc.
la Bricrind Nemtbenga FB. 1; 3;
4 ; 7 ; Voc. a Briccriu |). 144, 16 ; 20.
Brfg Brethaeh ben Celtchair
FB. 28.
Brigi = Brigit Hy, 5, 98 und 99?
Brigit F. Hy. 4, 1; s; 12; 5, 68;
78; B. buadach 1; 94; mathair mo
rurech 4; Gen. samud Sanct Brigte
Hy. 5, 13; 15; 1, 52; itge Brigte 5,
89; 108; 104; 4rlam Sanct Brigte 95;
1, 61.
Brigta =» lat. Brigitta? Hy. 5,
36; 48; la Brigte 70, vgl. p. 325.
Büan ingen Samera FB. 66; 70;
Gen. ü'aig Bdana 70.
Budi mac B&in FB. 75; 76.
c
Calrpre Ose. I 3; Corpre hua
Cuind 6.
Calrpre s. Corpre, Drochet Cair-
pre.
Calpalm a. Patraic.
Carbad s. Bricriu.
Cathalr M6r mac Fedelmthi
Firurglais CCn. 1.
Cathba, Cathbad cöemaineeb p.
328, 10; Lg. 3; 5; in Catbath 5;
FB. 71; Gen. ingen Cathbad 28.
Cauland 8. Culand.
Celtchar mac Uthechair FB. 12 ;
Celtchair mac üithechuir CC. 1 Eg ;
ScM. 7; 13; Celtchair Ulad ScM.
21, 27; Gen. ben Celtchair matc
üthichair FB. 28 ; ingen ibid. ; mice
TE. 19; 16; Dat. do Cheltchar na
celg SC. 29, 11 ; Voc. a Cheltchair
ScM. 13.
C^t mac Matach ScM, 15, Magach
Ä; 8; C6t 8—15; 21, 10; Cett 16;
Gen. ingen Cheit maic Magach
FB, 63; Dai. do Chet ScM. 16;
Voc. a Chit 15; a Ch6it 16.
Cethem mac Fintain ScM. 21, 33 ;
FB. 12; Gen. ben Cethirnd 28.
Clöasach 8. Colmän.
Cobthach Co41, Gen. mic Cob-
that^r Chäil Bveg TE. 1 Eg.-, Hy.
5, 61.
Coemgen Hy. 5, 19.
Colm&n (= lat. Columbanus) mac
hüi Chlüasaig Hy. 1 Braef.
ColumelUe (= lat. Columba cel-
lae) Hy. 1, 63.
Conalre M6r mac Eterscäuil TE.
20; fifC. 21.
Conall Cemaeh ScM. 15 ff.\
CC 1; 3; 7; Ä^C 3; 5; 10; 29;
FB. 12; 14; 23; 25; 31; 34; 39;
57; 60; 61; ConuU CC. 3 Eg.i'^p.
140, 23; Gm. Conaill FB.\\!frt^\
ben Chonaill Cer. matc I^mdt^Jtni
Conchend
872
068craid
23; 18; 28; ara Conaill 14; celi 39;
gilla 69; Dat. do Conall 60; Acc,
in Conall ScM. 15; FB. 10; Voe.
a Chonaill 10; 34; 60.
Conchend s. Fiacail.
Conchend ingen Cheit FB, 63.
Conchobar mac Nessa, König
van ülstir, p. 311, 26; TE. 1 Eg.;
Lg. 6; 13; 19; ScM. 2; 6; 9; 15;
21, 9; CG. 2 Lü.; CoDchobur SC.
29; CC. 1 Lü.', FB. 33; Conchobor
SC. 48; Conchopur CC. 1 Eg.; Gen.
Concbobair Lg. 11; 14; 17; ScM.
1; 20; CC. 7 Lü.; SC. 48; bcn
Concbobair FB. 28; 12; SC. 4;
mac FB. 12; 28; Lg. ö,i6; 13; 16;
SC. 5; ingen FB. 28; Lg. 16; siur
p. 143, i; ö choin cherda Concbo-
bair SC. 29, 17; scelaige Lg. 1;
aradacb Concbobair {so eu lesen)
p. 311, 34; imdai FB. 3; p. 309, 36;
firu chöicid Chonchobair j9. 327, ss;
FB. 43; j9. 131, 6; Lg. 4; isin
Craebrtiaid Conchob. FB. 91 ; p. 309,
81 ; Bat. do Choncobur SC. 24; do
Cboncbobar 5cilf. 4; CC. 6 Lü.;
Äcc. la Conchobar Lg. 6; 14; 17, si;
20; SC 24; im Cbonchobur CC. 1
Lü.; Voc. a Chonchobair Lg. 13;
18, i; Äcitf. 6; 7; 20; a Choncabair
Lg. 18, 40 Eg.; a popa Choncobair
SC. 12. — In sämmtlichen Casus
oft abgekürzt geschrieben: pp. 141 —
145; CC. 6; 7; ScM. 1; 2; 3, ii;
FB. 1-6; 15; 55; 56.
Cond 8. Lug.
Cond C^tchathaeh CCn. 1; s,
Condla Rüad.
Condla gilla Cuind CCn. 6.
Condla, Dat. do Chondlaid Hy.
5, 82.
Condla C&em, Gen. Connla Chüm
{so zu lesen) TE. 1 Eg.
Condla Büad mac Cuind Chet-
chatbaig EC. 1; 2; C. Cdem in der
üeberschrifl; Dat. do Condlu 4;
Voc. a Condlai 5.
Condla SAeb FB. 12 (Conla).
Congal Aidni ScM. 21, is.
Conganehness mac Dedad^cilf. 7.
Connad mac Iliach s. Loegaire.
Connad mac Momai FB. 12.
Constantin mac Elena FB. 32.
Cor&n EC. 3.
Cormae mac Concbobair Lg. 13 ;
16 ; ben Chormaic Condlongas FB. 28.
Cormme Geilt Glleth CCn. 1.
Corpri 8. Catrpre.
Corpri Niadfer s, £rc.
Cothraige Hy. 2, le; p. 17, 25.
Crimthand Nia Nair ScM. 3, 6.
Crist Hy. 7, 60; Crigt Hy. 1, 66;
6, 9; 14; Gen. molad Crist Hy. 5,
101 ; ria n-gein Christ ScM. 5; crolch
Crist Hy. 2, 4o; Dat. do Crist Hy.
2, 49; Äcc. im Crist Hy. 5, 14; in
sUnicid Isu Crist FA. 32.
Croiehen ChrodergF. TE. 15; 16.
Cruaehntn mac Rdadluim ScM. 7.
C6 Abkürzung für Cüchulaind.
in Cd SC. 29, s; 34, e; cu Caulaind
cerddo CG. 6 Eg.; Dat. 6 cboln
cherda Concbobair SC. 29, 17; Voc.
a Chü chain SC. 45, 21.
Cdchulaind mac Süaldaim FB.
28; Cuchulaind mac Soalte SC. 11,
7; Cücbulainn ScM. 21, 12; Cuchu-
laind SC. 11—14; 24; 28 u. 8. w.;
FB. 34; 57; Cüculaind 5C. 32; 39;
FB. 12; Cucnlaind, -cnlainn iSfC. 3;
6—10; 24; FB. 25; 27; 31 u.s.tc.;
Cuchuluinn GG. 6 Eg.; Gen. Con-
culaind SC. 4; 5; 24; 28; 29, 4;
30; 46; FB. 11: ben Conculaind
SC. 4; FB. 21; 28; athair 72; dalta
Conculaind 24; ara 43; Dat. do
Choinchnlainn FB. 14; do Coin-
chulaind SC. 49; do Choincolaind
SC. 20; 45; FJ?. 30; 40; do Coin-
culaind SC. 44; Acc. Coinculaind
SC. 5; 11, 4; 27; 35; 37; 46; 48;
FB. 15; 24; 27; 41; 52; 54; Voe.
a Chuchulaind SC. 13; a Cuchulaind
11,10; 38; aChüculaind 41; a Chu-
culainn FB. 11; a Cüculaind SC.
11. — In Lü. überunegt nd am
Ende, vql. jedoch p. 205 und 254.
Cnmall mac Tr^nmoir CCn. 3.
Cdrul mac D&iri TE. 1; FB.
80; 90; Curuf 89; Curui 79; Cdrol
79; SC. 22; Curof FB. 33; Gen.
Conrof FB. 41; 78; mac Gonrdi
ScM. 7; ben Conrol FB. 79; co
cathraig Conroi Und. ; Dat. do Choin-
rui FB. 90; -4cc. co Coinrof 33; 89.
Cdseraid Mend Maeha mac Con-
cbobair SC. 5; FB. 12; SeM. 14.
mun
873
Eoin Baptist
D
D&l&n ein Druide TE. 18, s.
Sliab Ddlän.
Dali 8. F^dlimid.
D&re Derc mac Echach COn. 4.
D&re mac Fiachach FB, 12;
Gen. Curdi mac D&ire TE. 1 E^^.;
Dairi FB, 33; 41;. 79.
Dareo «. Brüden Mic Dareo.
Dauid David Hy. 1, 12.
Dechtire die Schwester Concho-
har's und die Mutter Cuchulinh's;
Deichtire CC. l Lü., Dectiri Eg.;
3; Dectire p. 144, 26; däg Decttre
CC. 7 ; Deicteir p. 143, 1 ; Gen. dfan
Dectiri p. 328, 2s; mac Dectiri p.
140, 24; dfgrais Dechtere 5(7. 33, 32;
mic delba Dechtere 29, 2 {reimt auf
ille); 6; Acc. la Deichtire CC. 4
Lü.y Dectiri Eg.
Dedad 8. Conganchness, Echbel,
Luachra.
Derboreaill F. FB. 28.
Derdriu F, Lg 5; 10; Gen. Der-
drend 19; Voc. a Derdriu 5, 1; 24; 19.
Biarmait. Gen. mac Diarmata
SP. V 5.
B6el, Boeltenj^ad s. Dubthach.
Bub Sainflend FB. 31; 43.
Bubthach Lg. 13; 14; 16; D.
Emna ScM. 21, 21; D. Döeltenga
FB. 90; D. Döeltengad 72; 92; D.
Döel \]\ad 12.
Bubthach p. 40, 10; p. 41, 8.
Buinbinne s. Fiamuin.
Burthaeht, Gen. Eogan mac
Dairtbechta ScM. 21, 16; matc Der-
thacht FB. 18; 23; mac Durthacht
28; ScM. 11; Lg. 5, 20; 14; 19.
E
Eehaeh, Echaid 8. Eochaid.
Eehaeh s. Mugain, Findbec, Fin-
dige.
Echb61 8. Errgre.
Eehbel mac Bedad ScM. 7.
Ecit 8. Amorgene.
Elena, mac Elena FA. 32.
Ell, hEli Hy. 1, 6; FA. 33.
Emery Meicc Emir Hy. 2, 87.
Emer Ingen Forcaill Mänach ben
Conculainn FB. 21; 28; 24; SC. 40;
fimer SC. 28; 29; 30; Emer 39 ff.;
FB. 19; p. 310, 12; Emer Foltchäin
FB. 19; 28; Gen. Erairi SC. 9;
Dat. do Emir SC. 39 ; do Emir SC.
48; Acc. im Emir FB. 19; Voc. a
Emer SC. 42; 44, 5; a Emer an
foltboide 1 1 ; a Emer Ingen Forgaill
Manach FB. 19; 24.
Enna, mic £nna Aighnich TE.
1 Eg.
Enoc Henoch Hy. 1, 6; for
Enöc FA. 33.
Eochaid Ailtlethan TE. 1 Eg.
Eochaid TE. 14; Eochaid hAere-
monl LU. ; Eochaid 5 Eg. ; Eochuidh
Aiream mac Finn 1 Eg.\ 10, 20; 19;
Eochuith 20; £chaü2 3 LU.; 20
Eg.\ Eochatd Airem 6 XCT.; 5 Eg.;
7 Eg.; Gen. Echdach TE. 1 LU.;
Echdach H LU.; Eochada 3 Eg.;
8 Eg.; Eacha(2a 14 Eg.; Echa^a
Airimon 20 Eg.; Dat. 0 Echaid
TE. 2 LU; hicc Eochuith Airem
20; do Eochaid Airim 1 Eg.; 2
Eg.; 20; ^cc. fri Eochaid TE. 2
LU; 6.
Eochaid B6adach TE. 1 Eg.
Eochaid Fedlech TE. 6 Eg.;
Gen. ingen Echach Fedlig FB. 28;
12; Eochada Fedhl»^ TE. 9, 26.
Eochaid lüil SC. 36 ; (7en. Echach
luil 31, 9; 38, 9; Acc. fri Ecdäig
n-Iüil 13.
Eogran Inbir SC. 38, 6; Gen.
Eögain Inbir 45, 1; Eoguin 38, 1;
Acc. fri Eogan n-Inbtr 13.
Eogan mac Bnrthacht Lg. 19;
15; FB. 12; rl Fernmaige Lg. 14;
Gen. Eogain maic Durthacht Lg.
5, 20; 19; FB. 28; ingen Eögain
maic Derthacht 18; 23.
Eoin Baptist Iohanne8 der Täu-
fer Hy. 1, 16.
Erc
874
Flndcliiem
Ere, hi tig Erc mic Gorpri Niadfer
SC. 21.
Erc mae Fedelmthe FB, 12.
Ercoil = lat. Hercales; Ercail JPB.
69; Gen. Colomna Ercoil 93; tech
n-6armna ocus Ercoil 66; 69, Er-
caile Eg.
Errge Echb^l FB. 12.
Essamain, Gen. mic Essamnse
TE. 1 Eg.
E'sa losua, la h£sa By. 2, 59.
E'tÄin ingen £tair TE. S LU.;
8 Lü.] 9 LU.; 12 Lü.] 13 Lü.]
p. 131, 10 ff. ; £tdin Echraide ingen
Aiiaia TE. V6 Lü.] fitain 5 Eg.;
9 Eg.; 14; Etdin 9 Lü.; 10 i(7.;
Etain 20 Eg.; p. 131, s; 132, 9;
Etaoln TE. 3 JE7jr.; £taein 13 Eg.;
Ettain 16; Gen. Etüne jp. 130, 30;
Etaine TE. 14 JEJy.; 17; 18; EtAini
19; Etaini p. 131, 9; 13; Etiiinia
TE. 15; 18; 20; Dat. ar £tain 20;
Acc. fitain 8 Eg.; 11 iü^; 12 ^.;
13 Eg.; Etäin 6 iCT.; 14 Lü.; p.
131,2; 132,14; co hEtain TE.Ö Eg.
E'tar, ingen £tair ri Eochraidhi
TE. 3 Eg.; 6 Eg.; p. 131, s; la
mn&i n-£tair si-; Etair in chath-
miied e; 0 tltuT p. 131, 10.
Etarlam s. Bressal.
Eterse^ 8. Conare.
Ethne Aitene&ithreeh ben Ck>n-
chobair SC. 4.
Ethne Inguba ben Ckincolaind
SC. 4; 6; 7; 10; 34, 17.
Ethnend 8. Log.
F
Fabian FA. 32.
Fachtna TE. 8.
Faetna mac Sencada FB. 12.
Failbe Find SC. 33, 7; Fselbe 6.
Fand ingen A'eda Abrät SC. 17;
13; 14; 32 ff.; Gen. Fainde 16;
34, 8; 10; Dat. 0 Faind 13; Acc, la
Faind 11, 4.
Fathemon s. Rochad FB. 12.
Feehine Fabair Hy. 1 Praef.
Fedelm Nöierlde ben Loegairi
Büadaig FB. 22; Nöichride 17; F.
Foltchain ingen . . Conchobair 28;
F. Findchöem ibid.
Fedelm Köicrothach ingen Con-
cobair FB. 28; Gen. maic Feidilmi
Lg. 16.
Fedeimid Chilair Ch^taig FB.
12.
Fedeimid 9 Gen. Erc mac Fe-
delmthe FB. 12.
Fedeimid Flrnrglas macCormaic
Geltai G&ith CCn. 1 ; F. Rechtmar 3.
Fedllmld mac Daill Lg. 1^6;
ScM. 21, 37; Gen. ingen . . Feidlim-
the Lg. 6, 4.
Feradacli Find Feetnach FB. 12.
Fergna mac Findchöime FB. 12.
Fergus mac Leti FB. 12; Gen.
mac Fergusa ScM. 7.
Fergus mac Röich (R6ig) FB. 5;
6; 12; 15; 16; 41; 55; 74; 91; 94;
p. 328, 1; Lg. 13 ff.; ScM. 18; p.
141, 13; 28; CC 1 Eg.; SC. 3; 9;
10; 29; Gen. Fergusa p. 328, c;
longas F. Lg. 5, u; 19; mac 14;
15; Ath Carpait F. FB. 36; Fer-
guso p. 142, 17 u. 8. u).; ScM. 21, 29;
Dat. do Fergus Lg. 16; Acc. im
Fergus 14.
Ferloga ScM. 20.
Fiacall mac Conchind CCn. 6;
ben Fiacla ibid.
Fiacha FB. 12.
Fiaelia mac Fergusa Lg. 14.
Flaehaeh 8. Rus, Däre, Imcbad.
Flaehaig FB 12.
Fiaehna mac Feidilmi Lg. 16.
Ffal ingen Forcaill p. 310, is.
Find mac Cumaill O55. I u;
III e; CCn. 7; 8.
Find mac Findloga TE. 6 LU.,
mac Finntain 1 Eg.
Find mac Rossa SC. 22.
Find 8. Tri Find.
Findabair ingen Aililla ocus
Medba FB. 44; 45; 54; 63.
Findbec ingen Echach FB. 28.
Findch&em ingen Catbbad FB.
28; p. 140, 22; Findchöem j). 328, u ;
CC. 7 LU.; p. 142, 11; 28; Crtn. mae
Findchoeme ScM. 15; FB. 48; i>.
Findige
875
L6eg
142, 18; Finncoimitt is; Acc. la
Fimicoim p. 142, is; Voc, a Find-
choem CG. 1 Lü.
Findige ingen Echach FB. 28.
Findiogra s. Find.
Finnaehta Fledaeli FA. 32.
Fintan mac Neill FB. )L2; mac
Fintain ibid.; ScM. 21, 83.
Fintan mac Rogein Rüaid TE.
lEg.
Forgall Manacli, Gen. ingen
Forcaill M&nach FB. .21, Monach
Eg., s. Emer; bruden Forgaill Ma-
naich ScM. 1.
Füamnacli F. p. 132, 20; p. 130,
27 ff.; Gen. Füamnaighe TE. 13
Fg.
Furbaide Ferbend mac Concho-
buir ScM. 7; 12; SC. 29, w.
G
Garmna FB. 66.
Geirrg'ind a. Moinremur.
Oerree maic lUadain Lg. 5, 18
{Gen.).
German Hy. 2, 10; 12.
Gobban SP. III s.
GoU mac Morna CCn. 4; 5; 7.
Gordi&n FA. 32.
Id mac Riangabra FB. 14.
lesu Jostia Hy. 1, 12, vgl. £su.
lesn Jesus Hy. 1, le, s. Tsu.
Iliach s. Connad.
Illadan, maic Illadain s. Gerrce.
Iliand mac Fergusa FB. 12;
ScM. 21, 2s.
Imehad FB. 12.
lob Hy. 1, 13.
lolian Baptist FA. 3, Gen. Eoin
ibid. LBr.
lonas Hy. 1, 37.
losepli Hy, 1, 9; 17.
Irereo TE. 1 Eg.
Isae Hy. 1, 7.
I'su Jesus Hy. 2, 66; 4, 6; FA. 6; 32.
luiraine Moir {Gen.) TE. 1 Eg.
Tadaide ludaeus FA. 29.
Labraid L6athl&m ar claideb
SC. 13 /f.; 31, 1; 13; 33, 7; 34, 2;
Gen. Labrada SC. 11, s; 17; 28;
31, 2; 4; Dat. 0 Labraid 13; Acc.
Labraid Lebarmong 33, 2.
Labraid mac Luircc TE. 1 Eg.
L&eg , Lfteg-aire s. Ldegr» Löe-
gaire.
Lftm Gabnid ScM. 10; G^en. mac
Lama G. ibid.
Lassair p. 48, 23.
Leborcham ingen Oa ocus Adairce
SC. 4; 5; Lebarcham Lg. 6; Acc.
fri Lebarcbaim 7. — Vgl. Mem.^ p. 7.
Lendabair ingen Eögain FB. 18.
Leti 9. Fergus.
Llath, CO Brigh Leith micc Celt-
chair TE. 19; 16.
Llath Macha FB. 31 ; 32; 43; 70.
Llban F. SC. 11—20; 31; 38;
reimt 11, 10 mit galar, 34, 6 mit
bammar.
Lir s. Manannän.
Loehra p. 20, 26, Luc hm is.
L6eg mac Riangabra FB. 43; 61
ara Conculaind SC. 20; Löeg SC
6; 7; 14; 15; 32; 34; 39; Lseg 7
9; 13; 14; 33; FB. 40; 67; Gen
Löig SC.li; Acc. fri Löeg 32; 30
47; Voc. a Löig SC. 7; 14; 16; 33
40; a Läig 20; 28; 39; a Laich 6
a Läig a mic Riangabii SC. 45, 24.
IxSe^Aire
876
MuTiii MtinchAem
Löegraire Hy, % 21; p, 20, ss.
Löeg-aire Buadaeh mac Connaid
mic Iliach FB. 8; 12; 22; 38; 46;
59; 63; 69; CG. 1; oft dbgeMrzt
ScM. 21, 38; FB. 9 u. «. w.; Lsb-
gaire FB. 8 ; Dat. do Löegairi FB.
70; do L*gaire SC. 29, 9; Foc. a
Loegaire ScM. 9.
Loth Hy. 1, 25.
Loth M6r mac Fergusa maic Leti
ScM. 7.
Lothrach p. 20, 26.
Lneatmoel p. 20, 26, Lncutmel 18.
Luehet CCn. 5.
Luehtal L&lmdirir (^«n) TE.
6 js:^.
Lug mac Gaind maic Ethlend
jp. 328, 22; mac Ethnend CG. 6.
Ladfer FÄ. 19.
Lugaid) 6^^n. Lagdach Hy. 5, 68.
Lngaid Corr s. ürgrend.
Lugaid Muman ScM. 21, 28.
Lugaid Be^erg mac na Tri Find
Emna SG. 24; 10; 27; Gen. ben
Lugdach Riab n-derg FB. 28.
Lugnai 8. A'th mac Lugnai.
Lupalt p. 17, 20.
M
Mae Dareo s. Brüden Mic Dareo.
Mae Da thö ScM. 1; 3; 6; 19;
bruiden Mic Da thö ScM. 5; mac
5; 21, 4; 22, 1; da mac Dat[h]o 22,
11. — S. Mes8r6ida und Messgegra.
Mae <ye p. 130, 24 ff.
Mae Tri eon ScM. 21, 28.
Mae Uisnig Lg. 17, le, s. Nöisi.
Magaeh s. Ailill, Cet.
Maie Aeda 81aiii CG. 2 LU.;
Hy. 1 Praef (Oeda).
Maie Uislend (= Maic Uisnig)
Lg. 17, 24; 18, 10; tri M. ü. ScM.
21, 18; Uisle Lg. 5, 8.
Maie Uisnig Lg. 1; 8—15; 19;
tri M. ü. 17, 4 ff.
Mailenaig s. Banb Sinna.
Maire Hy. 1, 17; 2, 66; 68; 5, 12;
98; 106; 6, 23; FA. 6; Muri 2; QLBr.
Maling SP. IV, gewöhnlich Moling.
Manand&n mac Lir SG. 13; 45 ff. ;
Manann&n SG 45, 2; 7; 9; Gen.
munter Manandan SC. 38, 6; Acc.
la Manandan p. 132, 18; 21.
Mane mac Conchobair Lg. 16.
Marean 8inna ScM. 21, 26, Mar-
cach H.
Mata 8. Aüill.
Mataeh 8. C^t.
Medb FB. 44-66; oftkiMW ocus
Medb, or All. ocus ol Medb 62;
Medb 0CU8 Ailill ^C.22; Gm. Medba
FB. 55; 75; Ingen Medba FB. 63;
ara Ailina ocus Medba ScM. 19;
Medbi FB. 42; Dat. 6 Meidb ScM.
1; 2; 4; 19; 80 zu lesen FB. 56;
74; Acc. la Meidb FB. 75; Lg. 16.
Melglie Molbtliaigli (Gen.) TE.
1 Fg.
Mend, ingen Mind FB. 79.
Mend mac Salcholcan 8eM. 12;
mac Salchadse FB. 12.
Messbüaelialla ^. TE. 20.
Messgegra 7X 1 LU.^ Mass-
gedhrui ^.; Mesgedra mac Dathö
ScM. 22, 11; p. 112.
Messröida mac Dathö ScM. 3, 9;
22, 12; Mesräeda 11; Mesroda jp. 112.
Mieh^I FA. 15; 18.
Mider Breg L^ith TE. 13; 20;
15 ff.; p. 130, 29; j). 132, s; Midir
2!E. 13 Eg.; 16 ^ä/.; p. 132, is;
Gen. ben Midir >>. 132, 20; DctL do
Midir JJB. 18.
Milelm, Gen. Milcon Hy. 2, 7,
8. p. 323.
Milinee mac hUa Buain p. 17,
20; S2.
Moeaba Hy. 1, 13.
Mornai s. A'ed, Gonnad, OoU.
Momnii |>. 142, 12; 14; 15; Corm.
Tr. p. 108.
Mue Slanga GGn. 8.
Magain ingen Echach Fedlig FB.
12; Aitencsetrech 28.
Mniredaeh, aue Muiredaich SP.
V 9.
Munremor mac Gergind SeM.
12; 21, 24; mac Gerrrgind FB. 12.
Mumi Munelillem GCn. 3.
Nera
877
Sencha
N
Nera^ tri maic Nera 8cM, 21, i7.
Kessa, mac Nessa Lg. 17, lo, 8,
Conchobar.
Nia Nair 8. Crimthand.
Nlab F. FB. 28.
Nlall, mac Neill FB. 12.
Noe Hy. 1, 7; 22.
Köisl mac Usnig Lg, 7; 8; 9;
17, 5; 18 ; »5; 29; Nöisiu 15; Nöise
1 2 ; Oen. Nöisen 12 ; 15 ; Noisi 18, 36 ;
Dat. do Nöisin 13; Acc. dar Nöi-
sin 15.
N6ada mac Aiched CCn. 2; Gen.
Nüadat ibid.; Dat. do Nüadait
CGn. 1.
Nun Hy. 2, 67.
0
Odissi Hy. 2, 4.
Cengrus mac A'eda Abrät SC. 12.
Oengrus mac Lama Gabaid ScM. 10.
Oengus Tnirbech Temrach mac
^cYidach Ailtlethuin, Gen, Oengusa
TE. 1 Eg.
Oscar 088, I 4; 5.
Otide Hy, 2, 4.
Pangrur B&n SP, II 1; 4.
Patralc mac Galpuimd FA. 32,
Hy. 2, 4; 1; 66; Gen, Patraicc 21;
3, 10; Dat. do Patraicc 3, 7; 1, 49;
Acc. Patraicc Hy. 3, 1; 4, 9.
Petar FA. 32; Gen, comarba
Petair ibid.; ord Petair ocus Pöil
p. 39, 13 ; Dat. do Phetar FA. 2;
32.
Philip mac Gordiän, do Philip
FA. 32.
Pol FA, 2; 32; jp. 39, is.
R
R&iriu Ingen Duind Duma CCn. 3.
RÄthand FB. 69 ; Sndm R&thaind
ibid.
Renell p. 20, 26.
Rlangahra 8, Löeg; a mic Rian-
gabra SC. 29, 1; 24.
Roehad mac Fathemon FB, 12.
Rogein Rüaidh {Gen.) TE. 1 Eg,
R6ich, R6ig 8. Fergus und Su-
aldam.
Rüad mac Badaim FA, 69 Eg,
RAadlulm 8. Gruachniu.
Rus mac Fiachach FB. 12.
s
Sadb Salbair FB. 63.
Salehad» 8. Mend.
Saleholcan 8. Mend.
Samera FB. 66, Saimere Eg.\
68; 70.
Sanet&n Hy, 6, 21.
Sedlang mac Rlangabra FB. 14.
Sechtmad p. 17, 17.
Senach Siaborthe SC. 13; 36.
Seneha mac Ailella FB, 12 ; 29
6; 54; 94; Lg 1; SC. 3; FB. 7
16; 21; 26; 41 Eg.\ 66; 74; p. 327,30
Senchaid
878
Victor
Sencho p. 141, is; 142, ii; le; 143, 9;
a Sencha FB. 30.
Senchaid, mac Sencada FB. 12.
Senlaeeh Arad ScM. 7; 2t, 19.
Setanta der ursprüngliche Name
CuchtUinn's Ca 5; 6; SC. 29, 1».
Siluester FÄ. 32.
Saaldaim mac Köig FB. 72,
Subalt. Eg. ; Goocholaind matc Saal-
daim 28; mac Soalte SC. 11, 7;
Sub. FB. 40 J?^.; do Saaldaim mac
Köig CC. e LU, Sodaultuim Eg.
Suceat Hy. 2, s : Succait p. 27, S5.
Sulbne Gellt SP. III.
T
TadiT mac Nüadat CCn. 3.
Tassaeh Ey. 2, 63; Gen. Tassaig
54. Vgl. p. 21, 40.
Tig'emach T^tbanDaeh mac
Luchtai SC. 22; CC, 1 Lü.
Tigris p. 17, 20.
Traigletlian Lg. 16.
Traigtlir^n Lg. 16.
Tri Büagelltaig Breg FÄ. 83.
Tri Find Emna SC. 24 ; FB. 28.
Tri Glais Seseind üairbeöil
FB. 83.
Tri Maie Dornmair ciie6il FB.
83.
u
Uatli mac Imomain FB. 75-78.
Uisle 8. Maie Uislend.
Uisneeii s. Maie Uisnig.
Urgrend mac Lugdach Cairr
CCn. 4.
Utheehar 8. Celtchar.
Victor Hy. 2, 7; 47.
Geographische Namen.
A'enaeh 8. O'enaeli.
Affraic, i n-Affraic FB. 93.
Aidne FB. 32 Fg., s. Congal.
Aigrli FB. 32 Fg.
Aine FB. 32 Fg., Anni Lü.?
Alba F. Schottland; Gen. i
crfch n-Alban Lg. 11; fer n-Alban
ibid.] 13; 18, 18 ; dochum Hg Alban
11; connoebaib Alban all Hy. 1, 63;
Dat. i n-Alpain FB. 93.
Alma CCn. 1; 2; Almo 7; Da*.
1 n-Almain 2; Äcc. Almain 3; 7.
Arborie Letha p. 19, si.
Ard Maeha Ärmagh Hy. 2, 4s.
Asal FB. 32 Fg.
Assia i<'£. 93.
Ath Carpait ^ergrnsa FB. 36.
Ath Cind Chon .S'cilf. 20.
A'th Garach p. 144, 2.
Ath Lethan p. 144, 1.
Ath Lüain ScM. 20
Ath Mac Lnf nai ScM. 20.
Ath Mldbliic ScM. 20.
Ath Ba Mörrlf na FB. 36.
B
20.
Belach Mngrna Senröirind ScM.
Belach Muni in t-Siriti FB. 75.
Bcnd £tair, co Beind E. Lg. 11.
Bcnna Bairche Hy. 2, 29 {Gl
Boirche).
Berrnaid, dar B^rnaid na Fo-
rairi FB. 36.
Bethil Hy. 6, 26.
BethroD Hy. 2, 67.
Bile, i m-Biliu ScM, 20; bile
„a large tree, which . . was held in
vener ation by the people; for in-
stance one under which their Chiefs
used to he inaugurated, or perio-
dical games ceUbrated" Joyce, Ir.
Nam.^ p. 481.
BiU Bdada SC. 34, 3; don Büiu
B. 32.
Boind SC. 6.
Brefni ScM. 1.
Breg 8. Brega, Brl, Mag Breg,
Sliab Breg.
Brega CC. 2 LU.; FB. 32; Gen.
a cathbüadaig Breg FB. 11; a Bre-
gaib CCn. 1.
Bregmag CC 2 Fg.
Bretan Britte; PI. Gen. rf Bre-
tan p. 17, 17; Lü. Nenn. 3; inis
Bretan ibid.; Dat. co m-Bretnaib
ibid. — Davon bretnas brittisch
Gl. zu Hy. 2, 3.
Bri Cobthaig C^il Hy. 5, 61.
Brf, d. i. Bri L^ith, p. 132, 20;
Gen. Mider Breg L^ith TE. 13;
Bri Letbi 20; i sith Breg Leith 18;
Bri L. 20; Dat. i m-Brl Löith p.
132, 21; 19; Äcc. CO Brigh Leith TF.
19; CO Bri L. 20; co Breg L. ibid,
Brüden Blai Briuga ScM. 1.
Bmden Da choea ScM. 1.
Brnden B& derga ScM. 1 ; SC.21.
Bmden Forgaill Manaich
ScM. 1.
Bmden Mic Dareo ScM. 1.
Bmden Mic Da th6 ScM. 5.
Cäerthend
880
Enudn
c
C&erthend CMana Da dam, Dat.
do Chserthiund Cl D. d, FB. 36.
Caill Foehlad Hy. 2, le; p. 19, 39.
Caldai Chaldaei, (Jen. na Gal-
dai Hy. 1, 27.
Cannan Hy. 2, 57.
Capua p. 19, sa.
Cell, i toeb Cille p. 42, 9.
Cell Dara ScM. 20.
Cenandos CCn. 1.
Cermnae FB. 32 Eg.
Cerna FB. 32.
Clelteeh FB. 32.
Clithar Fldbaidi FB. 36.
Clüan Da dam FB. 36; cluain
„a fertüe piece of land, ar a green
ardble spot, swrrawnded . . hy bog
or tnarsh** Joyce, Ir. Nam. p. 223.
Cnoe R^in CCn. 7.
Cnueha, cath Cnucha CCn. Ö.
Colomna Ereoil FB. 93.
Commnr CetharsUf ed FB. 36.
Conaille Müirthemni p. 17, ss.
Connaeht, Gen. sealb coiccith
T^. 1 Eg.; a gillu C. ÄciMT. 21, 1;
2; 4; 19; Dat. do CbonnacÄ^a* 18;
Acc. la Coünachta ScM. 2; 5; 17—19.
— Davon connachtach ScM. 16.
Coreaeh, (Ten. Corcaige, Dai. i
Corcaig JSy. 1 Praef.; corcach „a
marsh, low swampy ground'* Joyce,
Ir. Nam.^ p. 446.
Cr&ebrüad F. der Palast Concho-
bar's in Emain, p. 309, 31; Gen.
na Crsebröadi FB. 1; Dat. mn
Crsebrüaid 59; 91.
Crdaehan A'i (^i Eg.) F, die
Königsburg in Connaeht, die Resi-
denz von ÄüiU und Medb; Gen.
na Cruachna FB. 66; TE. 16; Dat.
hi Crüachain FB. 52; 62; hi Crua-
chain K\ 75; Acc. Cniachain 43;
CO Cniachain AI 41 ; PI. Gen. Mag
Cruachan, Raith Cruachan TE. 16;
a hüaim 57; 6 rfg 72; Dat. do
Craachnaib FB. 42; do Chrdach-
naibA'i 44; 42; Acc. Crdachna 44;
Cruachna Ai 43.
Crdachna Conalad ScM. 7;
; 21, 20.
Cüala FB. 32 Eg.\ Gen. i crich
I Cualand ScM. 1; a hU'ib Brnin
I Chualand p. 42, 8; di chlandaib
I Cualann SP. V 10.
Currech Hy. 5, 97; FB. 32.
D
Dalaraide [Gen.) p. 17, 21.
Drochet Calrpre ScM. 20.
Draimm Criaigr ScM. 20.
Braimm I)& malge ScM. 20.
Druimm Snechta, Gen. a Libur
Dromma Snechta p. 136, 1.
Bruimm Saaln Osa. II 1.
Ddn Delca SC. 9; FB. 36.
Ddn Fremain TE. 1 Lü., Frt-
mainne Eg. ; co Ddn Fr^munn 7 Eg. ;
Fr^maind 17; 19; 8 Eg.
Bdn Imrith SC. 9 ; Dun Imbrith
p. 142, 23.
Ddn Inbir SC. 45, 5
Ddn Radraigre FB. 1; 43.
E
Eehrad, Gen. £Uin Ecbraide TE.
13 LU., Eocraide Eg.; rf Eochraidhi
3 Eg.; 5 Eg.
Edmann CC. 2 Eg., ir Edmuind
Elpa die Alpen Hy. 2, 9.
Emain, Emain Macha F. die
Königsburg in Ulster, die Residenz
Conchobar's; Emain do loscud Lg.
16; Hy. 2, 43; Gen. narrdtha L na
Emna Lg. 8; for faidchi na hEmna
14; 15; 17, 54; na tri Find Emna
SC. 24; FB. 28; ScM. 21, 21; FB.
11; 68; dar Oenaeb n-Emna5C.32;
cvLTathmir Emna Macha FB. 10; 69;
Dat. do Emain Macba ScM. 20;
CC. 4; FB. 69; i n-Emain Macha
CC. 1 LU.; 1 LU.] SC. 23; 24;
E6
881
Grecia
Lg. 5, lo; FB. 1; 5: 90; 91; ind
Emuin Macha CC. 1 Eg. ; a hEmain
SC. 29, 81 ; a hEmuin p. 140, 26;
144, 19; o Emain "Miacha FB. 7;
mag ar Emuin CG. 1; do Emuin
Macho CC. 4 Eg.; do Emuin Mocse
j>. 144, 27; Acc. CO ränic Emain
Macha FB. 38; 39; 40; 70; 90; 4;
Lg. 17, 2; Emuin p. 142, 12; co
hEmain FB. 31; 78; SC. 20; 24.
E6 FB. 32, r^Z. Mag eö Mayo,
eö „^ ycw iree" Joyce, Ir. Nam.*
p. 492.
lEoTop Europa; i n-Eoroip FjB. 93.
E'riu -F. Irland; firiu ule SC.
33, 35; lan hEriu 8cM. 1; 6^6n. na
hErend SC. 1; 41; 5c3f. 22, 9; blad
n-Erend FB. 79; dochum n-£renn
Hy. 2, 13; morbrugi Erend FB, 32;
clerich hErenn Hy. "2, ei; cöic coi-
cid Erend TE. 1; ÄC. 21; ScM. 5;
ITB. 17; j>. 141, 11; i crlgaib hErenn
Lg. 11; do duinib hEr. TE. 1 Lü.;
fer n-£rend FA. 32; fir hErenn
ScM. 11; 5; 6; 8; TE. 2 ilT.; SC.
21; FjB. 11; Z2y. 2, 52; slüaigh bfer
n-Erinn TE. 19; hErenn iathmaige
Hy. 3, 6; a rf Isech n-Er. FB. 27;
do mnaib £rend SC. 33, 25; la rig
n-&end FA. 32; Om. 1 2; ri hErinn
TE. 2 Eg. ; rige n-firend T^. ILU.;
SC. 21; do prfmsfiferaib hEr. FB. 2;
tigemais hEren^J SC. 21 ; tir u-£rend
FB. 31; tuatha hErenn Hy. 2, is;
19; 41; eclacha TE. 17; connöebaib
hErenn Hy. 1, 49; co n-ogaib hErenn
Hy. 1, 61 ; prim-abstal hErenn Hy.
3, 1; coigÄÄ hErinn TE. 1 Eg.; 2
Eg.; 6 Eg.; 15; 19; 20; p. 141, 25;
2>at i n-firind FB. 79; 93; TJB.
9, 28; i n-hErind ScM. 1 ; i n-hErinn
Lg. 6; 10: 14; dond Erinn Hy. 2, 15;
i n-fire Ti?. 2 Xi7.; j?. 132, 10: CC.
2 ilT.; /SC. 3; FB. 19; fo £rind
TJS;. 2; fo firind imbel SC. 37, 13;
fo hErinn 8 Eg.; 17; p. 131, 3; for
hErinn TE. lEg; & hErind SC. 35;
J.CC. no sirfed hErind na n-iath SC.
29, 10.
Ess It6aid Lg. 11 ; dar Eis Ruaid
FB. 69.
F
F&l kommt in m^reren poetischen
Bezeichnungen für Irland vor: dar
feda Fäil Lg. 17, 39; maigi Fäil p.
132, 27; inse Fäil p. 133, 1.
Fea FB. 32 ; Mag Fea Hy. 5, 59.
Femen FB. 32, vgl. Corm. Tr.
p. 74.
Fer Brot ScM. 15 V
Fersma FB. 32.
Fer Manach ScM. 15?
I Fernmaige, ri Fernmaige Lg. 14;
5citf. 11.
Fid Dromma SC. 34, 14.
Fld Galble ScM. 20.
Fir Ardai p. 144, 2.
Fir Falga a. Inis Fei* Falga.
Fir BolsB p. 144, 2.
Fremain, hi Fremain Tethbai
TE. S LÜ.; hi Fr^mainn 15 Eg.;
20. Vgl. Dün F.
G
Gaben Hy. 2, 58.
Gabar Oss. I 9.
Gall Franke, Normanne,
Däne, Engländer; ainm do saßr-
chlannaib Frangc Corm. p. 23; ar
it Gaill ro suidestar a n-Erinn ar
tü8 tbid. ; blindauga caech in lingua
Galleorum dicitur Corm. p. 7 blind ;
feitir i. glas na n-Gall ibid. p. 26
langfiter.
G6edel/^ Gäle; PI. Gen. lathus
gaile Göeael uile FB. 89; Dat. for
Göedelaib FA. 32; Acc. Göedelu
ibid. LBr. — Davon Göedelach,
tria Goedeilg auf Gälisch p. 19, 37.
Grecla FB. 93.
56
Ibar
882
Nemtfanr
Ibar Cind traehta SC. 39.
Inber Glchmaine p. 131\ e; 27;
TE. 3.
Inis F&U jp. 133, 1.
Inls Fer Falgra FB. 89.
Insi Gafd FB. 93.
Ins! Ore FB. 93.
Lagrin die Männer von Leinster,
die Provinz Leinster; Gen. Laigen,
ri Laighin (ßic) TE. 1 Eg., ß Eg. ;
Dai. do Laignib Hy. 4, 8; illaignib
CCn. 1 ; ScM. 1 ; Äce. Lagniu äid. ;
Laigniu 6.
L«tha Latiutn Hy. 5, 88.
Letha Letavia Hy. 2, 10? vgl,
p. 19.
LIa FB. 32.
Linde FB. 32 (Line Lü.).
Llndi Leith (Gen.) FB. 31.
Liphe iS^P. y 8; FB. 11; abann
Lipbe p. 45, s.
Loch D& alrbreeh p. 131, s5.
Loeh D& Hg jp. 131, 29.
Loeh Duib Sainglend ^JB. 31.
Loeh L^mnaehta p. 42, s; is.
Loeh 8&il iSc3f. 21, 84.
Loeharna FB. 32.
Luaehra Conalad SeM. 7.
Lnaehra Dedad (Gen.) ScM. 7.
Ldaera {Gen.) SC. 47.
M
Maeha FB. 32; G^en. rfg Macha
SC. 30, 8; «. Emain Macha, Güs-
craid; Dat. do Mächi Hy. 2, 46
Ufu2 49, vgl. Ardmacha.
Maenmag FB. 32 Eg.
Mag Allbe iSfc3f. 19.
Mag Arehommln EC. 4.
Mag Breg FB. 43 ; G^en. Moighi
Breg TE. 20.
Mag Coli Hy. 5, 7s ; Gail p. 48, ss.
Mag Cmaehan, Mag naCruachna
TE. 16.
Mag Cruaieh SC. 11, s.
Mag D& Gabul F£. 36.
Mag B& g4s Oaa. 1; 10; Da g^si 7.
Mag F&il IWan(2 p. 132, 87.
Mag Fea Hy. 5, 59.
Mag Fidgaß SC. 15.
Mag Gossa p. 144, s.
Mag Inis p. 21, 89.
Mag Life p. 41, se.
Mag Ldada iSC. 32; 34, 3.
Mag Medba FB. 32.
Mag Meli SC. 13; EC. 2.
Mag Murthemni iS'C. 1; 2; 6;
11, 9; 29, 80 ; 38 m?. 142, 84.
Mag Slieeeh FB. 36.
Marggae SP. V is.
Mastin 8. Meisten.
Mide Meath; Midi FB. 32; (T«».
mdip. 131, 37; ITB. 8; Mide SeM.
1; 20; im-Midiu TJ^. 1 LU.
Meisten {Gen.) SP. Y a; Dat.
im-Mastin ScM. 20.
Mnceraime FB. 32 Eg.
Mnlr Tall&in Oss. ITI 9; maia
im Thallaind 11, Tallann Ed.
Muma F. Munster; Gen, Mo-
man TE. 1 Eg.; ScM. 21, 88.
Murese FB. 32; rpL Ailill; mni-
risc „a sect-shore mcvrtih*^ Joyce,
Ir. Nam.^ p. 451.
Mnrthemne SC. 33, 30; 37, 19;
FB. 32; CC. 1 Eg.
N
Kemthor ^y. 2, 1.
OenAch
883
Talcha
0
Oenach Bodbflrnal p. 132, i5.
O^naeh Bre; L6ith TE. 3 Eg.
Oenaeh na Gr6aehna FB, 66;
TE. 16.
Oenaeh Emna SC. 32.
Oenaeh Fldga SC. 32; 37, %.
Oenaeh Maeha, Aenach M. Lg. 19.
Olneemaeht der <Ute Name für
Cawnacht ScM. 21, s6.
Olslodra p. 19 not.
R
B<h Gmachan TE. 16.
R&ith Imgrain ScM. 20.
Boeriu, Gen. Roerenn SP. Y 8.
Roisene FB. 32 Eg.
R6m, Oen. abb Roma FA 32;
Dat. 0 Rdaim |). 39, 20; Acc. in
Röim FA. 32.
Bom&n, G^en. P/. do rfg Rom&n
FA. 32; Z\ 868.
Bom&naeh Z^ 810; Dat. PI do
Röminchaib JFul. 32.
Res Roiirne FB. 32, Ruidni
Eg.
S
Saball, ic Sabull Ol. zu Hy. 2, 99;
jp. 21, 89.
Selthla FB. 93; hi tirib Sei-
thiach 79.
Beot, Dat. PI. do Scotaib den
Iren Hy. 2, S5.
Sith Sfnigrhe Grüaehan TE. 16.
Slfab Armöin p. 19, 82.
Sil ab Bresr, hi Sl^ib Breg FB. 36.
Sllab Füalt CC 2 XCT. ; j). 144, 1 ;
FB. 43; hi Sleib Füait 31.
Sligi Midluaera SC. 47.
Tailti, Taillti FB. 32 Eg. ; G'cn.
öenach Teilten s. unter fess.
Teeh Beefoltalgr p. 143.
Teeh Bresall Etarl&lm p. 132, 15.
Teeh Mldeh6arta FB. 2; 23;
Midcbüarda 17; 68; p. 309, 32.
TemairF. Tara LU.p.b2^,itff.\
Hy. 2, 44; SC. 21; Temoir FJ5, 32
Eg.\ Oen. tir Temrach JETy. 2, 20;
na feisi Temrach TE. Q Eg.\ na
Temruch 2 Eg.\ 6 £^^.; na fleidiu
Temruch 7 ^^.; feis Temra 2 LU.\
DaL hi Temraig na rig SC. 21 ; 27;
Acc. CO Temraig t&u2.
Temair Loehra ScM. 7; Lüacra
CO». 8.
Temair Malrei, co Temraig M.
CCn. 6.
Tenmagr FB. 32 Eg.-^ a Tenmag
Trogaigi SC. 28.
Tete Brec, don Teti Bricc SC. 9.
Tethba FB. 32 £:^.; hi Tethbai
TE. 1 XCT.; di Tethbf p. 131, 83 ;
hi Tethfia TE. 7 i?5f.; 8.
Tlachtga FB. 32 JE^.
Tor Bresroind FB. 93.
Torrian, mara Torrian Hy. 2, 11.
Trnim, sluag Side Traim SC.
29, 16; tromm „ihe eider or bare-
tree^' Joyce, Ir. Nam.^ p. 498.
Tüalm Inbir SP. III 1.
Tüath Bathl CCn. 1; 7.
Tnirid» FB. 32 £?^.
Tulaeh Taidgr CCn. 7.
Tulehas FB. 32 ^^f.
56'
Uachtur
884
Usneeh
u
üaehtur Gabra Hy. 5, eo, Gl, i.
telach mör sein fil immaig Lagen.
Uaehtor üsnlir EG. 1.
U'aig Böana FB. 70.
Uaim Grüaohan FB. 57.
Ulaid die Männer von Ulster,
die Landschaft Ulster {lat Uli-
dia p. 21, 28) Lg. 1; 5, s; B; 9;
13; 18, 84; CG, 7 LU; ScM. 18;
SC. 1; 3; 9; 10: FB. 24; p. 310, 2;
p. 325, 26; ^^n. Celtchair Uiad
ScM. 21, 27; F5. 12; coiced ülad
Lg. S\ TE. 1 Fg.; do degd^nib
FB, 6; drüdi SC 48; errid 00.
1 LU; FB. 2; co Uthib gaile fer
n-ülad FB. 12; 9; 55; p. 310, 3;
fir ülad 00. 3 X^.; 2 XZ7.; di
tbr^nferaib F£. 2; a gerait ülad
SC. 30, 1; 12; iath FB. 22; ingen-
rad Lg. 16; l&ichessa FB. 29: Iath
n-gaile ülad SC. 38; maic F5. 61;
mathi CC. 1 iJ7.; SC. 4; 24; F5.
5; 7; 33; 59; 70; 74; merdrecha
SC. 5; for mnälb SC. 5; 45; ScM.
20; FB. 12; 23; 68; 87; öca 10;
14; 35; 59; 62; ri Lg. 5, 22; 9;
ardrig FB. 28; tecta ScM. 2; 4:
Ban-Ülad p. 311, 28; FB. 21; /><rt.
ö ültaib Lg. 5, u; 6; 10; 13; 16;
17; ScM. 10; 11; 13; SC. 10; 29;
i n-ültaib Lg. 16; ScM. 1; in far
n-üitaib 9; Acc. na hUlto ScM.
9; 19; Lg. 4; ültu -F5. 72; CC.
3 XCT.; SO. 22; FB. 54; la hültu
00. 1 LU.; 6; SO. 1; 2; p. 131, 4;
cen ültu imbi FB. 22: co n-ülta
immi 56; Voc. a Ulto ScM. 12.
UmaU jPB. 32 Eg.
ür Ify. 1, 27.
Urros BomiiandPjB.32, Irrus J^.
Usneeh, i n-Uachtor üsnig EC. 1,
v^2. Maic üisnig.
Druck von Pöschel & Trepte in Leipzig.
Berichtigungen
a) zu den Texten:
8, 10, 9 lies: Bischof von Leinster Hy. 2, i5 streiche das Komma
hinter Erinn S. 17, 25 lies: din Hy, 5, 86 Anmerk, streiche: Die
Form tucai . . . vidit). 8. 40, 2S lies: mochen 26 lies: greim Hy. 6,
8 lies: demons* Hy. 7, 57 hat 7 Silben! 8. 70, la hat Lc: fofoesat
iS'. 72, 11 bat ist zu batar zu ergänzen 8. 103, 2s und 104, 2 für "Rann
lies: Rose 8. 108, 22 1«^ von leth an corrupt 8, 111, 15 O^Reilly's
suis ist höchst unsicher S. 120, is lies: inam bia-sa /S'. 127, 26 und
27 /tfr cac^^ lies: ccist 8. 131, 19 streiche das Komma hinter impi
8. 131 -inwerfc. /"«r II lies: III i^. 157, 22 lies: Fenier Ä 169, le
lies: ro inSorchat^ 17 ?ie«: don eclais cristaide 8. 170, 14 lies: fatrend
8, 211, 21 lies: tinben laeochu 8. 213, 25 lies: gesci /S'. 21G, 18 lies:
rem ^-aga ;S^. 217, 6 lies: Läimtech a des tindben c^t eolacb inti
asidfet 8. 219, 21 lies': la da natraig S. 221, 4 lies: canas uasa
cbreit 2s zu ergänzen: conid and S. 222, 6 und 8. 223, 16, 22 lies:
Ceist 8. 223, »1 /te«: nocon err 8. 2Sd, 16 lies: Liath Macha, den
er an demselben Tage beschlichen und bezwungen hat . 8. 248, 19 lies:
Liath Macha 8. 252, 17 lies: So der Liath Macha und der Dub Sain-
glend 8. 255 streiche die Änmeik. zu 17. 19 ibid. 33 lies: atabair
ecen 8. 304, 7 r. w. lies: Vereinzelt titce /«r tige. ibid. No. 12
Wes: connteuchust ar ibid. No. 18 i«< Jt6 Schreibweise sei /«r ai w&er-
sehen, lies: umseide, baei 8. 306, s lies: ti6ce 12 lies: mnaei 13 7t««:
tibarthsei 8. 311 Anhang V Ueberschrift lies: Duil 6 r. w. lies:
lubib ilmblasaib 4 r. u. ^'es: Conchobair
b) zum Wörterjbuch:
8. 353 airdhenu miisa Singular sein 8. 356 ais {consent) lies: ^is
6^. 373 arfiuch, lies: Apr. 15 fi^. 381 streiche den Artikel aur-tech, s.
durthech 8. 387, 1 lies: in daurtige S. 400 boccoit bedeutet auch
Schild 8. 402 bräth, iar m-bräth ist Dativ 8. 411 c&irdej- streiche:
F. {vgl, ho nach cairdiu Ml. 18^, s) 8, 420 cesu, lies: quamquam est
386 Berichtigungen.
ibid. c^t, lies: cet (Stokes) S. 422 lies: cetugud S. 425 lies: cirmaire
Walker {„fuUer" Stokes) S. 426, is v. u. lies: p. 125^>, i {Tochm. Em.)
8, 427 clocan lies: clocend S. 439 lies: comairbert biuth consuehtdo
S, 447 cörad, für Champions lies: sinners (Stokes) 8. 469 deintrab
s. intreb 8. 470 delud steht für d*elud {Stokes) denall für de-anall
(Stokes) 8. 479 dichrichide, dechrigim kommt von dechor (Stokes)
8, 480, 18 didnad nach Stokes für do idnad (vgl, idan) ibid. d£-gabim,
dl-galim hesser: digbaim, diglaim (Stokes). und ähnlich öfter S, 496, 6
V, u. zu dogena-Bib FB. 6 vgl. H. 8. 496 doichle lies: FA. 27
8. 500 do-rochim, für toirchim lies: torgim 8. 501 lies dorsaid (Stokes)
8. 502 dringim, lies O'Don. Suppl. 8. 506 dulmar FB. 50 ist (Jon-
jectuT von Stokes, auch H hat dubnar (Bedeutung?) 8. 508, s& lies:
CG. b LU. 8. 534 ^tualang, ^tuailngistar steht für ^tuailngigestar
(Stokes) 8. 539 föge, lies: la f^gi frithgnam ,yWith diligence of kten-
«ew" (Stokes) 8. 543, i lies: ferg-luinde (Stokes) 8. 544 fersaid
„spindle*' (Stokes, 0*U.) 8. 548 fidchell ist nicht das echte Schachspiel
(Stokes) 8. 559 lies: fo-glenim „J «urpas«" Stokes, vgl fod glein emi-
nere Ml 37i> 8. 578 fris-Äilim, richHger: fris-säilim 5. 580 1. füar,
„fuariiibadcaid is a personal noun of the Udecl. meaning paranymphut^^
Stokes S. 586, i v. u. göithluch hängt nicht mit gieth Wind su-
sammen {Stokes) 8. 606 i. (idon) ist in den Handschriften A. 5. 613,
if er-thuaiscertach gehört zu air-, airther Osten {Stokes) 8. 617 1. imda
lies: LÜ. p. 113^ 8. 631, 5 an beu imtha gehört zu 2. imda (Stokes)
8. 635 inber, hesser: indber ibid. inbudcaid s. ohen zu 8. 580 8, 647
ithla, nad^ Stokes ithlann 8. 647, le na hiubile ist Gen. Sing., Nom,
iubail (Stokes) 8. 649 lies: l^im 8. 652 techt do lälm „to receive
saeramenf (Stokes) ibid. gabäil läma „to er^oin" (Stokes) 8. 657,
so für uDounded lies: weakened (Stokes) 8. 669, 2 lorg, Stokes trennt
lorg track, u^d lorg troop.
Durch den Neudrtick von 8. 321 bis 336 stimmen leider einige
Oitate nicht mehr:
8. 327, 80—40 im Wörterbuch ist jetzt S. 324, 3 v. u. — 8. 325, 8,
8. 328, 1—23 ist jetzt 8. 325, 9—31.
For dun dibni FB. 46 mrd hinten die Particüla augens -ni ent-
halten, und for-dib ist 3. Sg. Fut. zu for-dibnim caedo; ebenso halte ich
no don sei FB. 48 für die 3. Sg. des reduplicirten s-Futuri zu slaidim,
vgl. dossib unter toibnim.
r