Skip to main content

Full text of "Irische Texte mit Wörterbuch"

See other formats


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  Copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  Copyright  or  whose  legal  Copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  Steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  and  hclping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  Copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  use  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  mcans  it  can  bc  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

Äbout  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organizc  the  world's  Information  and  to  make  it  univcrsally  accessible  and  uscful.   Google  Book  Search  hclps  rcadcrs 
discover  the  world's  books  while  hclping  authors  and  publishers  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  search  through  the  füll  icxi  of  ihis  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


Google 


IJber  dieses  Buch 

Dies  ist  ein  digitales  Exemplar  eines  Buches,  das  seit  Generationen  in  den  Realen  der  Bibliotheken  aufbewahrt  wurde,  bevor  es  von  Google  im 
Rahmen  eines  Projekts,  mit  dem  die  Bücher  dieser  Welt  online  verfugbar  gemacht  werden  sollen,  sorgfältig  gescannt  wurde. 
Das  Buch  hat  das  Uiheberrecht  überdauert  und  kann  nun  öffentlich  zugänglich  gemacht  werden.  Ein  öffentlich  zugängliches  Buch  ist  ein  Buch, 
das  niemals  Urheberrechten  unterlag  oder  bei  dem  die  Schutzfrist  des  Urheberrechts  abgelaufen  ist.  Ob  ein  Buch  öffentlich  zugänglich  ist,  kann 
von  Land  zu  Land  unterschiedlich  sein.  Öffentlich  zugängliche  Bücher  sind  unser  Tor  zur  Vergangenheit  und  stellen  ein  geschichtliches,  kulturelles 
und  wissenschaftliches  Vermögen  dar,  das  häufig  nur  schwierig  zu  entdecken  ist. 

Gebrauchsspuren,  Anmerkungen  und  andere  Randbemerkungen,  die  im  Originalband  enthalten  sind,  finden  sich  auch  in  dieser  Datei  -  eine  Erin- 
nerung an  die  lange  Reise,  die  das  Buch  vom  Verleger  zu  einer  Bibliothek  und  weiter  zu  Ihnen  hinter  sich  gebracht  hat. 

Nu  tzungsrichtlinien 

Google  ist  stolz,  mit  Bibliotheken  in  Partnerschaft  lieber  Zusammenarbeit  öffentlich  zugängliches  Material  zu  digitalisieren  und  einer  breiten  Masse 
zugänglich  zu  machen.     Öffentlich  zugängliche  Bücher  gehören  der  Öffentlichkeit,  und  wir  sind  nur  ihre  Hüter.     Nie htsdesto trotz  ist  diese 
Arbeit  kostspielig.  Um  diese  Ressource  weiterhin  zur  Verfügung  stellen  zu  können,  haben  wir  Schritte  unternommen,  um  den  Missbrauch  durch 
kommerzielle  Parteien  zu  veihindem.  Dazu  gehören  technische  Einschränkungen  für  automatisierte  Abfragen. 
Wir  bitten  Sie  um  Einhaltung  folgender  Richtlinien: 

+  Nutzung  der  Dateien  zu  nichtkommerziellen  Zwecken  Wir  haben  Google  Buchsuche  Tür  Endanwender  konzipiert  und  möchten,  dass  Sie  diese 
Dateien  nur  für  persönliche,  nichtkommerzielle  Zwecke  verwenden. 

+  Keine  automatisierten  Abfragen  Senden  Sie  keine  automatisierten  Abfragen  irgendwelcher  Art  an  das  Google-System.  Wenn  Sie  Recherchen 
über  maschinelle  Übersetzung,  optische  Zeichenerkennung  oder  andere  Bereiche  durchführen,  in  denen  der  Zugang  zu  Text  in  großen  Mengen 
nützlich  ist,  wenden  Sie  sich  bitte  an  uns.  Wir  fördern  die  Nutzung  des  öffentlich  zugänglichen  Materials  fürdieseZwecke  und  können  Ihnen 
unter  Umständen  helfen. 

+  Beibehaltung  von  Google-MarkenelementenDas  "Wasserzeichen"  von  Google,  das  Sie  in  jeder  Datei  finden,  ist  wichtig  zur  Information  über 
dieses  Projekt  und  hilft  den  Anwendern  weiteres  Material  über  Google  Buchsuche  zu  finden.  Bitte  entfernen  Sie  das  Wasserzeichen  nicht. 

+  Bewegen  Sie  sich  innerhalb  der  Legalität  Unabhängig  von  Ihrem  Verwendungszweck  müssen  Sie  sich  Ihrer  Verantwortung  bewusst  sein, 
sicherzustellen,  dass  Ihre  Nutzung  legal  ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  ein  Buch,  das  nach  unserem  Dafürhalten  für  Nutzer  in  den  USA 
öffentlich  zugänglich  ist,  auch  für  Nutzer  in  anderen  Ländern  öffentlich  zugänglich  ist.  Ob  ein  Buch  noch  dem  Urheberrecht  unterliegt,  ist 
von  Land  zu  Land  verschieden.  Wir  können  keine  Beratung  leisten,  ob  eine  bestimmte  Nutzung  eines  bestimmten  Buches  gesetzlich  zulässig 
ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  das  Erscheinen  eines  Buchs  in  Google  Buchsuche  bedeutet,  dass  es  in  jeder  Form  und  überall  auf  der 
Welt  verwendet  werden  kann.  Eine  Urheberrechtsverletzung  kann  schwerwiegende  Folgen  haben. 

Über  Google  Buchsuche 

Das  Ziel  von  Google  besteht  darin,  die  weltweiten  Informationen  zu  organisieren  und  allgemein  nutzbar  und  zugänglich  zu  machen.  Google 
Buchsuche  hilft  Lesern  dabei,  die  Bücher  dieser  Welt  zu  entdecken,  und  unterstützt  Autoren  und  Verleger  dabei,  neue  Zielgruppcn  zu  erreichen. 
Den  gesamten  Buchtext  können  Sie  im  Internet  unter|http:  //books  .  google  .coiril  durchsuchen. 


f 


I^r4 «t L 


^  ^-ii.  3.:36) 


1 


IRISCHE  TEXTE 


MIT 


WÖRTERBUCH 


VON 


ERNST  WINDISCH 

O.  PROFESSOR   DES   SAK8KRIT   AK    DER   UNIVERSITÄT    LGITZIG. 


LEIPZIG 

VERLAG  VON  S.  HIRZEL 

1880. 


DEM  ANDENKEN 


AN 


HERMANN  BROCKHAUS. 


Vorwort. 

Dieses  Buch  ist  dem  Andenken  an  meinen  verehrten  Lehrer 
H.  Bbockhaub  gewidmet,  dem  ich  die  erste  Anregung  zu  cel- 
tischen  Studien  verdanke.  Als  ich  mich  im  Jahre  1870  zu 
einem  längeren  Aufenthalte  in  London,  der  hauptsächlich  durch 
ihn  vermittelt  war,  verabschiedete,  schärfte  er  mir  ein,  mein 
Augenmerk  auch  auf  die  Ossianfrage  zu  richten.  Der  zweite, 
dem  ich  auf  diesem  Gebiete  meiner  Studien  persönlich  zu 
grossem  Danke  verpflichtet  bin,  ist  mein  Freund  Standish 
Hayes  O'Gbadt.  Er  half  mir  in  der  liebenswürdigsten  und 
uneigennützigsten  Weise  über  die  ersten  Schwierigkeiten  der 
Sprache  und  der  Handschriften  hinweg,  führte  mich  in  die  alte 
Sagenwelt  ein  und  unterstützte  mich,  sich  selbst  beraubend, 
durch  Bücher  imd  werthvoUe  eigene  Abschriften.  Die  Ossian- 
frage habe  ich  nicht  vergessen.  Was  in  diesem  Buche  an  ver- 
schiedenen Stellen,  in  den  Vorbemerkungen  zu  einzelnen  Texten, 
verstreut  ist,  habe  ich  in  meinem  1878  auf  der  Philologen- 
versammlung zu  Gera  gehaltenen  und  in  den  Verhandlungen 
derselben  (bei  B.  G.  Teubner)  gedruckten  Vortrag  „Ueber  die 
altirische  Sage  und  die  Ossianfrage*^  zu  einem  Gesammt- 
bilde  zu  vereinigen  gesucht.  Wenn  ich  auf  den  daselbst  ver- 
suchten Nachweis,  wie  die  Dichtergestalt  Ossian's  entstanden 
ist,  einen  besonderen  Werth  lege,  so  hängt  dies  damit  zusammen, 
dass  er  gleichsam  eine  Antwort  sein  soll  auf  die  Aufforderung, 
mit  der  mich  Bböckhaus  einst  entliess. 


VI  Vorwort. 

Der  erste  Theil  des  vorliegenden  Werkes  war  bereits  vor 
drei  Jahren  fertig  gedruckt.  Ich  vereinigte  in  demselben  von 
Texten,  was  ich  damals  geben  konnte.  Heute,  wo  auch  das 
Buch  von  Leinster  in  Facsimile  vorliegt,  würde  die  Auswahl 
anders  ausfallen  können,  womit  ich  jedoch  keinen  Tadel  gegen 
meine  damalige  Zusammenstellung  ausgesprochen  haben  will. 
Auf  den  Wortlaut  der  Texte  wird  man^sich  verlassen  können. 
Den  Druck  habe  ich  mit  grösstmöglicher  Sorgfalt  überwacht; 
die  Fehler,  die  sich  finden,  bestehen,  abgesehen  von  gewissen 
Inconsequenzen  in  der  Trennung  der  Wörter,  in  unrichtiger 
Ergänzung  von  Abkürzungen  der  Handschriften.  Ich  glaube 
nicht,  dass  Erhebliches  imberichtigt  geblieben  ist,  auch  glaube 
ich  nicht,  dass  nochmalige  CoUation  der  Originale  nennenswerthe 
Ausbeute  liefern  würde.  Freilich  ist  es  im  Interesse  des  Buches 
nöthig  gewesen  zwei  und  einen  halben  Bogen  (S.  257 — 280 
und  S.  321 — 336)  noch  einmal  zu  drucken,  weil  ich  glücklicher 
Weise  noch  in  letzter  Stunde  entdeckte,  dass  die  CoUation  von 
H.  zum  Serglige  Conculaind  und  die  CoUation  von  Eg.  zum 
Fied  Bricrend  nicht  mit  der  wünschenswerthen  Genauigkeit  die 
handschriftlichen  Lesarten  wiedergaben. 

In  den  Texten  hatte  ich  das  Streben,  die  in  den  Hand- 
schriften gewöhnlich  zusammengeschriebenen  Verbindungen  wie 
Artikel  und  Substantiv,  Präposition  und  Nomen,  Verbalpartikel 
und  Verbalform  u.  s.  w.,  .zu  trennen,  und  zwar  ohne  den  Druck 
mit  kleinen  Strichen  und  anderen  Zeichen  zu  überladen.  In 
der  späteren  Schriftsprache  pflegen  aUe  foiinal  selbständigen 
Elemente  des  Satzes  getrennt  gedruckt  zu  werden.  Auch  in 
der  altern  Sprache  empfehle  ich  als  Princip  Trennung  überall 
da,  wo  sie  möglich  ist,  ohne  sichtbar  gewordene  Lautverschmel- 
zungen so  zu  sprengen,  dass  Formen  entstehen,  die  sonst 
nicht  übUch  sind.  Dai*nach  ist  z.  B.  getrennt  zu  schreiben 
na  mac  (der  Söhne),  nicht  aber  das  damit  identische  nammac, 
denn  nam  ist  keine  selbständige  Form;  getrennt  zu  schreiben 


Vorwort.  vn 

ist  oc  na  clessaib  (bei  den  Kunststücken),  nicht  aber  (ocon 
muicc)  bei  dem  Schweine,  denn  on  ist  keine  selbständige  Form 
des  Artikels.  Die  „Eclipsis*^  ist  bezeichnet  wie  in  der  modernen 
Sprache,  also  na  n-däine  der  Menschen,  na  m-ban  der  Frauen. 
Die  Handschriften  haben  in  solchen  Fällen  (nicht  bloss  über 
dem  gutturalen  n)  oft  einen  Punkt,  diese  Punkte  habe  ich 
nicht  beibehalten.  Dagegen  habe  ich  den  kleinen  Strich  noch 
angewendet  vor  gewissen,  oft  unübersetzbaren,  enklitisch  ange* 
fügten  Partikeln,  den  sogenannten  Particulae  augentes,  um  sie 
dadurch  vom  Yollwichtigen  Demonstrativum  zu  unterscheiden. 
Aber  freilich  ist  es  eigentlich  eine  Inconsequenz  ind  fir  sea 
(diese  Männer)  zu  schreiben. 

Für  einige  Texte  habe  ich  an  schwierigen  Stellen  die 
Uebersetzung  einheimischer  Gelehrter  mitgetheilt  Mir  kam  es 
darauf  an,  zu  zeigen  wie  weit  in  diesen  Kreisen  das  Verständ- 
niss  reicht,  damit  man  nicht  etwa  wähne,  aus  den  schwer  er- 
langbaren Büchern  viel  mehr,  als  ich  gebe,  holen  zu  können. 
Die  einheimischen  Gelehrten  haben  ohne  Anstoss  Alles  über- 
setzt» als  wenn  Schwierigkeiten  gar  nicht  vorhanden  wären. 

Man  nennt  die  Sprache  der  Handschriften,  denen  die  vor- 
liegenden Texte  entnommen  sind,  Mittelirisch.  Eine  scharf 
begrenzbare,  in  sich  einheitliche  Sprache  ist  dies  nicht.  Dass 
man  hier  und  da  vielleicht  Spuren  verschiedener  Dialekte 
nachweisen  kann,  ist  bei  Weitem  nicht  so  wichtig,  als  dass 
sich  mitten  in  der  Sprache  der  spätem  Zeit  zahlreiche  alte 
Fonnen  und  Wörter  erhalten  haben.  Im  AUgemeinen  schrieb 
jeder  Schreiber  sein  Original  in  die  Sprache  seiner  Zeit  um, 
aber  nichts  weniger  als  consequent,  und  so  können  wir  noch 
in  späten  Texten  Stücken  eines  alten  Sprachschatzes  begegnen. 
So  fand  ich  vor  Kurzem  in  der  Egerton  Version  des  Fled 
Bricrend  (s.  S.  336,  zu  S.  292,  3)  das  mir  bisher  unbekannte 
fathar  vestrum,  das  sich  schön  neben  das  längst  bekannte 
nathar  nostrum  stellt. 


Viil  Vorwort. 

üeber  den  hohon  Werth  der  irischen  Sage  habe  ich  mich 
ausführlicher  in  dem  oben  erwähnten  Vortrage  ausgesprochen. 
Ich  bleibe  dabei,  dass  die  irische  Sage  die  einzige  reichlich 
fliessende  Quelle  ungebrochenen  Celtenthums  ist.  Welche  Fülle 
von  interessanten  Zügen  hat  O'Cxtbby  in  seineu  Lectures  aus 
dieser  Quelle  geschöpft,  ohne  sie  zu  erschöpfen!  In  Deutschland 
haben  sich  die  Kreise  der  Anthropologen  und  Alterthumsforscher 
von  jeher  besonders  für  die  celtische  Cultur  interessirt.  Ich 
verweise  dieselben  z.  B.  auf  das  im  Wörterbuch  unter  carn 
Mitgetheilte.     Wo  finden  sich  sonst  noch  solche  Angaben? 

Das  Wörterbuch  war  eine  sehr  mühsame  Arbeit  Noch 
während  der  Correctur  habe  ich  die  Zahl  der  Fragezeichen  zu 
vermindern  gesucht.  Nicht  nur  wo  ich  keinen  Rath  wusste, 
sondern  auch  wo  ich  meiner  Sache  nicht  sicher  war,  habe  ich 
ein  solches  gesetzt,  und  ich  wünschte,  dass  die  Kritik  bei  diesen 
Fragezeichen  einsetzte,  anstatt  vielleicht  über  die  Anordnung 
oder  andere  untergeordnete  Punkte  mit  mir  zu  rechten.  Ab- 
gesehen von  den  unerledigten  Wörtern  enthält  das  Wörterbuch 
gegen  7000  Artikel  oder  verschiedene  Wörter,  deren  Bedeutung 
in  der  Hauptsache  gesichert  ist.  Ich  habe  mich,  namentlich  im 
weitern  Verlauf  der  Arbeit,  nicht  auf  meine  Texte  beschränkt, 
vielmehr  war  ich  schon  durch  die  zahlreich  beigebrachten  Pa- 
rallelstellen genöthigt,  den  Kreis  meiner  QueUen  zu  erweitern. 
Es  war  dies  eine  Schraube  ohne  Ende,  und  der  Druck  musste 
schliesslich  den  Punkt  des  Abschlusses  bestimmen.  Namentlich 
für  die  ersten  Buchstaben  ist  die  Zahl  der  Nachträge  und  neuen 
Wörter  sehr  gross.  Vieles  davon  verdanke  ich  meinem  verehrten 
Freunde  Whitlet  Stokes.  Derselbe  hatte  die  Güte  die  Aus- 
hängebogen zu  lesen  und  mir,  so  rasch  als  dies  von  Calcutta 
oder  Simla  aus  möglich  war,  seine  werthvoUen  Bemerkungen 
zuzusenden.  Wäre  ich  nicht  genöthigt  gewesen,  zwei  und  einen 
halben  Bogen,  wie  oben  erwähnt,  Umdrucken  zu  lassen,  so  würde 
ich  das  Wichtigste  der  Nachträge  schon  jetzt  mitgetheilt  haben. 


Vorwort.  IX 

Da  es  aber  aus  verschiedenen  Gründen  wünschenswerÜi  erschien, 
das  Bach  noch  in  diesem  Jahre  auszugeben,  so  muss  ich  die  Nach- 
träge für  eine  baldige  weitere  Publication  aufsparen,  die  dann 
einen  um  so  reicheren  Beitrag  zu  einer  yollstandigen  Sammlung 
des  irischen  Wortschatzes  bringen  wird.  Das  vorliegende  Buch 
bildet  für  sich  ein  abgeschlossenes  Ganze,  da  seine  Texte  voll- 
ständig für  das  Wörterbuch  ausgezogen  sind.  Wir  besitzen  auf 
verschiedenen  Sprachgebieten  so  vortreflFliche  Wörterbücher,  dass 
bei  einem  neuen  Werke  der  Art  alles  Gute  leicht  als  selbst- 
verständlich, und  alles  Mangelhafte  als  unverzeihlich  empfunden 
wird.  Ich  bitte  bei  der  Beurtheilung  meiner  Leistung  sich  nicht 
auf  den  absoluten,  sondern  auf  den  historischen  Standpunkt  zu 
stellen.  Meine  Hülfsmittel  ersieht  man  aus  den  einzelnen  Ar- 
tikeln. O'Reilly's  Irish-English  Dictionary  mit  O'Donovan's 
Supplement  (Dublin  1864)  war  mir  sehr  nützlich,  wenn  auch 
O'Reillt.  allein,  seiner  vielen  Irrthümer  und  Ungeuauigkeiten 
wegen,  nie  als  eine  sichere  Quelle  der  Belehrung  angesehen 
werden  darf.  O'Cleby's  kleines  Glossar  stand  mir  leider  nicht 
zu  Gebote;  ich  freue  mich  zu  erfahren,  dass  die  nächste  Num- 
mer der  „Revue  Celtique"  einen  neuen  Abdruck  desselben  brin- 
gen wird. 

Um  mein  Buch  auch  fremden  Gelehrten  leicht  zugänglich 
zu  machen,  habe  ich  fast  bei  jedem  Artikel  die  Bedeutung  des 
Wortes  auch  englisch  oder  lateinisch  angegeben.  Die  „Gramma- 
tica  Celtica"  und  der  altirische  Glossensprachschatz  ist  nicht 
vollständig  ausgenutzt,  am  allerwenigsten  sind  alle  Formen  des- 
selben Wortes  aufgenommen.  Mein  Hauptaugenmerk  ist  auf  die 
Sprache  der  mittelirischen  Literatur  gerichtet,  das  Altirische  ist 
für  mich  nur  Ausgangspunkt  und  Hülfsmittel  gewesen.  Ich  bin 
der  Ansicht,  dass  der  gesammte  altirische  Glossensprachschatz 
zu  einem  lexikalischen  Werke  für  sich  vereinigt  werden  sollte. 
Während  ich  diese  schöne  Aufgabe  Anderen  überlasse,  werde 
ich  fortfahren  an  dem  Sprachschatz  der  mittelirischen  Literatur 


X  Vorwort.    • 

zu  arbeiten,  und  diese  selbst  zugänglicher  zu  machen.  Ich  habe 
während  meines  diesjährigen  Aufenthaltes  zu  London  und  Du- 
blin Gelegenheit  gehabt  viel  Material  zu  sammeln,  und  werde 
allmählig  theils  aus  diesem  theils  aus  den  schönen  Facsimiles 
des  Lebor  na  huidre  und  des  Buches  von  Leinst£B  den  ,,T4in 
B6  Güailnge*'  und  die  kleineren  Täins  nebst  anderen  Texten,  die 
zur  Cüchulinnsage  in  Beziehung  stehen,  herausgeben.  Wie  schön 
wäre  es,  wenn  mir  dabei  Professor  Hbnnessy's  längst  ver- 
sprochene Bearbeitung  der  „Togal  Bruidne  Da  Derga"  vorläge! 

Leipzig,  den  3.  November  1880. 


E.  Windisch. 


Abkürzungen. 

AD.,  Aid.  Chonch.      Aided  Chonchobair  (LL.),  ed.  0*Curry,  Ms.  Mat. 

p.  637. 
Ad,  Pr.        Adamn&n*s  Prayer,  Goid.'  p.  173. 

AE,  Aid.  Eck.        Aided  Echach  (LU.),  ed.  Crowe,  Joum.  1870  p.  94. 
Aen.  Carm,        Aenach  Garmain,  b.  On  tfae  Mann.  111  p.  Ö26. 
Amr.        Amra  Gfaoliiimb  Ghille,  LHy.  Amr.  ed.  Stokes,  Gold.*  p.  156, 

LU.  Amr.  ed.  Growe,  Dublin  1871. 
Beitr.        Beiträge  zur  Vergleichenden  Sprachforschung. 
Com,        God.  Gamaracensis,  s.  Z.'  1004. 
CG.        8.  Texte  V. 
COn,        Fotha  Gatha  Gnucha  (LU.),   ed.  Windisch,  Irische  Grammatik 

p.  121,  und  ed.  Hennessy,  ReT.  Gelt.  II  p.  86. 
Chron.  Scot.        Ghronicum  Scotornm  ed.  Hennessy,  London  1866. 
Cl,  Fiachr,         The  Genealogies,  Tribes,  and  Gustoms  of  By-Fiachrach, 

ed.  O'DonoTan,  Dublin  1844. 
Corm.        Sanas  Gormaic,  in  Three  Irish  Glossaries  by  W.  S(tokes),  Lon- 
don 1862. 
Carm,  Trand.      Gormac^s  Glossary  transl.  by  J.  O'Donovan,  ed.  Wh.  Stokes, 

GalcutU  1868 
Cr.        Bedae  Codex  Garolisruhensis  (Z.^). 
Crüh  GM.        The  Grith-Gablach,  s.  On  the  Mann.  III  p.  465. 
EC.        Echtra  Gondla  Ghaim,  ed.  Windisch,  Irische  Gramm,  p.  118,  ed. 

Growe  Journ.  Arch.  and  Hist.  Ass.  1874  p.  118. 
Eg.        Egerton  Manuscript  im  British  Museum. 

FA.  B.  Texte  VII. 

FB.  8.  Texte  IX. 

FC.  Fis  CtUh.        Fis  Gathair  M6ir,  ed.  Growe,  Journ.  Arch.  and  Hist. 
Ass.  1872  p.  26. 

Fü,        F^lire  des  Oengus,  von  mir  anfangs  nach  der  Handschrift  LBr. 

(Facs.)  benutzt,  sp&ter  nach  der  Ausgabe  Yon  Stokes:  On  the  Ga- 

lendar  of  Oengus,  Dublin  1880. 
FF.        The  Fight  of  Ferdiad  (LL.),  s.  On  the  Mann.  III  p.  413. 


XXI  AbkUrzangen. 

Gild.  Lor.        The  Lorica  of  Gildas,  ed.  Stokes,  Ir.  GL  p.  133. 

Goid^        Goidelica,  ed.  Wh.  Stokes,  2^  ed.  London  1872. 

Ey.        s.  Texte  I. 

Ineant.  SG.        Incantatio  e  Codice  Sancti  Galli,  nach  Z.'  949. 

Ir,  Gl        Irish  Glosses,  ed.  Wh.  Stokes,  Dublin  1860. 

Journ.  Arch.  and  Hist.  Ass.  The  Journal  of  the  Royal  Historical  and 
Archaeological  Association  of  Ireland. 

Keat.        A  complete  History  of  Ireland  by  J.  Eeating.   Vol.  T,  Dublin  1811. 

LArd.        The  Book  of  Armagh,  s.  Goid.'  p.  83. 

LBr.  Leabhar  Breac,  Ms.  in  der  Bibl.  der  R.  Ir.  Ac.  zu  Dublin,  be- 
nutzt nach  dem  Facsimile,  Dublin  1876. 

Lc,  The  Yellow  Book  of  Lecan,  Ms.  in  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu 
Dublin. 

Leabh,  na  g-Ceart       Leabhar  na  g-Ceart  ed.  O'DonoTan,  Dublin  1847. 

Lg,        8.  Texte  IL 

LHy,  Liber  Hymnorum,  Ms.  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu  Dublin,  s. 
Goid.«  p.  61  ff. 

LL.  The  Book  of  Leinster,  Ms.  in  der  Bibl.  des  Trin.  Coli,  zu  Dublin, 
das  Facsimile  (Dublin  1880)  konnte  ich  nicht  mehr  benutzen. 

LU.  Leabhar  na  h-Uidri,  Ms.  der  Bibl.  der  R.  Ir.  Ac,  in  Facsimile 
herausgegeben.    Dublin  1870. 

Ml.  Codex  Mediolanensis  (Z^.  und  Gold.'  p.  16,  nach  Ascoli*s  Aus- 
gabe, 1878,  bis  fol.  35<i  benutzt). 

Ms,  Mat.  Lectures  on  the  Manuscript  Materials  of  Ancient  Irish  Hi- 
story, by  Eugene  O'Curry,  Dublin  1861. 

Nenn.  ein  Fragment  von  Nennius'  Historia  Britonum  (LU),  s.  Win- 
disch, Ir.  Gramm,  p.  123. 

O'G.        O'Curry. 

O'Cl.        O'Clery's  Glossary. 

O'Dav.  0*Davoren*s  Glossary,  in  Three  Irish  Glossaries  by.  W.  S. 
London  18l52. 

O'Don.  Gr.  A  Grammar  of  the  Irish  Language  by  John  O'Donovan. 
Dublin  1845. 

O'Don.  Suppl.        O'Donovan's  Supplement  zu  O'Reilly's  Irish  Dictionary. 

O'B.  Edward  0*Reilly*s  Irish-English  Dictionary,  a  new  edition, 
Dublin  1864. 

On  the  Mann.  On  the  Manners  and  Customs  of  the  Ancient  Irish, 
a  series  of  Lectures  by  E.  O'Curry,  ed.  W.  K.  Sullivan,  Dublin  1873. 

Oss,        s.  Texte  VI. 

Pr.  Cr.        Codex  Prisciani  Carolisruhensis  (Z*.). 

Proceed.  B.  I.  A.  Proceedings  of  the  Royal  Irish  Academy,  Irish  Mss. 
Series  Vol.  I,  Part.  I,  Dublin  1870. 

Bev.  Gelt        Revue  Celtique,  ed.  H.  Gaidoz. 


Abkürzungen.  XIII 

Rem.^       Remarks  on  the  Celtic  Additions  to  Curtius*  Greek  Etymology  etc., 

by  Wh.  Stokes,  Calcutta  1875  (abgedruckt  Beitr.  VIII  301). 
Rem.  on  the  Facs.        Remarks  on  the  Facsimiles  published  by  the  Royal 

Irish  Academy,  by  Wh.  Stokes,  Simla  1875. 
ScLb.        Sc^la  läi  brätha  (LU.),  ed.  Stokes,  Rev.  Celt.  IV  p.  245. 
ScM.        8.  Texte  III. 
SC.        8.  Texte  VIII. 
SG.        Prisciani  Codex  Sancti  Galli  (Z*.,  AscoIi*8  Ausgabe  koaute  ich 

in  den  letzten  Bogen  bei  der  Correctur  benutzen. 
SieA.  Concul.        Siabur-charpat  Conculaind  (LU.")  ed.  Crowe,  Journ.  Arch. 

and  Hist.  Ass.  1871  p.  371. 
SM,,  Sench.  M.        Ancient   Laws   of  Ireland.     Seuchus  Mor.   Von  mir 

ist  nur  hier  und  da  Vol.  III,  Dublin  1873,  benutzt. 
SMart.        De  virtute  Sancti  Martain  (LBr.\    ed.  Stokes,  Rey.  Celt.  II 

p.  383. 
SP.        8.  Tßxte  X. 
TB,   Tochm.  BF.        Toehmarc   Becfola   i^Lc.)   ed.    O'Looney,    Proceed. 

R.  I.  A.  1870. 
TBC.        T&in  Bö  Cdailnge  (Lü.  und  LL.). 

TBF.        TAin  Bö  Fräich  (LL.),  ed.  Crowe,  Proceed   R.  I.  A.  1870. 
TBR.        T^n  Bö  Regamain  (£g.  1782). 
TE.        s.  Texte  IV. 

Three  Rom.        Three  Middle-Irish  Horoilies,  ed.  Stokes,  Calcutta  1877. 
Tir.        TfrechAn*s  Annotations  aus  dem  Lib.  Armach.,  Goid.*  p.  83. 
Tor.  Dkiarm.        Tornigheacht  Dhiarmuda  agus  Ghrainne,   ed.  Standish 

H.  0*Grady,  Dublin  1857  (Transactions  of  the  Ossianic  Society  III). 
Tut.        Die  Turiner  Glossen,  nach  Stokes'  Ausgabe,  Goid.'  p.  3. 
Wh.        Codex  Wirziburgensis  (Z*.). 
Z*.        Grammatica  Celtica,   construxit  J.  C.  Zeuss,  ed.  altera,  curavit 

H.  Ebel,  Berolini  1871. 


Inhalt. 

Seite 

Texte 1 

I  Di^  altirischen  Hymnen       3 

II  Longes  Mac  n-Usnig 59 

III  Sc^l  mucci  Mic  D&thö 93 

IV  Tochmarc  fitäine 118 

V  Compert  Conculaind 134 

VI  Drei  Oedichte  aus  der  Finnsage 146 

VII  Fls  AdamnÄin 165 

VIII  Serglige  Conculaind 197 

IX  Fled  Bricrend 235 

X  Die  irische  Handschrift  des  Klosters  St.  Paul  in  Kärnthen  312 

Nachträge  aus  Handschriften 321 

Wörterbuch 837 

Berichtigungen 885 


TEXTE. 


I 
\ 


I. 

Die  altirischen  Hymnen 

des 

Liber  Hymnorum. 


Die  unter  dem  Namen  Liber  Hymnorum  bekannte  Hand- 
schrift befindet  sich  in  der  Bibliothek  des  Trinity  College  zu 
Dublin  (Trin.  Coli.  Dub.  E.  4.  2.).  Die  meisten  irischen  Stücke 
ihres  Inhalts  sind  von  Stokes  in  seinen  Goidelica  (l'^ed.  Cal- 
cutta  1866,  2*  ed.  London  1872)  mitgetheilt;  ein  kurzer  Bericht 
über  das  Aeussere  der  Handschrift  und  über  ihren  ganzen  Inhalt 
findet  sich  Goid.'  p.  61. 

Fast  allen  Hymnen  geht  eine  irische  Vorrede  voraus,  in 
welcher  über  den  Verfasser,  über  Ort  und  Zeit  der  Entstehung 
berichtet  wird,  soviel  davon  in  der  Tradition  bekannt  war.  Die 
Nachrichten  widersprechen  sich  zum  Theil,  was  auf  ein  verhält- 
nissmässig  hohes  Alter  der  Hymnen  gedeutet  werden  darf.  Vgl. 
Ebel,  Gramm.  Celt*  p.  957  adnot 

Auf  Grund  der  im  Texte  der  Hymnen,  in  den  Vorreden  und 
in  den  Glossen  vorkommenden  mittelirischen  Formen  vermuthet 
Stokes,  Goid.^  p«  61,  dass  die  Handschrift  Ende  des  11.  oder 
An&ng  des  12.  Jahrhunderts  geschrieben  sei*.  Allein  die  Hymnen 
selbst  sind  ohne  Frage  weit  älter,  und  dürfen  der  Sprache  nach 
ungefähr  mit  den  altirischen  Glossen  der  Codices  zu  Mailand, 
Würzburg  u.  s.  w.  zusammen  gestellt  werden.  Vor  Allem  stim- 
men die  Verbalformen  vollkommen  zum  altirischen  Verbalsystem. 


*  Für  die  Datirung  der  Handschrift  wäre  wichtig,  wenn  der  Ver- 
fasser von  Hy.  8  wirklich  Maelfsu  hua  Brolch&in  wäre,  der 'im  Jahre 
1086  gestorben  sein  soll,  wie  Stokes  Goid.'  p.^  174  vermuthet. 

1* 


4  I  Die  altiriachen  Hymnen. 

In  dieser  Beziehung  sind  namentlich  die  zahkeich  vorkommenden 
Formen  des  reduplicirten  Perfects  von  grosser  Wichtigkeit.  Der 
Glossator  ersetzt  sie  stets  durch  die  entsprechende  Form  des 
S-Praeteritum,  in  der  Zeit  des  Glossators  gehörten  sie  also  einer 
veralteten  Bildung  an.  Alles  was'  Stokes  a.  a.  0.  als  mittelirische 
Formen  und  mittelirische  Orthographie  hezeichnet,  ist,  was  den 
Text  der  Hynmen  anlangt,  nur  auf  Rechnung  der  Tradition  zu 
setzen.  Ob  die  Glossen  und  die  Vorreden  erst  vom  Schreiber 
der  Handschrift  herrühren,  wage  ich  nicht  mit  Bestimmtheit  zu 
entscheiden.  Natürlich  sind  diese  Theile  auf  jeden  Fall  jünger, 
als  der  Text  der  Hynmen. 

Den  von  Stokes  in  der  1.  Ausgabe  der  Goidelica  mitgetheil- 
ten  Text  der  Hymnen  habe  ich  während  meines  Aufenthalts  in 
Dublin  (1871)  mit  der  Handschrift  verglichen;  auf  dieser  Col- 
lation  sowie  auf  dem  Texte  der  2.  Ausgabe  der  Goidelica  beruht 
meine  Bearbeitung  der  Hymnen.  In  zweifelhaften  Fällen  hat 
Professor  Atkinson  in  Dublin  die  Güte  gehabt  die  Handschrift 
nochmals  für  mich  einzusehen.  Stokes  hat  sich  in  der  2.  Aus- 
gabe mehr,  als  in  der  1.  Ausgabe .  darauf  beschränkt  einen  ge- 
nauen Abdruck  der  Handschrift  zu  geben.  Ich  habe  mehrfach 
die  Correcturen  der  1.  Ausgabe  in  den  Text  aufgenommen. 
Aeussere  Veranlassung  dazu  war  theils  eine  unreine  Form  des 
Reims,  theils  eine  Abweichung  von  der  regelmässigen  Zahl  der 
Silben  im  Verse.  Geleitet  haben  mich  meine  eignen  Beobach- 
tungen über  die  Regelmässigkeit  der  irischen  Verse,  dazu  aber 
das  Capitel  Constructio  Poetica  Hibemica  in  der  Grammatica 
Celtica,  sowie  das  Capitel  „Of  Versification"  in  O'Donovan's 
Grammar  of  the  Irish  Language.  Darnach  habe  ich  überall  da 
einen  Fehler  erblickt*,  wo  inmitten  von  Halbversen  zu  sieben 
Silben  vereinzelte  Halbverse  zu  sechs  oder  zu  acht  Silben  auf- 
traten.  Es  ist  jedoch  zu  beachten,  dass  acht  Silben  in  der  ersten 


♦  Ganz  in  derselben  Weise  äussert  sich  der  Verfasser  der  Praefatio 
zum  F^lire,  wo  er  über  die  metrische  Form  desselben  berichtet:  sd  sil- 
laeba  ina  cethramnaib  ocus  a  dö  döc  iua  lethrannaib  octts  a  cethair  XX 
ina  T&uTiaib  chomlana.  et  si  sit  plus  minusve  is  pudar  „six  syllables  in 


I  Die  altirischeu  Hymuen.  5 

und  sieben  Silben  in  der  zweiten  Vershälfte  eine  regelmässige 
Form  des  irischen  Verses  bildet 

Von  den  Glossen  habe  ich  nur  die  unter  dem  Texte  mit^ 
getheilt,  welche  eine  Sacherklärung  bringen  oder  sonst  irgendwie 
den  Sinn  des  Satzes  erläutern.  Die  lexicalischen  Glossen,  d.  h. 
diejenigen,  welche  ein  Wort  des  Textes  durch  ein  Synonymum 
ersetzen,  oder  etymologisiren,  habe  ich  gewöhnlich  nur  im  Wör- 
terbuch aufgeführt.  Ebendaselbst  sind  auch  die  seltneren  Wörter 
und  Formen  der  Vorreden  aufgenommen,  während  ich  darauf 
verzichtet  habe  den  Text  derselben  nach  Stokes  nochmals  ab- 
drucken zu  lassen.  Weder  die  Vorreden  noch  die  Glossen  habe 
ich  selbst  genau  collationirt,  mit  Ausnahme  derer,  welche  bereits 
in  der  1.  Ausgabe  der  Goidelica  abgedruckt  waren.  Die  Glossen 
sind  stellenweise  nicht  mehr  lesbar  in  der  Handschrift. 

Stokes  hat  den  Hymnen  Uebersetzungen  beigegeben,  die 
im  Ganzen  als  eine  treffliche  Leistung  anzusehen  sind.  Einzelne 
Verbesserungen  hat  er  neuerdings  nachgetragen  in  der  zweiten 
Ausgabe  der  Schrift  Remarks  on  the  Celtic  Additions  to  Curtius' 
Greek  Etymology  etc.,  Calcutta  1875,  pag.  67 — 72.  An  den 
zahlreichen  schwierigen  Stellen  habe  ich  eigene  unsichere  Ver- 
muthungen  soviel  als  möglich  zurückgehalten  und  mich  vor- 
wiegend darauf  beschränkt  die  Schwierigkeit  des  Textes  oder, 
wenn  nöthig,  die  Unsicherheit  von  Stokes'  Deutung  hervorzu- 
heben. Wenn  es  mir  gelungen  ist,  das  Verständniss  einzelner 
Stellen  zu  fördern,  so  war  doch  auch  dies  nur  auf  dem  von 
Stokes  gelegten  Grunde  möglich. 


1.   Colman's  Hymnus. 

Die  Vorrede  enthält  folgende  bemerkenswerthe  Angaben: 
Als  Verfasser  wird  bezeichnet  Colmän  mac  hui  Chluasaig,  ein 


its  quarters,  and  twelve  in  its  half-quatrains,  and  twcnty-four  in  its 
complete  quatrain,  et  si  sit  plus  minusve  there  is  an  error'^  (^Stokes  in 
der  leider  noch  nicht  erschienenen  Ausgabe  des  Feiire  pag.  VII.  IX). 


I  1  Ck>lm&n's  HymnoB. 


/* 


fer  legind  (d.  L  scholasticos  seu  lector  theologiae)  zu  Cork,  der 
zur  Zeit  der  Könige  Blaithmac  und  Diarmait,  der  Söhne  des 
Königs  Aed  Släne,  gelebt  hat.  Colmän  hat  diesen  Hymnus  ge- 
dichtet, um  sich  und  seine  Schule  gegen  die  Bude  Connaill  ge- 
nannte Seuche  zu  schützen,  an  welcher  u.  A.  auch  jene  zwei 
Söhne  des  Königs  Aed  gestorben  sind.  Vor  dieser  Seuche  ist  C. 
mit  seiner  Schule  nach  einer  Insel  geflüchtet  Nach  der  einen 
Tradition  hat  G.  den  ganzen  Hymnus  gedichtet,  nach  eiher  andern 
nur  die  vier  ersten  Langzeilen;  die  übrigen  Verse  sollen  seine 
Schüler  gedichtet  haben,  und  zwar  jeder  eine  Langzeile.* 

Diese  letztere  Angabe  stimmt  sehr  gut  zu  dem  nichts  we- 
niger als  poetischen  Charakter  des  Hymnus,  und  ist  bei  der 
Auffassung  der  einzelnen  Verse  wohl  zu  beachten.  Das  Chroni- 
cum Scotomm  (ed.  Hennessy  pag.  99)  berichtet,  dass  die  zwei 
Söhne  Aed's  im  Jahre  661  p.  Chr.  an  der  genannten  Seuche  ge- 
storben seien. 

Jeder  Halbvors  hat  sieben  Silben. 


Sen  Do  don  fo,  for  don  te,    Mac  Maire  ron  fcladar! 
far  a  /bessam*  diin  innocht,     cia  tiasam,  cain  temadar*! 

Itir  foss  no  utmaille,    itir  suide  no  sessam, 
4   ruiro  nime  fri  cech  tress,    issed  attach  adcssam. 

Itgo  Abeil  meic  Adaim,*^    h£li,  Enoc  diar  cobair! 
ron  soerat  ar  diangalar,    secip  leth  fon  m-bith  fogair! 

Noe  ocus  Abraham,    Isac  in  macc  adamra, 
8   immun  tisat  ar  tcdmaim,    nachan  tairlo  adamna! 


*  Einzelne  Verse  erinnern  an  die  mit  Rom  saera  a  Jesu  beginnen- 
den Verse  im  Epilog  zum  F^lire  (Rom  saera  a  Jesu  ar  cech  ulc  for  ire, 
amal  saersa  Nöe  mac  Laimech  don  dile  u.  a.  m. 

a»  foraoessam  Ms.  dieselbe  ConstrutcHon  Hy.  6,  24. 

2^  timadar  Ms. 

s»  itge:  1.  guidmit. 


I  1  Golman*8  Hymnus.  7 

Ailme  athair  tri  cethmr    ocus  Joseph  anuas  .  .  * 
ron  soerat  a  n-emaigthi    co  rig  n-ilainglech  n-uasal! 

Snaidsium'^  Molsi  degtuisech»  ron  snaid'^  tria  rubrum  mare% 
12   Jesu/  Aaron  macc  Amras    David  in  gilla  danc*. 

9^  i.  anuasalfer.  Damach  ergänzt  Stokes  Gaid^  p  184:  anuasfer]. 
Aber  der  Beim  verlangt  ein  9k  in  der  letzten  SUbe,  oder  uasel  V.  10. 

11»  snaidsium:  vgl  snaidsionn  27,  38,  soersum  28,  ainsiunn  Hy.  6, 
14.  Stokes  löst  von  diesen  Formen  ein  affigirtes  Pron.  pers.  ah  („May 
M.  Protect  me^%  vgl.  Beitr,  VII  41.  42.  Am  leichtesten  erklärt  »ich 
noch  ainsium  protegat  me  (Fü.  Jan.  30),  nach  Stokes  «-  ainis-um,  3.  Sg. 
Fut.  von  aingim  mit  conjunctivischer  Bedeutung.  Allein  diese  Form 
lautet  ohne  Affix:  ain,  z.  B.  ronn  ain  protegat  nos.  Dazu  kommt,  dass 
in  soersum  und  snaidsiunn  (von  Verben  nach  der  2.  u.  3,  Conjugation) 
das  8  sckwerlieh  zur  Verhcdform  gehören  kann.  Ebel  behauptet  dies 
zwar,  indepi  er  sniUdsiun^  Z,*  467  zu  dem  mit  s  gebildeten  Fut.  oder 
Canj.  steUt.  Allein  dieses  Tempus  ist  sonst  nie  von  abgeleiteten  Verben 
gtbUdet,  und  snaidsiunn  wiirde  gegen  die  Begel  Verstössen  (wie  Ebel 
selbst  anerkennt),  dass  der  auslautende  Wurzelconsonant  immer  dem  s 
dieser  Bildung  ctssimilirt  worden  ist.  Von  Wichtigkeit  ist  ferner,  dass 
nur  die  zu  ainsiunn  gehörigen  Formen,  auch  wenn  ohne  Affix,  mit  s 
gebildet  sind  {z.  B.  ron  anset  14),  während  die  der  Bedeutung  nach  zu 
snaidsium,  soersum  gehörigen  Formen  ron  snada  13,  ron  soera  56,  ron 
soerat  6.  10.  24  nie  ein  s  enthalten.  Jedenfalls  verdient  die  Ansicht  der 
Glossatoren  Berikiksiehtigung,  welche  das  s  zum  Äffixe  ziehen,  und  auch 
das  Affix  anders  auffassen.  An  unsrer  SteUe  wird  snaidsiunn  durcli 
ron  snade  sund  {möge  er  u/ns  hier  beschützen)  erklärt.  Ebenso  im  Leb, 
Brecc  der  Glossator  zu  snaidsium  F61.  JuU  18:  i.  dognö  ar  sn^ud  i. 
ar  n-diten  assund  i.  ab  h.  scli  (sie)  presenti;  F41.  Sept.  21:  i.  dogne 
ar  snadud  ron  snaide  asunn  i.  a  presenti  sclo  {Stokes,  Beitr.  VII  42, 
citirt  aus  beiden  Stellen  snaidsiunn,  wahrscheinlich  neich  einer  andern 
Handschrift)^^  zu  ainsium  Fil.  Jan.  30:  i.  rom  ainset  sin  (sie)  vel  ron 
ainset;  zu  soersum  in  diesem  Hymnus  V.  28:  ro  soera  sinn.  Vgl.  noch: 
Ar  comdivL  cumachtach  ar  cond  slüag  sochaide  ar  süi  ar  slanicid  snad- 
siam  ar  cel  Leb.  na  hu4dr.  p.  15^^  lin.  21.  Eine  sichere  Entscheidung 
weiss  ich  nicht  zu  treffen:  der  Zusammenhangl[spricht  überall  fttr  die 
Annahme  einer  conjunctivischen  Form  mit  Pronomen  affizum;  den  Glos- 
satoren scheinen  diese  Formen  nicht  geläufig  gewesen  zu  sein. 

iii>  ron  snaid:  i.  popnlum  Israel.  Stokes  Übersetzt:  „{he)  who  pro- 
tected*'.  AUein  das  n  in  ron  kann  hier  nicht  daa  Belativum  sein.  Nach  dem 
Glossator  wäre  zu  übersetzen:  der  es  (i.  populum  Israel)  durch  das  rothe 
Meer  schützte.    Wir  haben  es  eben  mit  Schülerversen  zu  thun.   maire  Ms. 

IS»  Jesu:  i.  mac  Ndn.  is^  dana  Ms. 


g  II  Colman's  Hymnas. 

Job  cosna  fochaidib    Sech  na  nemi  ron  snada, 
fäthi  fiadat  ron  anset    la  secht  moccu  Mocaba! 

Eoin  Baptaist  adslninnem,    rop  ditiu  dun,  rop  snadudl 
16  Jesu  cona  apstalaib*    rop  diar  cobair  fri  gabudi 

Maire  Joseph  don  ringrat    et  spiritus  Stefani, 
as  cach  ing  don  forslaice    taithmet  anma  Ignatfl 

Cech  martir,  cech  dithrubach,    cech  noeb  ro  bäi  hi  n-genmnai, 
20  rop  sciath  dun  diar  n-imdegail,    rop  saiget  huan  fri  demnail 

Regem  regum  rogamus    in  nostris  sermonibus, 
anacht  Noe  a  luchtlach*    diluvi  temporibus. 

Melchisedech  rex  Salem    incerto  de  semine, 
24  ron  soerat  a  aimigthe     ab  omni  formidinel 

Soter  soeras  Loth  di  thein    qui  per  secla  habetur, 

■ 

ut  nos  omnes  precamur    liberare  dignetur. 

Abram  de  ür  na  Galdai    sndidsiimn*  ruri  ron  snada", 
28  soersum*^  soeras  in  popul    limpa  fontis  i  n-gaba". 

Ruri  anacht  tri  maccu    a  sumn  tened  co  rödai*^, 
ronn  ain,  amal  ro  anacht    David  de  manu  Golai. 

Flaithem  nime  locharnaig    ar  don  roigse*  diar  trögi 
32  natleic  suum  prophetam     ulli  leonum  oril 


16«  conapstalaib  Ms. 

29»  anacht:  i.  in  rf  ro  anacht  a  luchtlach:   i.  a  lacht  locha 

vel  a  lacht  dub  i.  Noe  cam  sais  tribas  filiis  et  IV  axores  eoram.  Stökes 
übersetzt:  ,ytTodh  [voith]  his  people",  Ebel  Or,  C  p.  855  „servavü  N. 
[et]  ^ns  famüiam", 

97.  28   Boersam:  ro  soera  sinn  (er  befreie  uns)  i  n-gaba:  i.  isin 

gibad  i  ra  batar  sine  aqua  qaando  venit  ex  Egipto.  Stokes  Übersetzt: 
„Abram  .  .  ,  let  the  Prmce  who  protected  htm  protect  us,  let  htm  free 
me''  etc.  Allein  soUte  ron  snada  hier  nicht  ebenso  aufzufassen  sein  wie 
V.  13?  Mit  der  Glosse  zu  soersum  vgl.  die  in  der  Anm,  zu  V.  11  bei- 
gebrachten Glossen  zu  snaidsiam.  Der  lieber  gang  von  der  1.  Pers.  Plur, 
( .  .  protect  US)  zur  1.  Pers,  Sing.  ( .  .  free  me)  ist  auffallend. 

29b  CO  ruadi  Ms.    si^  i.  arroairchlse. 


I  1  Oolmau's  Hymnus.  9 

Amal  foedes  in  n-aingel*,    tarslaic  Petnuu  a  slabreid, 
dor/biter*  dun  diar  fortacht,    rop  reid  remunn  cech  n-amreidl 

Diar  fiadait'^  ron  tolomar    nostro  opere  digao; 
36   ro  bem  occa  i  m-bethaid*     in  paradisi  regno! 

Amal  soeras  Jonas  faith    a  brü  mil  moir  —  monar  n-gle  — , 
snaidsiunn  degri  tomtach  tren!     sen  De  don  fe,  {or  donte! 

Rofir,  a  fiada,  rofir,    ro  ertbar  in  gude*  se, 
40   ro  bei  maccain^  flatha  De    bi  timcbuairt  na  scule  sei 

Rofir,  a  fiada,  rop  fir, 
risam  buili  sith  ind  rigl 

Sech  ro  isod,  ro  issam, 
44   hi  flaitb  nime  cot  rissami 

Robbcm  cen  aes*  hillethu, 
la  haingliu  i  m-bithbethul 

Reraigy  faithi  cen  dibad,     aingil,  apstail  —  ard  fegad*  — 
48   tairset  liar  n-athair*  nemda  .ria  sluag  n-denma  diar  senadi 

Sen  Do. 

Bendacbt  for  erlam  Patraic*     connöebaib  hErenn  inuni,* 
bennacht  forsin  cathraig  se     ocus  for  cach,  fil  iiidi! 

Bennacht  for  erlam  Brigit    co  n-ogaib  hErenn  impo, 
52   tabraid  huile  —  cain  forgall  —     bendacht  for  ordan  Brigte! 

Bewdacht*  for  Columcille     connöebaib  Alban  alla, 
for  anmain  Adamnain*  äin,    ro  la  cain  forsna  clauna4 


33«  inaingel  Ms,  34«  doroit^r  Ms. 

35«  fiadat  Ms.  se«  bethaid  Stokes  Goid.^  bibethaid  Ms. 

89^  guidl  Ms.  40«  maccan  Ms.  mit   der  Glosse:  meicc  becca 

stbalat  fochetor  in  sanctitate  post.  baptismum. 

45  cenes  Ms.  n^  i.  ard  fegad  angelorum  et  apostolorum. 

48»  athar  Ms.  Zu  diesem  Vers  die  Glosse:  huc  usque  cecinit 
Colman.  49«  i.  for  in  ^rlam  as  Patraic  imme  Ms. 

63«  benedacht  Ms,  54«  adamnan  Ms, 


10  I    I  2  Fiacc's  Hymnus. 

For  föesam  rig  na  n-ddla    comairche  nachan  bera, 
56   iu  spirut  nöeb  ron  bröena,    Crist  ron  söera,  ron  senal 


2.  Fiaee^s  Hymnns, 

Hier  werden  wir  wohl  Bedenken  tragen  in  den  Angaben 
der  Vorrede  historische  Wahrheit  zu  suchen:  Fiacc  von  Sleibte 
(Sletty)  soll  ein  Zeitgenosse  St.  Patrick's  gewesen  sein,  der  ihn 
selbst  getauft  habe.  Zuvor  sei  er  Schüler  eines  ardfile  von  Irland 
Namens  Dubthach  mac  hui  Lugair  gewesen.  Er  wurde  Erz- 
bischof von  Leinster.  Nach  der  einen  Tradition  soll  er  den 
Hymnus  unter  Lugaid  (t  507  Chron.  Scot.),  dem  Sohne  und 
Nachfolger  von  Loegaire,  nach  Patrick's  Tode  (489  Chron.  Scot.) 
gedichtet  haben. 

Diesen  Hymnus  hat  Leo  in  einem  Halleschen  Programm 
vom  Jahre  1845  behandelt:  Commentatio  de  Carmine  Yetusto 
Hibernico  in  S.  Patricii  laudem  scripta.  Leo  bemerkt:  Der 
Hymnus  kann  nicht  vor  dem  Jahre  540  und  nicht  später  als  im 
8.  Jahrhundert  entstanden  sein.  Denn  Tara's  Glanz  erlischt  im 
6.  Jahrhundert,  und  darauf  muss  doch  die  Prophezeiung  in  V.  20 
und  44  fassen,  während  andrerseits  die  Blüthe  der  ersten  christ- 
lichen Litteratur  init  dem  8.  Jahrhundert,  in  welchem  die  Ein- 
falle der  Fremden  begiimen,  abnimmt.  Auch  von  einem  unmit- 
telbaren Schüler  Patrick's  kann  der  Hymnus  nicht  herrühren,  da 
ja  in  V.  12  schriftliche  Aufzeichnungen  über  Patrick  erwähnt 
werden.  „Perantiquum  vero  esse  hoc  Carmen  eo  argumentamur, 
quod  ne  una  quidem  absurdissimarum  de  S.  Patricio  fabularum 
in  eo  exstat,  quae  multae  aliis  omnibus  in  narrationibus  de  Pa- 
tricio inveniuntur.  Probatur  haec  sontentia  porro  ignorantia 
posteriorum,  qua  factum  est  ut  nomen  montanarum  Scotiae  regi- 
onum  et  civitatis  Antesiodorensis  {leg.  Autes.,  für  Altes.),  quae 
in  nostro  carmine  indubitanter  inveniuntur,  non  solum  non  in- 


65  Stokes   übersetzt:    „Upon   (the)  protection   of  the   king  of   the 
Elements,  a  guardianship  he  will  not  take  from  us.'* 


I  2  Fiacc*8  Hymnus.  11 

telligerent,  sed  ut  ad  haec  nomina  interpretanda  fabulas  maxime 
a  yero  aberrantes  fingerent  de  Patrido  per  Alpes  Bomam  et  ad 
insulas  maris  Tyrrheni  profecto.^  Im  Uebrigen  hat  Leo's 
Arbeit  nur  noch  insofern  einen  Werth,  als  sie  uns  empfinden 
lässt»  welchen  gewaltigen  Fortschritt  die  Celtologie  in  den 
letzten  dreissig  Jahren  gemacht  hat.  Der  irische ,  aus  älteren 
Drucken  entnommene  Text  ist  modemisirt  und  vielfach  corrupt, 
Uebersetzung  und  Commentar  stammen  aber  eben  aus  der  Zeit 
vor  C.  2ieus8,  sie  enthalten  selten  das  Richtige. 

Nach  seiner  poetischen  Form  ist  dieser  Hymnus  behandelt 
in  Cap.  VI,  2  der  Grammatica  Celtica  (p.  957  sequ.),  mit  werth- 
vollen  Anmerkungen  zu  vielen  einzelnen  Versen. 


Genair  Patraicc  in  Ncmthur,    is  cd  atfet  hi  scelaib, 
maccan  se  m-bliadan  deac,    in  tan  dobroth  fo  deraib/ 

Succat  a  ainm  itubrad*;     ced  a  athair  ba  fissi:* 
mac  Calpuirn  maic  Otide,    hoa  deochain  Odissi. 

B&i  se  blia^na  *  i  fognam,    maisse  döine*  nis  toimled, 
batar  ile  Cothndge    cothartrebe  dia  fognad.* 


gl»  fo  deraib:  fo  dere,  (am  Bande)  i.  fo  bron  na  döiri. 

3^  Succat:  i.  bretnas  sein  oetis  deus  belli  a  laten  i.  is  ed  ro  räided 
a  peritis.  Siokes  übersetzt:  Succat  his  name  ü  wcu  8a%d*%  indem  er  die 
zweite  Glosse  auf  itabrad  (ettoa  it-m-brad?  hi  trubh  rad  Leo)  bezieht. 

s^  ba  fissi:  i.  ba  cöir  a  üaa. 

6»  i.  fo  intamail  na  hiabile  bicce  Ebreorum. 

5^  maisse  döine:  i.  biad  maith  ocus  etach. 

6  i.  ro  lenastar  in  t-ainm  as  Cothraige  i.  cetharaige  i.  arinni 
dognfth  („lege  fognfth"  Stokes)  tribibus  lY.  Stokes  übersetzt:  „Many 
were  they  —  four  tribes,  tohich  Cothraige  served"  Allein  cethartrebe 
kann  nicht  Nom,  sein,  da  dieses  Compositum  Singularflexian  zu  haben 
pflegt;  auch  spricht  die  Wortstellung  gegen  Stokes'  Auffassung.  Ich 
möchte  es  cds  Oen.  Sing,  von  Cothraige  abhängig  betrachten:  „erant 
muUi,  guibfM  servivit  Cothraige  qu(Uuor  tribuum.  Der  Beim  toimled  — 
fognad  rührt  gewiss  nicht  in  dieser  Form  vom  Dichter  her. 


12  12  Fiacc's  Hymnus. 

Asbert  Victor  fri  gniad    mil  con  tessed  for  tonna,* 

formib  a  chois  forsind  leicc,    maraith*  a  es,  ni  broiina.  8 

Do  faid  tar  Elpa  huile,*     De  mair,  ba  amru  retha  — * 
coiiid  farggaib  la  German    andes  i  n-deisciurt  Letha.* 

I  n-innsib  mara  Torriau    ainis,  innib  adrimi^ 

legais  canoin  la  German,    is  ed  adfiadat  lini.  12 

Dochum  n-Erenn  dod  fetis     aingil  De  hi  fithisi*, 
menicc  atchithi*  hi  fisib     dos  n-icfed  arithisi. 

Ro  bo  cbobair  dond  Erinn,    tichtu  Patraicc  forochlad,. 

ro  clos  cian  son  a  garma    macraide  caille  Fochlad.*  16 

Gadatar  co  tissad  in  noeb,    ara  n-imthised  lethu, 
ara  tintarrad  o  chlöen*     tuatha  hEronn  do  bethu. 


7  gniad  zweisilbig,  tote  in  fogniad  V.  30. 
7^  for  tonna:  i.  for  muir  sair  do  legunn. 
8^  marait  Ms. 

•  

9»  i.  ro  faidestar  Victor  Patraicc  dar  sleib  n-Elpa.  Troizdeni  über- 
setzt Stokes  do  faid  durch  „he  toent"  und  farggaib  {d.  t.  fo-ro-ath-gaib) 
durch  „he  staid."     Vgl  du  foid  misit  Z.*  463,  facab  reliquit  Z.*  881. 

9^  D6  mair:  ^.great  God''  Stokes.  Vgl.  a  D6  möir  Fel.Epil.lSy  79. 
Anders  0' Curry  Lect.  p.  503  ba  amru  retha:  i.  in  rith  sa.  Vgl.  amru 
sceoil  Hy.  5,  18.    Es  wird  wohl  beide  Male  amra  zu  lesen  sein. 

10  i.  in  Italia  ubi  fuit  Germanus. 

18^  hi  fithisi:  jyin  {his)  course^^  Stokes.  ÄUein  das  Frort,  poss. 
dürfte  auch  im  Irischen  nicht  fehlen. 

14»  atchithi:  i.  a  sanctis.  Die  erste  Hälfte  des  Verses  hat  axM 
SUben,  vielleicht  ist  atchith  zu  lesen. 

15  Stokes  übersetzt:  „It  was  a  help  to  Ireland  [ihe)  Coming  of 
Patrick,  who  was  caJled.^^  Ich  betrachte  tichtu  als  Sulj.  zu  forochlad, 
mit  Bezug  auf  die  Glosse  zu  16*>. 

16»  ro  clos:  i.  fo  hErinn. 

16^  macraide:  i.  Crebriu  ocus  Lesru  dl  ingin  Glcrainn  mic  hui 
Enne  dicentes:  Hibernenses  ad  te  clamant,  veni  sancte  Patrici  salvos 
nos  facere. 

17»  Es  ist  eine  Silbe  zu  viel. 

17^  lethu  „with  them"  Stokes,  „late*'  Z.*  469. 

18»  0  chl6en:  i.  o  adrad  idal.         18^  do  betbu:  i.  ad  fidem  Christi. 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  13 

Tiiatha  hErenn  tairchantais»    dos  ii-icfed  sithlaith  nua, 

meraid  co  dea  iartaige,*    bed  i&s  tir  Temrach  tua.*  20 

A  druid  fri  Loegaire    tichtu  Phatraicc  ni  Cheilitis, 
ro  firad  ind  /atsine*     iiina  flatha  asbeirtis. 

Ba  leir*  Fairaicc  co  m-beba,*     ba  sab  indai*ba  cloeiie,* 

is  ed  tuargaib  a  eua     suas*  de  sech  treba  döiiie.  24 

Ymmuin*  ocus  Abcolips,     na  tri  coicat  nos  canad, 
pridchad,  baitsed,  aniiged,     de  molad  De  ni  anad. 

Ni  congebed  uaeht  siiii     do  feiss  aidche  hi  linnib, 

for  nim  consena  a  rige,    pridchaiss  fri  de  i  n-dinnib.*  28 

« 

I  Slän  tuaith  Benna  Bairche*     nis  gaibed*  tart  na  lia,* 
canaid  cet  sahn  cech  n-aidchi,     do  rig  aingel  fogniad.* 


80  CO  dea  iartaige:  i.  co  brath,  vgl.  meraid  co  dea  bratha  Fil.prol. 
174  tua:  i.  cen  gloir.  Stokes  übersetzt:  „that  his  successors  would  äbide 
to  (ihe)  day  of  {Doom),  that  Tara's  land  would  be  waate  {and)  süent,^* 
indem  er,  ohne  auf  das  Versmass  zu  achten,  co  de  aiartaige  schreibt, 
irrihümlich  die  Glosse  co  brath  nur  auf  co  de  bezieht,  dem  Worte 
iartaige  eine  unerwiesene  Bedeutung  giebt  und  das  zweisilbige  tua  für 
Nom.  Sing,  hält  {es  ist  Gen.  Sing.  Fem.  zu  Temrach  gehörig). 

22<^  indatsine  Ms.  Die  interessante  Marginalnote  zu  diesen  Versen 
s.  im  Anhang. 

83»  ba  leir:  i.  i  crabad.  co  m-beba:  i.  co  a  bas.  cloeni  Ms.  Vgl. 
saph  indarpu  demnai  Fei.  Oct  16. 

84^  suas:  i.  ad  coelum.  Aber  loie  ist  de  zu  verstehen?  Auch 
Stokes  weiss  keinen  Rath. 

86»  jrmmuin:  i.  Ambrois  vel  Audite. 

85^  nascanad  mit  einem  o  über  dem  a  der  ersten  Silbe  Ms. 

86*  arniged:  i.  dognith  ernäigthe  ocus  athrige. 

88*  hat  acht  Silben,  vieüeicht  ist  a.  zu  streichen. 

88^  ininib  Ms.  Stokes*  Conjectur  i  n-dinnib  toird  evident  durch  die 
Glosse  i  telchaib.    Ebenso  in  dem  von  Leo  mitgeiheüten  Texte  i  ndindib. 

89»  i  Slän:  i.  nomen  fontis  [in  margine:^  slana  iarsindi  ba  slän 
cech  imlobor  [indiobor:  Stokes  Bemarks*  p.  69]  tarateged  in  t-uisce 
ocus  ic  Sabull  ata.  repleverunt  Ulaid  illam  propter  molestiam  turbarum 
exeuntium  ad  illam.^  tuaith  Benna  Bairche:  i.  re  Bennaib  Boirche 

atnaith  i.  in  tipra.  Stokes  stellt  in  tipra  zu  gaibed,  allein  es  muss  zur 
vorhergehenden  Glosse  gehören,  wenn  es  auch  im  Ms.  über  gaibed  steht. 

89^  lia  ist  zweisilbig,  ebenso  -gniad  V.  30^,  vgl.  gniad  V.  7. 


14  12  Fiacc*8  Hymnus. 

Foaid  for  leicc  luim  iarum    ocus  cuilche  fliuch  imbi, 

ba  coirthe  a  /ridadart,    ni  leicc  ~a  chorp  hi  tinmii.  32 

Pridchad  soscela*  do  cäch',     dognith  morferta  illetiiu,* 
iccaid  luscu  la  truscu,    mairb  dos  fiuscad  do  bethu. 

Patraic  pridchais  do  Scotaib,    ro  cbes  mör  seth  illethu, 

immi  con  tfssat*  do  brath     in  cach  dos  fuc  do  bethu.*"  36 

Meicc  Emir  meicc  Eiimon    lotar  huili  la  cisal, 
fos  ro  laic  in  tannchosal    isin  morchute  n-fsel.* 

Conda  thanic  in  t-apstal,*     do  faith  gith  g&ithe  dene,*  . 
pridchais  tri  fichte  hliadan    croich  Crist  do  thuataib  Fene.       40 

For  tuaith  hErenn  bai  temel,*     tuatha  adortais  side,* 
ni  creitset  in  firdeacht    inna  trinöite  fire*. 

I  n-Ardmacha  fil  rige,     is  cian  doreracht*  Emain, 

is  cell  mör  Dün  Lethglasse     iiimdil  ced  dithrub  Temair.*         44 


89<^  aridadart  üf«. 

33<^  sosc^lad  Ms.,  soscela  Stokes. 

33^  illethu:  1.  in  latltudine  saeculi.  Der  Vers  hat  eine  Silbe  zu 
viel,  vielleicht  ist  do  vor  gnith  zu  streichen. 

SBi^  con  tlssat:  i  regait. 

36^  do  bethu:  i.  ad  fidem. 

38^  i.  i  n-ifernn.  Der  Beim  cisal — fsel  rührt  gewiss  nicht  in  dieser 
Form  vom  Dichter  her. 

39»  i.  qüia  missus  (uit  a  Deo  ad  praedicandum. 

99^  d^ni  Ms.  Stokes  übersetzt:  „Untü  the  Apnstle  came  to  ihem:  he 
wmt  the  wending  of  a  swift  wtnd."  Mir  ist  dfjts  Wort  gith  sonst  un- 
bekannt; Stokes  steUt  es  zu  skr.  gati  (?) 

4ia  temel:  i.  adartha  idal. 

41^  sidi  Ms.  gl.  i.  sithaige  no  adrat^s. 

«^  firi  Ms, 

43^  doreracht:  ,,a/rose^'^  Stokes  Ooid.^  {ebenso  Eb^l  Z.^  960  yjSurreosiP'), 
,,passed  away^*-  Goid.* 

u^  i.  ni  hinmain  lern  Temair  cid  fas.  Stokes  ühersetzt:  „not 
pleasant  to  me,  though  Tara  be  desert.^^ 


I  2  Fiacc*s  Hymnus.  15 

Patraioc  dia  m-bai  illobra,*    adcobra  dul  do  Mächi/ 
do  loid  Ringer  ar  a  chenn    for  sei  immedon  lä.thi.* 

Do  faith  üades  co  Victor,  '  ba  he  arid  ralastar/ 

lassais  in  muine  i  m-bai,    asin  ten  adgladastar.  48 

Asbert:"^  orddan  do  Machi,*    do  Crist  atlaigthe  budel* 
dochum  nime  mos  rega,*^    ro  ratha  duit  du  gude/ 

Ymmoa  dorroega  it  biu,    bid  lürech  dften  do  c&ch, 

immut  illaithiu  in  messa    regat  fir  hErenn  do  braÜL  52 

Anais  Tassach  dia'^  es,    in  tan  dobert  comman  dö, 
asbert  mon-icfed*  Patraicc;    briathar  Tassaig  nir  bu  go* 

Samaiges*  crich  fri  aidchi,    ar  na  caite  les*  occai: 

CO  cenn  hliaidne  bai  soillse,    ba  he  sithlaithe  fotai.  56 

In  cath  fechta*  i  m-Bethron    &i  tuaith  Cannan  la  mac  Nun,* 
assoith*  in  grian  fri  Gaben,    issed  adfeit  littW*  dün.'^ 

Huair  assoith  la  h£su    in  grian  fri  bäs  inna  cloen, 

cia  suthrebrech,  ba  huisse     soillse*  fri  eitsecht  na!  uöeb.  60 


45»  i.  ic  Saboll. 

46^  i.  ardaig  commad  ann  no  beth  a  esörge.  —  mache  Ms. 

46»  i.  Victor.  46^  laithe  Ms. 

4,1^  aridralastar:  i.  arr^e  i.  cen  dul  dö  do  Ardmacha. 

49»  asbert:   i.  Victor.  orddan   do    Machi    (mache  Ms.):   i.  d6 

glör  ocus  t'airechas  do  Ardmacha,  amal  no  bethe  fein  ann. 

4d^  buide  Ms.,  cdUrisch  wäre  aber  budi — gudi. 

60»  mosrega:  i.  immucha  rega  dochum  nime. 

60^  du  gude:  i.  cech  nf  ro  chuingis  co  Dia  doratat  duit. 

68»  Es  isi  eine  SÜbe  zu  viel  (in).    53»  dia  zweisühig. 

64»  monicfed:  i.  co  SabuU  iterum. 

64^  nir  bu  go:  gl.  quia  venit  Patrlcius  iterum  co  Sabull. 

65»  samaiges:  i.  Patraicc.  55^  les:  i.  cainlle. 

67»  fechta:  i.  factum. 

67*  Nuin  Ms.f  Nuin  —  düinn  Siohes.     Vgl.  die  Glosse  zu  Hy.  1,  12». 

68»  assoith:  i.  Dens.  ÄUein  hier  muss  doch  in  grian  Suhject  sein, 
vgl.  V.  59.    59»  Es  ist  eine  Silbe  zu  wenig. 

00*  soillsi  Ms.;  vgl.  F.  56. 


lg  12  Fiaac*s  Hymnus. 

Clerich  KErenn  dollotar     d'airi  Fairaic  as  cech  set, 
son  in  cetail  fos  ro  laich/     contuil  cach  üadib  for  sei. 

Anim*  Patraic  fri  a  chorp     is  iar  soctliaib*  ro  scarad, 

aingil  De  i  cetaidchi*     arid  fetis  cen  anad.  64 

In  tan  co  n-hualai  Patraic,*     adella  in  Fairaic  n-aile;  * 
is  malle  connuccabsat*     dochum  n-I'su  meicc  Maire.* 

Patraic  cen  airde  n-üabair*     ba  mör  do  maith  ro  menair, 
beith  i  n-geillius  meicc  Maire,     ba  sen  gaire  i  n-genair.*  68 


Gs<^  fosrolaich:  i.  ros  failgestar  inna  ligu. 

63^  ainm  Ms. 

63^  sethaib  Ms. 

64»  i  c^taidche  Ms. 

65»  Patraic:  i.  mac  Galpairn. 

65^  in  Patraic  n-aile:  i.  Senphatraicc.  Es  ist  eine  Silbe  zu  viel, 
vielleicht  ist  in  zu  streichen. 

66  i.  issed  ro  g^ll  Patraic  mac  Galpuirn  do  Senphatraic,  commad 
immaille  no  reg'tais  dochum  nime  . . .  {der  Best  der  Glosse  unleserlich). 

66«^  connubcabsat  Ms.  Weder  Stökes  noch  Ehel  (Z.^  464)  scheinen  an 
dem  ersten  b  Anstoss  genommen  zu  haben.  Leo  l.  c. '  hat:  connuc 
ceibhset,  wa^  abgesehen  von  der  falschen  Trennung  die  richtige  Form 
ist.  Sie  enthält  die  Wurzel  gab  mit  den  Präpositumen  con-ud-  (Z.*  885), 
und  ztoischen  diesen  ein  Fron,  infix.  (Z.*  332),  denn  nur  so  erklärt  sich 
das  doppelte  n  und  die  intransitive  oder  reflexive  Bedeutung,  vgl. 
cotaucbat  {mü  infig.  da)  se  attollunt  Z.^885. 

67»  cen  airde  n-uabar  Ms.  Die  Correctur  ist  von  Stökes  (Bem.^p.  69), 
der  nunmehr  übersetzt:  „without  a  sign  of  vainglory.*^  Diese  Conjectur 
findet  insofern  eine  geioisse  Bestätigung,  als  auch  Leo^s  Text  cen  airde 
nnabhair  aufweist. 

68^  Stökes  übersetzt:  „happy  was  (the)  fate  to  whieh  l^e  was  bome, 
und  bemerkt  dazu:  „lit.  it  was  a  luek  (sen)  of  laughter  {gaire).*^ 


u 


—  « 


I  2  Fiacc'a  Ilymnus.  17 


Anhang. 

In  diesem  Anhang  sind  aus  der  lateinischen  Vita  auctore 
Jocelino  Monacho  de  Furnesio  (Act.  Sand.  Marl.  tont.  II, 
pag.  541  sequ.),  sowie  aus  der  irischen  Vita  im  Leb.  Brecc  diejenigen 
Steuert  mitgetheüt,  die  mir  für  das  Verständniss  des  Hymnus  von 
Nutzen  zu  sein  schienen. 

Zu  V.  2—6: 

Joe.  cap.  II,  10.  .  .  .  Cum  cnim  ipso  puer  lllustris  tria  Insträ 
porlustrasset  sextum  decinnim  attiiigcns  annum,  cum  aliis 
pluribiis  compatriotis,  piratis  fincs  illos  depraedantibus  rapitur,  capti- 
vatDF,  et  in  Hiberniam  ducitur:  cuidam  deinde  regulo  paganissimo, 
Milchoni  nomine,  in  Aquilonali  parte  ejiisdem  insulae  principanti, 
in  scrvitutem  venditur  .  .  . 

. . .  orabat  aliqaanto  tempore  penitiis  jejunns,  quandoqiie  her  bar  nm 
radicibns  seu  levissimis  cibis  se  siistcntans,  mcmbra  sna,  qnae 
erant  super  terram,  mortificabat  .  .  . 

Leb,  Br.  p.  26^:  Is  he  seo  din  tuirthfiid  tidechta  Patratc  dooum 
n-Er^nn:  secht  maic  Sechtmaid  i.  secht  matc  rig  Bretan,  batar  for 
longais,  do  ronsat  orcnin  i  tfr  m-Bretan,  ocus  batar  Ulaid  immalle  frin 
CO  tucsat  Patratc  leo  hi  m-broit  dochumm  n-Er^^nn,  ocus  a  df  siair,  i. 
Tigris  ocus  Lnpait,  conns  rensat  Patraie  fria  Miliucc  mac  h.  Buain, 
i.  fri  rig  Dalaraide,  oc%is  fria  thriar  m-bhrath ar,  ocus  rensat  a  di 
siair  i  Conaille  Müirthemni,  ocas  nimafitir  doib,  ocus  ni  con  fitir  nech 
dfb  cia  tfr  in  ro  reccad  aroile.  Do  fognad  tra  Tatraic  don  rig 
ocus  dia  triur  bratbar,  conid  aire  sin  tnccad  fair  inn  ainm  is 
Cothraige,  i.  mog  cethrair.  Batar  di  IV  hanmand  fair  i.  Succait  a 
ainm  o  thnstigib  (leg.  thustidib);  Cotraige  dia  m-boi  oc  fognum  don 
cetbrar.  Magonius  (gl.  i.  magis  agens)  a  ainm  ic  German;  Pa^riciiis 
(gl.  i.  pa^«r  civium,  i.  atbair  na  catharda)  a  ainm  ic  comorba  Petair 
(gl.  i.  Celis.). 

lieber  die  Namen  des  Patricius  theüt  Stokes  Remarks*  p.  36  Anm. 
Folgendes  mit:  „In  the  Tripariüe  lAfe,  Ratrl  B.  512,  fo'.  6^.  2,  we  find: 
Cetbrar  immwrro  ro  cendaig  seom  .  6in  dib  side  Miliuc  .  is  d6  sein 
arrdet  som  in  ainm  is  Cotraigi  iarsindl  foruigenai  do  cetAartreb  .  ro 
tecbt  dana  ceithir  anmand  fair  i.  Sucait  a  ainm  o  tustidib  .  Cothraigi 
dia  m-bai  ic  fognam  do  cethrur.  Magonius  a  Germano  .  Patricius,  id 
est  primus  (,?)  civium,  a  papa  Celestino.  Now  four  persons  bought 
him:  one  of  them  was  Miliue.  From  him  Patrick  reeeived  the  name 
Cothraige,  because  lie  served  four  houses.  So  he  had  four  names,  to 
wü,  Sucait  his  name  from  his  parents:  Cothraige  white  M  was  serving 
four  persons:  Magonius  [cf.  Skr,  Magharnn]  from  [hvt  tenchei*]   Ger- 


18  12  Fiacc's  Hymnus. 

manus;  and  Patricias  frovi  Pope  Celestine."     Äehnlich  im  Lih.  Arm. 
9».  2,  vgl.  0' Curry  Lect.  p.  608. 

ZuV.  7,8: 

Joe.  Cap.  II,  12:  Evolutis  sex  annorum  orbitis  .  .  .  Oranti  Uli 
quadam  die  Angelus  Domini  apparuit,  stans  super  cujusdam  prae- 
eminentis  petrae  praeruptum  .  .  .  Adljecit  etiam  in  proximo  ipsum 
servitutis  jugum  de  collo  excussurum  ...  Et  licet  caelestes  Spiritus 
Yocabulo  humano  censeri  necesse  non  sit,  pulchre  tamen  Angelus 
humana  forma  ex  aere  assumpta  indutus,  se  Yictorem  appellavit  .  .  . 
Adjecit  etiam,  navem,  paratam  ad  transferendum  in  Britanniam, 
Stare  in  portn  .  .  .  Haec  dicentis  Angeli  visio  disparuit  et  allocutio; 
ejusque  vestigia  usque  in  praesens  petrae  impressa,  in  finibus 
Dalaradiae,  in  monte  Mis  memorantur. 

ZuV.  9— IS: 

Joe.  cap.  III,  17:  .  .  .  Emenso  aliquanti  temporis  spatio,  in  paternis 
eonstitutus  laribus,  in  visu  noetis  vidit  virum  venusti  vultus  et  habitus, 
quasi  de  Hibernia  plures  epistolas  afferentem,  et  unam  sibi  ad  legendum 
porrigentem:  quam  ille  suscipiens  legit,  litterarumque  in  limine 
scriptum  invenit:  Haee  est  vox  Hibernigenarum.  Perlecto  enim 
prineipio,  cum  in  legendo  vellet  proeedere,  videbatur  sibi  in  spiritu 
infantulos  Hibernieos  matemis  uteris  inclusos,  voce  clara  cla- 
mantes  se  audire:  Bogamus  te,  sanete  puer  Patrici,  ut  venias 
et  ambules  inter  nos,  et  liberes  nos  .  .  .  Gonsuluit  super  hoc 
negotio  magni  eonsilii  Angelum;  et  ut  patriam  parentesque  dcserens 
Gallias  peteret,  ob  fidei  Christianae  doetrinam  disciplinamque  dicendam, 
per  Angelum  Yictorem  divinum  suseepit  oraculum. 

18.  Caelitus  edoctus  et  eductus  .  .  .  natale  solum  Britanniae  per- 
transiens,  Galliarum  fines  adivit.  Et  ne  forte  in  vacuum  curreret, 
-  aut  quod  non  didicit  docerct,  B.  Germano  Autisidiorensi  Episeopo  ad- 
haesit;  et  ut  in  Ghristiana  religione  ac  eruditione  plenius  proficcret, 
cum  illo  octodecim  annorum  spatio  legens  et  adimplens  sacras  Scrip- 
turas  .  .  .  moram  fecit.  Susceperat  uterque  divinum  oraculum :  Patricius 
scilicet,  nt  cum  S.  Germano  maueret;  et  Episcopus,  ut  eundem  sanctum 
adolescentem  secum  erudiendum  retineret.  Erat  hie  Antistes  genere, 
dignitate,  vita,  doctrina,  officio,  et  signis  celcberrimus;  a  quo  singulos 
sacrorum  Ordinum  gradus,  et  etiam  Saeerdotalem  apicem  secundum 
instituta  Ganoiium  percepit  Patricius  .  .  . 

21.  Sedit  animo  S.  Patricio  Sedem  S.  Petri  petere  in  petra  fündati, 
et  sanetae  Romanae  Ecclesiae  canonicis  institutis  uberius  imbui;  cupiens 
auctoritate  Apostolica  iter  et  actus  suos  roborari.  Cum  autem  quod 
corde  conceperat  enodasset  B.  Germano,  approbavit  sanctum  ipsius 
propositum    S.    Germanus,    acfjungens    ei    Christi    servum    Sergecium 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  19 

Presbyterum,  itineris  socium,  laboris  solatium,  sanctae  conversationis 
testem  idoneum.  Profectus  vero  di?ino  instinctu  seu  revelatione 
Angelica  ad  quemdam,  in  quadam  insula  Tyrrheni  maris  degentem, 
secessit  solitarium  .  .  . 

Der  Scholiast  und  ebenso  Stokes  teziehen  V.  9  und  10  auf  Patraic's 
jßeisa  nach  Rom.  Die  Richtigkeit  dieser  Auffassung  ist  schon  öfter  an^ 
gezweifelt  worden,  so  vam  Editor  der  Vita  S.  Patricü  in  den  Act 
Sanct.  {Mart.  II,  p.  528)  und  von  Leo  {s.  oben  8.  10).  Beide  meinen, 
tar  Elpa  beziehe  sieh  nicht  auf  die  Alpen,  sondern  auf  Alba,  'Schott- 
land, {vgl.  Alpu  Acc.  Sg.  Z.'266),  und  Letha  sei  nicht  Latium,  sondern 
Letavia  d.  i.  Aremorica.  Somit  würde  sich  V.  9  unmittelbar  an  V.  8 
anschliessen;  da  Milchu  oder  Miliucc  ein  Häuptling  im  nördlichen 
Irland  war,  so  musste  P.  auf  seiner  Flucht  zunächst  nach  Schottland 
kommen.  Das  Hauptziel  war  aher,  dass  P.  für  seine  Mission  vor- 
bereitet würde.  Nirgends  finden  wir,  dass  er  den  German  erst  in  Rom 
angetroffen  hätte;  auch  die  lut  Vita,  die  von  P.^s  Aufenthalt  in  Rom 
berichtet,  lässt  ihn  den  German  in  GalUen  aufsuchen.  Schon  desshcdb 
liegt  es  ncthe,  die  geographische  Angabe  in  V.  10  nicht  auf  Rom  zu 
beziehen.  Dazu  kommt  aber,  da^  auch  an  und  für  sich  die  Worte 
i  n-deisciurt  Letha  ein  sehr  sonderbarer  Ausdruck  für  Rom  wären, 
ganz  abgesehen  davon,  dass  Rom  nicJU  im  südlichen  Theüe  von  Latium 
liegt.  Mit  welchem  Rechte  Autisiod&rum  (jetzt  Auxerre),  German' s 
Residenz  in  Gallien,  als  i  n-deisciurt  Letha  gelegen  bezeichnet  werden 
durfte,  ist  eine  andere  Frage.  Eine  geographische  üngenauigkeit  wäre 
aber  bei  einer  weniger  bekannten  Stadt  nicht  so  auffallend.  Wenn  man 
annehmen  darf,  dass  mit  Letavia  in  weiterem  Sinne  die  ganze  nördliche 
Hälfte  von  Gallien  gemeint  sei,  so  würde  Alles  in  Ordnung  sein.*  Dass 
Letha  im  Sinne  von  Latium  gebraucht  worden  ist,  kann  Niemand 
bezweifeln  [z.  B.  o  Röim  Letha,  Leb.  Br.  66»,  55).  Vgl.  0' Curry  Lect. 
p.  502.  Eine  merkwürdige  Steüe  findet  sich  in  der  Vita  Patricii, 
Leb.  Brecc  p.  26»  lin.  36:  iarsin  ro  fucc  in  t-aingel  i  n-Arboric 
Letha  cuain  cathraig  dianad  ainm  Capua  i  sl^ib  Armoin  .  .  .  Hier  ist 
Latium  sogar  durch  Arboric  Letha,  d.  i.  Aremorica  Letavia,  bezeichnet. 

Auf  die  Verse  15 — 18  bezieht  sich  das  aus  Cap.  Hl,  17  der  Vita 
Mitgetheüte.  Aehnlich  in  der  irischen  Vita,  Leb.  Br.  p.  25^  lin.  65: 
.  .  .  tanic  in  t-aingel  chuice  ina  chotlud  co  n-epistlib  immdaib  leis  tria 
Goedeilg,  ocus  in  tan  böi  sim  occa  n-airlegend  atchuala  gair  mor  do 
nöidenu  a  m-bronnaib  a  maithrech  hi  crichaib  Connacht.  In  macrad 
sin  a  caille  Fochlad,  conid  e  so  atbertis:  veni  sancte  Patrici  salvos  nos 
facere.  Vgl.  Stokes  Goid.^  p.  130.  In  unserem  Hymmus  steht  aber 
nicht,   dass  P.  diesen  Ruf  der  Kinder   n/ur  geträumt  hat.    Attch  der 

•  Die  Sacke  wird  evident  durch  Lib.  Arm.  §  7  (ftoid.^)  f  „Patricias  et  Issorninus  .  . 
emn  Oennaao  faorunt  in  Olüiodra**^  d.  i,  „AntUsiodurum  »lorr  Auxerre." 

2* 


20    .  12  Fiacc*8  Hymnus. 

Glossator  scheint  dies  nicht  angenommen  zu  hohen,  wie  aus  der  Glosse 
fo  bErinn  zu  ro  clos  (F.  IG^i  hervorgeht. 

iTuF,  19-22: 

Joe.  cap.  III,  26:  .  .  .  Egressuro  autem  ad  aridam  Patricio,  paga- 
norum  multitudo  ipsius  adventum  exspectans,  obviam  occurrit  et  obstat. 
Magi  namque  et  arioli  ipsius  regionis  conjecturando  vel  vaticinando, 
insulam  per  Patricii  praedicationem  convertendam  praecognovenint, 
ejusque  adventum  longe  ante  in  baec  verba  praedixerunt: 
Adveniet  in  circulo  tonsus  in  capite,  cum  suo  ligno  curvo; 
cujus  mensa  erit  in  Oriente  domus  suae,  populusque  illius 
retrorsum  illi  astabit,  et  ex  mensa  sua  nefas  cantabit,  et  tota  familia 
sua:  fiat,  fiat,  respondebit.  Hie  autem  cum  advenerit,  deos 
nostros  destruet,  templa  et  altaria  subvortet,  turbas  post  se  seducet, 
reges  sibi  resistentes  subjiciet,  aut  de  medio  tollet,  et  doctrina  ejus  in 
seculum  regnabit  .  .  . 

Eine  irische  Version  dieser  druidischen  Prophezeiung  findet  sich  in 
eitler  Marginalnote  zu  V.  34,  in  der  auch  die  Namen  der  Druiden 
genannt  sitvd:  ite  na  druid  i.  Lncbru  ocus  Lucutmel  ocus  is  ed  asbertis: 

Ticfa  tälcend  dar  muir  merrcend, 
a  brat  tollcend,  a  chrand  cromcend, 
^  a  mias  i  n-iarthair  (leg.  airthair)  a  thige, 

frisgerat  a  mmnter  huile 
am^n  amen. 

Ebenso  in  der  ir.  Vita,  Lehr.  Br.  p.  26»  lin.  64:  uair  ro  thirchansatar 
a  drnide  do  Loegatre  tidecht  P.  docum  n-£renu  Y.  bl.  remi  fessin,  i. 
Lochra  ocus  Lothrach  ocus  Lucat  moel  ocus  Renell  a  n-anmanna,  ocus 
ba  hed  so  atbertis: 

Ticfai  taillcend  tar  muir  meircend, 

a  bratt  (i.  cochall)  toillcend,   a  crand  (i.  bachall)  cromrend, 
a  mias  (i.  a  altoir)  an  airthai'r  a  thige, 
^friscerut  a  munter  uli 
amen  amen. 

Vgl.  O'Donovan's  Suppl.  zu  O'ReiUy  ä.  v.  Taüginn, 

^  F.  23— 42: 

Diese  Verse  schildern  im  Allgemeinen  Patraic^s  heiliges  Leben  und 
Wirken.  Erwünscht  wäre  eine  sachliche  Erklärung  zu  V.  29,  die  ich 
aber  nicht  zu  geben  vermag.  Da  alle  übrigen  Stellen  oTme  Weiteres 
verständlich  sind,  so  verzichte  ich  auf  die  Mittheüung  entsprechender 
Stellen  (Vit.  Joe.  cap.  XVIII,  160,  Leb.  Br.  p.  29»,  Ivn.  QQ  fl.),  und 
führe  nur  zu  V.  31   eine  fast  wörtlich  gleiche  Stelle  aus  der  ir.  Vita  an 


I  2  Fiacc's  Hymnus.  21 

{Leb.  Br.  p.  29^,  lin.  5):    in  cethrumad  (den  vierten  Theil  der  Nacht) 
for  üir  luimm  ocus  doch  16  chind  ocus  culchi  flluch  imbi. 

Zu  F.  45—50: 

Joe.  cap.  XIX,  164:  Post  haec  dilectus  Domini  Patricias  plenus 
dierum  et  meritonim  .  .  .  vitae  suae  yesperum  videt  imminere:  qiü  cum 
esset  in  finibus  Ulidiae  constitutus,  versus  Ardmachiam  civitatem 
Sedls  suae  maturavit  gressus.  Sedit  enim  desiderio  suo  illo  in  loco 
sacri  corporis  exuviis  depositis  viam  universae  carnis  ingredi,  et  sub 
oculls  filiorum,  quos  in  Christo  partiyierat,  in  ventre  matris  omnium 
recondi.  Sed  sancti  viri  propositum  inopinatus  commutavit  eventus  .  .' .  : 
Angelus  namque  Victor  illi,  quo  proposuerat  tendenti,  occurrit,  et 
secus  viam  de  rubo,  absque  uUius  combustionis  jactura  ardente, 
loquens  ait:  Prohibe  Patrici,  pedem  a  coepto  itinere,  quia  non  est 
voluntatis  divinae,  ut  vita  tua  morte  commutetur  in  Ardmachia  corpus- 
que  claudatur  sepulchrali  lare.  In  regione  enim  Ulidiae  quam  prius 
prae  omnibns  Hibemiae  finibus  convertisti,  Dominus  praevidit  te  mori- 
turum,  et  In  civitate  Dunensi  honoriöce  tumulandum:  ibi  quippe 
erit  tua  resurrectio;  sed  in  Ardmachia  urbe,  quam  diligis,  gratiae 
tibi  collatae  saccessiva  administratio.  Memor  esto  verbi  tui,  in 
quo  filÜB  Dichu  primis  neophytis  Hibemigenarum,  spem  dedisti,  quando 
caelitus  edoctus  in  terra  eorum  te  moritarum  et  funerandum  praedixisti 
et  promisisti.  Sanctus  autem  praesul  prius  paululum  hoc  moleste 
accipiens,  obstupuit:  sed  repente  in  se  reversus  Divinae  dispositionis 
providentiam  .  .  .  amplexatus  est  Deique  voluntati  suam  submittens  ad 
partes  Ulidiae  regressus  est. 

Ncu^  den  Glossen  zu  F.  54  befand  sich  P.  zu  SabuU  {„or  Sauü, 
Co.  Down**  0' Curry  Lect,  p.  20).  Die  lat.  Vita  hat  nur  in  finibus 
Ulidiae,  aber  in  der  irischen  Vita  heisst  es  (Leb.  Br,  29^,  lin,  9): 
o  thanic  tra  cusna  dedenchu  do  P.  dia  m-boi  oc  Sabull  hi  Mag  luis 
hi  crich  Ulad,  tic  for  conair  do  Ardmacha  con  bad  ind  atbelad.  Atchl 
in  munni  (sie)  for  lassad  ara  chind  oci^  ni  loisced  in  teni  in  muine, 
ocus  Victor  aingel  ica  acallaim-sium  ass,  ut  dixit  friss:  Ni  dechais  do 
Ardmacha   etc.     Von  Sabull   aus  lag  Ardmacha  südlich  (fadess  F.  47). 

Zu  F.  51 : 

Ncuh  Stokes  ist  hier  der  mit  den  Worten  ,^Audite  omnes*'  beginnende 
Hymnus  des  Secundinus  gemeint,  mit  dem  der  Liber  Hymnorum 
beginnt  {Stokes,  Goid,^  132),  und  von  dem  Vü.  Joe,  Cap.  XVIII,  155,  156 
berichtet  wird. 

Zu  F. 53— 54: 

Von  der  Frophezeihung  des  Bischofs  T  ass  ach  finde  ich  nichts  in 
den  mir  zugänglichen  Quellen.  Doch  wird  überall  berichtet,  dass  T. 
dem  Patraic  zum  letzten  Male  das  h.  Abendmahl  gereicht  habe.     Vgl. 


22  12  Fiacc's  Hymnus. 

Joe.  Vit  XIX,  167,  Ir.  Vit.  im  Leb.  Br.  p.  29^  lin.  23  (Ro  fäid  P.  a  spir. 
iarsin  ocus  rogab  comaind  ocus  sacarbaic  do  IsAm  Tassaig  espotc). 
Den  Angaben  des  Hymnus  zu  Folge  war  Tassach  in  SabuU  und 
reichte  Patraic  das  h.  Abendmahl,  ehe  sich  dieser  nttch  Ardmacha  auf- 
machte. Er  prophezeite,  dass  P.  bald  zurückkehren  würde;  und  es 
geschah,  denn  der  Engel  veranlasste  ihn  unterwegs  zur  Rückkehr, 

Zu  F.  55— 60: 

Auch  die  irische  Vita  berichtet  so  von  dem  Wunder  nach  Patraic's 
Tode:  ni  thesta  forru  in  t-sollsi  n&  in  bolad  angelacda,  acht  böi  isin 
tir  uli  CO  cend  m-bliadna  (Leb.  Br.  p.  29^  lin.  S2).  Aber  nach  der 
lat  Vita  {cap.  XIX,  170)  währte  das  ununterbrochene  Licht  nur  zwölf 
Tage. 

iJuF.61— 64: 

Joe.  cap.  XIX,  169:  multitudo  etiam  populi  et  cleri  copiosa 
catervatim  confluxit  .  .  .  Nocte  vero  secuta  lucifluus  chorus  ange- 
lorum  circa  corpus  caelestes  excubias  exhibuit,  locum  et  omnes 
existentes  in  eo  claritate  circumfulgens,  odore  oblectans,  psalmodiae 
mellifluae  modulamine  mulcens,  spirituali  jucunditate  cuncta  perfudit. 
Igitur  in  omnes,  qui  convenerant,  sopor  Domini  irruit,  et  donec 
angelicae  expierentur  exequiae,  usque  mane  consopitos  detinoit. 

Zw  F.  65,  66: 

Von  dem  gleichzeitigen  Tode  des  P.  und  des  Senphatraic  und 
von  der  in  der  Glosse  erwähnten  Prophezeiung  desselben  finde  ich  in 
den  anderen  mir  zugänglichen  Quellen  nichts.  Nach  der  gewöhnlichen 
Tradition  foar  Senph.  vielmehr  der  Nachfolger  Pairaics,  und  war  ihm 
dies,  als  er  ein  Knabe  von  sieben  Jahren  war,  twn  P.  prophezeit 
worden;  er  soU  den  Patraic  um  zehn  Jahre  überlebt  haben  (Act.  Sanct. 
Mart.  II,  p.  583,  13.  14).  Ben  Nam^n  des  Senphatraic  und  die  Ver- 
wandtschaft der  beiden  P.  betreffend  sagt  der  Editor  der  Vit.  Joe.  l.  c. 
p.  519,  12:  .  .  .  sed  satis  habemus  insinuare  paucis,  alterum  Patricio 
fuisse  fratrem,  Sennanum  (sie)  nomine,  gradu  diaconum,  ante  susceptos 
ordines  sacros  patrcm  junioris  Fatricii,  qui  sccundus  a  sancto  patruo 
primatum  Ardmachanum  tenuit,  et  ut  infra  dicetur  S.  Sen-patrick 
dictus  est,  non  quasi  senior  Patricius  <etsi  eo  trahat  vocis  sen  signi- 
ficatio),  sed  Senani  Patricius. 


I  3  Ninine's  Gebet.  23 


3.  Nfnine's  Gebet. 

Diese  kurze,  aber  in  grossem  Stil  gehaltene  Verherrlichung 
des  S.  Patrick  ist  wohl  das  poetisch  schönste  Stück  im  Liber 
Hymnorum.  Die  Vorrede  besteht  nur  aus  den  Worten:  Ninine 
ecess  dorine  in  n-orthain-sse  no  Fiac  Sleibte. 

Einen  nicht  ganz  genauen,  obwohl  auf  einer  neuen 
Collation  beruhenden  Abdruck  des  Textes  und  der  Glossen  nach 
Stokes  Goid.^  hat  Rev.  J.  F.  Shearman  mitgetheilt,  Journ.  of  the 
R  Hist.  and  Arch.  Assoc.  of  Ireland,  July  1874  (No.  19)  p.  197: 
abgesehen  von  einigen  kleineren  üngenauigkeiten  ist  hier  der 
Fehler  dorchraide  für  dorchaide,  V.  9  stehen  geblieben.  Auch 
die  Uebersetzung  ist  ein  unveränderter  Abdruck  von  Stokes' 
erstem  Versuche. 

In  der  Abtheilung  der  Verse  bin  ich  nur  insofern  von 
Stokes  abgewichen,  als  dieser  die  Verse  3,  4,  5  und  7,  8,  9  ohne 
Abtheilung  gipbt.  Wenn  man  primabstal,  V.  7,  streicht,  so 
lässt  sich  ein  gewisses  System  in  der  Silbenzahl  der  Verse 
erkennen  (7  +  5.7  +  5;   10  .  5  .  9;   10  .  5  .  9^  10  .  10). 


Admuineramair*  Noeb  Patraicc    primabstal  hErenn, 

airdirc  a  ainm  n-adamra,     breo  batses  gentel 

cathaigestar  fri  druide  durchride, 

dedaig^  diumaschu 

la  fortacht  ar  fiadat  findnime, 

fonenaig*  hErenn  iathmaige  mörgein.* 


1  1.  tiagmait  inoa  rnuingin.  Vgl.  admumter  a  feil  F61  Oct.  2  mü 
der  Glosse  i.  adamraigther  i.  bendaicher  {sic\  ähnlich  Hy.  5,  98.  Stokes 
ühenetgt,  durch  die  etymologisvrende  Glosse  verleitet:  „We  put  trust" 

4  i.  alaind  ro  dingestar. 

6  fonenaig:  i.  ro  funigestar  i.  dorigni  a  fanech  i.  a  glanad. 
mörgein:  is  mor  in  gein  Patraicc  no  mor  gin  filem  oca  gude  i.  gena  fer 
n-Erenn  ule.     Stokes  übersetzt  jetzt  {Rem.^  p.  69):   „He  purified  Erins 
meadoW'lands,  a  mighty  hirth." 


24  14  Ultau's  Hymnus. 

guidmit  do  Patraicc  [primabstal], 
8   donn  esmart*  i  m-brath  a  brithemiiacht* 
do  midüthrachtaib  demna  dorchaide. 
Dia  lern  la  itge  Patraicc  primabstail! 


4.  tJltan's  Hymnufl 

auf  Brigit. 

Diesen  Hymnus  soll  Ultan,  Abt  von  Ardbreccan,  gedichtet 
haben,  der  nach  dem  Chron.  Scotorum  im  Jahre  653  starb 
(nach  den  Annais  of  the  Four  Masters  im  Jahre  656,  Stokes). 
Die  Unsicherheit  der  Tradition  äussert  sich  aber  darin,  dass  er 
auch  dem  Columcille  (t  595  Chiron.  Scot.),  dem  Broccan  Cloeu 
(6.  oder  7.  Jahrb.),  drei  Männern  aus  der  Genossenschaft 
(munter)  der  Brigit  (t  523  Chron.  Scot.)  und  dem  Brenainn 
(t  565  Chron.  Scot.)  zugeschrieben  wird. 

In  jeder  Zeile  sind  fünf  Silben,  im  Reime  steht  immer  ein 
zweisilbiges  Wort. 

Brigit  be  bithmaith,     breo  orda*  oiblech, 

don  fe*  don  bithilaith     in  grian  tind  toidloch*! 


7  primabstal  halte  ich  für  späteren  Zusatz,  s.  Hie  Vorhenierkurufcn. 

8  donn  esmart:  donnessaircfe  i.  dogdna  ar  tesargain.  1  m-brath  a 
brithemnacht:  i.  ar  in  brithemnas  bratha.  Stokes  übersetzt:  „We  j)raij 
to  Patrickj  chief  dpostle  who  will  save  us  at  (the)  Judgment  from  doom 
to  (the)  malevolences  of  dark  demons."  Ohne  hier  im  Allgemeinen  die 
Eodstenz  eines  T- futurum  im  Irischen  {vgl.  Stokes,  Beür.  VII,  28) 
bestreiten  zu  icollen,  kann  ich  doch  donn  esmart  nicht  ohne  Weiteres  für 
ein  solches  halten.  Oh  do  esmart  wirklich  mit  do  essurc,  tessurc  serco 
gleichbedeutend  ist,  wie  der  Glossator  angiebt,  ist  mir  zweifelhaft;  auch 
die  Praep.  do,  V.  9,  will  berücksicMigt  sein. 

1^  breo  orda:  vgl.  br^o  öir  Anrede  an  Brigit  tn  einem  Z.*961  mit^ 
getJieüten  Gedichte. 

2»-  donfe:  i.  don  fuca.        bithlaith  Ms.  2^  taidiech  Ms. 


I  5  Broccan*s  Hymnus.  25 

Ron  8oera  Brigit    soch  drunga  demna, 
4   ro  roena  reunn    catha  cach  thedma. 

Do  rodba*  innuim     ar  coUa  cisu, 

in  chroeb  co  m-Hblathaib     in  mathair  I'su. 

Ind  firög^  inmain*  co  n-orddain  adbail 
8   biam  soer  cechinbaid     lam  nöeb  dq  Laignib.* 

Lothcbolba*  flatba*     la  Patraic  primda, 
iutlacht  uasligaib*     ind  rigan  rigda.* 

Robbet  iar  sinit    ar  coirp  hiccilicc, 
12    dia  rath  ron  broena,    ron  soera  Brigit. 

Brigit  be. 

Brigtao  per  laudom  Christum  precamur, 

ut  nos  Celeste  regnum  habere  mereamur.     amen. 


5«  Broecan'g  Hjmnus. 

Dieser  Hymnus  trägt  ganz  den  Charakter  der  Gedichte, 
welche  so  oft  den  sagenhaften  Erzählungen  der  Iren  eingestreut 
sind.  Die  Kunst  des  Dichters  besteht  hier,  abgesehen  von  der 
Ycrsification,  darin,  allbekaimte  Dinge  so  kurz  als  möglich  aus- 


5«  dorodba:  i.  ro  dibda. 

7*  indirög  Ms.  inmain:  i.  linne  no  la  cach. 

8^  Laignib:  wahrscheinlich  ist  Lagnaib  zu  lesen, 

9  i.  cend  do  feraib  hErenu  Patratcc,  cend  do  mnaib  hEreun  Brigit. 

9»  lethcholba:  i.  Brigit;  in  margine:  Amal  bite  da  cholba  i  n-domuu 
sie   Brigit   ocas  .Patraicc   i   n-hErenn  {sie).  flatha:   i.  flathemnasa 

h£renn. 

10»  aasligaib:  i.  uafiocraidib. 

loi»  rlgda  Stokes  Groid^  p.  184,  rlga  Ms.  Stokes  übersetzt:  „the  ves- 
iure  Oüer  Uga  (?),  the  royal  Qtieen."  Der  Sinn  dieser  Stelle  ist  noch 
fraglich.  In  der  Glosse  ist  gewiss  uas  socraidib  zu  lesen  (Stokes  Goid,* 
p.  137  not);  auch  uas  sligaib  im  Texte?  intlacht  fa^st  Stokes  als  in 
tlacfat,  d(t8  Gewand  (?). 

11»  i.  post,  i.  set  siu. 


26  15  Broccan's  Hymnus. 

zudrücken,  gleichsam  nur  durch  Stichwörter.  Wenn  man  den 
bctreflfenden  Stoff  nicht  schon  anders  woher  kennt,  so  smd  diese 
Verse  oft  ebenso  wenig  zu  verstehen  als  ein  Sanskrit  Sütra  ohne 
Commentar.  Ich  habe  deshalb  aus  der  unter  dem  Namen  des 
Cogitosus  gehenden  Vita  S.  Brigittae  (Acta  Sanctorum,  Febr.  1) 
diejenigen  Capitel,  welche  für  das  Verständniss  dieses  Hymnus 
von  Wichtigkeit  sind,  theils  vollständig,  theils  mit  Weglassung 
imwcsentlicher  Sätze  mitgetheilt  (s.  den  Anhang  hinter  dem 
Texte).  Auffallend  ist,  dass  die  Reihenfolge  der  Wmider  im 
Hynuius  wie  in  der  genannten  Vita  dieselbe  ist  Diese  üeber- 
einstinamung  kann  nicht  zufällig  sein;  andere  Vitae  beobachten 
eine  andere  Anordnung.  Ueber  Broccan,  mit  dem  Beinamen 
cloeu,  sagt  die  Vorrede  weiter  nichts  aus,  als  dass  Ultan,  Abt 
von  Airdbrecan,  sein  Erzieher  (aite)  gewesen  sei,  und  dass  der- 
selbe ihn  zu  dem  Unternehmen  veranlasst  habe,  die  Wunder  der 
Brigitta  in  kürzester  Fassung  und^  in  poetischer  Form  zusammen- 
zustellen. Nach  dem  Chron.  Scot.  starb  Ultan  im  Jahr  653. 
Andrerseits  aber  soll  der  Hymnus  nach  der  Vorrede  unter 
König  Lugaid  entstanden  sein,  dessen  Tod  das  Chron.  Scot. 
unter  dem  Jahre  507  berichtet.  Keine  der  beiden  Angaben 
verdient  Glauben.  Der  Verfasser  dieses  Hymnus  ist  wahr- 
scheinlich deshalb  in  Zusammenhang  mit  Ultan  gesetzt  worden, 
weil  dieser  die  Wunder  der  Brigitta  zuerst  gesammelt  haben 
soll.  Die  Sprache  ist  alterthümlich;  besonders  beachtenswerth 
sind  die  ziemlich  zahlreichen  Perfectformen. 

S.  Brigit  und  S.  Patrick  sind  die  Nationalheiligen 
Irlands.  Während  aber  Patrick  nur  der  christlichen  HagiologLe 
angehört,  scheint  Brigit  zugleich  die  Erbin  einer  alten  heid- 
nischen Gottheit  zu  sein.  Ihr  Wesen  enthält  Züge,  die  mehr 
als  eine  heilig  gesprochene  Nonne  hinter  ihr  vermuthen  lassen. 
Ich  meine  weniger  die  ihr  zugeschriebenen  Wunder  —  obwohl 
vielleicht  die  Art  derselben  auch  nicht  bedeutungslos  ist  — ,  als 
vielmehr  den  Umstand,  dass  sie  wiederholt  als  eine  der  Mütter 
Christi  (V.  4,  63),  dass  Christus  wiederholt  ihr  Sohn  genannt 
wird  (V.  83),  und  dass  sie  gleichgestellt  wird  mit  Maria  (V.  105). 
Eine  Glosse  im  Lib.  Hymn.  fol.  2^  (Goid.*  p.  63)  sagt  geradezu: 


I  5  Broccan*s  Hymnus.  27 

or  isi  Brigit  Maire  na  n-6oidel  (Glosse  zu:  virginem  Mariae 
sanctae  similem).  Ganz  dieselbe  Bemerkung  findet  sich  zweimal 
in  der  irischen  Vita  der  Brigit,  welche  im  Leb.  Brec  steht,  vgl. 
p.  63*  lin.  10.  und  66*  lin.  50  der  Lithographie.  Es  liegt  nahe, 
hier  an  die  altgallischen  Matres  zu  erinnern. 

Den  lateinischen  Texten  im  Anhang  sind  einige  Stellen  aus 
der  erwähnten  irischen  Vita  im  Leb.  Brec  einverleibt,  sowie 
einige  andere  irische  Stücke. 

Jede  Halbzeile  hat  sieben  Silben. 

Ni  car  Brigit  buadach*  bith,    siasair  suido  eoin  i  n-ailt, 
cOntuil  cotlud  cimmeda    ind  noeb*  ar  ecnairc  ammaicc* 

Ni  mor  n-ecnaig*  etaide    trinoit  co  n-liuasail  hiris,* 
4   Brigit  mathair  mo  rurech     nime  flatha  ferr  cinis.* 


1«  Brigit  buadach,  ebenso  F61,  Prol.  191. 

«*  nöib  Ms.y  sonst  vorwiegend  oe  in  diesem  Hymnus,  tmd  oi  nur 
dann,  wenn  ein  dünner  Vocal  die  betreffende  SÜbe  heeinflusst  hcU  {vgl. 
zu  V,  90^»).  ar   Ecnairc   ammaicc   übersetzt  Stokes   „because  of  her 

s(m's  absence",  dagegen  V.  35  ar  Ecnairc  arrfg  ,/or  love  of  l^er  hing". 
Vgl.  ar  Ecnairc  na  sluag  sa  „for  intercessian  of  ihese  hosts"  Fei.  Prol.  266. 

3»  ni  mör  n-ecnaig  {vgl.  mör  n-uilc  muUum  mali  Z.*  916):  i.  ni  bü 
assa,  i.  a  häcnach.  Der  Glossator  mtiss  also  etaide  zum  Folgenden  ge- 
zogen haben.  Dazu  die  Glosse:  i.  issi  ro  böi  co  n-iris  uasal  (sie)  na 
trinoite  occai.  Stokes  übersetzt  jetzt  {Remarks*  p.  69);  ^^not  much  of 
carping  was  found  (in  her):  with  the  noble  faith  of  Trinity  she  lived.** 
Allein  trfnöit  kann  nur  Nom.  oder  Äcc.  sein.  Zu  etaide  vgl.  ni  co 
n-^tada  non  invenires  (Z.*  740,  2.  Sg.  Praes.  sec.  Act.  Z.*  .444),  aüein 
es  vtt  hier  wohl  3.  Sg.  Praes.  sec,  Pass.  (Z."  480)  im  Sinne  eines  Im- 
perfects, 

4b  ferr  cinis:  i.  is  ferr  ro  genair.  Der  Glossator  scheint  also  nime 
flatha  zum  Vorhergehenden  gezogen  zu  hohen,  Stokes  übersetzt:  „of 
heaven^s  kingdom  best  was  she  bom"  (9).  Weder  cinis  noch  ferr  könnte 
mit  dem  Gen.  verbunden  werden.  Dieselbe  Construction  findet  sich  aber 
Fei.  Sept.  24:  Compert  Johain  uasaii  Bauptaist  as  mo  scelaib,  acht  Jesu 
do  doinib  is  amra  ro  genair  (.  .  .  ist  der  beste,  der  geboren  wurde). 
Derselbe  Gedanke  deutlicher  ausgesprochen  in  Bezug  auf  ColumcHle 
L.  Br.  p.  33b,  lin.  46:  Ni  ro  genir  tra  do  Goedela  gein  bud  uaisle  na  ba 
ecnaide  na  bad  soceneichiu  oltas  Columcille. 


28  I  ^  Broccan*B  Uymuus. 

Nir  bu  ecnairc*,  iiir  bu  elc,     ni  bu  cair  banchath  brigach*, 
ni  bu  naithir  bemnech  brecc,    ui  rir  mac  De  ar  df bad. 

Ni  pu  for  seotu  santach*,     emais  cen  neim  cen  mathim, 
8   nir  bu  chalad  cessachtach,    ni  cair  in  domuin  cathim*. 

Nir  bu  fri  öigthiu  acher,    cain  bai  fii  lobru  truagu/ 
for  maig*  arutacht*  cathir*     doUaid*  ron  suade*  sluagu. 

Nir  bu  airgech  air  siebe,    genais  for  medon  maige, 
12   amra  ärad*  do  thuataib     d'ascnam  flatha  maic  Mairc. 

Amra  samud  Sanct  Brigte,    amra  plea  co  n-hualai*, 
ba  hoen  im  Crist  go  n-gaba"    dal  as  chomtig  £ri  dama". 


3'^  nir  bu  ^cnairc:  i.  ni  bu  ecnaigthid,  i.  ni  dönad  ^cnach  neich. 
In  dieser  Bedeutung  tat  ecnairc  sonst  nicht  noichgewiesen,  vielleicht  liegt 
hier  eine  Corruptel  vor. 

5^  i.  ni  ro  charastar  cath  na  m-ban  m-bronach.  Damach  übersetzt 
StoJces:  „she  was  not  fond  of  vehement  woman^s-wars"  Aüein  solUeti 
wir  dann  nicht  auch  im  Texte  banchath  m-brigach  erwarten?  —  Vgl. 
F61.  Juni  8:  iar  m-buaid  ocus  banchath,  über  letzterem  Worte  i.  in 
dergmartra. 

7»  i.  nir  bo  santach  fri  seutu. 

8^  i.  ni  ro  char  in  domun  .  .  .  ,  1.  caithem  in  domuin  di  fein. 
Stokes  übersetzt:  „she  loved  rtot  the  world's  pastvme", 

0^  i.  c4in  no  biid,  i.  airchisecht  na  iobar  truag. 

10«  for  maig:  i.  Laigen  arutacht:  i.  ro  chumtaig  cathir: 

i.  Celldara. 

10^  doliaid:  i.  de  ron  snade:  i.  Brigit  vel  civitas  Goid.* 

p.  142  übersetzte  Stokes:  „On  a  piain  she  built  a  town:  to  God's  king^ 
dorn  she  convoyed  hosts**\  Bemarks^  p.  69  übersetzt  er:  „a  town  sheUered 
her:  when  she  went  {thence\  it  protected  hosts"  (?).  Ich  glaube  mit  detn 
Glossator,  dass  doliaid  für  do  flaith  steht,  vgl,  derglaid  V.  38  i.  flaith  derg. 
Dieselbe  Construction  Fil.  Mart.  6  {L.  Br):  Ron  snaidet  iar  ieri  do 
flaith  De.  Die  Schwierigkeit  unserer  Stelle  liegt  in  arutacht  (vgl.  ardou- 
tacht  V.  73)  und  in  dern  in  ron  snade  enthaltenen  Pron.  infixum. 

12»  i.  in  chathir  rel  Brigit.  12^  do  ascnam  Ms. 

13^  i.  ro  ealai  i.  asa  hord  roc&in  bui  cobrig.    Eine  dunkle  Stelle,  die 
aber  gewiss  mit  der  Legende  zusammenhängt,  die  ich  im  Anhang  aus 
dem  Leb.  Brecc  mittheile. 
X  14«  i.  ba  im  Crist  a  oenur  ro  böi  aggabud. 

u^  i.  as  gnathach  fri  hegeda  vel  ba  menic  a  dal  si  fri  trdagu. 


I  ö  Broccan*s  Hymnus.  29 

Fo  uair*  co  n-gab  Maccaille*  caille  os  chinn  Sanct  Brigtc, 
16   ba  menn  inna  himthechtaib»    for  uim  ro  cliloss  a  hitge. 

Dia  nod  guidiu*  £ri  cech  tress    nach  mod  ro  sasad*  mo  bcoil, 
domnu  raurib/  mö  turim*     tiiar  öenfer,  amru  sceoiL* 

Fuacni*  don  cath  Coemgen*  cloth,    snechta  tria  sin  luadcs* 

gacth, 

20   i  ii-Glinn  da  loch*  cesta  croch,     conid  n-arlaid  sith  iar  saitli.* 

Ni  bu  Sanct  Brigit  suanach,    ni  bu  hüarach  im  scirc  De,* 
sech  ni  chiuir  ni  cossena     ind  nöel)  dibad  bethath  che. 

15&  fo  uair:  i.  maith  in  scn.  Maccaille:  i.  mc.  mathair  (sie)  sidc 

do  epscop  M^l,  ocus  is  4  aide  ro  s^n  caille  for  eenn  m-Brigte.  Maccaille 
ros  gaib  in  caille  .  .  .  ciund,  cein  ro  boi  Mal  oc  86nad  inna  caille. 

17»  nod  guidiu:  i.  not  gnidim,  vgl  not  guidiu  F^l.  Frol.  2G5. 

li^  i.  cech  mod,  i.  rosesct.  Zu  sasad  mü  d  vgl.  comdar  V,  42  {da- 
gegen comtar  V.  44). 

18»  domnu  mnrib:  i.  fudamnu  quam  mare.  mö  turim:  i.  quam 

potest  hominem  narrare,  vgl.  Z.'  917  zur  Construction.  AehnlicJi:  is  lia 
tra  tuirem  ocus  nisneis  a  n-dorigne  Dia  do  fertaib  ....  X.  ßr,  p.  33^ 
lin.  42. 

18^  amru  sceoil  ,,a  marvel  of  a  siary"  Stokea,  vgl  ba  amru  retha 
Hy.  II,  9. 

19  80  Hierzu  die  Marginalnote:  No  thercanad  Brig»^  do  Chöemgen 
chaitb  airdirc  conid  luaithfed  gäeth  tre  snechta  ocus  trä  sin  fon  chro  i 
n-Glinn  da  locha.  Ar  is  ed  innister  co  ra  b&i  Goemgend  co  cenn  YII 
bliacZan  inna  sessam  cen  chotlud  .  ocu^  crö  a  chubat  f^in  imbi  inarda 
nocomadathrec  tantum  no  feib  ro  bai  Coemgen  fon  chrö  cen  chotlud,  sie 
ni  ra  bai  Sanct  Brigit  suanach.  Die  Verhalformen  des  Textes  bereiten 
Schwierigkeiten:  fnacru  imrd  von  Stokes  BeUr.  VII,  5#  ein  U-imperfectum 
genannt  (vgl.  no  thercanad  in  der  Glosse,  daher  Stokes:  ,jShe  prophcsied"); 
luades  fasst  Stokes  als  S-futurum  (wegen  luaithfed  in  der  Glosse),  allein 
ieft  bezweifele,  dass  ein  solches  von  diesem  Denominativum  gebildet  worden 
ist.  Der  Form  nacfi  läge  am  näclisten,  es  wie  foedes  Hy.  1,  33  aufzu- 
fassen.    V.  20  wird  auch  von  Stokes  nicht  als  oratio  oUiqua  aufgefasst. 

20»  Mit  Recht  bemerkt  Stokes,  dass  wir  „i  n-61inn  da  locho"  ertvarten 
sollten;  vielleicht  ist  i  n-GIinn  di  und  zu  sehreiben  {Fei.  Juni  3:  Coemgen 
caid  cain  caithfer  a  n-Glind  da  und  iethan).  Vgl.  Glend  dalach  da  locha 
„mfiliitudinous  Genddlough"  Fei  Prol  196. 

so^  Stokes  übersetzt  ungenau:  „so  that  he  possessed peace  after  trotible 

«i»  i.  ni  bl  iar  n-uaraib  no  bfd  sercc  De  ocri,  sed  semper  habp])at. 


tf 


30  I  ö  Broccan*8  Hymnus. 

A  n-dorigenai  in  ri    do  fertaib  ar  Sancht  Brigti, 
24   m&*  dorontai  ax  dune,    cairm  i  cuala  cluas  nach  bi? 

Cetna  thogairt  dia  foided    la  cetim  hi  feuamain,* 
nis  gaib  do  rath*  a  höeged     uis  digaib  allenamain/ 

AUucht  saille  iar  suidiu    fescor  ba  hard  in  coscur, 
28   sech  ba  sathech  in  cu  de,    ni  bu  bronach  in  t-oscur. 

Lathe  buana  di  mad  bocht,*     ni  frith  locht  ann  lam  chraibdig, 
ba  tair  coidchi*  inna  gort,    da*  fon  bith  ferais  anmich. 


SS  andorigenai  .  .  .  do  fertaib:  vgl.  V,  67  ttnd  andorigeni  di  maith 
frimsa  Wb.  30»  (Z.»  650). 

24»  niadorontai  Ms.,  ma  dorontai  ist  Conjectur  von  0*Beime  Crowe. 
Stokes  nimmt  dieselbe  Bem^rks^ p.  69  auf  und  übersetzt  jetzt:  „What  the 
hing  wrought  of  miracles  for  St.  Brigte,  if  ü  hath  been  wrought  for  man,' 
where  hath  ear  of  any  one  liimig  heard  [it^?"  Dieselbe  Wendung  in 
einem  lat.  Hymnus  auf  Brigüa  {Ltb.  Hy.  fol.  2^),  den  Shearman,  Journ. 
of  the  R.  Huit.  and  Arch.  Ass.  of  Ireland,  July  1874  (No.  Id)  p.  198 
mittheilt:  Ymnu&  iste  angelice  Bummeque  sancte  Brigite  Fari  non  valet 
omnia  virtutum  mirabilia  Que  nostris  nunquam  auribus  si  slnt  facta 
audivimuB  Nisi  per  istam  virginem  Marie  sancte  similem. 

86  26  Cog.  cap.  4. 

26^  i.  f^n  douc  a  bantigema  cuci  dondarge  ar  cbend  imbi.  Stokes 
Übersetzt  jetzt  {Remarks*  p,  69):  „The  first  lierd  to  which  she  was  sent 
wiih  first  butter  in  a  chariot." 

26»  i.  do  biatbad  bocht. 

26^  i.  in  lenamain  tucsat  ocgid  fuirri.  Stokes  übersetzt  jetzt  (JRemarks^ 
p.  69):  „Sfie  took  not  from  her  gu^sfs  stock,  she  diminvihed  not  timr 
attacfiment.  Die  "im  Anhange  mifgeilheilten  Versionen  dieses  Wunders 
lassen  sich  nicht  ganz  mit  den  Andeutungen  dieses  Verses  vereinigen. 
Aber  „from  l\>er  guesfs  stock*''  ist  tooJd  nicht  richtig  (es  wäre  dann 
wenigstens  di  rath  zu  schreiben).  Ich  möchte  an  do  raith  F.  61  und  87 
erinnern.    Vgl.  Ily.  4,  12. 

27  28  Cog.  cap.  6. 

29  80  Cog.  cap.  7. 

29»  mad  bocht:  i.  maith  ro  boinged,  vgl.  mad  genair  o  Muire  „was 
happüy  bom  of  Mary**  Fei.  Prol.  251.  lam  chraibdig:  i.  la  firigit. 

»0»  coidchi  nach  Stokes,  Bemarks*  69,  für  co  oidchi  bis  zur  Nacht 
(chaidche  i.  go  hoidhche,  O'Clery). 

«0^  cia  om.  Ms.,  ergänzt  nach  Stokes. 


I  5  Broccan*8  Hymuus.  31 

Epscoip  do  da  ascansat,    nir  bo  diuir  in  gabud  di, 
32   mani  bad  fororaid*  iii  rf    blegon  iima  m-bo  fa  thri. 

Argairt  laflie  4nbige     coercha  for  medön  rede,* 
scarais  iarum  a  forbrat    i  taig  for  deslem  grene.* 

In  macc  amnas  ro  das  gaid    Brigta  ar  ecnairc  amg 
36   dobcrt  secht  moltu  dado,    a  trat  nis  digaib  allin. 

Is  dam  sous  matchous*    a  n-dorigeuai  do  maitb, 
amra  Ai  in  fothrugud*     senta*  impe  ba  derglaid.* 

Senais  in  caillig  comail,    ba  slan  cen  neim  cen  galar.* 
40    ba  mö  amru,  arailiu*:     din  chloich  dorigne  saland. 

31  38  Cog.  eap.  8.  81»  i.  mani  fortachtaiged.     Stohes,  Remarks^ 

p.  33,  vergleicht  fu-r-rdith  quod  adjucit,  fu-m-rö-se  me  adjurdbit  (Book 
of  Armagh),  an  gr.  vn-riQtxeTv  eHnnemd.  Aber  er  übersetzt:  „if  it  had 
not  been  that  the  Jcing  increased  tlie  cow's  milk  ihreefold."  Der  Vers 
hat  eine  Silbe  zu  viel,  daher  schrieb  St.  Goid.^  fo-raid  {ohne  ro).  Vgl. 
Forald  mor  n-gur  n-galar  Fil.  Jan.  15,  dazu  die  Glosse  i.  fororeith 
fo  gallraib.  ss  S4  Cog.  cap.  9.  3S^  i.  immaig  Life.  S4^  i.  for 

desred  i.  forsna  gö  gr^ne  ro  batar  ina  laim  deis.  35  36  Cog.  cap.  10. 

sb^  Stokes  foftst  Brigta  hier  als  Acc.  auf  (The  hard  youth  besoiight 
her,  Brigit,  for  lore  of  her  king";  richtiger:  the  hard  youth  who  .  .  .), 
während  er  es  in  der  ähnlich  angelegten  Stelle  V.  43  jetzt  {Remarks* 
p.  10)  richtig  als  Gen.  übersetzt.  36^  Stokes  übersetzt:  „Jier  flock" s 

number  she  lessened  not",  genauer  ist:  ihre  Heerde,  nicht  verringerte  sie 
die  Zahl   derselben.  37»  matchous:    i.  mad    dia   n-iiinisiur.     Allein 

matchous  steht  für  ma  atchous,  1.  Sg.  Fut.  zu  adcböid  exposuit  {rgl. 
Stokes,  Beitr.  VII  45).  Da  sous  {für  so-fus)  ztceinlbig,  -cbous  dagegen 
[mit  nur  eingedrungenem  u)  einsilbig  zu  messen  ist,  so  wird  ma  atcbous 
des  Versmasses  wegen  auch  in  den  Text  aufzunehmen  sein. 

38  Cog.  cap.  11.  88»  in  fothrugud:  i.  irra  ba  sf  fein. 

88^  senta:  i.  bennachais  i  ,ro  s^nastar.      Ueber  die  noch  nicht  ge- 
nügend erklärte  Form  vgl.  Z.*  456  und  Stokes,  Beitr.  VII,  27.    Könnte 
sie   aber  nicht  hier   wie  fechta   Hy.    2,   57    aufgefasst  werden? 
ba  derglaid:  i.  ba  lind  derg  i.  ba  flaith  derg. 

89  Cog.  cap.  12;  dazu  die  Glosse:  i.  caillech  irra  bdi  comaille  dodeo- 
cbaid  CO  Brigit,  octm  ros  ic. 

40  Cog.   cap.    13.  40»  Stokes  übersetzt:   „there  was   a  greater 

marvel  another  [time"]".  Ich  übersetze:  Grösser  war  als  ein  anderes 
Wunder:  aus  dem  Steine  machte  sie  Salz.     Vgl.(V.  47,  75,  80. 


32  15  Broccan*s  Hymnus. 

Ni  ruirmiu*  ni  airmiu*     a  ii-dorignai*  ind  noebduil, 
bennachais  in  clarainech,     comdar  {orreil  a  di  suil.  ^ 

Ingen  amlabar  do  bert,    Brigta  ba  höen  a  amra, 
44   ni  luid  allaim*  assallaim,     comtar  f orreil  a  labra.* 

Amra  tinne  senastar,    ba  nert  De  rod  glinnestar*, 
ro  boi  mf  \kn  lasin  coin,     in  cü  ni*  con  millestar. 

Ba  mo  amru  arailiu     mfr  dotlucestar  dind  lucht, 
48   ni  coill  dath  araraaforta,     brothach  focres  inna  hucht. 


41»  ni  ruirmiu:  i.  rii  ro  airmius.  Stokes  nehreUd  daher  ruairmiu, 
jedenfalls  muss  die  Verbalform  dreisilbig  sein.  ni  airmiu:  i.  ni  etaim 

a  arim  cecha  dernai  do  fertaib. 

41^  andorigenai  Ms.,  vgl.  F.  81. 

42  Cog.  aap.  14. 

42^  comdar,  aber  V.  44  comtar  {für  combtar,  combatar). 

43  44  Cog,  cap.  15. 

43  Stokes  übersetzt  jetzt  {Beinarks  *  p.  70) :  „A  dumb  girl  was  brmight 
—  it  was  one  of  her,  BrigiVs  miracUs.''  Allein  „tcas  brought"  ist 
dobreth  (rgl.  V.  59,  82  w.  a.).  Könnte  vielleicht  amlabar  do  bert  den 
Worten  „ex  naturali  procreatiane  muta*'  bei  Cog.  entsprechen?  Vgl. 
bert  i.  breth,  O'Dav.  und  coimpert,  Stokes  Ir.  Gl,  847.  Zu  Brigta  rgl. 
V.  35. 

43^  a  amra:  do  fertaib  Brigfe. 

44*  Stokes  übersetzt:  „Her  hand  tcent  not  from  her  hand",  ohne 
jedoch  laim  {wie  in  Goid.^)  in  1dm  zu  verwandeln.  Dies  wird  nöttUg 
sein,  da  laim  wegen  luid  nicht  als  Dual  gelten  kann  (in  fall  di  chaillig 
F.  105  liegt  die  Sache  anders,  vgl.  Z.*  490). 

44^  a  labra  Stokes  Goid.^,  a  comlabra  Ms.  und  Stokes  Goid.K  Ein 
Wort  comlabar  in  der  Bedeutung  „speech**  ist  bis  Jetzt  noch  nicJU  nach- 
gewiesen; es  könnte  doch  nur  das  Gegentheil  ron  amlabar  bedeuten,  und 
ist  rielleicht  hier  durch  einen  Gedanken  wie  ba  comlabar  in  den  Text 
gekommen.  Auch  das  Metrum  spricht  für  labra.  Vgl.  S6n  a  Crist  mo 
labra  („Sain^  0  Christ,  my  speech^^)  Fei.  prol.  1. 

4.5  46  Cog.  cap.  16. 

46^  i.  ro  glinnig  octis  ro  chomet  in  n-asill. 

4C^  no  con  millestar  Ms.  und  Stokes,  obwohl  er  übersetzt:  „Tfte  dog 
man'ed  ii  not.^'    Genauer:  ohne  dass  der  Hund  es  verdarb. 

47  IK  Cog,  cap.  17.  47^  dind  lucht:  i.  ro  h6i  isin  chorc, 


I  5  Bcfccan*8  Hymnus.  33 

In  dam  ro  gaid  ailgais  di,    ba  maith  conid  rualaid  do, 
senais  forglu  inno  locg,     carais  forgglu  inna  m-bö/ 

R^raig*  iarum  a  carpat    fo  tüaith  do  Bri  Cobthaig  Coil,  ' 
52  in  loeg  lia  clam  i  caq)ut5     in  bo  indiaid*  ind  löig, 

In  daim  —  do  da  ascansat*     fo  leo  ro  das  cload  nech  — 
friu  conuccaib  in  doub,    matain  tancatar  atech. 

Scarais  a  hoch  cenn  a  breit,*     intan  do  rertatar*  fo  fäii,* 
56   ni  bu  leithisel  in  mam,     mac  De  ro  reraig  in  riglaim.* 


« 

49—52  Cog.  cap.  18. 

49^  conid  rualaid:  i.  co  ro  cmestar.  Stokes  übersetzt:  „it  was  good 
for  htm  that  she  granied  it",  ebenso  Ebel  Z.*  456:  „fuit  bonum  ei  quod 
id  concessü*^.     Allein  dö  kann  unmöglich  mit  maith  vei'bunden  werden, 

50^  i.  ro  charastar  in  loeg  togamatl  na  m-bo. 

61»  reraig:  i.  ro  raith  i.  ro  leic  a  rith  dö  do  Bri.  Stokes  ühersetsi 
jetzt  {Remärks*  p.  70);  „She  afterwar ds  directed  her  chariot." 

68^  indiaid  ist  dreisilbig.  .  ^ 

63  54  Cog.  cap.  19. 

63*  do  da  ascansat:  i.  ro  athascansatar  (dieselbe  Glosse  V.  31). 
Stokes  übersetzt  irrthümlich:  „The  oxen  thcU  had  gone  away  from  her  — 
well  for  tJiem,  had  any  one  turned  themj'  Vgl.  ascnam  „incessus,  ac- 
quisitio  .  .  .  ingredi"  Z.*  868.  Die  Form  ro  .  .  cload  aber  gehört 
gewiss  cäs  3.  Sing.  Praes.  sec.  zu  rachlöithe  in  der  Glosse:  am.  bid  o  dia 
rachloithe  acsi  a  Deo  id  aüdivissetis"  Z*  447.  Daher  hier:  wenn  sie 
Jemand  gehört  hätte. 

54*  doub  zweisilbig?  H^  a  tech:  i.  Celldara. 

55  56  Cog.  cap.  19. 

65*  i.  fo  breit  bis  fo  bragait  ind  eich. 

66^  do  rertatar:  1.  ro  reithsetar.  fo  fän:  fäin  (ohne  fo)  Stokes 

Goid.^  des  Reimes   und   des  Versmasses   wegen.    Ich   vermuthe:  in   tan 
rertatar  fo  fäin. 

56^  ro  röraig:  i.  ro  foirestar.  Darnach  Stokes  Goid.^:  „God's  son 
helped  the  royal  hand";  Bemarks^  p.  70  ersetzt  er  „helped'^  durch 
„directed*^  Allein  vergleiche:  rigid  i.  sinedh.  ut  est  ro  rigid  sam  a  lam 
(sie)  dia  cruid  O'Dav.  Gloss.  (ed.  Stokes)  p.  110.  Des  Versmasses  wegen 
strich  Stokes  Goid.^  die  Pa/rtikel  ro;  auch  das  Längezeichen  in  reraig 
ist  zu  streicfien.  in  rfglaim:  i.  1dm  rfg  Lagen.    Der  Glossator  mtiss 

sieh  auf  eine  andere  Version  des  Wunders  beziehen,   als  die  des  Cogi- 
tosus. 

3 


[ 


34  I  5  ]irooca4i'8  Hymnus. 

* 

Tathich  torc  allaid  a  tret    fo  tbuaiih  doscphaiim  a  n-os 
seiiais  Brigit  fria  bachaill,  lia  mucca  gabai^  foss. 

'  Mugart  muco  meth  di  dobreth    dar  Mag  Fea,  ba  amra, 
(50   tafnetar  coin  alta  di,     co  m-hki  i  n-Uachtur  Gabra. 

Asrir  in  stiuiach  n-allaid     do  r4ith*  a  aithig  in  truaig, 
dochum  feda  conselai*     ce  dosefnatar*  in  t^sluaig*. 

Ba  mcnn  inna  himthochtaib,     ba  oen  mathair  maic  rig  mair,* 
64    senais  in  n-en  luamnech     conid  n-imbert  iniia  laim. 

Nonbur  dibercach  senais     dercsait  a  minna  alHnd  chro, 
in  fer  for  da  corsatar     goeta  ni  früh  coUann  dö.* 

A  n-dorigne  do  fertaib     ni  fail  do  rurme*  co  ccrt, 
68    amra,  ro  gab  prainn  Lugdach,     trenfer  ni  dfgaib  a  nert* 


67  68  Cog.  eap.  21. 

'  &7i>  dosephain  Ms.:  i.  ro  thoibnestar.  anos:  i.  in  mncc  allaid. 

Stokes  iiher setzt:  „northwards  the  beast  drove  it." 

5s^  fria  einsübig,  aber  68^  lia  zweisilbig. 

59  60  Cog.  cap.  22.  69»  di:  1.  do  Brigt*. 

61  68  Cog.  cap.  23.  6i»  do  rdith:  vgl.  V.  87. 

6S»  conselai:  i.  rö  elai  vel  ro  sir. 

6s^  dosefnatar  für  dos  sefnatar,  vgl.  V.  57.  intliiaig  Ms. 

68^  i.  ba  hoen  de  matribus  Christi  Brigit. 

64  Cog,  cap.  24. 

64»  hat  eine  Sübe  zu  wenig. 

66  66  Cog.  cap.  25. 

66»  hai  eine  Sübe  zu  viel.  Stokes  schrieb  Goid.^  a  minn,  waji  geiciss 
ricldig  ist,  wenn  minn  ein  Neutr.  ist  (vgl.  Z.^  226);  dazu  die  Glosse:  a 
n-airm. 

66^  lind  chrö:  vgl.  crolindech  „blood-streaming'*,  n^en  crechtach, 
(VCurry,  On  the  manners  and  customs  of  the  ancient  Irish  III,  S.  452 
(Fight  of  Ferdiad  aus  dem  B.  of  Leinster). 

66^  i.  üar  ni  for  flrduine  ro  laset  a  n-gona  acht  is  for  corthe  clochc. 

67^  dorurme:  i.  don^  a  thurem. 

68  Cog.  cap.  26.  Zu  diesem  Verse  die  Glosse:  i.  ro  dfgaib  a  thüara 
ocuH  nir  bo  lugaide  a  nert  Lugdach,  i.  Lugaid  trdnfcr  ro  böi  i  Laignib 
.  .  .  Stokes  übersetzt:  y^The  Champion,  his  strengih  did  not  lessen." 
Allein  dfgaib  ist  transitiv,  wie  V.  26. 


I  6  Broccan*6  Hymnus.  35 

Omna  na  tuargaib  in  sluag    in  fecht  n-aile,  dfgrais  clotli, 
dohcrt  dfammac  la  Brigtc*     co  airm  irro  chloth  a  both. 

In  set  argait  nad  chlcthi*     ar  ulc*  fri  fraicc  ind  niad* 
72   focrcss  immuir  fut  roit,     eo  frith  immedon  iacb. 

Amra  di,  in  bantrcbtacb     ardoutacbt^  imroaig  C!oiI, 
loiscis  in  garmain  nuc     tor  ten  ic  func  ind  loig/ 

Ba  mo  amra  arailiu    arid  raLostar  ind  noeb*: 
76  matan  ba  ög  ingarmain,    lia  matbair  dith  ind  loog/ 

In  set  arggait  iiath  combaig     in  cerd,  ro  bo  amru  di,* 
ros  m-bi  Brigit  fri  a  boiss     iarum  commebaid  bi  tri. 

69  70  Cog.  cap.  27.  70»  Stokes  übersetzt'.   „Her  s<m  hrauglU  to 

her  for  Brigte"  Allein  bei  dieser  Uebersetzung  hat  der  Vers  acht  Silben 
{di  ainmac\  und  mttfis  Brigte  als  Acc.  gefasst  werden,  obtvohl  toir  in 
diesem  Hymnus  sonst  nur  die  Form  Brigit  finden;  auch  enf^tfyricht  ir.  la 
nicht  dem  engl.  for.  Ich  halte  diesen  Vers  für  corrupt.  Vielleit^t  ist  eu 
schreiben:  dobert  df  ammac  co  airm  Brigte  irro  chloth  a  both  (wobei 
Brigte  wie  Brigta  in  V.  35  und  43  aufzufassen  wäre),  (iber  ich  halte 
diese  Vermuthung  selbst  für  ganz  unsidter.  n  7i  Cog.  cap.  28. 

71»  nad  chlethi:  i.  ni  dichelta.  Stokes  übersetzt  parenthetisch:  „not 
to  be  concealed.**  Allein  nad  pflegt  doch  relative  oder  abhängige  Sätze 
einzuleiten,  vgl.  Z.'  741.  71^  ar  ulc  Stokes  Goid.\  ar  ul  Ms.     Vgl. 

nf  ar  ulc  fri  doine  Fei  Epil.  105.  •  ind  niad:  i.  nia  proprium  nomen 
alictgas  poetae.  Allein  der  Artikel  beweist,  dass  wir  hier  nia  i.  trenfer 
Z.'  255  gemeint  ist,  vgl.  vir  saecularis  et  gente  nobilis  bei  Cog.  Stokes 
hebt  hervor,  dass  niad  und  ebenso  iach  V.  72  zweisilbig  ist.  79»  hat 

eine  Sübe  zu  wenig.     Vielleicht  ist  les  (ab  eo)  zuzufügen,  rgl  V.  79». 

78-76  Cog,  cap.  29. 

7S»  ardoutacht:  i.  arroertaig.  Stokes  übersetzt  jetzt  {Remarks*  p.  70): 
„who  refreshed  her^';  Goid.*  übersetzte  er:  „who  dweU". 

7i^  vgl.  ic  fnni  mairt  don  methil  LBr.  p.  33,  Un.  8. 

75  i.  ro  po  mode  in  firt  sa  do  denam  and  beos. 

76^»  lia  ist  zweisilbig,  ebenso  fria  V.  78.  löig  Ms.,  rgl,  zu  V.  2. 

77-80  Cog.  cap.  30.  Hierzu  die  Marginalnoie:  Triar  derbrathar  dia 
farcaib  a  n-athair  tinne  argalt  ocns  foreimthetar  cerda  hErenn  a  cher- 
traind  i  tri  doib,  co  ro  bris  Brigit  cona  l^aiss  i  Cilldara. 

n^  ro  bo  amm  di.  Stokes  übersetzt:  „it  was  a  mannet  for  her",  als 
wenn  amra  dastände.  Wahrscheirdich  ist  so  zu  corrigiren  {s.  zu  Hy.  II,  9), 
rgl  amra  df  V.  73. 

3* 


36  15  Broccan^s  Hymnus. 

Focrcss  immcid  lasin  ccird,     fofrith*  amra  iarsuidiu: 
80   ni  furccht  cid  öeu  scrcpul     ba  mo  triun  arailiu. 

A  n-^origne  do  fcrtaib,    ni  fail  dune  do  da  decha,* 
scnais  dillait  do  Chondlaid,*     intan  dobrctli*  do  Letha.* 

In  tan  hi  ba  gabud  di,     ammac*  rompe  nis  derbrad: 
84    dobert  diUat*  i  criol    roncind*  hi  carput  da  rath. 

A  n-61  meda  di  dobreth,     ni  bu  ances*  cach  thucai, 
CO  frith  i  toeb  tegdaise,    ni  co  n-airnecht  and  chucai. 


79^  fofrith:  leg.  co  frith. 

80  Stokes  übersetzt:  „It  was  not  found  that  even  one  scruple  {one 
third)  was,  greater  than  another  ihird."  Allein  da  das  a  in  der 
Handschr.  nicht  seüen  genau  wie  u  geschrieben  ist  (vgl.  aucli  zu  V.  77^), 
80  ist  gewiss  trian  (zweisilbig)  anstatt  triun  zu  lesen.  Ebel  übersetzt 
{7a.*  47 8"):  non  innentum  est  etiam  uno  scripulo  majorem  esse  unum 
irientem  altero";  aber  cid  oep  screpul  ist  Subject  zu  f urecht,  der  lat. 
Abi.  tnensurae  wird  im  Irischen  anders  ausgedrückt,  vgl.  Z.*  917. 

81-84  Cog.  cap.  31. 

81  b  hat  eine  SUbe  zu  viel.  Es  wird  mit  Stokes  Goid,^  do  zu  streichen 
sein,  vgl.  dagöna  faciet  id,  dagnitis  faciebant  hoc  Z.^  331. 

82<^  Stokes  übersetzt:  „She  blessed  raiment  for  Conäla",  Dies  stimmt 
nicht  zu  der  Erzählung  des  Cogitosus. 

88^  dobreth:  i.  no  theged.  do  Letha:  i.  do  Roim. 

83^  L  Crist  icca  himthüs. 

84«  JuU  eine  Silbe  zu  wenig,  dobert:  i.  tue.  Trotzdem  übersetzt 
Stokes  jetzt  {Remarks*  p.  70):  „There  was  brought."^  Es  ist  dobert  di 
dillait  zu  schreiben.  i.  criol  roncind:  i.  i  criol  di  croccund  röin  ro 

boi  in  t-etach.  85-88  Cog.  cap.  32.  86<^  vgl.  V.  59. 

85^  Di  bu  ances:  i.  ni  bu  domain.  cachthucai:  i.  donti  tue  in 

dabaig  do  Bngit. 

85  86  übersetzt  Stokes:  „The  t^at  of  mead  that  was  brought  to  her, 
there  was  no  hardship  to  every  one  who  brought:  (the  ressel)  was  found 
beside  [his)  house:  it  was  not  observed  there  with  her/*  Der  Glossator 
erklärt  ances  durch  domain  {tief);  Stokes  Corm.  Gloss.  Transl.  p.  14 
führt  ainces  in  der  Bedeutung  „doubt"  an,  hier  aber  übersetzt  er  es 
durcfh  „hardfJnj)"  {diese  Bedeutung  wird  es  haben  Leb.  Br,  p,  G4^  lin,  64 
ro  hicc  cech  n-galur  ocus  ce<;h  n-inces  böi  isin  tir).  Die  Form  tucai 
aber  kann  nicht  zu  tuic  ponit,  sondern  nur  zu  daucci,  tuicci  intellegit 
{Z.*  431)  gehören,  und  zwar  waiirscheinlich  als  Perf,  red.  (rgl.  accai 
vidit). 


I  5  Broccan's  Hymnus.  37 

Asrir  do  raith  a  hathig     in  tan  ro  ränicc  a  Icass, 
88   scch  ni  furccht  forcraid  ann,     ni  con  tesbad  banna  ass. 

For  don  itge  Brigte  bei     si  fri  gabud  co  n-don  fair, 
robbet  inna  lobran  loith     ria  n-dul  i  n-gnuis  in  spirta  nöib. 

Dou  far*  co  claidib  tened     don  cath  fri  ialla  ciara,* 
92  ron  snädat*  annoebitgo     hi*flaith  nimc  sech  piana! 

Ria  n-dul  la  haingliu  don  catb     rccam  in  n-eclaivS  for  rith, 
taithmet  fiadat  ferr  cech'nath*!     Ni  car  Brigit  buadach  bith. 

Ni  car  Brigit. 

Ateoch  erlam  Sanct  Brigto     co  sanctaib  Cille  dara, 
96   robbet  etrom  ocus  pein     m'anim  ni  dig  immada. 

In  cbaillecb  reided  currech     rop  sciath  fri  fiicbra  fegi,* 
ni  fuar*  asset  acht  Maire,     adrauncmar  mo  brigi.* 

87»  a  hathig:  i.  a  fir  muintire. 

87 *>  schneb  Stokes  Gaid.^  less  und  detn  enUtprechend 

88^  ess,  da  leass  nicht  aliirische  Orthographie  ist  banne  Goid* 

89»  i.  ro  bet  fornd  a  hitge;  rgl.  V.  104. 

89*  81 :  i.  Brigit.     Stokes  Goid.^  p.  184   rermutJhet  dafür  ohne  Noth 
sith    und   übersetzt:    „long   against   dangers   may   sJte   aid   us'*? 
condonfair:  i.  ronfore .  .  .?  Des  Reimes  wegen  schrieb  Stokes  Goid.^  föir. 

90»  i.  ro  bet  na  lobraiu  ocus  na  truaig  innar  leith  ic  ernaigthi  erund. 
Stokes  übersetzt:  „May  they  be  on  her  weakling's  side  .  .  .*'  Allein  eine 
zu  leith  gehörige  Präposition  hätte  nicJU  mit  einem  zu  lobran  gehörigen 
Possessivpronomen  verbunden  xoerden  können;  leith  ist  Loc.  ivie  in  dem 
Gedichte  YI  1,  9  leith  andes  do  Gabair  glaiss. 

90*  hat  eine  Silbe  zu  viel,  daher  strich  Stokes  Goid.^  den  Artikel  vor 
spirta.  nöeb  Ms.  Vgl.  den  Gen.  loig  V.  52.  74.     Dagegen  nöeb  22 

irestüuirt  V.  2)  41.  92,  öen  43.  63.  18,  oeged  26,  coercha  33;  i  toeb  86. 

»1»  i.  done  ar  toridin.  Stbkes  übersetzt  jetzt  {Kem.^  p.  701:  „May 
she  help  us".    Darnach  wäre,  wie  V.  89,  föir  zu  corrigiren  (fair  Goid.*). 

9S*  i.  fri  demna,  i.  elta  duba  demoniorum.  92»  i.  donet  ar  söerad. ' 

94»  i.  ferr  cech  filidecht  in  filidecht  dognither  do  Dia. 

97*  i.  fri  fig  .  .  üaim  na  foebor.  Auch  im  Texte  wird  foebra  zu 
8chreü}€n  sein,  rgl.  zu  V.  90*.  Ob  fögi  hier  die  richtige  SchreibiveiHe  ist, 
könnte  man  wegen  brlgl  bezweifeln. 

98»  1.   ni   fnarus.  98*  admunemar:    i.   bennachmait   vel  ailmit. 

mo  brfgi:  i.  mo  BrigtY.    Stokes  übersetzt:  „we  put  trust  in  my  Brige." 


38  15  Broccan's  Hymnus. 

Admunomar  mo  brigi    rop  imdogail  diar  curi* 
100   conacna*  frim  a  herlam,     asroUein  ternam  huli*! 

Molad  Crist  clothach  labrad,     adräd  maic  De  dan  büada*! 
rob  flatha*  De  ccn  sena    cacb  rod  gab,  cach  to  cbuala! 

Cach  ro  chuala,  cach  ro  gab     ro  be  beimacht  Brigte  fair! 
104   bennacht  Brigte  ocns  De    ferdon  ra  bat  immalle! 

Fail  di  chaillig  irrichcd*     no  chosuagur  dorn  dichill, 
Maire  ocus  Sanct  Brigit,^    ior  a  föessam  dun  diblinaib! 

Saiicto  Brigte  virgo  sacratissima 

ia  Christo  domino  fuit  fidclissima.     amen. 


Dj)^  eure  Ms.,  cuiri  Stokes  Goid.^ 

100*  conacna:  i.  ro  ckoqgna.  Slokes  tibersetzt:  „May  her  juitronage 
work  with  me/* 

100^  huile  Ms.,  huili  Stokes  Goid.^,  Das  Schwanken  ziciscJien  i  und 
e  im  Auslaut  ist  in  diesen  Hymnen  nur  auf  Rechnung  des  Schreibers  zu 
setzen. 

101*»  din  buada:  „a  gift  of  victory"  Stokes.  Allein  d4n  wird  hier  im 
Sinne  von  ars  zu  neJwien  sein  (Z.^  238). 

102»  rop  flatha  Stokes  Goid.^  p.  184,  ro  flatha  Ms.  Ueher  den  Gen. 
hei  esse  vgl.  Z.*  916. 

103«  ro  gab:  des  Reimes  wegen  (fair  103^)  wird  wohl  gaib  zu 
schreiben  sein,  vgl.  Z.'^  462. 

104^  fordou  rabat:  vgl.  V.  09*. 

105»  irriched:  i.  irrig-iath  i.  hf  ferann  ind  rig  nemda. 

106*»  no  chosuagur:  „iftltom  I  rely  on  (?/'  Stokes. 

106^  vgl.  Jly.  1,  2;  6,  24.     Der  Vers  hat  eine  Sübe  zu  viel. 


I  6  Broccan's  Hymuus.  39 

Anhang 

zu 
Brocean^s  Hyranas  auf  Brigrita. 

Die  Zahlen  vor  den  lateiniscJhen  Stücken  bezeichnen  die  Cajtitel  in 
der  Vita  des  Cogitosus  {Acta  Sanctorum  Febr.  1).  Die  irischen  Stellen 
stammen  atis  der  Vita  im  Lebar  Brecc. 

Zu  V.  13: 

Die  folgende  Legende  über  amra  plea  findet  sich  Leb.  Br.  p.  82,  wo 
der  leere  Raum  unter  dem  Texte  des  Feiire  durch  ein  längeres  Fragment 
aus  einer  andern  Vita  ausgefülU  ist.  Dass  es  einer  anderen  als  der 
Leb.  Br.  p.  61^  überlieferten  Vita  angehört,  beweist  das  zu  V.  27.  28 
Mügetheüte. 

Amra  plea  i.  cathir  fil  ior  brd  mara  torren,  vel  plea  cathtr  fil  do 
Brigt^  ior  brü  inber  mara,  ocus  is  e  a  hord  side  fil  oc  xnuntir  Brigte. 
Et  sie  factum  est  id,  i.  Brigt^  ro  föid  morfessiur  uathi  do  föglaim  uird 
Fetalr  ocus  Pöil,  uair  na  ro  chind  Dia  di  fen  dul,  ocus  ni  tliucsat  in 
ord,  CO  ro  föid  in  tresfechtsa  sair  ocus  a  mac  dall  si  leo,  uair  cech  ui 
no  chluined  side  ba  mebar  lais.  In  tan  tra  rancotar  muir  n-ichtt  {vgl. 
Z.^  68),  tanic  anfud  döib  co  mör  forri,  co  ro  laiset  sfs  a  n-ingir,  co  ro 
lean  for  bendchopar  ind  aurtige,  co  ro  laiset  sortem  inter  se  imthecht 
sfs,  conid  don  ddll  dorala  techt  sis.  Obsolbit  ille  in  ingair  ocus 
sdctit  ann  sin  co  cend  m-hliadna,  oc  foglaim  in  uird,  co  torachtatar  in 
fiallach  aile  o  Rüaim  chuice  sium,  conus  tarla  anfud  döib  beos  isin  baile 
cetnsi,  CO  ro  lecset  ingcorum  sis,  co  tanic  in  mac  dall  leo  anis  co  n-urd 
plea  lais  ocu^  co  clug  taitnemach,  ocus  is  e  maires  indiu,  i.  ord  plea. 

Zu  V.  25,  26: 

4.  Exinde  baec,  cum  tempus  matutum  advenit,  in  opus  coaguli,  ut 
de  turbato  vaccarum  lacte  butyrum  congregaret,  a  matre  transmissa  est: 
ut  sicut  aliae  feminae  boc  opus  exercere  solebant,  ipsa  quoque  aequali 
modo  perageret,  et  cum  ceteris  in  tempore  placito  vaccarum  fructum  ac 
pondus  mensuratum  butyri  soll  tum  plcnissime  in  usum  redderet.  Sed 
haec  moribus  pulcberrima  et  hospitalis  virgo,  oboedire  magis  volens  Deo 
quam  hominibus,  pauperibus  et  bospitibus  lac  largiter  et  butyrum  dis- 
tribnit.  Et  cum  secundum  morem  opportunum  advenit  tempus,  ut  omnes 
redderent  fructum  vaccarum,  ad  eam  perventum  est.  Et  cum  coopera- 
trices  ejus  monstrabant  sua  opera  completa,  quaesitum  est  a  beata  supra 
dicta  virgine,  ut  et  ipsa  similiter  assigiiaret  suum  opus.  Et  ipsa  matris 
timore  pavida,  cum  non  haberet  quod  monstraret,  quia  totum  pauperibus 
erogaverat,  crastinum  non  procurans  tempus  et  inexstinguibili  flamma 
fidei   accensa  ac  firma  ad  Dominum  se  convertens  oravit.    Nee  mora: 


40  I  ^  Broccan*8  Hymnus. 

Dominus  vocem  virginls  audiens  ac  preces,  largitate  divini  muneris,  sicut 
est  adjutor  in  opportunitatibus,  adfuit  et  pro  sua  iu  se  rirgiue  confideute 
affluenter  butyrum  restituit.  Mirum  iu  modum  lila  hora  post  orationem 
virgo  sanctissima  nihil  de  suo  opere  deesse  ostendens,  sed  super  omues 
cooperatrices  abundans  se  monstravit  complesse  suum  officium  .  .  . 

Leb.  Br.  p.  63»,  10:  Fecht  and  tanic  for  mcrimain  Brigte  tria  rath 
in  spir^a  noib  techt  do  fiss  scel  a  mathar  böi  i  u-daire,  co  ro  chuindig 
ceat  a  athar,  actis  ni  tharut  di.  Araide  dochuaid  si  cen  chetugud  do 
Dtibthach.  Ba  heim  don  mathair  intan  do  riacht,  ba  saethrach  ba  gall- 
rach  in  maiJiair,  oetis  ro  .  .  .  dar  essi  a  matJuir,  ocus  ro  gab  for  lesug^rf 
na  hairge.  In  cetna  maistred  tra  dos  gni  B.,  ros  fodail  a  thorud  i  n-dfb 
rendaib  dec  i  n-onoir  da  apsfaZ  dec  in  duileman,  ociis  tö  suidig  in  tres 
cuibrend  X.  cor  ba  mou  he  indäs  cecÄ  ciiibrend,  i  n-onoir  l'su  Crist, 
actis  dos  rat  uli  iarom  do  bochtaib  in  choimded.  Ko  machtnaig  immm-ro 
buachail  in  druad  iu  n-ordnugu^  tue  B.  fo^-sin  fmmum.  Is  and  sin 
atbert  B.:  Crist  coua  dib  apsto/u  X  dorigne  precept  do  ddinib  in  domain, 
is  na  ainm  sasaim-sea  bochtu  ar  bid  Crlit  i  persaind  cech  bocht  iressach. 
Luid  in  t-ara  (i.  in  buchail)  do  thaig  in  druad,  ocus  ro  iarfacht  de  in 
drai  actis  a  ben :  in  maith  lesaiges  inn  6g  iu  äirge,  ut  dixit  in  t-ara 
[i.  in  buachail):  „am  buidech-sa  cipindus  ocus  at  remra  na  löig^S  uair 
ui  ro  lam  öcnach  m-Brigte  ina  hccmais.  Dobert  iu  t-ara  rusc  lais,  ocht 
n-düird  ina  ardi.  Dixit  in  t-ara  fria  B.:  „doraga  in  drai  cona  mnäi  do 
linad  in  rüisc  sea  do  immim  na  togorta"  (i.  na  hairge).  „Mo  cheu 
doib"  ol  B.  Tanic  in  draf  ocus  a  s^tig  don  airge  co  n-acutar  na  löig 
remra.  Ferais  B.  failte  friu  actis  tue  biad  doib.  Is  and  sin  atbert  ben 
in  druad  fri  B.:  „Ised  tancamar  da  fis  düs  in  ros  gab  gim  innf  ro 
herbad  duit.  Cid  fil  d'immim  ocut?^'  Ni  boi  aice-sium  i  n-erlaime  acht 
torud  aenmhaistrcda  co  leith,  ocu^i  dos  bert  in  leth  hi  sin  for  tils.  Ro 
föitbestar  lasodain  ben  in  druad  ocus  ised  atbert.  „Is  maith"  or  si  „do 
Ifnad  rüisc  möir  accum  in  m^it  n-imme  sea."  „Linaid  bar  rüsc"  ol  B. 
ocus  dobera  Dia  imm  ind."  No  thoged  si  beus  ina  culid  ocus  dobercad 
letbtoraid  cecha  fecais  esti,  uair  nir  b*  ail  do  Dia  a  henech-si  do  breith, 
CO  ra  Hnad  in  rüsc  fon  indus  sin.  Ocus  ised  no  gebed  si  oc  techt  Ina 
culid:  „A  Dö  a  mo  ruri-sea  |  connic  ina  huli  sea  |  bennach  a  D6  nuall 
cen  geis  |  cot  laim  deis  in  culid  sea  |  Ti  mac  Muire  mo  chara  |  do 
bennachad  mo  chuile  |  flaith  in  domain  cö  himbel  |  ron  b^  imbed  la 
suide."  Ro  ermitnig  in  draf  ocus  a  setig  in  coimdid  triasin  firt  atchonn- 
catar  conid  ann  sin  atbert  in  draf  fria  B.:  „In  t-imm  ocus  na  bü 
ro  bligis  idpraim-sea  duit  iat;  nis  bia  i  n-daire  dam-sa  acht  fogain 
don  choimdid."  Ros  frecair  B.  do  ocus  atbert  fris:  „Ber-siu  na  bi'i 
ocus  tabair  dam-sa  sairse  mo  matJiar.*^  Atbert  in  druf:  „Acht  saer> 
faithir  do  mcUhatr,  doberthar  duit  na  bi\,  ocus  secip  nf  atbera, 
dog^n-sa".     Ro  fodail  B.  na  bi\  do  bochtaib  octis  do  aidilcnechaib  De. 


I  5  Broccan's  Hymnus.  41 

Bo  baitsed  in  draj  ocns  ba  hiressach  ocus  böi  Ic  coimtecht  Brigte  osin 
immach. 

Zu  V.  27,  28: 

6.  .  .  .  Nam  ciyn  illa  aliquando  in  caldaria  lardum  advenientibus 
hospitibus  coxerat,  cani  adulanti  ac  tlagitanti  misericorditer  illud 
tradidit :  et  cum  lardum  de  caldaria  tractum  ac  postea  hospitibus  esset 
dlvisum,  ac  si  neu  esset  dcmptum,  plenissimc  rcpertum  est  .  .  . 

X<r6.  Br,  p,  02^,  55:  Luidset  diu  aigid  co  VuhtJuidiy  rannais  D«/>- 
thach  assil  t-salll  [sie)  hi  cöic  töchtaib  ocus  fordcaib  oc  Brigit  dia 
m-bruith.  Do  luid  cii  goirt  elscotbach  isin  tech.  Do  rat  B.  di  in  cöiced 
töcbt  ar  throcaire.  0  rus  caitb  in  cd  in  locht  sin  do  rat  B.  töcht  alle 
dö.  Tanic  D.  iarsin  ocus  atbert  fria  B.:  „In  ro  berbais  in  saill  ocus  in 
inarait  uli  na  herranda?*'  „Airim-sea  iat'^  ol  B.  Ko  airim  D.  ocus  ni 
thesta  ni  dib.  Itchuatar  na  haigid  d6  D.  iunf  do  rigne  B.  „At  imdai*'  or 
p.  ,,ferta  na  hiugine  sin*^  Ni  ros  caitbset  iarum  na  haigid  in  biad,  uair 
roptar  esindraicce,  acht  ro  födlat  do  bochtaib,  ocus  do  aidelcnecha»6  in 
choimded. 

Aehnlich  in  dem  von  Brigit  handelnden  Fragment,  Leb.  Brecc. 
p.  82  {s,  S.  39):  Foglaid  tanic  co  Dubthach  co  tue  assill  isin  coire  dö 
ocus  co  n-derna  Y  blogai  de.  Ro  earb  do  Brigt^  a  coimet,  co  tanic  cu 
truag  chuice-si  octis  co  tarnt  na  V  bloga  asin  coire  i  iiadnat9e  in 
öclaich,  ocus  frith  iarom  na  V  bloga  isin  choire.  Ro  hindiss^d  do  Dub* 
thach  sin,  ocus  dobert  Dubthach  ferann  di,  i.  rethet  daurthige  i  tuaith 
da  muige. 

Zu  V.  29,  30: 

7.  Et  eadem  messores  ac  operarios  couvocavit  in  messem  suam:  et 
facta  illa  messorum  conventione  nebulosa  ac  pluvialis  dies  illa  accidit 
coDventionis ,  et  pluviis  largiter  ex  nubibus  effusis  per  totam 
illam  in  circultu  provinciam  ac  rivulis  guttarum  affluentia  per  convalles 
et  rimas  terrarum  currentibus,  sua  messis  sola  arida  sine  pluviarum 
impedimento  et  perturbatione  perstitit.  Et  cum  omnes  messores  ipsius 
undique  regionis  pluviali  essent  die  prohibiti,  sui  sine  ulla  umbra 
caliginis  vel  pluviae  illa  die  tota  ab  ortu  usque  ad  occasum  solis 
messurae  opus  Dei  potentia  exercebant. 

Cf.  Leb.  Br.  pag,  65^  Un.  bl:  Ba  do  fertaib  B.  i.  methel  mor  böi 
aicce  og  buain,  suigis  fleochad  a  muig  Life  ocus  no  cor  fer  banne  Ina 
gort-si  trla  ernaigthi  m-Brigte. 

ZuV.  31,  32: 

8.  Ecce  inter  ceteras  virtutes  ipsius  hoc  opus  dignum  admiratioue 
videtur  esse.  Advenientibus  enim  Episcopis  et  cum  ea  hospitan- 
tibns,  cum  npn  haberet  unde  eos  cibaret,  adjuta  Dei  multiplici  virtute 
sollto    more    abundanter,    ut  sua   poscebat  necessitas  vaccam   unam 


42  15  Broccan's  Hymnus. 

eandemque  tribus  contra  consuetudinem  in  una  die  vicibus  mulsit: 
et  quod  solet  de  optimis  tribus  vaccis  exprimi,  ipsa  mirabili  eventu  de 
una  sua  expressit  vacca. 

Cf.  Leb.  Br.  p.  65^,  lin.  41:  Fecht  ann  tancatar  VII  n-epscoip  co 
B.  octis  ni  böi  aicce-si  ni  dob^rad  doib.  lar  m-blegan  na  m-bö  fa  tri 
ro  bliged  tra  doridise  na  ba  in  tres  fecht  ocwt  ba  huilli  inas  cech  blegun. 

Aehnlich  in  dem  Fragment  auf  p.  82;  Ocht  n-espmc  d€C  taucotar 
CO  Brigit  a  hdib  bruin  chualand  o  thelaig  na  n-espoc  co  loch  Idmnachta 
hi  toeb  Cille  dara  atuaid.  Co  ro  fiarfaid  hr'igit  dia  coig  i.  do  Blathnait, 
in  roibe  biad  aice,  et  dixit  illa  non.  Ocus  ba  ndr  la  Brigt^,  conddbert 
in  t-aingel  na  bai  do  blegan  itcrum  corus  blig  Brigt^  co  ro  Ifusat 
na  dabcha  ocus  no  Ifnfatis  lestra  Laigen  uiie,  ocus  co  u-dechaic2  in  loim 
tarna  lestra  co  n-dcrnai  loch  de,  inde  Loch  lemnachta  dicitur. 

Zu  V.  33,  34 : 

9.  .  .  .  Nam  haec  cum  suas  opere  pastorali  pasceret  oves,  in 
campestri  et  herboso  loco  largitate  nimia  pluviarum  perfusa  humectis 
vestibus  domum  rediit:  et  cum  umbra  solaris  per  foramina  domus 
intrinsccus  intraret,  illa  umbram  obtusa  oculorum  acie,  arborem  fuisse 
transversam  et  fixam  putans,  desupcr  suam  complutam  vestem 
posuit.  Et  tamquam  in  arbore  graudi  et  firma,  in  ipso  tenui  solari 
umbraculo  vestis  perpendit. 

Zu  V.  35,  36: 

10.  .  .  .  Cum  euim  haec  Sancta  Biigida  in  agro  juxta  gregcm  ovium 
pascendum  cura  pastorali  esset  sollicita,  alius  nequam  adolesceus 
callide  subripiens  et  ipsius  largitafem  in  pauperes  probans,  et  mutato 
semper  habitu  ad  eam  septies  veniens,  septem  ab  ea  verveces  in  una 
detulit  die  et  in  secreto  abscondit.  £t  cum  grex  ad  vespenim  de  more 
ad  caulas  fuisset  dirigendus,  duabus  vel  tribus  vicibus  diligcntissime  ad- 
numeratus  sine  damno  sui  mirum  in  modum  totus  integer  repertus  est 
numerus.  Et  admirantes  qui  conscii  facti  fuerant  virtutem  Dei  manifeste 
factam  per  virginem,  septem  quos  absconderunt  verveces  ad  suum 
dimiserunt  gregem.  Et  ille  gregis  numerus  nee  plus  nee  minus, 
sed  ut  ante  integer  repertus  est. 

Cf.  Leb.  Br.  pag.  66»,  lin.  17:  Dia  m-böi  B.  oc  ingaire  chaerech, 
tanic  gataige  chutcce  ocus  tall  YII  multu  uathi  iama  hatuch  for  tüs. 
Araide  o  ro  hairmed  in  tret,  foritha  doridisi  na  muilt  tria  ernaigthi 
m-Brigte. 

Zu  V.  38: 

11.  Mirabili  quoque  eventu  ab  hac  venerabili  Brigida  leprosi  cerc- 
visiam  flagitantes,  cum  non  haberet  illa,  videns  aquam  ad  balnea 
paratam,  et  cum  virtute  fidei  benedicens,  in  optimam  convertit  cere- 
visiam  et  abundanter  sitientibus  exhausit  .  .  . 


I  5  BroccaD's  Hymnus.  43 

J^  V.  39: 

12.  Poteiitissima  enim  et  iDeffabUl  fidei  fortitudine  quandam 
femnam  post  votum  integritatis  fragilitate  humana  in  juvenil!  voluptatis 
desiderio  lapsam  et  habentem  jam  praegnantem  ac  tumescentem 
Uterum,  fideliter  benedixit:  et  evanescente  in  vulva  conceptu  sine 
partu  et  sine  dolore  eam  sanam  ad  poeuitentiam  restituit  .  .  . 

Zu  V.  40: 

13.  Quadam  enim  die  cum  quidam  ad  eam  salem  petens  veuiret, 
sicut  ceteri  pauperes  et  egeni  iiiuumerabiles  venire  solebant  pro  suis 
uecessitatibus,  ipsa  beatissima  Brigida  in  illa  hora  salem  factum  de 
lapide  quem  benedixit,  in  opus  poscentis  sufficienter  largita  est  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br.  p(tg.  65^,  lin.  45:  Fect  ann  din  ro  gab  mian'  araile 
caiUech  dö  muntir  Brigte  imm  salond.  Dorigne  B.  ernaigthi,  co  ro  sai 
in  cloicb  boi  inna  Aadnatse  i  salond,  ocus  co  ro  biccad  in  chaillt«^  iarsin. 

Zu  V.  42: 

14.  .  .  .  Kam  secundum  exemplum  Domini  et  haec  oculos  caeci 
nati  aperuit  .  .  .  Interdum  enim,  quem  naturalis  partus  caecum  pro- 
tulit  na  tum,  fides  ejusdem  Brigidae,  grauo  comparata  sinapis  et 
consimilis  eidem,  oculos  simplices  et  lucidos  ingenti  miraculo 
aperuit  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br.  p.  65^,  lin.  60:  Ba  do  fertaib  B.  bennachais  in  clare- 
nech  CO  m-b&  slana  a  da  süil. 

ZuV.  43,  44: 

15.  £t  quadam  die  cum  una  ex  adhaerentibus  sibi  extrinsecus 
femina  cum  filia  annorum  duodccim  aetatis  ex  naturali  procreatione 
mata  ad  eam  veniret  visltandam  cum  digna  reverentia  ut  omnes  sole- 
bant se  inclinans  et  humili  collo  ad  ejus  pacificum  osculum  procedens, 
ipsa  Omnibus  affabilis  Brigida  ac  felix  conditis  sale  divino  sermonibus 
eam  salubriter  allocuta  est:  ac  Salvatoris  exemplo,  jubentis  parvulos  ad 
se  venire,  filiae  manum  retinens  manu  sua,  nesciente  illa  quod 
esset  muta,  et  voluntatem  Ipsius  interrogans,  utrum  velato  capite  per- 
manere  yirgo,  an  nuptiis  tradenda  esse  vellet,  matre  ipsius  admonente 
quod  sibi  filia  nulla  daret  responsa,  respondens  matri  dixit,  se  non 
dimissuram  manum  filiae,  nisi  prius  sibi  responsum  redderet. 
£t  cum  fillam  secunda  vice  interrogaret  de  re  eadem,  respondit  filia 
sibi,  dicens:  non  aliud  nisi  quod  tu  volueris,  agere  volo.  Ac  sie  postea 
aperto  ore,  sine  linguae  impedimento,  et  soluto  ipsius  vinculo  sana 
loquebatur. 

ZuV.  45,  46: 

16.  .  .  .  Cum  enim  haec  animo  esset  intenta  caelestium  meditationi, 
nt  semper  solebat,  suam  de  terrestribus  ad  caelestia  elevans  conversa- 


44  15  Broccän's  Hymnus. 

tionem,  quandam  non  parvam,  sed  graudem  lardi  partem  cum  cane 
dimisit.  Et  cum  esset  inquisita,  non  alicubi,  sed  in  loco  ubi  cauis 
solebat  esse,  mense  transacto  intacta  et  integra  reperta  est.  Non 
enim  canis  ausus  est  comedere  depositum  beatae  virginis,  sed  custos 
patiens  lardi  et  idoneus,  contra  suum  solltum  morem  Divina  refrenatus 
virtute  et  domitus  exstltit. 

ZuV.  47,  48: 

17.  .  .  .  Nam  cum  aliquis  indigens  cibo  pauperum  eam  rogaret,  illa 
ad  eos  qui  carnes  coxerant,  ut  ab  Ulis  aliquid  pauperi  deferret,  festi- 
navit.  At  illorum  unus  stolidissimus  famulus,  qui  carnes  coxerat, 
insipienter  partem  nondum  carnis  coctam  in  albatum  ipsius 
sinuatae  vestis  receptaculum  transjecit,  et  sie  illa  non  suf- 
fuscato  mantili  sed  in  suo  candido  colore  manente  portans  pauperi 
tribuit.  ^ 

ZuV.  49—52: 

18.  .  .  .  Confluentibus  enim  ad  eam  undique  pauperibus  et  pere- 
grinis,  ingenti  fama  virtutum  et  nimiae  largitatis  tractis,  accedens  inter 
eos  ingratus  quidam  leprosus  optimam  de  armento  vaccam  cum  optimo 
vitulo  omnium  vitulorum  simul  sibi  dari  poscebat.  Nee  ipsa  ejus  audiens 
preces  distulit,  sed  mox  illam  quam  optimam  didicit  de  omnibus 
vaccam  et  alicujus  vaccae  vi  tu!  um  elegantem  et  Optimum  roganti 
infirmo  voluutarie  donavit""  et  misericorditer  suum  cum  illo  trans- 
mittens  currum  per  iter  lougum  et  latissimum  campum,  ne  molestiam 
in  vacca  minauda  infirmus  longo  fessus  itinere  sustentaret,  vitulum 
post  tergum  ejus  in  curru  poni  praecepit.  Et  sie  eum  vacca  lingua 
lambeus  et  tamquam  proprium  diligens  nemine  eam  cogente  usque  ad 
loca  destiuata  consecuta  est  ... 

I 

iJu  V.  53,  54. 

19.  Et  quodam  intervallo  temporis  alii  nequissimi  furcs,  qui  nee 
Deum  nee  homines  verebantur,  de  alia  provincia  ob  latrocinium  venientes 
et  per  amnem  grandem  facili  meatu  pedum  egredicntes,  boves  ipsius 
furati  sunt.  Sed  eos  eadem  revertcntes ,  via  Impetus  ingentis  fluminis 
inundatione  aquarum  subito  facta  conturbavit.  Non  enim  flumen 
instar  muri  erectum  scelestissimam  boum  fraudem  B.  Brigidae  per 
se  transire  permisit,  sed  eos  fures  dcmergens  et  secum  trabens  (sie), 
boves  de  eorum  manibus  liberati  loris  in  comibus  pendentibus,  ad 
proprium  armentnm  ac  boekium  reversi  sunt. 


*  7.  50  wird  aber  erat  verstdndlich,  tcsnu  man  eine  weitere  Angabe  berückaichtigi, 
die  sich  findet  Vita  S.  Brigidae  Anctore  anonymo,  cap,  VXI,  49  (L  c.  p.  I24k):  Tunc  elegernut 
optimam  ritalam  ot  dimittenteH  illnm,  occarrit  ei  com  gemitu  magno  optima  Taccaram,  et 
in  tantüm  se  iiiricem  dilexerunl,  ut  paeno  nullus  poBset  separare  eos. 


I  5  Broccan's  Hymnus.  45 

Cf.  Leb.  Br.  p.  06^,  lin,  59:  Ba  do  fertaib  B.  tallsat  mcrlig  a  damu, 
tuarcaib  abann  Liphe  friu,  tancatar  na  doim  i  tech  iarnabarach  ocus 
etaige  na  merlech  for  a  n-adarcaib. 

^»  V.  55,  56: 

20.  Cum  quadam  die  ipsa  sanctissiraa  Brigida  cogcntc  aliqua 
necessitate  utilitatia  conventioncm  plebis  visitaret  In  curru  sedcns  binis 
vehebatur  eqiiis.  Et  cum  in  suo  vehiculo  meditatione  theotica  caelcstem 
agens  in  terris  vitam  suum  ut  solebat  dominatorcm  orarct,  de  alto 
procldens  loco  alter  bnito  animo  cquus  saliens  sub  curru  et  irre- 
frenatus  babenis  fortiter  se  extorquens  et  de  jugo  semetipsnm 
absolvens,  equo  altcro  solo  sub  suo  remanento  jugo,  ezterritus  per 
campcstria  cucurrit:  et  sie  manus  Divina  jugnm  pendens  sine 
praecipitio  sustentans,  et  vidente  turba  ob  testimonium  virtutis 
Divinac  secura  in  suo  orans  vehiculo,  cum  uno  equo  sub  curru  posito  ad 
plebis  conventionem  discursu  placabili  inlaesa  pervenit*.  .  . 

ZuV,  57,  58: 

21.  .  .  .  Cum  aper  ferus  singularis  et  silvestris  territus  et  fugitivus 
esset,  ad  gregem  porcorum  Brigidae  felicissimae  concitus  cursu  prae- 
ßipiti  pervenit:  quem  ipsa  ventum  intcr  suos  cernens  sues  benedixit. 
Deinde  impavidus,  acsi  famiiiaris,  cum  ipsius  permansit  grege 
porcorum  .  .  . 

Zu  V.  59,  60: 

22.  Nam  cum  aliquando  aliquis  inter  ceteros  oiferentes  ei  mimera 
de  longa  veniens  provincia  offerct  sues  pingues,  et  alios  secum 
missoB  Ire  ad  suam  villam  quodam  longo  terrarum  intervallo  positam 
rogaret,  ut  ab  eo  sues  acciperet  per  longum  itineris  spatium  dierum 
trium  vel  quatuor  amplius  prolixum,  cum  eo  suos  missos  transmisit 
comites:  et  transacto  unius  diei  itinere  in  monte  confinali  regionum,  qui 
proprio  vocabulo  nuncupatur  Gabor,  sues  suas,  quas  in  longinquis 
opinabatur  esse  regionibus  obvias  contra  se  venire,  a  lupis  directas 
per  viam  et  coactas  contemplati  sunt.  Et  cum  Uli  vicinius  erant,  et 
intellexisset  suas  esse,  cognoscens  sues  proprias  et  videns  agrestes  lupos, 
qui  ob  maximam  B.  Brigidae  reverentiam  de  silvis  maximis  et  campo 
Liffi  latissimo  idonei  pastorcs  in  coactis  et  minandls  suibns  laborabant, 
advenientibus  missis  ^  relinquentes  eas  inlaesas  mirabilique  hoc  evcntu 
intellecto,  et  consueto  morc  discesserunt.  Et  sie  altero  die  ii,  qui  missi 
erant,  cum  suibus  factum  mirabile  narrantes  domum  reversi  sunt. 

ZuV.  61,  62: 

23.  .  .  .  Quadam  enim  die  cum  aliquis  nulla  snffultus  scientia 
vulpem  per  regis  palatium  ambulantem  videret,  putans  illam  obcaecatis 
sensibus   suis   feram   esse   bestiam   et  quod  in  aula  regis  famiiiaris  et 


46  I  ^  Broccan'8  Hymnus. 

mansueta  esset  .  .  .  ignoraret,  .  .  .  occidit  eam  ...  Et  rex  iratus  rem 
discens  gestam,  nisl  sibi  vulpes  similis  in  omnibus  calliditatibus,  quas 
sua  vulpes  operabatur,  restituta  esset,  illnm  jussit  occidi  ...  Et  cum 
rem  gestam  sancta  ac  venerabilis  Brigida  didicisset  .  .  .  currum  snnm 
sibi  jungi  praecipiens  .  .  .  perrexit  in  viam,  quae  ad  regis  ducebat 
palatium.  Nee  mora:  Dominus  exaudiens  ipsam  suas  fundentem  assiduas 
preccs,  unam  de  suis  vulpibus  feris  ad  eam  venire  transmisit;  quae 
cum  velocissimo  cursu  per  campestria  veniret  et  bcatissimae  Brigidae 
currui  appropinquaret,  leviter  se  elevans  in  cumim  intravit  et  sub 
reccptaculo  vestis  Brigidae  se  constituens  sobrie  cum  ea  in  curru 
sedebat  ...  Et  cum  rex  ejus  precibus  consentire  nolnisset  .  .  .  ipsa 
suam  protulit  in  medium  vulpem,  quae  coram  rege  et  omni  multitudino 
totos  mores  et  subtilitatcm  docibilem  alterius  agens  vulpis  in  eadem 
forma  prioris  palam  omnibus  variis  lusit  artibus.  Tunc  rex  hacc  videns 
placatns  .  .  .  illum  solvi  et  liberum  abire,  qui  fuerat  antea  reus  delicti, 
jussit.  Nee  multo  post  cum  S.  Brigida,  solutione  et  libertate  facta,  ad 
suam  remearet  domum,  hacc  vulpes  inter  turbas  dolose  se  torquens  et 
callide  movens,  quae  alteri  videbatur  similis,  fugitiva  ad  loca  deserta 
et  silvestria  ad  suum  antrum,  multis  equitibus  et  canibus  se  per- 
sequentibus  illudens,  ac  per  patentes  campos  fugiens,  incolumis  evasit 
Cf.  Leb.  Br.  p.  G5i>,  lin.  48:  Fecht  ann  diu  böi  hskchlach  dö  mtmtir 
Brigte  oc  b^m  cbonnaid.  Dorala  dö  co  ro  marb  petta  sindaig  la  rig 
Laigen.  Rö  herga&ad  in  bachlach  lasin  rfg.  Bo  forcongart  B.  for 
sinnach  n-allaid  taidecht  asin  caillid.  Tanic  din  co  m-böi  oc  clesrad 
0CU8  oc  espai  dona  slogaib  ocus  don  rig  la  forcongt^  m-Brigte.  0  ra 
forba  tra  in  sindach  a  gnimrad,  dolluid  slan  fon  caillid  ocits  sloig  Laigen 
eter  chois  ocus  ech  ocias  choin  inna  degaid. 

Zu  V.  64: 

24.  Et  cum  in  alia  die  anates  pectore  camali  in  aqua  natantes  et 
per  aera  interdum  volitantes,  Beata  vidisset  Brigida,  eas  ad  se  venire 
accersivit.  Qus^e  pennigero  volatu  et  tanto  ardore  oboedientiae  ejus 
vocibus  tanauam  sub  humana  cura  essent  consuetae  sine  ulla  formidine 
mnltitudini»  ad  eam  volitabant.  Quas  manu  tangens  et  amplectens  et 
per  aliquantulum  temporis  hoc  idem  faciens,  redire  ac  volare  suis  in 
aera  alis  permisit  .  .  . 

ZuV.  65,  66: 

25.  .  .  .  Vidit  novem  viros  in  forma  quadam  speciali  vanae  et 
diabolicae  superstitionis,  et  plausum  habentes  vocis  ridiculae  ad  infamiam 
mentis  maximam.  In  quorum  viis  contritio  erat  et  infelicitas,  qui  antiquo 
hosti,  qui  in  illis  regnabat,  votis  scelestiasimis  et  jpramentis  sitientes 
effasionem  sanguinis,  antequam  Calendae  illius  mensis  supervenirent 
venturi,  aliomm  jugulationem  et  homicidia  facere  disposueruiit.    Qoibus 


I  5  Broccan^B  Hymnus.  47 

reyerentiasima  et  affabilis  Brigida  melliflna  verborum  copia  praedicayit, 
Qt  mortiferis  erroribus  relictis  sna  crixnina  per  cordis  compunctionem  et 
Teram  delerent  poeoitentiam.  Qui  faebetndine  mentis  suae  ...  in  vlam 
BaaiR  perrexenint:  .  .  .  egredicntes  illi  nefarii  imaginem  instar  viri, 
qaem  debuissent  jugulare,  contemplantes,  continuo  suis  jugniantes  lanceis 
et  gladiis  decollantes,  quasi  post  triumphum  de  suo  adversario  et  inimico 
cum  armis  sanguineis  et  cruentis  reversi  multis  apparuerunt. 
Minim  in  modum  cum  neminem  occiderent,  illis  visum  est  sua  complesBe 
Vota,  atque  cum  nemo  dcerat  de  illa  provincia,  de  quo  illi  trinmpharent, 
Dulla  dubietas  pro  hac  rc  alicui  persistens,  largitas  muneris  divini  per 
Sanctam  Brigidam  facta  omnibus  innotuit  .  .  .* 

Zu  V.  68: 

26.  .  .  .  Illam  enim  Lngidus  quidam,  valdc  validus  et  virornm 
fortissimns,  duodecim  virorum  opera  per  semctipsum  tanta  fortitudine 
sui^  corporis  in  una  cum  vcllet  laborans  die,  et  cibaria  quibus  duodecim 
snfficienter  viri  vesci  possent,  similiter  comedens  .  .  .,  dcprecatus  est,  ut 
pro  se  Dominum  oraret  omnipotentem,  ut  ejus  ingluviem,  qua  superflua 
devorabat,  temperaret,  nee  antiquam  virtutem  sui  corporis  per  hanc 
amisisset  causam.  Et  sie  ipsa  Brigida  illum  benedicens,  et  pro  iilo 
Dominum  orans  (sie);  ipse  postea  victu  unius  viri  satis  contentus, 
ac,  ut  antea  solebat,  laborans  sicut  duodecim  operarii  operabantur,  in 
eadem  antiqua  permansit  virtute. 

Zu  V.  69,  70: 

27.  Arbor  quaedam  grandis  et  maxima,  ad  aliquem  parata  usum 
ab  iis,  qui  artificia  ezercere  solebant  in  silva  lignari,  securibus  excisa 
est  ...  Et  cum  nee  multitudo  virorum  nee  vires  boum  et  variae  arti- 
ficum  artes  movere  vel  trahere  eam  arborem  nullo  modo  poterant, 
recedentibus  cunctis  ab  ea  per  fortissimam  fidem  B.  Brigidae  .  .  .  eam 
gravissimam  arborem  Angelica  virtute  per  Divina  mysteria  nullo 
mortalium  auxilio  levantes  sine  ulla  difficultate  ad  locum  quem  voluit 
S.  Brigida  destinatum  detulerunt  .  .  . 

Zu  F.  71,  72: 

28.  Et  nostro  occurrit  animo  non  exciudere  et  hanc  virtutem  silentio 
nostro,  quam  inter  innumerabiles  virtutes  eadem  operata  est  Brigida 
venerabilis.  Quidam  enim  vir  secularis  et  gente  nobilis  et  dolosis 
moribus  exardesceus  in  alicigus  feminae  concupiscentiam  et  quomodo 
ejus  concubitu  frui  posset  callide  cogitans,  ac  suam  sentem  argen- 
team  pretiosamque  in  depositum  sibi  commendans,  quam  dolose  retraxit 
illa  ignorante  et  jecit  in  mare,  ut  cum  ipsa  non  posset  reddere  sibi 
esset  ancilla  et  ejus  postea  uteretur  ut  vellet  amplexibns  ...  Et  haec 
timens  pudica  femina,  tanquam  ad  civitatem  refugii  tutissimam  ad 
Sanctam  confugit  Brigidam.    Quae  cum  talem  comperisset  causam,  vel 


48  I  ^  Broccan's  Hymnus. 

quid  pro  hac  rc  agere  debuerit  cogitarct,  cum  necdnm  verba  comp! esset, 
supervenit  ad  eam  quidam  cum  piscibus  de  flumlne  tractis,  et  cum 
iliorum  ilia  piscium  illico  fuissent  excisa,  sentis  illa  argentea,  quam  ille 
crudelis  jecit  in  mare  ob  causam  snpra  dictam,  in  medio  unius  ex 
piscibus  reperta  est  ... 

^  V.  73—76: 

29.  Et  bis  miraculis  gloriosum  et  clarissimnm  cum  aliqua  fidcli 
fem  in  a  bospitium  jungi  debct:  quo  prospcrum  itcr  faciens  S.  Brigida 
in  Dei  voluntate,  in  amplissimo  campo  Breg  cum  dcclinasset  ad  vcsperam 
dies,  ad  babitaculum  ejus  veniens  cum  ea  pernoctavit.  Quae  .  .  .  cum 
non  baberet  propter  suam  inopiam,  unde  ignem  nutriret  et  cibum 
coqueret,  unde  tales  bospites  cibaret,  incidens  ligna  tclaria,  in 
quibus  texturam  telarum  operabatur,  in  pastum  ignis,  vitulum  suae 
vaccae,  quem  occidit  super  struem  istorum  ponens  lignorum,  igne 
assavit,  cum  bona  voluntate.  Et  coena  in  Dei  laudibus  facta  et  nocte 
adsuetis  transacta  vigiliis  expergiscens  post  illam  de  manc  noctem, 
ut  nullum  de  receptione  et  refectione  S.  Brigidae  ulHus  rei  sustineret 
damnum  ipsa  bospitalis,  quae  vitulum  suae  amiserat  vaccae,  alt  er  um 
in  eadem  forma  vitulum  cum  sua  invenit  vacca,  quem  ut  priorem 
ipsa  dilexerat;  et  telaria  ligna  similiter  sibi  prae  ceteris  reparata, 
in  tali  forma  in  quantitate,  in  qua  priora  fuerant,  contemplata  est  .  .  . 

Cf.  Leb.  Br,  pag.  65^,  Un.  64:  Ba  do  fertaib  B.  dia  tarla  si  cusin 
m-bandtrebtbaig  lassair  a  muig  Chail,  co  rus  marb  loeg  a  bö  do  B.  octis 
CO  ro  loisc  a  garmain  föi.  Dorigne  Dia  for  B.  co  m-ba  hogslan  inn 
garmain  iarnabarach,  octis  boi  in  loeg  immalle  ria  maihair. 

Zu  V.  77—80: 

30.  .  .  .  Tribos  enim  leprosis  et  infirmitatibus  oppressis  .  .  . 
vas  largita  est  argen teum.  Et  ne  illis  esset  causa  discordiae  et 
contentionis^  si  illi  inter  se  dividerent,  cuidam  in  ponderibus  auri  et 
argenti  comperto  dixit,  ut  inter  iilos  tres  boc  vas  ponderaret  tribus 
aequalibus  partibus.  Et  cum  excusare  se  coepisset,  dicens  ponderari 
se  aequaliter  non  posse,  ipsa  felicissima  feminanim  Brigida 
apprebenso  vase  argenteo  ipsum  allidit  contra  lapidem,  et 
confregit  in  tres,  ut  voluit,  aequales  et  consimiles  partes. 
Mirum  in  modum  cum  postea  ipsae  tres  partes  ipsius  vasis  argentei  in 
pondere  essent  emensae,  nulla  pars  alia  minor  vel  major, 
quae  aliam  superaret,  licet  uno  obolo,  de  bis  inventa  est  tribus 
partibus  .  .  . 

Zu  V.  81—84: 

31.  .  .  .  Nam  vestimenta  transmarina  et  peregrina  Episcopi 
Gonlaei  decorati  culminis,  quibus  in  solemnitatibus  Domini  et  in  vigiliis 
Apostolorum  sacra  in  altaribus  et  in  sanctuario  offerens  mysteria  ute- 


I  6  Sanctan'B  Hymnus.  49 

batdr,  panperibus  largita  est.  Et  cum  tempus  qolemnitatis  advenit, 
secundum  consuetudinem  ut  ipse  summiis  pontifex  populornm  suis  indntus 
esset  mntatoriis  vestibus,  S.  Brigida,  qaae  priora  vestimenta  iliius  epi- 
scopi  Christo  in  forma  paüperis  posito  donaverat,  alia  similia  per  omnia 
vestimentis  prioribus,  tarn  texturis  quam  coloribus,  quae  in  illa  hora  a 
Christo,  quem  per  panperem  induebat,  perlata  sibi  in  carru  duarum 
acceperat  rotarum,  tradidit  pro  aliia  .  .  . 

Z%k  V.  85—88: 

32.  .  .  .  Quidam  enim  compulsus  quadam  ncccfisitate  indigens 
mellis  sextarium  eam  precatus  est.  £t  cum  ipsa  Brigida  mente 
doleret,  dum  non  baberct  paratum  mel,  quod  illi  roganti  donaret, 
murmur  apum  sub  pavimento  domus,  in  qua  tunc  ipsa  fuerat,  ex- 
anditum  est  Et  cum  ille  locus,  in  quo  suis  apes  vocibus  sonabant, 
perfossus  et  scnitatus  fuisset,  repertum  est  in  eo  quantum  sufficiebat  in 
opns  poscentis.  Et  sie  ille  ab  ea  recepto  mellis  munere  quantum  sibi 
oecessitas  poscebat,  ad  sua  gaudens  rc versus  est  habitacula.  (F.  88 
»clmni  eigne  Ausschmückung  des  Verf.  zu  sein.) 


^.   Sanetan^s  Hymnus. 

Als  Verfasser  dieses  Hymnus  gilt  Bischof  Sanctän,  von 
Geburt  ein  Brite,  der  ebenso  wie  sein  Bruder  Matöc,  nach 
Irland  einwanderte.  Dieser  Hymnus  enthält  eine  verhältiiiss- 
mässig  grosse  Anzahl  dunkler  Stelleu  (V.  3,  5,  11,  18).  Er 
endete  urspi-ünglich  Y.  20,  die  folgenden  Verse,  in  denen 
Sanctän  selbst  angerufen  wird,  sind  erst  später  dazu  ge^ 
kommen. 

Jeder  Halbvers  enthält  sieben  Silben;  in  V.  21 — 24  hat 
jeder  erste  und  dritte  Halbvers  acht  Silben. 

Ateoch  rig  n-amra  n-aingel,     uair  is  ed  ainm  as  tressam, 
Dia  dam  frim  lorg,   Dia  tuathum,     Dia  dom  thüus,    Dia 

dessam*! 


2^  Es  fehlt  eine  SUbe. 


50  16  Sanctaii*B  Hymnus. 

Dia  dorn  chobair  noebtogairm*    ar  cech  guasacht  nodguasim* 
4    drochet  bethad  bid  issum    bennacht  De  athar  üasum. 

Huasal  trinoit  don  foscai*     do  nach  airchenn  bas  baile* 
an*  spirut  noeb  nert  nime,     Dia  athair,  mor  mac  Maire. 

Mör  ri  fitir  ar  fine,     fiadü  huas  domun  dillochC 
8    domm  anmain  ar  cech  guallocht,    nim  tharle*  derana  dibocht.* 

Dia  lim  cech  soeth*  doringba     Crist  frisinnle*  mo  chesta, 
abstail  immum  cotrisat,     dorn  air-se  trinoit  testa*! 

Domm  air  trocaire  tolam     o  Crist  nad  cetla  celar* 
12   nim  thairle*  ec  na  amor,*     nim  thair  mortlaid*  na  galarl 

Nim  thairle*  erchor  amnas     sech  mac  De  medras*  bodras,* 
ainsiunn*  Crist  ar  cech  n-eriibas,    är  thein,  ar  threthan  torbas! 


i*  üoeb  togairm :  i.  Dei.  3^  nodguasim :  i.  imbiim  hi  n-guasacht 

.  .  .  (Rest  unleserUch).  Stokes  übersetzt  versuchsweise:  „against  every 
danger  that  I  rük  (?/S  Aüein  nodguasim  kann  schon  des  Beimes  wegen 
nicht  richtig  sein. 

6*^  i.  ron  thodiusca  abbas  peccaid  .  .  brath  quia  ad  similitudinem 
Dei   facti   sumus.  6^  i.  is   do   a   öenur   donach   airchend   b&s  na 

baile.  armad  sinne  immorro  if  .  .  .  ocus  bas  .  .  .  Stokes  übersetzt:  „Let 
(the)  high  Trinity  raise  us,  to  every  one  a  holy  death  (be)  certain!^'  Vgl, 
olais  (=  ol  is?)  airchenn  teicht  do  öcaib  |  beith  fo  ötoil  maic  Maire 
{Cod.  Boern.,  Goid.^  p.  182). 

G»  an:  hi  fertaib  oais  himmirbailib. 

7^  dillocht:  i.  dillochtaigthe  i.  cen  locht  ata  Dia. 

8^  nim  tharle:  i.  ni  rom  taidlet.  dibocht:  gl.  i.  cen  dia  occi 

acht  .  .  .  Stokes  übersetzt:  „let  not  demon's  anguish  (?)  touch  me." 

9»  scth  Ms.  (vgl.  V.  19*»):  i.  cech  toirsi  no  galar. 

9^  frisinnle:  i.  ro  frithaile. 

10^  i.  ti  in  trinoit  testamail  domd  .  .  diuth  no  tresta  i.  r  .  . 

\\^  i.  ni  celar  f  cätlaib  no  nl  dichliter  a  ch<5tla.  Damach  übersetzt 
Stokes:  „whose  songs  are  not  hidden^^  (?). 

1S&  i.  ni  tharda  li  tassi  form.  amor:  isse  amör  ^ia  i.  uch  ach. 

12^  mortlaid:  i.  quando  plurimi  pcriunt  uno  morbo  i.  lüathöcai  .  .  . 

13*  nim  thairle:  no  nim  thuisle  i.  ni  tharda  tuisliud  form. 

19^  medras:  i.  medarfis  i.  medras  infiss.  bodras:  i.  bodarfis  i. 

buadres  in  fis  disponitur  i.  erchor  .  .  bodras  sech  mac. 

14»  ainsiunn:  cf.  Hy.  1,  11. 


I  6  Sanctan's  Hymnus.  51 

Ar  cech  n-eiclind  bas  eslinn*     dorn  churp  co  n-ainbthib  hua- 

thaib*  ■ 
16   domm  air*  fiado  ccch  thratha*,     ar  gaeth*,  ar  uscih  luathaib*! 

Luathfe  molthu*  mute  Maire     bages*  arbaga  finna 
friscera*  Dia  dulech     lurech*  arbaig*  mo  thenga. 

« 

Oc  digde*  De  de  nimib     mo  chorp  rop  sigith*  soethrach* 
20   ar  nad  ris*  iffemn  uathach,     ateoeh  in  rig  adroetach*. 

Ateoch  rig. 


15»  bas  eslinn:  i,  bd^  inill.  Allein  bas  wird  hier  3.  Sg.  reJat.  Conj. 
Freies,  sein  (Z.*  494).  So  übersetzt  auch  Stokcs:  „that  it  dangeroiis  to 
my  hody."  Zu  eslinn  vgl.  is  nöi  tholl  dia  n-eslind  ^las  „he  is  a  Udky 
hark  in  (sie)  dangerous  perü**  St.  Ooid.^  p.  180  (B.  of  Leinster  und 
Cod.  S.  Pauli  in.  Carinthia). 

15^  i.  fil  CO  n-anbthib  ocus  co  n-uathaib.    Allein  uath  ist  Adjectiv. 

16»  i.  ti   dorn   törithin.  cech   thratha:   i.   etir  la   ocus  aidchl, 

vgl.    celebrad    cech^  tratha,    sine   intermissionc   orat   L.   Ilym.   fo.   2^ 
{Goid.*  63). 

l6^  i.  ar  irchor  gaithe.  ar  usc.  1.:  i.  iluminibus. 

17»  i.  molada;  vgl.  a  molad  maissiu  mdcnib  luaidfidir  Idedib  limsa 
Cod.  S.  Pauli  (Goid*  p.  176). 

17^  i.  rö  erbaig.  Stokes  übersetzt :  „who  fights  for  white  fights",  und 
bemerkt  dazu:  „t".  e.  I  supposc,  for  good  causes."  Warum  nicht:  „w/k) 
fights  good  fights*^?  {vgl.  irbäga  contentiones  Z.'  656;  finna:  gl.  mathe). 
Vielleicht  ist  fenna  zu  schreiben. 

18  Stokes  übersetzt:  ,yElemental  God  will  answer,  ,a  corslet  which 
haitles  against  my  .  .  .*'*  (?)  dulech:  lies  dulem. 

18»  Jiat  eine  Silbe  zu  wenig.  friscera:  i.  frceraid. 

18^  lurech:  i.  dia.  arbaig:  i.  erbagess  i.  asandcna  baig. 

19^  sigith:  hierzu  führt  Stokes  eine  Glosse  aus  der  Dubliner 
Handschr.  IL  3.  18  {p.  540)  an,  in  welcl^er  dieser  Vers  citirt  wird: 
„sigid  i.  bnan  ut  est  oc  digde  de  don.  \Jeg.  de  nimib]  mo  corp  rop  sigid 
saethrach  rl."  sethrach  Ms.  (cf  V.  9»),  gl.  vel  sethach. 

20»  amadris:  i.  cona  ris. 

so^  adroetach:  i.  roatchius. 

4* 


52  17  Patrick*8  Hymnus. 

Epscop  Sanctan  sca*  sraith     milid  aingel  cloth  glan  gel,* 
ro  söera  mo  chorp  for  talmain,     ro  noeba  m'anmain  for  neml 

Rom  bith  oroit  let,  a  Maire,     rop  trocar  ri  nime  dun, 
24   ar  guin  ar  guasacht  ar  gabud    a  Crist  for  do  snädud*  dünl 

Ateoch  in  rig  s6er  suthain     öengeinne  De  diar  fethim, 
romm  ain  ar  gaibthib  geraib     mac  ro  genair  i  m-Bethil. 


7.  Patriek^s  Hymnus.  ' 

Dieser  merkwürdige  Hymnus  wird  dem  S.  Patrick  selbst 
zugeschrieben.  Nach  der  Vorrede  soll  er  ihn  für  sich  und  seine 
Mönche  zum  Schutze  gegen  die  Nachstellungen  des  Königs 
Loegaire  gedichtet  haben.  Er  war  aber  dann  für  Jeden  eine 
Lorica  gegen  allerlei  Feinde  des  Leibes  und.  der  Seele;  er  hiess 
faed  fiada,  was  Stokes  mit  „guard's  cry"  übersetzt  Stokes  theilt 
auch  eine  zweite  Version  mit,  die  sich  in  der  Vita  Tripartita 
S.  Patricii  findet  (Oxf.  Ms.  Rawl.  B.  512).  Ich  habe  dieselbe 
zwar  niclit  neu  coUationiren  können,  lasse  sie  aber  trotzdem 
hier  nach  Stokes  abdrucken  (B),  weil  sie  für  die  Kritik  von 
grossem  Werthe  ist.  Dieser  Hymnus  hat  sicher  ursprünglich 
metrische  Form  gehabt.  Dieselbe  ist  aber  durch  Interpolationen 
und  durch  Abänderung  des  ursprünglichen  Wortlauts  sehr  ver- 


21»  Für  die,  Abhürzung  sca  schrieb  Stokes  Goid.^  p.  148  serca  („love 
thou'*);  Remarks^  p.  70  corrigirt  er  dies  in  sancta  und  übersetzt  saucta 
sriüth  durch  „holy  senior"  (,,sruith,  like  fiaith,  is  feminine  ^  Ühough 
applied  to  a  male*^).  Ihis  vereinzelte  lateinisclie  Wort  würde  wegen  des 
Namens  Sanctan  gewäJüt  sein.  Ich  habe  nur  noch  ein  met^iscftes 
Bedenken:  die  drei  folgenden  Verse  haben  je  acht  Silben  in  der  ersten 
Hälfte,  so  dass  wir  auch  in  diesem  Verse  acht  Silben  erwarten  sollten. 
l<Js  ist  dies  das  O'Don.  Ir.  Gr.  pag.  480  unter  dem  Namen  Seadna  rer- 
zeiclvnete  Versmass. 

2i*>  gel  glan  Ms.  Die  Umstellung  ist  nach  Stokes^  Vorgang  des 
Reimes  wegen  erfolgt.  Zu  milid  aingel  vgl.  mil  Crist  Fil.  Juni  3,  mit 
der  Glosse:  i.  milid  Crist  h6. 

%4>  for  do  snädud  diin:  vgl.  Hy.  1,  2;  5,  106.  donädad  Ms. 


I  7  Patrick's  Hymnus.  53 

dankelt  worden.  Auf  die  Spuren  der  metrischen  Form  habe  ich 
in  den  Anmerkungen  unter  dem  Texte  hingewiesen,  ohne  im 
Texte  selbst  etwas  zu  ändern.  In  der  Abtheilung  der  Zeilen  bin 
idi  nur  V.  53 — 57  von  Stokes  abgewichen. 

Atomriug  indiu  niurt  tren  togairm  trinoit 

cretim  treodataid  foisi^m  öcndatad  i  n-dülemain  dail 


1  Ist  niurt  (neurt  B)  mit  Stokes  cds  Dativ  oder  ist  es  als  Accusativ 
zu  fassen?  Für  den  Dativ  spricht  zunächst  die  Form,  als  solche;  den 
unverkennbaren  Acc.  finden  wir  V.  43  in  fri  cech  nert  (fri  cech  neurt  B). 
Dass  die  Dativpartikel  do  fehlt,  ist  auffallend,  darf  aber  als  eine  beson- 
dere AUerthümliehkeit  gedeutet  werden,  die  Stokes  Goid}  p.  154  noch 
anderweitig  belegt.  Bedenklich  ist  das  n  hinter  niurt  V.  5.  Allein  dies 
beweist  zunächst  nur,  dass  der  Schreiber  der  Hdschr.  niurt  für  den  Acc. 
hielt.  Hat  doch  der  Schreiber  von  B  sogar  ciall,  rose  u.  s.  w.  V.  28  fl. 
wie  Accusative  behandelt.  Wäre  niurt  wirklich  Acc,  so  müsste  man  das 
n  auch  vor  gene  V,  S,  vor  A6  V.  26  erwarten,  wo  es  weder  in  A  noch 
in  B  vorhanden  ist.  —  Wie  togairm  trinoit  zu  construiren  ist,  lässt  sich 
nicht  leicht  ausmachen.  Stokes  übersetzt  „an  invocation  of  (the)  Trinity*', 
indem  er  trinoit  als  unregelmässige  Genetivform  auffasst.  Durch  die 
Wiederholung  des  Verses  am  Ende  des  Hymnus  ist  der  Wortlaut  desselben 
gut  verbürgt,  so  dass  es  getoagt  wäre,  ihn  durch  Conjecturen  zu  ändern. 
Ich  halte  trinoit  für  eine  Apposition  zu  togairm,  obwohl  dieses  Wort  im 
FiUre  allerdings  mit  dem  Gen.  construirt  zu  werden  pflegt,  vgl.  togairm 
Semeoin  Jan.  5,  togairm  Findtain  Febr.  21,  Alexandri  26;  togairm  aber 
ist  wahrscheinlich  eine  verkürzte  Dativform  (Z.*  269),  der  Construction 
nach  zu  niurt  parallel  stehend. 

2  fofsitin  Stokes,  foisin  Ms.  (A).  Stokes  verweist  auf  Lü).  Hy.  fol.  11  : 
cretem  öenatad  co  foisitin  tredatad  {Goid.*  p.  lOlV  Er  übersetzte: 
„1  believe  in  a  Threeness  with  confession  of  an  Oneness  in  (the)  Creator 
of  iihe)  universe'^,  hat  aber  neuerdings  i  n-dulemain  dail  durch 
„in  Den  judicii"  erklärt.  Ich  nehme  daran  Anstoss,  dass  St.  übersetzt, 
als  ob  auch  in  unserem  Texte  co  foisitin  überliefert  wäre.  Da  die 
Präposition  auch  V.  63  fehlt,  so  ist  es  bedenklich  sie  ohne  Weiteres  zu 
ergänzen.  Vielleicht  ist  foisitin  gleichfalls  Dativ,  paraüel  zu  niurt;  dann 
möchte  ich  aber  auch  cretim  ebenso  auffassen  (nicht  1.  Sg.  Praes., 
sondern  Dal.  Sing,  von  cretem),  freilich  dadurch  genöthigt  treodataid 
m  treodatad  umzuändern.  Für  meine  Auffassung  von  cretim  spricht, 
dass  auch  in  den  folgenden  Stücken  atomriug  das  einzige  Verbum  ist- 
Efidlich  aber  wird  öendatad  in  öentad  zu  ändern  sein,   wenigstens  ist 


54  17  Patrick's  Hymnus. 

Atomriug  india  niurt  gene  Crist  cona  batliius 
4  niurt  crochta  cona  adnocul 

niurt  n-eseirge  co  fircsgabail 
niurt  toniud  do  brethcmnas  bratha. 

Atomriug  indiu  niurt  gräd  hiruphin 
8  i  n-urlataid  aingol 

i  frestfd  archaingd 
hi  frescisin  eseirge  arcenn  fochraice 
i  n-cmaigtliib  huasalathracb 
12  1  tairchetlaib  fätha 


viir  crstere  Fortn  sonst  nicht  vorgekommen.  Dann  besteht  F.  2  atM  drei 
fünfsäbigen  Stücken. 

4,-6  in  B:  .  .  .  is  neurt  a  croctba  cona  adnacuZ  neurt  a  esseirgi 
cona  freasgabat2  neurt  a  thoiniuda  fri  brithemnitö  m-bratha. 

G  niurt  toniud  Ä,  neurt  a  thoiniuda  JB.  Da  in  den  drei  vorher- 
gehenden Versen  ein  Gen.  von  niurt  abhängt,  so  ist  wohl  auch  lUer 
{nach  B)  niurt  toniudo  zu  schreien.  Dann  hat  V.  6  zehn  Silben, 
wahrend  die  vorhergehenden  nwr  acht  hohen.    Ist  bratha  zu^  sireichen? 

V.  7—16  in  B:  Attoriug  neurt  graid  hiruphin  i  n-erlattaid  aingiul  i 
frestai  n&  n-archaingiul  i  frescisiu  (sie)  n-esergi  ar  cend  focraici  i 
n-ernaigthi  uasalathracA  i  taircetlaib  f&thi  i  preceptaib  apstal  i  n-irifiib 
f&ismedach  i  n-endccai  nöebingen  i  n-gnimaib  fer  firioin. 

7  Stokes  fasst  gräd  als  Gen.  Plur.  Allein  soUten  toir  dann  nidU  u 
an  der  Spitze  des  folgenden  Wortes  erwarten?  Dazu  kommt,  dass  die 
Cherubim  doch  nur  einen  ,ygrad"  (ordo)  der  himmlischen  Heersi^aaren 
baden.  Vgl.  Lib.  Ily.  ll*»  (Gotd.*  67):  Iseat  so  i.  na  IX  n-grad  (sie) 
sa  i.  angell  archangcli  virtutes  potestates  principatus  dominationes  troni 
hiruphim  et  saraphim.  Es  ist  dies  eine  bekannte  mittelalterliche  Vor- 
stellung. Daher  ist  entweder  graid  zu  schreiben,  oder  es  ist  grad  ein  zu 
niurt  parallel  stehender  Dativ.  Was  die  übrigen  Verse  anlangt,  so,  hat 
Stokes  mit  Becht  V.  9  aus  B  ergänzt,  nu/r  glaubte  ich  nach  Analogie  von 
V.  8  den  Artikel  weglassen  zu  dürfen.  Denn  die  meisten  der  folgenden 
Zeilen  haben  sechs  Silben,  Am  meisten  weicht  V.  10  ab:  diesen  halte  ich 
auch  desshalb  für  nicht  hierher  gehörig,  weü  er  in  auffallender  Weise 
die  Aufzählung  heiliger  Personen  unterbricht.  V.  14  enthält  sieben 
Silben:  nimmt  man  am  Plural  Anstoss,  so  könnte  man  i  n-iriss  schreiben; 
legt  man  Gewicht  auf  die  Uebereinstimmtmg  beider  Handschriften,  so 
könnte  man  i  n-irsib  schreiben  {Gen.  Sing,  irise  und  irse  Z.*  241). 
Dann  bleibt  nur  noch  KU  viit  acht  Silben  übrig. 


I  7  Patrick'a  Hymnus.  55 

hi  praiceptaib  apstal 
i  n-hiresaib  fuismedach 
i  n-endgai  nöemingon 
16  hi  n-gnimaib  for  firean. 

Atomriug  india  niurt  nime 

soilse  greno 

etrocbta  snecbtai 
20  äne  thcned 

dene  lochet 

luathe  g&etho 

fudonma  mara 
24  tairiscm  taiman* 

Gobsaidecht  ailech. 

Atomriug  indiu  niurt  De  dorn  luamaracht 

cumachta  De  dorn  chumgabail 
28  ciall  De  domm  imthüs 

rose  De  dorn  reimcise 

cluas  De  dorn  estecht 

briathar  De  dorn  erlabrai 
32  läm  De  domm  imdegail 

intech  De  dorn  remthochtas 

17— S5  in  B:  Attoriug  neart  nime  soilUi  greine  etrochta  äsci  lilathi 
gaithi  fudomna  mara  'tairismigi  talman  cobsaidi  alech. 

17~S6  Wie  die  Aspiration  nach  &ne  lind  die  Form  tairisem  beweisen, 
sind  alle  ersten  Wörter  als  Nominative  zu  fassen,  (Stokes  übersetzt  un^ 
Sfenau:  „In  light  of  Sun"  etc.)  In  V.  18,  20,  21,  22  sind  je  vier  Silben, 
m  V.  19,  23,  24,  25  sind  je  fünf  Silben.  Da  nun  ausserdem  etrochta 
snechtai  (vgh  jedoch  die  Äenderung  in  B)  die  Reihe  der  feurigen  Dinge 
unterbricht,  so  wird  es  woM  ursprünglich  hinter  luathe  ^^the  gestanden 
haben.  24  talmaiu  Ms. 

V.  w—Ax  in  B:  Attoriug  indiu  neurt  ä6  dorn  lüamairecht  cumachta 
n-dö  dorn  congbäil  ciall  n-dä  dorn  tJiiir  (sie)  rose  n-d^  dorn  imcaisin 
clüas  n-dö  dorn  ^istecht  briathar  n-de  dorn  erlabrai  lÄm  n-d^  dom  im- 
degail intech  n-d^  dom  remthechtus  Sciath  d^  dom  imditen  sochttiiti  d^ 
dom  anacul  ar  indledaib  demna  ar  aslagib  dualac^  ar  foirmdechaib 
acnid  -ar  cech  n-duine  midtlthracair  dam  i  c^in  anoccus  i  n-uathud  i 
sochaidL 


56  17  Patrick's  Hymnus. 

sciath  De  dorn  ditin 

sochraite  De  domm  anucul 
36  ar  intledaib  demna 

ar  aslaigthib  dualche 

ar  irnechtaib  aicnid 

ar  cech  ii-duino  midüthrastar  dam 
40  i  cein  ocus  i  n-ocus 

i  D-uathed  ocus  hi  sochaida' 

Tocuirius  etrum  thra  na  huile  nort  so 
fri  cech  nert  n-amnas  n-etröcar  fris  ti  dorn  churp  ocus  domm 
anmain 
44  fri  tinchotla  saibfätho 

fri  dubrechtu  gentliuchta 
fri  sdibrechtu  heretecda 
fri  himceUacht  n-idlachta 
48  fri  brichta  bau  ocus  gobaiid  ocus  druad 

fri  cech  fiss  arachuiliu  aiiman  daini. 

26-41  Auch  dieses  Stück  wird  ursprünglich  eine  bestimmte  metrische 
Form  gehabt  haben,  es  ist  aber  schwer  dieselbe  zu  restituiren  Sechs 
Verse  (von  niurt  D6  an  gerechnet)  haben  secJhs  Silben,  V.  34  ist  durch 
Aufnahme  von  imdften  (aus  B)  gleichfalls  auf  sechs  Silben  zu  bringen. 
Gewagter  wäre  es  V.  33  remthecht  {vgl.  tairmthecht  Z.*  879)  für  rem- 
thechtas  zu  schreiben.  Aber  es  bleiben  V.  28,  30  mit  fünf,  F.  31  mit 
sieben,  V.  27,  35  mit  acht  Silben;  die  letzten  drei  Zeilen  haben  neun, 
sieben,  neun  Silben,  wenn  die  bekannte  Abkürzung  für  „und**  richtig 
durch  ocus  ersetzt  ist  —  V.  38  übersetzt  Stokes  jetzt:  „Against  soUcita- 
tions  of  nature"  {Remarks^  p.  70V  V.  28  ist  domm  imthi\8  von  Stokes 
durch  „to  guide  me"  übei'setzt. 

V.  42—49  in  B:  Tochuiriur  etrum  indiu  inna  hule  ueurta  sa  fri  cecii 
neurt  n-amnus  n-^trocar  fristaf  dom  churp  ocus  dom  anmain  fri  tair* 
cetlaib  saebf&the  fri  sacbrechtaib  ban  ocus  goband  ocus  dru4d  fri  cech 
fis  aracuiliu  corp  ocus  nnmain  dam. 

42—49  Der  Unterschied  der  beiden  Handschriften  ist  hier  sehr  gross. 
Schreibt  man  F.  46  hertecda  für  heretecda,  so  haben  V.  44—47  je  sieben 
Silben.  Lin.  42,  43,  48,'  49  haben  entweder  nie  eine  metrische  Form 
gehabt,  oder  dieselbe  bis  zur  Unken/ntlichkeit  verloren.  Zu  V.  42  vgl. 
Fis.  Ad.  1:  töcurid  dochum  uimi  chuci  lucht  na  deirce  („he  caUs  up  to 
liim  unto  hcaven  the  folk  of  chariUf*  Stokes).  Stokes  übersetzt:  „So  hare 
I  invoked  all  these  rirtucs  between  me  \and  thesel  against  every  cruel, 


I  7  Patrick's  Hymnus.  57 

Crist  domm  imdegail  indiu  ar  ueim 

ar  loscud  ar  badud  ar  guin, 
52   conom  thair  ilar  fochraicc. 

Crist  lim  Crist  rium  Crist  im  degaid 

Crist  innium  Cri^  issimi 

Crist  üasum  Crist  dossum 
56   Crist  tuathum  Crist  illius 

Crist  isius  Crist  i  n-erus. 

Crist  i  cridiu  cech  duinc  immim  rorda, 
Crist  i  n-gin  cech  öon  ro  dorn  labrathar, 
60   Crist  in  cech  rusc  nom  dercffidai', 
Crist  in  cech  cluais  ro  dam  chloathar. 

mercüess  power."  Tocurius  ist  jedoch  soviel  als  inpüari,  ascivi;  vgl.  is 
indarbud  demna,  is  tocuired  aingel  Fei.  Epü.  53.  Durch  Ergänzung 
ron  y^and  Üiese^^  sucht  Stokes  die  sonst  hei  ctcr  übliche  Construction 
herzustellen  (rgl.  Z.'  656),  aber  worauf  soU  sich  „tJiese'*  beziehen? 
„Zwischen"  verlangt  immer  zwei  Parteien,  könnte  die  Bezeichnung  der 
zweiten  hier  vielleicht  durch  fri  eingeleiiet  sein?  V.  49  übersetzt  Stokes: 
„Against  every  knowUdge  that  deßles  mcn's  souU".  Allein  die  Bedeutung 
ron  arachuiliu  ist  nur  errathen,  indem  Stokes  an  „col  Gen.  cuil  «n", 
femer  an  arruculigcstar  i.  sechis  arnioeillestar  gl.  i)ro[fa]iiante  Ml.  63» 
erinnert  und  ein  Verb  archuilim  voraussetzt.  Beitr.  VII,  54  betrachtet  er 
arachuiliu  als  „U-imperfect**  {„with  an  obscure' infixed  pronoun"  Goid.^ 
p,  156);  wo  aber  bleibt  die  Imjyerfectbedeutung?  Für  anman  verlangt 
Stokes  anmain  „acc.  pl.  of  aiüni^^;  aiimain  ist  aber  Acc.  Singularis, 
ebenso  duini  Gen.  Shig. 

V.  50-61  in  B:  Crist  dorn  imdegail  ar  cech  neim  ar  loscud  ar  b&dudh 
ar  guin  conimraib  ilar  fochraici. 

Crist  lim  .  Crist  remam  .  Crist  imm  degaid  .  Crist  innum  .  Crist 
isum  .  Crist  üasum  .  Crts^  dessum  .  Crüit  tuathum  .  Crist  illius  .  Crist 
ipsius  (sie)  Crist  i  n-erus  .  Crist  hi  cride  cech  duine  ro  dom  scrütadar 
Crist  a  n-gin  cech  duine  ro  dom  labradar  Crist  i  rusc  cech  duine  ro  dom 
decadar  isic)  Crist  i  cluais  cec^  duine  ro  dom  cluinedar. 

Domiui  est  salus  .  Domini  est  salus  .  Salus  Christi  tua  domine  sit 
semper  vobiscum.    amen. 

V.  50-61  Constituirt  man  V.  50,  51  nach  B,  so  erhält  man  zunächst 
vier  Versfi  mit  je  acht  Silben;  darauf  folgen  dann  vier  Zeilen  zu  je  sechs 
Sähen.  V.  58—61  bilden  wieder  ein  System  für  sich,  in  welchem  aber- 
mals B  das  Ursprünglichere  gewahrt  zu  haben  scheint.    Liest  man  V.  58 


58  18  Maelfsirs  Hymnus. 

Atom  riug  indiu  niurt  tren  togalnn  trinoit 
cretim  treodataid  f.  o.  in  d. 

Domiui  est  salus  domiiii  est  salus  Christi  est  salus 
Salus  tua  domine  sit  sempcr  nobiscum. 


8.   Maelisu^s  Hymnus. 

Stokes  Goid.*  p.  174  vermutliet,  dass  der  Verfasser  vielleicht 
Macl-isu  hua  Brolchdin  war,  der  nach  den  Annalcn  von  Loch  Ce 
im  Jahre  1086  gestorben  ist 

Mael-isu  dixit: 

In  spirut  noeb  imtnunn,     innunn  ocus  ocunn, 

in  spirut  nöeb  chucunn     täct  a  Christ  co  hopunn! 

In  spirut  nöeb  d'aittrcb     ar  cuirp  is  ar  n-anma 
4   diar  suädud  co'  solma    ar  gäbud  ar  galral 

Ar  demnaib  ar  phcccdaib     ar  iflfern  co  n-ilidcc 
a  I'su  ron  noeba,  .  ron  söera  do  spirut! 

In  spirut. 


Crist  i  cridiu  eech  duini  {rgl  V.  49)  dorn  scrütadar,  so  erliaU  man  vier 
Zmlen  zu  je  elf  Silben,  von  denen  jede  mit  einem  dreisilbigen  Worte 
schliesst.     V.  60  und  61  sollten  wir  i  für  in  erwarten. 


V 


n. 


Die  Verbannung  der  Söline  Usnech's. 


1.  Die  Iren  haben  zwei  alte  Sagenkreise.  Diese  Sage 
gehört  dem  älteren  derselben  an,  in  welchem  Conchobar, 
König  von  Ulster,  Ailill  und  Modb,  das  Herrscherpaar  von 
Connacht,  sowie  die  Helden  Cüchulainn,  Fergus  u.  a.  die 
Hauptpersonen  sind.  Conchobar  soll  um  das  Jahr  20  p.  Chr. 
gestorben  sein.  Die  Begebenheiten  dos  zweiten  Sagonkreises 
werden  von  der  Tradition  über  zweihundert  Jahre  später  an- 
gesetzt: Finn  mac  Cumaill,  der  Hauptheld  dieses  Sagen- 
kreises, soll  im  Jahre  273  erschlagen  worden  sein;  Finn's  Sohn 
war  Oisin  (Ossian).  Vgl.  Hoiuiessy,  Academy  1871  p.  366.  — 
Wie  schon  die  ziemlich  zahlreich  vorhandenen  handschriftUchen 
Exemplare  im  British  Museum  beweisen,  muss  sich  die  Sage  von 
der  Verbannung  und  dem  Untergänge  der  Söhne  Usnech's 
grosser  BeUebthcit  erfreut  haben.  Sie  enthält  guten  Stoflf  zu 
einer  Tragödie  und  ist  mit  zwei  anderen  Sagen  von  gleich 
tragischem  Charakter  zu  der  Gruppe  der  „Three  SoiTOwful  Tales 
of  Erinn"  vereinigt.  Mir  sind  vier  Versionen  unserer  Sage 
bekannt  geworden,  die  sämmtlich  bereits  gedruckt  vorliegen,  und 
die  ich  kurz  nach  den  Namen  ihrer  Herausgeber  benenne: 

^)  O'Curry's  Version.  Diese  findet  sich  in  den  ältesten 
Han(|schriften  und  darf  auch  ihrer  ganzen  Haltung  nach  als  die 
älteste  bezeichnet  werden.  Sie  ist  von  O'Currj  (nebst  den  zwei 
anderen  Sorrowful  Tales)  mit  englischer  Uebersetzung  veröffent- 
licht worden  im  3.  Bande  der  leider  schwer  zugänglichen  Zeit- 
schrift Atlantis,  lange  vor  ihm  aber  von  OTlanagan,  wenn  auch 


60  n  Longes  mac  n-Usnig. 

aus  einer  weniger  guten  Handschiüft,  in  dem  unter  ^)  erwähnten 
Buche  p.  145-177,  gleichfalls  mit  englischer  üebersetzung. 

*)  Keating's  Version.  Diese  findet  sich  in  Keating's  Ge- 
schichte von  Irland  unter  dem  Jahre  der  Welt  3940,  in  der 
Dubliner  Ausgabe  vom  Jahre  1811,  Vol.  I,  p.  370-377.  Ich 
habe  sie  auch  in  zwei  Handschriften  des  British  Museum  ge- 
funden, von  denen  die  eine  (Egerton  107,  fol.  55,  56)  im  Jahre 
1638,  die  andere  (Ex  dono  J.  Milles  Plut.  CLXVHI  E,  fol.  40,  41) 
im  Jahre  1694  geschrieben  ist.  Sie  ist  eine  freie  Wiedor- 
erzählung  der  erstgenannten'  Version  (die  metrischen  Stellen 
fehlen),  und  wird  wohl  von  Keating  selbst  herrühren,  da  dieser 
bereits  um  das  Jahr  1630  schrieb  (vgl.  O'Curry,  Lectures  on  the 
Manuscript  Materials  of  Anciont  Irish  History,  p.  21). 

*)  O'Flanagan's  Version,  bekannt  aus  dessen  Deirdri 
(p.  16-135),  einem  Werk,  das  den  zweiten  Theil  von  Vol.  I  der 
Transactions  of  the  Gaelic  Society  of  Dublin  (Dublin  1808) 
bildet.  Eine  alte  Handschrift  dieser  „more  modern  and  diffuse 
Version"  ist  nicht  bekannt;  nach  O'Curry  (Atlantis  III,  p.  378) 
ist  das  Original  zu  OTlanagan's  Text  ein  Manuscript  vom  Jahre 
1758  (Trin.  Coli.  Dubl.  H.  I,  6).  Die  Geschichte  beginnt  erst 
mit  der  Rückberufung  der  drei  Söhne  Usnech's,  und  erzählt  dann 
ihren  Untergang  sehr  ausführlich,  mit  manchen  Abweichungen 
im  Einzelnen. 

*)  Macpherson's  Version,  repräsentirt  durch  Macpherson's 
englisches  Gedicht  Darthula,  zu  welchem  ein  gälischer  Text  bis 
jetzt  noch  nicht  zum  Vorschein  gekommen  ist.  Die  alte  Sage 
ist  hier  nur  noch  in  den  zum  Theil  arg  verstümmelten  Namen 
und  in  wenigen  Hauptzügen  wieder  zu  erkennen.  OTlanagan 
hat  dieses  Gedicht  eingehender  mit  der  irischen  Sage  verglichen, 
mit  bitterer  Polemik  gegen  Macpherson's  „monstrous  fabrication". 

m 

2.  Für  unsere  Zwecke  kommt  nur  die  älteste  Form  der 
Sage  (1,  1)  in  Betracht.  Ich  kenne  drei  alte  Handschriften,  in 
welchen  diese  enthalten  ist: 

^)  Das  Book  of  Leinster  (Trin.  Coli.  Dubl.  H.  2,  18,  fol. 
192,  193),  aus  der  ersten  Hälfte  des  12.  Jahrhunderts; 


n  Longes  mac  n-üsnig.  61 

*)  Das  Yellow  Book  of  Lecan  (Trin.  Coli.  DubL  H.  2,  16, 
coL  749),  geschrieben  um  das  Jahr  1390; 

')  Ein  Yellum-Manuscript  des  British  Museum,  bezeichnet 
Egerton  1782  (p.  129),  aus  dem  15.  Jahrh.  (?)  stammend. 

O'Curry  hat  seiner  Ausgabe  den  Text  des  Yellow  Book  of 
Lecan  (Lc)  zu  Grunde  gelegt,  den  er  merkwürdiger  Weise  für 
besser  als  den  des  Book  of  Leinstcr  hielt  (Atlantis  III,  p.  387). 
OTlanagan's  Text  stimmt  sehr  genau  mit  dem  Egerton  Manu- 
script  überein;  yielleicht  war  die  von  ihm  benutzte  Handschrift 
(vgl  O'Curry  a.  a.  0.  p.  378)  eine  Abschrift  desselben.  Ich 
veröffentliche  den  Text  der  ältesten  Handschrift,  des  Book  of 
Leinster  (L),  thcile  aber  die  wichtigeren  Abweichungen  der 
beiden  anderen  Handschriften  unter  dem  Texte  mit  Alle  drei 
Handschriften  habe  ich  während  meines  Aufenthalts  in  Dublin 
(1871)  und  London  (1874)'  selbst  collationirt,  aber  es  wurde  mir 
yiel  Zeit  und  Mühe  dadurch  erspart,  dass  mir  die  Herren  Stokes 
und  O'Grady  ihre  Abschriften  aus  L  und  E  in  freundlichster 
Weise  zur  Verfügung  stellten. 

3.  Diese  drei  Handschriften  sind  unabhängig  von  einander; 
auch  sieht  man  bald,  dass  sie  nicht  unmittelbar  auf  ein  und 
dasselbe  Original  zurückgehen  können.  Wann  die  Sage  zuerst 
in  der  uns  vorliegenden  Weise  fixirt  worden  ist,  und  wer  es 
gethan  hat,  ist  hier,  wie  bei  jeder  alten  irischen  Sage,  unbekannt, 
aber  die  Fixirung  geht  gewiss  in  sehr  alte  Zeit  zurück.  Leider 
hat  jeder  neue  Abschreiber  dem  Texte  mehr  oder  weniger  das 
sprachliche  Gewand  seiner  Zeit  gegeben,  so  dass  es  bei  irischen 
Texten  in  sprachlicher  Beziehung  ganz  besonders  auf  das  Alter 
der  Handschrift  ankommt,  in  der  sie  enthalten  sind.  Die 
nationale  Sage  und  Geschichte  fand  am  Hofe  der  alten  irischen 
Könige  eine  sorgfältige  Pflege,  es  gab  ein  besonderes  Amt  des 
Erzählers.  Unsere  Sage  beginnt  im  Hause  eines  solchen  Mannes, 
denn  Fedlimid  wird  der  Erzähler  (scelaige)  des  Königs  Conchobar 
genannt.  In  heidnischer  Zeit  entstanden,  ist  die  Sa^e  auch  in 
christlicher  Zeit  fortgepflanzt  worden,  und  zwar  in.  der  Regel, 
ohne  sich  mit  christlichen  Elementen  zu  verquicken.    Aber  aui 


G2  n  Longes  mac  n-Usnig. 

den  Eiufluss  des  Christcnthums  muss  man  zurückfuhren,  dass  das 
specifisch  Heidnische  in  der  irischen  Sage  verdunkelt  und  in  den 
Hintergrund  getreten  ist.  Doch  giebt  es  noch  viele  Sagen  mit 
offenbar  mythologischem  Inhalte.  Die  chrisftlichen  Mönche  sind 
gewiss  nicht  die.  ersten  gewesen,  welche  die  alte  Sage  fixirten, 
sie  haben  sie  aber  später  getreulich  abgeschrieben  und  fortge- 

'  pflanzt,  nachdem  Irland  zum  Christenthurä  bekehrt  war.  Denn 
der  Schreiber  des  Lebor  na  hUidre  war  ein. armer  Möiich,  und 
der  des  Book  of  Loinster  gai*  ein  Biscl\of  (vgl.  O'Curry  Lect. 
p.  182  ff.).  In  vielfacher  Beziehung  merkwürdig  ist  das 
inönchische  Urthoil  über  die  berühmteste  irische  Sage,  den  Td.in 

'  B6  Cualgne  (Raub  der  Rinder  von  Cualgne),  welches  sich  am 
Ende  des  einzigen  "vollständigen  Exemplars  derselben  im  Book 
of  Leinster  (1.  Hälfte  des  12.  Jahrh.)  findet:  Sed  cgo  qui  scripsi 
hanc  historiam  an  verius  fabulam,  *quibusdam  fidem  in  hac 
historia  an  fabula  non  accomodo.  Quaedam  nam  ibi  sunt  per 
strigia  demonum,  quaedam  autcm  figmenta  poetica,  quaedam 
similia  vero,  quaedam  non,  quaedam  ad  delectationem  stul- 
torum. 

5.  Was  die  äussere  Form  der  alten  irischen  Sage  anlangt, 
so  sind  .die  erzählenden  Theile  derselben  stets  in  Prosa,  und 
zwar  ist  die  Prosa  um  so  schlichter  und  einfacher,  je  älter  die 
Form  der  Sago  und  die  Handschrift  ist.  Erst  in  den  späteren 
Formen  der  Sage  und  in  späteren  Handschriften  tritt  uns  jene 
schwülstige  Prosa  entgegen,  die,  mit  dem  Rüstzeug  der  Poesie 
angethan,  bei  jedem  Schritte  so  entsetzlich  mit  demselben  rasselt, 
dass  man  allen  Geschmack  an  dem  schönen  Princip  der  Allitera- 
tion verlieren  könnte.  Die  Wichtigkeit  der  alten  irischen  Sage 
im  Allgemeinen  liegt  darin,  dass  uns  die  Sage  hier  in  der  natür- 
lichen Form  vorliegt,  welche  der  dichterischen  Behandlu'ng  im 
Einzelnen  imd  der  Zusammenfassung  zu  grossen  dichterischen 
Ganzen  vorausgeht.  Woher  mag  es  kommen,  dass  diese  Fülle 
von  Sagen  mit  interessanten  Handlungen,  malerischen  Schil- 
derungen, scharf  ausgeprägten  Charakteren,  nie  ihren  Homer 
gefunden    hat?      Macphcrson's    Ossianischc    Gedichte    können 


'  II  Longes  mac  n-üsnig.  63 

weder  dem  Inhalte  noch  dem  Tone  nach  als  poetische  Wieder- 
gabe der  alten  irischen  Sage  gelten. 

Allein  die  metrische  Form  fehlt  der  alten  irischen  Sage 
nicht  gänzlich:  inmitten  der  Prosaerzählung  tauchen  Dialoge  und 
lyrische  Monologe  in  Versen  auf;  eine  fiir  die  Geschichte  des 
Epos  gewiss  nicht  unwichtige  Thatsache.  Diese  Verse  werden 
den  Pe/sonen  der  Sage  selbst  in  den  Mund  gelegt,  als  wären  sie 
die  Dichter  (vgl.  z.  B.  Cap.  17  unserer  Sage  u.  ö.).  Ich  ver- 
muthe,  dass  Oisin  (Ossian)  auf  diesem  Wege  zu  einer  Dichter- 
gestalt geworden  ist.  Die  Gedichte,  die  ihm  in  der  Sage  in  den* 
Mund  gelegt  werden,  galten  als  sein  Werk  und  wurden  allmählig 
zum  Typus  einer  ganzen  Literatürgattung.  Die  ältesten  Gedichte 
der  Art  gehören  gewiss  an  eine  bestimmte  Stelle  der  fixirten 
Sage;  ohne  Kenntniss  der  ganzen  Sage  sind  sie  stellenweise  un- 
verständlich. Ich  theile  weiter  unten  zwei  einzelne  solche  Ge- 
dichte mit,  die  sich  im  Book  of  Leinster  befinden,  und  von  denen 
das  eine  dem  Oisin,  das  andere  seinem  Vater  Finn  mac  Cumaill 
zugeschrieben  wird. 

Ein  Kunststück  der  zihiftigen  Dichter  und  Gelehrten  am 
Hofe  der  Könige  bestand  ausserdem  darin,  den  Inhalt  einer  Sage 
so  kurz  als  -möglich  in  metrischer  ?orm  zusammenzufassen. 
Derartige  Verse  sind  besonders  schwer  zu  verstehen  (vgl.  das 
S.  25  über  Broccan's  Hymnus  Bemerkte).  Auch  sie  finden 
sich  nicht  selten  der  Sage  einverleibt  oder  am  Ende  zugefügt 
(vgl.  z.  B.  das  Gedicht  am  Ende  der  unter  lU  mitgetheilten 
Sage). 

5.  Der  Inhalt  unserer  Sage  ist  kurz  der  folgende: 
Fedlimid,  der  Erzähler  am  Hofe  Conchobars,  des  Königs 
von  Ulster,  hat  ein  Fest  veranstaltet.  Sein  Weib  ist  schwanger. 
Als  sie  durch  das  Haus  geht,  um  sich  zur  Ruhe  zu  begeben, 
schreit  das  Kind  in  ihrem  Leibe  laut  auf.  Alle  Gäste  sind  ent- 
setzt, der  Druide  Cathbad  wird  um  Deutung  des  Wunders 
befragt.  Cathbad  prophezeit,  Fedlimid's  Weib  werde  ein  Kind 
gebären,  das  einst,  wenn  zum  schönsten  Weibe  herangewachsen, 
grosses  Unheil  über  Ulster  bringen  werde.      Derdriu  soll  ihr 


64  n  Lenges  mac  n-Usnig. 

Name  sein.  Das  Kind  wird  geboren.  Man  will  es  sofort  tödten, 
allein  Conchobar  verbietet  dies  und  lässt  das  Mädchen  erziehen, 
damit  es  einst  sein  Weib  werde.  Einsam  wächst  Derdriu  heran; 
sie  sieht  ausser  Conchobar  nur  ihre  Pflegerin  und  Lobardbam, 
Conchobar's  „conversation-woman".  Einst  sah  Derdriu,  wie 
Conchobar  ein  Kalb  im  Schnee  schlachtete,  und  ein  Rabe  kam 
das  rothe  Blut  zu  trinken.  Sie  wünscht  sich  einen  Mann,  ^dessen 
Haar  schwarz  wie  der  Rabe,  dessen  Wange  roth  wie  das  Blut, 
dessen  Deib  weiss  wie  der  Schnee  sei.  Von  Lebarcham  erfahrt 
sie,  dass.  Noisi,  Usnech's  Sohn,  diesem  Wunsche  entspricht. 
Derdriu  trifft  ihn,  und  veq)flichtet  ihn  bei  seiner  Ehre  sie  zu 
entführen.  Auf  seinen  Ruf  kommen  seine  Brüder  herbei,  und 
nothgedrungen  beschliessen  sie  mit  Derdriu  zu  fliehen;  ihr  An- 
hang begleitet  sie.  Conchobar  aber  stellt  ihnen  nach,  so  dass 
sie  endlich  nach  Schottland  übersetzen.  Der  König  von  Schott- 
land nimmt  sie  in  seinen  Sold.  Da  wird  Derdriu  von  einem 
Beamten  des  Königs  erblickt,  und  für  würdig  befunden,  das 
Weib  des  Königs  zu  werden.  Heimlich  wird  ihr  dies  angetragen, 
allein  sie  verschmäht  den  Antrag  und  warnt  Noisi  vor  der  neuen 
Gefahr,  in  der  er  schwebt.  Auf  ihren  Rath  flielien  sie  auf  eine 
Insel.  Da  bestimmen '  ihre  Freunde  in  Ulster  den  König 
Conchobar,  sie  zurückzurufen.  Fergus,  Dubthach  und  Cormac, 
der  Sohn  Conchobar's,  sollen  Bürgen  der  Sicherheit  sein.  Allein 
Conchobar  sinnt  auf  Verrath.  Die  Bürgen  werden  unter  einem 
Verwände  aufgehalten,  und  Eogan,  König  von  Femmag,  der 
bisher  mit  Conchobar  entzweit  war,  erkauft  sich  dessen  Freund- 
schaft durch  Noisi's  Mord.  Fergus,  Dubthach  und  Cormac  rächen 
den  Verrath  in  blutiger  Weise,  und  wenden  sich  zu  Ailill  und 
Medb,  König  und  Königin  von  Connachi  Derdriu  war  in 
Conchobar's  Gewalt,  aber  sie  wurde  nie  wifeder  froh.  In 
rührender  Weise  klagt  sie  ihr  Leid.  Einst  fragte  sie  Conchobar, 
wer  ihr  am  verhasstesten  sei  auf  der  Welt.  Du  selbst  und 
Eogan,  sagte  sie.  Da  will  sie  Conchobar  für  ein  Jahr  dem  Eogan 
überlassen.  Conchobar  spottet  über  sie,  als  sie  mit  beiden 
Männern  im  Wagen  fährt.  Da  zerschmettert  sie  ihr  Haupt  an 
einem  Felsen. 


II  Longes  mac  n-Usnig.  G5 

6,  Macpherson's  Gedicht  stimmt  mit  der  irischen  Sage 
nur  in  den  äusserstcn  Umrissen  überein:  die  Heldin  flieht  mit 
dem  begünstigten  Liebhaber;  der  verschmähte,  aber  mächtigere 
Liebhaber  vernichtet  den  Nebenbuhler  sammt  seinen  zwei 
Brüdern,  und  die  Heldin  selbst  überlebt  den  Untergang  derselben 
nicht  lange.  Die  wichtigste  Abweichung  besteht  darin,  dass  der 
verschmähte  Liebhaber  nicht  König  Conchobar,  sondern  König 
„Carbair**,  gäl.  Cairbre,  ist.  Dieser  gehört  aber  nicht  dem 
ersten,  sondern  dem  zweiten  Sagenkreise  an  (s.  S.  59):  Cairbre  und 
Oscar,  Oisin's  Sohn,  tödten  sich  gegenseitig  im  Zweikampf. 
Darauf  bezieht  sich  das  unter  VI  1  von  mir  mitgetheilte  alte 
Gedicht.  Auf  diese  imd  andere  Abweichungen  von  der  alten 
irischen  Sage  hat  bereits  O'Flanagan  a.  a.  0.  aufmerksam 
gemacht;  wir  heben  nur  das  Hauptresultat  hervor,  dass  in  Mac- 
pherson's Darthula,  wie  noch  oft  in  anderen  „ossianischen" 
Gedichten  (vgl.  Hennessy,  Academy  1871,  pag.  366)  die  zwei 
Hauptsagenkreise,  welche  die  irische  Sage  ebenso  scharf  aus 
einander  hält,  wie  die  griechische  Sage  etwa  den  Argonautenzug 
und  den  trojanischen  Krieg,  imter  einander  gemengt  sind.  Was 
die  übrigen  Namen  anlangt,  so  liegen  dieselben  allerduigs  nur  in 
der  anglisirten  Form  vor.  Den  irischen  Namen  Derdriu  (Gen. 
Derdrenn),  Nöisi  (Gen.  Nöisen),  Andle,  Ardan,  Usnech  ent- 
sprechen bei  Macpherson  der  Beihe  nach:  Darthula,  Nathos, 
Althos,  Ardan,  Usnoth.  Wenn  wir  auch  die  Anglisirung  in 
Anschlag  bringen,  so  ist  doch  die  Verschiedenheit  in  den  drei 
ersten  Namen  so  gross,  dass  die  schottischen  Formen  nicht  als 
organische  Weiterentwickelung  der  irischen  betrachtet  werden 
können:  sie  sehen  vielmehr  aus  wie  Verstümmelungen  nicht 
einheimischer  Namen.  Der  vierte  Name  lautet  auf  beiden 
Seiten  gleich.  Der  Unterschied  zwischen  Usnoth  und  Usnech  ist 
gering:  in  späteren  Handschriften  wird  auch  im  Irischen  nicht 
selten  th  für  ch  geschrieben.  Ein  unparteiischer  Kritiker  kann 
nicht  daran  zweifeln,  dass  Macpherson's  Gedicht  in  jeder  Be- 
ziehung eine  jüugere  Gestalt  der  alten  Sage  bietet. 


66  n  Longes  mac  n-Usnig. 

7.  Was  mcino  Behandlung  der  Handschriften  anlangt,  so 
habe  ich  aus  Lc  und  Eg  nur  das  angeführt,  was  eine  wirkliche 
Verschiedenheit  des  Textes  ausmacht:  verschiedenen  Wortlaut, 
andere  Flexionsformen,  abweichende  Wortstellung,  Zusätze,  Weg- 
lassungen. Hätte  ich  auch  alle  orthographischen  Abweichungen 
anführen  wollen,  so  wäre  die  Varia  Lectio  zu  einer  wüsten  Masse 
angeschwollen.  Ich  habe  die  meist  eine  spätere  Sprachstufe 
verrathenden  Eigenthümlichkeiten  von  Lc  und  Eg  kurz  zusammen- 
fassend im  Anhang  hinter  dem  Texte  besprochen. 

Die  Ergänzung  der  in  den  Handschriften  gebrauchten 
Abkürzungen  habe  ich  im  Allgemeinen  nach  Stokes'  Vorgang 
durch  cursiven  Druck  als  solche  bezeichnet.  -  Ich  habe  dies  aber 
für  unnöthig  gehalten,  wenn  einzelne  Buchstaben  in  bekannter 
Weise  ausgedrückt  sind,  nämlich  n  durch  einen  Strich,  m 
durch  eine  gewundene  Linie,  r  durch  Hochstellung  des  Vocals, 
die  Silbe  con  durch  ein  umgedrehtes  c.  Ausserdem  pflegen 
die  Silben  en,  er,  or  oft  durch  einen  Strich  abgekürzt  zu  werden: 
in  gewissen  häufig  vorkommenden  Wörtern,  nämlich  in  den 
Formen  der  Wurzel  her  und  in  der  Präposition  for  ist  die  ab- 
gekürzte Schreibweise  nur  da  angedeutet,  wo  dies  aus  irgend 
einem  besonderen  Grunde  räthlich  zu  sein  schien.  Die  Schreib- 
weise cow-bai,  cow-batar  habe  ich  gewählt,  wenn  die  erste 
Silbe  durch  die  oben  erwähnte  Abkürzung  für  con  bezeichnet 
war.  Ausserdem  ist  die  abgekürzte  Schreibweise  unbezeichnet 
geblieben:  1)  In  den  oft  vorkommenden  Casusformen  der  Namen 
Conchobar,  Usnech,  Ulaid,  Eriu,  Alba,  die  oft  in  der  einen 
oder  der  andern  Handschrift  ausgeschrieben,  oft  in  allen  drei 
Handschriften  abgekürzt  geschrieben  sind:  Conchoftar,  Con- 
chobar, Uiswijf,  Ulaid,  Vlad,  Erenn,  Erinn,  Alban; 
auch  in  anderen  Namen  (Cormac,  Dubthach,  Durthacht), 
wenn  sie  wenigstens  in  einer  der  drei  Handschriften  ausgeschrieben 
waren  und  über  die  Richtigkeit  der  Schreibweise  kein  Zweifel  sein 
kami;  —  2)  in  der  Conjunction  ocus  (und),  die  in  diesem  Texte  nur 
einige  Male  inEg.  undLc.ocw5,  sonst  immer  durch  latet  oder  die 
gewöhnliche  Abkürzung  dafür  bezeichnet  ist;  —  3)  in  dem  Worte 
mac  (Sohn),  dessen  Vocal  nur  in  Eg  bisweilen  geschrieben  ist. 


II  Longcs  mac  n-Usnig.  ß^ 

Die  Partikel  din  ist  in  L  gewöhnlich  plene  geschrieben. 
Dagegen  ist  die  dem  altirischon  dono,  dano,  dana  (Z.*  700) 
entsprechende  Partikel  stets  durch  die  Abkürzung  da,  dö  aus- 
gedrückt. Da  an  einer  Stelle  der  unter  III  mitgetheilten  Sage 
die  volle  Schreibung  dana  vorkommt  (vgl.  auch  O'Don.  Suppl. 
zu  O'R.  Dict.),  so  führe  ich  dieselbe  mit  Stokes  und  Hennessy 
(Rev.  Celt.  II,  88  u.  o.)  auch  in  die  mittelirischen  Texte  ein, 
obwohl  ich  in  einem  anderen  Manuscripte  auch  die  Schreibweise 
dna  (ohne  irgend  ein  Zeichen  der  Abkürzung)  gefunden  habe. 


LoBgres  mae  n-üsnigr. 

Die  Bternelien  im  Texte  bezeichnen  die  Rchwiorigen  Wörter,  überhaupt  die  schwierigen 
Stellen:   f&r  die  meinten  derselben  habe  ich  im  Anhang  mitgetheUt,  wan  fAr  ihr  Vor- 

BtändnisR  geleistet  worden  int. 

Cid  dia  m-böi  longes  mac  n-Usnig?    ni  insa, 

B4tar  Ulaid  oc  öl  i  taig  Feidlimthi  maic  Daill  scelaige 
Conchobair.  Bäi  dana  ben  ind  Feidlimthe  oc  airiuc  don 
t-slüag  08  a  cind,  is  si  thorrach.  Tairmchell  com  ocus  cui- 
brend,  ocus  ro  lasat  gäir  mesca.  A  m-bätar  do  Icpthugud,  '  5 
doUuid  in  ben  dia  lepaid.  Oc  dul  di  dar  lär  in  taigc,  rö 
grecha  in  lenab  ina  broind,  co  closs  fön  loss  uile.  Atraig 
cach  fer  di  alailiu  is  tig  lasin  screich  i  sin  co  m-bätar  cind 
ar  chind  is  taig.  Is  and  adragart  Scncha  mac  AikRa:  ,yNa 
curid  cor  dib,"  or  se,  „tucthar  cucimd  in  ben,  co  festar  cid  10 
diatä  a  n-deilm  sea.'^     Tucad  iarom  in  ben  chucu. 


Cap.   1.     2  Fedllmidh  Eg.  scelaighi   Eg.  i.   scelaigi   Lc. 

s  hid  Fedelmthi  sin  Eg.  4  ocus  si  torrach  Lc.  Eg.  tairmcheall 

chom   ocus   chuibrenn   Eg.  6  laid    in   vhcn   diau   himäaid  Eg. 

7  ro  grech   Lc.   Eg.   (6).  s  cech   Lc.   Eg.   issin   tigh   Eg. 

lasin  screich  hisin  Lc.  lasan  greich  Eg.  9  isin  tig  Lc.  om.  Eg. 

as  and  Lc.  hidrupuirt  Eg.  mac   alaind   Aililla  Lc. 

10  or  se   om.   Eg.    Dafür:   a   öcca.  chucaind  Lc.   chucuinn  Eg. 

ol  se   CO  ffasmais   Eg.  ii  in   deilm   si  Eg.  taccud   cucu 

iamm  in  vhen  Eg. 

5* 


08 


II  Louges  mac  u-Usnig. 


2.  Is  and  asbert  a  ccile  i. 

[L:J 

Cia  deilm  dremun  derdrethar 

[a  ben,  or  se] 
dremnas  fot  broind  büredaig 
bruit  cluasaib  cluinetliar* 
gloim  Gier  do  da  thäib  tren 

tormaid 
mör  n-uath  adnaigethar* 
mo    chride    crechtnaigedar 

cruaid.* 


Feidlimid: 

LEff:J 

Cia  deilmm  dremon  derdre- 

thar  [a  ben,  ar  se] 
drcmnus  fot  bruiun  buirethar 
bruidit  cluasaib  cluinethar 
gläimm   do   da   thuip   treu 

tarmairt 
mor  nüatb  atanaaigthor 
mo  cruaidi  cru  crechtnaig- 
thar. 


5 


10 


3.  Is  and  ro  la  si  co  Cath- 
batb,  ar  ba  fissid  siäo: 

Gluiued  Cathbad  cöemaiuech 

cain 
m41    mind    mör   mochtaide 

m-brogthar* 
tre  druidechta  dmad 

Or  nad  fil  lern  fein  findfocla 

fris  m-berad  Feidlimid 

fursuimud  fiss 

ar  näd  fitir  banscäl 

cia  fo  brü 

cid  fomchriol  brond  bcccstar. 


Is  ann  ro  laad  si  co  Cathhnd, 

ar  ba  fissid  sidi: 
Is  ann  ispert  Caihbad 
Cluinid  Cathbad  caemoinech 

cain  15 

mal    mind    mör    mochtaige 

brogthar 
tria  drüidechto  druad 
frissimbert  Feidlimid 
ör  n4t  lemm  fein  finnfocda  20 

fursumiod  fiss 

ar  nad  fidir  bannscalui 

cid  fo  bruinniu  bith 

fod  crlol  brunn  beccustai*.      25 


Cap.  2.  1  asbert  in  iili  a  cheli  i.  F.  Lc.  ispert  Feidlimid  a  celiu  Eg. 
In  den  folgenden  ursiminglich  metrischen  Partien  steht  der  Text  van 
Eg  vollständig  neben  dein  von  L;  die  Lesarten  von  Lc  unter  dem  Texte 
sind  die  wichtigeren   Abweichungen   von   L.  2  dertrethar   Lc. 

6  gloimm   Lc.  7  tormait   Lc.  o  mo   cridi   crechtnaigethar 

cruaidh  Lc.  ' 

Cap.  3.    14  cliined  Lc.  ig  mochtaide  brogthar  Lc.  20  or 

nad  lern  fein  Lc,  ss  fidir  bandscal  Lc.  u  cia  fo  bruf  bi  Lc. 

^5  becestair  Lc. 


II  Longes  mac  n-üsnig. 


69 


IL:] 

4.  Is  and  asbert  Cath&ad; 

Fot  chriol  brond  becestar 
be  fuilt  budichass.* 
segdaib  sellglassaib* 
sian  a  griiadi  gormchorcrai.    4 
fri  däth  snechtai  samlainar 
set  a  detgiü  dianim. 
niamdai  a  beöil  partardeirg 
be  dia  m-biat  ilardbe  8 

eier  Ulto  erredaib. 
Geisid  fot  brü  bürithar 
be  fiud  fota  foltlebor. 
imma  curaid  cossenait  12 

immat  ardrig  iarfassat. 
biat  iarthur  tromthoraib* 

■ 

fo  chli  choicid  Cbonchobair.' 
biait  a  beoil  partardeirg        16 
imma  deta  nemanda. 
fris  m-biat  formdig  ardrigna 
fria  cruth  n-digraiss  n-dianim. 


Is  ann  ismbert  CatlAad: 

Fot  criol  brunn  becustair 
bee  iuiltt  buidiu  buidiehaiss. 
segaib  süiliub  seallglausaib 
sian  a  grüaid  gormcorccra.      5 
fri  dath  snechta  samluim  si 
sed  a  deidgin  dianim. 
niamdo  a  bcoil  partuiiigdeirg 
be  diambed  ilairtbe 
etir  Ulltaib  erraduib.  10 

geissis  fot  bru  büiretliar 
bee  tinn  foto  foiltleauphar. 
imat  curud  coisonat 
imat  airdrig  iarfaigscat. 
biaid  iartur  trumthorthuib     15 
fo  cli  choiccid  Chonchobuir. 
biat  a  beoil  partuingdeirg 
ima  detai  nemunto. 
frissmu  formdig  airdrigo 
fria   a   cruth   n-digraiss  n-  20 
diainim. 


5.  Dorat  iarsuidiu  in  Cathbath  a  laim  for  a  broind  na 
mna,  co  ro  derdrestar  in  lelap  fo  läim.  „Fir*'  ar  se  „ingen 
fil  and,  0CU8  bid  Derdriu  a  hainm,  ocus  biaid  olc  impe". 
Bo  genair  ind  ingen  iarsin,  ocus  ro  räid  Cathbad:  25 


Cap.  4.  1  atbert  Cathbad  Lc.  ismbert  K.  Eg.  ^2  becestair  Lc. 
3  be  fuilt   buidi'  buidichois   Lc.  4  segdaib   suilib   sellglasaib  Lc. 

6  samlamair   Lc.  7  deitgein   Lc.  s  partaingdcrga   Lc. 

11  geissig  Lc.  burether  Lc.  13  cossenat  Lc.  u  iarfatdset 

Lc.  0' Curry.  19  frismbat  Lc. 

Cap.  5.    22  iarum  iarsuidiu  Eg.  for  broind  inna  mna  Lc.  for 

brd   na  mna  Eg.  23  coro   dertreastair  Lc.   gurro   deirtristar  Eg. 

in  leanamb  fo   a  läim  Eg.  21  impi  Lc.  uimpi  Eg.  25  ocus 

ro  genair  Le.  ocus  dog.  Eg,  lamm  Eg,  et  dx.  Cathbad  Lc.  ut 

dx.  K.  Eg. 


70 


II  Longes  mac  n-Usnig. 


IL:] 

ADordriu  inanideramar*(sic) 
diamsacoemaiuech  cloth  bän, 
cesfaitit  Ulaid  rit  re, 
a  ingeii  fial  Fcidlimthcl  4 

Biaid  etach*  cid  iartain 
dot  daig  a  be  forlassair 
is  it  amsir  cluinti  se 
longes  tri  mac  n-ard  n-Uisle.    8 

Is  it  amsir  gnfm  dremuin 
gentair  iarom  i  n-Emain, 
bid  aitbrecb  a  coli  chid  iar- 
tain 
rof6i8am*maicRoigrogmair.  12 

Is  triut  a  be  CO  m-bail 
longas  Fergusa  6  Ultaib 
ocus  gnim  ar  cöimfed*  guin 
guil  Fiachnai  maic  Conclio- 
bair.  16 

Is  it  chin  a  be  co  m*bail 
guin  Gerrce  maic  Illadain, 
ocus  gnim  nad  lugu  smacht 
orggain  Eogain  maic  Dur-, 
thacht.  20 

Dogena  gnim  n-grannin-garg 
ar  feirg  ri  rig  n-Ulad  n-ard, 


[Eg:] 

A  Doirdri  mandera  mär 
diamsa  cöcmainech  cloth  bän 
cesfaitid  Ulaid  red  re 
a  ingen  üal  Fedhlim^Ä^. 

Biaid  etach  cid  iartain  5 

dod  daig  a  be  frilasair 
is  it  aimsir  cluinte  so 
luingius  tri  mac  n-üislinne. 

Is  it  aimsir  gnim  dremun 
gentar  larum  ind  Emuin        10 
bidat  drech  coli  cid  iartain 

do  föethsat  maic  rig  rogmair. 

Is  triut  a  be  combail 
luingius  Fergusa  o  Ultaib      15 
ocus  gnim  ar  coemsat  tair 
guin  Fiachwa  maic  Concho- 
bair. 

Is  at  chin  a  be  combail 
guin  Errge  maic  Illadain       20 
ocus  gnim  nat  luga  smacht 
orgaiw   Eogam   maic  Dur- 
tacht  ' 

Dodenagnim  n-grannan-garg 
ar  feidm  ri  n-Ulad  nadard    25 


1  manderamar  Lc.  i  ban   Lc.  8  redre  Lc,  4  a  ingeii 

find  Feidlimthe  Lc.  6  frilasair  Lc.  8  tri  mac  n-Uislinde  Lc. 

10  gentar  Lc.  inn  Eamuin  Lc.  ii  adrech  coli  cid  iartain  Lc. 

12  fo  föisam   mc.   rig   roghmair   Lc.  le  or   coemsad   guil   Lc. 

17  guin   Fiachna   Lc.  19  at  chin   Lc.  20  Gerce   Lc. 

24  gnim  n-granda  Lc.  25  ar  ferig  ri  n-Ul.  n-ard  Lc. 


II  Longes  mac  n-ÜBnig.  71 

biaid  do  Icctan  innach  du,*  biaid  do  Icchtaii  mach  dii 

bid  scel  n-airdairc  a  Derdriu.  bid  scel  n-ardircc  a  Dordriu. 

A.  A  Derdro- 

6.  „Marbthar  ind  ingen"  ar  ind  öic.  „Ni  thö"  or  Con- 
chobar.  „Berthair  lim-sa  iud  ingen  imbarach"  or  Conchobar,  5 
„ocus  ailebthair  dorn  reir  fein  ocus  bid  si  ben  bias  im  farrad-sa." 
Ocus  ni  ra  lamatar  ülaid  a  chocert  immi.  Do  gnither  6n 
dana.  Ro  alt  la  Conchobar  co  m-bö  si  ingen  as  morailliu  ro 
böi  i  n-hErinn,  Is  i  liss  fo  leith  ro  alt  co  nach  acced  fer  di 
ültaib  hl  coßin  n-üair  no  foad  la  Conchobar,  ocus  ni  büi  10 
duine  no  leicthe  issin  leis  sin  acht  a  haiti-si  ocus  a  mununi, 
ocus  dana  Lebarcham,  ar  nl  eta  gabail*  disside,  ar  ba  ban- 
chainte. 

7.  Fecht  n-and  din  bäi  a  haite  na  ingino  oc  fennad  löig 
fothlai  for  snectu  immaig  issin  gemrud  dia  funi  dissi,  con  15 
facca  si  in  fiach  oc  öl  na  fola  forsin  t^suechtu.    Is  and  asbert 

si  fri  Leborchaim:  „Ro  päd  inmain  oenfer  forsa  m-betis  na  tri 
dath  ucut  i.  in  folt  mar  in  fiach  ocus  in  gruad  mar  in  fuil 
ocus  in  corp  mar  in  snechta."  „Orddan  ocus  tocad  duit," 
ar  Lebarcham^  „ni  cian  üait  atä  is  taig  it  farrad  i.  Nöisi  20 


I  inad   nach   du  Xc.  2  bit  mit   rentoücMem  b  Lc.  it  O'iJuri'y, 
scel  n-airrdricc  Lc. 

Cap.  6.    4  or   on   oig   Lc.  5  berdar  Eg.  6  ailibthar   Lc. 

ailfithtr  Eg.  sa  om.  Lc.  Eg.  7  nl  ro  lamsat  Eg.  für  immi : 

iaram   Lc.  Eg.  dognid   Eg.  9  für  dana  (din  Lc):   amluid 

farum  Eg.  ro  alt  la  C.  om.  Eg.  is  mördillim  Eg.  9  alles 

foleth  ron  alt  connach  faiccid  nech  d*  Ultaib  gusin  tan  Eg.  10  hi  am.  Lc. 

II  für  duine:  nech  Eg.  si  om.  Eg.  amuimiu  (buimi  Lc)  na 
hiogenu  dono  Eg.           12  ocus  Leabarchamm  Eg.  arna  hdta  Eg. 

Cap.  7.    14  fecht  and  Lc.  fechtus  din  Eg.  a  haitisi  ag  f.  Eg. 

15  fothla  Lc.  forsin  snechta  Eg.  amoig  Eg.  gaimriud 

Lc.  isin  n-gaimriuth  Eg.  le  conacca  si  Lc.  confacco  si  ni  in  fiach 

etc.  Eg.  17  si  om.  Lc.  fria  Leaburchaimm  Eg.         ro  bad  Lc.  Eg. 

am  fer  forsmbetis   Eg.  na  tri   datha   Lc.   na   teöru   datho   Eg. 

18  für  mar:    amal  Eg.  so  ar  Lebarcham  Eg.  ar   in  Lebarcham 

Lc.   om.   L.  itarrad   L.   Lc.   (f  hinein,   corrigirt  in  Lc)   bit 

farrad  Eg. 


72  II  Longes  mac  n  üsnig. 

mac  Usnig."     „Ni  pam  slan-sa  am,**  or  issi,  „conid  n-accur 
Saide." 

8.  Fecht  n-aud  din  büi  seom  inti  Noisi  a  oenur  for  döe 
narrätha,  i.  na  Emna,  oc  andord.  Ba  bind  imorro  a  n-andord 
mac  n-Usnig.  Cech  bo  ocus  cech  mil  ro  chluined,  no-mbligtis  5 
da  trian  blecJUa  d'immarcraid  uadib.  Cech  duine  nod  chlui- 
ned, ba  leor  sithchaire  ocus  airfitiud  doib.  Ba  maith  a 
n-gaisced  dana;  cia  do  beth  coiced  ülad  uile  impu  i  n-oen- 
baile,  acht  co  ro  chuired  cach  dib  a  triur  a  druim  fri  araile, 

ni  bertais  buaid  dib  ar  febas  na  ursclaige  ocus  na  imditen.  10 
Bat  comluatha  dana  fri  couaib  oc  taffond,  no  marbdais  na 
fiada  ar  lüas. 

9.  A  m-büi-sium  din  a  öinur  inti  Nöisi  immaig,  mos 
etlann  si  cuci  immach,  smal  bid  do  thecht  sccha,  ocus  nis 
n-athgeöin.  „Is  cain",  or  sei-seom  „in  t-samaisc  teit  sechond."  15 
„Dlegtair**  or  sisi  „samaisci  möra  bale  na  bit  tairb."  „At4 
tarb  in  chöicid  lett,"  or  sei-seom,  i.  n  Ulad".  „No  thogfaind-se 
etruib  far  n-dis,"  or  sisi,  ocus  no  gebaind  tarbin  6c  omal 
tussu."     „Ni  thö"  or  sei-seom  .  .  .  Lasodain  focheird  bedg 

1  iLimbam  Lc.  Eg.  or  sisi  Lc.  ol  si  Eg.  conaid  ii-aiciur-sa 

he  Lc.  confacar  Eg. 

Cap.  8.     3  Fecht   and   Lc.  büi   sim    Eg.  a   äen   Eg. 

4  ioaridai   ina   hemno  Eg.  andord    {ohne  Fron.)  Lc.   indord  Eg. 

5  do  chluinead  Lc.  atcluiniuth  Eg.  e  da  trian  blech ta  Lc.  Eg. 
(mblechtai)  om.  L.  d'forcraid  Eg.  uadib  om.  Eg.  no  cluiniuth 
Eg.  7  lör  sithcuirid  Eg.  airfided  Lc.  oirfitigh  Eg.  maith 
^im  Eg.  s  cia  no  beith  Lc.  Eg.  (beith  abgekürzt).  coiced  Ulad 
innoeu  baili  impu  Lc.  coiciuth  Conc.  hind^nbaili  impo  Eg.  9  a  triur  om. 
Lc.  Eg.  frianaili  Eg.  10  ni  b^rdais  Eg.  diib  Lc.  na  hursclaidi 
Lc.  anursclaidi  Eg.            11  ba  comluath  din  fria  conuib  oc  tofhunt  Eg. 

Cap.  9.  IS  mosetlänsiX.nosetlann  si  Lc.  nu^^tlann  siEg.  u  immach 

om.  Eg.  am.  bith  do  dul  Lc.  Eg.  (bid).  15  theit  Lc.  teti  Eg. 

16  dleagar  Lc.  dleg.  Eg.  samaisce  isan  baile  Lc.  17  i.  rf  Ul. 

om.  Eg.  nada  thogfaind  si  Lc.  18  ar  n-dis  Eg.  no  geduinn 

tairbine  öag  amaltsa  Eg.  amaltso  Lc.  19  Zwischen  ni  thö  or 

seiscom  und  Lasodain  fehlt  in  L  folgendes  Stück:  Gith  fobithin  faitsine 
Cathbad.  in  dom  femidsa  deiri  si  sin  (ol  sisi  ergänzt  O'Ctirry).  bid  do 
imorro  or  seisem  Lc.  cid  fobithin.  faitsine.  Ts  dom  f^medso  adeiridsin  .  bid 
do  im.  or  seissim  Eg.  focrrd  Eg.  fochererind  Lc.        '  beidg  Le. 


II  Longes  mac  n-Üsnig.  73 

cuce,  corra  gaib  a  d4  n-6  for  a  chind.  „Da  n-ö  mele  ocus 
cuitbiuda  andso,"  ol  si,  „inanim  bera-su  latt/S  ?,Eirgg  uaim, 
a  ben"  ol  se.  „Rot  bia"  ol  sisi.  Atracht  lasodain  a  andord 
ass.  Amal  ro  chualatar  Ulaid  innund  in  andord,  atraig  cech 
fer  dfb  di  alailiu.  5 

10.  Lotar  maic  Uisnig  immach  do  tbairmesc  a  m-bratliar. 
^Cid  no  täi,"  ol  seat,  „nammongonad*  d'Ultaib  it  chinaidl" 
Is  and  dochuaid  döib  a  n-doronad  friss.  „Biaid  olo  de"  ar 
ind  oic.  »»Gia  beith  no  co  bia^so  fö  mebail,  cein  bemmit-ni  i 
m-bethaid.  Regmait-ni  Ice  i  tir  n-aile.  Ni  til  i  n-hErinn  rig  10 
na  tibre  falte  düni'^  Batar  eat  a  comairle.  Roimtbigsetar 
indaidchi  sin,  i.  tri  coicait  laech  doib  ocus  LLL  ban  ocus  LLL 
con  ocus  LLL  gilla,  ocus  Derdriu  leo. 

11.  Batar  for  essama*  cein  möir  mörthimchell,  co  trialta 

a   n-dith   commenic  i  crigaib  hErenn  tria  indle  ocus  chelga  15 
Conchobair,  ot4  Essrüaid  timcbell  siardes  co  Beind  etair  sair- 
tüaid  daridisi.      Araide  tra  co  n-darafnetar  Ulaid  tiuris  i 


1    corogab   Lc.  2   innso   Eg,   iuso   Lc.  maui   mberasa   Lc. 

manomberu^a  Lc.  3  rotbia  ön  or  sisi  Lc.  rotmbia  ön  uar  sisi  Eg. 

domber  lasoduiu  a  andord  u-ass  Eg.  4  amail  Lc.  atcölatar  Eg. 

lu  n-andord  Lc.  a  andord  Eg. 

Cap.  10.    7  ar  seat  Lc.   ol   iat   Eg.  na   ma   ngonad   ultaig 

(offenbar    aus    dultaib    corrigirt)   Lc.   nachnot   gonutd    ul.   Eg.   gonuto 
WElanagan.  8  atchuaid  Eg.  Lc.  andorondad  ris  Lc.  9  nochu 

biaso  Eg.  no  cia  -biasa  Lc.  cein  bemni  Eg.  10  ragmaini  lea 

hitfr  n-ailiu  Eg.  ri  Lc  {mit  getilgtem  g).  Eg.  11  ro  imgetar  Lc. 

roimthetar  Eg.  is  innaidcbisin  Lc.         tri  cöeca  con  ocus  tri  cöeco 

ngillo  Eg.  is  ocus  luid  si  din  i.  Deirdriu  i  cumusc  caigh  combai 

'etttfru  Lc.  ocus  Deirdri  cumu  cäich  compui  eturro  Eg. 

Getp.  11.    u  for  foesamaib   Lc.   Eg.  cen   moir   Lc.  om.  Eg. 

timcbell   h£r.   Lc.   mortimchiuU   n^rinn   Eg.  co   ro   trialta  Eg. 

15  andichennad  Eg.  i  crigaib  h£renn  om.  Lc.  Eg.  tria  indlead 

ocus  celga  Lc.  tria  intleduib  Concob.  Eg.  le  timchiull  n^irinn  Eg. 

6t»ir  Eg.  17  aräi  Eg.  condaraifnetar  Lc.  condoroaifnitar  Eg. 


74  n  Longes  mac  o-Usnig. 

crich  n-Alban,  co  n-gabsat  in  dithrub  and.  Ond  uair  ro 
scäich  döib  fiadach  in  t-slebe,  do  elsat  for  cethra  fer  n^lban 
do  thabairt  chucu. . 

Dochuatar  mle  dia  n-dilgiund  i  n-oen  lö,  co  n-deochotar 
dochum  rig  Alban,   conadragaib   ina  munteras  ocus  co  ro    5 
gabsat  amsai  aice.     Ocus  ro  suidigset  a  tige  isind  faichthi; 
imdärgin  na  ingine  do  rönta  na  tigi,  conna  hacced  noch  leo 
hi,  ardäig  na  ro  marbtais  impi. 

12.  Focht  and  din  luid  in  rectaire  matain  moch  corra 
lai  cor  imma  tech-som,  co  u-accai  in  lanamain  ina  cotlud.  10 
Dochnaid  arsin  co  ro  diisig  in  rig.  „Ni  füaram-ni**  or  se 
,,mnai  do  dingbala*so  cosindiu.  Ata  i  fail  Noisen  maic  Usnig 
ben  dingbala  rig  iarthair  domain.  Marbthar  fochetöir  Nöise 
ocus  foad  in  ben  let-so"  ol  in  rectaire.  „Acc,"  or  in  ri,  „acht 
airg-siu  dia  guidi  dam-sa  cecÄ  laa  fochlith."  Do  guither  ön.  15 
A  n-atbered  imorro  in  rectaire  chaidche  fria-si,  adfeded  si 
dia  celiu  in  n-aidchi  sin  fochetöir.  Uair  na  ro  etad  uadi,  no 
erälta  for  maccaib  Uisnig  dul  i  n-gabthib  ocus  i  cathaab  ocus 
i  n-drobelaib,  ardaig  co  rommarbtais.  Araide  batar  sonairte 
seom  im  cach  n-imguin,  connar  etad  m  döib  asna  amsib  sin.  20 


i^indnithruib   Lc.   indfthrub   nann   Eg.  a  roscaith   Lc.   Eg. 

dorellsat  Eg.  ar  chetraib  Eg.  s  do  thabairt  chuctu  (t  uvUer  dem  c) 

Lc.   om.   Eg.  4  innöenlö   Eg.   Lc.  5  rig  Alban   Lc.   Eg.   rig 

nal&an  X.  condarragaib   Lc.   condorogaib   Eg.  amuinteru« 

{ohne  in)  Lc.  6  amsain  aici  Lc.  amsaini  acca  Eg.  atigia  Lc, 

hitighe  Eg.  sinnaidchi  Lc.  issindaidqi  Eg.  i  in  tige  Eg.  Lc.  (-i). 

Ca^.  12.   9  Fecht  nand  Lc.  fechtas  nann  Eg.  in  rechtairiu  ind 

rig  Eg.  11  iarsin  Lc.  fanim  Eg.  fuaramarni  Lc.  fiiaramaimi  Eg. 

12  do  dingbälaso  do  mnai  Eg.  cosaniag  Lc.  gusaniüd  Eg.  micc 

Uislinn  dingbälo  rig  iarthair  domain  do  mnai  Eg.  is  inti  Nöissi  Eg. 

14  ind  ingin  Eg.  olsin  rectatri  Eg,  i5  damsa  cech  laa  om.  Lc.  Eg. 

fochlith  L.  16  friasi  chaidqi  Eg.  frieisi  chaidchi  Lc.  atf^tad 

sium  Eg.  17  fodi  Lc.  ar  na  ro  hätad  ni  di  Eg.  18  no  erptha 

Lc.  Eg.  fordaib   macuib   Uisl.    dola   Eg.  19  sonairti  Eg. 

sonoirt  Lc.  so  im   cach   nimguin   om.   Eg.  conarfetad   Lc, 

asna  kathaib  sin  Lc.  Eg.  (isna).  ' 


II  Longes  mac  n-Usnig.  75 

13.  Ro  tinolta  fir  Alban  dia  marbad  iama  chomairle 
frie-seon.  Adfet  si  do  Nöisin.  „Imthigid  ass,"  or  si,  „uair 
moni  digsid  ass  innocht,  no-bor-mairfither  imbdrach."  Lotar 
ass  indaidchi  sin,  co  m-batar  i  n-inis  mara.  Adfiadar  do 
Ultaib  anisin.  „Is  trog,  a  Chonchobair,"  ar  Ulaid,  maic  5 
Uisnig  do  thuitim  i  tirib  nÄmat  tre  chin  drochmna.    Ba  ferr 

a  comaitecht  ocus  a  n-imguin  ocus  tuidecht  döib  dochum  a 
tire,  oldaas  a  tuitim  la  näimtiu."  „Tecat  diu/^  ar  Conchobar, 
„ocus  tiagat  commairge  friu/^  Berair  chucu  anisiu.  „Is 
fochen  lend,"  or  seat,  „regthair,  ocus  taet  Fergus  frind  i  10 
comairge  ocus  Dubthaeh  ocus  Cormac  mac  Conchobair/^ 
Tiagait  side,  co  ragbaiset  alläma  di  rnuir."^ 

14.  Bäi  imorro  imcbosnam  im  Fergus  da  cburiud  do 
chormamiaib  a  comairle  Chonchobair,  ar  isbertatar  maicüisnig 
nach  istais  biad  i  n-hErimi  acht  biad  Conchobair  i  tossuch.  15 
Luid  iarum  Fiacha  mac  Fergusa  leo  ocus  anaid  Fergus  ocus 
Dubthaeh,  ocus  dollotar  maic  Uisnig  co  w-bä,tar  for  faidchi 
na  hEmna.  Is  and  dana  tanic  Eogan  mac  Durthacht  ri 
Fcmmaige  do  chorai  fri  Conchobar,  ar  ro  boi  i  n-essid  fris  i 
ciana.  Is  se  side  ro  herbad  do  marbad  mac  Uisnig,  ocus  amsaig  20 
Conchobair  immi  cona  tistais  cuci-seom. 

Cap.  13.    1  ro  tinoilti  Lc.  rothinölti  firu  Alban  Eg.  2  fris  Lc. 

fri asi  Eg.  adfetsi  {mit  darüber  geschriebenem  ad)  do  Noisi  inni  sin  thiged 
as  orssise  meni  theiset  as  innocht  nodmarbthar  imbarach  Lc.  atf^tsl  do 
Nöisi.  Imtidig  ass  or  sisie.  Mani  thfstai  as  hinnocht  notmarbtar 
imbutoich  Eg.  s  lotat.  ass  inag.  sin  Eg.  4  inninis  Lc.  hindinis  Eg. 

5  für  anisin:  on  Lc.  öm  Eg.  6  tutim  do  macaib  Us.  Lc.  tuitim  do 

macaib  Uislinn  Eg.  imdäigin  dTochmn&  Eg.  Lc.  (drog-).  7  hinter 

comaitecht:  ocus  a  m-biadad  Lc.  Eg.  (bfath.).  dochum  thiri  Lc. 

dia  tir  Eg.  s  Ha  naimdi  Lc.  IIa  a  naimtiu  Eg.  9  tiagad  co  bam 

riarach  Lc.  gor  bam  riaruch  Eg.  berar  Lc.  Eg.  indnisin  Lc. 

indisin  Eg.  lo  ol  6at  Eg.  12  tiagat  Eg.  congabsat  Eg.  Lc.  (d). 

alläim  Eg.  alaim  Lc. 

Cap.  14.    18  iarum  Eg.  iarum  din  Lc.  u  a  comairle  Lc.  Eg.  a 

chomairle  L.  ar  asbertatar  Lc.  arttömbertatar  Eg.  Uislinn  Eg. 

15  nad  conusnistais  biad  n-ör.  riambiad  Conc.  Eg.  le  Fiach.  m.  Gon.  vel 

Ferguso   Eg.  17  micc  Uislinn  Eg.  ar  faichthe   n-Eamno  Eg. 

18  Dertacht  Eg.  19  fris  M  ciano  Eg.  eisiden  Lc.  Eg,  (-ein). 

20  diammarbad  ocus  amsach  Lc.  Eg.  ai  Chonc.  ime  Eg. 


76  U  Longes  mac  n-üsnig. 

15.  Batar  maic  Uisnig  ina  sessom  for  lar  na  faidchi^ 
OCHS  batar  na  mnaa  ina  suidib  for  dou  na  liEmna.  DoUuid 
din  Eogan  ina  thur  iarsind  faidche,  dolluid  imorro  mac  Fer- 
gusa, CO  w-bai  for  lethlaim  Nöisen.     Feraid  Eogan  failti  friu 

la  beim  forgama  do  gai  mör  in  Noisen,  corraimid  a  druim  5 
triit.  Focheird  lasodain  mac  Fergusa,  co  tue  di  14im  dar 
Nöisin,  CO  tue  foi  ocus  con  tarlaic  fair  anüas.*  Ocus  is  amlaid 
ro  bith  Noisiu  tria  mac  Fergusa  anuas.  Ro  marbtha  iarsein 
sethnön  na  faidchi,  conna  tema  ass  acht  a  n-dechuid  do  rind 
gai  ocus  do  gin  chlaidib;  ocus  rucad  si  innund  co  Conchobar,  10 
CO  m-h&i  for  a  läim,  ocus  ro  cumrigthe  alläma  iama  cül. 

16.  Atchuas  do  Fergus  iarom  anisin  ocus  do  Dnhihach 
ocus  do  Chonnoc.  Tancatar  side  co  n-demsat  gnima  mora 
fochetoir:  i.  Dnhthach  do  marbad!  Mane  maic  Conchobair 
ocus  Fiachna  maic  Feidilmi  ingine  Conchobair  dond  oen-  15 
fargam,  ocus  Fergus  do  marbad!  Thraigthreoin  maic  Traigletham 
ocus  a  brathar.  Ocus  sarugud  Conchobair  impu,  ocus  cath  do 
thabairt  oturru  iarsin  isind  oen  16,  co  torchratar  triebet  de 
Ultaib  eturru.     Ocus  ingenrad  Ulad  do  marbad  do  DuhthcLch 

m 

ria  matain  iarom  Emain  do  lösend  do  Fergus.    hsed  lotar  20 


Cap,  15.    1  im.  micc  Uisslinn  Eg,  for  lär  na  faidchi  om.  Eg, 

8  ocus  inna  mna  inna  suidib  for  tua  na  hEmnai.  Luid  Lc,  ocus  ind 
amsac^  ina  suidi  for  tua  ina  hEmno.  Luide  Eg.  s  cuctu  (c  mit  t 

darunter)  innathur  Lc.  cucco  Eg.  d  failti  om.  Eg.  5  in  Nöisin 

Eg.  ind  Noisiu  Lc.  corromid  Lc.  curoimid  Lg.  6  a  dfläim  Eg. 

tar  Lc.  Eg.  7  co  tucc  foa  ocus  tairi6,anüas  Eg.  is  imne  Eg. 

8*ro   bith  Lc.  ro  bithe  Eg.  Noisiu  om.  Lc.  Eg.  ocus  r.  m. 

iarsuidiu  Lc.  ocus  r.  m.  iarum  Eg.  9  sechnon  Lc.  sethnön  L.  Eg. 

10  di   gin   cloidhib   Lc.   do   giun   claidim   Eg.  tucad   Eg.  do 

Chonco.  Eg.  n  ocus  om.  Lc.  Eg.  ro  chumrighthe  Lc. 

Cap.lß.  isocusCorbm.  TaedutfJ/;.  condernsadXc.condorönsat^. 
15  Feidhlimthi   Lc.    Feidlimid   Eg.  oenargam   L.   do    guin    dond 

oenforgab  ocus  Fergusa  do  marbad  Traigthreoin  maic  Traiglaithen  Lc. 
do  guin  don  ocnforgom.  ocus  Fergus  do  marb  (sie)  Traigtreoin  m. 
Traigletuin  Eg.  17  impaib  Eg.  is  etarruib  Eg.  iarum  Eg. 

con  torchratar  Lc.  coudrocratar  Eg.  do  Lc.  Eg.  19  ingenruid  Eg. 

20  für  iarom:    ocus   Lc.   Eg.  di   luscc.   Eg.  dolotar   Lc. 


II  Longcs  mac  n-Uaiiig. 


i  i 


iBjcam  CO  Ailifl  ocus  co  Meidb,  ar  ro  fetatar  issi  lanamain  ro 
failsad.  Ocus  änna  ni  bu  chtü  serci  do  Ultaib.*  Tricha  cet 
rop  e  liii  nallongsi ;  co  cend  se  m-hliadne  dec  ni  ro  an  gol  n& 
crith  leo  i  n-Ultaib,  acht  gol  ocus  crith  leo  cecÄoenaidchi. 


17.  Bliadain  dissi  trä  i  fail  Conchobair  ocus  risin  re  sin 
ni  ro  thib  gen  n-gairi  ocus  ni  doid  a  säith  do  bind  na 
chotIt4c2  ocus  ni  thuargaib  a  cend  dia  glün.  In  tan  din  do 
bcrtis  na  hairfiti  di,  is  and  atbcred  si: 


Cid  cdin  IIb  in  laechrad  laind 

cengtai' Emain  iar  tochaim: 

airddiu  do  cingtis  dia  taig 
tri  maic  adlaechda  Uisnig.      4 


Nöisi  comid  chollan  chain* 
folcud  lim-sa  do  con  tein.* 
Arddan  co  n-dam  nö  muicc 

maiss, 
aslang  Andle  dar  arddais. 

Cid  milis  Hb  ammyl  mass, 
ibes  mac  Nessa  nithmass: 


[Eg:] 

Cid  csein  Hb  ind  loechruid 
luind  10 

Cengta  ind  Emuin  iar  to- 
chuim 

airdiu  do  chindis  dia  tigh 

III  micc  adlaochdo  Uissnig. 

Noissi  comid  comlan  cain      15 
folccud  Humso  do  gontein 
Ardaü  conaidm  na  muco  mas 


8     ascclaug  AindH  diarferdass. 

Cid  milis  lip  in  mid  mass      20 
ipius  macc  Nesi  nithmass 


basi  E(ß.  2  fodoreelsat  Le. 

nipFa  Eg.  di  hUltaib  Eg. 

4  beide   Male  grith   Eg. 


1  arrofeadadar  Lc.  arrnsfettatar  Eg. 
dofoehat  Eg.  dana  om.  Lc. 

3  bas   aIHn   Eg.  rusan   Eg^ 

cecluienaithchi  Lc.  gachnaidqi  Eg. 

Cap.  17.  5  ocus  in  bli.  ni  tib  gen  gaire  Lc.  ocus  in  bl.  ni  thib  gen 
ngairiu  Eg.  e  doidh  Lc.  döig  Eg.  7  collad  Lc.  hi  saith 

do  bfud   na   lungud   na   chodhith   Eg.  dia  glun  Lc.  Eg.   da  L. 

In  tan  do  berdis  na  hairfitig  di  is  and  asbered  si  in  reigin  sea  sis  Lc. 
Intan  dotmbeirtis  na  hoirfit.  isatech  issann  ismberiuth  si  in  recni  si  sfs  Eg, 

9  laecbraid  Lc.  ii  cengtba  inemain  iarthoichim  Lc.  is  ailliu 

do   chingdis  o  taig  Lc.  is  chomlan  cboin  Lc.  le  folcad  Lc. 

17  conaim  Lc.  -  20  in  mid  Lc. 


78 


II  Longes  mac  n*Usnig. 


[L:] 


[Eg:l 


baithium  riam  ren  for  brü*  ba  haibnim  riarareimforbiu 

biad  menic  ba  millsiu.  12     biad  menicc  rob.  millsiu. 


0  ro  sernad  Nöisi  mir 
fulocht*  for  feda  fiaiichlar, 
ba  millsiu  csxh  biud  fo  mil 
araralad  mac  Usnig.  16 

Cid  binni  lib  incacÄmi 

cusleiinaig  no  choruairi 

isi  mö  chobais  indiu, 

ro  chuala  ceol  bad  binniu.     20 

Bind  la  Conchobar  for  ri* 
cuslennaig  no  chornairi 
biniiiu  lem-sa,  clöth  nell, 
sian  no  gebtis  maic  Uislend.  24 

Fogur  tuinni  toirm  Nöisi 
ba  ceol  bind  a  bithchloisi, 
coblach  Arddain  ro  po  maith, 
andord  A'ndle  dia  nrbaith.    28 

Nöisi  ro  noad  a  fert 
ba  dirsan  in  coniaitccht 
do  ro  dalius  drong  tria  alt* 
in  dig  tonnaid  dia  n-erbalt.  32 

Inmain.  berthän  äilli  a  blai* 
tuchthach  duine  cid  dinblai* 
ba  dirsand  nadresco  indiu* 
mac  Uisnig  do  idnaidiu.        36 


5 


10 


0  ro  sernad  Nöisi  nar 
fuluct  for  feduib  fianclar 
ba  millsium  gach  biud  fo  mil 
ar  aral.  macc  UisUnn, 

Cid  binnim  lib  ancaine 
cuslinnuid  is  comaire 
isi  mu  Gubus  don  rig 
ro  cualo  ceol  bud  bindi.. 

Binn  la  Concobar  in  ri* 
cuslinnuid  is  cornairi 
ba  binnim  lemso  cloth  ncll 
sian  no  geibtis  micc  Vialenn. 

Fogwr  tuinni  trom  Noisi 
ba  ceol  binn  a  bithcloisi 
coblooÄ  Ardaiw  ro  bud  maith 
fodurd  Ainnli  daüarboith. 

Nöisi  doronud  a  fertt 
ba  dirsin  in  comuitecht 
dorodält«5  drong  tria  alt 
don  dig  tonnaigh  dia  n-erbalt. 

Inmuin  berthan  aille  blai 
tuchtach  duine  cid  dinnblai 
ba  dirsin  natresco  indiu         25 
mac  Uisnech  do  idnaidiu. 


15 


20 


1  ba  haithniam  Lc,  8  ro   bo  millsiu  Lc.  s  o   rasemad 

Lc,  4  folacht  Lc.  s  is   cornairi  Lc,  ii  fö   ri  Lc, 

12  is  cornairi  Lc.  is'fa  bindi  Lc.  i5  trom  Lc.  le  a 

bithchloisi  Lc.   a   om.  L.  '  n  cobhach   L.   coblach   dardain   Lc. 

18  Annli  Lc.  19  doronad  Lc.  n  dorodailis  Lc,  a  tonnaig  Lc. 

23  ailli  blai  Lc.  24  dind  blai  Lc.  S6  üisl.  Lc, 


II  Longes  mac  n-llsnig. 


79 


[L:l 

Inmain  menms,  cobsaid  cäir, 
inmain  ocl&ch  ard  imnair, 
iar  n-imthecht  dar  feda  Fäl 
inmain  costal  i  tiugn&r.  40 

Inmain   süil   glass  carddais 

mnä 
ba  hamnas  fri  ecrata, 
iar  cuairt  chaille,  comul  sAer, 
inmain  andord  tria  dubraed.  44 

Ni  chotlu  trä 

ocus  ni  chorcu  m'ingne 

fäilte  ni  thaet  imm  aire 

or  nach  taide  maic  tindle.     48 


Ni  chotla 

leth  na  haidche  im  ligu, 

focheird    mo    cheird  *  imm 

drungu, 
sech  ni  lungu  ni  thibin. 

Falti  indiu  ni  dam  üain 
in  dail  Emna  ercdair  sdir,* 
na  sid  na  suba  na  säm 
natcchmärnacumthachcAin.  56 

Cid  cain. 


Inmuin  mini  cobsuid  chair 
inmuin  oglach  ard  imnair 
iar  n-imthecht  fiudhmoigi  fail 
inmuin  custad  hi  tiugndir. 

Inmuin  suil  glass  cardis  mna    5 

ba  hamnti^  fri  hecrata 
iar  cüart  coilH  comull  soer 
inmuin  andurd  tria  dubrdeä. 

Ni  colla  tra  10 

ocus  ni  corco  m'ingne 
foilte  ni  toed  imaire 
or  na  taidet  micc  Uisle. 

Ni  collad 

leth  na  haidqi  im  ligiu  15 

focoird  mu  ceill  im  drungo 


52     sech  ni  lungo  ni  tibiu. 

Fäilti  hindiu  ni  dorn  üain 

in  däil  lenno  efccar  sdir        20 

na  sid  na  subo  na  säm 

na  tech  mar  na  cumtach  rig. 


18.  In  tan  din  no  bid  Conchobar  oca  halgcnugud-si,  is 
and  atbered  si:  25 


1  meni2   Le.   0* Curry  hat  menma.  chobBaig  choir,   über 

letzterem  vel  a  Lc,  s  tar  feda  fail  Lc.  4  costol  i  tignair  Lc, 

8  comull  Boer  Lc.  9  dubraed  Lc.  lo  choUu  Lc.  12  faiti 

ni  thoet  immairi  Lc.  is  ornac^  taide  mc  indle  Lc,  u  inni 

chollad  Lc.  le  focherd  mo  cheill  Lc.  20  indalllenda  ercthar  Lc. 

Cap.  18.    24  dana  do  bid  Lc.  an  tan  dono  bui  Eg.  is  andsin 

atbeireadsi  in  reigne  sea  eis  Lc.  is  annsin  atberith  si  in  recni  si  sis  Eg. 


80 


II  Longes  mac  D-Uanig. 


IL:1 

A  Chonchobair  cid  no  täi, 
do  ruimis  dam  bron  fo  cMi, 
iscd  am  cein  nommair, 
do  serc  lim  ni  ba  ro  mair/ 

In  rop  ailliu  lim  fo  uim 
ocus  an  rop  iumainib 
rucais  üaim  —  mör  in  bet  — 
connach  acciu  com  ec. 


8 


A  iugnais*  is  torsi  dam 
lacht  dom  adbat  mac  Uislen, 
caurnän  *  cirdub   dar   corp 

n-gel 
ba  suachnid  sech  ilar  m-bau.  12 

Da    grüad    chorcra    cainiu 

srath, 
beoil  deirg,abrait  fodaildatb, 
detgeiii  nemanda  fo  li 
amaZ  soer  dath  snecbtaidi.  16 

Bä  suachnid  a  eirred  n-glan 
Qter  fiannaib  fer  n-Alban, 
fiian  cain  corcra  comul  coir 
cona  imthacmung  d^goir.     20 

Inar  srölda  sei  co  m-brig 
i  m-bui  cet  lam,  ilar  min, 
for  a  imdenam,  is  gle, 
coica  unga  findruinc.  24 


[Ejf:] 

A  Chonchobair  cid  no  tai 
da  rurmais  dam  bron  fo  choi 
is  hed  im  coin  cein  nommair 
do  serc  lim  ni  bamair. 

Ni  rob  ailli  lern  fo  nim  5 

ocus  ni  rop  inmainib 
nxcais  uaim  mor  in  bed 
conach  aiciub-sa  com  eg. 

A  n-ingnius  is  toirrsi  lium 
iecht  imamhar  mac  n-Uslenn  10 
curnan  cirdub  dar  corp  n-gel 

ba  msichnid  e  s^^ch  ilur. 

Da    n-gruad   corccra  caine 

^rath  '       15 

beil  deirg  abra  fo  daeldath 
d^^%in  nemannto  fo  di 
ama{  saerdath  saeddaidhi. 

Ba  suaichntd  a  evied  glan 
itir  fianuib  vhfer  n-Alban      20 
fuan  cain  corcra  cumtachcoir 
cona  timtacmuing  dergoir. 

Liar  sroldo  sed  combrig 
i  m-bui  cet  n-gem  ilar  min 
for  a  imdenum  is  gle  25 

L  uiuge  d'  finnbruine. 


1  na  töi  Lc.             s  issed  tatham  Lc.             4  do  seirc  lim  nimbo 

mair  Lc,  5  ni  rop  Lc.            6  in  rob  Lc.           8  connach  aiciubsa 

commeg  Lc.  9  an   ingnais  is   toirrsi  lern   Lc.               lo  techt 

amadar  Lc.  is  fa  s.  Lc.            ilar  fer  Lc.            le  ab.  Lc.  abra 

O* Curry.  \i  deitgen  Lc.             19  a  errad  glan  Lc.            so  iu'r 

•  

fianaib  fer  Lc.  tt  cona  thimtacmaing  dergoir  Lc.  u  immi 

cet  gern  Lc. 


II  Longcs  mac  n-lJsnig. 


81 


Claideb  örduirn  Ina  läim, 
dagai  glassa  co  n-gäethgräin, 
finden  co  m-bil  öir  buidi 
ocus  taul  argait  furri.  28 

Fomiich  frind  Fergus  find* 
ar  tabairt  darsa  morlind,* 
ro  rir  a  einech  ar  chuirm, 
dörochratar  a  morgluind.       32 

Cia  no  betis  forsin  maig 
Ulaid  ira  gnüis  Conchohair, 
doberaind-se  uile  cen  chath 
ar  gnais  Noisi  maic  Uislean.    3G 

Na  briss  indiu  mo  cliride 
mos  ricub  mo  mochligel 
is  tressiu  cuma  inda  mnir 
madda  eola  a  ChoncliofewiV.   40 

A. 


C\aidim  örduirn  ina  lAim 
da  gai  glaso  co  n-gothgraiii 
finuden  co  n-dath  oirbuidi 
ocus  tul  arccuit  furri. 

Forfuich  rinni  Fergus  finn      5 
ar  tabuirt  darsin  morlinn 
ro  rir  a  oinech  ar  cuirm 
dorocratar  a  morgluinu. 

Cia  no  betis  forsin  muig 
Ulaid  im  gnüis  Conchobuir    10 
dos  m-beruinn  uili  ar  gach  leth 
ar  gnuis  Noisi  mic  Uisnech. 

Na  briss  hinniu  mo  craidiu 
mus  riccab  mu  mochligiu 
is  treisi  comaind  amair  15 

modseola  a  Choncabair. 

A  Chonc. 


19.  „Cid  as  mo  miscais  lat  atchi"  ar  Conchobar.  „Tussu 
am"  or  si  „ocus  Eogan  mac  Durthacht."  „Bia-so  dawa  bb'a- 
dain  i  fail  Eogain"  ar  Conchobar.  Dos  bert  iarom  for  laini  20 
Eogain.  Lotar  arnabarach  do  aenuch  Maclia.  Biii  si  ar  cül 
Eogain  i  carpw^.  Doranigert  si  nach  facfed  a  da  ceili  {or 
iaimam    in   oenfecht.      „Maith   a   Derdriu,"  ar  Conchobar, 


2  coDgothgrain  Lc.  3  bnidi  Lc.  buide  L.  über  condath: 

vel  combil  Eg.  6  rind  Lc.  a  darsan  morlind  Lc.  11  dos 

beraindse  Lc.  ceo  clith  Lc.  u  ar  gnas  Lc.  Uislean  L. 

Ilis.    Lc.  13  andiu   Lc.  chridhi   Lc.  u  mochligi   Lc. 

16  moda  Lc.  a  Chonchobair  Lc. 

Cap.  19.     18  iss  mö  Eg.  19  eim  Eg.  uamh  Lc.  biaso  bli.  i   ' 

fail  Eogain  din  Lc.  biasi  bl.  hi  fall  Euccuiu  dono  Eg.  20  dusmbcrt 

cnruin  (i^ic)  Con.  Eg.  21  doeniich  Muirtemniu  Eg.  do  oenucli  Mur- 

themne  Lc.  auch  L.  am  Rande  murth  . .  iar  cul  Lc.  22  na  haicc- 

fiuth    Eg.  hi   talmuin    Eg.  23  inoenfecht   otn.    Lc.    Eg. 

6 


82  n  Longes  mac  n-üsnig. 

„süil  chäirech  eter  da  rethi  gnii-siu  etrwm-sa  ocus  Eogan." 
Ro  bäi  ail  chloche  mör  ar  a  cind.  Dolleici  a  cend  immon 
cloich  CO  n-dema  bnirig  dia  cind,  co  m-bo  marb. 

Long^  mac  Usnig  insin,  ocus  longes  Fergusa  ocus  aidcd 
mac  nr\]\snig  ocus  Derdreiid.     fiuit  a.  f .  5 


Anhang  I. 

Eigenthllmliehkeiten  der  Handschriften  Le.  und  Eg. 

Ich  stelle  hier  Tcurz  die  Punkte  zusammen,  in  denen  ich  die  Lesarten 
fjon  Lc  und  Eg  in  der  Varia  Lectio  nicht  consequent  mitgeiJieüt  h(ibe. 
Die  Zahl  der  Beispiele  giebt  ungefähr  einen  Masssiab  für  die  Häufigkeit 
des  Vorkommens.  Doch  muss  ich  vorausschicken,  dass  ich  gewisse  Dinge 
nicht  fitr  Jede  Handschrift  einzeln  au/führe.  .Es  sind  die  folgenden: 
Die  Handschriften  schwanken  zwischen  s  und  ss  im  Inlaut  und  Auslaut: 
CO  cloB  und  CO  closs;  fon  lese  und  fon  las;  isin  tig  und  issin  tig 
u.  a.  m.  Dasselbe  gut  von  rr,  dcts  aus  Assimilation  entstanden  ist: 
coro  lai  und  corro  lai.  BeachtenswerÜi  ist  der  Wechsel  zwischen  doluid 
und  dolluid.  Auch  (n  Bezug  auf  die  Infection  sind  die  Handschriften 
inconseque^it :  so  entsprechen  in  den  ersten  Capiteln  den  Formen 
Usnig,  curid,  ceile,  cluinethar,  cluined  in  L:  die  Formen  Uisnicli,  cuirid, 
celi,  clunethar,  cluned  in  Lc,  die  Formen  Usnigh,  cuirid,  celiu, 
cluinethar,  cluinid  in  Eg.  Noch  weniger  lag  in  meiner  Absicht  das 
Schwanken  in  den  durch  Eindringen  von  i  aus  a  oder  o  entstandenen 
uneigentlichen  Diphthongen  ai,  oi,  ui  eingehend  zu  berücksichtigen:  fot 
broind  L.  Lc,  fot  bruind  ^g;  i  n-Emain  L,  Eamuin  Lc,  Emuin  Eg. 
u.  s.  w.  Hierbei  kommt  ferner  in  Betracht,  dass  eine  gewisse  Art  dis  a 
(besonders  oft  in  Egj  für  mich  wenigstens  nicht  vom  u  zu  unterscheiden 
war,  auch  da  nicht,  too  ich  mit  dem  Wunsche  ein  a  zu  erkeniien 
besonders  scharf  beobachtet  habe,  in  dogenuir  Eg.  Ich  hohe  in 
solchen  Fällen  stets  \i  geschrieben  (n^munto,  dorönud  so  gut  wie  fo 
mebuil,  at  chinuid  gegeti  nemanda,  doronad,  fo  mebail,  it  chiuaid  in  L); 


1  gniisi   Eg.   gnisiu   Lc.  2  mör   om.   Eg.  ama   cinn   Eg. 

rolecci  Eg.   doleigi  Lc.  3  bruirech  Eg.  brulig  Lc.  conad  ro 

marb  Eg. 

4  Longo«  mac  n-Uislenn  ocus  lon^o^;  Fergusa  ocus  aided  Derdrinni 
(sie)  Lc.  Luingius  mac  n-Uislinn  annsin  ocus  fochunn  luingsi  Ferguso 
ocus  ag.  Derdre  finit.  Eg. 


IT  Longes  mac  n-Usnig.  83 

»ogar  na  hingenu  neben  ingeni  findet  sich  in  Eg.  Ich  stelle  es  aber 
Jedem  anheim  in  solchen  Fällen  \i  in  b,  zu  corrigiren.  Im  Mittelirischen 
werden  i  und  e  in  den  letzten  Süben,  namentlich  in  Flexionssilben, 
nicht  mehr  so  streng  geschieden,  wie  im  Ältirischen:  Nom.  S.  ende  L, 
cridi  Lc.  Eg;  Gen.  S.  taige  L,  tighe  Eg,  tigi  Lc;  fon  less  uile  L,  uili 
Lc,  uli  Eg.  Es  kommt  dies  namentlich  bei  den  iSi-Stämmen  in  Betracht. 
Bei  einigen  derselben  hat  sieh  bekanntlich  a^  festgesetzt.  Auch  hier 
wieder  Mannigfaltigkeit  in  der  Behandlung:  fri  dath  snechtai  L, 
snechta  Lc.  Eg;  g&ir  mesca  L,  mescai  Lc,  meuscco  (Gen.);  gnim 
Q-granni  n-garg  L,  granda  Lc,  granna  Eg.  —  Aüe  diese  Punkte  haben 
in  der  Varia  Lectio  nicht  consequente  Berücksichtigung  gefunden. 


Eigenthttmliehkeiteii  des  Yellow  Book  of  Leean  (Le). 

1.  Media  an  Stelle  dltir.  uncispirirter  Tenuis:  fidir,  badar,  berdfs, 
marbdais,  tiagad,  congabsad,  ro  öudigsead,  tangadar,  arrofeadadar, 
comaidecht,  dorochradar,  doleigi,  Ha  naimdi,  airfided,  comm  ^g,  ag  {für 
oc).    Häufiger  ah  in  Eg. 

2.  Media  aspirirt  zwischen  Vocalen  oder  im  Auslaut:  lepaidh, 
sluagh,  cruaidh,  druadh,  roghmar,  it  chinaidh,  atchuaidh,  ardaigh,  rigb, 
cioidbib,  biudh,  Feidblimthi,  Eoghan,  adbgeoin,  cia  beidh. 

3.  Die  aspirirte  Aussprache  der  Mediae  in  der  angegebenen  Stellung 
muss  schon  früh  eingeireten  sein,  denn  auf  ihr  bejruht  die  bereits  in  L 
nachweisbare  Vertauschung  von  d  und  g:  ursclaige  fü/r  ursclaide  cap.  8 
(ursclaidi  Lc).  In  Lc:  cobsaig  für  cobsaid  17,  37,  geissig  für  geisid 
4,10?  . 

Für  die  gewöhnlichere  Schreibweise  buredaig,  corodasig,  Usnig: 
buredalcb,  coro  dusich,  Uisnich  {auch  Uisnecb). 

4.  th  für  ch:  ro  scaith,  suaithnid;  Dieselbe  Differenz  zwischen 
sechnon  Lc  und  setbnon  L.  Eg. 

5.  p  erscheint  selten:  lenap,  erptba  (ro  herbbad). 

6.  nd  für  nn:  iodaidchi  sin  {so  auch  in  L  cap.  10),  do  chormandaib, 
cuslendaig,  tuindi. 

7.  ndn  für  nd  oder  nn:  indnitbruib,  indnaidcbi,  indnund,  indni  sin. 

8.  ea  für  e:  cuibreand,  leass,  fear,  Seancha,  feastar,  bean,  leachtan, 
Leabarcbam,  cluinead,  cuiread,  tairmeasc,  imbeathaid,  tria  indlead, 
siardeas,  Easruaid,  Feargusa,  for  feada,  seach,  atbeiread.  Daneben 
jedoch  cluned,  fecht  u.  a. 

6* 


84  n  Longes  mac  n-Usnig. 

9.  Sonderbare  Epenthese  des  i:  tarimchell,  ferig,  tairib,  amisear  für 
tainnchell  u,  s.  f.  .  * 

10.  DcLS  n  des  Äcc.  S.  ist  nicht  immer  gewahrt:  i  tir  ele,  fccht  and 
{neben  fecht  n-and). 

11.  Die  Präposition  in  verdoppelt  Qw  n  schon  im  ÄÜvrischen  vor  pro^ 
nominalen  Elementen  (Z.^  p,  627).  Aber  hier,  ausser  in  FäUen  wie 
inna  cotlad  {neben  ina  sesam)  aiich  vor  nominalen  Fonnen:  inn  Emain, 
inn  Eri,  inn  Erind^  inn  Ultaib,  ind  essld.  So  wohl  auch  zu  fassen 
innoenlö,  vgl.  isinnoenlö.  Die  spätere  Form  a  für  i  in:  alias,  at  chin, 
am  farrad  {neben  it  farrad)  u.  a. 

12.  Neben  der  alten  Form  der  Präposition  oc  auch  ic,  vereinzelt  ag 
(aga  hailgnigud);  etrom,  etorru  neben  ittr. 

13.  Der  Artikel,  der  im  Mittelirischen  die  besondere  Form  des 
Dat.  PL  aufgegeben  hat,  unterscheidet  auch  das  Neutrum  nicht  mehr 
streng:  in  mid,  in  tigi  (Nom.  PI);  aber  audeilm. 

14.  Die  Partikel  din  steht  oft  da,  wo  L  d&na  oder  dono  hat;  dana 
in  Lc  selten. 

15.  Für  inquit  gewöhnlich  or  und  ar,  vereinzelt  ol. 

16.  Die  Längenzeicihen  sind  in  Lc  besonders  spärlich  gesetzt. 


EisrenthUmlicIilceiteii  des  Egerton  Manuscripts  (Eg).* 

1.  Media  an  Stelle  altir.  unaspirirter  Tenuis:  fidir,  badar,  berdais; 
öag,  com  ög;  gacb,  gu  ro  la,  gu  ro  düisig,  gusin  tan,  gusaniud. 

2.  Media  aspirirt  ztcisclven  Vocalen  oder  im  Ausluut:  sliiagh,  Usnigh, 
Fedlimidb,  scelaighi,  issin  tigh,  brogbtar.  Für  aspirirtes  b  wird  ö 
geschrieben:  in  öen. 

3.  th  für  ch:  ro  scaith. 

4.  cc  für  g:  arccuit  (argenti),  Euccuin,  aircc,  tiiarccaib.  Sehr  oft 
ist  die  im  Altirischen  unaspirirte  Tenuis  so  bezeichnet:  corccra,  foccla, 
olcc,  ind  6icc,  a  coiccert,  tÄnicc,  acc  diil,  liicc  61  (daneben  ac  öl  etc.). 
Achnlich  lotUir,  ro  lasatt. 

5.  Vielfach  p  für  b:  ispert,  uimpi/impi  (Fem.),  ina  (Fem.)  prninn, 
compui,  compatar,  erptha;  hidrupuirt,  tuip,  ipius  {für  altir.  ibes\ 
droibdiuip,  lip,  leiinnp;  co  ru  gaph,  foiltleauphar. 


*  Dieselben  tragen  tum  Theil  einrn  dialecUachen  Charakter,  s.  B.  die  unier  10,  12, 
13,  14  enrähuten.  Auf  die  .Spuren  diaUciiachtr  Yersdiicdenheit  in  der  älteren  Spracht 
hat  man  noch  nicht  geachitt. 


II  Lon^es  mar  n-Usniflf.  '  85 

6.  ü  bezeichnet  die  Aussprache  von  f  hititer  urspriinglich  vor- 
handenem Nasal:  aüfail  (=  i  fail);  aber  auch  itir  fianuib  üfer  n-Alban. 

7.  q  öfter  für  cu  verwendet:  qcu,  qgi-sium  (daneben  chuicce);  aber 
auch  innoidqi  (diese  Nacht),  cinn  ar  qnn  (Kopf  an  Kopf), 

8.  th  für  urspr.  t  zwischen  Vocaien  oder  im  Auslaut,  ivo  eher 
bereits  die  alte  Sprache  mit  Vorliebe  d  setzt:  cona  haicciuth,  atcluiuiuth, 
atberiuth,  coiciuth,  foath,  cuidbiutho. 

9.  ea  für  e:  longeas,  bean,  tairmchcall. 

10.  iu  für  altir.  e:  atcluiniuth ,  cona  haicciuth,  atberiuth;  iud 
ingiun  {neben  ingen),  a  muimiu,  a  ccliu,  rechtarriu  {Nom)\  mu 
mochligiu,  hi  tir  n-ailiu  (Acc);  mo  craidiu  (Voc);  gen  n-gairiu, 
Iduirtemniu  (Gen.);  ipius  {altir.  ibes);  coiciuth;  luingius.  Vereinzelt: 
suiliub  {Bat,  PI). 

11.  ea  für  e:  cech  feur,  leunup,  meuscco,  do  leupthugad. 

12.  au  für  a:  diau  imdaid,  scallglausaib,  im  faurrud,  siaurdess,  do 
taubairt,  for  läuim. 

13.  Aus  a,  zu  dem  i  eindringt,  wird  oi:  oiti,  cacmoinech,  amoig 
{neben  amuig),  oirfitigh,  toirb,  foilte,  rf  Fernmoige,  eil  cloichiu. 

14.  Vorliebe  für  o  im  Auslaut:  con  faccD,  con  deruo,  cualo;  for  tua 
ina  h£mno,  maro,  a  lämo,  datho,  na  fiado,  snechto,  cöeco  u-gillo  {neben 
coeca),  gnimo  moro,  fiadoch,  fri  ciano. 

15.  Vereinzelfes:  io  für  i:  miol.  —  eau  für  altir.  e;  foiltleauphar.  — 
sei  für  altir.  äi:  csein  {ziceitndl).  —  ea  für-  ia:  eat,  eat.  —  eu  für  ia: 
eurum. 

16.  Ufufenaue  Genetiv  formell:  Erinn,  Uislinn,  mac  Uisnech;  tri  mac 
n-Uislinne  {vgl.  Derdrinni  in  der  Unterschrift  in  Lc). 

17.  Die  Präpositian  in:  a  tigh,  alles,  afifail  (=  i  fail);  inn  Eriu, 
hind  inis;  dagegen  issin  tigh  u.  s.  w.  —  Die  Präposition  oc  auch  in 
den  Formen  ac,  ic. 

18.  Die  Praep.  im  und  etar  mit  Dativ:  impaib,  etarruib  {gleich 
darauf  etani). 

19.  Der  Artikel  im  Allgemeinen  regelmässig,  abgesehen  davon,  dass 
die  besondere  Form  des  Dat.  PI,  fehlt  und  ebenso  das  Neutrum  nicM 
mehr  vom  Masc.  und  Fem.  geschieden  wird:  in  deilm.  Vereinzelt: 
an  tan. 

20.  Neben  din  findet  sich  mehrmals  dono. 

'^1.  Für  inquit  getcöhnlich  ol  (13  mal),  seltner  or  (4),  ar  (3),  uar  (1). 


86  II  Louges  tnac  n-Usnig. 

Anhang  IL 

Bemerkungren  zum  Texte. 

Hier  iheile  ich  mitj  wie  O'Flanagan  und  0' Curry  die  schwierigen 
Stellen  Obersetzt  haben.  Letzterer  verstand  ohne  Frage  die  äUere  Sprache 
hesser,  als  ersterer,  aber  auch  0^  Curry  geht  über  jede  Schwierigkeit 
stillschweigend  hinweg  und  hat  für  ÄUes  eine  Uebersetzung.  Ich  selbst 
sehe  an  vielen  Stellen  nur  so  viel,  dass  sie  bis  jetzt  nicht  richtig  inter- 
pretirt  sind,  ohne  selbst  die  Schwierigkeiten  ganz  beseitigen  zu  können. 
Außerdem  habe  ich  die  Stellen  angeführt,  welche  Stokes  um  einzelner 
Formen  wülen  in  seinen  grammatischen  Arbeiten  eitirt  und  übersetzt  hat. 

Cap.  1.  Die  Frage  und  Anticart,  womit  die  Sage  beginnt,  weist 
uns  in  die  Zeiten  der  mündlichen  F/r Zahlung  zurück:  Die  Frage  gehört 
dem  an,  der  die  Erzählung  zu  Kören  ivünschte,  die  Antwort  dem 
Erzähler.  Ni  insa  (nicht  schwer)  ist  eine  beliebte  Antwort,  gewöhnlich 
abgekürzt  ni  geschrieben;  es  findet  sicn  in  vollständiger  Schreibung,  pjßt 
limmsa  reimend,  in  einem  der  Gedichte,  welche  eine  Handschrift  des 
Klosters  S.  Paul  in  Kämihen  enthält,  s.  Goid.^  p.  176. 

Tucthar  chucoinn  in  ben  ol  se  co  fiasmais  cid  diatä  in  dcilm  si 
„Lass  das  Weib  zu  uns  bringen,  sagt  er,  damit  wir  erfahren,  woJhcr 
dieser  Lärm  ist'*  Stokes  BeUr.  VII,  53. 

Cap.  2.  Die  inetrische  Form  ist  zuerst  in  (XFlanagan's  Text  (der, 
wie  erwähnt,  mit  Eg  übereinstimmt)  von  Ebel  erkannt  worden,  Z.*  p.  962, 
Aus  Eg  sieht  man  deutlich,  dass  es  sechs  siebensilbige  Halb  reise  sein 
müssen.  O'Flanagan  übersetzte:  „  .  .  what  violent  noise  is  it  that 
spreads  alarm  through  the  house,  woman,  saith  he;  it  sounds  from  ihy 
womb;  roars  fr  am  thy  compreliension;  ears  hear  it;  a  gleam  of  sträng 
light  is  its  similitude.  Many  an  individual  within  its  compass.  My 
hardy  blood  it  wounds."  —  0' Curry  übersetzte:  ,,What  startling  sound 
[is  thatif  0  wonian!  'Said  he,  which  ascends  in  the  cavity  of  thy  ruttibling, 
compressed  womb?  by  ears  is  heard  tJie  growl  between  thy  two  sides 
power fuUy  sweUing;  great  terror  hos  seized  upon  me;  my  heart  is 
toounded  by  steel.'*  —  Da  die  3.  Sg.  Pass.  von  cluinim  audio  cluiner 
lautet  {Corm.  Gl.  Transl.  p.  15  auchaide),  so  muss  cluinethar  anders 
gefasst  werden. 

Cap.  3.  Wenn  auch  dieses  Stück  ursprünglich  metrische  Form 
gehabt  hat,  so  ist  dieselbe  hier  durch  eine  alte  Corruption  des  Textes 
besonders  stark  verdunkelt.  O'Flanagan  übersetzte:  „Then  Catlibad  Said, 
Listen  imto  C.  of  müd  generosity,  dvil,  a  great  mild  Chief,  magnified, 


II  Longes  mac  n-Usnig.  37 

exalted  through  science  of  Druidimi.  Tlien  Feltm  said,  Since  mint  are 
not  ihe  fair  words  of  explaining  knowledge,  as  toomen  I  understand 
not;  what  in  conceahnent  tcithin  thy  toomb  screamed  so  loud."  — 
O^ Curry  übersetzte:  „Let  Cathbad  hear  {s(tid  aÄc]  the  comely-faced, 
beautiful;  a  chief,  pure,  great,  magnifieetit ,  tcho  is  moved  by  the 
druidistns  of  Druids;  since  not  to  myself  belöng  fair  words,  from  which 
F.  might  obtain  illumination  of  Jcnotvledge;  since  the  woman  does  not 
know,  what  in  her  wonib  there  be,  though  it  is  in  the  receptacle  of  my 
womb  it  screanhs." 

Cap.  4.  Hier  ist  die  metrische  Form  unverkennbar:  jeder  HaJbvers 
muss  sieben  Silben  haben,  vgl.  Fbel  Z}  962.  Da  9ich  im  Ganzen 
19  HaJbverse  ergeben,  so  muss  entweder  einer  verloren  gegangen  oder 
einer  zugesetzt  worden  sein  {vielleicht  lin.  8  niamdai  —  partardeirg?). 
Ich  vermuthe,  dass  uns  hier  zwei  verschiedene  Gedichte  vorliegen,  das 
zweite  beginnt  V,  10  (Geisid).  Dcw  erste  ist  besonders  corrupt,  obwohl  es 
sowohl  von  O^Hanagan  als  auch  von  0' Curry  ohne  Änstoss  übersetzt 
worden  ist:  „under  ihe  girdle  round  thy  womb  hath  screamed  a  female 
infant  of  shining  yeUow  hair,  of  lyoignant  eye»,  of  ears  sensitive  to 
sound;  her  cheek  of  purple  red,  with  the  colour  of  snow;  I  compare  her 
teeth  to  pearls;  I  id^ntify  her  Ups  to  strawberries ;  a  virgin  from  whom 
shall  arise  many  misfortunes  to  the  Ultonians"  O'Flanagan.  „In  the 
receptacle  of  thy  womb  screatns  a  maiden  of  yeUowest  yeUow  hair;  lier 
eyes  the  most  enchanting,  blue-glancing  Sticadoes;  her  cheeks  blue 
crimson,  to  the  colour  of  snow  we  liken  tliem,  Jter  teetJi  without  blemish, 
pearly;  Jter  Ups  of  cherry-red;  a  maiden  on  whose  account  thei'e  mll  be 
many  woundings  between  Ultonian  heroes.**  —  F.  1  ist  mit  Lc  und  Eg 
becestair  zu  lesen,  V.  2  biidi  (Comparativ?)  budichaiss,*  wenn  letzteres  das 
richtige  Wort  ist.  V.  3  ist  corrupt.  Zu  V.  4  vgl.  ba  deirgiglitir  sfan 
alebi  cecbtar  a  da  ghrüad  (Tochmarc  Etdine,  Fg.  1782).  Zu  V.  6,  7  vgl. 
deidghin  coir  comard  ina  cinn  issc  nfamdo  nemonnta  ibid. 

V.  9  eter  Ulto  erredaib  kann  nicht  richtig  sein:  ursprünglich 
standen  wohl  beide  Wörter  im  Äccusativ. 

V.  10—14  übersetzt  0' Curry:  „There  screams  in  thy  womb,  there 
shauts  a  maiden  fair,  tatl,  long-haired,  for  whom  Champions  wül 
contend;  whmn  many  high  kings  will  solicit;  [kings^  who  shall  be  seeking 
the  heavy  loaves  of  [military']  pay  of  Conchöbar's  promnce." 

Cap.  5.  V.  1  Das  Versmass  ^spricht  für  manderamär.  O'Flanagan 
übersetzt:  „on  whose  account  there  shall  be  great  weeping'^  O* Curry: 
„for  whom  we  have  prophesied",  Stokes:  „about  wlwm  we  speak", 

V.  3  cesfaitit  etc.  „Ulstermen  shall  suffer  in  thy  time"  Stokes  Beiir. 
VU,  35. 


83  II  Longes  mac  n-üsnig. 

F.  7  clainti  se  „hear  this"  (2.  Imperat)  Stokes  Beitr.  VII,  42, 

V.  9 — 12.  Da  sich  die  vorhergehende  Strophe  auf  die  Verbannung 
der  Söhne  Usnechs,  die  folgende  auf  die  Verbannung  des  Fergus  bezieht, 
80  wird  in  dieser  Strophe  die  Eüchberufung  und  der  Mord  NoisCs 
gemeint  sein.  V.  11  hat  in  L  eine  Sübe  zu  viel,  in  beiden  anderen 
Handschriften  fehU  a.  O'Flanagan  übersetzt:  „There  is  objection  in  tky 
visage,  tho'  it  be  hereafter,  ihat  shall  destroy  a  prince's  mighty  sons^*; 
0' Curry:  „Its  mcJcedness  shaU  be  rued,  even  afterwards,  tohen  shaU  fall 
tl%e  sons  of  mighty  Jcings."  Stökes  citirt  Beitr.  VII,  49  fofoesat  maic  rig 
rogmair  „Söhne  eines  beglückten  (?). Königs  werden  fallen,"  S.  70,  Z.  4 
V.  u.  lies  fofoesat. 

V.  15.  „Änd  a  deed  Ihat  hath  contracted  disgraee"  O'Flanagan; 
„and  a  deed  from  which  cryingä  shaU  come  forth."  Die  Lesart  von  L 
ist  hier  corrupt,  ar  cöemsat  guil  und  dann  guin  Fiachnai  wird  dem 
ursprünglichen  Texte  näher  stehn. 

V.  21.  „Du  toirst  eine  That  ihun  hässlicfi,  wüd"  Stokes  Beitr. 
VII,  18. 

V.  23.  y,Your  littU  lieap  shaU  be  not  in  its  due  place"  O'Flanagan; 
„thy  grave  shall  lie  in  a  place  not  nativtf*  0^  Curry. 

Cap.  6.  Ailebthir  dorn  röir  fein  „sie  wi/rd  belebt  werden  (V  nutrietur 
^.«  1095)  nach  meinem  Willen"  Stokes  Beitr.  VII,  64. 

Cap.  7.  Ni  pam  sUnsa  .  .  .  „ich  rcerde  nicht  wohl  sein,  sagt  sie, 
bis  ich  ihn  sehe"*  Stokes  Beitr.  VII,  40,  VI,  472. 

Cap.  9.  no  thogfaind-se'  etruib  far  n-dis  „ich  würde  toählen 
zwischen  euch  beiden"  Stokes  Beitr.  VII,  36  (den  Satz  isoltrend);  no 
gcbaind  tairbln  öe  amalt-sa  „ich  würde  einen  jungen,  kleinen  Stier 
nehmen  wie  dich"  Stokes  Beitr.  VII,  23.  —  Von  den  in  L  fehlenden 
Worten  wird  cith  fobithin  faitsine  Cathbad  noch  zu  Noisi's  Antwort 
gehören.  Dann  fragt  Derdriu:  In  dorn  femid-sa  deiri-si  sin  (sagst  du 
dies,  um  mich  zurückzuweisen)?  Noisi  antwortet  bejahend:  Bid  do  imorro. 

Cap.  10.  Cid  no  tdi  etc.  „What  are  you  äbout,  say  they,  is  not 
there  the  fated  destruction  of  Ulster"  O'FJanagan.  „What  art  thou 
about,  for  which  the  U.  should  wound  theo  for  thy  faults"  O' Curry. 

Is  and  dochuaid  döib:  es  vit  atchüaid  (wie  in  Lc  und  Eg)  zu 
schreiben,  da  nur  dieses  Compositum  bis  jetzt'  in  der  Bedeutufig 
„berichten,  erzählen"  naclujewiesen  ist. 

Regmait-ne  lee  i  tfr  ele  „toir  werden  mit  ihr  in  ein  anderes  Land 
gehen"  Stokes  Beitr.  VII,  20. 

Cap.  11.  For  essama  ist  in  for  foessama  zu  corrigiren.  „They 
were   at  shiftings   all   around  Erin"    O'Flana^an.     ^^Faesaip   ww   Üie 


II  Longes  mac  ri-Usnig.  89 

escort  or  protection  which  a  gtiest  received  on  his  Visits  xohHe  passing 
from  one  house  to  ano^ier"  O'Donovan  Suppl.  zu  O'R.  Dict.  „Faesam 
toas  ihe  right  which  erery  Trebaire,  or  chief  of  houseJioJä,  possessed  of 
entertaining  and  protecting  strangers,  or  of  giving  sanctuary  to  those 
nharged  with  offenqes  or  debt,  during  a  certain  numher  of  days 
aceording  to  h4s  rank,  toithout  having  to  enter  tnto  recognizances  to  the 
Fine,  or  heing  held  speeiaUy  responsible  for  tJieir  acts"  Sullivan, 
O'Curnfs  On  the  Manners  and  Custmns  of  the  Ancient  Irish  I  p.  CCXCIII 
(vgl.  III  Index). 

Ard^g  na  ro  marbtaia  impi  „auf  dass  sie  nicht  getödtet  würden 
fwr  «e*'  (besser  „ühretwegen")  Stokes  Beitr.  VII,  61. 

Cap.  12.  Marbthar  etc.  „Let  Noise  be  slain  forihwith  and  let  Ihe 
woman  sleep  with  thee,  says  the  Steward,  No!  says  the  Mng^'  Stokes, 
Corm.  Gl.  Transl.  p.  15. 

Cap.  13.  Imthigid  etc.  „gehet  fort,  sagt  sie,  denn  wenn  ihr  nicht 
heute  abend  fort  geht,  werdet  ihr  morgen  getödtet  werden"  Stokes  Beitr. 
YII,  5.  Mani  thistai  as  hinnocht  „wenn  ihr  heute  Abend  nicht  fort 
gehtf'  ibid.  42.  —  Zu  der  seltneren  Construction  maic  üisnig  do  thuitim 
vgl.  ZJ^  p.  924,  Lc  und  Eg  haben  die  gewöhnlichere  Construction,  in 
toelcher  das  Subject  des  Infinitivs  im  Dativ  mit  do  nachfolgt.*  — 
Bagthair  „ibitur"  Stokes  Beitr.  VII,  62.  —  Tiagait  side  co  ragbaiset 
et^.  „Let  them  come  (tiagat)  tili  we  tdke  them  into  hand  from  beyond 
sea"  0*Flanagan.  „ .  .  and  they  iook  them  by  the  hand  from  off  the 
sea"  O' Curry,  mit  der  Note:  „They  led  them  by  the  hand,  that  is,  tJiey 
took  them  under  their  protection,  off  the  island  to  which  they  had  fled." 

Cap.  14.  Ar  isbertatar  etc.  „Denn  Uisnech's  Söhne  sagten,  dass 
sie  keine  Speise  essen  würden  in  Irland*'  Stokes  Beitr.  VII,  53. 

In  O'Flanagah's  Version  wird  ausfuftrlicher  erzählt,  wie  Fergus 
xwruckgehaUen  wurde:  Fergus  ist  gebunden,  nie  ein  Fest  abzulehnen 
{l.  c.  p.  32).  Darauf  baut  Conchobar  seinen  Plan.  Borrach,  einer 
seiner  Vertrauten,  dessen  dün  in  der  Nähe  des  Meeres  lag  (p.  41\  mMss 
Fergus  zu  einem  Feste  einladen,  als  er  mit  den  Söhnen  üsnecKs  dort 
ankommt  (p.  51).  Fergus  darf  die  Einladung  nicht  ablehnen,  anderer- 
seits hat.  er  Conchobar  versprochen,  seine  Schützlinge  olme  Aufenthalt 
nach  Efnain  Macha  zu  bringen.  Er  bleibt  zurück  und  schickt  seine 
Söhne  mit  den  Söhnen  Üsnech^s.        • 

Cap.  15.  Co  tue  f6i  etc.  „untü  he  put  him  under  him,  and  untü 
he  laid  down  upon  him"  0' Curry. 


*  Sollte  mßn  nicht  tignUlich  erwarten:  Ba  ferr  a  comaitecht  olda»  a  a-imguin? 


/' 


-J 


90  n  Longes  mac  n-Usnig. 

Cap.  16.  Sarugad  Conchobair  impu  ,yConor  was  put  to  flight  by 
ihem^^  O'Flanagan;  „and  C.  was  insuUed  in  regard  to  Üiem^*  O^  Curry. 
„Sarughadh  violatian^^  O'Donovan  Suppl  zu  O'B.  Dict.  —  ,,Saraghudh, 
an  insuU  or  assauU  not  amounting  to  the  shedding  of  hlood;  female 
triolation,  the  violathn  of  a  church  or  ecclesiasticeU  dignity;  the  violation 
of  any  sanctuary^^  SuUivan,  0' Curry' s  On  the  Manners  etc.  III,  473 
(Grith  gablach). 

Ar  ro  fetatar  etc.  „for  they  knew  that  they  were  a  couple  Ihat 
would  hindly  receive  them;  and  thai  they  were  not  a/fectionately  disposed 
towards  Ulster*^  O'Flanagan;  „ .  .  .  who  would  sustain  them^  and  ü  was 
not  turning  their  back  on  love  for  the  Ultonians^^  0^  Curry. 

Cap.  17.  F.  5—8.  ,yNaisi,  companion  accomplishcd,  müdy  lament 
htm  at  once  with  tne;  Ardan,  suhduer  of  tlie  luxurious  boar,  bewaü 
Ändli  ofmighty  vigour^*^  O'Flanagan;  ,yNom  at  mead-making,  brimming, 
sweet,  —  I  preparing  a  bath  for  Mm  at  the  ßre,  —  Ärdan  wüh  an  ox 
or  fat  hog,  Annle^s  shoulder-bundle  [of  faggots]  over  the  high  river^*- 
O*  Curry.    V.  8  ist  woM  mit  Eg  asclang  zu  lesen. 

V.  11.  baithium  es  war  mir?  vgl.  bithom  Beitr.  VII,  41.  Aber  in 
L  fehlt  eine  Silbe.  „Ecer  more  delightful  to  me  thrd'  life^''  O'Flanagan; 
„I  have  knowny  ere  now^  a  chase  upon  a  doe^^  0' Curry.  Stokes  brieflich: 
,,ba,  haithnium  is  right:  there  hos  been  knotoledge-to-me  (aithue  +  um, 
the  suffixed  i^ers.  pron.  1.  Sg.). 

V.  13,  14.  ,yW7iefiever  mighty  Naisi  would  set  out  to  hunt  the 
woods,  the  fair  toide  plains^''  CFlanagan;  ,,whcn  Noisi  the  noble  would 
set  a  mess  on  the  faggots  of  the  wüd  plains^^  O'Curry. 

F.  17.  In  cach  mi  (jeden  Mbnat)  scheint  corrupt  zu  sein.  „Tho' 
sweeter  to  you  is  the  dirge  of  pipes  and  hom  trumpets^*^  O^Flanagan. 

V.  23.    In  L  fehlt  eine  Sübe,  es  ist  ba  vor  binnia  zu  a^gänzen. 

V.  29 — 32.  „Nam's  grave  has  been  made,  sorrowftd  indeed  was  its 
consequence;  he  supplied  nunibers,  by  might,  of  waving  beverage,  in  their 
slaughter^^  O'Flanagan;  „.  .  .  sorrowful  to  me  that  banquetting,  which 
a  party  have  given  through  guile,  the  deadly  draught  of  which  they 
have  died^*^  O'Curry. 

V.  33,  34.  „DeUghtful  their  birth  of  most  beauteous  blootn,  whose 
manhood  rose  to  highest  vigowr^^  O'Flanagan;  y,Beloved  the  trimmed  one 
of  finest  beardy  with  tM  the  chosen  one  though  unbea^ded^*  O^Curry. 

V.  35,  36.  ba  dirsand  etc.  „es  i$t  traurig,  dass  ich  heute  nicht  auf^ 
stehen  werde^^  Stokes  Beitr.' Yll,  45,  indem  er  nadresco  auf  na-adrecsu 
zurückfuhrt,  und  dies  fälschlich  für  ein  Futurum  ?Mlt.  Er  selbst  führt 
gleich  darauf  in  uocho  n-erus  „ich  werde  nicJt>t  aufstehen''  eine  wirkUche 
Futur  form  dieser  Wurzel  an.  „Hoto  sad  the  consequence  to-day!  The 
sons  of  Usnach  have  been  immokUed'^  O'Fla/nagan;  „Sorrowful  that  I 


II  Longes  mac  ii-Usnig.  91 

cannot  arise  to-day  to  icatch  the  Coming  of  Visiers  sons*'^  O^Curry.  Die 
Verse  33  und  35  haben  je  acht  SUben.  Anstatt  idnaidiu  ist  woM 
indnaidiu  zu  Itsen,  vgl.  iarsind  indnidia  see^mdf^m  expectationem  Wh, 
Z.«  877. 

V,  37,  38.  Bei  0*Flanagan  fehlt  menma  oder  mini  und  steht  oglau 
für  oglach:  „Dear  their  stceet  conv&i^e,  dear  their  youthful  vigour  of 
high  might.^^  Dagegen  0* Curry:  ^JBeloved  tl\e  spirit  firm^  just;  heloved 
the  warrior  taU,  nohle.'^ 

V.  39,  40.  Fä.1  und  tiugnär  vnrd  in  F&il  pnd  tiugnAir  zu  ändern 
sein.  Vgl.  inis  F&il,  ein  Name  für  Irland.  ,,In  their  passage  thro*  the 
piain  of  Fdl  (Erin),  welcome  was  the  approach  of  tJieir  ralorous 
prowess^^  O'Flanagan.  „After  flying  through  the  woods  of  Fdl,  heloved 
the  State  of  our  final  scjourn^*  0' Curry. 

V.  51.  y,My  senses  are  scattered  away^*"  O^Flanagan;  „my  attention 
is  flung  upon  the  grotips^^  O'Curry.  Mo  cheird  ist  sicherlich  Schreib- 
fehler für  ino  cheill. 

V.  53,  54.  ^.Welcome  to  me  are  not  to-day  the  cordial  liqaors 
quaffed  by  nobles^^  O'Flanagan.  „For  joy  to-day  I  have  no  time 
in  the  distrihuting  of  ale  in  noble  cups*^  (indail  lenda  ercthar  säir) 
O'Curry. 

Cap.  18.  V.  2.  „Du  hast  auf  mich  gehäuft  Sorge  mit  Trauer^*' 
Stokes  Beitr.  VII,  21. 

V.  3.  Anstatt  ised  am  ist  (auch  des  Versmasses  wegen)  nach  Lc  zu 
lesen  ised  tatham.  „Dies  ist  es,  was  ich  habe,  so  lange  ich  lehe^^  Stokes 
Beitr.  VII,  41. 

V.  4.  O'Flanagan  hat  die  Abkürzung  sc  zu  scel  ergänzt  und  über- 
setzt: „The  tale  to  me  is  not  acceptable.^^  i^Thy  love  with  me  cannot 
dbid&'  (rCurry. 

V.  7  hat  eine  Silbe  zu  wenig;  vielleicht  ist  ro  iicais  zu  lesen. 

V.  9.  An  iugnais  fjc.  „The  absence^^  0' Curry;  an  ingnius  Eg  „the 
afßiction*^  O'Flanagan.  Anstatt  dam  ist  nach  Lc  des  Reimes  wegen  lern 
zu  schreiben. 

V.  10.  „Tlu:  Coming  of  tl^e  slaughter  ofUsnacKs  sons  through  me" 
(TFlanagan.    „The  Coming  of  death  over  üisle's  son"  O' Curry. 

V.  11.  „Black  corses  made  of  their  fair  frames"  WFlanagan. 
Cuman  cirdub  „a  dead-black  heap"  0' Curry. 

V.  12.  Anstatt  .  .  .  m-ban  ist  mit  Lc  des  Reimes  wegen  fer  z^i 
lesen.  0*Flanagan  schreibt  sech  ilu;  in  Eg  ist  das  r  von  ilur  nur  du/rch 
Hocilsiellung  des  u  ausgedrückt. 

V.  29,  30.  „Sent  to  us  was  Fergus  fair  to  bring  us  o'er  tlie  wide 
main"  O^Flanagan.  „Against  us  transgressed"  (forruich  rind  Lc) 
O^Curry.    V.  29  hat  nur  in  Eg  die  richtige  ZaM  der  Silben, 


92  II  Longes  mac  n-üsnig. 

V.  33,  34.  O'Flanagan  schreibt  cian  o  betis,  „However  lang  Üiey 
would  he  on  tke  piain,  ülad^s  (nobles)  at  the  heck  of  Conor."  „Though 
they  were  upon  the  piain  the  U.  all  before  tJhe  face  of  C/'  O'Cwrry. 

V.  35.  „Ich  würde  sie  äUe  hingehen  für  N.'s  Gesellschaft"  Stokes 
Beitr.  VII,  22.    Des  Versmasses  wegen  ist  se  zu  streichen. 

V.  39,  40.  O^Flanagan  theilt  falsch  ah:  Is  tresi  comand  a  mair, 
Mo  dae  o  la,  Chonchobhair  „The  affection  is  stronger  that  lives^  thd*  my 
darling  he  dead,  o  Conor!^^  ,jSorrow  is  more  power f\d  than  tlie  sea^  if 
you  would  know  it,  o  0."  0' Curry, 


IIL 

Die  Geschichte  vom  Schweine  des  Mac  Däthö. 


1.  Diese  in  ihren  Sittenschilderungen  und  anderen  Einzel- 
heiten merkwürdige  Sage  ist  bisher  noch  nicht  gedruckt.     Die    . 
Handlung,  welche  ihren  Inhalt  bildet,  erzählt  O'Curry,  LecL  on 
the  Ms.  Mat  of  Anc.  Ir.  Hist.  p.  486,  und  On  the  Manners  etc. 
III,  p.  372. 

Die  Handschriften,  welche  ich  benutzt  habe,  sind  die 
folgenden : 

*)  Book  of  Leinster  (12.  Jahrb.),  fol.  72  und  73,  durch 
L  bezeichnet; 

2)  Miscellanea  Hibernica  (Irin.  Coli.  Dubl.  H.  3,  18, 
Papierhandschr.  des  16.  oder  17.  Jahrb.),  Part  II,  p.  743 — 748, 
durch  M  bezeichnet; 

^)  Harlejan  Manuscript  5280  im  British  Museum 
(Vellum  Ms.  geschrieben  oirca  1560),  fol.  50,  durch  H  bezeichnet. 

Selbstverständlich  ist  der  Text  von  L  zu  Grunde  gelegt, 
und  zwar  in  einer  Abschrift  des  Herrn  Hennessy,  die  ich  1871 
mit  dem  Original  coUationirt  habe.  Die  zweite  Handschrift  (M) 
konnte  ich. damals  wegen  Mangel  an  Zeit  nur  für  die  schwierigen 
Stellen  benutzen.  Von  H  besitze  ich  eine  Collation  des  Herrn 
O'Grady  vom  Jahre  1871,  sowie  eine  eigene  vom  Jahre  1874. 

2.  Der  Inhalt  der  Erzählung  ist  kurz  der  folgende: 

Der  König  von  Leinster,  Mesroida,  genannt  Mac  Ddtho 
(d.  i.  Sohn  der  zwei  Stummen)  hatte  einen  berühmten  Hund, 
Ailbe    mit   Namen,    dessen   Besitz   sowohl   Conchobar,    der 


94  ni  Sc^l  miicci  Mic  Däthö. 

König  von  Ulster,  als  auch  das  Herrscherpaar  von  Connacht, 
Ailill  und  Medb,  durch  reiche  Gegengaben  zu  erkaufen  wünscht. 
Mac  D4thö  ist  in  grosser  Verlegenheit,  wie  er  sich  den  gleich- 
zeitig erschienenen  Gesandtschaften  gegenüber  entscheiden  solL 
Auf  den  Rath  seiner  klugen  Frau  verspricht  er  jeder  der  beiden 
Parteien  den  Hund,  doch  sollen  die  Könige  in  Begleitung  einer 
auserlesenen  Schaar  ihn  selbst  abholen.  Diese  treffen  an  einem 
und  demselben  Tage  ein,  und  Mac  Däthö  schlachtet  ihnen  zu 
Ehren  sein  fabelhaftes  Schwein.  Da  fragt  es  sich,  wpr  es  zer- 
legen soll.  Wo  die  tapferaten  Helden  Erinn's  beisammen  sind, 
da  entscheiden  die  Thaten,  deren  sie  sich  rühmen  können. 
Nach  einem  kurzen  Wortwechsel  zwischen  einzelnen  Vorkämpfern 
der  beiden  feindlichen  Provinzen,  tritt  Cet  mac  Matach 
(Magach  in  H  und  M)  von  Connacht  vor,  setzt  sich  mit  einem 
Messer  in  der  Hand  an  das  Schwein  und  fordert  die  Männer  von 
Erinn  heraus,  ihm  diesen  Platz  streitig  zu  machen.  Jetzt 
erheben  sich  die  erprobtesten  Helden  von  Ulster  einer  nach  dem 
andern,  aber  jeden  kann  Cet  an  eine  Niederlage  erinnern,  die 
entweder  der  Gegner  selbst,  oder  sein  Vater,  oder  sein  Bruder 
durch  Cet  erlitten  hat.  „Er  that  so  der  ganzen  Provinz  einen 
Schimpf  an."  Eben  will  er  sich  zum  Schneiden  anschicken,  da 
kommt  Conall  Cernach,  ein  Hauptheld  von  Ulster,  und  springt 
in  den  Saal.  Die  beiden  Helden  begiüssen  sich  in  kurzen 
Rhapsodien.  Dann  aber  gebietet  Conall  dem  Cet,  zurückzutreten. 
Cet  muss  ConaU's  Ueberlegenheit  anerkennen,  sagt  aber,  dass 
Anluan  den  Wettkampf  mit  Conall  aufnehmen  würde,  wenn  er 
im  Hause  wäre.  Da  holt  Conall  Anluan's  Kopf  aus  seinem 
Beutel,  und  wirft  ihn  dem  Cet  an  die  Brust,  dass  ein  Strom 
Blutes  aus  seinem  Munde  brach.  Niemand  wagt  gegen  Conall 
aufzutreten.  Dieser  nimmt  den  Schwanz  des  Schwefnos  in  den 
Mund  und  schneidet:  die  Männer  von  Connacht  erhalten  weiter 
nichts  als  die  beiden  Vorderfüsse.  Ueber  diesen  Schimpf  erhebt 
sich  erst  im  Hause,  bald  aber  im  Freien  ein  blutiger  Waffen- 
kampf, in  welchem  Connacht  den  Kürzeren  zieht.  Mac  Däthö 
läset  seinen  Hund  los,  und  dieser  schlägt  sich  auf  die  Seite  von 
Ulster.     Der  Hund  greift  den  Wagen  von  Ailill  und  Medb  an, 


in  Sc^l  mucci  Mic  D&thö.  95 

wird  aber  yom  Wagenlenker  getödtet,  so  dass  die  Ebene  nach 
dem  Hunde  Mag  Ailbe  genannt  wurde.  Weithin  zieht  sich  der 
Kampf;  alle  die  Orte,  die  er  berührt,  werden  aufgezählt.  Doch 
auch  Connacht  hat  seinen  Triumph:  Fer  Loga,  der  Wagenlenker 
AililFs,  hatte  sich  in  der  Haide  verborgen  und  sprang  hinter 
Couchobar  auf  den  Wagen,  so  dass  dieser  in  seiner  Gewalt  war. 
Conchobar  muss  sich  durch  Zugeständnisse  loskaufen,  die  iiir 
Ulster  demüthigend  waren. 

Die  Verse  am  Ende  (Cap.  21)  beziehen  sich  auf  dieselben 
Vorgänge,  enthalten  aber  Namen,  die  in  der  uns  vorliegenden 
Version  der  Sage  nicht  genannt  werden.  Dazu  kommen  noch 
in  H  zwölf  Verse  über  Mesroeda's  Schwein  (vgl.  Cap.  5). 

3.  Was  die  Abkürzungen  der  Handschrift  anlangt,  so  bin 
ich  auch  hier  nach  den  S.  66  dargelegten  Principien  verfahren. 
Das  fast  wie  eine  Drei  aussehende  Zeichen  hat  in  dieser  Er- 
zählung in  L  durchweg  die  Geltung  us,  daher  ich  in  beus, 
chetumus  u.  s.  w.  meine  Ergänzung  nicht  bezeichnet  habe. 

Stillschweigend  ist  die  Ergänzung  der  abgekürzten  Schreib- 
weise vorgenommen  in  den  Wörtern:  Connacht,  Ulaid,  Eriu, 
Conchobar,  Ailill,  acht,  ocus,  for,  mac,  iarum,  chucum, 
immum  und  in  den  Formen  der  Wurzel  her.  Der  Gen.  PI. 
Connacht  ist  ausgeschrieben  Cap.  4  und  19,  Acc.  PI.  Con- 
nachta  Cap.  2  und  19,  Gen.  PL  \JlaA  Cap.  12,  Dat.  PI.  Ultaib 
Cap.  9  und  13,  Acc,  PL  Ultfo  Cap.  9,  Voc.  PL  Ulto  Cap.  12, 
Dat  do  Ailill  Cap.  4;  iarum  ist  ausgeschrieben  Cap.  5,  6,  17, 
immum  Cap.  11,  20. 

Die  Partikel  dana  ist  Cap.  17  in  M  pleno  geschrieben;  die 
Form  dna  findet  sich  Cap.  2  und  19  in  H.  —  Nom.  Sg.  mec 
Cap.  12,  Gen.  S.  mec  Cap.  1  in  H. 


9G  in  Scöl  mucci  Mic  Däth6. 


Inelfit  Seel  mueei  Mit  Bitkö. 

Durch   kleinen  Druck  im  Texte  Bind  die  in  L  verwischten  Wörter  kenntlich  gemacht,   die 

ich  nur  mit  Ufilfe  der  anderen  Handschriften  errathen  konnte.     Die  Sternchen  bezeichnen 

schwierige  Wörter  und  Stellen;  mehrere  derselben  sind  im  Anhang  besprochen. 

1.  Boi  ri  amra  for  Laignib,  i.  Mac  Dathö  a  ainm.  Bui 
cu  oca,  no  ditned  in  cu  Lagniu  uilc.  Ailbe  ainm  in  chon, 
ocus  lan  hEriu  dia  aurdarcus.  Tancas  o  Ailill  ocus  o  Meidb 
do  chungid  in  chon.  I  n-oen  uair  dana  tancatar  ocus  techta 
Conchohair  mic  Nessa  do  chungid  in  chon  chetna.  Ro  ferad  5 
failtc  friu  uile,  ocus  ructha  chuci-sium  isin  m-bruidin.  Is  i 
sein  in  t-aeised  bruiden  ro  boi  i  n-hErind  in  tan  sin:  i.  binden 
Daderga  i  crich  Cualand,  ocus  bruden  Forgaill  Manaich,  ocus 
bruden  Mic*  Dareo  i  m-Brefni,  ocus  bruden  Dachoca  i 
n-iarthor  Mide  ocus  bruden  Blai  briuga  i  n-Ultaib.  Secht  10 
n-doruis  isin  bi*uidin  ocus  secht  sligeda  trethi,  ocus  secht 
tellaigo  inti,  ocus  secht  corc,  ocus  dam  ocus  tinne  in  cach 
coire.  In  fer  do  theiged  iai^sin  t-sligi,  do  bered  in  n-ael  isin 
coire,  ocus  na  tabrad  don  chet  gabail,  issed  no  ithed.  Mani 
thucad  ni  don  chet  tadall,  ni  bered  a  n-aill.  15 

2.  Ructha  trä  na  techta  naimdai  chuci-sium  do  airiuc 
thuilo  doib  riasin  feiss.  Ro  raidset  a  n-athesc:  „Do  chungid 
in  chon  do  dechammar-ni  ö»  Ailill  ocus  ö  Meidb",  ar  tecta 
ConnacJdy  „ocus  dobertar  tri  fichit  cet  lilgach  a  chetoir  ocus 
carpat  ocus  da  ech  bas  ferr  la  Connachta,  ocus  a  chommdin  20 


Cap.  1.    Boi  ri  briig.  amrae  la  Laignib  IL  2  no  imthigid  Jf 

8  ba  lan  IL  di  irdurcus  in  chon  IL  do  thoet  techta  //. 

4  immalle   de   dechotör   ocus   techta  Ulad  IL  i  für   in   tan  sin: 

isandaimsir  sen  IL  lo  blai  brug.  a  coic.  Concob.  H.  12  secht 

n-dam  H.  is  no  tegiud  iersan  t-slig.  M.  u  für  na  tabrad: 

atabr.  H.  15  mani  thucad  vero  ni  don  ced  gab.  H.  araild  IL 

Cap.  2.    16  inaimga  (?)  chuccsem  H.  17  für  riasin  feiss:  riesiun 

doberta  amblad  andocom  //.  athes  L,  athiusca  H.  aithcscae  M. 

18  dodeochamanio    al    techtoi    ConnVIII    i.   0    Medb    ocus    o    Ail    IL 

19  a  chetoir  om.  IL  iyy  bus  dech  la  C.  fo  c.  uair  H. 


m  Sc^l  mucci  Mic  D^thö.  97 

i  dnd  hliadna  cen  motha  sin'^  ,J)ia  chungid  dana  do 
dechaniTnar-ni",  ar  tecta  Ulad,  „o  Chouchobar^  ocus  ni  messo 
Conchobcbr  do  charaity  ocus  dana  do  thabairt  set  ocus  indile, 
ocos  doberthar  a  chommeit  cetna  i  ciiid  hliadna,  ocus  biaid 
dcgcaratrad  de/^  5 

3.  Ro  lä  din  i  socht  m6r  inti  MacDathö,  corrabi  trithr&th 
cen  dig  cen  biad  cen  chotlod,  acht  co  immorchor  ön  taib  co 
araile.  Is  and  ro  räid  a  ben  riss:  „Is  fota  in  troscud  itäi; 
at4  biad  lat  cen  con  essara.  Cid  no  t4ir^'  Ni  tharat  frecra 
for  in  ninäi,  conid  and  ro  räid  in  ben:  10 

Tucad  turbaid  chotulta    do  Mac  Datbö  co  a  thech, 
ros  boi  ni  no  chomairled,     cen  co  labradar  fri  nech. 

Asöi  dosoi  uaim  fri  fraig    in  ferg  fene  co  londgail, 
4  a  ben  trebar  dos  beir  mod,    bith  dia  ceiüu  cen  chotlud. 

In  fer:    Asbert  Crimthand  Nia  Nair,    ni  thardda  do  rüu  do  15 

innaib, 
run  mna  ni  maith  concelar    maith  ar  mug  ni  athenar.* 

In  ben:  Cid  fri  mnai  atbertharsu,    mani  thesbad  ni  aire? 
8  ni  na  teit  do  menma-su,    teiti  menma  neich  aile. 


I  cind  blia.  {ohne  Praep.)  H.  a  do  dechamarne  o  C.  ol  teghtoi 
UL  H,  3  di  car.  H.  für  indile:  innli  H.  4  ocus 
doberthar  —  bliadna  om.  H. 

Cap.  3.     6  mör  om.  H.  7  cen  chotlod  om,  H.  co  a  imar- 

chor  H.  morchor  M,  8  idubert  an  ben  [pm.  riss)  R.  9  conessarai  H.  co 
nesora  M.       Cid  notai  al  in  ben.  nochorusacill.  is  ann  idbert  an  ben  U. 

II  CO  a  thech  H.  co  thech  L.  12  boi  les  ni  H.  bai  Hhut  in  ni  itf. 
cen  CO  tobnadhur  fri  neuch  H.  cen  co  tabnad  {sie)  M.  13  a  soi  do 
soi  H.  a  ani  do  soi  M.  do  fraich  H.  fraig  ilf .  14  treabair  M. 
modh  H.  M.  bid  M.  biaidh  H,  cheili  M.  do  celi  U. 
codlodh  H.  cotladh  M.  15  atbert  M.  Cremtonn  nia  n&ir  H, 
Cremtann  nia  nair  M.  niad  L.  tarta  H.  tardai  M.  ,  fri 
mnaib  H.  16  main  ar  .mog  ni  aithenor  M.  main  ar  mod  niaithenur  H. 
17  hinter  atberthasa:  or  sisi  M.  manit  eplad  ni  airi  M.  manidebl. 
ni  airi  H.  is  ni  nach  M.  nac  U.  teit  a  menmai  M.  teti  a 
mhenmo  H. 

7 


98  in  Sc^l  mucci  Mic  Däthö. 

In  fer:    Cü  Mesroida  Mic  Dathö,    ba  hole  lathe  etha  do, 

dofaeth  mor  fer  find  fria  rath,    bid  lia  tuiim  a  chath.* 

Manip  do  Chonchobar  berthair,    is  derb  bid  mogda 

in  gnim, 
12  no  con  faicebat  a  eluaig    bas  mö  do  buaib  na  do  thir.    5 

Mad  do  Ailill  era    leis  falmag  dar  sin  tüaith^ 
do-don-bera  moc  Matach    ata  neblai  luim  lüaith/ 

In  ben:  Tathut  airle  lim-sa  ris    ni  hole  fri  iarmairt  liinni,* 
16  tabair  doib-sium  diblinaib,    eumma  cia  thoetsat  immi. 

In  fer:    In  chomairli  doberi-siu     isi  nim  deni  cutal,  10 

Ailbe  do  roid  dia*     ni  con  fes  cia  o  tucad. 

4.  larsin  atracht  suas  ocus  rombertaigedar.  ,3äd  maith 
dun  tra",  ol  se,  „ocus  dona  haigedaib  dodn-ancatar**.  Anait 
side  leis  tri  laa  ocus  tri  aidche,  ocus  gairmter  chuei  fo  leith 
techta  Connacht.  „Ro  bä-sa  tra",  ar  se,  „i  n-imanim  mor  15 
ocus  cuntabairt  moir  co  ro  gle  dam,  i.  doratusa  in  coin  do 
Ailill  ocus  do  Meidb,  ocus  tecat  ar  cend  in  chon  co  sochraid, 


1  Mesreda  H.  Mesroidii  M.  2  do  foeth  H.  do  faoth  M.  mor 

bfer  bfind  H.  liaa  tuiremh  M.  lin  turim  a  cath  H.  3  manob  H. 

Goncobor   M.  is   om.  U.  5  no   an   fuigebt.  a  luaig  H.  no 

taicebthair   luaig  M.  bus  M.   bes  H.  no   do  tir  M.  is  do 

thir  IL  6  mada  H.  era  silis  H.  erae  silis  M.  falmoig  11. 

darstituaid   H.   tair   sa   M.  7   donob^ra  H.   do   notberai    M. 

Magach  M.  H.  adanebla  H.  lomm  M.  aloim  luaidli  H. 

8  tatat  arli  limsa  ris  H.  frimsai  fris  M.  hiarmart  H. 

ninde  H.  nintti  M.  9  doibsin  H.       cia  taethsat  H.  di  taethsatt  M. 

imbe  H.  imme  M.  10  adberisi  H.  atbirisiu  or  seisim  M. 

es  hi  nimdena  H.  isi  nindene  M.  11  raid  M.  r6aidh  H. 

Cap.  4.     1«  atraracht   i/.  nombertaigedur  H.  13  tra 

dünn  H.  diarnoidhedaib  (om.  dodnancatAr")  H.  u  teura  laa 

ocus  teura  aidche  ocus  tet  leu  fOr  leth  i.  lia  techt.  Connacht  H. 
16  ocus  a  comtabairt  co  ro  gleus  an  comtapatrt  sen  i.  deradusa  .  .  .  do 
Medb   asan   cuiitafiairt   sen  H.  17  tecait   ar  a  cend  an  chon  co 

sochraid  ocus  co  huallach  H. 


ni  Sc^l  mucci  Mic  D&thö.  99 

ocos  ro8  bia  lind  ocus  biad,  ocus  bertait  in  coin,  ocus  is 
fochen  doib^.    Buidig  techta  Connacht  dond  athesc. 

Luid  iarsin  co  tectaib  Ulad.     ^oratusa  tr&^^y  ar  se,  j^as 
mo   chontabairt  in  coin  do  Chonchobar,   ocus  bid  uallach. 
Tiastar  ar  a  chend  i  formnä  mathe  Ulad.    Bertait  ascada,   5 
ocus  ros  bia  failte.*^    Budig  techta  Ulad. 

5.   I  n-oen   16   imorro  ro   dalait-seom  etir  anair  ocus 
aniar.      Ni   ro   follaiged  leo-som  Aana,   t^catar  da  cöiced 
hErend  i  n-oen  16,  co  m-b&tar  i  n-dorus  bruidni  Mic  Datho.  • 
Tio-seom   fein   immach  ocus  dognf  failte  friu.      „Ni  robar-  10 
fachlisem,*  a  ocu,  ar  apaide  is  mo  chen  duib.   Tait  issin  less/'    v 
Lotar  ianun  uili  isin  m-bruidin,  leth  in  tigi  dana  la  Connachta 
ocus  in  leth  aile  la  Ulto.     Nir  bo  bec  dana  in  tech:  secht 
n-doruiss  ind  ocus  coica  imdad  etir  cecÄ  da  dorus.     Niptar 
aigthe  carat  im  fleid  imorro  bdtar  isin  taig.    Sochaide  dib  ro  15 
fuacbtnaig  fri  arailc.     Tri  chet  hliadan  ria  n-gein  Christ  ro 
boi   in    cocad   eturru.      Marbthair   d6ib  dana  in  mucc  Mic 
Dathö.     Tri  fichit  gamnach  co  a  biathad  saide  co  cond  secht 
m-bliadan.     Tri  neim  imorro  no  biata,  co  ro  lathea  &r  fer 
n-hErenn  impi. .  20 

■  6.  Tucad  doib  iarum  in  mucc  ocus  XL  dam  dia  tarsnu 
cen  motha  in  biad  ar  chena.  Mac  Datho  fessin  icond  ferdaig- 
secht.     „Mo  chen  duib^S  ar  sc,  „ni  dabar  samail  rissin  ataat 


1  biad   ocus  linn  ocus  ascctai  H.  is  om.  H.  s  buidig  sidi 

dna   (techta   —   athesc    am.)  H.  s  luid   dana   co   tegta   H. 

tri  om.  H.  4  bad  uallach  H.  6  ascetai  uili  H.  e  budig 

—  ülad  om.  H. 

Cap.  5.    7  ro  dalsatsom  H.  aOiar  ocus  anair  H.  s  ni  ro 

faiUiced  dana  leusom  H.  lo  do  luidseum  fessin  nanag.  ocus  fearaidh 

failti  H.  ni  robofaclemur  H.  ii  taet  H.  is  uili  om.  H. 

dana  am.  H.  an  teg  dana  H.  15  aicti  H.  ro  bat. 

isan  tig  H.  i6  ro  uachtnaich  H.  ria  n-gen  H,  i7  marbt. 

doib  tra  H.  is  co  biathad  H.  19  im.  om.  H.  ro  biato 

CO  ralta  H. 

Cap.  6.    21  ier.  doib  H,  22  ambiad  //.  oconfertighsecht  H. 

23  ol  esem  H.  riss  sin  L.  rissen  atat  muco  ocus  aigi  la  Laigne  H. 

7* 


100  in  Scöl  mucci  Mic  Däthö. 

aige  ocus  mucca  la  Laigniu.  Atesta  dcsin  mairfider  duib 
imbdracL"  „Is  maith  in  mucc",  ar  Conchobar.  „Ig  luaith 
imorrö",  ar  Ailill.  „Cinnas  raimifither  in  mucc  a  Choncho- 
bair?"  ar  Ailill.  „Cinnas",  ar  Bricriu  mac  Carbaid  anuas 
ane*,  „bale  itaat  läith  gaile  fer  n-hErend  acht  arraind  ar  5 
galaib  ocus  ar  chomramaib,  ocus  dorat  cäch  buille  dib  dar 
sroin  a  cheile  riam*".  „Dentar**,  ar  Ailill.  „Is  coir",  ar 
Conchobar.     „Atat  gillai  dun  istaig  ro  imthigitar  in  cocrich". 

7.  „Ricfaiter  a  les  do  gillai  innocht,  a  Ohonchobair^^  ar 
Senlaech  Arad   alluachraib  Conalad  aniar.      „Ba  menic  ag  10 
meth  dib  d'facbail  acwm-sa  ocus  rota  Luachra  Dedad  fö  toin*". 
„Ba  methiu  an  ag  foracbaisiu  ocainni,  i.  do  brathair  fadein 

i.  Cruachniu  mac  Rüadluim  a  Cruachnaib  Conalad".  „Nir 
bo  ferr  »aide",  ar  hngaid  mac  Courüi,  „andds  in  Loth  mör 
mac  Fergusa  maic  Leti  foracbad  la  Echbel  mac  Dedad  i  15 
Temair  Lochra.  „Cinnas  fir  üb",  ol  Celtchair  mac  Vthechair, 
„Conganchness  mac  Dedad  do  marbad  dam-sa  ocus  a  chend 
do  beim  de." 

8.  Immotarla  tra  döib  fodeoid,  co  tarat  in  t-oinfer  for 
firu  hErend  i.  Cet  mac  MatacÄ.  Do  füargaib  side  imorro  20 
fair  a  gasced  uas  gaiscedaib  in  t-sluaig  ocus  rogab  sein  inna 
14im  ocus  dessid  ocon  muicc.  „Fagabar  tra",  ar  se,  „do 
feraib  hErend  tairismi  comraraa  frim-sa  no  lecud  nammucci 
do  raind  dam." 


1  mairbfidir  H.  2  es  mait  amuc  H.         3  raindfidir  H.         i  ol  Brie, 

macarbaid   induas   amne   asan   imda   H.  5  feur  ner.   sund  H. 

aroind  ar  chomramaib  H.  6  dorad  cac  dib  builli  H.  7  is  mait 

or  C.  ataid  gillo  lind  astich  imrulat.  H. 

Cap.  7.    10  Senlaegh  arad  a  Cruacn.  H.  ba  minie  rota  laaehrae 

degad  limsa  fo  a  toin  .  minie  agh  meich  dib  dach,  aeumsa  .  ba  me>ieiu 
letsai  ag  met  dacb.  ocaind  ar  Munremur  m.  Gerginn  m.  lUodan  m. 
Oingusa  b.  m.  Budfi .  amai[  foracbois  do  braitir  bodein  H.  14  oltas 

an  Loth  mör  m.  Fergnsa  m.  Lete  m.  Hiidri  H.  oldas  indloich  mor  M. 
Ha  hEchbel  m.  n-Degad  H.  mae  Uithidir  Congancnes  m.  Degad  H, 

Cap.  8.    19  immatarlae  döib  H.   .  20  mae  Magoeh  do  eondoeht. 

Do  fuareoib  side  a  gaise.  H.  22  oeus  desseid  H.  hi  forgabur 

d feraib  Er.  tra  ol  se  oinfer  tairisme  comrame  friumsa  H. 


III  Scel  mucci  mic  Däthö.  101 

9.  Ros  14  i  socht  na  hUlto.  „Atchi,  a  Loegaire,"  or 
Couchobar.  „Ni  ba  fir",  ar  Loegaire,  „Cet  do  raiud  na  mucce 
ar  ar  m-belaib-ni".  „An  bic,  a  Loegaire,  co  rot  acilliur'',  ar 
Cet.  Js  bes  düib-si  in  far  n-Ultaib",  ar  Cet,  „cecÄ  mac 
gaibes  gaisced  acaib  is  cucain-ni  cend  a  bäire*.  Dochuadaisiu  5 
dana  isin  cocrich,  imniatarraid  diin  inti:  foracbais  in  roth 
ocus  in  carpat  ocus  na  beocho,  atrullais  fein  ocus  gai  triut 
Nis  toirchi  in  muicc  fon  innasin".     Dessid  side  dana. 

10.  „Ni  ba  fir**,  or  laech  find  mor,  dodechaid  assind 
imdai,  „Cot  do  raind  na  mucci  ar  ar  m-belaib-ni."  „Coich  lö 
andso?"  or  Cet.  „Is  ferr  do  laech  andaisiu",  or  cach,  „Oengus 
mac  Lama  Gabaid  sin  do  Ultaib".  „Cid  diata^Läm  Gabuid 
for  th'  athair-siu?**  or  Cet.  „Cid  Am?"  „Ro  fetar-sa'*  or  Cet 
„Dochuadusa  sair  fecht  and.  Eigtlier  immum;  do  roich  cäch, 
do  roich  dana  L&m.  Tarlaic  urchor  do  gai  mör  dam-sa.  15 
Dos  leicim-se  dana  do-som  in  n-gai  cetna,  co  m-beu  a  laim 
de,  co  m-bui  for  lär.  Cid  doberad  a  mac  do  chomi*am 
frim-sa?"     Teit  Oengus  ina  suide. 

11.  „In  comram  do  thairisem  beus",  or  Cet,  „no  in  muco 
do  raind  dam-sa.'^     „Ni  ba  fir  arraind  duit-siu  chetumus",  ar  20 
laech  find  mör  de  Ultaib.     „Cia  andso?"  or  Cet.     „Eogan 
mac  Durthacht  sin",  ar  cach,  „i.  ri  Fernmaigi."    „Atchonnarc- 

sa  riam",  or  Cet.    „Cia  airm  i  n-domfacca?"  ar  Eogan.     „In 
dorus  do  thaige  oc  tabairt  tana  bö  uait.    Ro  hegcd  immum-sa 


Cap.  9.    1  Ni  frith  laegh  a  tairissme  .  ro  lae  a  socht  na  hUllto  H. 
atci  sud  H.  9  Loeg.  buat.  H.  a  an  biuc  H.  ar  Cet 

om.  U.  4  in  bar  n-Ullt.  H,  5  gebius  H.  bari  H. 

docodhaise  H.  7  atrulais  fen  H.  8  ni  torci  H. 

Cap.  10.    11  di  laoch  indaisiu  H.  12  dl  Ultaib  H.  13  for  a 

adair  sem  H.  ro  fedursa  H.  u  docodussa  IL  eghtir 

ummam  H.  15  ercor  .•  .  .  formsa  H.  16  duslecimse  an  gai 

cetno   combert   a   lam   de   comboi   for   laur  H.  n  do   comrama 

friamsa  H.  is  desid  Aengus  H. 

Cap.  11.    19  in  comroma  do  t.  H.  20  damsa  om.  H.  araind 

detsi  H.  si  laeg  find  do  U.  H.  cia  and  H.  $3  cairm 

inam  aco  H. 


102  ni  Scöl  mucci  Mic  Ddthö. 

isin  tir.  Tanacaisiu  fon  egim.  Ro  thelgis  gai  form-sa, 
corraba  as  mo  sciath.  Dollecim-se  duit-siu  in  n-gai  cetna, 
colluid  tret  chend,  ocus  co  m-bert  do  süil  as  do  chind." 
Atotchiat  fir  hErenn  co  n-oen  sülL  Messe  tall  iii  t-süil  aile 
as  do  chind/^    Dessid  side  dana.  5 

12.  „Frithalid  dana,  a  Ulto,  in  comram  beusl"  ar  Cot. 
,^is  raindfe  innossa",  ar  Munremor  mac  Gergind.  „Inne  seo 
Munremur?"  ar  Cet.  „Is  me  ro  glan  mo  gö  fo  deöid,  a 
Munremur**,  or  Cet.  „Ni  fuilet  trithräth  and,  o  thucusa 
trilaichcind  uait  im  chend  do  chetmic  as  t'ferund."  Dessid  10 
siäe  dana. 

jjn  comram  beus",  or  Cet.  „Rot  bia  son",  ar  Mend  mac 
Salcholcan.  „Cia  so?"  or  Cet.  „Mend",  or  cach.  „Cid  ane", 
or  Cet,  „mac  na  m-bachlach  cusna  lesanmannaib  do  cliomram 
chucum;  ar  ba  üaim-se  füair  th'  athair  in  t-ainm  sin,  i.  15 
me^se  ra  ben  a  sail  de  do  chlaidiub,  conna  nie  acht  oenchois 
üaim.  Cid  doberad  mac  ind  oenchoisseda  chucum?"  Dessid 
sido  dana. 

13.  „In  comram  beusi"  or  Cet.      „Rot  bia",  or  laech 
liath  mör  forgranna  do  Ultaib.    „Cia  so?"  or  Cet.    „Celtchair  20 
mac  VÜiechair  sin",  or  cach.     „An  bic,  a  Qheltchair",  or  Cet, 
manip  dom  thuarcain  fo  chetöir.     Ro  tanao-sa,  a  Cheltchair, 

CO  dorus  do  thigi.  Foheged  immum.  Tänic  cach.  Tana- 
caisiu dana.    Dot  iuid  im  bemai*  ar  mo  chind-sa.    Do  reilgis 


1  ro  legis   gai  ff.  a  isan   sceith   ff.  s  as   di   cinn   ff. 

4  atatciad  ff.  mese  thall  in  suil  n-aili  as  de  c.  fT. 

Cap.  12.    6  fritoiUV^  a  Ulta  ff.             i  anosa  H.             9  nisfailiud 

tritrath  otucusai  ff,  12  Mend  m.  salca  no  salcalgai  ff,            i^  di 

chomram  cucom  ff.  16  ar  ba  mese  ba,  sacart  oc  baistiud  ind  anmo 

sin  for  a  at.  mese  tald  a  sail  de  co  claidiub  ff.                oin  cois  ff. 

oenchoss  L.  17  cucumsa  ff. 

» 

Cap.  13.    19  rotbia  son  ff.  20  di  üllt.  ff.  21  mac  CuthccÄotr  L. 

Uitidir  ff.  23  ro  hegiud  ff.  24  amberna  ff,  do  relcis 

gai  formsa  ff. 


III  Sc^l  mucci  Mic  D&thö.  103 

gae  dam-sa.  Ro  thelgiusa  gai  n-aill  chucuirsn,  co  n-dechaid 
triat  liasait  ocus  tria  uachtur  do  macraille.  At4i  co  u-galur 
füail  ond  uair  siu,  no  co  rucad  mac  no  Ingen  duit  ond  uair 
sin.     Cid  dot  berad  chucnm-sa?"    Dessid  sido  dana. 

14.  „In   öomram   beus!"   or   Cet.      ,3ot   bia   son",   or    5 
Cüscraid  Mcnd  Macha,  mac  Conchobair.    „Cuich  seo?"  ar  Cot. 
„Cuscraid",  or  cdch,  „is  adbar  rig  ar  doilb".     „Ni  buide  frit", 
or  in  gilla.     „Maith",  or  Cot.     „Cucainn  cetria  thauacais  do 
clietgasciud,    a    gillai.      Immatarraid    dun    issin    chocrich, 
foracbais  trian  do  muntirc,  ocus  is  am1ai(i  dochuadais  ocus  10 
gai  triat  bragit  couna  hetai  focul  fort  chend  i  corai,  ar  ro 
loitt  in  gäi  fethi  do  braget,  conid  Cüscraid  Mend  atotchom- 
naic    ond    uair   sin."      Dorat   tra   fon   u-innasin   ail   forsin  . 
cöicod  uile. 

15.  In  tan  din  rombortaigcstar  oc  on  muicc  ocus  scian  15 
inna  I&irn,  co  n-accatar  Couall  Cernach  istecli.  Is  and 
tarblaing  for  lär  in  taigo.  Ferait  Ulaid  imorro  failte  moir 
fn  ConaU.  Is  and  ro  lä  Conchobar  in  cennide  dia  chind  ocus 
rod  m-bertaigodar.  „Is  maith  lind  ar  cuit  do  thairiuc**,  ar 
Conall.  „Cia  rannas  düib?"  „Roddet*  dond  fir  nod  ranna,"  20 
ar  Conchobar,  „i.  Cot  mac  Matach".  „In  fir  a  Chit",  ar 
Conall,  „tusso  do  raind  nammuicc^}?"     Is  and  asbert  Cct: 

[Ra«n]    Fochen  Conall.     ende  licce. 
londbruth  loga.     luchair  ega. 

gusfland  ferge.     fochich  curad.  25 

crechtaig  cathbuadaig  adcomsa*  mac  Findchoeme  frim. 


1  ro  lecttsa  H.  2  tred  sliasaid  H.  s  hinter  duit:  ond  uair  sio 

ow.  S. 

Cap.  14.     6  Cia   so   ol  Cet>  H.  9  cucainne  ceta  tudchadsa  H, 

docodaiss  H.  11  ar  do  chend  H.  12  ro  tesc  an  gai  fethe  H. 

dorat  tra  aithis  fonninnus  sin  for  an  coicedh  n-uili  H. 

Cap.   15.    16  rotmbertaicest.  IL  17  ferait  Ul.  —  Couall  om.  H, 

19  nodbertaigedar  H.         20  rodetf^T.  si  m.  Magac/*  H.         ^  do  r'oiud 

na  muici  ar  armbelaibne  H,  atbert  H.  90  atcohsa  (t)  .  . 

frimsa  H. 


104  ni  Sc^l  mucci  Mic  D4thö. 

Co  nid  and  atber^  Conall: 

[Rawn]    Fochen  Cet. 

Cet  mac  Matach.    magen  curad. 

cride  n-ega.     eithre  nela. 

eirr  tren  tressa.     trethau  dgach.  5 

cäin  tarb  tnuthach.     Cet  mac  MagacL 

Bid  m^wd  inar  n-imchomruc[-ni  ön  ar  Conall], 

[ocub]  bid  mend  inar  n-imscarad, 

bid  airscela  la  Fer  m-brot,*  ♦ 

bid  fidnaisi  la  Fer  manath.*  10 

Adeichset  airg  loman  londgliaid 

fer  dar  fer  is  taig  seo  innocht. 

16.  „Eirg  ön  muicc  din!"  or  Conall.  „Cid  dana  dot 
berad-su  chucci?*'  ar  Cett.  „Is  fir",  or  Conall,  „do  chungid 
chomraime  chucum-sa.  Dober  oenchomram  duit,  a  Cheit",  15 
ar  Conall.  „Tongu  na  tongat  mo  thuath,  o  ra  gabus  gai  im 
laim,  nacÄ  menic  ro  bä  cen  chend  connachtaig  fom  chind  oc 
cotlud,  ocus  cen  guin  duine  cech  oen  \k  ocus  cecÄ  oen  aidchi." 
„Is  fir*S  or  Cet,  „at  ferr  do  laech  andö-sa.  Mad  Anlnan  no 
beth  is  taig,  doberad  comram  ar  araile  duit.  Is  anim  dun  20 
na  fil  is  taig."  „Atd  imorrö",  ar  Conall  ic  tabairt  chind 
A'nlüain  assa  chriss,  ocus  nos  leic«  do  Chet  ar  a  bruinni, 
cörroimid  a  loim  fola  for  a  beolu.  Ro  gab  side  imorro  ön 
muic,  ocus  dessid  Conall  aicce. 


1  conid  —  CoDall  {am  Bande  in  L  schei^ibar  von  derselben  Hand)  om.  H. 

2  fochen  cet  cet  m.  Magach  K.  7  inarnimcomracniu  TL.  9  biad 
arscela  H.  10  fidnaisi  h.  fiadnaisie  H,  11  ararciget  I£. 
nach  londgliaid:  na  da  err  eblaid  echtair.  acht  regaid  fer  dar  fer 
astaigse  anocht  H. 

Cap.  16.    13  cid  em  H.  15  dober  oincomramha  H.  16  0  ro 

gabus  gai  lai  am  laim  nad  raba  cen  goin  duine  cech  oon  laithi  do 
connochtatb  ocus  orcain  fridaighid  cech  n-aidchi  ocus  ni  ro  codlus  riam 
ein  cend  connachtac/^  fom  glun  H.  19  indusae  H.  Andluan  H, 

doberad  comrama  ar  araili  doid  H.  21  nad  fuil  H,  22  dolleci 

di  Cet  dar  a  brunne  H.  23  coroemid  H. 


m  Sc^l  mucci  Mic  DÄthö.  105 

17.  „Tecat  don  chomram  a  fecht-sal^'  ar  Gonall.  Ni 
frith  ön  la  Connachta  laech  a  thairismi.  Doratad  imorro 
damdabacli  dona  boccötib  immi  imm  cuairt,  ar  ro  boi  droch- 
costud  istaig  do  chloendiburgun  la  drochdaine.  Luid  iarum 
Conall  do  raind  nammucci  ocus  gebid  dana  cend  in  tarra  ina  5 
beolo,  corränic  dö  raind  nammucci.  Rasuig  in  tairr  i. 
aere  ind  nonbair,  conna  fargaib  ni  de. 

18.  Ni  tharat  imorro  do  ChonnacA^at&  acht  a  da  cois 
nammucci    fo   brägid.      6a   bec   dan    la  Connac^a  a  cuit. 
Atragat  saide,  atragat  dana  Ulaid,  corriacht  c4ch  araile.    Bo  10 
böi  tra  builli  dar  ö*  i  suidiu,  co  m-ba  comard  ra  süss  in  taige 

in  carnail  ro  bai  for  lar  in  taigi,  con  batar  na  srotha  don 
chru  forsna  dorsi.  Maidit  dana  na  sluaig  for  na  doi*si, 
corralsat  grith  mör  co  suifed  fuil  mol*  for  14r  ind  liss,  i.  cach 
oc  truastad  a  cheile.  Is  and  gabais  Fergus  döib  dair  mör  ro  15 
boi  for  lär  ind  liss  assa  fremaib.  Maidit  immach  dana  aas 
ind  liss.     Doberar  in  cath  i  n-dorus  ind  liss. 

19.  Is  and  luid  Mac  Dathö  immach  ocus  in  cü  inna 
laim,  CO  ro  leiced  eturro,  düs  cia  dib  no  thogad,  i.  rüs  con. 
Doräiga  in  cü  Ulto,   ocus  ro  leci  for  är  Connacht,   ar  ro  20 
mebaid  for  Connachta.     Asberat-som,  iss  immaigib  Ailbe  ro 


Cap.  17.  1  don  comrama  budechtsa  H.  dorn  chomram  fadechtsai  M. 
t  diradat  im.  dam  dabach  dona  boccötib  immi  macuairt  H.  doratadh  im. 
damdapach   dona   bocoitib   M.  4  do    clöindibraicthib   la   droch- 

daini  H.  di  claondipractib  la  drochdaine  M.  6  cend  in  tarra  H. 

dana  cend  ind  tarrai  M.  6  co  tairnic  H.  ro  suigh  H.  ro 

snige  M.  7  eri  ind  nonbair  H.  cona  farcoib  banna  de  H. 

Cap.  18.    8  ni   tharad   H.   ni   tarat   M.  di   Condacht.   H. 

acht   da   cois   na  muici    fo  a  braghid  II.  9  ba  becc  H.  ba  peg 

im.  la  G.  M.  cuitidh  H.  lo  co  ro  acht  H.  n  builli  dar  ho 

hi  suidi  H.  dara  6  1  suidiu  M.  comhard  //.  comarad  ra  süss  L. 

ro  BUS  an  tichi  H.  12  for  a  laur  (om.  in  taigi)  H.  com- 

batar  H.  is  don   chrü    om.   H.  for   na   doirsiu  H. 

in  slu.  H.  for  na  doirse.J?.  14  co  ralsat  soimol  for  lar  an 

tigi  no  an  lis  H.  coralsat  for  lar  ind  lis  M. 

Cap.  19.    19  corailcet  H.  cia  dib  dongegadh  H.  ao  dor- 

raigha  H.    '  ro  legi  H.  n  isamoigh  H. 


106  in  Sc^l  mucci  Mic  Däthö. 

gab  in  cü  fertais  in  charpait  fo  Ailill  ocus  fo  Meidb.  Is  and 
donäraill  Ferloga  ara  AiliZIa  ocus  Medba,  i.  corrala  a 
cholaind  for  leth,  ocus  co  ro  an  a  chend  i  fertais  in  charpait. 
Atberat  dana,  is  de  atä  Mag  Ailbe,  i.  Ailbe  ainm  in  cbon. 

20.  DoUuid   ammaidm  andes   for  Beluch  Mugna  Sen-    5 
röirind,  for  kih  Midbine  i  m-Mastin,  sech  Druim  Criaig,  fris 
rater  Cell  Dara  indiu,  sech  Räith  Imgain  i  Fid  n-Gaible,  do 
ath  mac  Lugnai,  sech  Druim  Da  maige,  for  Drochet  Cairpre. 
Oc  4th  Chind  chon  i  m-Biliu  is  and  ro  Id  cend  in  chon  ajsin 
charput.     Ic  techt  iar  fraechrud  Mide  siar  is  and  douarlaic  10 
Ferloga  isin  fracch,  i.  ara  AiliZla,  ocus  ro  ling  isin  carput 
iar  GÜl  Conchobair,  corragaib  a  chend  dar  aiss.     ,36ir  buido 
n-anacuil  a  Chonchobairl"  ar  se.    „Tog  riar",  ar  Cionchobar, 
„Ni  ba  mor,"  ar  Ferloga,  „i.  mo  brcith  latt  do  Emain  Macha, 
ocus  mna  oentama  Ulad  ocus  a  n-ingena  macdacht  do  gabaiZ  15 
cepoce  cecÄ  nöna  immum,  co  n-erbrat:  „Ferloga  mo  lennan-sa." 
Ba  ecen  ön,  ar  ni  laimtis  chena  la  Conchobar,  ocus  ra  leiced 
Ferloga   dar  Ath   Luain   siar   dia   hUadain  ocus  da  gabar 
Chonchobair  leis  co  n-allaib  oir  friu. 

21.  Conid  desin  ro  cet:  20 

[L:]  [II:] 

A  gillu  Connacht  nad  liu  A  gilla  Condocht  nad  liu 

far  trommacht  ic  rada  gö,  for  trom macht  ac  abaiH  go 


1  fo   Ailill    ocus   M.   H.  2  i.    ara   H.  corola   {om.    i.)  H. 

4  asperad  dna  (sie)  H.  is  de  magh  n-Ailbi  H, 

Cap.  20.    5  for  Beul.  Senröirind  H.  e  Midbinde  (e  undeutlich) 

ammaistin  H.  seuch  Cill  n-dara  H.  9  himbili  H.  ro 

ladhlf.  10  is  and  ro  ling  Ferlogha  H.  ii  i.  ara  AileZIa  ocus 

Medba  H.  12  ar  ciil  H,  dar  a  als  U.  für  beir  buide 

n-anacuil  (anacul  L.)  a  Ch.  ar  se:  emda  at)oncobair  ol  se  H.  \i  ni  ba 

mor  on  H.  mo  bret  \et  co  h^main  M.  H.  16  cepöici-  H. 

imm.  cecha  nona  H.  17  lamdais  cena  H.  ro  lecadh  H. 

di  gabhair  /f.  da  gapair  M.  19  cona  n-allttt6  H.  Mit  friu 

schUeast  die  eigentliche  Erzählung,  daher  die  Unterschrift  in  H:  sge2a 
muici  Mec  Datho  in  sin;  in  M:  scela  muici  Maie  Dathö  sin. 

Cap.  21.  Es  folgen  hier  die  wichtigeren  Tunkte^  in  denen  M  von  L 
abfoeicht:      20   Is   de   ro   chet   M.   ro    ced   H.  n   nat   liu   M. 

22  agapairt  go  M. 


III  Sc^l  mucci  Mic  DÄthö. 


107 


gilla  lasma  bcc  far  cuit, 
forodail  muicc  Mic  Dathö.       4 

Na  tri  coicait  coica  fer 
do  dollötar  almaib  tor* 
oomrac  nalle  im  Albe  sin 
bec  in  ein  tria  changin  chon.    8 

CoQchobar  buadach  rotheit* 
Ailill  slüagacb  ocus  Cet 
bodb  iar  n-araib  for  a  sucht 
Cüchulainu  ni  damair  cort.    12 

Congai  Aidni  and  anair 
FiamuinDuinbinne  don  muir, 
ro  ches  tairmthechta  iarsin 
Eogan  mac  Dairthechta  duib.  16 

Tri  maic  Nera  ar  lin  lerg, 
tri  maic  Uislend,  cobra  n-garg, 
Senlaech  Arad,  nad  bo  borb, 
a  Cruachnaib  Goiialad  ard.    20 

Dubthiich  Emna,  ai'd  a  brig, 
BaitherBerbabreithirbläith,* 
Illand  irdairc  ilair  glond 
Munremur  lond  Locha  Säil.   24 

Conall  Gemach,  cruaid  a  gal, 
Marcan  sinna  set  rod  son/ 


IH:] 

gilla  rosmbo  bccc  for  cuid 
forodhail  muic  Mec  Dathö. 

Na  tri  L  coica  fer 

do  (sie)  doUotar  a  linaib  tor 

••  • 

comruc  ualli  im  Ailbi  sin     •  5 
bec  an  ein  tro  caingno  con. 

Conarp  (?)  buadoch  ro  thelt 
Ailill  slüagacb  ocus  Cet 
bodb  ier  n-araib  for  a  slicht 
Cuculainn  ni  dämhair  ceurt.  10 

Cougal  Aidni  and  anair 
Fiamain  Duinbindi  den  muir 
ro  cos  tairmtechta  icrtain 
Eugan  mac  Dairtechta  duib. 

Tri  maic  Nera  ar  lin  a  leurg  15 
tri  maic  Uislenn  cobra n-garcc 
Senlaech  Aradh  and  ba  borb 
doCrwoc/maiiConalad  n-ard. 

Dubthacb  enna  ard  am-brigh 
BaithenBerbabretirm-blaith  20 
Illann  aird/rc  ilur  n-glonn 
Munremur  lond  Locha  Sail. 

Conall  Cernach  cruaid  a  gal 
Marcan  sinna  set  ron  son 


1  rosmbo  M.  s  for  fodail  L.  forodaill  M.  3  na  tri  l.  coeca  M. 

4  dillotor  M.  6  caingne  M.  7  Concobar  M.  9  iar  näruib  M. 

sHocht  {ebenso  Vers  8  cion).  ii  aindine  M.  12  dun  binne  M. 

din  muir  M.  13  tairmtecht  M.  le  cobra  garg  M.  17  Sen 

laoch   arad    au    ba    borb  M.  is  a  Cruachnoib   consAad  n-ard  3/. 

XI  Illann    ardirc   ilar   n-glond   M.  as  Muindremar  .    .   sail    M. 

u  Marcacb  sindae  setrad  son  M. 


108 


III  Sc^I  mucci  Mic  Däthö. 


Celtchair  Ulad  fer  dar  fer, 
Lugaid  Muman,  Mac  tii  con.  28 

.  .  .  Fergus  Ailbe  n-oU, 
crothiss  doib  dairbre  n-dall, 
gabais  fianbratdarsciathscenb 

« 

brönderg    toidlech    dar .  fer 
fland.  32 

Cethern  mac  Fintain  ro  bith, 
uathad  (?)  allin  forsind  äth, 
fir  O'lnecmacht  ermaig  siuaig 
nis  relec  uad  re  se  thrdth.       36 

Feidlimed  co  n-ilur  thor 
hoegaire  buadach  sair 
ba  leth  n-dograi  immaü  coin 
CO  n-Aeth  mac  Mornai  nach 
mair.  40 

Mora  airig  aidbli  band 
crotai  curaid  cömtaig  dind 
mora  finna  forthi  chland 
möra  gialla  mora  gill.  '  44 

A. 


[H:j 

Celtcair  Ulad  fer  dar  fer 
Lugaid  Mmnan  Mac  tri  con. 

Fethis  Fergus  Ailbi  noll 
cfoithis  doib  an  dairbrin-dall 
gabais  fain  brat  tar  sciath  scell    5 
broenderc  taidlec/t  tar  femw 
fland. 

Cethern  mac  Findtain  ro  bith 
huathad  a  lin  forsan  ath 
fir  Olnecmacht  ermaigh  slua^  10 
nis  relic  uadh  re  se  trath. 

Feilimid  co  u-ilur  tor 
Logair'de  buaduch  fo  fair 
ba  \eth  n-dogra  immon  coin 
CO  n-Aed  mac  Moma  nach  15 
mar. 

Mora  aArigh  aidbli  banw 
crodha  cairid  comd  .  .  dinw 
möra  fiana  fortbi  clanw 
möra  gialla  mora  gill.  20 


22.  Hieran  schliesst  sich  in  H  noch  folgendes  Gedicht: 
Muc  Mic  Datho  lachtmuad  torc      Xeth  ar  bi  anatrtia^  {sic^  imnocht* 
CO  cend  secht  m-blia(2an  cen  brath      LX  gamnach  dia  biatha^. 


1  Celtchair  Ulad  fer  dar  fer  M.  %  Lugaid  Muman  mac  tri  con  M. 

3  feithis   Fergus   Ailbe   noll    M.  4  crothis   doib   dairbre   dall    M. 

5  gabuis  faon  brat  tar  sciat  scell  M.  6  pronderg  toidlech  tar  fem 

flann  M.  8  Ceithern  mac  Fiontai>n  ro  bith  M.  9  uathad  a 

lin   forsind   ath   M.  lo  fir   olnecmacht   ermaig   sluagh   M. 

nis   releicc   uad   re   se   trath  M.  la  Feidlimid   co   n-ilur  tor  M. 

13  is  Laogmre  buadach  fair  M.  i4  ba  let  n-dograi  um  an  coin  M. 

15  CO  n-Aedh  mac  Mornai  nac/i  mair.   finis.  M.  i7  Die  letzten  vier 

Halbverse  fehlen  in  M. 


III  Scöl  mucci  Mic  Däthö.  109 

Ba  hairdirc  an  moltach  mas,      feib  sontar  triasan  sencas, 

cen  cleth  m-bratha  ras  cä  (?)  clu      xl  damh  dia  fothu.  d 

Fiadnaib  crob~  ro  cret  cairr*      eri  nonhair  na  tromtairr, 

cen  boi  ac  roinn  robailc  co  rath      dus  ro  mailt  Conall  Cernach. 

Cia  mslui  Ailbe  am  gradh  n-glan      cu  dia  n-dechaid  cach  cosnam, 
g^drarich  gressa  don  purt      nir  uö  mesai-die  an  mörmuc.  h 

Lotar  do  iamdötib  drenn      edic  colcid  inna  hErenn 
das  fuc  a  combag  cuco      nir  bo  olldamh  oenmhuco. 

Mesr&eda  Mesgedra  ran      da  mac  Dato  na  tromdamh 

an  Mesroida  fri  feth  fuit      isse  ro  meth  an  mormuic.  u 

Mue. 


Anhang  I. 

Bas  Harlejan  Manuserlpt. 

Folgende  Pu/nkte  sind  in  der  Mittheikmg  der  Varia  Lectio  nicht 
consequent  berücksichtigt: 

1.  Media  anstatt  der  Tenuis:  go,  tugad,  codolta,  cudal,  ro  fedar  sa; 
doid  (für  duit),  rod  bia  (tibi  erit),  uaid  (a  te)^  ad  {du  bist)]  bragaid; 
anaid,  tongad,  asperad,  3.  PI 

2.  Aspirirte  Media  und  aspirirtes  m:  eghtir,  amoigh,  braghid; 
turbaidh,  modh,  codlodh,  codhaise  {venisti),  maidhid ;  gabhail,  fri  mnaibh ; 
a  mhenmo,  nemh,  animh,  daomh  (mihi),  comramha. 

3.  gh  für  dh:  maidigh  in  sluap. 

4.  gh  für  ch:  seght,  teghtoi,  laegh;  co  tegta,  laeg. 

5.  c  für  g:  cuincid,  Forcaill,  eirc,  farcoib.  Doch  auch  cunchtd 
{Cap.  18). 

6.  d  für  th:  adair  (Vater). 

I.  p  für  b:  diplinaib,  oc  tapairt,  asperat.  In  Cap.  4  in  einem 
Satze:  comtabairt,  comtapairt  imd  cunntaüairt.    Dagegen  immer  carbat 

8.  fi  für  b:  nir  fio. 

9.  Id  für  11:  araild. 

10.  ea  und  ea  für  e:  ithead;  seuch,  fri  neu'ch. 

II.  in  für  e:  biuc  (Cap.  8),  no  tegiad,  ro  hegiud,  nisailiad  (non 
sun(},  oincoisiuda  (Gen.);   hi   fid  n-Qaibliu.     Dazu  frium   neben  frim. 


110  ni  Sc^l  mucci  Mic  Däthö. 

12.  au  für  a:  laur,  cauch;  awik  laut  {apud  te,  Cap.  2),  daum  (fnihi, 
Cap.  8),  daomh  (Cap.  7). 

13.  oi  fiir  ai:  eroili,  amoigh,  tarloic,  do  roind;  atoi  (2.  8g.). 

14.  oi  und  ai  im  Auslaut  für  einfacJhe  Vocaie:  da  cocoi,  techtoi; 
doratusai,  ascetai,  etorrai. 

15.  ie  für  ia:  iersin,  cid  dieta,  tiestan*. 

IG.  0  in  der  leteten  Säbe:  cetno,  gillo;  ro  tanoc  sa  (1.  Sg.),  acco 
(2.  Sg.),  ni  dabor  {Cap.  6);  Conöll. 

17.  Vereinzelt  ao  für  oi,  oe,  ae:  laoch;  io  für  i:  crios. 

18.  Vorwiegend  i  für  e  im  Auslaut:  lathi  {Nom.  S.),  failti  {Nom.), 
tuili  {Gen.),  cori  {Nom.  S.  PI),  araili  {Acc.  S.),  mathi  {Gen.  PI);  nis 
raindfi  (2.  5'^.)- 

19.  e  für  i:  sen  {hie),  es  (est);  so  auch  mec  {Gen.  S.). 

20.  i'^wr  chuci-sium:  cucesim,  -sem;  ol  esem  {sagte  er);  fiir  do  Pron. 
poss.:  di,  de  (as  di  cinn,  as  de  chinn  Cap.  11);  für  dmt  {tibi):  det 
mehrmals.  So  auch  di  {Präposition)  für  do  im  Dativ:  di  Chonnachtaib 
{z.  B^  Cap.  18).  So  ferner  diradat  {Cap.  17),  deradusa  {Cap.  4);  di  und 
do  werden  eften  promisciie  gebraucht. 

21.  In  der  Flexi/m:  tecait  /wr  tecat,  ataid  für  atAt,  lecad  /«r 
iecud;  Erind  (Gen.);  do  airec,  do  celi  Dat.;  a  üita  Foc. 

22.  Der  Artikel  lautet  varwiegend  an:  on  /wr  ond,  for  an  für  for 
sin;  and  lis  6ren.  in  Cap.  18. 

23.  Die  Präposition  i(n)  lautet  vorwiegend  a(n),  and:  am  14im  (m 
meine  Hand),  and  Erind.  /So  atic?i  atat  /ur  itaat  (Cap.  6),  amach  /wr 
immach  (Cap.  18). 

24.  ^Mr  inguit  vorwiegend  ol  (efwa  40  Mal);  die  Formen  or,  ar,  al 
zusammen  etwa  10  3faL 


Anhang  II. 

Bemerkangreii  zu  eiaigeu  schwierlgren  Stellen. 

Cap.  3.  V.  3.  Die  Schwierigkeit  liegt  in  a  söi  (a  sui  M.),  denn 
doBöi  uaim  fri  fraig  ioird  bedeuten:  „er  wendet  sich  von  mir  nach  der 
Mauer" 

V.  4.  Zu  dos  beir  mod  vgl:  do  fil  gnuis  as  grato  do,  dobet-r  mod 
don  bancured  L.U.  55^^  38  ^  ro  fail  gnuis  n-gr&tam  dö,  dober  mod 
don  banchuiriu  L.  L.  fol.  42.  b  {T.B.  C). 


m  Sc61  mucci  Mic  Däthö,  Hl 

F.  6.  Vielleicht  ist  mit  Berücksichtigmxg  der  Lesarten  von  M  und 
H  zu  schreiben:  maiu  ar  mug  ui  aithenar  „Kostbarkeit  wird  nicht  einem 
Sklaven  anvertraut"?  Vgl,  aithnir  conhmittitur ,  is  given  in  Charge 
0*Don.  Suppl  jsu  O'R.  Biet 

F.  7.  8.    Es  ist  airi  und  aili  im  Beime  zu  restituiren. 

V.  10.  Die  zweite  Hälfte  hat  eine  Silbe  zu  wenig.  Vielleicht  hiess 
es  ursprünglich:  bid  lia  turim  lin  a  chath  „die  Zahl  der  Kämpfe  um 
ihn  wird  grösser  sein,  als  man  sagen  kann."    Vgl.  zu  Uy.  5,  18. 

V.  11.  In  der  zweiten  .Hälfte  ist  des  Versmasses  wegen  is  zu 
streichen  {fehlt  in  H). 

V.  12.  „Seine  Schaaren  werden  nichts  mehr  von  Rindern  oder  von 
Land  übrig  lassen." 

F.  13.  In  der  ersten  Hälfte  muss  es  heissen:  Mada  do  Ailill  era 
wenn  dem  A.  Verweigerung  ist".  In  der  zweiten  Hälfte  ist  wolü  aus  H 
und  M  silis  {„havoc,  destniction"  O'R)  für  leis  aufzunehmen,  aber  was 
ist  falmag? 

F.  14.  In  der  ztceiten  Hälfte  ist  mir  namentlich  ata  neblai  unver- 
ständlich. 

V,  17.    Für  doberi  wird  dobir  oder  dobeir  zu  schreiben  sein. 

V.  18.    Die  erste  Hälfte  ist  corrupt. 

Cap.  4.  O^Ckirry  muss  den  Text  hier  missverstanden  haben,  denn 
er  sagt  Lect.  On  the  Ms.  Mut.  p.  48G:  „Mac  Däthö  told  the  messengers 
of  the  two  kings  respectively  that  he  had  already  promised  tJie  hound 
to  the^master  of  the  other".  Ebenso  On  the  Mann,  and  Cust. 
p.  372.  Allein  Ailill  ist  König  von  Connacht,  Conchobar  ist  Kö7iig  von 
UUter;  den  Gesandten  von  Connacht  versjrricht  Mac  Ddtho,  dass  er  den 
Hund  dem  Ailill,  und  den  Gesandten  von  Ulster,  dass  er  den  Hund 
dem  Conchobar  geben  tcolle. 

Cap.  6.  Anstatt  dorat  cäch  buille  dfb  ist  woM,  wie  in  H,  zu 
schreiben:  dorat  eich  dib  buille. 

Cap.  8.  Fagabar  .  .  do  feraib  hErend  tairismi  comrama  frimsa 
no  I^cud  nammucci  do  raind  dam.  In  dieser  Alternative  ist  zweites 
Subject  2U  fagabar  der  Infinitiv  lecud;  das  erste  Subject  fehlt,  und  der 
Satz  ist  nicM  zu  construiren, ^  wenn  nicht  tairisem  geschrieben  wird. 
Vgl.  in  comram  do  thairisem  beus  .  .  no  in  muco  do  raind  dam  Cap.  11. 

Cap.  11.  Messe  tall  in  t-süil  aile  as  do  chind  „soll  ich  das 
andere  Auge  aus  deinem  Kopfe  schlagen."  In  L  sieht  das  Object  im 
Nominativ,  während  H  richtig  den  Accusativ  hat.  Ebenso  ar  ba  üaim-se 
fuair  th'  athair  in  t-ainm  sin     Cap.  12. 

Ca2f.  20.  Beir  buide  etc.  O'Curry  übersetzt  {0-n  the  Mann,  and 
Cust   III,  p.  372):  „Ransom   thy  head,   0  Conchobar!"  said  he.    „TJwu 


112  in  Sc61  mucci  Mic  Däthö. 

8häU  have  thy  demand",  said  Conchohar.  „It  ia  not  great,  indeed'', 
Said  Ferloga;  „ü  ia  orUy  that  thau  slwlt  take  me  along  toith  you  to 
Emain  Macha  [the  palace  of  Emania],  and  that  ihe  young  women  and 
girls  of  Ulster  shaU  sing  a  Cepöc  around  me  every  evening,  and  eaeh  of 
them  say:  Ferloga  is  my  favottrite."  —  To  these  rather  fanciful  con^ 
diiions  King  Conchobar  was  öbliged  to  submit,  The  charioteer  was 
hrought  to  Emania;  and  in  twelve  months"*  time  ((he  story  teüs  us)  he 
was  conveyed  over  the  river  Shannon  at  Athlone,  wüh  a  present  to  ihe 
hing  and  queen  of  Connacht  of  King  Conchohar's  two  favourite  steeds 
with  their  golden  bridles;  hut  we  are  told  nothing  more  of  his  reUUions 
toith  the  maidens  of  Ulster. 

Cap.  22.  In  Bezug  auf  das  Schwein  des  Mac  Ddtho  finden  sich 
in  dem  topographischen  Werke  Dinnseanchus  folgende  Angaben  {nach 
O' Curry,  The  Battle  of  Magh  Lena,  p.  14—16,  not€)\ 

Magh  L^na  canas  ra  hainmnigheadh?  Ni  hannsamh.  L^na  mac 
Mesroda  (^c)  as  4  ran-alt  mucc  Mic  Datho,  fos  fuair  a  n-Dairi  Bainb  a 
n-oirther  Bladhma.  Forbairt  leis  co  ceDd  secht  m-bliadan  co 
m-badar  nai  n-ordlaigi  da  formaid  sailli  for  a  sruib.  Lodar  ülaidh 
acus  fir  Olnegmacht  do  feis  Mic  Dathö.  Do  dechus  o  mathair 
chuigi  i.  0  mnai  Mic  Dathö  do  chuingi  na  miiici  do  chobair  a  einigh; 
ar  badar  cuic  coicidh  Erenn  amun  feis,  acus  targaid  caeca  torc 
togaidi  dia  heis,  acus  ni  ra  gab  uaidh.  Seasca  gamhnach  a  n-gurt 
feoir  ag  a  biathadh,  ceathrachadh  dam  dia  cums^chadh 
acus  eri  tri  nonmair  ina  tarr  (9»c)  conas  ra  meilt  Conall 
Cearnach  c^in  bas  aca  comroind.  Meisg^adhra  acus  Mesroda 
da  mhac  Mic  Däthö.  Le  Mesroda  ron-alt  an  muc.  Da  chuaidh 
iarum  L^na  mac  Mesroda  lä  a  (sie)  muic  for  dubh-chlais  [oidchi,  gar] 
re  na  h-idlachad  uadh.  Contuil  a  fail  (sie)  a  m-bi,  con  tuarcaibh  an 
muc  an  chlais  tairis  can  airiughadh  dd,  cora  mdch,  conaclaid  sim  dono 
ag  suide  Con  rocht  grainne  a  chlaidim  [in  muic]  combo  marb.  Acus 
deachaidh  FoUscaidi,  mucaidhe  Mic  Däthö,  co  rüg  an  mucc  (sie)  frisin 
feis.    Cor  la  fert  Lena  ann.    ünde  Magh  Lena  dicitur. 


'^ 


IV. 

Bas  Freien  um  Etain. 

(The  Courtship  of  Etain.) 


1.  Der  Text  der  folgenden  Erzählung  wird  hier  —  ab- 
gesehen von  dem  Facsimile  des  Lebor  na  hUidre  —  zum  ersten 
Male  herausgegeben.  Benutzt  sind  die  folgenden  Hand- 
schriften: 

*)  Egerton  Manuscript  1782  im  British  Museum, 
p.  205,  a,  durch  Eg.  bezeichnet; 

*)  Lebor  na  hUidre  im  Besitz  der  R.  Irish  Academy  zu 
Dublin  (circa  1100  geschrieben),  p.  129,  durch  Lü.  bezeichnet. 

Eine  genaue  Copie  aus  dem  Egerton  Manuscript  hat  mir 
Herr  O'Grady  zum  Geschenk  gemacht;  ich  konnte  sie  1874  mit 
dem  Original  coUationiren,  Das  Lebor  na  hUidre  habe  ich  in 
dem  (Dublin  1870)  von  der  R.  Irish  Academy  publidrten  Fac- 
simile benutzt 

2.  Beide  Texte  sind  vollständig  abgedruckt,  da  ihre  Fassung 
eme  sehr  verschiedene  ist.  Der  Text  von  Lü.  ist  bis  Cap.  11 
viel  kürzer,  als  der  von  Eg.  Im  Allgemeinen  lässt  sich  oft 
beobachten,  dass  die  Texte  in  den  jüngeren  Handschriften  aus- 
gedehnt und  ausgeschmückt  worden  sind.  Aber  es  ist  doch  die 
Frage,  ob  die  ersten  Theile  dieser  Sage  in  älterer  Zeit  immer 
uur  in  der  ziemlich  kahlen  Form  erzählt  wurden,  in  der  sie  in 
LU.  vorliegen.  Wenn  sich  die  genaue  Beschreibung  von  fetdin's 
Schönheit  (Gap.  3  und  4),  die  in  LU.  fehlt,  fast  mit  denselben 
Worten    zu  Anfang   der   Togail   Bruidne  D4  Derga  betitelten 

8 


114  IV  Tochmarc  Etdine. 

Sage  findet '^9  so  könnte  man  allerdings  vennuthen,  dieses  Stück 
sei  erst  nachträglich  in  unsere  Sage  eingefügt  worden.  Bedenken 
wir  jedoch,  dass  £tdin's  Schönheit  sprüchwörtlich  geworden  war 
(s.  Cap.  5),  so  werden  wir  uns  nicht  wundern,  dass  die 
Schilderung  derselben  eine  feste  Form  angenommen  hatte,  der 
wir  in  verschiedenen  Sagen  begegnen,  in  denen  ^täin's  Schönheit 
eine  Rolle  spielt. 

Anders  steht  es  mit  den  Gedichten,  die  Cäp.  9  und  10 
eingelegt  sind.  Diese  gehören  zwar  ohne  Frage  nur  an  diese 
Stelle,  aber  sie  werden  gewiss  nicht  von  Anfang  an  einen 
integrirenden  Bestandtheil  der  Erzählung  gebildet  haben  (vgl. 
S.  63).  Jedenfalls  weicht  das  erste  Gedicht  (Cap.  9)  darin  von 
der  Prosaerzähluug  ab,  dass  es  V.  26  nicht  Eochaid  Airem, 
sondern  dessen  Bruder  Eochaid  Fedlech  (s.  Cap.  6)  als  Gemahl 
der  Etain  nennt  Dies  ist  eine  Verschiedenheit  der  Tradition, 
der  wir  zwar  auch  noch  sonst  begegnen  (vgl.  O'Curry,  On  the 
Mann,  and  Cust.  II,  192  und  III,  190),  die  wir  aber  nicht  in 
einem  und  demselben  Texte  erwarten. 

3.  Der  Inhalt  der  Erzählung  ist  kurz  der  folgende: 
Der  König  von  Erinn,  Eochaid  Airem,  ladet  im  ersten 
Jahre  nach  Antritt  der  Herrschaft  die  Könige  der  Provinzen 
zum  Feste  von  Tara  ein.  Diese  weigern  sieh  jedoch  zu  er- 
scheinen, da  der  König  unvermählt  ist.  Eochaid  beschliesst  sich 
eine  Königin  zu  wählen,  und  seine  Boten  finden  bald  ein  des 
Königs  würdiges  Weib.  Dies  ist  jfitäin,  die  Tochter  jfitar's,  von 
den  Side.  Eochaid  wird  zu  ihr  geführt,  und  sie  vei-ständigen 
sich  rasch,  da  ]&täin  ihn  von  jeher  geliebt  und  ihn  erwartet  hat. 
Er  führt  sie  heim,  das  Fest  von  Tara  wird  abgehalten.  An  dem 
Feste  fasst  Ailill,  ein  Bruder  Eochaid's,  eine  heftige  Leiden- 
schaft zu  fitäin,  die  er  nicht  bewältigen  kann.  Er  wird  krank, 
man  bringt  ihn  nach  Dun  Fremain,  aber  Niemand  versteht  sein 
Leiden,  bis  Eochaid  seinen  Arzt  schickt  und  dieser  erklärt,  nur 
Liebe  oder  Eifersucht  könne  die  Ursache  desselben  sein.     Ailill 


*  Sielie  O' Curry' 8  On  the  Mann,  and  Cust.  III,  jp.  189. 


IV  Tochmarc  Etäine.  115 

schämt  sich  zu  gestehen,  was  ihn  verzehrt  Sein  Tod  scheint 
allen  sicher  zu  sein,  und  Eochaid,  der  als  König  eine  Rundreise 
in  Erinn  zu  unternehmen  hat,  bittet  £tdin,  seinen  Bruder  zu 
pflegen,  so  lange  er  lebe,  und  ihn  würdig  zu  begraben,  wenn  er 
gestorben  sfei.  £tä,in  kommt  täglich  in  das  Haus,  in  welchem  er 
sich  befand,  um  ihn  zu  pflegen.  Eines  Tages  redet  sie  ernstlich 
mit  ihm  über  seine  Krankheit  und  erfährt  endlich  von  ihm  den 
Grund  derselben.  In  Eg.  ist  dieses  Zwiegespräch  in  metrischer 
Form;  ebenso  findet  sich  nur  in  Eg.  das  Gedicht,  in  welchem 
6täin  dem  Ailill  die  Erfüllung  seiner  Wünsche  verheisst.  Ailill 
gesundet  rasch,  und  sie  verabreden  ein  Stelldichein.  Iiltäin 
findet  sich  zur  festgesetzten  Zeit  ein,  und  erblickt  bald  einen 
wie  Ailill  aussehenden  Mann,  aber  schwach  und  krank.  Auf  den 
wirklichen  Ailill  wartet  sie  vergebens.  Dieser  war  in  tiefen 
Schlaf  verfallen  und  erwachte  erst,  nachdem  die  Zeit  des 
Stelldicheins  vorüber  war.  Der  Tod  war  ihm  lieber,  als  das 
Leben,  fitäin  vertröstet  ihn  auf  einen  anderen  Tag,  aber  ihre 
Absicht  wird  den  zweiten  und  den  dritten  Tag  in  derselben 
Weise  vereitelt.  Zuletzt  aber  giebt  sich  der  Manu,  der  ]&täin  in 
Ailiirs  Gestalt  erschien,  als  Mider,  König  der  Side  von  Brig 
Leith,  und  als  ihr  früherer  Gemahl  zu  erkennen,  dem  sie  gehörte, 
als  sie  noch  im  Reiche  der  Side  weilte.  Auf  dieses  Verhältniss 
scheint  sich  Etäin  nicht  besinnen  zu  können,  denn  Mider's  Auf- 
forderung, mit  ihm  zu  kommen,  lehnt  sie  ab,  da  sie  den  König 
von  Erinn  nicht  für  einen  Mann  aufgeben  will,  dessen  Geschlecht 
ihr  unbekannt  ist.  Mider  eröfihet  ihr  weiter,  dass  er  es  war, 
der  Ailill's  Liebe  zu  ihr  erregt,  aber  auch,  der  schliesslich  durch 
sein  Dazwischentreten  ihre  Ehre  bewahrt  habe.  Ailill  wird  von 
seiner  Leidenschaft  geheilt,  und  Eochaid  dankt  6täin  bei  seiner 
Rückkehr  für  das,  was  sie  an  seinem  Bruder  gethan. 

4.  Der  besondere  Titel  dieser  Erzählung  ist  Sergligc 
Ailella,  Ailill's  Krankenlager  (s.  Cap.  20);  denn  der  Titel 
Tochmarc  Etäine  kommt  ihr  nicht  allein,  sondern  zugleich 
einigen  anderen  Sagen  zu,  von  denen  sich  Fragmente  gleichfalls 
im  Lebor  na  hUidre  finden  (vielleicht  zum  Theil  aus  dem  ver- 

8* 


116  IV  Tochmarc  EtAine.  • 

lorenen  Lebor  Dromma  Snechta  abgeschriebeD,  s.  LU.  p.  128^  1 
und  132^  6).  Die  eine  Sage  bezieht  sich  auf  Mider's  früheres 
Verhältniss  zu  fitäin  (LU.  p.  129*),  eine  andere  auf  6t4in's 
Entführung  durch  Mider  und  auf  Eochaid's  Zug,  sie  wieder  zu 
erlangen  (LU.  p.  130^—132).  Letztere  Sage  erzählt  O'Curry, 
On  the  Mann,  and  Cust.  II,  p.  192—194  (vgl.  III,  190)  nach 
einer  vollständigeren  Quelle.  O'Curry  nennt  Lect  on  the  Ms. 
Mat.  p.  585  das  Yellow  Book  of  Lecain  und  das  Paper  Manuscript 
H.  1.  13.  in  Trin.  Coli.  Dubl.  als  Handschriften,  welche  die  Sage 
Tochmarc  fitäine  enthalten. 

Eine  kurze  aber  vollständige  Version,  in  welcher  £täin's 
Entführung  durch  Mider  anders  als  in  LU.  erzählt  wird,  findet 
sich  auch  in  Eg,  und  diese  theile  ich  mit.  Mider  sagt  hier,  dass 
er  im  Osten,  am  Aufgang  der  Sonne  wohne.  Auch  ist  der 
Zauber  des  Druiden  Dalän  von  Interesse. 

5.  Wir  sollten  hier  wohl  eher  von  Mythus  als  von  Sage 
reden,  denn  Mider  und  das  Reich  der  Side  gehören  der  irischen 
Mythologie  an.  Davon  eingehender  zu  handeln,  ist  hier  nicht 
der  Ort  (s.  die  Indices  zu  O'Curry's  Lectures,  und  meine 
Bemerkungen  in  den  Beitr.  zur  Vergl.  Sprachf.  VIII,  246), 
Beachtenswerth  ist,  dass  die  Wohnungen  der  Side  in  oder  unter 
Hügeln  befindlich  gedacht  wurden. 

Nach  der  irischen  Tradition  sollen  diese  Begebenheiten 
Ende  des  zweiten  oder  Anfang  des  ersten  Jahrhunderts  vor 
Christo  stattgefunden  haben.  Sie  gehen  also  der  Zeit  des  T4in 
B6  Cualgne  voraus.  Eochaid  Fedlech,  der  Bruder  des  Eochaid 
Airem,  war  Vater  der  berühmten  Königin  Medb  von  Connacht,  der 
Hauptheldin  des  Täin.  Darnach  sind  die  Angaben  in  Cap.  1  zu 
beurtheilen.  Mit  -der  Chronologie  darf  man  es  nicht  zu  genau 
nehmen,  wenn  Medb  bereits  zu  Eochaid's  Zeit  Königin  von  Con- 
nacht gewesen  sein  soll.  Auch  in  anderen  Fällen  lässt  sich  die 
Neigung  beobachten,  die  alten  Sagen  irgendwie  zum  Täin  in 
Beziehung  zu  setzen. 

Andrerseits  waren  Eochaid  Airem  und  J^tain  die  Gross- 
eitern  des  Königs  Conaire  Mör  (s.  Cap.  20),  dessen  Ermordung 


IV  Tochmarc  Etäine.  117 

in  der  bereits  oben  erwäiinten,  höchst  interessanten  Sage  von 
der  Zerstörung  des  Brüden  Da  Derga  erzählt  wird  (s.  O'Cnrry, 
Lect  on  the  Ms.  Mat.  p.  258 — 260). 

6.  Was  endlich  die  Abkürzungen  der  Handschrift  an- 
langt, so  sind  dieselben  von  mir  unbezeichnet  geblieben  in 
folgenden  Fällen:  1)  im  Nom.,  Acc.  und  Dat.  S.  Ailill,  2)  in 
der  Coiynnction  ocus  (in  Eg.  öfter  pleno  geschrieben),  3)  in 
dem  Substantivum  mac  (der  Gen.  mic  in  Eg.  öfter  pleno  ge- 
schrieben), 4)  in  der  Präposition  for,  5)  in  der  ersten  Silbe  von 
hErend,  hErind  (nur  in  Eg.  abgekürzt).  —  Für  s  findet 
sich  mehrmals  hs  in  Eg,  z.  B.  ro  hsirsit,  do  hsita.  —  Wenn 
die  Form  des  ofiEhen  a  (die  sich  in  LU.  sehr  wohl  vom  n  unter- 
scheiden lässt)  in  Eg.  überhaupt  existirt,  so  habe  ich  sie 
wenigstens  in  den  Stücken,  die  ich  in  Eg.  gelesen  habe,  nicht 
vom  n  unterscheiden  können;  ich  habe  daher  Temrnch,  ja 
sogar  argiallsut  geschrieben.  —  Die  Partikel  dano  ist  Cap.  1 
in  Eg.  pleno  geschrieben. 

Die  Sprache  des  Egei*ton  Manuscripts  zeigt  in  dem  Laui- 
bestande  der  Wörter  ein  jüngeres  Gepräge,  aber  es  liegt  oflFenbar 
ein  alterthümlicher  Text  zu  Grunde. 


Toehmaro  titkine  inso  sfs. 

1.  Bai  ri  amra  aireagdai  i  n-airdrige  for  hErinn  i. 
Eochuidh  Aiream  mac  Finn  mic  Finntain  mic  Rogcin  Rüaidh 
mic  EssamnsB  mic  Blathechtse  mic  Beothechtse  mic  LabraäsD 
Luircc  mic  £nna  Aighnich  mic  Oengusa  Tuirbich  Temruch 
mic  Echdach  Ailtlethnin  mic  Aililla  Caisfiaclaigf  mic  Connla  5 
Chäini    mic   Irereo   mic   Melghe   Molbthaigh   mic   Cohthaig  , 

Chäil  bre^  mic  Jugaine  Moir  mic  EchacÄ  Büadaijr. 

— _  > 

1.  Gabais  Eochaid  hAeremon  (sie)  rige  n-firend,  ocus 


s  Eochnigh  lElg.  s  Die  "Ergänzung  der  dbgekürzt  geschriebenen 

Namen  nadi  Keating,  Eist,  of  Ireland,  Ä.  M.  3586  (Jugaine  M6r)  bis 
3815  (Enna  Aighneach). 


' 


118  IV  Tochmarc  Etäine. 

[Eg:] 

Argiallsut  tra  coic  coigith  hEriifn  do  Eochaid  Airim,  L 
ro  giall  Concobar  mac  Nessa  dö,  ri  chöigith  hUlath,  ocus 
Messgedhrui  ri  Laighin,  ocus  Curüi  mac  Daire  ri  choiccid 
Muman,  ocus  Ailill  ocus  Medb  diarbo  sealb  coiccith  Gonnacht. 
Bo  batar  dano  da  primdun  hie  Eochaidh,  i.  düu  Fremainne  5 
hi  m-Midi  ocus  dun  Fremainne  hi  Tethüai,  ocus  ba  be  a  dun 
hi  Tetbuai  ba  dili  lais  dia  düinib. 

2.   In   chet  bliadhain  iar  n-gabail  righe  d'Eochaid  ro 
hirfuagrad  malle  fo  KErinn  fciss  TemmaJi  do  denam,  L  oo 
tistais  fir  hErinn  dia  fecbain,  ocus  co  fessta  a  dso  ocus  a  10 
m-besu  lais. 

Atrubradar    fir    hErinn    d'oenaithiusc    fri    Eochaul,    na 
rachdais  d'feis  na  Temruch,  cid  cian  gairit  no  beth  ri  hErinn 
ein  mnai  a  dingbala  aci,  ar  ni  raibi  fer  maith  di  feruib  Erinn 
gin  mnäia  dingbala  aci,  ocus  ni  raibi  ri  gin  riguin,  ar  ni  teigcth  15 
fer  ein  mnai  do  Temrai^  dia  feis,  ocus  ni  thegith  ben  ein  for. 

Is   ann    sin  ra  chuirttötar  "Eochaid  a  eehlachu  ocus  a 
obloirc  ocus  a  thärraluig  slighith  ocus  a  techta  coigcrichi  uad    * 
fo  hErinn  ocos  ro  sirsit  iarsin  hErind  hulo  oc  isuraid  mna  a 

ILÜ:] 

argiallsat  cöic  coieid  Erend  dö,  L  ri  cach  cöicid.  Batäx  he  20 
arrig  in  tan  sin  i.  Concobar  mac  Nessa  ocus  Mcssgogra  ocus 
Tigemach  Tetbannach  ocus  Cürüi  ocus  Ailill  mac  Mata 
Muirisci.  Bätar  he  düinc  Echdach  i.  dun  Fromain  i  m-Midiu 
ocus  dun  Fromain  hi  Tethbai.  Fromain  Tethbai  bä  inmainom 
lais  do  duinib  hErend.  25 

2.  Arföcarar  o  Echaid  for  firu  hErend  feis  Temra  do 
denam  in  hliadain  iar  n-gabäil  rige  fri  commus  a  m-besa 
ocus  a  cisa  döib  co  cend  coic  mrhliadan. 

Ba  inond  aithesc  la  firu  hEr6*wd  fri  Eochaid,  nf  theo- 
laimtis  fcis  TemracA  do  rig  cen  rignai  lais,  ol  ni  rabi  rigan  30 
hi  faU  ind  rig  in  tan  ro  gab  äsiith. 

Foidis   Echaid    techta    cach    coieid    üad   fö   Erind   do 

ö  Eochaigh  ü^jj/.      n  enchl&clm  [ohne  voi'ausgehendes  &)  Eg.      isobloire 
7nit  einem  Strich  über  T  Eg.        ^iessLU.    ^   28  a  chisa  XIT.        sofessI/lT. 


IV  Tochmarc  EUine.  HO 

dingnala  dö  etir  cruth  ocos  deilb  ocus  ocuscc  ocus  chinoul. 
Ro  bni  dana  ni  ali  acci  beus,  i.  ncich  tibra(2  muai  dogres, 
dianns  tuccad  uecb  ali  remiu. 

3.  Dochuatar  iartain  a  echluchu  ocus  9,  oblori  ocus  a 
tharrsaluigh  sligith  ocus  a  techta  coicriche  üad  ocus  ro  sirsit  5 
hErinw  ülo  itir  thes  ocus  tüaid,  co  ftiaratar  oc  Iiibir  Chich- 
muine  mnäi  a  dingbalo  do,  i.  Etaoin  ingcn  l^tair  ri  Eochraidhi. 
Dorlachtatar  dano  a  thcchta  ar  aimnus  Eochodfa  ocus  tucsatar 
tuaruscobaiZ  na  hingene  do  etir  chruth  ocus  dolb  ocus  ecuscc. 

Is    aim    sin    dono    docbuaid   Eochaid  do   taphuirt   na  10 
hingene,  ocus  issed  rogab  dar  oenucb  m-Breg  Letb,  co  n-facca 
in    n-ingin    for    ur    in   tophuir.     Ocus    cir   chuirreil   aircit 
connecor  di  or  aici  hie  folcuth  a  luing  aircit,  ocus  oetri  heoin 
oir  furri,  ocus  gleöir'gemma  bec  do  charmioccul  hi  forflesc 
na  luinge  sin.    Brat  caslechta  corcarghlan  immpi,  folai  chain  15 
CO  n-dualuiph  airccit  ocus  milech  oir  issin  brutt  ossa  bruinni. 
Leine   lephur   chulpatach   impi,   issi   cotat   slommi    do   sita 
uainidi  fo  d^ginnlith  oir  ocus  tuaghmilu  iiigantachu  di  ör 
ocus  ai^at  for  a  bruiiuiib  issind  lenith,  i.  co  m-ba  forroil 
dona    feruib    t4idlech    ind    oir    frissin    n-grein   issin   t-situ  20 
üainidiu.    Da  triliss  orbuidi  for  a  cind  ocus  figho  chethur- 
dhüaluch  for  cechtar  n-ai  ocus  moU  oir  for  rinn  cech  düail. 

4.  Is  ann  sin  imo^ro  ro  bui  inn  ingen  oc  tatmech  a  fuilt 
dia  folccath,  ocus  a  di  läim  tri  derca  sedluch  allenith  immach, 
ocus   ba   gilighiur   snechto  n-öeuoidchi  (xjachtui-  a  di  läim,  25 
ocus  ba  deirgightir  sianf  slebi  cechtur  a  da  glirüad.    Deidghin 
coir  Gomard  ina  cinn  issc  niamdo  ncmonnta.     Ba  glaissigt/r 


[Lü:J 

chuiugid  mnd  na  ingine  bad  aldem  no  beth  i  n-£re  dö.  AI 
asbert^  ni  biad  ina  farrad  acht  ben  nad  fesscr  nech  do  feraib 
hErend  nam.  30 

3.  Fofrith  dö  oc  Inbiur  Chichmaiui  i.  Etain  ingen  Etair, 
ocus  dosbM  Echaid  iarom,  ar  bä  comadas  dö  ar  cruth  ocus 
delb  ocus  cenel  ocus  äni  ocus  öidid  ocus  airdarcus. 


120  rV  Tochmarc  EtÄinc. 

[Eg:] 

fri  bughai  cechtar  a  da  sulu.  Peoil  Aeirg  tanuighe  acci. 
Batar  forardu  moethgelu  a  dha  (sie)  gaaluinn.  Bighti  boga 
blaithgbelai,  meru  seta  sithgelui,  ingni  aiUi  incbanda.  Ba 
giligtir  snechto  na.  üan  tuinniu  a  toeb  seng  seta  sidhamocA. 
Batar  blä,ithe  slemongelu  na  sliastai.  Bator  cruinnüeco  5 
caladhgelu  a  dha  (sie)  glun.  Batar  inndelldirghe  a  dha  (sie) 
colptai.  Traighthi  tana  toinnghelu.  Batar  cori  iaräilliu  a  di 
süil  (am  Rande:  vel  a  di  sali),  da  malaigh  dseldse  dubgormma 
imma  rusccuib. 

5.  Is  hisin  tra  ingen  iss  coiri  ocus  iss  cdimi  atconcatar  10 
süili  daini  riam,  ocns  hk  doigh  leo,  comad  a  sidib  di.    Is  don 
ingen   sin   atrubrath   cruth  cach  co  hEtain,   coem  cach  co 
hEtain.     Gabais  imorro  saint  an  ri  impi  focetoir  ocus  ro  14 
fer  dia  mninter  reme  dia  hastud  for  a  chind,  ocus  ro  soich  in 
ri   iartain   dochum   na   hingeni  ocus  imcomaircith  scela  di.  lö 
„Can  deit  iarum  a  ingen",  ar  Eochaid,  „ocus  can  doUot?" 
„Ni  ifisa^'  ol  si.     „£tain  ingin  righ  Eochraidhe  a  sidib  atam- 
comnaicc"      ,J[na  m-bia^sa   uair   coblige   let?"   ol   Eochaid 
yjssed  doruachtamar  for  t'  faesam  sunn%  ol  in  ingen.    ,»Atüsa 
sunn  em  ri  fichii  m-hliadan  o  rogenar  issin  t-sid,  ocus  fir  in  20 
t-sithu  etir  righu  ocns  coemfiru  ocöm  chuinngid,  ocus  ni  hetus 
huaim  fess  ri  fer  dib,  fö  bithin  ro  charas  tusai  ocus  tucus 
seircc  ocus  inmaine  duit,  or  bam  lenab  ocus  or  bam  tüalaing 
lapharthai,  i.  ar  th'airscelaib  ocus  ar  th'äinius,  ocus  nit  acca 
riam  remi  seo  ocus  atot-athgen  focetoir  ar  do  thüarwscaftaiZ,  25 
ocus  iss  tu  doruachtamur  iaram",  ar  sissi.    ,^i  ba  tochuiriuth 
drochcarat  det-si  6n  ani  sein",  ol  Eochoid,  „ocus  rot  bia-su 
fäilte,  ocus  lecfitir  cech  ben  orut,  ocus  iss  ocut  t'aenur  biat-sa, 
cen  bus  miad  lat."     „Mo  thinnscra  coir  damh",  ar  inn  ingen, 
„ocus  mo  riar  iarmusin."    „Rot  bia-su  ani  sin",  ol  Eochuid.  30 
Dobretha  iarum  iarsin  secM  cuma?a  di  ina  tinnscra,  ocus  do 
fuc  les  iarsin  co  Temrai^f  ocus  ro  ferath  firchäin  fäilti  friA-si 
ann  sin. 


?o  issind  tsid  Eg.  27  Das  n  von  sein  ist  nicht  sicher,  ' 


IV  Tochmarc  Etaine.  121 

6.  Tri  derbratÄtV  imorro  ro  batar  tri  mic  Find  i. 
Eochaid  Airium  ocus  Eochaid  ocus  Ailill  Anglonnach  no 
OenglondooA,  iarsinni  bä  böenglunn  dö  sercc  di  mnai  a 
brathar.  Is  ann  sin  tangatar  fii;  hEriud  docum  na  feisi 
Tcmrach,  ocus  batar  anu  coigdighis  ria  samhfuin  ocus  coio-  5 
tigbis  iar  samfuin.  Caraiss  tra  Ailill  Angloniiuch  ^tain  ingen 
l^tair  hie  feiss  Temruch  in  tan  sin.  Fobair  tra  Ailill  hicc  sir- 
fecham  na  hingmi  cein  ropas  hicc  fcs  Temrtzch  Is  ann  sin 
atbert  ben  Ailifla  i.  ingen  Luchtai  Laimdirg  a  crich  Laigen: 
,,Maith  tra  e  Ailill^ ^  ar  si,  „cid  fechaisiu  issind  leth  cian  10 
üait,  däigh  iss  airdhenu  sercci  sirsilliuth/^  Gairighid  Ailill 
fair  fein  inni  sin  ocus  nir  fec  in  ingin  iarsin. 

7.  Is  ann  sin  imorro  ro  sgäilsit  fir  hErend  iar  tochaithem 
na  fleidiu  Temruch.  Is  ann  sin  ro  liuustair  idu  eöid  ocus 
imformmuit  Ailill,  ocus  ro  lecustair  sl^etan  trommgala^r  15 
cbuci,  ocus  ruccath  iarsin  co  dun  Fremunn  hi  Tethüa. 
Tarusair  imorro  d'  Oilill  ann  sin  co  cenn  m-hliad^m  hi  sir- 
galtir  ocus  hi  sirsnim  ocus  nir  atttiim  do  noch  a  ghalur.  Is 
ann  sin  dochiiaid  Eochaid  d'  fiss  a  bratliar  ocus  tucc  a  laim 
dar  a  uchtbminne  ocus  tug  Ailill  a  ossnam  ass.  „Indeo",  bar  20 
Eochaidy  ,^i  ba  dirsann  in  galur  sin  am*S  uar  EochaitI,  „ocus 
cinnus  atai  indusa  acach  deit."  J)ar  mo  hrethii-*^,  ar  se, 
nochunusäi,  acht  iss  messa  a  cach  ar  cach  16  ocus  ar  gach 


ILÜ:] 

6.  It  %  tri  maic  Find  maic  Findloga  maic  na  rigna,  i. 
Eochaid  Fcdlech  ocus  Eochairf  Airem  ocus  Ailill  A'nguba.  '^5 
Carais  Ailill  Anguba  iarom  Etiiin  hi  feis  TemrocÄ  iar  feis  di 
la  "Eochaid.  Fodäig  dognith  dbairt  dia  sirsellad,  ocus  uair  as 
descaid  serci  sirsilliud.  Cairigius  a  menma  Aih7{  don  gnim 
sin  dogeni,  ocus  m  bä  cobor  do.  Ba  trcssio  toi  aicniud. 
Focherd  AiliU  i  serg  d^,  födaig  na  ro  tubaide  friaenech  ocus  30 
nach  erbart  frisin  mndi  fodesin. 


1    thir    in    brathir    ist    in    Eg.    durch    i    über    t    atisgedrücht. 
19  lam  Eg.  ss  a  chach  ar  cach  16  Eg.  24  Dcu:u  am  Bande: 

Tel  tri  maic  Findgair. 


122  IV  Tochmarc  EtÄine. 

[Eg:] 

n-aidhqi."  „Cret  ticc  ritt",  ar  Eochuid.  ,J)ar  mo  brethir  fir**, 
ar  se,  „no  chun  fetar."  ,J)oberthar  chucom-so",  ar  Eckuidy 
„nech  rod  finnfia  do  ghalur." 

8.  Is  ann  sin  tuccath  Fachtnu  liaigh  Eochoäa  chucco,  l 
ocus  tue  a  läim  dar  uchtbruimie  Ailiflo,  ocus  tucc  Ailill  a  5 
ossnuth  ass  iaram.  „Indeo",  ar  Fachtna,  ,;m  ba  dirsann  in  gnim, 
ocus  ro  fetar-sa  do  ga\ur,  ocus  ni  fuil  fort  acht  nechtar  da  nf, 
i.  rod  gab  idu  eoit  no  sercc  do  ratuiss  ocus  ni  rot*  co  bratb 
ass  cose.  Ba  mebul  tra  la  hAilill  inui,  ocus  ui  ro  ataim  don 
liaigh  a  ghalur,  ocus  luid  üad  iartain  in  liaig.                            10 

Dala  imorro  Eochac^a  luid  sidiu  for  a  chüairt  righiu  fo 
hEriun  ocus  forfacuib  £tain  issin  dun,  ocus  atbert  &ia: 
„Maith,  a  ingen,"  ar  se,  „dentar  anlecbt  Ict-sse  fri  hAilill  cein 
hus  beo,  ocus  mad  marb,^  ar  sc,  „class  (?)  a  fert  fodbuigh  lat^ 
ocus  togabar  a  coirthe  ocus  a  liagan,  ocus  scribtor  a  anmuimm  15 
oghaimm."  Dochuaid  iaram  in  ri  iarsin  for  a  chuairt  rig  fo 
Erind,  ocus  ro  faccbuth  Ailill  ann  sin  a  n-dün  Fremainn  hi 
Tethüa  fri  bäs  ocus  fri  haigedh  fri  re  na  hliadna.  sin. 

9.  Laa   n-ocn   and   dochuaid   £tain  issin   tech  i  rabo 
Ailill  i  n-galur,  ocus  ro  bui  icca  accallaim:  „Cid  thicc  rit,  20 
ocus  iss  mor  do  ghalui*,  ocus  dia  fossmais  indni  not  föirfed,  fo- 


ILÜ:] 

8.  Dobroth  Fachtnai  liaig  Eclidach  dia  inicaisiu  in  tan 
ron  gab  ceill  for  ecaib.  Asbert  fris  in  liaig  „Acht^nechtar 
na  da  idan  marbtha  duino  näd  icat  lege,  i.  idu  serci  ocus  idu 
eoit,  it  e  fil  innut-so."  Ni  ardamiu-  Ailill  dö,  ar  ba  Aebol  lais.  25 

Forräcbad  iarom  Ailill  hi  Fremain  Tethbai  fri  bäs,  ocus 
luid  Eochaw?  for  cuaird  n-Erend  ocus  forräcbad  Etaiii  hi  fail 
Aüilla,  CO  n-dornaitis  a  thiugmaine  lo,  i,  cor  clasta  a  fert,  co 
ro  hagtha  a  guba,  co  ro  orta  a  ccthrui. 

9.  A  tech  i  m-bith  Ailill  ina  galur  do  theged  Etain  cach  30 
dia  dia  athreos,  ocus  ba  lugaide  a  galar  som  6n  do  suidiu. 


21  dia  fessmais  Eg, 


lY  Tochmarc  EtAine.  123 

ghebta  linn^*;  ocus  iss  amlaiäh  ro  raid  ocus  ro  caimstar  in 
laidh  m-bicc  ocus  ms  freccair  Ailill: 

[E:]    „Cid  dotarruigh,  a  ghille? 
is  fota  do  s^glighe, 

is  fossad  do  cheim  glan  gle,  5 

cia  beiih  d'  feabus  na  sinc/^  4 

[A:]    ^uil  limm  adbur  na  cnete, 
nim  sasa  cool  mo  cbruitc, 
nim  tolann  ni  do  gauch  blicht*, 
isaed  dorn  beir  i  n-anrichtt."  8  10 

[E:]     „Abair  rim  cid  dai,  a  fir, 
ar  isim  ingcn  GYcnidy 
inniss  dam  gach  dal  ret  loass, 
CO  n-derntar  lim  do  hges.^  12 

[A:]    „Ni  talla  ormm  arad  nit,  15 

a  ingen^  is  caom  do  chuclit, 
daigh  ncicli  andiaigh  a  sula» 
ni  dat  maithe  banrüna."  le 

[E:]    „Cid  at  olcca  runu  ban, 

mad  sercc  is  cian  bus  cuman,  20 

o  ghebthar  in  gmm  do  Idim, 

ni  hed  dleghar  a  atmail^^  20 

[A:]     ,3ennacbt  ort,  a  inghiun  iinn, 
ni  dam  tualnge  laubra  rimm, 
ni  dam  buidbech  dom  cheill  fein,  25 

ata  mo  cÄorp'dom  aimreir.  24 

Trüag  am  sin,  a  üen  ind  ng 
Eochaäa  Fedbl^^  iar  fir, 


ILÜ:] 

ocus  cein  no  bitb  l^tain  isin  magin  sin,  no  bith  som  ocä 
descin.  30 


124  IV  Tochmarc  Etäine. 

rem  chorp  is  rem  chena  is  tind 

ifised  berair  an  6rinn."  28 

[E:]     „Dia  m-beth  ar  sluagbaib  ban  m-ban 
nech  no  beith  iccotöcrad, 

tiucfad  sunn,  diamad  maitb  lat,  5 

dogenta  limm  a  tochmarc."  82 

„Ocus  a  ingin",  ar  se,  „ro  bud  urusa  deit  m'  ic-sa  do 
denam  dorn  gbalar,  ocus  iss  döich  not  icfaitbea  in  .  .  ,  acht 
chena"  ar  se 

„is  serc  bo  bäidin  fri  bliadam  mo  serc  10 

is  cuma  fo  thuinn 

is  rigi  nirt  dar  forraiw* 

is  cetharruinn  talman 

is  dichend  nime 

is  brissiud  brägat  15 

is  comlunn  fri  scath 

is  combath"  fri  huacht*' 

is  rith  fri  nemh 

is  gascced  fo  1er 

is  gräd  do  mocalla  20 

mo  grad-sae,  ocus  mo  sercc  ocus  m'imnaine 
dontf  da  tucus." 

10.  Ann  sin  tra  räthaigis  ind  ingin  fair  in  galor  i  m-bui, 
ocus  ba  saeth  leissi  imii  sin  et  rl.^  conid  ann  ispert  in  ingen 
la  n-6en  ann  fri  hOilill:  „Maith  a  gilla"  ar  si,  „coimeirig  25 
festo,  ocus  bes  atetha  a  n-adcobrai,  ocus  dorigni  in  \aidh: 

I  -  -  —  -   ^  — 

[LU:] 

10.  Räthaigis  Etäin  ani  sin  ocus  focheird  a  menmain 
airi.  Asbert  Etdin  fris-seom  14  n-and  a  m-bätär  ina  tig 
diblmaib,  cid  dia  m-b6i  fpchond  a  galair.  „AtA  dit  seiro-seo" 
ol  AiliU.  „Dirsan  a  fotco  n-erbart"  or  sisi,  „ro  päd  at  sl4n  30 
0  chianaib,  dia  fesmais.  „Cid  indiu  bad  am  slän-sa,  m&d  ül 
dait-siu"  ol  Ailill.    „Bid  Äil  ecin"  or  sL 


lY  Tochmarc  Et&ine.  125 

r£g:i 

j^Eiiig  a  Oilill  amral 

cora  cach  duit  ro  chalma, 

daigh  fogebu  sunn  rofes^ 

dogcntar  liumm  do  leigheass.  4 

Daoatoluth*  rit  chell  n-glicc  5 

dodat  liim*  immom  bragit, 
tosach  suirghi  —  caem  a  dath  — 
ben  is  fer  icompocath.  s 

Manib  lor  lat,  a  fir  maith, 

a  mic  ind  rig,  a  rigflaitb,  10 

doberimm  do  slan  a  gloiim  grinn 

otha  mo  gluu  com  imlinn.  u 

Cet  m-bo  is  cet  unga  d'  or 

cet  n-ech  srianach  ratinol, 

cet  d'  etacb  gach  dadha  bricc  15 

tuccath  imom  thirfochrig.  le 

Cet  cach  mil  ohoin  ille, 

ro  pa  mor  in  imirghe, 

dam-sa  fodeni  co  becht 

dorat  Eochuidb  an  oenfecht.^         so  20 

£ir.  a  Ail.  amra. 

11.  Ticeth  tra  in  ingin  cach  dia  d'  folccath  dö  ocus  do 
thinme  a  chota,  ocus  ro  lessaig  ind  ingean  commör,  ar  ba 
tniagh  le  a  mudugud  triana  fochanu.     Laa  n-aen  ann  tra 


[LU:J 

11.  Do  teiged  iarsiii  cach  dia  do  folcud  a  chind  ocus  do  25 
thinmi  bid  dö  ocus  do  aurgabäil  usci  for  a  lama.     Dia  teora 
nömad  iarom  ba  slän  Ailill     Asbert  som  fri  ü^tain:  ^Ocus 
atestä  dorn  io^sa,  cuin  rom  bia  uait-siu?**  ol  Ailill.    ^»Rot  bfa 


,-.  • 


u  Ursprünglich  hiess*  es  woM  dobiur.  16  Vielleicht  ist  c^t 

n-^tach  zuwiesen.  20  Eochuigh  Eg. 


126  IV  Tochmarc  Et&ine. 

itbert  in  ingen  fri  hAilill:  „Tair"  ar  si  „himmaruch  immucliui 
lai  imm  däil-si  cossin  tech  öl  fri  dun  immuich  incchtair,  ocus 
con  riccfu  frit  alges  ann  sin  ocus  frit  accobar. 

12.  Bui  imorro  Ailill  cen  chotluth  in  oidchi  sin,  co 
tanicc  matcn  iamamärocA.  In  tan  imorro  ba  mithigh  dö  dul  5 
ina  däil,  iss  ann  deilligh  a  chotli^A  fair,  co  m-bai  co  trath 
erghi  na  chotlath.  Luid  £tain  iarsin  ina  däil.  Nir  bo  cian 
i  n-imaidiu  di,  co  n-accai  in  fer  n-ingalair  dia  dochum  co 
cossmailes  Aililla,  ocus  se  scithec]i  mertnech.  Atnaigh  in 
ingen  aichnc  fair,  conar  be  Ailill.  Fecais  ann  sin  ic  irnaide  10 
AiliZ^a.  Ticc  iarum  in  ingen  asa  däil.  Is  ann  sin  duscis 
Ailill,  ocus  ba  ferr  leiss  ec  andd  bethu.  Fobair  ic  torsi  moir 
ocus  icc  snimche.  Tic  tra  ind  ingen  dia  accallaim.  Is  ann 
sin  aspert  frie  matarla  dö.  „Tair-siu"  ar  si  „cosin  n-inadh 
cetna  imniaroch".  15 


ILU;J 

imbdrach",  ol  si  [Acht  ni  ba  issin  t-ossud  na  firflatha 
dogentar  a  col.]  „Totaisiu  imbärach  im  dail-si  cosin  tulaig 
uasind  lius". 

12.  B&i  Ailill  oc  frithairi  na  aidchi,  contuli  träth  a  däla; 
ni  dersaig  co  trath  teirt  ara  bdrach.     Luid  £täin  ina  dail-  20 
seom,   CO   n-accai   in   fer   ar  a  ciund  co  cosmailius.  crotha 
Aih7/a,  ocus  coinis  in  lobra  a  galatr.     An  aithesc  rop  äil  do 
Ailill,  iBsed  ro  raid  seom.     Do  füsci  Ailill  trath  teirt.     Fota 
fecais  for  torsi  träth  do  deochaid  j^tain  isa  tech.     „Cid  dot    « 
gni  torsech?"  or  si.    „Do  föidiud-siu  im  dail-se,  ocus  ni  ränac  25 
ar  do  chiund,   ocus  dorochair  coÜud  form,  conom  erracht 
innossa.     Isuachnid  nirrodchad  mo  ic-sa."     „Ni  bd  s6n",  ol 
]&täin,  „atd  14  in  degaid  alaili."     Gaibthi  frithairi  na  haidchi 
sin,  ocus  tene  mör  ar  a  belaib  ocus  usci  na  farrad  do  thabairt 
fo  a  süili.  30 


6  mithidh  Eg.  le  Die  eingeklammerten  Worte  sind  wM  späterer 

Zusatz. 


IV  Tochmarc  Etüne.  127 

13.  Ocus  rop  inann  ocus  in  cetlä,  ocus  ticced  in  fer  gach 
lai  dia  saigid.  Tic  tra  m  la  dedcnach  ina  dail  ocus  dorala 
in  fer  cetna,  di.  „Ni  frit-sa'^  ol  si  ,^o  dalusa  iiir.  Cid  tu 
dana  icim  dail?  Acht  inti  ris  ro  dhälusae  suim,  nf  ar  baes 
nach  ar  baeguZ  ro  dalus-sae  friss,  acht  is  dia  icc  don  galur  5 
hi  m-bui  dorn  sercc.^  ,3a  coru  deit  tiachtain  imm  däil-siu," 
ar  se,  ,,ar  in  tan  rob-sa  ^tacin  Eocraide  ingen  Aiiillu  ropud 
messi  do  c<?^muir.**  „Cid  ön",  ol  si,  „cia  haium-siu  itir,  cid  rot 
iarfaigedh?**  „Niwsa,  Mider  Breg  Leith  mo  ainm-siu",  ol  se. 
„Cid  rot  scai*-sa  frim-sa,  ma  ro  bamar  amlaith  sin?"  ol  Etain.  10 
„Ninsa,"  or  Mider,  „iithnaißsiu  Füamnaighe  ocus  brcchtae 
Bressail  Etarlaim  [ro  dwss  sgai'].  Aspert  Midir  fri  hfitaiu: 
„In  raga  limm?"  ol  se.  „Ni  tö,"  ol  si,  „nocha  crenob  rig 
n-Erinn  {ort-ssi  nach  ar  fer  n-aile  na  fcstar  clawd  na  cinel  dö." 
„Is  mi-siu  em,"  oU  Mider  dorat  for  menmain  Aililh  do  s<?rcc,  15 

ILU:1 

13.  Tratli  a  däla  totAet  Etäin  ina  dail,  co  n-accai  in 
fer  cetnse  sunal  Ailill.     Luid  EtAin  dia  tig,  fecis  Ailill  oc  cöi. 

DoUuid  fitäin  co  f4  thri,  ocus  ni  arnic  Ailill  a  dail,  co 
foniec  si  in  fer  cetna.    „Ni  frit-so"  or  si  „ro  dälus-sa.    Cia-so 
thü  do  deochaid  im  däil?     In  fer  fris  ro  dalusa,  ni  ar  chul  20 
no  amles  ticht  ar  a  cend,  acht  is  ar  accuis  tesairgne  do  mnai 
rig   Erend    don    galwr   fod   ra   bi.     ,3atochu  dait  tuidecht 
cucom-sa,  ol  in  tan  rop-sa .  Etäin  Echraide  ingen  Aililla,  h& 
messi    do   chetmuinter.     Bd   iar   do  särlüag  do  primmaigib 
HErend  ocus  uscib  ocus  or  ocus  arga^,  co  tici  do  chutrommse  25 
do  f&cbäil  dar  th'  eis."     „CacÄ^"  ol  sisi,  „cia  th'  ainm-siu?" 
„Nittöa  Mid^r  Breg  Leith",  ol  se.     „Cacht,"  ol  sisi,  „cid  ronn 
etarscar?"    „Ninsa,  fithnaise  FuBmnaiye  ocus  brechtai  Bresail 
Echarlaim."     Asheri  Mider  fri  fltain:   „In  raga-so  lim-sa?" 
„Na  thö",  ol  sisi,  „no  co  ririub  rig  Ji-£rend  ar  fer  nä  fetar  30 
claind   no   cenel  dö."     „Is  messi  em",   ol  Mider,   „dorat  fö 
menmain  Aililla  do  seirc-siu  co  fota,  co  torchair  a  fuil  ocus  a 


2  d^genach  Eg.  is  ro  du^Ä  sgar  befrachte  ich  als  ergänzende  Glosse, 

tcir  mmsten  sonst  rodn  sgar  erwarten,        is  zu  lesen  renob  V 


128  'IV  Tochmarc  Etäine. 

is  me  dono  ro  thairmiscc  im  Allill  dul  it  dail  ocus  it  conni 
ocus  nar  lec  dö  th'  eaech  do  milliud." 

14.  Tanicc  iarsin  in  ingen  dia  thig  ocus  dochiiaid  d' 
accailatm  Ailillo,  ocus  bennachais  do.  „Is  maitli  tra  dorala 
duinc  siu  diblinaib",  ar  Ailill.  „Is  am  slän-sa  fodechi-sa  5 
dorn  galur,  ocus  iss  at  sldn-sa  dot  enech,  ocus  b^r-siu  bennach- 
tain,"  ItlocHamar  diar  n-deib",  ar  fitain,  „is  maith  ünii 
axolaid  sin.''  Is  ann  sin  tra  tanic  Eochatt^  dia  chuairt  rig 
ocus  ro  fiarfaip  a  brathair  föc6^6ir.     Ro  hiiinisidh  a  scelu  do 

0  thns  CO  derith,  ocus  ba  buidhech  in  ri  dia  mnai  ara  n-dema  10 
do  maith   fria  h Ailill,   ocus  is  fölith  linn  in   sceul   sin   ar 
"Etochaid. 

Scelu  imorro  Eachada  innistir  sunn  ocus  Etaine. 

15.  Fechtus  dia  m-bui  Eachaid  hi  Frenlainn,  co  n-dernad 
oenuch  ocus  echtressa  leo  aim,  co  tanicc  iarsin  Etain  do  15 
faircsi  in  oenaig.  Is  annsin  dana  dolluid  Mider  dochum  in 
oenuig  ocus  tanicc  d'insaigid  in  airechta  i  ra  ba  Etain  ocus  a 
banntrachta  immpi^  ocus  füaitgid  leiss  hi  cona  hinailt,  i. 
Croichean  Chrodergh  inailt  fitainiu,  ocus  ba  doithfir  in  dealb 

i  tanic  Mider  chuccu.     Is  ann  sin  imorro  rothöcbatar  bann-  20 
trocta  fer  n-Erinn  a  n-gäii*i  guil  hie  breth  na  rignu  uaidtfr, 
cor  lecit  echradha  hErend  fris,  cona  fetatar  na  n-aer  nö  i 
tabnuin  dochüaidh. 

[LU:] 

feöil  de,  ocus  is  messi  thall  cach  n-accobor  collaide  n-airi,  na 
beth   milliud   enech  dait-siu  and»     Acht  teisiu  iim-sa  dorn  25 
crlch,  dia  n-apra  Eochaiä  frit?"    „Maith  lim",  ol  J^täin. 

14.  Tic  iarom  dia  tig.     ,Js  maith  ar  comrac",  or  Ailill, 
„sech  rom  Icad-sa  a  fecht-öa,  ni  fil  imlot  n-einig  dait-so  and.** 
„Is   amra   amlaid'S   or   Etain.     Täuic   Eochaid   dia   chuaird 
iartain  ocus  atlaigestär  bethaid  a  brathar  ocus  budigthe  M  30 
hEtain  co  mör  a  n-dorigni  co  tänic  som. 


9  ro  hinnisigh  Eg.  n  din  aigid  Eg. 


IV  Tochmarc  EUine.  129 

16.  Is  ed  iinorro  dochüaid  Mider  siar  co  Magh  na 
Cruachiia.  „Cid  do  maitli  düiuniu  itir  tadball  in  maighi  siu?" 
for  Croichean  Croderg.  „Bid  he  t'ainm  bias  for  in  maigb 
siu  CO  brath",  for  Midir,  „i.  Mag  Cruachan,  ocus  Baith 
Cniachan".  Dochiiatar  iartain  co  sitb  sinigbe  Cruachan,  5 
daig  rob  fagus  a  cairdess,  ocus  ro  batar  co  cenn  noimV/i  ann 
hie  tomailt  ocus  ic  fledugMrf,  conid  ann  atb(*rt  Croichenn  fri 
Mider:  ,Jnni  so  do  treb-sa?"  Atbrrt  Mider  fri  Croichin: 
„Iss  ann  ata  mo  treb-sae,  tiiir  ic  taurcbdil  na  greni".  Luid 
Mider  larsin  ocus  Ettain  co  Breg  Leth  mic  Celtcair.  10 

17.  Ifl  ann  sin  imorro  ro  chuirestair  £ocha(V2  eciacha 
hErenn  ocus  a  oblori  ocus  a  iarrsilaigh  nliged  ocus  a  techta 
coicrichi  üad  fo  hEriuu  d'iarraidh  a  mnae.  Dochuaidh 
Eodxaid  fein  iarsin  fo  Eiriww  d'iarraidÄ  Etaino,  ocus  bliadain 
on  16  cu  cele  do  ga  hiarraidh  ocus  nis  fuair,  ocus  do  riacht  i  15 
cinn  bliadno  co  dun  Fremaind. 

« 

18*  Is  ann  sin  ro  chuir  Eochaid  a  drui  ä^mrraidh  Etainc, 
i.  Dalän  a  ainmm  in  driiadh.  Is  edh  tanicc  reime  an  la  sae 
siar  connicci  in  sliab  rissin-apur  Sliab  Daldn,  ocus  ro  bui  ann 
in  oidqi  sin.  Ba  tromm  imorro  laissin  druid  dicheilt  20 
Etäiniu  fair  fri  re  hliadna,  co  n-demui  iarsin  IUI  flescca  ibir 
ocus  scripuidh  oghumm  inntib,  ocus  foillsighthir  do  triana 
eochraib  ecsi  ocus  triana  oghumm,  i.  Etain  do  bitb  i  sith 
Breg  Leith  iama  brcth  do  Midir  innr 

19.  Is  and  sin  dana  dochüaid  Däldn  sair  doridisi  gu  25 
dun  Fremainn  üail  hirra  bua  Eochuid  ri  hErinn.  Ro  fiar- 
fuigh  'Eochaid  dia  drui  a  sceulu.  Is  annsin  imorro  do 
riachtatar  a  echluchu  ocus  a  oblori  ocus  a  tharralaigh  sligiuth 
ocus  a  techta  coiccrichi  dochum  ri  hErinn,  ocus  ro'fiarfuigh 
sceula  dib,  an  füaratar  sgeulu  Midir  ocus  Etäini.  Ocus  30 
adrubrutar  ni  füaratar,  conid  annsin  atbert  a  drüidh  friss: 
tJElotirmaiss  ecaine  ocus  mör  olcc  ocus  imniuth  duit  bith  i 


13  iarraig  Eg.  20  oidqn.9  Eg.  m  so  ro  fiarfiiidh  ?Jg. 

9 


130  IV  Tochmarc  Etdine. 

n-ingnaiss  do  mna.  Tinoltar  lett  slüaigh  bfer  n-£rinn,  ocus 
roichthea  co  Brigh  Leith  micc  Celtchair,  ocus  dentar  a  toghail 
occut,  ocus  iss  ann  fogheba  do  mnai,  ocus  tabuir  aas  hi  ar  &is 
no  ar  ecin.** 

20.  Dochüaid  iartain  Eochuith  ocus  fir  hErinn  co  Bri    5 
Leith  ocus  ro  bataur  hie  toghuil  in  t-sidae  ocus  ic  cuingid 
Etainiu  do  tabairt  doib  immach,  ocus  ni  tuccadh  doib.    Ocus 
docüas  iarsin  ar  in  side,  ocus  tuccad  Etain  immach^  ocus 
doriacht  co  dun  Fremainn  doridhissi,  ocus  bui  i  n-grd4huib 
ri  hErind,  i.  a  cacimcholi  gräduch  dinguala  bodein,  i.  hicc  10 
Eochuith  Airem.     Ocus  iss  he  in  t-Echaid  sin  ro  bui  XII  bL 
hi  richi  n-Erend,  gurrus  loiscc  teni  hi  Fremainn.     Conid  hi 
Serclighi  Ailillu  ainm  in  sceuil  sin  ocus  Tochmarc  J^tainiu. 
Ocus  ni  ruc  in  Etain  sin  claind  d'  Eochaid  Airem  acht  mad 
6en  ingin,  ocus  ainm  a  mathar  tuccad  fuirre,  i.  Et4in  ingen  15 
Echada  Airimon,  ocus  ingen  dissidi  Messbüachalla  mathair 
Conare  Moir   mic  Etersceuil.      Conid  airi  sin  ro  choillsiut 
sithchaire  Muighi  Breg  ocus  Mider  Bri  Lethi  geissi  Conuiri, 
ocus   ro  thimdibsit  a  ssBghul   ocus   dorönsat   arcain   Muige 
Brogh,  ar  toghail  sidha  Bri  Leith  ocus  ar  £tain  do  thaphuirt  20 
as  d'  Echaid  Airem  ar  ecin. 


Anhang. 

Zu  Cap.  13: 

Die  frülieren  Schicksale  jßtdin's,  auf  welche  in  diesem  Capitel  Bezug 
genommen  wird,  sind  mir  nur  aus  einem  Fragment  im  Lebor  na  hUidre 
bekannt  [Facsim.  p.  129),  das  ich  hier  mittheile. 

.  .  .  atfiaigi  oCus  a  grianan  co  seniatrib  solsib  fri  techt  ass, 
ocus  tobrcth  tlacht  corcra  impe  ocus  imchairthe  in  grfanän  sin  lasin 
Mac  O'c  cach  Icth  no  thäged,  ocus  ba  and  con-tuiled  cach  n-aidchi 
occa  chomaitecht  do  airec  menmun  conda  tanic  a  sult  ocus  a  feth. 
^Ocus  no  linta  in  grfanän  sin  do  lubib  boladmaraib  ingantaib,  co  m-bo  20 
de  forbered  si,  di  bolod  ocus  blath  na  lubi  sainemail  logmar.  Atchüas 
do  Fuamnm^  a  n-gräd  ocus  ammiad  doratad  di  lasin  Mac  O'c. 
Asbert  Fuamnac/t  fri  Mider:  „Congarar  deit  do  dalta  condensai 
chorai  frib  diblfnaib,  ocus  co  n-dcchos  for  iarair  Etäine/*  Do  th&et 
techt  CO  Mac  n-O'c  0  Mider,  ocus  luid  si  dia  accaHaim^  ocus  dolluid   so 


IV  Tochmarc  Etiine. 


131 


Biat  imda  coicthe  ili 
>tria  t'äg  for  echaig  Midi, 
biaid  togal  for  sidib 
ocus  cath  for  ilmilib. 


10 


FaamnacA    timchell    call^ic,    co    m-boi    isin    bruig    ocus   tobert   in 

n-athaig  cätnae   fo  EtAin,   conda   bert   asa   grfan&n  for  in  füamain, 

forsa  ra  bi  rfam  co  cend  secht  m-hliadan  fo  hErt'ncI,  conda  timart 

athach  gäithe  ar  thrögi  ocub  lobrai,  conda  corastär  for  cl^the  tige  la 

Ulta  i  m-bdtär  oc  öl,  co  torchair  isin  n-airdig  n-öir  ro  böi  for  läim 

mn&  Etair  in  chathmiled  o  Inbiur  Cichmaine  a  coiciud  ChoncoboM-, 

conda  sloic  side  lasa  loim  gabais  asind  lesti«r,  co  m-bertai  di  suidiu 

fo  a  broind,  co  m-bo  ingen  iartain.    Dobreth  ainm  di  i.  Etain  ingen 

£tair.    Di  bliadatn  d^c  ar  mili  tr4  o  gein  tuissech  Etaini 

o.Ailill  cosa  n-gein  n-dedenach  o  £tur.    Alta  iarom  Etain  oc 

Inbiur   Chiclunuini    la    hEtar    ocus   coeoa   ingen   impe   di    ingenaib 

tussecb  ocus  ba  hesseom  no  da  biathad  ocus  non  äted  ar  chomaitecht 

Etaini  a  ingini   dogr^.    JA  n-and   döib   aningenaib  {sie)  uilib  sind 

inbinr  oca   fothrocnd  co  n-accatar  in  marcach  isammag  cucu  dond 

oscia.    Ech  dond  tnagmar  foran  forletban  casmongach  caschairchech   15 

foa  suidiu.    Sidhalbrat  uaine  hi  filliud  iinmi,   ocus  l^nefoderginliud 

imbi,   ocus   eo   öir   ina.brut  ro   saiged   a  güalaind   for   cach   leth. 

Sciath  argdidi  co  n-imbiul  oir  imbi  for  a  muin.    Sclatrach  argit  and 

ocus  tul  n-öir  fair,   ocus  sieg  coicrind  co  fetban  öir  impi,   oirlond 

cocrö  ina  l&im.    Folt  findbudi  fair  co  betan.    Snithe  oir  fria  ötan, 

conna  teilged  a  folt  fo  agid.    Assisedar  sist  forsin  purt  oc  deiscin 

na  n-ingen,  ocus  ro  cbarsat  na  ingena  uili,  conid  and  asbert  som  in 

laid  seo  sis:  , 

Etain  indiu  sund  amne 

oc  Sfd  Ban  find  iar  n-albai 

eter  maccaib  beccaib  di 

for  brü  Inbir  €ichmuini. 

Is  hi  ro  hfc  süil  ind  rfg 
a  topof  Locha  Da.  Hg, 
is  1  as  ibed  sin  dig 
la  mn4i  n-£tair  bi  tromdig. 

Is  tria  äg  dossib  in  ri 
inna  heönu  di  Thethbi, 
ocus  bäidfid  a  d&  ech 
illind  Locha  Dd  airbrech. 


80 


25 


30 


85 


10—21  Von  Alta  iarom  bis  fo  agid  überntltt  von  0' Curry,  On  ihe  Mann,  and  Cuet.U, 
162,  163;  daselbst  ,i9tr  in  einer  Anmerkung  von  SuUivan  auch  der  Text  mitgetheilt,  leider 
mit  €ieUn  Ungenauigkeiten. 

9* 


132  IV  Tochmarc  Et&ine. 

I8  i  ro  loited  is  tfr, 
i8  f  arcbosnai  in  rig, 
is  f  be  find  fris  dogair, 
is  f  ar  n-£t&iD  iartaiu. 

Etain  in  diu.  5 

• 

Dochüaid  äadaib  in  t-öclaech  iarsain  ocus  nf  fetat&r,  can  do 
deocbaid  no  cid  dochöid  iarom.  0  ränic  in  Mac  O'c  do  acallaim 
Midtr,  nf  fornic  Fn&mnaig  ar  a  cbiund,  ocus  asbert  (i.  Mider)  fris: 
„Br^c  dorat  in  ben  imond,  ocus  dfa  n-ecastar  df  Etain  do  bith  i 
n-foe,  ocus  ragaid  do  denam  uilc  fria".  „Domuiniur,  is  döig  bid  10 
ffr"  ol  Mac  O'c.  „Atd  fttdin  ocomtbig-si  isin  briUg  o  chfanaib  isia 
deilb  hi  tarfas  uait-siu,  ocus  bes  is  cuice  forobart  in  ben."  Doth»Pt 
Mac  O'c  dfa  tbig  for  a  cbulu,  co  farnic  a  grianän  n-glainidi  ceu 
Etain  and.  Immasöi  in  Mac  n-O'c  for  slict  FiiAmnaige,  con  tarraid 
for  öcnuch  bodbgnai  oc  tig  Bresail  Etarläim  in  dni&d.  Fosu  15 
opair  in  Mac  O'c  ocus  benaid  a  cend  di,  ocus  dob^t  lais  a  cend 
sin,  corra  bi  for  brü  in  broga.  Acbt  cbena  issed  i  slicbt  inninud 
aile,  conid  la  Mananddn  ro  marbait  a  n-dfs  i.  Fuamnac^  ocus  Midir 
i  m-Bri  Löith,  dfa  n-^brad: 

Füamnach  bäeth  bä  ben  Midir      sigmall  is  Brf  co  m-bilib         20 
i  m-Brf  L^ith  ba  läthar  lan      ro  loiscthe  la  Manandän. 

Zu  Cap.  15: 

Hier  möge  aus  dem  Lehar  na  hUidre  wenigstens  nqch  ein  genauer 
Abdruck  des  Gedichts  Platz  finden,  in  welchem  Mider  die  Schönheiten 
seines  Landes  schildert  und  jStdin  auffordert,  mit  ihm  zu  kommen.  Im 
LU.  gewinnt  Mider  die  iJtdin  dem  Eochaid  im  Schachsjyiel  ab;  leider 
ist,  wie  bereits  S.  115  bemerkt,  die  Prosaerzählung  in  dieser  Handschrift 
nicht  vollständig  erhalten.  Das  unten  folgende  Gedicht  steht  aber  mit 
dieser  Erzählung  nur  in  einetn  losen  Zusammenhange.  Die  Worte  In 
raga  limm  finden  sich  auch  oben,  Cap,  18,  und  sind  vielleicht  der 
Ausgangspunkt  des  Gedichts.  Denn  die  Aufforderung  Mider* s  an  tltdin, 
mit  ihm  zu  kommen,  hat  gewiss  von  Anfang  an  zu  den  Einzelheiten  der 
Erzählung  gehört. 

A  b4  find  in  raga  lim,      i  tfr  n-ingnad  hi  fil  rind, 

is  barr  sobarche  folt  and      is  dath  snechta  corp  coind.* 

Is  and  nad  bf  mtli  na  t4i,      gela  det  and,  dubai  brai, 

is  If  sula  Ifn  ar  sluag,      is  dath  sion  and  cech  grüad.  4 

Is  corcair  maige  cach  mäin,      is  li  sula  ugal  luin, 

cid  eäin  deicsiu  maigi  Fail,      annam  iar  gnäis  maige  mäir. 


*  slaaig  LU.    Ueber  is  dath  sion  die  OIohs$:  uo  ia  brecc.       ^ 
^  Ueber  maige  dt«  fflotme:  uo  lossa;  über  li  Httla:  no  in  datli« 


IV  Tochmarc  Etäine  133 

Cid  mesc  Hb  coirm  inse  FAil,      is  mescii  ooirm  tfre  mAir, 
amra  tire  tfr  asbiur,      ni  thöit  oac  and  resiun.  8 

Srotba  teith  niillsi  tar  tir      rogu  de  niid  ocus  fin, 
döini  delgnaidi  cen  on      combart  cen  peccad  cen  col. 

Atchiam  cäch  for  cach  leth      ocus  ni  connacci  uech, 

temel  imorbais  A'daim      dodon  archeil  araraim.  is 

A  ben  dfa  ris  mo  thuaith  tind,      is  barr  oir  bias  fort  chind, 
muc  ür  laith  lemnacht  la  lind      rot  bia  lim  and,  a  be  find! 

A  be.  f.       (sie) 

Text  und  Uebersetzung  dieses  Gedichts  bei  Sullivan,  On  the  Mann, 
and  Cust.  III,  p.  191,  lassen  Hei  zu  wünschen  übrig.  Eine  Uebersetzung 
van  ö'Cwrry,  aber  nacJi  einer  anderen  Handschrift,  tbid,  II,  p,  192. 

Ein  sehr  ähnliches  Gedicht  theilt  mit  O'Kearney  in  den  Trans- 
actions  of  the  Ossianic  Society,  I  p.  23.  Denn  dieselben  Vorstellungen 
Yon  einem  glücklichen  Litnde  kehren  in  der  Finnsage  wieder:  in  dieses 
Land,  tir  na  n-ög,  tir  na  m-beo  („the  Elysium  of  the  pagan  Irish")  wird 
Oisin  von  der  Tochter  des  Königs  selbst  entführt. 


V. 
Die  Geburt  CucMaiim's. 


1.  Diese  sonderbare  Erzählung  findet  sich  gleichfalls  im 
Lebor  na  hUidre  und  in  dem  „Egerton  1782^^  sigüirten 
Manuscripte  des  British  Museum,  in  ersterem  p.  128  des  Fac- 
simile,  in  letzterem  p.  152.  Der  Schreibe!*  des  Lebor  na  hUidre 
giobt  hier  als  Quelle,  aus  der  er  dieses  Stück  copirte,  das 
Libur  Dromma  Snechta  an,  eine  leider  verloren  gegangene 
ältere  Handschrift,  von  welcher  O'Curry,  Lect  on  the  Ms.  Mat. 
p.  13,  handelt.  Auch  hier  besitze  ich,  was  das  Egerton 
Manuscript  anlangt,  eine  Abschrift  O'Grady's,  die  ich  1874  mit 
dem  Originale  collationirt  habe. 

2.  Der  Gang  der  Erzählung  ist  der  folgende: 

Eines  Tages  überzieht  ein  Schwärm  von  wunderbaren  Vögeln 
das  Land  bei  Emain  Macha  und  frisst  alles  Grüne  ab.  Conchobar 
und  seine  Krieger  fahren  aus,  um  sie  zu  jagen.  Sie  verfolgen 
die  Vögel,  bis  es  Nacht  wird  und  es  anfängt  zu  schneien. 
Als  Obdach  finden  sie  ein  einzelnes  Haus,  in  welchem  ein  Mann 
und  eine  Frau  wohnen.  Die  Frau  gebiert  einen  Sohn,  und 
Dechtire,  die  Schwester  Conchobar's,  die  diesen  als  Wagen- 
lenkerin  begleitet  hatte,  nimmt  sich  des  Knäbleins  an.  Nach 
Emain  Macha  zurückgekehrt,  erzieht  sie  ihn,  bis  ihn  zu  ihrer 
grossen  Betrübniss  eine  tödtliche  Krankheit  hinwegrafft.  Nach 
einer  wunderbaren  Erscheinung  bei  Tage  erscheint  ihr  darauf 
bei  Nacht  ein  Mann,  der  sich  als  Lug  mac  Ethnend,  ein  zu 
den  Tuatha  De  Danann  gehöriges  übermenschliches  Wesen,  zu 


V  Compert  Conculaind.  135 

erkennen  giebt.  Er  sagt  ihr,  dass  sie  von  ihm  schwanger  werden 
würde.  Er  sei  es,  der  alles  so  gefügt  habe,  wie  es  gekommen 
ist;  er  sei  der  Knabe  gewesen,  dessen  sie  sich  angenommen,  und 
dieser  Knabe  befinde  sich  jetzt  in  ihrem  Leibe.  Deichtire  wird 
schwanger,  und  niemand  weiss,  woher.  Gonchobar  verlobt  sie 
dem  Sualdaim.  Sie  schämt  sich  ihres  Zustands.  Wieder  zur 
Jungfrau  geworden,  wird  sie  von  Neuem  schwanger  und  gebiert 
den  Setanta.  So  hiess  Guchulaind,  ehe  er  Culand's  Hund 
tödtete. 

3.  Hiermit  endet  die  Erzählung  in  Eg.  In  LU.  schliesst 
sich  eine  weitere  Ei*zählung  an*,  von  welcher  leider  nur  der 
Anfang,  und  auch  dieser  verstümmelt,  erhalten  ist.  Dieselbe 
Erzählung  findet  sich  jedoch  vollständig  in  einer  zweiten  Version 
der  Sage,  welche  in  Eg.  unmittelbar  nach  der  ersten  mitgethcilt 
wird  (Eg.  1782,  p.  153). 

Einige  Einzelheiten  in  dieser  Erzählung  sind  schwer  ver- 
ständlich; die  betrefifenden. Stellen  sind  durch  Stornchen  markirt. 
OflFenbar  liegen  auch  hier  wieder  mythologische  Vorstellungen 
zu  Grunde,  die  man  aber  eiftt  dann  mit  Sicherheit  wird  verfolgen 
können,  wenn  mehr  von  ähnlichen  Erzählungen  bekannt  sein 
wird.  Auf  eine  derselben,  in  welcher  es  sich  gleichfalls  um  eine 
wunderbare  Geburt  handelt,  und  in  welcher  gleichfalls  Vögel 
eine  bedeutsame  Rolle  spielen,  nimmt  Bezug  Sullivan,  On  the 
Mann,  and  Cusi  I,  p.  gcclxx. 

4.  Der  Name  von  Cuchulainn's  Mutter  lautet  Dechtire. 
Das  Facsimile  von  LU.  bietet  in  dieser  Erzählung  immer 
Deichtine.  Dieselbe  Verwechslung  von  r  und  n  liegt  in  Eg.  vor, 
wenn  daselbst  Cap.  1  Briccni  für  Briccriu  geboten  wird. 

Die  abgekürzte  Schreibweise  ist  unbezeicbnet  geblieben  in 
ocus,  for,  m§,c.     In  Eg.  ist  ocus  mehrmals  pleno  geschrieben.  ' 
LU.  bietet  Cap.  2  die  Form  dno. 


*  Den  Inhalt  derselben  bildet  der  Streit  um  die  Erziehung  Gucbulainn's. 


136  V  Compert  Conculaind. 

Compert  Couettlaind  iiiso  sfs  a  Libur  Dromma  Sneehta. 

[LU:] 

1.  Lda  n-deii  ro  batär  mathi  Ulad  im  Chonchobur  i 
n-Emain  Macha,  no  thathigtis  enlaith  mag  ar  Emuin.  Na 
gelltis,  conna  facabtais  cid  mecnu  na  fer  nä  lossa  hi  talam. 
Ba  tochomracht  la  hUltu  anaicsiu  oc  colhid  a  n-hlrend. 
Imlaat  nöi  caiq^tiu  dia  tofund  laa  n-and,  ar  ba  bes  leu-som  5 
forim  en.  Conchobar  dawa  hi  sudiu  inna  charput  ocus  a  fiur 
Deichtire,  ossi  maccdacht.  Issi  ba  hara  dia  brathair.  Errid 
Ulad  ar  chenae  inua  carptib,  i.  Conall  ocus  Loegaire  ocus 
cach  olchona.     Bricriu  dana  leu. 

2.  Fus  rumat  an  ein  romib  diandaim  tar  Sliab  Fuait,  tar  10 
^dmuind,  tai*  Brega.  Ni  bid  clad  na  hairbi  na  caissle  im 
thir  i  n-hfire  isind  amsir  anall,  co  tanic  remis  mac  n-Aeda 
Slani,  acht  maigi  reidi;  ar  imad  na  treb  dana  inna  remis  sewi, 
iss  aire  conopartatar  cocricha  i  n-hjfire.  Ba  h&laind  tra  ocus 
ba  c4in  in  t-enlorg  ocus  in  t-enafliar  boi  leu.     Nöi  fichit  en  15 

Cuimpirt  Conculainn  innso. 

1.  Bui  Conchopur  ocus  maithe  Ulud  immi  ind  Emuin 
Macha  fect  n-oen  ann.  Taithig^is  enlaith  mag  ar  Emuin,  no 
geltis,  cona  facbatis  cid  luisni  hi  talmuin  ann.  Ba  saeth  la 
hülltaib  inni  sin.  Innlig  (sie)  noi  cairpWw  do  dul  dia  toffunn,  20 
ar  ba  bes  leo-sum  dogress  foram  for  enlaith.  Conchohar  ann 
ce^amus  ina  charpw^  ocus  Dectiri  a  siur  ar  a  belaift  do  raith, 
ossi  macdacht,  ocus  einith  Ulad  olcheno  ina  gcaii'ptib,  i. 
Conall  Cernuch  ocus  Fergus  mac  Roich,  ocus  Laeguiri  buadach 
ocus  Celtchair  mac  Uithechuir.  Briccri  ann  dawa  leo  amuil  25 
gach  n-anrad. 

2.  Tiaguit  inn  eoin  remib  iarum  tar  Slidb  Fuait,  tar 
Muirtenmiu,  dar  Edmann,  dar  Breg  mag  (sie).  Ba  haluinn 
iarum  in  t-enlorg  ocus  in  t-enamar  cachnaitir  for  alluamuin*. 


7   Deichtine   LU.  «  sen  Lü.  lo   tar   sliab  faaft   tär 

edmuind  LU.  n  ülug  Eg.  26  Celtair  Eg 


V  Compert  Concalaind.  13T 

[Lü:l 

(löib,  rond  argit  eier  cach  dd  en,  cach  fiche  inna  lurg  fo  loitli, 
noi  luirg  döib.  Samlaid  dÄ  eii  b&tai-  reinpu,  cuing  airgit 
etarru.  Toscartha  tri  eüin  dib  co  haidchi,  lotir  remib  hi  cend 
in  brogo.  Is  and  ba  hadaig  for  fonüb  \J\ad,  Feraid  snechta 
mor  foroib  dno.  Asbert  Conchobar  fria  muintir,  ara  scortls  ö 
a  cairptiu  ocus  ara  cuirtis  cor  do  cbuingid  tige  doib. 

3.  Luid  Conall  ocus  Bricriu  du  chur  cüarta,  fo  fuaratar 

oen  tech  nue.    Lotar  ind.    Fordncatär  Idnamaiii  and.    Boithus 

failte.     Lotar  ass  co  a  muintir.     Asbcrt  Bricnw,  ni  bü  flu 

döib  tccbt  don  tig  cen  brat  cen  biad.     Bd  ct<mung  dana  cid  10 

ar  indus.     Lotar   dö  cammaib  (i.  doridisi).     Tubertatar  a 

cairptiu  leu.     Ni  gabsat  nammär  isin  tig,  co  n-accatar  talmi* 

(i.  iarsin)  du  dorus  culi  friu.     In  tan  bä  mithig  tabairt  biid 
» 

Noi  fichit  en  allion,  ocus  ronn  findruine  itir  gach  da  en  dib. 
Cach  fiche  da  en  illdathocha  remib,  ocus  runn  dergoir  ittr  15 
suidiu.  Doscartad  tri  heoin  dib  co  haidqi.  Lotar  reimib 
iarum  hi  gcenn  in  brogo.  Ba  hadhaz^  doib  fo  soduin. 
„Sguiri(2  tra,"  ol  ConcÄo&ar,  „ocus  cuirid  cuairt  dun  dus  hi 
fogbar  tech  dun  innac  baile". 

3.  Luid  Conull  Gemach  ocus  Briccriu  do  soduin.   Fogabar  20 
oen  tech  nuad,  ocus  lanamuin  anu.    Boithius  failti  mor  le. 
Dotiago^  for  culu  go  a  muinntir  ocus  asfiada^  doib  a  n-imtecto, 
ocus  ispert  Briccri,  ni  ba  fiu  tcct  don  taig,  biaid  cumung, 
ocus  he  gin  brat,  gin  biad.     Lotar  ass  iarum  don  taig  allin 
uili,  ocus  ni  gabsat  nammor  don  tig  coua  cairptift  ocus  ann  2ö 
echaib  ocus  a  n-armaib,  ocus  dusn-ainicc  gach  maith  issin 
tig  dir  biad  ocus  cuimtig  ocus  eccuimdig,  etir  gnath  ocus 
ingnath,  conna  bui  adhaig  bud  ferr  doib.     Conn-faccatar  ni: 
in   n-oglach  rochain  inn  dorus  na  cuiled.     Ocus  asp^t  friu:    ' 
„In  tan  bus  mit7w^  lib  for  gcuit?**  ol  se.  „Mithin  linn  o  chianuib"  30 


3  Ueher   lotir   die   Glosse:   no   a    (lotar)  i7   bahag    Eg. 

tt  asfiad  Eg.        25  n  mor  Eg.        iß  anarmb  Ey.        2h  connabui  ag  Eg. 


138  V  Gompert  Gonculainn. 

[Lü:] 

döib,  batir  fselti  meisc  iarom  fir  Ulad  ocus  ba  maith  a- 
thumthe*.  Asbert  in  fer  &i  Ultu  iarom,  böi  a  ben  fri  idna 
inna  cuili.  Luid  Deichtire  a  dochum»  atdises'^  birt  (i.  mcastar) 
moc.  Läir  iana  böi  i  n-dorus  in  tige,  trogais  (i.  tusmis)  di 
lurchure  (i.  da  serrach).  Gabsit  Ulaith  iarom  in  mac,  ocas  5 
dobert  som  na  lürchuiriu  do  macslabri  don  macc.  Alt  Deich- 
tire in  mac. 

4.  Träth  bä  maiten  doib  conda  accatar  ni  i  n-airthiur  in 

broga  cu eönu  acht  a  n-echrada  fadesin  ocus  ammac 

cona    lüircorlb.       Tothsegat    iarsin    do    Emain.      Alair    leo  10 
ammacc,    co    m-ba  bläicce.     Da  fiiabair   galar  iar  suiditi. 
Atbail  de.     Ferthair  a  guba.     B4  mär  a  sseth  la  Deichtire 
dith  a  daltai. 

5.  Baisu  luge"^  do  dig  oo  tintud  on  gubu.     Tothlaigestar 
dig  allcstar  huim.    Dobreth  di  co  n-dig:  nach  mod  don  berod  15 

im  ] 

ol  Briccri.  Dusn-ig  biad  ocus  deog  iarum  gumdar  mosco 
ocus  gumtar  sathig.  Asp<?rt  friu  iarum,  bui  a  ben  fri  hidnu 
ina  chuilid.  Luid  Dectire  a  dochum.  AdsaitecJ  heriA  mac 
anu.  Lair  dono  hi  n-dorus  in  tige.  Berid  side  da  laurcuiri, 
ocus  dobert  a  athair  na  laurana  don  mac  do  macslabrad.  20 
Alta  Dectiro  in  mac. 

4.  In  tan  ba  matan  doib,  conn  faccatar  ni:  is  ann  batar 
gin  toch  gin  euna  iiid  airthiwr  in  broga.  Dotiagat  iarum  do 
Emuin  Mache  for  culo,  ocus  in  mac  ocus  in  lair  cona  luränuib 
leo.  Ocus  alair  leö  in  macc  gu  m-bo  hoglocA  mor.  Taiiicc  2ö 
galur  mor  iarum,  ocus  ba  mar!)  de.  Caintir  commor  ind 
Emuin  Macliu,  ocus  ba  saeth  mor  la  Dectiri  inn  t-sinnruth*  a 
dalta  do  ecib. 

5.  Dothothluighestar   dig   iarum  iarsan  guba  mor  sin. 
Nach  mod  do  beriuth  in  lestui*  gusin  linn  dia  beluib  beus,  30 


3  Deichtine  Lü.  6  Deich tine  LU.  9  in  mbroga  LIL 

10  NiMT  lüirc  in  LU.  sichtbar.  12  Deichtire  1/ f/.  18— 21  Dectir  Eg. 

29  dothothluidestar  Eg. 


y  Gompert  Ck)ncalaind.  139 

dia  belaib,  dolinged  mil  m-bec  iarsin  lind  dochum  a  bei;  o  ra 
uocad  0  belaib  nacc  ni  inneuch*  sceinti  lea  hanail  ho  chud. 
Contuli  farom  d'  adaig  oo  n-accai  ni:  in  fer  chuicci  ata- 
gl4dastär.  Asb^  fria,  ra  bad  torrach  huad,  ocus  b&  he 
nudabart  adochum  don  bruig.  Ba  leiss  fetir.  Bäi  in  mac  5  . 
altae,  ocus  ba  he  tatharla  inna  broind,  ocus  bid  Setanta  a 
ainm,  ocus  h&  hesse  Lug*  [lug]  mac  Ethnend,  ocus  co  n-altä 
ind  lüirchaire  din  mac. 

6.  B&  torrach  din  ind  ingen.  Ba  ceist  mör  lä  hUltu,  n& 
Gon  fes  cele  for  a  seilb  dumet*  b&  höman  leö,  h&  6  Ghon-  10 
chobur  thremesci,  ar  h&  leis  no  foied  a  fiür.  Arnenaisc  iarom 
Concobar  a  fiair  do  Sualdaim  mac  Böig.  Ba  mör  a  melacht 
lea  techt  oosin  fer  i  n-imdai,  ossi  alacht.  Anam  laidc  don 
chrund  siuil,  brach tis  bi  acroith  innallaili^  co  m-bu  pgslän. 
Luid  cosin  fer  iarom.  B&  torrach  atheroch  ellam.  Birt  mac,  15 
ocus  doberar  Sotanta  &ir. 

[Eg:J 

ro  lingiuth  in  miol  m-becc  iarsin  linn  dochumm  a  beoil;  o 
ro  uccud  in  mil  o  belaib,  ni  faccuid  noch  in  mil  iarsin. 
Scente  in  mil  co  hopunn  ria  hanail  fo  deoid.  Contuil  iarum 
d'  adhaig,  conn  facco  ni:  in  fer  chuicci,  ocus  ispert  fria:  ,3i^  ^ 
torruch  huaim-siu  a  bcn**,  ol  se,  ,48S  me  ro-bur-fucc  don  prug*' 
ol  sa  ,Js  lern  dofeidbair  hi  tuaim  inn  eouin  (sie),  Is  me  in 
mac  ro  altaisi,  is  he  tathlai  it  bruinn,  ocus  bid  Setanta  a 
ainm.     Is  missi  Lug  mac  Ethnenn.^ 

6.  Ba  torrticA  iarum  in  ingen.  Ba  cest  la  hUlltu  iarum  25 
inni  sin,  ar  ni  fess  celi  le  in  inbuid  sin.  Domenatar  hVlaid^ 
ba  Condwbar  dogenai  thamuscce,  ar  ba  leis  no  isdded  a  fiur 
dogrfö.  Aronenusce  iarum  in  ingen  do  Sodaultuim.  Ba 
mebul  le  dul,  issi  torruch.  Adroethuig  iarum  in  n-gein  bui 
ina  bruinn;  in  tan  luid-i  do  crunn  ocus  beraith  a  croith  in  30 
alaili,  gu  m-bo  hoghslan.    Luid  gusin  fer  ocus  ba  torruch 


3  ndadaig  Lü,  7  Das  zweite  lug   am  Anfang  einer  neuen 

Zeile.  20  dag  Eg,  ni  no  faid~  Eg» 


140  y  Compert  Conculaind. 

[LU:] 

7.  Is  and  sin  iarom  batär  Ulaid  hi  comthinol  i  n-Emain 
Macha,  in  tan  herta,  in  mac.  Bätär  iarom  oc  iinchosnam,  cia 
dib  no  ebelad  in  mac,  ocus  lotar  i  m*breith  Conchobair. 
Asb^rt  Conchobur:  ,fieir  duit  a  Findchoem  in  mac"  ol 
Concobwr.  Do  fecai  Findchoem  in  mac  iarom.  „Garas  mo  5 
chraidi-se  in  mac  so",  ol  Findchoem,  „conid  cumma  lem  ocus 
bid  he  Conall  CerwacA."  Js  bec  duit  ötorro**,  ol  Conchobwf, 
„i.  do  mac  fein  ocus  mac  do  derfethar.  Conid  and  ro 
chächain  Conchobur  inso. 

Sochla  brec  becaltach  10 

buithig  dä^g  Dectire 

domroed  riasein  secht  carbtib     • 

sepaind  uacht  domm  eochraid 

[Eg:] 

aith^nic  ellum,  ocus  hert  mac,  ocus  ba  he  Aono  mac  na  tooru 
m-hliadan  in  sin,  ocus  ba  Setanta  a  ainm  iarum,  gommo  15 
marb    laiss    iarum    cu   Gaulaind    cerddo.     Is    osin    ille    ro 
hainmnigter  do  Cu  chuluinn.     Finit. 

[Von  hier  ab  aus  der  zweiten  Version  in  Eg:]  ...  In 
tan  doriuchraisit,  con  facatar  ni:  in  moccoem  m-becc 
indulbroig  Couoobuir.  „Beir  duit  a  Finncaem  in  mac**  ol  20 
Concohar.  Imman  faco  Finncoem  iarum  in  mac  og  Conoobuir. 
„Cartho  mo  cridi-si  in  mac  si",  ol  Finncaem,  „conid  cummo 
lemm  ocus  bid  ConuU."  „Is  bec  eim  eturru  duit-si",  ol  Bricri, 
„mac  Dectiri  do  derbsethur  innsin.  Is  ni  iil  sunn  ctßCA  ingen 
don-es^ao  a  hEmuin  teorsi  hliadna  gusinniud".  „Ni  fil  brig  sin  25 
tra",  ol  Conco&MT. 

Sochla  brig  becfoltach 

baithi  indag  Dectiri 

domroet  iarsin  secht  gcairptiu 

sephaind  huacht  do  eochraidib  30 


14  mac  na  teoru  m-bl.   Diese  Bezeichnung  wird  erst  durch  die  zweite 
Version  der  Sage  verständlich  21  derbhsethur  Eg. 


V  Compert  Conculaind.  141 

.  .  .  nu  tathig  ernithib 
domiuinuc  for  set  .... 

"  ol  Conchobwr  beos  fria  fiair.     „Ni  ba  si  nodn- 

cbela  em"  ol  Sencha.     „Is  messe  nodn-ailfea.     Ar  am  tren, 
am  trebar,  a  .  .  .  athlom  athargaib.     Am  ollom,  am  gaeth,  ni    5 
dam  dermatac  .  .  gadur  nech  ria  rig.     Ar  fochlim  a  iiisce. 
Admid  .  .  .  hi  cath  ria  Conchobur  cathbüadach.     Concertaim 

0CÜ8  nisn-insorg.     Nimthorgiiea  eier  aite 

Cid  messe  ein  nodn-gaba  ol  Bla  .... 

na  heislis  lem-sa.    Ro  ferat 10 

.  .  .   Congairim   firu  cocid  hVjYOtm 

sechtmaiue  no  d diberga.      Vorr 

; or  Fergus.     Dorr 


99 


arrunnu  taing  errethaib  15 

dou  anicc  set  set  anta  (sie). 

Gaib   duit   in  mac,   a  Finnchoem"  ol  Concobar  fria  fiair. 

Ni  ba  si  nodn-eblai  eim,'^  ol  Sencho,  „is  ^^^  nodn-eblae. 
Ar  am  tren,  am  an,  am  athlum  allus  atharguib*,  am  ollom, 
am  gaeth  ni  dorn  dermatoch.  Adgladathur  rig  ria  rig.  20 
Amroichlimm  *  a  innscni.  Admaidber  *  ferrig  a  cath  ria 
Coucobur,  Concertuim  hretho,  hUiad  ocus  .nissn-innsurg. 
Nim  thoirccui  *  aide  aili  iuge  Concobar^.  „Cid  missi  not 
gaba'^  ol  Blai  Briugtii^,  „ni  epelai  faill  na  esliss.  Ro  ferat 
mo  ihechtsi  tosecoi  co  Concobar  (?).  Congairim  firiu  hErinn.  25 
Nus  biatbaim  gu  cenn  dechmuidi.  Fosuidiur  a  n-dano  ocus 
a  n-dibergai.  P^orriuth  a  n-cnech  ocus  a  n-inecligreso  amin." 
„Is  anble  sin"  ol  Fergus.  „Dorroegai  trcn  occai,  is  missi 
nomn(5ic)-eblo.    Am  trcn-sl,  am  trebur,  am  tectiri  nimdotair* 


1  Die  Lücken  im  Texte  sind  dadurch  entstanden,  dass  die 
letzten  vierzehn  Zeilen  des  betreffenden  Blattes  nicht  mehr  lesbar  sind. 
4  atren   atrebar   LU.  26  thesa  Eg.  cocO  Eg.  m  dus 

ist  in  Eg.  ausgedrückt  durch  V  {d,  i.  lat.  ye\,  ir.  no)  und  die  bekannte 
Ligatur  für  x\a,  also  eigentlich  nous 


142  V  Gompert  Conculainn. 

ar  feb  ocus  innbas.  Am  amnus  ar  gail  ocus  gsiscced.  Am 
gnia  frimtair*.  Am  tualuing  mu  dalta.  Am  din  gach 
dochmiti.  Dogniu  dochur  gacA  triuin,  dogniu  sochur  gac% 
lobuir^*.  „Cia  contuaisi  frimp,"  ol  Amoiigeni,  „marthai*. 
Am  tualuing  mu  dalta  altrammo  do  rig.  Ro  moltar  ar  gach  5 
feib  as  mo  gail  ocus  as  mo  gsjaced^  as  mo  gais,  as  mo  thocud, 
ar  mo  es,  ar  mo  erlapra,  ar  aine  ocus  calmatus  mo  chlethi  (?) 
ce  bo  laith,  am  fili,  am  flu  do  rath  rig.  Arurg  gach  n-eirrfd, 
ni  tuillim  buidi  di  nech  bjcJU  do  Gonchobar.  Ni  comul  fri 
nech  ingi  fria  rig  namma."  10 

„Ni  ba[ba]  tra  inni  sin",  ol  Scwco.  „Gaibith  Finncoem  in 
mac  gu  rissim  Emuin,  ocus  fuigillfithir  Morunn  uimi  euM  ga 
rissinL^'  Lotar  ass  iarum  do  Emuin,  ocus  a  mac  la  Finncoin^L 
Fuigillsit  Morunn  iarum  iar  riachtuin,  ocus  ispert  sidi: 
„Atnoad  Concofrar  eim,"  al  Morunn,  „ol  is  cetaicce  Finncoimiu.  15 
Atmenath  Sewco  setait  sceu  aurlapra.  '  Rom-biatha(2  Blai 
Bringuig.  Berur  do  glun  Ferguso.  Ba  haidi  do  Amorgini. 
Bad  Gomaltai  do  Gonall  Cemdch.  Di  chich  a  mathar  Finn- 
choime.  Ba  cummo  nondomaigetar  *  huili  etir  au  *  ocus 
eirrid,  dir  rig  ocus  ollum,  ol  bid  caro  socht^idi  in  mac  so.  20 
Is  cuma  do  fich  uar  n-inechgr^so  huili,  ar  fich  for  n-atho 
ocus  for  n-irgola  uili  in  mac  so.  Ised  dognith  dee  iarum: 
berthi  Amorgin  .ocus  Finnchoem,  connalt  i  n-dun  i  m-Brith  i 
m-Mag  Murtemni.    Finit. 

Anhang. 

Hier  folgt  aus  Eg.  1782  die  bereits  S.  135  erwähnte 
zweite  Version  der  Sage  Compert  Conculaimi,  deren  zweiter 
Theil  (den  Streit  um  die  Erziehung  Guchulainn's  betreflfend) 
soeben  im  Anschluss  an  den  fragmentarischen  Text  des  Lebor 
na  hUidre  mitgetheilt  worden  ist.  Die  bedeutsamste  Abweichung 
von  der  ersten  Version  besteht  darin,  dass  wir  hier  etwas 
näheres,  über  jene  Vögel  erfaljren,  die  im  Anfang  der  Erzählung 


7  mochll  Eg. 


y  Gompert  CoDcalainn.  143 

auftreten.  Dechtire,  die  Schwester  Conchobar's,  und  mit  ihr 
fünfzig  Jungfrauen,  gehen  heimlich  auf  und  davon.  Drei  Jahre 
lang  werden  sie  yergeblich  gesucht.  Eines  Tages  verwandeln 
sie  sich  in  Vögerund  lassen  sich  auf  die  Ebene  von  Emain 
nieder,  alles  Grüne  verzehrend.  Conchobar,  Fergus,  Bricriu  und 
andere  ziehen  auf  die  Jagd,  und  verfolgen  die  Vögel  weithin, 
bis  diese  bei  einbrechender  Nacht  gänzlich  verschwinden. 
Fergus  sucht  nach  einem  Obdach,  und  findet  ein  kleines  Haus 
mit  einem  Mann  und  einer  Frau  darin.  Alle  begeben  sich 
dahin.  Bricriu  tritt  aus  dem  Hause  heraus  und  hört  einen 
traurigen  Ton.  Er  geht  demselben  nach  und  steht  bald  vor 
einem  grossen  schönen  Hause.  Er  erfährt,  dass  dies  der 
Aufenthaltsort  der  Dechtire  und  ihrer  fünfzig  Jungfrauen  ist, 
und  dass  sich  diese  in  die  Vög^l  verwandelt  und  auf  die  Ebene 
von  Emain  niedergelassen  hatten,  um  die  Männer  von  Ulster 
hierher  zu  locken.  Bricriu  kehrt  zu  seinen  Gefährten  zurück, 
und  erzählt,  was  er  gesehen,  indem  er  jedoch  Verschweigt,  dass 
er  Dechtire  in  der  Herrin  des  Hauses  entdeckt  hat.  Conchobar 
verlangt  nach  der  Frau,  Fergus  holt  sie  herbei,  aber  sie  hält 
sich  fem  von  Conchobar,  indem  sie  Krankheit  vorschützt.  Am 
Morgen  ist  ein  Knabe  geboren.  Hieran  schliesst  sich  dann  der 
^Streit,  wer  ihn  erziehen  soll. 

Coimpert  Concnlaind  dwna  innlsi  sios  seeundiim  alios  i.  Fels 

tigl  Beefoltalgr. 

Luid  Deicteir  (sie)  siur  Concubuir  coecait  ingen  for 
aithed  dichmaircc  hUlad  ocus  Coucohuir,  ni  con  fess  eng  na 
eis  dib,  ocus  buithi  og  a  cuinnchid  go  cenn  teoro  m-hli(fdan, 
Taithig^is  iaram  hi  riet  enlaithe  hi  maig  ar  Emuin,  co 
n-geltis  iaram  hi  mag,  cuna  facbatis  gid  luisni  hi  talmuin  5 
ann.  Ba  mor  soeth  dono  la  hVltu  inni  sin.  .  Innlit  Vlaid 
dono  noi  gcairptiu  dia  tofFunn  ina  n-en,  ar  ba  bes  leo-sium 
foram  for  enlaith,  i.  Concohar  ann  ocus  Fergus,  Amorgin 
ocus  Blai  Briuguig,  Sencho  ocus  Bricere.     Dotiaguit  inn  eoin 


1  Vielleicht  ist  co  coecait  zu  schreiben? 


144  V  Compert  Conculainn. 

reimimb  (sie)  fo  dess  tar  Slictb  Fuait  for  Ath  Lethun,  for 
Ath  n-Gai"uch,  for  Mag  n-Gossa  otir  Fim  Roiss  ocus  Firu 
Ardai.  Dorochuir  iaram  sAaig  foruib,  ocus  adnillui  a 
n-enlaith,  ocus  sgoirsit  a  cairp^iu.  Foc^rd  Fergus  cor,  conid 
ralai  for  tech  m-becc  ann,  ocus  bai  lanumuia  i  n-elluch  ar  a  5 
chinn  iss  tig.  Feniit  failti  fris.  Do  Fergus  biad  do*  ocus 
lu  hetus  huad  fodaig  a  inuinntiri  bai  hi  maig.  ^Tair-si  got 
muinntir  isatech,  ocus  tochen  daib."  Luid  Fergus  himmach 
lasodain  ar  a  gcenu  ocus  dus  m-heir  lais  huib  dir  üru  ocus 
carp^ti,  gu  m-hsiiar  isitig.  huidh  Briccri  amach  iarsin,  gu  10 
gcuala  ni:  in  cloi  dcroil.  Ro  cluinter  in  fogwr,  ocus  ni  fes 
cia  raide.  Ted-i  iarum  fon  fogwr  docum  in  tigi,  con  facco  in 
tech  mor  coin  cumtachto  ar  a  chinn.  Tet-e  don  dorus 
rathuigtir  isin  tig.  Rathaig-i  taisiuch  inn  tige.  „Tair  issin 
tech  a  Briccriu"  all  se  fris.  „Ged  ar  acco  sew?**  „Fochen  om  15 
oim"  ol  in  uen.  Focherd  a  suilchor  issin  tig.  Atn-gladustar 
in  tuisich  oglacÄ  •  side  coem  gratto.  „Cid  ara  tero  in  üen 
failti  friumb?**  al  Briccriu.  „Is  fodaigind  ina  mna  feruim-si 
failti  fritt.  Inab-tes^a-si  tcsbuid  a  hEmuiu**  ol  in  fer.  „Testa 
eim"  ol  Briccriu  „caecco  ingew  oruinn  is  moum  III  bliorfwa."  20 
,  .  .  inn-dathgnitae,  ma-dattceththae?"  ol  in  fer.  „Nach 
aithgeuin"  al  Briccri  „forbartt  na  teoru  m-hliadan  no  sergg 
na  teorsL  m-hliadan,  hes  iramfolgna  anathgnas  no  immraichni 
dun".  „Saig.aitligne  form"  oll  in  fer.  „It  e  fil  issin  tig  si 
coecuit  ingen.  Is  hi  a  toisiuch  fil  sunno  imm  laim  siu.  25 
Dectire  a  hainm  ocus  it  e  dochotar  hi  riet  na  henlai^Äi  do 
Emuin  Macae  do  thochuiriwd  hUlad,  gu  tuidchidis  sunn  ille." 
Dober  in  üen  lenn  corcra  cortaruig  do  Briccriu.  Ocus  doUuid 
ass  go  a  muinntir  iarum.  Imraidi  Briccriu  ina  mewmuin  oc 
tuidecht  go  a  muinntir.  „In  co^ca  ingensi  tra,"  al  se,  „testo  30 
ar  Concobar,  dobera  muin  nimmi  a  fagb  .  .  suim*  cot-cel-sa 
iarum",   ol  se,    „armad   sissi  a  siur-sium    cona    hingenruid 


8  ag  Eg.  10  lu  Eg.  19  Mabt2a8i  t2buid  Eg.  (2  ist 

Abkürzung  für  tat.  est).    Zu  Ina-b-testa-ßi  vgl.  S.  120,  18. 
21  Cscc  i^ror  inndathgnitae)  Eg.  31  fagb"   Eg. 


V  Compert  Conculainn.  145 

fogabuinn.  Act  imorro  atconnarcc  tech  ocus  baimtract 
oimbinn  ann  cena".  larmifouct  ianim  Concobar  sgelu  do 
Briccri.  „Ciddaie  di  soduin"  al  Briccri,  „R^Jiuc-si  tech 
n-an  n-uimige,**  al  Briccri,  „ocus  rigon  ran  rathmur  rignuidi 
chaemcasto  ann.  Banntracht  finn  fuinechto,  techlach  fial  5 
forlassuir  is  tig**.  „Asiu  athig**  ol  Concobar.  „Cell  dam-so 
in  fer  sin,"  ol  se,  „iss  im  tir  ata".  „Toet  chucum  a  hen 
hinnocht  do  fe5  lium"  ol  Concobar,  ,JNi  thetus  nech  iarum 
no  thisiuth  frissind  imorchor  n-isin  ingi  Fergus.  Luid  sidi 
iarum  ocus  raidis  a  aithiuscc.  Ocus  farta  failte  fris,  ocus  10 
dolluid  les  in  bean.  Arceissi  side  fria  Fergus  galar  uoited 
do  ueth  fuirri.  IspM  sidi  fri  Concobar,  dobertar  dal  di. 
Dolleci  cach  dib  fria  celi  contuiliut  iarum.  In  tan  doriuch- 
raisit,  con  facatar  ni:  in  maccoem  m-becc  indulbroig  Concofewir. 

Die  Fortsetzung  siehe  S.  140. 


9  frissindt  Eg.  i4  facatar  in  Eg, 


10 


VI. 

Drei  Gedichte  aus  der  Finnsage. 


1.  Gegenüber  der  grossen  Anzahl  von  Texten,  die  sich  auf 
Conchobar  und  seine  berühmten  Zeitgenossen  beziehen,  enthalten 
die  ältesten  irischen  Handschriften  verhältnissmässig  nur  wenige 
Texte,  die  dem  zweiten  Hauptsagenkreise  angehören,  in  welchem 
Finn  mac  Cumaill  und  Ossin*  die  bekanntesten  Namen  sind. 

4 

Für  unsere  Kenntniss  altceltischer  Cultur  sind  diese  Sagen  nicht 
alle  von  gleichem  Werthe;  den  meisten  fehlt  jene  realistische 
Detailschildei-ung  alter  Lebensverhältnisse,  welche  den  Sagen  der 
ersten  Gattung  einen  so  hohen  Werth  verleiht.  Wohl  aber  ver- 
dienen die  merkwürdigen  politischen  Verhältnisse,  welche  den 
Hintergrund  des  zweiten  Sagenkreises  bilden,  und  die  nichts 
weniger  als  einen  mythologischen  Charakter  an  sich  tragen, 
sorgfältige  Beachtung.  Nach  der  Tradition  soll  Finn  im  Jahre 
283  p.  Chr.  erschlagen  worden  sein.  Mit  der  Sage  sind  auch 
hier  mythische  Elemente  verwoben. 

2.  Die  Finnsage  findet  sich  bekanntlich  nicht  nur  in  Irland, 
sondern  auch  in  Schottland.  Die  ältesten  Quellen  der  Finnsage 
hat  Irland  aufzuweisen,  denn  hier  lässt  sie  sich  handschriftlich 


*  Ossfn,  die  altirische  Form  des  Nataens,  ist  ein  Deminutiv  von 
OBS,  deer  (Hirsch,  Reh),  und  wird  daher  von  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat. 
p.  304,  durch  „little  fawn"  übersetzt.  Zu  dieser  Etymologie  stimmt, 
dass  in  der  irischen  Sage  Finn*s  Hauptbeschäftigung  die  Jagd  ist. 
Oisin  ist  spätere  irische  Form.  Im  Buch  des  Dean  of  Lismore  lautet 
der  Name  Ossin,  Ossein,  Osseane,  Ossan,  Ossane.  Im  schottischen  Hocb- 
land  spricht  man  ihn  „Oshen"  aus,  mit  kurzer  ultima  und  dem  Ton  auf 
der  ersten  Silbe  (Clerk,  The  Poems  of  Ossian,  Edinburgh  and  London, 
1870,  I,  p.  229).    Bei  Macpherson,  Nom.  Oisian,  Gen.,  Voc,  Oisein. 


VI  Die  Finnsage.  147 

bis  in  den  Anfang  des  12;  Jahrhunderts  und  drüber  hinaus,  in 
Schottland  nur  bis  in  den  Anfang  des  16.  Jahrhunderts  zurück- 
verfolgen. 

Als  älteste  irische  Quellen  sind  mir  bis  jetzt  bekannt: 

*)  Das  Leber  na  hUidre  (Ende  des  11.  oder  Anfang  des 
12.  Jahrh.)  mit  der  „Fotha  Gatha  Cnucha"  („The  cause  of  the 
Battle  of  Cnucha")  betitelten,  nüchternen  Erzählung  von  Finn's 
Geburt,  pubUcirt  und  übersetzt  von  Hennessj  in  der  ßevue  Cel- 
tique,  II,  p.  86—93. 

*)  Das  Buch  von  Leinster  (Mitte  des  12.  Jahrh.)  mit  fünf 
einzelnen  Gedichten,  die  dem  Finn  selbst,  und  dreien,  die  seinem 
Sohne  Ossin  zugeschrieben  werden.  O'Curry,  On  the  Ms,  Mat, 
p.  302.  304,  hat  eins  der  letzteren  übersehen. 

^)  Das  Buch  von  Ballymote,  geschrieben  um  1391,  und  das 
Buch  von  Lecan,  vom  Jahre  1416,  mit  vier  anderen  einzelnen 
Gedichten,  von  denen  zwei  dem  Finn,  das  dritte  dem  Fergus, 
einem  zweiten  Sohne  Finn's,  das  vierte  dem  Cailte,  einem  Vetter 
Finn's  zugeschrieben  werden.  Die  ersten  beiden  Gedichte  finden 
sich  nur  im  Buch  von  Lecan*,  die  anderen  beiden  in  beiden 
Handschriften.     So  nach  O'Curry,  a.  a.  0.  p.  303.  306. 

*)  Der  Psalter  of  Cashel,  ein  Bodlejan  Manuscript  vom  Jahre 
1453,  mit  der  „Macgnimartha  Finn"  („The  boyish  exploits  of  Finn") 
betitelten  Erzählung,  publicirt  und  übersetzt  von  O'Donovan  in 
den  Transactions  of  the  Ossianic  Society,  IV,  p.  281 — 304. 

^)  Das  Buch  von  Lismore,  aus  der  zweiten  Hälfte  des.  15. 
Jalirhunderts  (O'Curry,  a.  a.  0.  p.  199),  mit  dem  „Agallamh  na 
Seanörach''  („Dialogue  of  the  Ancient  Men"),  einem  Gespräch 
zwischen  Oisin,  Cailte  und  S.  Patrick  (in  Versen),  von  welchem 
O'Curry  a.  a.  0.  p.  309  ein  Stück  in  Uebersetzung,  p.  594  den 
irischen  Text  dazu  mitgetheüt  hat.  Vgl.  On  the  Mann,  and 
Cust.  III  p.  703. 

*)  Die  Handschriften,  welche  Cormac's  Glossar  enthalten, 
edirt  von  Stokes  (Three  Irish  Glossaries,  London  1862;  Cormac's 
Glossary  translated,  Calcutta  1868).    Ein  Fragment  desselben, 

**  Nach  O^Cnrry  a.  a.  0.  p.  302  enthält  das  Buch  von  Lecan  ausser- 
dem zwei  der  im  Buch  von  Leinster  dem  Finn  zugeschriebenen  Gedichte. 

10* 


148  VI  Die  Finnsage. 

das  leider  nur  ein  kleines  Stück  voin  Ende  (die  Buchstaben  t 
und  u)  enthält,  findet  sich  im  Buch  von  Leinster.  Vollständig 
bietet  den  Text  das  Leabar  Breac  aus  dem  Ende  des  14.  Jahr- 
hunderts.  Aber  innere  Gründe  sprechen  dafür,  dass  dieses 
Glossar  „was  written,  if  not  in  the  time  of  Cormac,  at  least 
within  a  Century  or  so  after'his  death"  (Stokes,  Three  Ir.  Gl. 
Preface  p.  xvni).  Cormac,  König,  später  Bischof  von  Caisel 
(d.  i.  Castellum),  lebte  831 — 903  p.  Chr.  In  diesem  Glossar  ist 
s.  V.  orc  treith,  eines  der  vielen  Abenteuer  erzählt,  die  Finn  auf 
Jagdexpeditionen  erlebt  (Stokes,  a.  a.  0.  p.  34,  Pref.  p.  xlvi). 

3.  Erst  dann  setzt  die  älteste  schottische  Quelle  ein,  das 
bekannte  Buch  des  Dean  of  Lismore,  aus  dem  Anfang  des  16. 
Jahrhunderts,  zum  grössten  Theile  herausgegeben  und  übersetzt 
von  Th.  MacLauchlan,  mit  einer  Einleitung  von  WilL  F.  Skene, 
Eflinburgh  1862.  Von  dem  Inhalte  dieser  Handschrift  gehören 
drei  und  zwanzig  Gedichte  der  Finnsage  an.  Von  diesen  werden 
neun  durch  besondere  Ueberschrift  dem  Ossin  zugeschrieben, 
zwei  dem  Fergus,  eins  dem  Keilt  mac  Ronane  (irisch  Cailte  mac 
Ron&in).  Bei  einigen  ist  der  einst  vorhandene  Name  des  Autors 
nicht  mehr  lesbar;  doch  soll  z.  B.  auch  das  S.  58  des  gälischen 
Textes,  S.  80  der  englischen  Uebersetzung  mitgetheilte  Gedicht 
wahrscheinlich  von  Ossin  herrühren,  denn  der  Dichter  nennt 
Fynn  mac  Cowil  als  seinen  Vater.  Die'übrigen  Gedichte  sind 
anonym..  Finn  selbst  tritt  in  dieser  Handschrift  nicht  als  Dichter 
auf.  Philologisch  ist  diese  Handschrift  auch  deshalb  von 
grossem  Werthe,  weil  sie  die  Aussprache  der  damaligen  Zeit  re- 
präsentirt:  „the  language  is  not  written  in  the  orthography  used 
in  writing  Irish,  and  now  universally  employed  in  writing  Scotch 
Gaelic,  but  in  a  peculiar  kind  of  phonetic  orthography,  which 
aims  at  presenting  the  words  in  English  orthography  as  they 
ai-e  pronounced"  (Skene,  Introd.  p.  vii). 

4.  Ob  diese  schottischen  Gedichte  sämmtlich  auf  schot- 
tischem Boden  entstanden  sind,  oder  ob  etwa  einzelne  auf 
irische  Originale  zurückgehen,  müssen  wir  für  jetzt  unent- 
schieden lassen.     An  die  letztere  Möglichkeit  dürfen  wir  aber 


VI  Die  Finnsage.  149 

deshalb  denken,  weil  das  gälische  Gedicht,  welches  Skene,  Introd. 
p.  LxxxiY,  als  das  älteste  auf  schottischem  Boden  aus  einem 
Manuscript  „written  prior  to  the  year  150O'  (?)  mittheilt,  weiter 
nichts  als  eine  bis  auf  die  Glossen  getreue  —  sei  es  mittelbare 
oder  unmittelbare  —  Copie  des  einen  der  drei  irischen  Gedichte 
ist,  welche  im  JBucli  von  Lcinster  dem  Ossin  zugeschrieben 
werden*.  Dazu  kommt,  dass  die  Gedichte  im  Buch  dos  Dean  of 
Lismore  wenigstens  nicht  alle  in  der  Form  entstanden  sein 
können,  in  welcher  sie  uns  daselbst  vorliegen.  Zu  dieser  Ver- 
muthung  veranlasst  namentlich  die  Unregelmässigkeit  der  me- 
trischen Form.  Sogar  MacLauchlan  gicbt  am  Ende  seines  Buchs 
(p.  130)  zu,  viele  der  Gediclite  müssten,  wenn  die  metrische 
Form  zur  Geltung  kommen  soll,  mit  irischer  Betonung  gelesen 
werden:  „Many  of  these  pieces  will  not  read  as  poetry  at  all, 
unless  read  in  accordance  with  the  Irish  mcthod  of  acccntua- 
tion."  Ich  möchte  namentlich  auch  auf  die  Unregelmässigkeit 
der  Silbenzahl  in  den  Vershälften  aufmerksam  machen.  Endlich 
trägt  Skene  wenigstens  in  den  Additional  Notes  (z.  B.  p.  147) 
nach,  dass  mehrere  der  Gedichte  in  irischer  Version  vor- 
handen sind. 

Auf  den  Altersunterschied  zwischen  den  irischen  und  den 
schottischen  Quellen  glaubte  ich  aber  auch  deshalb  eingehen  zu 
müssen,  weil  man  aus  Skeue's  Introduction  leicht  die  irrige  Vor- 
stellung bekommen  könnte,  als  ob  es  mit  den  irischen  Quellen 
für  die  Finnsage  eigentlich  nicht  weit  her  wäre.  Skene  schreibt 
leidenschaftslos,  und  ist  zu  Zugeständnissen  bereit,  aber  er  ist 
schon  desshalb  nicht  unparteiisch,  weil  er,  wenigstens  damals, 
als  er  die  erwähnte  Introduction  schrieb,  die  Quellen  für  das 
irische  Alterthum  nicht  genau  genug  kannte.  Er  erwähnt 
p.  Lxn,  dass  in  Irland  elf  Gedichte  nachgewiesen  sind  in  Quellen, 
die  älter  sind,  als  das  15.  Jahrhundert,  aber  er  hält  sich  doch 
viel  mehr  daran,  dass  allerdings  fast  alle  Texte,  die  in  den  Trans- 
actions  of  the  Ossianic  Society  (6  volumes,  Dublin  1853 — 1858) 

•  Skene  wurde  von  O'Curry  auf  diese  Thatsache  aufmerksam  ge- 
macht, und  erwähnt  sie  in  einer  Anmerkung.  Das  Gedicht  ist  weiter 
unten  unter  III  in  beiden  Gestalten  mitgethellt. 


150  VI  I^iß  Finnsage. 

veröffentlicht  worden  sind,  nicht  über  Macpherson's  Jahrhundert 
hinausgehen.  Hierbei  hat  er  aber  p.  lxi  bei  der  Inhaltsangabe 
des  1.  Bands  eins  der  Gedichte  aus  dem  Buch  von  Leinster 
(12.  Jahrb.),  und  p.  t.ttt  bei  der  Inhaltsangabe  des  4.  Bands  die 
oben  S.  147  ei-wähnte  Erzählung  aus  dem  Psalter  of  Cashel  vom 
Jahre  1453  übersehen. 

5.  In  Bezug  auf  die  verschiedenen  Arten  der  Texte,  welche 
zur  Finnsage  gehören,  verweise  ich  auf  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat. 
p.  301  ff.  Wir  heben  hervor,  dass  in  diesem  Sagenkreise  die 
poetischen  Texte  mehr  hervortreten.  Merkwürdiger  Weise  sind 
die  Helden  desselben  zugleich  die  Sänger  ihrer  eignen  Thaten. 
Als  die  älteste  Schicht  von  Gedichten  sind  diejenigen  zu  be- 
zeichnen, in  denen  Finn,  Ossin,  Fergus"  oder  Cailte  erzählend 
oder  klagend  allein  auftreten.  Denn  ursprünglich  theilte  Ossin 
die  Dichterehre  mit  den  anderen  Helden,  und  erst  allmälig  ist 
er  der  alleinige  Sänger  seiner  Zeit  geworden.  Charakteristisch 
in  dieser  Beziehung  ist,  dass  in  den  ältesten  irischen  Quellen  die 
meisten  Gedichte  (sieben  von  zwölf)  dem  Finn  und  ntir  drei  dem 
Ossin,  dagegen  im  Buch  des  Dean  of  Lismore  kein  einziges  dem 
Finn,  und  fast  alle  dem  Ossin  zugeschrieben  werden.  Eine  zweite 
Schicht  von  Gedichten  bilden  die  Dialoge  zwischen  Ossin  und 
S.  Patrick,  in  denen  die  christliche  und  die  heidnische  Zeit 
einander  entgegengesetzt  werden.  Nach  der  Tradition  nämlich 
soll  Ossin  die  neue  Zeit,  die  mit  S.  Patrick  begiimt,  als  alter, 
gebrochner  Mann  erlebt  haben.  Im  „Agallamh  na  Seanörach" 
(s.  oben  S.  147),  bis  jetzt  dem  ältesten  Texte  der  Art,  hat  Ossin 
in  Cailte  noch  einen  Genossen  aus  der  alten  Zeit.  Das  Buch  des 
Dean  of  Lismore  enthält  mehrere  solche  Gedichte,  und  in  den 
Transactions  of  the  Ossianic  Society  treten  die  meisten  —  leider 
nicht  aus  alten  Quellen  stammenden  —  „Fenian  Poems"  in 
dieser  Form  auf. 

6.  Für  den  Altersunterschied  der  zwei  Hauptsagenkreise 
ist  sehr  interessant,  dass  zwischen  S.  Patrick  und  Cuchulainn 
eine  weit  grössere  Kluft  in  der  Sage  fühlbar  ist.  Denn  auf 
S.  Patrick's  Bitte  lässt  Gott  den  Cuchulainn  aus  der  Hölle  her- 


VI  Die  Finnsage.  151 

aufsteigen  und  dem  König  Loegaire  (der  sich  nur,  wenn  Patrick 
soviel  vermöchte,  bekehren  lassen  will)  in  seiner  ganzen  Helden- 
herrlichkeit auf  dem  Wagen  mit  den  berühmten  Schlachtrossen 
erscheinen.  „Patrick's  Macht  aber  war  gross,  nämlich  den  Cuchu- 
laiim  zu  erwecken,  nachdem  derselbe  neun  mal  fünfzig  Jahre 
in  der  Erde  gewesen  war**.  So  in  der  Siabar-charpat  Concu- 
laind  („The  demoniac  Chariot  of  Cuchulaind**)  betitelten  Sage, 
welche  O'Beime  Crowe  im  Journal  of  the  R.  Hist.  and  Arch. 
Ass.  of  Irel.  1871  p.  371  S,  aus  dem  Lebor  na  hUidre  publicirt 
und  übersetzt  hat.  Bei  dieser  Gelegenheit  sei  bemerkt,  dass  die 
oben  S.  147  erwähnte,  von  O'Donovan  aus  dem  Psalter  von 
Cashel  edirte  Erzählung  von  Finn's  Kraftstücken,  die  er  als 
Knabe  vollbracht  haben  soll,  nur  eine  Nachbildung  dessen  ist, 
was  Fergus  von  dem  Knaben  Cuchulaiim  im  T4in  Bö  Cualgne 
erzählt  (s.  Leb.  na  hUidre  p.  59  Na  macgnimrada  inso  sis). 
Abhängigkeit  der  „Fenian  Tales**  vom  ersten  Hauptsagenkreise 
wird  sich  bei  näherer  Untersuchung  noch  öfter  nachweisen 
lassen.  Auch  dieselben  mythologischen  Elemente,  denen  wir 
im  ersten  Sagenkreise  begegnen,  treten  in  der  Finnsago  wieder 
auf.*  Daraus  folgt  natürlich  nicht,  dass  Finn  überhaupt  keine 
historische  Person  sei,  und  nie  gelebt  habe.  Sehr  energisch  für 
den  historischen  Charakter  ist  O'Curry  eingetreten,  On  tho  Ms. 
Mat  p.  303:  „  .  .  that  ho  existed  about  tho  time  at  which  bis 
appearance  is  recordod  in  the  annals,  is  as  certain  as  that  Julius 
Caesar  lived  and  rulcd  at  the  time  stated  on  the  authoritj  of 
the  Koman  historians.**    Das  ist  zuviel  gesagt. 

7.  Dürfen  wir  die  dem  Finn,  Ossin,  Fergus,  Cailte  zuge- 
schriebenen Gedichte  für  echt  halten,  d.  h.  sind  sie  wirklich 
die  poetischen  Erzeugnisse  dieser  Männer?  Wenn  im  Buch  des 
Dean  of  Lismore  sogar  die  Dialoge  zwischen  Ossin  und  S.  Pa- 
trick dem  Ossin  selbst  zugeschrieben  werden,  so  wird  an  diese 
Autorschaft  des  Ossin  wohl  niemand  ernstlich  glauben.  Wenn 
aber  Rev.  Clerk,  der  neueste  Herausgebor  der  „Poems  of  Os- 
sian**  (Edinburgh  1870)  p.  xxxviii  für  die  Ansicht  eintritt,  dass 

♦  Vgl.  S.  133. 


152  VI  Die  Finnsage. 

sogar  diese,  zuerst  durch  Macpherson  bekannt  gewordenen  Ge- 
dichte weder  in  neuerer  Zeit,  noch  im  Mittelalter,  sondern  in 
einer  noch  älteren  Zeit  entstanden  sind,  so  könnte  man  wenig- 
stens a  priori  mit  viel  mehr  Recht  fiir  möglich  halten,  dass  unter 
den  ältesten  irischen  Gedichten,  die  dem  Finn  und  Ossin  zuge- 
schrieben werden,  dieses  oder  jenes  in  so  alte  Zeit  zurückginge. 
Wir  müssen  es  dem  um  das  irische  Alterthum  hochverdienten 
O'Curry,  der  aber  keine  linguistischen  Kenntnisse  besass,  zu 
Gute  halten,  wenn  er  fast  dieser  Ansicht  gewesen  zu  sein  scheint 
(so  On  the  Ms.  Mat,  p.  302,  vgl.  jedoch  p.  301).  Nur  ein  lingu- 
istisch gebildeter  Mann  kann  die  volle  Wucht  des  Arguments 
empfinden,  dass  wir  dem  dritten  Jahrhundert  nicht  die  gramma^ 
tischen  Formen  des  11.  oder  12.  Jahrhunderts  zuschreiben 
dürfen.  Dass  die  im  Buch  von  Leinster  aufbewahrten  Gedichte 
ursprünglich  in  älterer  Sprachform  abgefasst  waren,  ist  nicht 
anzunehmen.  Denn  nur  in  der  Form,  in  der  sie  uns  vorliegen, 
sind  sie  regelrecht  gebaute  metrische  Kunstwerke.  Sowie  wir 
eine  alterthümlichere  Form  einfuhren  wollten,  würde  der  metri- 
sche Bau  verstört  werden.  Andrerseits  werden  diese  Gedichte 
gewiss  älter,  als  das  12.  Jahrhundort  sein.  Auf  den  Umstand, 
dass  das  eine  derselben .  durchweg  glossirt  ist,  möchte  ich  nicht 
zuviel  Gewicht  legen.  Die  Glossen  waren  nicht  alter  Formen, 
sondern  seltner  Wörter  wegen  nöthig,  und  dass  seltnere  Wörter 
gebraucht  sind,  kann  auch  auf  der  Laune  des  Dichters  beruhen. 
Wie  ich  mir  denke,  dass  Finn,  Ossin  zu  Sängern  geworden 
sind,  habe  ich  •bereits  -oben  S.  63  angedeutet.  Zu  meiner  Hypo- 
these stimmt,  dass  die  Ueberschriften  der  alten  Gedichte  lauten: 
Ossin  oder  Finn  cecinit.  Dies  entspricht  genau  dem.  „conid 
and  ro  chachain  Conchobur  inso"  (p.  140)  und  ähnlichen  Wen- 
dungen, durch  welche  so  oft  Gedichte,  die  der  Prosaerzählung 
einverleibt  oder  angehängt  sind,  eingeleitet  werden.  Von  diesem 
cecinit  aus  ist  nur  ein  kleiner  Schritt  zu  dem  „Auetor  hujus 
Ossin",  wie  wir  im  Buch  des  Dean  of  Lismore  lesen.  Sehr  inte- 
ressant ist,  dass  nach  Keting's  Bericht  über  die  Fiauna,  den 
O'Curry  On  the  Mann,  and  Cust.  II  p.  381  mittheilt,  niemand 
in  dieses  Corps  aufgenommen  werden  konnte,  der  nicht  erfahren 


VI  Die  Finnsage.  153 

war  in  der  Dichtkunst.  Ob  dieser  Zug  der  Sage  Ossin's  Dichter- 
ruhm zur  Voraussetzung  oder  zur  Folge  hat,  ist  schwer  zu  ent- 
scheiden. 

8.  Dass  die  Schotten  die  Finnsage  im  16.  Jahrhundert  be- 
sassen,  dass  dieselbe  heute  noch  im  Munde  des  Volkes  lebt,  dass 
sie  in  den  Bergen  und  Thälern  Schottlands  localisirt  ist,  dass 
Macpherson  nicht  nach  Irland  zu  gehen  brauchte,  um  die  „ossi- 
anischen  Gedichte"  oder  die  Stoflfo  zu  denselben  zu  holen,  muss 
zugestanden  werden.  Eine  andere  Frage  dagegen  ist,  ob  die 
Finnsage  ursprünglich  in  Irland  oder  in  Schottland  zu  Hause 
war.  Selbstverständlich  kann  Finn  nur  entweder  ein  Ire  oder 
ein  Schotte  gewesen  sein.  In  der  irischen  Sage,  die  wir  also  bis 
ins  11.  Jahrhundert  handschriftlich  zurückverfolgen  können,  ist 
Finn  ein  Ire.  Wichtiger  ist  jedoch  in  dieser  Frage,  dass  uns 
Finn  auch  in  den  Gedichten,  die  sich  im  Buche  des  Dean  of 
Lismore  finden,  nicht  als  Schotte,  sondern  als  Ire  entgegentritt, 
und  dass  daselbst  nicht  Schottland,  sondern  Irland  als  Schau- 
platz seiner  Thaten  bezeichnet  wird.  Der  Sagenstoflf  ist  also  un- 
zweifelhaft irischen  Ursprungs.  Die  Abhängigkeit  der  schotti- 
schen Sage  von  der  irischen  äussert  sich  auch  in  äusseren 
Dingen:  hier  wie  dort  treten  neben  Ossin  auch  Fergus  und 
Gailte  als  Sänger  oder  Verfasser  von  Liedern  auf;  hier  wie  dort 
wird  Ossin  mit  S.  Patrick  zusammengebracht 

9.  Anderer  Ansicht  ist  Skene.  Er  meint,  dass  die  Schotten 
die  Finnsage  unabhängig  von  den  Iren  besitzen.  Anstatt  Finn 
in  den  Vordergrund  zu  stellen,  geht  er  von  jenen  Kriogerschaaren 
(fiann,  fianna)  aus,  als  deren  oberster  Befehlshaber  eben  Fiim 
erscheint.  Indem  er  die  irische  Tradition  als  illusorisch  und 
unsicher  verwii^ft  —  hierin  viel  zu  weit  gehend  — ,  hält  er 
fiann,  fianna  für  den  Namen  einer  Rasse,  welche  den  Scoti  in 
Irland  und  Schottland  unmittelbar  vorausgegangen  sei:  „they 
were  of  the  population  who  immediately  preceded  the  Scots  in 
Erin  and  in  Alban,  .  .  they  belong  to-  that  period  in  the  history 
of  both  countries,  before  a  political  sepai'ation  had  taken  place 


154  VI  Die  Finnsage. 

between  them"  (p.  Lxxvni).  Den  einzigen  positiven  Anhalt 
für  diese  sehr  kühnen  Behauptungen,  die  nach  meiner  Ansicht 
nicht  dazu  angethan  sind,  der  irischen  Tradition  vorgezogen  zu 
werden,  bilden  einige  Stellen  aus  einem  späteren  irischen  Ge- 
dichte, in  welchen  „Fians  of  Albau",  „Fians  of  Breatan",  „Fians 
of  Lochiin"  erwähnt  werden.  Aber  fiann  kann  unmöglich  Gentil- 
name  sein,  denn  es  ist  ein  Substantivum  feminini  generis  und 
wird  sehr  oft  im  Singular  gebraucht.  So  findet  sich  z.  B.  in 
Cormac's  Glossar  s.  v.  orc  treith  (wo,  wie  oben  bemerkt,  eine 
Sage  erzählt  wird)  Nom.  S.  in  iiann.  Dat.  cona  feinn,  Acc.  la 
feinn;  daneben  Gen.  PI.  do  fulang  na  fiann.  Ebendaselbst  kommt 
das  davon  abgeleitete  fennid  vor,  im  Sinne  von  champion,  Kinoger. 
Die  Iren  fassen  fiann  im  Sinne  von  national  militia,  standing 
amiy  auf.  Die  interessanten  politischen  Vorhältnisse,  die  hier- 
bei in  Betracht  kommen,  zu  untersuchen,  ist  hier  nicht  der  Ort 

10.  Die  irische  Sage  ist  gewiss  früh  nach  Schottland  ge- 
kommen. Verkehr  zwischen  Schottland  und  Irland  hat  von  je- 
her bestanden,  wie  uns  die  ältesten  irischen  Sagen  bezeugen. 
Aber  es  wird  längere  Zeit  gedauert  haben,  bis  die  Sage  in 
Schottland  so  heimisch  wurde,  dass  das  schottische  Volk  an 
Finn  als  den  Helden  seiner  eigenen  Vorzeit  glaubte.  In  den 
Gedichten,  welche  das  Buch  des  Dean  of  Lismore  enthält,  kaim 
ich  diesen  Glauben  nicht  ausgeprägt  finden.  Die  Umgestaltung, 
welche  die  irische  Sage  in  Macphersou's  Gedichten  erlitten  hat, 
können  wir  hier  nicht  erörtern.  Einen  Punkt  haben  wir  bereits 
oben  S.  65  hervorgehoben:  die  Finnsage  ist  vermengt  mit  älte- 
ren irischen  Sagenkreisen,  die  gleichfalls  ihren  Weg  nach  Schott- 
land gefunden  hatten.  Nur  eine  genaue  sachliche  Analyse  von 
Macpherson's  Gedichten,  mit  gehöriger  Rücksichtnahme  auf 
Sprache  und  metrische  Fonn,  kann  uns  zu  einem  objectiven  Ur- 
theilo  über  diese  so  eigenartige  literarische  Erscheinung  ver- 
helfen. Einen  bedeutenden  historischen  Werth  darf  man  diesen 
Gedichten  nicht  absprechen,  denn  sie  haben  im  vorigen  Jahr- 
hundert mächtig  auf  bedeutende  Geister  eingewirkt.  Ihr  sach- 
licher Werth  wird  aber  darin  bestehen,  dass  sie  eine  letzte  Phase 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  155 

celtischer  Sage,  Sprache  und  Poesie  repräsentiren.  Was  hierbei 
auf  Rechnung  des  Diaskeuasten  Macpherson  zu  setzen  ist,  ist 
immer  noch  nicht  endgültig  nachgewiesen.  Ungerechtfertigt  ist, 
jede  Abweichung  von  der  älteren,  irischen  Form  der  Sage  als 
„forgery**  Macpherson's  zu  brandmarken.  Ebensowenig  darf  man 
Macpherson's  Gedichten  an  und  für  sich  zum  Vorwurf  machen, 
dass  sie  nicht  die  älteste,  sondern  eine  spätere  Gestalt  der  Sage 
bieten,  und  dass  der  Grundstock  der  Sage  irischen  Ursprungs 
ist.  Wollte  man  solche  Punkte  hier  als  die  allein  massgebenden 
betrachten,  so  müsste  z.  B.  auch  unser  Urtheil  über  Wolfram 
von  Eschenbach's  Parzival  wesentlich  herabgestimmt  werden. 

Der  Name  „Ossianische  Gedichte"  ist  Terminus  techni- 
cus  geworden  für  die  zur  Finnsage  gehörigen  Gedichte.  Wir  be- 
halten ihn  bei,  obwohl,  wie  wir  gesehen  haben,  nur  wenige  der 
ältesten  Gedichte  dem  Ossin  selbst  zugeschrieben  werden. 

11.  Die  drei  ossianischen  Gedichte,'  die  ich  hier  aus  dem 
Buch  von  Leinster  mittheile,  zeichnen  sich  vor  an(^ren  Ge- 
dichten, die  in  diesem  Bande  zu  finden  sind,  durch  die  compli- 
cirte,  aber  leicht  erkennbare  Regelmässigkoit  ihrer  metrischen 
Form  aus.  Alle  drei  gehören  dem  bei  O'Donovan  Ir.  Gr.  p.  422 
„Rannaigheacht  mor"  genannten  Versmass  an.  Die  Strophe 
(rann)  besteht  aus  zwei  Langzeilen  oder  vier  Halbvorsen, 
von  denen  jeder  sieben  Silben  enthalt.  Jede  Langzeile  endet 
mit  einem  einsilbigen  Worte.  Diese  einsilbigen  Wörter  bilden 
den  äusseren  Reim*  der  Strophe.  Dazu  kommt  der  innere 
Reim,  durch  welchen  die  zwei  Halbverse  einer  Langzeile  ver- 
bunden sind.    Die  eleganteste  Form  dieses  Reimes  besteht  darin, 


*  Der  wesentliche  Factor  im  irischen  Reime  ist  der  Vocal.  Es 
giebt  Verse,  deren  Reim  nur  in  üebereinstimmung  der  Yocale  besteht. 
Zu  der  vollkommnen  Art  des  Reims  gehört  aber  auch  Üebereinstimmung 
der  Gonsonanten.  Die  Consonanten  brauchen  jedoch  nicht  nothweudig 
gleich  zu  sein,  sondern  es  genügt  ihre  Aehnlichkeit.  Welche  Conso- 
nanten als  einander  ähnlich  gelten,  geht  aus  folgender  Eintheilung  der 
Consonanten  hervor:  s;  p,  c,  t;  b,  g,  d;  f,  ch,  th;  11,  m,  nn  (nd),  ng,  rr; 
bh,  dh,  gh,  mh,  1,  n,  r.    Vgl.  O'Donovan,  Ir.  Gr.  p.  415. 


156  ^I  \>t^\  ossianische  Gedichte. 

dass  das  letzte  Wort  des  ersten  Halbverses  mit  dem  vorletzten 
Worte  des  zweiten  Hs^lbverses  reimt,  wobei  jedoch  Artikel  oder 
Partikel  vor  dem  letzten  Worte  des  zweiten  Halbverses  nicht 
berücksichtigt  werden.  In  I  12,  II  5,  7,  8,  III  4  ist  der  innere 
Reim  doppelt  vorhanden;  in  einigen  Versen  fehlt  er.  Die  Alli- 
teration endlich  dient  in  diesen  Gedichten  selten  als  die  Verbin- 
dung der  zwei  Hälften  einer  Langzeilo,  wie  im- Germanischen, 
sondern  sie  tritt  vorwiegend  innerhalb  des  Halbversos  auf,  am 
liebsten  an  den  letzten  zwei  Wörtern,  wobei  wiederum  Artikel 
oder  Partikel  nicht  berücksichtigt  werden. 

Der  Stabreim  verbindet  zwei  Halbzeilen  in  I  7,  zwei  Lang- 
zeilen in  I  9  und  10.  Aspirirtes  s  ist  als  nicht  vorhanden  zu 
betrachten  (I  12,  II  5,  6,  8).  In  Formeln  wie  inna  pi-beo,  dia 
m-betis,  a  m-bäs  gilt  nicht  das  oclipsirte  b,  sondern  m  als 
Reimstab.  Dagegen  scheint  das  vor  vocalischen  Anlaut  getretene 
n  die  vocalische  Alliteration  nicht  zu  hindern  (I  5).  In  den 
Handschriften  wird  gewöhnlich  nach  dem  Schlüsse  des  Gedichts 
der  Anfi|pig  desselben  wiederholt,  nicht  selten  aber  entspricht 
das  letzte  Wort  des  Gedichtes  selbst  dem  Anfange  desselben: 
so  hier  in  I  ogom  (oder  og  in  Vers  12?  s.  die  Anmerkung  dazu), 
in  II  do  gros  teilcind  lia,  in  III  tu. 

Im  Allgemeinen  verweise  ich,  wie  bereits  S.  4,  auf  das  Ca- 
pitel  „Constructio  Poetica  Hibernica  in  der  Grammatica  Coltica 
p,  936,  und  auf  das  Capitel  Of  Versification  in  O'Donovan's 
Grammar  of  the  Irish  Language  p.  412.  Wenn  aber  Zeuss 
p.  937  sagt:  „nee  tamen  necesse  est  idcm  numerus  syllabarum 
sit  in  utroque  hemistichio  nee  in  singulis  versibus  ejusdem  car- 
minis",  so  ist  diese  Bemerkung  in  dieser  Allgemeinheit  nicht 
richtig.  Allerdings  giebt  es  Gedichte  von  freierem  und  wediseln- 
dem  Versmass  (vgl.  z.  B.  Patrick's  Hymnus,  S.  52),  aber  in  den 
meisten  irischen  Gedichten,  die  mir  vorgekonunen  sind,  ist  die 
Zahl  der  Silben  gesetzmässig  geregelt  (vgl.  das  Citat  in  der  An- 
merkung zu  S.  4).  Wie  es  sich  mit  den  Hebungen  und  Sen- 
kungen im  altirischou  Verse  verhält,  ist  noch  nicht  eingehend 
untersucht.  Nimmt  man  an,  dass  die  Hebung  mit  dem  Wort- 
accent    zusammenfallt,    berücksichtigt    man,    dass    mehi'silbige 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  157 

Wörter  neben  dem  Hauptton  noch  einen  Nebenton  haben  können 
(vgl.  O'Don.  Ir.  Gr.  p.  403),  setzt  man  endlich  voraus,  dass  die 
Silben,  an  denen  der  Reim  oder  die  Alliteration  erscheint,  auch 
in  der  Hebung  stehen  müssen,  so  ergiebt  sich  bald,  dass  jeder 
Halbvers  eine  bestinunte  Anzahl  von  Hebungen  hat,  ohne  dass 
jedoch  ein  regelmässiger  Wechsel  zwischen  Hebung  und  Senkung 
statt  findet. 

Alliteration  und  Reim  sind  in  den  folgenden  drei  Gedichten 
durch  den  Druck  markirt. 

I. 

Dieses  Gedicht  findet  sich  im  Buch  von  Leinster  fol.  109,  b, 
und  ist  bereits  gedruckt,  wenn  auch  nicht  ohne  Ungenauigkeiten, 
in  den  Transactions  of  the  Ossianic  Society,  I  p.  49,  mit  einer 
üebersetzung  von  O'Curry.  Letztere  ist  wenigstens  correcter, 
als  Sullivan's  Üebersetzung  in  der  Introduction  zu  O'Curry's 
Lectures  on  the  Manners  and  Customs  of  the  Aucient  Irish 
(Vol.  I)  p.  cccxLi,  Mein  Text  beruht  auf  einer  neuen  Ab- 
schrift 

Gegenstand  des  Gedichts  ist  die  Schlacht  bei  Gabair  Aide 
(Gen.  Gabra,  Dat  Gabair)*,  in  welcher  Oscur,  Ossin's  Sohn,  und 
Corpre  Lifechair,  der  König  von  Irland  sich  gegenseitig  den  Tod 
gaben.  Diese  Schlacht  soll  im  Jahre  284  p.  Chr.,  ein  Jahr  nach 
Finn's  Tode,  statt  gefunden  haben.  Die  Fennier  unterlagen  im 
Kampfe  gegen  den  König  von  Irland,  gegen  den  sie  sich  auf- 
gelehnt hatten.  Ausfuhrlicher  wird  diese  entscheidende  Schlacht 
behandelt  in  einem  Dialoge  zwischen  Ossin  und  S.  Patrick, 
einem  späteren  Gedichte,  welches  im  1.  Bande  der  Transactions 
of  the  Ossianic  Society  (Dublin  1854)  publicirt  ist  von  Nich. 
O'Kearney,  mit  englischer  Üebersetzung  und  einer  beachtens- 
werthen  Introduction.    Im  Buch  des  Dean  of  Lismore  beziehen 


*  Im  EDglischen  pflegt  man  zcr  sagen  „The  Battle  of  Gabhra^S 
obwohl  die  Genitivform  Gabhra  in  dieser  Üebersetzung  nicht  berechtigt 
ist  Gabair  ist  nach  O'Corry  „now  the  hill  of  Skreen,  near  Tara'S  nach 
O'Kearney  „Garristown  in  the  County  of  Dublin". 


158  ^I  1^1*61  ossianische  Gedichte. 

sich  zwei  Gedichte  auf  diese  Schlacht  (cath  zawraa,  zawrych), 
von  denen  das  eine  dem  Fergus  zugeschrieben  wird. 

Ueber  die  Vorgescbichte  der  Schlacht  handelt  kurz  O'Curry, 
On  the  Mann,  and  Cust  11  p.  387. 

Besonders  interessant  ist  die  Erwähnung  der  Ogam-Inschrift 
und  die  Erwähnung  des  Reitens.  In  den  ältesten  Sagen  sind 
die  Helden  zu  Wagen,  nicht  zu  Pferde. 


Ossin  cecinit. 

I  cath  Gabra  ro  marbad  Oscnr  ocus  Cairpre  Lifechair. 

Ogum  il-lia,  lia  uas  lecht,     bali  i  teigtis  fecht  fir, 
mac  rig  hErend  ro  gaet  and     do  gae  gand  os  gabur  gil. 

Tai'laic Cairpre aurehur n-airc  domuin a mairc maith  is tres, 
gairsiu  condristais  a  sciss,     Oscur  ro  bi  ä  lam  dess.  4 

Tarlaic  Oscur  irchur  n-oll     co  fergach,  lond  immar  leo,    - 
CO  ro  marb  Corpre  hua  Cuind ,    rias-ra-giallsatar  gluiwd  gleo. 

Amansi  mora  na  mac    fuaratar  a  m-bäs  don  gleo, 

gairsiu  condristais  a  n-airm,  roptar  lia  am-mairb  inna  m-beo.    8 

Missi  fodein  isin  tress     leith  andes  do  Gabair  glaiss, 
marbsa  coecaü  laech  fo  di,     is  missi  ros  bi  dorn  baiss. 

Arpetend  carbach  fochruch     inninaim  ba  ruth  dorn  rog, 

ro  marbaindtorcicaillchäid,    no  särgind  €n  aith  im  og.  12 

In  t-ogum  üt  fil  isin  chloich     imma  torchratar  na  troich, 
dammared  Find  fichtib  glond     cian  bad  chuman  in  ogom. 


VI  Drei  oBsianische  Gedichte.  159 


Anhang. 

F.  4.  Zu  gairsiu  condristais  vgl.  V.  8,  zu  ro  bi  V.  10.  Reimt  sciss 
mit  bi?     I>i6  Alliteration  scheint  zu  fehlen. 

V.  7.  O'Curry  übersetzt  amansi  durch  „dexterous",  fctsst  na  matc 
(so  ergänzend)  als  Subject  und  die  feminine  Form  mora  als  Prädicat 
dazu.  SoUte  mansi  Nom.  Plur.  zu  manais  sein,  das  0' Curry,  On  the 
Mann,  and  Cust.  II  p.  255  durch  ,firoad  trowel-shaped  spearhead  for 
ihrusting"  erklärt?  vgl.  ibid.  p.  262,  wo  dieses  Wort  mit  mör  verbunden 
ist.  Oder  gehört  amansi  zu  „ar  amainsib  in  chentair",  „from  the  wiles 
of  tkis  World",  Lor.  of  Gildas,  ed.  Stokes,  Gl.  Hl? 

V.  8.  gairsiu  condristais  a  n-airm  übersetzt  Stokes  Beitr.  VII.  54: 
„kurz  bevor  sich  ihre  Waffen  begegneten",  indem  er  gairsiu  in  gair-r6- 
siu  auflöst.  Die  Conjunctivform  ist  wohl  noch  mehr  zu  berücksichtigen. 
Die  Alliteration  ist,  toenn  vorhanden,  sehr  x^ersteckt.  Der  zweite  HaW- 
ters  hat  eine  Silbe  zuviel,  wenn  man  nicht  das  a  hinter  lia  unterdrücken 
oder  verschleifen  darf  {cgi.  O^Donovan^s  Bemerkung  zu  detn  Verse  Oglach 
do  bhi  ag  Muire  mböir,  Ir.  Gr.  p.  420). 

F.  11.  Arpetend  etc.  Sullivan  übersetzt:  „I  used  to  handle  the 
Corbaeh  with  skill,  when  my  courage  was  high"! 

V.  13,  14.  In  dieser  Strophe  reimen  sich  die  Halbverse,  und  nicht, 
wie  bisher,  die  Langzeilen.  Vielleicht  ist  sie  erst  später  zugesetzt?  So- 
wohl V,  14  als  auch  V.  12  ist  d<M  letzte  Wort  getviss  mit  Bücksicht  auf 
das  Anfangswort  des  Gedichts  gesetzt.  In  der  ersten  Hälfte  von  F.  13 
ist  eine  Silbe  zuviel.  Ist  sin  für  isin  zu  lesen,  oder  oguin  ohne  Artikel? 
Da  ogum  ursprünglich  Neutrum  ist,  so  würde  es  im  Altirischen  a  n-ogum 
heissen.  Diese  letzte  Strophe  ist  citirt  von  O^Donovany  Ir.  Gr.  Inirod. 
p.  XLV,  aber  mit  der  fehlerhaften  Lesart  mör  für  na  troich. 


O'Curry's  Uebersetzmig. 

Die  Fragezeichen  rühren  T>on  mir  her. 

1.  2.  An  Ogham  in  a  stone,  a  stone  over  a  grare,  in  the  place 
where  men  were  wont  to  pass;  the  son  of  the  hing  of  Eire  was  there 
slain,  by  a  mighty  spear  on  a  white  horse's  back. 

3.  4.  Cairpre  threw  a  sudden  cast,  from  the  back  of  his  horse  good 
in  battle;  shortly  before  he  0)  ^^  ^'^  ^^^'^  death  (?),  Oscur  was  slain 
by  (?)  Äis  right  arm. 


160  VI  Drei  ossiaoische  Gedichte. 

5.  6.  Oscur  threto  a  mighty  throw,  angrüy,  vehemently  (?),  Jike  a 
Hon;  and  hilled  Cairpre  the  grandson  of  Conn,  before  they  raised  iheir 
battle  cries  (?). 

7.  8.  Dexterous  (?),  great,  were  ihe  youths  (?),  who  received  their 
deaths  from  the  fight;  shortly  before  their  weapons  met,  Iheir  dead  were 
more  than  their  Uving. 

9.  10.  I  myself  was  in  the  fight,  an  the  south  side  of  green  Ga- 
bhair;  I  ktUed  twice  fifty  warriors,  it  was  I  who  hilled  them  toith  my  hand. 

11.  12.  Musie,  boating,  rewarding,  the  prey  most  diffictdt  I  cho$e 
(?  der  ganze  Vers  unsicher),  I  would  hUl  a  boar  in  ihe  hard  wood,  I 
would  rob  a  vengeful  bvrd  of  its  egg, 

13.  14.  That  Ogham  which  is  in  the  stone,  around  which  feU  the 
slain;  were  Finn  the  fighter  (?)  of  battles  Uving,  lang  would  he  remem- 
ber  the  Ogham 

IL 

Das  zweite  Gedicht,  im  Buch  von  Leinster  fol.  153,  b  (Facs, 
p.  192),  ist  eins  von  denen,  welche  dem  Finn  zugeschrieben 
werden.  Ich  theile  es  mit  nach  einer  Abschrift  des  Herrn  Hen- 
nessy,  die  ich  1871  mit  dem  Originale  verglichen  habe.  Ueber 
die  Situation,  auf  die  sich  das  Gedicht  bezieht,  ist  mir  nichts 
näheres  bekannt.  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat  p.  302,  bezeichnet 
es  als  „a  short  poem,  of  only  five  quatrains,  on  the  origin  of  the 
name  of  Magh-da-Gheisi,  or  the  Piain  of  the  two  Swans  (in 
Leinster)".  Offenbar  hängt  dieser  Name  mit  den  zwei  Jung- 
frauen zusammen,  deren  Verlust  Finn  Vers  3  betrauert. 


Find  mae  Cmnaill  ceelnit« 

In  lia  no  theilginn  do  gr es     dar  Maig Da  ges  co  Druim  Suai n, 
ba  fota  m'irchor  din  chloich,    mad  indiu  noco  roich  na  im. 

Ni  thoirchet  mö  d4il  adiu    di  ingin  buid  buan  bangleo, 
iuch  delb  ocus  lecco  dub,    mör  in  glond  dia  m-betis  beo. 

Mase mo  säigul  ro stacht,    dom riacht cech baegul  cacA bet, 
aire  na  toirchet  mo  däil,     menip  äil  mo  sechna  ar  6c. 


VI  Drei  ossianische  Gedichte.  161 

Bid  Mag  Da  gesi  co  bräth     dia  n-esi  cach  trath  cid  truag, 
bid  maigen  dedail  cen  dil     on  t-sil  ro  delaig  ro  süan.         8 

Ro  bith  mör  l&ech  ar  cacA  16     sin  maig  maith  co  n-ilur  chia, 
dar  Mag  Da  ges  in  cach  dii,     on  du  do  gros  teilcind  lia. 

In. 


HL 

Auf  die  doppelte  Quelle  dieses  Gedichts  ist  schon  oben 
S.  149  aufinerksam  gemacht.  Im  Buch  von  Leiuster  findet  es 
sich  foL  161,  b.  Das  Original  der  von  Skone  mitgetheilten  Ver- 
sion hat  Gaidoz  in  der  „XXXVIII,  2"  signirten  Handschrift  der 
Advocates'  Library  (p.  154)  entdeckt,  einer  Handschrift,  die  aus 
der  Sammlung  der  Highland  Society  of  London  stammt.  Gaidoz 
bemerkt  über  diese  Handschrift  Rev.  Celt.  II  p.  470:  „C'est  un 
ms.  in-4  en  papier,  de  94  feuilles,  que  nous  avons  juge  etre  du 
XVn®  siecle".  Ich  lasse  den  daher  stammenden  Text  (bezeich- 
net durch  Ed.)  sammt  den  Glossen  abdrucken,  wie  er  sich  findet 
in  Skene's  Introduction  zu  »The  Dean  of  Lismore's  Book" 
p.  Lxxxiv.  Den  Text  aus  dem  Buch  von  Leinster  verdanke 
ich  der  Güte  von  Professor  Atkinson  in  Dublin,  der  mir  auf 
meine  Bitte  während  des  Druckes  dieses  Buches  eine  genaue 
Copie  (mit  Zeilenabtheilung  und  mit  den  Glossen  zwischen  den 
Zeilen,  wie  im  Original)  zukommen  Hess. 

Dass  der  Edinburger  Text  direct  oder  indirect  auf  den 
Dubliner  Text,  oder  mit  diesem  auf  eine  gemeinsame  ältere 
Quelle  zurückgehen  muss,  ergiebt  sich  namentlich  aus  der  fast 
völligen  Gleichheit  der  Glossen  und  der  Unterschrift.  In  der 
Unterschrift  wird  dieses  Gedicht  dem  Oisin  zugeschrieben. 
O'Curry  scheint  es  aber  On  the  Ms.  Mat.  p.  304  bei  der  Auf- 
zählung der  ältesten  ossianischen  Gedichte  übersehen  zu  haben, 
so  dass  die  Zahl  derselben  nicht  elf,  sondern  zwölf  wäre. 

Nicht  ohne  Interesse  ist,  dass  sich  Citate  aus  diesem  Ge- 
dichte in  O'Davoren's  Glossary  (15.  Jahrh.)  finden,  einem  der 
Three  Irish  Glossaries,  welche  Stokes  edirt  hat.   Auf  diese  That- 

11 


16^  VI  Drei  ossianische  Gedichte. 

Sache  hat  zuerst  Ebel  aufmerksam  gemacht,  in  den  Observations 
sur  le  Glossaire  d'  O'Davoren,  Rev.  Celt.  II  p.  470. 

Tuilsitir*  mo  derca*  suain,     mo  ruibni*  mam  luibni*  ar  16, 
mo  genum^  im  duais^  ro  boi,     ocus  mo  duais'^  imra  6.® 

Adbul®  fisi  armothä,*®      darchinnius**  co  dian  mo  chuib** 
ar  chribais^^  illeirg  ar  art^*     daceird,  bracht  cu  feic^^  a  4 

cuill.i« 

Tricha  treten*'  damcbnnäib'®     inatäib  catulmaing^^tuind, 
triuchanena*®  Find** na  feie**  isseicse^^thuasrefatuind.** 


[Ed :] 

Tuilsithcr*  mo  dherca*  suain    mo  ruibhne^  mum  luibhne*  ar  lo 
mo  ghenam^  um  dhuais^  ro  bhaoi     agus  mo  dhuais'^  fam  o^. 

Adhbhul^  fisi  ar  mo  ta*®     dar  cinnius**  go  dian  mo  chuib** 
ar  criobhais*^  a  leirg  ar  art     fo  cheird  bracht  go  feic*^  a  cuil**.  4 

Triocha  treathan*'  damh  gun  naibh*®    iona  taoibh  go  a  tul 

moing*^  tuinn 
triocha  nena*®  Finn  ua  feie**    asseicsi  tuas  re  fa  thuinn**. 


[0  lossei»:]  ' 

1  i.  da  chotlatar  1,.  i.  do  chodladar  'Ed.  2  i.  mo  .^i'ili  L.  mo 

shuile  Ed.  s  i.  mo  sciath  L.  i.  mo  sieagh  (sie)  Ed.  4  i.  im 

Aleig  L.  i.  mo  sgiath  Ed.         5  i.  mo  chlaidiub  L.  i.  mo  cladhiomh  Ed. 
6  i.  im  iäim  L.  um  dhorn  Ed.  7  mo  dorn  L.  i.  mo  dhom  Ed. 

8  im  chluais  L.  fam  chliiais  Ed.  9  .  .  .  gi  L.  i.  aislinge  Ed. 

10  atchondarc  L.  i.  tarla  Ed.  11  i.  darlecius  L.  i.  dar  leiges  Ed. 

18  i.  mo  chu  Ed.  13  i.  ar  muicc  L.  i.  ar  mhuic  Ed. 

14  feoil  L.  15  i.  saill  furri  corrici  a  fiacaii  L.  i.  saill  go  fia- 

cuil  Ed.  IG  i.  a  carpait  L.  a  carbiii  Ed.  n  i.  traiged  L. 

i.  throigh  Ed.  18  co  m-bröic  L.  i.  gun  broigh  Ed.  19  i.  co 

moing  a  srona  L.  i.  go  moing  a  srona  Ed.  xo  i.  ordlach  L.  i.  or- 

ladh  Ed.  21  7>er.  L.  28  na  fiaccail  L.  i.  na  fiacuil  Ed. 

23  i.  na  sali!  L.  84  isseom  ro  büi  asa  cind  immach  da  fiacaii  L. 

i.  asa  cionn  amach  Ed. 


VI  Drei  ossianische  (jediclite.  163 

[L:] 

Meit  is  ri  habraid  a  derc*^    meit  is  ri  mess  a  fert  fo*^ 
selais*^  mu  genum  a  muin*^     ocus  mu  chuib  asa  ho**^. 

Cribais^®  mara  Talläin^*  tair     benais  ri  aiF*  tairges  tnu'^ 
mu  leo  üam  faesum**  dum  niad     mar  tiisa,  ni  triath  mar  tü^*. 

T. 

Oisin  ro  chan  indsin  i  träig  mara  im  Thallaind  ar  nia  na  mucci. 


Meidis  re  habhron  a  dherc*^     meidis  re  mes  a  fert  fo 
sealus  mo  ghenam^^  a  muin^^    agus  mo  chuibh  as  a  ho.'^ 

Criobais^®  mhara  Tallann  tair    benus  ria  haiP*  tairges  tnu*^ 
mo  leo  uam  fbaosamh**  domniadh     mar  tusa  ni  triath  mar  tu.^^ 

Oisin  ro  chan  ann  sin  attraigh  mara  tallann  ar  nia  na  muice. 


Anhang. 


Vers  2  citirt  bei  O'Daroren  (ed.  Stokes)  ;).  96:  Genam  i.  clai- 
dheamli.  ut  est  mo  gean[azn]  im  duais  (i.  im  läim).  diiais  laim 
mar  sin. 

Vers  3  cUirt  und.  />.  71:  Cinnes  i.  darlinges.  ut  est  adhbul  fisi 
armotha  darcinnes  go  dian  mo  cuib  (i.  mo  cü).  cuib  cu  mdr  sin. 

V.  7  und  8  übersetzt  von  IFennessy,  Academy  Aug.  1,  1871  p.  367: 
„As  big  as  a  caldron  her  eye,  iis  big  as  a  kill  her  good  lair;  my  swoi'd 
serered  lier  neck,  and  my  Jiound  [hanging]  from  lier  car." 


[Glossen  :] 

x5   chommeit  ri  cori  mor  cach  süil  di  L.  i.  coimed  re  coire  gach 
8ui  di  Ed.  sc  i.  com^it  ri  tolaig  a  lecht  ocus  si  fein  na  ligi  L. 

27  i.  tescaid  mn  chlaideb  L.  i.  tcsgus  mo  cladhiomh  Ed.  28  i.  a 

munel  Jj.  a  muineal  Ed.  29  i.  mo  cbn  asa  cluafs  L.  i.  mo  chu 

asa  cluais  Ed,      .        so  mucc  L,  i.  muic  Ed,  31  pro.  L. 

32  ri  cloich  L.  i.  ria  cloic  Ed.  33  i.  ris  m-benand  tond  L.  risa 

m-benann  tonn  tJd.  94  i.  ar  mo  cbommus  f^in  L.  i.  mo  bhoill  as 

comaii'ce  diob  nert  Ed.         35  ni  lac  immar  ti'i  L.  i.  ni  lag  mar  tu  Ed. 


164  ^I  ^fei  ossianische  Gedichte. 

V.  9  citirt  hei  ö*Dav.  p.  71:  Gribnis  i.  muc.  ut  est  cribus  mara 
talla  (sie)  tair. 


Skeno^s  Uebersetzangr* 

Die  Parenthesen  rühren  ron  mir  her. 

1.  2.  My  eyes  slunibered  in  sleep,  my  spear  weis  with  my  shield, 
my  sword  tras  in  my  hand,  and  my  hand  under  my  ear.  (In  2^  fehlt 
eine  Silbe.) 

3.  4.  A  Strange  dream  (?)  happened  to  me,  I  set  smftly  my  dogs 
(Sg.)  an  a  sow  in  the  p/nin  upon  flesh.  She  was  fat  to  the  tusk 
in  her  jaw.  (Dacheird,  fochcird  ist  Verhalfonn  und  gehört  zum  Vorher- 
gehenden,) 

5.  6.  Thirty  feet  for  me  with  my  shoes,  in  her  side  to  the  heard 
of  her  snout;  tliirty  inches  for  Finn  in  her  tusk,  fat  above  an  her 
under  Jher  hide  (?), 

7.  8.  Large  as  a  caldron  was  each  eye,  large  as  a  vessel  the  hol- 
low  heneath  (?).  My  sword  hewed  in  her  neck,  and  my  dogs  (Sg.)  fixed 
on  her  ear. 

9.  10.  Sow  of  the  sea  of  eastern  TaUann,  which  strOces  the  rock 
where  the  wave  touches.  My  Hmbs  were  to  me  a  protection  to  me  sträng, 
as  thyself  not  tceak  like  thee. 


vn. 

Die  Vision  des  Adanmän. 


1.  Dieser  Text  wird  hier  aus  zwei  Handschriften  mitgctheilt: 
*)    aus   dem   Lebor   na   hUidre    (circa    1100   geschrieben, 

s.  oben  S.  114),  im  Facsimile  p.  27 — 31; 

')  aus  dem  Lebor  Brec,  einer  Handschrift  aus  dem  Ende 
des  14.  Jahrhunderts,  die  sich  gleichfalls  im  Besitz  der  Royal 
Irish  Academy  zu  Dublin  befindet,  und  gleichfalls  in  Facsimile 
publicirt  worden  ist*,  im  Facsimile  p.  253 — 256. 

Der  Text  des  Lebor  na  hUidre  ist  bereits  von  Stokes  edirt, 
mit  englischer  Uebersetzung  und  mit  werthvoUen  Anmerkungen, 
Simla  1870  (s.  Gramm.  Celt.*  p.  XL).  Da  diese  Ausgabe  sehr 
selten  ist  —  »Fifty  copies  privately  printed"  steht  auf  dem 
Titel  — ,  so  wird  ein  neuer  Abdruck  nicht  unnöthig  sein.  Nach 
Stokes  existirt  derselbe  Text  in  einer  Handschrift  der  Pariser 
Bibliothek,  Ancien  Fond,  No.  8175. 

2.  Die  Fis  Adamn4in  gehört  zu  den  merkwürdigsten 
Producten  der  altirischen  christlichen  Literatur.  Den  Aus- 
gangspunkt bilden  die  (in  LBr.  weitläufiger  commentirten)  Bibel- 
worte; Magnus  Dominus  noster,  et  magna  virtus  ejus,  et  sapien- 
tiae  ejus  non  est  numerus.  Suscipiens  mansuetos  Dominus 
humiliat  autem  peccatores  usque  ad  terram  (Psalm  147,  Vers 
5  und  6).    Die  Belohnung  der  Guten  und  die  Strafe  der  Bösen 


*  Leabhar  Breac,  The  Speckled  Book,  otherwise  styled  Leabbar 
Mör  Diina  Doighre  u.  s.  w.,  Part  I,  Dublin  1872,  Part  II,  1876. 


166  VII  Fis  Adaznndin. 

wird  veranschaulicht  durch  das,  was  Adamuän  einst  gesehen  hat. 
Denn  die  Geheimnisse  von  Himmel  und  Hölle  wurden  den 
Aposteln  und  anderen  Heiligen  geofifenhai't,  zuletzt  aber  dem 
Adamndu.  Am  Feste  Johanuis  des  Täufers  verliess  dessen  Seele 
ihren  Körper,  und  schaute,  geführt  von  ihrem  Schutzengel,  zu- 
erst das  himmlische  Königreich  (Cap.  4)  und  dann  die  Hölle 
(Cap.  21).  Beide  Reiche  werden  ausfuhrlich  geschildert,  denn 
ehe  die  Seele  in  ihren  Leib  zurückkehrte,  erhielt  Adamnän  den 
Auftrag  vor  Mönchen  und  vor  Laien  zu  predigen,  was  die  Guten 
und  was  die  Bösen  im  jenseitigen  Leben  erwartet.  Davon  pre- 
digte Adamnän  in  der  grossen  Versammlung,  als  das  Gesetz  des 
Adamiuln  eingeführt  wurde,  davon  predigte  früher  Patraic,  davon 
predigten  Petiois,  Paulus  und  die  übrigen  Apostel,  davon  Pabst 
Silvester  in  der  grossen  Versammlung,  in  welcher  er  Rom  von 
Constantin  erhielt,  davon  Fabian,  der  den  Kaiser  Philippus  be- 
kehrte, davon  Eli  unter  dem  Baume  des  Lebens  im  Paradiese 
(Cap.  31  ff.).  Auf  die  vielfachen  Beziehungen  dieses  Tractats 
zu  Dante's  Divina  Comedia  hat  bereits  Stokes  hier  und  da  hin- 
gewiesen. 

3.  Wenn  Stokes  auf  die  grammatischen  Eigonthümlich- 
kciten  aufmerksam  macht,  welche  den  uns  vorliegenden  Text  als 
Mittelirisch  charakterisireu*,  mul  aus  diesem  Charakter  der 
Sprache  schliesst  „The  piece  cannot  therefore  be  older  than  tho 
oleveuth  Century",  so  ist  dieser  Schluss  nicht  richtig.  Da  wir 
wissen,  dass  die  irischen  Texte  von  jedem  neuen  Abschreiber 


*  Als  solche  Erscheinungen  nennt  Stokes:  ,,confa8ion  of  e  and  i 
in  desinence;  putting  ae  for  oe,  nd  for  nn,  ur  for  air,  er,  and  11  for 
Id,  In;  prosthcsis  of  f,  metathesis  of  es  and  ts;  Hnal  a  for  ae,  ai,  e;  in 
the  articie,  disuse  of  the  neuter  forms  of  the  nom.  and  acc.  sg.  and  use 
of  na  for  the  nom.  pl.  m.,  the  dual,  and  the  dat.  plural;  in  the  a^jec- 
tives,  use  of  the  fem.  form  in  the  nom.  pl.  masc,  and  in  the  case  of 
verbs  compounded  with  prepositions,  use  of  absolute  instead  of  subjoined 
forms".  Diese  Bemerkungen  beziehen  sich  zunächst  auf  den  Text  im 
Lebor  na  hUidre,  gelten  aber  auch  fOr  den  Text  im  Lebor  Brec.  Zu 
beachten  ist  jedoch,  dass  in  letzterem  sehr  oft  der  alte  Diphthong  oe 
gewahrt  ist. 


VII  Fis  Adamnäin.  167 

mehr  oder  weniger  consequent  in  die  Sprache  seiner  Zeit  um 
geschrieben  wurden,  so  kann  aus  der  Sprachform  nicht  das 
wirkliche  Alter  eines  Prosatextes  bestimmt  werden.  Einen  ge- 
wissen Anhalt  für  das  Alter  unseres  Textes  bietet  Adamnän's 
Name.  Adamnän*  war  der  zehnte  Abt  von  lona  nach  Colum 
Cille,  und  starb  nach  den  Annais  of  the  Four  Masters  im  Jahre 
703  (O'Curry,  On  the  Ms.  Mai  p.  342).  Aber  unser  Text  tritt 
nicht  als  das  Werk  des  Adamnän  auf,  sondern  er  enthält  nur 
als  Kern  eine  Erzählung  dessen,  was  Adamnän  auf  Gnind  der 
ihm  gewordenen  Offenbarung  zu  predigen  pflegte.  Dass  der  Ver- 
fasser der  Zeit  Adamnän's  femer  stand,  geht  daraus  hervor,  dass 
er  (Cap.  32)  den  König  Finnachta  Fledach  an  dem  sogenannten 
Gesetze  des  Adamnän  betheiligt  sein  lässt,  während  dieses  Ge- 
setz erst  nach  Finnachta's  Tode  eingeführt  worden  sein  soll.** 

Ebenso  spricht  gegen  ein  höheres  Alter,  wenigstens  der 
letzten  Theile  unseres  Textes,  die  Erwähnung  der  Fabel  (Cap.  32), 
dass  Rom  bereits  von  Constantin  dem  Pabste  geschenkt  worden 
sei.  Diese  Fabel  kam  erst  im  8.  Jahrhundert  auf.***  Dagegen 
würde  die  Erwähnung  des  Zehnten  (Gap.  25)  nicht  unbedingt 
gegen  das  8.  Jahrhundert  sprechen,  wenn  derselbe  auch  erst 
nach  703  in  Irland  eingeführt  worden  ist,  wie  Stokes  (nach 
Reevos)  hervorhebt.  Alle  diese  Punkte  sind  bereits  von  Stokes, 
theils  in  der  Preface,  theils  in  Anmerkungen  zu  den  betreffenden 
Stellen,  besprochen  worden.  Immerhin  beweisen  aber  auch  diese 
Dinge  nicht,  dass  unser  Text  erst  im  11.  Jahrhundert  entstanden 
sei    Warum  nicht  im  10.  oder  im  9.  Jahrhundert? 

Nicht  zu  verwechseln  mit  dieser  Fis  Adamndin  ist  eine  an- 
dere Visio  quae  vidit  Adamnanus  vir  spiritu  sancto  plenus,  die 

*  Adamnin  ua  Tinne  (d.  i.  A.  Tinne's  Enkel)  ist  der  volle  Name. 
O'Curry,  On  the  Ms.  Mat.  p.  608  hat  irrthtimlich  „Adamnän  o  Atinni'^ 
(„the  grandson  of  Atinni"). 

**  Die  Jahreszahlen  schwanken  freilich  in  der  Tradition.  Nach  den 
Annais  of  the  Four  Masters,  denen  Stokes  folgt,  ergeben  sich  folgende 
Daten:  695  König  Finnachta  stirbt;  697  Adamnän*s  Gesetz;  703  Adam- 
nän stirbt.  Nach  dem  Chronicon  Scotorum:  691  König  Ffnänachta  stirbt; 
693  Adamu&n's  Gesetz;  700  Adamnän  stirbt. 
Vgl.  Döllinger,  Papst-Fabeln  S.  61  ff. 


168  Vn  Ffs  Adamnäin. 

Prophezeiung  einer  schrecklichen  Seuche,  von  welcher  O'Curry, 
On  the  Ms.  Mat.  p.  424  handelt.  Der  lateinische  Text  mit  dem 
irischen  Commentar  findet  sich  im  Lobor  Brec,  p.  258^  bis  p.  259**. 

• 

4.  Meine  Ergänzung  der  handschriftlichen  Abkürzungen 
ist  nur  in  folgenden  FäUen  nicht  durch  den  Druck  kenntlich  ge- 
macht (vgl.  oben  S.  66):  1)  in  ocus,  in  beiden  Handschriften 
nur  einige  wenige  Male  plene  ocms  geschrieben;  2)  in  for,  ge- 
wöhnlich durch  f  mit  einem  Strich  darüber  bezeichnet;  3)  in 
acht,  besonders  in  LBr.  sehr  oft  durch  s  mit  einem  Strich  dar- 
über ausgedrückt,  sei  es  nun  die  mit  lat.  sed  gleichbedeutende 
Conjunction  acht,  oder  nur  die  Buchstabencombination  acht 
innerhalb  eines  Wortes  (z.  B.  cumachta).  Dagegen  ist  durch 
cursiven  Druck  angedeutet,  wenn  in  LBr.  die  Silbe  et  innerhalb 
eines  Wortes  (z.  B.  forcetul)  duröh  das  Zeichen  für  die  lat. 
Conjunction  et  ausgedrückt  ist,  weil  dieses  Zeichen  LBr.  p.  254^ 
24  auch  für  die  Silbe  ed  in  medon  gebraucht  ist. 

Von  graphischen  Eigenthümlichkeiten  in  LBr.  ist  noch  zu 
erwähnen:  1)  die  Abkürzung  für  lat.  autem  (h  mit  einem  Haken 
oder  Strich)  findet  sich  oft  da,  wo  LU.  im.  (d.  i.  immorro)  hat; 
2)  das  Längezeichen  wird  über  positione  lange  Silben  gesetzt 
(z.  B.  müintir);  3)  f  mit  einem  Punkte  oder  dem  Aspirations- 
zeichen darüber  bezeichnet  nicht  nur  den  nach  Vocalen  ein- 
tretenden Wegfall  dieses  Lautes,  sondern  auch  die  tönende  Aus- 
sprache desselben,  die  durch  ursprünglich  nasalen  Auslaut  des 
vorhergehenden  Wortes  bedingt  ist  Um  Missverständnissen  vor- 
zubeugen führe  ich  nur  hier  die  einzelnen  Fälle  an,  und  lasse 
sie  im  Texte  unbezeichnet:  co  flescaib,  co  fleisc  p.  254^  lin.  52 
und  84  (Cap.  15,  18);  i  filet  p.  254»  lin.  31  (Cap.  4),  i  fhia- 
duaise  p.  254»  lin.  50  und  64,  p.  254*  lin.  58  (Cap.  6,  7,  16), 
i  fhocus  p.  255*  lin.  54  (Cap.  25),  tresan  fhial  n-gloinide  p.  255*» 
lin.  85  (Cap.  32);  na  fial  sin  (Gen.  PL)  p.  254*  lin.  36  (Cap.  14), 
a  fulang  (Pron.  pöss.  Plur.)  p.  255*  lin.  70  (Cap.  26);  i  toltnaigi 
fhognuma  p.  255»  lin.  45  (Cap.  23).  Ebenso  findet  sich  verein- 
zeit  p.  253*  lin.  51  docum  talmaw.  In  moderner  Orthographie 
würde  man  schreiben:  co  bh-flescaib,  dochum  d-talman. 


VIl  Ff 8  AdamnÄin.  169 


Fis  Adamnan  so  sis. 


1.  Is  uasal  0CU8  is  adamraigthe  in  comdiu  iia  n-düla, 
ocus  is  mor  ocus  is  machdäigthe  a  ncrt  ocus  a  chumachta. 
Is  cennais  ocus  is  tilgen,  is  tröcar  ocus  is  dearcach.  Ar  to- 
curid  dochum  nimi  chuci  lucht  na  deii'ce  ocus  na  trocaire,  na 


Fis  Adornnftiii  incipit« 

[LBr:]  "^ 

Magnus   dominus   noster   et   magna   virtus   ejus    5 
et  sapientiae  ejus  non  est  numerus.    Is  uasal  ocus  is 
adamra  in  coimdiu,  is  mor  ocus  is  machtnaigthi  a  neri  ocus 
a  chumachtu,  nis  fil  crich  vl&  uimir  for  immud  a  ecna  na  a 
moreolais.     Suscipieus   mansuetos    dominus    humiliat 
hautem  peccatores  usque  ad  terram.     Töcuirid  diu  in  10 
coimdid  chuice  döcumm  nime  lucht  na  derci  ocus  ua  trocaire 
ocus  na  cendsa  ocus  na  condircle.    Toirbirid  tra  ocus  tra- 
scraid  döcum  talmon  ocus  Hirn  comtbinöl  n-etarbach  na  mac 
mallachtan.  In  spiru^  noeb^  in  spirut  ot4  cec%  cömdignad  ocus 
cech   comairli   don   eclais  cecbtarda  phetarlaicthi  ocus  nu-  15 
fiadnai^e,  is  e  in  spiru^  sin  ro  insorcbed  däna  ocus  derritiusa 
na  n-dWged   n-diada  don  eclais,   cfe  (sie)  fon  uli   domun, 
is  e  in  spiri^  sin  do  rfnfid  na  bria^Ara  sa  triasin  rigfäith, 
i.  Dauid  mac  lese  conäp  (sie):  Magnus  dominus  noster.  Is 

r 

mor  ocus  is  adbul  ar  tigerna-ne,  in  coimdiu  Isu  Crist,  i.  e.  nemo  20 
potest  ei  dignam  laudem  afferre.    Is  inand  ön  ocus  ni 
thic  do  neoch  molad  is  imchubaiä  fris  do  denum  dö.    Major 
est  omni  laude  virtüs  qua  condidit  naturam  rerum  et 
sustinet  mol^m  gravem  terram.   A'r  do  roisce  cech  molad 
bim  neri  ocus  im  cbumacbtu  comsutbain  ör  thuismestar  aic-  25 
ned  na  n-dül  ocus  ic  fulang  met  ocus  trumma  na  talman  cenach 
cümscanugud  foraib.    Et  sapientiae  ejus  non  est  nume- 
rus i.  e.  pater  cognoscit  qualitatem  omnium  rerum. 
Is  immda  fis  ocus  eolus  in  choimded,  is  inund  ön  ocus  cid  at 
imda  ocus  cid  at  ecsamla  na  düli,  ni  fil  inntib  ni  no  beth  30 
i  n-anfollsi   dö.     Suscipiens   mansuetos   dominus   i.   e. 

31  inanfhollsas  LBr. 


170  VIT  Ff 8  Adamnäin. 

[LU:] 

censai  ocus  na  connircle;  tairbirid  immorro  ocus  trascraid 
dochum  n-iffimd  comtinol  n-ecraibdech  n-etarbach  na  mac 
mallachtan.  Arfuirid  derritussa  ocus  focraice  ecsamla  nimi 
dona  bewnachtnachaib,  ocus  tairbirid  illatu  pian  n-ecsamail 
5    dona  moccaib  bais. 


2  iflfird  LU. 


[LBr:] 

bumilcs  ad  himaginem  Dei  legi  non  adversantes. 
Aurfoemaid  in  coimdiu  chuci  ina  müinterus  na  caiuduthrach- 
taig  ocus  na  cendsai.  Ferend  sin  choimetait  inntib  do  gres 
cosmailius   ocus  bimaigin   De   ocus   na   tecait  i  n-agaid  in 

10  recbta  atharda.  Humiliat  hautem  peccatores  i.  est 
solos  mansuetis  contrarios  scilicet  immites,  et  ad 
promerendum  scripturarum  intellectum  mansuotu- 
dinem  carentes.  Deroilid  din  ocus  toimid  na  pecdachu. 
In  ferend  ön  äirithe  ata  cotarsna  dona  cendsaib  ociis  fora 

15  m-benand  a  n-etrocaire  ocus  a  n-ecendsa  tuicsin  n-inmodo- 
naigi  na  scriptuire  nöibe.  Usque  ad  terram  i.  est  usque 
ad  sapientiam  terrenarum  vel  usque  ad  sensus  car- 
nis.  Co  talmain  nos  trascair,  is  inand  6n  ocus  cusind  ocnai 
n-domunda  no  cusna  cetfadaib.    Si  igitur  mansuetos  i.  est 

20  mites  bona  domini  in  terra  vivendum  possessuros  esse 
certum  est,  quid  aliud  peccatores  isti  i.  est  immitcs 
et  non  mansueti  qui  eis  contrarii  sunt  nisi  sem- 
piterna  supplicia  in  generibus  suis  possidebunt  i. 
Masa  erdälta  iarom  inunad  na  fochraice  nemdai  dona  cend- 

25  saib  ocus  doiia  coindirclechai&,  cid  aile  bias  dona  hecendsaib 
ocus  dona  hecraibdechu  ocus  dona  hetrocairib  (p.  254*:)  acht 
immud  anbthine  na  peni  suthaine  iar  n-ernailib  ecsamlai&. 


5  dl  legi   n   adsantes   LBr,     Die   lateinischen  Wörter   in   diesem 
Stücke  sind  zum  Theil  arg  verstümmelt. 

10  solus  mansuetos  contrarios  seil,  imites  LBr. 

19  Si  g  .  .  .  .  vivendum  posesurores  ee  .  .  .  .  himites  ....  qui  es 
contrari  ....  gfibus  ss  posidebt.   LBr. . 


VII  Ffs  AdamiiÄin.  171 

[LU:] 

2.  Sochaidi  tri  do  naebaib  ocus  d'firenaib  in  comded 
na  n-düla  ocus  d'apstalaib  ocus  desciplaib  Isu  Cris^,  dia  ro 
faillsigtheä  rüiue  ocus  derritiusa  flatha  nimi  fön  cumma  sin 
ocus  fochraice  fororda  na  firen,  ocus  dan  dia  ro  faillsigtheä 
piana  ecsamla  iffrind  cosnafib  filet  intib.  Ro  foillsiged  ein  do  ö 
Phetar  aps/o^  ind  long  cethararddidi  do  leced  do  nim,  ocus 
cethri  suanimain  esti,  binnithir  cach  ceöl  a  estecht.  Conüar- 
gabad  dan  Pol  aps^ai  cosin  tres  nem,  co  ciiala  bria^Ara  dia^ 
snete  na  n-aingel  ocus  imacallaim  n-adamraigthe  muintiri 
nimi.  Ructha  daw  beos  ind  aps^aiZ  uli  illö  ostochta  Muri,  co  10 
n-accatär  piana  ocus  todernama  trüaga  na  n-däine  n-anfecht- 
nach,  dia  ro  forcoingair  in  comdiu  for  ainglib  ind  fuinid  oslo- 
cud  in  talman  rnisna  B,\y8tcUu,  co  ro  fegtäis  ocus  co  ro  innith- 
migtis  hiflFemd  cona  ilphianaib,  amal  do  rairgert-som  fessin 
döib  anisin  re  cian  rena  chesad.  15 

3.  Ro  faillsiged  dan  fö  deoid  do  Adainnau  u  Thiune, 


14  hifferd  LU.  i5  chösat  LU. 


[LBr:] 

2.  Sochaide  tra  do  .nocmaib  ocus  do  firenaib  ocus  do 

desciph'6  in  choimded  Isu  Crist,  dia  ro  foillsigthea  rüni  ocus 
derritiusai  muintire  nimo  fön  cuma  sin  ocus  focraice  forordai 
na  firen,  ocus  din  dia  ro  follsigthea  piana  ecsanilu  ißrn  cus-  20 
nafiib  filet  indib.  Ro  foUsiged  em  do  Phetur  sipstul  in  long 
cetliarardide  don  riched  do  nim  dochum  talman  co  cethri 
suainemnu  esti,  ocus  binde  cocä  ceol  a  bestecht  Conuarga- 
bud  Pol  aps^aZ  cusin  tres  nem,  co  cuala  briathra  diasueti  na 
n-aingel  ocus  imacallaitn  adamra  muintire  nime.  Ructha  din  25 
beos  in  da  aps/a?  dec  illöo  etsechta  Muire,  co  ii-acutar  piana 
ocus  todernuma  truaga  na  n-anfiren,  dia  ro  forcongair  in 
coimdiu  for  ainglib  in  funid  eroslucad  in  talman  ria  na  aps- 
taiiXy  CO  ro  fegtais  ocus  co  ro  riiigtis  (sie)  ifern  cona  hilpianaib, 
SLUxal  do  raimgert-som  fessin  doib  innisin  gar  rena  chesad.  30 

3.  Ro  foillsig  diu  iarsin  do  Adamuan  hu  Thinde,  do  ardec- 


172  Vn  Ffs  Adamniin. 

[LU:] 

do  ardecnaid  iarthair  domain,  labairthir  sund,  dia  fo  esoomla 
a  anim  asa  churp  hi  feil  lohm'n  Baptist,  ocus  dia  rucad  do- 
cfaum  richid  co  n-aingUb  nimi  ocus  ifiWnd  cona  daescorslüag. 
0  ro  scar  larom  ind  anim  trisiii  corp,  ro  arthraig  fo  chetoir 
5  di  aingel  a  comaitechta  cein  bai  hi  colaind,  ocus  ros  fuc  leis 
ar  thüs  do  fegad  ilatha  nimi. 

4.  Issi  dan  cetna  tir  coso-rancat^,  tir  n^  naeb.  Tir 
sutach  solusta  iarom  in  tir  sin.  Airechta  ecsamla  ingauta  and 
CO  caslaib  lin  gil  impu,  co  culpaitib  glegelaib  üasa  cennaib. 

10  Naim  airthir  in  (p.  27b:)  domain  ina  n-airiucht  fo  leith  i  n- 
airthiur  thiri  na  n^m.  Naim  iarthair  in  domain  dan  i  n-iar- 
thur  in  tire  cetna.  Naim  thuascirt  in  domain  dan  ocus  a 
descirt  ina  n-dib  n-airechtaib  dermäraib  tess  ocus  tuaid.  Cach 
oen  iarom  fil  i  tir  ina  nseb,  is  comfocus  do  estecht  inna  ceöl 

15  ocus  innithmigud  iima  luinge  hi  failet  nöi  n-gräd  nime  iarna 
cem^naib  ocus  iarna  n-urd. 


[LBr:] 

naid  iarthair  domain,  inni  pritchaithir  sünd,  dia  ro  escomla 
a  ainimm  asa  churp  hi  feil  Eoin  bauptais^,  ocus  dia  rucad 
döcum  richid  co  n-ainglib  nime  ocus  ififim  cona  doescursluag. 
0  ro  scar  a  animm  Adamn&in  ria  chorp,  ro  artraig  fo  cc^oir 
20  dö  aingel  a  choemteocÄ^a  cein  böi  i  colaind,  co  ruc  lais  for  tüs 
d'athascnam  üatha,  nime. 

4.  Is  e  diu  ce^a  tir  cusa  rancatar,  i.  tir  na  noem.  Tir 
suthach  solusta  tra  in  tir  sin.  Oirechta  ecsamla  inganta  and 
CO  casraib  lin  gil  immpu,  cp  culpatib  glegela  uasa  cendaib. 

25  Nöim  oirthir  domain  i  n-oirecht  fö  leith  i  n-oirthtir  tire  na 
noem.  Nöim  iarthair  domain  i  n-iarthwr  in  tire  c€fea.  Noim 
tuaiscirt  ocus  deiscirt  in  domain  andib  oirechtaib  dcrmairib 
tess  ocus  tuaid.  Cech  noem  iarom  fil  i  tir  na  noem,  is  com- 
focus estecht  na  ceol  ocus  indethmiugwd  na  luinge  i  filet  noi 

30  n-graid  nime  iar  ceimendaib  ocus  iar  n-urd. 


YII  Ffs  Adamniin.  173 

[LU:]  . 

5.  Indara  fecht  dan  dona  nsebaib  canait  ccol  u-adamra 
oc  molad  De,  in  fecht  n-aill  eoii  tuaset  fri  ceol  muiutire  nime, 
ar  ni  recat  a  les  iud  naim  ni  alle  acht  estecht  in  ceoil  risa 
coistet,  ocus  innithmigud  inna  soilse  addecet,  ocus  a  säsad 
don  boltnogud  fil  is  tir.  Atä  flaith  adamra  dan  fri  gnüis  do  5 
gnüis  doib  uathib  sfierdes,  ocus  fial  glainide  etarro  ocus  er- 
dam  orda  fris  anes.  Is  tnVsede  immaiccet  som  füath  ocus 
foscugud  muintire  nime.  Ni  fil  immorro  fial  no  temel  eter 
maniir  nime  ocus  inna  nöemu,  acht  itat  i  foilse  ocus  i  frec- 
narcns  döib  illeth  friu-som  dogres.  Circull  tentido  dan  imön  10 
tir  sin  imma  cuaird  öcus  eäch  ind  ocus  ass  ocus  ni  erchötigend. 

6.  Na  da  Bfstal  dec  immorro^  ocus  Maire  ög  ingen  ina 
haireocht  fö  leith  imön  comdid  cumachtach.  Uasalathraig 
ocus  fäde  ocus  descipuil  Isu  i  comfocus  dona  SL^stalaib,  Atät 
dan  araile  nöemögu  do  deis  Maire  ocus  re  u4ch  cian  etarro.  15- 

6  dognius  LTJ. 

[LBt:] 

5«  Indara  tan  din  dona  noemaib  canait  ceol  n-adämry 
oc  molad  De,  in  ieacht  n-aill  con  tuaiset  fri  ceol  müintiri 
nime,  ar  ni  adilcniget  na  nöim  oni  aile  acht  esieacht  in  cheoil 
riasa  coistet,  ocus  indethmiügud  na  sollsi  itchiat,  ocus  a  säsad 
don  boltanugud  fil  isin  tir  sin.;  Ata  din  flaith  adamrai  for  20 
gnüis  doib  uadib  sairdess.  Fial  glonide  etwrru  ocus  erdad 
ördai  fris  aness,  ocus  trit-side  imanaicet-sum  delba  ocus  fos- 
cud  muintire  nime.  Ni  fil  imorro  n&ch  temel  itir  müintir  nime 
ocus  na  noemu,  acht  atät  i  follsi  ocus  i  frecnarcus  doib  illeth 
friu-som  do  gres.  Circill  tehtide  din  imo  (sie)  müintir  sin  ba  25 
cuairt,  cäch  ind  ocus  ass  ocus  ni  erchotig  do  neoch  dfb. 

6.    In  df  aps^aJ  dec  ocus  Muri  ög  i  n-oirecht  foleith 
imon  coimdid  cumachtach.  Uasalathraig  ocus  f4tha  ocus  des- 
cipuil  Isu  Crist  i  comfocus  dona  haps/alaib.    Atat  din  nöem- 
oga  do  dheis  Muire  ocus  re  m-bic  etarru.    Nöidin  tra  ocus  30 
macoemu  impu  da  cech  aird  ocus  ceol  enlathi  muintiri  nime 


174  VII  Ff 8  AdamnÄin. 

[LU:] 

Nöidin  ocus  moccdim  impu  do  cach  aird,  ocus  ceöl  enlathe 
muinttVe  nime  oca  n-airfitiud.  Buidne  ana  do  ainglib  coim- 
thechta  itina  n-anmand  oc  umallöit  ocus  oc  timthirecht  eter 
na  hairichtaib  sin  i  fiadnaisi  ind  rig  dogres.     Ni  chumaic 

5  thra  nech  isin  bith  frecnairc-sea  tüarascbail  no  innisin  inna 
n-airecht  sin,  amaZ  ität  iar  fir.  Na  buidne  ocus  na  hairechta 
dan  fili  i  tir  na  nseb,  smal  ro  radsem,  bid  at  marthanaig  isin 
morgloir  sin  co  mordail  bratha,  co  ros  coraigea  in  brithem 
firen  illathe  ind  fugill  isna  sostaib  ocus  isna  inadaib  i  m-blat 

10  oc  descin  gnüsse  De  cen  fial  cen  forscdth  etarru  tria  bithu 
na  m-betha. 

7.    Cid   mor   imorro   ocus   cid    adbul  in  taitnem  ocus  in 

t-soilse  fil  i  tlr  na  nsem,  amal  ro  rddsem,  is  aidbliu  fo  mile 

ind  etrochta  fil  immaig  muintire  nime  im  rigsuide  in  comded 

15  fessin.     Is   amlaid   iarom   atä   in  rigsudi  sin  inna  chathair 

■ 

chumtachta  co  cethri  colomnaib  do  liic  logmair  foi.    Cen  co 


[LBr:] 

ica  n-oirfited  do  gros,  Buidne  äna  athluma  do  ainglib  coem- 
thechta  inna  n-anmand  ic  umaloit  ocus  oc  timthirecht  it/r 
na  hoirechtu  sin  i  fiadnaise  in  rig  do  gres,    Ni  chumaic  tra 

20  noch  for  bith  tuaruscbail  na  aisnes  na  n-oirecht  sin,  amal 
atat  iar  ffr.  Na  buidne  ocus  na  hoirechtu  tra  filet  a  tfr  na 
noem  amal  atchuadmar,  bid  at  marthanaig^  isin  glöir  sin  co 
mordä,il  bratha,  conas  coraigea  in  {irbrithem  do  16  in  fuigill 
isna  sostaib  i  m-biat  oc  decsiu  (sie)  gnüsi  De  cen  fial  etarru 

25  do  grcs. 

7.  Cid  mor  immorro  ocus  cid  adbul  in  taitnem  ocus  in 
t-sollsi  fil  i  tir  na  noem,  amaZ  atcuadmar,  is  didbli  fo  mile  in 
etrochta  fil  immuig  mwntrri  nime  im  rigsudi  in  choimded 
fesin.  Is  avoXaid  tra  ata  in  rigsudi  sin  ina  chathair  cum- 
30  dachta  co  cetri  colamnu  do  licc  logmair  föi.  Ocus  cen  co 
bcth  d'oirfited  do  nech  acht  coice^ul  comchubaid  na  colamun 


Vn  Ff8  Adamndin.  175 

[Lü:] 

beth  dan  d'airfiteod  do  neoch  acht  cocetul  comchubaid  na 
cethri  coloman  sin,  ro  (p.  28*:)  päd  lor  do  glöir  ocus  d'aibnius 
do.  Tri  eöin  aregda  imorro  isin  chathair  i  fiadnaise  ind  rig, 
ocus  a  menma  ina  u-dulemain  tria  bitbu,  isse  sin  a  n-dan. 
Ceiebrait  dan  na  ocht  trath  oc  molad  ocus  oc  adamrugud  in  5 
ooimded  co  claischetol  aircaingel  oc  tiachtain  föi.  0  na  henaib 
iarom  ocus  ona  harcainglib  tinscetal  in  cheoil,  ocus  nos  fre- 
erat  iarsin  muinter  nime  ule  eter  nöemu  ocus  nöemöga. 

8.  Stüag  dermär  dan  os  chind  ind  ordnide  ina  chathair 
rigdai  ama/  cathbarr  ctimtachta  no  mind  rig.  Dia  nos  faictis  10 
roisc  doenna,  no  legfaitis  fo  chetöir.  Tri  cressa  ina  mor- 
thimchell  etarrb  ocus  in  slüag,  ocus  ni  fes  la  tüaraiscbäil  cid 
atas  conmaic.  Se  mile  do  miledaib  co  n-delbaib  ech  ocus  en 
imon  cathäir  tentide  for  lassad  cen  crich  cen  forcend. 

9.  Aisneis  iarom  in  comded  cumachtaig  fil  isind  rigsuidi  15 
sin,  ni  thic  do  neoch  acht  mäd  doneth  fein,  no  mani  ebrad 

[LBrtJ 

sin,  ro  bad  lör  do  glöir  ocus  d'öibnius  do.  Tri  heoin  oiregdu 
immorro  isin  catraig  i  fiadnaise  in  rig,  ocus  a  menma  ina 
n-duilemain  tria  bithu,  is  e  sin  a  n-dän  do  gres,  Ceiebrait 
tra  na  hocht  tratha  ic  molad  ocys  oc  adamrugud  in  choimded  20 
CO  claisce^ul  archaingol  ic  tidacM  doib  föi.  0  na  henaib  tra 
ocus  o  na  harchainglib  tindscß^l  in  ceoil,  ocus  nos  frecrat 
munier  nime  uli  itir  noemu  ocus  noomöga  iarsin. 

8.  Stuag  dermdir  tra  ös  cind  in  ordnigi  uia  chathair 
rigda,  amal  cathbarr  cümdachtu  no  amaZ  mind  rigda.  Dia  25 
nos  aictis  ruisc  doennai,  no  legfatis  fo  ct^^oir.  Tri  cressa  ina 
morthirachell  eturru  ocus  in  slög,  ocus  ni  fess  la  tuaruscbail 
cid  atuscömnaic  Se  mile  do  mileduib  co  n-delbu  ech  ocus 
en  imon  cathair  tentidi  for  lassad  cen  crich  cen  forcend. 

9.  A  aisnes  tra  in  choimded  cumachtaig  fil  isin  rigsudi  30 
sin,  ni  thic  do  neoch  acht  mine  dcmad  fen  no  mine  erbrad 


176  Vn  Ffs  Adamn&in. 

[LU:] 

fri  gr&daib  nime.  Ar  ni  innisfea  uech  a  bruth  ocus  a  brig, 
a  dorgc  ocus  a  rofoillsi,  a  anius  ocus  a  aibnius,  a  chumlacht 
ocus  a  chobsaidecht,  imad  a  aingel  öcus  a  drchaiiigel  oc  can- 
tain  chiüil  dö.  A  thechtairi  roimdai  chuci  ocus  üad  co 
5  n-athescaib  rochumrib  do  cach  budin  ar  üair,  a  mine  ocus  a 
rochendsa  fri  arailib,  a  ainmine  ocus  a  roacairbe  fri  lucht 
alle  dib. 

10.  Dia  m-be  nech  occ&  sirfegad  imme  anair  ocus  anfar, 
anes  ocus  atüaid,  fogeba  do  cech  leith  aci  agid  u-airegda, 

10  soillsithir  fö  secht  anda  gi*fan.  Nf  aicfea  dan  delb  n-dune 
fair  do  chiud  no  coiss,  acht  na  dlüim  thentide  for  lassad  fön 
m-bith,  ocus  cäch  for  crith  ocus  for  üamain  remi.  Is  lomn&n 
dia  soilse  nem  ocus  talam  ocus  ruthen  amal  retlaind  rig  iiia 
morthimcell.    Tri  mile  cheöl  n-ecsamail  cecha  öenclaisse  fil 

15  oc  classchetol  imme.  Binnithir  ilcheolu  in  domain  cach  öen 
cheöl  fo  leith  dib-sede  fessin. 


[LBr:] 

fri  gr4du  nime.  Ar  ni  indisfed  nech  aile  a  bruth,  a  brig,  a  derc, 
a  rosöllsi,  a  ainius,  a  aibnius,  a  chunnlacht,  a  chobsaidectt, 
ocus  immad  a  aingel  ocus  a  archaingel  ocantain  cheoil  dö. 
20  A  thimthirid  roimdai  chuci  ocus  uada  co  n-athescu  cumri  da 
cech  budin  arnuair,  a  mine  ocus  a  morchennsa  fri  aroilib» 
a  anmfne  ocus  a  agarbi  fri  lucht  aile  dib. 

10.  Dia  m-be  nech  ica  fegad  imme  anoir  ocus  aniar,  aness 
ocus  (p.  254^:)  atuaid,  fögeba  da  cech  leth  a  agaid  n-oiregdai, 

25  soillsi  fo  secht  oltas  grian.  Ni  faicfe  tra  deilb  n-duinide  fair 
do  chind  no  coiss,  acht  ina  dlüim  deirg  thentide  for  lassad 
fon  m-bith  ocus  cach  for  crith  ocus  uamun  remi.  Is  l&a  da 
söUsi  nem  ocus  talam  ocus  ruithen  amaZ  redlaind  rigdai  ina 
mortimchell.    Tri  mile  ceol  M-ecsamaü  cech  oen  classach  fil 

30  oc  claisce^l  imme,  ocus  binnithir  ilcheolu  domain  cech  ceol 
fo  leith  dib-side. 


VII  Fis  Adamnäin.  177 

11.  In  cathir  farom  iim  fail  in  rigsudi  sin,  is  amiaid 
atd,  0CU8  secht  müir  glainide  co-  n-datbaib  ecsamlaib  ina 
tbimcell,  airdiu  cacb  müi'  araile.  Leboud  iiümorro  ocus  fond 
inichtaracb  na  catbrach  di  glain  gil  atacomnaic  co  n-gnc 
grme  fair  iarna  brecbtrad  di  gurm  ocus  cborcra  ocus  üani  5 
ocus  cacba  datha  archona. 

12.  Muinter   bläitb  romfn  rocbennais  dan  cen  esbaid 
ndcha  matbiusa  foraib,  is  iat  aittrcbait  in  cathraig  sin.     Ar 
nis  röchet  ocus  nis  aitrebat  do  gres  acbt  nöcmöig  no  ailitrig 
dutracbtacba  do  Dia.     A  n-ecor  immorro  ocus  a  corugud,  is  10 
dolig  a  fiss  cinnas  forcsemnacair,  ar  ni  fil  druim  neicb  dib  no 

a  slis  fri  äraili,  acbt  is  (p.  28^:)  amiaid  ros  coraig  ocus  ros 
comet  cumacbta  diasneto  in  cbomded,  gnüis  fri  gnüis  ina  sr&- 
tbaib  ocus  ina  corönib  cx)raardaib  möi*tbimcliell  ind  rigsuide 
immä  cuaird  co  n-änius  ocus  co  n-äibinnius  ocus  a  n-aiged  15 
ule  fri  Dia. 

13.  Crand  caingil  di  glain  eter  cacb  da  claiss  co  ciimtucb 


JLBr.] 

11.  In  cbatbair  iarom  ina  fil  in  rigsudi  sin,  is  amiaid 
ata,  ocus  secht  müir  gloinide  co  n-daihaib  ecsamlatb  ina  tim- 
cell,  ardiu  cecÄ  mür  araile.    Lebend  immorro  ocus  fond  inicb-  20 
taracb  do  gloin  gil  atacomnaic  co  n-gne  grene  fair. 

12.  Müinter  romin  rocbendais  din  cen  esbuid  nacb  mai- 
thiusa  form  aittre&us  in  catraig  sin.  Ar  nis  inaitcet  ocus  nis 
aittre&at  in  catraig  sin  do  gres,  acbt  noim  no  ailitrig  no  aitri- 
gig  dütbracbtaig  do  Dia.  A  n-ecor  immorro  ocus  a  n-ordu-  25 
gud,  is  dolig  a  fis  cindus  forcoemnacar,  ar  ni  fil  druimm  no 
süss  neicb  dib  fri  aroli,  acbt  is  amiaid  ron  coraig  ocus  ron 
coimet  cumacbtu  diasnetbi  in  cboimded  gnüis  fri  gnüis  ina 
STeihaib  ina  corönib  comardu  immortimcbell  in  rigsudi  ba 
cuairt  co  n-&inius  ocus  öibnius  ocus  a  n-aiged  uli  fri  Dia.         30 

13.  Crand  caingil  do  gloin  itir  cecÄ  A&  clasaig  co  cwm- 

12 


178  VII  Ffs  Adamndin. 

ILU:] 

derscaigtech  dergöir  ocus  argit  fiiir,  co  srethaib  sainemla  di 
liic  lögmair  ocus  co  m-brechtrad  gern  n-ecsamail  ocus  co 
cathairib  ocus  choronib  carrmocail  forsna  crunnu  caingil  sin. 
Tri  leca  logmara  daw  co  fogwr  bläith  ocus  co  m-binne  cheöil 
5  et/y  cacJi  da  priraairecht  ocus  allethe  üachtarcha  ina  lochar- 
naib  for  lassad.  Secht  raile  aingel  i  n-delbaib  priracainnel 
oc  soilsigud  ocus  oc  inorcbugud  inna  catrach  raä  cüaird, 
secht  niilo  aile  ina  certmedon  oc  lassad  tria  bithu  sir  imön 
cathraig  rigdai.  Fir  doiüain  i  n-6en  bale,  cid  at  linmair,  nos 
10  förfed  do  bind  boltnogud  cind  oenchainle  dina  cainlib  sin. 

14.     Do   neoch   trä   do   däiuib  in  domain  näd  röchet  in 

cathraig  sin   asa  m-biu  ocus  dianid  erdalta  a  haittreb   iar 

fugiuU   bnUha,  is  intib  airbirit  co  anbsaid  ocus  co  utmall 

i  n-dindgnaib  ocus  i  cnocaib,  i  sescnib  ocus  irrotaigib  a  n- 

15  aitreba,  co  ti  chucu  brath. 

Is  amlaid  dan  atät  na  sloig  sin  ocus  na  hairechta,  ocus 


ILBk] 

dach  derscaigtech  arcait  ocus  öir  fair.  Teora  lega  logmara 
din  CO  fogur  m-blaith  ocus  co  m-binde  ceoil  itir  cech  da 
primoirccht  ocus  allethi  uachtaracha  ina  lochaniaib  for  lasad. 
20  Secht  mile  aingel  i  n-delbaib  primchoindel  ic  sollsiugud  ocus 
oc  insorchugttd  inna  catrach  ba  cuairt,  secht  mile  aüe  ina 
oerimedovi  oc  lassad  tria  bithu  sir  imon  rigchathair.  Fir  do- 
main i  n-oen  bali,  cid  at  linmara,  nos  foirfed  do  bfud  boltnugtfj 
chind  oenchondli  dona  condlib  sin. 

25  14.  Do  neoch  tra  do  döinib  domain  nat  roichct  in  catraig 
sm  asa  m-biu  ocus  dianad  erdalta  a  haittreb  iar  fuigoU  bra- 
tha,  is  inntib  airbtrit  cho  anbsaid  ocus  co  hutmall  i  n-ding- 
naib  ocus  i  cnoc-caib,  i  sescnib  ocus  irrotaigib  a  n-aittr^&a, 
CO  ti  bnlth. 

30  Is  2im\aid  din  atat  na  sloig  sin  ocus  na  hoirechta,  ocus 
aingel  eoemtechta  cocha  ha^nanma  fil  inntib  oc  umaloit  ocus 


VII  Fis  AdamnÄin,  179 

[LU:1 

aingel  comimtechta  cacha  höenanma  fil  indib  oc  umalloit  ocus 
timthirecht  di.  .  Fial  tened  ocus  fial  d'aigriud  i  primdorus 
inna  cathrac  inna  fiadnaisso,  ocus  siat  i  comthuarcaiii  ciud 
ar  cind  tria  bithu.  Fogtir  ocus  füamand  dan  na  fial  sin  oc 
comriachtain  atcluiut^r  fon  m-bith.  Sil  n-A'daim,  dla  cluintis  5 
in  fogfir  sin,  nos  gebad  ule  crith  ocus  üaniun  dofulacbta  remi. 
Itorsig  thrä  ocus  it  büad/zrtha  na  pecdaig  ocond  fogt^r  sin. 
Mäd  illeth  immorro  fri  muintir  nimi,  ni  cluinter  din  g&rb- 
thoraind  sin  acht  lanbec  do  räith,  ocus  binnithir  cach  ceöl 
atacomnaic.  10 

15.  Is  adbul  iarom  ocus  is  ingnad  firia  iunisin  sudigud 
inna  catrach  sin,  ar  is  boc  di  mor  ani  ro  inniscm&r  dia  hor- 
daib  ecsamlaib  ocus  dia  ingautaib. 

Is  andam  trä  lasin  n-anmain  iar  comgndis  ocus  comattrib 
na  colla  cona  süan  ocus  cona  sädailo  ocus  cona  sAirc,  cona  15 
soinmige  insaigid  ocus  dula  co  rigsuide  in  dülemau,  acht  mani 
dig  Ic  heolchu  aingel,  ar  is  docomail  drem  na  secht  nime,  ar 

iLBr:] 

OC  timthirecht  di.  Fial  tened  ocus  fial  oigrid  i  primdorus  na 
catrach  ina  fiadnai^e  oc  comriachtain  ocus  oc  comthuarcain 
cind  ar  chind  tria  bithu  sir.  Fogur  din  ocus  fuaimm  na  fial  20 
sin  itcluinter  fon  m-bith.  Sil  n-Adaim,  dia  cluntis  in  fogar 
sin,  nos  gebad  uile  crith  ocus  oman  dofulacbta  reme.  It 
toirsig  ocus  it  buaidertha  din  na  pecdaig  icon  fogur  sin. 
Mad  illeth  immorro  fri  muintir  nime,  ni  cluinter  don  garb- 
thoraind  sin  acht  bec  nammä,  ocus  bindithtr  cecÄ  ccol  ata  25 
comnaic. 

15.  Is  adbul  iarom  ocus  is  ingnad  re  indisi  (sie)  süidiugM(2 
na  catrach,  «ar  is  bec  do  mor  inni  itchuadumar  dia  hordaib 
ecsamla  ocus  dia  hingantaib. 

Is  annam'  tra  lasin  anmain  iar  comgn&is  ocus  comaittreb  30 
na   colla   cona  suan  ocus  cona  söinmigi  ocus  cona  sadaile 
athascnum  co  rigsuide  in  duileman,  acht  mene  dig  1a  heolchu 

12* 


180  VII  Ffs  Adamnäin. 

ILU:J 

ni  assu  nachai  araili  dih.  Ar  it&t  se  dorais  chöemtechta  ^.r 
cind  in  chiniuda  döenna  corrice  in  riched.  Ro  sudiged  daw 
dorsioir  ocus  cometaid  o  muintir  nimi  do  forcomet  cach  dorais 
dib.  Dorus  iarom  ind  nime  as  nesu  ille,  is  fair  ro  sudiged 
5  Michel  arcaingel  ocus  di  öig  ina  fan-ad  co  flescaib  iamaidib 
(p.  29*:)  ina  n-ochtaib  do  sroigled  ocus  d'esorcain  na  pecthach, 
CO  comraicet  iai'om  andsin  na  pccdaig  fri  cetglifit  ocus  fri 
cetcliesad  na  conairc  cengait  (i.  tiagait). 

16.  Dorus  immorro  ind  nime  tanam,  Ariel  arcaingel  as 
10  choraetaid  dö,  ocus  di  oig  inna  farrad  co  sroiglib  tentidib 
i  n-allamaib;  is  dib-scde  sraiglit  na  pecdachu  dar  a  n-gnüssib 
ocus  dar  a  roscaib.  Ro  sudiged  daw  sruth  tentide  co  forla- 
sair  fair  i  fiadnaise  in  dorais  sin.  Abcrsetus  daw  ainm  aingil 
ingairc  in  t-srotha  sin  derbas  ocus  niges  anmand  na  nseni  diu 
15  chutrMmma  clunad   nos   Icnand,   corroichet   comglaine    ocus 


[T.Br:] 

aingel,  ar  is  drong  doccuraail  dreimm  na  secJd  nime,  ar  ni 
hassa  nachai  aroile  dib.  Atat  se  dorais  choemtechta  for 
cind  in  chinedu  döenna  cusin  riched.  Ro  suidiged  tra  come- 
taid ocus  doirseoir  o  müntir  nime  d'forcomet  cech  dorais  dib- 
20  sin.  Dorus  tra  in  nime  as  nessu  ille,  is  fair  ro  suidiged 
Micahel  archaingel  ocus  di  (Sig  ina  fail  co  flescaib  iwcnaide 
ina  n-ochtaib  do  sroiglead  ocus  esorcain  na  pecdach,  co  com- 
raicet diu  andsin  na  pecdaig  fri  c^^aidber  ocus  fri  c^^chesad 
na  conaire  chengait. 

25  16.  Dorus  tra  in  nime  tana/.se,  ürihel  archaingel  is  come- 
taid  dö,  ocus  di  öig  ina  fail  co  sraiglib  tentidib  ina  lämaib 
leo;  ocus  is  dib-side  sraiglit  maccu  bäis  dar  a  n-gnüsib  ocus 
roscaib.  Ro  suidiged  din  sruth  tentidi  co  forlasair  fair  i 
fiadnaise  in  dorais  sin.     Abersetus  din  aingel  coemthechta 

30  ocus  oomeda  in  t^srotha.  Is  e  in  sruth  sin  derbus  ocus  niges 
anmunna  na  noem  don  chutruma  chinad  nos  lenand,  co  reichet 


VII  Ffs  AdamiiÄin.  181 

[LÜ:J 

Gomsoillse  fri  etrochta  retland.  Ro  sudiged  dan  and&in  topor 
taitnemach  co  m-bläthe  ocus  boltonugud  do  glauad  ocus 
didnad  anmaiid  iiiiia  fireii.  Ingrinuid  immorro  ocus  loscid 
anmand  na  pectach,  ocus  ni  dingaib  iii  dib,  acht  is  tuilled 
peiie  ocus  pennaitc  ros  ic  and.  Frisocbat  iai'om  lussin  na  5 
pecdaig  co  m-brou  ocus  dubu  dermar,  na  fireoin  iarom  co 
subu  ocus  forbafelti  co  dorus  in  tres  niini. 

17.  Sorud  tentide  dai»  for  lassad  do  gress  andsede.  D4 
mfle  dec  cubat,  iss  ed  ro  solch  a  lassar  i  n-ardde.  Tiagait 
dan  anmand  na  firen  triasin  sornd  sin  la  brafad  sula.  Ergo-  10 
rid  immorro  ocus  loscid  and  anmand  na  pecthach  co  cend  da 
hliadan  dec,  conos  heir  iarsin  aingel  in  coimthechta  cosin 
cetramad  n-dorus.  Is  amlaid  dan  ata  dorus  iaotachta  in 
chetramad  nime  ocus  sruth  tentide  oc  &  thimchell  amal  in 
sruth  remoind.  Tlmchellaid  dan  mür  for  lassad,  lethet  a  the-  15 
ned  fri  d&  mile  dec  cubat  tomsithir.    Cengait  immorro  an- 

[LBn] 

Gomglaine  ocus  comsoUsi  fri  hetrochta  redland.  Ro  suidlged 
din  andsln  topur  taitnemach  co  m-bl4thi  ocus  co  m-boltnugud 
do  diunach  ocus  do  nige  anmand  na  firian.  Ingrennid  im- 
morro ocus  loiscid  anmanna,na  pecdach,  ocus  nis  digaib  ni  20 
dib,  acht  is  tuilled  peine  ros  ta  and.  Frisocbat  iarom  na  pec- 
daig assein  co  m-brön  ocus  duba  dermair,  ind  fireoin  immorro 
co  süba  ocus  failti  co  dorus  in  tres  nime. 

17.  Sornd  tened  din  forlassad  annside  do  gres.  Da  mile 
dec  cubat,  iss  ed  ro  soich  a  lassar  a  n-airde.  Tiagait  din  an-  25 
manna  na  firian  tresin  sorn  sin  la  brafud  sula.  ^rfuirgit  im- 
morro and  anmanda  na  pecdach  co  cend  da  hliadan  dec,  co- 
nas  heir  iarsin  aingel  in  coemthechta  cusin  cetramad  doiiis. 
Is  amlaid  din  ata  dorus  innotachta  in  chethrumad  nime  ocus 
sruth  tentide  occa  airchell  ama{  in  sruth  remaind.  Donoir-  30 
chell  din  miir  luaidi  for  lassad  And,  ocus  lothet  a  thened  fri 
da  mile  dec  cubat  tomsithir.    Con  cengait  immorro  anmand 


182  VII  Fis  Adamnäin. 

[LU:] 

mand  inna  firen  taris,  amaZ  na  beth  etir,  ocus  fastöid  an- 
mand  inna  pectach  fri  re  da  bliadan  dec  i  tröge  ocus  i  toder- 
nam,  conos  heir  aingel  in  coemtechta  co  dorus  in  chuced  nime. 

18.  Sruth  tentide  beos  and  andsede,  acht  is  ecsamail  he 
5  frisna  srotha  alle,  ar  itä  söebchore  sainrsedach  immedon  in 
t-srotha  sin,  ocus  impaid  immä,  cuaird  aumand  inna  pecthach 
ocus  nos  fastand  co  cend  se  m-bliadan  dec.  Ro  soichet  im- 
morro  ind  fireoin  tairis  fo  chetöir  cennach  furech.  In  tan 
iarom  as  mithig  tüaslucud  inna  pecthacK  ass,  benaid  in  t-aingel 

10  in  sruth  co  fleisc  düir  co  n-ainciud  lecdu,  co  töcband  inna 
anmand  süas  do  chind  na  flesci.  Berid  dan  Michel  iarsin 
(p.  29^:)  na  anmand  co  dorus  in  t^sessed  nime.  Ni  armither 
unmorro  pian  no  thodernam  dona  anmannaib  isin  dorus  sin, 
acht  forosnaiter  and  o  soillse  ocus  o  etrochta  liac  logmar. 

15  Ro  soich  dan  Michel  iarsin  co  aingel  na  trinöite,  co  taisfenat 
dib  linaib  in  n-anmain  i  öadnaise  De. 

[LBr:] 

na  £(rian  tairis^  ama!  na  beth  ann  itir,  ocus  astaid  anmand  na 
pecdach  fri  re  da  h^adan  dec  i  tröigi  ocus  i  todernam  mor, 
Conus  heir  aingel  in  choemtechta  co  dorus  in  coiced  nime. 

20  18.  Sruth  tentide  beos  and  side,  acht  is  ecsamail  he  fris 
na  srotha  aile^  ar  ata  s^bchoiri  saindriudach  immedon  in 
t-srotha  sin,  co  n-impaid  bä  cuau't  anmand  na  pecdach  ocus 
Conus  astand  co  cend  se  mAAicula/n  dec.  Saigit  immorro  na 
fireoin  tairis  cen  fuirech.     In  tan  tra  is  mithig  tuaslucted  na 

25  pecdach  ass,  benaid  in  t-aingel  in  sruth  co  fleisc  n-düir 
(p.  255^:)  CO  n-aicniud  leomain,  co  tocaib  ina  hanmand  suas 
do  chind  na  flesci.  Berid  tra  Micahel  na  hanmand  do  dorus 
in  t-sossßd  nime,  ocus  ni  hairmithar  din  pian  na  todernum 
do  anmandaib  isin  dorus  sin,  acht  forosnaither  and  o  soillsi 

30  ocus  0  etrochta  lec  lögmar.  Ro  soich  tra  Micahel  iarsin  co 
haingel  na  trinöti,  co  taisselbait  dib  linib  in  anmain  i  fiad- 
naisQ  in  duilemun. 


VII  Fis  Adamn&in.  183 

19.  Is  adbul  trä  ocus  is  dirim  failte  muiatire  nime  ocus 
in  comded  fessln  frisin  n-anmain  in  tau  sin,  mM  anim  ennac 
firen  hi.  Mad  anfiren  immorro  ocus  m4d  anforbthe  ind  anim, 
fogeib  anmine  ocus  acairbe  ön  cbomdid  chumachtach.  Ocus 
aiheir  irC  aingliu  nimi :  Tarrgid  lib,  a  aingliu  nimi,  in  n-anmain  5 
n-ecr4ibdig  sea  ocus  tabraid  illaim  Lucifir  dia  badud  ocus  dia 
fonauchad  i  fudamain  ifiWnd  tria  bithu  sir. 

20.  Is  andsin  iarom  scarthair  md  anim  thrüag  sin  co 
äigtbide  ocus  co  hacarb  ocus  co  adüatlimar  ri  frecnarcus 
flatha  nime  ocus  gnussi  De.  Is  and  dan  doUeci  in  n-osnaid  10 
as  trommu  cacb  n-osnaid,  oc  tecbt  i  n-gnüis  diabail  iar 
u-ascin  oibniussa  äatba  nime.  Is  and  scartbair  fri  comairgo 
inna  n-arcaingel  lasa  tänic  docbeim  nimi.  Is  andsin  da/n 
slucit   na  da  draic  dec  tbentide  cacb  anmain  d'eis  a  cele, 


7  iffrtrd  Lü. 


[LBr:] 

19.  Is  adbul  tra  ocus  is  difaisneti  failti  muintiri  nime  15 
ocus  in  choimded  fessin  frisin  anmain  andsin,  mad  ennacb 
firi4n  bi.  Mad  anfiren  din  ocus  mad  anforbtbi  in  anim, 
fogeib  anmine  ocus  acairbi  on  cboimdid  cbumacbtacb.  Et  dixit 
fri  baingliu  nime:  Hanc  animam  multo  {sie)  peccantem 
angelo  Tartari  tradite  et  demergat  eam  in  infernum.  20 
Tairugid  lib  a  aingliu  nime  in  anmain  n-ecraibdig  sea  ocus 
aititnid  illaim  Lucifir  dia  badud  ocus  dia  formüchad  i  fü- 
domain  iUrn  co  sir. 

• 

20.  Is  and  tra  scarthair  in  anmain  anfecbtnaig  co  haig- 

thigi  aduathmar  fri  frecnarcus  üatJia  nime  ocus  gnüisi  De.  25 
Is  and  sin  beos  scartbar  fri  comairci  na  u-ärcbaingel  lasa 
tucad  CO  riched.  Is  and  sin  do  leci  in  osnaid  is  truma  coch 
n-osnäid,  oc  tecbt  i  n-gnüis  diabuil  iar  n-aicsin  öibniusa  mü- 
intire  nime.  Is  and  sin  slucit  na  d&  draic  dec  tontide  co  nöe 
{sie)  deis  aroli  in  anmain,  conuslüi  uatbi  in  draic  inichtarach  30 


184  VII  Ffs  AdamnÄin. 

[liU:] 

CO  curend  üadi  in  draic  inichtarach  i  n-gin  diabail.  Is 
andsia  fogeib  comslaintius  cacha  huilc  lä  frecnarcus  diabail 
tria  bithu  sir. 

21.  0  ro  foillsig  thra  aingel  in  choimtechta  do  anmain 
5    Adomnan  {sie)  na  fisi  sea  ilatha  nimi  ocus  cetimthiisa  cecha 

haiima  iar  techt  assa  curp,  ro8  fuc  Icis  hi  iarsin  d'iusaigid 
ifilra  inichtaraig  co  n-immud  a  pian  ocus  a  riag  ocus  a 
thodernam. 
Is  e  iarom  cetna  tir  coso-ränic,  tlr  n-dub  n-dothide,  se 
10  folom  foUscide  cen  pein  and  etir.  Glond  lan  di  thenid  fris 
anall.  Lassar  derraar  and,  co  teit  dar  a  oraib  for  cech  leth. 
Dub  a  ichtwr,  derg  a  medon  ocus  a  uachtor.  Ocht  m-biastai 
and,  a  süli  SLinal  bruthu  tentidi. 

22.  Drochet  dermär  dan  darsin  n-glend.     Gabaid  ond  ur 
15  CO  araili,  ard  a  medön,  isli  immorro  a  da  n-imechtar.     Tri 


[LBr:] 

i  n-gin  diabuil.  Is  andsin  tra  fogeib  comlautius  cecha  builc 
la  hesbaid  cech  maithiusa  i  frecnarcus  müinntire  Hirn  tria 
bithu  sir. 

21.  0   ro   fäillsig   tra   aingel   na  coemtechta  do  anmain 
20  Adamndin  na  iisi  sea  üs^tha  nime  ocus  cei^immtüs  cecha  hanma 

iar  teacht  a  curp,  ruc  lais  iarsin  do  athäscnäm  ifim  inich- 
taraig CO  n-immnd  a  pian  ocus  a  thodemam. 

Is  e  tra  ce^na  tir  frisa  comrancatar,  i.  tir  n-dub  n-dorcha, 

is  e  folomm  foloisthi  {sie)  cen  phein  itir  and.    Glend  lan  do 

25  thenid  ris  anall.     Lassar  ann,  co  teit  dar  a  hora  for  cech 

leth.     Dub  a  hichtar,  derg  a  medon  ocus  a  uachtar.     Ocht 

m-biästa  and,  a  suili  ama{  brutta  tentidi. 

22,  Droichet  dermair  din  darsin  n-glend.     Gabaid  ond  ur 
CO  araile,  ard  a  medon,  isle  immorro  a  chind.    Tri  sloig  ic  a 

30  airmirt  dia  inottacht,  ocus  ni  huili  ro  segut  tairis.     Slog  dib, 


VII  Ff 8  AtfamnÄin.  185 

slöig  oc  airimimirt  (sie)  techta  thairis,  ocus  ni  huli  ro  sagat. 
Slog  dfb,  is  lethan  döib  in  drochet  o  thüs  co  dered,  co  rc  ?chet 
ögslän  cen  uamun,  cen  imecla  tarsin  n-glond  tentide.  Slög 
aile  dan  oc  ä  insaigid,  cBb\  döib  ar  thus  he,  lethan  immorro 
fo  deöid,  co  röchet  iarom  amiaid-sin  tarsin  n-glend  cetna  5 
lar'mörgÄbud.  In  slög  dedenach  imm&rro,  lethan  döib  ar 
thüs  in  drochet,  (p.  30»:)  cöel  ocus  cümung  fö  deöid,  co  tuitet 
dia  medon  isin  glend  n-gaibthech  cetna  i  m-brägtib  na  n- 
ocht  m-biast  m-bruthach  üt  ferait  a  n-aittreb  isin  glind. 

23.  Is  iat  lucht  diar  bo  soirb  in  set  sain,  s^s  öige,  s6s  10 
atrige  lere,  a§s  dergmartra  dutrachtaige  do  Dia.  Is  i  dan 
fairend  diar  bo  chumuc  ar  thüs  ocus  diar  bo  lethan  fo  deöid 
iarsin  in  set,  drem  timairciter  ar  ecin  do  deuam  thole  De, 
ocus  soit  a  n-ecin  iarsin  i  toltanche  fognoma  do  Dia.  Is  döib 
immorro  ro  bo  lethan  ar  thüs  in  drochet  ocus  diar  bo  cht*-  15 
mung  fo  deöid,  dona  pecthacaib,  con  tüaset  fri  forcetol 
brethre  De  ocus  n&  comaillet  iarna  clostin. 

[LBr.J 

is  lethan  döib  in  droichet  o  thus  co  deriud,  co  reichet  ögslan 
cen  uamun  darsin  n-glend  tentidi.  Slog  aüe  tra  ic  a  inottacht, 
coel  döib  ar  tüs  he  le^an  fä  deoid,  co  röichet  ama{  sin  darsin  20 
n-glend  cetnai.  In  slog  dedenach  immorro  ^  lethan  doib  ar 
tüs  he,  coel  tra  ocus  cumang  fa  deoid,  cu  toitet  dia  medon 
isin  n-glend  n-gaibtech  cetnai  i  m-braigtib  na  n-ocht  m-biast 
m-bruthach  ucut  ferat  a  n-aittreb  isin  glind. 

23.  Is  e  tra  lin  diar  ha  soirb  in  s^  sin,  i.  oes  öigi  ocus  25 
oes  aitrigi  leri  ocus  oes  d^gmartra  düthrachtaigi  do  Dia. 
Is  1  tra  ferend  diar  bo  cumang  ar  tüs  ocus  diar  bo  le^an 
iarom  in  se^,  i.  dreamm  timaircther  ar  ecin  do  denum  toli 
De,  ocus  soait  a  n-ecin  i  toltnaigi  fognuma  don  choimdid. 
Is  doib  immorro  ba  l<?^an  ar  tüs  in  droichet  ocus  cumang  bä  30 
deoid,  i.  dona  p^cdachai^,  con  tuaiset  fri  precept  brethri  De 
ocus  nanascomallat  iarom. 


186  VII  Ffs  Adamii&iD. 

ILU:J 

24.  Atät  dan  slöig  dfmöra  i  n-dichumung  hi  traig  Da  pene 
suthaine  risin  tir  n-etordorcha  aiiall.     Cachranüair  tragid  in 

'  pian  dib,  in  n-üair  aile  tic  thairsiu.  Is  iat  iarom  filet  amlaid 
sin  9  in  lucht  diauid  comthrom  a  maith  ocus  a  n-olc.     Ocus 

ö  isin  lö  brdtha  midfidtV  etarro,  ocus  bädfid  a  maith  a  n-olc 
isind  lö  sin,  ocus  bertair  iarsin  do  phurt  bethad  i  frecnarcus 
De  tria  bithu  sir. 

25.  Atat  daw  drem  mör  aile  and  hi  comfocus  dond  lucht 
sin,  ocus  is  adbul  a  pian.     Is  amlaid  iarom  atät,  i  cumriuch 

10  fri  colomna  tentide,  muir  tened  Jmpu  connice  a  smecha,  sla- 
brada  tentide  imma  medön  fo  deilb  natrach.  Lassait  a  n- 
gnüssi  osin  pein.  Is  iat  iarom  filet  isin  phein  sin,  pecdaig 
ocus  fingalaig  ocus  s§s  admillte  ecailse  De  ocus  airchinnig 
etröcair  bite  ös  iuchaib  martra  nanns^b  for  dauaib  ocus  dech- 

15  madaib  na  hecailsi,  ocus  dogniat  dona  indmasaib  selba  sain- 
rudcha  sech  äigedu  ocus  aidlicnechu  in  comdod. 


[LBr:] 

24.  Atat  din  sloig  dimora  in  dichumang  na  pene  frisin 
tir  n-etarfuartha  anall.  Ocus  cechranuair  träigid  in  pian 
dib,  in  uair  aile  toet  tairsib.     Is  iat  tra  filet  isin  pein  sin, 

20  i.  in  lucht  dianid  comtröm  (sie)  a  maith  ocus  a  n-olc.  Ocus 
illö  br4tha  midfithir  etwrru,  ocus  dilegfaid  a  maith  a  n-olc 
isin  lo  sin,  ocus  berthar  iai*om  do  purtt  bethad  i  frecnarcus 
gnüsi  De  tria  bit  sir. 

25.  Atat  tra  drem  dimor  aile  ann  i  focus  don  lucht  sin, 
25  ocus  is  adbul  a  pian.     Is  oiolaid  iarom  atat,  i  cuimriuch  fri 

colamnu  tentidi.  Mür  tentidi  immpu  co  a  smechu.  Slabraid 
thentidi  imma  medön  fö  deilb  natrach.  Lassait  a  n-gnüsi 
isin  pen  sin.  Is  iat  tra  filet  isin  pein  truimm  sin,  i.  fingalaig 
ocus  oes  aidmillti  eclaisi  De,  i.  airchiudig  etröcair  biti  os 
30  inchuib  martra  na  noem  for  dänaib  ocus  dechmadaib  De,  co 
u-denait  dona  hindmusaib  selba  saindriudacha  sech  äigedu 
ocus  aidilgnechu  in  choimdcd. 


YII  Fis  Adamn&in.  187 

[Lü:] 

26.  Atat  dan  and  slöig  möra  ina  sesam  do  greas  illa- 
thachaib  cirdubaib  coimice  a  cressa.  Cochaill  gerra  aigreta 
impu.  Ni  anat  ocus  ni  thairiset  tria  bithu,  acht  na  cressa 
oca  loscod  eier  üacht  ocus  tess.  Slüaig  demaa  ua  mörtliim- 
chiiill,  ocus  pluic  thentide  i  ii-all4maib  oc  &  m-büalad  ina  ccnd,  6 
ocus  siat  ic  sirtbacra  friu.  A  n-aigthe  uile  na  trüag  fo  thuaid, 
ocus  gsfeth  garb  goirt  ina  firetan  mar  oen  ri  cach  n-olc. 
Frassa  derga  tentide  oc  ferthain  forro  cach  n-aidche  ocus 
cach  \&iy  ocus  ni  chumgat  a  n-imgabail,  acht  a  fulang  tria 
bithu  sir  oc  coi  ocus  ic  dogra.  10 

27.  Araile  dib,  ocus  sruama  (i.  tunni)  tened  i  toUaib 
a  n-gnüsse;  araili,  clüi  tened  triana  tengtbaib;  araile,  tnana 
cendnaib  dia  n-echtair.  Is  iat  iarom  filet  isin  phein  sin, 
i.  gataige  ocus  ethgig  ocus  £§s  braith  ocus  ecnaig  ocus  slataige 
ocus  crechaire  ocus  brethemain  gübrethaig  ocus  ses  cosnoma,  15 
(p.  30*:)  mna  aupthacha  ocus  c4nti,  aithdibergaig  ocus  fir 

[LBr:] 

26.  Atat  tra  sloig  mora  and  ina  sessam  do  gres  illar- 
thachaib  duba  conice  a  cressa.  Cochaill  gerra  oigretta  imm- 
pu.  Ni  anat  ocus  ni  thoirisit  tria  bithu,  acht  a  cressa  ic  a 
lösend  itir  fuacht  ocus  tess.  Slöig  demna  ina  mortimchell,  20 
ocus  pluicc  tentidi  ina  lamaib  ic  a  m-bualad  ina  cendaib,  ocus 
siat  oc  sirthaccra  friu.  A  n-aigthi  uli  na  trog  fo  thuaid,  ocus 
goeth  garb  goirt  ina  n-enech  ar  oen  fria  cech  n-olc.  Frassa 
derga  tentidi  ic  ferthain  form  cech  dia.  Ni  chumgat  a 
n-imgabail,  acht  a  fulang  co  sir  sir  (sie)  la  cöi  ocus  toirsi  25 
ocus  dögrai. 

27.  Araile  dib  co  sruamu  tened  i  tollaib  a  n-gnüsi, 
araili  co  clothib  triana  tengtbaib,  araili  co  clothib  triana 
cendaib  a  n-cchtair.  Is  iat  tra  filot  isin  pen  sin,  oes 
doiehli  ocus  diultada  cen  serc  cen  giud  De  accu,  gataigi  ocus  80 
ethig  (sie)  ocus  oes  braith  ocus  ecndig  ocus  slataigi  ocus 
crechaire,  bre^Aemain  gahrethsiig  ocus  oes  cosnuma,  mnd  up- 
thacha  ocus  cäinte,   athdibergaig  ocus  oes  legind  frichnait 


188  Vn  Ffs  AdamnÄin. 

legind  pridchait  eris.  Atät  drong  mör  aile  i  n-insib  im- 
medöü  in  mara  toned.  Mar  argdidi  impu  dia  u-etaigib  ocus 
dia  n-almsanaib.  Faireiid  tra  sin  dogniat  trocaire  cen  dichill 
ocus  biit  aräide  illaxai  ocus  i  teti  a  collai  co  crich  a  m-bais, 
5  ocus  nos  cobrat  a  u-almsana  immedou  in  mara  tened  co 
bräth,  ocus'föiditir  do  phurt  betkad  iar  m-brath. 

28.  Atät  dixn  sochaide  mör  aile  and,  ocus  cassla  derga 
tentide  impu  co  Iar.  Ro  cluinter  a  crith  ocus  a  ng-gäir  fön 
firmimint.     Drong   discrutain    do  demnaib  oc  ä  formüchad, 

10  ocus  coin  brena  Icthoma  leo  i  n-allämaib  oc  a  n-fui*äil  foraib 
dia  toraailt  ocus  dia  cathim.  Rotha  derga  tentide  for  sirlasad 
imma  m-br4gtib.  Bertair  süas  co  firmimint  cachranüair,  tel- 
citer  sis  i  fudamain  iffirwd  in  n-uair  aile.  Is  iat  iarom  filet 
isin  phein  sin,  ses  gräid  tarmideocatär  a  n-gräda  ocus  füath- 

15  craibdig  ocus  brecaire  brecait  ocus  ssebait  na  sluagu  ocus 
gabait  forro  ferta  ocus  mirbaile  nach  fetat  do  denam  döib. 


18  iffird  Lü. 


[LBr:] 

heris.  Atat  drong  mor  aile  and  a  n-indsib  inmiedon  in 
mara  tened  sin.  Müir  airgidi  (sie)  immpu  dia  n-etaigib  ocus 
dia  n-almsanaib.  Ferend  tra  sin  dogniat  trocaire  cen  dichell 
20  ocus  bit  aräidi  illaxu  ocus  i  n-dethiti  co  crich  a  m-b4is,  ocus 
nos  cabrut  a  n-almsanu  immedön  in  mara  tened  co  brath, 
ocus  fuiditir  do  purt  bethad  iar  m-bräth. 

28.  Atat  tra  sochaide  eli  and,  ocus  caslacha  derga  tentidi 
impu.    Ro  cluinter  a  crith  ocus  a  n-gäir  fon  firmamint.    Ocus 

25  drong  (p.  255*»:)  discrutain  do  demnaib  ic  a  formuchad,  ocus 
coin  brena  lethoma  ina  lamaib  ic  a  n-urail  foraib  dia  tomailt. 
Rotha  derga  tentidi  oc  sirlassad  ima  m-bragait.  B^thar  suas 
CO  firmamint  cechränuair  ocus  telctir  sis  i  fudomain  ifirn  iu 
uair  aile.     Nöidin  tra  ocus  maccöim  ic  -a  n-athcuma  ocus  ca 

30  letrad  do  gres  di  cech  aird.     Is  iat  tra  filet  isin  phon  sin. 


5 


yn  F(s  Adamnäin.  189 

[Lü:] 

Is  iat  immorro  na  näidin  filct  oc  &  n-athclmma  hin  s§sa  graid, 
i.  it  e  sin  in  lacht,  ro  herbad  doib  do  lesugud,  ocus  ni  ros 
lesaigset  ocus  ni  ros  cairgetdr  imö  pecdaib. 

29.  Atat  dan  drem  dcrmar  aile  and  sair  siar  doib  cen 
tairisem  dar  na  lecaib  tentidib  oc  cathugud  fri  slüagaib  na 
n-dcmna.  At  lir  turim  thra  frassa  na  saiget  for  derglasad 
doib  o  na  demnaib.  Tiagait  inna  rith  cen  türbröd  cen  tair- 
sem,  CO  röchet  dublocha  ocus  dubaibne  do  bädud  na  saiget 
sin  intib.  Atodiuri  thrä  ocus  at  truaga  na  gäre  ocus  na  gol- 
gaire  doniat  in  pheccdaig  isna  uscib  sin,  ar  is  tormacli  pene  10 
ros  td  doib,  Is  iat  trA  filet  isin  phein  sin,  cerdda  ocus  cir- 
maire  ocus  cennaige  esinraice,  brethemain  gübretaig  na 
n-Iudaide  ocus  caich  archena  ocus  rig  ocraibdig,  serchinnig 
ciain  ate  colaig,  mnä  adaltracha  ocus  tcchtaire  nos  millet  ina 
mignimaib.  Atta  daw  mür  tened  fri  tir  inna  pian  anall;  ad-  15 
üathmairiu   ocus   acairbiu   he   fo   secht,    andä   tir   na   pian 


[LBn] 

oes  gräid  tairmdechatar  a  n-grada,  ocus  fuathcraibdig  ocus 
brecaire  brecait  ocus  sfiebaitt  na  slögu  ocus  gabait  (omu  ferta 
ocus  mirbuli  nätcumgat  do  denam  doib. 

29.    Drem  Aerm&ir  aile  and  sair  siar  doib  cen  tairisium  20 
darsna  leccaib   tentidib  oc  cathugud   fri  slogu  na  n-demiui. 
At  lir  tra  frassa  na  soiget  for  dßrglasad  o  na  demnaib  foraib 
ocus  na  rith  doib  cen  turbröd  cen  toirisiura,  co  roicliet  dub- 
locha   ocus    dubaibne    do    badu(}    na  soiget  sin   iimtib.     At 
todiuiri  tra  ocus  at  trogu   na  golgaire   dogniat  na  pecdaig  25 
isna  huscib  sin,  ar  is  törmach  peni  ros  tä  de.^   Is  iat  tra  filet 
isin  phen  sin,  i.  cerda  ocus  cirmaire  ocus  cendaigi  esindricca, 
br(?^A«main   gubrethaig  na  n-Iudaigi  ocus  rig  ecraibdig,  air- 
chindig  chloincholaig,  mnä  adaltracha  ocus  techtaire  nos  mil- 
let ina  mignimu,  ocus  cäinte.     Ata  din  miir  tened  fri  tir  na  30 
pian  anall;  aduathmairi  ocus  accairbe  he  fo  secht y  oltas  tir 

28  bretheman  LBr. 


I 


190  VII  Fl8  Adamu&in. 

[LU:] 

feasin.     Acht  chena  ni  aittrebat  anmand  co  brdth  ar  is  la 
demnaib  a  n-oenür  a  airichas  co  latbc  m-brätha. 

30.  Mairg  thra  fil  isna  pianaib  sin  i  comaittrcb  muintire 
diabaill    Mairg   nad  foichlend  in  muintir  sin!    Mairg  foi^i 

5  m-bia  do  tbigernu  demou  discir  dairmitnechl  Mairg  bias  oe 
estecht  fri  guba  ocus  fri  golgaire  na  n-anmand,  oc  tröge  ocus 
oc  nemele  frisin  comdid  im  torachtain  chucu  laithe  m-brätha 
colluath,  düs  in  fugebtäis  nach  n-ctaruarad  isind  fugiull,  ar  ni 
fagbat  nach  ctimsanad  co  brath  acht  tri  uara  cach  domnaig. 

10  Mairg  dia  m-badognas  diles  in  ferand  sin  tria  bithu  sirl    Ar 

[LBr:] 

na  pian  fessin.     Acht  chena  ni  aitrebut  anmanna  co  brdth, 
ar  is  la  demnu  a  n-oenur  a  airechus  co  laa  in  fuigill. 

30.  Mairc  tra  fil  isna  pianaib  sin  i  comaitreib  muintm 
diabuill  Mairc  nateroichligend  in  müiunter  sini  Mairc  forsa 

15  m-bia  do  thigernai  demmi  discir  denmne^achl  Mairc  ca  m-bia 
do  thigernai  dub  dian  demun  doescair  corrlond  golgairi 
thniag  dfchumaic  toirsi  ihren  cen  toirisium  sfrfuacfat  ocus 
acconis  atat  accu  bar  oen.  Mairc  biäs  oc  estecht  fri  guba 
ocus  golgairi   ina  n-anmand  ic  trogi   ocus  oc  nemeli  frisin 

20  coimdid  im  thorachtain  chuccu  lathi  brätha  co  luath,  düs  in 
fuigebtis  nach  n-etarfuarud  isin  fuigell,  ar  nf  fagbat  cümsanud 
CO  brdth  acht  tri  huari  cecha  domnaig.  Mairc  dia  m-ba  do 
gnds  diles  in  ferand  sin  tria  bit  sirl  Is  amlaid  din  ata  in 
maigen  sin,  ocus  slebti  toUa  delgnecha  and,  muigi  lomma 

25  loiscthecha,  glenda  duba  tentidi,  tulcha  ruada.  rogarba,  lathach 
döimne  tuilbr^na,  möinte  mora  delgnecha,  sligthi  salcha  slrdorcha, 
f^ra  gera  rindaithe,  clocha  slemnu  tenntide,  aithe  gtVa  altnide,  goctha 
luatha  loisctecha,  gorti  garba  gemreta,  frasa  derga  tentidi,  snechta 
serba  sfrgnathchi,  goirt  garb  loisctech  letartacfa,  dorchu  ina  dübg^m- 

30  riud,  fuairiu  ina  sirsnechtu,  teou  indat  morthenti,  serbiu  ina  neim. 
Lacha  brena  biastaidi,  indsi  fuara  garba  goethacha,  tolla  br^na 
bruthloiscthi.  Talum  garb  gainmigi,  os^  slemun  tuitmendach, 
se  ruad  rotaidi,  dub  dorcha  detfadach,  cairrcech  cnocach  cruad- 
lasrach,   ose   aurcrom   öigreta  co  reod,  co  caisirne  ama2  cbairrci 


VII  Ffs  Adamndin.  191 

is  amiaid  ati.:  Siebe  toUa  delgnqcha  and,  maigc  loma  dan, 
(p.  31*:)  is  iat  loiscthecha,  ocus  locha  brena  biastaidc.  Talam 
garb  ganmide,  iss  e  urcrom  aigreta.  Lecca  Icthna  tcntide  for 
a  lar.  Mara  mora  co  n-ainbthinib  adhüathmaraib,  ina  m-bi 
aidde  ocus  aittreb  diabail  do  gres.  Cetbri  srotba  dermära  5 
dar  a  l&r  :  sruth  tened,  sruth  snecbtaide,  srutb  neimtbe, 
snith   usci   duib    dorchai.     Is  intib-sin  nos  fotraicet  sluaig 


5  sroth  LU. 


ILBn] 

tenntidi.    Lecca  lethna  tentidi  for  lär  in  muigi  sin,  siat  lasta 
loisctecha,   con   loiscfed   oenlecc   dlb   in  domun  uli.     Marai   mora 

nemnecha  tuilbrena  co  n-anbthine  aduathmair,  co  n-dracaib,  10 
CO  trillsib  teneä  foraib,  co  m-biastaib  ecsamla  archena  isin  muir  sin, 
CO  cetri  hernailib  ecsamlu  tened,  i.  tene  dab  döiti  detbudach,  tene 
d«rg   duaibsech  lemnech   le^arthach  langoirt,   tene  uaine  aduathmar 
üth  goirt  ailtnidi^  tene  niad  rogoirt  romor  co  srothaib  nemi.    Sl^bi 
lened    dermäri    din    and,    clöthi    derga    romora    rindaithi    iarnaide  15 
andside,  siat  cömdluthi  comremra  comrindaithe  comarda,  co  n-drücht 
neme  for  barr  cech  oen  chlüi,  co  m-bäidfed  ocus  co  loiscfed  firu  in 
talman  uli  neim  cec^  clüi  dibbide,  co  n-gtoet  slog  dermäir  dfreccra 
demnu   imon   anmain   n-anfechtnaig,   con  tairrnget  leo  in  anmain  i 
füdomain  iftmd.    Co  sraiglib  dergaib  tentidib  illamaib  leo,  ocus  coin  20 
lethoraa  I^nbrena  occu  ic  a  n-urail  for  anmandaib  na  pecdach,  co 
fuinned  na  sraigell  tentide  sin  foraib,  co  n-gairet  ocus  co  n-grechat 
ocus   connnallat   ocus   co   n-guilet   co   serb   goirt.     Ocus   is  at  lana 
renda  nime  ocus  redlanda  ocus  firmämint  ocus  ind  uli  dül  do  nuall> 
guba  dermäir  dogniat  anmanna  na  pecdach  fö  lamaib  ocus  glaccaib  25 
inna  niunut  nemmarbda  sin,  i.  diabul  cona  doescur  sluag,  ocus  co 
m-berut  leo  iat  iarsin  i  cnoccaib  tentidib  ocus  i  n-glennaib  dubaib 
dorchaib  doimnib  dermärib  detfudachaib,  muchna  muichnig  malartaig 
ichtaraig  iftm  for  leccaib  lomma  loisctecha,  for  srothaib  na  tened 

n-ecsamail  ro  raidsium.    Ar  atat  cetri  srotba  dennaire  dar  a  30 
lar,  i.  sruth  tened  toebruad,  sruth  snechta  sirruad  ca  leccaib . 
oigreta,  sruth  neme  marbthaigi,  sruth  usqi  dub  dorcha  do- 
milis,  ocus  is  inntib-sin  nos  fothraicet  sloig  digaire  na  n- 


82  usqus  LBt. 


192  Vn  Ff 8  Ad&mnä.ia. 

digair  na  n-demna  a  haithlc  a  u-ocnaig  ocus  a  n-aniosa  oc 
pianad  na  n-anmand. 

31.  In  tan  trä  canait  slüaig  nöema  muinttre  nime  clasche- 
tol  comchubaid  na  u-ocht  träth  co  subach  ocus  co  forb£&lid 

5  ic  molad  in  chomded,  is  and  sin  ferait  ind  anmand  nualla 
trüaga  torsecha  oc  a  tuarcain  cen  tairisem  la  drongaib  na 
n-demna.  Is  iat  sin  trä  na  plana  ocus  na  todernama  ro 
foUsig  aingel  in  choimtechta  do  anmain  Adomuän  (sie)  iar 
tascnam  flatha  nimc. 

10  Ro  ucad  iarsin  ind  anim  la  brafad  süla  triasin  n-erdam 
n-orda  ocus  triasin  fial  n-glainide  co  tir  inna  n8§m;  is  inti  ceta 
rucad  si,  in  tan  conruloi  a  curp.  0  ro  gab  iarom  ceiU  for 
anad  ocus  for  airiseom  isin  tir  sin,  atchüala  ina  diäid  triasin 
fial  guth  ind  aingil  no  forcongrad  furre,  co  n-igsed  ar  cülu 

15  doridisi  cosin  corp  cetna  asa  rescomloi,  ocus  co  ro  inuis6e2  i 
u-dAlaib  ocus  airechtaib  ocus  i  comthinoltaib  ls§ch  ocus  cle- 


[LBr:] 

demnu  aithli  a  n-oenaig  ocus  a  n-ainiusa  oc  pianad  na  n- 
anmand. 

31.    In  tan  tra  canait  sloig  noemda  muintire  nime  clais- 

20  cetul  comchubaid  na  n-ocht  trath  co  subach  ocus  co  forbaelid 

ic  morchoimded,  is  andsin  lecat  anmanda  na  pecdach  nualla 

truaga  toirsecha  ic  a  tuarcain  cen  toirisium  la  dninga  na 

n-demna.     Is  iat  sin  na  piana  ocus  na  todemuma  troma  ro 

foillsig  aingel  in  choemtechta  do  anmain  Adamnain  iar  n- 

25  athascnam  fla^Aa  nime.     Rucad  iarsin   in  animm  la  brafad 

süla  tresan  erdam  n-orda  ocus  tresan  fial  (p.  256*:)  n-gloinide 

CO  tir  na  noem;  is  i  side  cetna  tir  cusa  tucad  side,  in  tan  ro 

escomläi  asa  curp.     0  rus  gab  iarom  ceill  for  anad  ocus  for 

isium  (sie)  isin  tir  sin,  atchüala  ina  diaid  triasin  fial  sin  guth 

30  in  aingil  no  forcongrad  forri,  co  ro  athcuired  doridisi  cusin 

corp  cc^na  asa  rescomla,  ocus  co  n-indised  i  n-ddlaib  ocus 


TII  Pls  Adamnäin.  193 

rech  focraioe  nime  ocus  piana  iffirf^d,  feib  ro  follsig  aingel 
in  coemtechda  di. 

32.    Is   e  seo  iarom  forcetul  no  giiäthaiged  Adomnän 
dona  slüagaib  osein  immach,  cein  bui  na  bethaid.    Is  e  dan 
no  pridchad  immördail  fer  n-firend,  dia  ro  fuirmed  recht    5 
Adomnain  for  Göedelaib,  ocus  dfa  ro  ssertha  na  mna  la  Adom- 
nan  ocus  la  Finnachta  Fledach,  la  rig  n-£rend  ocus  la  mathib 
hErend  ar  chena.  Is  e  dan  cetscel  no  gnäthaiged  Patraic  mac 
Calpuirnd,  fochraice  nime  ocus  plana  iffirn  d'innisain  donafib 
no  chretitis  in  comdid  triana  forcetul  ocus  no  fsemtäis  a  n-  10 
anmchardine  dö  la  turcbail  soscelai    Is  e  dan  forcetol  ba 
mendn  dognid  Petar  ocus  Pol  ocus  na  apstail  archona,  i.  pl- 
ana ocus  focraice  d'innisin,  ärro  faillsigthea  döib  fön  ct^ma 
cetna.    Is  ^  dan  dorigni  Siluest^  abb  Roma  do  Chonstantin 
moc  Elena  do  ardrig  in  domain  isin  mördäil,  d&  rö  edpair  in  15 
Roim  do  Phöl  ocus  do  Phetar.     Is  e  seo  dan  dorigni  Fabian 


1  iffird  Lü,  9  Galpuird  LU. 


[LBr.] 

ind  oirechtaib  loech  ocus  clerech  fochraicce  müintire  nime 
ocus  piana  iftVn,  feib  ros  faillsig  aingel  in  choemthechta  di. 

32.  Is  e  iarom  precept  no  gnathaiged  Adamnän,  cein 
büi  i  noHbethaid.  Is  e  in  pr6cept  sa  din  dos  gni-sium  a  20 
mord&il  fer  n-EramJ,  dia  ro  fuirmed  recht  n-Adamnain  for 
Göedelu,  ocus  dia  ro  ssertha  mnd  la  hAdamnan  ocus  la  Fin- 
achta  Fledach  moc  n-Dunchada  maie  Aeda  Slaine,  la  rig  n- 
Erand  ocus  la  firu  Eranä  ar  chena.  Ar  ib  cumma  tegtis  fir 
ocus  mnä  S  cathaib  ocus  i  conghalaib,  co  fuirmed  in  rechta  25 
sa  Adamn&in.  Is  e  tra  ce^ßcept  no  gnathaiged  P&traic 
mac  Calpraind,  focraici  nime  ocus  piana  itirn  do  indisi  dona 
döinib  no  chretitis  in  coimdid.     Is  e  din  ba  menciu  dognid 

21  fer  LBr. 

13 


194  Vn  Ffs  Adamnäin. 

[Lü:] 

coinarba  Petair  do  Philip  moc  Gordiän  do  rig  Roman,  dia  ro 
chreit  in  comdid,  ocus  dia  ro  chretset  ilmile  aile  in  n-iiair 
sin.  Iss  e  sede  cetri  do  Römänchaib  ro  chreit  in  dänicid 
(p.  3P:)  Isu  Crts^. 

< 

5  33.  Is  e  seo  scel  gnäthaiges  h!^li  do  innisin  do  anmand  na 
firen,  ocuß  se  fö  chrund  bethad  hi  pdrdus.  Oiid  üair  iarom 
oslaices  hjfili  in  lebor  do  forcetol  na  n-anmand,  tecait  andsin 
anmand  inna  firen  irrechtaib  en  n-glegel  chuce  do  cach  aird. 
Innisid  döib  dan  ar  thüs  focraice  inna  firen,  öibnius  ocus 

10  airera  flatha  nime,  ocus  at  forbselti-seom  in  n-airet  sin.  Inni- 
sid immorro  doib  iarsin  plana  ocus  todemama  iffirn  ocus  er- 
bada  latKe  bratha,  ocus  is  foUus  co  mör  gne  m-broin  fair-seom 
fessiu  ocus  for  Enöc,  conid  lat-sin  da  brön  flatha  nime.  ladaid 
hl^le  iarsin  in  lebor,  ocus  ferait  ind  eoiu  nualiguba  dermar 


[LBr:] 

15  Petur  ocus  Pol  ocus  na  haps^aiZ  noemu  archena.  Is  e  so 
din  precept  doroine  Siluestar  abb  Roma  do  Chonsatin  mac 
Helena  do  rig  in  domain  isin  mordäil,  dia  ro  hidpair  in  Röim 
do  Petur  ocus  do  Pol. 

33.  Is  e  so  din  precept  gnathaigeas  hElii  do  anmandaib 
20  na  firian,  ocus  se  fo  chrund  bethad  i  parthus.  On  uair  tra 
oslaices  liElii  in  lebor  do  i)rßcept,  tecait  andsin  anmand  ina 
firen  i  rechtaib  en  n-gel  chuice  di  cecÄ  aird.  Indisid  tra 
doib  ar  tüs  focraice  na  firen,  öibnius  ocus  airera  üatJiSL  nime, 
ocus  it  forbailtig-sium  in  airet  sin.  Indisid  immorro  doib 
25  iarsin  piana  ocus  toda^niama  iürn  ocus  erbadu  lathi  br&tha, 
ocus  is  follus  CO  mor  fair-sium  gne  m-bröin  ocus  töirsi  and  sin 
ocus  for  Enöcc,  conid  iat-sin  da  brön  ücUha,  nime.  Laaid 
hElii  iarsin  uad  lebor  in  precepta,  laait  immorro  ina  heoin 
nualiguba  n-de^mäir  estib  in  tan  sin  ocus  tendait  a  n-eti  fria 


VII  Fis  AdamnÄin.  195 

[LC:1 

ind  üair  sin  ocus  tennait  a  n-ette  fria  curpu,  co  tecait  srotha 
fola  estib  ar  omuu  plan  n-iffirnd  ocus  lathe  brätha. 

34.  In  tan  iarom  is  iat  anmand  inna  ns§m  dianid  erdalta 
siraittreb  flatha  nimi,  dogniat  in  guba  sin,  bä  dethbm  do 
dainib  in  domain,  ciamtis  dera  fola,  dognetfs  oc  erochill  5 
lathi  brätha  ocus  pian  n-  iffirnd.  Is  and  sin  icfas  in  .comdiu 
a  chommdin  fein  fn  cach  n-duni  isin  domun,  i.  fochraice  dona 
firenaib  ocus  piana  dona  pecdachaib.  Cuirfitir  iarum  amal 
sin  in  pecdaig  i  fudamain  pene  suthaine  forsa  n-iadfa  glas 
brethre  De  fo  miscaid  bretheman  brätha  tri  bith  sir.  Ber-  10 
tair  immorro  ind  n&im  ind  fireöin  lucht  na  deirce  ocus  na 
tröcairi  for  deis  De  do  bithaittreb  flatha  nimi,  i.  äit  i  m-biat 
isin  mörglöir  sin  cen  g§s  cen  orchra  cen  crich  cen  forcend 
tria  bithu  sir. 


[LBr:] 

corpaib,  co  tecait  srotha  fola  estib  ar  uamun  pian  if/rn  ocus  15 
lathi  brdtha. 

34.  In  tan  tra  is  iat  anmand  ina  firen  ocus  na  noem 
dianid  irdalta  siraitreb  üatha,  nime,  dogniat  in  n-guba  sin,  ba 
dethb^r  do  döinib  domain,  ciamtis  dera  fala,  dognetis  ar  uamun 
lÄi  bratha.  Beti  iarom  uilc  immda  ocus  imnedai  mora  isin  20 
16  sin,  i.  lathi  brätha.  Is  and  sin  hicfas  in  coimdid  a  cho- 
m&in  fen  fri  cech  oonduine  isin  domun,  piana  laiss  dona  pec- 
dachaib, focraici  immorro  dona  firenaib.  Cuirfithir  din  am- 
laid  sin  i  fudomain  na  pene  suthaine,  conus  iadfa  glass  bretri 
De  fo  miscaid  bre^Äemun  brätha.  Berthar  din  na  noim  ocus  25 
na  fireöin  lucht  na  derci  ocus  na  trocaire  for  deis  De  do 
bithaitreb.  Beit  iarom  isin  morgloir  sin  i  n-oentaiä  dia- 
dachta  ocus  doenachta  maic  De,  isin  oentm'd  is  uaisli  coch 
n-oeaiaidy  i  n-oentaü2  na  nöemtrinoti,  athar  ocus  maic  ocus 
spirti  noim,  AI'  tröcairi  De  tria  immpidi  Adamnain  etc.       30 

13* 


196  VII  Ffs  Adamnäin. 

[LU:] 

35.     Is   amlaid   iarom   at4  in   chathir   sin,   i.   flaith  cen 

üaill,  cen  diummus,  cen  göi,  cen  ecnach,  cen  diupart,  cen 

taithlech,  ceü  gres,  cen  ruci,  cen  mebail,  cen  melacht,  cen 

tnuth,  cen  mördataid,  cen  teidm,  cen  galar,  cen  bochtai,  ceii 

5    nochtai,  cen  dith,  cen  dibad,  cen  chasir,  cen  snechta,  cen 

gäith,  cen  flechud,  cen  deilm,  cen  toraind,  cen  dorche,  cen 
üardataid,  ilaith  üasal  adamra  sererda,  co  suthi,  co  soilsi,  co 
m-bolud  tiri  14in  hi  fall  serer  cecb  mathiusa. 

Finit    •     amen    •    finit. 


VIIL 

Cachulaiim's  Krankenlager  und  die  einzige 

Eifersucht  Emer's. 


1.  Dieser  sehr  interessante  Text  ist  dem  Lebor  na  hUidre 
(s.  S.  113)  entnommen,  Facs.  p.  43  —  50,  und  wird  daselbst  als 
Abschrift  aus  einer  älteren,  leider  nicht  mehr  vorhandenen  Hand- 
schrift, dem  Gelben  Buch  von  Slane  bezeichnet.  Andere 
Handschriften  für  diesen  Text  sind  mir  nicht  bekannt.  Er  ist 
aber  bereits  1858  mit  einer  englischen  Uebersetzung  heraus- 
gegeben von  O'Curry,  Atlantis  No.  H  (Vol.  I)  p.  362—392  und 
No.  III  (Vol.  H)  p.  98^124.  Eine  Anzahl  einzelner  Stellen  ist 
von  Stokes  um  ihrer  Verbalformen  willen  angeführt  worden, 
in  seiner  Abhandlung  über  das  Altirische  Verbum,  Beitr.  VII 
1 — 69.  Die  Skizze  des  Inhalts,  welche  O'Curry  On  the  Mann, 
and  Gast.  II  p.  195 — 198  giebt,  ist  unvollständig.  Seine  Ueber- 
setzung aber  leidet  an  dem  Gebrechen,  an  dem  wohl  alle  älteren 
Uebersetzungen  aus  dem  Irischen  leiden:  Die  Uebersetzer  gehen 
still  über  jede  Schwierigkeit  hinweg  und  übersetzen  Alles*. 


*  O'Curry  hat  gelegentlich  auch  einfache  Stellet!  nicht  richtig 
übersetzt,  z.  B.  noticfitis  diamtis  lat  (Gap.  11,  2)  übersetzt  er  „If  they 
were  with  thee,  —  and  they  would  come,  — ",  während  es  heissen 
muss:  they  would  heal  thee,  if  they  were  with  thee.  In  den  Versen 
Cap.  17  hat  er  die  Verbalfonnen  und  die  Accusative  verkannt.  Trotz- 
dem ist  seine  Uebersetzung  mir  sehr  nützlich  gewesen. 


198  VIII  Serglige  Conculaind, 

2.  Ich  gebe  auch  hier  den  Inhalt  des  Textes  in  freier 
Weise  wieder: 

In  Ulster  wurde  alljährlich  auf  der  Ebene  von  Murthemne 
(Cuchulainn's  Gebiet)  drei  Tage  vor  und  drei  Tage  nach  Sam- 
fuin  (Sommerfinde)  ein  grosses  Fest  gefeiert.  Ehe  Spiel  und 
Wettkampf,  ehe  das  Essen  und  Trinken  begann,  pflegten  die 
Krieger,  einer  nach  dem  andern,  sich  ihrer  Thaten  und  Siege  zu 
rühmen,  und  sie  zeigten  zum  Belege  derselben  die  Spitzen  der 
Zungen  der  erschlagenen  Feinde  vor.  Um  sich  gegenseitig  zu 
überbieten,  mischten  sie  wohl  auch  die  Spitzen  von  Rindszungen 
unter.  Aber  solchem  Betrüge  suchte  man  dadurch  vorzubeugen, 
dass  jeder  sein  Schweii;  über  die  Schenkel  legen  musste;  das 
Schwert  aber  zeugte  gegen  den  Mann,  der  sich  einer  falschen 
Trophäe  rühmte.  D^im  in  alten  Zeiten  sprachen  Dämonen  aus 
den  Waffen  (Cap.  1,  2). 

Einst  wai*  ganz  Ulster  zu  diesem  Feste  auf  der  Ebene  von 
Murthemne  versammelt,  nur  Conall  und  Fergus  fehlen,  jener  der 
Milchbruder  und  dieser  der  Erzieher  Cuchulainn's.  Während 
man  auf  sie  wartet  und  sich  die  Zeit  vertreibt,  lässt  sich  ein 
Schwann  schöner  Vögel  auf  dem  See  nieder.  Die  Frauen  wün- 
schen nichts  sehnlicher  als  solche  Vögel  zu  besitzen,  einen  auf 
jeder  Schulter,  wie  die  Königin  sagt.  Leborcham  wendet  sich 
an  Guchulainu;  dieser,  anfangs  unwillig^  giebt  endlich  nach, 
besteigt  seinen  Wagen,  versetzt  den  Vögeln  einen  kunstvollen 
Schlag  mit  seinem  Schwerte,  und  die  Vögel  werden  gefangen. 
Jede  Frau  bekonunt  zwei,  nur  Ethne  Inguba,  Cuchulainn's 
Gemahlin  (sie),  geht  leer  aus.  Cuchulainn  vertröstet  sie  auf  ein 
ander  Mal  (Cap.  3  —  6).  Nicht  lange  darauf  zeigen  sich  zwei 
wunderbare  Vögel  auf  dem  See.  Sie  sind  mit  einer  goldenen 
Kette  verbunden*  und  erheben  einen  leisen,  einschläfernden  Go- 
saijg.  Vergebens  warnen  Loeg,  der  WagenlenkQr,  und  Ethne 
selbst  vor  dem  Zauber  dieser  Vögel,  Cuchulainn  sucht  sie  in 
seine  Gewalt  zu  bekommen,  aber  seine  Geschicklichkeit  lässt 


*    Aehnliches   wird   von   den  Vögeln   im  Compert  Conculaind  be- 
richtet, B.  S.  137. 


VIll  Serglige  Conculaind.  199 

ihn  im  Stiche.  Missmulhig  lehnt  er  sich  an  einen  Felsen  und 
schläft  ein.  Im  Schlafe  sieht  er  zwei  Frauen,  die  eine  in  grünem, 
die  andere  in  purpurnem  Mantel,  sie  kommen  heran  und  lächelnd 
schlagen  sie  ihn  mit  Gerten,  bis  er  halb  todt  ist,  und  dann  ver- 
schwinden sie  (Cap.  7.  8).  Als  Cuchulainn  die  Sprache  wieder 
findet,  verlangt  er  nach  Tete  Brec,  einem  Palaste  in  Emain,  ge- 
biucht  zu  werden.  Dort  blieb  er,  ohne  zu  sprechen,  ein  ganzes 
Jahr  lang,  bis  doi-selbe  Tag  wiederkehrte.  Fergus,  Conall,  Lugaid 
Reoderg  und  Ethne  umstanden  sein  Lager,  als  ein  unbekannter 
Mann  hereintrat,  der  sich  später  als  Oengus,  Sohn  des  Aed 
Abrät,  zu  erkennen  gab.  Er  kommt  im  Auftrage  seiner  Schwe- 
stern Liban  und  Fann.  Fann  wünscht  Cuchulainn  zum  Manne 
zu  haben,  sie  will  ihm  Liban  zu  seiner  Heilung  schicken  und 
ludet  ihn  ein  in  ihr  schönes  Land  zu  kommen.  Cuchulainn  be- 
giebt  sich  nach  dem  Felsen,  an  welchem  er  das  Jahr  zuvor  in 
Schlaf  versunken  war  (Cap.  9 — 12).  Liban  erscheint  wxd  theilt 
ihm  mit,  dass  Fann,  von  ihrem  Gomahle  Manannän  verlassen, 
ihm  ihre  Liebe  zugewendet  hat,  und  dass  König  Labraid, 
Liban's  Gemahl,  ihm  Fann  als  Preis  anbietet,  wenn  Cuchulainn 
ihm  einen  Tag  lang  gegen  seine  Feinde  Senach  Siabortha,  Echaid 
luil  und  Eogan  Inbir  beistehen  will.  Labraid's  Land  ist  Mag 
Meli,  das  glückliche  Gefilde,  „the  Plains  of  Happiness"  (Cap. 
13.  14).  Cuchulainn  schickt  zunächst  Loeg  mit  Liban,  um  ihm 
Bericht  über  das  Land  zu  bringen.  Loeg  kommt  nach  Labraid's 
Insel,  wohin  sie  in  einem  kleinen  ehernen  Kahne  übersetzen. 
Labraid  war  nicht  auf  der  Insel,  aber  bald  höi*t  man  das 
Bollen  seines  Wagens;  er  erscheint  niedergedrückt  durch  die 
Sorge  um  den  Ausgang  der  bevorstehenden  Schlacht.  Loeg 
kehrt  zu  Cuchulainn  zurück  und  erzählt  ihm,  was  er  gesehen 
(Cap.  15-20). 

[Hier  ist,  offenbar  am  unrechten  Orte,  ein  Stück  eingescho- 
ben, das  nur  lose  mit  der  Haupterzählung  zusammenhängt, 
jedenfalls  aber  zu  Cap.  10  gehört:] 

Um  dieselbe  Zeit  traten  die  Könige  der  Provinzen  mit  Aus- 
schluss Couchobar's  —  denn  Ulster  war  mit  den  übrigen  Pro- 


r 


200  VIII  Serglige  Conculaind. 

vinzeu  verfeindet  —  zusammen,  um  den  König  von  Erinn  zu 
ivähleu.  Es  ^rd  die  tarbfess  („bullfeast^)  genannte  Handlung 
vorgenommen:  Ein  weisser  Stier  wird  geschlachtet;  ein  Mann 
isst  von  dem  Fleische,  trinkt  von  der  Brühe,  bis  er  voll  ist,  und 
legt  sich  darauf  zum  Schlafen  nieder,  während  vier  Druiden 
einen  Zauber  sprechen.  In  seinem  Schlafe  erscheint  ihm  dann 
der  Mann,  der  zum  König  gewählt  werden  soll.  So  geschah  es 
auch  damals.  Durch  dieses  Orakel  wird  als  der  zu  wählende 
König  bezeichnet  ein  junger,  edler  Mann,  mit  zwei  rothen  Strei- 
fen an  seinem  Körper,  der  in  Emain  Macha  am  Kopfkissen  eines 
kranken  Mannes  stehe.  Es  werden  Boten  nach  Emain  gesendet, 
und  Lugaid  Reodcrg,  der  Schützling  Guchuläinn's,  an  dessen 
Krankenlager  stehend,  entspricht  der  Beschreibung  (Cap.  21 — 24). 
Es  folgt  hierauf  eine  längere  Rede  des  Guchulainn,  in  welcher 
dieser  den  Lugaid  über  seine  Pflichten  als  König  belehrt  Lugaid 
verspricht  den  Vorschlägen  folgen  zu  wollen  (Gap.  25 — 27). 

[Darnach  wird  die  Haupterzählung  fortgesetzt:] 
Guchulainn  schickt  Loeg  zu  seiner  Gemahlin  Emer,  um 
dieser  mitzutheilen,  dass  die  Side  seine  Kraft  gebrochen  haben. 
Loeg  sucht,  ehe  er  geht,  den  Guchulainn  durch  ermunternde 
Worte  aus  seiner  Schwäche  herauszureissen  (Gap.  28).  Emer 
ist  entrüstet,  dass  man  nicht  mehr  bemüht  gewesen  ist,  Guchu- 
lainn zu  heilen  (Gap.  29),  geht  nach  Emain  und  sucht  ihrerseits 
den  geschwächten  Helden  zu  ermuntern  (Gap.  30).  und  in  der 
That,  nach  ihren  Worten  erhebt  sich  Guchulainn,  streicht  mit 
der  Hand  über  sein  Gesicht,  thut  Schwäche  und  Lethargie  von 
sich,  und  geht  fort,  bis  er  sich  an  dem  Orte  befand,  den  er 
suchte  (sie).  Da  naht  sich  Liban  und  ladet  ihn  nach  dem  Sid 
ein.  Guchulainn  fragt  nach  Labraid.  Liban  schildert  dessen 
Herrlichkeit  (Gap.  31).  Aber  Guchulainn  will  nicht  der  Ein- 
ladung eines  Weibes  folgen.  Es  wird  (zum  zweiten  Male)  be- 
schlossen, dass  zunächst  Loeg  mit  Liban  gehen  solle.  Sie  treffen 
Aed  Abrät  mit  seinen  Töchtern  (sie)  in  Oenach  Fidga  (Gap.  32). 
Zurückgekehrt  schildert  Loeg  dem  Guchulainn,  was  er  dort 
Wunderbares  gesehen  hat  (Gap.  33.  34). 


VIII  Serglige  Conculaind.  201 

Cuchulainn  fährt  mit  Loeg  nach  Labraid's  Insel.  Es  war 
kurz  Yor  der  grossen  Schlacht,  unzählbar  sind  die  Schaaren  von 
Labraid's  Feinden.  Zwei  unheimlich  krächzende  Raben  verkünden 
Guchulainu's  Anwesenheit.  Dieser  eröffnet  die  Feindseligkeiten, 
indem  er  Eochaid  luil,  der  am  frühen  Morgen  sich  an  der  Quelle 
wusch,  mit  dem  Speer  durchbohrt.  Cuchulainn  tödtet  auch 
Senach  Siaborthe,  und  wüthet  so  entsetzlich,  dass  Labraid  ihn 
bittet  vom  Morden  abzulassen.  Loeg  kennt  seines  Herrn  Un- 
ersättlichkeit, er  lässt  drei  Fässer  mit  kaltem  Wasser  herbei- 
schaffen, um  die  Hitze  desselben  abzukühlen:  das  erste  Fass,  in 
das  Cuchulainn  steigt,  siedet  über;  im  zweiten  wird  das  Wasser 
noch  so  heiss,  dass  niemand  die  Hitze  aushält;  erst  im  dritten  ist 
die  Hitze  erträglich*  (Cap.  35.  36).  Cuchulainn  wird  von  den 
Frauen  besungen.  Liban  bewillkommnet  ihn,  und  Cuchulainn 
berichtet  von  seinem  Kampfe  (Cap.  37.  38).  Diese  Verse  stim- 
men nicht  genau  mit  der  Prosaerzählung  überein. 

Cuchulainn  lebt  einen  Monat  mit  Fann.  Sie  trennen  si(^h, 
treffen  sich  aber  bald  an  einem  verabredeten  Orte.  Alles  dies 
erßihrt  Emer,  Cuchulainu-'s  Gemahlin.  Messer  werden  bereitet, 
mit  fünfzig  Jungfrauen  zieht  sie  heran,  um  Fann  zu  tödten. 
Cuchulainn  schützt  diese  (Cap.  39.  40).  Eraer  macht  ihm  Vor- 
würfe, Cuchulainn  rühmt  Fann,  fühlt  sich  aber  nach  klugen 
Worten  der  Emer  von  Neuem  zu  dieser  hingezogen  (Cap.  41 
bis  43).  Nun  will  Fann  zurücktreten,  ebenso  aber  Emer.  Fann 
klagt  über  ihre  unglückliche  LiebB  (Cap.  44).  Die  Lösung  des 
Conflicts  wird  durch  Manannan  herbeigeführt.  Dieser,  Faim's 
Cremahl,  der  sie  verlassen  hatte,  erfährt  von  ihrer  Lage  und  er- 
scheint plötzlich,  nur  ihr  sichtbar.  Fann  erschrickt,  aber  in 
dem  Liede,  das  sie  singt,  spüi-t  man  nichts  von  Furcht;  sie  er- 
innert Manannan  an  die  Tage  ihres  früheren  Glücks.  Dem 
Cuchulainn  entsagend  wendet  sie  sich  zu  Manaiman,  durch  ihn 
der  Schande*  enthoben  allein  fortgehen  zu  müssen  (Cap.  45.  46). 
Cnchulainn's  Betrübniss   über   Fann's  Verlust   äussert   sich   in 


*   Aehnliches  siehe  im  Täin  Bo  Cualgne,  LU.  p.  63^  lin.  32;  vgl. 
Fled  Bricrend  Cap.  55. 


202  VIII  Serglige  Conculaind. 

gewaltigen  Sprüngen;  lange  bleibt  er,  ohne  Nahrung  zu  sich  zu 
nehmen,  in  den  Bergen  (Gap.  47).  Emer  geht  nach  Emain  und 
bittet  Gonchobar  um  Hülfe.  Den  Zaubersprüchen  der  Druiden 
gelingt  es,  Guchulainn  wieder  zu  sich  zu  bringen.  Er  yerlangt 
zu  trinken.  Sie  geben  ihm  einen  Zaubertrank,  nach  welchem 
ihm  jede  Erinnenuig  an  Fann  schwindet  Emer,  die  ihre  Eifer- 
sucht zu  vergessen  hat,  erhält  einen  ähnlichen  Trank  (Gap.  48). 
Manannän  aber  schüttelte  seinen  Mantel  zwischen  Guchulainn 
und  Fann,  damit  sie  nie  wieder  zusammenkämen. 

3.  Diese  Erzählung  macht  in  der  Form,  in  der  sie  uns  im 
Lebor  na  hUidre  vorliegt,  nicht  den  Eindruck  einer  einheitlichen 
Gomposition.  Dass  die  Wahl  Lugaid's  zum  König  von  Erinn 
(Gap.  21 — 27)  hier  ein  fremder  Bestandtheil  und  an  unrechter 
Stelle  eingefügt  zu  sein  scheint,  erwähnten  wir  schon  oben 
S.  199.  Femer  ist  auffallend,  dass,  ohne  irgend  welche  Er- 
klärung, in  den  ersten  Partien .  nicht  Emer,  sondern  Ethne  In- 
guba  als  Guchulainn's  Gemahlin  genannt  wird.  Emer  tritt  erst 
von  Gap.  28  an  in  den  Vordergrund,  doch  wird  sie  schon  Gap.  9 
erwähnt.  An  letzterer  Stelle  wehrt  sich  Guchulainn  dagegen, 
zu  Emer  gebracht  zu  werden,  wie  Loeg  vorschlägt;  Gap.  28  da- 
gegen ist  es  Guchulainn,  der  Loeg  zu  Emer  abschickt,  um  sie 
von  seinem  Zustande  in  Kenntniss  zu  setzen.  Betrachtet  man 
den  ganzen  Text  als  eine  einheitliche  Gomposition,  so  müsste 
man  zu  Folge  der  in  Gap.  9  enthaltenen  Angabe  annehmen, 
dass  Emer  das  Vorgefallne  erst  nach  einem  Jahre  erfuhr.  Allein 
Gap.  9  und  ff.  einerseits  und  Gap.  28  und  ff.  andrerseits  gehören'' 
verschiedenen  Versionen  an.  Daher  wiederholen  sich  auch  ge- 
wisse Züge:  Zweimal  geht  Loeg  mit  Liban,  um  seinem  Herrn 
Kunde  von  Mag  Meli  zu  bringen,  Gap.  13  und  32.  Zweimal  er- 
holt  sich  Guchulainn,  und  geht  er  nach  dem  Orte,  an  welchem 
er  zuvor  die  Erscheinung  gehabt  hatte,  Gap.  13  und  31.*  Der 
Wunsch,  den  Liban  Gap.  14  äussert,  Guchulainn  möchte  an  Loeg's 


*   Die  Worte   „tanic  remi   iarsiu,   co   m-böi   i   n-airbi  ro   fr^*  In 
Cap.  31  sind  nur  im  Lichte  Yon  Cap.  12  und  13  verständlich. 


YIII  Sei^lige  Gonculaind.  203 

Stelle  sein,  kehrt  Cap.  34  Vers  6  wieder.  Mit  Cap.  28  beginnt 
also. eine  zw.eite  Version  eines  Theils  der  Sage.  Bei  dieser  An- 
nahme ergiebt  sich  auch,  dass  die  Erzählung  von  Lugaid's  Wahl 
(Cap.  21 — 27)  nicht  eigentlich  aus  Versehen  so  gestellt  ist:  ein 
Diaskeuast  stellte  sie  yielmehr  an  das  Ende  der  einen  Version. 
Aber  auch  die  ersten  Theile  (bis  Cap.  21)  bilden  keineswegs  ein 
einheitliches,  widerspruchsloses  Ganze:  Cap.  14  finden  wir  be- 
reits Loeg  mit  Liban  bei  Faim,  aber  Cap.  15  wird  erzählt,  dass 
sie  erst  nach  Labraid's  Insel  übersetzen,  die  doch  auch  Fanu's 
Wohnort  ist,  und  Cap.  16  fragt  Loeg  nach  Fann,  als  ob  er  sie 
noch  nie  gesehen  hätte.  Auch  Wiederholungen  lassen  sich  nach- 
weisen: Labr^d  begrüsst  Loeg  Cap.  20  mit  derselben  Formel, 
mit  der  ihn  Cap.  16  die  fünfzig  Frauen  bewiUkonminet  hatten. 
Die  Beobachtung,  dass  die  Gedichte  nicht  immer  mit  der 
Prosaerzählung  übereinstimmen  (vgl.  S.  114  und  95),  machen 
wir  auch  hier.  Cuchulainn's  Bericht  von  seinem  Kampfe  gegen 
Labraid's  Feinde  in  dem  Gedichte  Cap.  38  entspricht  nicht  ge- 
nau den  Angaben  in  Cap.  36.  Der  yorliegcnde  Text  hat  eine 
besonders  grosse  Fülle  von  Gedichten  aufzuweisen.  Diese  Ge- 
dichte rühren  gewiss  nicht  alle  von  einem  und  demselben  Autor 
her.  Dies  zeigt  sich  z.  B.  Cap.  33  und  34,  wo  das  Götterland 
in  zwei  verschiedenen  Gedichten,  beide  dem  Loeg  in  den  Mmid 
gelegt,  geschildert  wird.  Wahrscheinlich  ist  der  vorliegende 
Text  so  entstanden,  dass  ein  Diaskeuast  —  vielleicht  der  Schrei- 
ber des  Gelben  Buchs  von  Slane  —  verschiedene,  auf  denselben 
Stoff  bezügliche  Prosastücke  und  Gedichte  sammelte  und  ver- 
einigte. Es  wäre  daher  nicht  unmöglich,  dass  in  einer  zweiten 
Handschrift  einer  oder  der  andere  der  Theile  fehlte,  die  wir  im 
Lebor  na  hUidre  beisammen  finden.  Aehnliche  Verhältnisse  lagen 
uns  thatsächlich  bei  der  unter  V  mitgetheilten  Sage  von  Cuchu- 
lainn's Geburt  vor:  das  Egerton  Manuscript  enthielt  hinter  ein- 
ander. Version  1  und  Version  2  mit  dem  Anhang,  Cuchulainn's 
Erziehung  betreffend;  im  Lebor  na  hUidre  fanden  wir  nur  Ver- 
sion 1,  aber  diese  (wenigstens  ursprünglich)  mit  dem  Anhange 
I  versehen. 


204  Vin  Serglige  Conculaind. 

4.  Ueber  die  mythischen  Elemente  in  diesem  Texte  nur 
wenige  Worte.  Aed  Abrät  und  seine  Töchter  Fanu  und  Liban 
werden  Side  genannt  Höchst  merkwürdig  ist  die  etymologische 
Erklärung  der  Namen  in  Cap.  17.  Zu  den  Side  gehört  auch 
König  Labraid,  Liban's  Gemahl.  Bekannter  als  alle  diese  ist 
Manannän,  von  den  Tuatha  De  Danann.  Während  die  Side 
auch  in  der  irischen  Tradition  mythische  Wesen  sind,  sollen  die 
Tuatha  De  Danaun  zu  den  Völkerschichten  zählen,  welche  Irland 
inne  hatten,  ehe  die  Goidel  (Maie  Miled  etc.,  „the  Milesians** 
aus  Spanien)  kamen.  Für  weitere  Auskunft  verweisen  wir  vor- 
läufig auf  die  Indices  zu  O'Curry's  Lectures  on  the  Manners  and 
Customs  of  the  Ancient  Irish.  Manannän  ist  Gemahl  der  Fann, 
steht  also  in  einer  gewissen  Beziehung  zu  den  Side*.  Sein 
Wohnort  ist  die  Insel  Manann  (jetzt  Man),  deren  Name  genau 
wie  Danann  gebildet  ist.  Ebenso  ist  Labraid's  Sitz  eine  Insel, 
Inis  Labrada  genannt.  O'Curry  war  vielleicht  zu  ernstlich  be- 
müht, alle  hier  vorkommenden  Ortsnamen  mit  bestimmten  Oert- 
lichkeiten  Irland's  zu  identificiren.  Der  Mythus  ist  in  Irland 
localisirt  worden,  aber  ursprünglich  ist  Labraid's  Reich  eben 
mythisch,  z.  B.  wenn  es  Mag  Meli,  Glückliches  Gefilde,  genannt 
und  als  solches  geschildert  wird.  In  ähnlicher  Weise  wurde  als 
Mider's  Wohnsitz  Bri  Leith  bezeichnet,  ein  in  Mag  Breg  gelegner 
Hügel  (s.  S.  130,  18);  aber  das  Land,  welches  Mider  in  dem 
S.  132  mitgetheilten  Gedichte  schildert,  ist  offenbar  das  mythi- 
sche Elysium  der  alten  Goedelen.  Ueber  die  Cap.  13  genannten 
Feinde  Labraid's  vermag  ich  für  jetzt  keine  weitere  Auskunft 
zu  geben. 

5.  Was  dasVersmass  anlangt,  so  finden  wir  auch  in  diesem 
Texte  vorwiegend  verschiedene  Variationen  der  Strophe  zu  vier 
siebensilbigen  Halbzeilen.    Aber  es  kommen  auch  andere,  in  der 


*  Das  Yerhältniss  der  Side  zu  den  Tuatha  D^  Danaun  ist  noch 
nicht  genau  untersucht.  In  einem  Gedichte  bei  O'Curry,  On  the  Mann, 
and  Gust.  II  p.  71,  wird  Mider,  den  wir  S.  116  als  Side  kennen  gelernt 
haben,  zu  den  Tuatha  D^  Danann  gerechnet.  Manannan  heisst  mac  Lir, 
„son  of  the  sea",  vgl.  Stokes,  Three  Ir.  Gloss.  p.  xxxv. 


yill  Serglige  Conculaind.  205 

Handschrift  durch  beigesetztes  K  (d.  i.  Rose?)  als  metrisch  be- 
zeichnete Stücke  vor,  deren  System  ich  vielleicht  nicht  immer 
richtig  erkannt  habe.  Es  sind  namentlich  die  mit  Fochon  be- 
ginnenden dithyrhambischen  Stücke  in  Cap.  17.  18,  19.  38,  wie 
sie  vereinzelt  auch  S.  103  und  zahlreicher  weiter  unten  im  Fled 
Bricrend  zu  finden  sind.  Derselben  Art  sind  auch  die  poeti- 
schen Stücke  in  Cap.  28.  40.  41.  Die  Handschrift  hat  an  diesen 
Stellen  weder  Versabtheilung  noch  Interpunction. 

6.  Die  Ergänzung  der  in  der  Handschrift  gebrauchten  Ab- 
kürzungen ist  nur  in  folgenden  Fällen  unbezeichnet  geblieben: 
1)  in  ocuSy  2)  in  for,  3)  im  Nominativ  Cuchulaind  (der  nicht 
selten  nur  cul  oder  cucl  geschrieben  ist),  und  überhau])t  in  dem 
unveränderlichen  —  laind  dieses  Eigennamens. 


Slieht  Libair  Badl  Slanl. 
Seirfligl  Coneulaind  inso  sls  oeas  Oen^t  Emire. 

World,  die  mir  besondere  ^hwierigkeit  bereiten,  sind  mit  Sternoheu  m&rkirt. 

1.  Oenach  dognfthe  la  Ultu  cecha  bliadna,  i.  tri  lä  rfa 

samfuin  ocus  tri  laa  iarma  ocus  lathe  na  samna  feisne.  Iss  ed 

.  *  .    .      .  *** 

eret   no   bitis  Ulaid   insin   im-Maig  Murthemni  oc  ferthain 

öenaig  na  samna  cecha  bliadna,  ocus  ni  ra  be  isin  bith  ni 

dognethe  in  n-eret  sin  leü  acht  cluchi  ocus  ceti  ocus  änius    5 

ocus  aibinnitts  ocus  longad  ocua  tomailt,  conid  desin  atät  na 

trenae  samna  sechnon  na  hErend. 

2.  Fechtas  and  tra  fertha  oenach  la  hUltu  im-Maig  Mur- 
themni, ocus  ba^'hairi  'no  fertha  leu  fobith  tabarta  do  chäch 

a  chomraime  ocus  a  gascid  do  gres  cecha  samna.  Ba  bes  leu  10 
dan  diag  inna  comraime  ferthain  iud  öenaig,  i.  rind  aurlabra 
cech  fir  no  marbtais  do  thabairt  inna  m-bossä,n,  ocus  dobertis 
aurlabrai  na  cethrse  do  ilugud  na  comram  hi  sudiu,  ocus  do- 
bered  dich  a  chomram  and  sin  ös  aird,  acht  bä  cach  ar  üair. 
Ocus  is  amlaid  dognitis  sin  ocus  a  claidib  for  a  sliastaib,  in  lö 


206  VIII  Serglige  Couculaind. 

tan  dognitis  in  comram.  Ar  imsöitis  a  claidib  friu,  in  tan 
dognitis  güchomram.  DeithbiV  6n,  ar  no  labraitis  demna  fria 
dia  n-armaib,  conid  de  batir  comarchi  forro  a  n-airm. 

3.  Tancatar  Ulaid  uli  dochom  ind  oenaig  acht  dias  namma, 
5    i.  Conall  Gemach   ocus  Fergus  mac  Roig.     „Ferthair  a  n- 

öenach"  ol  Ulaid.  „Ni  firfidir*',  ol  Cuculainn,  „co  ti  Gonali 
ocus  Fergus**,  fo  bith  ba  haiti  dö  Fergus  ocus  ba  comalta  Co- 
nall Gernach.  Asbert  Sencha  iarom:  „Imberthar  fidcella  dun 
coleic,  ocus  canitir  drechta,  ocus  agat  clesamnaig**.  Dognither 
10  iarom  ani  sin.  A  m-bätar  and  iarom,  tairnid  enlaith  forsin 
loch  ocaib.     Ni  batar  i  n-]&re  enlaith  ba  c^ini. 

4.  Batar  imtholtanaig  na  mn4  im  na  heönu  imdarubart 
(sie)  fair.  Gabais  cäch  dib  immarbaig  ammuin  a  celi  im 
gabail   na  n-en.     Asbert  Ethne  Aitencäithrech  hen  Concho- 

15  havr:  „Asagussim  en  cechtar  mo  da  güaland  (p.  43^:)  dind 
enlaith  ucut**.  „Assagussem  uli**  ol  na  mnä,  „ani  sin**.  „Mä 
gabtair  do  neoch,  is  dam-sa  ceta  gebthar**  ol  Ethne  Inguba 
ben  Conculaind.  „Cid  dogenam?"  ol  na  mnL  ,JNinsa'*,  for 
Leborcham  ingen  Oa  ocus  Adairce,  „riga-sa  üaib  do  chuinchid 

20  Conculaind. 

5.  Luid  iarom  co  Coinculaind  ocus  asbert  fris:  „Is  ail  dona 
mnäib  ind  eoin  ucut  üat-siu**.  Atetha  a  claideb  do  imbert 
turri.  „Ni  fogbat  merdrecha  \Jlad  anaill  acht  foraim  en  döib 
do  thabairt  fornd  indiu**.     „Ni  cöir  duit  em**  for  Leborcham 

25  „füasnad  friu,  ai*  is  triut  atä  in  tres  anim  fil  for  miiäib  Vlad, 
i.  guille**.  Ar  it  e  teora  anmi  fil  for  mnaib  Ulo^,  i.  clüine 
ocus  minde  ocus  .guille.  Ar  cech  hen  ro  charastar  Conall 
C/rnach,  ba  clöen;  cach  hen  daw  ro  chara8tä.r  Cüscraid  Mend 
Macha  mac  Conchobair,   dobered   forminde  for  a  erlabrai; 

30  at^  samlaid,  cech  hen  ro  charastar  Coinculaind,  no  goUad 
iarom  a  rose  fo  chosmailius  Conculaind  ocus  ar  a  seirc,  ar  h& 


30  Concul.  Lü. 


Yin  Serglige  Conculaind.  207 

d&n  do-som,  in  tan  ba  hole  a  menma,  uo  slocad  iudala  suil, 
conna  roched  corr  iuna  cind,  do  teirged  indala  n-4i  immach 
commeit  chori  cholbthaigi. 

6.  „Indel  dun  in  carpat,  a  Laich  I'*  ol  Cuculaind.     Ind- 
us Löeg   iarom   in   carpat,   ocus  teit  Cuculaind  sin  carpat    5 
OCU8  ataig  taithbeim  dia  claidiub  döib,  co  ruildetar  a  m-bossa 
ocus  a  n-eti  dind  usciu.     Nos  gaibet  uli  iarom  ocus  dos  her- 
tatdr  leo,  ocus  fodailsct  dona  mn4ib,  conna  ra  bi  ben  nad 
rissed  d4  en  diib  acht  Ethne  Ingubai  a  höenur.     T&iüc  de 
iarom  co  a  mnäi   fessin.     „Is'olc   do  menmsi^'  ol  Cuculaind  10 
fria.     „Ni  olc"  ol  Ethne,  „üair  is  uaim  fodailter  doib.     „Is 
dethbir  dait"  ol  si  ^fiii  fil  diib  mnäi  nachit  charad  no  nä  beth 
cuit  dait,  uair  mdd  messi,  ni  fil  cuit  do  nach  ailiu  innium-sa 
acht  duit-siu  th'  oenur**.     „N4  bad  olc  do  menma  tra",  ol 
Cuculaind.     „Dia  tisat  eoin  Mag  Murthemni  no  Boind,  in  da,  15 
en  ba  haildem  dib,  dut  icfat.^ 

7.  Ni  bo  chian  iarom»  co  n-accatar  da  en  forsind  loch» 
ocus  rond  dercoir  etorro.  Cansit  ceol  lu-bec.  Torchair  cot- 
lud  forsin  slög.  Atraig  Cuculaind  a  n-docom.  „Dia  cois- 
tithe  frim/'  or  L£§g  ocus  ol  Ethne,  „ni  rigtha  chucu,  tir  itä  20 
n&ch  cumachta  for  a  cul  na  n-en  sa.  Atethatär  eoin  dam-sa 
chena'S  „In  doig  bat  dorn  eligud-sa  6\\?^  ol  Cuculainn. 
„Gaibthi  cloich  isin  tailm,  a  Löigl^^  Geibthi  Ij<>eg  iarom 
('p.  44»:)  cloich  ocus  dobeir  isin  tuilm. .  Dos  leci  Cuculaiim 
cloich  foraib.  Focairt  imroll.  „Fe  araa;!"  ol  so.  Gaibid  cloich  25 
n-aile.  Dos  leic  döib,  ocus  luid  seocu.  „Am  trüsa  tra,"  ol 
se,  „ö  gabus-sa  gaisced,  ni  ro  la  imroll  mo  urchur  cussin 
diu".  Fochairt  a  chroisig  fwrro,  colluid  tre  sciath  n-ete  iij^ 
dala  heoin  la  sodain.    Lotair  foa  lind. 

8.  Dotha§t  Cuculainn  iarsin,  6o  tard  a  druim  frisin  liic,  30 
ocus  ba  hole  a  menma  leis,  ocus  dofuit  cotlud  fair.     Co  n- 


1  banolc  LÜ.  i8  cotlad  LU. 


208  VIIl  Serglige  Conculaind. 

accai  in  da  mnäi  cucai,  indala  n-ai  brat  üaine  impe»  alaili 
brat  corcra  coicdiabail  im  sude.  DoUaid  in  hen  cosin  brot 
üane  chucai  ocus  tibid  gen  fris,  ocus  dobert  beim  dind  ech- 
ücisc  dö.  Dothset  alaili  cucai  dan  ocus  tibid  fris  ocus  nod 
5  slaid  fön  alt  cetna,  ocus  batäx  fri  dana  möir  oca  sin,  i.  cech- 
tar  de  immascch  *  cucai  beus  dia  bualad,  co  m-bo  marb  acht 
bec.    Lotir  üad  iarom. 

9.  Arigsitar  Ulaid  uli  auf  sin  ocus  asbertatär,  ara  n-duscide. 
„Acc",  ol  Fergus,  „nachiu  glüasid,  res  atchi".     Atracht  iarom 

10  trena  chotlud.  „Cid  dot  röqpd?*'  ol  Ulaid  fris.  Ni  ro  fet 
iarom  a  n-acallaim.  „Nom  barar^  for  se  „dom  sergligu,  i.  don 
Teti  Bricc,  na  h&  do  Dun  Imrith  no  do  Diin  Delca".  JSfot 
bertar  do  saigid  Emiri  do  Dun  Delca"  for  Ls§g.  „Aicc",  ol 
se,  „mo  breith  don  Teti  Brie".    Berair  ass  iarom,  co  m-böi  co 

15  cend  m-bliadna  isin  magin  sin  cen  labrad  fri  nech  etir. 

10.  Lathi  n-and  resin  t-samfuin  aile  cind  bliadna,  a  m- 
bätar  Ulaid  imbi  isin  taig,  i.  Fergus  etir  ocus  fraigid,  Conall 
Gemach  etir  ocus  crand,  Lugaid  Reöderg  etir  ocus  adart, 
Ethne  Ingubai  fria  chossa,  a  m-batar  iarom  fön  samail'sin, 

20  tänic  fer  chucu  isa  tech  ocus  dessid  forsind  airiniuch  na  im- 
dai  i  m-böi  Guculainn.  „Cid  dot  tucai  and  sin?^'  ol  Conall 
Cernach.  „Nin$a^  ol  so.  „MM  ina  släinti  ind  fir  fil  sund 
ro  bad  chomairche  ar  Ultaib  ulib,  inid  i  lobrai  ocus  i  n-fng&s 
dan  atä,  is  möo  de  as  comairche  airihiu.  Nf  agur  nech  iarom, 

25  uair  is  dia  acallaim*  dodeochad".  „Tathut  ffi§lt6,  nf  aigther 
nil«  ol  Ulaid. 

11.  Atraig  iarsin  inua  sesam  ocus  gabais  doib  inna  randa 
sa  sis  iarom: 

„A  Cuculaind  fot  galar    ni  bo  sirsan  in  t-anad, 
30    not  icfitis,  diamtis  lat,     ingena  Aeda  Abrät. 

Asbert  Liban  immaig  Cruaich     bis  for  deis  Labrada  Luaith, 
ro  bad  cridiscel  la  Faind     coibligi  fri  Coinculaind.  4 

27  randu  LU, 


VllI  Serglige  Conculaind.  209 

Ro  bad  iiimain  lä,  mäd  fir    ricfed  Cuchulaiiid  mo  thir, 
-   rambiad  arcat  ocus  ör,    rombiad  mör  fina  do  öl. 

Diammad  chara  dam  cose     Cuchulaind  mac  Soalte, 

i  n-atcoimarc  ina  süan     bes  atcoad  ceu  a  slüag.  s 

I  m-Maig  Murthemni  siit  teis     aidchi  samna,  nib  ainles,        5 
dorn  ficfe  uaim-se  Liban     a  Cuchulaiud  cot  galar/^ 

A  cd.  c. 

12.  „Coicb  thussa?"  ol  lat.  „Messi  Oengtre  mac  Äeda 
Abrät"  ol  se.  Luid  üadib  iarom  in  fer,  ocus  ni  fetatar,  cia 
deochaid  no  can  don  luid.  Atraig  Cui^ulaind  ina  sudi  iai*om  10 
ocus  labrais  iarsin.  ^k  mithig  em"  ol  \}\aid  „ani  sin  isnith* 
cid  a  n-dot  rönad."  „Atconnarc  em"  ol  se  „aislingi  immon 
samain  in  n-uraid."  Adfet  doib  uli  Bmal  atchonnairc.  „Cid 
dogentar  di  sudm  a  popa  Choncobair?"  ol  Cuchulaind.  „Do- 
gentar"  ol  Concobar  „orta,  co  ris  in  corthe  cetna."  15 

13.  Luid  Cuchulaind  ass  iarom,  <3o  ränic  in  corthe,  co 
n-accai  in  mnäi  bruit  üani  clmcai.  „Maith  sin,  a  Cuchulaind" 
ol  si.  „Ni  maith  diin  em.  Cid  ior  twrusi  chucnnd  in  n-uraid?" 
ol  Cuchulaind.  „Ni  du  for  fogail  em"  ol  si  „dodeochammar-ni, 
acht  is  do  chuinchid  for  ciiratraid.  Dodeochad-sa  em  dot  20 
acallaim-siu"  ol  in  be^i  „o  Faind  ingin  Aeda  Abrät;  ros  leci 
Manandan  mac  Lir,  ocus  dorat  seirc  duit-siu  iarom.  Libyi 
daw  m'ainm-se  fein.*  Timarnad  duit  iarom  6m  celiu,  o  La- 
braid  Luathlam  ar  claideb:  Dobrra  deit  in  mnai  ar  debaid 
n-oenlai  leis  fri  Senach  Siaborthe  ocus  fri  Ecdaig  n-Iüil  ocus  25 
fri  Eogan  n-Inlnr."  „Nimtha  maith  em"  ol  se,  do  chath  fri 
firu  indiu".  „Bid  gar  üar  ani  sin,"  or  Liban,  „bia  slan,  ocus 
doformastar  deit  a  n-dotesta  dit  nii-t  Is  denta  dait  ar  La- 
braid  ani  sin,  ar  is  e  Icech  as  dech  di  ocail)  domain".  „Ci-si 
airm  hita  side?"  for  Cuchulaind.  „Ita  i  m-Maig  Meli"  ol  si.  3ü 
Js  ferr  dam-sa  techt  leth  n-aill"  ol  ind  ingen.    „Tiet  Lseg 

• 

a»  celiu  LU. 

14 


210  VIII  Serglige  Conculaind. 

lat"  ol  Cuchulaind  „d'fis  in  tiri  asa  tudchad".  „Tset  iarom" 
ol  Liban. 

14.  Lotar  iarom,  co  rancatar  co  airm  i  m-boi  Fand, 
(p.  45*:)  Tic  iarom  Liban  dia  saigid  Löig  ocus  geibthi  ar  güa- 
5  laind.  „Ni  raga  ass  tra,  a  Loig,"  ol  Fand  »^indiu  i  m-bethu, 
acht  manit  ainge  ben".  „Ni  bo  ed  as  mö  ro  gnathaigsem  dün 
cus  trath  sa"  for  Loeg  „bancomarchi".  „Appraind  ocus  bith- 
appraind,  nach  he  Cuchulaind  fil  it  rieht  indossa"  or  Liban. 
,3^d  maith  lim-sa  dan,  co  m-bad  he  no  beth  and"  for  Ls§g. 

10  15.  Lotar  ass  iarom,  con  rancatar  töeb  na  indse,  co  n-acca- 

tar  in  lungine  credume  forsind  loch  ar  a  cind.  Tiagait  iarom 
isin  lunga  ocus  tiagait  isin  n-insi  ocus  lotar  do  dorus  tige,  co 
n-accatar  in  fer  chucu.    Is  and  asbert  Liban  fris: 

„Gate  Labraid  Luathläm  ar  claideb     as  cend  m-buden  m-büada, 
15  buaid  üas  ehret  charpait  glinni     dercas  rinni  ruada." 

Frisgart  dissi  in  fer  iarsin  co  n-epert  so  fria: 

„Atä  Labraid  luithe  cland     ni  h&  mall  bid  imda 

tinol  catha  cuirther  4r     dia*  ba  lan  Mag  Fidgse."  4 

16.  Tiagait  iarom  isa  tech,  co  n-accatar  tri  coecto  im- 
20  dad  is  tig,  ocus  tri  coicait  ban  indib.    Fersait  ule  faelti  fri 

Löeg.    Is  ed  asbertatar  uli  fris: 

„Fochen  duit  a  Loig    diag  neich  las  tudchad 
ocus  0  tudchad    is  dit  döig  fesni." 

„Cid  dogena  fecht  sa  a  Loig?"  for  Liban.    „In  raga  do 
25  acallaim  Fainde  coleic?"  „Ragat,  acht  co  fiasur  in  n-airm  at4". 
„Niwsa.    Atä  i  n-airicul  fo  leith"  ol  Liban.    Lotar  iarom  dia 
hacallaim  ocus  ferais  side  fselte  friu  ton  innas  cetna. 

17.  Fand  din  ingen  A'eda  Abrät,  i.  sfed  tene,  is  he  tene 
na  süla,  in  mac  imlesei);  fand  iarom  ainm  na  dere  doths&t 


18  chuchu  Lü. 


VIII  Serglige  Conciilaind.  211 

tairis.  Ar  a  glaini  ro  ainmniged  disi  sin  ocus  ar  a  cöimi,  ar 
ni  böi  isin  bith  frisa  samailte  cheua.  In  tan  m-bätar  and 
iarom,  co  cüalatar  culgaire  carpait  Labrada  dund  insi.  „Is 
olc  mewma  Labrada  indiu"  ol  Liban.  „Tiagam  dia  (pag.  45^:) 
acoallaim".  Tiagait  ass  imraach  ocus  ferais  Liban  faelti  fris,  5 
CO  n-epcrt: 

[RJ    „Fochen  Labraid  Luath  law  ar  claideb 
comarbse  buidne    snede  slegaige 
slaidid  sciathu    scailid  gou 

crechtnaigid  curpu    gonaid  soeru  4  10 

saigid  oirguiu  aildiu  innaib* 
manraid  slüagu  sreid  müine* 
fobartach  fian    fochen  Ldbraid.^^ 

Foch.    Lab. 

18.  Nis   frecart  Labra/d  beus,  ocus  asbert  ind   ingen  15 
atheruch: 

[R.]    „Fochen  Labraiä  Lüath  lam  ar  claideb  augra 

urlara  do  rath    rurtoch  do  chdch    saigthech  do  cath 
crechtach  a  thöeb    cundail  a  briathar   brigach  a  chert 
cartach  a  flaith    laimtech  a  des    diglach  a  gus  20 

tinbecÄ  la  eochu    Labraid  fochen. 

F.  L. 

Ni  ro  regart  beus  Labraid;  canaid  si  läid  n-aili  aflF- 
ridissi : 

[R.]    „Fochen  Labraad  Lüath  lam  ar  claidem  25 

l£§chdu  ocaib    uallchu  murib 
manraid  gossa    gniid  cathu 
criathraid  öcu    tocbaid  lobru 
taimid  triunu    fochen  Labraid." 

F.  L.  30 

19.  „Ni  maith  a  n-asberi  a  ben"  ol  inti  Labraid,  conid 
and  asbert: 

13  Labraid  oni.  Lü. 

14* 


212  VIII  Serglige  Conculaind. 

[R.]     „Ni  ual  na  hüabur  dam  a  ben 

TLBjch  ardarcnid  mellchai  mescthair  ar  cond 

rechmi  cath  n-imrind  n-imda  n-imamnas 

imberta  claideb  n-derg  ar  doruaib  desaib 

5  tuathaib  ilib  oenchridiu  Echdach  lüil 

ni  tanbi  nach  n-üall.  ni  uall  ni  üabar  dam  a  ben/^ 
• 

20.  „Bad  maith  lat  do  mmma  tra"  ol  in  ben  or  Liban 
fris  (sie).  „Atä  Loeg  ara  Conculaind  sund,  ocus  timamäd 
duit  üad,  dot  icfa  slög  üad:"  Ferais  Labraid  felti  fris  iarom 

10  a  n-asbert:  „Fochen  duit  a  Läig  fo  bith  na  mnä  las  tänac 

ocus  in  chaich  o  tudchad.   Do  duit  do  tig  a  Läig**  or  Lshraid 

„ocus  ragaid  Liban  it  diäid." 

Tic  Lseg  ass  iarom  co  Emain  ocus  adfet  a  scela  do  Choin- 

culaind  ocus  do  chach  olchena.    Atraig  Cuchulaind  iarsin  na 
15  sudi  ocus  dobeft  läim  dar  a  agid  ocus  acallais  Laeg  co  gle, 

ocus  ba  nertiti  leis  a  menma,  na  scela  adfiadar  do  in  gilla. 

21.  (P.  46*:)  B4i  dan  terchomrac  oc  cethri  oUchoece- 
daib  hErend  ind  inbaid  sin,  düs  in  faigbitis  nech  bad  toga  leo 
dia  tibertis  rigi  n-Erend.    Uair  ba  hole  leo  tilach  airechais 

20  ocus  tigernais  hErend,  i.  Temair,  a  bith  cen  rei^htgi  rig  forri, 
ocus  hk  olc  leo  na  tüatha  cen  smacht  rig  oc  coc^'rtad  a  co- 
trebi.  Ar  batar  fir  hViVend  cen  smacht  rig  forro  fri  re  secht 
m-bliadan  iar  n-dith  Conaire  i  m-Brudiu  Dä.derca  cussin  mor- 
dail  sin  cethri  cöiced  n-Erend  hi  Teraraig  na  rig  hi  tig  Erc 

25  mic  Corpri  Niadfer. 

22.  At  lat  so  immorro  rig  bätar  isin  dail  sin,  i.  Medb 
ocus  Aflill,  Cüroi  ocus  Tigeniach  Tetbannach  moc  Luchtai 
ocus  Find  moc  Rossa.  Ni  dentäis  iarom  ind  fir  sea  comairli 
rig  fri  Ultu,  fo  bith  ar  is  d'öcnoentaib  bätar  ind  fir  se  hi  cend 

30  Vlad.  Dognither  iarom  tarbfes  leo  and  sin,  co  fiastais  esti, 
cia  dia  tibertais  rigi. 


17  oc  crethri  LU. 


VIII  Serglige  Conculaind.  213 

23.  Is  amlaid  dognithe  in  tarbfes  sin,  i.  tarb  find  do 
marbad  ocus  öen  fer  do  cathim  a  satha  dia  eöil  ocus  da  en- 
bruth),  ocus  cotlud  do  fön  saith  sin  ocus  ör  firindi  do  cantain 
do  cethri  di-udib  fair,  ocus  atchithe  do  i  n-aslingi  innas  ind 
fir  nö  rigfaide  and  asa  deilb  ocus  asa  te^rascbail  ocus  innas  ind  5 
oprid  dognith.    Diuchtrais  in  fer  asa  chotlud  ocus  adfiadar 

a  res  dona  rigaib,  i.  möeth  oclaech  sser  sonairt  co  n-da  cris 
derca  tairis,  ocus  se  os  adart  fir  i  sirc  i  n-£main  Macha, 

24.  FaidiU'r  iarom  techta  frisin  co  Emain.  Is  and  sin 
bätar  IJlaid  ina  twrchomruc  im  Choncob«r  i  n- Emain  in  tan  10 
sin,  ocus  Cuchulaind  ina  seirgligu  and.  Atfiadat  a  sccia  do 
Choncobwr  ocus  do  mathib  \J\ad  olchena.  „Fil  linni  mac  sser 
soceneoü  fon  samail  sin"  ol  Concobwr,  „i.  Lugaid  Reoderg  mac 
Na  tri  Find  Emna,  dalta  Conculaind,  fil  os  adart  na  himda 
thall  anuie  oc  urgartigud  a  aiti,  i.  Conculaind,  fil  hi  sirg.  15 
Atraig  Cuculaind  andaide  ocus  gebid  for  tecosc  a  daltai,  conid 
and  asbert: 


(P.  46^:)  Brfathartheeose  Coneulaind  inso. 

25.  Nir  bat  taerrrechtach  debtha  deue  doergairce.  Nir 
bat  disctV  döichlech  diummasach.  Nibbät  ecal  ocal  opond  esa- 
main.  Ni  pät  taime  omain  mandartha  mesctha.*  Ni  bat  derg-  20 
nat  colla*  coirme  hi  tig  nirech.'  Ni  bat  ilfurig  im  irad  n-ech- 
trand.  Ni  säis  ddine  dochlu  dichumaing.*  Ni  iadat  iubaili  for 
etechtu  ail.  Airliter  cwmni  cöich  comarbai  cre.  Cuibsigter 
sencaid  sin  co  firinne  fiu  hit  fiadnaisi.  Finnatar  bethamain 
brathir  sceo  mbroga.*  Mrogatar  genelaigi  ges  ci  üa  genitir  25 
gein.*  GsLirter  bibeoaigter  fri  oethu.  Airm  irro  trebsat  mairm.* 
Mäinigt^r  comarbai  for  athechtu  thoich.*  Tocomlüat  anfini  co 
anemthe  nert.* 

26.  Ni  fresnesea  co  labur.    Ni  aisneisea  co  glörach.    Ni 
fuirse.     Ni  chuitbe.     Ni  faitchither  senori.    Ni  pä  mithom-  30 


214  VIII  Serglige  Conculaind. 

tinach  o  neodh.  Ni  geis  co  ansa.  Ni  ettis  nech  cen  a  do- 
manches.  Caiii  öis.  Cäin  era.  Caia  airlice.  Bat  umal  münta 
ö  gsethaib.  Bat  cwmaecli  coisc  öt  senaib.  Bat  seichmech  riaglä. 
athardai.    Ni  pat  liarcraidech  im  chardiu.    Bat  gusmar  im 

5  uaimtiu.  Ni  pa  frithenecli  debtlia  hit  ilchomraicib.  Nir  bat 
scelach  athcossanach.  Ni  faisce.  Ni  thaiscQ  ni.  Ni  ba  torba. 
Gonsecha  do  cursachad  i  gnimaib  antechtai.  Ni  chomainse 
th'  irinne  ar  thoil  daine.  Ni  bat  athboingid,  ar  nar  bat  ai- 
threch.    Ni  bat  comromach,  ar  na  bat  miscnech.    Nir  bat 

10  lese,  ar  nar  bat  meirb.  Nir  bat  roescid,  ar  na  bat  doescair. 
Ar-dot-chuibdig  fri  sechem  na  m-briathar  sin  a  mic?" 

27.    Is  and  asb^t  Lugaid  in  so  sis  fri  Coinculaind: 

„Ed  as  mait  a  m-bith  ule,*     arin  festar  cach  dune, 
no  CO  teseba*  ni  de,  firfaider  mädurise." 

15  Luid  Lugaid  iarsin  frisna  tochtaib  co  Temraig,  ocus  gon- 

garar  (sie)  garm  rigi  do,  ocus  fais  hi  Temraig  ind  aidchi  sin, 
ocus  luid  cach  dia  mewnat  iarsin. 

28.    Imthusa  immorro  Conculaind  iss  ed  adfiastar  sund  coleic: 

(P.  47  •:)  „Do  duit  uaim  a  Läig**  for  Cuchulaind  „co  airm  hi  ta 

20  fimer,  ocus  innis,  condat  mnä  sidi  rom  thathigset  ocus  rom 

admilset,  ocus  apair  fria  is  ferr  a  chach  itosa,  ocus  ts6t  dorn 

indnaigid."    Is  and  asbert  in  gilla  oc  nertad  Conculaind  inso: 

„Mör  espa  do  Isßch  laigi     fri  süaii  serglige. 
ar  don  adbat  genaiti     sesa  a  Tenmag  Trogaigi. 
25  Condot  rodbsat     condot  chachtsat 

condot  ellat     eter  briga  banespa. 
Diuchtra  a  terbaig  andregoin 
ar  dotset  do  lochbriga     eter  argaib  erritib. 
Condot  rudi  sudi  n-ög. 


21  genaiti:  i.  mua    a  Tenmag  Trogaigi:  i.  aMaigMcll.  ^7  diuch- 

tra: i.  erig     a  terbaig  andregoin:  i.  a  galar  bansidi.  36  do  loch- 

briga: i.  do  la3chbriga    erritib:  i.  anradalb  {Glossen  in  LU), 


VIII  Serglige  Conculaind.  215 

condot  chellti    condot  chiürthi  margnimu. 
Dia  focart  luth  Labrada    a  fir  rudi  atrai  co  ro  pat  mor. 

Mör  e. 

29.  Teit  in  gilla  iarsin  co  airm  i  m-böi  fimer  ocus  ad- 
fet  amaü  boi  Guchulaind.  „01c  duit-siu  a  gilli",  for  si,  „ar  is  b 
tu  taithiges  in  sid  cen  feib  ica  do  tigerua  d'agbäil  lat.  Truag 
d'Ultaib"  for  si  „cen  sii*tin  a  marica.  Dia  m-bad  Couchobur 
credbaigte,  no  Fergus  ni  thastar  süan,  no  Conall  CernaoÄ 
tabsat  crecfata,  is  Guchulaind  cobarthe."  Gachain-si  iarom  läid 
la  sodain  fon  cruth  sa:  10 

„A  mic  Riangabra  förirl     cid  menic  imthigi  in  sid, 
ni  moch  doroich  let  ille    icc  mic  delba  Dechtere. 

Tniag  d'ültaib  co  lin  garta    etcr  aite  is  chomalta 

cen  siriud  in  domain  duind     d'icc  a  carat  Gonculaind.      4 

Mäd  Fergus  no  beth  issüan     dän  iccad  aicned  oendrüad,      15 
ni  biad  moc  Dechtere  i  fos,     co  fagbad  drui  dia  tomos. 

Dia  m-bad  he  Gonall  chena    fris  m-b^  crechta  is  cneda, 
no  sirfed  in  Gü  in  m-bith  m-bras,     co  fagbad  liaig  da  leges. 

MM  do  L£§gaire  Büadac%     tisad  dg  bdd  imuallach, 

no  sirfed  hErind  na  n-iath     d'ic  mic  Gonnaid  mic  Iliach.     20 

Da  m-bad  do  Gheltchar  na  celg    tisad  süan  ocus  sirserg, 
ro  bad  astrach  aidchi  is  lä     eter  sidaib  Setantä.  12 

Da  m-bad  Furbaidi  na  fian     no  beth  illige  lanchian, 
no  sirfed  in  domon  n-dron,     co  fagbad  a  thesarcon. 

Atbathsat  sluaig  side  Truim,     ro  scarsatar  a  morgluind,       25 
ni  thet  accu  dar  cona*     0  ro  gab  süan  sithbroga.  le 

Uchan  do  galur  nom  geib     ö  Ghoin  cherda  Gonchobairl 
is^th  rem  chridi  is  rem  cnes,    dia  tisad  dim  a  leges. 


1  condot  chellti:  i.  conderna  LU.      %  Idth  oder  läth  LUy  lüth  0' Curry 
18  inmith  mbras  Lü.  26  O'Curry   vermutJiet   ancü  („the  Hound"): 

eher  wohl  ar  Cd.i 


216  Vm  Serglige  Conculaind. 

Uchan  is  crü  mo  craide!     serg  for  märcuch  in  maige! 
conna  toraig  sund  ille     d'oenuch  Mage  Murthemne.  »> 

Is  d^  na  tic  a  liEmain     daig  na  delba  ron  dedail, 

is  merb  is  is  marb  mo  guth,     daig  ata-som  fö  drochcruth. 

5      Mi  is  rathe  is  bliadam     cen  chotlud  fö  chomriagail 

ccn  duini  bad  bind  labra    ni  chüala  a  mic  Riangabra.*^    2^ 

A  mic  R. 

30.  Tanic  fimer  rempi  co  hEmain  iarsin  d'innaigid  Con- 
culaind ocus  dessid  issind  imd&i  i  m-b4i  Cuculaind,  ocus  ro 

10  bäi  ca  räd:  „Is  mebul  duit"  or  si  „laigi  fri  bangräxl,  uair 
dogenad  galar  duit  sirUgi^^  Ocus  bäi  ca  acallam  ocus  ro 
chan  läid: 

(P.  47^:)  „Erig  a  gerait  Ulad,     roddüsci  suan  slän  subaeh 
deci  rig  Macha  mo  cruth     nit  leci  re  rochotlud. 

15      Deca  a  gualaind  \&n  do  glain,     deca  a  chunm  co  comraim, 
deca  a  chairptiu  cinuit  glend,     deca  arretha  fian  fidchell.  4 

Deca  a  churadu  cö  m-brig,     deca  a  ingenraid  n-ardmin, 
deca  a  rigu  remnaga,    deca  a  rignu  dermäral 

Deca  tossach  gemrid  gluair,     deca  cach  ingnad  ar  n-üair, 
20      deca  let  iss  ed  fot  gni     a  fuacht  a  fot  a  hamlil  s 

Is  meth  ni  maith  cotlud  trom,     is  mertan  ar  n-ecomlond, 
is  loim  for  saith  suan  hi  fat,     tanaisi  d'ec  eccomnart. 

Rodusig  suan  sid  ar  n-öl*     telci  ri  robruth  romör 
ilar  m-bria^ar  m-bläith  rot  char     erig  a  gerit  Ulad!"     12 
25  Erig  a.  U. 

31.  Atracht  iarom  Cuchulaind  iarsin  ocus  dorat  laim 
dar  a  agid  ocus  ro  chuir  a  mertnigi  ocus  a  tromdacht  de 
ocus  atracht  iarsin  ocus  tanic  remi  iarsin,  co  m-böi  i  n-airbi 


2  muge  LU.  2i  bria  LU.  brian  0' Curry. 


/  ■    ' 


VIII  Serglige  Conculaind.  217 

ro  fr.  Co  n-acca  chuci  iarsin  Liban,  ocus  ro  r&id  ind  ingen 
friss  ocus  bai  oc  a  thöcuriud  din  t-sid.  „Ci-si  airm  hi  tä  La- 
braid?"  ol  Cuchulaind.    „Ninsa,"  ol  si: 

„Ata  Labraid  for  lind  glan     dia  n-aithiget  buidni  bau, 

ni  ba  scith  let  techt  dia  tuaid,     mäd  ar  fis  Labrada  Luaith.    5 

Läinid  tech  ades  tind  ben    cetleolach  inti  asidfet/ 
coTcair  co  n-aldi  datha    samail  grüadi  Labrada.  ^ 

Crothid  conchend  catfaa  ceirp     fiad  a  chlaidib  thana  deirg, 
bruid  idüu  buden  m-b£§th,     brisid  sciathu  leima  Isech. 

Li  sula  a  ebnes  isin  tres,     ni  maird  cairdiu  a  foramies,*      10 
inrice  feraib  side,    fer  ro  selaig  mör  mile.  » 

Lsßchdu  ocaib,  amru  sceöil,     ro  siacht  tir  Echach  luil, 
folt  fair  amäl  flesca  öir,     bolad  fina  lia  anöil. 

Amru  feraib  fuabair  nith     is  garg  fri  ciana  cocrich 

riadu  curach  ocus  graig     sech  iiiis  hi  ta  Labraid.  i»  15 

Fer  CO  n-ilur  gnim  dar  1er    Labraid  Lüath  lam  ar  cläideb 
ni(fi)^and  con  roithi  de*     is  fulang  süain  sochaide.* 

Srian  muinci  dergöir  fria  graig     ocus  noconed*  namma 
twrid  airgit  ocus  glain,     iss  ed  fil  is  tig  hi  ta.  i6 

Ata  L.  f.  20 

32.  „No  CO  rag-sa**  ar  Cüculaind  „ar  cuiriud  mnä".  „Ti- 
ced  iarom"  ar  ind  ingen  „Loeg  and  süt  d'is  cech  reta,"  „Tiat 
iarom"  ar  Cüculaind.  Atralacht  Loeg  iarom  lasin  n-ingin, 
ocus  dochuatar  do  Maig  Luada  ocus  don  Biliu  Buada  ocus 
dar  Oenach  n-Emna  ocus  i  n-Öenach  Fidga,  ocus  is  and  side  25 
bäi  Aed  Abrät  cona  ingenaib.  Eeraid  Fand  failte  fri  Loeg. 
„Cid  dia  m-bäi  Cuchulaind  cen  tiachtain?"  or  si.  „Nir  bo  aU 
leiss  tiachtain  ar  banchuriud:  ocus  dan  co  fiunad,  in  uait-siu 
ro  siacht  fis  dö."  „Is  uaim,"  ar  si,  „ocus  ticed  co  lüath  diar 
saigid,  ar  is  indiu  curthir  in  cath^^  30 


10  Für  maird  lies  mairn,  vgl.  iffird  für  iffirn  8.  193. 


218  VIIT  Serirliffe  Conculaind. 

33.    Luid  Ls&g  atheroch  co  airm  i  m-boi  Cuchulaind 

ocus  Fand  malle  fris.    „Cinnas  sin  a  Löig?"  ar  Cuchulaind. 

Ro  frecair  Laeg  ocus  ro  radi:  „Is  mithig  techt,"  ar  se,  „uair 

ita  in  cath  oc  a  ferthain  indiu^S  ocus  is  amlaid  ro  böi  oc  a  rad, 

5  ocus  ro  chan  laid: 

(P.  48  *:)  „BsOnsLO-ssi  rem  rebrad  ran    bale  ingnad,  ciar  bo  gnäd, 
conuici  in  card  fichtib  drong    hi  fuar  Labraid  lebarmong. 

Co  fuarusa  he  sin  card     ina  sudi  milib  arm, 

mong  buide  fair,  alli  dath,     ubull  oir  oc  ä  ladad.  « 

10      Co  rom  aichnistar  iar  aim     alleind  chorcra  coicdiabaü^ 
atbert  rim,  in  raga  lim     don  tig  hi  fail  F»lbe  Find. 

Atät  na  d4  rig  is  tig    Failbe  Find  ocus  Labraid, 

tri  coecait  im  chechtar  de,     is  e  lin  imi  oentaige.  s 

Coeca  lepad  na  leith  deiss     ocus  coeca  airi  des,* 
15      coeca  lepad  na  leth  cldi     ocus  coeca  aeri  di. 

Colba  do  lepthaib  cröda    üatne  finna  forörda, 

issi  caindell  ardus-tä     in  lia  lögmar  lainerdä.  i» 

Atat  ar  in  dorus  tiar     insinnait*  hi  funend  grian 
graig  n-gabor  n-glas,  brec.a  mong,    is  araile  corcordond. 

20      Atdt  ar  in  dorus  sair     tri  bile  do  chorcor  glain, 

dia  n-gair  in  enlaith  büan  blaith  don  mocraid  assin  rigräith.  i« 

Ata  crand  i  n-dorus  liss,     ni  hetig  cocetul  friss, 
crand  airgit  ris  tatin  grian,     cosmail  fri  hör  a  roniam. 

Atat  and  tri  fichit  crand     comraic  nad  chomraic  a  m-barr, 
25      biatar  tri  cet  do  csich  crund     do  mos  ilarda  imlum.'  «o 

Ata  tipra  sin  t-sid  threll     cona  tri  coectaib  breclcnd, 
ocus  delg  öir  cona  li     i  n-öe  cecha  breclenui. 

Dabach  and  do  mid  medrach     oc  a  dail  ibr  in  teglach, 
maraid  beos,  is  büan  in  bes,     conid  bithlan  do  bithgres.  w 


6.  7  Für  card  lies  carn,  vgl.  iffird  für  iffiru  S.  193. 


VIII  Serglige  Conculaind.  219 

Ita  ingen  is  tig  trell    ro  derscaig  do  mnaib  £rend, 
CO  fult  budi  thic  immach,     issi  alaind  illänach. 

In  comrad  doni  ri  cAcb,     is  alaind  is  ingnatb, 

maidid  cridi  cecb  duni     dia  seirc  is  dia  inmuui.  sd 

Atnibairt  ind  Ingen  trell:     coich  in  gilla  na  haichne//e,  5 

masa  tfaü,  tair  bic  ille,    gilla  ind  fir  a  Murthenuio. 

Dochüadusa  co  foill  foill,     rom  gab  ecla  dorn  ouöir, 
atbert  rim,  in  tic  ille     oenmac  digrais  Dechtere.  s» 

Mairg  nä  decbaid  o  chianaib,     ocus  cach  ic  d  iarrair, 

CO  n-aiccd,  immar  ita    in  tecb  mör  atchonnaro-sä.  10 

Da  m-bad  lim  firiu  ule     ocns  rige  breg  m-bude, 
dobmiind  —  ni  läthar  lac  —     ar  gnais  in  bale  ränac.** 

Ran.  r. 

34.    „Is  maith  sin"  ar  Cüculaind.    „Is  lüaith"  ar  Löeg 
„ocus  is  coir  dul  dia  riachtain  ocus  is  maith  cach  m  issin  tir  15 
sin",  ocus  is  and  asbert  Loeg  beös  fris-seom  ic  innisin  oibniusa 
in  t-sida: 

„Atconnarc  tir  sorcha  sjfer     inua  r&iter  gö  nä  cloen, 

£1  and  ri  rüamna  buden     Labraid  Lüath  lam  ar  claidcb. 

Oc  techt  dam  dar  Maig  Lüada    domm  ärfas  Bili  Büada,      20 
ro  gabus  immaig  denna     la  dänatraig  imchenna.*  ^ 

Is  and  atrubairt  Liban     isin  baliu  irra  bammar,  , 

ro  bad  inmain  lern  in  firt,     dia  m-bad  Chü  no  beth  it  rieht. 

Alaind  bantrocht  buaid  cen  cacht'   ingena  Aeda  Abrät, 
(p.48*)  delbad  Fainne  füaim  colli    ni  ro  acht  rigna  nä,  ri.      25 

Atber  üair  is  lim  ro  clos    sil  n-Adaim  cew  imarbos 
delbaid  is  Faiime  rem  re     na  fil  and  allethete. 

Atconnarc  Isechu  collf    co  n-armmaib  ic  imdibi, 
atconnarc  etach  n-datha    no  co  n-errod  anfiatha.  is 


220  VIII  Serglige  Conculaind. 

Atconnarc  mna  feta  ic  fleid,     atconnarc  aningenraid, 
atconuarc  gillu  gläua    oc  imtocht  ind  fid  dromma. 

Atcouuarc  s§s  ciüil  is  tig    ic  aerfitiud  dond  ingin, 

man  bad  a  lüas  tisa  ammach/  dorn  geiitais  co  hetrcörach.  i6 

5      Atconnarc  in  cnoc  ro  büi     alaind  ben  Eithne  Ingubai, 
acht  in  ben  atberar  sund     beres  na  slüagu  asa  cund.^ 

At  m. 

35.  Luid  Cuchulaind  lee  iarom  is  tir  ocus  bert  a  charpat 
les,  CO  rancatär  in  n-insi.  Feraib  Lohraid  f8§lti  friü,  ocus  fersi 

10  in  bantrocht  uli,  ocus  ferais  Fand  dan  fselti  sinredaig  fri  Coin- 
culaind.  „Cid  dogentar  sund  hi  fecht  sa?"  ol  Cuchulaind. 
„Ninsa,"  or  Lahraid,  „iss  ed  dogenam,  regmai,  co  rolam  cor 
imon  slüag/^  Tiagait  ass  iarom,  co  rancatar  tor  na  slüag  ocus 
CO  rolsat  süil  tairsiu,  ocus  h&  dirim  leö  in  slüag.    »JEirg  ass 

15  hi  fecht  sa"  ol  Cuchulaind  fri  Lahraid,  Luid  Labraid  ass 
iarom  ocus  anais  Cuchulaind  ocon  t-slög.  Fanöcrat  in  da  fiach 
drundechta.  Dogensat  in  t-sluaig.  ,Js  doig,^  ol  in  slüag,  ,,in 
rlastai'tha  a  hErind,  iss  ed  terchanait  ind  fiaich.^ 

36.  Dos  sennat  in  t-slüaig  iarom,  connä.  füair  ined  leö 
20  is  tir.    Doths&t  Eochaid  lüil  iarom  do  inlut  a  lam  don  tiprait 

matain  moch.  Atconnairc  Cuchulaind  iarom  a  gualaind  tresiu 
cochull.     Doleci  gai  do,  con  luid  trit    Ro  marb  triar  for  tri- 

,  chait  dib  a  oenur.  Tofobairt  iarsin  Seiiach  Siabortha,  ocus 
ferait  mor  gleo,  ocus  marbthus  Cuchulaind  iarom.    Tic  La- 

25  hraid  iarom  ocus  mebais  riam  forsna  slogu.  Ro  gäid  hahraid 
do  anad  dind  imguin.  „Atagamar  tra"  for  Loeg  „in  fer  d'im- 
hert  a  ferci  fornd,  üair  nach  lör  leis  di  cath  füair.  Tiagar** 
for  Loeg  „ocus  inlit^r  teora  dabcha  üarusci  do  dibdüd  a  brotha. 
Li  cetnä  dabach  i  tet,  fichid  tairse;  in  dabach  tanaise,  nis  fo- 

30  daim  nech  ar  a  tes;  in  tres  dabach,  is  comso  a  tes." 

37.  In  tan  atconcatar  na  mn4  Coinculaind,  is  and  cär 
chain  Fand  in  so: 


17  zu  lesen  druidechtaV 


VIII  Serglige  Conoulaind.  221 

„Segda  cairptech  ddcing  rot,     ceau  amulach  is  6c, 
aJaind  lüadam  luades  blai*     fescur  iar  n-öenuch  FidgaL 

Ni  oeol  side  seol  fod  gain,     is  fprdath  fola  fil  fair, 
cronan  canas  [carpat]  chreit,     focanat  roith  a  charpait.    * 

Eich  fil  fö  charput  glinne,    anfrim  cein  cor  da  sille,  5 

ni  fuair  a  samail  di  graig,     it  lüathidir  gäith  n-erraig. 

I 

Imbeir  cöic  deich  ubuU  öir,     6s  clesit  for  a  anoil, 

ni  fuair  a  samail  di  rig     eter  min  ocus  anmin.  s 

Fil  i  cechtar  a  da  grüad     tibri  derg  smal  cru  rüad, 

tibri  uani,  tibri  gorm,     tibri  corcra  dath  n-etrom.  10 

Fil  secht  suilse  ar  a  rusc,     ni  scel  fdcbala  hi  lusc, 
imdenam  sula  saire,     abratchair  duba  daile.  i^ 

Fil  for  a  chend  cid  f6  fer    atchlos  f6  Erind  imbel, 
tri  foiltni  co  saine  dath,     gilla  6ac  amulach. 

Claideb  russi  roindes  crii     cona  imdurnd  airgdidu,  15 

sciath  CO  m-buallaib  6ir  budi     ocus  co  m-bil  findruine.     i« 

Cingid  dar  firu  in  cach  tind,     imtheit  i  n-äg  i  n-eslind, 
ni  fil  dobairde  cruaid  laind     as  chosmail  fri  Coiiiculaind. 

Cuchulaind  dothsfet  ille     in  t^6clfiech  a  Murtemne, 

is  iat  dorat  sund  hi  fat     ingena  Aeda  Abrät.  20  20 

Broenän  fola  fota  fland     la  toeb  crand  comarda  de, 
uallach  uabrech  ärd  la  gol,     mairg  fri  siabra  sel^' 

38.  Ferais  Liban  fselti  fris  iar  tain,  co  n-and  asbcrt  in  so  sis: 

(P.  49  *:)  jJFochen  Cuchulaind    torc  torachtaide 

mal  m6r  Maigi  Murthemni  25 


6  Die  Lin.  4.  10.  12.  14  klein  gedruckten  Wörter  und  Buchstaben 
fehlen  im  Facsimile  von  LU.  und  sind  O'Curry's  Text  entnommen.  Da 
O'Curry  nur  carpat  lin.  4  in  Klammern  gesetzt  bat,  so  scheint  er  wirk- 
lich in  den  übrigen  Fällen  mehr  haben  lesen  können,  als  der  Schrei- 
ber des  Facsimile.         24  torc:  i.  rl  LU. 


222  VIII  Serglige  Conciilaind. 

mär  a  m^nma  miad  curad  cathbüadach 
ende  niad    nertlia  gäise    flandniad  ferci 
aurlam  fri  firecrat  lath  n-gaile  Ulad 
alaind  a  li  11  sula  do  audrib,  is  foclienl 
5  '  Foc.  C. 

nCesc  cid  doronais  a  Cuchulaind?"  or  Liban  fris.  Is 
and  asbert  Cuchülaind  andaide: 

„Tarluciis  urchur  dorn  sleig     i  n-dünad  Eoguin  Inbeir, 

no  con  fetwr  —  sochla  set  — ,     in  buaid  dorignius  no  in  bet. 

10     Cid  ferr  cid  messu  dorn  nirt     cosse  ni  tharlus  dorn  chirt 
urcur  anfis  fir  hi  ceö     bes  nan  ärlaid  duni  beo.  4 

Slog  find  forderg  fonnnib  ech     dorn  roipnitar  forom  leth, 
munter  Manandan  mic  Lir     cotagart  Eogau  Inbir. 

Immimrous  cipe  cruth,     in  tan  tanic  mo  lan  lüth, 
15     oenfer  dia  tricha  cet     conda  rucus  docliom  n-ec.  8 

Ro  cbuala  cueit  Echach  lüil,     i  socraidi  labrait  biuil, 
mad  fir  con  fir  bes  nip  cath*     in  t-wrcur  matarlacad. 

Tar.  u. 

39.  Foid  Cüculaind  iarsin  lasin  n-ingin  ocus  anais  mfs 
ina  farrad,  ocus  celebraid  hi  cind  mis  di,  ocus  atbert  si  fris- 

20  sium:  „In  bale"  ar  si  ,^tbera-8u  frim-sa  dul  it  chomdail,  ra- 
gat-sa."  Ocus  is  and  dorönsat  comd&il  ic  Ibur  Cind  trachta. 
Ro  innis  do  Emir  ani  sin.  Dorönta  scena  acci-side  do  mar- 
bad  na  ingine.  Tanic  ocus  cöeca  ingen  lee  connici  in  comdäil. 
Is  and  ro  böi  Cuchülaind  ocus  Loeg  oc  immirt  fidchilli  ocus 

25  ni  ro  airigset  na  mnä  chucu.  Is  and  ro  räthaig  Fand  ocus 
asbert  fri  Löeg:  „Feg-su  a  Laig  ani  atchiu-sa?"  „Cid  in  sin?" 
ar  Loeg.  Dercais  Loeg,  ocus  is  and  ro  radi  ind  ingen  in  so 
i.  Emer: 

40  [R.]  „Feg  a  Löig  dar  th'eis 
30  oc  coistecht  frit  filet  mnä  cori  ciallmathi 


VIII  Serglige  Conculaind.  223 

CO  scenaib  glasgeraib  ina  n-deslamaib 
CO  n-ör  fria  n-uchtbrunnib  cruth  cäin 
atchichither  amal  tecait  läith  gailc  dar  cathcairptiu 
gle*  ro  söi  gne  Eraer  ingen  Forgaill." 

[R]   „Ni  tdgara"  ar  Cuchülaind  „ocus  ni  coii  tora  eter.  5 

Tair-siu  isin  creit  cwmachta     lasin  suidi  n-grianda. 
form  dreich-sea  fodein     ar  do-th-esarcainb-sea 
ar  andrib  ilib  imdaib     hi  cetharaird  Ulad 
ar  cia  nos  baigea  iiigen  Forcaill     a  hucbt  a  comalta 
im  gnim  co  cumachta     bes  ni  lfm  lamatbair.'*  10 

41.    kshert  beös  Cuchülaind: 

[R.]  „Not  sechnaim-sea  a  ben     ama2  sechnas  cäch  a  ch4rait 
ni  m  bim-sea     do  gse  crüaid  crithlamach 
nach  do  scian  timthanaidi     nach  t'ferg  treith  timaircthech 
ar  is  mördolig  mo  nert     do  scor  ö  nirt  mnä."  15 

y,Cesc  trä"  ar  Emer  „cid  föd  ruair  lat-su  a  Chüculaind 
mo  dimiad-sa  fiad  andrib  ilib  in  chüichid  ocus  fiad  andrib  ilib 
na  hErend  ocus  fiad  ses  euig  ar  chcna,  ar  is  fot  clith  tanac-sa, 
ocus  fo  (p.  49^:)  ollbrig  do  tharisen,  ar  cia  not  bagea  uall 
ollimresan,  bes  ni  päd  rith  lat-su  mo  lecun-sa  a  gillai,  cia  no  20 
üialltl"  • 

42.  „Cesc  tra  a  Emer"  ar  Cuchülaind  „cid  ar  na  leio- 
fideä  dam-sa  mo  denus  i  n-däil  mnd?  ar  chetus  in  ben-sa,  issi 
in  glan  genmnaid  gelgasta  dingbä.la  do  dg  ilchrothaig  ind  ingen 
sin  do  thonuaib  dar  leraib  länmöraib,  co  n-deilb  ocus  ecosc  25 
ocus  söerchenel,  co  n-druni  ocus  lamda  ocus  lamthorud,  co 
ceill  ocus  cond  ocus  cabsaidecht,  co  n-immad  ech  ocus  b6- 
thänte,  ar  ni  fil  fo  nim  ni  bad  toi  ria  coemchele,  na  dingned, 
cia  no  comgelltd.    A  Emer"  ar  so  „ni  fuigeba-su  curaid  cain 

crechtach  cathbüadach  bä  dam  fiu-sa."  30 

* 

43.  ,3^8"  ar  Emer  „no  co  n-err  in  ben  dia  lenai.   Acht 


10  lamäthair  LU  n  chond  LU. 


224  VIII  Serglige  Conculaind. 

chena  is  alaind  cech  n-derg,  is  gel  cach  nua,  is  c4m  cech  ard, 
is  serb  cach  gnäth,  c4id  cech  n-ecmais,  is  faill  cech  u-aich- 
nid,  CO  festar  cach  n-eölas.  A  gillai*^  ar  si  ,^o  bämar-ni  fecht 
CO  cätaid  acut,  ocus  uo  bemmis  dorisi,  dia  m-bad  ail  duit-siu/' 
5  Ocus  ro  bo  dograch  furri.  ,J)arm  brethir  tra"  ar  se  „is  att 
ail-siu  dam-sa,  ocus  bid  at  ail,  hi  cein  bat  beo.^ 

44.  „Mo  lecud-sa  dinl**  ol  Fand.  „Is  coru  mo  lecud-sa" 
ar  Emer.  „Nä  tho,"  or  Fand,  „messi  leicfidir  and,  ocus  is  me 
ro  bseglaiged  o  chein.**    Ocus  foröpair  oc  dogru  ocus  oc  do- 

10  menmain  moir,  ar  bä  nar  lee  a  lecud  ocus  dul  dia  tig  a  che- 
toir,  ocus  ro  buadir  in  rograd  hi  dorat  do  Coinculaind,  ocus 
is  amlaid  ro  böi  oc  dogru  ocus  doroni  in  laid  sea: 

„Messe  ragas  for  astur,     ce  dech  lim  ar  mör  gestul, 
ce  tha  nech  lin  ablad,*     ro  bad  ferr  lim  tairisem. 

15      Ro  bad  ferr  lim  bith  hi  fus     dober  (?)  föt  laim  cew  dobus,* 
n&  dula  —  cid  ingnad  lat  —     co  grianan  Aeda  Abrät.      a 

A  Emer  is  lat  in  fer    ocus  romela  a  deig  ben, 
ani  na  roich  lam  cid  acht     is  ecen  dam  a  dütracht. 

Mor  fer  ro-böi  com  iarraid     eter  chlitar  is  diamair, 
20      no  CO  dernad  riu  mo  däl,     daig  is  misi  rop  iran.,  s 

Mairg  doheir  seirc  tIo  duni     menestarda  dia  airi, 

is  ferr  do  neoch  a  chor  ass,     mewe  chartar  mar  charas. 

Cöeca  ban  tanac  ille,    a  Emer  ä,n  foltbuide, 

do  t^crad  ar  Faind  ni  fo     is  da  marbad  ar  andnS.  is 

25      Atat  tri  coecait  rim  la     do  mnaib  aille  oentamä 
acwm  i  n-dün  immalle,     no  co  treicfitis  messe." 

Mesc. 

45.  larsin  ro  fallsiged  do  Manandan  ani  sin,  i.  Fand 


14  tairsem  LU.  iö  dobeth  (y(-uii'y,  aber  die  ILmtlachrift  hat 

ein  Längezeichen  über  der  Abkürzung. 


Vin  Swglige  Conculaind.  225 

■ 
Ingen  Aeda  Abrät  do  bith  i  n-ecomland  ic  mnaib  Ulad  ocus 

a  bith  CO  a  lecud  do  Chöinculaind.    Tanic  iarom  Manannän 

anair  do  saigid  na  hingini,  ocus  ro  böi  ina  fiadnaise,  ocus  ni 

ro  rathaig  nech  dib  ani  sin  acht  Fand  a  hoenur.  Ocus  is  and 

sin  ro  gab  eiere  moir  ocus  drochmcnmain  in  n-ingin  oc  fegad    5 

Manandän,  ocus  dorigni  laid: 

(P.  50* :)  „Fegaid  mac  Isechraidi  Lir    do  maigib  Eögain  Inbir, 
Manannä,n  üas  domun  dind,    ro  böi  tan  rop  inmain  lim. 

Mäd  indiu  hk  digrais  niiall     ni  charand  mo  menma  miiad 
is  eraise  in  ret  in  t-serc     teit  a  heol  cew  immitecht.  10 

lA  ro  hirsa,  ocus  mac  Lir    hi  n-grianan  Düni  inbir, 
ro  po  döig  lind  cen  anad     no  co  biad  ar  n-imscarad. 

Danam  thuc  Manannan  mass,    ro  bam  cele  comadas, 

no  CO  berad  orm  ria  lind     cluchi  erail  ar  fidchill.  8 

Danam  thuc  Manandan  mass,     ro  bam  cele  comadas,  15 

dornasc  döraromthä     thuc  dam  illüag  m'imdergthä. 

Bäi  Bjcum  dar  fraech  immach     coeca  ingen  illdathach, 
doratus  dö  coecait  fer     cen  tar  in  coecait  ingen.  12 

Cetra  coecait  cen  miri     iss  e  lucht  inn  oentigi, 

da  coecait  fer  sonmech  slan,     da  coecait  ban  find  follau.       20 

Atchiu  dar  in  muir  ille     —  nin  acend  nach  meraige  — 
marcach  in  mara  mongaig,    ni  lenand  do  sithlongaib.      16 

Timthecht  seochain-ni  cose     ni  acend  acht  sidaige, 
maraid  do  chiall  cech  slüag  seim,     cia  beit  üait  i  n-etercein. 

Mad  messe  bä  dethbtr  dam,     däig  at  bsetha  cialla  ban,        25 
inti  ro  charus  co  holl,     dom  rat  sund  i  n-ecomlond.        20 

Celebrad  dit  a  Chu  chain     aso  sind  *  uait  co  sochraid, 
cen  GO  tisam  dütracht  lind     is  ard  cech  recht  co  himchim. 


5  et^-e,  so  nach  O^Curnj  ergänzt.  ig  dor  a[th]romthä  0' Curry. 

Es  fehlt  eine  Silbe.     Etwa  dor-nasc  di  örV 

15 


226  Vin  Serglige'  Conculaind. 

J^rge  se6  mithig  dam*sa,     atä  nech  risnid  andsa, 

is  mör  in  tocosol  tra,    a  Läig  a  mic  Riangabrd.  24 

Ragat  rim  cheli  fodein,     däig  no  co  dingnea  m'amreir, 

när  apraid  is  ceim  i  cleith,     mäd  alic  duib-si,  fegaid!** 

5  Feg. 

46.  Atracht  ind  ingen  iarsiu  i  u-diäid  Manatmam  ocus  ro 
fer  MsLuanndn  faelti  fria,  ocus  asbert:  „Maith  a  ingen"  ar  se 
„in  ocurnaidi  Conculaind  bia  fodecht  sa,  no  in  lim-sa  doraga?" 
„Dar  ar  m-brethir  em"  ol  si  „fil  uaib  nech  bad  ferr  lim  a 

10  cheli  do  lewmain.  Acht"  ar  si  „is  let-su  ragat- sa  ocus  ni  ir- 
naidiub  Coinculaind,  ar  rom  threc,  ocus  araill  and  dan,  a 
degduini,  ni  fil  rigain  catamail  acot-su,  ata  immorro  la  Coin- 
culaind." 

47.  O'tconnairc  immorro  Cuchulaind  in  n-ingiu  ic  dula  üad 
15  CO  Mananwaw,  ro  raid  fri  Löeg:  „Cret  süt?"  ar  se.  „Ninsa"  ar 

Loeg  „Fand  ic  dul  la  Manannan  mac  Lir,  am  corbälic  duit- 
siu  hi."  Is  and  sin  tra  ro  ling  Cuchulaind  tri  ardlem^nd  ocus 
tri  deslemmd  Lüacra,  corra  bi  fri  re  fotä  cen  dig  cen  biad 
sechnon  na  siebte,  ocus  is  and  no  chotlad  cech  n-aidchi  for 
20  Sligi  Midluacra. 

48.  Dochoid  trä  Emer  do  saigid  Concobatr  co  liEmain 
ocus  ro  iiinis  do,  Cuchulaind  ama?  ro  boi.  Ro  fäid  Concha- 
bor  filedu  ocus  g§s  däna  ocus  drüdi  Ulad  dia  saigid,  co  fastai- 
tis  ocus  CO  tuctais  co  hEmain  leö  he.    Ro  triall  som  dan  in 

25  n-8üs  n-däna  do  (p.  50**:)  marbad.  Ro  chansat  side  brcchta 
dmidechta  ina  agid,  co  ro  gabait  a  chossa  ocus  a  läma,  conos 
tanic  trell  dia  ceill.  Ro  boi  seom  dan  oc  cuingid  digi  chucu 
iar  sin.  Tucsat  na  drufd  dig  n-dermait  dö.  AraaZ  atib  in  dig, 
iiir  bo  chumaiu  laiss  Fand  ocus  cech  ni  doroni.    Tucait  dan 

ao  deoga  dermait  a  heta  do  Emir,  ar  nir  bo  ferr  ro  boi.    Ro 

1  risnid  andsa:  i.  risnad  dolig  LU.  ii  Concul.  LCI, 


Vin  Serglige  Conculaind.  227 

croth  dan  Manannan  a  brat  eter  Coinculaind  ocus  Faind,  conna 
ro  chomraiclfs  dogres.  49.  Conid  taibsiu  aidmillti  do  Coinchu- 
laind  la  hs§s  sidi  siu,  ar  ba  mor  in  cumachta  demnach  ria 
cretim,  ocus  ba  he  a  meit,  co  cathaigtis  co  corptha  na  demna 
frisna  döinib  ocus  co  taisfentais  äibfüusa  ocus  diamairi  döib.  ö 
Amal  no  betis  comarthanach,  is  amlaid  no  creteä  doib.  Conid 
frisna  taidbsib  sin  atberat  na  haneolaig  side  ocus  £§s  sido. 


Anhang. 

Hier  verzeichne  ich  die  Stellen,  die  Stokes  um  ihrer  Verhälformen 
wiUen  citirt  hat,  und  theile  ich  ferner  mit,  wie  0' Curry  die  schwierigen 
SieÜen  übersetzt  hat.  Die  Frage-  und  Ausrufungszeichen  in  runder 
Klammer  sind  von  mir  zugesetzt. 

Cap.  3.    Fo  bith  etc.  St.  Ir.  Gl  486. 

ibid.  canitar  drechta  „Gesänge  mögen  gesungen  werden"  St.  Beitr. 
VII  58. 

ibid.  agat  clesamnaig  agant  joculatores  St.  Ir.  Gl.  p.  44. 

Cap.  4,  Asagussim  etc.  ,,I  wish  a  bird  on  each  of  my  two  Shoul- 
ders'' St.  Ir.  Gl.  p.  169. 

ibid.  Cid  dog^nam  —  do  chiünchid  Conculainn  „was  sollen  wir 
thun?  sagen  die  Weiber.  Nicht  schwierig,  sagt  L.  Ich  will  von  eucti 
gehen,  um  C.  zu  suchen'*  St.  Beitr.  VII  17.  20. 

Cap.  6.    iDdlis  „conjunxitf*  St.  Beitr.  VII  39. 

ibid,  CO  ruildetar  ambossa  ocus  aneti  dind  usciu  „so  dass  ihre  Füsse 
und  ihre  Schwingen  am  Wasser  hafteten",  St.  Beitr.  VII  13.  • 

Md.  Is  dethbir  dait  —  th^öenur  „Goodi  reason  you  have,  said  she, 
because  there  is  not  among  them  a  woman  who  would  not  sliare  hei' 
love  and  frietidship  toith  you;  whüst  as  regards  me,  no  other  person 
shares  my  love,  but  you  dlone"  O'C. 

Cap.  7.   cansit  „cecinenmt"  St.  Beitr.  VII  43. 

ibid.  Gaibthi  cloich  isin  tailm  „Put  a  stone  into  the  sling**  St.  Ir, 
Gl  p.  112. 

ibid,  Geibthi  Loeg  —  isintailm  „dann  nimmt  ihn  L,,  einen  Stein, 
und  legt  (ihn)  in  die  Schleuder"  St.  Beitr.  VII  42. 

Cap.  8.    Dothset  Cuchulaind  etc.   St.  Ir.  Gl  p.  121, 


i  Coucal.  LU.        t  Conchul.  LU, 

15  • 


S28  Vm  Serglige  Concalaind. 

Cap.  9.  nachin  glaasid  res  atchi  „do  not  move  him  hefare  niglW 
0*C.  Allein  atchi  ist  Verbalfarm,  die  O'Ctmry  mit  aithge,  aithche, 
aidche  Fem.  (Nacht)  verwechselt  hat. 

Cap.  10.  Tathut  faelte,  ni  aigther  nf  ,,ihou  hast  welcome,  fear  not 
anything"  St  Beitr.  VII  2.  4^ 

Cap.  11,  Vers  2^  notfcfitfs  dfamtis  lat  „if  they  were  with  thee,  — 
and  they  would  come,  — "  O'C.  Allein  es  mtiss  heissen:  sie  würden  dich 
heilen,  wenn  sie  hei  dir  wären  (not-lcfitis). 

ibid.  Vers  6.  Inatconnarc  etc.  „AU  that  he  has  seen  in  his  sleep  shaÜ 
he  obtain  without  his  army"  O'C.  Allein  atconnarc  und  atcoad  kann 
doch  nur  1.  oder  2.  Sg.  sein. 

ibid.  Vers  10  a  domficfe  uaimse  Liban  „from  me  shaU  he  sent  {?) 
Liban"  O'C.  „will  go  from  me"  St.  Rem.^  p,  74.  Zu  lesen  dot  ficfe? 
vgl.  S.  212,  9. 

Cap.  12.  orta  co  ris  in  corthe  c6tna  „geh  bis  du  denselben  Stein 
erreichen  wirsif'  St.  Beitr.  VII  2. 

m 

Cap.  13.  bia  slan  —  dit  nirt  „du  wirst  heü  sein  (lies:  werden)  und 
was  fehlt  an  deiner  Kraft,  wird  dir  zugefügt  werden"  St.  Beitr.  VII  64. 

ibid.  Is  denta  dait  ar  L.  —  domain  „dies  sollte  geihan  werden  — 
hoc  faciendum  est  —  von  dir  für  L.,  denn  er  ist  ein  Held,  welcher  der 
beste  von  den  Kämpfern  der  Welt  ist."    Beitr.  VII  68. 

Cap.  15,  Vers  2.  „Victorious  in  the  hody  of  a  strong  chariot,  he 
looks  upon  bloody  spears"  (?)  O'C. 

ibid.  Vers  3. 4.  „L.  is  quickening  clans  {?),  —  it  is  not  slow  he  is  erer 
iti  good  [?),  —  assemhling  a  hattle,  a  slaughter  will  he  made,  of  which  ihe 
piain  of  F.  wiü  he  filled"  O'C. 

Cap.  16.  in  raga  do  acallaim  —  Innairm  ati  „willst  du  gehen,  um 
mit  Fand  jetzt  zu  verhandeln?  Ich  wiU  gehen,  wenn  ich  den  Ort  ken- 
nen werde,  an  dem  sie  ist"  St.  Beitr.  VII  17.  18.  51. 

Cap.  17.  „Welcome,  L.  of  the  quick  hand  at  sword;  the  represen- 
tative  of  legions  (/)  the  shooter  of  light  spears  (/)  the  cleaver  of  shields,  ihe 
scatterer  of  heavy  spears,  the  wounder  of  hodies,  the  slayer  of  nobles, 
the  seeker  of  slaughters,  most  heautiful  in  appearance  {y),  destroyer  of  hoste 
scatterer  of  wealth,  assaulter  of  Champions,  welcome,  welcome  L."  (?) 
O'C.  Jedenfalls  hat  O'C.  verkannt,  dass  slaidid,- scailid,  crechtnaigid, 
saigid  Verbalformen  sind,  wie  schon  die  davon  abhängigen  Accusative 
beweisen.     In  der  Handschrift  weder  Interpu/nction  noch  Versabtheilung. 

Cap.  18.  „  Welcome,  L.  of  the  quick  hand  at  battle-sword;  ready 
hü  stipend,  munificent  to  all,  seekful  of  hattle,  wounded  his  side,  faith- 
ful  Im  Word,  rigor ous  his  justice,  benign  his  sovereignty,  strong  his  right 
arm,  avengeful  his  deed,  gentle  to  his  steeds  \?),  L.,  welcome;  welcome  L." 
O'C.     In  der  Handschrift  nur  nach  gus  ein  Punkt. 


Vin  Serglige  Conculaind.  229 

ibid.  „Welcome,  L.  of  the  swift  hand  at  stofird;  most  valiant  of 
warriors,  haughtiest  of  Chiefs,  deatroyer  of  strength,  fighter  of  hcUtle^ 
exterminator  of  Champions,  elevator  of  the  wedk,  suhjugator  of  the  strong, 
welcome,  L.,  welcome,  X/*  O'C,  Auch  hier  sind  manraid,  gniid  etc. 
nichts  anderes  als  Verhcdformen.  In  der  Handschrift  nur  hinter  gossa 
ein  Punkt. 

Cap.  19.  „It  is  not  haughtiness  nor  pride,  o  wifCy  nor  a  high  spi- 
rit  of  happiness,  that  confuses  our  senses:  a  hattle  approaches  {?),  of  double- 
edged  spears  many^  of  danger ous  plying  of  red  swords  upon  the  fists 
of  right  and  left  (!)  hands,  [equal  to]  many  is  the  one  heart  of  Echaid 
Iuil{?):  we  cannot  have  any  haughtiness.  It  ü  not  haughtiness,  it  is  not 
pride  in  me,  o  wife!''  In  der  Handschrift  nur  hinter  nach  nüall 
ein  JPunkt. 

Cap.  20»    Vor  anasbert  scheint  etwas  zu  fehlen, 
ibid.    Fochen  duit  a  Lüg  —  tanac  „ein  Willkommen  dir,  o  Loeg,  ob 
des  Weibes,  mit  dem  du  gekommen  bist^'  St.  Beitr,  VII  10.  li. 

ibid.   ragaid  Liban  it  diaid  ,,L.  wird  dir  nachgehen"  St.  Beitr.  VII 19. 

Cap.  22.  Dognither  iarom  tarbfes  —  rigi  „dann  ist  dort  ein  Stier- 
schmauss  von  ihnen  veranstaltet  worden,  damit  sie  dabei  erführen,  wem 
sie  das  Beich  geben  aolüen^^  St.  Beitr.  VII  53. 

Cap.  23.   Diuchtrais  —  dona  rigaiby  St.  Beitr.  VII  69. 

Cap.  25.  „  You  shaXl  not  he  a  terrified  man  (?)  in  a  furious  {?),  sla- 
vishj  [oppressive,  severe,]  (?)  fierce  hattle.  You  shall  not  he  flighty,  in- 
accessible  {?),  haughty.  You  shall  not  he  intractahle,  proud,  precipitate, 
passionate.  You  shall  not  he  hent  down  {?)  by  {?)  the  intoxication  (?)  of 
much  (?)  weaUh.  You  shall  not  he  an  ale  -  polluting  (?)  flea  in  the 
house  of  a  provincial  hing.  You  shall  not  make  many  feasts  (?)  to  dis- 
pense  (?)  to  foreigners  (?).  You  shall  not  visit  disreputahle  people,  in- 
capable  [of  entertaining  you  as  a  hing]  (?).  You  (?)  shall  not  let  pre- 
scription  dose  an  iüegal  possession.  Let  witnesses  he  examined  of  who 
is  the  heir  of  the  land.  Let  the  historia/ns  combvne  in  truthful  a^stion  in 
your  presence.  Let  the  lands  of  the  hreth/ren  he  ctscertained  in  their 
UfeUme,  and  their  increase  {?).  If  generations  have  multiplied  in  bran- 
dies,  who  h€is  each  been  gener ated  from?  Let  them  he  called  up;  let 
them  be  revived  (?)  on  oath  [that  is,  their  ancient  Claims  reestäblished  (?) 
on  oaths],  The  place  that  the  dead  [their  ancestors]  have  resided  in  (?). 
Let  the  heir  be  preserved  in  his  lawful  possession.  Let  tlie  strangers  be 
driven  off  it  [the  patrimowy]  by  the  strength  of  hattW  (?)  O'C. 

ibid.  taemrechtach,  Juingt  offenbar  mit  .^toirriachtadh  to  incite  or  in- 
stigate'^  und  „tairrachadh  to  instigate,  to  set  on  the  actual  commission" 
{O'Bon.  Suppl.  zu  CR.  Biet.)  zusammen. 

ibid.  ddichlech,  etwa  O'Beühfs  doicheallach  churlish,  inhospitable? 


230  Vm  Serglige  Conculaind. 

ibid.  maDdartha,  findet  sieh  hei  O'Davaren,  s.  v.  mannar,  das  durch 
sg^eledh  {d.  t.  untie,  scatter)  erklärt  wird;  vgl  dazu  ^^mairnar  loosening** 
O'BeOly. 

ibid.   im  frand  O'C. 

ibid.  ni  siis  d&ine  doclu  y,du  soüst  nicht  gemeine  Leute  besuchen*' 
St.  Beitr.  VII  46.  Dicumäiog  kann  der  Form  wegen  nicht  mit  dem  Plu- 
ral d&iiie  verbunden  werden. 

Cap.  26.  y^You  will  not  relate  garrulously.  You  toül  not  discowrse 
noisily.  You  will  not  mock,  you  will  not  insult,  you  will  not  deride  old 
people.  You  will  not  he  Hl-opinioned  [you  wül  not  suppose  illj  of  any 
one.  You  toül  not  make  difficult  demands.  You  wül  not  refuse  any 
one  for  hiscow.  [You  wül  have]  a  law  of  lending^  a  law  of  extortion, 
a  law  of  pawning.  You  wül  he  obedient  to  the  teaching  of  the  wise. 
You  wül  be  recollective  of  the  Instructions  of  the  old.  You  wiü  be  a 
foUower  of  the  rules  of  your  fathers.  You  wül  not  be  cold-hearted  to 
friends,  You  wiü  be  strong  to  your  foes.  You  vnR  not  be  a  retorter 
of  abuse  {?)  in  your  many  battles.  You  wül  not  be  a  tatüer  and  abuser. 
You  toül  not  waste;  you  toül  not  hoard;  you  will  not  cdienate.  You  wül 
bear  to  be  reproved  for  unbecomin^  deeds.  You  wül  not  saerifioe  your 
truthfulness  to  the  wül  of  men.  You  wiU  not  be  a  releeuer  [namdy,  of 
bondmen  and  prisoners  without  security  taken  for  them],  that  •you  be 
not  repentant.  You  wül  not  he  a  comjyetüor,  that  you  be  not  jealous. 
You  wiü  not  he  lazy,  that  you  he  not  inert.  You  will  not  he  too  im- 
portunate,  that  you  he  not  mean.'*     0*0. 

ibid.  Ni  fresnesea  —  co  gl6rach  „du  würdest  nicht  {lies:  du  soüst 
nicht)  geschwätzig  berichten ,  du  würdest  nicht  {lies:  du  sollst  nicht)  ge- 
räuschvoü  erzählen''  St.  Beitr.  VII  52. 

ibid.  ni  g^is  —  a  domanches  ^yDu  sollst  nicht  harsch  fordern,  du 
sollst  Niemanden  zurückweisen  ohne  seine  Kuh*'  St.  Beitr,  VII  46. 

Cap.  28.  Mör  espa  etc.  „It  is  great  idleness  in  a  Champion  to 
yield  to  the  sleep  of  a  bed  of  decline,  hecause  genaiti  [t.  e.  women]  from 
T.  T.  [i.  e.  Maig  Meli]  have  appeared  to  you,  who  overcame  you,  who 
manacled  you,  who  bound  you  within  the  power  of  icUe  women;  Start 
[i.  e.  arise]  out  of  death  [i.  e.  disease],  hy  maidens  wounded  [t.  e.  by 
women  of  the  hüls),  for  all  your  strengih  has  come  [i.  e.  Champion  strength], 
among  warrior  Chiefs  [t.  e.  heroes],  until  you  rush  to  the  place  of  war- 
riors  —  u^ntil  you  have  done  [i.  e.  performed]  —  untü  you  have  achie- 
ved  mighty  deeds,  where  active  Lahraid  leads  his  rushing  men.  Arise! 
that  you  may  be  great.'*  O'C.  In  der  Handschrift  sind  Putücte  hinter 
serglige,  trogaigi,  banespa,  erritib,  6g ^  margnlmu,  mor.  Versäbtheüung 
fehlt  in  d^r  Handschrift. 

atrai  coropat  mör  „stehe  auf,  damit  du  gross  seiest"  St.  Beitr.  Vit  40.  46.  * 


VIII  Serglige  Conculaind.  231 

Cap.  29.  is  C.  cobarthe  „es  ist  C,  der  ihm  helfen  würde'*  St 
Beitr.  VII  42, 

ibid.  Vers  12.  „Both  night  und  day  shouild  see  ihe  journeys^^  0*C. 
Vielmehr:  er  würde  unterwegs  sein  Nacht  und  Tag. 

ibid.  Vers  15.    atbathsat  „occiderunt**  St.  Beitr,  VII  44. 

ibid.  Vers  16.  „The  Hound  [Cuchulainn]  does  not  excel  hounds,  since 
he  caught  ihe  sleep  of  ihe  hill  of  Brugh"  0' Curry,  indem  er  ancii  con- 
jiciert,  dem  alten  Texte  die  moderne  Form  des  Artikels  ociroyirend. 

ibid.  Vers  20*-  „dass  er  nicht  hierher  hommt*^  St.  Beitr.  VII  47. 

ibid.  Vers  21.  dÄig  na  delba  ron  dedail  ^jbecause  of  the  [noble]  form 
wiih  which  he  hos  parted"  „O'C;  „um  der  Form  willen,  von  der  er 
sOh  getrennt^'  St.  Beitr.  VII  11. 

Ca/p.  30  Vers  1  und  ebenso  Vers  11  ist  suan  als  Ablativ  aufzufassen: 
erwache  aus  dem  Schlafe. 

ibid.  Vers  2.  „Behold  ihe  hing  of  Macha  of  lavely  form  (?),  he  will 
not  allot€  ihy  {?)  great  sleep*'  O'C. 

ibid.  Vers  46-  „Behold  the  movements  of  his  chess-warriors"  O'C. 
Vielleicht  ist  fian-fidchell  wie  fian-cluiche,  ,ff^i^  play"  O'Don.  Suppl.  zu 
0*B>.  Dict.,  aufzufassen:  sieh  ihre  Bahnen,  ein  gutes  Schachspiel? 

ibid.  Vers  8.  „Behdld  thou  that  which  it  produces  (?),  its  cold,  its 
length,  its  want  of  beauty"  O'C. 

ibid.  Vers  11.  „Awake  thou  from  ihe  fairy  sleep  thou  hast  drwnk  \^): 
cast  it  off  with  great,  excessive  ardour"  O'C;  „erwache  aus  dem  Schlafe 
wirf  ihn  fort  mit  Eifer**  St.  Beitr.  VII  42  (mit  Weglassung  von  sfd 
ar  n-öl). 

ibid.  Vers  12.  Des  Versmasses  wegen  ist  die  Abkürzung  der  Hand- 
schrift wohl  eher  zu  briathar,  als  zu  brian  {0' Curry)  zu  ergänzen,  aber 
der  Sinn  der  Stelle  ist  mir  unklar:  „many  flowery  words  thou  hast 
loved**  O'C. 

€ap.  31  V.  3.  „Happy  {?)  house  which  a  soft  (?)  woman  Orders  (P), 
cm  hundred  leamed  men  in  it  that  are  adepts  {?)**  O'C. 

ibid.  7^-   „At  all  points  (?)  he  plies  {?)  his  valour  feats^*  O'C. 

ibid.  8^-   „ein  Mann  der  grosse  Taufende  niederhieb**  St.  Beitr.  VII 11. 

ibid.  Vers  9.  amru  sceöil  „ihe  most  famous  in  story^*  O'C.  Das 
Facs.  hat  scäol,  das  Ms.  selbst  aber  sc^oil,  vgl.  Stokes  Rem.  on  the  Facs.  p.  11. 

ibid.  Vers  11.  „The  most  illtistrious  of  men  that  seek  [?)  battle,  whose 
fierceness  is  feit  {?)  by  distant  {?)  boundaries**  O'C. 

ibid.  Vers  11.  „Sunfthf  glide  both  boats  and  steeds  past  the  island 


VIII  Serglige  Couculaind.  * 

in  which  resides  Labraid**  O'C.   „Boot  und  Boss  pflegen  hei  detn  Eiland, 
auf  welclhem  L.  ist,   vorheizukomtnen'^  St  Beitr.   VII  54. 

ibid.  14.  „He  cleares  not  [men]  tül  soxiompeUed  {?),  he  maintadns  the 
repose  of  his  hosts**  O'C, 

Cap.  32.  No  CO  ragsa  —  miia  „ich  wül  nicht  gehen,  sagt  C,  auf 
eines  Weihes  Einladung^^  St.  Beitr.  VII  16. 

ibid.  Ticed  iarom  —  tiat  iarom  ar  C.  „dann  lass  L.  dorthin  gehen, 
sagt  das  MädcJien,  um  jegliches  Ding  zu  erfahren.  Lass  ihn  gehen, 
sagt  C."  St.  Beitr.  VII  40. 

Cap.  33  Vers  i«-    „1  arrived,  in  my  happy  sportiveness'*  O'C. 

ibid.  Vers  9^.  „and  fifty  on  their  right",  10^-  „and  fifty  on  thmr 
left  (V)"  O'C.     Was  ist  airi,  aeri? 

Und,  Vers  13^-   „in  the  place  {?)  where  the  sun  goes  down''  0*C. 

ihid,  Vers  19^-    „in  cwxtact  their  tops  come  in  contact  (?)"  O^C. 

ibid.  Vers  20 <^-  „300  werden  von  jedetn  Baume  genährf^  St  Beitr. 
VII  56, 

ibid.  Vers  31a-   dochüadusa  Jvi''  St  Beitr.  VII  44. 


ff 


Cap.  34  Vers  4.  „I  passed  the  flowery  i^?)  piain  wOh  two  rapid  ad- 
vancing  feet  (?)"  O'C 

ibid.  Vei's  9.  10.  „I  will  sag,  —  for  it  is  I  ihat  have  heard,  — 
[among]  the  race  of  Adam  without  transgression,  the  form  which  is 
Fand's  j  I  shall  ever  say  {.'),  that  there  is  not  among  thetn  its  like*'  O'C. 

ibid.  Vers  12^-   „they  were  not  the  raiments  of  men  ignoble  (?)"  O'C 

ibid.  Vers  16.  „  Were  it  not  for  the  quickness  with  which  I  ca$ne  out 
(?),  they  would  have  left  me  powerless''  O'C. 

Cap.  35.  Feraib  Läbraid  —  fri  Coincuiaind  „Läbraid  made  wel- 
come to  them,  and  the  women  all  made  it  (ferais-i)^  and  Fand  made 
especial  welcome  to  C.*'  St.  Beitr.  VII  31,  39. 

ibid.    ised  dogenam  „dies  ists,  was  wir  thu>n  werden'*  St,  Beitr.  VII 20. 

ibid.  regmai  corolam  cor  iman  sliiag  „wir  werden  so  gehen,  dass 
wir  eine  Schwenkung  um  das  Heer  machen  können"  SL  BeUr.  VII  20. 

ibid.  Tofobairt  —  marbthus  C.  iarom  „dana>ch  griff  ihn  S.S.  an, 
und  sie  fochten  einen  grossen  Kampf,  und  dann  tödtet  ihn  C*  St.  Beitr. 
VII  41.  42. 

mebais  „fregif'  St  Beitr.  VII  39. 

Cap.  37  ,Vers  3.  4.  „It  is  not  fairy  music  of  coudies  (/)  that  serves 
him,  it  is  the  deep  colour  of  blood  that  is  upon  htm;  the  purring  which 


Vni  Serglige  Conculaind.  233 

the  bodies  of  [othet]  ehariots  \ßeld  (?)  is  sung  by  the  loheeU  of  his  cha» 
riot"  0"Ü.  Der  einfache  Gedanke  dieser  Strophe  ist,  dass  die  Musik, 
die  C.  erfreut,  das  Krachen  und  Rollen  seines  ScfUachttoagens  ist:  Nicht 
Musik  der  Side  ist  die  Weise  (V),  die  iJm  dient  \?)  —  Farbe  des  Bluts  ist 
auf  ihm  — ,  (vielmehr)  der  Ton,  deti  der  Wagensitz  singt,  dazu  singen 
die  Eäder  des  Wagens. 

ibid.  Vers  o*-  anfrim  etc.  „I  stand  without  motüm  {?)  viewing 
Üiem''  O'C. 

ihid.  Vers  6^-  „theij  are  swifter  than  the  wind  of  spring'''  St.  Ir. 
Gl.  1010. 

ibid.  Vers  11^-  nf  sc^l  etc.  „it  is  not  a  fact  to  be  left  unspoken^*  O'C. 

ibid.  Vers  12  f*-  imdenum  etc  „eyebrows  brown,  of  noblest  set*^  (TC. 
'  und,  Vers  13.  „There  are  upon  his  head,  what  man's  so  good?  — 
{?)  as  hos  been  heard  through  Erinn  to  her  (?)  bOrders,  — "  O'C. 

ibid.  Vers  17  f>-  imth^it  etc.  ,Jie  traverses  the  battle  to  tJie  place  of 
danger  (?)"  O'C. 

ibid.    Vers  2^*-  fri[8a]  siabrase  O'C  Auch  dann  noch  fehlt  eine  Silbe. 

Cap.  36.  Die  Verse  Fochen  etc.  ohne  Interpunction  und  Versabthei' 
lung  in  der  Handschrift.  0" Curry  schreibt  „mar  a  menma  maid,  curad 
cathbüadach,  great  his  noble  mind,  a  battle-victorious  Champion".  Viel- 
mehr: gross  sein  Sinn;  Ehre  (V)  der  kampfsiegenden  Helden.  In  der  fol- 
genden Zeile  gai8[c]e  0*(7. 

ibid.    Vers  2<^'    sochla  set  ,,path  of  fame  (?)**  O'C. 

ibid.  Vers  3.  4.  „Whether  better,  whether  worse  be  my  strength, 
fUtherto  I  have  not  cast  (?)  of  my  Utile  [darf]  (?)  the  erroneous  throw 
of  a  man  in  a  fog,  [or  one]  (?)  which  did  not  certainly  reach  a  living 
person''  O'C. 

ibid.  Vers  5«-  formnib  ech  „on  backs  (?)  of  steeds^'  0' Curry;  5*- 
foromleth  „upon  aU  sides^*  (?)  O'C. 

ibid.  Vers  7^.  Immimrous  cipe  cruth  „/  gave  toound  for  toound  (/), 
in  whatever  way^'  0*C. 

ibid.  Vers  10  o.  ^,If  the  tnan  has  spoken  truth,  it  certainly  has  won 
tÄe  battU  (?)"  O'C. 

Cap.  39.  ind  ingen  inso  i.  Emer.  O^Curry  corrigirt  mit  Recht  Emer 
in  Fand.  Die  Worte  Feg  a  Böig  etc.  haben  in  der  Handschr.  weder 
Versabtheilung  noch  Interpunction. 

ibid.  atchichither  —  catjicairptiu  „du  wirst  sehen,  wie  Kämpfer  von 
Tapferkeit  über  ScJUachtenwagen  gehen''  St.  Beitr.  VII  22. 

Cap.  40.  Die  Worte  Nitägara  etc.  haben  in  der  MandscJ^r.  hinter 
etir  tkiid  grfanda  einen  Punkt. 

ibid.   ni  contora  etir  „non  vemet  omnino''  St.  Beitr.  VII  47, 


234  Vin  Serglige  Conculaind. 

ibid.  ar  dotesarcainbsea  —  Ulad  „for  I  wiU  protect  thee  fram  many 
abundant  maidens  at  the  four  paints  of  Ulster*'''  St  Beür,  VII  33. 

ibid.  ar  cia  nosbaigea  —  Idmathair  „for  although  ForgtüTs  dau^h- 
ter  may  threaten,  ort  the  strength  (?)  of  her  companions,  a  deed  of  po- 
wer (?),  certain  it  is  that  it  is  not  against  m«  it  shall  be  dared"'  O^C. 
Vgl.  O'Donovan's  Suppl.  zu  0"B.  Dict.  s.  v.  ucht:  „fer  gonur  a  hacht 
slöig  möir  a  man  who  is  küled  in  the  presence  of  a  great  host.'* 

Cap.  41,  ni  ru  bimsea  do  gae  „dein  Speer  verwundet  mich  nidU" 
St.  Beitr.  VII  41. 

ibid.  ar  is  mördolig  —  mnä  „/br  it  would  be  {?)  sad  (?)  that  my 
strength  should  be  averted  by  (^)  the  strength  of  a  woman^*  O'C. 

Cap.  42.  cfa  no  comgellta  „wen  though  she  had  not  promised  U^*"  0*C. 

ibid.  b4dam  fiusa  der  mir  gleich  kämey  „bäd-am  fiu-sa"  St.  Beitr. 
VII  41. 

Cap.  43.  Die  Worte  is  alaind  cech  n-derg  bis  cach  n-eölas  scheinen 
ein  metrisches  System  zu  bilden.    Vor  cäid  ist  is  zu  ergänzen. 

ibid.  darm  brethir  —  bat  beo  „bei  unserem  {!)  Wort,  scigt  er,  du 
bist  mir  wohlgefällig,  und  du  wirst  mir  wohlgefällig  sein,  so  lange  ais 
du  am  Leben  bisV'  St.  Beitr.  VII  40. 

Cap.  44  Vers  1.  2.  .,/  it  is  (hat  shall  go  on  the  jotimey;  I  give 
consent  taith  great  affliction  <P);  though  there  is  a  man  of  equal  fame  if), 
I  would  prefer  to  remain**  O'C.  V.  2  ist  weder  Beim  noch  SUbenzahX 
in  Ordntmg. 

ibid.  Vers  5*-  romela  „well  may  st  thou  wear  him'*  {?)  0*C. 

ibid.  Vers  6.  „what  my  arm  cannot  reach,  what  but  tha^  I  am  for- 
ced  to  wish  it  weW  0*C. 

ibid.  11.  tänac  —  foltbuide  „du  bist  hierher  gekommen,  o  edle  Emer, 
gelbhaarige''  St.  Beitr.  VII 11. 

Cap.  45  Vers  4  a-  is  fraise  etc.  „affection  is  a  subtle  thing;  it  makes 
its  way  without  läbour'^  (?)  O'C. 

ibid.  Vers  12.  „I  gave  them  unto  fifty  men,  tcithout  repioach,  — 
the  fifty  maidens''  O'C. 

ibid.  Vers  18.  Maraid  etc.  „thy  good  sense  is  magnified  by  (?)  every 
gentle  host,  though  they  be  from  thee  far  away"  O'C. 

ibid.  22.  23.  „I  bid  thee  adieu,  o  beautiful  Cu;  hence  we  depart  (?) 
from  thee  with  a  good  heart  (?) ;  though  \üe  return  not  (?),  be  thy  (?)  good 
will  with  us;  every  condition  is  noble  to  [in  comparison  with]  that  of 
going  away." 

Cap.  46.  ni  irnaidiub  etc.  „ich  werde  nicht  auf  ihn  warten,  denn  er 
hat  mich  im  Stiche  gelassen''  St.  Beitr.  VII  34. 


IX. 

Das  Fest  des  Bricriu. 


1.  Dieser  culturgeschichtlich  und  mythologisch  höchst  merk- 
würdige Text  ist  nächst  dem  T4in  B6  Cualgne  die  umfangreichste 
Compilation  unter  den  mir  bekannten  alten  Texten,  welche  sich 
auf  den  ersten  Hauptsagenkreis  (s.  S.  59)  beziehen.  Ich  theile 
ihn  mit  aus  dem  Lebor  na  hUidre  (Ende  des  11.  oder  Anfang 
des  12.  Jahrb.),  Facs.  p.  99—112.  Das  Fest  des  Bricriu  bildet 
nur  den  Ausgangspunkt  des  Ganzen;  die  übrigen  auch  in  der 
Ueberschrift  genannten  Haupttheile  sind:  Curathmir  Emna 
Macha  (der  Heldentheil  von  Emain  Macha),  Briatharchath 
Ban-Ulad  (der  Wertkampf  der  Frauen  von  Ulster),  Tochim 
Ulad  do  Cruachnaib  Ai  (die  Fahrt  der  Mäaner  von  Ulster 
nach  Cruachan  Ai),  Cennach  ind  Ruanada  i  n-Emain  Macha 
(,J*urclia8e  of  the  championship  in  Emain  Macha").  Dieses  letzte 
Stück  ist  unvollständig  erhalten. 

In  der  Hauptsache  dieselbe  Version,  nur  in  etwas  jüngerer 
Sprachform  mid  in  einzelnen  Theilen  mit  verschiedener  An- 
ordnung, enthält  der  werthvoUe  Miscellancodex  Egevton  93  im 
British  Museum,  fol.  20 — 25  auf  zwölf  Seiten.  *  Der  Anfang  bis 
zu  den  Worten  forocrad  doBricrind  fäcbäil  in  Cap.  13  ist  verloren. 
Ausserdem  hat  auch  diese  Handschrift  den  letzten  Theil  (Cennach 
ind  Ruanada)  nicht  vollständig,  obwohl  sie  ihn  ein  Stück  weiter 
fuhrt,   als  LU.    Leider  kommt  uns  auch  dieses  Stück  nicht  zu 

*  Dieser  Codex  erregte  0*Carry'8  besonderes  Interesse,  da  er  in  dem- 
selben die  irische  Version  des  „Tripartite  Life  of  St.  Patrick"  entdeckte. 
Er  besohreibt  ihn  Lect.  on  the  Ms.  Mat.  p.  346.  Auszüge  aus  dieser 
•Vita  hat  gegeben  Stokee,  Goid.^  pag.  84  fif.  Sie  ist  geschrieben  im  Jahre 
1477.  Der  Text  des  Fled  —  ebenso  ein  Fragment  des  Tain  —  rührt 
nach  0*Curry  a.  a.  0.  von  einer  anderen  Hand  her.  In  Bezug  auf  das 
Alter  dieses  Theils  von  £g.  kann  ich  nur  sagen,  dass  auch  er  jünger 
ist,  als  LU.,  wie  man  sofort  an  der  Sprachform  erkennt. 


236  IX  Fled  Bricrend. 

Gute,  da  auf  der  letztou  Seite  des  letzten  Blattes  uiid  ebenso 
auf  der  ersten  Seite  des  ersten  Blattes  die  Schi'ift  sehr  verwischt 

• 

ist.  Dieses  grosse  Fragment  muss  also^  ehe  es  in  den  jetzigen  Ein- 
band gerieth,  in  der  Gestalt,  in  der  es  (»rlialten  ist,  längere  Zeit 
für  sich  existirt  haben.  Abgesehen  von  diesen  Verlusten  waren 
in  Eg.  nie  vorhanden  die  Capitel  28,  57,  und  75  bis  78.  Eine 
Abschrift  von  foL  20  verso  (Gap.  22 — 24),  von  foL  21,  femer  von 
fol.  23  verso  lin.  28.  bis  zu  den  letzten  Zeilen  der  ersten  Seite 
von  fol.  25,  sowie  eine  nach  meinen  Angaben  ausgeführte  Col- 
lation  aller  übrigen  lesbaren  Stücke  mit  dem  Texte  von  LU. 
verdanke  ich  der  Güte  des  Herrn  Arthur  W.  K.  Miller,  vom 
British  Museum.* 

Gänzlich  verschiedenen  Inhalt  hat  der  Sagentext,  welcher 
den  Titel  führt  „Fled  Bricrend  ocus  Loinges  Mac  n-Dul 
n-Dermait'S  überliefert  im  Gelben  Buch  von  Lecan  (H.  2.  16), 
fol.  759  bis  765.  Ueber  den  Inhalt  desselben  referirt  kurz 
O'Curry,  Lect.  on  the  Ms.  Mat  p.  468.  Ausserdem  finden  sich 
Citate  in  O'Curry's  Lect.  on  the  Mann,  and  Cust.  III  p.  106.  360. 
Mir  liegt  dieser  Text  in  einer  Abschrift  vor,  die  Professor  Atkinson 
in  Dublin  für  mich  angefertigt  und  mir  geschenkt  hat  Nur  im 
Allgemeinen  der  Ausgangspunkt,  nämlich  ein  von  Bricriu  ver- 
anstaltetes  Fest,  ist  beiden  Sagentexten  gemeinsam.  Aus  dem 
Anfange  des  zweiten  Textes  erfahren  wir  etwas  darüber,  wie 
Bricriu  überhaupt  dazu  kam,  ein  Fest  zu  veranstalten  (s.  Anh.  IV). 

2.  Der  Inhalt  dieses  umfangreichen  Textes  ist  kurz  der 
folgende: 

Bricriu  Nemthenga  (d.  i.  B.  Giftzunge)  veranstaltete  ein 
grosses  Fest  für  König  Conchobar  und  die  Edlen  von  Ulster. 
Er  baute  eigens  dazu  ein  Haus,  nach  Muster  des  berühmten 
Craebruad  in  Emain,  nur  noch  schöner.    Da  er  wusste,  dass  man 

ihn  selbst  (seiner  bösen  Zunge  wegen)  nicht  würde  am  Feste 

-  - • 

*  Nach  O'Curry,  On  the  Ms.  Mat.  p.  193  und  194  finden  sich  ausser- 
dem Fragmente  des  Fled  in  den  Handschriften  H.  3.  17  (16.  Jahrh.)  und 
H.  4.  22  (15.  Jahrh.)  Trin.  Coli.  Dublin.  Allein  ich  erfahre  von  Prof. 
O'Looney,  dass  nur  ersteres  Ms.  diesen  Text  enthält,  letzteres  dagegen 
ein  zweites  Exemplar  des  Serglige  Conculaind. 


IX  Fled  Bricrend.  237 

Theil  nehmen  lassen,  so  Hess  er  für  sich  einen  Söller  errichten, 
von  dem  aus  er  alles  sehen  konnte,  was  im  Hause  vor  sich  ging 
(Cap.  1  —  3).  Nachdem  alle  Vorbereitungen  getroffen  waren, 
geht  Bricriu  zu  Conchobar  nach  Emain  Macha,  und  ladet  ihn 
und  die  Edlen  von  Ulster  zu  seinem  Feste  ein.  Fergus  warnt 
vor  Annahme  der  Einladung,  denn  Bricriu  werde  Unheil  stiften. 
Bricriu  droht  mit  noch  mehr  Unheil,  wenn  sie  nicht  kämen. 
Endlich  beschliessen  sie  auf  Rath  des  weisen  Sencha,  zu  dem 
Feste  zu  gehen  unter  der  Bedingung,  dsss  Bricriu  sich  entferne, 
sowie  er  seine  Gäste  eingeführt  habe.  Bricriu  fugt  sich  dieser 
Bedingung,  und  die  Helden  ziehen  zu  dem  Feste  in  glänzenden 
Zügen  (Cap.  4—7). 

Aber  Bricriu  denkt  nur  daran,  wie  er  trotz  der  ihm  auf- 
erlegten Bedingung  Zwiespalt  erregen  könnte.  Mit  schmeicheln- 
den Worten  tritt  er  an  Loegaire  Buadach  heran  und  fordert 
ihn  auf,  die  Curadmir  (Heldentheil)  genannte  Ehrengabe,  welche 
der  vorzüglichste  Held  zu  empfangen  pflegte,  auf  dem  Feste  für 
sich  in  Anspruch  zu  nehmen.  In  derselben  Weise  macht  er  sich 
an  Conall  Gernach,  und  nach  diesem  an  Guchulainn.  Bei 
jedem  der  drei  Helden  findet  sein  Schmeicheln  und  die  verlockende 
Schilderung  der  reichen  Ehrengabe '  ein  sehr  geneigtes  Gehör 
(Cap.  8  — 11).  Die  Schaaren  ziehen  in  das  Haus  ein;  die  eine 
Hälfte  desselben  ist  für  die  Männer,  die  andere  Hälfte  für  die 
Frauen  bestimmt.  Das  Fest  beginnt,  die  Musik  spielt  auf,  und 
Bricriu  muss  nun  den  Saal  verlassen;  geleitet  von  acht  Mann 
mit  gezückten  Schwertern  begiebt  er  sich  nach  seinem  Söller 
(Cap.  12.  13).  Im  Saale  schicken  sich  die  Theiler  an,  Speise 
und  Trank  auszutheilen.  Alsbald  erheben  sich  die  Wagenlenker 
von  Loegaire,  Conall  und  Cuchulainn,  einer  nach  dem  andern,  um 
für  seinen  Herrn  den  Heldentheil  in  Anspruch  zu  nehmen.  Nach 
kurzem  Wortwechsel  funkelt  und  klirrt  es  auf  der  einen  Seite 
des  Hauses  von  Schwertern,  Speeren  und  Schilden.  Conchobar 
und  Fergus  sind  erzürnt  über  den  Streit;  sie  treten  dazwischen 
und  gebieten  Ruhe;  die  Streitenden  lassen  die  Hände  herabsinken 
und  gehorchen.  Sencha  aber  empfiehlt,  den  Heldentheil  zimächst 
unter  alle  gleichmässig  zu  vertheilen,  und  die  Entscheidung  des 


238  IX  Fled  Bricrend. 

Streites,  welchem  der  drei  Helden  der  Vorrang  gebühre,  dem 
König  Ailill  von  Connacht  zu  überlassen.  Der  Rath  wird  be- 
folgt; alle  essen  nnd  trinken  und  sind  fröhlich.  Aber  Bricriu, 
der  von  seinem  Söller  alles  beobachtet,  sinnt  nun  darauf,  Zwie- 
tracht unter  den  Frauen  zu  stiften  (Cap.  14 — 16).  Die  Frauen 
gehen  aus  dem  Saale  heraus,  um  „nach  der  Schwere  des  Trinkens" 
frische  Luft  zu  schöpfen.  Zuerst  erscheint  Fedelm  Nöichride, 
Loegaire's  Gemahlin,  mit  fünfzig  Gefährtinnen.  Bricriu  tritt  zu 
ihr,  rühmt  ihr  Geschlecht  und  ihren  Mann ;  ihr  gebühre  der  Vortritt 
vor  den  anderen  Frauen.  Danach  kommt  Lendabair,  CoualFs 
Gemahlin,  zuletzt  Guchulainn's  Gemahlin,  £mer.  Bricriu  spridit 
auch  mit  diesen;  seine  Schmeicheleien  steigern  sich,  und  eine 
jede  fordert  er  auf,  vor  den  beiden  anderen  zuerst  in  den  Saal 
einzutreten  (Cap.  17 — 19).  Die  drei  edlen  Frauen  mit'  ihrer 
Begleitung  finden  sich  auf  dem  Spaziergange  zusammen.  Nach 
einiger  Zeit  kehren  sie  um,  anfangs  in  würdevoll  abgemessenen 
Schritten,  aber  je  näher  sie  dem  Hause  kommen,  desto  be- 
schleunigter wird  ihr  Gang,  bis  sie  endlich,  jede  Rücksicht 
vergessend,  ihre  Kleider  in  die  Höhe  rafien  und  laufen,  so 
schnell  sie  können,  eine  jede,  um  zuerst  in  den  Saal  zu  gelangen. 
Wie  fünfzig  Wagen  dröhnte  es,  das  ganze  Haus  zitterte,  und  die 
Helden  sprangen  nach  ihren  Waffen  (Cap.  20).  Sencha  gebietet 
Halt  und  lässt  den  Saal  schliessen,  vor  welchem  £mer  zuei'st 
angekommen  ist.  Nicht  Gewalt  soll  den  Streit  entscheiden, 
sondern  die  Frauen  sollen  sich  im  Briatharchath,  d.  L  im 
Wortkampf,  messen  (Cap.  21). 

Es  folgen  nun  die  Reden  der  drei  edlen  Frauen,  in  denen 
diese  letzteren  sich  und  ihre  Männer  in  kühner,  .schwer  verständ- 
licher Sprache  rühmen  (Cap.  22 — 24). 

Um  ihren  Frauen  Eintritt  in  den  Saal  zu  verschaffen,  reissen 
Loegaire  und  Conall  Löcher  in  die  Wand.  Cuchulainn  aber  hebt' 
das  ganze  Haus  auf  der  einen  Seite  in  die  Höhe,  so  dass  nicht 
nur  Emer  mit  ihren  fünfzig  Frauen,  sondern  auch  die  zweimal 
fünfzig  der  beiden  anderen  edlen  PVauen  hineinkommen.  Sieben 
Fuss  tief  fährt  das  Haus  in  die  Erde,  als  Cuchulainn  es  wieder 
los  lässt,   die  ganze  Burg   zittert,  der  SöUer  stürzt  ein,  und 


IX  Fled  Bricrend.  239 

Bricriu  selbst  mit  seiner  Königin  fällt  in  den  Koth,  so  dass  man 
Um  nur  noch  an  seinen  Reden  erkennen  kann  (Cap.  25).  Ver- 
gebens mühen  sich  die  Helden  ab,  das  Haus  wieder  in  Ordnung 
zu  bringen,  nur  Cuchulainn  vermag  dies  mit  einer  fui'chtbaren 
Kraftanstrengung  (Cap.  26.  27).  Das  Fest  beginnt  von  Neuem; 
die  Männer  sind  auf  der  einen,  die  Frauen,  von  denen  hier  die 
edelsten  mit  Namen  genannt  werden,  sind  auf  der  andern  Seite 
des  Hauses  (Cap.  28). 

Die  Frauen  beginnen  von  Neuem,  ihre  Mämier  und  sich 
selbst  zu  rühmen.  Sencha  vermahnt  sie  zur  Ruhe.  Emer  ant- 
wortet, dass  sie  ein  Recht  habe,  Cuchulainn  wegen  seiner  Waflfen- 
künste  und  Tugenden  über  alle  andern  Helden  zu  erheben  (Cap. 
29.  30).  Conall  fordert  Cuchulainn  auf,  vorzutreten,  damit  man 
seine  Künste  prüfen  könne.  Cuchulainn  lehnt  dies  für  den 
Augenblick  ab,  da  er  noch  müde  und  hungrig  ist  von  seinem 
Kampfe  mit  dem  Ungethüme  Liath  Morbragi,  das  er  an  dem- 
selben Tage  beschlicheu  und  erwürgt  hat  (Cap.  31.  32).  Als 
der  Streit  um  den  Heldentheil  von  Neuem  entbrennt,  empfiehlt 
Conchobar  den  drei  Helden,  sich  an  Cüroi  mac  Dairi  um 
einen  Urtheilsspruch  zu  wenden  (Cap.  33).  Die  Helden  schicken 
sich  an,  dem  Rathe  Folge  zu  leisten.  Nachdem  Cuchulainn  die 
Langsamkeit  und  Schwerfälligkeit  von  Conalls  Gespann  verhöhnt, 
Loegaire  aber  seine  eigene  Schnelligkeit  gerühmt  hat,  macht 
sich  dieser  letztere  zuerst  auf  den  Weg.  Es  werden  die  Orte 
genannt,  die  er  berührt,  bis  er  Sliab  Breg  erreicht.  Hier  über- 
fallt ihn  ein  dichter  Nebel.  Loegaire  beschliesst^  warten,  bis 
sich  dieser  verzogen;  sein  Diener  führt  die  Pferde  nach  einem 
Grasgarten  in  der  Nähe  (Cap.  34 — 36).  Da  kommt  alsbald  ein 
gewaltiger,  hässlicher  Mann  mit  einer  grossen  Keule  auf  den 
Diener  zu.  *  Er  fragt,  wem  die  Pferde  gehören,  die  den  Gras- 
garten abfressen,  und  giebt  dem  Diener  einen  Wuchtigen  Schlag 
mit  der  Keule.  Auf  das  Geschrei  des  Dieners  eilt  Loegaire 
herbei;  aber  er  muss  Diener,  Gespann  und  Waffen  zurücklassen, 


♦)  Dem  Schreiber  der  Handschrift  ist  es  unheimlich  bei  dieser  Stelle 
geworden,  denn  er  h£^t  am  Rande  darüber  ,,in  Dei  nomine'*  geschrieben. 


240  IX  Fled  Bricrend. 

und  zurück  nach  Emain  laufen  (Cap.  37.  38).  Bald  darauf 
kommt  Conall  desselbigen  Weges  und  hat  genau  dasselbe  Schick- 
saU  wie  Loegaire  (Cap.  39).  Cuchulainn  aber,  der  ebenso  auf 
seiner  Fahrt  von  dem  Nebel  überfallen  wird  imd  dann  mit  dem 
Riesen  zu  kämpfen  hat,  besiegt  diesen,  nimmt  ihm  die  frühere 
Beute  ab  und  kehrt  mit  den  Wagenlenkem,  den  Pferden  und 
den  Waffen  von  Loegaire  und  Conall  nach  Emain  zurück  (Cap.  40). 
Bricriu  spricht  dem  Cuchulainn  den  Heldenpreis  zu.  Aber  Loe- 
gaire und  Conall  wollen  den  Heldentheil  nicht  ohne  Weiteres 
wegen  des  Streiches,  den  ihnen  doch  nur  die  Side  gespielt  hätten, 
fahren  lassen.  Conchobar  empfiehlt  (nochmals),  Curoi  mac  Dairi 
um  ein  Urtheil  anzugehen,  oder  Ailill  und  Medb  (Cap.  41). 

Die  Edlen  von  Ulster  beschliessen,  sich  an  Ailill  und  Medb 
zu  wenden,  und  ziehen  in  glänzendem  Zuge  aus.  Cuchulainn 
aber  bleibt  zurück  und  unterhält  die  Frauen  durch  seine  Künste. 
Sein  treuer  Diener  Loeg  jammert  darüber,  dass  Cuchulainn  sich 
durch  eigene  Schuld  den  «Heldentheil  entgehen  lasse.  Aber  die 
Schnelligkeit  ihres  Gespannes  lässt  sie  trotz  der  verspäteten 
Abfahrt  zuerst  vor  Cruachan  ankommen  (Cap.  42.  43).  Von  der 
Erschütterung  der  heranfahrenden  Wagen  fallen  in  Cruachan 
die  Waffen  von  den  Wänden  herab;  die  ganze  Bevölkerung 
kommt  auf  die  Beine,  die  Leute  stehen  auf  der  Burg,  wie  Schilf 
am  Flusse.  Auch  Medb  hat  ein  solches  Getöse  noch  nie  erlebt. 
Sie  steigt  mit  ihrer  Tochter  Findabair  auf  den  Söller  am  Thore 
der  Burg  und  fordei-t  die  Tochter  auf,  zu  beschreiben,  was  sie 
sieht  (Cap.  44).  Zuerst  beschreibt  Findabair  ein  Gespann  mit 
einem  Helden,  den  Medb  als  Loegaire  erkennt  (Cap.  45.  46), 
ebenso  wird  Conall  (Cap.  47.  48),  ebenso  Cuchulainn  (Cap. 
49  —  52)  vorgeführt.  Der  dithyrhambische  Schwung  in  Medb's 
Antworten  hat  sich  in  der  Verherrlichung  von  Cuchulainn's 
Furchtbarkeit  auf  das  Höchste  gesteigert.  Findabair  schildert 
noch,  wie  die  Helden  in  dichten  Schaaren  heranziehen,  und  Medb 
giebt  an,  wie  sie  empfaugen  werden  sollen  (Cap.  53). 

Medb  geht  den  Helden  von  Ulster  mit  dreimal  fünfzig 
Mädchen  vor  das  Thor  der  Burg  entgegen;  drei  Fässer  mit 
kaltem  Wajsser  werden  herbeigeschafft,  um  die  Hitze  der  Helden 


IX  Fled  Bricrend.  241 

abzukühlen-  Cap.  54  erhält  jeder  auf  Cuchulainns  Wunsch  ein 
Haus  für  sich,  aber  Cap.  55  wird  ihnen  gemeinschafthch  der 
königliche  Palast  überlassen,  dessen  Herrlichkeit  ausführlich 
geschildert  wird.  Erst  nach  drei  Tagen  gastlicher  Bewirthung 
fragt  Ailill  nach  dem  Begehr  seiner  Gäste  und  vernimmt  von 
Sencha,  nicht  zu  seiner  Freude,  was  von  ihm  verlangt  wird. 
Loegaire,  Gonall  und  Cuchulainn  bleiben  zurück,  die  anderen 
ziehen  wieder  ab  (Cap.  56). 

Es  beginnen  die  Prüfungen  der  Helden.  Loegaire  und 
Gonall  flüchten  vor  drei  unheimlichen  Bestien,  die  ihnen  Nachts 
einen  Besuch  abstatten,  auf  „die  Balken"  des  Hauses,  aber  Cuchu- 
lainn behauptet  seinen  Platz  (Cap.  57).  Den  Kampf  gegen  solche 
Bestien  wollen  Loegaire  und  Conall  nicht  gelten  lassen.  Ailill 
ist  in  grosser  Verlegenheit  und  überlässt  das  Urtheilsprechen 
der  klugen  und  energischen  Medb  (Cap.  58).  Diese  lässt  Loe- 
gaire zu  sich  entbieten,  spricht  ihm  den  Preis  zu  und  giebt  ihm 
zum  Beweise  des  Urtheils  einen  ehernen  Becher  mit  einem 
Vogel  aus  weisser  Bronce  (findruine)  auf  dem  Boden.  Diesen 
Becher  soll  er  aber  zunächst  geheim  halten  und  ihn  erst  im 
Craebruad  vor  Conchobar  vorzeigen  (Cap.  59).  Aehnlich  ver- 
fährt sie  mit  Conall,  nur  dass  dieser  einen  Becher  von  findruine 
mit  einem  Vogel  von  Gold  auf  dem  Boden  erhält  (Cap.  60). 
Aber  der  Bote,  der  Cuchulainn  rufen  soll,  muss  die  List  seiner 
Herrin  mit  dem  Leben  büsscn.  Medb  eilt  selbst  zu  Cuchulainn, 
legt  ihre  Hände  um  seinen  Hals  und  versichert  ihm,  dass  sie 
ihn  nicht  hintergehe,  dass  ihm  in  Wahrheit  der  Vorrang  vor  den 
anderen  Helden,  und  seiner  Gemahlin  der  Vorrang  vor  den 
anderen  Frauen  gebühre.  Sie  giebt  ihm  einen  Becher  von  Gold 
mit  einem  Vogel  von  Edelstein  auf  dem  Boden.  Cuchulainn 
trinkt  für  sich  allein  den  herrlichen  Wein,  der  ihm  in  dem  kost- 
baren Becher  gereicht  wird,  und  verabschiedet  sich  (Cap.  61.  62). 
Medb  wünscht  aber  die  Helden  noch  weiter  zu  prüfen.  Die 
Pferde  derselben  werden  gut  verpflegt;  jedem  von  ihnen  wird  eine 
edle  Jungfrau  mit  fünfzig  Begleiterinneu  zugeführt,  und  Medb 
selbst  begiebt  sich  zu  Cuchulainn.  Am  Morgen  darauf  wird  ein 
grosses    Radwerfen    veranstaltet,  in   welchem   Cuchulainn   sich 

16 


242  IX  Fled  Briorend. 

weit  vor  den  anderen  Helden  auszeichnet  (Cap.  63.  64).  Darauf 
setzt  Cuchulainn  die  Frauen  durch  ein  merkwürdiges  Nadelspiel 
in  Erstaunen.  Die  Helden  verabschieden  sich  nochmals  bei 
Ailill,  Medb  und  ihrem  Gefolge.  Ohne  weitere  Einleitung  folgt 
eine  Aufforderung  Medb's,  dass  sich  die  streitbaren  Helden  zu 
Ercoil  und  Garmna,  ihren  Pflegeeltern,  begeben  sollen  (Cap.  65). 
Ercoil  aber  schickt  sie  zu  Samera  und  diese  legt  ihnen  den 
Kampf  mit  den  Geniti  Glinni,  d.  i.  den  Dämonen  des  Thaies,  auf 
(Cap.  66).  Loegaire  kommt  mit  dem  nackten  Leben  davon, 
Conall  verliert  nur  sein  Schwert  nicht,  aber  Cuchulainn,  der  die 
dritte  Nacht  an  die  Reihe  kommt,  bezwingt  die  Dämonen  nach 
hartem  Kampfe  (Cap.  67).  Samera  feiert  ihn  in  einer  Rhapsodie, 
und  erkennt  ihm  und  seiner  Gemahlin  den  Vorrang  zu  (Cap.  68). 
Die  drei  Helden  gehen  abermals  zu  Ercoil.  Sie  schlafen  eine 
Nacht  in  seinem  Hause,  dann  fordert  sie  Ercoil  zum  Kampfe 
gegen  ihn  und  sein  Pferd  heraus.  Loegaire  flieht  vor  Ercoil 
direct  nach  Emain,  nachdem  sein  Pferd  von  Ercoil's  Pferd 
getödtet  worden  war.  Conall  hat  nicht  mehr  Glück,  aber  Cuchu- 
lainn's  Pferd  Liathmacha  ist  siegreich,  und  Cuchulainn  selbst 
überwindet  Ercoil,  bindet  ihn  hinten  an  seinen  Wagen  und  fuhrt 
ihn  mit  sich.  Unterwegs  holt  ihn  Buan,  Samera's  Tochter,  ein, 
die  eine  Leidenschaft  zu  Cuchulainn  gefasst  hatte;  sie  verun- 
glückt beim  Sprunge  auf  den  Wagen.  Unterdessen  hatte  Loe- 
gaire bei  seiner  Ankunft  in  Emain  die  falsche  Nachricht  verbreitet, 
seine  Begleiter  seien  von  Ercoil  getödtet  worden.  Conall's  und 
Cuchulainn's  Ankunft  erregt  grosse  Freude,  zugleich  aber  Ent- 
rüstung über  Loegaire's  Lügen.  Cathba  verherrlicht  Cuchulainn 
in  einer  Rhapsodie  (Cap.  69 — 71). 

Die  Helden  begeben  sich  zum  Mahle.  Von  Neuem  erhebt 
sich  der  Streit  um  den  Heldentheil.  Loegaire  zeigt  seinen 
ehernen  Becher  vor,  zum  Beweise  dafür,  dass  Medb  ihm  den 
Vorrang  zuerkannt  habe.  Conall  überbietet  Loegaire  durch 
seinen  Becher  von  Findruine,  Cuchulainn  aber  beide  durch  seinen 
Becher  von  Gold.  Conchobar  und  die  Edlen  von  Ulster  sind 
bereit,  Cuchulainn  den  Ileldentheil  zuzusprechen,  aber  Loegaire 
und    Conall    wollen    sich    nicht    fügen    und    behaupten   sogar. 


IX  FIed  Bricrend.  243 

Cuchulainn's  goldner  Becher  stamme  aus  dessen  eigenem  Besitze 
oder  sei  erkauft  (Cap.  72 — 74). 

Conchobar  und  Fergus  bewirken  durch  ihr  Dazwischentreten, 
dass  die  erbitterten  Helden  die  bereits  gezückten  Schwerter 
wieder  in  die  Scheiden  stecken.  Sencha  aber  schickt  sie  nun- 
mehr zu  Bude,  Ton  diesem  ihr  Urtheil  zu  empfangen.  Dieser 
sagt,  es  sei  schwer,  ihren  Streit  zu  entscheiden,  da  nicht  einmal 
Äilill  und  Medb  dies  vermocht  hätten,  und  schickt  sie  zu  dem 
Riesen  Uath  mac  Im  omain,  „der  sich  an  seinem  See  befindet" 
(Cap.  75).  Uath  will  nur  unter  der  Bedingung  sein  Urtheil 
abgeben,  dass  sie  sich  demselben  wirklich  unterwerfen  wollen. 
Sie  versprechen  es,  und  Uath  schlägt  ihnen  einen  sonderbaren 
Handel  vor:  einer  von  ihnen  soll  zuerst  dem  Uath  mit  einem 
Beile  den  Kopf  abschlagen,  und  den  Tag  darauf  will  Uath  ihm 
den  Kopf  abschlsigen  (Cap.  76).  Loegaire  und  Conall  lassen  sich 
nicht  auf  dieses  Wagniss  ein,  obwohl  andere  Bücher  (wie  der 
Erzähler  sagt)  das  Gegentheil  berichten.  Cuchulainn  geht  auf 
den  Handel  ein,  nachdem  ihm  Loegaire  imd  Conall  versprochen 
haben,  dass  sie  ihm  dann  den  Heldentheil  überlassen  würden. 
Cuchulainn  schlägt  dem  Uath  den  Kopf  ab  und  behält  den 
seinigen,  trotzdem  dass  Uath  es  dreimal  versucht,  ihn  abzuhauen. 
Die  drei  Helden  kehren  nach  Emain  zurück.  Loegaire  und 
Conall  erkennen  auch  Uath's  Urtheil  nicht  an,  und  es  soll  nun 
Cüroi  entscheiden  (Cap.  77.  78). 

Cüroi  war  auf  einer  seiner  Fahrten  nach  den  östlichen 
Ländern,  hatte  aber  gewusst,  dass  die  Helden  kommen  würden, 
und  seiner  Frau  Blathnath  gesagt,  was  geschehen  solle.  Jedel- 
der  Helden  soll  Cüroi's  Stadt  eine  Nacht  lang  bewachen  (Cap. 
79.  80).  Loegaire,  als  der  älteste,  macht  den  Anfang.  Gegen 
Ende  der  Nacht  naht  sich  ihm  eine  furchtbare,  riesige  Gestalt, 
nimmt  ihn  nach  kurzem  Kampfe  in  eine  seiner  Hände,  quetscht 
ihn  halbtodt  und  wirft  ihn  über  die  Stadt  auf  den  Mist  an  der 
Thüre  der  Königswohnung.  Die  Leute  aber  dachten,  dass  Loegaire 
freiwillig  einen  solchen  Sprung  gethan  habe  (Cap.  81.  82), 
Ebenso  erging  es  dem  Conall  in  der  zweiten  Nacht.  In  der 
dritten  Nacht  kam  Cuchulainn  au  die  Reihe.    Es  war  dies  die 

IG*      . 


244  IX  Fled  Bricrend. 

Nacht,  in  welcher  „the  three  green  men  of  Seiscenn  Uairbeoil" 
und  die  drei  Buagelltaig  („or  itinerant  cow-keepers")  von  Breg 
und  die  drei  Söhne  „of  the  musical  Dornmar*'  (O'Curry)  beschlossen 
hatten,  die  Stadt  zu  plündern,  und  es  war  dies  dieselbe  Nacht, 
in  welcher  das  Ungeheuer  des  Sees,  der  bei  der  Stadt  lag,  alles, 
was  in  der  Stadt  lebte,  verschlingen  sollte  (Cap.  83).  Um 
Mitternacht  beginnt  der  entsetzliche  Aufruhr,  aber  erst  gegen 
Ende  der  Nacht  erhebt  sich  das  Ungethüm  aus  dem  See,  es 
springt  nach  der  Stadt  und  öffnet  den  riesigen  Rachen.  Cuchu- 
lainn  springt  gleichfalls  in  die  Höhe,  packt  das  Thier  am  Halse, 
stösst  die  Hand  in  den  Schlund  des  Tbieres,  reisst  ihm  das 
Herz  aus  dem  Leibe,  haut  das  Thier  in  Stücke  und  pflanzt  den 
Kopf  desselben  neben  den  Köpfen  der  anderen  erschlagenen 
Unholde  an  seinem  Wachtsitze  auf  (Cap.  84 — 86).  Endlich  gegen 
Morgen  kommt  noch  der  Riese,  welcher  dem  Loegaire  mid  dem 
Gonall  so  übel  mitgespielt  hat.  Er  besiegt  auch  diesen,  lässt 
ihn  aber  entkommen,  nachdem  er  ihm  den  Vorrang  vor  den 
Helden  von  Erinn  und  seiner  Gemahlin  den  Vorrang  vor  den 
Frauen  von  Ulster  versprochen  hatte  (Cap.  87). 

Auch  Cuchulainn  meint,  dass  Loegaire  und  Conall  den 
Sprung  bis  an  das  Thor  der  Königswohnung  freiwillig  gethan 
haben,  und  glaubt,  ihnen  diesen  Sprung  nachthun  zu  müssen. 
Nach  vergeblichen,  rasenden  Versuchen  gelingt  ihm  dieser  über- 
menschliche Sprung,  die  Spur  seiner  zwei  Füsse  bleibt  auf  dem 
Steine  sichtbar.  Er  geht  in  das  Haus,  und  holt  tief  Athem 
(Cap.  88).  Blathnat  wusste  diesen  Seufzer  zu  deuten.  Bald  kam 
Güroi,  sprach  dem  Cuchulainn  den  Heldentheil,  seiner  Gemahhu 
den  Vorrang  vor  dea  Frauen  von  Ulster  zu,  und  entliess  ihn 
reich  beschenkt  (Cap.  89).  Aber  in  Emain  gönnen  ihm  seine 
Rivalen  den  Heldentheil  noch  immer  nicht.  Cuchulainn  hat  die 
Lust  verloren,  ihn  zu  behaupten,  und  so  bleibt  der  Holdentheil 
unverliehen,  bis  es  zu  dem  Cennach  ind  Ruanada  („Purchase  of 
the  championslüp'^  LU.  Pref.  p.  xix)  genannten  Ereignisse  kommt. 

Von  diesem  Stücke  ist  nur  der  Anfang  erhalten.  Einstmals 
sind  die  Helden  von  Ulster  im  Craebruad,  Conchobars  Festhalle, 
versammelt,  als  ein  hässlich  und  wild  aussehender  Riese  ein- 


IX  Fled  Bricrend.  245 

tritt*  und  die  Helden,  mit  Ausnahme  von  Conchobar  und  Fcrgus,  zu 
einem  Zweikampfe  herausfordert.  Die  letzten  Worte,  die  erhalten 
sind,  lassen  gerade  noch  erkennen,  dass  dieser  Riese  eine  ähnliche 
Forderung  ergehen  lässt,  wie  üath  in  Cap.  76 — 78. 

3.  Auch  hier  haben  wir  eine  auf  einen  unbekannten  Re- 
dactor  zurückgehende  Compilation  vor  uns.  Diese  Compilation 
muss  schon  ziemlich  alt  sein,  denn  der  Text  in  Eg.  kann  nicht 
als  Abschrift  von  Lü.  betrachtet  w^erden,  sondern  setzt  eine 
ältere  Quelle  voraus,  deren  Vorzug  vor  LU.  iji  der  ursprüng- 
licheren und  richtigeren  Reihenfolge  der  einzelnen  Theile  besteht. 
Da  der  Schreiber  von  LU.,  oder  gar  schon  der  Schreiber  seines 
Originals  in  unserem  Cap.  77  auf  araili  libair,  d.  i.  andere 
Handschriften  Bezug  nimmt,  so  bedarf  es  keines  weiteren  Beweises 
dafür,  dass  dieser  Sagenstoff  lange  vor  dem  Jahre  1100  schriftlich 
aufgezeichnet  war.  Das,  was  wir  besitzen,  sind  Abschriften  und 
Umschriften  älterer  Quellen. 

Das  Schiedsgericht  fällt  immer  zu  Gunsten  Cuchulainn's 
aus.  Aber  eine  grosse  Schwäche  der  Composition  ist,  dass 
Cuchulainn  es  so  und  so  oft  ruhig  hinnimmt,  wenn  seine  Neben- 
buhler sich  dem  Urtheilsspruche  nicht  fügen,  und  dass  er  sich 
immer  wieder  auf  ein  neues  Schiedsgericht  einlässt.  Dieser 
Umstand  erklärt  sich  sehr  einfach,  wenn  wir  annehmen,  dass 
Cuchulainn's  ausserordentliche  Heldenkraft  in  vielen  einzelnen 
Erzählungen  gefeiert  wurde,  die  sämmtüch  als  Grundlage  des 
Schiedsgerichtes  verwendet  werden  konnten.  Ein  Rcdactor  stellte 
eine  Reihe  derselben  zusammen,  von  dem  Redactor  rührt  die 
schwache  Verbindung  der  einzelnen  Theile  her. 

Für  diese  Auffassung  sind  die  Punkte  wichtig,  in  denen 
Eg.  von  LU.  abweicht.  In  Eg.  fehlt  Cap.  57;  wir  müssen  es 
daher  in  LU.  als  eine  spätere  Zuthat  betrachten.  Lässt  man 
es  aber  im  Texte  von  LU.  weg,  so  ist  in  LU.  keine  Motivirung 
von  Medb's  Urtheil  vorhanden.  In  Eg.  fehlt  diese  nicht:  Hier 
geht  in  sehr  sachgemässer  Weise  der  Wettkampf  im  Radwerfen 
sowie  Cuchulainns  Nadelspiel  (Cap.  63 — 65)  der  Entscheidung 

*  Auch  hier  hat  der  Schreiber  oben  an  den  Rand  geschrieben:  in 
Dei  nomine  amen.    Vgl.  S.  239. 


246  IX  Fled  Bricrend. 

Medb's  (Cap.  58 — 62)  voraus.  Dass  dies  die  ursprüngliche  An- 
ordnung war,  geht  auch  daraus  hervor,  dass  sich  Guchulainn  am 
Ende  von  Cap.  62  bei  AiliU  und  Medb  verabschiedet  und  seinen 
Gefährten  nachgeht.  Ob  die  Zufügung  von  Cap.  57  oder  die 
Umstellung  der  beiden  folgenden  Abschnitte  in  LU.  das  Prius 
war,  lassen  wir  dahin  gestellt.  In  Eg.  fehlen  ferner  die  Capitel 
75 — 78.  Schon  oben  deuteten  wir  an,  dass  das  Motiv  des  in 
diesen  Capiteln  enthaltenen  Abenteuers  in  dem  fragmentarischen 
letzten  Theile  des  Ganzen,  dem  Cennach  ind  Ruanada,  wieder- 
kehrt. Es  liegen  uns  also  hier  zwei  in  Namen  und  Einkleidung 
verschiedene  Versionen  desselben  Abenteuers  vor,  von  denen 
anfangs  in  unsere  Compilation  nur  die  eine,  später  in  eine 
Handschrift  derselben  (sei  es  LU.,  oder  das  Original  von  LU.) 
auch  die  andere  Version  Aufnahme  fand. 

An  Stelle  der  Capitel  75  bis  78  hat  Eg.  das,  was  LU.  in 
Cap.  33  bis  41  erzählt.  In  beiden  Handschriften  wird  diese 
Erzählung  durch  die  Aufforderung  eingeleitet,  den  Rangstreit 
von  Cüroi  entscheiden  zu  lassen.  Wir  erwarten  daher,  dass  das 
nun  folgende  Abenteuer  wenigstens  auf  dem  Wege  zu  Cüroi 
passirt.  Dies  trifft  aber  nur  bei  der  in  Eg.  vorliegenden  Stel- 
lung der  Stücke  zu;  in  LU.  liegt  die  ganze  grosse  Expedition 
zu  AiUU  und  Medb  und  anderes  mehr  dazwischen,  ehe  Ciiroi's 
Name  wieder  auftaucht.  Offenbar  geht  Eg.  auf  eine  altere  und 
besser  redigirte  Handschrift  zurück,  als  LU.  ist. 

Wenn  man  berechtigt  ist,  nur  diejenigen  Stücke  in  unserem 
Texte  zu  erwarten,  welche  in  der  Ueberschrift  specialisirt  sind 
(s.  d.  Angabe  unter  1),  so  liegt  die  Vermuthung  nahe,  dass  die 
Expedition  zu  Cüroi  zwar  an  und  für  sich  eine  alte  Sage  sein 
kann,  aber  nicht  zum  ältesten  Bestände  der  vorliegenden  Com- 
pilation gehört.  Sie  wird  in  der  Ueberschrift  nidit  erwähnt^ 
und  kann  unmöglich  einem  der  vorhandenen  Specialtitel  als 
Nebensache  subsumirt  werden.  Auch  O'Curry  scheint  bemerkt 
zu  haben,  dass  dieser  Theil  in  der  Ueberschrift  nicht  berück- 
sichtigt ist.  Ihn  hat  dieser  Umstand  zu  einer  kleinen  Verdrehung 
verfuhrt.  In  der  von  ihm  herrührenden,  hier  ziemlich  eingehenden, 
„Description  of  Leabhar  na  hUidhri",  die  dem  Facsimile  der 


IX  Fled  Bricrend.  247 

Handschrift  voran  gestellt  ist,  hat  er  p.  xxi,  die  Reihenfolge 
der  Specialtitel  willkürlich  ändernd,  den  Titel  Curathrair  Emna 
Macha  zwischen  die  Titel  Briatharchath  Ban-Ulad  und  Tochim 
Ulad  do  Chruachnaib  Ai  gestellt,  und  ihn  ebenso  unberechtigt 
auf  unsere  Capitel  33  bis  41,  die  Expedition  zu  Cüroi,  bezogen. 
Mit  demselben  Rechte  könnte  man  überhaupt  der  ganzen  Com- 
pilation  den  Titel  Curathmir  Emna  Macha  geben.  Soll  aber 
nur  ein  bestimmter  Theil  diesen  Special titel  fuhren,  so  können 
dies  eben  nur  die.  Capitel  im  Anfang  sein,  in  welchen  zuerst 
exponirt  wird,  was  unter  dem  Curathmir  zu  verstehen  ist.  Im 
Texte  ist  leider  nicht  markirt,  wo  dieser  Theil  anfängt.  Die 
erste  Erwähnung  des  Curathmir  findet  sich  Cap.  8,  der  Streit 
um  denselben  beginnt  Cap.  14. 

Wenn  wir  vermuthen,  dass  die  Expedition  zu  Cüroi  nicht 
zum  ältesten  Bestände  der  in  Eg.  und  LU.  überlieferten  Com- 
pilation  gehört,  so  ist  andrerseits  nicht  zu  übersehen,  dass  die 
Expedition  zu  Cüroi  in  der  Form,  in  der  wir  sie  hier  kennen 
lernen,  ebenso  sehr  wie  die  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  das 
Fest  des  Bricriu  und  den  Streit  um  den  Heldentheil  voraus- 
setzt Dieses  Fest  und  dieser  Streit  bildeten  offenbar  einen 
jener  besonders  anziehenden  Punkte  der  Sagentradition,  an  welche 
andere  Sagen,  und  zwar  hier  diese,  dort  jene,  angesetzt  wurden. 
Während  das  Fest  und  der  Streit  die  unveränderlichen  Ausgangs- 
punkte blieben,  wussten  verschiedene  Erzähler  verschiedene  Lö- 
sungen des  Conflicts  und  verschiedene  Abenteuer,  die  sich  an 
den  Conflict  anschlössen.  Den  schlagendsten  Beweis  für  die 
Richtigkeit  einer  solchen  Auffassung  giebt  die  Existenz  des  im 
Gelben  Buch  von  Lecan  überlieferten  Textes  Fled  Bricrend  ab, 
der,  wie  schon  oben  S.  236  bemerkt,  im  Anschluss  an  ein  Fest 
des  Bricriu  total  verschiedene  Dinge  erzählt. 

Betrachtete  der  Compilator  jede  der  verschiedenen  Versionen 
von  der  Entscheidung  des  Streites  als  historische  Wahrheit,  so 
konnte  er  sie  nur  dadurch  zu  einem  Ganzen  vereinigen,  dass  er 
erfand,  Loegaire  und  Conall  hätten  sich  den  Urtheilssprüchen 
nicht  unterwerfen  wollen.  Li  dem  Stücke,  welches  wir  oben 
S.  246  für  eine  andere  Version  des  Cennach  ind  Ruanada  erklärt 


248  IX  Fled  Bricrend. 

haben,  übernimmt  üath  die  Entscheidung  des  Streites  nur  unter 
der  Bedingung,  dass  die  Helden  ihm  versprechen,  sich  seinem 
Urtheile  fügen  zu  wollen.  Die  drei  Helden  versprechen  dies 
(Cap.  76);  aber  trotzdem  lesen  wir  am  Ende  von  Cap.  78  ohne 
ein  weiteres  Wort  der  Erklärung,  dass  Loegaire  und  ConaJl  das 
ihnen  ungünstige  Urtheil  nicht  aüerkennen. 

Wie  der  letzte  Theil,  Cennach  ind  Ruanada,  ausläuft,  wissen 
wir  leider  nicht,  und  ich  will  daher  nicht  zu  sehr  betonen,  dass 
dieser  Titel  ganz  neue  Stichwörter  enthält  Aber  man  sieht  auf 
den  ersten  Blick,  dass  dieser  letzte  Theil  sich  nur  locker  an  das 
Vorhergehende  anschliesst,  und  dass  sein  Anfang  ganz  der  einer 
selbständigen  Erzählung  ist;  die  Beziehung  zum  Feste  des  Brib- 
riu  wird  nur  durch  eine  Bemerkung  am  Schlüsse  des  vorher- 
gehenden Theiles  hinzu  gebracht.  Wir  dürfen  vermuthen,  dass 
der  Compilator  den  Rangstreit  der  drei  Helden  im  Cennach  ind 
Ruanada  einen  sachlichen  Abschluss  finden  liess. 

Von  Punkten,  die  auf  die  einst  selbständige  Existenz  der 
einzelnen  Theile  gedeutet  werden  können,  hebe  ich  noch  hervor, 
dass  das  Seeungethüm  Liath  Morbragi  in  Cap.  31  und  32  wie 
ein  Doppelgänger  des  Ungethüms  in  Cap.  85  aussieht.  —  Am 
Ende  von  Cap.  62  verabschiedet  sich  Cuchulainn  von  Ailill  und 
Medb  und  von  ihrem  ganzen  Hofe,  und  geht  seinen  Gefährten 
nach.  Wir  vermuthen,  sie  sind  nach  Emain  Macha  gegangen, 
und  ich  glaube  in  der  That,  dass  sich  dem  entsprechend  der 
Inhalt  von  Cap.  72 — 74,  der  Erfolg  von  Medb's  List,  ursprüng- 
lich unmittelbar  an  Cap.  62  anschloss.  So  aber  ist  auch  hier 
dazwischen  gesponnen  und  an  gesponnen,  abgesehen  noch  von  der 
Umstellung  in  Lü.,  die  wir  oben  nachwiesen.  —  Die  Erneuerung 
des  Streites  der  Frauen  ist  vielleicht  auch  eine  spätere  Zuthat 
Zwar  Sencha's  Strafrede  ist  ein  neues  Element,  aber  Emer's 
Verherrlichung  des  Cuchulainn  in  Cap.  30  ist  ein  matteres 
Seitenstück  zu  Cap.  24.  üeberhaupt  aber  scheinen  mir  Cap.  29 
bis  32  zu  den  Stücken  zu  gehören,  welche  erst  nach  der  Ver- 
einigung der  Einzelsagen  zu  einem  Ganzen  entstanden  sind. 
Auch  der  Frauencatalog  post  festum  am  Ende  von  Cap.  28  ist 
erst  später  zugefügt;  er  fehlt  in  Eg.    Loegaire's  Frau  wird  hier 


IX  Fled  Bricrend.  249 

Fedelm  Foltchain  genannt.  Cap.  17  heisst  sie  Fedelm  Noichride 
(vgl  Fedelm  Nöicrothach,  Name  einer  andern  Tochter  Con- 
chobar's  im  Cataloge),  Cap.  22  zu  Anfang  F.  Nöicride,  in 
ihrem  Panegyrikus  aber  F.  Findchoem.  —  Medb  schickt  die 
drei  Helden  zu  Ercoil  und  Garmna.  Dieser  Besuch  bei  Ercoil 
liegt  in  zwei  Versionen  vor.  Das  eine  Mal  nimmt  Ercoil  die 
Helden  freundlich  auf  und  schickt  sie  zu  Samera,  ohne  selbst 
eine  Entscheidung  abzugeben  (Cap.  67.  68).  Das  andere  Mal 
fordert  Ercoil  die  Helden  zum  Kampfe  heraus,  in  welchem  er 
dem  Cuchulainn  gegenüber  unterliegt  (Cap.  69.  70,  wozu  auch 
Cap.  71  gehört). 

Fassen  wir  die  Resultate  unsrer  Analyse  zusammen: 

Die  Grundlage  des  vorliegenden  Textes  bildet  das  von  Bricriu 
veranstaltete  Fest  und  der  Streit  der  drei  Helden  und  ihrer 
Frauen  um  Curathmir  und  Vorrang,  Cap.  1 — 32.  Hierbei  könnte 
Cap.  29 — 32  eine  auf  Variation  des  Themas  beruhende  Weiter- 
dichtung sein.  Auch  der  post  festum  kommende  Frauencatalog 
in  Cap.  28  ist  spätere  Zuthat. 

Der  übrige  Theil  des  Textes  enthält  verschiedene  Versionen 
von  der  Schlichtung  des  Streites.  Durch  die  Compilation  sind 
diese  Versionen  zu  ebensovielen  vergeblichen  Versuchen,  den 
Streit  zu  schlichten,  geworden.  Ob  das  letzte  nur  fragmentarisch 
erhaltene  Stück  den  Abschluss  brachte,  lässt  sich  nicht  mit 
Bestimmtheit  bejahen. 

Vermuthlich  ist  die  älteste  und  ursprüngliche  Version  die 
Schlichtung  des  Streites  durch  Medb,  *  Cap.  42 — 65  und  72 — 74. 
Medb's  Urtheil  stützte  sich  ursprünglich,  wie  wir  aus  Eg.  ersehen, 
auf  Cuchulainn's  Ueberlegenheit  im  Discuswerfen,  ausserdem  auf 
sein  Nadelspiel.  In  LU.  sind  diese  Abschnitte  in  Cap.  63 — 65 
dem  Urtheile  Medb's  (Cap.  58 — 62)  nachgestellt  worden,  und  ist 
dafür  zur  Motivirung  des  letzteren  der  Kampf  mit  den  drei 
katzenartigen  Bestien  eingeschoben  (Cap.  57). 

Der  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  sind  in  beiden  Hand- 
schriften zwei  neue  Abenteuer  einverleibt.     Medb  schickt  die 

*  Nur  dieses  Stück  ist,  das  interpolirte  Cap.  57  abgerechnet,  frei 
von  Kämpfen  mit  Unholden  und  Bestien. 


250  IX  Fled  Bricrend. 

drei  Helden  zu  Ercoil,  dieser  schickt  sie  zu  Samera,  und  Sameni 
legt  ihnen  den  Kampf  gegen  die  Geniti  Glinni  auf  (Cap.  66 — 68). 
Das  zweite  Abenteuer,  eine  ganz  andere  Version  von  Ercoil's 
Benehmen,  besteht  in  dem  Kampfe  gegen  Ercoil  und  sein  Pferd 
(Cap.  69 — 71).  Das  erste  dieser  beiden  Abenteuer  ist  immittelbar 
an  den  Aufenthalt  bei  Medb  angeschlossen,  und  kommt  in  Emain 
nicht  zur  Sprache;  das  zweite  Abenteuer  endet  mit  der  Rück* 
kehr  nach  Emain,  und  veranlasst  Cathba  zu  einer  Verherrlichung 
Cuchulainn's.  Ob  diese  beiden  Abenteuer  einmal  eine  unmittel- 
bare Fortsetzung  von  Cap.  1 — 29  oder  32  gewesen  sind,  ist  für 
mich  sehr  fraglich. 

Eine  zweite  Expedition  von  Emain  aus  ist  die  Expedition 
zu  Uath,  Cap.  75  —  78.  Diese  fehlt  in  Eg.  und  ist  ebensowenig 
wie  die  folgende  in  der  Ueberschrift  des  ganzen  Sagencomplexes 
berücksichtigt. 

In  einer  dritten  Expedition  von  Emain  aus  begeben  sich 
die  drei  Helden  zu  Cüroi,  Cap.  33 — 41  und  Cap.  79 — 90.  In 
beiden  Handschriften  ist  ein  Abenteuer  auf  den  Weg  zu  Cüroi 
verlegt,  nach  welchem  die  Helden  zunächst  nach  Emain  zurück- 
kehren; sie  ziehen  nochmals  aus  und  gelangen  dann  wirklich  zu 
Cüroi.  Aber  nur  in  Eg.  finden  sich  die  zwei  Ansätze  unmittelbar 
hintereinander,  als  vorletzte  Theile  des  Ganzen;  in  LU.  dagegen 
sind  sie  weit  von  einander  getrennt,  indem  hier  der  verfehlte 
Ansatz  in  Cap.  33 — 41  die  erste,  der  wirkliche  Besuch  bei  Cüroi 
in  Cap.  79 — 90  die  vorletzte  Expedition  bildet.  Vielleicht  darf 
man  aus  dieser  Stellung  des  ersten  Stückes  in  LU.  schliessen, 
dass  es  einmal  einen  Text  gegeben  hat,  in  welchem  die  Expedition 
zu  Cüroi  sich  unmittelbar  an  den  Inhalt  von  Cap.  1 — 29  oder  32 
anschloss  und  die  einzige  Schlichtung  des  Streites  bildete,  wie 
OS  nach  meiner  Ansicht  einmal  einen  Text  gegeben  hat,  in 
welchem  die  Expedition  zu  Ailill  und  Medb  als  einzige  Fort- 
setzung des  Fled  unmittelbar  zur  Schlichtung  des  Streites  führte. 

Das  letzte  Stück,  Cennach  ind  Ruanada,'  macht  in  seinem 
Anfange  den  Eindruck  eines  selbständigen  Textes,  der  nicht  in 
genetischen  Zusanunenhang  mit  dem  Fled  gebracht  worden  ist. 

Zählen  wir  die  einzelnen  Fälle,   in  denen  Cuchulainn  in 


^ 


IX  Fled  Bricrend.  251 

unserem  Texte  seine  Ueberlegeuheit  zeigt,  so  sind  es  deren  in 
LU.  acht,  in  Eg.  sechs. 

4.  Gewisse  Motive  unseres  Sagentextes  finden  sich  auch 
in  der  Literatur  anderer  Völker.  Bricriu  kann  mit  Thersites 
verglichen  werden.  Noch  mehr  aber  erinnert  an  die  Dias  die 
Teichoskopie  in  Cap.  44 — 53.*  Eine  Parallele  zum  Nibelungenlied 
enthält  der  Streit  der  edlen  Frauen  um  den  Vorrang,  der  sich 
praktisch  dahin  zuspitzt^  dass  eine  jede  zuerst  in  den  Saal  ein- 
treten will  Diese  und  ähnliche  Motive  sind  der  Art,  dass  sie 
nicht  bloss  einmal  in  der  Welt  eingetreten  oder  erfunden  zu  sein 
brauchen;  ich  halte  daher  solche  Uebereinstimmungen  für  zufällig. 
Da  in  Cap.  93  die  Colomna  Ercoil  erwähnt  werden,  so  kann 
allerdings  auch  Cap.  65.  69  der  Name  Ercoil  griechischen  oder 
lateinischen  Ursprungs  sein;  aber  alles  das,  was  a.  a.  0.  von 
Ercoil  erzählt  wii*d,  enthält  nicht  den  geringsten  Anklang  an 
die  griechische  Sage.  In  der  Art  der  Erzählung  und  Einleitung 
lässt  sich  der  Anfang  des  letzten  Theiles  (Cap.  91)  mit  dem 
Anfang  des  cymrischen  Seint  Greal  (ed.  R.  Williams)  vergleichen. 
Christliche  Elemente  finden  sich  in  unserem  Texte  nicht.  Da 
die  meisten  Lehnwörter  des  Altirischen  den  kirchlichen  Ideen- 
kreisen angehören,  so  konmien  in  diesen  alten  Sagentexten  nur 
wenige  Lehnwörter  vor. 

5.  Von  mythischen  Wesen  treten  in  unserem  Texte  ver- 
schiedene Arten  auf.  Dass  Side  ein  allgemeiner  Name  für  über- 
menschliche Wesen  ist,  geht  hier  aus  Cap.  41  hervor,  wo  der 
riesige  Unhold,  welcher  dem  Loegaire  und  Conall  übel  mitgespielt 
hat,  diesem  Genus  zugezählt  wird.  Ein  anderes  Genus  von 
Dämonen  scheinen  zu  sein  die  Geniti  Glinni,  die  Dämonen 
des  Thaies,  die  Cuchulainn  Cap.  67  nach  schwerem  Kampfe 
besiegt.  S.  214  werdell  aber  auch  Fann  imd  Liban  Genaiti 
genannt;  genaiti  sesa  a  Tenmag  Trogaigi  wird  daselbst  durch  mnä 
a  Maig  MeU,  d.  i.  Frauen  aus  dem  Glücklichen  Gefilde,  glossirt. 

Eine  ähnliche  Bildung  wie  genite  ist  das  Wort  sirite.    So 

*  Als  Anklänge  an  die  Odyssee  könnten  bezeichnet  werden  das  Rad- 
werfen in  Gap.  64  (vgl.  Od.  8,  186)  und  das  Nadeispiei  in  Gap.  ß^  (vgl. 
Od.  21,  419). 


252  IX  Fled  Bricrend. 

wird  der  an  einem  See  wohnende  Uath  mac  Imomain  genannt 
Man  könnte  sich  bei  der  von  O'Reilly  gegebenen  Bedeutung  ,^ 
wild  man"  beruhigen,  wenn  nicht  Cap.  67  und  in  dem  Texte 
„The  fight  of  Ferdiad"  Cuchulainn  mit  diesem  Worte  angeredet 
würde  (a  siriti  siabarthi  bic  „thou  little  fiairy  phantom"?  Sullivan, 
O'Curry's  Lect.  on  the  Mann,  and  Cust.  III.  p.  448).  Uath  mac 
Imomain  ist  wörtlich  „der  Einsame,  Sohn  der  Furcht",  denn  uath 
ist  got.  auths,  und  imm-omim  weist  Zeuss  p.  876  in  der  Bedeu- 
tung timor  aus  dem  Würzburger  Codex  nach.  Beachtenswerth 
sind  auch  die  übrigen  Angaben  über  üath's  Wesen. 

An  mehreren  Stellen  treten  Riesen  und  üngethüme  auf. 
Die  Riesen  stehen  hier  in  unverkennbarer  Beziehung  zu  Nacht 
und  Nebel  vgl.  Cap.  36,  39,  40,  81,  83,  87.  An  den  letzten  drei 
Stellen  wird  der  Riese  durch  das  Wort  scath  bezeichnet,  was 
doch  wohl  nichts  anderes  ist,  als  scath  Schatten.  Die  Ungeheuer 
in  thierischer  Form  (biast,  d.  i.  lat.  bcstia)  hausen  immer  in 
einem  See.  So  der-  Liath  Morbragi,  d.  i.  der  Graue  Grosshalsige, 
Cap.  31.  32.  83.  85.  Besonders  drastisch  wird  in  Cap.  85  ge- 
geschildert, wie  das  Thier  sich  aus  dem  See  erhebt,  um  Curoi's 
Stadt  zu  verschlingen.  Offenbar  liegt  hier  dem  Mythus  eine  Natur- 
erscheinung zu  Grunde,  welche  in  den  irischen  Annalen  sehr  oft 
als  solche  erwähnt  wird,  ich  meine  die  sogenannten  loch-mad- 
manna,  „lake  eruptions",  vgl.  z.  B.  Chron.  Scot.,  ed.  Hennessy,  p.  7. 

Aber  gerade  den  eben  berührten  mythischen  und  phan- 
tastischen Elementen  gegenüber  müssen  wir  hervorheben,  dass 
andrerseits  die  Sitten  und  Einrichtungen,  in  denen  die  Menschen 
sich  bewegen,  mit  einem  naiven  Realismus  vorgeführt  werden, 
der  keinen  Zweifel  an  der  einstigen  Wirklichkeit  solcher  Ver- 
hältnisse aufkommen  lässt.  Ueber  Kleidung  und  Waffen,  Essen 
und  Trinken,  Bau  und  Einrichtung  der  Festhalle,  Gebräuche 
beim  Fest  und  anderes  mehr  finden  wir  hier  die  werthvollsten 
Angaben.  In  diesen  culturhistorischen  Beziehungen  ist  unser 
Text  bereits  von  O'Curry  in  den  Lectures  on  the  Manners  and 
Customs  of  the  Ancient  Irish  und*  von  SuUivan  in  der  Intro- 
duction  dazu  gebührend  gewürdigt  worden;  ich  gebe  im  Anhang 
die  Stellen  an,  welche  sie  berücksichtigt  haben. 


IX  Fled  Bricrend.  253 

6.  Was  die  sehr  schwierige  Zeitfrage  anlangt,  so  erinnere 
ich   für  jetzt   nur   daran,    dass   wir   zu   unterscheiden   haben: 

1)  Die   Zeit,   in   der   unsere   Handschriften   geschrieben   sind, 

2)  Die  Zeit,  in  welcher  diese  uns  vorliegende  Compilation  aus 
Einzelsagen  entstanden  ist,  3)  Die  Zeit,  in  welcher  die  Einzel- 
sagen sich  gebildet  haben,  4)  Die  Zeit,  in  welcher  die  in  diesen 
Sagen  auftretenden  Pereonen  gelebt  haben. 

Ich  glaube,  dass  jede  dieser  Zeiten  ihren  Antheil  an  Form 
oder  Inhalt  des  uns  vorliegenden  Textes  hat,  wenn  wir  auch 
nicht  im  Stande  sind,  einer  jeden  mit  aller  Schärfe  das  ihrige 
zuzuweisen. 

Glauben  wir  der  irischen  Tradition,  dass  Conchobar  im 
1.  Jahrh.  vor  unserer  Zeitrechnung  gelebt  hat,  so  ist  unser  Text 
allerdings  das  Resultat  einer  mehr  als  tausendjährigen  Tradition. 
Das  wichtigste,  revolutionärste  Ereigniss  dieser  ganzen  Periode 
ist  die  Eiüfuhining  und  Ausbreitung  des  Christenthums.  Da  sich 
aber  gerade  christliche  Elemente  in  diesen  Sagen  nicht  nach- 
weisen lassen,  so  fehlt  jeder  Anhalt  zu  der  Vermuthung,  dass 
das,  was  als  alte  Tradition  im  11.  Jahrhundert  erhalten  ist, 
seinen  ursprünglichen  Character  gänzlich  verloren  habe.  Die 
Kirche  nahm  zu  den  heidnischen  Sagen  eine  ähnliche  Stellung 
ein,  wie  dem  heidnischen  Rechte  gegenüber:  „What  did  not 
clash  with  the  Word  of  God  in  the  written  law  and  in  the  New 
Testament,  and  with  the  consciences  of  the  believers,  was  con- 
firmed  in  the  laws  of  the  Brehons  by  Patrick  and  by  the 
ecdesiastics  and  the  chieftains  of  Erin"  (Senchus  Mor  I  p.  17). 
Ja  die  Kirche  ist  den  Sagen  gegenüber  sogar  nachsichtiger 
gewesen,  denn  sie  hat  den  heidnischen  Aberglauben  aus  der 
Sage  nicht  gänzlich  verbannt  —  oder  nicht  gänzlich  verbannen 
können.  Erfinderischer  Sinn  zeichnete  nach  den  Beobachtungen, 
die  wir  an  dem  vorliegenden  Texte  gemacht  haben,  den  Ck)mpilator 
oder  Diaskeuasten  nicht  aus.  Ich  sehe  daher  keinen  genügenden 
Grund,  daran  zu  zweifeln,  dass  uns  in  den  Einzelsagen  wirklich 
echte  Bilder  einer  vorchristlichen  Cultur  erhalten  sind,  aller- 
dings Bilder,  die  an  einigen  Stellen  verblasst,  an  anderen  von 
späterer  Hand  übermalt  sind. 


254  IX  Fled  Bricrend. 

7.    Die  Ergänzung  der  Abkürzungen  ist  auch  hier  nur  in 
den  S.  205,  6  specialisirten  Fällen  unbezeichnet  geblieben. 


Ineipit  Fled  Brierend   oeus  in  Carathmlr  Emna  Haeha  oeas  in 
Briatharchath  Ban-Ulad  oeos  Toehim  Ulad  do  Chruachnaib  Ai  ocns 

Cennaeh  ind  Raanada  i  n-£main  Macha. 

Die  Sternchen  bezeichnen  schwer  Terstindliche  Wörter  und  Stellen. 

1.  B6i  fled  mör  la  Bricrind  Nemthenga  do  Chonchobwr 
mac  Nessa  ocus  do  Vltaib  huile.  Bliadain  lan  do  oc  tinol 
na  flede.  Dorönad  iarom  tegdas  chumtachta  lais  fri  frithailem 
tomalta  na  flede.  Conrotacht  iarom  a  tech  sin  la  Bricrind 
5  i  n-Dün  Rudraige  fö  chosmailius  na  Grs§brüadi  i  n-£main 
Macha,  acht  nammä  ro  derscaigestar  a  tech  so  eter  adbur 
ocus  elathain,  eter  chäimi  ocus  chumtacht»,  eter  üatni  ocus 
airinigi,  eter  ligrad  pcus  lögmaire,  eter  sochraide  ocus  süach- 
nide,  et^r  irscartad  ocus  imdorus  do  thigib  inna  hamsiri  sin  uli. 

10  2.  Is  amlaid  tr4  dorönad  a  tech  sin:  Sudigud  Tige  Mid- 

\  chüarta  fair.    Noi  n-imdada  and  o  thenid  co  fraigid,  tricha 

traiged  i  n-airdi  cacha  hairinig  credumae  co  n-diörad  öir  friü 

uile.     Conrotacht   rigimdae   and   iarom  do  ChoncÄobwr  i  n- 

airinuch   ind  rigthige  sin  üas  imdadaib  in  tige  uile  co  n- 

15  gemaib  carnnocail  ocus  lögmaraib  ar  chena,  ocus  ligrad  öir 
ocus  airgit  ocus  chamnocail  ocus  datha  cach  thire,  co  m-bo 
chomsolus  la  ocus  adaig  inti.  Ocus  conrotachtä  dan  da  imdai 
dec  in  da  erred  dec  Ulad  impe.  Ba  chömnart  iarom  indas 
in  gnima  sin  ocus  ind  SiAbur  dobreth  dö  denom  in  tigi.    Ses- 

20  rech  oc  tabairt  cecha  clethi  ocus  mörfessiur  di  threnferaib 
Ulad  oc  cor  cacha  höenslaite,  ocus  irichsi  saer  do  prlmsseraib 
hErewd  oc  d  denam  ocus  oc  a  ordogud. 

3.    Dorönad  dan  giianän  la  Bricrind- 4i||^sin  fö  ehom- 

ardus  imdai  Conchobair  ocu^  inna  lath  n-gaii«(s  Conrotacht 

25  iarom  in  grianan  sin  do  imdenmaib  ocus  cumtaigimii^inainraib 

ocus  ro  sudigthe  senistre  glainide  ass  for  cach  leth.  Conrotacht 

iarom  senest/*;*  dfb  uasa  imdcaid-soom  fadein,  co  m-bo  fodirc 


IX  Fled  Bricrend.  255 

dö-som  imcissin  in  tige  m4ir  liad  assa  imdaf,  deig  ro  fitir-som, 
111  leicfitis  Ulaid  isa  tech. 

4.  In  taa  tra  b&  urlam  la  Bricrind  denam  a  thige  mäir, 
ocus  a  griandn,  ocus  a  n-errad  dib  linaib  do  brothrachaib  ocus 
bredLnaib  ocus  cbolcthib  ocus  cerchaillib,  ocus  a  tincor  do    5 
lind  ocus  do  biud,   ocus  nad  ra  bi  ni  bad  esbaid  üad  eier 
deintnib  ocus  comadbwr.  na  flede,  dothset  iar  sin  co  toracht  " 
Emain  Macha  ar  cend  Conchobafr  co  mathib  fer  n-Ulad  imbi. 

5.  Ba  hed  la  and  sin  iarom  ro  böi  öenacb  la  hUltu  i 
n-Emain  Macha.    Ferthar  failti  fris  iar  sudiu  ocus  dofess^d  10 
for  güaluind  Conchobair.    Atgladastar  Concobar  co  n-Ultaib 

ol  chena.    „Täit  lim-sa",  ol  se,  „co  tormaiKte  fleid)  lim  "  „Maith 
lim-sa  da»%  ol  Concobar,  „mad  maith  la  \J\tu."    Fris  gart 
Fergfus  mac  Roig  ocus  mathi  ülad  ar  chena,  co  n-epertat&r: 
„Ni  ragam**,  ol  seat,  „ar  bit  lia  ar  mairb  old^te  ar  m-bi  iar  15 
n-ar  n-imchosait  do  Bricrind,  dia  tisam  do  thomailt  a  flede.** 

6.  JBid  messu  düib  em**,  ol  se,  „a'n-dogen-sa,  cein  co 
tisaid  linoL"  „Cid  dogena-sib  (p.  100* :)  di  sudiu",  ol  Conchobar, 
„cen  CO  tiasat  Ulaid  lat?'*    „Dogen-sa  em"  ol  BricriM  „imcos- 
säit  na  rig  ocus  na  töisech  ocus  na  14th  n-gailc  ocus  na  n-6o-  20 
thigernd,  commiromarba  c4ch  dib  a  cheH,  mawi  thisat  lim  do 

61  mo  flede."   „Nochb  dingniam-ni  airut-:su  sin"  or  Conchobar. 

„Immacossaitiub^sa  eter  in  moc  ocus  a  athair,  commdmuirfe 

döib.    Mani  fetwr-sa  sin  daw",  or  se,  „immäcossaitiub  eier  in 

n-ingin  ocus  ammäthair.    Mani  fetter  sin  daw",  or  se,  ,4mma-  25 

cossaitiub  da  eich  cacha  oenmnd  la  Ultt«,  commatuaircfe  doib, 

CO  m-brenfat  ocus  coUofat  la  sodain."  „Is  ferr  a  techt",  ol  Fergus  '^ 

mac  R6ig,  „bid  fir  sucut"  ol  se.    „Denaid  immacallaim  din", 

k 

or  Sencha  mac  Aildlay  „üathad  do  degddinib  Ulad,  m&A  maith 
lib.**   „Biaid  olc  de",  ol  Conchobar,  „cen  co  dentar  coraarli  fris."  30 

7.  Tiagait  iarom  mati  Vlad  uli  i  n-imacallaim.  Ba  si 
comarli  Sencha  doib  daw  ina  n-imacallaim:  „Maith  tra",  ol 
Sencha,  „uair  atabairece»  techt  la  Bricrmd,  togaid  ait?Vi  de 

18  Der  kleine  Druck  bezeichnet  die  Ergänzung  einer  Lücke. 
17.  19  für  c6in  und  c^n  ist  cen  zu  lesen.  22  dlgniumiii  LU. 

33  zu  ilieüeti  ata  baire  cx^n  techt V  '^i* 


256  IX  Fled  Bricrend. 

ocus  sudigid  ochtwr  claidbech  imbi  im  dul  dö  asin  tig,  actt 
CO  taisfena  a  fled  döib.  Dochöid  Furbaide  Ferbend  moc  Con- 
diohuir  lasin  n-athesc  sin  conecid  do  Brionnd  in  n-imacallaim 

5  uli.  ^»Maith  lim"  ol  Bricriu  „a  denam  samlaid."  Tocomlat 
ass  iarom  Vlaid  o  Emam  ilacha^  cach  drong  immä,  rig,  cach 
reim  immä  rurig,  cach  buden  immä  tüsech.  Bä  halaind  iarom 
ocus  bä  hamra  in  tochim  rou  nieset  in  trenfir  ocus  ind  laith 
gaile  dochum  ind  rigthaige. 

lO  8.    Ro  imräid  iarom  Bricrtw  inna  menmain,  düs  cinnas 

doragad  ar  imchossäit  Vlad,  6  dodeochatar  aittiri  na  trenfer 
tar  a  chend.  0  ro  gle  din  a  imrädud  ocus  a  scrütan  uli  inna 
menmain,  dolluid  co  m-böi  im  budin  Loegaire  Busdaig  mic 
Gonnaid  mic  Iliach.    „Maith  sin  trä,  a  Loegam  Buadai^,  or 

15  se,  „a  balc  bullig  Breg,  a  bnith  bullig  Midf,  a  bethir  breoderg, 
a  büaid  n-oc  n-Uladl  Cid  dait-siu  nä  bad  lat  in  curathmir 
Emna  do  gresr"  Mad  ferr  lim-sa  em",  or  se,  „bid  lim".  »Rige 
l8§ch  n-Erewd  uaim-se  dait,"  ol  Bricrm,  „acht  co  n-derna 
mo  chomarli-sea."    „Dogen  imworro"  or  L9§gaire. 

20  9.  „Mad  lett  em  caMTcUhmir  mo  thige-se,  bid  lat  cauro^^ 

mir  Emna  do  gres.  Is  cöir  curathm^V  mo  thige  do  cosnom", 
or  se,  „ni  (^nrathmir  tige  meraige.  Atä  dabach  hi  taJla  triar 
and  dl  IsLÜxaib  gaile  fer  n-\]]ad,  iania  linad  do  ün  acneta. 
Ata  torc  secht  m-bliadan  and;  o  ro  bo  orc  becc,  ni  dechaid 

25  imia  beolu  acht  littiu  lemnachta  ocus  menadach  i  n-erroch, 
ocus  fircroith  ocus  firlemnacht  issamrud,  eitne  cno  ocus  fir- 
chruithnecht  hi  fogomur,  (p.  100^ :)  ocus  feöil  ocus  enbruthe 
hi  gemrud.  Ata  bö  thüir  and  dia  n-at  släna  a  secht  m-hhadna; 
o  ro  bo  löeg  bec,  ni  dechaid  frdech  no  foigdech  inna  beolu 

30  acht  firlemnacht  ocus  luigfer  gläsfeoir  ocus  arbar.  Atat  coic 
fichit  bargen  cruithnechta  and  iarna  fuine  tria  mil.  Coic 
meich  flehet  tra,  iss  ed  ro  bronnad  frisna  coic  fichtiu  bargen 
sin,  ocus  cethri  bargein  di  cach  miach.  Isse  sin  din  curaihmir 
mo  thige"  or  Bricriu.  „Uair  is  tussu  l8§ch  as  dech  fil  la  TOw, 

16  büafd  Lü.  83  acneta:  i.  sainemail  LU.  iA  o  ro  bo  Can- 

jedur  von  mir.    Das  Facs.  hat  eine  Lücke  von  etwa  drei  Bttchstahen 
und  le,  letzteres  wohl  nur  vom  Copi^ten  verlesen.    Vergl.  lin.  29. 


IX  Fled  Bricrend.  257 

is  dait  as  chöir  a  thabairt,  ocus  is  dait  don-üthracar-sa.  In 
tan  iarom  bas  ürlam  taisbenad^nna  äede  deöd  läi,  erged  do 
aiarso  süas,  ocus  bid  do  dob^rthar  in  carathmir.^*  „B^it  fir 
marba  and,  no  dogentar  samlaid^'  or  hoegaire.  Faitbestär 
Bricrtti  la  sodain,  ocus  bä  maitb  lais  a  m^ma.  5 

10.  0  ro  sdlich  do  iarom  imcoss&it  Loegam  Biiadaig, 
doUeic  im  budin  Ghonaill  Chemaig,  „Maith  sin^,  a  Chonaill 
Cemaig,^  or  Brimw,  „is  tu  Isech  na  cernd  ocus  na  comram. 
At  möra  na  comrama  dait  sech  öcu  Ulad  ol  chena  In  tan 
tiagait  Vlaid  for  crichp.  echtrand,  udi  tri  l&  ocus  tri  n-aidcbe  10 
dait-siu  remib  for  äthaib  ocus  ilathaib.  Tu  dan  tar  a  n-essi 
dorisi  oc  6,  n-imdegail  oc  tichtain  ass,  conna  torgethar  sechut 

na  treot  na  torot.  Cid  dait-siu  iarom,  näd  bod  latt  curcUhmir 
Emna  MocAa  do  grÄ?"  Cer  bo  mör  tr&  ammuinbecb  dorat 
im  Loega{r6,  dorat  a  da  cutrummai  im  Gonall  Gemach.  15 

11.  lar  n-imchossäit  Conaill  Gemaig  do  iarom  smäl 
ro  bo  data  lais,  doUeci  im  budin  Conculaind.  „Maith  sin**,  or 
se,  „a  Chuculaiud,  a  cathbüadaig  Breg,  a  ligbrataig  Liphe,  a 
mocdretill  Emna,  a  lennäin  ban  ocus  ingen,  ni  lesainm  dait 
indiu  Guculaind,  üair  is  tu  fer  aurbaga  fil  la  Ultu,  döeme  20 
ammörgr^a  ocus  ammöraurgala,  ocus  saiges  a  chert  do  cech 
oen  la  VUu,  ocus  ni  nad  roicbet  Vlaid  uli,  ro  soichi-siu 
th'6enur,  ocus  addaimet  fir  hEvend  uli  do  gail  ocus  do  gais^ 
ced  ocus  do  gnima  üassaib.    Cid  dait-siu  iarom  in  csnirathmir 

do  lecud  dö  n&ch  aile  do  JJltaib,  uair  ni  tualaing  nech  di  25 
feraib  hErend  a  chosnam  frit?"  „Tong  a  toing  mo  thüath 
immorro**,  or  Guculaind,  „bid  cia  cen  chend  inti  doraga  dia 
chosnam  frim!**  Scaraid  dan  Bricriw  friu  iar  sodain,  ocus  do 
tbset  hi  comaitecht  a  slöig,  Bxaal  na  dernad  eter  in  n-im- 
chossüt.  30 

12.  Lot&r  iarom  docbom  in  tige,  corra  gaib  cäch  a  lepaid 
and  issind  rfgthig,  eter  rig  ocus  rlgdomna  ocus  airig  ocus 
octhigemd  ocus  maccöemu.  Leth  in  tige  iarom  do  Conchobwr 
CO  lithaib  gaile  fer  n-Ulad  immi,  oci^s  alleth  n-aill  do  ban- 
trocht  Ulad  im  Mugaiu  ingin  Echach  Fedlig,  mnai  ConchobaiV.  35 
(pag.  101»:)  Batir  he  iarom  bät&r  im  GhoncAo&wr  i  n-airinuch 

17 


258  IX  Fled  Bricrend. 

in  tige,  i.  Fergus  mac  Röich,  Celtchar  mac  Uthechair,  Eogan 
moG  DurthacM,  ocus  da  mac  nnd  rig  i.  Fiacha  ocus  Fiachaig, 
Fergna  mac  Findchöime,  Fergus  mac  Leti,  Giiscraid  Mend 
Macha  mac  Gouchohairf  Seucha  mac  Ailella,  tri  maic  Fiachach 

5  i.  Rus  ocus  Däre  ocus  Imchad,  Muinremur  mac  Geirrgind, 
Errge  Echbel,  Amorgeno  mac  Ecit,  Mend  mac  Salchadsß, 
Dubtach  Döel  Ulad,  Feradach  Find  Fectnach,  Fedelmid 
Chilair  Chetaig,  Furbaide  Ferbend,  Rochad  mac  Fathemon, 
Loegaire  Biiadach,  Conall  Cernach,  Cuculaind,  Gonnad  mac 

10  Momai,  Erc  mac  Fedelmthe,  lUand  mac  Fergusa,  Fintan  inoo 
Neill,  Cetemd  ma^  FintaiD,  Factna  mac  Sencada,  Conla  Sseb, 
Ailill  Miltenga,  Bricriu  fodein  ocus  formna  läth  n-gaili  Vlad 
ar  cena  ocus  a  maccaem  ocus  a  n-SBsa  ddna. 

13.  Ardopetet  ianom  a  n-ses  ciüil  ocus  airfite,  c6in  both 
15  oc  taisbenad  na  flede  döib.    0  ro  taisfeöin  iarom  Bricnu  in 

fled  cona  imthörmaigib  ulib,  foröcrad  do  Bricnnd  fäcbäil  in 
tigi  de  inchaib  na  n-atairi.  Atrachtat&r  na  aittiri  la  sodain, 
ocus  a  claidfib  nochta  na  lämaib  dia  innarba  asin  taig.  Teit 
iarom  Bricnte  cona  teglach  assin  tig  dochom  a  grianäm.  Oc 
20  techt  do  iarom  fo  dibi'^  ind  rigthaigi  is  and  asbert:  ,Jn  caur- 
aihmir  ucut'S  ol  se,  „amaZ  ro  aurgnad^  ni  oa^xiaihimr  tige 
meraige.  Laech  bas  dech  lib  do  Ul^aift,  dam-baraid  do."  Fos 
fäcaib  la  sodain. 

14.  Ataregat  ind  rannaire  do  raind  in  bid  la  sodam. 
25  Atraig  iarom  ara  Loegam  Buadat^  i.  Sedlang  mac  Riangabra, 

CO  n-epert  frisna  rannairib:  „Dale  sechut",  ol  se,  „a  cura^Amir 
n-ugut  do  Loegairiti  Buadach^  uair  iss  e  non-dlig  sech  öcu 
XJlad  ar  chena.  Affraig  dan  Id  mac  Riangabra,  ara  Conaill 
Gernaig,  co  n-epert  a  cetna.  Affraig  dan  Löeg  mac  Riangabra, 
30  CO  n-epert  a  cetna  frisna  ronnairib:  „Tucaid  do  Choinchulaind 
sucut",  ol  se,  „ni  mebul  do  Vltaib  uli  a  thabart  d6;  is  e 
gaiscedacb  as  decb  fil  dib  he."    „Ni  h&  fir  sin",  or  Conall 


16  fogartar  do  iarum  fagbat7  in  tighi  do  incuib  na  n-aitttre  Anfang 
von  Eg.  93,  föl.  20«  i8  dia  innarba  asin  tig  dochom  in  grianain  oc 

tec^^  do  iarom  fo  debi  in  rigtoige  is  ann  asmbert  Eg.         28  a  Ulto  Eg. 
85  Seglang  Eg.  se  sechad  Eg.  27  ugat  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  259 

Cemach  ocus  or  Loegaire  BüadocA.  15.  Atafregat  for  l&r 
tige  ocus  gabtait  a  sciathu  foraib  oCus  taurlaingset  a  claid&i 
a  triür.  Imman-esolrg  döib,  co  m-bo  nem  teued  indala  leth 
dind  rigthig  lasna  claidM  ocus  la  fsdbra  na  n-gäi,  ocus  co 
m-bo  en-  (p.  lOP:)  laith  glegel  alleth  n-aile  di  cailc  na  sciath.  5 
Foceird  armgrith  mör  amgthech  la  sodain,  ocus  ro  crith- 
naigset  ind  läith  gaile,  ocus  ro  fergaigestar  Conchobur  fodessin 
ocus  Fergus  mac  Röig  oc^ascin  ind  etüalaing  ocus  ind  anfir, 
i.  in  dias  do  gabäil  immon  n*öenfer,  i.  Gonall  Cemcujfi  ocus 
Loegaire  Buadach  im  Choinculaind.  Nf  rabi  la  Ultu  fer  no  10 
lamad  a  n-otargaire,  co  n-ep^rt  Sencha  fri  Conchobt«r:  „Etar- 
scar  na  firu**  or  se;  ar  is  e  dfa  talmaide  ro  böi  oc  ültaib  ind 
inbuid  sin  Gonckobur. 

16.  Dolluid  Gonchobur  ocus  Fergus  etarro  iarom.  Dol- 
lecet  a  14ma  la  töeb  fö  chetöir.  „Denaid  mo  reir-se"  or  Sencha,  15 
„Dogenam-ne**  ol  seat.  „Isf  mo  riar-sa  din",  or  Sencha,  „in 
csLWccUhmir  ucut'^  ol  se  „do  fodail  fön  slög  uile  innocht  ocus 
techt  immi  iar  sudiu  irreir  n-Aihlla  maic  Mägach,  ar  bid  aing- 
cess  la  Vltu  in  dal  so  do  gleöd,  mani  brcthaigther  hi  üruach- 
naib.  Fodailter  iar  sudiu  biad  ocus  lind  döib,  ocus  tairmchell  20 
d4il  tenid  leö,  ocus  gabsus  meisce,  ocus  bätaf  failte.  Briccrtu 
dan  ocus  a  rigan  ina  grianän.  Bä  federe  dö  iarom  assa  imdui 
suidignd  ind  rigthige,  eimal  ro  both  and.  Ro  scrüt  inna 
m^main,  cinnas  doragad  ar  imchossait  na  m-ban,  ama^  do- 
rigni  imcossait  inna  fer.  25^ 

17.  In  tan  iarom  ro  scäig  do  Bricrmd  a  scrutan  ina 
m^nmain,  amoZ  doragad  airi,  ba  si  uair  in  sin  dolluid  Fedelm 
Nöichride  coem  ban  asind  rigthig  immach  iar  trommi  öil. 
Addaci  Briccriw  sechai.  „Maith  sin  innocht,  a  ben  Loegairi 
Büadaig,  nl  lesainm  dait  dan  Fedelm  Nöichrie^e  ar  febas  do  30 
chrotha  ocus  do  ceille  ocus  do  ceneöil  Conchobwr  ri  cöicid 
hErend  do  athair,  Loegaire  Bnodach  do  chele,  acht  nammä 
ni  bo  rö  lim  dait,  conna  tissad  nech  di  mnaib  V\ad  rlut  hi 


1  atarregat  Eg.  5  do  calcib  na  scieth  Eg.  n  uccot  Eg. 

18  ainces  Eg.        so  tairmcell  dail  tened  leo  Eg.        se  Bricrind  om.  Eg. 

17* 


260  IX  Fled  Bricrend. 

Tech  Midchdarda,  ocus  co  m-bad  hit  larsäla  uo  beth  bantrocht 
Vlad  uile.  Bä  tu  theis  isa  tech  ar  thus  innocht^  doroimle 
caidche  äis  banngnacht  lias  baDtrocht  Ulod  vliJ^  Teit  ass 
¥edehn  la  sodain  tax  teöra  fuithairbe  ön  tig. 

5  18.  Tic  immach  iar  sin  Lendabair  ingen  Eögain  maic  Der- 

thacht,  ben  Conaill  Cernaig.  Atglädastar  daw  Bricriw,  co  n-epcrt : 
„Maith  sin,  a  Lendabair^S  or  se,  „ni  lesainm  dait  ind  Lendabair, 
at  banlendan  ocus  at  m^marc  fer  n-domain  uli,  ar  do  4ine 
ocus  t'urdarcus.    A  n-ed  ruc  do  cheli  do  öcaib  domoin  ar 

10  gaisciud  ocus  cruth,  ro  ucaiseo  di  muaib  Ulaä.^  Cid  mör  tra 
a  muinmec  dorat  im  Fedlim,  dorat  a  d&  cutrwmmik  im  Leuna- 
hair  fö  a  n-innas  cetna. 

19.  Dolluid  Emer  immach  fo  sodain  coeca  bau.  „Slan 
seiss,  a  Emer  ingen  Forgaill  Manach!^^  ol  Bricnu,  ^9,  ben  ind 

15  fir  as  dech  i  n-jj^re.  Ni  lesainm  dait  ind  Emer  Foltchäin,  is 
hüariud*  do  rigaib  ocus  rigdomnaib  hEre»d  immut  A  n-ed 
rucc  grian  do  rennaib  nimo,  rucaisiu  (p.  102*:)  de  mn&ib  do- 
main  ule,  ar  chruth  ocus  deilb  ocus  cen^l,  ar  öiti  ocus  äni 
ocus  irdarcus,  ar  aliud  ocus  ergna  ocus  aurlabra."    dar  bo 

20  mör  trä  a  mainbech  dorat  im  na  mnä  aile,  dorat  a  thri  chom- 
meit  im  Emir. 

20.  Tlagait  ass  iarom  na  teöra  hnäna,  co  m-bat&r  i  n-öen 
magin,  i.  teöra  fuithairbi  on  tig,  ocus  ni  fitir  nech  dib  for 
araile  a  n-imchossait   do   Bricrind.     Dothsegat   tia   dig  la 

25  sodain.  Tochim  fossad  n-älaind  u-lumalla  issin  dbetna  fuith- 
erbe,  ising*  ma  ro  fuc  nech  dib  a  choiss  sech  araile.  Ind 
fuithairbe  tanaisß  immorro,  bä  miniu  ocus  h&  lüathiu  a  n*imtecht 
issudiu.  lud  fuithairbe  immorro  ba  nessu  don  tig,  iss  amlaid  ruc 
cach  ben  dia  seitche  ar  ecin  ocus  tuargabsat  a  l^nte  co  mellaib 

30  a  lärac  do  imchosnom  dul  isa  tech  ar  thüs,  üair  iss  ed  atrubairt 
Bricnw  fri  cach  se  timchell  araile,  issi  ro  bad  banrfgan  in 
chöicid  uli  inti  dib  cetna  ragad  issa  tech.  Ba  si  meit  a  foth- 
raind  tra  oc  imchossnam  techta  ar  thossaig  cäch  nana  cheli^ 


2  Toroimle  co  haidne  seis  Eg.         7  Lenabair  Lü,         9  domo  Lü. 
anedruch  LU.  so  a  da  qhutrumse  Eg.  86  ass  ingma  rucc  Eg, 

30  a  laurc  Eg.  S3  c€  sc  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  261 

amoZ  bid  fotbrond  eoeccU  carpa^  do  tbisad  and,  co  forcrotb  a 
rigthech  n-ui)e,  ocus  co  rseblangt&r  ind  laith  gaile  dia  n-gais- 
ciiidy  CO  folmastar  cach  dib  aidid  a  cbele  isin  tig. 

21.    „Anaid^,  or  Sencha,  „ni  dat  nämait  täncatär,  acbt  is 
Brioriu  dorat  imcossdit  eter  na  mnä  dochötar  immacb.    Tong    5 
a  toing  mo  thüath'S  or  se,^  „mani  iatar  a  tecb  friü,  bit  lia  a 
mairb  and  andat  a  m-bL*'    ladait  na  dorsaido  in  comla  la 
sodain.    Ro  saig  Emer  ingen  Forcaill  M&nach  beu  Conculaind 
ar  lüas  riasna  mn&ib  aUe,  co  tard  a  druim  frisin  oomlaid,  ocus 
CO  n-arlast&r  üadi  na  dorsaide  riasin  m-bantrocbt  or  cbena»  10 
CO  n-erget  a  fir  isin  tig  la  sodam,  cacb  fir  diib  do  oslogud 
riana  mnäi,  co  m-bad  a  ben  cetna  tisad  issa  tech  ar  tbüs. 
„Bid  olc  ind  adaig^^  or  Conchobur.    Benaid  a  clo  n-argit  ro 
böi  ina  läim  frisin  n-uaitni  creduma  inna  imda,  co  n-desitar 
in  t-slüaig  inna  sndi.    „Anaid^S  or  Sencha,  „ni  ba  cath  co  n-  16 
gaisctud  dogentar  sund,  acht  bid  cath  co  m-briathrai6  la  sod- 
ain.*^    ToUuid  cach  ben  fo  chöim  a  celi  ammaig,  conid  andsin 
dorönsat  in  briatharc&a^A  Ban-Ulai2. 


Briathareiith  Ba  m-ban  in  so« 

22.    Asbert  Fedelm  Nöicride  hen  Loegain  Buadaig: 
[R]  „Cotom  bert-sa  bni  söer  sruith  dim  chlaind  comceneotl     20 
cinsiu  di  churp  rig  sceö  rignai  rieht  forcäini  costud* 
conid  cmth  buidech  berar  üaim  nöithium*  cnith  c&in 


4  nitat  namald  Eg.    tangatar  ann  Eg.  5  ittr  na  mnaib  Eg. 

Tongas»  atoinge  m  toath  Eg.  6  bith  lia  ar  mairb  andaiti  ar  m>bi  Eg. 
9  CO  tarat  Eg.  comla  Eg.  13  benaid  Eg.  u  imdaige  Eg.  '  17  fö 
chomair  Eg.  18  bSnulod  Eg. 

Cap.  22.  In  diesem  und  den  folgenden  Capiteln,  welche  die  Beden 
der  Frauen  enihcdten,  habe  ich  mmt  da  eine  InterpuncHon  gesetzt,  wo 
eine  selche  in  der  Handschrift  steht.  Die  Zeüenabtheüung ,  für  die  in 
den  Handschriften  kein  Anhalt  vorhanden  ist,  soll  nur  andeuten,  wo 
ich  einen  gewissen  Sinnesabschnitt  oder  —  was  hier  dasselbe  besagt  — 
ein  Versende  vermuihe. 

19  Fedlim  Eg.  so  Gottambertsa  Eg.    do  claind  comchineoil  Eg. 

n  do  chnrp  Eg.   forchaine  costad  Eg.         %%  beror  Eg.    crutb  coin  Eg. 


262  IX  Fled  Bricrend. 

consert*  la  feba  fene  fogart*  geinsiu  genas 

luchthond*  lämderg  Loegaire 

lia  m-band  m-balcbüada  b^as  ar  lath  n-Vlad 

aurslaid  cricha  comnart  comnämat  cen  Ultu  imbi. 
5       Imüs  dich  (p.  102^:)  immus  tecrathar  imgoin 

airriu  airdercu  Isechaib  Loegaire, 

lin  a  biiada  blas  üas  cech  ls§ch. 

Cid  nab  sin  Fedelm-sa  Findchöem  cbruthbiiadach  büageltach 

cicbs^d  ria  cach  maäl  hi  Tech  Midchüarda  medraoh." 
10         23.    Asbert  Lendabair  la  sodain  ingen  Eogain  maio  Der- 

tacbt  ben  Gbonaill  Gemaig  maic  Amorgeni: 
[R.]  ,,Ar  is  mese  crüth  cheill  chongraimmim'^ 

coibletbar*  ceim  cruth  cäin  caurcbasta 

i  Tech  Midchüarta  rig  ria  mnäib  \]\ad. 
15     Ar  is  mo  chele  crem  Conall  coscorach  credmair 

coibledar  ceim  n-ard  n-adguide* 

i  n-uchtu  ergal  n-eirrind  ria  cach. 

Gdin  tintai  chncum  co  cernaib  co  cennaib 

con  ruccai  calca  cruäidse  comraicthi  \Jlad 
20     arsaid  cach  n-äth  conid  dia  thail  tglai* 

arslaithi  a  n-äthu  arfich  a  n-gressu 

comaig*  ls§ch  arabi  lecht  liäc 

laimethar  mac  &m  Amorgeni  accalldaim 

ar  is  Conall  ar  lin  a  cherd    cinges  ria  cach  laech. 
25     Cid  nabb  sin  Lendabair-se    U  sola  cäich 

cichsed  ria  cach  mnai  hi  tech  rig/^ 


1  gensia  genas  lacht  donn  Eg,  s  m-buada  Eg.  4  arslaig  cricha 
comnämat  cen  Ul^  imme  Eg.        6  airri  airderca  Eg,        7  lin  a  buad  Eg, 

8  Cid  nah-  si  an  Fedlim  si  Eg.    cruth  baadach  buadgeltoch  Eg. 

9  cichsed  ria  cec^  mnai  a  tech  medrach  Midchuartae  Eg. 

Cap,  23.  Auch  hier  nur  die  Punkte  nach  der  Handschrift,  die  Ab- 
theüung  der  iibrigen  Zeilen  nach  meiner  Vermuthung. 

10  Asmbert  Eg.  11  Aimergm  Eg.  13  coibletar  ceimm  cruth  casm 
cnrcasta  Eg,  11  Ulad  uile  Eg.  15  cosgrach  credmar  Eg,  le  coi- 
plethor  Eg.  17  ind  ticht  ergal  Eg.  is  coin  tinntaid  cugam  co  cemaip  Eg- 
19  cruaide  comruicthe  Eg.  20  conad  dia  tul  tglai  Eg.  »2  comaig  Isech  ara 
bi  Eg.    23  accaldaim  am.  Eg.    2i  a  cerd  no  a  cern  Eg.    26  Cid  nab-  si  Eg. 


IX  Fled  Bricrend. 


263 


24.  Asbert  Emer  ingcn  Forgaill  Manach  ben  Gonculaind: 
[R.]  ,,Gotom  gaba-sa  cheim  cruth  cheill  congraimmim^ 
coibliud'^  büada  bäigthir  cach  delb  ch&in  chucom 
Gonid  mo  rose  soer  setta*  döine  dorn  gnuis  gne 
ni  frith  cruth  n&  corai  n4  congraim* 
ni  frith  gs&s  nä  gart  u&  genus. 
ni  frith  luth  seirce  söerligi  na  celle  conom  thic-se 
ar  is  immum-sa  ochsatar  Ulaid  uile 
is  me  a  cnü  chridi  glo  diammbe-se  b^th  £[adetarlu.* 
Nimmar  mbith*  ben  'dadib  lia  cele  on  trath  sa  co  akale    10 
is  Cuculaind  mo  chele  ni  cü  ches* 
crithir  fola  for  a  crund 
cobur  fola  for  a  clsddiub. 
C4in  forondar  a  chorp  hi  cni 
crechta  ina  chäin  cnis 
dlta*ina  thöeb  liss  > 

cäin  feid  a  rose  rocheim  inrfa  chjend  siar 
cAin  fuälaing  fuithei^^laäii  sair* 
sirderg  a  Bella  f   "      ^  ^ 

ögderg  a  fonnai(i^    /  V 

fordeirg  a  fortgea j^^/       ^ 
arfich  ö  dib  eeh  octieanalaJb  fe^ 
foceird  fch'^n-erred  ind  äib  ^f»    .  i 
atetha  des  dond  cless  d^ltlfless  n-eöin 
immelig  loa  usei  atetha  eless  noubair 
eonboing  catha  eröehombäg 


•> 


t 

i 


15 


20 


r  25 


Cap,  24.     Auch  hier  nur   die  Punkte  nach   der  Handschrift,    die 
ZeHenabtheütmg  von  mir  da,  wo  ich  einen  Sinnesabschnüt  vermuthe. 

1  Asmbert  Eg.       a  ceim  cruth  ceill^ongraimm  Eg.       s  baidther  Eg, 
cain  cugam  Eg,  i  conad  Eg.    -      7 .  luth  seirci  Baorlighe  na  gile 

na  ceille  conam  ticisi  Eg.  8^'2>ch8athor  Eg.  9  dia  mbe  se  die 

m-be  86  (sie)  bseth  fiadctarlae  Eg.         lo  nimmar  bid  Eg.        colaile  Eg. 
11  ni  cu  cichis  crithir  Eg.  u  Cain  forondor  a  corp  a  cru  Eg. 

15  creachi  Eg.  .,    n  cain  feith  a  roscc  rochain  ina  chind  (om.  siar)  Eg. 
18  Cain  fualaing  fuider  glaini  {om.  sair)  Eg.  »i  foirtchi  Eg. 

»  a  fichaib  ech  ocus  analaib  {om.  fer)  Eg.  2s  focherd  ich  neirre^ 

pindaib  Hg.  85  immasleig  loa  uisqi  atetae  des  nonbuir  Eg. 


264  IX  Fled  Bricrend. 

[R.]  falgaib  etho*  borrbuidne 

brissid  üath  nadarccna* 

is  fer  seirgeis*  illigu 

is  crön  chutma  cüaride* 
5       iss  i  riebt  m]i4  siüil  sedda  \J\ad  uli 

corrici  mo  cbele-se  Goinculaind 

crö  dond  gle  sin  8amlait^r 

at  salaig  üantaind  athüanaind  chrisalaig* 

at  gairb  chaithlig  at  cröna  cutrumma* 
10     at  crotble  garmiline  at  büanaiod  bodelbse* 

is  ir-  (p.  103':)  rechtaib  bo  ocus  dam  ocus  ech 

settai  muä.  Ulctd  uli  couom  thici-sea. 

25.  La  sodaia  ba  ed  dogensat  ind  fir  batar  sin  tig,  i. 
Loegaire  ocus  Conall  Gemach,  o  ro  leblaing  a  luan  laitb  iar 

15  closin  imacallma  iia  m-ban,  ro  brisiset  cleith  di  clethaib  ind 
rigthige  fo  a  comartus  immach,  conid  si  conar  doUotar  a 
mnä  chucu  isin  tecb.  Cuculaind  immorro  tuargaib  a  tech  i 
n-aurchomair  a  imdäi,  comtar  foderci  renna  nimi  fon  fraigid 
inimacb  aiiis,  con[^c^]  si  sin  conar  dolluid  a  hen-som  ocus  coeca 

20  ban  cecthar  do  na  da  ban  aili  ocus  coeca  bau  a  mnä  fodein, 
conna  bad  cutrtimmus  disi  frisna  mna  aili,  uair  nir  bo  chutrum- 
mus  do-som  fri  cäch.  DoUeci  Cuculaind  arrigtbech  sis  iar  sudi, 
CO  n-dechatar  secht  ferchubat  di  fenamain  in  tige  i  talmain, 
CO  forcroth  a  n-diin  uli  ocus  cor  trascair  griauan  Bricrewd  fri 

25  ]&r  talman,  co  torcair  Bricriw  fodein  ocus  a  rigan,  corrabatar 


1  falgaib  betha  Eg.  s  sergis  Eg.  4  cron  cutma  Eg. 

5  issi  irriacht  mna  siul  sedda  Eg.  7  samlaithtV  Eg.  8  at  salat^ 

uanainn  atanaind  ciisalati/  Eg.  9  cutrummse  Eg.  10  garman- 

line  Eg,    bo  delpai  Eg.  is  sedda  Eg.    conamticcisc  Eg. 

Cap.  25.     13  issin  tig  Laeg.  B.  ocus  Conall  C.  Eg.  le  conad 

sisin  Eg.  19  conadh  sisin  Eg.,  consisin  LU.  »o  na  da  ban  alle  co  na 
ba  cutramttö  disi  fris  na  mnaib  uair  nior  bo  chudrumu«  die  fir  frisna  fir« 
alle  Eg.  {Anfang  von  fol.  22)  21  cuthntmmus  LÜ.         n  Tollecce 

C.  in  rigteuch  Eg.  23  connteuchu«tar  YII  ufercuboit  JSg.  co  forcroith 
in  daun  n-uile  Eg.  fenamain  Stohes,  Bern,  on  ihe  Faea.  p.  13,  senamain 
LU.,  Eg.,  Lc.  24  cor  trascair  Eg.  ior  Iar  Eg.  2$  co  torchair  B. 
bodein  ocus  a  ngban  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  265 

isind  otruch  for  lax  ind  lis  eter  na  conaib.    »Aill  amai^'  for 

BricWu  „tancatar  nämait  a  n-dün'S  la  eirgi  süas  co  opund. 

Co  ro  lÄ  cor  immän  rigthech,  co  n-acca  amaZ  ro  cloeuad  a 

thecby  Gonda  tarla  for  a  lethbeolu  uli.    Adsoirg  a  bossa  la 

sodain  ocus  leicthe  isa  tech  iar  sudi,  ocus  ni  rabi  la  Ultu  fer    5  •^>'-* 

asaithgned  amaZ  ro  salcbad,  conid  ina  labrad  atgenatar. 

26.  Asbert  Bricnw  friu  iarom  do  Iar  in  tigi:  „Nimator- 
chomlod-sa  fleid  diiib  tra»  a  Vltu^  for  se.  „Is  ansu  lim-sa  mo 
thech  oldäs  mo  trebad  uli.  Is  geis  düib  tra*^  ol  Bricnu  „öl 
na  longud  na  chotlud,  co  fargbaid  mo  tbecb-sa,  amaZ  foud-  10 
rancaibair  for  bar  cind."  Atregat  laith  gaile  fer  n-Vlad  uli  isin 
tig  la  sodain  o^  doberat  triamnai  don  tig  ocus  nfr  thiiar- 
gaibset  cid  co  tisad  g8§th  etorro  ocus  talmam.  Ro  bo  cheist 
for  IJltu  dan  am  sin.  „Nocbonomtba-sa  düib*^  ol  Sencha  „acht 
in  fer  fod  T&caih  co  eisen,  aitchid  fris  a  facbail  co  diriuch.**  15 

27.  Asbertatar  Vlaid  fri  Coinculaind  iar  sudi  a  tech  do 
dirgiud»  ocus  asbert  BricWt*:  »A  ri  Ifi&ch  n-Erewd",  for  se, 
„mani  dirgi-siu  co  rop  coir,  no  con  fil  isin  domun  nod  n-dirgi." 
Doratsat  Ulaid  uli  impidi  fair  im  thüaslucud  Da  cesta.  Afraig 
Cuculaind  la  sodain,  na  betis  s§8  na  äedi  cen  61  cen  tomoltus.  20 
(p.  103^:)  Dorat  iarom  Cuculaind  triam  dia  ttercbail  ocus 
foremmid.  Ro  riastrad  immi  iarom  iar  sudi,  co  rabi  banna 
fola  im  bun  cacha  finna  dö,  ocus  ro  suig  a  folt  inna  chend. 


1  issin  otrach  chacae  for  Iar  Eg.  s  co  rollä  cor  imma  rigieiich  Eg. 
4    contarrlae   for  a  leith  beulse   (om.  ali)  Eg.    assoirg  Eg.  6   tol- 

leicti  Eg.  b  assaitgned  amall  Eg. 

Cap.  26.  7  ria  iarom  tollar  In  ti6ce  Eg.  nimatarcomlMsae  fleud  Eg. 
8  Is  aantsa  Eg.  lo  nMongud  na  quodla&d  Eg.  fondramecbabw  ar 
for  cind  Eg.  ii  ataregaut  ]&lt  gaile  Ul.  uile  Eg.  13  Rop  ceus  don 
for  Ullt.  ind  ni  sin  Eg.  u  Kocham  thasae  Eg.  16  aitqi  fris  a  fag- 
hau  CO  direch  Eg. 

Cap.  27.    Asmbertatar  Eg.  le  do  dirgad  Eg.        17  asmbert  Eg. 

18  main  dlrgeussu  corab  cöir  ni  con  fil  issln  domun  nod  dirge  Eg. 

19  Atfraich  Eg.  20  Incht  na  fleldl  Eg.    cen  tomailt  Eg.  sa  for- 
feim  E^.    Ro  riestrad  imbi  iersoidi«  combsel  banno  folse  imm  bun  cech 


266  IX  Fled  Bricrend. 

cor  bo  suas  mseldub  demischas  chirdub  ba  forcsi  fair,  ocus 
ro  gab  imbri  brö^  ocus  rö  sini  iar  sudi,  co  taillfed  fertraig 
feroclaig  eter  cach  da  asna  do. 

28.  Taucatar  a  s§s  cumachta  ocus  a  lucht  adartha  na 
5    dochi^m,  ocus  tuargaib  a  tech  iar  sudi  ocus  forruim  co  riAcht 

a  dirgi  fesin  inna  cetna.  Ocus  bä  sam  doib  iarom  oc  tocha- 
tim  na  fiedi,  i.  na  rfg  ocus  na  toisig  isindarna  leith  im  Con- 
cobur  clothamra,  im  ardrig  n-amra  n-Ulad,  Ind  rigna  im- 
morro  isind  leith  araill,  i.  Mugain  Aitencsetrech  ingen  Echaeh 

10  Fedlig  ben  Conchobair  maic  Nesa,  Fedelm  Nöicrothach  ingen 
Concobair  (i.  nöi  crotha  no  tadbantais  forri,  ocus  bä  aildiu 
cach  cruth  araili),  Fedelm  Foltchain  da^  ingen  aili  Concho- 
bair ben  Loegairi  Buadaig,  Findbec  ingen  Echaeh  ben  Che- 
thimd  maic  Fintain,  Brig  Brethach  ben  Celtchair  maic  Uthi* 

15  chair,  Findige  ingen  Echaeh  ben  Eogain  maic  Durthacht, 
Findchsem  ingen  Cathbad  ben  Amargin  larngiunnaig,  Dcrbör- 
caill  ben  Lugdach  Riab  n-derg  maic  na  Tri  Find  Emna,  Emer 
Foltchain  ingen  Forcaill  Manach  ben  Ck)nculaind  maic  Sual- 
daim,  Lendabair  ingen  Eogain  maic  Durthacht  ben  Gonaill 

20  Cemaig,  Niab  ingen  Celtchair  maic  Uthechair  ben  Chormaic 
Gondiongas  maic  Concobair.  Is  lia  türem  tra  ocus  aisneis  ina 
m-böi  di  d^mn&ib  and  chena. 

29.  Dorala  in  tech  ina  räithsechaib  briathar  oc  na  mnäib 
doridisi  oc  imarbaig  eier  a  feraib  ocus  siat  fesni,  co  folmaiset 


finda  doa  ocus  ro  suig  a  folt  Inda  cheunt  condemse  (coimdsB  Eg,)  soas 
mael  cas  cirdub  ro  bsei  fair  ocus  ron  gab  a  bri  bro  ocus  ro  sin  iar  sni- 
diu  CO  tuillfed  fer  troig  feroglatg  eter  cech  da  essuae  do  Eg. 

Von  Gap.  28  finden  sich  m  Eg.  nur  die  Worte  tuargaib  ao  tech 
iar  suidtu  ocus  forruirim  co  ruac^^  a  dirgi  an  cetna;  der  Frauencatcdog 
nehst  dem  vorhergehenden  Satze  (Ocus  ba  sam  etc.)  fehlt  in  Eg. 

Cap.  29  lautet  in  Eg. :  lersin  tra  coister  in  slog.  -  Berid  Senclia  breith 
dina  mnaib,  i.  Eimer  ar  tus  issin  teuch  ocus  na  di  mnffii  alle  gnalainn 
frie  gualainn  ind  {verwischt).  Bo  fass  don  ind  imarbiid  chettnae  dona 
mnaib  issin  tig  iar  riec^ain  indun.  Bator  iarom  ind  fir  do  mifost-  (^ 
später  in  i  corrigirt)  ocus  anfeith  lasodam  conerrac^  Senc^  cosc  ni^ 


IX  Fled  Bricrend.  267 

ind  fir  comergi  debtha  dorisi,  L  Cooall  ocus  Loegaire  ocus 
Cucolaind.  Atracht  Sencha  mac  Ailella  ocus  ro  croith  in  craib 
Sencha,  ocus  contöiset  Vlaid  uli  fris,  conid  and  asbert-som  oc 
cosc  inna  m-ban: 

[R.]  ^yCotob  sechaim  a  14ichessa    äna  aurdairce  airegda  Ulad.    5 
anat  for  m-briatra  bägi     na  banaiter  fergnüsi 
iccruadaib  comraicthib    tria  lialle  a  n-glond. 
ar  is  tria  chin  m-ban     bit  femai.fer  dlochtai* 
fir  i  n-irgalaib  immad  mär  galgat  comlud  ferglunni 
ar  is  dia  m-brigaib  bs6saib  bes  döib  10 

dofiircbat  nadiccat    imsüidet  nadrairget 
Gotob  sechaim  a  laicesa    ana  urdaird.'^ 

30.    Is  and  asb^t  Emer  oc  a  frecra: 
[R]  „Deithbir  dam-sa  a  Sencha  uair  is  am  bet^sa  curad  cain 
cotngabtus  cruth  ceill  o  ro  damnad  a  forcetul  (p.  104»:)  15 

cen  dichill. 
eter  chles  for  analaib  ocus  ubullchlos  ocus  siaburcles  ocus 
des  cüair  ocus  des  qait  ocus  derg   fiUiud    erred   nair 
ocus  ^ai  bolcai  ocus  bai  brasi  ocus  bruth  n-gene  ocus 
sian  "curad  ocus  rothchles  ocus  fseburchles  ocus  dreim  20 
fri  fogaist  ocus  dirgiüd  cretti  for  cach  n-äi. 


m-baD  ol  se  na  be  olc  ittr  nai  firu.  Cotaib  sechaim  for  so  a  laichessa 
ana  urd^ca  XJlad.  Anaitt  bur  m-bagbriatra  na  banal taigt  {sie,  verwischt) 
fergnuissi  i  cruad  comraictib  trie  uaill  agu  ar  is  trie  chin  m-ban  bld 
fema  fenr  ölochtvAn  fir  in  urgalaib  immat  margalgat  comlnth  ferg  luinde 
ar  is  die  m-brigaib  bsesaib  bes  doib  do  furgbait  nat  riccait  imsüidet  nad- 
rancit.    Co. 

Lü.  hat  Punkte  hinter  Ulad  und  glond.  Die  von  mir  versuchte 
Sinnes-  und  VersaMheüung  ist  lin.  7  und  8  besonders  unsicher  5  und 
11  cotobsechal  LU.  Faes. 

Cap.  30.  Auch  hier  die  Punkte  nach  der  Handschrift.  Die  Auf- 
zählung der  Waffenspiele  scheint  nicht  metrisch  zu  sein, 

Deithbtr  damsffi  ön  a  SenchsB  for  £im^  bassa  bensa  ct«raid  cain  cot 
n->gab«^  cruth  ceill  oro  damned  a  forcetal  gan  dichell  et^r  des  for  ana- 
laib ocus  uball  des  ocus  siaburcles  et  reliqua.    Et  ni   fuigbe^far  feur 


268  I^  ^ed  Bricrend. 

[R]  Ni  faigbistar  fer  and  conmestar  a  sbs  ochs  a  as  ocos  a  anius. 

a  gath  a  g^s  a  chenaL    a  anins  a  nrlabra. 

a  dg  a  gal  a  gaisced.    a  bruth  a  büaid  a  büadirse. 

a  foraim  a  fömsige.    a  dem  a  tharpige 
5       a  fianchoscur  co  des  nonbair  fo  Ghoincalaind  oomchosmail.^ 

31.  „Fir  inna  radi-siu,  a  ben",  tor  Conall  Gemach,  „taet 
ille  in  gilla  clesach  sin,  co  comairsem.^^  „Na  tho",  for  Cucu- 
laind,  y^am  scith  aithbristi  indiu,  oonda  esur  biäd  ocus  co  ro 
chotlur  ni  dinge?»  comlond.^    Ba  fir  em  do-som  dan  ani  sin, 

10  fo  dagin  iss  ed  läa  and  sin  immanamic  do-som  frisiu  Liath 
Macha  hi  taib  Lindi  Leith,  hi  Sleib  Fuait.  Bo  selaig  Cucu- 
laind  chuci  iar  tichtain  dö  asind  loch,  co  tarat  a  di  laim 
imma  br&git,  co  ra  gaib  etorro  oc  gleic,  co  ro  thairmchellsat 
tir  n-£rend  fon  n-innasin,  co  toracht  inn  aidchi  sin  cona  eoch 

15  riata  leis  co  Emain  Macha.  Is  fön  n-innas  cetna  dan  fuair  in 
Dub  Sainglend  a  Loch  Duib  Sainglencf. 

32.  Is  and  asbert  Cuculaiud  ani  seo:  ^o  sirius  indiu 
ocus  in  Liath  morbrugi  Erend  i.  Brega  Midi  Muresc  Mur- 


ant  {sie)  conmestar  a  ses  ocus  a  f ds  a  aines  a  airechiM  (verwischt)  a  ur- 
labra  a  ceneol  a  guth  a  gses  a  gal  a  gtdsced  a  bruth  a  boaidh  a  boaidh- 
irsi  a  foraim  a  foimsige  a  deine  a  dianchoscar  no  fescar  co  des  nonbair 
for  Ghoincü  comcosmatZ.    Eg. 

Cap.  31.  6  Fior  a  ben  for  Conaltt  (sie)  taet  ille  in  gillae .  clessach 
sin  CO  comairsim.  Na  to  for  Gucu.  ansgith  {sie)  anossse  condsesar  bied 
ocus  coro  gfuoc^lar.  Ba  fior  dossam  don  innisin  fo  daigiii  ised  la  innsin 
mmcomhrainicc  dosum  frisin  Liath  Mochte  a  tsßib  Linde  in  Leith.  Rose- 
laith  Gucu.  chulce  co  tarat  a  di  laim  immo  bragait  co  ro  tairmchill  tir 
u-Erend  fon  n-indus  sin  co  torrae^t  ind  oidche  sin  cona  each  rietse  leis 
CO  teuch  m-Bricrend  inn  Dun  Rudrat^e.    Eg.  9  digö  LU. 

Cap.  32.    Iss  and  ismbert  Gucu.  indso: 

Ro  sirius  andiu  morbruighe  Erend  for  se  i.  BreughsD  Midiu  Ma- 
rescc  Murtemne  Machsß  Mag  Medba  Gt^rrech  Gleitech  Gernae  Aidne 
Aigli  Asal  Lia  Linde  Lochrandse  Umall  Irrus.  Gera  Msenmag  Muccraime 
Tenmag  Tulchae  Tuiride  Tetba  Tlac^^ga  Taillti  Temoir  Guala  Germn» 
Ros  Ruidni  Roiscne  Aine.  Ferr  lem  cech  les  qitodlttd  dile  lern  longad 
olda  cechni.    Tongusae  itoingi  mo  tuath  madam  saitheuch  bld  ocus  co- 


IX  Fled  Bricrend.  269 

themni  Macha  Mag  Medba,  Currech  Gleitech  Cema,  Lia  Line 
Locharna»  Fea  Femen  Fergna,  Urros  Doianand  Ros  Roigne, 
Anni  (?)  £ö.  Ferr  cadb  cless  cotlud^  diliu  lim  longud  oldä.s 
cach  ni.  Tongu  do  dia  toinges  mo  thüath^  diam-sa  sai- 
thech  bid  ocus  cotulta,  conid  des  ocus  cluchi  lim  comrac  fri  5 
öenfer/* 

33.    Immacomamic  tra  döib  debaid  do  denam  imman 
curadmir  doridisi.  Dogni  Concobur  ocus  mathi  Vlad  ol  chena 
a  n-etrain,  co  ro  glethe  a  m-brethugud.  „Eircid"  for  Concobwr 
„cossin  fer  folimathar  (or  n-etrain,  co  Coinrof  mac  n-Dairi*S  10 
Conid  and  asbert: 
[R.]  ,^lid  in  fer    conc^rta  do  chäch 

mac  Dairi  duir    csemroth  Curoi 

conclecht  fir  forcoll     mad  fri  göe  gebitar 

fer  find  firen     fer  maith  mormanmiiach  15 

brugaid  ar  brugachus 

Isech  ar  laimtbenchus 

ardri  ar  airechus 

conc^rtfa  fir  faraib  feidm  airg  ailfes*  alid/' 
AI. 

taltse  is  des  lern  ocns  is  cluichi  dam  comracc  frie  hoenfer.  Maith  tra 
ar  Gonc.  is  lor  at&thai  ag  airimdell  Brie  tucthar  biedh  issin  tech  ocus 
coiseter  ind  imorran  co  tair  an  fleid.  Dogniter  sumlaid  ba  saim  doib 
iarsuidm  co  cend  tri  la  ocus  tri  n-aidqi  Eg.  Unmittelbar  hieran  schliesst 
sich  in  Eg.  Toichim  \}\ad  do  Gruachain  sei  sis  anse  (Cop.  42).  s  ani 
oder  am  mü  einem  Strich  über  dem  a,  LU. 

Das  den  Capitdn  33—41  entsprechende  Stück  hat  Eg.  auf  fol.  23i> 
nach  den  Worten  Anaid  or  Sencha  denaid  mo  riar-sae.  Dodenam  ol 
siat  {Schluss  von  Cap.  74),  unmitteUfar  vor  dem  wirMichen  Besuche  bei 
Curoi  (8.  S.  246). 

Cap.  33.  Anstatt  der  Worte  Immacomarnic  bis  inac  n^Dairi  hcU 
Eg.:  Isi  mo  riar-sa  or  Sencha  uair  nach  lamtar  bur  m-hrethngud  innach 
baile  oile,  eirgid  co  Conri  mac  n-Daire  isse  rot  lemath ar  bur  m-br^u- 
gud  ar  bur  n-agaidh.    Conad  ann  asp^t  Senca.  i8  Gurui  mac  Däire 

{am.  düir  und  csßmroth)  Eg.  i4  conclec^ai  fir  forgall  nat  fri  goi 

gebithar  Eg.  15  mormeanmnach  Eg.  19  concertfa  fir  foraib  feidm 
airg  ailfes.    All-  Eg. 


270  11^  Fl4!d  Bricrend. 

34.  „Foemaim-sea  sin  tra*'  for  Cucalaind.  „Cet  lern 
dan**  for  Loegaire.  fp.  104^:)  „A  dula  da«**  for  Conall  Cer- 
nach,  „Gabtair  tra  eich  diiiii%  for  Cacolaind,  „ocos  indillttr 
do  charpat  a  ChonaüL**  „Aill  amai*'  for  Conall.  jtche^  for 
5  Cachnlaind  Joritir  cach  amglico  t'echiad-sa  mailli  do  cheim 
ocus  t'innell  imtrommu  con  cingenn  do  charpat»  con  tocba  dod 
cechtar  a  da  roth  rocharpait,  con[Mr|  slicht  snachiüd  firi  ed 
m-bliadna  do  ocbaid  Ulad  cach  rot  riadas  do  charpat-sa  a 
ChonailL« 

10  35.    ^Atcluninsin  swt  a  Loegain*'  for  ConaU.    „Fe  am»** 

for  Loegaire,  nacham  ail  nacham  imderg. 
Am  escid-sea  for  atha  for  ilatha 
CO  uebt  anfaid*  irgaile  re  n-ocaib  U\ad. 
Ni  chuir  form-sa  remthus  rerig 

16     con  clechtaim-se  cairmteoracht 

re  n-arcaib  re  n-erredaib  ri  oencairptib 
i  n-dolgib  i  n-drobelaib     hi  cailtib  hi  cocrichaib 
nad  clechta  crr  öencharpait     do  imluad  ar  mesi.** 

A. 

20  36.    La  sodain  ro  inled  a  charpat  do  Loegainu,  ocus  ro 

loblaing  ind,  ocus  imreid  dar  Mag  D4  gabul,  dar  Bernaid  na 

Cap.  34.  FsBmaim  fsemaim  ar  Cu.  A  dul  ar  Con.  Cet  lern  ar  Li. 
Gaibter  teich  din  a  Ghon.  ar  Ca.  ocus  innillt^r  do  carpo^.  Cid  amai 
for  Cou.  £ch^  for  Ca.  forütir  cach  aimglica  techraeJa  utmaille  hindilL 
imtruime  con  cingenn  do  carpat  con  togbann  clad  cec^far  a  da  roth  do 
rocarpat^  conid  slicA^  suaichnid  frl  hed  oll  bliae^a  do  ogaib  Vlad  cech 
rot  riadiM  do  carpatsa  a  Conaill.    Eg,  c  con  cl  geng  Lü,  {auch  cl 

ist  undeutlich).  7  con  slicht  Lü, 

Cap.  35.  Feama  for  L.  nacham  ail  nacham  imderg  a  Con.  for  CiL 
Am  CSC  cid- sa  for  atha  for  ilatha  co  huc)^  n-irgaile  re  n-ogaib  Ül€u2  ni 
chuir  formsa  remthus  re  rig  conclechtaimsi  cairpteoracAf  re  hargaib  re 
horr6(7aibh  re  höncairj^tib  indoilgib  ind  drobelaib  a  coiUtib  a  coiccricha«5 
nat  cloc7»t  err  ecncarpatt  do  imluadh  ar  meissi.  Amesc.  Eg,  i4  lit9 
calrpteoracht. 

Cap.  36.  Lasodatn  rogab-  a  eich  do  L.  ocus  ro  hinnled  a  carpoi 
ocus  do  reblaing  ind.   Bre^^ais  (brethais  H.)  intarad  brot  forsan  n-echrotd 


IX  Fled  Bricrend.  271 

Forairi,  dar  Ath  Carpait  F^rgusa,  dar  ^th  na  Mörrigna  do 
Ghdßrthiund  Cldaiia  Da  Dam  hi  Clithar  Fidbaidi  hi  Commur 
Cetharsliged  sech  Duu  Delca  dar  Mag  Slicech  siar  hi  Sleib 
Breg.  Bo  gab  tromcheö  doborda  dorcha  doeolais  dö  and  sin, 
connarb  inriata  dö  in  chonar.  „Anam  sund/'  for  Loegaire  5 
fria  araid,  „co  ro  diglä  in  ceö  dind."  Tairbling  Loegaire 
asa  diarput,  ro  chuir  in  gilla  na  eocho  hi  fergort  böi  hi 
comfocus  dö.  37.  A  m-böi  and  in  gilla,  co  n-acca  in  scäilfer 
mör  ina  dochum.  Nir  bo  segunda  a  taarascb^il:  se  muUach- 
lethan  belremur  bolcsuilech,  g[errdet]enach  granna  grucär-  10 
nach,  dosmailgech  docraid  adetig,  se  tailc  talchar  tinsensach, 


ag  ioigecht  am  ach  fo  cet  oir  co  tangator  dar  Mag  Da  gabal  fri  Ulltu 
dar  Berrn au2  na  Foraire  dar  Ath  Carpat^  Fergusa  tar  Ath  na  Mörrigna 
do  Caortann  Ciaana  Da  dam  a  Clithar  Fidhaide  a  Comur  Ceitrisligte 
dar  Sligtib  Daine  Delga  dar  Mag  Sligech  siar  a  Sliab  m-Breg  m-blath- 
solns.  Is  ann  sin  attracht  duibnell  trom  tiug  doborda  {foL  24t :)  duibchiach 
dorcha  doeolois  for  L.  Is  ann  ismb^rt  som  fria  araid  don  rlnd  sis  an 
carpo/  for  se  ocus  (sie)  scuir  na  hechu  co  ro  digla  in  ceo  don  faintc. 
Dognith^  samlaid.  Ro  cnir  in  gilli  na  heocha  isin  fergort  bae  i  com- 
focass  do  ocus  ro  gab  ga  forairi  ocus  ga  forcoimet  iarsin.    Eg. 

Cap.  37.  Ni  cian  bui  and  conacca  in  scal  mor  chuicce  ina  dochom 
ise  mullac^leathan  belremor  bolcsuilecA  granna  grind^tanach  gruganach 
adetig  dar  dosmailgech.  Ba  duibithtr  gaal  cech  n-alt  ocus  cech  n-aige 
de  0  mallac^  co  talmoin.  Ba  samoZta  fri  herball  fiadeich  in  mong  gseisitech 
gre  Uath  consuigh-  tar  a  formna  siar  secA^air.  Suile  duibliatha  lindachflB 
lais.  Pa  meitigthtr  dar  fichille  cech  det  glasbuide  bai  an  egar  a  da 
drant.  Ba  samaZta  co  rKchad  long  forlan  seolach  dar  a  chrses  gin  os- 
luicthe.  Sron  cham  cuassac/i  lais,  medon  brec  ingal-  aicci.  Nosceirt 
fidte  salonnmeich  do  thulaib  a  lurgan  b-fiar  b-focamm.  Oircne  mellacha 
grebancha  lais.  Sliasta  sacacha  sithcamma  aicce  se  adbronnach  lethan- 
tsloaistech  se  glunmär  toncoir  glasingnech.  Ba  heccruta  ecsamatZ  an  fer 
sin.  Ba  dub  teimnige  ba  brogda  bachlachda  ba  faachda  forgranda  ba 
hanaairc  ansebda  taartiscbatJ  ind  fir  sin.  Is  e  ba  mo  d*feroib  domum 
cona  matan  matluirge  fadb-e  (fadbuidhe  H.)  draigin  droch  denmoige  co 
forcraid  for  deghlän*  a  duirn  do  frie  glend  a  da  gualann.  Araile  äräit 
müsccaide*  breclacAtna  uimbe  cona  himlib  iarnseidib  si  imtromm  frim'> 
techt  adaar  fri  hanad  eitig  fri  hairechtus  aithe  senbroit  na  häroiti  sin 
ro  büi  imon  m- bachlach.  Eg.  (fichille  tmd  fidte  mit  A-haken  unter  dem  e) 
10  gd  {Zeilenende)  et(?)enach  Lü. 


272  IX  Fled  Bricrend. 

se  sotal  sucach  seitfidach,  se  reugmar  rigtren  rochalma,  se  borb 
brogda  bachlacbda.  Mseldub  demsidi  fair,  arit  odor  immi, 
inar  co  foph  a  thona  im  sodain,  senbrisca  asalcha  mk  chossa. 
Mätan  maglorci  mori  fria  ais  amoZ  mol  mulind. 

5  38.    Coich  et  na  heich  se  a  gilli?''  for  se  la  fegad  co 

andiaraid  fair.  „Eich  hoegairi  Buadat^^'  for  in  giUa.  „Fir^^ 
for  se  „maith  in  fer  asa  eich'*.  Is  amlaid  ro  raid  sin  la 
tt4rcbail  a  mätain  fair  ocus  dobretha  beim  dön  gillu  o  adbrond 
CO  h6.    Egis  in  gilla.    Doroich  Loegair^  fua.    ,,Gid  dia  m-ba 

10  don  gillu?"  (p.  105a:)  for  Loegaire.  „Hi  cinta  ind  fergoirt 
do  milliud"  for  in  t-aithech  .  „. .  .  fein  ticfa"  for  Loegaire. 
Immacomsinitar  döib  .  .  Techid  Loegaire  iar  tain,  co  rdnic 
Emain  Macha  iar  facbail  a  ech  ocus  a  gilli  ocus  a  armgascid. 

39.    Nir  bo  chian  iar  tain,  co  toracht  Conall  Gemach  in 

15  sligid  cetna,  co  ränic  in  magin  in  ro  artraig  in  ceo  druidechta 

do  Loegamu.  Artraigid  dan  in  dubnel  cetna  dorcha  doborda 

for  Conall  Cernach,  connar  cungain  nem  na  talmain.    Tar- 

blingis  Conall  iar  tain,  ocus  scurid  in  gilla  na  eochu  isind  fer- 


Cap.  38.  larsin  iarfoidis  in  t-aithech  do  arad  Lsegatri  B.  can  d6 
no  cuich  a  tigema.  Nl  or  an  t-ara  L.  B.  mac  Conn.  maic  Iliach  mo 
tig^nasa.  Is  gilla  daigfir  ön  ar  an  sc&l  ocus  is  o,m\aid  atbert  annisin 
ocus  ro  togaib  a  matän  matlairge  ocus  dohreth  beim  do  o  cluais  co  ca- 
raid.  Gnetaig  {sie)  ocus  iacbtais  in  t-araid  lasodatn.  AttraeAt  fo  cetoir 
inti  L.  cona  armgaiscc^d  do  foirithin  annara(i.  Imacomrainic  do  ocus 
don  scoZ  ni  roibe  ba  de  sodam  do  L.  Togb.  in  scal  a  matdn  matluirgi 
ocus  dohTeth  beim  do  o  cluais  co  caratd  cor  tuitset  a  airm  n-uad  {sie) 
gan  com  US.  Teichis  L.  iarsin  fo  mela  ocus  fo  mebatZ  co  riac^  Emoin  M. 
iar  b-fagbat7  a  ech  ocus  a  arad  ocus  armgaisct(2.  Eg.  lo  for  om.  LU. 
11  ttnd  12  hat  Lü.  eu  Anfang  der  Zeüe  kleine  Lücken  van  2  bis  S  Buch^ 
Stäben.     Vielleicht  ist  Is  m^  tmd  tra  eu  ergänzen. 

Cap.  39.  Nir  bo  cian  iarsin  co  nskcht  Gon.  G.  iarsin  sligid  ocus  gOBan 
maigin  a  tuarcoib  in  dubceo  druigec^a  for  L.  roime.  Artraiges  in  ceo 
c^fnai  for  Ghon.  conar  cumaing  nem  na  talmoin  do  faicsin.  Tuirlinges  isasin 
ocus  tairntir  in  carpaj  ocus  cuiris  in  t-ara  na  hechu  issin  b-fergort  cetndL 
feib  roscuirit  eich  L.  Nir  bo  cian  don  araid  conaca  in  fer  cetn%  chnige 
occus  {sie)  isatücht  do  cia  occa  m-bissi  ol  se.  Ac  Gonall  G.  mac  Aimargin  (sie) 


IX  Fled  Bricrend.  273 

gort  chetna.  Nir  bo  chian  do  iar  sudi,  co  faca  in  scäl  cetna 
chnci.  larfaigis  dö,  cia  dia  m-bo  cheli.  ,,Am  celi-sea  Conaill 
Ccrnaig**  for  se.  „Maith  in  fei***,  for  in  scAl  la  töcbäil  a  lämi, 
CO  tarat  beim  dö  6  hö  c6  a  fodbrond.  lachtais  in  gilla.  Tic 
C!onall  fo  sodain.  Immacomarnaic  dö  ocus  don  sc41.  Tresi  5 
cluchi  ind  athig.  Techis  Conall  ön  mud  chetna  amäl  ro  theich 
Loegaire  iar  fäcbail  a  armgascid  ocus  a  ara  ocus  a  ech,  co 
r&nic  Emain  Machai. 

40.  DoUuid  Cuculaind  iar  sin  forsin  t-sligid  chetna,  co 
ränic  in  n-inad  cetna,  couos  tarraid  in  dubcheö  cetna,  feib  10 
tarraid  in  lucht  remi.  Tarblingis  Cuculaind  ocus  berid  L£§g 
na  eocho  sin  fergort  Nir  bo  chian  dö,  co  n-acca  in  fer  cetna 
chuci,  ocus  immafoacht  de,  coich  dia  m-bo  cheli.  „Celi  do 
Choinculaind*^  for  se.  „Maith  in  fer**  for  in  scal  la  furmed 
in  mätain  fair.  lachtais  Ls§g.  Tic  Cuculaind  fo  sodain,  ocus  15 
imm4comamaic  dö  ocus  don  scäl,  ocus  nos  tuarcend  cäch 
araili  dib.  Traitar  in  scäl,  co  ro  dilsig  na  eocho  ocus  in  n- 
araid,  ocus  co  ruc  eocho  ocus  aradu  ocus  armgaisced  a  coceli 


ar  an  t-ara.  Maith  in  fer  ol  in  scal  la  togbat?  in  matain  m.  1.  ro  boi 
Ina  laim  ocus  la  tabatrt  beiraen  do  corro  isxht  in  t-ara.  Atcluin  Con. 
octts  eirges  fo  cetoir  ocus  immacomairnicc  [dö]  ocus  don  scal.  Ni  ba  ferr 
8on  don  foruaialigther  Con.  feib  ro  foruaisliged  L.  ocus  teichtd  co  riacht 
£moin  Macbse  iar  b-fagbati  a  ech  ocus  a  arm  ocus  &rad,    Eg. 

Cap.  40.  Doluid  im  ina  carpat  Cu.  i&rniamctd  ocns  iar  slemoin- 
cYdrad  a  fuilt  iarsin  t-slightVJ  cetna  do  eitergleod  a  imrisnaa  ocus  an  erf 
aile  immon  cur  conas  tarf  in  dubceo  druigec^  cetntL  feib  tarf  in  lucht 
c^fna  CO  ro  lin  in  coibeis  n-dimain  tair  et«r  nem  ocns  talmm'n.  Tair- 
lingis  Cucu.  isin  maigin  cetoa  ocus  cuires  Lseg  na  hechu  isin  n-f^rgurt. 
Jli  ba  cian  baei  ann  conacsß  an  fer  cendgarb  corpremor  chuicce  cona 
jnadan  matluirgi  ina  laim  amoZ  tiged  roime.  Cie  thusa  a  gille  for  se  co 
hanlarraid.  Ni  me  fuil  gan  tigerna  ar  Laog  i.  Cu.  mc  Sub.  Maith  cach  on 
ar  [in]  scal  ocus  togbaid  fair  in  mathan  m.  1.  ocus  dohr eth  beim  dö  o  chluais 
CO  charatd.  Garthis  Jjaeg.  Atethai  Cu.  a  gsAsced  ocus  focherd  cor  n-iach 
n-erred  de  dochum  in  scail  ocus  do  foirithin  Laoich.  Dev'cais  cach  a  cele 
dib,  ba  feig  im  ocus  ba  forgranda  in  ieghad  ocus  in  frithal*  dobert  cach 
for  a  ceile  dib  i.  Cu.  ocns  in  scoZ.  Ocus  immacomtuairg  doib  ocus  dohered 
Cu.  da  beim  im  cech  n-sen  beim  dosum  i.  tathbeim  ocus  beim  co  cumus 

18 


274  IX  Fled  Bricrend. 

leiSj  CO  rdnic  Emain  Macha  cona  morchoscur,  ocus  dorat  dia 
fiadnaib  fein  lat. 

41.  „Is  let-8u  in  curadmir**  ol  Bricri  fri  Coinctdaind. 
„Is  foUus  as  for  n-gnimaib  ni  dligthi  comardad  fris  etcr."  „Ni 

5  bä  fir  ani  sin  a  Bricnw",  for  siat,  „üair  foretammai>ni,  conid 
s§n  dl  chardib  sidchairechta  dos  fanic  do  immirt  mela  ocus 
cumsichia,  forni  immon  curadmlr,  ocus  ni  leicfem-ni  uaind  he 
air  sin."  Femdit  tra  Vlaid  ocus  Concobt*r  ocus  Fer^^  a 
n-etergleod,  no  rochtis  do  saichtin  Conroi  maic  Dairi  no  do 
10  saichtin  Ailella  ocus  Medba  co  Cruachain  Ai. 

Toehim  Ulad  co  Omaehain  in  so. 

42.  Doroiisat  iarom  \J\aid  comarli  a  hoeninud  im  com- 
uaill  ocus  im  chomdimmus  in  trfr  curad  sin,  ocus  isi  comarli 
doronsat  mathi  Vlad  im  Conchobwr  do  techt  leo  d'etergleod 
a  cesta  co  tech  (p.  105^:)  n-Ailella  maic  Mägach  ocus  Medbi 

15  CO  Crüachnaib  A'i  immä  curadmir  ocus  im  imarbdig  na  m-bau. 
Bd  cdin  ocus  ba  haibind  ocus  bd  socraid  arreim  ron-ucset 
Ulaid  do  Crüachnaib.  Anais  immorro  Cuculaind  colleic  do 
eis  in  t-slöig  oc  airfitiud  ban  nAJlady  i.  noi  n-übla  clis  ocus 
nöi  cletfne  clis  ocus  nai  sceua  clis,  ocus  ni  thairmescad  nach 

20  ai  alaile. 


CO  ro  foruaislig  Ca.  a  bruth  ocus  a  brig  an  scail  co  ro  dilalg  na  hecha 
ocus  an  aiaid  ocus  co  rüg  Gu.  eochu  ocus  axadae  in  lochta  alle  i.  Con. 
ocus  L.  fon  qma  (=  cuma)  cetna.  Dolluid  Gu.  do  Emoin  indiaig  in  lochtai 
alle  ocus  dohreth  a  n-eochu  ocus  a  n-ara^se  doib.    Eg.       s  Bricni  Lü. 

Cap.  41.  Is  latsa  in  curadmir  a  Gu.  ar  Bricrt.  Ni  ba  fior  sin  ar 
Con.  ocus  Laegairi  oir  ni  fetamor  cia  do  chairdib  side  Gonculaind  dot 
faimo  do  imbtVt  a  comachta  foirn  .  .  .  cert  in  cur  uaind.  0  ro  feimdit 
JJiaid  an  bur  n-eit€rgleod  innsoight(i  co  Conroi  mac  Daire  for  Sencha. 
Anaidh  la  breith  n-aile  coristai  uair  lemaid  bur  m-brethug«e{  in  bur  b- 
fiadhnuse.    Eg,  lo  Cruchain  LÜ. 

Cap.  42.  Der  Anfang  weicht  ab  in  Eg.  (fol.  21^):  Dia  tri  la  ocus  teora 
n-aidchi  ierom.dollotor  Vlaid  uile  a  m-breithemnus  n-AileZZa  mc  Magach 
CO  Crüachnaib  sei  imman  curadmir  ocus  im  immarbaid  na  m-ban.  Pa 
chaem  ocus  ba  hseibind  ocus  ba  {fol.  2P:)  sochraidh  in  r6im.  i7  di 

eiss  Eg.  19  not  cleitin  clis  Eg.    nach  ae  arailei  diph  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  275 

43.  Luid  Löeg  mac  Riangabra  iarom  a  ara-som  Concu- 
laind  dia  acallaim-som  bale  irrabe  oc  na  clessaib,  co  n-epert 
fris:  „k  cläin  trüaig^S  or  se,  „ro  scaig  do  gal  ocus  do  gais- 
ced,  dochuäid  uait  in  curathmir,  ro  siachtatar  Vlaid  Crüa- 
chain  o  chianaib'^  „Nir  rathaigsem  eter  em,  a  Läig;  indill  5 
dÜQ  in  carpo^  tr&^^  or  se.  Indlis  Löeg  iarom  in  carpa^,  ocus 
lotär  for  erim.  Ro  siachtatar  trä  slöig  Vlad  ar  chcna  in  tau 
sin  Mag  m-Breg.  Ro  böi  di  lüas  ind  erma  ron-uc  Cuculaind 
tr4  6  Dun  Rudraige  iarnd  grisad  dond  araid  tucht  imruläith 

in  Liath  Macha  ocus  in  Dub  Sainglond  fön  charput  dar  fot  10 
chöicid  Concobttir  ocus  tar  Sliab  Fuait  ocus  dar  Mag  m-Breg, 
conid  he  in  tres  carpa^  cctna  ränic  Cruachua  Ai. 

44.  Lasa  reim  ocus  lasa  m-borrfad  tra  ron-ucsat  Mith 
gaile  fer  n-Ulad  uli  im  Chonchohur  ocus  imou  rigraid  ol 
chense  do  Cbruachnaib  Ki,  ro  1&  armgrith  mor  di  CruachnaiJ,  15 
CO  torchratar  na  hairm  asna  fraigtbib,  corra  batär  for  tal- 
main^  ocus  ros  gab  sluägu  in  dune  ule,  conid  samlaid  rom-böi 
cach  öenduine  isind  lis  amoZ  bis  curcas  fri  sruth.  Asb^rt 
Medb  la  sodain:  „Cosindiu  dan'S  ol  si,  „6  gabusa  Crüachna, 
ni  cbüala-sa  in  toraind  cen  na  niulu  and  cosindossa.'*  Luid  20 
FindabmV  la  sodain  ingen  Ailella  ocus  Med&a  co  m-böi  isin 
n-grianan  for  fordorus  in  dune,  co  n-erbairt:  „Atchiu-sa 
cairptech  issammag  a  mätharnait^^  ol  si.    „Cuire  samla  fair^S 

ol  Medb,  „a  cnith  a  ecosc  a  chongraim,  delb  a  fir,  dath  a  ech, 
tochim  a  charpait**.  25 


Cap.  43.   1  ChoDca  Eg,        2  die  agallam  bail  aroibe  agan  chlis  Eg. 
3  A  claenain  tnialgh  Eg,    ro  scaith  Eg,  i  Vlaid  Cniachnaib  in  tan 

so  Eg.        5  Ni  ro  ratalges  etir  allsei6c  indill  duin  Eg.        7  tra  om.  Eg. 
XJlad  Mag  m-Breg  in  tan  sin  Eg.  s  ronucc  Cucu.  0  Dun  R.  Eg. 

9  grissod  Eg.  imrulaid  in  Lieth  MaclisB  Eg.  12  conid  se  Eg. 

Cruachna  Aoi  Eg. 

Cap.  44.    13  Lasodain  lasa  reim  ocus  lassan  m-borrfad  Eg. 
14  all  om,  Eg,       15  do  Cruai^aib  sei  Eg.       17  ros  gab  crith  Bhiag  an 
dunaid  uile  amoZ  bis  curco«  fri  sruth  Eg.  is  Esmbert  Eg. 

n  Atchiussse  carpa^  issin  mag  Eg.        as  Guiri  samlai  Eg.        u  a  chruth 
a  ecoBc  Eg, 

18* 


276  IX  Fled  Bricrend. 

45.  „Atchiu-sa  em"  ol  Findabair  „na  d4  ech  filet  fön 
charpM^  ä&  ech  bruthmara  brecglassa  oomdatha  comchrotha 
Gommaihi  combiiada  comluatha  comleimnecha  biruich  ai'dchind 
agenmäir  allmair  gablaich  guipchüil  düalaich  tullethaiu  for- 

5  breca  fosenga  forlethna  forräncha  cassmongaig  casschairchig. 
Carpat  fidgrind  fethaidi,  da  n-droch  duba  tairchisi,  d4  n-all 
n-£§bda  imnaissi,  fertsi  crüadi  colgdirgi,  cret  nöitech  noiglinne, 
cuing  druimnech  dronargda,  da  n-all  n-diialcha  dronbudi. 
Fer  findchass  foltlebor  isin  charpi«^;  folt  dualach  tri  n-dath 

10  fair,  folt  dond  fri  toind  cind,  croderg  a  medön,  mind  n-öir 
budi  in  folt  forda  tuigithar.  Ro  läsat  tri  imrothu  imma  cheud 
cocairse  cach  se  dib  hi  täib  alaile.  (p.  106*:)  Füan  cain 
corcra  n-imbi,  coicroth  oir  airgdide  and.  Sciath  brec  beim- 
nech,  bil  bän  findruini.    Gilech  cüach  cöicrind  ar  a  dumd 

16  derglassid.    Anblüth  n-en  n-etegnäith  uäsa  creit  charpaÄ." 

46.  „Atgenammär  asa  samail  in  fer  sin^'  ol  Medb. 
[R.]  „Greit  rig  senrechtaid  buäda 

bare  bodbse     bruth  brätha 
breö  digla     drech  curad 
20     cüinsiu  chörad     cride  n-dracon 
altfad  m-brochbuada  for  dun  dibni 
in  luchthond  lämderg  Loegaire 
luth  la  f8§bra  foltchfp  tond  fri  talmain  tadbeim. 


Cap.  45.  1  Atchiussai  eim  ol  Findabair  na  da  euch  fallet  fon  car- 
2)at  da  euch  bruthmarae  breucglassa  Eg,  i  aigenmair  Eg.     gob- 

cseil  Eg.  5  fosenga  forra  .  .  .  casmongaig  Eg.  6  feithendai  Eg. 

da  nall  naill  naipche  nimnaisl  Eg.  i  cret  noithecA  Eg,  s  drO 

argait  Eg.  9  fer  find  forcas  Eg.  10  fri  toinn  a  cbind  croderc  ar 

medon  mind  orbuide  folt  for  do  tuideth-.  Kollassat  tri  himsrethai  Eg. 
12  cogoirsi  Eg.  13  corcra  imbe  coicrolth  oir  airgide  {om.  and)  Eg. 

14  se  cuach  coigrinn  Eg.  durd  Lü.  an  bluth  nen  neitignaid  nassa  creit 
crai  an  carpoi^  Eg.  15  anbläth  Lü. 

Cap.  46.      16  Atgenamar  assa  amat/  ol  Medb  Eg.  18  brath 

brathu  Eg.  %i  altfaid  mbeithrech  buada  for  duintib  Eg.  ss  in 

luch  denn  Eg.  29  tartbeim  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  277 

Tongu-sa  a  tong  mo  thüath/^  ol  Medb,  »»m&s  co  m-baraind 
debtha  toths§t  Loegatre  BuaAach  cucund,  smäl  bentair  folt- 
chib  fri  lär  talman  co  n-altain  aith,  bid  si  sein  glicci  ind 
airb'g  dobera  forond  lin  atäm  hi  Cruachnaib  Ai,  mani  fochli- 
iher  a  bruth  ocus  a  brig  ocus  a  borrfad  fö  a  reir-fodein-  co  5 
thithngud  a  debtba.^ 

47.  Atchiu-sa  dan  carpo^  n-aile  isa  mag  a  matharnait'S 
ol  ind  ingen,  „ni  mesu  doths^t  side/^  „Cuire  samla  fair^^  ol 
Medb,  et  reliqua.  „Atchiu-sa  em",  ol  si  „indala  n-ech  fil  fon 
carpM^  gabnr  cenand  cröndatha  croäid  dian  daigerda  bedgach  10 
baslethan  uchtletban,  beras  buille  balcbüada  tar  äthu  tar 
inbem  tar  aittiu  tar  imratiu  tar  maige  tar  midglinni,  co  n- 
dasaid  iar  m-buäid  midise  a  samlaib  en  n-etarluamain;  nis  feid 
mo  rose  r4a  indiut  for  arriad  rocheim  räm  etruth.  Araile  ech 
derg  taallethan  drondüalach  düalchass  druimlethan  fosong  15 
feochair  fond  fortrend  forrgethach  athechtai  fath  n-etarmaige 
eter  mothru  ocus  amretbi.  Ni  fogaib  and  imdoraid  hi  tir 
onma  riad  roöt.  Carpat  fidgrind  fethaide,  dia  n-droch  finna 
iimaidi,  sithfe  find  forargit»  cret  aurard  dresachtach,  cuing 
draimnech  dronuallach,  dia  n-all  düalcha  dronbudi.  Fer  find-  20 
chass  foltlebor  isin  charpu^.  Drech  lethderg  letbgabur  laiss, 
fuamain  find  fuinechda,  bi:at  gorm  cröncborcra.  Scfath  dond 
telbnde,  bil  chonduül  credumai.  Lucbair  derg  daigerdse  ar  a 
dum  derglasaid.  Anbluth  n-en  n-etegnaith  üajsa  creit  chron- 
charpait^  25 

1  a  toing  Eg,  massa  combaraind  Eg,  s  amoZ  benar  Eg.  s  bid  si 
Bin  glicce  an  ai^ig  dob^se  fomd  lin  atam  i  Gruachnat&  mine  foigligür  Eg, 

Cap.  47.    7  Atchiosee  dna  Eg,     issin  mag  Eg.  8  cuir  a  sam 

et  rdiqua  Eg.  9  indala  hec  Eg.  lo  daigerrda  Eg.  is  ind- 

l^ra  tairaiti  tar  imraiti  Eg.  is  midissi  issamlaidh  en  etarluamnin 

ni  feith  mo  rose  ran  intiudh  Eg,  u  rain  etruth  Eg.  i5  düal- 

chass 091.  Eg.  16  fond  fortren  forrengach  atetha  ieth  n-etarmoighe  ctir 
motrs  ocus  aimreide  Eg.  17.  18  ittr  omna  riadröt  Eg.    dindroch  Eg. 

19  find  argait  Eg.  so  dronordse  danallt  dualcha  Eg.  finn  forchas  Eg. 
11  lethderg  lethgabor  lais  Eg.  22  'donn  delbuide  Eg.  2S  bil  catot 
condnalaib  credumse  Eg.    daigerrda  Eg,  u  anbluth  n-en  n-eitig- 

naid  oassa  creit  croi  an  carpat^  Eg. 


278  IX  Fled  Bricrend. 

48.    „Atgenamar  asa  samail  in  fer*^  ol  Medb. 
[R]  ,,Oxad  leomam    londbruth  loga    lia  cain  cermnse 
cem  etcr  crethaib  curethar  cruäid 
chend  ar  chend     glond  ar  glond     gleo  ar  gleo. 
5     gle  no  don  sei  ni  slädar  iasc  mbrec  for  gaDim  deirg 
dia  m-bi  fergi  fuäsnadar  mac  Findchoimi  frind. 
Tong  a  toing  mo  ihtuith,  sjnal  sladar  iasc  mbrec  for  licc  derg 
äin  CO  süstaib  (p.  106^:)  iarind,  bid  si  sin  mini  na  hesorgni 
dobera  Conall  Gemach  forni,  dia  fuasnaithör  frind." 

10  49.  „Atchiu-sa  dan  carpa^  n-aile  isammag'S  „Cuir  a 
samail  duin",  ol  Medb,  et  reliqua,  „Atcbiu-sa  em"  ol  ind 
ingen  „indala  ech  fil  fön  charpt«^,  ech  Ifath  lesslethan  lond 
lüath  lüamnach  londmar  lugleimnecb  lebormongach  maignech 
toirnech  trosmar  tuägmong   ardcbend  ucbtlethan  lasaid^  föt 

15  fond  bras  fochuirse  focruäid  fö  a  cruib  calath  cethardu  dogreind 

almai  enlaithe  liiith  buäda,  bmd  riuth  for  set  foscain  üathu 

ech  n-anailche,  uiblech  tened  trichemruaid  tatnit  a  cröes  glomar- 

chind.    50.  Araile  ech   cirdub  cruaidchend  cruind  coelchos 

^cälethan  cobluth  dian  dubnar  dudlach  druimlethan  dronchö- 

20  chech  maignech  aignech  bairrnech  ballceimnech  balcbeimnecb 
lebormongach  casmongach  scüaplebor  gtind  imma  äig  iar  nith 
aigi  ech  in  lath,  mo  scing  srathu  sreid  sergi  setid  maige  mid- 
glinne.  Carpat  fethgrind  fethaine,  dia  n-droch  ernbudi  iamda. 
Sithfe  CO  fethain  findruine.    Cret  chreda  chromglinna    Cuiag 

25  druimnech  dronordse.    Da  n-all  düalcha  dronbudi.    51.  Fer 


Gap.  48.  2  Oxad  leomuin  Eg.  s  cuireth ar  cur  cend  ar  cend  Eg. 
5  gle  no  tansellne  ni  sladar  iasc  mbecc  for  gairb  d^g  Eg. 

Gap.  49.  19  Atchiussse  don  carpat  n-aile  ol  an  ingen,^  Tabair  a 
tuaruscbail  ar  Me(2&.  Atchfusa  eim  ar  an  I.  andala  bech  fil  fon  car- 
pat Eg.  14  toirnech  om.  Eg.  trostmar  Eg,  i5  dogrinn  Eg. 
16  luthbuada  Eg,  xi  eadhnanalchi  uiblich  dned  trlchemruaide  taith- 
nes  a  crses  glomarchind  fall  fo  deisfertais  in  carpait  Eg,  is  coel- 
cossach  crualethon  coblath  dian  daalmar  druimletban  dronchoichech 
bairnech  balccheimnec  scuablebor  Eg,  19  dubnar  LÜ.  Fcics,,  dulmar 
Stokes.  28  aig  Eg.  sreidid  Eg.  23  Carpat  fidgrind  feithide 
dindroch  findse  umseide.  sithbe  find  finnarccait  co  fetanaib  finndroine 
sicreda  cromglinnl  Eg.           25  dronbuide  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  279 

bröinech  dub  isin  charpt«^  as  aldem  di  feraib  hErend,  Yn&n 
cäin  corcra  coir  imbi.  He6  oir  intlaide  uassa  bän  bruinne- 
cbur  ina  hdthaurslocud  fris  m-ben  lüthu  14th  buUi.  Ocht  n* 
gemma  deirg  dracondai  for  lär  a  da  imlisen.  Da  n-gru&d 
gormgela  cröderca  dofich  ui  blich  tened  ocus  an&laich.  Fo-  5 
cbeird  hieb  n-erred  n-üiduse,  cless  niad  nonbair  uasa  errid 
6encharpai^. 

52.    „Is  banna  ria  frais  öu  trä,'^  or  si,  M^tgenammär  asa 
samail  iu  fer  sin''  or  Medb. 
[R.]  „Bi^  mara    bara  bledmaill    blog  dergthened  10 

tond  mairnech  mathruamdae 

mörbrutb  m-borrbfasto 

brisiud  mudd  mörchatha  4 

'  comboing  tar  ecrait  n-ecomlund 

allbach  m-bratha  brögene.  15 

Bruth  matho  muri  chet  for  crethaib 

cuirethar  glond  ar  glond  cend  ar  chcnd.    a 

Cauaid  coir  coscrach  cridemail 

frisin  Coiuculaind  comchosmail. 

Cutan  mela  mulend  müadmraich/'  20 

„Tong  a  toiug  mo  thtm^A'',  ol  Medb,  „mad  co  feirg  dothi 
Cüchulaiiid  chucund,  ama2  meles  muilend  dec  forcel  braich 
rocruaid,  is  amlaid  cotomelam  in  fer  sin  a  öenur  ar  üir  ocus 


1  18  ailldem  Eg.  2  coir  corcra  aimme  Eg.  intlais  Eg.  9  lut 
a  lanbuille  Eg.  YII  n-gema  derga  Eg.  4  a  da  imcaisin.  da  n-graaid 
n-gormgela  Eg.  6  aiblech  ocus  analaich  Eg.  6  nuad  Eg, 

Cap.  52.  Das  Z^hen  R.  steht  in  LU.  schon  neben  Is  banna.  Van 
Braö  mara  an  die  Punfife  n(»ch  der  Handschrift,  die  Versabtheüung  nach 
meiner  Vermuthung,       '    8  or  Medb  Eg.  9  samlaib  Eg.    or  Medb 

am,  Eg.  10  broamara  Eg.         11  athniamda  Eg.  14  ciog  (für 

comboing)  Eg.  n-eccomlaind  Eg.  16  allbach  mbratha  Lü.  le  bruth 
mathgaman  for  mincethr  for  ecraiti  Imirth-  glonn  ar  glonn  Eg.  is  ciftoe 
cur  coscrach  cridamaiZ  fri  G.  Eg.         19  Concl.  Lü.  so  Cotan  mela 

santd  meüius  muilend  muadbraicch  Eg.  21  Tonga  et  reiigua  mas  com- 
baraind  dotset  cucunn  &mdl  meiles  muilend  mbuathbraich.  tSBt  Gucul. 
chugainn  ama7  meiles  dec  n-oirccel  mbraith  rochruaid  is  amlaid  cotameila 
an  fer  sin  a  »nar  ar  oir  ocus  grian  cie  no  beitis  fir  an  cuigtd  uile 
omaind  mine  foichlit-  a  bruth  Eg. 


280  IX  Fled  Bricrend. 

grian,  cia  no  betis  fir  in  cöicid  uli  immond  hi  CruachaiD, 
mani  fochlither  a  bruth  ocu8  a  biig'^ 

53.  ^^Ocus  hi  fecht  sa  cinnas  dothiagat?^'  ol  Medb. 
yJD6it  fri  döit**  or  ind  ingen.    yjeöit  fri  leoit, 
fu&main  fri  foamain.     gualaind  fri  gu41aind. 

5     bil  fri  bil.     fonnad  fri  fonnad. 

fid  fri  fid.     carpo^  fri  carpo^. 

dos  fil  uli  a  baldm&thair/^ 
[R.]  ,,CoiDlüd  marc  m-buada    maidm  toraind  toUchlethi. 

trethan  trom  ainbthine    allchliu  fri  immalldu 
10     fortacrith  in  n-irind    imtren  trömthuinset." 

,,Mnä  finna  fomochta  friü"  (p.  107*:)  ol  MedK 

,,aurchicbe  aiirnochta  etrochta. 

colliu  n-ingon  n-aurlam  n-inchomraic 

liss  aurslocthi.     büirg  fs^ubela. 
15     Dabcha  üaruisci.     derguda  indlithi 

biad  glan  imda     braichlind  muäxl  mescmar  maith 

feinne  fothud 

fochen  in  cath  tothoet    bes8  ninortar  tairis.^' 

54.  La  sodain  dolluid  Medb  for  fordonis  ind  liss  immach 
20  isin  n-aurlaind  ocus  tri  coecaU  ingcn  lee  ocus  teöra  dabcha 

uärusci  dou  triur  läth  n-gaile  dod&nic  resin  sludg  do  tlathu- 
gud  a  m-brotha.  Ro  lad  roga  döib  iar  sudiu,  düs  in  bad  tech 
for  leth  dobertha  do  cach  fir  dib,  no  in  tech  döib  a  triur. 
„A  tech  for  leith  do  cäch"  or  Guculaind.  Iar  sudiu  berthar  (?) 

Cap.  53.  Die  Punkte  nach  der  Handschrift,  die  Versabtheüung  nach 
meiner  Vermuthung.  Hinter  mathair  ist  ein  Ähsdini^  in  der  Hand- 
schrift; mit  Ck)mlüd  beginnt,  nach  dem  erst  hier  beigesetzten  R.  und  nach 
dem  grossen  Anfangsbuchstaben  der  Handschrift  zu  urtheHen,  ein  neues 
System.  Hinter  trömthuinset  kein  Abschnitt  in  LÜ. 
s  ol  Medb  Eg.  6  bil  fri  bil.  dos  filit  uile  a  buidmathair.  fid  fri  fid 

fonnad  fri  fondad  carpaf  fri  carpo^  Eg,        8  Gomlnth  mbarc  Eg.        9  fri 
imallad  Eg.  10  imustren  Eg.  11  fris  Eg,         is  incomraic  Eg, 

14  bruigh  Eg.       16  biad  nglan  Eg.  maith  feine  fothagt^d.  fochen  in  cach 
dotffit  besB  ninortat  tairis  Eg. 

Cap.  54.    80  isin  n-aurlaind  am.  Eg.  tri  La  Eg.         si  donainic 

riassin  alögh  Eg,  22  dus  in  ba  tech  for  leith  do  gach  duine  dib  no 

an  bud  sentech  doib  a  triür  Eg.  24  larsuidw  lotar  i  tigib  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  281 

i  tigi  CO  n-dergothaib  sainamraib,  ocus  an  ro  bo  dech  leö  dona 
tri  coecaih  ingen,  ocus  dobreth  Findabair  la  Coinculaiiin  sech 
cach  isin  n-airicul  irra  bi,  ocus  taucat&r  Vlaid  uli  iar  sudiu, 
ocus  luid  kilill  ocus  Medb  ocus  a  teglach  n-uli,  co  ro  fersat 
fselte  iri  hUltu.  Fris  gart  Scucha  mac  Ailella:  ,Js  maith  5 
lind"  or  se. 

55.  Tiagait  Vlaid  iarom  isin  dun  ocus  dolleicth^  arrlg- 
tech  doib  amal  dorimther,  i.  secht  cüarda  and  ocus  secht  n- 
imdada  o  thcin  co  fraig.  Airinich  creduma  ocus  aurscartud 
dergibair.  Tri  steill  chreduma  i  taulaich  in  taige.  Tech  10 
darach  co  tugi  slinned.  Di  scnistir  dec  and  co  comlathaib 
glainidib  friu.  Imdui  Aüella  ocus  Medba  immedon  in  tige. 
Äirinig  airgdidi  impe  ocus  steill  chreduma  ocus  flesc  edrgdide 
ocond  airinuch  ar  belaib  kilella  adcomced  midlisse  in  tige 
do  chosc  in  teglaig  do  gres.  Tairmchellsat  gascid  fer  n-Ulad  15 
6n  dorus  diarailiu  dond  ngthig  ocus  ardopettet  a  n-s&s  ciüil, 
cein  both  oc  aurgnom  döib.  Böi  trä  dia  farsingi  in  tige  i 
tallastär  formna  lath  n-gaile  in  choicid  uli  im  Conchobwr. 
Concobwr  immorro  ocus  Fergus  mac  Roich  i  n-imdai  Ailella 
ocus  noiibor  di  läthaib  gaile  fer  n-Ulad  ol  chena.  Tosnair-  20 
nechtaf  fleda  mora  iar  sudiu.  Batar  and  iarom  co  ceud  tri 
la  ocus  tri  n-aidche. 

56.  B4  iar  sudiu  dan  conacrad  AiliK  do  Chimdiobur  co 
n-UItu  immi,  cid  dia  ra  bi  arreim.    Dorrimi  Sencha  iarom  in 
caingm  inunä  tuUatär,  L  im  chomuaill  in  trir  chanrad  imma  25 
curcUhmir  ocus  im  chomuaill  na  m-ban  imma  tüssigecht  isna 


1  itigi  mit  einer  kleinen  Lücke  LU,  Facs.  sainemlaib  Eg.  diua  tri 
L  ban  Eg.  4  Luid  VL^db  ocus  Oilül  Eg. 

Cap.  ö5.    7  Tiegait  iarom  \}\aid  uile  Eg.  9  airenech  credumaB 

i  tulaigh  an  toige  teuch  n-darach  go  tugad  slinnti  Eg.  is  airgide  Eg. 
17  Boi  di  fairsinge  co  tallastär  formna  lath  gaile  v.  fer  n-Ula(2  inn. 
Tosnairnechtatar  fleda  mora  iarsuidiu  Eg.  21  teora  ocus  teora  n- 

oidche  {fiic)  Eg, 

Cap,  56.    88  Bai  iarsuidiu  trath  conaccrad  Eg.  u  cid  dia  rabi 

arreim  om.  Eg.  25  calg  LU. 


282  IX  Fled  Bricrend. 

fledaib,  üair  ni  rodmatar  a  m-brethugud  innäx;h  baliu  aili 
acht  ocui-su^S  Sochtais  Aih7/  la  sodaiu,  ocus  ni  bu  fs&lid  leis 
a  m^nina.  „Nir  bo  chucum-sa  em^'  or  se  „ro  bo  chöir  dal 
inna  caurath  sin  do  thabaiit,  mani  tabraiter  ar  miscais.^  „Ni 
5  bä  nech  bas  ferr  nod  glefe  em"  or  se  „atai-siu."  „Maith  lim- 
sa  re  scrutäin.dafn  fris  dan^'  or  AHill.  „Rccam-ni  a  les  em 
ar  curaid",  (p.  107^:)  ol  Sencha,  „ar  is  mor.do  midlachaib 
allög."  Lor  lim-sa  da**  tri  lä  ocus  teöra  aidchi  fri  sodain" 
ol  AiiilL    „Ni  foi:craid  cairde  daw  ani  siu"  ol  SeucÄo.    Tiin- 

10  gartatar  \]\aid  celebrad  iar  sudiu  ocus  batar  budig  ocus  do- 
b^at  bennachtain  do  Ailill  ocus  do  Medft,  ocus  dob^>-tatar 
mallachtain  do  Bricriiid,  üair  iss  e  fod  rüair  a  u-imchossait, 
ocus  lotar  dia  crich  iar  sudiu,  ocus  fäcbait  Loegatr^  ocus 
Conall  ocus  Coinculaiim  dia  m-brethugud  do  AililL    Ocus  do- 

15  brd;ho  praiud  cefna  do  cach  fir  dib  cach  n-aidche. 

57.  Dobretha  a  cuit  döib  ind  aidchi  sin,  ocus  dolleicthe 
tri  caittini  a  hüaim  Cruachan  dia  saigid,  i.  tri  biasta  drui- 
dechta.  Techit  iarom  Conall  ocus  hoegaire  for  sparrib  na 
tigi  ocus  fäcbait  a  m-biad  oc  na  bitistaib,  ocus  feoit  fön  sa- 

20  mail  sin  cusamabä,rach.  Nir  thcig  Cuculainn  assa  inud  fris^ 
sin  m-biasta  ro  siacht  chuci,  acht  in  tan  do  siued  in  beist  a 
bragit  cosin  n-esair,  dounsi  Guchulainn  beim  diu  cluidiub  iia 
cend  doscirred  di  marbad  do  charraic.  No  thainied  si  sis 
di  sudi.     Nir  thomail  ocus  nir  süan  Cuculainn  fon  cruth  sin 

25  CO  matain.  Ro  thinsat  na  cait,  o  ro  bo  maten,  ocus  atcessa 
iat-som  fon  cruth  sin  arabarach.    „Nach  leor  a  comram  sin 


1  ni  rodmaUr  LIL  ni  rotlamathor  Eg.  2  uir  ba  Eg.  5  ar 

Seucha  Eg.         e  dan  fris  dan  LU.  dam  fris  {om.  dan)  Eg.         9  cairde 
son  ar  Sencha  Eg.  10  ocus  bator  buide  ocus  dobertatar  bendachtain 

don  righ  ocus  don  rigain  ocus  dobertatar  mallachtain  do  BricrtnrI  Eg. 
13  Loegairi  B.  Eg.  u  Ocus  dobreth  praind  .c.  do  gach  fer  dib  ccch 

n-oidche  Eg. 

Cap.  57  fehlt  in  Eg.  19  feoit  nach  Stokes,  Bern,  on  the  Facsi- 

miles  p.  14,  fecit  LU.  Facs.  n  beiß  Lü.  w  doscrred  LU. 


\ 


IX  Fled  Bricrend.  283 

do  bor  ra-brethugud"  or  Ail*7/.     „Na  tlio,"  or  Conall  ocus 
hocgaire,  „ni  fri  biastii  chathaigmit-ni,  acht  is  fri  doini." 

58.  Luid  mi&m  Ailill  ina  airicul  ocus  doher  a  druim 
friii  raigid  ocus  ui  bu  saim  a  m^'wraa  ocus  ba  aingcess  laiss  in 
dal  dod  fänic  ocus  uir  chotail  ocus  ni  ro  loiug  co  cond  tri  la    5 
ocus  teöra  n-aidche,   coiüd  and  asb^rt  Medb:  ,,Is  midlachda 

110  täi"  ol  si.  ^Mnni  brothaigc-soo,  bretliaigIVt-sa".  .,Is  andso 
dam-sa  em  a  m-hrcthuffud^' ,  or  AWill,  „ocus  is  niairg  cosa 
tuced.'*  „Ni  andsa  imm^>rro",  ol  Medb,  „fo  dilig''  or  si  „na  fil 
eier  creduma  ocus  findruini,  ata  eier  hoegaire  ocus  Conall  10 
demach.  A  fil  daw"  or  si  „oier  findruini  ocus  dorgor,  ata 
eter  Conall  Cernach  ocus  Coinculainu." 

59.  Ba  band  sin  tra  conaccrad  hoegaire  hnadach  do 
Medb  iar  scrutan  a  coiuarli.    Is  and  sin  asbert  Medb  fri  Loe- 
g«ire:  „Fochen  a  Loegafr*  Buadaig'^  ol  si  „is  comadas  caura^A-  15 
mir  do  tbabairt  dait,.  rige  la^ch  n-Ernm  dait  liain-ne  on  trath 
sa,  ocus  in  c^ur athmir  ocus  cmich  creduma  ocus  ^d  findruini  for 

a  Iar,  conid  ruca  lat  sech  cacli  hi  comartha  m-breitho,  ocus  nin 
accathar  nech  aile  occut,  conid  t&rfas  isin  Crsebrüaid  ConchobmV 
deöd  lai;  in  tan  dobertbar  in  oaurathmir  etruib,  bad  and  sin  20 
tadbre  do  chüach  fiad  matliib  Ulad  uili.  Bid  lat  in  caxLvatJi^ 
mir  iarom  ocus  ni  chossena  noch  do  läthaib  gaile  fer  n-Ulad 
ol  chena  frit,  uair  l)id  coinarda  n-aichnid  la  VUu  uli  ani  no 
m-bera  latt."  Iar  sudiu  doberar  in  cüach  do  Loega  iriu  Bua- 
dach,  ocus  a  län  do  fin  (p.  108»:)  aicnetai  and.  Ibid  ina  dig  25 
üirom  for  Iar  ind  rigtaige  allind  ro  boi  isin  chuach.  „Ata 
and  sin  fled  chaurad  dait  tra",  ol  Medb,  „doroimle  corbat  cetach 
cetbliadnach  ar  belaib  6c  n-Ularf  uli." 

Vw  Ca^.  58  hai  Eg.  dcis  Stück  Dobreth  roghu  .  .  .  bis  Molsat  ind 
üig  im  sodain  (Cap.  63  —  66  in  LU.). 

Cap.  58.    4  ocus  ni  ba  saim  lais  a  mcuma  Eg.  5  teora  la  Eg. 

7  i:^  andso:   i.   is  dolig  LC.  na  m-brcthugud  om.  Eg.  9  ni 

andsa:  i.  ni  dolig  LU.  11  do»  Eg. 

Cap.  59.     14  Conid  ann  asmbert  Medb  Eg.  '  16  ol  si  om.  Eg. 

17  ocus  en  om.  LU.  21  uili  ovi.  Eg.  2a  comartha  n-aithgni  la 

VUu  in  ni  bcra  lat  Eg.  26  aiccenta  Eg.    ihid  iaro?«  ina  sendig  for 

Iar  de.  Eg.  21  adsin  L(\ 


284  IX  FIed  Bricrend. 

60.  Celebraid  Loegaire  iar  mdiu,  ocus  congarar  Conall 
Gemach  do  Meidb  fon  innas  cetna  co  Iar  ind  rigthaige. 
„Fochen  a  Choiiaill  Cernaig^**  ol  Medb,  „is  comadas  csairathmir 
et  reliqua,  ocus  cuach  findruini  dan  ocus  en  oir  for  a  lär  ä 

5  reliqua.^^    Iar  sudiu  dan  iarom  doberar  do  Conall  ocus  a  lan 
do  fin  et  rdiqua, 

61.  Celebraid  Conall,  i.  iar  sudiu,  ocus  tiagair  uadib  ar 
cbend  Conculaiud.  „Tair  do  acallaim  iud  rig  ocus  na  rigoa" 
ol  in  tochtaire.     B&  and  böi  Cüculainu   oc  imbert  fidchiile 

10  ocus  Loeg  mac  Riangaftra  a  ära  fessiu.  „Is  dorn  chuitbiud-sa 
ön",  or  se,  „fuiris  dobretha  brec  im  nach  meraige."  La  so- 
dain dolleci  fer  dina  feraib  fidchilli  don  techtaire,  co  m-boi 
for  lär  a  inchinne,  conid  ed  dochoid  ior  lic  trascair  a  bäis, 
CO  torchair  eter  kiMll  ocus  Medb.    „Aill  amail'^  ol  Medb  „iür- 

15  thuud  Cuchulain»",  or  si,  „dia  siabairther  immi."  Atafnüg 
Medb  la  sodain  ocus  luid  corrAnic  co  Coiuculainn,  co  tard  di 
lÄim  imma  br&git.  „Tabair  brec  im  nach  n-aile"  or  Cuchulainii. 
„A  matc  amrai  Ulad  ocus  a  lassar  Isech  n-Erenn,  nf  brec  as 
dil  dun  imraut"  ol  Medb.  „Cia  tliiastais  formna  Isech  n-Ercnn 

20  uile,  is  duit-siu  döbe/mais  remib  ani  imom-betbe,  üair  ato- 
daimet  fir  hErenn  üasaib,  ar  aliud  ocus  gail  ocus  gasciud,  ar 
äne  ocus  öetid  ocus  irdarcus. 

62.  Affraig  Cüculainu  la  sudain  ocus  teit  la  Medb  co 
rÄnic  a  rigtech,  ocus  feraid  kiMll  fselti  friss  co  mor.  Ocus  do- 

25  berar  cüach  dergöir  dö  ocus  a  lau  do  fin  sainemail  and  ocus 
en  do  lic  lögmair  for  a  lÄr,  ocus  doberar  cutrumma  a  da 


Cap.  60.  1  Celabrid  don  L.  Eg.  coogartbar  Eg.  4.  5.  s.  Unter 
„et  reliqua"  sind  dieselben  Worte  zu  verstehen,  die  sich  Cap.  59  an  den 
entsprechenden  Stellen  finden.    Sie  fehlen  ebenso  in  Eg. 

Cap.  Gl.    10  fessln  om.  Eg.  12  doose  feraib  Eg.  is  doluid 

for  ling  Eg.  15  or  si  om,  Eg.  Atafraig  Me^  lasodam  ocus  luid  com- 
boi  a  b-farad  Couc.  ocus  dorat  a  di  laim  imo  bbragait  Eg.  20  rem- 

poib  Eg»  ]}8  ocus  oide  Eg. 

Cap,  62.    23  Atafraig  Eg.  u  co  mör  om,  Eg,  «5  do  fiu 

aicenta  and  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  285 

sülu  do  dracon  do  leis  sech  c&ch.     „Atä  fled  chaurad  dait 
sund  tra"  ol  Medft.    „Daromle  corbat  cetach  cetbliadwacA  ar 
belaib  6c  n-UlacZ  uli".     „Ocus  issi  ar  m-breth-ni  daw  beös% 
or  Aüül  ocus  ol  Medb»  „uair  nachat  fil-8iu  fein  hl  cutrt^mmus 
fri  öcu  Vladj  cona  be  do  ben  hi  cutrummus  fri  a  mnä,  ocus    5 
is  &il  lin  ni  orailind  (sie),  corop  si  ceta  the  do  gres  ria  mu&ib 
Vlad  uli  ar  thus  hi  tech  n-öil.     Ibid  Cuchulainn  iarom  ina . 
oeiidig  aMn  ro  boi  issin  cüach  ocus  colebraid  iar  sudiu  dond 
rig  ocus  dond  rigain  ocus  dou  tegluch  uli,  ocus  luid  iar  sin 
indegaid  a  cheli.    ,,Atä  comarli  lim'^  ol  Medb  £ri  Aüill  „fastud  10 
in  trir  churad  üt  ocaind  innocht  doridisi,  ocus  formtha  aiü 
do  thabairt  forro  beus".    „Dena"  ol  Aili/Z'ämaZ  as  (p.  108^:) 
adlaic  let  fessin^.     Fastaitir  iarom  ind  fir,  ocus  bertair  hi 
Cruachain  iat  ocus  scurtir  a  n-eich. 

63.  Dobretha  rogu  doib,  cid  biad  no  ragad  dia  n-echaib.  15 
Asbert  Conall  ocus  Loegaire  airthend  da  bliadan  do  thabairt 
dia  n-echaib.     Grän  eörna  immo^ro  ro  thog  Cuculainn  dia 
echaib.  Feotar  and  ind  aidchi  sin.   Rointir  in  baiichuri  etorro 
hi  tri;  dobretha  Findabair  ocus  coeca  ingen  impi  hi  tech 


1  do  leis  sech  cäch  om.  Eg,    Ata  sund  fied  CMxad  duit  ol  Me.  Eg. 
9  don  Eg,  4  uair  nachat  füll  si  ag  cudrumus  frie  cach,  ceni  be 

do  ben  a  cutramus  fria  mnaib  J}\ad  ni  forail  lind  corabsi  ceta  te  dogress 
ria  mnaib  Ula(2  a  tech  n-oil  Eg.  6  cona  be  Lü.  nach  Stokes  Rem. 
<m  ihe  Ectcs,  p.  14,  cona  he  Facs.  6  orailind  zu  Anfang  einer  neuen 
Zeüe  im  Texte  van  LU.,  davor  am  Rande  ocus  is  äillin  ni;  ersteres 
entspricht  dem  forail  lind  von  Eg.,  is  4illin  fehlt  in  Eg.  i  ibit  LU. 

iarom  om.  Eg.  s  cäuch  Lü.         9  Mit  den  Worten  don  teglach  uili 

sckUesst  dieses  Stück  in  Eg.,  der  übrige  Theil  dieses  Capitels  fehlt.  Es 
folgt  hier  in  Eg.  die  Expedition  zu  Ercoil,  beginnend  mit  den  Worten 
Eirgid  ar  Medb  co  teg  mo  aitti-siu  {Cap.  66).  Das  in  Lü.  dazwischen 
liegende  Stück,  Cap.  63 — ßd,'?iat  Eg.  hinter  den  Worten  do  gach  fer 
dib  cech  n-oidche  am  Ende  von  Cap.  56,  gleichsam  an  Stelle  des  in  Eg. 
fehUfkden  Cap.  57.  13  bertair  nach  Stokes  a.  a.  0.,  berta  LU.  Facs., 
am  Ende  einer  Zeile.  is  do  ragad  Eg.  le  L.  ocus  Con.  Eg, 

18  Feoator  (sie)  and  iarom  roinntir  in  bantracht  a  tri  ettorra  Eg. 
X9  impi  am.  Eg. 


286  IX  Fled  Bricrend. 

Conculainn,  dobretha  Sadb  Sulbair  ingen  aile  AiHZa  ocus 
Medba  ocus  coeca  ingen  impi  hi  farrad  Cooaill  Cernaigy  do- 
bretha Conchend  ingen  Cheit  maic  Magach  ocus  coeca  ingen 
malle  fria  hi  farrad  Loegairi  Baadaig.  No  thathiged  Medb 
5  fessin  immorro  co  gnäthach  sin  tech  i  m-boi  Cuculainn. 
Feotar  and  ind  adaig  sin. 

64.  Atragat  iarom  matain  muich  iama  barach  ocus  lia- 
gait  sin  tech  i  m-bdtar  in  mocrad  oc  cur  in  rothclessa.  Gebthi 
hoegaire  iarom  in  roth-  ocus  nos  cuir  i  n-arda,  co  ranic  mid- 

10  lisi  in  tigi,  Tibit  in  macrad  im  sodain  ocus  dobcrat  gdir  do. 
Bä  do  chuitbiud  Loegairi  6n.  Indarra  Loegaire  immoiro  bä 
gair  büada.  Gebthi  Conall  dan  in  roth  ocus  ba  do  lär.  Fo- 
cheird  iarom  in  roth  co  hochtaig  ind  rigthigi.  Focherdat  in 
macrad  gair  foa.    Indar  la  Conall,  ba  gdir  chommaidmi  ocus 

15  biiada;  gair  chuitbiuda  immorro  lasin  macraid  aiii  sin.  Gebthi 
dan  Cuchulainn  in  roth,  ocus  ba  hetarbuas  tan-aid  he.  Fo- 
cheird  daw  in  roth  i  n-ai*di,  co  ro  läi  a  ochtaig  on  tig,  co  n- 
dechaid  in  roth  ferchubat  hi  talmain  fri  les  anechtair.  Tibit 
in   macrad   gair   commaidmi   ocus   büada   im    Choinculainn. 

20  Indar  la  Coinculainn  immorro,  ba  gair  chuitbiuda  ocus  fonamait 
foc^dat  in  macrad  im  sodain. 

65.  Tic  Cuchulainn  do  saigid  in  bantrochta  ocus  berid 
a  tri  coecta  sndthat  üadib,  ocus  nos  dibairg  na  tri  cöeda 
snathat  c4ch  indiaid  araili  dib,  co  tarla  cach  sn&that  dib  hi 


1  dobreta  LU.  4  No  thaithuig^eZ  Medb  f eisin  cominic  an  tech 

amboi  Cuc.  Eg.  6  Feotar  bis  adaig  sin  (ym.  Eg. 

Cap.  64.  7  Atregait  maiden  mö  ocus  tiegoit  isin  tech  amboi  an 
macrad  ag  cur  rothciessse.    Geh-  iarom  L.  Eg.  ii  Indarra  LU. 

Face.,  nicht  indara,  wie  Stokes  Bern,  on  the  Fac8.  p.  14  angiebt;  indarra 
aber  darf  nicht  ohne  Weiteres  in  das  gewöhnlichere  indarla  corrigirt 
werden,  andarla  L.  ba  gair  buada  Eg.  is  don  Eg.  is  in  tige  Eg. 
14  gair  om.  Eg.  le  dan  am.  Eg.    focherd  dna  (sie)  in  roth  co  rolla 

a  oachtatp  don  rigtig  con  dechaid  an  roth  ferchubat  fer  oglaig  a  tal- 
main  fria  lis  anechtair  Eg. 

Cap.  65.  i3  nos  diubraic  cachse  dib  indiaig  araile  cotarla  cech  sna- 
that dib  a  cro  a  ceile  combatar  ina  line  fon  samat7  sin  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  287 

crö  araili,  co  m-batar  ina  lini  fon  samail  sin.  Tic  iarom  dia 
saiclitin  doridisi  ocus  dos  bo'  a  snathait  fein  illaim  cacha 
hoenmnä  dib  doridisi.  Molsat  ind  oic  daw  Coinculainn  im 
sodain.  Timnait  iarom  iar  sudi  celebrad  dond  rig  ocus  dond 
rigain  ocus  don  tegluc^b  ol  chena.  5 

66.  „fiircid"  ol  Medb  „do  thig  m'aiti-sea  ocus  mo  mtimmi, 
i.  £rcail  ocus  Gannua,  ocus  feraid  for  n-aigidacht  innocht  and. 
Lotixr  iarom  rompa  iar  cor  graphand  doib  i  n-öeuach  na 
Cruachna  ocus  ruc  Cuchulainn  buaid  ind  oenaig  fo  thri.  Ro 
sagat  iarom  (p.  109* :)  tech  n-Gai*mna  ocus  Ercoil  ocus  ferait  10 
fffilti  friu.  „Cid  dia  tudchaibair?"  ol  Ercail.  „Diar  m-brethu- 
gud  dait-siu"  ol  iat.  „Eircid  co  tech  Samara",  ol  se,  „ocus 
dogena  for  m-brethugud".  Lotar  dö  iarom  ocus  focertar 
fiadain  leo.  Ferais  Srimera  fa»lti  friu.  Dobretba  Büan  ingen 
Samera  grad  do  Cboinculainn.  Asbf^rtatar  iarom  fri  Samcra,  15 
ba  do  bretbugud  döib  dodeocbatär  chuci.  Föidis  Samera  iat 
iar  n-urd  cusna  genitib  glinni. 

67.  Luid  Loegairi  ar  thiis.    Fäcbaiside  a  arm  ocus  a 
etach  occo.    Luid  dun  Conall  fon  ctemma  cetna  ocus  fdcbais  a 
göo  occo  ocus  dobretba  a  araiUiicb  leis,  i.  a  claideb.     Luid  20 
dun  Cuculainn  in  tres  adaig.    No  sgiechat  na  geniti  dö,  imma 

s  doridisi  om.  Eg.  Molsat  ind  oig  im  sodatn  Cc.  Eg.  Der  letzte 
Satz  (Timnait  bis  olchena)  felilt  in  Eg. 

Cap.  6G  — 74,  die  Expedition  zu  Ercoü,  folgt  in  Eg.  hinter  den 
Wfjtten  don  teglach  uili  in  Cap,  62. 

Cap,  66.  G  Fiirgid  ar  Medb  co  teg  mo  aittisin  ocns  mo  mume  i. 
Rrcuil  ocus  Garman  ocus  feraid  bar  n-aldigicht  {sie)  and  anocht.  Lotar 
rrmpu  iar  cur  grafaiiid  fo  tri.  Ro  scgait  tech  n- Garman  iarom  ocus 
Ercoil  ocus  ferthatr  failti  friu  and.  Cia  dia  tuchaboir  ol  Ercoil.  Dierm- 
bretbugad  ol  iat.  Eirgid  co  tech  Saimere  ocus  dodcna  bur  m-brethugnr?. 
Lotar  iarom  ocus  foch^dait  fiaduin  leo  ocus  feraid  Saimere  failti  friu  Eg. 
ö  cuc  mit  einem  Aspirationnzeichen  über  dem  zweiten  c,  dcut  icie  ein  i 
aufuiiefit  LU.  u  i.  tSaimere  Eg.         i5  Asbcrtatar  bis  chuci  am.  Eg. 

17  ia»  n-urd  iatt  gusna  gcntib  glinne  Eg. 

Cap.  67.     18  Luid  L.  ocus  fagbus  a  arm  Eg.    iarthus  Lü,  Facs, 
19  da»  om.  Eg.  n  don  Eg.    Roscrechsatt  na  genite  glinne  do  Eg. 


L^'U 


288  IX  Fled  Bricrend. 

comsinitar  döib.  Brütir  a  gai  ocus  bristir  a  sciath  ocus  rebthair 
a  etach  imnii,  ocus  nos  curat  ocus  nos  trsethat  iuua  geuiti  he. 
„Aniciu  a  Cuculainn'^  or  L8§g  „a  midlach  thruag,  a  siriti  lethguill, 
dochöid  do  gal  ocus  do  gaisced,  in  tan  ata  urtrochta  not  malar- 
5  tat.  Siarthar  co  urtrachta  im  Choinculainn  and  aide  ocus 
imsoi  cusna  hüathaib  ocus  nos  c/rband  ocus  nos  bruend  iat, 
co-mbo  Idn  in  glend  dia  fulriud.  Dobeir  iarom  bratgaisced  a 
muntiri  leis  ocus  imsoi  co  tech  Samera  cona  choscur  co  airm 
i  m-batar  a  muinter. 

10  68.    Ferais  Samera  faelti  fris,  conid  and  aide  asb^rt: 

Jüi  dlig  comraind  curadmfr 

ferba  brachtchi  brothlochi 

sceo  matai  moogthi 

tre  bamia  miach  tortaide  4 

15  fri  immescad  coemchöecat 

fri  Coinculaind  clothamra. 
'Ts  cü  fema  fodluigthe 

is  bran  carna  comramaig.  8 

is  torc  tren  hi  fothugud 
20  traithaid  nerta  lochnamat 

amal  sed  tria  fithicen 

is  cü  othair  er  Emna  12 

is  m^marc  ban  büaignigi. 

is  iland  tedma  tromchatha 


2  na  geniti  glinne  Eg.  4  ocus  do  gaisced  ar  culaib  an  tan  isit 

urtraig  not  malartaigend.  Siabartha  im  C.  and  ide  ocus  imsaig  na  hur- 
tracba  ocus  nos  cerband  ocus  nos  bruigend  etc.  Eg.  8  ocus  imsoi  cona 
coscar  co  hairm  Eg. 

Cap.  68.  10  Feraid  Saimera  failte  fris  conerbairt  and  ide  Eg.  Von 
den  Glossen  zu  einzelnen  Wörtern  des  folgenden  Gedichts  in  LU,  ßnde» 
sich  einige  auch  in  Eg.  Die  Punkte  nach  der  Handschrift;  die  AbÜiei' 
hing  in  stebensübige  Verse  (Halbzeilen?)  lag  sehr  nahe.  1«  ferba:  i. 

b6  LU.  fearba:  i.  bui  Eg.  brachtchi:  i.  methi  LU.  is  sceö:  i.  acus 
LU.  mätai:  i.  mucci  LU.  mata:  i.  muc  Eg.  u  tortaide:  i.  bairgen 

LU.  torte:  i.  bairgen  Eg.  17  Is  femai  foglaichte  Eg.  is  cer- 

jiai  Eg.  si  sed:  i.  tenid  LU.  fidaitcen  Eg.  23  bnaidgnige  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  289 

meti  ceiiid  chocMa* 

nachasella  sithethar/  le 

Cim  a  fresib  frithbera. 

bati  longbaird  loingsither.  * 

is  culmaire  bolgadan.  5 

is  crü  fechta  modcemse.  ao 

is  gnse  grianna  gelfini 

cid  dö  arbad  chutrummus 

fri  Löegairi  leo  airbi 

no  fri  Gonall  clothriatha.  u  10 

Cid  dond  Emir  üanfebli 

nachasäil  in  tiert  nuadat 

ria  n-andrib  du  ard  Ulad 

no  chinged  ind  ollbrigach  28 

hi  Tech  medrach  Midchüarda  .   15 

conid  de  imrordaim-se 

a  chomraind  ni  dlig/' 

Ni  dlig  c.  s« 

„Isi  mo  breth-sa  duib  tra",  for  se,  „in  curathmir  do  Choin- 
cttlainn  ocus  tüs  dia  mndi  ria  mnaib  Vlad,  ocus  a  gaisced  üas  20 
gaiscedaib  (p.  109^:)  caich  cen  motha  gaisced  Conchobair." 

69.  Lotar  do  iar  tain  co  tech  Ercoil.  Feraiside  faelti  friu. 
Feötar  and  ind  aidchi  sin.    Füacrais  Ercoil  comlond  dö  fein 
ocus  da  eoch  forro.    Luid  Loegaire  ocus  a  ech  na  n-agid. 
Marbais  gerran  Ercoil  ech  LoegaiW.    Fortamlaigid  Ercoil  for  25 
hoegaire  fessin,  ocus  tecis  side  remi.   Iss  ed  conair  rod  n-gab 


1  cenit  Eg.  3  cim:  i.  eis  LU.    ceim  fresib  fritberai  Eg. 

5  is  culmaire:  i.  is  cairptech  LU.  bolgadan:  i.  darberna  (,V)  LU. 

6  crü  fechta:  i.  badb  LU.  is  cruid  fectai  modchernai  Eg.  1  gnse:  i. 
s^gda  LU.  gnia:  i.  egd  (mehr  nicht  lesbnr)  Eg.  11  üanfebli:  i. 
foltchain  LU.  uaneble  Eg.  12  nüadat:  i.  in  rig  LU.  nacha  isail  an 
tnata,  über  tuata:  i.  tumie  (?)  Eg.          13  ria  n-aindrib  bau  ardulacJ  Eg. 

Cap.  69.    82  Lotar  co  tech  Ercaile  iartoin  Eg.  ss  fograis  don 

Erc.  Eg.  86  fortamluis  Earc.  feisin  for  L.  ocus  tcith  side  roimo.  Issed 
conair  do  gal)  tar  Duip  iar  Drobais  tar  Eis  Ruald  mtc  Badairn  ocus 

19 


290  IX  Fled  bricrend. 

rlo  Emain  dar  Eis  Ruaid,  ocas  iss  ed  mc  leis  tasc  a  muintiri 
do  marbad  do  £ny/iL  Luid  dan  Conall  fem  ctnnina  cetna  hi 
tec'od  remi  iar  marbad  a  eich  do  gerran  ErcoiL  Iss  ed  dolluid 
Conall  rlar  Snam  Rathaind  do  saichtin  Enma.  Ro  biided 
6  dan  Rathand  gilla  Conaill  and  sin  isind  abaiud,  oonid  de  ita 
Snam  Rathaind  o  sin  ille. 

70.  Marbais  in  Liathmacha  immorro  ech  Ercoil  ocos 
no8  cengland  Cuchnlamn  Ercoil  fessin  indiaid  a  charpait  leis, 
CO  ränic  Emain  Macha.   Luid  tra  Bnan  ingen  Samera  for  lorc 

10  na  tri  carpat  Atgeoin  slicht  fonnaid  Concolainn,  fodaig  nach 
set  cumung  no  theiged,  no  düaided  na  mnra  ocns  no  fair- 
singed  ocus  no  linged  dar  bemadaib.  Ro  lebling  ind  ingen 
tr4  leim  n-üathmar  ina  diaid-sium  for  faris  in  charpait,  co 
n-ecmaing  a  tul  immon  n-all,  co  m-bo  marb  de,  oonid  de  ain- 

15  mnigther  Uaig  Büana.  In  aim  tra  rancatar  Emain  Conall 
dcus  Cuculainu,  iss  and  ro  bas  oc  a  cäiniud  and,  ar  ba  derb 
leo  ammarbad,  iar  m-breith  a  tasca  do  Löegairi  leis.  Adfiar 
dat  iarom  a  n^imtechta  ocus  a  scela  do  Ghoncobtir  ocus  do 
mathib  Ulad  ol  chena.    Bätär  ixomorro  ind  errid  ocus  ind 

20  läith  gaili  ol  chena  oc  toibeim  for  Lsegairi  don  badbscel  ro 
iniiis  0  chelib. 

71.  Conid  and  asbßH;  Cathbath  inso  sis: 

[R.]  „Dimbuaid  sceoil  fartbi  ecland     la  borg  dubaithech.* 
dorardusi  la  henechgris     niauad  roulad.* 

iBsed  rüg  lais  tasc  a  muintire  do  marbad  do  £rc^7.   Luid  don  C.  Bg. 
4  Ro  balded  din  Eaithand  gilla  Eg. 

Cap.  70.  7  immorro  om.  Eg.  ech  Ercail  iar  comrac  do  C.  fris 
ocus  nos  cengland  C.  Ercat7  fessln  andiaigh  a  carpat^  do  Emoin  Macae. 
liuid  Buan  Ingen  t-Saimeri  don  for  lorg  na  tri  carpat  Aithceoin  slicht 
Conc.  i.  an  fonna  fodaig  Eg.  n  Ro  leblaing  iarom  an  ingen  leim 

n-uathmar   tar   bernai  ina  diaigsium  for  an  carprrt  Eg,  i6  In  am 

(amsirV)  tra  raimc  C   ocus  Conallt  (sie)  Emoin  is  and  ro  bas  Eg. 
19  olchena  om.  Eg.  20  ar  L.  dona  badbscelaib  Eg. 

Cap.  71.  Die  Punkte  nach  der  Handschrift,  im  Anschluss  an  die- 
seihen  die  Versabtheilung  nach  meiner  Vermuthung.  ».  24  la   horc 

urbaid  do  rairduire  la  hem  (hein?)  ruanad   roulad   Eg.     In  LU.    über 


IX  Fled  Bricrend.  .    291 

nim&rulaid  Ldegaire    cosnam  cirt  curadmir 
iar  n-dorair  a  badbscelai. 

is  Cuculaind  dligetar  arroet  cain  comram  büad  Ercoil  * 
cenglathar  err  ihren  tnuthach«  indiaid  crri  oencharpait. 
Ni  chelat  a  mäxgnima    ädroUat  a  mororgni.  5 

is  err  ihren  iaiq)ech    is  cur  cäin  caihbüadach 
is  glond  caiha  chomramaig.     is  moricend  do  ilslüagaib. 
is  riaiai  di  raihbriugad.     is  iriaih  iaiic  inuihgaile. 
Gonid  de  imrolaim-se    comraind  curadmiri  firis 
is  dimbüaid  sceoil."  10 

Diamb.  s. 

72.  Ro  ansai  ind  öic  dia  n-imraiib  ocus  dia  radsechaib. 
Bo  soich  iarom  co  praind  ocus  co  iomalius  döib,  ocus  iss  e 
Sualdaim  mac  Roig  aihair  Conculaind  fessin  ro  £riihaig  Uliu 
ind  aidchi  sin.  Ro  linad  iarom  ind  aradach  dabach  Concho-  15 
hair  döib.  Dobreiha  a  cuii  immorro  inna  fiadnaisi  iar  sudiu, 
ocus  iiagaii  na  rondairi  dia  raind.  (p.  110*:)  La  sodain  ro 
gabsai  ind  randaire  in  curadmir  asin  raind  ar  ihüs.  »,Cid  nä 
tabraid  in  caLuradmir  ucui^'  ar  Dubiach  Böeliengad  „do  chu- 
raid  ürdalia,  uair  nl  ihudchaiar  in  iriar  ucui  o  rig  Cruachan  can  20 
chomariha  n-derb  leo  do  ihabairi  in  caradmire  do  neoch  dib.^' 

73.  Affraig  Loegair^  Buadaci^  la  sodain  ocus  iüargaib 
in  cuach  credt<m<i  ocus  en  airgii  for  a  lär.  „Is  lim-sa  in  cau- 
radmir*^  for  se  „ocus  ni  chosna  nech  frim  he".    ,J?i  b&  lai", 


dorardnsi  die  Glossen  i.  dochar  i.  trenfer,  die  aber  zu  den  vorhergehenden 
Wörtern  gehören  werden.  4  andiaig  err  sencarpatt  Eg.  6  Ni  chelat 
a  m&rgnima  om.  Bg.  adrollat:  i.  innisit  Lü.  atrulat  a  moroirgne  Eg. 
6  is  err  tren  tairptech  Eg. 

Cap.  72.    IS  and  oicc  iarom  Eg.  is  Ro  soich  iarom  co  roind 

ocus  daii  doib  ocus  ro  linad  iarom  an  ur&dach  dabach  Goncubatr  doib 
CO  ro  bo  lan  do  linn  seim  somesc  ocus  ise  Subaltam  mac  Roigh 
athair  Concul.  fessin  ro  frithail  an  ag  sin.  Tohreth  immorro  a  cuii  ina 
b-fiadnuse  iarom  ocus  tiegoit  na  randairige  dia  roind.  Lasodain  Eg. 
15  aigchi  LU.  is  arthüs  om.  Eg.  20  ni  tangatar  in  triar  n-agat  Eg. 
ii  n-derb  ag  nech  dib  iman  curadmir  Eg. 

Cap.  73.    84  Ki  ba  lat  im  ar  C.  C.  Eg. 

19* 


292   .  IX  Fled  Bricrend. 

for  Conall  Cemachy  „ni  hiimnd  comartha  tucsam  lind".  Cuach 
creduma  tucaisiu,  c:\iach  findruini  immorro  thucusa.  Is  reil 
asmded*  fil  etorro,  conid  Hm-sa  in  csMcathmir.^^  ,J^i  ba  la 
nechtar  de  eter*^  for  Cuculainn,  ocus  atafraig  side  la  sodain 
5  ocus  asbert:  „Ni  tucsaid  comattha  tairces  churcUhmir  düib", 
for  se,  „(icM  nirb  äil  don  rig  ocus  don  rigain  cusa  rancaibair 
tullem  ecraiti  frib  atiwd  hi  tend.  *  Ni  mo  da»  a  dn  frib**  ol 
se  „indäs  na  tucsaid  üadib.  Bid  lim-sa  immorro^  for  se  ^ 
cnrathmir^  üair  is  me  thuc  comartha  suachnid  sech  cach." 

10  74.    Tanocaib  suas  la  sodain  in  cuach  n-derc6ir  ocus  en 

do  liic  logmair  for  a  lär  ocus  cutnimma  a  da  sula  do  dracoin, 
conid  n-acatdr  mathi  \Jlad  uli  im  Concobwr  mac  Nessa.  ^ 
mesi  iarom"  for  se  „dhges  a  cauro^Amir,  ctcht  mani  brist^r 
anfir  form".    „Cotmidem  uli"  ol  Conchohur  ocus  Fergus  ocus 

15  ol  mathi  Ulad  ol  chena,  „is  let  a  caMrathmir  a  breith  Ailella 
ocus  Media".  „Tong  a  toing  mo  thtco^A",  for  Loegaire  ocus  for 
Conall  Gemach^  „ni  cuach  cen  chreic  dait  in  cuach  thucais, 
ar  ro  böi  di  setaib  ocus  mainib  it  selbse.  Iss  ed  doratais  airi 
do  Aih7Z  ocus  do  Medft,  ar  na  ructha  dobag  it  cend,  ocus  nä 

20  tarta  in  caMrathmir  do  neoch  aili  ar  do  belaib".  „Tong  a  toing 
mo  thwa^Ä",  for  Conall  CernacJi,  „ni  h&  breth  in  breth  rucad 
and,  ocus  ni  h&  lat  in  cura^/mitV."  Cotn-erig  cacb  d(b  diaxaili 
la  sodain  eusna  claidbib  nochtaib.  Tothset  Concobttr  ocus 
Fergus  etorrojar  sudiu.    ToUecet  alläma  sis  fö  chetöir  ocus 

25  dobcrat  a  claidbi  ina  trüallib.  „Anaid",  ol  Sencha,  „denaid 
mo  riar-sa".    „Dogenam"  or  iat. 

75.    ,3ircid  co  Budi  moc  m-Bain"  for  se  „co  a  4th,  ocus 


1  lind  om.  Eg.  s  ni  ba  ra  nechtar  fa  triar  ittr  ol  C.  Eg, 

6  ocus  asb^rt  om,  Eg.  6  ol  se  Eg.  i  Ni  mo  don  a  chin  frib 

or  se  ol  tas  a  tucsaidh  uad  Eg. 

Cap.  74.    12  mac  Nessa  om,  Eg,  i4  Cotmideth-  ar  C.  Eg, 

15  olchena  om.  Eg.  ig  tongusse  i  toing  mo  ißic)  ar  L.  B.  Eg.  ss  laso- 
dain  om.  Eg.  gusna  cloidmib  nochtaib  ina  lamaib  Eg,  donoet  Qoncdfmr 
ocus  Fergus  etorra  iarsuidiu.    Dollecet  Eg.  26  dodenam  ol  siat  Eg. 

Caj).  75—78.    Die  Expedition  zu  Bude  fehlt  in  Eg, 


IX  Fled  Bricrend.  293 

dogena  ior  m-brethugud".  Lotar  iarom  a  triur  churad  co 
tech  m-Budi  ocus  adfiadat  dö  a  toisc  ocus  a  n-imre8ain  immä 
tudchatar.  ^Näch  demad  etercert  diiib  hi  Cruachain  Ki  la 
hAilill  0CU8  la  Meidb?**  ol  Budi.  „Do  rigned  om",  for  Cücu- 
laiim,  „ocus  nf  daimet  ind  fir  üt  fair  eter."  „Ni  didemam  6 
om",  oldat  ind  fir  aili,  „ar  ni  breth  eter  ani  nicad  dun."  „Ni 
hansa  do  nach  aili  for  m-brothugud  dan",  ol  Budi,  „in  tan  na 
hantai  for  cocertäd  Medba  ocus  Ailella.  Ata  lim"  for  Budi 
„noch  folimathar  for  m-brethugud,  i.  Uath  mac  Imomain  fil 
oc  &  loch.  Dö  düib  iarom  dia  saichthin,  ocus  dogena  for  10 
cocertäd."  (p.  110*:)  Fer  ctimachta  mori  dan  in  t-Uath  mac 
Imomain  sin,  notolbad  in  cach  rieht  ba  halic  leis  ocus  no 
gniad  druidechta  ocus  certa  commain.  Ba  sc  sin  dan  in  siriti 
on  ainmnigthfr  Belach  Muni  in  t-Siriti,  ocus  is  do  atberthe  in 
siriti  de  ar  a  met  no  delbad  i  n-ilrechtaib.  15 

76.  Rancatäx  iarom  co  Uath  co  a  loch,  ocus  fiadu  o  Budi 
leö.  Atfiadat  iarom  do  Uath  anl  m&  tudchatar  dia  saigthin. 
Asbert  Üath  friu,  nod  lemad  a  m-brethugud,  acht  co  n-daimtis 
nammä  for  a  breith.  „Fodemam"  or  iat.  Fonaiscid  forro. 
»Atä  cennach  lim-sa",  for  se,  „ocus  ce  be  uab-si  comallas  frim-  20 
sa  he,  bid  he  beras  in  curadmir^^  „Ginnas  cennaig  sin?"  for 
siat.  ,3i^il  fi^  lim*sa",  for  se,  „ocus  a  tabairt  illäim  neich 
uaib-si,  ocus  mo  chend  do  beim  dim-sa  indiu,  ocus  me-si  dia 
beim  de-sium  imbärach". 

77.  Asberat  immorro  Conall  ocus  Loegaere,  na  dingcntais  25 
in  cennach  sin,  ar  ni  böi  occo-som  do  cht<machta  a  m-bith  bco 
iama  n-dichennad,  acht  mani  ra  bi  oca-som.  Obbsat  iarom  fair 
Conall  ocus  Loegaire  in  cennach  sin.  Ciatb^rat  araili  libair, 
oo  n-densat  cennach  fris,  i.  Loegatre  do  beim  a  chind  de  in 
cetla  ocus  a  imgab&il  dö,  ocus  Conall  dia  imgabail  ön  mud  30 
chetna.  Atbert  imworro  Cuculainn,  co  n-dingned  cennach 
fris,  dia  tuctha  dö  in  caradmir.  Atbertsat  imworro  Conall 
ocus  Loegaire,  co  leicfitis  dö  in  curadmtr,  dia  n-dernad  cen- 
nach  fri  Uath,   Fonaiscid  Cuchulainn  forro-som  ccw  curadmir 


294  IX  Fled  Bricrend. 


/ 


do  chosnam,  dia  n-dcmad  cennach  fri  Uath,    Fonaisccit-sium 
K  fair-sium  dan  a  deuam  in  cennaig.    Dobeir  Uath  a  chend 

forsin  lic  do  Ghoinculaind  (i.  iar  cor  dö  brechta  hi  fsebur  in 
bei»),  ocus  dounsi  Cuculainn  beim  da  biäil  fein  do,  co  to- 
5    pacht  a  chend  do.    Luid  iarom  fon  loch  uadib,  ocus  a  bial 
ocus  a  chend  na  ucht. 

78.  Tic  larom  arabarach  dia  saichtin  ocus  no  sinithar 
Cuculainn  dö  forsin  licc.  Tairnid  fo  thri  in  m-bial  for  a 
munel  ocus  a  cül  rempi.    „Atrai  a  Cuchulainnl"  for  Uath, 

10  „rigi  lafech  n-Erenw  duit  ocus  in  curadmir  cen  chosnam". 
Lotar  dö  a  triur  churad  co  hEmain  iar  tain,  ocus  nir  daimset 
ind  fir  aili  dö  Coinculainn  in  breth  rod  n-ucad  dö.  Böi  in 
t-imcosnam  cetna  beius  imön  cuiddmir.  Ba  si  comairli  Jjlad 
forro  daii  a  cur  do  saigid  Conroi  dia  m-brethugud.    Faemitr 

15  sium  dan  ani  hi  sin. 

79.  DoUotar  iar  sin  sin  matin  amabärach  a  triur  churad 
CO  cathraig  Conroi,  i.  Cuculamw  ocus  Conall  ocus  hoegaire, 
Scorit  a  csrptu  i  n-dorus  na  caihrach  iar  sin  ocus  tiagait  isa 
rigthech,  ocus  ferais  fselti  möir  friu  Blathnath  ingen  Mind  ben 

20  Conroi  maic  Dairi,  ocus  ni  ra  bi  Cüroi  hi  fus  ar  a  cind  ind 
aidchi  sin,  ocus  ro  fitir  co  ticfaitis,  ocus  foracaib  comarle 
lasin  mnäi  im  reir  na  curad,  co  tisad  don  turus,  dia  n-dechaid 
sair  hi  tirib  Scithiach,  fo  bith  ni  ro  derg  Curui  a  claideb  i  n- 


8  Die  in  Parenthese  gesetzten  Worte  stehen  in  der  Handschrift  am 
Fände  neben  Dobeir. 

Cap.  78.    8  Cucl-  Lü. 

Cap.  79 — 91.  Die  Expedition  zu  Curoi  hat  Eg.  i^icht  unmittelbar 
hinter  Dodenam  ol  siat  {Cap.  74)  ^  sondern  dazwischen  steht  das  Stück, 
welches  den  Capiteln  33 — 41  entspricht.  .   . 

Cap.  79.  17  DoUotar  isin  maitin  arabarach  a  triur  cnrad  i.  Ca. 
ocus  Con.  ocus  L.  co  cathraig  Conroi.  Sculrit  a  cairpti  andorus 
na  cathrach  iarsuidiu  ocus  tiagait  isin  rigtech  ocus  ferais  Blathnait  l. 
Mind  ben  Conrui  failte  friu  Eg.  20  ar  a  cind  om.  Eg.  21  ocus  ro 
fiter  ricfaitis  Eg.  forfagaib  Eg.  ss  co  tised  Eg.  ar  a  n-dechaid  Eg. 
?9  sceitia  Eg.  1 


IX  Fled  Bricrend.  295 

Erind,  o  ro  gab  gaisoed  co  n-deochaid  bäs,  ocus  iiocho  dcchaid 
biad  n-Erend  iima  beölu,  cein  ro  m-böi  ina  bethaid,  (p.  111  *:) 
o  roptar  släua  a  secht  m-bliadna,  uair  ni  ro  thallastar  a  üaill 
nach  a  aliud  nach  a  airechas  nach  a  borrfad  nach  a  uert 
nach  a  chalmatus  i  n-£rind.  Böi  immorro  in  ben  dia  roir  co  5 
fothrocud  ocus  co  folcud  ocus  co  lonnaib  inmescaib  ocus  co 
n-dergodaib  sainamraib,  comtar  budig. 

80.  0  thänic  döib  iarom  co  dergud,  asb^rt  in  hon  friii  iar 
sudiu,  cach  fer  dib  a  aidchi  do  fairi  na  cathrach,  co  tissad 
Ciirui,  „ocus  daw",  or  si,  „is  amlaid  atrubairt  Ciirui,  a  fari  10 
duib  iar  n-aesaib."  Cipe  aird  do  airdib  in  domain  tra  i  m-both 
Curui,  dochäineth  for  a  chatraig  cach  n-aidchi,  co  m-bo  de- 
mithir  broin  mulind,  conna  fogbaithe  addorus  do  grh  iar 
fuinud  n-grene. 

81.  Luid  iarow*  Loegaire  Bnadach  doiid  faire  in  chet-  15 
aidche,  üair  is  he  ba  sinser  döib  a  triür.  Ro  böi  isin  t-sudiu 
faire  iar  sudiu  co  dered  na  haidche,  connacain  scath  chuci 
aniar  rodarc  a  sula  co  fota  dond  farrci.  Ba  dimör  ocus  ba 
grainni  ocus  ba  üathmar  laiss  in  scaith  {sic)y  ar  indar  lais  ro 
siacht  corrici  ethiar*  a  arddi,  ocus  ba  fodeirc  dö  foles  na  20 
farrci  fo  a  gabul.  Is  amlaid  tanic  a  dochtim  ocus  län  a  da 
glac  lais  do  lommanaib  darach,  ocus  ro  böi  eire  cuinge  sesrige 
in  cech  lomchrund  dib,  acus  (sie)  nir  aitherracht  beim  do  bun 


1  nocho  dechaid  Stokes^  Bern,  on  the  Faes.  p.  14,  no  dechaid  Lü. 
Fac8.  condechau2  bas  ocas  ui  dechat<2  biad  n-Eren<2  ina  beolu  cein  ro  bui 
ainbethat(2  oropdar  lan  a  YII  m-bl.  Eg.  s  a  uaill  nach  a  allad  nach 
a  airdercus  Eg.  4  nach  a  nert  nach  a  uaill  nach  a  calmatus  Eg. 

6  CO  foilc  ocus  fotracadh  Eg.  iumesc  Eg.      i  sainemlaib  comdar  buide  Eg. 

Cap.  80.  8  iarom  om.  Eg.  isbert  an  ben  friu  iarsuidiu  ara  teised 
cech  fer  dib  oidchi  do  faire  na  catrach  co  iised  Curoi  ocus  don  ar  si  is 
SLinlaid  adubert  Cur!  a  faire  duib  iarnaesaib.  Cepe  aird  tra  di  airdib  in 
domaw  ambid  Curoi  no  can  (?)  bris  for  an  csiihraig  comdar  limaigth-  broin 
rnuilinn  cona  fogbaite  a  dorus  dogress  iar  b-fuined  n-grene.  Eg. 

Cap.  81.  15  L.  B.  iarom  Eg.  i6  sinnser  Eg.  ro  om.  Eg.  n  conaca  Eg. 
18  radarc  a  sula  don  farrgi  Eg.  i9  granda  Eg.  lais  a  met  an  scaith 
ar  andar  lais  ro  siacht  coruicce  eithiar  ara  airdi  Eg.  %i  a  dochum  am. 
Eg.    a  di  glac  Eg.       23  nir  aitherrech  Eg,    do  buain  chroind  Eg. 


296  IX  Fled  Bricrend. 

chraind  dib  dckt  oeii  b^im  co  claidiwft.  ToUeci  gecan  dib 
fair;  leicthe  Loegaire  secha.  Cöemclöid  fö  di  nö  fö  thri  ocus 
ni  ränic  cnes  nä  sciath  do  Loegamw.  ToUeci  Loegaire  dan 
fair-seom  gai  ocus  ni  ränic  be. 

5  82.    Rigid-8om  a  l&im  co  Loegatr«  iar  stiidm    Boi  tra 

dia  fot  na  lamae  corro  acbt  tar  na  teöra  fiiithaii*be  ro  hkX&c 
et«n-o  ocond  imdiburcud,  conid  iar  sodain  ro  gab  ina  glaic. 
Ciar  bo  mör  ocus  ciar  bo  airegda  tra  Loegaire,  tallastar  i 
n-öenglaic  ind  fir  dod  fänic,  feib  thallad  mac  bliadna,  ocus 

10  cotnomalt  eter  a  di  bois  iar  sudiu,  amal  tairidnider  fer  fid- 
chilli  for  tairidin.  Träth  ba  lethmarb  iarom  ind  innas  sin, 
tolleci  aurchor  de  la  sodam  tar  cathir  ammuig,  co  m-böi  for 
ind  otnich  i  n-dorus  ind  rigthige,  ocus  nir  oslaiced  in  cathir 
and  etar.    Do  ru  menatär  ind  fir  aile  tra  ocus  muinter  na 

15  cathrocA  uli,  ba  leim  ro  leblaing-seom  tarsin  cathrai(/  anunuich 
dia  fäcbail  forsna  feraib  aile. 

83.  A  m-bätäi*  and  co  deod  läi  co  trath  na  faire,  luid 
Ck)nall  Comack  issa  sudiu  na  fari,  üair  ba  siniu,  oldäs  Cuchu- 
lainn.  Fön  innas  cetna  dan  djanal  forcoemnacair  do  Loegamt« 
20  uli  ind  adaig  thüssecL  In  trcsadaig  dan  luid  Cuculainn 
isin  sudi  £ari.  Ba  si  sin  tra  adaig  ro  dälsat  na  Tn  Glais 
Sescind  Uairbeoil,  ocus  Tri  Büagelltaig  Breg  ocus  Tri  Maie 


2  ]eicthi  L.  s^cse  fo  di  no  fo  tri  ocus  ni  rainic  cnes  na  sctotA 
do.  ToUece  L.  ga  fairsin.  Eg. 

Gap.  82.    5  Roich-  sim  a  laim  do  L.  Eg.  6  do  fot  na  laime  co 

riacht  Eg.    futhairbe  batar  etorra  oc  imdiubragad  conad  Eg,  %  hai- 

reda  Eg.  tarias  inn  oen  glaic  ind  fir  don  fainic  Eg.  lo  condomeilt  Eg. 
taimidth-  fer  fichille  for  tairidin  Eg.  ii  ballethmarb  Eg.  la  dollecce 
urcbar  de  tar  c^Xhxaig  amach  Eg.  13  ni  ro  boslaiged  in  cathraig  (?)  an 
inb-  sin   ittr  Eg,  14  Do   ruimnitar  Eg.  15  uli   om.  Eg.     tar 

cathraig  amuig  Eg,  le  for  na  Eg. 

Cap.  83.  18  issin  suidiu  Eg.  ar  ba  sine  oldas  €u.  Dorala  do  don  fon 
indus  cetna.  &mal  forcoemnagar  do  L.  an  adaig  thoiss  Eg.  21  isi  sudi  L  U. 
luid  0.  issin  suidiu  Eg.  Ba  si  sin  tra  agaid  ro  dalsat  na  triglais  sescind 
uarbeoil  tri  buageltaig  Breg  tri  matc  dommair  ceoil  do  orgain  na  ca- 
tracli  Eg. 


IX  Fled  Bricrend.  297 

Dommair  cheöil  do  orgain  inna  cathrach.  Ba  sf  dan  adaig  ro 
böi  hi  taimgire  don  pheist  ro  böi  isind  loch  hi  farrad  na 
Cßtihrach  fordiuglaim  lochta  iii  puirt  uile  eter  däine  ocus  indile. 

84.  Büi  Cuculainn  tra  oc  frithaire  na  haidche  ocus 
bätar  mithurussa  imda  fair.  (p.  IIP:)  Träth  bä  medon  aidcho  5 
dö  iarom,  co  cüala  in  fothrond  chuci.  „AUa  alla",  for  Cucu- 
lainn, ^cia  fil  allal  mäs  tat  carait,  connämusndgat,  mas  tat 
n4mait,  commosralatl^^  Conggairet  gairm  n-amnas  fair  la  so- 
dain. Conclith  Cuculainn  forro  iarom,  conidammärb  tarraid 
talarn  a  nönhur.  Ataig  in  cendäil  occo  isin  sudi  faire  mod  10 
nad  mod  in  desid  inna  sudiu.  Conggair  nonhur  aile  fair.  Ro 
marb  trä  na  tri  nowboru  fö  an  innas  cetna,  co  n-demse  öen- 
chamd  dib  eter  cendail  ocus  fodbu. 

85.  Amol  ro  m-böi  and  iar  sudiu  co  dered  na  baidche 
ocus  ba  scith  ocus  ba  torsech  ocus  bä  mertnecb,  co  cüala  15 
ce«mgabäil  in  locba  i  n-airddi,  amaZ  bid  fötrond  fairrci  dimöre. 
Ni  fordämair  trä  a  bruth  cacha  ra  ba  di  met  a  tburse  cen  techt 
do  descin  in  delmse  moir  ro  chuala,  co  n-acca  in  comerge  do- 
rigni  in  pheist.  Döig  leis  dan  ro  böi  tHcho,  cubat  inne  uasind 
loch.  Tos  n-üargaib  suas  iar  sudiu  isin  n-aer  ocus  ro  leblaing  20 
dochom  na  cathrach  ocus  adrolaic  a  beolu,  co  n-dechsad  oen 
na  rigthige  inna  cröes. 

86.  Foraithmenatar-som   la   sodain  a  foramcliss,  ocus 


1  dan  om.  Eg.  s  fordiuchlaim  Eg. 

Cap.^  84.  4  ag  frithfaire  na  haidce  ocus  batar  imthurusa  imda 
fair  Eg.  6  Alla  alla  or  Cu.  cia  fil  alla  mas  tat  carait  conamasnagat 
mas  dait  namait  conamosralat  Eg.  s  gair  n-amnus  fair,  lassodain  conclich 
Gu.  form  conad  marb  tarraid  talom  a  nonbar  Eg.  ii  indeiss  Eg. 

congarat  nonbur  aile  Eg.  n  na  tri  nonbair  Eg.     sen  carn  Eg. 

13  fadba  Eg. 

Cap.  85.  14  Am  (?)  ro  bui  Eg.  is  meirtnech  Eg.  mertrech  Lü. 
CO  cuala  comgair  Eg.  i?  Ni  fordamair  tra  a  bruth  ce  ro  bai  do  meit 
a  toirsi  cen  techt  do  deicsin  an  delma  moir  ro  chual-  Eg.  is  do  roine 
in  ^€8t  Eg.  19  Doigh  lais  ro  bui  tricha,  cubat  di  uassan  loch.  Dusnuar- 
colb  suas  iarsuidiu  isind  aieor  Eg.  n  adroilg  a  beolu  condechsat  sen 
na  rigtoigi  for  crses  Eg, 

Cap.  86.    »  Am  (?)  ro  bui  Forraitmödorsom  Eg. 


298  IX  Fled  Bricrend. 

lingthi  i  n-ardi,  cor  bo  lüathidir  rethir  fuinnema  imon  peist 
immä  cuaird.  ladaid  a  da  glaicc  immä  bragit  iar  suidiu 
ocos  ro  rigi  a  Uim  corrici  iua  cröes,  co  töerbaig  a  cride  este, 
CO  n-darala  üad  for  talmain,  co  torchair  beim  n-asdaiug  den 
5  phcist  asind  äer,  co  ra  be  for  Iar.  Imbeir  Cuculainn  iu  clai- 
Aeb  fuiiTO,  co  n-dorna  minmirend  di,  ocus  dobeir  a  cend  co  ra 
bi  oca  isin  t-sudi  faire  ocon  chendail  aile. 

87.  Trdth  ro  m-böi  and  iar  suidm  osse  aithbriste  trog 
isin  dedoil  na  maitne,  co  n-acca  in  scath  chuci  aniar  dond 

10  arrci  et  reliqua,  ,3id  olc  ind  adaig**  ol  se.  „Bid  messu  dait- 
siu  a  bachlaig**  ol  Cuculainn.  La  sodain  tolleci  gegän  dib 
fair.  Leicthi  Cuchulainn.  Coemclöid  fö  di  nö  fo  thri,  ocus  ni 
xanic  cnes  na  scfath  do  Choinculainn.  Tolleci  Cuculainn 
gai  fair-seom  dan  ocus  ni  ranic.    Rigid-som  a  14im  co  Coin- 

15  culaiun  iar  suidm  dia  gabäil  ina  glaic,  ama?  ro  gab  na  firu 
aile.  Focheird  Cuculainn  cor  n-iach  n-eirred  de  la  sodain, 
ocus  forathmenadar  a  foramclis,  ocus  a  claidcft  nocht  üasa 
muUuch,  cor  bo  lüathithir  fiamuin,  osse  etarbüas  imbi  imma 
cuaird,  conid  dema  rothbüali*  de.     „Anmain  in  anmain  a 

20  Chuchulainnl"  or  se.  „Tabar  mo  thridrindrosc  *  dam  dan"  ol 
Cuculainn.  ,3ot  biat"  ol  se  „feib  dothaiset  lattainäil  *".  [„Rige 
Isech  n-Ercw(Z  dam  on  trath-sa  ocus  in  cauradw/r  cen  chosnam 
frim  ocus  tüs  dommo  mnäi  ria  mnäib  \]\ad  uli  do  gr^'^  ,3ot 

% 

8  a  di  laim  ima  bragait  iarsaidiu  ocus  ro  ding  a  lam  coricce  a 
gualainn  ina  crses  co  torbaig  a  croide  eiste  co  torlaicc  nad  for  talmoin 
CO  torcair  beim  n-asclain  don  peist  asin  aieor  co  roibe  for  talmatn.  Im- 
rid  C.  Eg.  %  minmirenda  Eg.    ocus  dombe  (?)  a  cend  di  co  roibe 

aice  Eg. 

Cap.  87.  8  ocus  se  Eg.  9  isin  degoil  na  mainde  confaca  Eg.  don 
fairrge  et  reliqua  Eg.  ii  tollece  Eg,  12  leicti  Ca.  sechu  csemclald  Eg. 
13  Dolleice  Eg.  14  dan  om.  Eg.  sine  sium  a  laim  Eg.  n  fondthme- 
natar  Eg.  I8  ossö  om.  Eg.  condama  retarbbura  (?)  de  Eg.  19  An- 
main an  anmatn  Eg.  20  Mo  tri  drinnroisc  dam  ar  Gu.  Rot  mbia  ol  se  feib 
dotissait  la  tanail  Eg.  ss  Botmbia  ol  se.    Lasodam  ni  fitir  Cu.  cia 

luid  Eg.    In  LU.  steht  der  Funkt  hinter  £6  chetöir. 


IX  Fled  Bricrend.  299 

bia^^  ol  sc  la  sodain  {6  chetoir.    Ni  fitir,  cia  arluid  üad  inti 
ro  bei  oc  a  acallaim. 

88.  Immoradi  inna  menmsAn  iar  suidiu  alleim  dochiiatäx 
a  8^8  comtha  tarsin  caihiaig^  ar  bä  mör  ocus  bä  Icthan  ocus 
bä.  hard  alleim.  Ba  döig  lais-scom  tra,  co  m-bad  ö  lemum  (sie)  5 
docbüatär  ind  laith  gaile  tairse.  Dammidetbar  fä  di  dia  le- 
maim  ocus  foremid.  »»Mairg  dorumalt  a  n-imncd  dorumalt-sa 
cus  trath-sa  imma  cauradw/r*'  ol  Cuculaiim  „ocus  a  tecbt 
üaim  la  feimmed  ind  Icmme  docbüatär  ind  fir  ailol'^  Bä  sf  tra 
bsetbir  dogeni  Cuculainn  oc  na  imratib-se.  (p.  112»:)  No  ein-  10 
ged  for  a  chülu  etarbüas  fot  n-aurcbora  on  cathraig.  Do  cinged 
dan  etai*büas  dorisi  asin  baliu  hi  tairised,  co  m-bcuad  a  tbul 
cind  frisin  catbraiflf.  No  linged  daw  i  n-arddi  in  fecbt  n-aile, 
oo  m-bo  foderc  dö  ani  no  bid  isin  catbrai^  uli.  No  theiged 
dan  in  fecbt  n-aile  isin  talmam  connici  a  glün  ar  tbrommi  a  15 
brotba  ocus  a  ncirt.  In  fecbt  n-ailc  dan  ni  tbiscad  a  drucbt 
do  rind  ind  feöir  ar  denmni  ind  aicnid  ocus  lutbige  ind  lätbair 
ocus  meit  na  gaile.  Lasin  n-adabair  ocus  lasin  siabrad  ro 
siabrad  immi,  fecbt  n-6on  and  cingtbi-seom  tarsin  catbraig 
anunuig,  corra  bi  tball  immedön  na  caXhrach  i  n-dorus  ind  20 
ngtbige.  Atä  inad  a  da  traiged  isind  lic  fil  for  l&r  na  catb- 
rachy  bale  irra  bi  imdorus  ind  rigtaige.  Teit  isa  tecb  la  sodain 
ocus  toUeic  a  osnaid. 

89.  Is  and  asb^  Blätbnat  ingen  Mind  hen  Conroi:  ^^i 


Cap.  88.    8  Imroraidi  Eg,    rochuatar  Eg,  6  in  leim  ocus  doig 

laisiam  tra  ba  do  leim  dochuatar  an  laith  gaile  tairsiu.  Domide thar 
fa  di  an  leim  ocus  forein.  Mairce  dom  rumalt  ind  imned  do  rumaltsa  Eg. 
s  ol  Cnch.  am.  Eg.  9  uaim  anossa  Eg.  10  bsethair  dongne  Eg. 

oc  na  imratib  se  am.  Eg.  11  for  a  culaib  Eg.    fot  n-nrchair  Eg. 

don  doridisi  etarbüas  assan  baile  atairissed  Eg.  is  No  ling  anairdi  a 
b-fechtna  n-aile  co  teigeadh  isin  .talmotn  cotice  a  glun  Eg.  n  a  dein- 
Tane  Eg.  ar  demni  LU.  luthaige  in  lath-  ocus  med  na  gaile  lassan 
slabf  sin  ro  siabrad  uime  Eg.  19  cingte  si^m  Eg.         22  astech  Eg. 

S3  doUecc  a  osn  as,  Eg. 

Cap.  89.    24  Blathnait  ingen  Meind  Eg.        No  hosü  iar  mebail  Eg. 


300  IX  Fled  Bricrend. 

hosnad  iar  mbebail  cm'%  or  si,  „is  ösnad  iar  m-buaid  ocus 
coscor*'.  Ro  fitir  ingen  rig  Insi  Fer  Falga  trÄ  a  n-dodoraid  {sie) 
tarraid  Coinculainn  isind  aidchi  siu.  Nir  bo  chian  dan  iar  sin, 
CO  n-accatär  Coinroi  chucu  isa  tech,  ocus  bratgaisced  nä  tri 

5  ii(>nbor  ro  marb  Cuculainn  laiss  ocus  a  cindu  ocus  cend  na 
biasta.  Äsbert  la  sodain  iar  cor  na  cendaile  do  asa  ucht  for 
lär  in  tige:  ,3a  gU^  comadas"  or  se  „do  faire  duine  rig  do 
gres  in  gilla  sa,  at  a  cbomrama  oenaidche  so  ule.  Ani  inmi4 
tudchaibair  imresain",  ol  se  „imma  caurodmir,  is  la  Coincu- 

10  lainn  iar  firinne  ar  belaib  6c  n-Ercnn  uile  he.  Cia  beth  noch 
bas  cbalmu  and",  or  se,  „ni  fil  ro  sia  lin  comram  friss."  Isi 
breth  ruc  Curui  doib  iar  suidiw,  in  cauro^Ämir  do  Coinculainn 
ocus  lathus  gaile  Göedel  uile,  ocus  tüs  dia  mnäi  Ha  mnaib 
JJlad  uile  hi  tech  n-öil,  ocus  dobert  secJU  cumala  di  ör  ocus 

15  sirget  do  illüag  in  gnima  öenaidchi  dod  rigni. 

90.  Celebrait  iar  suidm  do  Choinrui  ocus  dollotar  oo 
n-demetär  *  £main  Macha  a  triiir  ria  n-deod  läi.  Trdth  tanic 
doib  iar  suidm  co  roind  ocus  dail,  ro  gabsat  na  rannaire  in 
cs}xrat}mtir  cona  fodai  di  lind  riasind  roind,  corra  bi  ocaib 

20  for  letb.  „Is  derb  lind  tra",  or  Dxxhihach  Döeltenga,  „ni  fil 
imcbosnam  lib  innocht  inunä.  caura^^mir.  Ro  lämair  brethugud 
düib  inti  räncaibair*'r  Asbertatar  in  Qaulach  aile  fri  Coincu- 
lainn iar  suidiu,  ni  tbardad  in  coMvathmir  do  neoch  dib  sech. 
a  cheli.   Mäd  in  ra  brethaigestar  immorro  Cürul  doib  a  triür, 

25  ni  ardamair  ni  de  eter  do  Choinculainn,  o  rancatar  Emain 

1  acht  is  Eg.  s  Ron  fitir  Eg.  indsi  bferfalgai  andof  tarraid  Ca.  Eg. 
4  con  facatar  Eg.  Gonroi  LU.  chucta  isin  tech  Eg.  5  cinda  Eg.  cind- 
nu  LU.  na  peiste  Eg.  6  Isbert  iarsodain  Eg.  7  comadus  dfaire  Eg, 
8  ada  comrama  senaidche  annso  uile.  indi  ima  tudcabair  imreirsi  ol  se 
iman  cur  Eg.  lo  uile  h^  om.  Eg.    01a  beith  neich  bus  calma  anu 

ar  se  atassam  ni  b-fuil  nech  ro  sia  lin  comram.    Isi  breth  Eg. 
12  iar  sodain  Eg.        is  uile  am.  Eg.       u  dombert  Eg.      i5  ilorindi  Eg, 

Cap.  90.  16  CO  fedatar  (?)  an  £m.  Machte  Eg.  i9  cona  fotug  do 
linn  iarsan  roind  co  roibe  ocaib  for  leith  Eg.  2l  imman  cur.  Ro  lamair 
bur  m-hTeihugud  inti  rangabair.  Ismbertatar  Eg.  23  do  nech  scch  a 
ceile  Eg,  24  Mad  an  ro  brethaigestar  immorro  Curui  doib  a  triur  ni 
ardamair  ni  de  do  C.  0  rangatar  Emain  Machse  Eg^ 


IX  Fled  Bricrend.  301 

Maca.  Asbert  Ciiculaiiin  la  sodain,  nar  bu  santach  fair 
caMTothmir  do  chosnam  etar,  fo  bith  ndr  bu  mo  a  solod  donti 
dia  tibertha  he  oldds  a  dolod.  0  sin  ni  ro  rannad  cauro^imir 
and,  CO  tänic  cennach  ind  rüanada  i  n-Emain  ^iacha. 


Cennach  ind  Boanada  Inso.  5 

91.  Fect  n-and  do  Vltaib  i  n-Emam  Macba  iar  scis 
oenaig  ociis  cluchi  dolluid  Conchohur  ocus  Fergus  Mac  Röig 
ocus  mathi  \]\ad  ol  chena  asin  cluchemaig  ammuig,  co  n-de- 
(p.  112^:)  setar  thall  isin  Crsebrüaid  Conchobtim  Ni  ra  bi 
Cuculainn  and  na  Conall  Gemach  na  Loegaire  Bnadach  ind  10 
aidchi  sin.  Batär  hnmorro  formna  lath  n-gaile  fer  n-Vlad  ol 
chena.  Amol  ro  bätar  and  trath  nöna  deöd  läi,  co  n-accatar 
bacblach  mor  forgrainne  chucu  isa  tech.    Indar  leö,  ni  ra  bi 

la  Ultu  läth  gaile  ro  sassad  letb  meite  fair.  B&  üathmar  ocus 
bä  granni  a  innas  in  bacblaig.  Senchodal  fria  ebnes  ocus  15 
brat  dub  lachtna  imbi,  ocus  dos  bili  mor  fair,  meit  gamlias 
hi  tallat  ^ncAait  n-gamna.  Süili  cicburda  budi  inna  cind,  meit 
chore  ro  daim  cechtar  de  na  da  sula  sin  fria  chend  anechtair. 
Remithir  döit  lAma  neich  aile  cach  mer  dia  meraib.  Cepp  ina 
läim  cbli  irraibe  ere  fichet  cuinge  do  damaib.  Biäil  ina  läim  20 
deis  i  n-deochatdr  tri  coecaü  bruthdamna,  büi  feidm  chuinge 
sesrige  ina  samtbaig,  no  thescbad  finna  fri  gaith  ar  altnidecbt 

92.  Dolluid  fond  ecosc  sin,  corra  bi  inna  sessom  i  m-bun 


1  Äsnib^t  Eg.  Dir  bo  sant  .  .  fair  curadmir  do  chosnam  Ittr  fo  bith 
nir  bo  Eg.  s  tibairtha;  Eg.  6  Cenach  in  ruanada  ind  sis  Eg. 

Cap.  91.  Von  hier  ab  (föl  25»  die  letzten  Zeilen)  ist  in  Eg.  nicht 
mehr  alles  lesbar.  ii  and  ol  cenai  Eg.  12  confacatar  Eg.  is  Arindar 
Ico  ni  ra  ba  do  Ul   lat  n-gaile  ro  soiged  le  .  .  Eg.  15  Sencodal  Eg. 

16  mett  n-gairolies  a  tallalt  trichae  n-gaimen  Eg.  is^  frie  air  .  .  . 

aneachtar  Eg.  19  Remithir  doid  laime  Eg.  cep  ina  laim  cli  .  .  .  . 
ere    fichid    cuiggi    biail    Eg.  %i    an    dechatar    tricha   bniithemna. 

Bai  feidm  feisrige  ina  samtaig  Eg.  n  no  thescbad  bis  altnidecht 

om.  Eg. 

Cap.  92.     23  a  m-bun  na  gabia  Eg. 


302  IX  Fled  Bricrend. 

na  gabla  ro  bei  hi  ciund  tened.  „In  cumce  *  in  taige  duit  ale^ 
or  Duhthach  D6eltengad  Msin  m-bachlach,  »^in  tan  n&d  fagbai 
inad  aile  and,  acht  beith  i  m-bun  na  gabZa,  manid  caindle- 
öracht  in  tige  as  äil  duit  do  chosnam,  acht  namä  bid  mö  bas 
5  lösend  don  tig  oldds  bas  suillse  don  tegluch."  »Cid  he  mo 
d&n  dsuny  bes  cot  midfider  cacha  be  dim  airddi,  co  m-bad 
colt  (?y  a  suillsi  don  tegluch  ocus  counä,  bad  losend  don  tig. 

93.  Acht  namä,^  or  se  ^^ni  he  mo  dan  do  gresy  atät  däna  lim 
chena.   Am  dia  tudchad  cningid  immorro^,  ol  se,  ,,no  con  fuar 

10  i  n-£rind  nach  i  n-Alpain  nach  i  n-Eoroip  nach  i  n-AflFraic 
nach  i  n-Assia  co  Grecia  ocus  Scithia  ocus  Insi  Orc  ocus 
Colomna  Ercoil  ocus  Tor  m-Bregoind  ocus  Insi  Gaid  nech  no 
chomollad  fir  fer  frim  imbi.  Uair  ro  ucsaid-se  for  n-Ulatd" 
or  86  „do  slüagaib  na  tiri  sin  ule  ar  grain  ocus  greit  ocus 

15  gaisced,  ar  airechas  ocus  uaill  ocus  ordan,  ar  firinne  ocus  feie 
ocus  febas,  fagabar  uaib  öenfer  chomallas  frim-sa  in  ceist 
immätü.** 

94.  „Ni  cöir  em  enech  cöicid  do  brith''  or  Fergus  mac 
Roich  „ar4i  öenfir  dothesbaid  dib  oc  denam  anenig,  ocus  bes 

20  ni  pe  nessu  ec  do  smdiu  oldäs  dait^siu'^  „Ni  oc  a  imgabail  sin 
dan  atüsa"  ol  se.  „Finnam&r  da»  do  cheist"  ol  Fergus  mac 
Röig.    „Acht  cor  damthar  fir  fer  dam"  ol  se  „atba\"  „Is  cöir 


•  1  Id  cuinge  Eg.  2  Dubtach  dieltenga  in  tan  nach  fagbaid  Eg. 

s  In  LU.  hinter  aile  and  ein  Punkt,  dann  erat  wieder  hinter  don  tegluch 
lin.  5.    munad  cainleoracht  Eg.  4  is  ail  Eg,         6  bus  a  soillsi  don 

teglach  nile  Eg.    Cid  e  mo  dan  ol  se  cotmidfither  cachambe  do  airdi 
{das  folgende  ist  undeutlich).  Eg. 

Cap.  93.    9  An  ni  dia  tndchad  chuiiice  Eg.    nochan  fuams  Eg. 
11  indsi  horc  Eg.        is  ocus  co  tor  m-bregaind  Eg.   insi  (?)  gaith  Eg.  no 
chomallfad  Eg.        u  na  tire  sin  aile  Eg.    ar  grain  Eg.   Ein  ÄspirationS" 
Zeichen  über  der  Abkürzung  für  gra  Lü.  16  ocus  airechus  ar  uaill 

ocus  ar  ordan  ocus  firine  ar  feie  ocus  innracus  ocus  febas  Eg. 
16  comaillfes  breith-    frimb  in  ceist  imma  tu.  Eg. 

Cap.  94.     19  arai  .  .  fir  do  tesbauJ  dib  oc.  denam  Eg.  90  nib 

nessam  Eg.    Ni  oco  imgabail  atusa  don  ol  se  indissin  Eg.        si  tra  do 
cest  Eg.        22  Acht  co  rodaimther  Eg.    addaber  Eg. 


IX  Fled*  Bricrend. 


303 


fir  fer  do  chomoUod  immarro^  or  Sencha  mac  Axlella,  „ar  nl 
fir  fer  do  slüag  inor  muinterda  brisiud  for  öenfer  na  n-aichnid 
etorro,  ocus  bäd  döig  lind  dan",  ol  Sencha,  „mäd  C508  trath 
sa  fogebthi  öenfer,  dot.dingbad-su  sunna.  ,JP'acbaim  Concobur 
fri  l&im^S  ol  se,  »däig  a  rige,  ocus  f;&cbaim  Fergus  mac  Röig,  5 
däig  a  cotechta,  ocus  cipe  dib'^  or  se  ,4asi9N8etar  *  cen  mothä 
in  dis  sin,  ts§t  co  tallur-sa  a  cbend  de  innocht  ocus  co  talla  . . 


Anhang  I. 

Die  Beiheirfolge  der  Stücke  im  Egerton  Manuscript. 


Egerton  93,  fol  20—25: 

Fol.  20.  21.  .  .  fogartar  do  iarum 
Ins  comrac  frie  oenfer  (fol.  20  endet: 
coeca  ban  cechtar  de,  Cap,  25). 

Maith  tra  ar  Concobar  is  lor  ata- 
thai  ag  air  imdell  Brie.  Tucthar 
biedh  issin  tech  ocus  colscter  ind 
imorran  co  tair  an  fled.  Dogniter 
samlaid,  ba  saim  doib  iarsuidiu  co 
cend  tri  la  ocus  tri  n-aidchi. 

Fol  21.  22.  Toichim  Vlad  do 
Cruachatn  Ae  bis  do  gach  fer  dib 
cech  n-oidcbe  ifol.  21  endet:  IIa 
acm  icemna,  Cap.  48). 

Fol  22.  Dobreth  roghu  bis  Mol- 
sat ind  oig  im  sodain  Coinculainn. 

Fol  22.  23.  Luid  iarom  Oilill  bis 
den  teglach  uili  {fol  22  endet:  do- 
berta  brecc,  Cap.  61). 


Lebor  na  hUidre: 

Cap.  13—32  .  .  foröcrad  do  Bri- 
crind  bis  comrac  fri  oenfer. 


fehlt 


Cap.  42—56  Tochim  Ulad  do 
Cruachain  bis  do  cach  fir  dib  cach 
n-aidche. 

Cap.  63—65.  Dobretha  rogu  döib 
bis  Molsat  ind  6ic  dan  Coinculainn 
im  sodain. 

Cap.  58-62.  Luid  iarom  Ailill 
bis  don  teglucb  uli. 


1  do  cbomallad  friut  ar  Sencba  m.  Oil.  Eg.  2  muintermail  (?) 
bris  Eg.  nanaitbgne  Eg.  s  ocus  ba  doig  lind  ar  Sencha  Eg.  a  do 
dingbft  snn  {?)  Eg,    Fagbaira  si  don  Eg.  6  fria  laim  Eg.        6  Et 

cid  be  dib  Eg.  lasmeit-  od^  lasineit-  Eg.  cenmotha  in  diassin  tset  co 
tallarsa  a  cend  de  anocht  ocus  co  tallassa  dimsa  amarach  dag.  Aehnlich 
Un.  24:  anocht  ocus  co  tallasa  dimsa  amarach  dadaid.  Die  Seite  hat  in 
Eg.  44  Zeilen,  von  lin.  28  an  hat  Mr.  MiUer  nur  noch  vereinzelte 
Wörter  erkennen  können. 


304 


IX  Fled  Bricrend. 


Fol  23.  Eirgid  ar  Medb  bis  Do- 
denam  ol  siat. 

Fol  23.  24.  Isi  mo  riar-sa  or 
Sencha  uair  uach  lamtar  bur  m- 
brethugud  inuacb  baile  oile,  eirgid 
CO  Conri  bis  innsoighid  co  Conroi 
mac  Daire,  for  Sencha,  anaid  la 
breith  n-aile  co  ristai  uair  lemaid 
bur  ip-brethugud  in  bur  b-fiadhnuse 
{fol  23  endet:  trom  tiug  dobor, 
Cap.  36). 

Fol  24.25.  DoUotar  isin  maitin  bis 
CO  tainic  in  ruanada  {sie?)  co  Emain 
Machae  {fol  24  endet:  a  croide  eiste 
CO  torlaicc,  Cap.  86). 

Fol  25.  Cennach  in  Buanada  ind 
sis  bis  cotallarsa  a  cend  de  inocht 
ocuB  CO  tallassa  {fol  25^  lin.  20)  .  . 


Cap.  66—74.  Eircid  ol  Medb  bis 
Dogenam  or  iat. 

Cap.  33—41.  Immacomamic  tra 
döib  d^baid  do  denam  imman  cur- 
admir  doridisi,  dogni  Concobur  ocus 
matbi  Ulad  olcbena  a  n-etrain  co 
ro  gletbe  a  m- brethugud.  Eircid 
for  Concobur  cussin  fer  folimathar 
for  n-etrain  co  Coinrof  mac  n-Dairi 
bis  do  saichtin  Conroi  matc  Dairi. 

Cap.  79—90.  Dollotar  iarsin  sin 
matin  bis  co  tanic  cennach  ind 
rüanada  i  n-Emain  Macha. 

Cap.  91 — 94.  Cennach  ind  Rua- 
nada inso  bis  co  tallur-sa  a  chend 
de  in  noch t  ocus  co  talla  .  .  . 


Anhang  11. 

Eigenthttmlichkeiteii  des  Egerton  Manaseripts« 

Aehnlich  wie  S.  82  und  S.  109  charakterisire  ick  auch  hier  die 
Schreibweise  der  nur  in  Auszügen  mitgeiheilten  Handschrift.  Was  mir 
von  derselben  vorliegt,  habe  ich  S.  236  angegeben.  Alte  und  neue 
Schreibung  geht  auch  hier  bunt  durch  einander,  ohne  feste.'i  Gesetz:  bald 
folgte  der  Schreiber  seiner  aiM  alter  Tradition  stammenden  Quelle,  bald 
schrieb  er,  wis  er  sprach. 

1.  Media  statt  der  altirischen  unaspirirt^n  Tenuis:  cugam  (altir. 
cucom),  ag  neben  ac  u>nd  6c,  co  rüg,  forcoemnagar,  coigid,  fangatar,  gegan, 
sgith,  cosgrach;  gan  neben  cen,  gusandiu,  gusan  maigin;  comdar  {für 
combatar),  med,  meid,  ag  oirfidedf,  cudrumus.  Häufig  jedodi  ist  die 
Tenuis  gewahrt,  oft  doppelt  geschrieben  tollecce,  rainicc,  ron  uccsat, 
colleicc,  chuicce,  anaitt;  cacae  {Gen.  S.). 

Allerdings  steht  cc  vereinzelt  für  g:  in  ticce  {alHr.  tige). 

2.  Media  nach  Vocalen  aspirirt  {selten  so  geschrieben,  aber  überaÜ 
als  Spirant  gesprochen,  wie  die  unter  3  zusammengestellten  Wörter 
beweisen):  lighe,  biedh,  luidh,  slighie?,  adhaid,  do  ghal.  Daher  d  vor  ch 
gesehu}unden  in:  dar  fichille  {Schachbrett),  fer  fichille. 

3.  g  für  d:  arslaig,  indiaig,  druigechta;  d  für  g:  im  immarbaid 
na  m-ban,  iarfoidis,  adhaid  und  öfter  agaid  für  altir.  adaig. 


IX  Fled  Bricrend.  305 

4.  Vereinzelt  gh  für  th:  luaighithtr;  th  für  ch:  ro  selaith  {er  scMich), 
ro  scaith. 

I 

5.  p. /ur  b:  oft  in  aspert  und  peist,  peiste;  vereinzelt  in  coiplethar 
delpai  (Cap.  24),  Alpain,  Medp,  Duptach,  Concopur,  co  huponn,  cep,  ce 
pe,  CO  ceroaip  {Dat  PI).    Dazu  in  impide,  carpat,  Eoraip. 

6.  a  {d,  i.  Y)  für  b:  ina  laurad,  la  faoura  {beide  Male  u  mit  der 
Abkürzung  für  ra  darüber). 

7.  bf  und  vereinzelt  gc  für  anlautendes  f  und  c  nach  Wörtern, 
die  ursprünglich  auf  einen  Nasal  ausgingen:  iar  b-fuined  n-grene,  iar 
b-firindi,  iar  b-fagbail,  in  bur  b-fiadhnuse,  a  b-fecht  so  {neben  in  fecht  n- 
aile),  a  b-fechtus  n-aile ;  ar  a  g-ciunn.  Zweimal  habe  ich  auch  ni  b-fuil  notirt. 

8.  nd  für  nn  bereits  in  Lü.  häufig.  Vereinzelt  in  Eg.  mb  für  mm: 
frimb;  Ud  für  11:  Coualld,  am  Ende  einer  Zeile  sogar  Conallt  {Cap.  70). 

9.  Verdoppelung  von  n,  r,  1  vor  folgerndem  Consonanten:  sinnser, 
toirrsecb,  a  coilltib  {in  Wäldern).  Hierher  wohl  auch  indso  für 
älteres  inso. 

10.  Prothetisches  f  vor  vocalischem  Anlaut:  faicsin,  faire,  don-fainic, 
comfocuis,  for-fagaib. 

11.  Die  8%We  cod-  ist  einige  Male  durch  die  Abkürzung  für  lat. 
qaod  ausgedrückt:  quodlad  {altir.  cotlud  schlafen). 

12.  ea  und  eu  nicht  selten  für  e :  fear,  leath,  dearg,  cichsead ;  feur, 
teuch  (häufig),  conteucbatar,  fleud,  saithencb,  na  da  euch,  forbreucca. 

13.  Vereinzelt  io  für  i:  fior. 

14.  Vereinzelt  ao  für  altir.  oi,  oe:  Caortann,  saorlighe,  Cruachan 
Aoi.  Gewöhnlich  ae:  aen,  mael,  aes.  Dafür  vereinzelt  e:  en,  re  hen- 
cairptib. 

15.  Vereinzelt  au  für  d:  dann;  au  für  a:  auntsa  [Cap.  26),  atare- 
gaut,  dorautsat. 

16.  ie  für  ia:  cie,  ier,  ierom,  bied,  die  turgbail,  die  meraib,  cona 
ecb  rietae,   in  Lieth  Mace,   ro  siechtatar,  gaimjies,  ro  riestrad. 

17.  oi  für  ai  in  S^en,  deren  ursprüngliches  a  durch  den  dünnen 
Vocal  der  folgenden  Silbe  beeinflusst  worden  ist:  Oilill,  oile,  aroile, 
cloidem,  a  da  troiged,  oidchi,  croide,  tuarcoib,  tuargoibset,  namoit,  co 
talmoin,  Emoin,  d'feroib. 

18.  ae  für  ai  in  Silben,  deren  ursprüngliches  a  durch  den  dünnen 
Vocal  der  folgenden  Silbe  beeinflusst  worden  ist:  umsede,  iarnaedib,  mac 
n-Daere,  iar  riechtaen,  conacae,  ro  bae,  combae.    Vereinzelt  ele  für  aile. 

19.  or  für  ar  im  Atisla^t:  ochsathor,  atgenamor,  dollotor,  fetamor, 
siachtator,  cechtorde  na  da  sulse. 

20 


306  IX  FIed  Bricrend. 

20.  es  für  is  im  Auslaut:  cuirea,  eirges,  tuirlinges  {neben  tairlingis); 
vereinzelter  us  für  as:  riadus  (3.  Sg.  reh). 

21.  Vocalisch  auslautende  Formen  schicanken  sehr  in  der  Art  des 
Vocals.  Die  Nachharlaute  der  Beihe  i  e  (ae)  (ai)  a  (o)  u  wecliseJn  mit 
einander'  ohne  Gesetz;  ae  ai  und  o  sind  in  Parenthese  gesetzt ^  um  anzu- 
deuten,  das8  auch  e  und  a,  ae  und  a,  u  und  a  mit  einander  wechseln: 
na  hechu,  na  heocha,  cinda,  na  fira  ele,  cen  na  niula  {Acc.  Plur.);  ind 
leime,  beime,  an  delma  {Gen.  S.);  tigi,  ticce  {Gen.  S.);  fomi,  etorra, 
chucta;  dile,  messse  {Compar.);  arcena,  olcenai.  Doch  scheint  diese 
Handschrift  eine  gewisse  Vorliebe  für  ae  im  Auslaut  zu  haben:  lochse, 
cacae,  Machae,  na  cestae,  cruaidae  {Gen.  Sing.);  Sencae,  gillse  {Notn. 
S.  neben  Senca,  gilleV,  eter  cech  da  essuae,  na  di  mnac  {Du.);  donti 
dia  tibairthae,  contarlac  fora  leithbeulae  {neben  beolu"),  credumae,  co- 
taltae,  bruthniarae;  atchiussae,  tongusae,  cualussse,  dam-sse,  cusanossae. 
Seltner  ai:  locbtai,  ermai  {Gen.),  atchiussai. 

22.  In  geschlossenen  Silben  wird  noch  im  Neuirischen  der  üntersdiied 
von  breitem  und  dünnem  Vocal  strenger  eingehalten.  Daher  hier 
Accusatirfo^'men  wie  co  Conri,  Conroi,  fri  Conculain^  nur  als  Sehreib- 
fehler zu  betrachten  sind.  Ro  marb  tra  na  tri  nonbair  {Cap.  84)  ist 
vereinzelter  BarbarismuSy  der  im  Neuirischen  um  sich  gegriffen  hat. 

23.  Im  Artikel  besonders  oft  alte  und  neue  Formen  neben  einander. 
Nom.  Acc.  S.  N:  lasa  reim,  alleim,  issa  tech  neben  in  leim,  issin  tech, 
in  teuch;  hierher  auch  auni  sin,  inni  sin,  ind  ni  sin  für  älteres  ani  sin. 
Nom.  S.  M.  in  t-arad,  in  t-  araid,  in  t-aithech  {aber  audi  Acc.  iarsin 
t-slightVI),  neben  an  scal.  Nom.  S.  Fem.  ind  imned  neben  an  ben.  Gen. 
S.  M.  in  scail,  ind  leime,  ind  lis  neben  an  lochae,  an  scaith,  doras  an 
rigtoiche.  Acc.  S.  in  carpat,  issin  grianan,  issin  mag  neben  an  carpat, 
nassan  loch,  tarsan  cathraig,  lassan  mnai;  laisan  m-borrfad  verweist  nodi 
deutlich  auf  die  ältere  Form  laisin.  Nom.  PI.  M.  ind  fir  ndjen  dochn- 
atar  an  laith  gaile. 

24.  Neben  der  alten  Form  der  Präp.  i,  in  {z.  B.  i  tirib),  sehr  oft 
a,  an:  a  m-bun  na  gabla,  a  fus,  a  tarngaire;  oft  auch  ind:  ind  Alpain, 
ind  Eoraip.    Cap.  35  hinter  einander  i  n-doilgib  ind  drobelaib  a  coilltib. 

25.  uimbe,  nime  für  älteres  imbe,  imme;  hierher  auch  um  reir  na 
ciirad  {Cap.  79)  neben  im  reir-si;  rereinztU  leum  für  lim;  chncta  für 
altir.  cuccu. 

26.  Die  Praepositionen  itir  und  fri  (einige  Male  frie  geschriebefi, 
wie  auch  trie  neben  tri)  vereinzelt  mit  dem  Dat.  construirt:  itir  na 
conaib,  frisna  mnaib. 

27.  Für  inquit  ist  bei  Weitem  am  häufigsten  o\,  weniger  häufig 
for,  or,  ar. 


IX  Fled  Bricrend.  307 

28.  Für  die  Partikel  dö,  da,  d.  i.  don,  dan  findet  sich  fol  21»> 
{Cap.  47)  die  Form  dna. 

29.  Oft  astnbert,  asmbertatar,  ismbert,  esmbert,  ismbertatar  für 
asbert,  asbertatar  in  LU.  Woher  dcts  m?  An  ein  Pronomen  infixum 
iid  kaum  zu  denken,  vgl.  z.  B.  Asmbertatar  Ulaid  frie  Coinculaind  ier- 
sttidiu  in  teuch  do  dirgad. 


Anhang  III. 

stellen  ans  dem  Fled  Bricrend,  die  in  O^Cnrry^s  „On  the  Manners 
and  Cnstoms  of  the  Aneient  Irish^^  Übersetzt  oder  eitirt  sind. 

Band  II  und  III  enthalten  0' Curry* 8  Lectures,  Band  I  Sullivan's 
Introduction. 

Cap.  1—7,  übersetzt  III  p.  17—19.     Vgl.  I  p.  CCCXLVII. 

Cap.  9.    Is  cöir  bis  mo  tbige  or  Bricriu,  übersetzt  I  p.  CCCLXV. 

Cap.  15    Atafregat  bis  di  cailc  na  sclath,  übersetzt  I  p.  CCCCLXX. 

Cap.  16.    Fodailter  bis  failte,  übersetzt  I  p.  CCCLXXII 

Cap.  17—21,  übersetzt  III  p.  19—21. 

Cap.  28.   Ocus  b&  sam  bis  isind  leitb  araill,  übersetzt  I  p.  CCCLIL 

Cap.  29.    Dorola  bis  Ulaid  uli  fris,  übersetzt  III  p.  314.  315. 

Cap.  44.   Luid  Findabair  bis  tochim  a  charpait,  übersetzt  I  p.  CCCII. 

Cap.  45.    Carpat  fidgrind  etc.,  übersetzt  I  p.  CCCCLXXXI. 
ibid.  Sciath  brec,  eitirt  I  p.  CCCCLXVI    Das  Citat  p.  CCCCXXXVI 
ist  falsch  übersetzt.  —  Das  halbe  Capitel  bis  düalcha  dron  budi  übersetzt 
ton  O'Beime  Crotce,  Joum.  Hist  Arch.  Ass.  Irel.  1871  p.  413. 

Cap.   47.     Carpat  fidgrind  etc.  übersetzt  I  p.  CCCCLXXXI.     Vgl. 
O'Beime  Crowe  o.  a.  0.  p.  414. 
ibid.  Bil  chondüail,  ciHrt  I  p.  CCCCLXVI 

Cap.  49.    Carpat  fätbgrind  etc.  übersetzt  von  O'Beime  Crowe  a.  a. 
0.  p.  414. 

Cap.  54.    Lasodain  dolluid  bis  aurlaind,  übersetzt  I  p.  CCCV.  Vgl. 
p.  CCCLVIL 

Cap.    hl.     Tiagait   Ulaid    bis   fer    n-Ulad    ol    chena,    übersetzt  I 
p.  CCCXLVUL 

Cap.  63.    airthend,  eörna,  eitirt  I  p.  CCCLXIV 

Cap.    65.      Tic    Cuchulaind    bis    bi    crö    araili,    frei   übersetzt    I 
p.  CCCCLIV 

20* 


308  IX  Fled  Bricrend. 

Cap.  66.    Samera,  ciUri  I  p.  XXXII. 

Cap.  69  und  70  behandelt  von  O'Beirne  Crowe  a.  a,  0.  p.  443. 

Cap.  70.    Luid  tra  Buan,  misaverstanden  I  p.  CCCCLXXXII. 

Cap.  79—89,  zum  grössten  Theü  übersetzt  III  p.  75—79.  Vgl.  I 
p.  CCCLVn. 

Für  die  wirklich  schwierigen  Theile  unseres  Textes  finden  wir  an 
den  citirten  Stellen  keine  Hülfe.  So  sind  z.  B.  Bricriu's  Drohungen  in 
Cap.  6  von  0' Curry  weggelassen  worden  und  nur  durch  die  Parenthese 
ersetzt  „They  then  argue  for  some  time".  Ebenso  übergeht  O^Curry  III 
p.  21  die  sehr  schwierigen  Reden  der  edlen  Frauen  Cap.  22 — 24.  Wir 
dürfen  jedoch  ö* Curry  daraus  keinen  Vorwurf  machen,  denn  er  war 
in  dem  erwähnten  Buche  nicht  verpflichtet  vollständige  Uebersetzungen 
zu  geben.  Auf  fehlerhafte  Uebersetzungen  im  Einzelnen  hat  bereits  Stohes, 
in  den  Appendices  zu  der  Schrift  „Remarks  on  ihe  CeUic  Additüms  to 
Curtius'  Greek  Etymology'*  (2<J  ed.  Calcutta  1875)  p.  73 — 76  aufmerksam 
gemacht.  An  einigen  Stellen  hat  0* Curry  absicJUlich  ungenau  übersetzt, 
nämlich  da,  wo  er  die  nach  seiner  Ansicht  anstössigen  Stellen  müd^m 
zu  müssen  glaubte.  So  übersetzt  er  die  Worte  iar  trommi  öil  Cap.  17 
to  take  the  cool  air  outside  for  a  white**,  während  es  heissen  muss 
after  {the)  heaviness  of  drinking*'  (Stokes).  Dass  die  Damen  der  alten 
Iren  mit  gezecht  haben  sollten,  war  ihm  unangenehm,  obwohl  wir  doch 
aiM  Cap.  20  ersehen,  dass  sie  auch  nach  dem  Trinken  noch  zierlidi 
und  würder  oll  gehen  konnten!  Die  Worte  tuargabsat  a  lente  co  mellaib 
a  lärac  übersetzt  er  „they  ei^en  took  up  their  dresses  to  the  eatres  of 
their  legs'*;  genauer  übersetzt  Stokes:  „tJtey  lifted  their  smocks  to  their 
buttocks  {lit.  to  the  globes  of  their  forksy 

Nach  0' Curry  III  p.  77  (Cap,  82)  fäUt  Loegaire  „upon  the  bench 
at  the  door  of  the  royal  house**,  nach  dem  Wortlaute  des  Textes 
dagegen  fäüt  er  „on  the  dunghill  in  the  doorway  of  the  palace."  Die 
Iren  brauchen  sich  ihrer  unschätzbaren  Sagen  Ufid  der  in  denselben 
geschilderten  alten  Cultur  nicht  zu  schämen,  selbst  wenn  noch  einmal 
soviel  Derbheiten  darin  vorkämen,  als  wirklich  darin  enthalten  sind. 

Die  Berichtigungen,  die  Stokes  a.  a.  0.  zu  0' Curry' s  On  the  Manners 
and  Customs  of  the  Andent  Irish  giebt,  beziehen  sich  zum  grossen  Tl^eil 
auf  Stellen  des  Fled.  Abgesehen  von  den  bereits  erwähnten  Stellen  sind 
es  die  folgenden  (einzelne  Wörter  übergehe  ich): 

Cap.  5.  dofeised  for  güalaind  Conchobair  „he  rested  on  Conchobar^s 
Shoulder. ^^ 

Cap.  84.     do  orgain  inna  cathrach  „to  wreck  the  burgh.** 
ibid.  mä-s-tat  carait  co-nä-m-usu-ägat:  ma-s-tat  ndmait  co-m-08>r-alat 
„if  they  are  friends,  let  them  not  fight  me;  if  they  are  foes,  Ut  them 


ff 


IX  FIed  Bricrend.  309 

come  to  me.^'  Zu  der  zweiten  Verbalfonn  bemerkt  er:  „77us  is  tJie  most 
wander ful  example  of  pohjsynthesis  that  I  have  yet  met  in  old  Irish: 
co-ni-m-usn-ägat  (Uterally  „ihat'not'me'they'fighf*)  might  ctlmost  be  Basque 
or  Accadian." 

Cap.  85.  adrolaic  a  b^olu  con-dechsad  öen  na  rigthige  inna  croes; 
,Jt  opened  its  jaws  so  that  ane  of  the  palaces  would  go  into  its  guUet." 

Noch  mache  ich  auf  zwei  einzelne  Stellen  aufmerksam: 

1.  Die  Stelle  aus  O^Clery's  Glossar,  mit  tvelcfier  Stokes  das  von  mir 
Ztschr.  f.  Vergl.  Spr.  XXIII  205  angefülwte  cichfs  belegt,  ist  ein  Citat 
aus  Cap.  24  des  Fled  i^S.  263,  11),  für  uns  der  Lesart  und  der  Glosse 
wegen  von  Werth:  As  Cdchulainn  mo  cheile-si  ni  cichis  crithir  fhola,  i. 
ni  ^gcaoineann  braoin  fhola  bhios  coimhdhearg  re  crithir  no  re  drithlinu, 
„C.  is  my  comrade:  he  did  not  complain  of  a  spark  of  blood  i.  e.  a 
drop  of  blood  as  red  as  a  spark'*  (Stokes). 

2.  Vielleicht  aus  einer  anderen  Version  des  Fled  stammt  das  Citat, 
welches  sich  in  O^Davoren's  Glossar  s.  r.  main  i.  cealg  findet  {Three 
Ir.  Gl.  p.  105):  cer  mör  iii  main  dobert  Bricni  {lies  Brlcri)  im  Concubar, 
dorad  a  dö  cobheis  im  €onall  Cernach,  „obwohl  die  List  gross 
war,  die  Bricri  bei  Concubar  anwandte,  so  wandte  er  doch  zweimal 
soviel  bei  Conall  an."     Vgl.  Cap.  10,  p.  257,  14. 


Anhang  IV, 

Einige  Parallelen  zn  Stellen  ans  dem  Fled. 

Die  Volkspoesie  nimmt  keinen  Änstoss  an  der  Wiederholung.  Die^ 
selben  Objecte,  dieselben  Situationen  werden  gern  mit  gleichen  oder 
ähnlichen  Worten  geschildert.     Vgl.  S.  lli. 

Zu  Cap.  2. 

Mit  der  Beschreibung  von  Bricriu's  Haus  ist  zu  vergleichen  die 
Beschreibung  des  Palastes  in  Cruachain,  Cap.  55.  Wie  Bricriu's  Hau>s, 
so  war  auch  Conchobar^s  Palast  in  Emain,  der  berühmte  Craebruad, 
nach  detn  Muster  des  Tech  Midchuarda  in  Temair  gebaut.  Der  Craeb- 
ruad wird  in  der  Sage  „Tochmarc  Emere",  Lü.  p.  121»,  folgender- 
massen  geschildert: 

Is  amlaid  iarom  bü  a  tech  sin  i.  in  Grsebrüad  Choncobuir  fö  inta- 
mail  Tige  Midchuarda:  i.  N6i  n-imda  o  thenid  co  fraigid  and,  tricha 
traiged  i  n-ardai  cech  airinig  cr^duma  böi  is  tig.  Erscar  do  dergibar 
and.  Stlall  archapur  h^  iar  n-ichtur  ocus  tugi  slinded  iar  n-üachtur. 
Imdui  Conchobiitr  i  n-alrenuch  in  tigi  co  süallaib  airgit  co  n-üatnib 
cr^dumaib  co  ligrad  öir  for  a  cendaib  co  n-gemmaib  carmocail  intib, 
CO  m-b^  comsöliis  U  ocus  adaig  inti,   cona  steill  airgit  üasind  rig'  co 


310  IX  Fled  Bricrend. 

ardliss  ind  rigtigi.  In  am  (um  Ms.)  no  büaled  Concobur  co  fleisc  rlgda 
in  st^ill,  contöitis  Ulaid  uli  Mb.  Da  imdai  deac  in  d&  erred  deac 
immdn  n-imdai  sin  imma  cdairt.  No  thelltis  immorro  läith  gaile  fer 
n-Ulad  oc  61  isind  rigthig  sin  ocns  nl  bfd  nech  dib  hi  comchetfaid  alaili. 
Ba  hän  aircech  aibind  no  bitis  laith  gaile  fer  n-Ulad  isin  tig  sin.  Bii  mär  de 
immud  cach  thurcomraic  isind  rigthig  sin  ocus  do  airfitib  adamraib.  Arclisti 
ocus  arsenti  ocus  arcantö  and,  i.  arclistis  errid,  no  chantafs  filid,  arsentis 
cnitire  ocus  timpanaig.     Vgl.  On  the  Mann.  I  p.  CCCXLVII,  III  365. 

Zu  Cap.  45—53. 

In  sehr  ähnlicJ^er  Weise  wird  in  derselben  Sage  „Tochmarc  Entere" 

Cuchulainn's  Erscheinung  zu  Wagen  geschildert,  Lü.  p.  122*: 

„Fecced  öen  uaib"  for  Emer  ,,cid  do  thset  innar  n-dochom." 
„Atchiu-sa  ^m  and"  for  Ffal  ingen  Forcaill  „da  ech  commora  comalli 
comchroda  comluathu  comleimnecha  biruich  ardchind  agenmair  allmair 
gablaich,  gopchdil    düalaich    tullethain  forbrecca   fosenga  forlethna 

5  forräncha  casmongaig  casschairchig.  Ech  liath  lesslethan  lond  I6ath 
luamnach  londmar  lugl^imnech  lebormongach  maignech  tomech  tros- 
mar  tüagmong  ardchend  uchtlethan  lasaid  föt  fondbras  fochoirse 
focruafd  foacruib  calath  cethardu  dogrind  almai  ^nlathi  lüth  büada 
beraid    rith   for    s^t    foscain    üathu    ech   n-anailche,   diblech   tened 

10  trichemruaid  tennes  a  crses  glomarchind  fil  do  desfertais  in  charpait 
Araile  ech  cirdub  cruaidchend  cruind  cöelcossach  calethan  coblüth 
dlan  düalmar  dulmar  ddalach  druimlethan  dronchöechech  maignech 
aignech  bairrnech  balccemnech  balcbt^imnech  lebormongach  casmongach 
scdaplebor  dronduaiach  tullethan  grind  imma  dig  iar  nith  aigi  ech 

15  in  iath,  mo  scing  srathu  sr^id  sergi  s^tid  maige  midglinne.  Ni  fagaib 
and  imdoraid  hi  t(r  omnärfad  röot.  Garpat  fidgrind  fethaide,  dia 
n-droch  finna  umaide.  Slthbe  find  findairgit  co  fethain  findniine. 
Gret  urard  dr^sachtach,  sl  chreda  cromglindne.  Guing  drumnech 
dronorda.    Da  n-all  düalcha  dronbudi.    Fertsi  crüadi  colgdirgi.    Fer 

20  bröenach  dnb  isin  charpu^  as  aldem  di  feraib  hErerni.    Fdan  dun 

-  corcra  cöicdiabail  imbi.    E6  6ir  intslaide  üas  a  bau  bruinnechur  Ina 

äthaurslocnd  frimben  (sie)  luthu  la^  balli.    Leni  gelchulpatach  co  n- 

derginliud   oir  forlasrach.     Secht   n-gemma   deirg  dracondai  for  14r 

cechtar  a  dimcaisen.    Da  n-gruad  gormgela  croderga  do  fich  uibllch 

95  tened  ocus  analaich.  Do  fich  ruithen  serci  ina  dreich.  At&  lim  ba 
fräs  do  nemannaib  ro  laad  ina  chend.  Dubithir  leth  dabfolach 
cechtar  n-ai  a  da  brüad.  Glaide&  orduimd  i  n-ecrus  sesta  for  a  dib 
äliastaib.  Gai  gormrtiad  glac  thomsidi  la  faga  Uig  fobartach  for 
crannaib   roiss   rüamantai   hi   cengul   da  creit  cröncharpait.     Scfath 

so  corcorda  co  comroth  argit  co  tüagmilaib  öir  das  a  dib  n-imdadaib. 
Focheird  h(ch  n-erred  n-indnse  immad  cless  comluith  das  a  errid 
öencharpait.    Ära  ar  a  bälaib  isin  charput  sin  araile  forseng  finfota 


IX  Fled  Bricrend.  311 

forbrec.  Falt  forchas  forrüad  for  a  rouUuch.  Gipne  fiudruine  for  a 
etan  Däd  leced  a  folt  füa  agid.  Cüachi  di  ör  for  a  dib  cdladaib  hi 
taircellad  a  folt.  Cochline  ettech  immi  co  n-urslocud  for  a  dib  n- 
uiendnaib.    Bruitne  di  dergör  iua  läim  dia  tairchelland  a  eochu. 

Die  Rosse  werden  in  diesem  Stücke  zweimal  geschildert,  zuerst  beide 
zusammen  der  Schilderung  von  Loegaire's  Rossen  entsprechend  {Cap.  45), 
und  dann  einzeln,  wie  Cuchulainn's  Rosse  im  Fled  {Cap.  49  und  50). 

In  der  Sage  „Siahurcharpat**  Conculaind,  herausgegeben  und  über- 
setzt von  O'Beirne  Crowe,  Journ.  R.  Hist.  Arch.  Soc.  Irel.  1871  ^371 
werden  Cuchulainn^s  Rosse  gleichfalls  wie  Loegaire's  Rosse  im  Fled 
geschildert  {LU.  p.  113»). 

Ein  interessanter  Nachklang  dieser  Schilderungen  findet  sieh  in 
Macpherson's  Fingal,  Duan  I  Vers  341  /f.  (ed.  Clerk). 

lieber  deti  irischen  Kriegswagen  handelt  eingehend  O'Beirne  Crowe, 
a.  a.  O.  p.  413  —  431,  und  im  Änschluss  daran  p.  432  —  448  von 
Cuchulainn's  Kampfeskunststücken,  den  sogenannten  cless,  die  in  unserem 
Texte  Cap.  30  erwähnt  werden. 


Anhang  V. 

Fled  Brierend  oeus  Loingres  Mae  n-Bul  n-Bermait, 

So  in  der  Ueberschrift,  *H.  2,  16  Trin.  Coli.  Dubl.  col.  759,  im  Texte 
selbst  finde  ich  col.  761,  26,  col.  762,  9  und  col.  764,  39:  cid  ruc  tri  maccu 
Duil  Dermait  asa  tir,  col.  763,  25  ingen  Dtiil  Dermait,  col.  765,  7  dothea- 
gait  iBTOfn  meic  Duil  Dermait  dia  tir.  Mit  Bezug  auf  das  S.  236 
Bemerkte  theüe  ich  hier  den  Anfang  dieser  Sage  nach  Professor  Atkin- 
son's  Abschrift  mit. 

Bai  ri  amra  for  Ultaib  i.  Conchobar  mac  Nesa  ainm  in  rig. 
Doronad  recht  lais  iar  n-gabail  rigi,  adaig  cach  errid  do  biathad  Ulad 
Vir  n-aidche  no  ceathra  haidchi  do  rig  i.  adaig  cach  raithi  IUI  hoic- 
thigemd  imman  aidchi.  Ba  si  airighidh  Ban-Ulad  o  mnai  ind  fir  las  n- 
denta  ind  fled,  i.  secht  n-daim  octts  VII  tuirc  ocris  VII  n-dabcha  ocutS 
YII  n-ena  oeus  VII  tindi  ocus  VII  tulchuba  ocus  VII  muilt  denma 
oeus  YII  n-glainim  ocus  YII  ine  ochta  (?)  cona  fotha  d'iasc  ocus  di 
enaib  ocus  lubib  octis  ilmblasaib.  Dorochair  fecht  n-and  iarom  do 
Bricriu  Nemthenga  denam  na  fledi.  Dofuchta  adai  na  fleidi  ocus 
ro  linad  ind  aradach  Conchobar,  ar  ba  de  bui  aradach,  fobith  romboi 
arad  frise  anechtur  ocus  medon,  ocus  is  amlaid  fodailte  eisen:  Atarugat 
randaire  Conchobair  do  roind  in  bid  ocus  din  na  dailemain  da  dail 
iona  cornia.    Dos  n-deicce  Bricriu  Nemthentra  assa  imdse  u.  s.  w. 


X. 

Die  irische  Handsclirift  des  Klosters  St  Paul 

in  Kämthen. 


Dass  eine  Handschrift  des  Klosters  St.  Paul  bei  Unter- 
drauberg  in  Käratheu  einige  altirische  Texte  enthält,  ist  zuerst 
durch  Mone  bekannt  geworden.  Mone  sah  und  copirte  aber 
nur  die  auf  dem  letzten  Blatte  der  Handschrift  befindlichen 
Texte.  Er  überliess  seine  Abschrift  Wh.  Stokes,  und  dieser 
publicirte  sie  in  den  Goidelica,  1.  Aufl.  pag.  38,  2.  Aufl.  pag.  176. 
Stokes  war  im  Mai  1871  selbst  in  St.  Paul,  konnte  aber  die 
Handschrift  nicht  finden.  So  stützt  sich  seine  Publication  auch 
in  der  2.  Ausgabe  nur  auf  Mone's  Abschrift,  deren  Ungenauig- 
keiten  er  zum  Theil  durch  treffliche  CoiTecturen  verbesserte. 
Vor  Kurzem  ist  die  Handschrift  von  Dr.  Holder,  Bibliothekar 
in  Karlsruhe,  wieder  aufgefunden  worden,  als  derselbe  in  St 
Paul  nach  althochdeutschen  Glossen  suchte.  Holder  entdeckte 
zuerst,  dass  auch  auf  dem  ersten  Blatte  der  Handschrift  sehr 
werthvoUe  altirische  Texte  stehen,  und  er  hatte  die  Güte,  mir 
nicht  nur  seine  Entdeckung  sofort  mitzutheilen,  sondern  auch 
sofort  alles  Irische  facsimilirend  abzuschreiben,  die  ersten  Stücke 
sogar  zweimal,  und  mir  zuzusenden.  Seitdem  habe  ich  die  Hand- 
schrift selbst  gesehen  und  ihre  irischen  Theile  melirmals  sorg- 
fältig collationirt,  so  dass  ich  den  Wortlaut  derselben  correct 
wiedergeben  kann.    Mone's  Abschrift  der  Stücke  HI,  IV  und  V 


X  Codex  St.  Pauli.  313 

war  nicht  fehlerfrei;  auch  war  die  in  IV  Vers  2  erst  von  Stokes 
durch  Conjectur  ergänzte  Halbzeilc  von  Mone  nur  übersehen 
worden. 

2.  Der  in  Rede  stehende  Codex  St.  Pauli  hat  auf  dem 
Rücken  zwei  verschiedene  Signaturen,  in  der  Mitte  auf  breiterem 
Schilde  LXXXIV,  unten  auf  kleinerem  Schilde  See.  XXV.  d.  86. 
Die  letztere  Signatur  bezeichnet  die  gegenwärtige  Nummer  der 
Handschrift 

Die  Handschrift  ist  in  Octav  und  besteht  nur  aus  einer 
Quatemio,  deren  Bogen  nach  Art  eines  modernen  Heftes  geheftet 
sind.  Vorn  angeklebt  ist  ein  kleineres,  feines,  nur  auf  einer  Seite 
beschriebenes  Blatt  einer  alten  Bibelhandschrift  (Matth.  22.), 
den  Umschlag  bildet  beschriebenes  Pergament.  Die  irischen 
Texte  stehen  sämmtUch  auf  der  untersten  Lage,  also  auf  dem 
ersten,  und  dem  letzten  Blatte  der  Quatemio,  und  zwar  auf 
pag.  2  und  pag.  8,  das  vorgeklebte  Blatt  nicht  mit  gerechnet 
Sie  sind  sämmtlich  von  einer  Hand  geschrieben,  wenigstens 
lassen  sich  keine  wesentlichen  Unterschiede  in  der  Schrift  nach- 
weisen. Unbedeutende  Unterschiede  erklären  sich  daraus,  dass 
die  einzelnen  Stücke  zu  verschiedenen  Zeiten  eingetragen  worden 

sind.  So  haben  z  B.  die  Texte  I  auf  dem  ersten  und  HI  auf  dem 

» 

letzten  Blatte  etwas  grössere  Buchstaben,  so  ist  ferner  V  mit 
einer  besonders  guten  Feder  geschrieben.  Die  Texte  auf  der 
letzten  Seite  sind  naturgemäss  mehr  vergilbt,  als  die  auf  der 
zweiten  Seite  befindlichen. 

Der  Inhalt  der  übrigen  Theile  des  Heftes  ist  sehr  verschie- 
dener Art.  Wir  finden  auf  der  ersten  Seite  den  Anfang  eines 
Virgilcommentars*,  wir  finden  weiterhin  ein  griechisches  Voca- 
bular  und  griechische  Declinationsparadigmen**,  ferner  einen 
kurzen  Abschnitt  Astronomie  mit  einer  Zeichnung,  namentlich 


*  Beginnt:  Locus  tempus  joersona  in  hac  arte  Aeneidos  quaerendi 
sunt  et  causa  scribendi. 

**  Zum    Theil   freilich   fehlerhaft,    z.   6.   feminina   sie   declinantur 
7  ywti  tfjg  yvvTjg  u.  8.  w. 


314  X  Ck)dex  St.  Pauli. 

aber  eine  Anzahl  bekannter  lateinischer  Hymnen.  Es  scheinen 
diese  Blätter  ein  Sammelhefb  gewesen  zu  sein,  dessen  bunter 
Inhalt  noch  jetzt  Zeugniss  ablegt  von  den  vielseitigen  Interessen 
des  namenlosen  Klosterbruders.  Die  Persönlichkeit  desselben 
wird  aber  lebendiger  für  uns,  wenn  wir  annehmen  dürfen,  dass 
die  Texte  I  und  II  sich  auf  ihn  beziehen,  dass  er  das  Ich  der- 
selben ist.  Leider  ist  mir  die  Bedeutung  einiger  Wörter  un- 
bekannt geblieben,  so  dass  ich  hier  darauf  verzichte,  von  seineu 
Wünschen  und  von  seinem  freundschaftlichen  Verhältnisse  zu 
„Pangur  Bän"  genauer  zu  berichten.  Eins  aber  könnten  wir 
ihm  nicht  vergeben,  wenn  er  nämlich  auf  der  letzten  Seite  irische 
Verse  weg  radirt  hätte,  mn  auf  dem  frei  gewordenen  Räume 
xid-aQtCXTjq  zu  decliniren.  Eine  Rasur  hat  auf  dem  mittleren 
Theile  der  Seite  stattgefunden.  Da  nun  das  über  xtd-agiörrig 
stehende  Gedicht  (Is  en  immo  n-iada  säs)  im  Buch  von  Leinster 
mehr  als  zwei  Strophen  hat  (s.  Goid.*  p.  180),  so  liegt  die 
Vermuthung  nahe,  dass  die  in  unserer  Handschrift  fehlenden 
Strophen  weg  radirt  worden  sind.  Sicher  ist  diese  Vermuthung 
insofern  nicht,  aU  auch  die  zwei  vorhandenen  Strophen  auf  einer 
alten  Rasur  zu  stehen  scheinen;  auch  zwischen  den  Zeilen  von 
Text  III,  mit  dem  die  letzte  S6ite  beginnt,  lassen  sich  an  einigen 
Stellen  Rasuren  wahrnehmen.  Text  V  (Aed  oll),  auf  dem  unteren 
Theile  der  Seite,  steht  nicht  auf  Rasur.  In  den  Schriftzügen 
aber  und  in  der  gelben  Farbe  der  Tinte  sind  sich  die  drei  Texte 
der  letzten  Seite  gleich,  während  das  in  der  Mitte  stehende 
xt&'CtQiöTijg  und  die  daneben  geschriebenen  lateinischen  Zeilen 
(quod  ab  initio  aetherea  corpora  sensibilia  sunt  angeli  etc.)  in 
schwärzerer  Schrift  erscheinen. 

3.  In  der  altirischen  Schrift  hat  man  sich  besonders  vor 
Verwechselung  des  a  und  u  zu  hüten.  Das  gewöhnliche  offne 
a  ist  durch  die  Form  des  ersten  Strichs  leicht  vom  u  zu  unter- 
scheiden. Es  giebt  aber  einen  anderen  Buchstaben,  der  fast 
ganz  wie  ein  deutsches  kleines,  steif  geschriebenes  n  aussieht, 
von  dessen  ausnahmsloser  Geltung  als  a  ich  mich  erst  durch 
Zusanmienstellung  aller  Wörter,  in  denen  er  vorkommt,  über- 


X  Codex  St.  Paali.  315 

zeugt  habe.*  Die  oben  geschlossene  Form  des  a  findet  sich 
weder  in  den  irischen,  noch  in  den  lateinischen  Theilen  dieser 
Handschrift,  mit  einziger  Ausnahme  eines  lateinischen  Hymnus, 
der  schon  deshalb,  aber  auch  aus  anderen  Gründen,  von  einer 
anderen  (nicht  irischen)  Hand  herrühren  muss.  Vereinzelt  kommt 
Yor,  a  an  m  (MaUng),  a  und  i  an  n  unten  angesetzt.  Die  Aspira- 
tion der  Tenues  ist  fast  stets  durch  zugesetztes  h  bezeichnet 
(ch,  th),  nur  choin  in  I  und  iarfachta  in  V  ist  mit  dem  griechi- 
schen Zeichen  des  Spiritus  asper  geschrieben. 

Abkürzungen  sind  um  so  seltner,  je  älter  die  Handschrift 
ist.  In  diesen  irischen  Texten  ist  nur  m  einige  Male  durch  den 
bekannten  Hakenstrich  über  dem  vorhergehenden  Buchstaben 
ersetzt,  n  dagegen  niemals  abgekürzt  geschrieben.  Regelmässig 
abgekürzt  geschrieben  ist  ocus,  vereinzelt  mac  (durch  m  mit 
gewundner  Linie  daiüber),  con  (durch  umgekehrtes  nach  links 
offnes  c),  femer  ri  (durch  hochgestelltes  i,  in  primda  V  13).  Der 
vor  Media  und  Vocal  erhaltene  Nasal  des  Auslauts  ist  in  III,  IV, 
V  durch  einen  Punkt  markirt  Das  Ende  der  1.  Halbzeile  ist 
durch  einen,  das  Ende  der  2.  Halbzeile  einer  Strophe  ist  durch 
zwei  Punkte  bezeichnet,  besonders  regelmässig  in  III,  IV,  V. 

In  diesen  Texten  habe  ich  jede  Abküizung  durch  cursiven 
Druck  angedeutet. 

Fol«  1,  pagr*  2. 

Die  Stücke  I  und  II  nehmen  die  untere  Hälfte  von  pag.  2 
ein,  zusanmien  20  Zeilen  (die  obere  Hälfte  hat  19  Zeilen, 
lateinisch).  Sie  waren  bisher  noch  nicht  bekannt.  Interpunction 
in  I  wie  in  der  Handschrift.    Besonders  wichtig  sind  in  H  die 


*  Dieses  a  (nur  hier  durch  carsiven  Drack  bezeichnet),  steht  in  folgen- 
den Wörtern:  I  nalla,  brach,  brain,  fraig,  tairi,  adcear,  rothcaither,  adcear; 
U  cechtar,  caraim,  lebran,  caraid,  huaraib,  gal,  doraid,  frega,  comlan, 
doraid,  caraid,  oenuran,  Idu,  doraid;  III  cldn,  lan,  glannaib,  conecestar; 
IV  lestar,  crann,  lestar,  alaind;  V  comros,  tugaib,  farclu,  cach,  mrugaib, 
Diarmata,  iarfachta,  loedib,  nuabla,  ginn,  orddain,  üallann,  nach,  cblan* 
daib,  cualann,  flaith,  rfgaib,  gaibtir,  laitb. 


316  X  Codex  St.  Pauli. 

Formen  cein  Vers  2,  8  und  10,  cosin  Vers  4  anstatt  fein,  fesin 
(selbst);  sie  gehören  zu  canisin  cadesin  Gr.  Gelt.  p.  367. 

L 

Adguisiu  fid  nallabrach  ocus  arggatbrain  etir  teiüd  ocus  fraig. 
Ädguisiu  na  tri  turcu  terciL  tairi  siabair  mochondäil  co  n-ith 
ocus  mlicht  neich  arindchuiriur. 

ma  rom  thoicther-sa  inso  rop  ith  ocus  mlicht  adcear. 

manim  rothcaither  ropat  choin  altai  octis  ois  ocus  imthecht  siebe    5 

ocus  oaic  feno  adcear. 

n. 

Messe  ocus  Pangur  Bau     cechtar  näthar  fria  saindän 

bith  a  menma-sam  fri  seilgg    mu  menma  cein  im  saincheirdd. 

Caraim-se  fos  ferr  cach  clü     oc  mu  lebran  leir  ingnu 

ni  foirmtech  Mmm  Pangur  Bän     caraid  cesin  a  maocd4n.      4  10 

0  ru  biam  scel  cen  scis     innar  tegdais  ar  n-oendis 
taithiunn  dichrichide  clius    ni  fristarddam  amdthius. 

Gnäth  huaraib  ar  gressaib  gal    glenaid  luch  inna  lin-sam 
OS  me  dufuit  im  lin  chein     dliged  n-doraid  cu  n-droncheill.  s 

Fuachaid-sem  fri  frega  fal     a  rose  anglese  comlän  15 

fiiachimm  chein  fri  fegi  fis    mu  rose  reil  cesu  imdis. 

Faelid-sem  cu  n-dene  dul    hi  n-glen  luch  inna  gerchrub 

hi  tuGU  cheist  n-doraid  n-dil    os  me  ebene  am  faelid.  is 

Cia  beimmi  amin  nach  re    ni  derban  cäch  a  chele 

caraid  cechtar  n&r  a  dän     subaigthius  a  öenur&n.  20 

He  fesin  as  choim  sid  dä.u    in  muid  dun  gni  cach  oen  l&u 
du  thabairt  doraid  du  gle    for  mu  mud  cein  am  messe.        i6 


7  n&dar  mit  Pu/nktum  delens  unter  d,  und  th  über  dem  d  Ms. 
13  zwischen  glen  und  aid  ein  kleines  Loch  im  Ms. 
20  caraid  ist  ausgestrichen  und  darüber  von  derselben  Hand  maith  lit 
gesclmebcfh. 


X  Codex  St.  Pauli.  317 


FoL  8,  pag.  2. 

Die  Verse  HI  und  IV  nehmen  hinter  einander  den  oberen 
Theil  der  Seite  ein,  und  zwar  III  mit  fünf  Zeilen,  darüber  links 
der  Name  Suibne  Geilt,  IV  mit  drei  Zeilen,  darüber  links  der 
Name  Mal  in g.  Dann  folgt  (auf  der  Rasur)  die  Declination  von 
xtd-aQtöTTjg,  rechts  daneben  eine  neunzeilige  schmale  Columne 
Latein.  Den  unteren  Theil  der  Seite  füllt  mit  zwölf  Zeilen  das 
Gedicht  Aed  oll  (V).  Diese  Texte  JII,  IV  und  V  finden  sich 
gedruckt  und  bearbeitet  in  Stokes'  Goidelica*  p.  176 — 182. 

m  und  iv. 

Gedicht  III  bezieht  sich  auf  ein  irgendwie  bemerkenswerthes 
Haus,  und  könnte  in  dieser  Beziehung  an  das  zweite  der  Gedichte 
im  Mailänder  Codex  erinnern,  Goid.*  p.  19.  Suibne  ist  der 
Name  eines  Königs,  der  in  der  Schlacht  von  Magh  Rath  den 
Verstand  verlor  (Battle  of  Magh  Rath,  ed.  O'Donovan,  p.  231) 
und  daher  den  Bemamen  Geilt  erhielt.  Die  Schlacht  von  Magh 
Rath  ist  nach  dem  Chron.  Scot.  im  Jahre  636  geschlagen  worden. 
Der  Vers  3  erwähnte  Gobban  war  ein  berühmter  Baumeister 
derselben  Zeit,  von  dem  O'Curry,  On  the  Mann,  und  Cust.  III 
p.  34  ff.  berichtet.  Sein  Name  ist  besonders  verknüpft  mit  einem 
Bethause,  welches  er  aus  einem  Theile  eines  grossen  Eibenbaumes, 
der  umgestürzt  war,  für  St.  Moling  baute.  Sollte  dieses  Haus 
gemeint  sein?  St.  Moling's  Name  steht  über  dem  nächsten 
Gedichte.  Als  Suibne  bei  Tech  Moling  (das  ist  eben  dieses 
Haus)  von  Mongan,  Moling's  Schweinehirten,  ermordet  worden 
war,  Hess  ihn  Moling  daselbst  begraben.  Moling  soll  in  den  90er 
Jahren  des  7.  Jahrhunderts  gestorben  sein.  Die  Personen  Suibne, 
Goban,  Moling  stehen  also  in  Beziehung  zu  einander,  und  es  ist 
nicht  ohne  Interesse,  dass  sie  in  einer  Handschrift  des  8.  Jahr- 
hunderts, deren  Schreiber  also  ihrer  Zeit  nahe  stand,  erwähnt 
werden.  Warum  steht  aber  Suibne's  Name  über  Gedicht  III? 
etwa,  weil  er  in  der  von  Goban  gebauten  Kirche  begraben 
worden  ist?  Die  Yforie  barr  edin  (?)  stehen  in  der  Handschrift 


318  X  Codex  St.  Pauli. 

nicht  unmittelbar  neben  Suibne  Geilt,  wie  es  nach  Goid.*  p.  180 
scheinen  könnte,  sondern  wie  eine  Glosse  über  hi  Tüaim  Inbir. 

üeber  Gedicht  IV  steht  der  Name  Maling,  den  Stokes 
in  Muling  corrigirt;  mit  Unrecht,  wie  mir  scheint,  denn  Maling 
steht  der  gewöhnlichen  Form  Moling  ebenso  nahe  als  Muling. 
Nach  Stokes,  Goid.^  p.  179,  und  O'Curry,  On  the  Maim.  and 
Cust.  III  p.  47,  bilden  diese  zwei  Strophen  einen  Theil  eines 
längeren  Gedichtes,  das  sich  vollständig  im  Buch  von  Leinster, 
im  Buch  von  Ballymote,  im  Buch  von  Lismore  und  in  dem 
Bodleian  Codex  Land.  610  findet.  Stokes  theilt  das  ganze 
Gedicht  und  die  Legende  a.  a.  0.  aus  dem  Buch  von  Leinster 
mit  Die  beiden  Strophen  stehen  daselbst  in  umgekehrter  Ord- 
nung, auch  zeigt  Vers  4  im  Wortlaut  eine  starke  Abweichung. 
Nach  der  Legende  war  nicht  etwa  Maling  der  Autor  des  Gedichtes, 
sondern  keine  geringere  Person  als  der  Teufel,  der  durch  Maling*s 
Frömmigkeit  in  dichterische  Begeisterung  gerieth. 

In  III  ist  nur  der  erste  Halbvers  schwierig.  Monc  las 
Mairiu  clun,  Stokes  conjicirte  Mairiu  dun  „There  remains  a 
fort"  (?).  Die  Handschrift  hat,  mir  nicht  minder  unverständlich, 
mairiu  clän,  fast  ohne  Zwischenraum;  das  cl  ist  ganz  sicher. 
Vers  fünf  steht  in  der  Handschrift  deutlich  inna  fera  flechod, 
was  Stokes  jetzt  „wherein  pours  not  moisture"  übersetzt.  In  IV 
ist  die  Vershälfte  2^  in  bekannter  Weise  auf  einen  leeren  Raum 
am  Ende  der  vorhergehenden  Zeile  geschrieben.  Die  Länge- 
zeichen, die  ich  abweichend  von  Stokes -Mono  gesetzt  habe,  sind 
deutlich  in  der  Handschrift  sichtbar. 

UI. 

Suibne  Geilt 

Mairiuclän  hi  Tüaim  Inbir    ni  Idn  techdais  bes  sestu 

cona  retglannaib  areir     cona  grein  cona  escu. 


III.  1»  Mairia  clän  Cod.  clun  Mone^  dün  St.    über  hi  Tüaim  Inbir: 
barr  edin  Cod.  ib  sestu  Mone.  2»  cona  retglannaib  Cod,  conar 

et  glannaib  Mone    areir  Mone  2^  grein  Mone 


X  Codex  St.  Pauli.  319 

Gobban  durigni  in  sin     conecestar  duib  astoir 

mu  chridecan  dia  du  nim    is  he  tugatoir  rod  toig.  4 

Tech  inna  fera  flechod     maigen  na  äigder  rindi 
soilsidir  bid  hi  lugburt     ose  cen  udnucht  nimbi.  • 

IV. 
Maling. 

Is  en  immo  n-iada  s&s     is  nau  thoU  diant  eslinn  goas 
is  lestar  fds  is  crann  crin     nad  deni  thoil  ind  rig  thuas. 

Is  6r  n-glan  is  nem  im  grein     is  lestar  n-arggit  cu  fin 

is  son  is  alaind  is  noeb     cach  oen  dugni  toil  ind  rig.  i 

Im  Buch  von  Leinster  lauten  diese  Verse  nach  Stokes: 

Is  ör  glan  is  nem  im  grein     is  lestar  argait  co  fin 
is  angel  is  ecna  nöeb    cech  oen  dognf  toil  ind  rfg. 

Is  en  imma  n-iada  säs     is  no  toi  diancslind  güas 
is  lestar  fds  is  crand  crin    nadeni  toil  in  rig  thüas. 

V. 

Dieses  Gedicht  ist  ein  Lobgedicht  auf  einen  Kräiig  Aed, 
von  Leinster,  wie  man  aus  einigen  geographischen  Angaben 
ersieht  Eine  Uebersetzung  von-  O'Curry  ist  Goid.*  p.  177  ab- 
gedruckt und  von  Stokes  mit  werthvoUen  Verbesserungen  und 
Anmerkungen  versehen.  Eine  etwas  abweichende  Version  von 
O'Curry's  Uebersetzung  findet  sich  On  the  Mann,  and  Cust.  III  p.  47. 

Aed  oll  fri  andud  n-ane     Aed  fonn  fri  fuilted  feie 
indeil  delgnaide  as  chöemem     di  dindgnaib  Roeremi  rede. 


III.  5»  inoa  Cod.  hira  Mone,  hioa  St.  6^  udnacht  St 

IV.  Muling  St.  1"  en  Mane.  sar  Mone,  84s  St.  1^  nan 
J^one,  nau  St.  2»  fas  Mone  2^  nach  digni  toil  indrig  tuas  St. 
sb  sin  Mone,  ffn  St.           4*>  dignf  Mone    rig  Mone. 

y.  1^  feie  Mone  2«  Das  auslautende  e  ijon  delgnaide  ist  im 

Cod.  kaum  lesbar. 


320  X  Ck)dex  St.  Pauli. 

In  chlf  comras  cond  credaii    ollmas  fii  thocaid  tugsdb 

du  farclu  sech  cach  n-dine    di  Moisten  mine  mnigaib.  i 

Mac  Diarmata  dil  dam-sa    cid  iar£achta  ni  insa 
a  molad  maisaiu  mä.eiiib    iüaidfidir  14edib  limm-sa. 

Inmain  n-airnn  ni  tat  nuabla     Aeda  nad  airdlig  digna 

in  cruth  glan  clü  nad  chlithe     dia  n-duthoig  Liphe  ligda.      s 

Aue  Muiredaich  centhain    all  togu  fri  orddain  üallann 
aue  ni  frith  nach  ammail     na  rig  di  chlandaib  Gualann. 

■ 

Ind  ilaith  iss  ed  a  orbbae     cach  maith  do  de  no  arddae 

in  gas  fine  cen  didail     di  rigaib  massaib  Marggae.  is 

Is  bun  cruinn  mäir  miad  soerda    fri  bä.ig  is  bünad  prunda 
is  gasne  arggait  arddbrig     di  chlaind  cheit  rig  ceit  rignae. 

Oc  cormaim  gaibtir  düana    drenga  itir  dreppa  d4ena 
arbeittet  bairtni  bindi     tri  laith  linni  ainm  n-Aeda.  le 

Aed  oll. 

4»   dine  Mone  g^  luaid  fidir  Mone  7»  nit  in  der  Zeüt, 

darüber^  weil  offenbar  i^ergessen,  at  Cod,  nit  ut  Mone.  9»  centhain 

Cod.   centhair  St.  9^   orddain    Mone,   orddain  St.  13^   bünad 

prlmda  Cod.  biinad  phfnda  Mone        i4^  c^it  rigna  Mone,  c^it  rignSB  St. 
16^  dsena  Mone  le*  arb'ertet  Mone. 


Nachträge  aus  HandschrifteiL 


I.  IHe  Hymnen. 

Die  folgenden  „Varioits  Beadings  of  the  Franciscan  Ms.  of  the 
Liber  Hymnarum,  naw  preserved  in  the  Library  of  the  Monastery,  Mer- 
ckant's  Quay,  Dublin"  verdanke  ich  der  Gute  von  Whüley  Stokes. 


Hy.  1. 

8  immon  tesat  ar  thedmaim 

9  ioseph  anöser 

11  deghthöisech . .  dria  rubrum 
13  ron  snade 

17  doringrat 

18  dorforslaigset  [sie) 

19  cach  dibtrobach  {sie) 
22  a  luctluct  (n'c) 

27  Buaidsinm 

28  soerais . .  limpha 

29  corrodi 

31  flathem  nime  löcharnaig  ardond- 
rosgset  {sie)  diar  trogi 

33  faides 

34  dorroiter . .  r^moind 

36  robbem  oftSi"  4f|pethbethaid 

37  monor 

38  snaidsium  degrig  tomthach 

39  a   fiado    roör    ra    firthar  in 
guide  seo 

40  na  Bcnili  seo 

44  in  flaith  / 

45  To  bem  cen  es  illetha 

47  cen  dibdad  {sie) 

48  liamathair  .  .  ria  sluag  nenma 
diar  s^nad 


51  Brigte 

54  Adamnain 

55  foisam . .  commairche. 

Hy.  2, 

1  g^nair . .  issed 

3  fisse 

4  mac  Galpuim  . .  Otidi 

5  bliadna  hi  fognam  . .  tomled 

6  Eothraige  .  .  cethartbrebe  dla 
fognad 

7  Milcon  tessed 

8  a  choiss  . .  marait  dia  ses 

9  ba  amra 

10  farcaib, 

11  indib 

14  menic  itchithe  i  fisib 

15  £rinn 

16  angarma  macraidi 

17  in  nöeb 

18  tintarad  . .  hörend 

20  CO  ti  aniartaige 

21  Lo^gairi  tichtu 

22  ind  aitsine        ^ 

23  combebai . .  innarba 

24  sech  threba  döeni 

25  abcoilips  na  tri  coicait 

21 


322 


26  batsed 

27  sine  dofess  aidche  illinnib 

28  indinnib 

30  cech  n-aidche . .  fognia 

31  foid  for  leic . .  imme 

32  corthe . .  ni  leic  . .  i  timme 

33  soBcela  do  chach 

34  dosfuisced 

35  Scottaib . .  sseth 

36  CO  tisat  do  brdth 

37  huile  la  cfsel 

38  in  tarmchoBsal  isin  mör  c  h  u  t  h  e 
n-fsel 

39  conda  tanic . .  gsethe 

40  pridchaiss  tri . .  do  thaatbaib 

41  h£rend  b4i . .  adorta :  s  idla 

42  ni  chraitset . .  trinote  fire 

43  rigi 

44  Lethglaisse . .  cid  dithrab 

45  dia  m-böi . .  do  Mache 

46  ar  a  chend . .  lathe 

47  fadess 

48  mane..  assin  tein  adgalastar 

49  ordan  do  Mache 

50  do  guide 

51  doroega . .  do  ch&ch 

52  illathiumesaregaitfirhErend 

53  anaiss . .  dia  sea 

54  mosnicfed 

55  samaigess  crfch  .  .  amacatea  .  . 
oca 

56  cend  . .  soilse  . .  fota 

57  Gan4n 

58  assuith . .  grfan  . .  adfet 

59  hüair  assuith  la  hEssu 

60  fri  hetsect 

61  einrieb  . .  sa 

62  in  cetuil  fosrolaic . .  cä.ch 

63  anim  . .  ssethaib 

64  angeil 

66  connucaibset 

67  nuabair . .  ro  m^nair 

68  bith  iDgellius  . .  ing^nair 


primapstal 


Hy.  3. 

1  Admunemmar  . 
hErend 

2  baitses  gentlide 

3  Eathaigestar 

4  diumsachu 

6  hErend  iathmaige 

7  guidmit  Pat. 

8  donesmart 

10  la  hitge  .  .  primapstail. 

Hy.  4. 

1  b^  .  .  bruth  örda  öiblech 

2  donf^ 

3  ron  söera 

4  retnond 

7  ind  frög  .  .  conorddon  adbil 

8  biam  .  .  inbaith 

10  rfgda 

11  i  cilic 

12  ron  söera. 

Hy.  5. 

1  ni  cair  .  .  sfasair 

2  ind  noeb 

3  n-^cnaig  ^taide  .  .  conuasai 

4  ruirech 

5  ni  pu  char  .  .  brigach 

6  nathir  bäimnech  .  .  dö 

7  erneisi 

8  nir  bo  .  .  in  domun 

9  ni  bo . .  c&in  böi . .  tn&agu 

10  arautacht . .  alüagn 

11  ni  bu  argech  eirl^be..med6n 

12  do  thnathaib  dascnam 

13  s^mud . .  conhüala 

14  dil  as  comtig  fri  dAma 

15  fo  huair . .  calle  aas  chüid 

16  ba  mend  . .  ro  clos  a  itge 

17  tres.  .ro  sasat 

18  Bceöil 

19  snecta 

20  sseth 


323 


21  sanct  suanach  . .  uarach 

22  ni  hosena . .  dibad  bethad  c^ 

23  danct  Brigti 

24  ar  nl  dernta  ar  dani  carm  i 
coala  cluas  nach  bi 

25  föided.  .c^teim 

26  nie  geib 

27  alluct   Balle  . .  fescur . .  a  coscur 

28  säthech  . .  cü  . .  ni  bu 

29  latbi  büana  .  .  frlth  .  .  and  .  . 
cr&bdig 

30  bat  ar  caidcbi  na  gort . .  fon  m- 
bitb . .  anbig 

31  nir  bu  diur 

32  man  bad  forarair 

33  caircha 

35  rodascaid  Brigtse 

36  huade  a  trat 

37  is  dorn  sous  . .  gänai 

39  comaill 

40  amro  . .  don  cbloich 

41  ni  ru  rimo  ni  airmo..ddil 

42  comtar  . .  a  di  düil 

43  BrigtSB 

44  a   Uim   asa   14im   comtar  r4il 
accomlabra 

45  s^nastar . .  rodoglinnestar 

46  ni  con  millestar 

47  dotlncbestar  don  luct 

48  a  mafarta 

49  in  clam  gade  ailges 

50  forclu  na  löeg . .  forclu  na  m-bo 

51  a  charpat  fo  thuaid  do  br ig 

52  alloeg . .  alloeg 

53  dodaascensat . .  ro  dos  cload 

54  conncaib  in  dob  matan 

55  cend  a  br^t  in  tan  dorethetar 
fon  £&n 

56  lethisel . .  fororaid . .  rigläim 

57  tathig . .  fo  thuaid  dosefain 

58  Bäoais  Brigit   IIa   bachaill . .  fos 
60  taifnetar . .  comboi  i  n-uactar 
Gl  a  athig 


62  fedai . .  cedosepnatar 
*  63  inna  himthectaib  .  .  ba  hoen- 
mathair 

64  senais  . .  conidnimmert 

65  amcsat  {sie)  a  minda 

66  fordagoirsetar  goita . .  coland 

67  do  fertaib  . .  doruirme 

68  praind . .  na  digaib 

69  in  sluaig 

70  asbert  (i.  doucc)  ammac  (i. 
Crist)  la  Brigt» 

71  arggait.  .fraic 

72  fuit 

73  in  bantrebthach 

74  nui  for  tein  ic  fnn  (sie)  ind  loeg 

76  ba  bog . .  dith 

77  in  dan  arggat  nad  chommaig 
in  cherd 

78  rosmbi . .  bois 

79  focreis  . .  fofritb 

80  ni  fuirecbt . .  araile 

81  do  fertaib  . .  d  o  d  e  c  h  a 

82  do  Ghonlaid 

83  nis  derbrath 

84  i  carpat  do  rath 

85  ni  bo  ancos  cech  tucai 

87  ron  anic  a  leass 

88  furect . .  and  . .  banna  as 

89  bet(i.  ro  bei)  sith-.condon  föir 

90  1  n-gnuis  spirta  noeb 

91  claidcb  thened  don  chath  . .  iala 

92  a  noebitge  . .  sech  phiana 

93  la  haingliu  don  chath 

95  atteoch  . .  chille 

96  0CU8  phein  . .  imoda 

97  imreded  .  .  rop    sciath   ro« 
föebra  f^ge 

98  ni  fuair  a  set . .  admunemmar 
mo  brige . 

99  admunemmar  mo  brige . .  cuire 
100  conacra    (i.    ro    congna)    frim 

anerlam  asroillem  teruam  uile 
102  rop  fiatba . .  cach  ro  gab  cach 

21* 


324 


103  eich  . .  robbö 

105  di  challig  i  richid 

106  Maire  ocus  Sanct  Brigit  for  a 
foesam. 

Hy,  6. 

1  tresom 

2  dorn  thuB . .  desom 

3  ar  cech  n-guasacht 

4  bith  issum 

5  trinöit . .  donach  aircbend 

6  in  spinit  noeb  nsebnime 

7  mörrf  fitir  armbine  fiado  uas 
domon  dilloct 

8  goilliuct 

9  Dia  dfm  cech  sseth  doringba 
Crist  frisinle 


10  apstail . .  dommaine 

11  talam  ar  Grist 

12  na  hamor 

14  ainsium  . .  ar  thredan 

15  eciind  bas  eslind . .  üathaib 

16  dommür 

17  laaidfe  . .  baiges  arbage 

18  arb&ig  mo  thinga 

19  ic  digde . .  ssethrach 

20  ama  ris  iffernd..  adroethach 

21  Epscop  Sanctan  sca  sruthib 

23  lett 

24  güasocht 

25  in  ri . .  D^ 

26  gübthib  . .  ro  gönair. 


T.   Compert  Conenlaind. 

Ptofessor  Brian  O'Looney  zu  Dublin  hatte  die  Gute  mir  eine  Abschrift 
dieser  Erzählung  zu  senden,  welche  genau  mit  dem  Egerton  Manuscript 
übereinstimmt.  Sie  stammt  von  einer  Handschrift  der  ,,0'' Curry  Mann- 
scripts  in  the  Catholic  TJniversity  of  Ireland",  deren  Original  sich  in 
Privatbesitz  befindet.  In  der  mir  vorliegenden  Abschrift  sind  die  Ab- 
kürzungen stillschweigend  ergänzt,  eine  Garantie  für  die  GrenauigJceit  der 
folgenden  Lesarten  kann  ich  nicht  übernehmen:  S.  137,  so  fogabaid 
S9  innoglaech  ...  na  cuili  S.  138,  is  adsaiter  20  na  laurcuiri 

.  .  .  i  macslabrad  26  hoglaech  8.  139,  19  scithe  S7  tria 

meiscce  29  adroethuig  iarum  in  ingen  bui  ina  bruinn.  in  tan  luidi  do 
cronn  ocus  berath  a  croith  in  a  laili  gumbo  hoghslan  S.  140,  27  bec- 
foltaig  8.  141,  21  am  roichlim  ainnseni.  admaider  for  rig  a  cath 

ria  Conchobuir  {sie)  22  niss  ninnsgur  28  dorroegai  trenoccai  is 

missi  nomneblo.  am  trensi  am  trebuir  am  atechtsi  nim  dothair 
8.  142,  2  frim  tar         7  mo  chlaini  18  dichich  19  ba  cummo  Don 

do  maigetar  huili  eter  aicbcus  {sie,  verstümmelt  aus  araid  ocus)  eirf. 

8ehr  wesentHiche  Dienste  zum  Verständniss  dieses  Streites  leistet  ein 
entsprechender  Abschnitt  aiM  der  berOhmten  Sage  Tochmarc  Emere  im 
Lebor  na  huid/re  p,  124:<^,  1  ff.,  wo  Ouchulinn  selbst  sich  seiner  Ersidiung 
in  ähnlicher  Weise  rühmt.  Offenbar  gehörte  der  Berieht  über  diesHbe 
zu  den  fixirten  2^gen  der  Sage,  daher  die  AehtüiMeeü  im  Wortlaut, 
welche  das  folgende  Stück  bietet: 

Rom  ebail  Sencha  sob^rlaid 
conid  am  tr^n  trebar  &n  athlum  athargaib. 
Am  gseth  i  m-bretaib.    Ni  dam  dermatach. 


325 

Adgadnr  nech  lia  tüaith  trebair    arfochlim  a  n-insce. 
Cocertaim  bretha  Vlad  uH.  octts  nis  n-insorg. 
tria  ailemain  Sencha  form. 

Rom  gab  Blai  Brigu  chacai  for  acci  a  threbi. 
CO  ro  ferad  mo  th^cbtai  oca. 

conid  iarom  adgairim  fira  chöicid  Chonchobair  imm&  rfg 
nÖ8  biathaim  fri  re  sechtmaini. 
Fossadiur  a  n-dänn  ocim  a  n-diberga  farrid  a  n-enech  octM  a  n-enechgressa. 

Bom  alt  Fergus  conid  rubaim  tränöcu  tria  nert  gaili. 
Am  amnas  ar  gail  ocus  gaisciud 

conid  am  tüalaing  airer  crfcbi  d*imditin  fri  ecrata  ecbtrand. 
Am  dfn  cach  dochraid.    Am  sond  slaide  cach  socraid. 
Dognfu  socbor  cach  thrdaig.    Dogniu  dochor  cach  thriuin 
trialtram  Fergusa  form. 

Bo  siachtus  glün  Amargin  filed 
CO  ro  molaim  rig  as  cach  feib  imbl 
condingbaim  oenfer  ar  gail  ar  gaisced  ar  g&is 
ar  ^e  ar  amainse  ar  chirt  ar  calmatus. 
Dingbaim  cach  n-errid 
ni  tuUim  budi  do  neoch  acht  do  Ck)iichobur  c&ch. 

Bom  ergair  Findchöem 
conid  comalta  comluid  dam  Gonall  Gemach  coscorach. 
Rom  thecoisc  Cathbad  c6emalnech  diag  Dechtiri 
conid  am  fissid  fochmairc  hi  cerdaib  d^  druidechta 
conid  am  eolach  hi  febaib  fiss. 
Bäd  chumma  rom  altsat  Ulaid  uli 
eter  araid  ocus  errid  eter  rfg  ocus  ollomain 
conid  am  cara  sluaig  ocus  sochaide 
conid  cumma  dofichim  a  n-enechgressa  uli. 
isffir  ^m  domrimgart-sa  ö  Lug  mac  Guind  maic  Ethlend 
dl  echtra  dian  Dectiri  co  tech  m-buirr  in  broga. 

Till.    Bergrligre  Coneulalnd. 

Der  MiseeUancodex  „H.  4.  22'*  der  Tirnity  College  Library  zu  Dublin 
enthält  p.  89—104  ein  zweites  Exemplar  dieser  Sage,  das  abgesehen  von 
dem  jüngeren  Charakter  der  Sprachformen  und  der  Orthographie  genau 
zu  dem  Texte  des  Lebor  na  fiuidre  stimmt,  mit  diesem  auf  eine  gemein^ 
same  Quelle  eurOckgehen  muss,  aber  an  mehreren  Stellen  die  ursprikigliche 
oder  wenigstens  eine  bessere  Lesart  bietet.  Ich  verdankte  eine  sehr  ein- 
gehende CoUatian  der  Gefälligkeit  des  Herrn  Professor  O'Looney.  Die 
folgenden  Lesarten  theHe  ich  mit  auf  Grund  meiner  eignen  CoUation 
(October  1880): 


326 


S.  205 

3  aireat 

4  ni  raibe 

5  cluiche . .  ainius 

6  conid  ed  sin 

7  treine  samnsß 
9  tabairthe 

11  an  aenaigh 

12  dobirdls 

S.  206 

3  comairche 
9  coUeic 

10  ampatar 

IIa  n-Eiri  . .  caime 

12  imna  heona  imdarubart  fair 

14  £tne  Aitencaircech 

15  asagiuBsim 

16  asagiussem 

22  uait-si.    at  etha 

24  do  tapairt  fornd  anniu. . deiteimh 
ol  Labarchazn 

26  ainme  . .  claine 
29  forminne  for  a  erlabra 
S.  207 
1  notälocadh 

4  a  Laig 

6  adaig. .  co  ruileatar.  .an-eite 
dond  uisqi 

7  nos  bertatar  dona  mnaib   cona 
raibe  hen 

12  Deithbir  duit  ol  sf  n(  fil  dib 
mnäi  nachat  charai  no  na  beth 
cuid.  Uair  mad  mesi  ni  uil  cuid 
do  nach  aile  indamsa  acht  duitsi 
toenar. 

15  an  da  eun  ba  hailleam  dibditicfat 

17  II  en  öir 

21  ar  a  cul . .  athetatar 

22  in  doigh  b&  dorn  eiliugadsa  ol  C. 

23  gaibte  Laogh  iaf  cloic 

25  fochairt 

29  lotur  fo  a  linn 

30  licc 


8.  208 

2  cusan  brot 

3  don  echflesc 

5  fri  re  cianai 

6  ima  sech . .  om.  beus 
9  ac. . nachan  gluaisid 

10  ni  ro  fet 

11  nomperar  or  se  dorn  tsergligi 

12  Dün  Dealgai.    Not  berthar 

13  do  Dun  Delgan . .  aic 
15  isan  znaigin  sin 

18  Reonderg 

19  fria  a  chosa . .  fon  samla  sin  {sie} 

20  cuca  isin  tech  . .  forsan  airin&ch 

21  ambai . .  dotuca 

22  mad  anatslaiDte  an  fir  fil  sund 
ro  päd  comairce  ar  Ültaib  uilip 
inid  i  loprai  ocus  i  n-ingas  daH 
ata  as  moo  de  as  comairci  airthi. 
Ni  &gar  ncach  uair 

27  ina  tsesam  . .  na  ronda  sa  sfs 
30  diantis 
32  cridhesgel 

S.  209 
2  rom  biadh 

4  ina  tdüan 

5  tes . .  tsamna 

6  dorn  ficfe 

8  Abrad . .  nl  fetadar 

10  no  can  luidh  . .  ina  tsaidhe 

11  bä,  mithid  iarom .  .  an  nf  sin  is 
nith 

12  do  ronad . .  im  gamuin  anuraidh. 
Ateuaidh  doib  olle  anni  ateon- 
nairc  (Soi  später  Bugefügf) 

14  de  Bunn  a  popai 

15  orta  CO  ris 

17  conaca  an  mnai . .  aaine  chnca 

18  eim.  Cid  for  torusa  cucaind 
anuraid 

19  eimh . .  do  deochamairne 

21  0  Faind 

22  dorat  taeirc 


327 


23  om  chelle  o  LaphrauJ 

24  dait 

26  fri  hEogan  Inbir . .  eim 

27  an  ni  sin 

28  na  teasta  .  .  deit  ar  Lapraid  an 
ni  sin 

31  alieth  n-aill 

S.  210 
3  a  m-böi 

5  andiu  i  m-beatha  acbt  minat 
aingi  hen 

8  andosa 

9  ro  bad  maith  lium-sa  . .  no  b^ 

12  isin  lunga 

14  caiti . .  cenn  buiden  m-buada 

15  glinne  dercais  rinne 

17  Lapraid  luithe  cUdd 

18  cuiriher  &r  dia  m-ba  ian  mag 
Fidhgha 

22  doit  a  Laig 

24  i  fecht  sa 

25  Fainde . .  go  fiasar 

26  a  n-airical 
28  leine  na  snl 

S,  211 

1  in  sin 

2  antan  mpatar 
11  oirgni .  .indaib 

13  focen  fo  chen 

16  aithenach 
18  mirthech 

21  tinben  iaocha 

23  ifritbisi 

26  aallcha 

27  manrad 

31  anusbiri . .  conad 
S.  212 

1  uall 

2  na  ardarc  nid  mell  cha  (sie) 

3  n-imamniM 

5  oencride 

6  nit  anbi 

7  bid  maith . .  ol  Liban  frls 


8  aree 

10  fo  deig  na  mna  las  tanaic 

11  tudcaid.    Dö  doit  dot  tig 

15  natsuidi 

16  neride  leis  a  menma  na  scela 
18  and  inbatd  sin 

20  ofn.    Temair 
20  fuirri 

27  Tethuülech  mac  LucAta 
29  fo  bith  as  d'aontaib 
80  tairbfeis 
S,  213 

1  an  tairbfes . .  om.  £nd 

2  dia  ieoil 
6  oipn'th 

9  foidithear 
10  turcomrag 

12  socheiniail . .  Reo  n-dercc 

14  na  himdse  tall 

15  irgairddiugad 
18  daorgairgi 

20  ni  ba  tairne  . .  ni  ba  dergnat 

24  finnathar 

25  gesci  uageinit^er  gein 

27  comarbse  fora  techta 

28  CO  a  neimthe 

29  ni  fresnesi  go  labar  ni  aisnesi 

30  ni  fa  mitoimdenach 

S,  214 

4  chairde 

5  naimde 

6  ni  thaisci  in  ni  ba  torba 

8  duine.     Ni    ba   tathboingid    ar 
nat  bat 

9  comramach  ar  na  pat 

10  ar  na  pat  meirb . .  ar  na  pat 
12  and  so  sis 

14  nocha  teseba  ni  de 

15  congarar  gairm 

18  Imtusa  Gonql-  is  ed  atfiastar  sunt 
colleic 

19  dö  doit  CO  hairm  i  fil 

20  indis  conld  mna  sithe 


328 


21  aidmillsit  . .  as  fearr . .  taot  dorn 
indsaigid 

22  annso 

23  espse 

24  genaidhe  (i.  nma) 

25  condot  rodbsat . .  condo  cachtsat 

26  banespffi 

27  a  terbaidh  andregeoin 

S.  215 
2  a  firruidi  atrai  cor  pat  m6r 

6  ica  dot  tigerna  dfagail  let 

7  can  Birthin 

8  ni  thtt«tar  suan 

12  alle,  ic  mec  dealba  Deictine 

15  doulcad 

16  Dectine  abos . .  dia  thomhus 

19  ag  imuallach 

23  dia  m-bad 

24  notäirfed 

25  sithe  truim . .  roscartistar 

26  nl  teit  acu  dar  cona 

Ä  216 

4  is  as  marb . .  atasam  for  drochcruth 

5  mi  7  raitM  as  bl. 
10  bangran  (sie) 

15  a  chuma  co  cormaim 

16  fitchell 

18  reim  n-agha  .  .  rigna 

20  a  fuaci^  a  fot  a  hamli 
24  mbria  mblaith 

27  do  chuir 

S.  217 
2  thochuired  don  t-sidh 

4  linn  glain 

5  tuaith 

6  lainid  tech  tinben  cet 

7  gruaide  Labratha 

8  cerp 

10  nl  mairn  cairde  a  foraimles 

11  do  seaiaig 

12  amra  sciuil.  ro  siachta  tfrEch- 
dach  Idü 

14  amra  feraib  fobair  nith 


15  rfada 

19  tuirid 

21  noca  rag-sa 

22  dfis 

25  ann  Ben 

28  bancuired 

30  aniu  chorthear 
8.  218 
1  aitherrach 

3  ro.  ro  regair  (a»c) 

4  dobf  ga  radha 

5  an  laidh 

6  gnat 

7  a  fuair 

8  sin  card 

9  ailde  dath . .  ica  iadath 

10  cÄoca  lebaidh  na  leih  deis  7  caoca 

airides 
15  h  lebau2 . .  airidhi 

17  arista.  .lainnearda 
24  nat  comraic 

S,  219 
3  an  comrath . .  is  is  ingnath  {sie) 
8  ale 

14  dol 

18  tsorcha  tsaor 

20  tar  mag 

23  an  fert 

24  cen  chacht  ' 

29  nochan  eirred  anflaiha 

8.  220 
1  atcondarc  and  ingenroid 

3  ic  aerfided 

4  min  bad  a  Inas  tis  amach 

5  atcondarc    an   cnoc   in   ro  .  bui 
alainn  Etne  Ingabai 

12  CO  ro  Idam 

15  a  {echt  sa 

16  fonograt  an  da  fiach  droidechta 

17  insriasdairthe 

22  luid  trit  ocus  ro  marb  triar  ar 
XXX  dib  a  oenar 

23  siabartae 


329 


24  marbais 

25  for  an  slucig 

28  innlither  tri  dabcha . .  do  dibad 

29  tairsia 

30  coimsi 

31  atcondcatar 

S,  221 

2  luadan  luaides  blse  in  fescur . . 
Fidgse 

4  cronan   chanus   aasa   crelt  fo- 
chanat  roith  a  charbarf 

5  fo  charbat  glinde  an  frim  (sie) 
cordasilli 

7  imbud  {sie)  coic  deich 

8  di  rig 

10  tibri  gorm 

12  abratchor  duba  daile 

14  tri  fuilt  ni  hinand  a  n-dath 

15  Tuse . .  imdorn  airgidiu 

17  in  gacb  tinn..imt^id 

18  anfil  da  barlaochrati  luind 
is  cosmatZ 

19  do  toet 

22  iincb  uallach  naibrech  ard.   la 
gol  mairg  fri   siabra  b6   (iluch 
vor  die  Zeüe  geschrieben) 
8.  222 

3  lath  gaile 

8  don  tsleig 

9  nochan  fetar  . .  an  buaid  dori- 
gne  no  an  b^d 

10  dorn  nert 

11  orchar  ainfis  br  a  ceo  beas  na 
narläid 

12  dorn  roibnitar  foromleth 

13  Manandain  mic  Lir 

14  imamrouB 

15  da  XXX.  G.  condorucu« 

16  Bocraiti 

17  mad  fir  confir  bes  nib  cath 

19  ceilibraid 

20  atbera-sa  dol  at  comdaii  ragu«a 
22  ro  indi« 


24  CO  imbtrt 

25  feg  a  Loig 

27  ro  raid  and  ingen  (om.  in  so  i. 

£mer) 
29  tar  teis 
S.  223 

3  atcichiter 

5  nit  agar  ar  Cucl. 

7  form  dreic  baddein  ar  do  te- 

sarcoinsia 
9  baigi 
10  laimethar 

12  not  sechnaim-siu . .  amal  tsechniM 
16  fotruair 

19  not  baigi 

20  ni  bat  rith  lat-sa  mo  treigen-sa 

25  tar  leraib 

26  saorceiniuil . .  lamdse 

27  cobsaideet 

28  biid  toll  ria  coimceili  do  den  am 
di  na  dingned 

31  nochan  ferr  an  ben  dia  lena 
S.  224 

1  gac^  n-ard 

2  n-aithnid 

4  doridisi 

5  iss  ailsia  dam-sse  7  bid  at  ail 
7  madlecad-sa 

9  forobair 

13  mesi  ragu«  for  astar 

14  ce  ta  nech  lin  a  blad 

15  heth  abus  .  .  do  b-  {lies  beith) 
fot  laim  cen  dobu« 

16  na  dola 

18  anni   nat  roic  läm  cid  ac/i<  .  . 
datracht 

20  ropiran 

21  do  b-  tsc  do  duine 

22  mana  carthar  mar  carfu« 

24  is  dia  marboifli 

25  ailli  aontama 

26  acam  a  n-dun  adde 
28  foillBigid 


330 


S.  225 
2  oca  lecad 

5  etiri 

6  Manannain .  .dorigne 
10  eraisi 

12  ro  bad  doig 

13.  14  nach  15.  16 

16  arromtha  (dornasc  di  ör  arrom- 

tha?) 
19  ceithri 

21  nin  aicend  meraigthe 
23  sechainde 
^7  aso  sinn 
8.  226 

1  risnit 

2  tocasal 

3  rem  ceili  budein 


4  narapraso 

8  no  an  raga  lium-ea 

9  bad  ferr  lium  do  roc htain 

10  ragura 

11  irnaidib 

14  otcondairc . .  ag  dul 
16  ag  dul  le 

20  Bligid 

21  dotsaigid 
23  dia  thsaigid 
25  and  oes  dana 

28  na  druide 

29  doroine 

S.  227 

1  etir 

2  taidbsi  aidmillti 
4  corparda. 


IX.   Fled  Bricrend. 

Codex  H,  3.  17  der  Trinity  College  Library  zu  DuUin  enthält  Cd. 
683-710  eine  zweite  Copie  der  in  Egerton  93  vorliegenden  Version,  Der 
Anfemg  ist  vollständig  erhalten,  aber  das  Fragment  brichl  a5  mit  den 
Worten:  Nir  bo  cian  bui  and  conaca  in  fer  mor  cendgharbh  corpreambar 
chuici  cona  maton  maghluirce  ina  laim  amoZ  ticed  roim^  =^Eg.  fo. 
24»,  85  («.  S.  304),  in  der  Lü.  Version  Cap,  40.  Eine  Anzahl  Lesarten 
verdankte  ich  schon  der  Gute  von  Prof.  Aikiftöon  in  Dublin^  die  folgenden 
Angaben  stützen  sieh  aber  auf  meine  eigne  Abschrift  des  ganzen  Frag- 
ments {October  1880): 


S.  255 

1  imchisin 
4  grianain 

10  dofeisidh 

12  CO  tormail-  fleid  lium 

17  cei  (=  ceni)  tisait 

18  dogenasu 

19  cei  tisait 

21  commaromarbsB  doibh  maine 
23  commamuirfea  doibh 

26  comatuaircfea  doibh 

27  cologhfat 

33  atibeic  mit  einem  i  über  dem  c 
S.  256 

2  tairfena  a  fleidh 


3  conneicid 
8  a  toscim 
10  immardoraidh  {sie) 

23  dfin  aicenta  adtlrt'6  Fruncc 

24  or  bö  beo  orc  bec 
29  na  foigdech 

S.  257 

3  beidit 

10  in  tan  tiagta 

12  doridisi 

19  a  lendain 

26  taongusa  a  taoing 

27  cia 

33  oictigerna 


331 


Ä.  258 

7  Fergach  findechtnacA 

8  FeidhlirnuZh    mac    ilaircheda- 

13  maccaoma 

15  0  thairfeoin  . .  ind  fleidli 

19  grianain 

20  fo  debhi 

21  ro  haurgain 
26  daile  Bechaib 

S.  259 

5  henlaith 
12  tahnanda 

20  tarimcell  dailteiued  led 
23  romboth 
33  nir  bo  rö  km 
8.  260 

2  doroimle  co  aidhne  aifi  baanrig- 
nochtsk 

9  fnedh  ruc 
17  anedh  nie 

20  a  da  cudruma 
26  isig  maruc 
30  a  da  larc 
33  cfi  se 
S.  261 

3  CO  bfolmastor 

6  bidh  lia  ar  mairbh  ann  andaiti 
armbi 

17  fo  comair  a  ceile 

18  hSinnlad 

S.  262 
1  foghart  geinisia.  genas  lucthonn 

3  mbalc  mbuadha 

4  ojfi.  conmart 

6  airri 

7  lln  mbuada 

8  büaigeltach 

16  coibletar 

19  calgai 

20  arslaid    (1  hmeincorriffirt) . .  dia 
thxäl  tglai 

21  arslaid  (arslaidh  Eg.) 


23  cain 

25  om.  c^ch 

8.  263 
4  Beta 
7  soergile  . .  conim  ticsi 

9  beith  fiadetar  Hamm  mar  bith 
ben  uaidib  lia  cele  ni  cuces 
{wohl  eine  Zeile  Übersprungen 
im  Ms.) 

17  feith  . .  am.  siar 

18  faider  glain  isair 

22  arfich  oiblech  ocas  analaib  (om. 
fer) 

26  immeilg 

8.  264 
1  falgaibetho 

3  sergis 

7  cron  denn  gle  sin 

8  öm.  athüanaind 

10  garma  line  ambuanaind 

12  seddai 

14  0  roisleab-  alluanlaith 

15  iar  cluais  . .  bristea 

16  conid  si  sin  conair 

18  Ina  urcomair 

19  conidh  si  sin  conair 

22  dia  fersi  fri  cach 

23  di  senmain 

24  grianan  mbric. 

25  CO  torcair  for  Jar 

8.  265 
1  isind  otruch  chaca 

4  adsoirgg  . . .  lasodam   iarsuidhia 
7  nimatarcomlu^a  feith  dauib  tra 

10  fondrancabair 

13  ced  . . .  eter  6  ocus  tal.  Rop  ces 

14  No  chomtasa  dauib 

15  aittchidh 

19  atraig 

20  IvLcht  na  üedi . . .  tomailt 

21  triamain 

22  forrofem 


332 


8.  266 
1  gorba  saas  maol  cas  cird—  ro 
bui  fairocus  rongab  ambribrofair 
4  Von  Cap.  28  wie  in  Eg,  nur 
die  Worte:  Tuargatb  a  tecA 
iarsuidw  ocas  farrai««im  cora- 
acht  a  dirghi  in  cetna 

23  Cap,  29  wie  in  Eg,:  larsin  tra 
coiscter  an  bIo^  beridh . . .  gua- 
laind.  Bo  fas . . .  do  mifostudb 
ocus  infedh . . .  acosc  namban 
(S.  267 :)  ar  se  conabe  olc  idtr  na 
firu.  Cotobsechaim  for  se  .  .  . 
urdairce  aireddha  Ulad  anat . . . 
na  banaiter  fergnüisl  i  cruadh 
comraicthib  tre  uailli  ag  .  .  . 
dlochtain  fir  anurgalaib  . . .  com- 
lud  fer  gluinni . . .  dofiircbat  nad 
ricat  imsaidhet  nadrancet . . .  om. 
cotob  sechaim  bis  frecra 

33  Cap.  30  Deithbir  damsa  on . . . 
basam  bensa . . .  o  ro  damnadh 
.  ,,die  AufzäMung  der  cless  wie 
in  LU.  ,  .  ,  dreim  fri  foghaist 
ocus  faoburcl. 
S.  268 

19  a  fas  ocus  a  ainius  ocus  a  ur- 
labra 

21  a  fianfescur 

22  i  Coincl. 

23  Cap.  31  wie  Eg.:  co  comairsem 
...  am  scith  inosa  connesar . . . 
con  cotlar . . .  immaranic . . .  coro 
taircelsat . . .  co  Dun  Bud. 

33  {Cap.  32)  .  .*.  Locharna  Fea  7 
Fem.  7  Fergna  Corann  7  Umall  7 
Urrus  Gera . . .  Turida . . .  Tailtiu 
. . .  Ros  7  Roisgne ...  7  Aieo . . . 
Toig  do  dia . . . 
S.  269 

21  is  lor  itaithi  icairimtell  Br.  tugt 
biadh  ocus  lind  b-  esta  {9ie) . . . 
ind  imforain  . . .  Doroigned  {Col. 


697).  Cap.  33  /f.  in  H.  (Cot  707) 
an  derselben  Stelle  wie  in  Eg. 

31  Isi  mo  rlarsa  daib  em  . . .  nair 
nacA  fetar  breataugui  innacA 
baile  aili . . .  ro  lemat  far  mbrea- 
thugud  i  far  nagaid. . .  concert  do 
cach  Curui  mac  Daire  conclecht 
fir  forgoU.  nat  fri  goe  gebithsi  (?) 
S.  270 

22  cet  lim  ar  L.  a^  dula  for  C. 
gab-  heicb  din  . . .  forfittr . . .  at 
mailliu  hinneall.  Imtruma  con- 
cingend . . .  con  toghba  dodh . . . 
do  carpatt . . .  do  ochaid  Vlad 
CAch  rothriad  riadhus. 

30  CO  bucht  irgaile  renocbaü^  .  .  . 
re  haradatb  re  heirredaib  re 
hoencairpechacb  (sie)  ...  nat 
clechta  eirr 

35  ro  gabait 

36  ro  reablaing  dan  ina  carpaat 

S.  271 
14  do   Gharthind   (sie) ...  i   Clitair 
.  .  .  Oet^lsligheadh 

16  donell 

17  Toirind  in  carpo^ 
22  grenetnach 

24  o  muH.  CO  bond 

25  con  suighedh 

26  bui  nechtur  a  da  draint 

27  folan 

28  medon  feithech  breach  ingalair 
aige  nos  cerd  fithea  saland  do 
thulai& 

33  ba  hansuairc . .  do  feratb  Er. 

34  magluirge  fadbuidhe  draigiii 
drochdhenmaighe 

36  fri  himthecht 

37  A  haithi 

S.  272 
19  larfaigis  .  .  .  can  do  chuich  do 

tigerna 
22  magluirci . . .  dobreth 


333 


23  cned-  in  gilla  ocus  iachtA  ocus 
eighidh  ic  fachaü  in  morimnidh 
ocus  ind  ecomlainn.  Fe  amse 
for  Laeg.  ic  cloistln  iachta  ind 
aradh.    Lasodam  atracht 

25  ni  raibhe.  ba  do  aodain  do  L. 
de  sin  tocb. 

26  dobreath . . .  a  airm  oadh 

31  CO  torracbt . . .  isin  sli.  cbetna 

32  artraigis 

33  connar  congain  nem  na  tal. 

34  7  sguires  a  eochau 

36  acambisi.  aile  for  se  ic  Conall 
S.  273 

19  in  matain  magbdraighin 

20  beme 

21  erghis . . .  imacomraic 

25  do  eterdelighudh  a  inuresna  7 
errigh  \J\ad 

26  in  doibnel 

27  dimaine 

28  7  scuris 

30  roime  Ende  des  Fragments  in  H. 

S.  274 

31  Cap.  42.  Der  Anfang  in  H.  {Col. 
697)  toie  in  Eg. . . .  imbreith . . .  ba 
cain . . .  halainn . . .  arem . . .  cletine 

8.  275 

2  conderbbairt 

3  A  claon  a  truaigb 

4  Cruacbna  in  trasa.  Ni  rathaiges 
8  ind  erama  Concl.  0  Don  Rud. 

19  odogabu«a 

20  ann  anosa 
23  cairptheeft 

8.  276 
3  combnada  comboana  comlaatba 

5  forranach  {sie) 

6  fethandai . . .  doirchisi 

8  dronairgit 

9  find  forchas . . .  datba 

10  om,  cind  .  .  .  ar  medhon  mind 
oir  buide  folt  fordotuigiter 


11  tri  himsrotha 

13  cain  coir  corcra 

14  sieg  cbaach 

16  Atgenamar  saml-  an  ier  sin 

21  fbr  dun  tibir 

22  in  lue  denn 

23  dond . . .  tartbeim 

8.  277 

1  masa 

2  folt  cip 

3  bid  si  ghlici 

4  maine    foitbclit 

11  bailc 

12  tarraittiu 

13  mideise . . .  ni  feith 

14  romretf 
16  forrengacb 

20  drondualacft 

21  find  forcas 

22  faltecta 

23  bile 

24  aubluth  nen  ned  osa  creit 

8,  278 

5  iasc  mbec  iur  garb  deirg  diambi 
feirgge  fuasnatar 

14  trostmar  tuathmong 

15  fonnbras  . . .  dogrinn 

16  luathbuadba . .  fri  set 

17  huathu  nanailce  . . .  tricemruaide 
taitnet 

18  cenncruind 

19  crualetban  . . .  dubnar 

20  ballcemnecb  leaburmongach 

21  immaig 

22  aig  n-ech . . .  sredid 

23  dian  drogern  buide 

8.  279 

2  coir  corcra . . .  intlaisi 

3  innathuroslag  fris   ben   huathu 
lathbhuille 

4  uibhlech  ocus  analaig 

5  n-indea . . .  nuadh 


334 


7  adamf  an  f  sin 

9  broa 

13  colg  tairecraith  n-egcomlaind 
15  mortcet  for  cretaib 

17  calnfd 

18  fri  C. 

19  Cutan  mela  amaZ  meles  muüind 
muadh  mbraich 

20  Tolg   et  reliqua  Tothaet  Cucl. 
cucund 

22  cotonmelam  in  fer  sin 

S.  280 
6  bil  fri  bile  tas  fuil  uile  a  bhu- 
aidbmathairfidh  fri  fidh  {wieEg.) 
10  tromal  buidhne 

13  nochta 

14  nicomraic 

15  buirc 

17  mbuaidhmescmar 

18  feinne  fothut 

19  in  cach 

20  for  dorus 
22  dotaiüc 

25  for  leith  do  cach  fir  dt5  no  in 
had  aointech 

26  Tech  for  leth  .,.  lar  suidiu  badur 
i  ügib 

Ä.  281 
1  dona  tri  L  ingen  dobretha  doib 

0CU8  dobreath 
9  airefnfch  credhuma  itul-au  tighe 

12  gleordha  glainidhe 

13  flesg  airgit 

16  ardtfspetit 

17  oc  aurgnam  bidh  doib 

18  lath  ngaile  {er  n-UlacZ  olchetta. 
Tosnairnecht 

24  imme.    Dorime 
S,  282 

1  ni  rot  maith 

2  failith  a  menma 

10  dobertatar  benachtain  dond  rig 
ocus  dobertatar 


12  ise  fuair 

16  Gap.  57  feifiU  in  H.  wie  in  Eg. 
Ä  283 

8  damsa  eimh  ol  Ail. 

9  a  fuil 

18  conidhracatt 

19  conidh  tardais 

20  badh  ann  tabea  (a  uiUergeseUi) 

21  am,  oill 

24  no  bere 

25  aicenta  ann  7  ihid  iarom  ioa 
aoindig 

8.  284 
1  congairt 
4.  5.  6  ef  reliqua 
5  larsoidw  dobert  in  cuttch 

10  a  arasom 

11  or  86  sairis  (?) 

13  conidh   edh   dochnaidh  for  lar 
trarscair  a  bais 

15  atfraigh 

16  CO  tart  a  di  laim 

18  a  iasair 

19  tistais 

20  inni  imabeithi . . .  adodmait 

21  ar  luth 

23  Atfraig 

24  failti  moir  fris . . .  dobert 

25  dfin  aicentai 

S.  285 

1  do  dracain.  Ata  sund  üed  caur 
dait  tra 

2  doroimle  tra  cor  ba 

4  aar  nachat  filsiu  acutrumus  fri 
cach  c6pe  do  ben  acutramos  fri 
mnaib  ülad  ni  faraii  lind  co- 
rop8i_  ciata  the 

8  na  oidig  an  cuach 

9  don  tegiac^  uile,  hier  tr&MU  sieh , 
JET.  von  LU.  wie  Eg.,  geht  aber 
zu  Cap.  72  i^ber:  ocas  luith  co 
ranic  Ematn  Macha  deoidh  l&i 
ogus   (sie)  nirobe   la  hUlt«  ro 


335 


lamadb  imcomarc  sc   do  neoch 
dib  atriu  {sie)  co  tanic  doibh  co 
roind  ocus   dail   isin  tig.     Das 
Folgende  stimmt  zu  LU.: 
S.  291 
17  Lasodatn  roga&sat 

19  Dao1teng% 

20  cen   comartha    n-derb   oc  neoc 
dib  ima  ctirath- 

24  am.  he 
8.  292 
3  isin   fedb   fil   aturtha  . . .  Ni  ba 


necbtar  fatha  (sie)  eier . . .  atfraig 
sidhe  lasodatn  ni  tucsaid 

7  fribh  tiund  a  tenn 

8  atas  a  tucsaid  uadh 
10  Tögaibh 

.  16  und  20  tolg  a  tolg 
19  ar  na  rnctbai  ed  dobagb  it  chenn 

25  a  claitbbiu 

26  Dodenom  ol  siat.  Isi  mo  riana, 
es  folgt  hier  {Col.  707)  Cap.  33 
bis  Cap.  40,  in  welchem  H. 
{Col.  710)  abbricht. 


Za  den  Egerton  Lesarten. 
S.  281  —  303. 

Während  S.  257—280  ruich  meiner  CoUation  umgedrueht  ist,  mu^s  ich 
mich  für  den  übrigen  TheÜ  auf  die  folgenden  Verbesserungen  beschränken: 

S.  281,  1  dina  tri  L  ban  dobretha  doib  ocus  dobretha  Findabair  do  G. 
5  CO  n-ep«rt  is  maith  s  amail  13  stiall  le  ardü^eitet  is  co 
tAllusiar  formna  lath  gaile  \kfer  n^\]\ad  inn        »  oidqi 

S.  282,  4  mine  tabartbsei        15  proinn 

S.  283,  3  dob^t  4  ba  haincces         5  das  faintc         6  milsecbda 

9  a  b-foil  14  do  Metdb  16  ar  si  (für  ol  si)  la  uainde  is  a 
g'ComurthsB        so  an  tan  dom-bertar        84  berc        27  ata  sin 

8.  284,  13  conad  edh  doluid  forling  trasccrad  a  bais  ig  lassair 

19  cia  tistais        so  adadaimet        91  ar  Itith 

8,  285,  1  snl  4  fnilisi  agcutrumns . . .  ni  forail  is  Dobreth 

16  oirrthind        17  dothog        is  bantracA^  a  tri  etorra        19  dobf 

8.  286,  1  dobf  s  dobf  4  impi  (für  malle  fria)  a  b-farrad  L.  B. 
8  rotbclesie.  Geib-  (ebenso  19  und  15)  9  ros  cuir . . .  midies  10  dobe* 
raid  gair  doba  (sie)  do  cbnitbtud  L.        84  co  tarrla 

8.  287,  1  a  crö  a  ceile  2  aridisi  3  di{)  10  teach  13  ierom 
14  dobf        17  genitib         19  fagbaitt         so  dob-  a  armgaisc^ei  laich  lais 

8,  288,  3  a  miolseich  6  and  idhe  6  nus  cerbann  ocus  nus  brui- 
gend  iat  10  Saimere  11  Ni  dlig  comroinn  curadmir.  fearba  (i.  bai) 
braichthe  brotloigc  sceo  mata  (i.  muc)  mooichthi  tre  banna  miach  tor- 
iaide  (i.  bairgen)  fri  hian  mescad  csem  caogad  fri  Go[i]nca  clothamra  is 
femai  foglaichte  is  bran  cernai  comramoch  is  torc  tren  a  fothug&äh  trse- 
thaid  nertai  lochnamat  amail  sed  tre  fidaitcen  is  cu  otair  eremna  is 
menmarc  ban  buaidnige  is  flann  tedma  tromchathai  (8.  289:)  meite  cenit 
coiccertai  nacha  selb*^  siteath-  ceim  freisin  fritberai  baiti  longbairt  loing- 
sither  is  culmaire  bolgadal  is  cruid  fec^^ai  mod  ch^mai  is  gnia  (i.  [sjegda) 
griannai  geilfine  cid  do  arbad  cutroma  fri  Lsßgatri  leo  airbi  no  fri  Conall 


336 

cloth  amra  qid  nab-  hi  in  £im^  uaneble  nacha  is  ail  sentuata  {vher 
tuata:  no  tumse,  aiao  sentumse)  Ria  n-aindrib  banardula(2  no  cinged  an 
oUbrigach  i  tech  medrae^  midcuarda  conid  de  imrordaimse  a  chomnund 
ni  dlig.  Nl.  2i  aas  g&acedsSh  in  tslot^  uile  a  feraid  Bide  29  feoa- 
tar       86  teith-  side  roime      tor  Ebb  Ruaid 

S.  290,  8  fon  cumee  cetna  a  docum  ocus  teith-  roime  4  Ro  hsdded 
din  Raithen({  8  oob  cenglan. . .  feisBin  15  In  amm  tra  le  is  ann 
robas  og  a  cBdined  ar  ba  derb  leo  17  a  taisc  19  archena  so  ol- 
chena  om,  Eg.        81  o  a  ceilib        2s  foirtbe       84  dorair  duire 

S,  291,  1  cert  3  dligethar . . .  buaid  4  andiaig  err  sen  carpaif 
B  18  riataige  rath  brugh-  9  cS  comraind         is  iarom  i4  feissin 

18  rafiairige  dia  roin        84  ni  ro  cosna  necb  friumb.    Ni 

S^  292,  8  isin  fed . . .  Ni  ba  ra  nechtar  fathar  iter        6  din  rig  gusa 
rangabair        7  eccraide  frib  itinn  atenn        10  donogaib        18  An  ro  boi 
di  detoib  ocus  do  moinib  it^tselbai  issa^  doratais  aire  {dem  €nt8prediend 
in  LU.  zu  interpungiren)        25  domberat 
8.  294,  18  cairpthi 

S.  295,  18  fogbaide        14  n-greine        ss  aitherrach 
8.  296,  4  om.  hä        8  ciar  bo  hairida  tra  L.  tarrlas 
8.  297,  5  mithurasa         8  gairm  n-amnttö        10  addaig         i4  smai 
ro  bui        15  toirrsech        S7  streiche  Am  bis  bui 

8.  298,  3  CO  tarbaig . . .  tarlaicc       6  domben  a  cend  di       11  toUege 
8.  299,  3  imroraidhi        7  foreimie?        9  la  feimd-        17  ar  deinmne 
88  dolleicc 

8.  300,  16  CO  feoatar        86  ni  ardamad  {unsicher)  ni  de 

8.  301,  1  sant  foid  (?  unsicher)  fair        3  tibarthsßi        6  Cennach... 

inso  Bis        18  fri  qiond  aneachtair        20  cli  ina  raibe  ere        8a  seisrige 

8,  302,  1  a  g-cinn  na   teinig.    In   cuimge  in  tige  duit  ale   {mit  a 

unter  dem  e)        2  fogbaid  3  a  m-bun  na  gabla  munad  cainleoraclU 

an  tige  5  indas  bt^  soillsi  11  indsib  orc         15  firinne  ar  feile 

19  arai  nainfir        so  umgabail . . .  indnisin 

8.  303,  6  cie  be  ol  se . . .  Auf  dieser  letzten  8eite  habe  ich  audi 
nicht  viel  mehr  lesen  Jcönnen  cUs  Mr.  Miüer. 


WörterbucL 


A. 


1.  a  Vocativpartikel  {gr,  w);  mü 
nachfolgender  Aspiration,  in  den 
Handschriften  nicht  immer  bejseich- 
net.  —  a  Ghonchobair  Long,  13; 
18,  i;  4o;  ScM.  6;  7;  20;  a  Chü 
SC,  46,  2j ;  a  Chuchulainn  FB,  87; 
SC.  41;  a  Cuchalainn  SC,  11,  i;  e; 
38;  FB.  67;  78;  a  Chonaill  FB,  10; 
60;  a  Chit  ScM,  15;  16;  a  cath- 
büadaig  FB.  11 ;  a  cläim  43 ;  a  popa 
SC.  12;  a  fir  TE,  9,  9;  a  fir  10,  9; 
SC,  28;  a  Findchoem  CC,  7;  a  Sencha 
FB.  30;  a  siriti  67;  a  üen  TE.  9,  u 
\Eg.):  a  ben  SC,  19;  FB.  19;  a  balc- 
bullig  FB,  8;  a  büaid  n-oc  n-ülad 
ibid.;  a  baidmäthair  53;  a  Derdriu 
X^.  19 ;  a  degduini  SC,  46 ;  SC,  44, 5 ; 
a  gbille  TE.  9,  i  Eg.;  a  gilla  10; 
a  gillu  ScM.  21,  1;  a  Löig  SC.  7; 
FB.  43 ;  a  Loegaire  ScM  9 ;  FB.  59 ; 
a  ligbrataig  a  lenann  FB,  11;  a 
lassar  61;  a  läichessa  29;  a  Mun- 
remar  ScM.  12;  a  mic  TE.  10,  10; 
FB.  61 ;  a  macdretill  FB.  11 ;  a  mä- 
thamait  44;  47;  a  midlach  67;  a  ri 
FB. 21;  a  righaith  TE.  10, 10;  a  ain- 
gliu  FA.  19;  a  Emer  FB.  19;  a  ingen 
TE.  5;  8;  9,  u;  ai;  SC.  46;  a  Oilill 
T^.  10,  1;  a  mtu  FB.  26. 

2.  -a-  Fron,  pers.  infixum^  s.  €. 

3.  a,  a  sein;  ejus,  suus  Z.' 
337;  Fron.  poss.  für  Mose,  und 
Neütr.  Sg.,  mit  nachfolgender  Aspi^ 
raiion.  —  Das  Längezeichen  ist 
selten  geschrieben:  immi  rig,  immk 
rurig  F'B.  7;  mä  chossa  37;  oc  k 
d^nom  2;  FA.  10;  SC.  34,  4;  ic 
&  iarrair  33,  ss;  cä  räd  30;  iam& 
^isad  FJ?.  43.  —  Zusammen- 
gezogen mit  Präpositionen:  cona, 
inna  (na,  ina),  iarna,  riana,  trena; 


dla;  assa;  imma;  fri  a,  li  a  hüdeten 
ursprünglich  zwei  Silben,  sifid  aber 
oft  zusammengeschrieben,  ebenso  oca 
(ica,  ca).  —  a  chois  Hy.  2,  s;  p.  20, 20 
Lg.  6;  ScM.  2;  3, 10;  7;  10;  18;  19;  20 
TE.  11  LU.;  12  Eg.;  CC.  1;  SC.  2 
7;  18;  30;  30,  s;  6.  31,  6;  7;  35;  41 
44,  10;  46;  FB.  6;  11;  20;  23;  24 
30;  44;  68;  70;  77;  79;  SP.  II  13 
ar  a  chenn  Hy.  2,  «e;  p.  21,  31 
ScM.  4;  assa  chriss  ScM  16;  asa 
chotlud  -SC.  23;  dia  chungid  ScM. 
2;  15;  da  churiud  Lg.  14;  fri  a  chorp 
Hy.  2,  68;  fria  chossa  SC.  10;  48; 
FB.  91;  for  a  chind  Lg.  9;  TE  5; 
8  Eg.;  14;  SC.  37, 13;  FB.  88;  imma 
chend  FB.  45;  37;  inna  chend 
FB.  24;  CC.  1;  ina  chotlud  i).  19, 36; 
CC.  3  Eg.;  FA.  8;  FB.  24;  80;  na 
chotlath  TE.  12  f^p.;  riana  chäli 
FB.  20  (au/*  cÄch  bezüglich);  tar 
a  chend  F5.  8;  trena  chotlud  SC.  9; 
mit  fehlender  Aspiraition:  a  coirthe 
TE.  8;  a  cairdess  16;  a  caeimcheli 
20  Eg.;  a  cethrui  8;  a  col  11;  ar 
a  cend  13  Lü.;  inna  cuili  CC.  3 
Lü.;  a  claideb,  inna  cind  SC.  5; 
dia  claidiub  6;  dia  ceill  48;  a  clö 
FB.  21;  for  a  crond,  for  a  claediub 
24;  a  coceli  40;  a  cruth  44;  üas  a 
creit  charpait  45;  a  cül  78;  a  clai- 
deb 79;  inna  cind  91.  —  fria  thriar 
m-brathar  p.  17,  21 ;  a  thige|).  20,  ai ; 
ScM.  3,  1 ;  TE.  14  Eg. ;  p.  132,  is ; 
FB.  4;  25;  a  thorud  p.  40,  11;  a 
thairismi  ScM.  17;  a  thdrraluig 
TE.  2;  3;  19  Eg.;  a  thechta  3  Eg.; 
a  thiugmaine  ^  LU.;  a  thechtairi 

FA.  9;  oc  ä  thimchell,  a  thened  17; 
a  thödernam  21;  a  thoeb  SC.  18; 

FB.  24;   a   thesarcon  SC.  29,  U; 

22 


k  a 


338 


k  a 


a  thöcuriud  31;  dia  thuil  FB.  23; 
a  tharpige  30 ;  a  thurse  85 ;  a  thul  88 ; 
mit  fehlender  Aspiration:  dia  triur 
brath ar  p.  17,  24;  a  techta  TE.  2; 
3;  17;  a  tarralat^Ä  17;  ina  tig  10 LU. 
13;    14;    asa    turascbail    SC.   23 
dia  tomos  29,  e;  a  tromdacht  31 
cona    teglach ,  FB.    13.   —  for  a 
oessam   (für   foessam)   Hy.  1,  2;  a 

ridadart  (/«r  fridadart) .  ^2/-  2,  32; 
dia  fiini  Lg.  7;  a  fert  17,  29; 
TE.  8  Eg.;  a  fiur  CC.  6  Eg.;  dia 
eöil  {für  feöil  SC.  23;.  a  tlede 
FB.  5;  fria  raigid  (für  fraigid)58; 
mit  fehlender  Aspiration :  dia  f  echain, 
dia  feis  TE.  2  Eg.  inna  farrad  TE.  2 
LU;  12;  dia  folccath  4  Eg.;  a  fert  8 
LU.;  dL fuil,  a feoil  13 X^. ;  a feth p. 
130,24;  afolt^.  131,  21;  ^.  311,  2;  s; 
a  fiur  CC.  1 ;  6LU ;  a  flaith  SC.  18,  a 
foramles  31, 7;  oca  ferthain  33;  a  ferci 
36;  a  fled  FB.  7;  a  fonnaid,  a  fortgae 
24 ;  a  foraim,  a  fömsige  30 ;  cö  a  fod- 
brond  39;  a  fir44;  a  foramcliss86;  87; 
a  detig  p.  40,  37;  a  Sail  ScM.  12; 
a  äula  TE.  9,  15  Eg.;  a  gaegbul 
20  Eg,;  mit  fehlender  Aspiratimi: 
ina  Saide  ScM.  10;  dia  sfrsellad 
TE.  6  LU;  fo  a  süili  12  LU;  a 
scelu  14: Eg.;  a  sult  j».  130,  24;  asiur 
CC.  1  Eg.;  ar  a  seirc  SC.  5;  ina 
släinti  10;  inna  sesam  11;  ina  süan, 
cen  a  sldag  11,  s;  ina  sudi  12;  33,  3; 
a  scela  20;  a  satha  23;  ina  seirg- 
ligu  24;  a  scrütan  FB.S;  17;  a  sella 
24;  asa  samail  48;  49;  52;  a  sciatb  67; 
dia  saigtbin  76;  78;  innä  sessom  91; 
fria  saindän  SP.  II  1.  —  Die  Aspi- 
ration der  Media  wird  erst  in 
späteren  Handschriften  bezeichnet: 
a  ghalur  TE.  7;  8  Eg.  In  alten 
Handschriften  bleibeti  b,  d  und  g 
unverändert:  cona  baithius  Hy.  7, 3; 
a  druid  Hy.  2,  20;  a  dl  suil  Hy.  5,  42 ; 
a  gascid  SC.  2  u.  s.  w.;  co  a  mnäi 
SC.  6 ;  —  1,  n  r,  sind  nicht  beeinflusst 
von  der  Aspiration:  na  leith  deiss 
SC.  33,  9;  ina  Idim  FB.  21;  a  nert 
Hy.  5,  68 ;  a  rfge  Hy.  2,  28  u.  s.  w.  — 
Vor  Voccäen  erscheint  nie  b:  a  ainm 
Hy.  2,  3;  3,  2;  p.  17,  27;  28;  34; 
p.  40,  47;  ScM.  1;  CC.  5;  TE.  18; 
a  atbair  Hy.  2, 3 ;  FB.  6 ;  a  iartaige 
Hy.  2,  20;  a  airnigthe  Hy.  1,  24; 


a  cua  Hy.  2,  24;  cona  adnocal  Hy. 
7,4;  ic  a  aca]latm|}.21,32;  TE.  8;  12; 
SC.  10;  17;  FB.  43;  ina  ardip.  40, 22: 
FB.  81;  a  öenur  Lg.  8;  9;  SC.  36; 
FB.  52;  SP.  II  u;  a  andord  Lg,  9; 
dia  urbaitb  Lg.  17, 28;  a  ingnais  18, 9; 
a  eirred  18, 17;  for  a  imdenam  18, 23; 
a  einecb  18,  si;  TE.  6;  dia  aurdar- 
cus  ScM.  1;  a  ecblachu  a  obloire 
TE.  2;  3  Eg.;  dia  imcaisiu  8  LU.; 
dia  atbreös  9;  triana  eochraib  18; 
a  ^stecht  FA.  2;  a  anim   FA,  3; 
a  anius,  a  aibnius,  a  aingel,  a  ain- 
mine  9;  dar  a  agid  SC.  20;  31;  48; 
da  enbrutbi  23;  ca  acallaim  30;  a 
ingenraid  30,  6;  32;  Ha  auöil  31,  10; 
oc  &  fadad  33, 4;  cona  imdurnd  37, 15; 
dia  airi  44,  9;  a  imr^dud  FB.  8; 
dia  innarba  13;  inna  imda  21;  25; 
a  äcs  28 ;  30;  a  äs,  a  anius . .  a  anius, 
a  urlabra,  a  äg  30;  fria  ais  37;  a 
ech  38;  39;  44;  63;  67;  69;  aara39; 
61 ;  a  äcosc  44 ;  assa  inud  57;  a  arm- 
gascid  38;  39;  67;  ina  airicul  58; 
a  incbinne  61 ;  a  etacb  67;  a  imgabäil, 
na  ucbt  77;  a  üaill,  a  aliud,  a  aire- 
chas  79;  a  aidchi  80,  a  osnaid  88; 
a  innas  91;  a  orbbae  SP.  V  11. — 
Idiomatische  Wendungen:  a  chom- 
m4in,   a   chomm^it  eben  soviel;   a 
thrichomm^it  dreimal  soviel  FB.  19; 
a  da  cutrummai  10;  18;  a  l&n  do 
ffn  lÄn  (d^n  Becher)  voU  von  Wein; 
a  öenur  aJUein^  er  ailein;  inna  sessom, 
inna  sudi  stehend^  sitzend;  ibid  ina 
öen   dig   er   trank  für  sich  cMein 
FB.  62  (so  auch  59  zu  lesen).  — 
Beim  Infinitiv  bezeichnet  das  Pron. 
poss.  das  Object  maith  lini..a  denam 
samlaid  7;  oc  a  däil  for  in  teglach 
SC.  33,  23;  dia  innarba  asin  taig 
um  ihn  aus  dem  Hause  zu  treiben 
FB.  13;  a  chosnam  frit  ihn  (den 
HeldenantheU)  dir  streitig  zu  machen 
FB.  11;  dia  acallaim  um  mit  ihm  su 
reden  SC.  10;  oc  a  rad  33;  luid  ina 
dail  sie  ging  zu  dem  Stelldichein  mit 
ihm  TE.  12;  a  docbum  zu  ihm  FB. 
81  u.  ö.  —  Bisweilen  steht  das  ^ron. 
poss.,  obwohl  das  Nomen  selbst  nach" 
folyt:  a  ainmm  in  drüadh  TE.  18; 
a  inuas  in  bachlaigJPJ?.91;  dia  saigid 
Löig  SC.  14;  a  d^nam  in  cennaig 
FB.  11;  &  loim  fola  ScM.  16. 


&j  a 


339 


&,  k  n- 


4.  &9  a  t?^r;  ejus,  suus  Z^  337; 
IVon.  po98.  für  Fem.  8g,  —  Mit 
Langezeichen:    cach    baden    imm& 
tüsech   FB.   7;   imön   peist   immä 
cnaird,  immä  brägit  86 ;  di  marbad 
SC.   44,  iä;  —  in   IVapoaiiftonen 
angefügt,  wie  das  masc.  a.  —  Der 
einst     vorhandene     consonantische 
Auslaut  {vgl.  skr.  asy&s)  ist  bisweilen 
folgendem  1,  m,  n  oder  r  assimüirt: 
ni  laid  allaim  assallaim  Hy.  5,  44; 
aUäma   Lg.    15;    allenith  ^TJ?.   4; 
allethete    SC.    34,    10;    ammaforta 
Hy.  5,  48;  ammaic  JTj/.  5,  s;  ammac 
Hi(.  5, 70;  ammithair  FB.  6;  annoeb- 
itge  Hy.  5,  92 ;   arrig   Hy.  •  6,   S5 ; 
arraind  ScM.  5,  11;  asset  J9i/.  5,  98; 
ohne  solche  Assimilation:  inna  laim 
Hy.  5,   64;   dia  lepaid  Lg.   1;   for 
a  lÄr  F^.  30;  a  läcud  SC.  44;  45; 
a  mat^or  p.  40,  7;  10;  i>.  48,  26; 
a  mummi  Lg.  6;   da  marbad  /S^C 
44,  12;  imma  rusccuib  TE.i;  SC.  5; 
a  muin  Oss.  III  s;  cona  süan  i^J..  15; 
dia  seirc  SC.  33,  88 ;  a  snäthait  FB. 
65.  —   Vor  vocalischen  Anlaut  tritt 
h:  a  hitge  Hy.  5,  16;  a  boeged  26; 
inna  hucht  48;  a  hech  55;  inna  him- 
thechtaib  16;  6s;  a  bathig  87;  a  b^r- 
Jam  100;  ina  hecmais  p.  40,  21;  a  he- 
nech-si  p.  40,  32;   iarna  batuch  p. 
42,  35;  a  baiti-si  Lg.  6;  7;  oca  bal- 
genugnd-si  18;  dia  hastud  TE.  5  Eg.; 
cona  binailt  15;  ga  hiarraid^  17;  lea 
banail  CC.  5;  a  bainm  p.  144,  26; 
cona    bingenruid  p.    144,   82;    ina 
haireocbt   FA.    6;   a   baittreb  14; 
dia  bordaib  ]5;  asa  bö  Oss.  III  8; 
a  böenor  SC.  6;  45;  dia  bacallaim  16 ; 
a  bamli  {auf  ein  urspr.  Neutr.  be- 
züglich)   SC.  30,  8;    a   b^ol  45,  4. 
Ausnahmen:    a   aithig   Hy.  5,   61; 
a  amra  43 ;  a  atbar  p.  40,  10 ;  for  a 
erlabrai  SC.  5 ;  dia  inmnni  33, 28.  — 
Ohne     Veränderung    der    übrigen 
Laute:  a  comlabra  Hy.  5, 44  (accom- 
labra  Fr.);  ina  culid  p.  40,  31;  33; 
fria  cruth  Lg.  4,  19;  dia  celia  12; 
ScM.  3,  4;  iarna  cül  Lg.  15;  for 
a  cind  TE.  3;  ar  a  cinnd  12  LU.; 
a  cend  p.  132,  le;  assa  carp  FA.  21; 
är  a  c^^imi  SC.  17;  inna  eröes  FB.  85; 
immä  cuaird  86;  a  tr^t  Hy.  5,  36; 
a  toeb  TE.  4;  a  tes  SC.  36;  a  tu! 


FB.  70;  fria  boiss  Hy.  5,  78;  ina 
broind  Lg.  1;  ina  täib  Oss.  III  5; 
a  bitb  fifC.  45;  a  bragit  FB.  57; 
a  d^tgni  Lg.  4,  6 ;  a  da  gbrüad  TE.  4 ; 
inna  gort  Hy.  5,  so;  a  forbrat  Hy. 
5,  34;  a  fuilt  TE.  4;  dia  formüchad 
FA.  19;  ina  farrad  SC.  39;  ina 
fiadnaise  45.  Vereinzelt  addorus  ihr 
Thor  FB.  80.  ■—  Fehlerhafte  Un- 
regelmässigkeiten: inna  fiadnaise 
p.  43,  14;  a  dba  güaluinn,  a  dba 
ginn,  a  dba  colptai  TE.  4  Eg.  — 
Idiomatische  Wendungen:  a  böenur 
sie  allein;  co  n-accai  in  lanamain 
ina  cotlud  Lg.  12;  ina  baireocbt 
FA.  6;  bä  nar  l^e  a  l^cud  dass  sie 
verlassen  würde  SC.  44  {vgl.  45); 
dia  guidi  dam-sa  sie  für  mich  zu 
bitten  Lg.  12;  a  fari  ddib  dass  ihr 
sie  {die  Stadt)  bewachet  FB.  80; 
arraind  duit-siu  dass  du  es  {das 
Schwein)  theüest  ScM.  11;  dia  ba- 
callaim sie  zu  sprechen  SC..1Q;  dia 
docbum  zu  ihr  TE.  12  Eg.  —  Das 
Pron.  poss.  ist  gesetzt,  obwohl  das 
Nomen  nachfolgt:  for  a  broind  na 
mna  auf  den  Leib  des  Weibes  Lg.  5; 
a  baite  na  ingine  der  Pflegevater 
des  Mädchens  7. 

&•  69  ä  11-9  a,  an-  ihr;  eorum, 
earum,  suus  Z.*  337;  Fron  poss, 
für  den  Plur.  aller  drei  Geschlechter^ 
ist  ursprünglich  ein  Gen.  Plur.  {vgl. 
skr.  &s&m).  Der  auslautende  Nasal 
ist  erhalten  vor  Vocalen  und  Me- 
dien, ist  assimilirt  einem  folgenden 
1,  m,  n,  r,  ist  geschwunden  vor  c, 
t,  f  und  s.  —  Mit  Längezeichen: 
oc  &  m-büalad  FA.  26;  oc  ä  n-im- 
degail  FB.  10.  —  a  n-ernaigtbi 
Hy.  1, 10 ;  occa  n-airlegend  p.  19, 37; 
for  a  n-adarcaib  p.  45,  s ;  a  n-imgain 
Lg.  13;  a  n-atbesc  ScM.2;  a  n-birend 
CC.  1  LU.;  a  n-imtecto,  a  n-armaib 
3;  a  n-ecbrada  i  LU.;  a  n-enecb 
p.  141,  27;  a  n-enlaitb  p.  144,  4;  a 
n-airm  Oss.  1  s;  SC.  2;  a  n-aiged 
FA.  12 ;  a  n-aittreb  22 ;  a  n-almsana 
27;  a  n-oenaig  30;  a  n-anmchar- 
dine  32;  dia  n-armaib  SC.  2;  a 
n-eti  6 ;  a  n-acallaim  9 ;  fria  n-ucbt- 
brunnib  40;  a  n-errad  FB.  4;  ina 
n-imacallaim  7;  oc  ä  n-imdegail  10; 
a  n-aes  12;  13;  55;  a  n-imtecbt  20; 

22* 


&,  &  n- 


340 


a,  a  n- 


a  n-äthu  23;  a  n-etrain  33;  a  u- 
imchoBsait  56;  a  n-eich  62;  63;  na 
n-agid  69;  a  n-imtechta  70;  dfa 
n-imratib  72;  a  n-imresain  75;  ver- 
emzelt  ann  echatb  TE,  3  Eg.  — 
dia  m-broith  p.  41,  9;  a  m-brathar 
Lg.  10;  a  m-besa  TK  2;  a  m-bdis 
FA.  27;  imma  m-brdgtib  28;  inna 
m-bo8sän  SC.  2;  a  m-bossa  6;  a  m- 
barr  33,  19;  a  m-brathugud  FB,  33; 
56 ;  76 ;  78 ;  a  m-brotha  54 ;  a  m-biad 
57;  a  m-bith  77;  a  n-dith,  dia  n-dil-. 
giund  Lg.  11;  a  n-dano  p.  141,  26; 
a  n-dan,  ina  n-dulemain  FA.  7;  ina 
n-deslamaib  SC.  40;  a  n-gaisced 
Lg.  8;  a  n-g&iri  TE.  15;  a  D-gräd 
p.  130,  27;  a  n-gnüssi  FA,  25;  27; 
a  ng-gäir  28;  dia  n-gaisctud  FB.  20; 
a  n-gressu  23;  a  n-glond  29.  — 
allenamain  Hy.  5, 26;  alläma  Lg.  13; 

FA.  16;  26;  28;  FB.  74;  allfn  ScM. 
21,  34;  CG.  3  Eg.\  for  alluamuin 
CC.2£^^.;alletheJPX13;  allög66;  na 
lämaib  FB.  13;  16;  a  länte,  a  Urae 
20;  a  lua^tlaith  25.  —  ammörgr^ssa, 
ammöraurgala  FB.  11;  a  minna  Hy. 
5, 65;  dia  mKthad  Lg.  13;  co  a  muin- 
tir  CC.  S  Lü.]  tk  menma  FA.  7; 
a  maith  24;  a  mong  SC.  33,  4;  arrlg 
TE.  ILU.;  arretha  SC.  30, 4;  arrfad 

FB.  47;  arrdim  56 ;  ina  räithsechaib 
FB.  29;  72;  dia  rcir  79.  —  os  a  cind 
Lg.  1;  a  comairle  10;  a  comaitecht 
13;  a  cuit  ScM.  18;  a  cisa  TE.  2; 
a  cairptiu  TE.  2;  3;  iarna  cdm«nnaib 
FA.  4;  a  claidib  SC.  2;  ar  a  cind 
15;  FB.  79;  a  cotrebi  SC.  21;  a 
carat  29,  4;  a  cnü  chridi  FB.  24; 
asa  cund  FB.  34,  is;  a  cesta  42; 
dia  crlch56;  a  cuit  57;  72;  a  claidbi 
74;  a  carp^t*  79;  a  ciodu  89;  CC. 
1  Eg.;  ar  a  gceno  p.  144, 9;  dochum 
a  tlre  Lg.  13;  dia  taig  17;  a  toisiuch 
p.  144,  26;  a  tincor  FB.  4;  a  tri 
coecta  65;  ina  trüallaib  74;  a  toisc 
75 ;  a  pian  FA.  25  —  oca  fothrocud 
p.  131,  14;  a  fir  FB.  21;  29;  dia 
fulriud  FB.  67;  inna  fiadnaisi  72; 
ina  suidib  Lg.  15;  FB.  21;  for  a 
sucht  ScM.  21,  11;  for  a  slfastaib 
-S'a  2;  a  8c61a  24;  FB.  70;  a  samail 
SC.  37,  6.  —  Idiomatische  Wen- 
dungen: a  n-dfs  die  zwei  p.  132,  is; 
a  triur  sie  zu  dreien,  die  drei  Lg.  8 ; 


FB.  54;  81;  90;  a  triur  chnrad 
75;  79;  a  nönbur  ihrer  neun  FB.  84. 
—  batar  . .  ina  sessom  they.  wert 
Standing  X^.  15;  FB.  24.  ~  blt  IIa 
a  mairb  and  andat  a  m-bi  die  Zahl 
ihrer  Todten  wird  grösser  sein  als  die 
ihrer  Ijebendigen  FB.  21;  roptar  IIa 
ammairb  inna  m-beo  Oss.  I  8.  — 
is  ferr  a  techt  es  ist  besser  d€iss  sie 
gehen  FB.  6  a  tuitim  la  näimtiu  dass 
sie  durch  Feinde  fallen  Lg.  13;  oc 
a  tuarcain . .  la  drongaib  na  n-demna 
weil  sie  von  den  Schaaren  der 
Dämonen  geschienen  werden  FA. 
31;  iarna  n-dichennad  FB.  77;  dia 
tofund  sie  zu  jagen  TE.l]  dia  tomailt 
ocus  dfa  cathim  FA.  28;  a  n-etar- 
gaire  FB.  15;  a  n-imchossait  de 
Bricrind  20;  a  n-et^gleod  41;  dia 
saigid  57;  dia  saichtin  65;  oc  a 
cäiniud  70;  a  n-aiesiu  oc  collud  a 
n-hirend  sie  zu  sehen  \cie  sie  ihr 
Land  verwüsteten  CC.  1  LU.  — 
a  n-docom  eu  ihnen  SC.  7;  tar  a 
n-^ssi  SC.  10;  dia  n-esi  Oss.  TLr, 
son  a  garma  maci:aide  Hy.  2,  16; 
a  n-andord  mac  n-üsnig  Lg.  8;  for 
a  cul  na  n-än  sa  SC.  7;  ricfait«r 
a  les  do  gillai  ScM.  7;  recam-ni 
a  les  6m  ar  curaid  (?)  FB.  56. 

6.  -a  B-  Pron.  pers.  infixum,  s.  €. 

7.  a,  an-  Neutr.  des  Artikds,  s. 
in,  ind. 

~S.  a,  an-  welcher,  der;  qui 
Z^.Sbl ;  Relativpronomen,  ohne  Fier- 
änderung  nach  GeschUeht,  Casus 
oder  Numerus;  lautete  i^sprüngli^ 
mit  s  an  (sa  n-),  das  sich  hintfir  den 
Präpositionen  co  (cussa  n-),  for 
(forsa  n-),  fri  (frissa  n-,  rissa  n-\ 
le  (lassa  n-)  einhalten  hcU.  Nicht 
selten  ist  in  diesen  und  anderen 
-Verbindungen  das  a  unterdrüdU^ 
oder  zu  i  geworden.  Mit  dem  lo- 
cativischen  i  n-  (Z.^  342)  hat  es 
nichts  zu  ihun,  sondern  dieses  ist 
die  Präposition  i  n-.  Der  aus- 
lautende Nasal  ist  gehlie^>en  vor 
Vocalen  und  Medien,  auch  vor  r, 
obwohl  er  sich  eigentlich  einer  fol- 
genden Liquida  assirnüiren  soUte; 
vor  folgender  Tenuis  und  vor  f,  s 
ist  er  peschwitnden.  a)  das  emfache 
Relativpronomen,    als    Nom.    oder 


a,  a  n« 


341 


a»  ass 


Acc;  ist  immer  gesetzt,  wenn  der 
Relativsatz  dem  Hauptsatze  voran- 
geht; folgt  er  nach,  so  kann  es  fehlen, 
wenn  ein  bestimmtes  Bezugsnomen 
da  ist  {z,  B,  in  fer  chuicci  ataglÄ- 
dastar  CC.  5  LTJ.).  —  a  n-atbered 
Lg,  12;  a  n-adcobrai  TE.  'iO  Eg,\ 
a  n-asberi  SC.  19;  i  n-atconnarc 
SC.  11,  8;  a  n-dorigenai  .HT^.  5,  23; 
37;  41;  67;  81;  TE.  14  LUr,  FB.  6; 
a  n-doronad  Lg.  10;  SC.  12;  a  n-de- 
chaid  Lg.  15;  a  n-dotesta  SC.  13; 
a  n-dodoraid  FB.  89.  —  an  rop 
inmainib  Lg.  18,  e;  an  ro  bo  dech 
FB.  54;  in  rop  aillia  Lg  18,  6.  — 
a  testa ScM. 6 ;  TE.11LU.;9. toing 
FB.  11;  21;  46;  48;  52;  74.  — 
a  fil  FB.  58.  —  Einem  Compositum 
infigirt:  rod  n-ucad  {Comp,  do-ucad, 
tucad)  FB.  78;  dia  n-aithiget  (Comp. 
do-aitbiget,  taitbiget)  SC.  31, 1;  con- 
tniled  p.  130,  3  (cotlaim).  Vielleicht 
hinter  der  Negation  na:  nl  na  t^it 
do  menma-Bu  ScM.  3,  8.  —  Mit  der 
Verbalpartikel  no  seu  na  n-  oder 
no  n-  zusammengezogen:  na  tabrad 
ScM.  1;  na  fil  FB.  58;  ani  no 
m-bera  FB.  58.  —  Mit  der  Verbal- 
Partikel  ro  n-  zusammengezogen: 
ro  n-uicset  F5.-7;  42;  43;  44;  conid 
samlaid  rom-böi  44;  cein  ro  m-böi 
FB.  79;  trath  ro  m-boi  87.  —  hvntcr 
in  tan:  in  tan  m-bÄtar  iSiC  17.  — 
9k  TL'  (üs  Conjunction  gebraucht: 
a  m-bÄtar  cds  sie  waren  Lg.  1 ;  TE. 
10 LU.;  50.3;  10;  FB.QS;  am-büi 
Lg.  9.  —  b)  An  Präpositionen  ange- 
fügt, ara  n- :  ara  n-dema  do  maitb 
für  das,  was  sie  Gutes  gethan  hatte 
TE.  14  Eg.\  di^  Conj.  ara  n-  ut 
siehe  besonders.  —  assa  n- :  asa  n- 
dena  bälg  Gl.  zu  Hy.  6,  is;  asa 
tudchad  aus  dem  du  gekommen  bist 
SC.  13.  —  ca  m-bia  FA.  30  LBr. 
für  oca  m-bia. —  cossa  n- :  cosa  tuced 
FB.  58;  cusa  rancaibair  73;  coso- 
rinic  FA,  21  Lü.  für  cosa-ro-anic. 
—  dia  n-,  von  do,  bezeichnet  das 
Dativverhältniss :  mairg  dia  m-bü 
FA.  30;  dianid  cui  est  FA.  14;  34; 
dia  n>at  cui  sunt  FB.  9;  diant 
eslinn  SP.  IV  1  für  dia  n-ata;  cia 
dia  m-bo  cheli  FB.  39;  40;  dia 
n-dnthoig  SRYs;  dia  lenai  SC.  43; 


dia  ro  faillsigtbeä  FA.  2;  diar  bo 
TE.  1  Eg.]  FA.  23;  dia  tibertis 
SC.  21;  22;  FB.  90;  dia  fognad 
Hy.  2,  6.  Hierher  wohl  auch  co  tisad 
don  turus  dia  n-dechaid  bis  er  von  der 
Expedition  zurückkommen  würde, 
auf  die  er  gegangen  war  FB.  79.  — 
dia  n-,  von  de,  de  quo,  ex  quo, 
propter  quem  (dia  n-  Conj.  wenn 
siehe  besonders):  dia  n-erbalt  Lg. 
17,  38;  cid  dia  m-böi  tvoher  kam, 
weshalb  war  Lg.  1;  TE.  10  LU.; 
SC.  32 ;  FB.  38 ;  cid  dia  rabi  FB.  56 ; 
cid  dia  ta  ScM.  10;  cid  dia  tud- 
cbaibair  FB.  66 ;  93 ;  dia  n-decbaid 
ScM.  22,  7;  be  dia  m-biat  Lg.  4,  8; 
dia  m-bÄ  lan  SC.  15;  dia  n-gair 
{von  denen  her  ah  singen)  SC.  33,  le; 
dia  n-^brad  daher  gesagt  wird  p. 
132,  19.  —  forsa  n-  :  forsa  m-betis 
auf  welchem  wären  Lg.  7;  forsa 
rabi  p.  131,  8.  —  frissa  n-:  fris 
m-biat  gegen  welche  sein  werden 
Lg.  4,  18;  fris  m-b^  crecbta  an 
dem  Wunden  wären  SC.  29,  7;  frisa 
samailte  SC.  17;  fris  m-berad  Lg.  3 ; 
fris  m-ben  FB.  51.  —  darsi  n-dentar 
Gl.  zu  Hy.  6,  4  («.  drochet).  — 
imma  n-(man-),  bisweilen  mit  Länge- 
zeichen: immon-iadaum  den  schliesst 
SP.Yi;  anl  imo  m-bethe  FB.  61 ; 
immÄ  tullatär  FB.  56;  immä  tud- 
cbatar  75;  89;  immä  tu  93;  ani 
m&  tudcbatar  76;  imma  curaid 
cossenait  Lg.  4^  12.  —  lassa  n-: 
lasma  (ftlr  lasa  m-ba)  ScM.  21,  3; 
las  tudchad  SC.  16;  las  tänac  20. 
—  ina  m-bi  FA.  30,  Praep.  in  und 
Pron.  rel.,  anstatt  des  gewöhnlichen 
i  m-bi.  —  ö  n-  (entstanden  aus 
ö  +  a  n-):  0  n-ainmnigther  FB.  75; 
o  tudchad  SC.  16;  20.  —  rissa  n-, 
jüngere  Form  für  frissa  n- :  rissin- 
apur  zu  dem  gesagt  wird  =  welches 
heisst  TE.  18  Eg. ;  risnid  SC.  45,  23 ; 
ris  tatin  SC.  33,  I8. 

9.  a,  an-,  spätere  Form  der  Präpo- 
sition i,  i  n-;  a  n-ddn  TE.  8  Eg.; 
a  m-bronnaib  p.  19,  88 ;  asna  amsib 
sin  Lg.  12. 

10.  a,  ass  Praep.  cum  Dat.  aus; 
lat.  e,  ex  Z^.  633.  —  ass  nur  in 
Verbindung  mit  dem  Artikel  oder 
Pronomvnüms;  mit  dem  Artikel:  asin 


a,  ass 


342 


abcolips 


teil  Hy.  2,  48;  asin  caillid  p.  46,  S4; 
assind  imdai  ScM.  10;  assind  liss  18; 
assin  rfgräith  SC.  33,  le;  asin  tig 
FB,  7;  13;  asind  rlgthig  17;  asind 
loch  31;  asind  ed  FB.  73;  mit 
Fron.  po88.  as  mo  chuntabairt  ScM. 
4;  11;  j'..142,  6;  as  do  chind  ScM. 
11;  as  t*ferund  12;  assallaim  Hy. 
5,  44;  assa  chriss  ScM.  16;  18;  TB). 
12  Fg.;  p.  131,  2;  SC.  23;  FB.  3; 
16;  46;  48;  52;  67;  as  for  n-gni- 
maib  FB.  41;  mit  dem  Fron.  rel. 
asa  rescomloi  FA.  31 ;  asa  tudchad 
SC.  13;  Gl,  zu  Hy.  6,  is;  mit  dem 
Fron,  indef.  as  cach  ing  Hy.  1,  is; 
2,  61 ;  mit  dem  Fron.  dem.  assin, 
assein  FA.  16;  mit  dem  Fron, 
pers.  für  Mose,  tmd  Neutr.  ass, 
ex  eo,  sehr  oft  wie  unser  heraus 
dem  Verb  nachgestellt  (lotar  ass  sie 
gingen  her  aus)  \  Fem.  esti  FA.  2; 
SC.  22 ;  Flur,  estib  FA.  33.  —  ess 
für  ass  zu  schreiben  Hy.  5,  88.  — 
Sonst  immer  a:  a  hEmuin  j?.  140,  sö; 
p.  144,  19;  SC.  29,  81 ;  a  hoeninud 
ITB.  42;  a  hüib  Bruin  p.  42,  8; 
a  hüaim  FB.  57;  alleind  SC.  33,  6 ; 
a  luing  TE.  3;  a  Loch  FB.  31; 
a  caille  p.  19, 39;  a  coiciud  p.  131,  e; 
a  comairle  Lg.  14;  a  crlch  TE.  6  jE!^^.; 
a  Gruachnaib  ScM.  21,  80;  a  topor 
p.  131,  29;  a  slabreid  Hy.  1,  83 ; 
a  sidib  TE.  5;  a  brithemnacht 
H^.  3,  8;  a  Murthemne  SC.  33,  30; 
abbas  peccaid  Ol.  zu  Hy.  6,  6.  — 
Gebrauch:  dollotar..as  cech  s^t 
Hy.  2,  61 ;  Hy.  5,  44;  p.  42,  s;  p. 
46,  24;  0(7.  3;  p.  130,  21;  i).  142,  13; 
p.  144,  29;  FA.  33;  5C.  13;  14; 
15;  17;  20;  35;  FB.  7;  10;  17;  20; 
31;  57;  eirg  ass  SC.  35;  cona  törna 
ass  so  dass  nicht  entkam  Lg.  15; 
maidit  . .  assind  liss  ScM.  18;  fris- 
öcbat  assin  FA.  16;  tocomlat  ass 
FB.  7;  cÄch  ind  ocus  ass  jeder 
hinein  und  heraus  FA.  5;  diuch- 
trais  .  .  asa  chotlud  SC.  23;  28; 
tabuir  ass  hl  nimm  sie  heraus  TE. 
19;  20;  p.  131,  2;  ScM.  11;  12; 
16;  SC.  9;  tug  a  ossnam  ass  TE.  7; 
8  Eg.]  dia  innarba  assin  taig  FB.  13 ; 
a  chor  ass  SC.  44,  10;  ro  la  asin 
charput  ScM.  20;  ro  gabais..as8a 
fremaib  ScM.  18;  beres  na  sldagu 


asa  cund  SC.  34,  is;  corra  ba  as 
mo  sciath  ScM.  11;  ocus  cethri 
suanimain  esti  FA.  2;  mu  chuib 
asa  hö  Oss.  III  8 ;  ro  sudigthe 
senistre  . .  ass  FB.  3 ;  as  cach  ing 
don  forslaice  Hy.  1,  is;  33;  FA.  18. 
— Zur  Bezeichnwng  des  Herkommens: 
0  Inbiur  a  coiciud  Choncob.p.  131, 6; 
a  caille  Fochlad  p.  19,  89:  p.  42,  s; 
TE.  5;  6;  ScM.  21,  20;  FB.  57: 
SC.  28;  33,  16;  30;  35;  37,  19;  don- 
estao  a  h£muin  die  uns  fehlen  aus 
Emain  p.  140,  26;  p.  144,  19;  ni 
con  tesbad  banna  ass  Hy.  5,  88 ; 
asin  ten  adgladastar  Hy.  2,  48; 
p.  21,  32;  ro  hie  .  .  a  topor  heilte 
aus  der  Quelle  p.  131,  29;  hie  fol- 
euth  a  luing  TE.  3;  bä  foderc  dö  . . 
assa  imdul  FB.  16;  3;  atg^nammär 
asa  samail  in  fer  sin  wir  erkennen 
den  Mann  aus  seinem  Bude  FB.  46 ; 
48;  52;  SC.  23;  33,  5;  is  foUus  as 
for  n-gnimaib  FB.  41;  73;  co  fia- 
stais  esti  SC.  22 ;  as  mo  chuntabairt 
QMS  (=>  ncMh)  meiner  üeberlegung 
ScM.  4;  a  comairle  Chonchobair 
Lg.  14;  a  breith  Aileöo  FB.  74; 
a  samlaib  6n  n-etarliiamain  FB.  47. 

aball  malus  Z\  769,  s.  uball. 

abaid  reif,  Three  Mir.  Hom. 
p.  108. 

abann  F.  Fluss.  —  Sg.  Nom. 
abann  Liphe  p.  45,  2;  ind  aband 
Gl.  zu  in  doub  Hy.  5,  54;  Acc.  fri 
abainn  aniar  ad  fernen  versus  ah 
ocddenteZ^.  649;  Fl.  Acc.  dub-aibne 
FA.  29. 

abb  M.  =>  lat.  abbas  Abt;  Z^. 
255.  —  Sg.  Nom.  abb  Roma  FA.  32; 
Acc.  abbaith  Z*.  257 

ablad  SC.  44, 2  zu  lesen  a  blad? 

&bairt  Sprechen,  Inf  zu  at- 
berim ,  epiur.  —  Acc.  dognith  4bairt 
dia  sirsellad  TE.  %LÜ.\  vgl.  absque 
lingua  cen  9.hrSi.dhDite„wiifumtspeed^ 
in  it''  Corm.  Transl.  p.  13  aislinge. 
—  Hierher  auch  meit  is  ri  habraid 
a  derc  Oss.  III  7? 

abcolips  Apokalypse  J9y.  2,  25. 

abhron  Oss.  III  7  Ed.  falsche 
Ergänzung  einer  Abkürzung? 

abra  i.  dorcha  0*Dav.  p.  48. 

abra  Augenwimper.  —  Nom. 
Sg.  abra  Lg.  18,  14  Eg  \  Fl.  iVam. 


abhron 


343 


acht 


abrait  fo  daildath  Lg,  18,  u  L.  — 
Vgl  Aeda  Abrät  SC.  17. 

abracht  Augenlied.  —  PI. 
Dat.  dona  habrac?i<aib  Gl.  zu  pal' 
pebria  Güd.  Lot.  Gl.  120. 

abraid  Oss.  III  7  L.  s.  Abairt. 

abratehur  die  AugenwiniT 
pern,  —  Nom.  .  .  dub»  daile  SC, 
'67 j  IS  H.,  abratchair  LU. 

ae  aci,  aeam  8.  oe. 

aee^  alee  nein,  ac  Corm.  Transl. 
p.  15.  —  „acc"  or  in  ri  j,nein*'  sagte 
der  König  Lg.  1'2;  „aicc"  ol  se  SC  9. 

aeairbe  F.  acerbitas,  von 
acarb.  —  Sg.  Nom.  a  ro-acairbe 
seine  grosse  Härte,  Strenge  FA.  9 
(a  agarbiX^r.);  Acc.  aeairbe  FA.  19. 

aeais  s.  aeeuis. 

aearb  =»  lat.  acerbus.  —  Adv. 
CO  hacarb  FA.  20.  —  Compar. 
acairbiu  FA.  29. 

aeealdam,  aeallam  (au«  adgal- 
dam)  F.  Anreden,  Gespräch; 
allocutio  2j*.  8G8.  Inf.  zu  accallaim 
und  dem  alten  Dep.  ad-gUdur.  — 
Sg.  Nom.  ind  acaldam  coüoqutio 
Z*.  241;  ba  mör  meld  a  acaldam 
Z^.  952;  Dat.  dochüaid  d'accallam 
Aileilo  sie  ging  um  A.  zu  sprechen 
TE.  14  Eg.\  dia  accallaim  ihn  zu 
sprechen  SC.  17;  TE.  12  Eg.\  p. 
130,  81 ;  do  acallaim  Fainde  um 
F.  zu  sprechen  SC.  16;  FB.  61; 
p.  132,  7;  dot  acallaim-siu  dicfi  zu 
sprechen  SC.  13;  dfa  acallaim  10; 
16;  43;  oc  accaldim  d^  in  collo' 
cuiione  dei  Z*.  243;  ro  bui  icca 
accallaim  sie  hatte  ein  Gespräch 
mit  ihm  TE.  9  Eg.;  inti  ro  böi  oc 
a  acallaim  der  mit  ihm  gesprochen 
hatte  FB.  87;  jp.  21,  32;  SC.  30; 
Acc.  cen  acaldaim  nach  aili  Z^.  244; 
ni  ro  fet . .  a  n-acallaim  er  konnte 
nicht  mit  ihnen  sprechen  SC.  9.; 
laimethar  .  .  accalldaim  FB.  23  (?). 

aeeallaim,  acallaim  ich  rede 
Jemanden  an,  spreche  mit  Jemandem ; 
▼gl.  ad-gl&dar.  —  Praet.  Sg.  3 
acallais  Leeg  er  sprach  zu  Laeg 
SC.  20.  —  Dep.  Praes.  Sg.  1  im 
Sinne  des  Conj.:  an  blc  .  .  co  rot 
acilliur  warte  ein  Wenig,  dass  ich 
zu  dir  spreche  ScM.  9.  —  S»praet. 
Sg,  3  ro  aicillestar  Gl.  zu  Hy.  2,  48. 


acoi  s.  aiee,  aiece. 

accobor,  accobar  N.  voluntas, 
cupiditas  Z\  222;  s.  adcobraim. 
—  Sg.  Nom.  nl  bäcobor  do  (für  h& 
acobor)  TE.  6  LU.;  Acc.  cacb  n- 
accobor  collaide  IE.  13  LU.;  frit 
accobar  TE.  11  Eg. 

aeeorus  M.  Hunger  (V),  vgl.  ac- 
ras  „hunger^*  O'M.  —  Notn.  sirfu- 
acht  ocuB  accorus  FA.  30.  LBr. 

aeeu  s.  oc. 

aceu  SC.  29,  le  ihr  Hund'i 

aceuiss  F.  Ursache;  acais^  i. 
a  causa  Corm,  p.  1.  —  Sg.  Nom. 
aceuiss  na  precepte  sin  hujus  doc- 
trinae  causa  ^V^).  9b;  da^ar  aceuiss 
tesairgne  do  mnai  rig  Erend  don 
galur  weil  die  Frau  des  Königs 
vofi  Irland  ihn  von  der  Krankkeit 
retten  will  TE.  VdLU.;  hua  aceuiss 
causa  Sg.  45^ ;  PI.  Nom.  it  e  acsi  for 
a  n-glautar  dies  sind  die  Gründe, 
weshalb  sie  gereinigt  werden  Corm. 
p.  38  röt  (iT*.  251). 

aeh  Interj.  s.  ucli. 

acher  :==  lat.  acer,  scharf, 
rauh.  —  Sg.  Nom.  is  aeher  in  gäith 
Z^.  953;  nir  ba  fri  öigthiu  acher 
Hy.  5,  9  {Gl.  i.  fergach  no  ieochur). 

ro  acht  SC.  34,  s;  FB.  82 
wöM  zu  rO'Sochim,  roehim. 

acht  Partikel  der  Ausnahme, 
Einschrärüiu/ngund  des  Gegensatzes ; 
modo,  tantum  Z^.  703;  engl.  but. 
Vgl.  gr.  ixtog.  —  1)  ausser,  a)  nach 
vorausgehender  Negation:  ni  ro 
rathaig  noch  dib  ani  sin  acht  Fand 
a  hoenur^^ieman(2  merkte  dies  ausser 
F.  allein  SC.  45;  ni  fuar  asset  acht 
Maire  Hy,  5,  98;  p.  40,  27;  Lg.  6 
p.  142,  9;  conna  rabi  ben  .  .  acht 
Ethne  Ingubai  a  höenur  SC.  6 
nach  Istais  biad  i  n-Erinn  acht 
biad  Conchobair  i  tossuch  Lg.  14 
ni  fil  cuit  do  nach  ailiu  innium-sa 
acht  duit-siu  th*öenur  SC.  6;  FB 
92;  ni  thic  do  neoch  acht  m^d 
doneth  f^in  das  gelingt  Niemandem, 
es  sei  denn,  dass  er  selbst  es  tfiäte 
I  FA.  9 ;  ni  ruc  . .  claind  . .  acht  mad 
öeningin  nicht  gebar  sie  Kinder 
ausser  nur  eine  Tochter  TE.  20; 
ni  raga  ass . .  acht  monit  ainge  ben 
du     wirst     nicht     herauskommen, 


aeht 


344 


adaU. 


{ausser)  wenn  nicht  ein  Weib  dich 
schützt  SC.  14.  —  b)  Nach  Frage- 
wörtern: cinnas . .  acht  arraind  tote 
ausser  es  zu  theHen  ^^  wie  anders 
als  es  theüen  nach  .  .  ScM.  6;  SC. 
44, 6.  —  c)  In  manchen  Situationen 
kann  man  ni  (na) . .  acht  mit  j^nur^' 
übersetzen:  conna  ruc  acht  oenchois 
üaim  so  dass  er  nur  einen  Fuss 
von  mir  davon  trug  ScM,  12;  ni 
tharat . .  do  Ghonnachtaib  acht  a  da 
coisB  nammucci  fo  brägid  er  gab 
den  C.  {niclUs  als  =)  nur  die  zwei 
Vorder füsse  des  Schweins  ScM.  18; 
ni  blad  ina  farrad  acht  ben  .  .  in 
seinem  Bett  solle  nur  ein  Weib  sein, 
das..  TE.  2  Lü\  ni  fuil  fort  acht 
nechtar  da  nl  TE.  8.  Eg.\  13  iZ7.; 
ni  acend  acht  sidaige  SC.  45,  17; 
FB.  9;  conna  t^rna  ass  acht  a  n- 
dechaid  do  rind  gai  so  dass  nur 
entkam,  tras  von  der  Spitze  des 
Speeres  kam  {d.  i.  Niemand  entkam) 
Lg.  15.  —  d)  Auch  ohne  voraus- 
gäiende  Negation  =  nur:  TE.  8 
LU.  —  e)  Idiomatisch:  co  m-bo 
marb  acht  bec  so  dass  er  {todt  war 
ausser  wenig  «=»)  beinahe  todt  war 
SC.  8.  —  f)  Mit  nammä,  nwr,  verbun- 
den „ausser  nur*'  =«  „nur  dass*% 
engl,  except  only  O'Don.  Ir.  ör. 
p.  325:  tancatar  .  .  uli . .  acht  dias 
namma  es  kamen  alle  ausser  nur 
zweien  SC.  3;  conrotacht . .  a  tech 
sin  . .  fö  chosmailius  na  Cräebrdadi . . 
acht  namm^  ro  derscaigestar  dieses 
Haus  wurde  nach  Muster  des 
Craehruad  gebaut,  {ausser  nur  =) 
nur  dass  es  sich  auszeichnete  .  . 
FB.  1;  17;  92;  93.  —  g)  acht  co 
nur  dass  ^=^  wenn  wur:  ragat  acht 
CO  flasor  ich  wiU  gehen,  nwr  dass 
ich  wüsste . .  ==  wenn  ich  nur  wüsste . . 
SC.  16 ;  rige  I^ech  n-Erend  uaim-se 
dait . .  acht  co  n-derna  nur  dass  du 
thuest  (=  wenn  du  nwr  thust)  FB.  8 ; 
acht  CO  ro  chnired  cÄch  dib  wenn 
nur  jeder  von  ihnen  setzte . .  Lg.  8; 
acht  cor  damthar  flr  fer  dam  FB.  94. 
— 2)  sondern:  iLi  thestaforruint-soll- 
si . .  acht  böi . .  co  cend  m-hiiad- 
na  nicht  fehlte  ihnen  das  Licht, 
sondern  es  währte  ein  Jahr  lang 
p.  22,  9;  p.  40,  39;  p.  41,  16;  Lg,  16; 


SC.  13;  FB.  21;  26  (?);  57;  SC.  3; 
nf  bid  clad  . .  acht  maigi  r^idi  CC. 

2  LU.;  acc  . .  acht  airg-sin  nein, 
sondern  mach  dich  auf .  .  Lg.  12. 
—  3)  aber:  acht  teisiu  lim-sa  aber 
wirst  du  mit  mir  gehen?  TE.  13  Lü.\ 
11;  SC.  2;  34,  18 ;  46;  nochoniuai, 
acht  is  messa  TE.  7  Eg.\  acht . . 
nammÄ  FB.  76  {aber  nur  wenn). 
So  auch,  mit  Zurückweisung  der 
vorhergehenden  Bitte,  acht  saerfai- 
thff  do  mathair  ceAA'  iXBv^^Qm^ce- 
rai  p.  40,  41.  —  acht  chena  aber 
ohne  dies,  abgesehen  davon  =»  tn. 
dessen,  engl,  but  however  {Ö*Don. 
Ir.  Gr.p.  325):  TE.  9  Eg.]  p.  132, 17; 
SC.  43.  —  act  immarro  p.  145,  1. 

acre  N.  reprobatio;  acra  acHo 
Ir.  Gl  869.  —  Acc.  fria  acre 
contra  ^us  reprobatumem  Wb.  9« 
(Z».  869).  —  Zu  2.  adganr. 

ada  zugehörig,  Zubehör;  ada 
i.  fas  Recht  in  der  etymologisiren- 
den  Glosse  zu  adbail  Hy.  4,  7;  ada 
„due,  legaUy  due^'  O'Don.  Suppi.^ 
adte  Corm.  p.  4.  —  Sg.  Nom.  is 
ada  CO  rop  iniU  ordan  ocus  erechaa 
noebbrigte  do  gr^  Gl.  zu  Hy.  4,  7; 
Fl.  Nom.  adai  na  fleidi  der  Zu- 
behör des  Festes  p.  311,  S3. 

adabur  „play,  diversion,  spori^' 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  lasin 
n-adabair  ocus  lasin  siabrad  FB.  88. 

adaltraeh  ehebrecherisch;  Ir. 
Gl.  619;  Corm.  Gl.  p.  1;  von  lat. 
adulter.  —  PI.  Nom.  mnä  adal- 
tracha  FA.  29. 

adaltras  M.  adulterium  Z^, 
787;  Ir.  Gl.  883. 

adaig  F.  Nacht.  —  Sg.  Nom. 
lÄ  ocus  adaig  FB.  2;  p.  309,  sr^ 
bid  olc  ind  adaig  FB.  21;  87;  ba 
sl  sin. .  adaig  FB.  83  (agaid  Eg.)-^ 
is  and  ba  hadaig  for  feraib  Ulad 
CC.  2  LU.;  p.  144,  »;  adbaig  CC. 

3  Eg.;  {adverbieU)  feötar  and  ind 
adaig  sin  FB.  63;  ind  adaig  thds- 
sech  83;  luid..in  tres  adaig  FB. 
67;  83;  contuli  iarom  d'adaig  CC. 
6  LU.;  Acc.  adaig  p.  311,  «6;  »7  (?), 

adaig  8.  ataig. 

adall  in  ni  ba  cuit  adill  cucoib-si 
acht  ainfa  lib  non  erit  pars  dever^ 
ticuli  ad  vos,  sed  manebo  apud  vas 


adamna 


345 


ad-ciu 


/ 


Wh.  14»  (^.  459);  davon  mü  do 
das  Comp,  tadall. 

adamna  Hy.  1,  s;  Gl  i.  adamni 
i.  gorta  {Hunger)  quia  per  Adam 
venu  dolor. 

adamra  wunderbar;  od  admi- 
ratione  Corm,  p,  2.  —  8g.  Nom. 
Isac  in  macc  adamra  Hy.  1,  7  {Gl. 
f.  risus  mterpretatur  quia  per  mira- 
culum  daius  est)\  a  ainm  n- adamra 
Hy.  3,  s;  flaith  adamra  FA.  5;  35; 
is  adamra  in  coimdia  p.  169,  7;  Acc. 
ceol  n-adamra  FA.  5;  Fl.  Dat.  do 
airfitib  adamraib  p.  310,  6. 

adamralgrthe  bewunderns- 
würdig, wunderbar,  Part.  Pass. 
zu  adamrugur  FA.  1;  2. 

adammgiir  III  ich  bewundere; 
admiror  Z*.  438.  —  Inf.  oc  adam- 
rugad  in  coimded  FA.  7;  Part. 
Pass.  adamraigthe. 

adare  F.  Harn;  comu  Z*.  812; 
vgl.  Corm.  Transh  p.  91  grace  und 
gibne.  —  Sg.  Gen.  gilla  adhairce 
camieen  Ir.  Gl.  1018;  PI.  Dat.  for 
a  n-adarcaib  p.  45,  s. 

adar«dae  corneta  {tuba)  Z^.  812. 

6ath  n-adareena  FB.  24,  die 
Handschrift  nadarccna. 

adartha  s.  adrad. 

adart  Kopf  hissen;  „pülow" 
Corm.  Tra>nsl.  p.  6.  —  Sg.  Dat.  os 
adart  SC.  23;  Acc.  etir  ocus  adart 

sa  10 

adba  Aufenthaltsort;  habi- 
tation  Corm.  Transl.  p.  12.  — 
Nom.  adba  ^n  „abode  of  birds'' 
LU.  p.  40»,  88  {Aid.  Ech). 

adbal  s.  adbal. 

adbar,  adbnr  M.  Material, 
Ursache.  —  Sg.  Nom.  ind  adZmr 
JFB.  1 ;  is  adbar  rig  ar  deilb  er  ist 
das  Material  eines  Königs  an  Gestalt 
(^a»  er  könnte  ein  König  sein)  ScM.  14, 
vgl.  adbur  ardrfg  Erend  „materies 
€)fa  manarch  ofireland  (t.  e.  crown^ 
prince\'  Ir.  Gl.  161 ;  rot  bia  adbar 
fäilte  erit  tibi  causa  laetitiae  Z*.  329; 
ni  böi  adbnr  non  fuit  causa  445; 
adbar  na  cnete  TE.  9,  6. 

dorn  adbat  (Lg.  18, 10),  don  adbat 
(8C.  28,  8)  s.  tadbat. 

adbrond,  odbrann,  fodbrond 
Knöchel;  tcdus  Goid.^  57;  Z*.  1067. 


—  Sg.  Dat.  o  adbrond  co  hö  FB.  38; 
Acc.  ö  hö  cd  a  fodbrond  FB.  39; 
PI.  Acc.  na  hadbronda  Gl.  zu  tcdos 
Crüd.  Lor.  65. 

adbal,  adbol^  adbal  gewaltig 
gross,  ,,vast*';  is  adbul  i.  is  athlum 
Gl.  zu  Fei.  Jul.  28.  —  Sg.  Nom. 
is  mor  ocus  is  adbul  p.  169,  so; 
FA.  7;  is  adbul  . .  ocus  is  ingnad 
FA.  15;  is  adbul  . .  ocus  is  dirim 
FA.  19;  is  adbul  a  pian  FA.  25; 
adbul  fisi  Oss.  III  s  {die  Gl.  aislingc 
gehört  wohl  nur  zu  fisi^ ;  Dat.  F.  co 
n-orddain  adbail  „with  vast  dignity^' 
Hy.  4,  7  (adbil  Fr.).  —  Adv.  ind 
adbol  valde  Z*.  608.  —  Comparat. 
aidbliu  FA.  7. 

adeear  SP.  I  4;  e;? 

ad-elu,  aeelu,  atehiu  ich  sehe. 
Besonders  oft  im  Perf  prosthetisches 
f  {Gr.  §  108),  vgl  f^ccim.  In 
Formen  wie  addaci  FB.  17,  atot- 
chiat  ScM.  11  ist  ein  pronominales 
Element,  an  die  Partikel  do  angefügt, 
enthalten.  —  Praes.  Sg.  1  atchiu- 
sa  FB.  44;  45;  47;  49;  SC.  39; 
45,  16;  p.  310,  13;  connach  acciu 
Lg.  18,  s;  Sg.  2  atchi  Lg.  19; 
ScMf  9;  cß  n-aci  donec  vides  Z^. 
429;  Sg.  3  adchi,  atchi  Z\  431; 
atchi  p.  21,  90;  SC.  9;  ni  conn 
acci  nech  p.  133,  6;  PI.  1  atchiam 
p.  133,  11;  3  atotchiat  dich  sehen 
ScM.  11  (ad-dot-chiat);  itchiat  FA. 
5  LBr.  —  Praes.  sec.  Sg.  2.  ma 
dattceththae  wenn  du  sie  sähest 
(da-ad-cetha)  p.  144,  si ;  d  co  nach 
acced  damit  nicht  sähe  Lg.  6;  11; 
CO  n-aiced  damit  er  sähe  SC.  33,  S4; 
PI.  2  ama2  adcethe  acsi  adspiceretis 
Z».  446;  3  dia  nos  aictls  {LBr.), 
faictis  {LU.)  FA.  8.  —  Praes.  der 
Gewohnheit  Sg.  3  nin  acend  SC.  45, 
15.  —  B-fut.  Sg.  1  conach  aiciub-sa 
Lg.  18,  s  Eg.;  3  nl  aicfea  FA.  10 
(ni  ^aicfe  LBr.).  —  B-fut.  sec.  Sg.  3 
nach  facfed  Lg.  19.  —  Bedupl. 
Fut.  sec.  Sg.  3  b&gais  Cnchulaind . . 
in-acciged  Ailül  no  Metdb  fochi- 
chred  cloich  asa  thibaill  form 
C.  drohte,  wo  er  A.  oder  M.  sehen 
lourde,  würde  er  einen  Stein  aus 
seiner  Schleuder  tuich  ihnen  werfen 
LU.  p.  64»,  39.  —  Bedupl.  S-fut. 


adcobraim 


346 


ad-ftadaim 


PI  3  adcichset  ScM.  15.  —  Perf  8g. 
{Oft  mit  prosthetischem  f)  Sg.  1  nit 
acca  TE.  5;  ^  cia  airm  i  n-dom- 
facca  wo  hast  du  mich  gesehen 
ScM.  11;  ced  ac  acco  sen  weshalb 
siehst  du  her  (?)  p.  144,  15;  3  co 
n-accai  da  sah  er  Lg.  12;  TE.  12 
13  LU,;  CC.  5  Lü.]  SC.  8;  13 
addaci  FB.  17  {für  ad-dan-cai) 
CO  n-acca  SCSI;  FB.  25;  37;  40 
85;  87;  conn.aca  FB.  81;  co  faca 
FB.  39;  con  facca  Lg.  7;  con  facca 
TE.  3  Eg.;  con  facco  p.  144,  12; 
conn  facco  CC.  5  Eg.;  imman  faco 
CC.  7  Eg.]  ni  faccuid  CC,  5  Eg.; 
PI  3  CO  n-accatär  FÄ.  2;  FB.  89; 
conid  n-acatär  FB.  74 ;  co  n-accatar 
p.  131,  u;  Ä^cJf.  15;  CC.  3  LU.; 
8C.  7;  15;  16;  FB.  91;  conda  accatar 
CC.  i  LU.;  CO  n-acutar  p.  40,  24; 
conn  faccatar  CC.  3;  4  JSgf.;  con 
facatar  p.  140,  19.  Nach  Änaiogie 
von  adcondarc,  atchonnarc  vidi  wird 
in  der  spätem  Sprache  auch  gesagt 
atchonncatar  p.  40,  S7;  atconcatar 
TE.  5  Eg.;  SC.  37.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  adchither  videtur  Z^.  868.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  menicc  atchithi 
Hy.  2,  14 ;  atchithe  d^  es  wurde 
van  ihm  gesehen  SC.  23.  —  Bedupl. 
Fut.  Sg.  3  atchichither  SC.  40 
(atcichiter  H).  —  Red.  (?)  S-fut.  3 
dia  n-ecastar  di  wenn  von  ihr  ge- 
sehen werden  wird  p.  132,  9;  co 
n-ecestar  duib  a  stoir  SP.  III  3.  — 
Pass.  Praet,  Sg.  3  adchess  visum 
est  Z^.  478;  PI.  3.  atcessa  FB.  57; 
atchessa  Hy.  7  Praef.  —  Bep. 
Praes.  {im  Sinne  des  Conjunctivs) 
Sg.  1  conid  n-accur  Lg.  7  (aiciur-sa 
Xc,  facar  Eg.);  3  nin  accathar 
nicht  soll  ihn  sehen  FB.  59 ;  dentar 
trial  mo  b^rrtha-sa,  ol  Dubt/iacft, 
con  accadar  Fiac  Hy.  2,  Pra^f.  — 
Inf.  Nom.  ba  tochomracht  la  hUltu 
a  n-aicsiu  oc  coUud  a  n-hirend 
CC.  ILU.;  Dat.  iar  n-aicsin  (LBr.\ 
ascin  {für  acsin  LU.\  FA.  20;  oc 
ascin  FB.  15.  —  Vgl.  d^ccim, 
fäccim,  frescsiu,  immacciu. 

adcobraim  II  ich  begehre; 
volo  Z*.  868;  von  accobor.  —  Sg.  2 
a  n-adcobrai  TE.  10  Eg.  3  adcobra 
Hy.  2,  46. 


adeomeed  FB.  55,  vgl.  adcom- 
cisset  ilb^im  friss  Wb.  \^  Gl.  zu 
offenderunt  in  lapidem  offensionis 
Rom.  9,  32  (Z^.  269). 

adcomsa  ScM.  15? 

ad-daimiiii)  attaimiin,  ataimim 
ich  bekenne,  erkenne  an.  — 
Ptaes.  Sg.  3  nir  attaim  TE.  7  Eg.; 
nf  ro  ataim  TE  8  Eg.;  PI.  3  ad- 
daimet . .  do  gail  FB.  11 ;  atodaimet . . 
dasaib  {für  ad-dot-daimct)  sie  er- 
kennen dich  über  sicJi  an  FB.  61; 
ataimet  profiientur  Z^.  432;  868.  — 
Inf.  ni  hed  dleghar  a  atmail  TE.  9,20. 

adde  SC.  44,  u  JS.? 

addeeet  FA.  5  s.  d^eim  und 
adeln. 

ade,  aide,  t(lLePron.dem.  dieser; 
hie  Z^.  350. 

adeillim  ichbesuche;  vgl.  adalL 
•—  Fut.  Sg.  1  adeilliab  devertar 
Wb.  14»  (Z*.  867). 

adeir  dicit,  häufig  in  der 
spätem  Sprache,  z.  B.  in  Keating^s 
History  oft  amhail  adeir  an  file; 
adeirid  sin  Lg.  9  Eg,,  wohl  für 
adeiri  2.  Sg,  —  Vgl.  deirim. 

adella  in  Patratc  n-aile  Hy.  2, 65 
(Gl.  i.  täraill).  Vgl.  ataell[a]  i.  tadall 
O'Dav.  p.  54. 

adeoclio-sai.  atgim  {8.iiieoch)LU. 
p.  67 ^  12  (adeocho-sa  or  Cachulaind 
inna  husci  do  chongnam  frimich  bitte 
die  Gewässer  mir  zu  helfen).  —  Fut. 
PI.  1  adessam  Hy.  1, 4;  (1.  atchimit). 

ades  SC.  31,  3?  a  des?  vgl.  laim- 
tech  a  des  SC.  18. 

adessam  s.  adeoclio-sa. 

adeitclietliar  Gl.  zu  detest-atur 
Ml.  50d. 

ad^tclie  jP.  AbscheulichkeiU 
—  Dat.  scaraim  frisin  cöl  ar  a 
ad^tchi  Gl.  zu  abommor  LHy.  fo.  8» 
{,,1  separate  from  the  augury  for 
its  abomination^'  Goid.-  p.  67). 

ad-^tig  sehr  abscheulich, 
hässlich.  —  Sg.  Nom.  adetig 
FB.  37. 

ad-fiadaim  ich  verkünde, 
erzähle;  vgl.  as-fiadaim.  —  Praes. 
PI  3  adfiadat  a  sc^la  SC  24; 
FB.  70;  Hy.  2,  u;  adfiadat  FB. 
7ö;  76;  adfeit  littri  düinn  Hy.  2,  58 
{für  adf^det?)  Gl.  i.  innises;  so  auch 


adgadur 


347 


ad-riuth 


atfet  hi  scelaib  ibid.  i  quod  narrant? 

—  Praes.  sec.  8g,  3  adf^ded  Lg.  12; 
adf^t  SC.  12;  20;  29;  Lg.  13;  vgl. 
atf^t  i.  TO  airim  Gl.  zu  FSl.  Hart, 
23  {Three  Ir.  Gloss.  p.  130);  atfätad 
Lg.  12  Eg.  —  Pass.  Praes.  8g.  3 
adfiadar  profertwr  Z*.  471.  — 
Fui.  Sg.  3  adfiastar  wird  erzählt 
werden  SC.  28.  —  adfiadar  8C.  20 
und  23  scheint  3.  8g.  Perf.  Dep. 
zu  sein. 

adgadar  p.  327,  ss,  für  adglädnr? 
vgl.  jedoch  p.  141,  6. 

ad-iraar  1  ich  bitte;  convenio 
Z*.  428;  adgairim  firu  chöicid 
Chonchobair  immä  rfg  p.  326,  s 
(congairim  p.  141,  li)  ich  lade  ein; 
Sg.  3  adgair  he  sues  O'Don.  Suppl. 

ad«gaiir  1  ich  verbiete  {mit  aith-, 
ath-  snusammengesetzt).  —  Praes. 
PI.  2  atgairith  opponiHs  ei  Wb.  9«; 
3  adgairet  i.  urgairet  {vgl,  mani 
airgara  nisi  vetat  Z^.  868)  O'Dav. 
p.  53.  —  T'prttet.  Sg.  3  adragart 
adrogart  i.  ro  urgair  {vgl.  ar  ni 
argart  nam  nan  interdixit  Wb.  31<») 
O'Dav.  p.  53;  adobragarti^/tf^rad-dob- 
ro-gart)  vos  fascinavit  Z^.  455;  867. 

ad-glftdur  Dep.  ich  rede  an, 
spreche  mit  Jemandem;  appeUo  Z*. 
438;  867;  vgl.  accallaim.  —  Praes. 
Sg.  3  adgUdathar  Z^.  438;  adgla- 
dathur  p.  141,  20  zu  lesen  adgladur? 

—  S'praet.  8g.  3  adgl4dastar . .  co 
n-Ultaib  FB.  5;  18;  adgladastar 
Hy.  2,  ig  {Gl.  i.  ro  aicillestar) ; 
ataglÄdasUr  {für  ad -da-)  der  sie 
anredete  CC.  b  LU.\  atn-gladustar 
{für  ad-dan-)  j?.  144,  le;  ro  aicillestar 
s.  o.  —  Inf,  aeealdam. 

adguide  FB,  23? 

ad-güisiu  in  ich  wünsche  SP. 
I  1;  2;  3  ind  r^ta  adgüsi  optait  8g. 
148»  {Z*.  988).  —  Vgl.  assagüsim. 

adilcniget  s.  aidlicnigim. 

adln  hierher  Oss.  II  3;  adlu  ocus 
anall  LU.  p.  127*,  lö  „hither  and 
ihiiher." 

ad-laechda  sehr  heldenhaft.  — 
PI.  Nom.  tri  male  adlaechda  ÜiBoig 
{fem,  Farm)  Lg.  17,  4. 

adlaie  j^onging  desire  after  wJ^at 
is  good*^  O^B»  —  8g.  Nam.  amaZ 
as    adlaie  let  FB.  62;  vgl.  denad 


adlaie  gach  duine,  fregrad  fuile  cech 
anam  ODav.  p.  93  fuil  i.  pecad. 

ad-rolaie  a  b^olu  es  öffnete  seinen 
Rachen  FB.  85  (adroilg  Eg.\  für 
ad-ro-sailc,  vgl.  oslaiclm. 

admalder  for  rig  p,  141,  21  für 
ad-midiur  ich  richte*^  vgl.  ibid.  7. 

ad-millim  ich  verderbe,  zer- 
störe. —  8-praet.  PI,  3  rem  ad- 
milset  SC.  28.  —  Inf  admilliud; 
Gen.  conid  taidbsiu  aidmillti  do 
Coinehiüaind  la  hses  sidi  sin  SC.  49; 
«8  admillte  eeailse  D^  Zerstörer 
der  Kirchen  Gottes  FA.  25. 

ad-muiniur  ich  ehre,  bewun^ 
dere.  —  PI.  1  admooemar  Hy. 
5, 98  {Gl.  bennacbmait  no  ailmit);  99; 
admuinemmair  Hy.  3,  1  {Gl.  i.  tiag- 
mait  inna  maingin);  atmuinemar 
i.  bennachmaid  Ö'Don.  Suppl.  — 
Vgl.  admuinter  i.  adamraigther  i.  ben- 
daicher  Fei.  Oct.  2  {„thou  admirest**^ 
Stokes).  —  Hierher  av^ch  atmenath 
p.  142, 16?  Vgl.m^imm„Iteach*'0'R. 

adnaoal,  adnocul  Begräbniss, 
Begraben;  sepulcrum  Z*.  768.  — 
Sg.  Dat.  cona  adnocul  Hy.  7,  4. 

adnaigh  s.  atnaigim. 

adnalgethar  Lg,  2  s.  ad-agur. 

ad-opuir  s.  Idpraim. 

adr&d  adoratio,  Anbetung;  Corm, 
p.  1.  —  Sg.  Nom.  adrÄd  Hy.  5, 101; 
Gen.  i.  adartha  idal,  Ergänzung 
zu  temel  Hy.  2,  4i  {Gl.)\  a  ses  cu- 
machta  ocus  a  Incht  adartha  und 
seine  Verehrer,  Diener  {?)  FB.  28; 
Dat.  0  adrad  idal  Gl.  zu  Hy.  2,  31. 

adralm  =  lat.  adoro;  lasse  n- 
adraim-se  adorando  Ml.  132^.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  adortais  side  sie 
beteten  S.  an  Hy.  2, 41,  Gl.  i.  sithaige 
no  adratäs.  —  Inf.  adräd. 

ad-rem-ethaid  s.  at-etha. 

ad-rf mim  III  ichzähle,  rechne. 
—  Praes.  Sg.  3  adrimi-som  nume- 
rat,   aestimat   Z\   435;   Hy.  2,  11 

(„he  meditated'')- 

ad-riug  1  alligo,  vgl.  con-riug  ligo 
Sg.  181b  (^.  428).  —  atom-riug 
niurt  ich  verbinde  mich  mit  einer 
Kraft  Hy.  7,  1;  3;  7;  17;  26;  62. 

ad-rinth  lichgreifean,  v^Z.ar-riuth 
adarior  Cr.  Prise.  57*  {Z*.  428).  — 
Praet.  £(^.iata-rethu8aX  U.p.  114*,  19. 


adroetach 


348 


Ägaeh 


adroetaeh  Ily.  6,  ao  «.  ateoeh. 

adroethuigr  in  n-gein  CC.  6  Eg. 
sie  verlor  die  Gehurt?  vgl.  ani  doru- 
thethaig  Adam  hi  pardus  was  Adam 
im  Paradies  verlor  Tur.  GL  17? 

adroUat  i.  innisit  FB.  71  (atru- 
lat  Eg.) 

adrubradar  TE.  19  Eg.  s.  atblur. 

admllui  8.  atmlla. 

ad-saldim  s.  ad-suldim. 

adsaiter  {Fass.)  berid  mac  CC. 
3  H  {80  wohl  auch  in  Eg.  zu  er- 
gänzen, atdises  in  LU.  ist  corrupt^'^ 
vgl.  Fraet.  8g.  3  ro  hasaited  ind 
ingen  iar  tain  ocus  hert  mac  „the 
girl  was  delivered  afterwards,  and 
bare  a  8on''  CCn.  6.  —  Vgl.  asait. 

ad-slainnia  3  ich  rufe  an, 
bitte;  atsluinniu  L  aitchim  O'Dav. 
p.  50.  —  PI.  1  adsluinnem  Hy.  1,  i6, 
Gl.  i.  asluindmeit. 

adsoir;  a  bossa  FB.  25  (assoirg 

ad-suidim  resideo,  de f endo;  vgl. 
ar-Buidim.  —  adsuidet  defendunt 
Sg.  4i>  (-Z*.  867).  —  Praes.  sec. 
PI.   3    adsaitis    Gl   zu   residentes 

Ml.  26e,  16. 

ad-uar  FB.  37,  sehr  kalt. 
ad-üathmar    sehr   furchtbar. 

—  Sg.  Nom.  tene  .  .  aduathmar 
p.  191,  13 ;  PI.  Dat.  co  n-aiiibthinib 
adhüathmaraib  FA.  30  —  Adv.  co 
aduathmar  FA.  20.  —  Compar. 
adüathmairiu  FA.  29. 

4e  Leber,  hepar  Ir.  Gl.  1032; 
aitir.  öa  jecur  Z*.  23. 
&eMa  schön;  vgl.  öipb,  öibind. 

—  d&  n-all  n-£bbdaF^.  45;  dan-aU 
n-aphthi  n-intlasse  Lü.  p.  113^  43. 

ftebind  s.  6ibind. 

&ed  Fctt er;  i.  tene  Corm.  Gl. 
p.  2.  —  Sg.  Nom.  £&d  =  tene  SC.  17; 
FB.  68,  11  {Gl.  i.  tenid). 

Ael  Kalk.  ^  Sg.  Nom.  CCn.  2; 
Dat.  mdr  gel  ard  im  sodain  ama^ 
bad  du  sei  chombniithiu  dognethe 
Lü.  p.  23»,  22. 

&el  „a  fleshfor¥*  O'Don.  Suppl.; 
fuscina,  tridena  Z*.  30;  Acc.  in  n-ael 
ScM.  1. 

Aen,  ffin  s.  öen. 

4er  =  lat.  aer,  Luft.  —  Sg. 
Dat.  asind  der  FB.  86  (aieor  Eg!); 


Acc.  i  n-a^r  Z*.  625;  isin  n-4iar 
in  aera  626;  isin  n-aer  FB.  85 
(aieor  Eg.);  na  n-aer  n6  i  talmnin 
ob  in  die  Luft  oder  in  die  Erde 
TE.  15. 

aerehinnig  s.  alrcUnneeh. 

aere  ScM.  17  s.  ere. 

aerer  s.  airer. 

»rfitiud  8.  airfitind. 

»ridl  SC.  33,  lo? 

Aes,  6e8  M.  Alter;  Leute  {einer 
bestimmten  Art)',  üs,  öis  aetas  Z*. 
238.  —  Sg.  Nom.  »s  na  fledi  die 
Leute  des  Festes  FB.  27;  a  n-ss 
ciiiil  ihre  Musikanten  FB.  13;  55; 
ses  däna  Künstler  SC.  48;  a  ses 
comtha  seine  Genossen  FB.  88;  les 
gräid  „men  ordained  FA.  28;  es 
öige,  ses  atrige  lere  etc.  dieKeusehen, 
die  Bussfertigen  FA.  23;  25;  i&s 
braith  die  Verräther,  des  cosnoma 
die  Streitsüchtigen  FA.  27;  a  tes 
cumachta  ocus  a  lacht  adartha 
FB.  28;  Gen.  inn  tbsa  graid  FA.  28; 
genaiti  se^a  a  Tenmag  Trogaigi 
SC.  28;  Dat.  ff  ad  sbs  enig  SC.  41; 
Acc.  a  8B8  sein  Alter  FB.  30;  cen 
ses  ohne  Alter  FA.  34;  Hy.  1,  45 
(aes  Fr);  in  n-ses  n-ddna  SC.  48; 
ses  ciüil  34,  is;  la  hses  sidi  SC.  49: 
PI.  Nom.  a  n-sesa  dÄna  FB.  12; 
Dat.  iar  n-sesaib  nodi  r{em  AUer 
FB.  80. 

affraig  (a««  as-rig?)  er  erhebt 
sich  FB.  14;  62;  afraig  27  (atfraich 
Eg.).  —  Vgl.  atafraig,  atraig,  ärigim. 

9Lftrid\HsiwiederSC.  18,  s.  aritbisi. 

aar  i-  bo  O'Cl.;  a  buHock-ealf, 
Stokes  Bem.'^  p.  13;  af  allaid 
cervus  Corm.  p.  12  cerchaill.  — 
Sg.  Nom.  ag  mäth  5clf.  7;  PL  j^ojv». 
aige  ocus  mucca  ScM.  6;  aige  alta 
„wüd  deer^^  Hy.  7  Praef.;  Acc  do- 
sennat  na  secht  n-aige  TBF.  p.  138. 

ag  spätere  Form  für  oe« 

&g  Kampf.  —  S^.  Nom.  m4d  do 
Lsegaire . .  tisad  äg  SC  29,  9;  a  &g 
a  gal  a  gaisced  FB.  30;  Gen.  reim 
n-aga  SC.  30,  e;  trie  uaill  agu  FB. 
29  Eg.;  Acc.  imth^it  i  n-&g  i  n-eslind 
SC.  37, 17;  tria  &g  p.  131,  32;  triat  ig 
durcA  {2en  Kampf  um  dich  ibid.  37. 

ägaeb  kämpf  reich;  warlike  0*B. 
—  Sg.  Nom.  trethan  dgach  ScM.  15. 


agad 


349 


aicned 


afad  8.  agred. 

i^aid  sefäeehte  Schreifweise  für 
adalf. 

afalm  1  ich  treibe,  führe  Etwas 
aus,  »fiele  ein  Spiele  feiere  ein 
Fest,  die  Todtenklage,  —  Praes. 
PI.  3  agbait  i.  aonaigit  no  subaigit 
O'Dav.  p.  50.  —  Conj.  Ptaes.  PI  3 
agat  clesamnaig  SC.  3  („agant 
joculatores"  Stokes,  Ir,  Gl,  p.  44 
not.).  —  Pas 8.  Praes.  sec.  8g.  3  co 
ro  hagtba  a  guba  TE.  S  LU.  ^ 
Vgl.  imma  iig. 

d'agb&il  SC.  29  für  do  fagbäil. 

aged,  aiged  Gesicht  —  Sg, 
Nam.  a  n-aiged  ule  fri  Dia  ihrer 
aUer  Gesicht  Gott  zugewendet  FA. 
12;  Acc.  agid  n-airegda  FA.  10; 
dar  aagid  SC.  20;  31;  conna  teilged 
a  folt  fo  agid  p.  131,  21;  811,  »; 
ina  agid  in  sein  Gesicht  «*»  ihm 
entgegen  SC,  48;  luld  . .  na  n-agid 
er  gäu  ihnen  entgegen  FB.  69;  na 
tecait  i  n-agaid  in  rechta  atharda 
vödche  nicht  dem  väteriichen  Gesetze 
ztwider  gehen  p.  170,  9;  i  n-agid 
adversM  Z*.  657;  Dat.  oder  Acc. 
ar  agbaidb  forward  O'Don.  Gram, 
p.  288;  ar  bur  n-agaidb  FB.  33  Eg, 
für  euch?  PI.  Nom.  aigthe  carat 
Gesichter  von  Freunden  ScM,  5; 
a  n-aigtbe  nile  FA.  26. 

agenm&r,  aigenm&r  froh, 
m tt  n  *  c  r  (?),  wohl  von  aighean  „mirth, 
joy,  gla&ness''*  O'B;  vgl.  aignecb.  — 
PI.  Nom.  agenmiir  FB.  45;  p, 
310,  u;  Lü,  p.  113»,  36  {„active" 
O'Beime  Crowe). 

ägur  ich  fürchte.  —  Dep. 
Praes.  Sg.  1  ni  agur  nech  SC.  10; 
3  ni  agatbar  Z».  438.  ~  Conj. 
8g,  2  ni  aigtber  ni  ne  timeas 
quicquam  SC.  10;  maigen  na  äigder 
rindi  .,a  place  wherein  thou  fearest 
not  spearpoinis"  SP,  III  6;  nit 
ägara  fürchte  dich  nicht  SC.  40.  ~ 
S'praet.  PI.  3  cona  rn  aigsetar 
guasacht  Ml.  35«,  4. 

&i,  &e  eorum:  cacb  äi  jeder  von 
ihnen,  nacb  äi  keiner  von  ihnen, 
indala  n-ai  alteruter  eorum;  Z^. 
327,  337.  —  for  cacb  n-ü  FB,  30; 
fri  cacb  ae  FB.  20;  ni  thairmescad 
nacb  ai  alaile  FB,  42;   FA.  15; 


indala  n-äi  SC.  5;  8.  —  Die  ver- 
blasste  Bedeutung  wird  durch  dib 
aufgefrischt:  cacb  se  dib  FB.  45. 

iSih  s.  au,  ich  n-erred  ind  üb 
FB.  24? 

&ibell  8,  Mbell. 

&ibind,&ibiiiii8s.6lbind,61biiius. 

aie,  aicc  „a  tyvng,  a  bond*' 
O'Don,  Suppl. 

aiee  nein  SC.  9;  s.  aec. 

aiee  i.  bidh  doigb  coma  inunn 
ocus  fiu  {Werth\  ut  est  s4t  for  aiee 
uinge  O'Dav.  p.  öl.  —  Hierher  for 
acci  a  threbi  j>.  327,  S6  {Tochm.  Em.)? 

alce  i.  trebhaire  {„surety^')  O'Don. 
Suppl. 

aiei  i.  ucht  O'Dav.  p,  49. 

aiehne,  O'Beiüy's  aithne  F. 
knowledge,  acquaintance,  vgl.  aUir. 
aith-gne,  ecne  cognitio,  recogniiio 
Z*.  869  {ebenso  später  friocimamh 
für  altir.  frithgnam  attending, 
O'Don.  Suppl.)  —  Sg.  Acc.  atnaigh 
. .  aicbne  fair  conar  b^  Ailill  sie 
erkannte  an  ^m,  dass  er  nicht  A. 
sei  TE.  12  Eg.;  dorat  ind  ingen 
aichni  fair  Lü.  p.  126»,  88 ;  vgl, 
tugais-se  aitbnc  orm  „thou  didst 
hww  w«"  Tor.  Dhiarm.  ed.  O'Grady 
p.  188. 

alehnid  bekannt.  —  Sg.  Nom. 
comarda  n-aichnid  FB.  59;  is  faill 
cecb  n-aichnid  SC.  43  (aithnid  H.); 
vgl.  is  aithnid  damb-sa  ,J  know^* 
Tor.  Dhiarm.  p.  122.  —  for  öenfer 
na  n-aichnid  etorro  FB.  94  zu  lesen 
n-anaichnid. 

aichnim  ich  kenne,  erkenne. 
—  Praes.  PI.  1  na  haichnem  den 
wir  nicht  kennen  SC.  33,  89.  —  Dep. 
S'praet.  Sg.  3  co  rom  aichnistar 
SC.  33,  6. 

aieme  Art,  Geschlecht, 
Stamm.  —  aicme  becc  Tir.  8;  ba 
si-sin  in  tres  Isech-aicmi  hErand, 
i.  in  gamanrad  a  hirrus  Domnand, 
ocus  cland  Dedad  hi  Temair  Lochra, 
ocus  clanna  Bxidraige  i  n-Emain 
Macha ;  la  claind  Rudraige  immorro 
ro  dibdait  in  da  aicme  aili  LU. 
p.  22»,  3. 

aicned  N.  Natur*,  natura  Z*. 
801;  „nature,  reason,  the  mind  of 
nuin'^  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 


aicneta 


350 


ül 


da  n-iccad  aicned  oendrüad  SC. 
29,  5;  Gen  ar  irnechtaib  aicnid 
Hy.  7,  S8;  ar  denmni  ind  aicnid 
FB.  88;  firmac  aicnid  verus  films 
naturae  (Gl.  zu  filius  meus  es  tu) 
Z*.  224;  Dat.  ba  tressio  toi  aicniud 
der  Wüle  war  stärker  als  die  Natur 
TE.   6   LU.'^   CO   n-ainciud   lecdu 

FA.  18  (CO  n-aicniud  leomain  LBr.)\ 
Acc.  aicned  na  n-diU  ncUuram 
rerum  p.  169,  sö. 

aicneta  natürlich,  echt;  delb 
aicnete  imago  naturalis  Wb.  15^ 
{Z^.  792).  —   Dat.  do   fln   acneta 

FB.  9  {Gl.  i.  sainemail);  aicnetai  59 
(aiccentai  Eg.). 

aiesiu,  aiesin  Inf.  zu  ad-elu 
ich  seht. 

aidber,  Acc.  fri  cct-aidber  FA. 
15  LBr.  (fri  cet-glifit  LU.);  vgl. 
aithbior  hlame  O'R.  go  m-badh 
'  cöra  aithbliior  na  hainbheirte  sin 
do  bfaeith  air  Uin  m&  uirthe-si 
Keat  I  p.  164. 

aidMi  ScM.  21,  u  zu  adbul? 

aidclie^  oidche  (aidqe,  oidqe) 
F.  Nacht;  Z^.  247..—  Nom.  cach 
fer  dib  a  aidchi  do  fairinacathrach 
FB.  80;  Gen.  leth  na  haidche  Lg. 
17,  60;  medon  aidche  FB.  84;  co 
dered  na  haidche  FB.  81;  85;  a 
chomrama  öenaidche  89;  snechto  n- 
öenoidchi  TE.  4  Eg. ;  büi  . .  oc  fri- 
thaire  na  aidche  FB.  84;  aidchi  TE. 
12  LU.;  auch  do  leiss  aidche  hi 
linnib?  Hy.  2,  27;  Dat.  ind  aidchi 
sin  in  dieser  Nacht  Lg.  10;  13; 
SC.  27;  FB.  57;  63;  69;  79;  91; 
ind  aigchi  sin  FB.  72;  luid . .  dond 
faire  in  ch^taidche  FB.  81;  inn 
aidchi  sin  FB.  31;  Lg.  12;  in  oidchi 
sin  TE.  12;  oidqi  18  Eg.;  isind 
aidchi  sin  FB.  89;  i  c^taidche 
Hy.  2,  64.  Dieser  adverhielle  Dativ 
liegt  wohl  auch  in  aidchi  samna 
SÖ.  11,  9  vor.  Acc.  ro  bad  astrach 
aidchi  is  lä  SC.  29, 12 ;  cech  n-aidchi 
Hy.  2,  so;  SC.  47;  cach  n- aidchi 
p.  130,  24;  FB.  80;  cach  n-aidche 
FB.  56;  FA.  26;  ar  gach  n-aidhqi 
TE.  7  Eg. ;  cech  oen  aidchi  Lg.  16 ; 
ScM.  16;  fri  aidchi  Hy.  2,  Ö6;  co 
haidchi  CC.  2  (^haidqi  Eg.);  imman 
aidchi  p.  311,  28;  PI.  Gen.  co  cend 


tri  U  ocus  teöra  n-aidche  FB.  58; 
udi  tri  14  ocus  tri  n-aidche  FB.  10; 
55;  Acc.  tri  laa  ocus  tri  aidche 
ScM.  4;  YII  n-aidche  no  ceathra 
haidchi  p.  311,  27. 

aidde  s.  alte. 

aide,  ede  Fron,  detn,  hicZ^.  350; 
auch  als  Particula  augens  dem 
Adverb  and  angehängt:  and -aide, 
andaide  da. 

aide  s.  aite. 

aided  Tod. —  Sg.Notn.  aided  mao 
n-Uisnig  Lg.  19;  Acc.  aidid  FB.  20; 
fri  bäs  ocus  fri  haigedh  TE.  8  Eg. 

aideleneeh,  aidlieneeli  be- 
dürftig, der  Bedürftige.  — 
PI. Dat.  do  aidilcnechaib  D^ p. 40,43; 
41,  16;  Acc.  aidlicnechu  in  comded 
FA.  25  (aidilgnechu  LBr.) 

aidileniirim  ich  bedarf  —  PI.  3 
ni  adilcniget . .  oni  aile  acht . .  FA, 
5  LBr. —  Dep.  PI.  3  ni  aidlicnigetar 
anmae  adjunctione  nomims  non 
egent  Z\  440.  —  Vgl.  adlaic. 

aigr  F.  Eis;  cristaüus  Z*.  49.  — 
Sg.  Gen.  luchair  ega  ScM.  15; 
cride  n-ega  ibid. 

aige  Glied,  Stück7  „a  Joint 
ofmeat**  O'Don.  Suppl.  —  cecÄ  n-alt 
ocus  cech  n-aige  se  FB.  37  Eg. 

aig^e  ,,race^';  a  aighe  i.  a  graifne 
ech  Corm.  Tr.  p.  115  map/»;  Sg. 
Gen.  iar  nith  aigi  FB.  51 ;  p.  310,  20. 

fri  hal^edli  s.  aided. 

Äigeda,  aigridaeht  j?.  öigre,  6igre- 
daehit. 

aigide  ctstp,  von  aig.  —  JLcc.  JF. 
in  gäithn-üair  n-aigidi  L  U.p.ll^^  20. 

aigrnech  FB.  bO  munter'i  vgl. 
agenmar. 

aigred  N.  Eis.  —  Sg.  Gen.  fial 
öigrid  FA.  14  LBr.;  Dat.  fial 
d'aigriud  FA.  14  iCT. 

aigrreta,  oigrreta  {LBr.)  eisig. 
—  Sg.  Nom.  (talam)  aigreta  FA.  3ü: 
PI.  Nom.  cochaiU  gerra  aigreta 
(fem.  Form)  FA.  26  (oigretta  LBr.) 

aigthide  fürchterlich.  —  Adv. 
co  äigthide  FA.  20  (co  haigthigi 
LBr.) 

&il  angenehm,  is  Mi  püacet.  — 
nirb  ail  do  Dia  p.  40,  32;  uirb  äil 
don  rig  FB.  73;  mäd  äil  dait-aia 
r^;.  10;    12;    SC.  43;   ni  br^c 


«u 


351 


aille 


ül  ddn  FB.  61;  92;  68,  se;  is  all 
dona  nmäib  ind  eoin  ucut  üat-siu 
8C,  5;  is  att  ail-siu  dam-sa  ocus 
bid  at  ail  du  bist  mir  angenehm 
und  du  wirst  angenehm  sein . .  SC. 
43;  nir  bo  ail  leiss  SC.  32;  is  äü 
lin  CO  rop  si  ceta  the  FB.  62. 

ail  i.  abair  no  dliged  no  guide 
O^Dav.  p.  47;  hierher  ni  iadat  iu- 
baili  for  ätechtu  ail  SC.  25?  vgl 
for  a  thecbtu  thoich  ibid. 

ftll  Schimpf.  —  8g,  Dat.  ar 
äil  ,/or  disgrace""  Corm,  p.  4  ailges ; 
Acc.  dorat .  .  ail  forsin  cöiced  uile 
ScM.  14.  —  Hierher  menip  4il  mo 
sechna  ar  ^c  Ose.  II  6? 

naeham  ail  naeliaiii  imdergr 
FB.  35,  vgl.  ail  i.  imdergad  {tadeln^ 
Vorwürfe  machen  O'Dav.  p.  49. 

ail  Fels,  Stein.  —  Sg.  Nom. 
ail  chloche  Lg.  19;  Gl.  zu  cisal 
Hy.  2,  37;  Gen.  cobsaidecbt  ailecb 
Hy.  1,  26;  Dat.  blog  dind  aiUg 
fragmentum  de  saxo  Z^.  260;  Acc. 
ri  ail  Oss.  III  9  U-  ri  cloich). 

aildem  Superl.  zu  älind. 

aildin  Compar.  zu  älind. 

alldiu  SC.  17,  5? 

alle  (selten  ale,  ele\  N.  aill  alius, 
der  andere.  —  Sg.  Kom.  in  fiallacb 
alle  p.  39,  20;  slög  aile  FA.  23; 
27;  28;  sochaide  eil  FA.  28  LBr.; 
ni  aU  TE.  2  Eg;  in  letb  aile 
ScM.  5;  drem  .  .  aile  FA.  25;  29; 
nin  accathar  nech  aile  niemand 
anderes  soll  ihn  sehen  FB.  59; 
necb  all  TE.  2  Eg.  —  N.  alleth 
n-aill  FB.  12.  —  Gen.  neicb  aile 
ScM.  3,  8;  FJB.  91;  Dat.  do  nach 
ailiu  SC.  6;  do  nach  aiU  FB.  75; 
d6  nach  aile  l^'B.  11;  do  neoch 
aili  FB.  74;  innäch  baUu  aili  FB.  56; 
inn  inud  aile  j>.  132,  is;  ocon  chen- 
dail  aile  FB.  86;  SC.  10:  inn  üair 
aile  FA.  24;  28  {oder  Acc.?);  Acc. 
in  Patraic  n-aile.ITy.  2,  66;  FÄ  47; 
ar  fer  n-aile  TE.  13  Eg. ;  im  nÄch 
n-aUe  FB.  61;  l^d  n-aiU  50.  18; 
F.  gaibid  cloich  n-aile  SC  7.  — 
-ATow.  /«r  den  Acc:  töcht  aile 
j9.  41,  11;  in  t-süil  aile  ScM.  11; 
fri  lucht  aile  FA.  9;  inad  aile 
FB.  92;  nf  aile  FA.  5.  —  N.  gai 
ii-aill  5^cilf.  13;  leth  n-aiU  SC  13; 


in  fecht  n-aill  FA.  5;  in  fecht 
n-aile  Hy.  5,  es;  FB.  88;  i  tir 
n-aile  Xa.  10;  ni  fogbat  . .  a  n-aill 
acht .  .  oC.  5,  t'gl.  is  doihu  indala 
n-äi  oldaas  a  n-aill  verisimilius 
unum  quam  aiterum  Wb.  4^  {Z*. 
359).  —  PI.  Nom.  ind  fir  aili  FB. 
75;  78;  aile  88;  formtha  aili  FB.  62; 
secht  mile  aile  FA.  13;  32;  i4cc. 
na  firu  aile  FB.  87;  frisna  srotha 
aile  FA.  18. 

&ilg:eii  sanft,  „kinäly*'.  —  Sg. 
Nom.  FA.  1.  —  Davon  älgenaigim 
mitigo. 

ailges  unverschämtes  Ver- 
langen, Wunsch  nach  uner- 
laubten Dingen;  i.  geis-ghuide 
(„a  derogatory  request'%  is  ar  4il 
din  nama  doberar  in  ghuide  sin 
ocus  ni  ar  molad  Corm.  p.  4;  ailgeis 
O'Don.  Suppl.  —  Acc.  ro  gaid 
ailgais  Hy.  5,  49  (i.  aitge);  frit  alges 
. .  ocus  frit  accobar  TE.  1 1  Eg. ; 
ro  lai-si  trä  fo  deoid  algis  fair-sium 
CO  tudchad  for  aithed  lei  LU.  p, 
39»,  30. 

ailglneeiit  müigatio  Ir.  Gl.  917. 

ailigim  III  muto^  von  aile.  — 
Praes.  Sg.  3  ailigid  mutat  Z».  437. 

Ailiin,  41im  111  ich  bitte.  — 
Praes.  Sg.  1  non- ailiu  quem  pre- 
cor  2^.  435;  PI.  1  ailme  Hy. 
1,  9;  aihnit  Gl.  zu  admunemar 
Hy.  5,  98  —  Imperat.  PI.  2  alid 
in  fer  FB.  33.  —  Fut.  Sg.  3  rel. 
ailfes  FB.  33  V 

ailithre  F.  peregrinatio  Z*.  782. 

ailithreeh  M.Pilger;  oilithrech 
Romipeta  Ir.  Gl.  311.  —  PI.  Nom. 
aiUtrig  FA.  12. 

aill  i.  aonfecht  O'Dav.  p.  48; 
aill  (i.  fecht)  .  .  aill  theils  .  .  theüs, 
bcdd  .  .  bald  Fei.  Prol.  23,  zu  aile 
alius. 

aill  i.  uassal  O'Dav.  p.  49,  vgl.  all. 

aill  &rd  F]  a  high  cliff  Ü'Don. 
Gr.  p.  117. 

aill  amait  ein  Ausruf  des 
Schreckens  FB.  25:  34  (cid  amai 
Eg.);  61.  —  Vgl.  alla  und  amae 
ale  „ala^  indeed**  Mann,  and  Cust. 
III  p.  448,  16. 

aill  i.  oluinti  O'Dav.  p.  47. 

aUle,  ailli,  aiilia  s.  &laind. 


ulle 


352 


aiTchend 


aille  s.  ailde. 

alUe  F.  Loh,  Preise  vgl.  aill 
i.  molad  O'Dav.  p.  50.  —  8g.  Äcc, 
tre  ailli  per  precationetn  ^.  652; 
canaid  aille  ,^e  singn  praüe"  Fei. 
Äpr,  26  {Gl.  i.  laudem  i.  molad  LBr.) 

ailme  8.  &iliiii« 

ailt  i.  ein  O'Dav.  p.  49. 

ailt  F.  „house''  O'B.;   vgl.  alt. 

alltire  M.  Zimmermann; 
i.  saor  denma  tighi  O'Dav.  p.  54  alt. 

ain.  aingre  s.  angim. 

ainothine  8.  anbthine. 

aineeas  i.  ingnathach  O'Dav. 
p.  64  ceas  i.  gnathach. 

aincittd  8.  aiened. 

ainech  Gesicht,  8.  eneeh.  — 
clär-ainoch  tafelgesichtig  Hy.  6,  42 
{vgl.  die  Glosse  dazu  Goid.^  p.  144 : 
natus  cum  tabulata  facie  i.  sine 
oculis  et  naribus),  clär-enech  p. 
43,  21 ;  cöem- ainech  mit  schönem 
Gesicht  versehen  Lg.  3;  5,  2. 

aingreess  N.  Noth,  Unglück? 
vgl.  ceas  i.  gnathach,  aineeas  i.  in- 
gnathach O'Dav.  p.  64  und  aingcis 
F.  malice,  cwrse,  fretting  O'B.  — 
Sg.  Nom.  bid  aingcess  la  Ultu  in 
dal  80  do  gleöd  FB.  16;  ba  aing- 
cess laiss  in  däl  FB.  58;  Acc.  ro 
legai  ocns  ro  lobai  ri  aingces  cech 
galair  ocus  cach  threblaiti  LU.  p. 
116^,  21 ;  ro  hicc  cech  n-galar  ocus 
cech  n-Änces  böi  isin  tfr  „every 
disea^e  and  every  anguish"  Three 
Mir.  Hom,  p.  74;  PI.  Nom,  mör- 
aingcessa  do  thabairt  form  Lü. 
p.  131i>,  17. 

aingrel  s.  ang-el. 

ainm  N.  Name;  nomen  Z^,  268. 
—  8g.  Nom.  a  ainm  n-adamra 
Hy.  3,  2;  ainm  n-Aeda  8P,  V  le; 
inmain  n-ainm  8P,  V  7;  Ailbe 
ainm  in  chon  8cM.  1;  19;  8C,  17; 
FA.  16;  p,  311,  25;  Mac  Dathö  a 
ainm  8cM.  1;  Hy.  2,  3;  p.  17,  26; 
27;  28;  Lg.  5;  CG.  5;  6;  p.  144,  26; 
Mider  .  .  mo  ainm-siu  TE,  13  Eg.; 
SC.  13;  Dalän  a  ainmm  in  drdadh 
TE.  18;  bid  he  t'ainm  blas  for  in 
maigh  TE.  16;  cia  th'ainm-siu  wie 
heissest  du  TE.  13  LU.;  dianad 
ainm  Capua  j?.  19,  32;  dobreth  ainm 
di  p.  131,  s;  tuccad  fair  inn  ainm 


p.  17,  24;  TE.  20;  ro  lenastar  in 
t-ainm  Gl.  zu  Hy.  2,  e;  Gen.  taithmet 
anma  Ignati  Hy.  1,  is;  Dat.  scribtar 
a  anmuimm  oghaimm  es  soU  mit 
seinem  Nam^n  ein  Ogam  geschrieben 
werden  {?)  TE.  8  Eg,;  is  na  ainm 
sasaim-sea  bochtu  es  ist  in  aemem 
Namen  dass  ich  die  Armen  sättige 
p.  40,  17;  Acc.  füair  th'athair  in 
t-ainm  sin  8cM.  12;  PI.  Nom, 
ceithir  anmand  p.  17,  S4;  25;  Dat. 
cusna  les-anmannaib  8cM.  12.  — 
Compos.  les-ainm  Spott-,  ^fntz-name, 
„nickname*'  ScM.  12. 

ainmine  s.  anmine. 

ainmnigrini  III  ich  nenne.  — 
Pass.  Praes. 8g.3  conid  de  ainmnig- 
ther  üaig  BüanaFB.  70 ;  on  ainmnig- 
ther  FB.  75;  ro  hainmnigt^  do 
Cuchuluinn  CG.  Q  Eg.  —  Praet. 
ar  a  glaini  ro  ainmnigid  di-si  sin 
8G.  17. 

aipehe  schön?  vgl.  öiph.  —  Du. 
Nom.  da  n-all  n-aill  n-aipche 
FB.  45  Eg. 

airbe  Gehäge,  Zaun?  ^/ence'' 
Mann,  and  Cust.  I  p.  CCCIV. 
Vgl.  fuithairbe.  —  Sg.  Nom.  ni  bid 
clad  na  hairbi  na  caissle  im  thir 
CG.  2  LU;  acht  rob  do  lias  no 
airbe  adriastar  a  laogh  O'Dav. 
p.  53  adriastar,  vgl.  Beitr.  Vn  65; 
Dat.  CO  m-böi  i  n-airbi  ro  ir  80, 31; 
PI.  Gen.  fri  Löegairi  leo  airbi 
FB.  68,  23? 

air-blur,  airbiur  biuth  (e.  G^n.) 
utor,  fruor,  dego  Z^.  918;  oirberim 
bith  Gl.  zu  domelim  eäo  Corm. 
p.  18  edam.  —  PI.  3  is  intib  air- 
birit  CO  anbsaid  .  .  i  n-dindgnaib 
,yit  is  in  ihese  they  haunf'  FA.  14. 
—  Inf.  a  airbert  bith  cech  lathi 
„AM  use  of  every  day'^  SMart.  42. 

Loch  I>&  alrbreeh  p.  131,  15; 
vgl.  airbre  carriage  O^R? 

aurehar  n-airc  Oss.  I  3,  Gen, 
von  arg?  „a  sudden  cast^*  O'Curry. 

airceeh  j>.  310, 6  ?  „ingenioug''  O'n. 

aireellad  i.  tiumsaghadh  no  tionöl 
CDon.  Suppl. 

oeea  airchell  FA.  17  LBr.,  oc 
ä  thimchell  LU,  vgl    tairchellaim. 

airchellad  raptus  Z*.  868. 

airchend    bestimmt,    sicher; 


airchetal 


353 


airec 


aircenn,  oircenn  i.  fircindte  O'Don. 
Suppi.;  ar  is  alrchenn  m-bes  salt 
nam  est  induhium  esse  saltum  Carlsr. 
Bed.  3b  {2P,  304).  —  Nom.  olais 
airchenn  teicht  do  ^caib  denn  es 
ist  sicher  Gelten  in  den  Tod  Cod, 
Boem.;  Dat.  do  nach  airchenn  bas 
baile  Hy.  6,  6. 

airehetal  ein  allgemeiner  Name 
für  jede  poetische  Composition'Cor^n. 
p,  3  anair. 

airehinli  prineipium  Z*.  8G8. 

airehinneeh  M.  princeps  Z*.  868; 
archidiaconus  Ir.  (?i.  449;  „a  vicary 
an Erenach,  or  laysuperintendent  of 
church  lands"  O'Von.  Sxippl.  —  PI. 
Nom.  airchinnig„wa*Mw/er»"JF'l(4.25; 
serchinnig  29  (airchindig  LBr.). 

airehis  expostulation,  complaint 
O'B. 

1.  airehisseeht  TTeAA; la^en^  he- 
11  a gen.  —  ra  büi  Cuchulaind  ac 
ecüni  ocas  ac  airchisecht  ^,and  C. 
was  complainmg  and  hemoaning'^ 
On  the  Matm.  and  Cust.  III  p.  442, 
454.  —  Vgl.  arceissi. 

2.  airehisseeht  ^a/ta^  indulgehiia 
Z\  868.  —  S^.  Nom.  airchisecht  na 
lobar  tmag  Gl.  zu  Hy.  5, 9;  Dat.  hond 
erchissecht  propitiatione  Z*.  805. 

airehisgim,  archessim  III  ich 
schone,  habe  Erbarmen.  — 
Fraes,  Sg.  3  airchissi,  HiceBBiparcit, 
indulget  Z\  437,  868.  —  Conj.  Sg,  3 
airchissa,  arcessea  j^arcat  Z^.  868; 
ar-don-roigse  (/iör-ro-chise)  „may 
he  spare  us*'  Hy.  1,  31,  GL  i.  ar- 
ro-airchise. 

aird  Punkt,  Endpunkt;  „a 
point  and  limiV*  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom,  cip6  aird  do  airdib  in 
domain  FB.  80;  Gen.  airde,  arda 
O'Don.  Suppl.;  Dat.  do  cach  aird 
FÄ.  6  LU.;  33  (di  LBr.);  di  cech 
aird  FA.  28  LBr.,,  PI  Dat..  do 
airdib  in  domain  FB.  80.  —  Compos. 
hi  cethar-aird  Ulad  SC.  40. 

6s  aird  öffentlich  SC.  2;  os 
ärd  aloud,puNiclyO'Don.  Gr.p.2GS. 

alrdbe  interfecfio,  Inf.  zu  aird- 
benim.  —  Dat.  iar  n-ardbiu  inna 
banflatha  sin  Ml.  14». 

airdbenim  (ar-di- benim)  I  ich 
tödte.  —  Praes.  Sg.  3  ni  airdben 


nee  interimit  Sg.  30»  (Z».  882).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  airdbenar  is  cut 
O'Don.  Suppl. 

airde,  arde  N.  Zeichen;  airde 
aide  Signum  pacis  Z^.  21, 229.  —  Sg. 
Äcc.  cen  airde  n-üabair  Hy.  2,  67. 

airde  Höhe  s.  arde. 

airden  „sign,  symptom**  O'R.  — 
PL  Nom.  airdhenu  sercci  TE  6  Eg., 
vgl.  ro  bhädar  airgheanna  bdis  . .  ag 
teacht  ar  Dhiarmuid  Torr.  Dhiarm. 
p.  184. 

airdig  Becher;  erdig  cyathus 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Äcc.  co  tor- 
chair  isin  u-airdig  n-öir  p.  131,  5. 

airdire,  airdaire,  erdirc,  irdire 
berühmt;  conspicuus  Z*.  868;  i. 
clothach  i.  airdirc  Gl,  zu  cloth 
Hy.  5,  19;  i.  airdirc  Gl.  zu  clothach 
ibid.  101.  —  Sg.  Nom.  airdirc  Hy.  3,2; 
ScM.  22,  s;  irdairc  21,  2s;  scel 
n-airdairc  Lg.  5,  24;  Dat.  do  Chöem- 
gen  chaith  airdirc  Gl.  zu  Hy.  5,  19; 
PI.  Nom.  erdarcai  honore  conspicui 
Z\  5.  —  Compar.  airdercu  FB.  22. 

airdireas  M.  claritudo  Z*.  788. 

—  Sg,  Nom.  airdercua  FB.  79  Eg.; 
Dat.  ar  airdarcus  TE.  3  LU.;  ir- 
darcus  FB.  19;  61. 

air-dligrim  I  ich  verdiene.  — 
Praes.  Sg.  3  nad  airdlig  SP.  V  7. 

airdmes  M.  ,,€stimaiio7i,  arhi- 
tration^*  O'Don.  Supjü.  —  Gen. 
bdaid  n-airdminsa  s.  bi'iaid. 

aire  F.  Beachtung;  attentio 
Wb.  12^  {Z^.4to2).^Dat.  menestarda 
dia  airi  SC.  44,  9(V);  -4cc.  fäilte 
ni  thaet  imm  aire  Lg.  17,  47.  — 
Vgl.  fairo. 

aire,  airae  Schläfe  Corm.  j).  3. 

—  Gen.  toll  arach  cavitatetn  tem- 
poris  Z^.  260;  Du.  Äcc.  im  du  da 
aro  Z*.  949  (SG.). 

aire,  are,  elre  M.  primas  Z^.  259, 
der  gemeinsame  Name  für  die  Edlen 
nächst  dem'  Könige  {vgl.  den  Crith 
Gablach,  Mann,  and  Cust.  III 
p.  467  ff.);  i.  ainm  coitchenn  do 
gach  grädh  flatha  i  tuaith  (/Don. 
Suppl.  —  Sg.  Äcc.  eter  rlg . .  ocus 
airig  FB.  12;  PI.  Nom.  airig  prin- 
cipes  Z^.  261;  ScM.  21,  41. 

alrep  inveniio,  Inf.  zu  air-ecar 
invenitur  Z^,  471.  —  Sg.  Dat.  re 

23 


airec 


354 


airical 


D-airec  ^ta  ocus  cd  ante  inventionem 
7i  et  (o  Z*.  1010. 

2.  airee  M.  Treffen,  Aufzuar- 
ten, Entgegennehmen?  wohl  mit 
L  identisch.  Vgl.  tairec  to  attend 
upon;  to  supply  O'Don.  Suppl.  — 
l)at  bäi  . .  oc  airiuc  don  t-Slüag 
sie  wartete  der  Gesellschaß  auf 
Lg.  1;  do  airiuc  thuile  doib  um 
ihr  Begehren  entgegen  zu  nehmen 
ScM.  2?  do  airec  mewman  p.  130,  26, 
vgl.  conadh  hc  airec  meanman  fo- 
riiair  O'Don.  h  c. 

alreehas  M.  {hoher)  Bang, 
Principat;  prineipatus  Z^.  787.  — 
Sg.  Nom.  airechas  FB.  79 ;  airiclias 
]f'A..  29  (airechua  LBr.);  dö  glör 
ocus  t'airechas  Gl.  zu  Hy.  2,  49; 
erecfaas  Gl.  zu  Hy.  4, 7  {s.  adbul);  Gen. 
tilach  airechais  SC.  21 ;  Bat.  ardri 
ar  airechuB  FB.  33;  ar  airechas 
FB.  93. 

aireeht  {LU.),  oireeht  (LBr.) 
M.  Versammlung\  airect  curia 
Vindob.  58»  (Z*.  XLII).  —  Sg.  Gen. 
dMnsaigid  in  airechta  TE.  15;  Dat. 
iiia  n-airiucht  FA.  4  (oireeht  LBr.) ; 
ina  haireocht  6;  PI.  Nom.  airechta 
FA.  4  (oirechta  LBr.);  6  (na  hoi- 
rechtu  LBr.);  14;  Gen.  innisin  inna 
n-airecht  sin  FA.  6  (oireeht  LBr.); 
Dat.  i  n-airechtaib  FA.  31  (oirech- 
taib  LBr.);  etei'  na  hairichtaib 
FA.  6;  Acc.  itir  na  hoirechtu  sin 

FA.  6;  Du.  Dat.  ina  n-dib  n-airech- 
taib dermdraib  FA.  4  (a  n-dib 
oirechtaib  LBr.);  Acc.  eter  cach  da 
prim-airecht  FA.  13  (oireeht  LBr.). 

aireehtuB  M.  Zusammen- 
treffen, Anstossen.  —  Acc.  eitig 
fri  hairechtus  aithe  aenbroit  na 
haroiti  sin  FB.  37  Eg. 

airegde  vornehm,  edel,  wich- 
tig, stattlich;  x)yaestafis  Z^.  276. 
—  Sg.  Nom.  rann  airegde  inna  anme 
pars  principalis  animae  Z*.  213; 
ciar  bo  m6r  ocus  cfar  bo  airegda 

FB.  82;  ri . .  aireagdai  TE.  1  Eg.; 
PI.  Nom.  tri  eöin  aregda  FA.  7 
(oiregdu  LBr.,  fem.  Fortn);  Voc.  F. 
a  läichessa . .  airegda  Ulad  FB.  29.  — 
Comparat.  ciasu  airegdu  in  fer 
quamris  superior  vir  sit  {mulier e) 
ZK  276;  712. 


airer  i.eineachlann  O* Don.  Suppl. 
—  tüalaing  airer  crfchi  d'imditen 
p.  328,  3. 

airer,  aerer  i.  lenmuin  {attach- 
ment) no  sasadh  {Befriedigung)  ut 
est  airer  sula  serc  O'Dav.  p.  55.  — 
Sg.  Nom.  serer  cech  matbiusa  FA^ 
{„delighP*);  PI  Acc.  airera  flatha 
nime  FA.  33  [y^pleasures^^. 

airerda  pleasant  Ö'B.  —  Sg. 
Nom.  flaith  . .  eererda  FA.  35  („d€- 
lightful''). 

alret,  eret  Zeitraum,  Zeit; 
ciaeret  m-beteocm*ingraimmaiin-se 
wie  lange  werden  sie  mi^  verfolgen 
Ml.  33*,  9.  —  Sg.  Nom.  iss  ed  eret 
no  bitis . .  oc  ferthain  öenaig  SC.  1; 
Dat.  inn  airet  sin  zu  dieser  Zeit 
{für  ind  airet  sin)  FA.  33  (in  airet 
sin  LBr.);  inn  eret  SG.  1. 

alrfen  i.  taisbon  to  show,  eachibit, 
produce  O'Don.  Suppi. 

airfltid  M.  Spieler;  vgl.eArüAig 
amusers  O^Don.  Suppl.  —  PI.  Acc. 
na  hairfiti  Lg.  17. 

airfltiud  M.  Spielen,  Amü- 
sieren; Inf.  zu  arbeitim.  —  Sg. 
Nom.  sfthchaire  ocub  airfitiud  Lg.  8; 
Gen.  sfes  cidil  ocus  airfite  FB.  13: 
Dat.  oc  airfitiud  ban  n-Ulad  FB.  42; 
FA.  6  (oirfited  LBr.):  c^n  co  beth 
d'airfiteod  do  neoch  FA.  7  (d'oirfited 
LBr);  *8  ciüiL.ic  8erfitiud5(7.34,i5; 
PI.  Dat.  bdi  mär . .  isind  rigthig  sin . . 
do  airfitib  ada«raib  p.  310,  6. 

airg*sia  Lg.  12  zu  ^rgim? 

airg^e  F.  He  er  de;  armentum  Jr. 
Gl  754.  —  Sg.  Gen.  na  hairge 
p.  40,  11;  83  {Öl.  zu  na  togortaV. 
Dat.  don  airge  j>.  40,  24:  dond  arge 
Gl.  zu  Hy.6,23;  Acc.  in  Äirge|).40, 19. 

airgech  Hy.  5, 11  „a  herdswoman'' 
Stokes  Goid.*p.  141,  aber  „a  dairy- 
tcofnan^*  Three  Mir.  Hom.  p.  131, 
wo  für  airge  die  Bedeutung  ,.dairy'' 
angesetzt  wird.  Vgl.  jedoch  airghe 
a  place  for  Stimmer  grazing  in 
the  mountains,  O'R. 

airget,  airgdide  s.  arget^ 
argdlde. 

d'airi  Hy.  2,  ei  s.  faire. 

airi  des  SC.  33,  9  s.  eire,  ere. 

airical  Gemach;  aireccal  a pri- 
vate   apartment    0*Don.    Gramm. 


airigid 


355 


aimocht 


p.  242,  vgl  O'Don.  Suppl  —  8g, 
Dat.  at4  i  n-airicul  fo  leith  SC.  16 ; 
Äcc.  dobreth..i8m  n-airicul  FB,  54; 
luid  . .  ina  airicul  FB,  58.  —  Vgl. 
airiuclän. 

airigid  F.  Gl.  zu  anaQxn  äeli- 
hatio  Anbruch  Rom.  10, 16  {Z^.  249). 
—  Xotn.  ba  si  airighidh  Ban-Ülad 
9  mnai  ind  är  las  n-denta  ind 
fled  i.  secht  n-daim  . .  p.  311,  28. 

airigim  III  ich  bemerke,  nehme 
wahr  i„the  Irish  frequently  r ender 
ü  in  English  by  fyfeel",  so  that  a 
man  is  heard  to  eay  „I  feit  him 
Coming  towarda  me";  „Do  you  feel 
him  yet  etc.''  O'Grady,  Torr.  Dh. 
p.  132).  —  S-praet.  PI.  3  ni  ro 
airigset  na  mnä  chucu  sie  bemerkten 
die  Frauen  nicht  auf  sich  {zu 
kommen)  SC.  39.  —  Dep.  Praes. 
Sg.  1  ni  con  airigur-sa  na  imned 
7U>h  sentio  ullam  tribtdationem 
Z^,  740.  —  S-praet.  Sg.  1  r-airig- 
siur  animadverti  Z^.  742 ;  PI.  3  arig- 
sitar . .  anl  sin  SC.  9. 

air-im-berim  I  ich  versuche ^ 
überlege.  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  cid 
airmertar  lib  Goid.^  p.  87.  —  Inf. 
oc  airimimirt  techta  thairis  FA.  ^ 
ijies  airimirt;  ic  a  airmirt  LBr.) 

air-inech  M.  Front,  Front- 
stück.  —  Sg.  Gen.  i  n-airdi  cacha 
halrinig  FB.  2;  p.  309,  33;  Dat. 
forsind  airiniuch  na  imdai  SC.  10; 
FB.  55;  i  n-airinuch  ind  rigthige 
FB.  2;  12;  p.  309,  35  (airenuch); 
i  n-airinuch  na  buidni  sin  ,^at  the 
head  of  thcU  party"  Mann,  and 
Cust.  III^  m;  PI.  Nom,  airinich 
cr^duma,  airinig  airgdidi  FB.  55 
(airenech  Eg.). 

airisem  stehenbleiben,  Buhe; 
vgl,  sessom,  tairisBem,  assissiur.  — 
I>at  oder  Acc.  for  anad  ocus  for 
airiseom  FA.  31 ;  Acc.  ar  nä  l^ictis 
airlsiom  döLU. p. 39^,  le  {Aid.  Ech.). 

ftlriacl&n  kleines  Ua  u  Sy  Demin. 
von  airicul  {Stokes).  —  Sg.  Nom. 
m'airiuclÄn  SP.  III  1. 

»iritlie  1.  deimin  no  foUus  O'Dav. 
p.  49.  —  Sg.  Nom.  in  fairend  ön 
äirithe  p.  170,  u? 

Airle  F.  Bath;  vgl.  comarle; 
far  n-arle  i.  for  comarli  Lü.  19<^,  86. 


—  Sg.  Nom.  tathut  airle  lim-sa 
ris  ScM.  3,  15;  issi  ar  dag-airle 
{lies  ar  n-dag-,  vgl.  Fr.  Gl.  884) 
dies  ist  unser  guter  Bath  Wb.  29^,  17. 

airlech  „a  skirmish*'  0"B.  — 
Sg.  Gen.  glicci  ind  airlig  FB,  46; 
suanemutn  a  n-airlig  ar  a  m-braigti 
LÜ.  p.  94,  2»  („the  ropes  of  their 
slaughter  on  tlieir  necks**  Stokes, 
Bem.^  p.  67.) 

CO  ro  aii:)estar  Gl.  zu  conid 
n-arlaid  Hy.  5,  20. 

airlim  consulo.  —  Praes.  sec, 
Sg.  1  can -airlin-se  constilerem 
Ml.  54c;  Pass,  Praes.  Conj.  PI,  3 
airliter  cumni  SC.  25. 

oeca  n- airlegend  beim  Lesen 
derselben  p.  19,  37;  vgl.  ro  bd 
oc  Icgund  fui  in  legendo  Z^.  487. 

cain  lürlice  SC.  26,  vgl.  cain 
airlicte  .  ,ythe  law  of  restoration'' 
O'Don.  Suppl.  airlim. 

airlieim  III  ich  leihe.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  crenar  odhar  airlicthar 
(,yis  bought,  is  pledged,  is  let  on 
hvre''  Stokes,  Bem,^  p.  84)  O'Dav, 
p.  108  odhar. 

airm  Ort,  i.  baile  no  inad  O'Dav, 
Gl.  p.  54.. —  Sg.  Nom.  cia  airm 
i  n-dom  facca  wo  hast  du  mich 
gesehen  ScM.  11;  ci-si  airm  hi  ta 
sido  wo  ist  dieser  SC.  13 ;  31 ;  airm 
irro  trebsat  25;  cairm  wo  Hy.  5,  24; 
Acc.  acht  CO  ffasur  in  n*airm  atd 
wenn  ich  nur  wüMte,  too  er  ist  SC.  16; 
CO  rancatar  co  airm  i  m-böi  Fand 
bis  sie  dahin  gelangten,  wo  F. 
war  SC.  14;  28;  29;  33;  FB.  67; 
Hy.  5,  70. 

&irmim  III  ich  zähle;  numero 
Z^,  435;  von  &ram  Zafü.  —  Praes, 
Sg.  1  ni  airmiu  Hy.  5,  41  (airmo 
Ft.).  —  Imperat,  Sg.  2  airim-sea 
iat  zähle  sie  p.  41,  13.  —  Praet, 
Sg.  i  ni  ro  airmius  Gl,  zu  ni  ru 
(a)irmiu  Hy.  5,  41;  3  ro  airim 
p.  41,  13.  —  Pass.  Praes.  Sq.  3 
ni  armither  FA.  18.  —  Praet.  äg.  3 
ro  hairmed  p.  42,  36. 

aimeclit  i.  fagail  no  frith  ut  est 
„i  n-airnecht  co  näibhe  corpan  saor 
Stefaine  {Fei.  Aug.  3)  O'Dav.  p,  50. 
AUein  die  Handschriften  des  Feiire 
haben  airecht,  aimecht  scheifvt  erst 

23* 


aimigim 


356 


aithech 


später  nack  Analogie  des  Perf,  Act. 
afnic,  airnic  gebildet  zu  sein\  ni 
con  airnecht  and  Hy.  5, 86.  —  airecht 
Perf.  Pass.  von  airec  finden.  — 

aimigim  ich  bitte,  bete.  — 
Praes.  sec,  Sg.  3  arniged  Hy,  2,  26 
{Gl.  i.  dognith  emaigtheV 

airnigrthe  &•  ernalgrthe« 

alrriu-^^5.22?/"ärairdiu,  Compar. 
von  drd? 

airsc^le  N.  {berühmte)  Erzäh- 
lung; vgl.  ur-sg^ul  „a  fable,  novel, 
romance**'  O'R.  —  Sg.  Nom.  airscela 
ScM.  15;  PI.  Dat.  ar  th'airsc^laib 
TE.  5. 

airsl^be  Hy.  5,  n  (eirlöbe  Fr.\ 
hängt  mit  sliab  Berg  zusammen; 
,yOn  a  mountain-side**  Stokes. 

airthend  FB.  GS  Hafer'i 

airther  Osten.  —  Sg.  Gen.  naim 
airthir  in  domain  die  Heiligen  des 
Ostens  der  WeltFA.^  (oirthir  LBr.)\ 
Dat.  i  n-airthiur  thiri  na  naem  im 
ösüichen  Theüe  des  Landes  der 
Heiligen  FA.  4  (oirthiir  LBr.)\ 
i  n-airthiur  in  broga  CO.  4 ;  a  n-air- 
thatr  a  thige  p.  20,  so,  vgh  ibid.  si; 
Acc.  arindi  atreba  airther  weil  er  den 
Osten  bewohnt,  Gl.  zu  eous  Z*.  275. 

hals  i.  broga  O'Dav.  p.  96; 
PI.  Nom.  asai  Corm.p.  20  fual;  ban- 
assa  women's  shoes  O'Don.  Suppl. 

als  Bücken.  —  Acc.  mätan  mag- 
lorci  möri  fria  ais  FB.  37;  aslang 
Andle  dar  ardd-ais  Lg.  17,  8:  corra 
gaiba  chend  dar  aiss  ScM.  20; 
ro  fouch  tar  a  ais  orrtha  „he 
looked  back  upon  tJiem'*  Torr. 
Dhiarm.  p.  74. 

als  „consent,  free  wUl^  O'Don. 
Suppl.  —  Gen.  aisc  O'Don.l.  c.\  Dat. 
ar  äis  no  ar  6cin  TE.  19  Eg.;  ar 
ais  n6  ar  ^gean  .,by  fair  meatis 
or  fouV  Torr.  Dhiarm.  j).  138. 

als  FB.  17? 

aislinge  Vision,  Erschei- 
nung; Corm.  Transl.  p.  13.  — 
Sg.  Nom.  aislinge  Gl.  zu  adbul 
fisi  Oss.  III  s;  Acc.  atconnare  .  . 
aislingi  SC.  12. 

aisneisim  ich  spreche,  sage, 
beschreibe.  —  Praes.  Conj.  Sg.  2 
ni  aisneisea  co  glörach  SG.  26 
(aisnesi  H.).  —  Inf.  Nom.  aisneis . .  in 


comded  FA,  9  (a  aisnes  LBr.)\ 
Acc.  ni  chumaic  . .  nech  . .  aisnes  na 
n-oirecht  sin  FA.  QLBr.  (innisinLL'.V 

ait  „pleasanf'  O'R.;  s.  brfg. 

&it  Ort.  —  Sg.  Nom.  äitim-biat 

FA.  34;  ait  taige  „ihe  site  of  a 
hause''  Ir.  GL  191. 

aitehid  s.  ateoeh. 

aite  M.  Pflegevater,  Er- 
zieher. —  Sg.  Nom.  aite  Isu  Gl. 
zu  Joseph  Hy.  1,  ii:  CC.  7  LÜ. 
(aide  p.  141,  ss) ;  a  halte  na  ingene 
Lg,  7;  a  haiti-si  Lg.  6;  ba  haiti 
dö  Fergus  SC.  3;  ba'  haidi  do 
Amorgini  p,  142,  i7;  Gen.  oc  ur- 
gartigud  a  aiti  SC.  24;  do  thig 
m*aiti-sea  FB.  66;  Acc.  eter  aite 
is  chomalta  SC.  29,  s. 

aite  i.  aicde  aedificium  O'Don. 
Suppl.;  i.  cumdach  O'Dav.  p.  55. 
—  Sg.  Nom.  aidde  ocu8  aittreb 
F^.  30;  PI.  Acc.  tar  aitüu  FB.  47. 

aitge  s.  itge. 

Äith  scharf;  „keen"  Corm. 
Transl.  p.  8  aithech;  aith  i.  ger 
ut  est  aith  amhail  aJtain  CBar. 
p.  53;  (aith  i.  luath  und.  52).  — 
Sg.  Nom.  tene  .  .  äith  p.  141,  u 
(tene  aith  „sharp  firef'*'  Corm.  Transl. 
p.  12  aithinne);  aith  im  og  begierig 
nach  dem  Ei  Oss.  I  12;  Dat.  co 
n-altain  aith  FB.  46;  PI.  Nom. 
clocha . .  aithe  p.  190,  27. 

aith -briste  gebrochen,  auf- 
gerieben. —  Nom.  am  scith  aith- 
bristi  FB.  82;  aithbriste  trog  87. 

aithches  Frau  eines  aithech 
Corm.  p.  4. 

aith-dlbergraeh  s.  dfbergach.  — 
PI.  Nom.  aithdibergaig  ocos  fir 
legind  pridchait  eri8  2''ii.27(„iPÄi7o» 
reavers**  Stokes). 

&ithe  F.  Schärfe.  —  Gen.  aithe 
aenbroit  FB.  37  Eg. 

aithech,  atheeh  M.  Mann  aus 
einer  der  unteren  der  besitzenden 
Classen,  nach  dem  Crith  Gablach 
{Mann,  and  Cust.  III  p.  469)  einer 
Unterabtheilung  der  bo-aire;  .,cfcaw- 
pion*'  in  den  romantischen  Erzäh- 
lungen, dann  „vctssal",  y/armer'\ 
mit  der  NebenvorsteUung  des  Bau- 
eriscJien  und  UngeschlaMen.  Daher 

FB.  39    der    Unhold    so   genannt 


aithech 


357 


aittreb 


werden  konnie,  hei  dessen  Besehrei' 
bung  man  an  Iwein  425  ff,  erinnert 
wirdi  aithech  din  näma  äith  („a 
keen  foe'*\  ni  ainm  acht  do  dheg- 
iaech  Corm.  p.  4 ;  flaith  ocqs  aithech 
„lord  and  vassal^'  Ttrech.  Ännot  1 ; 
aithech  tighe  i.  fer  tighe,  ut  est 
luighe  in  aithigh  thighe  ocus  na 
haithaige  thige  i.  hon  tighe  O'Dav. 
p.  51;  Comi.  Trand.  p.  IX.  Vgl. 
(/Don.  Suppi,  —  Sg.  Nom.  aithech 
FB,  38;  Gen.  cluchi  ind  athig  39; 
do  raith  a  hathig  Ily.  5,  87  {GL  a 
fir  muintire);  aithig  ibid.  ei. 

aitheoh  i.  fer  braith  Lügner 
O'Dav.  p.  48.  Hierher  la  borg  dub 
aithech  FB,  71?     Vgl.   eithchech. 

aitheehns  i.  laochdacht  O'Dav. 
p.  49  aithech. 

althed  Entfliehen,.  Durch- 
gehen;  „dopement",  im  Titel  vieler 
Sagen,  vgl.  0' Curry  On  the  Ms. 
Mat.  p.  294,  589.  —  Dat.  luid  . .  for 
SLithed  p.  143,  2. 

aithenim  I  committo,  trado,  — 
Imper.  Fl.  2  aititnid  übergeht  sie 
FA.  19  LBr.  (tabraid  LU.).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  athenax  ScM,  3,  e; 
aithnir  „committitur,  is  given  in 
Charge*'  O'Don.  Suppl.  Vgl.  aithne. 

nlr  aitherraeht  b^im  nicht  wieder- 
holte  er  einen  Schlag  FB.  81,  nir 
aitherrech  Eg.,  lässtein  Praes.  aither- 
rioch  erschliessen,  Inf.  aitherrech. 

aitherrech  repetitio  Ml.  133«^, 
vgl.  Gaid.*  p.  24.  —  Dat.  adverhiell 
aithirriuch  wiederum  Ml.  134^, 
rursus  Z^.  609;  atheroch  CG.  &  LU.; 
SC.  33  (aitherrach  H.)\  atheruch 
SC.  18  (aitherrach  H.). 

aithese  N.  Bericht,  Rath;  ad- 
monitio  Z^.  869.  —  Sg.  Nom.  an-aith- 
esc ..isaed ro  raid-seom  TE.  12  L U. ; 
Dat.  atrubradar..d*oenaithiu8c  TE. 
2  Fg.;  buidig..dood  athesc  ScM.  4; 
Acc.  ro  raidset  a  n-athesc  ScM.  2; 
lasin  n-athesc  sin  FB.  7;  raidis  a  ai- 
thiuscc  p.  145, 10 ;  PI.  Acc.  aithescae 
ScM.  2  M.y  athiusca  H. 

aithgne,  ai4gne  cognitio,  re- 
cognitio  Z^.  869.  —  Gen.  comartha 
n-aithgni  FB.  59  Eg.\  Acc.  saig 
altligne  form  p.  144,  24.  —  Vgl. 
aichne. 


althgrnlni  ich  erkenne.  —  JVoes. 
sec.  Sg.  2  inn  dathgnitae  würdest 
du  sie  erkennen  p.  144,  21  (lies 
-gnithae);  3  nfr  forfaemusa  mnäi 
atgnead  fer  LU.  p.  124^  si;  ni 
rabi  la  \]\tu  fer  asaithgned  FB.  25.  — 
Per  f.  Sg.  1  atot-athg^n  ich  erkannte 
dich  TE  5  Eg.  {vgl.  Gramm.  §  246); 
3  nis  n-athgeöin  Lg.  9;  atgeöin 
FB.  70  (aithceoin  Eg);  nach  aith- 
geuin  p.  144,  22 ;  PI.  1  atgänammär 
FB.  46;  48;  3  atgenatar  FB.  25. 

dia  n-aithiget  s.  taithigim. 

aithirge  s.  aithrlge. 

aithle  Ueberhleihsel?  aithle 
tened  „retnnant  of  fi/re**  Corm. 
Transl.  p.  12  aithinne;  foloman . . 
i.  ainm  don  aitli  bruit  Corm.  p.  20; 
vgl.  aithle  i.  söanbhrat  {„an  dld 
garment")  O'Clery.  —  Adverhiell  as 
a  aithle  sin  thereafter  Corm.  Transl. 
p.  7;  a  haithlo  a  n-oenaig  „after  their 
fair''  FA.  30  (aithli  ohne  a  LBr.). 

aithne  N.  deposiium  Z*.  869. 
Vgl.  aithenim. 

ha  haithniam  Lg.  17, 11,  corrupt, 
für  aichnium?  s.  S.  90. 

aithreeh  reuig,  unzufrieden; 
aidrech  pa,enitens  Z*.  869.  —  Nom. 
nar  bat  aithreeh  SC.  26;  bid  aithreeh 
a  coli  Lg.  5,  11  adrech  Lc). 

aithrlge  F.  Reue,  Busse; 
aithirge  paenitentia  Z*.  869  {Wh. 
SG.);  athirge  South.  Ps.  {Goid.^ 
p.  58).  —  Gen.  «es  atrige  lere  Letite 
von  jfleissiger  Busse  FA.  23  (aitrigi 
LBr.);  Acc.  cen  aithirgi,  fri  ithirgi 
Z*.  248;  dognith  ernäigthe  ocus 
athrige  Gl.  zu  Hg.  2,  26. 

aitire,  aittire  Bürgschaft, 
Bürge;  hostage,  guarantee  Corm. 
Transl.  p.  12.  —  PI.  Nom.  aittiri 
na  tränfor  FB.  8;  atrachtatar  na 
aittiri  13;  Gen.  de  inchaib  na 
n-atairi  ibid.;  Acc.  togaid  aitm  de 
7.  —  Vgl.  eterius. 

aittiu  s.  alte. 

tAitreb N.Wohnsitz,  Wohnen; 
Inf.  zu  aittrebaim.  —  Sg.  Nom.  dianid 
erdalta  a  haittreb  sie  zu  bewohnen 
FA.  14;  sir-aittreb  34;  aiddo  ocus 
aittreb  dfabail  30;  Dat.  do  bith- 
aittreb  flatha  nimi  um  für  immer 
zu  bewohnen  34;  Acc.  ferait  a  n- 


aittrebaim 


358 


all 


aittreb  isin  glind  FA,  22;  Fl.  N<m. 
a  n-aitreba  ihre  Wohnstätten  14.  — 
Vgl.  com-attreb. 

aittrebaim  II  ich  bewohne.  — 
Praes.  Sg,  3  atreba  habitat  Z».  434; 
rel.  aittreftus  FA,  12  LBrr,  PI  3 
nfs  aitrebat  FA.  12;  nf  aittrcbat  29; 
aittrebait  in  cathraig  sin  12. 

al  =  ol,  or  inquit,  p,  144,  is; 
22;  so;  145,  4;  all  se  p.  144,  15. 

al  asbert  TE.  2  LU:? 

alacht  schwanger  CG.  6  LU. 
(torruch  Eg.). 

älad  Wunde;  O'Dav.  p.  120 
tiscail.  —  Sg.  Nom.  älad  oengae 
die  Wunde  eines  Speers  On  the 
Mann,  and  Cust.  III  450;  PI.  Nom, 
älta  ina  thöeb  liss  FB.  24. 

alaile,  N.  alaill  alius  Z^.  359; 
vgl,  araile.  —  Sg.  Nom.  indala 
n-ai  . .  alaili  SG.  8;  Gen.  atä  \k 
i  n-degaid  alaili  TE.  12  LU.-,  hi 
comchetfaid  alaili  p.  310,  4;  bat, 
atraig  cach  fer  di  alailiu  Lg.  1;  9; 
Acc.  011  trath  sa  co  alaile  FE,  24;  nf 
thainoescad  nach  ai  alaile  FB.  42. 

alaim  I  ich  ernähre,  erziehe. 
—  Praes.  Sg.  3  not  ail  aiit  te  Z^. 
430.  —  Fut.  Sg.  3  is  messe  nodn- 
ailfea  p.  141,  4.  —  T-praet.  Sg.  2 
ro  altaisi  GC.  5  Eg,\  3  alt  Deich- 
tire  in  mac  GG.  3  Lü.\  rom  alt 
p.  328,  1.  —  PI.  3  rom  altsat 
p.  328,  18.  —  Praet,  auf  -ta  Sg.  3 
alta  Dectire  in  mac  GG.  3  Eg.; 
bäi  in  mac  altae  GG.  b  Lü.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  alair  leo  GG. 
4  Eg.  —  Praes.  sec,  Sg.  3  alta . . 
Etain  .  .  la  hEtar  p.  131,  10;  co 
n-altä  GG.  6  LU.  —  Fut.  Sg.  3 
ailebthair  Lg.  6  (ailfithtr  Eg.)  — 
Praet.  Sg.  3  ro  alt  la  Conchobar 
Lg.  6;  conn  alt  p.  142,  28.  —  Inf, 
tria  ailemain  Sencba  form  p.  324 
{Tochm.  Em.).  ~  tri  altram  Fergusa 
form  p.  328,  6,  s.  altrom. 

älalnd  schön;  älind  decoruSy 
formosus  Z^.  795;  Gl.  zu  cain  Hy. 
1,  2;  äluinn  „beautiful"  0*Don. 
Gramm,  p.  112;  cid  maith  cid  olc, 
cid  Älind  cid  etig  SG.  28^,  6.  — 
Sg.  Nom.  ba  h^laind  GG.  2  LU. 
(haluinn  Eg)-,  SG.  33,  26;  27;  SP. 
lY  4;  is  alaind  cech  n-derg  SG.  43; 


alaind  bantrocht  SG.  34, 7: 17;  alaind 
luadam  SG.  37,  2;  alaind  a  11  SC,  38; 
ba  hälaind  .  .  ocus  bä  hamra  in 
tochim  FB.  7;  20;  mac  alaind  Aiülla 
Lg.  1  £c.;  Sg,  Gen,  F,  ülne,  äille 
er  Bon.  Gr,  p.  112;  PI.  Nom.  bri- 
atbra  aildi  verba  pulchra  Z^  45; 
ingni  ailli  TE.  4  Eg.-,  äilli  a  blai 
Lg,  17,  38;  da  ech . .  com-alli  gl^di 
schön  p.  310,  13;  Bat,  do  mnaib 
aille  oentamÄ  SG,  44,  is  (ailli  H.).  — 
Adv.  alaind  ro  dingestar  Gi.  zu 
dedaig  Hy.  3,  s.  —  Gomparat.  üldia 
pulchrior  Z^.  275  {spdAet  äilne,  aille); 
b4  aildiu  cach  cnith  araili  FB.  28; 
tili  Sinne  des  Superl.:  in  rop  ailliu 
lim  Lg,  18,  6;  ailliu  do  chingdis 
Lg.  17,  3  Lc.\  ingen  as  mör-aiUio 
Lg,  6  (is  mörüllim  Eg.).  —  Superl 
in  da  en  ba  haildem  dib  SC.  6 
(baillem  H.);  fer  .  .  as  aldem  di 
feraib  hEren<2  FB.  51  (is  ailldem 
Eg.)\  p.  310,  31;  TE.  2  LU. 

iar  n-albai  p,  131,  25? 

aide,  alle  F,  Schönheit  {von 
ä,laind);  aille  „beauty*'  Corm,  Tran^. 
p  165  nall.  —  Sg,  Nom,  alli  dath 
SG.  33,  4  (ailde  Ä);  Dat.  co  n-aldi 
datha  SG.  31, 4;  ar  ä  äildi  ade  Gl.  zu 
Bersäbas  forma  captus  Ml,  32%  22. 

ale,  alle  Adv.y  0  doin  ale  „from 
that  time  forward"  O'Don.  Gramm, 
p.  263.    Vgl.  alla. 

ale  FB,  92? 

ale  s.  alle. 

älrenaigim  III  ich  mildere,  be- 
sänftige (von  6ilgen)\  tarda,  lenior 
Z*.  435.  —  Praes.  Sg.  3  ilgenigid 
müigat,  tardat  Z".  437.  —  Inf.  in 
tan  . .  no  bid  . .  oca  halgenagud-si 
wenn  er  sie  besänftigen  wollte  Lg.  18. 

alges  s:  allges. 

alle  angenehm,  erwünscht? 
m&d  alic  duib-si  SG.  45,  26;  47;  ba 
halic  leis.F^.  75. 

alid  s.  äilim. 

älind  s.  älalnd« 

1.  all  N.  Zügel-,  i.  srian  aCl,  — 
PI  Dat.  CO  n-allaib  öir  ScM.  20: 
Du.  Nom.  da.  n-all  n-abda  FB.  45; 
da  n-all  n-aphthi  n-iotlasse  LU. 
p.  11  3a,  43  {Siab,  Concul);  da  n-all 
n-düalcha  FB.  45;  51;  dla  n-all 
düalcha  FB.  47;  p.  310,  30. 


«u 


359 


altnldecht 


2.  all  i.  lÄn  Gl  zu  Fil  Jan,  6,  vgl 
com-all. 

3.  all  i.  üasal  Gl  zu  Fü.  Jan.  6; 
hierzu  all-togu  8P,  V  9?  vgl  ran- 
^gt^  fff^^  no62e  choice**  Stokes, 
JFÄ.  Jan.  6.  —  Vgl  aUl. 

4.  all  „great,  prodigious,  mighty*' 
O'R.,  nidk  verschieden  von  oll? 

5.  all  N.  Fels;  cliff,  itir  da  n-all 
0*D(m.  Suppl.;  all  n-glaine  „rock 
of  pwrü^'  Stokes,  Fü.  Jan.  6.  — 
Äcc.  CO  n-ecmaing  a  toi  immon 
n-all  FB.  70,  vgl  dolleici  a  cend 
immon  cloich  Lg.  19. 

6.  all  inquü  p.  144,  i5,  s.  ol. 
alla,   ein  Maumadverb,    das  in 

gewissen  Verbindungen  häufig  vor- 
kommt:  alla  astig  Gl  zu  intus, 
allamuig  (alla  amuig  outside,  0*Don, 
Suppl.)  Gl.  zu  foris  Güd.  Lor.  86 
(nnllo  membro  foris  intns  egrotem); 
alla  nair  (alla  anair  On  the  Mann. 
and  Cust.  III  p.  458)  und  alla  thoir 
an  the  east  side,  alla  thiar  on  the  west 
side  O'Don.  Gramm,  p.  263;  „away 
{far  ofD"?  On  the  Mann.  III  Index. 
—  connoebaib  Alban  alla  Hy.  1,  53 
{Gl  i.  fri  muir  anair).  —  Vgl  an-all. 

alla  Interject.  FB.  84. 

aUald  wild  {Gegentheü:  cendaid 
z<Mhm  Corm.  p.  12);  cü  allaid  Wolf, 
lupus  Ir.  Gl.  417;  ag  allaid  cervus 
Corm.  p.  12  cerchaill;  onager  Ir. 
Gl.  389.  —  Sg.  Nom.  torc  allaid 
Hy.  5,  67;  in  mncc  allaid  Gl.  zu 
anos  Hy.  5,  57;  Acc.  in  sinnach 
n-allaid  Hy,  5,  ei;  p.  i6,  24;  PI 
Nom.  coin  alta  Hy.  5,  eo;  SP.  I  0. 

aUam  Gl  zu  erlam  Hy.  5,  95, 
ihre  Ha/nd. 

all-baeh  FB.  52,  all-ehlfu  53 
tcohl  zu  all  i.  üasal? 

allmar,  O'BeiHy's  „allabhar 
savage,  wüd'*?  —  PI.  Nom.  allmair 
FB.  45;  p.  310,  u. 

aliud  Ruhm;  i.  nos  („ciMtom'* 
Stokes,  O'Beilly  hat  auch  „fame**) 
no  alad  {„fame*^  O'Don.  Suppl) 
i.  a  laude  i.  on  molad  („from  the 
praise*^  Corm.  Transl  p.  14 ;  alladh 
i.  oirdhearcas  „fame,  conspicuous- 
ness"  O'Cl.  —■  Sg.  Nom.  ni . .  a  üaill 
nach  a  aliud  nach  a  airechas  FB.  79 
(jaUad  Eg.);    Dat.   ar    aliud    ocus 


örgna  ocus  aurlabra  FB.  19;  ar 
aliud  ocus  gail  ocus  gasciud  FB.  61. 

alias  p.  141,  19  s.  los. 

alltar  alter.  —  Gen.  ar  amainsib 
in  chentiur  ocus  ar  phein  in  alltair 
„from  the  wiles  of  this  world,  and 
from  the  punishment  of  the  other" 
Güd.  Lor.  Gl  147. 

alma  Heer  de,  Schaar;  „a  Jierd, 
a  number  of  cow^*  O'Don.  Suppl 
—  PI  Dat.  almaib  tor  mit  Schaar en 
von  Helden  ScM,  21,  e;  Acc.  almai 
änlaithe  FB.  49;  p.  310,  19. 

almsan  ^»  ikerjfioavvij;  i.  quasi 
elimsan  ab  elimosyna  Corm.  Gl 
p.  2.  —  Sg.  Gen.  na  halmsaine 
Corm. 'Gl  p.  2;  PI  Nom.  almsana 

FA.  27  (almsanu  LBr.);  Dat.  dia 
n-almsanaib  FA,  27. 

1.  alt  Art.  —  Sg.  Dat.  don  alt  air- 
chitail  issiu  „to  the  present  species^' 
Corm.  Gl  p.  3  anair;  fön  alt  c^tna  auf 
dieselbe  Weise  SC.  8;  PI  Gen.  dia 
sloindead  na  n-ilalt  „to  distinguish 
ifie  various  species**  Corm.  Gl  l  c. 

2.  alt  i.  aircetal  O'Dav.  p.  47. 

3.  alt ,  Joint"  Corm.  Transl  p,  56 
döach.  —  N<m.  cech  n-alt  FB.  37 
Eg.\  Dat.  don  alt  Gl  zu  jugulum 
Güd.  Lor.  Gl  201. 

4.  alt  {„clifT*  or  „height*')  ab  alti- 
tudine  Corm.  Transl  p.  4;  vgl 
altcymr.  allt  coUis  Z^.  113.  —  Sg. 
Dat.  i  n-ailt  Hy.  5,  1. 

5.  alt  i.  teach  {Haus)  O'Dav. 
p.  54;  vgl  ailt. 

tria  alt  Lg.  17,  31? 

&lta  s.  &lad. 

altan  F.  Basiermesser;  i. 
scian  bearrtha  O'Dav.  Gl  p.  54 
alt.  —  Sg.  Dat.  co  n-altain  aith 

FB.  46;  Acc.  is  aith  amail  altain 
O'Dav.  Gl  l.  c;  amoZ  in  n-altaiu 
n-äith  sicut  rasorium  acutum  Ml. 
col  301  {Goid.^  p.  14). 

altfad  m-brochbdada  FB.  46? 
vgl  borrfad. 

altnide  scharf  {tvie  ein  Basier- 
messer),  von  altan.  —  tene  . .  äith 
goirt  ailtnidi  p.  191,  14;  aithe  gira 
altnide  p.  190,  27. 

altnideeht  F.  Schärfe.  —  Dat. 
no  tbescbad  finna  fri  gaith  ar  altni- 
deeht FB.  91. 


altram 


360 


am 


altram  Nahrung,  Ernähren, 
Erziehen;  nutritio  Z^,  771;  „nt*r- 
<wrc"  Carm.  Transl.  p.  2.  —  Sg. 
Gen.  do  chuindchid  ä  altrama  „do 
demand  his  nutriment"  3f7.  {Goid* 
p.  18);  am  tualuing  mu  dalta  alt- 
rammo  do  rig  p.  142,  6  (ich  bin 
im  Stande  meine  Pfleglinge  Jcönig' 
lieh  zu  erziehen?);  Acc.  tri  altram 
Fergusa  form  p.  328,  e. 

am*  ist  Varsatzpartikel  von 
negativer  Bedeutung,  s.  am-les, 
-riar,  -ulach.  Vgl.  Z\  860;  Wi, 
Gramm.  §  401 ;  Corm.  Tramß,.  p.  3. 

am 9  amm  N.  Zeit.  —  Nom. 
{oder  Acc.?)  a  n-am  {mit  nachfol- 
gendem Relativsatz)  als  CO.  6;  in 
am  p.  310,  i;  Dat  iar  aim  nctch 
{einiger)  Zeit  SC.  33,  5;  in  aim  als 
FB.  70.  —  Vgl.  tan. 

&m  wahrhaftig,  engl,  in  sooth, 
eine  hetheuernde  Partikel  wie  ^m.  — 
ni  pam  slän-sa  dm  Lg.  7;  „cid  as 
mö  miscais  lat  atchi"  ar  Gonchobar. 
„Tussu  am''  or  si  Lg.  19;  cid  am 
was  denn  ScM.  10;  ni  ba  direann 
in  galur  sin  am  TE.  7  Eg.]  trüag 
am  sin  TE.  9,  a5\V). 

am  ich  hin,  sum  Z^.  487;  Wi. 
Gramm.  §  384 ;  wird  nur  als  Copula 
gebraucht,  aber  nie  mit  der  Negation 
verbunden.  —  Sg.  1  am  celi-sea  Co- 
naill  FB.  39;  am  escid-sea  FB. 
35;  31;  p.  40,  20;  141;  4;  5;  29; 
p.  142,  1;  5;  SP.  II  12;  uair  is  am 
ben-sa  fcurad  cäin  FB.  30  {vgl.  Wi. 
Gramm.  §  385);  is  am  slän-sa  TE. 
14  Eg.'^  cid  indiu  bad  am  slän-sa 
TE.  10  LU.\  so  ist  wohl  auch  mad 
am  zu  trennen  FB.  32  Eg. ;  für  is 
ed  am  Lg.  18,  3  ist  wohl  mit  Lc. 
tatham  mihi  est  zu  lesen,  vgl.  jedoch 
cein  am  messe  du  thabairt  doraid 
du  gl6  for  mu  mud  SP.  II  16; 
selten  im:  ar  is  im  ingen  ercnu2 
TE.  9, 10.  —  ^  at  banlendan  FB.  18; 
at  ferr  do  laech  andö-sa  ScM.  16; 
iss  at  slän-sa  TE.  14  Eg.\  ro  päd 
at  sUn  TE.  10  Lü.\  is  att  ail-siu 
dam-sa  ocus  bid  at  all  SC.  43.  — 
5  is  coir  FB.  9;  41;  SC.  6;  17; 
29,  22;  33,  27;  35;  41;  43;  45,  22; 
is  maith  sin  SC.  34;  is  glo  Lg.  18, 23; 
is  amra  amiaid  TE.  l^  Lü.\\&  ferr 


FB.  6;  26;  28;  SC.  44,  10;  is  ecen 
dam  a  dütracht  SC.  44,  e;  is  banna 
ria  frais  ön  trä  FB.  52;  SC.  30, 10; 
SP.  IV  1;  is  err  thron  FB.  71;  23; 
is  lat  in  fer  SC.  44,  5;  is  ^  seo 
iarom  forcetul  no  gnäthaiged  FA. 
32;  33;  FB.  9;  SC.  13;  33,  s;  45, is; 
is  h6  SP.  III  4;  is  dom  chuitbiud-sa 
ön  FB.  61;  ocus  so  {für  is  6)  09 
adart  fir  i  sirc  SC.  23;  isl  mo 
riar-sa  FB.  16;  issl  lanamain  ro 
failsad  Lg.  16;  is  hi  sin  TE.  5  Eg.; 
p.  131,  28;  140,  24;  144,  25;  issi 
dan  c4tna  tfr  cosa-rancatär  FA.  4: 
23;  iss  ed  läa  and  sin  immanamic 
do-som  frisin  Liath  Macha  FB.  31; 
SC.  1;  iss  ed  attach  adessam  Hy.  1, 4; 
ind  flaith  is  ed  a  orbbae  SP.  V  11 ; 
is  fat  lucht  diar  bo  soirb  in  set 
sain  FA.  23;  31.  —  Mü  is  wird 
ein  Begriff,  der  besonders  betowt 
werden  soll,  vorausgenommen,  und 
die  eigenüidhe  Aussage  folgt  als 
Belativsatz  nach  {vgl.  franz.  c*est 
lui  qui  a  fait  cela):  ar  i&  Conall 
ar  Ifn  a  chemd  cinges  rfa  cach 
Isßch  FB.  23;  71;  SC.2d;  besonders 
häufig  mit  dem  Pron.  personale: 
M.  iss  6  non  dlig  FB.  14;  is  e 
gaiscedach  as  dech  FB.  14;  FA.  32; 
is  hi  ba  sinser  FB.  81 ;  F.  issi  ro 
bad  banrigan  FA.  20;  ro  fetatar 
issi  lanamc^in  ro  failsad  Lg.  16; 
N.  iss  ed  adfiastar  sund  SG.  28: 
35;  Hy.  2,  1;  12;  24;  58;  FA.  17;  FB. 
9;  20;  PI.  is  iat  aittrebait  in  cathraig 
sin  FA.  12;  24;  25;  27;  28;  29; 
SC.  37,  20;  vgl.  it  e.  —  is  mi,  is 
tu  wie  franz.  c'est  moi,  c'est  vous 
ar  is  m6-se  FB.  23;  TE.  13  LU. 
SC.  44,  8;  p.  141,  4;  CC.  5  Eg. 
is  m6  a  cnd  chridi  FB.  24;  SC.  44; 
CC.  5  Eg.;  is  tu  l«ch  na  cemd 
FB.  10;  11;  SC.  29;  is  tussu  l«ch 
as  dech  FB.  9.  —  Au^  andere 
SatzbestandiJieile  werden  so  mü  is 
vorangestellt:  is  dait  as  chöir  a 
thabairt  FB.  9;  24;  41;  61;  SC.  4; 
5;  6;  34,  9;  46;  is  dia  acallaim 
dodeochad  SC.  10;  ar  is  tria  chio 
m-ban  bit  femai  ferdlochtai  FB.  29; 
24;  31;  Lg.  5,  9;  13;  17;  Ey.  2,  63; 
iss  im  tir  ata  p.  145,  7;  SC.  22;  41; 
is  d^  nä  tic  a  h£main  SC.  29,  21; 


amach 


361 


atnainse 


is  and  asb«rt  FB.  13;  30;  32;  SC.  15; 
is  and  sin  batar  \}\aid  ina  terchom- 
ruc  SC.  24;  32;  is  indiu  ciirthir  in 
cath  SC.  32;  Lg.  5,  7;  is  amlaid 
trä  dorönad  a  tech  sin  FB.  2;  20; 
81;  SC  2;  23;   ar  is   amlaid  atä 

FA,  30;  is  malle  connuccabsat  Hy. 
2,  66 ;  5,  37 ;  ar  imad  na  treb . .  iss 
aire  conopartatar  cöcricha  i  n-h£re 
CC.  2  LU.;  is  wird  sogar  der  1,  Sg. 
am,  der  2.  Sg.  at  vorgesetzt  {vgl. 
Wi.  Gramm.  %  386):  is  am  ben-sa 

FB.  30;  is  am  slän-sa  TE.  14  Eg.; 
is  im  ingen  ercnid  TE.  9,  lo  Eg.; 
iss  at  slän-Ba  TE.  14  Eg.;  iss  att 
ail-siu  dam-sa  SC.  43.  —  Bei.  as: 
Ariel   arcaingel   as    chometaid   d6 

FA.  16;  Sa  15,  i;  37,  is;  SP.  II  i5; 
Hy.  5,  14;  nf  bräc  as  all  dün  immut 

FB.  61;  92;  is  dait  as  chöir  a 
thabairt  FB.  9;  is  möo  do  as  com- 
aircl^e  airthia  SC.  10;  ni  bo  ed  as 
mö  ro  gnathaigsem  ddn  SC.  14; 
Lg.  19;  a  ben  ind  fir  as  dech  i  n- 
£re  FB.  19;  9;  SC.  13;  Lg.  6; 
ify.  6, 1 ;  FA,  15;  20 ;  fer . .  as  aldem 
di  foraib  hErend  FB.  51 ;  däna . . 
amoi  as  adlaic  let  FB.  62;  in  tan 
..as  mithig  BA.  18;  üair  as  TE. 
(j  Lif.  —  PI.  3  it,  at;  it  toirsig 
ocus  it  buaidertba  din  na  pecdaig 

FA.  14  LBr.;  it  Idathidir  gäith 
n-erraig  SC.  37,  e;  it  ^  tri  male 
Find  T£.  6  iL^.;  it  6  sin  in  lucht 
ro  herbad  döib  do  lesugud  FA.  28; 
SC,  5;  i>.  144,  24;  26;  p.  20,  18.  -— 
at  sowohl  imAnscMuss  cm  Partikeln, 
als  auch  selbständig  wie  it:  dia 
n-at  slÄna  a  secht  m-blia^na  FB. 
9:   24;   at  möra  na  comrama  dait 

FB.  10;  SC.  45,  19;  p.  40, 20;  41,  u; 
at  lir  turim  thra  frassa  na  saiget 
FA.  29 ;  atodiuri  . .  ocus  at  trdaga 
na  g&re  und.;  33;  cid  at  linmair 
FA.  13  {Stokes  theüt  FA.  p.  23 
ci>dat  ah)\  cid  at  olcca  rdnu  ban 
TJE.  9,  17  Eg.;  at  a  cbomrama 
öenaidche  so  ule  FB.  89;  at  iat 
so . .  rig  bätar  isin  dail  sin  SC.  22.  — 
Bei.  serchinnig  cl&in  ate  colaig 
FA.  29  {vgl.  andaiti  unter  tau). 

mmaeh  s.  ammaoh. 
amal)  9,m9L%^Be8tandtheü  verschie- 
dener Interjectionen  des  Schmerzes 


oder  Schreckens;  U  amse  „woe'sme^^ 
Goid.^  p.  180  {wohl  mit  Anspielung 
auf  Iat  vae  mihi!);  SC  7;  FB.  35; 
aill  amai  FB.  25;  34;  61;  cid  amai 
FB.  34  Eg. 

amai,  amail  Praep.  (c.  Acc.)  und 
Cot\j.  wie;  gewöhnlich  abgekürzt 
am,  nicht  abgekürzt  Hy.  1,  so;  33;  37; 
amuil  CC  1  Eg.  —  1)  Praep.  ut, 
instar  Z*.  G57  {vgl.  Stokes,  Goid.* 
p.  14  not.):  amuil  gach  n-anrad 
CC  1  iSif. ;  amaZ  rötlaind  rig  l'A  10; 
amaZ  bruthu  FA.  34;  ama2  ficsca 
öir  SC.  31,  10;  amai  aed  Fi^.  68; 
Amai  sin  ITid.  34;  amoZ  soordath 
Lg.  18,  16;  2^'^.  8;  17;  SC.  37,  9; 
FB.  37;  amaZ  tussu  X^.  9,  amalt-so 
Lc.  amalt-sa  Eg.  —  Atistatt  hmcd 
sin  FA.  22  LBr.  und  34  Lf/.  w« 
toohl  Amlaid  sin  j?u  ergänzen.  — 
2)  Conj.  ««,  stci*«  Z*.  718:  a^  »n 
Gleichnissen  {oft  mit  der  3.  Sg.  Praes. 
in  relativer  Form)  amai  bis  FB.  44; 
meles  52;  sechnas  SC.  41;  beutair 
FB.  46;  48;  82;  amaZ  bid  fötrond 
fairrci  dimöre  FB.  85.  —  b)  in 
Vergleicfien  mit  Thatsachen:  amai 
foedos  Hy.  1,  33;  soeras  37;  amai 
roanachtso;  amaZ  dorigni  imcossait 
inna  fer  FB.  16;  26;  39;  83;  87; 
amaZ  as  adlaic  let  FB.  62;  amoZ 
ro  bo  data  lais  11;  amoZ  ro  aurgnad 
FB.  13;  16;  25;  amoZ  do  rairgert- 
som  FA.  2;  6;  7.  —  c)  nach  Verbis 
sentiendiund  declarandi:  adf^tamoZ 
atchonnairc   SC.   12;   29;    40;   48; 

FA.  6;  Amol  doragad  airi  FB.  17. 
—  d)  zum  Ausdruck  des  Anscheins 
„als  oh"  mit  Temp.  secund.:  Amol 
na  beth  ettV  als  ob  sie  nicht  vor- 
handen wäre  FA.  17;  FB.  11; 
SC.  49;  auch  Lg.9'^  -^  e)  mit  Temp. 
hist.  wie  =  als:  amaZ  ro  bätar  and 

FB.  91;  SC.  48. 

amainse,  r^Z.  amhuinse^op/^cci/^ 
incantation  .  . ;  cunning ,  subtleiy 
O'JÜon.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  ar  äine 
ar  amainse  ar  chirt  p.  328,  10;  PI. 
Nom.  amanai  mora  na  mac  Oss.  I  7; 
biastai  granni  dracondai  cucund 
dofutitis,  träna  a  n-amainsi  echdfli 
ciadcutis  LU.  p.  114^,  17  {Siab. 
Concid.);  Dat.  ocum  imdegaü  ar 
amainsib  in  chentair.  ocu«  ar  phein 


amainsiu 


362 


in  alltair  „protecHng  me  from  ihe 
wües  of  iJm  world,  and  from  the 
punishmefit  of  the  other'^  Gfüd.  Lor. 
Gl  147. 

amainsiu  Compar.,  vgl.  tressiu 
cach  gniaid,  eölchu  cach  druid, 
amainsiu  cach  filid  LU.  p,  123«,  28. 

amein  s.  amiii. 

amen  {chrisU.)  amen  p.  20,  23;  32. 

amin  Adv.  so,  ebenso;  amin, 
amein  ita,  sie,  item  Z^.  613.  — 
cia  beimmi  amin  nach  r^  SP.  II 13; 
forriuth  a  n-enech  ocus  a  n-inech- 
gre&o  amin  p.  141,  27;  hierher  auch 
amein  FB.  67  {auf  den  Satz  in  tan 
ata . .  hinweisend). 

am-srlicc  unklug,  ungeschickt. 
—  Con^par.  amglicu  t'echrad-su 
FB.  34  (aimglica  Eg.). 

am-labar  stumm.  —  Sg.  Nom. 
ingen  amlabar  Hy.  5,  4S;  Dat.  0 
amlabar  a  mt^o  z*.  780. 

ammail  SP.  Y  10  nach  Stokes, 
Goid.^  p.  178,  für  a  smail,  a  samail 
„his  l%ke'\  seinesgleichen? 

amlaid  Ado.  so  {ol'rcjg,  dös), 
häufig  in  der  Formel  isamlaid  {vor- 
wiegend mit  einem  s)  est  ita  Z*.  610, 
von  mir  mit  Bücksicht  auf  die  unter 
ovTcjg  angeführten  Stellen  in  is 
amlaid  getrennt,  vgl.  „is  amlaidh 
it  is  so'*  O'Don.  Gramm,  p.  263. 
Da  jedoch  auch  samlaid  in  diesen 
Texten  vorkommt,  so  könnte  auch 
diese  Form  in  isamlaid  enthalten 
sein.  DovTiog:  ma  ro  bamar  amlaith- 
sin  TE.  13;  is  maith  linn  Amlaid-Bin 
TE.  14;  FA.  24;  is  amra  amlaid 
TE.  14  LU.;  FB.  52.  —  2)  äSe 
(gew.  is  amlaid):  is  amlaid  . .  atä 
in  rigsudi  sin  es  ist  so  dass  dieser 
Thron  ist  FA.  7;  11;  14;  17;  25; 
30;  35.  —  Das,  worauf  amlaid 
hinweist,  wird  angefügt  &)  mit  ocus 
{und):  IS  amlaid  dochuadais  ocus 
gai  triat  bragit  es  ist  so  {dass)  du 
gingst  und  ein  Sjyiess  durch  deinen 
Hals  ScM.  14;  FA.  12;  TE.  9 
Eg.;  SC.  2;  33;  44;  FB.  20;  81. 

b)  mit  i.  (=  idon) :  is  amlaid  dog- 
nithe  in  tarbfes  sin,  i.  tarb  find 
do    marbad    SC.    23;    p.   309,   si. 

c)  mit  conid:  SC.  49.  d)  ohne  Par- 
tikel: is  amlaid  .  .  dorönad  a  tech 


sin:  sndigud  Tige  Midchüarta  fair 
FB.  2;  p.  311,  35;  CO  röchet., 
amlaid-sin  tarsin  n-glend  c^tna:  iar 
mörgdbud  FA.  22. 

am-les  Nachtheil,  Schaden; 
„aimles  wt7"  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  nib  amles  SC.  11,  9;  Dat. 
nl  ar  chul  no  amles  TE.  13  LU. 

am-lf  Glanzlosigheit.  —  Sg. 
Nom.  a  fuacht  a  fot  a  hamli  SC.  30,  s 
{vom  Winter). 

amm  Zeit  s.  am. 

ammäeh,  amaeh  hinaus,  fort, 
spätere  Form  für  dltir.  immach, 
in  älteren  Texten  noch  selten.  — 
tfsa  ammach  SC.  34,  le;  luidh . . 
amach  p.  144, 10;  asa  cionn  amach 
aus  seinejn  Kopfe  heraus  Gl.  zu 
Oss.  III  6  Ed.  (immach  L.) 

ammaig,  amaiif  dr  aussen, 
spätere  Form  für  aUir.  immaig.  — 
ammaig  FB.  21;  ro  leblaing-seom 
tarsin  cathratp  ammuich  FB.  82; 
ammuig  88;  91;  ascnam  co  araile 
iuse  mara  hErenn  amaigHy.  1  Praef. 

ammor,  amor  Trog,  Corm. 
Transl.  p.  15.  —  ammbur  indlait 
„a  xoashing  tro^igh^*^  On  the  Mann, 
and  Cust.  III  p.  485. 

ammnin  SC.  4?  {„they  all  began  to 
contend  with  one  another^*  0' Curry). 

ammns,  amns  M.  Nachstellung, 
Angriff,  Versuchung;  temptiUio 
Wh.  2c  {Z*.  788);  amus  longphuirt 
„attack  on  the  camp"  Ü^Don.  Suppl. 
—  Sg.  Dat.  [oder  Acc.7)  ar  ammus 
Eochada  TE.  3  Eg.,  ar  amus  (in  ab- 
geschwächter Bedeutung)  „towardsl'* 
O'Don.  Gramm,  p.  288;  Aec.  ocus 
nis  lecea  sind  i  n-amus  n-dofulachtai 
und  führe  uns  nicht  in  Versuchung 
O'Don.  Gramm,  p.  443;  PI  Dat. 
asna  amsib  sin  Lg.  12  (asna  kathaib 
sin  Lc.  Eg.);  Aec.  amsiu  GL  £u 
conatus  noxios  Ml.  16»  2. 

amnas  hart,  rauh,  übelge- 
sinnt. —  Sg.  Nom.  in  macc  amnas 
der  unverschämte  Mensch  Hy.  5,  S5; 
erchor  amnas  Hy.  6,  13  {Gl.  i.  am- 
innas  i.  drochinnas);  ba  hamnas  fri 
ecrata  Lg.  17,  42;  am  amnas  ar 
gail  p.  142,  1;  Aec.  fri  cech  nert 
n-amnas  Hy.  7,  43;  gairm  n-amnas 
FB.  84. 


amne 


363 


an- 


amne  Adv.  so;  ita,  sie  Z*.  613; 
sieht  öfter  wie  unser  „so^*  modcü 
bei  räumlichen  Bestimmungen.  — 
in  maith  a  n-dub  so  amne  ist  diese 
Tinte  gut  so  Ml,  13^  {glossa  scrip- 
toris  codicis  atramentum  temptantis, 
infra  in  folio  Z*.  213);  fil  os  adart 
na  hlmda  thall  amne  der  am  obern 
Ende  des  Lagers  dort  so  ist  SC.  24 ; 
ind  uas  amne  asan  imda  ScM.  6  H. ; 
Etain  indiu  sund  amne  p.  131,  24. 

amos  M.  sateUes;  „a  hireling 
soldier^*  Corm.  Transl.  p.  2  (i.  am- 
fos  i.  inti  nabi  foss  air,  acht  ho 
locc  do  locc);  amhas  a  soldier, 
O^Don.Suppl.  —  PI.  Gen.  na  n-amas 
saiilitum  LÄrd.  12»  (Ö^otd.«  p.  69). 

—  Davon  amsa,  amsach,  amsaine. 
amor  s.  aramor. 

amor  Jammer,  „misery**  Stokes, 

—  nim  thairle  6c  na  amor  Hy.  6, 12 
{Gl.  isse  amör  ^ia  i.  uch  ach). 

iMBkTtL  wunderbar  {oft  mit  maith, 
gut,  glossirt);  N.  Wunder;  i.  maith 
no  mirabilis  Gl.  zu  amra  Hy.  6, 2.  — 
Sg.  Nom.  amra  arad  Hy.  5,  12; 
amra  samud  Hy.  5,  13;  amra  plea 
tbid.  {Gl.  i.  bona);  p.  39,  10;  ri 
amra  ScM.  l-.TE.l  Eg.;  p.  311,  26; 
ba  amra  Hy.  5,  69  {Gl.  ba  maith); 
is  amra  amlaid  TE.  14  Lü.;  bä 
halaind . .  ocus  bä  hamra  in  tochim 
EB.  7.  —  amra  di  ein  Wunder 
von  ihr  Hy.  5,  38  {Gl.  i.  maith);  73 
{GL  i.  maith  i.  do  Brigi^);  so  wohl 
auch  11  zu  lesen  (amru  LHy.\  Gl. 
zu  dieser  Stelle:  i.  ro  bo  mör  in 
fiart  do  Brigi^;  amra  tinne  senastar 


Hy.  5,  46;  amra  ro  gab  prainn 
Ity.  5,  68  {Gl.  i.  maith)  fofrith  amra 
Ify.  5,  79;  ba  mo  amra  arailiu  es 


war  grösser  das  Wunder  als  ein 
anderes  Hy.  5,  75  {vgl.  jedoch  unter 
Dat.)  amra  tlre  Wunder  von  einem 
Lande  p.  133,  2;  ba  amra  retha 
Hy.  2,  9  (amra  Fr.,  amru  LHy.)\ 
Dat.  ba  m6  amru  arailiu  Hy.  5,  40 
(amro  Fr.)'^  47;  böi  mÄr  de  amru 
inna  flaith  LU.  p.  121<i,  28  {Tochm. 
Em.) ;  Acc.  im  ardrfg  n-amra  n-Ula«? 
FB.  28;  Hy.  6,  1  (i.  maith  vel  mi- 
rabilis) ;  Voc.  a  matc  amrai  FB.  61 ; 
a  Oilill  amra  TE.  10,  1  Eg.\  PI. 
Gen.  ba  höen  a  amra  es  war  eines 


ihrer  Wunder  Hy.  5, 48  (i*  do  fortaib 
Brigttf).  —  Gomparat.  amru  feraib 
SC.  31,  11  {der  wunderbarste  der 
Männer ?)\  amru  sceöil  SC.  31,  9; 
Hy.  5,  18  {sollte  beide  Male  amra 
SU  lesen  8«n?).  —  Compos.  im 
Concobur  cloth-amra  FB.  28. 

am-rlar  F.  „Opposition"  0"R.  — 
Sg.  Dat.  ata  mo  c/k>rp  dom  aimräir 
TE.  9,  24  {vgl.  do  r^ir  far  colno 
secundum  camem  vestram  Z^.  659); 
Acc.  däig  no  co  dingnea  m'amr^ir 
SC.  45,  25. 

am-reid  uneben;  iniquus  Z\ 
860.  —  Sg.  Nom.  rop  reid  remunn 
cech  n-amreid  Hy.  1,  34;  bid  reid 
riam  cach  n-amreid  „everything 
imsmooth  shall  be  smooth  before 
Am"  Goid.*  p.  56  {Cod.  BeiM.). 

am-r^lthy  vgl.  O'Beilhfs  aimh- 
reidh  F.strife,  uneasiness,  obstinacy, 
a  defile,  a  fastness.  —  PI.  Acc.  eter 
mothru  ocus  amröthi  FB.  47  {ßXm- 
reide  Eg.). 

amroichlimm  p.  141,  21,  corrupt 
für  arfoichlimm. 

amsa  F.  Kriegsdienst,  ron 
amos.  —  Sg.  Acc.  co  ro  gabsat 
amsai  aice  Lg.  11  (amsaini  Eg., 
amsain  Lc). 

amsaeh  M.  Soldat.—  PI.  Nom. 
amsaig  Conchobair  Lg.  14. 

amsaine  F.  Kriegsdienst; 
military  Service  O'Don.  Suppl.,  vgl. 
amsa.  —  Acc.  amsaini  Lg.  11  Eg. 
(amsain  Lc). 

amser^  aimser  F.  Zeit;  tempus 
Z^.  241;  989.  —  Sg.  Gen.  inna 
hamsiri  sin  FB.  1 ;  Dat.  i.  n-amsoir 
da  macc  Aeda  Slänc  Hy.  1  Praef.\ 
it  amsir  zu  deiner  Zeit  Lg.  5,  7;  9. 

amsib  s.  ammus. 

am-ulach  unbärtig;  vgl.  ulcha. 
—  Sg.  Nom.  cesu  amulach  is  6c 
SC.  37,  1;  gilla  öac  amulach  14. 

amus  8.  ammns. 

an  spätere  Form  des  Artikels  für 
aUir.  in,  ind. 

an«  Neutr.  des  Artikels,  s.  in. 

an-  Relativpronomen,  s.  a  n-. 

an-  Pron.  poss.  der  3.  Pers.  Plur., 
s.  a  n-. 

an-  Privatiopartikel ,  s.  an-eöla, 
an-flrön   u.   s.   w.,    nach  Zimmer, 


a     n- 


364 


aualaich 


Ztschr.  f.  -Vgl  Spr.  XX  524  auch 
^caine,  ecnairc,  ^craibdech  u.  s.  w. 

an«  vor  Eaumadverbien  in  an-air, 
an-all,  an-des,  an-lar,  an-fs,  a-tuaid, 
an-ös. 

an  i.  luath  O'Dav.  p.  47. 

1.  &n  i.sithal  {Trinkgefäss)  O'Dar. 
p.  52,  55;  P/.  Notn.  ana  Corm.  p,  3. 

2.  &n  glänzend.  —  Sg.  Nam.  an 
spirut  nöeb  Hy.  6,  6;  an  breo 
„a  splendid  flame"  {oder  Compos.?) 
Fü.  Jun.  2;  ba  hän  alrccch  aibind 
p.  310, 6 ;  ord  an  Gl.  zu  co  n-orddain 
Hy.  4,  7;  snigi  an  Gl.  zu  an-mich 
Ky.  5,  30;  am  an  p.  141,  19;  Gen. 
Adamnain  ä.in  Hy.  1,  54;  mac  äin 
Amorgent  FB.  23 ;  Dat.  F.  for  licc 
derg  äin  FB.  48;  ^cc.  tech  n-an 
n-uirnige  p.  145,  4;  Voc.  F.  a  Emer 
An  SC.  44,  11 ;  PZ.  Nom.  F.  buidne 
ana  do  ainglib  FA.  6 ;  Foc.  F.  a 
läichess'a  ä,na  FJ9.  29.  —  Compos. 
rfa  n-andrib  än-ard-ülad  FB.  68,  st; 
an-flatha  SC.  34, 12 ;  an-ingonraid  is ; 
an-ingenaib  p.  131,  13. 

anabda  FB.  37  JS^.,  corrupt  für 
an-aebda? 

anacul  Rettung,  Betten,  Inf, 
zu  angim.  —  Sg.  Gen.  beir  buide 
n-anacuil  ScM.  20  {soviel  als:  kauf 
dich  los);  Dat.  dia  n-anacul  sie  zu 
retten  Hy.  1  Praef.;  ron  tograt 
diar  n-anacul  Gl.  zu  Hy.'l,  n; 
domm  anucul  Hy.  7, 34;  Äcc.  conicim 
t*anacul  ich  kann  dich  retten  LArdm. 
186»  (Ir.  Gl.  570). 

an-aichnid  unbekannt.  —  Sg. 
Nom.  don  icfad  töidm  anaichnid 
ann  TJiree  Mir.  Hovi.  p.  106,  19; 
Äcc.  brisiud  for  öenfer  n-anaichnid 
etorro  FB.  94. 

üathn  ech  n-anailche  FB.  49; 
p.  310,  20  V    Vgl.  anälaich. 

anaill  SC.  5  s.  alle,  N.  Ml. 

analm  II  ich  bleibe,  warte; 
höre  auf;  U7iterbl€iben.  — 
Praes.  Sg.  3  anaid  Lg.  14;  PI.  2 
in  tan  na  hantai  for  eoceitad  Modba 
da  ihr  nicht  bei  M.'s  ürtheil  bleibt 
FB.  75 ;  3  anait . .  Icis  sie  bleiben 
bei  ihm  ScM.  4;  ni  anat  FA.  26..— 
Conj.  PI.  1  anam  sund  wir  wollen 
hier  bleiben  FB.  36.  —  Imparat. 
Sg.  2  an  bic  warte  ein  Wenig  ScM. 


9;  13;  PI.  2  anaid  FB.  21;  74; 
3  anat  for  m-briatra  bä,gi  es  sollen 
aufhören  eure  Streitreden  FB.  29. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  de  molad  Dö  dI 
anad  Gott  zu  preisen  hörte  er  nichi 
auf  Hy.  2,  28.  —  Pra^.  Sg.  3  anais 
. .  dia  «es  blieb  zurück  Hy.  2,  ss; 
SC.  35;  39;  FB.  42;  co  ro  an 
ScM.  19:  ni  ro  an  gol  nicJU  hörte 
das  Wehklagen  auf  Lg.  16;  PI.  3 
ro  ansät  FB.  72.  —  Fut.  Sg.  1 
ainfa  ma^iebo  Z^.  459.  —  Inf.  Nom. 
fot  galar  ni  bo  sirsan  in  t-anad  dai 
Ble^n  unter  deit^er  Kratikheü 
wäre  nicht  lange  SC.  11;  Dat.  do 
anad  dind  imguin  abzust^ien  von 
detn  Morden  SC.  36;  Äcc.  0  ro  gab 
. .  ceill  for  anad  ocus  for  airiseom 
zu  bleiben  FÄ.  31;  cen  anad  ohne 
Aufhören  Hy,  2,  64;  SC.  45,  e. 

aii-air  von  Osten;  ab  Oriente 
Z^.  611;  anoir  /row  the  east  O'Don. 
Gramm,  p.  264.  —  Gongal  Aidni  and 
anair  ScM.  21,  13;  tanic  .  .  anair 
SC.  45;  eter  anair  ocus  aniar  ron 
Ost  und  West  ScM.  5;  FÄ.  10 
(anoir  LBr.);  fri  muir  anair  östlich 
vom  Meere  Gl.  zu  connoebaib  Alban 
aila  Hy.  1,  53. 

an&I  F.  Äthem.  —  Sg.  Dat.  don 
anäil  Gild.  Lor.  Gl.  123  {ande); 
ÖS  clesit  for  a  anoil  oben  spielen 
sie  auf  seinem  Äthem  SC.  37,  7 
{vgl.  cless);  Äcc.  bolad  ffna  lia 
anöii  SC.  31,  10;  sc^inti  lea  hanail 
CC.  5  (ria  hanail  Eg.)\  feib  do- 
thaiset  latt  anÄil  {so  zu  lesen) 
FB.  87;  PI.  Nofn.  ro  iarfacht-sa 
dan  do  Be»»^n  in  tromchiaig  sin. 
Asbert  Ben^n  bätar  anala  fer  ocos 
ech  imman-deochatar  in  mag  rfam 
LU.  p.  113»,  25  {Siab.  Concul.'. 
Dat.  arfich  6  äib  ech  ocus  aoalaib 
fer  FB.  24;  des  for  analaib  FB.dO 
{vgl.  SC.  37,  7). 

an&laichV  doffch  uiblich  tenod 
ocus  anälaich  FB.  51;  p.  310,  u. 
Die  p.  310,  37  folgendien  Worte 
dofich  roithen  serci  ina  dreich 
scheinet  eifie  Variation  desselben 
Gedankens  zu  sin.  Vgl.  auch  üathn 
ech  n-anailche  FB.  49;  p.  310,  m. 

analaieli  Vitium,  vgl.  sualigvirtus, 
dualig,   dualaich   Vitium  Z^.   863; 


an-ali 


365 


andam 


Pl.Ace.  are  n-indarbe  analchi  oodocus 
apecthaocus  ara  tinola  aoalchiutde- 
peUat  Htia  ase  et  peccata  8ua,  et  ut 
coUigat  rirttUea  Cod.  Cam.  (Z*.  1003). 

an-all  von  dort  her,  von  jenseits ; 
ülmc,  frie  an  all  ultra  Z*.  611; 
,yOver  to  this  side**  O'Dofi.  Gramm, 
p.  264;  „from  beyond,  over,  hüher*' 
O'B.  —  glend  lin  di  thenid  fris 
anall  FA.  21  {„on  the  hither  aide 
ofif^  Stokes);  risin  tfr  n-etordorcha 
anall  FA.  24;  fri  tfr  inna  pfan 
anall  FA.  29.  —  Vgl  alla. 

anathgrnas  p.  144,  23,  lies  a 
n-athgnas. 

anatmasT  ScM.^,1  wahrscheinlich 
verlesen  für  auathagr,  ti.t.a  üathad? 

an-bert  i,hase  ad",  s.  aidber. 

änbige  s.  anmleh. 

anble  F.  Unbescheidenheit, 
für  an-fele;  ainble  i.  ainbfial  CDon. 
Suppl. ;  ainbhfeile  stinginess,  impu- 
dence  0*B.  —  is  anble  sin  p.  141,  as. 

anbldth  wahrscheinlich  derselbe 
Theü  des  Wagens,  der  in  anderen 
Beschreibungen  pupall,  lat.  papilio, 
genannt  toird.  —  Sg.  Nom.  anbldth 
n-^n  n-etegnäith  üasa  creit  charpait 
FB.  45;  47. 

an-braehtaeh  „consumpidve.'*  — 
Sg.  Gen.  F.  ingine  anbrachtaige 
SMart.  28. 

anbsud  instäbüis  Z^.  238,  s.  fossad. 

—  Adv.  CO  anbsaid  j,chatigefuUy^^ 

FA.  14. 

atnbthine  Sturm;  ainbhthinne 
storm  O'B. ;  vgl.  an-fad.  —  PI.  Gen. 
trothan  trom  -  ainbthinc  FB,  53; 
immud  anbthine  na  peni  siithaine 
p.  170,  27;  Dat.  mara  . .  co  n-ainb- 
thinib  FA.  30. 

anees  Hy.  5, 85,  (gegen  die  Glosse) 
zu  aingcess? 

and  {später  ann)  Adv.  da,  dort, 
daselbst,  darin,  dabei;  and  ibi, 
in  eo  Z^.  353.  —  ann  Hy.  5,  29;  88; 
p.  43,  12;  46,  21;  TE.  2  Fg.;  3  u.  ö. 

—  Zur  Verstärkung  mit  der  Demon- 
streUivpartikel  sin  verbunden:  and- 
sin     daselbst   SC.    2;   22;   24;    47; 

FB.  5;  21;  31;  36;  59;  TE.  2  Eg.\ 
3;  5;  6;  7;  and-8»de  SC.  32,  lies 
and-8en  (annsen  if.)V  ^i«<;A  and-aide 
SC.   38;    and-so  ScM.  10;  11.  — 


a)  BäumUch,  in  den  verschiedensten 
Beziehungen:  is  barr  sobarche  folt 
and  p.  132,  23;  a  m-bätar  and  als 
sie  daselbst  waren  SC.  3;  14;  17 
FB.  9;  16;  21;  28;  37;  55;  91 
TE.  13  LU.;  atät  and  sind  da 
vorhanden  SC.  33,  19;  FB.  9;  59 
fil  and  SC.  34, 2;  10;  i(jf.  5;  ScM.  12 
dabach  and  do  mid  medrach  SC. 
33,  23;  FB.  2;  45;  55;  59;  62 
ScM.  21,  18;  p.  132,  24;  ocus  araill 
and  dan  und  ein  Anderes  ist  noch 
dabei,  nämlu^  . .  SC.  46;  ro  gaet 
and  wurde  dort  verwundet  Oss.  I  2; 
SC.  22;  23;  FB.  66;  conrotacht 
rfgimd»  and  FB.  2;  74:  ni  frith 
locht  ann  lam  chraibdig  Hy.  5,  29; 
86;  88;  FB.  30;  cid  dot  tucai  and 
sin  SC.  10;  2;  feötar  and  ind  aidchi 
sin  FB.  63;  20;  36;  corra  gaib 
cdch  a  lepaid  and  issind  rfgthig 
FB.  12;  CO  farnic  a  grianän  . .  cen 
Etäin  and  p.  132,  14;  is  and  sen 
b4i  Aed  Abrät  cona  ingenaib  SC. 
32;  24.  —  b)  Sehr  häufig  is  and 
da,  bei  dieser  Gelegenheit:  is  and 
asbert  Lfban  fris  da  sagte  L.  zu 
ihm  {wörtl.  es  ist  da,  dass  sagte) 
SC.  15;  24;  27;  28;  34;  34,  6;  38; 
FB.  13;  29;  30;  32;  33;  58;  89; 
Lg.  4;  7;  18;  ScM.  15;  is  and 
cacbain  SC.  S7;  Lg.  1;  10;  ScM.  3; 
is  and  sin  bätar  Vlaid  ina  tCTchom- 
ruc.  i  n-Emain  SC.  24;  FB.  61;  70; 
is  and  ro  rathaig  SC.  39;  45;  FB. 
21;  59:  Lg.  3;  14;  ScM.  18;  19;  20; 
TE.  2  Eg.;  3;  6;  7;  12;  conid  and 
ro  rdid  ScM.  3;  TE.  16;  p.  131,  22; 
ba  hed  la  and  sin  FB.  4;  31.  — 
c)  latbi  n-and  eines  Tages  da  SC.  10; 
CC.  1  LU.;  TE.  9  Eg.;  10;  11; 
p.  131,  13;  fect  n-and  FB.  91; 
fechtas  and  SC.  2;  fecht  n-and  din 
Lg.  7;  8;  12;  p.  43,  12;  46,  21;  fecht 
and  p.  40,  e;  ScM.  10.  —  d)  Verweist 
auch  auf  das  Folgende:  iss  ann 
ata  mo  treb-sae,  tair  ic  taurcb^il 
na  gr^ni  TE.  16  Eg.;  SC.  47. 

anda,  andat,  andö  s.  t&u. 

andaide  da,  daselbst  SC.  24; 
38;  FB.  67;  s.  and  und  aide. 

andam  selten;  annamh  „seldom 
O'Don.  Gramm,  p.  264.  —  is  andam 
FA.  15  (annam  LBr.). 


i< 


andam 


366 


anfrim 


andam,  annamh  wüdemes»  O'R. 
Hierher  annam  p.  132,  »7  und  dfan- 
daim  CG.  2  LU.? 

andar  lais  spätere  Form  für 
indar. 

ander,  alnder  F,  junges  We i h \ 
aiuder  i.  bean  i.  ni  deir  ni  hingen; 
der  enim  graece  {^vyarriQ'i)  filia 
vel  virgo  vocatur  Corm,  p.  5;  Transl. 
p.  12;  i.  bean  aluinn  O'Cl.  —  PI. 
Bat.  If  sula  do  andrib  SC.  38;  ar 
andrib  40;  ffad  andrib  ilib  na  hErend 
41;  rla  n-andrib  ä.n  ard  Ulad  FB. 
68,  27;  Acc.  caras  .  .  aindre  äilne 
uclitgela  „niaide7is"  Ir.  Gl,  223. 

an-des  südlich;  andess  a  meri- 
die  Z^.  612;  southtcards,  and  some- 
timesfrom  the  south,  O'Don.  Gramm, 
p.  264.  —  doUuid  ammaidm  andes 
ScM.  20;  dia  m-b'ö  nach  occd  sir- 
fegad  . .  anes  ocus  atdaid  FA.  10. 

andlaigh  TE.  9,  15  für  andiaid, 
i.  n-diaid  nach,  hinter. 

andfaraid  zornig,  vgl.  aindiar- 
raigh  angry  O'R.  —  Adv.  la  fegad 
CO  andiaraid  fair  FB.  38;  for  se 
CO  haniarraid  FB.  40  Fg.  dan-^ci . . 
CO  andiaraid  LU.  p.  20*,  2. 

andiu  spätere  Form  für  indln. 

an-dord  N.  Name  einer  Stimme, 
etwa  Tenor  {eigentlich  Nicht-Bass, 
dord  Bass,  fo-dord  'tiefer  Boss,  vgl. 
0' Curry,  On  the  Mann,  and  Cust. 
III  p.  378).  —  Sg.  Nom.  andord 
Andle  Lg.  17,  28;  inmain  andord  44; 
ba  bind..a  n-andord  Lg.  8;  atracht 
. .  a  andord  ass  Lg.  9 ;  Dat.  oc 
andord  Lg.  8;  Acc.  ama?  ro  chua- 
latar . .  in  andord  Lg.  9. 

a  terbaig  andregoin  SC.  28,  5 
(andregeoin  H),  Gl.  i.  a  galar  bansidi. 

andrÖ,  vgl.  anrö  misery,  tribu- 
lation,  distress  O'B.  —  da  marbad 
ar  andrö  SC.  44,  12. 

andnd  soviel  als  ad-annad  („adnad 
kindling"  O'Cwrry,  Goid.^  p.  177)? 
vgl.  a  n-gresacht  ocus  a  n-adannad 
na  n-döine  on  rath  diada  „the  urging 
and  the  kindling  of  men  hy  the 
Divine  Grace"  Stokes,  Three  Mir. 
Hom.  p.  92.  —  oll  fri  andud  n-ane 
SP.  V  1. 

ane  für&mne?  —  cid  ane  ScM.  12; 
anuas  ane  ibid.  6. 


&ne,  &lne  F.  Glanz;  aine  i. 
aibnes  O'Dav.  p.  51;  s.  an.  —  Sg. 
Nom.  äne  tbened  Hy.  7,  so;  Gen. 
fri  andud  n-ane  SP.  V  1;  Dat.  ar 
äni  ocus  öidid  ocus  airdarcus  TE. 
3  LU.;  FB.  19;  ar  do  dine  FB. 
18;  61;  jp.  142,  7;  Voe.  a  mo  abe, 
a  mo  chland  Gl.  zu  o  mea  Thais, 
meum  savium  SG.  204i>  {Z*.  248). 

an-eehtair,  an-eehtor  von 
aussen;  anechtair  extrinseeus  Z\ 
611 ;  781 ;  externaUy,  on  the  otUside, 
O'Don.  Gramm,  p.  264.  —  arad  fri« 
anechtur  ocus  medon  p.  311,  35; 
fri  les  anechtair  FB.  64;  fri  dün 
immuich  inechtair  TE.  11  Eg.\ 
fria  chend  anechtair  FB.  91;  co 
clothib  triana  cendaib  anechtair 
FA.  27  LBr.  (dianechtair  LU.). 

CO  anemthe  nert  SC.  25  s.  nemid. 

an-e61a  unkundig;  vgh  eola, 
eula  peritus  Z^.  259.  —  PI.  Nm. 
na  haneolaig  SC.  49. 

an-feehtnaeh  unglücklich.  — 
Sg.  Acc.  F.  imon  anmain  n-anfecht- 
nsAgp.  191,  19;  PI.  Gen.  na  n-däine 
n-anf'echtnach  FA.  2  (na  n-anfiren 
LBr.). 

an-feith  FB.  28  Eg.,  wohl  von 
fäth  StiOe. 

an-flne  „external  or  collatorcd 
family^  fer  anfine  a  man  not  of 
the  famüy'*  CDon.  Suppl.;  ainbh- 
fine  „a  foreign  tribe,  strangers" 
O'R.  —   PI  Nom.  anfini  SC.  25. 

an-ffr  das  Unrechte,  Ün- 
recht;  ainfior  „i*n/rue"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  oc  ascin  ind 
^tüalaing  ocus  ind  anffr  FB.  15: 
acht  mani  bristcr  anffr  form  FB.  74. 

an-ffr6n  ungerecht  —  Sg. 
Nomr.  mad  anfir^n  . .  ocus  m&d  an- 
forbthe  ind  anim  FA.  19;  PI  Gen. 
na  n-anfiren  FA.  2  LBr. 

an-llss  Nichtwissen,  Un- 
wissenheit —  Sg.  Nom.  anfis 
fir  hi  ceö  [Parenthese)  SC.  38,  4. 

an-foUse  F.  Unklarheit  — 
Sg.  Nom.  ni  fil  inntib  ni  no  beth 
i  n-anfollsi  dö  p.  169,  si. 

an-forbthe  unvollkommen.  — 
Sg.  Nom.  mad  anfir^n  . .  ocus  mid 
anforbthe  ind  anim  FA.  19. 

anfrim   {im  Ms.  f  mit  hodtgt- 


an-fud 


367 


anlecht 


stdllem  i),  eu  lesen  anfiro  (wir  tooUen 
ein  Wenig  warten,  doM  ich  sie 
ansehe\  vgl.  anfiin-ni  din  ol  Fraech 
nach  sechtmain  TBFr.  p.  142. 

an-fud  Sturm\  ainfed  i.  ain- 
mheach  O'Don.  Suppl.;  von  feth 
aura.  —  Sg.  Nom,  tanic  anfud 
d6ib  p.  39,  16;  2o;  anfud  mör  lly, 
4  Praef.;  anfuth  üar  LU,  p.  40»,  36 ; 
Gen,  CO  ucht  anfaid  irgaile  FB.  35; 
PI.  Dat.  CO  n-ainbthib  huathaib 
Hy.  6,  15  {in  der  Gl.  co  n-anbthib); 
Acc.  fri  ainbthe  hir  (i.  firinni) 
LU.  p.  40»,  6. 

angrlin,  aingrim  I ich  schü  tze.  — 
Praes.  Sg.  3  non  anich  protegit 
nos  Z*.  430;  aingid  protegit  Z*, 
431.  —  Conj.  Sg.  3  manii  ainge 
ben  SC.  14.  —  Fut.  Sg.  3  ronn 
ain  er  schütze  uns.Hy,  1,  so;  6,  26; 
ainsiunn  er  schütze  uns,  Hy.  6,  u; 
PI.  3  ron  anset  sie  mögen  uns 
schützen  Hy.  1,  i4.  —  T-praet. 
Sg.  3  anacht  Hy.  1,  22;  29;  30.  — 
S-praet.  Sg.  3  ro  angestar  Gl.  zu 
anacht  Hy.  1,  29.  —  Inf,  anacul, 
anncul. 

ang^el,  alngr^l  —  lat.  angehis; 
aingel  in  choimtechta  (com&itechta, 
comimtechia)  Schutzengel.  —  Sg. 
Nom.  angel  p.  319  IV  LL.  2;  aingel 
Hy.  2,  46;  p.  19,  si;  86;  21,  3a; 
aingel  a  com&itechta  FA.  3;  14; 
17;  18;  21;  31;  Gen.  aingil  FA. 
16  LU.;  31;  Acc.  in  n-aingel  Hy. 
1,  33;  CO  aingel  na  trinöite  FA  18; 
PI.  Nom.  aingil  Hy.  1,  47;  aingil 
D^  2,  13;  64;  Gen.  do  rlg  aingel 
Hy.  2,  so;  6,  1;  na  n-aingel  FA.  2; 
9:  13;  15;  Bat.  for  ainglib  ind 
fuinid  FA  2;  co  n-ainglib  nimi 
FA  3;  do  ainglib  coimthechta 
FA.  6;  Acc.  la  hainglin  Hy.  1,  46; 
5,  93;  fri  aingliu  nimi  FA.  19; 
Voc.  a  aingliu  nimi  FA.  19.  — 
aingel  Hy.  6,  «1  i^f  entweder  Nom. 
Sg.  oder  Gen.  PI.  {„the  soldier  of 
angels"  Stokes). 

angrelacda  'englisch.  —  Sg. 
Nom.  in  bolad  angelacda  p.  22,  9. 

angine  SP.  II  9?  vgl.  gU. 
-anf  s.  uU 

don  aiiiee  p.  141, 16,  dasn-ainice 
CC.  3  Eg.  8.  tanie,  tieim. 


an-far  von  TF«s*«n,  iö«s*7tcÄ; 
ab  occidewteZ*.  612;  O'Don.  Gramm, 
p.  264.  —  etir  anair  ocus  ani&r 
/S'cJlf.  5;  7;  connaca  in  scath  chuci 
aniar  FB.  81;  87. 

aniarraid  s.  andfaraid. 

anim  F.Makel ,  Fehler-,  ainimh 
„Uemish,  a personal  biemishor  de fect, 
such  OS  the  loss  of  the  nose,  ear 
etc.''  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
h  anim  dün  ScM.  16;  in  tres  anim 
fil  for  mnäib  Ulad  SC.  5;  PI  Nom. 
teora  anni  SC.  5. 

anim  F.  Seele;  anima  Z^.  264; 
wird  im  Mittelirischefi  wie  ainm 
Name  flectirt.  —  Sg.  Nom.  anim 
Hy.  2,  63  Fr.  (ainm  LHy.);  5,  96 ; 
FA.  3;  19;  31;  ind  anim  thri'iag 
FA.  20;  animm  FA.  3  LBr.;  31 
LBr.;  ainimm  FA.  3  LBr.;  in 
anmain  anfechtnaig  ^cc.  a/s  Nom. 
FA.  20  X/Br.;  G^cn.  cacha  höen- 
anma  FA.  14;  21;  Dat.  do  anmain 
FA  21;  31;  Hy.  6,  8;  7,  43;  for 
anmain  ^2^.  1,  64;  Acc.  in  n-anmain 
FA  18;  19;  20;  Hy.  6,  22;  7,  49 
Fr.;  lasin  n-anmain  FA.  15;  frisin 
n-anmain  FA.  19;  imon  anmain 
n-anfechtnaig  p.  191,  19;  P^  J^Totw. 
anmand  FA.  17;  29  (anmanna  LBr.); 
33;  34;  ind  anmand  FA.  31  (an- 
manda  na  pecdach  LBr.);  anmanna 
p.  191,  26;  Gen.  inna  n-anmand 
FA  6;  16;  30;  33;  Dat.  dona 
anmannaib  FA.  18;  33  (do  anmand 
LU.);  p.  191,  21;  Acc.  inna,  na 
anmand  FA  18;  anmand  FA.  16 
(anmunna  LBr.);  17  (anmanna  iin(2 
anmand  LBr.);  18. 

au-fs  ron  unten;  from  helow, 
O'Don.  Gramm,  p.  264.  —  co  tanic  . . 
anfs  p.  39,  21 ;  comtar  fodcrci  renna 
nimi . .  anis  FB.  25. 

änitts,  &inias  M.  Glanz,  ron 
&n,  äne.  —  Sg.  Nom.  cluchi . .  dnius 
ocus  aibinnius  jS'C  1;  a  anius  a 
urlabra  FB.  30;  Gen.  a  haithle 
a  n-oenaig  ocus  a  n-aniusa  FA  30; 
Dat.  ar  th'airscälaib  ocus  ar  th'4i- 
niiis  TE.  5  Egr;  co  n-änius  ocus 
CO  n-äibinnius  FA.  12 ;  Acc.  a  anius 
ocus  a  aibnius  FA.  9. 

anleeht,  O'Reüly's  ainleacht 
I  fairness,    softness.    —    Sg.    Nom. 


anmain 


368 


ar 


dentar    anlecht   let-sse   fri   hAilill 
TE.  8  Eg. 

anmain  in  anmain  FB.  87,  ein 
Ausrufe  SU  anim  SeeM 

anmieh  Regenwetter.  —  Sg, 
Nom.  ferais  anmicb  Hy.  5,  so  {Gl. 
i.  snigi  an),  anbig  Fr.;  Gen.  lathe 
änbige  Uy.  5,  33  (i.  flechuid  moir). 

an-mfnun/'efn,  unzart,  rauh. 
—  Sg.  Acc.  N.  eter  min  ocus  anmin 
SC.  37,  8. 

an-mfne  F.  Rauhheit.  —  Sg, 
Nom.  a  ainmfne  ocus  a  roacairbe 
FA.  9  (anmine  LBr.);  19. 

ann  s.  and« 

anii  spätere  Form  für  ind  {ArtikeT), 
z.  B.  ann  arad  FB.  38  Eg.;  vgl. 
S.  326,  23. 

annam  s.  andam. 

anoeht  spätere  Form  für  Innoeht. 

anos  Hy.  5,  57^  a  n-osV 

aii-ös  8.  anüas. 

anrad  M.  Krieger.  —  Sg.  Acc. 
amuil  ^ach  n-anrad  CG.  1  F^.\ 
PI.  Dat.  o  anradaib  Bretan  „von 
den  Kriegern  Britanniefis'*  Beiir. 
zur  Vgl.  Spr.  VII  66;  ettr  erredaib 
ocus  änrathaib  LU.  p.  123^  26. 

an-rieht  traurige  Lage:  ain- 
riochd  „a  pitiful  condition**  O'R.  — 
Sg.  Acc.  issed  dorn  beir  i  n-anricbtt 
TE.  9,  8. 

anmth  nomen  secundi  gradus 
poetarum  Corm.  p.  2. 

ansa,  andsa/i'ir  an-assa,  schwer; 
asse  facüe,  anse  difficile  Z*.  229.  — 
Sg.  Nmn.  ni  hansa  FB.  75;  rienid 
andsa  für  den  es  schwer  i^  SC.  45, 23; 
is  andso  dam-sa  FB.  58  {Gl.  i.  is 
dolig^;  nf  andsa  FB.  58  {Gl.  ni 
dolig).  —  Adv.  ni  g^is  co  ansa 
SC.  26.  —  Compar.  is  ansu  lim-sa 
mo  thecb  oldas  mo  trebad  uli FB.2Q; 
is  ansu  est  gravius,  ni  ansu  non 
difficilius  Z^.  276. 

ansmth  i.  fer  imdith  {lies  -dich) 
a  mennut  ocus  a  crich  On  the  Mann, 
and  Cust.  III  613. 

au-techta  „true  judgments^' 
Ö'Don.  Suppl. 

i  n-gnimaib  antechtai  SC.  26, 
an-techte  von  t^chte  lex  Z*.  800? 

annairc  FB.  37  Eg.  s.  suairc. 

an-üas  von  oben;  from  above, 


doumwards  0*Don.  Gramm,  p.  265. 
—  con  tarlaic  fair  anüas  dass  er 
sich  auf  ihn  von  oben  warf  Lg.  15: 
ar  Bricria  .  .  anuas  sagte  B.  ron 
oben  herunter  ScM.  6  (.induas  amne 
asan  imda  H.). 

i  n-apthin  in  pemiciem  Wb.  32^ 
s.  atbath,  epaid,  aupthach. 

ar  afiaide.  ScM.  5,  vgl.  apadh, 
abadh  i.  urfoccra  a  waming,  pro- 
clamation,  prohibitian,  0*Don. 
Suppl.'f 

aiNiir,  apraid  s.  atbiiir. 

aprainn  i.  olc,  i.  tmagh  O'Cl. 
{Corm.  Transl.  p.  52  dfgalX  — 
appraind  ocus  bithappraind  »Schade 
uimI  ewig  Schädel  SC.  14. 
.  apstal  Jf.  =  apostolu8.  —  Sg. 
Nom.  apstal  Hy.  2,  39;  prim-abstal 
Hy.  3, 1;  Gen.  prim-abstail  Hy.  3, 10: 
Dat.  do  P^traicc  prim-abstal  JETy. 
3,  7;  PI.  Nom,  apstail  Hy.  1,  n; 
6,  10;  FA.  32;  Gen.  apstal  Hy.  7, 13: 
Dat.  cona  apstalaib  Hy.  1,  le;  d*ap- 
stalaib  FA.  2;  Acc.  ria  na  apsto/a 

FA.  2  LBr.;  Du,  Nom.  oa  da  ap- 
stal  döc  FA.  6;  Gen.  i  n-onoir  da 
aps^oZ  d^c  p.  40,  12;  Dat.  cona 
dfb  apsfoZa  dec  p.  40,  16. 

ar  Praep.  mit  Dat.  und  Aee,, 
vor,  für,  wegen;  ante,  prae,  pro, 
propter  Z*.  622.  —  Der  Anlaut 
des  folgenden  Wortes  wird  aspirirt: 
ar  chind  Lg.  1;  FB.  48;  61;  ar 
chuirm  Lg.  18,  si;  ar  chena  ScM. 
6  u.  ö.;  ar  cbomramaib  ScM.  6; 
ar  chul  TE.  13  LU.;  ar  ch6maitecht 
p.  131,  12;  ar  chetus  SC.  42;  ar 
chruth  FB,  19;  ar  thein  ar  thre- 
than  Hy.  6,  14;  ar  thrögi  p.  131,  4: 
ar  thoil  SC.  26;  ar  thüs  FB.  17  u,  ö.: 
ar  thrommi   FB.  88;   ar  thossaig 

FB.  20;  ar  feirg  Lg,  5,  22;  ar  fer 
n-aile  TE.  13  Eg.;  ar  Muagbaib 
TE.  9,  29  Eg.  —  Mit  Pron.  mff. 

1.  PI,   erund    Gi.    zu    Hy.  -5,  »: 

2.  Sg.  airut-su  FB.  6;  3.  Sg.  M. 
und  N.  airi  TE.  10;  ISLU.;  SC.  2: 
FB.  74;  aire  00.2  Lü.;  3. PI  airthiu 
SC.  10.  —  Der  Dativ  stand  ur- 
sprünglich  auf  die  Frage  wo?,  der 
Accusativ  auf  die  Frage  trMm? 
Doch  lässt  sich  der  Daiir-  und 
Accusativgebrauch  nicht  mehr  8charf 


ar 


369 


ar 


aus  einanderhalten,  —  1)  vor: 
a)  ar  in  dorus  vor  dem  Thore 
SC.  33,  13;  16;  mag  ar  Emain  CO. 
1  LU,^p,  143,  4.  —  6)  Häufig 
tcird  für  das  einfache  ar  die  Ver- 
bindung ar  chiund  und  ar  chend 
gebraucht  (vgl.  cend):  co  n-accai  in 
fer  ar  a  cinnd  da  sah  sie  einen 
M€Mn  vor  sich  TE.  12  LU.-,  co 
toracht .  .  ar  cend  Conchobatr  bis 
er . .  vor  C.  ankam  FB.  4 ;  ar  cind 
in  chininda  döenna  FÄ,  15  (for 
cind  LBr.);  ar  mo  chind-sa  ScM.  13; 
ebenso  ar  ar  m-belaib-ni  vor  unseren 
Lippen  ^=^  vor  unseren  Augen,  vor 
unserer  Nase  ScM,  9  u.  ö.  {siehe  b^I). 
—  c)  In  manchen  Fällen  gebrauchen 
toir  lieber  andere  Präpositionen 
(z.  B.  an):  cind  ar  chind  Kopf  an 
Kopf  Lg.  1;  FB.  48;  gegen  ein- 
ander FA.  14;  claideb  n-derg  ar 
domaib  desaib  von  rothen  Schwertern 
in  reckten  Fäusten  SC.  19;  ar  a 
dorn  FB.  45;  fil  secht  suilse  ar  a 
rose  SC,  37,  ii;  geibthi  ar  güalaind 
sie  fasste  ihn  an  der  Schulter  SC.  14; 
focheird  a  menmain  airi  TE.  10 LU.] 
13  LU.]  ar  thüs  zuerst,  primum 
Z*.  610;  FA,  33;  FB.  17;  21;  62; 
67;  72;  ar  chetus  {d.  i.  cet-thds) 
SC.  42;  ar  thossaig  FB.  20.  — 
d)  Bei  Wörtern  des  Schützens  und 
Bewdhrens,  wo  wir  „vor**  oder 
„gegen**  gebrauchen:  romm  ain  ar 
gaibthib  er  schiUze  mich  vor  Ge- 
fahren Hy,  6,  26;  7,  36 ;  60 ;  doth- 
esarcainb-sea  ar  andrib  SC.  40; 
ro  bad  chomairche  ar  Ultaib  er 
würde  ein  Schutz  vor  den  UUen 
sein  SC.  10,  gleu^  darauf  der 
Ace.i  comaircbe  airthin  Schutz  vor 
ihnen  SC.  10;  ainsionn  . .  ar  cech 
n-embas  Hy.  Qj  14;  16  (aber  ibid.  le 
der  Dativ);  donun  anacul . .  ar  cech 
n-duine  Hy.  7,  39  (aber  vorher 
Dative);  ron  soerat'  ar  diangalar 
Hy.  1,  6;  diar  sn&dud  . .  ar  gäbud 
ar  galra  Hy.  8, 4  (aber  gleich  darauf 
Dative);  6,  S4;  Döebtogairm  ar  cech 
gaasacht  eine  heilige  Anrufung  vor 
jeder  Gefahr  Hy.  6,  s.  —  e)  vor  in 
eamparativem  Sinne  (antecellere): 
do  imluad  ar  m^si  zu  fahren  vor 
n^r   (^i^mich  darin  zu  übertreffen) 


FB.  35;  dia  m-beth  ar  äluaghaib 
ban  m-bän  nech  wenn  es  vor  den 
Schaaren  weisser  Frauen  eine  gäbe, 
welche . ,  TE.  9, 29.  —  2)  für:  a  n-dori- 
genai . .  ar  Sancht  Brigte  was  er . . 
für  die  h.  Brigitte  tha^  Hy.  6,  23; 
is  denta  dait  ar  Labraid  ani  sin 
du  musst  dies  für  L.  thun  SC.  13; 
ar  fath  n-Ulad  FB.  22;  imgoin 
airrin  ibid.?  ro  rir  a  einech  ar 
chuirm  er  verkaufte  seine  Ehre  für 
Bier  Lg.  18,  31;  Hy.  5,  e;  TE.  13; 
doberaind-se  nile  . .  ar  gnais  Noisi 
ich  würde  alle  für  den  Umgang 
mit  N.  hingeben  Lg.  18, 36;  SC.  33, 36; 
13;  iss  ed  doratais  airi  das  hast 
du  dafür  gegeben  FB.  74;  conid 
airi  sin  ro  choillsint . .  ar  toghail 
sidha  so  dass  sie  deshalb  verwüsteten 
. .  (nämlich)  für  die  Zerstörung  des 
Sid  TE.  20  Eg.  —  3)  wegen^  auf 
Grund  von:  tucus  seirc ..  duit ..  ar 
th^airscälaib  ich  richtete  meine  Liebe 
auf  dich  auf  Grund  der  Erzählungen 
von  dir  TE.  5;  arraind  ar  galaib 
ocns  ar  chomramaib  es  zu  theüen 
auf  Grund  von  tapferen  Thaten 
und  Wettkämpfen  ScM.  6;  atot- 
athg^n  .  .  ar  do  thdarusca&at7  ich 
erkannte  dich  aus  deiner  Beschrei- 
bung TE.  5  (:vgl.,SL,  ass);  ni  bertais 
buaid  dib  ar  febas  na  ursclaigo 
sie  trugen  nicht  über  sie  den  Sieg 
davon,  in  Folge  der  Trefflichkeit 
des  Kämpf ens  .  .  Lg.  8;  ar  lüas 
Lg.  8;  FB.  21;  ar  ^cnairc  ammaicc 
Hy.  5,  s;  36;  is  adbar  rfg  ar  deilb 
ScM.  14;  ar  bä  comadas  d6  ar 
crnth  ocns  delb  . .  denn  sie  passte 
zu  ihm  ncuh  Form  und  Gestalt . . 
TE.  3  iCT,;  ar  is  Conall  ar  lin  a 
cherd  cinges  rfa  cach  laech  denn 
es  ist  Conally  nach  der  Zahl  seiner 
Siege,  der  vor  jedem  Heläen  geht 
FB.  23;  ScM.  21,  17;  ar  a  glaini 
ro  ainmniged  disi  sin  wegen  ihrer 
Reinheit  wurde  sie  so  genannt  SC.  17; 
p.  142;  FB.  17;  18;  19;  33;  61; 
75;  88;  91;  93;  ar  thoil  daine  nach 
dem  Wülen  der  Leute  SC.  26;  ar 
cniriud  mnä,  ar  banchuriud  auf  die 
Einladung  eines  Weibes  SC.  32; 
nocho  dingniam-ni  airut-su  wir 
werden  das  deinetwegen  nicht  thun 

24 


BT 


370 


ar  n- 


FB.  6;  innis  dam  ar  Dia  do  nun 
um  Gottes  wülen  Lü.  p.  40*,  32; 
ar  imad  na  treb  . .  iss  aire  wegen 
der  Menge  der  Wohnungen,  des- 
halb ..CC.2  LU.',  ba  hairi . . föbith 
es  war  deshalb . .  weil  SC.  2;  airsin 
deshalb  FB.  41;  cid  ar  na  leicfi- 
de&  dam-sa  warum  soll  mir  nicht 
gestattet  werden . .  SC.  42 ;  ced  ar 
acco  Ben  (wamm)  p.   144,  is;  17. 

—  Zur  Bezeichnung  des  Motivs 
und  des  Zwecks:  ar  miscais  au^ 
Hass  FB.  56;  ar  ulc  Hy.  V  71;  ar 
6cin  per  necessitatem  Z*.  610;  JFA. 
23;  FB.  20;  ar  äis  no  ar  ^cin 
TE.  19;  ar  mör  gestul  SC.  44,  1; 
ni  ar  chul  no  amles  . . .  acht  is  ar 
accuis  tesairgne  nicht  zu  Sünde 
und  Bösem  TE,  13  LU.-,  mäd  ar 
fis  Labrada  SC.  81,  2;  ar  chomai- 
techt  Etaini  p.  131,  12;  ar  thrögi 
ocus  lobrai  p,  131,  4;  cinnas  doragad 
ar  imchossÄit  Ulad  FB.  8;  16;  17. 

—  4)  zu,  nur  in  gewissen  Ver- 
bindungen: di  bliadatn  däc  ar  mili 
12  zu' 1000 ^^^  1012  p.  131,  9;  iss 
messa  a  cach  ar  cach  16  ocus  ar 
gach  n-aidhqi  von  Tag  zu  Tag 
TE.  7  Eg.',  doberad  comram  ar 
araile  duit  ScM.  16.  —  Hierher 
auch  ar  chena  ausserdem,  in  gleicher 
Weise,  mit  ol  chena  wechselnd^  errid 
Ulad  ar  cbenae  CC.  1;  FB.  43; 
ocus  mathi  Ulad  ar  chena  FB.  5; 
12;  SC.  41;  FA.  11;  29;  32;  co 
n-gemaib . .  ar  chena  FB.  2;  p.  191, 11; 
sech  öcu  Ulad  ar  chena  FB.  14; 
cenmotha  in  biad  ar  chena  ScM.  6; 
Vereinzelt  or  chena  FB.  21.  — 
5)  Sporadischer  Gebrauch:  do  cach 
badin  ar  üair  zu  jeder  Schaar  zu 
{üirer)  Zeit,  d.  i.  der  Reihe  nach, 
FA.  9;  cdch  ar  dair  SC.  2  (vgl. 
lar  n-). —  testo  ar  Concoftar  jp.  144, 31, 
gewöhnlicher  for.  —  ar  oen  fria 
cech  n-olc  zugleich  mit  FA.  26 
LBr.  (mar  oen  LU.).  —  do  tascrad 
ar  Faind  SC.  44,  12.  —  cluchi  erail 
ar  fidchill  SC.  45,  s. 

ar  Conj.  denn;  nam  Z*.  713; 
ursprünglich  identisch  mit  der 
Präposition,  vgl.  engl.  for.  —  Lg. 
2;  6;  ScM.  12;  17;  19;  TE.  3  LU.; 
CC.  1;  p.  142,  21;  FA.  9;  12;  15; 


18;  29;  30;  32;  SC.  2;  5;  7;  13: 
17;  21;  28;  29;  32;  40;  41;  42; 
46;  49;  FB.  5;  23;  24;  29;  56. 
Gewöhnlich  folgt  die  Verbaiform 
(bes.  oft  is,  ba)  oder  eine  derselben 
vorausgehende  Partikel  (ni,  ro,  no) 
unmittelbar  darauf;  Abweichungen 
sind  selten:  SC.  5;  40;  41.  —  fö 
bith  ar  SC.  22;  arn  corb&lic  SC.  47 
(s.  no  CO,  alicV,  ar  ni  raibi  TE.  2  Eg,^ 
(ol  ni  rabi  LU,  vgl.  den  Wechsel 
zwischen  ar  chena  und  ol  chena). 

—  Vereinzelt  är  FA.  32;  SC,  5; 
or  Lg.  3. 

ar  mit  dem  Bdativpronomen  gidjt 
das  finale  ara  n-  dass,  damit, 
mit  der  Negation  das  prohibitire 
ar  na  dass  nicht,  damit  nicht,  vgl. 
Z».  714.  —  Bas  Verbum  im  C-on- 
junctiv,  Futur  oder  einem  Tempus 
secu>ndarium:  ar  nar  bat  aithrech 
ne  sis  poenüens,  ar  na  bat  miscnech 
ne  sis  exosus  u.  s.  w.  SC.  26;  ara 
tintarrad  ut  averteret  Hy.  2,  is; 
ara  scortfs,  ara  cuirtis  CC.  2  LU. 
in  der  indirecten  Rede,  während 
Eg.  in  der  directen  Rede  die  Im- 
perativformen sguirid,  coirid  hat; 
ara  n-duscido  SC.  9;  ar  na  caite 
Hy.  2,  66;  ar  na  ructha  FB.  74; 
ar  nad  rfs  Hy.  6,  20  (i.  cona  ris); 
ara  n-imthised  lethu  Hy.  2,  17. 

ar  inquit,  identisch  und  ired^ 
sehid  mit  or,  for,  ol.  Vgl.  p.  85, 
110,  306.  —  Häufig  ar  se,  ar  si 
Lg.  5;  10;  19;  ScM.  4;  6;  ».  s.  w.i 
TE.  5;  6  u.  s.  w.;  SC.  32;  33;  39; 
41;  42;  43;  46;  47;  ar  ind  6ic 
Lg.  6;  10;  ar  tecta  ScM.  2. 

är  Niederlage;  Blutbad; 
strages  Z\  17.  —  Sg.  Nom.  ca  ro 
lathea  &r  for  n-hErenn  impi  ScM.  5 : 
cuirthcr  ir  SC  5;  Acc.  ro  leci 
for  är  Connacht  ScM.  19;  PI. 
Dat.  bodb  iar  n-araib  for  a  slicht 
ScM.  21,  11? 

ar  n-  Pron.  poss.  unser  Z\  336. 

—  Mit  Präpositionen  zu  diar,  liar, 
inar  versdimolzen:  diar  n-imdegail 
Hy.  1,  20;  ar  n-anma  8,  s;  liar 
n-athair  Hy.  1,  4s;  inar  n-im* 
chomnic-ni  ScM.  15;  ar  n-EUun 
p.  132,  4;  ar  n-imscarad  SC.  45,  e; 
iar   n-ar    n-imchosait  FB.   5; 


ar  n- 


.371 


ar-bÄgim 


m-bf  ibid. ;  ar  ar  m-bälaib-ni  ScM.  9; 
10;  dar  ar  m-brethir  SC.  46;  ar 
m-breth-ni  FB,  62;  diar  m-bretbu- 
gnd  66;  diar  n-deib  TE.  14  Eg.; 
diar  fortacht  Hy.  1,  84;  35;  3,  5; 
diar  fethim  Hy.  6,  25;  ar  sluag 
p,  132,  25;  diar  saigid  SC.  32;  diar 
senad  Hy.  1,  48;  8,  4;  diar  cobair 
Hy.  1, 5;  se;  8, 3;  diar  trögi  Hy.  1, 31; 
ar  mairb  FB,  5. 

ar  n-  Verstümmelung  von  lar  n-: 
ar  n-üair  FA.  9  LBr.\  ar  n-^com- 
lond,  ar  n-öl  SC.  30,  7;  10;  11;  ar 
sin  Lg.  12. 

ara  M,  Wagenlenker;  aurtga 
Z*.  255.  —  8g.  Nom.  Löeg  ara 
Conculaind  SC.  20;  ScM.  19;  CC. 
1  LU.',  FB.  9;  14;  43;  61  (Ära); 
p.  310,  43 ;  in  t-ara  p.  40,  is;  19 
{Gl.  i.  in  buchail);  21;  22;  FB.  39  Eg. ; 
in  t-araid  38  Eg. ;  Gen.  iar  fäcbail 
a  armgascid  ocns  a  ajra  (für  arad?) 
ocns  a  cch  FB.  39;  Dat.  dond 
araid  FB.  43;  39  Eg.;  Acc.  in 
n-araid  FB.  40;  fria  araid  FB.  36; 
eter  araid  ocw«  errid  p.  328, 19,  tm(2 
80  SU  lesen  p.  142,  19;  Fl.  Acc. 
arada  F.B.  40. 

ar  aba  jjbecausey  on  accoimt  of" 
ODon.  Gramm,  p.  265. 

arab&raeh  am  Morgen  darauf 
TE.  12  LU.  (iamamdracÄ  Eg.)\ 
FB.  57;  78.  —  Vgl.  iarnabärach, 
imbdrach. 

arabi  FB.  23,  vgl.  arabf  i.  is 
fcrr  O'JDav.  p.  51? 

araehuiliu  Hy.  7,  49?  vgl.  „ar- 
cuile  forfeits^'  O'Don.  Suppl? 

ärad  M.  Letter. ' —  Sg.  Nom. 
amra  irad  . .  d*ascnam  flatha  maic 
Maire  Hy.  5,  12;  ärad  cloth  Amra 
Chol.  (Goid.*  p.  157);  p.  311,  36. 

aradaeh  das  grosse  Fass  Con- 
chobars,  so  genannt,  toeü  es  aussen 
und  innen  eine  Leiter  hatte.  — 
Sg.  Nom.  ro  linad  .  .  ind  aradaeh 
dabach  Gonchobair  doib  FB.  72; 
ro   linad  ind  aradaeh   Gonchobair 

p.  311,  34. 

ar&i  indessen,  jedoch,  vgl. 
ar  a  aoi  sin  tra  notwithstanding 
this  however  O'Don.  Gramm,  p.  265. 

ar4i  FB.  94  wegen;  vgl.  aoi,  ae 
„a  causef'  O'Don.  Suppl. 


aralde  indessen,  jedoch, 
trotzdem.  —  araide  traco  n-dara- 
fnetar  Lg.  11;  araide  batar  sonairte 
Lg.  12;  araide  dochiiaid  Bi|>.  40,  8; 
araide  0  ro  hairmed  p.  42,  S6 ;  ocus 
büt  araide  illaxai  FA.  27. 

aralle  der  andere;  aHius  Z^. 
359;  s.  alaile.  —  Sg.  Nom.  araile 
ech  das  andere  Pferd  FB.  47;  50; 
p.  310,  22;  p.  43,  12;  SC.  33,  14 ; 
p.  310,  43 ;  in  ro  reccad  aroile 
p.  17, 23  (vgl.  fri  aroli  FA.  12  LBr.); 
N.  ocus  araill  and  dan  und  noch 
etwas  anderes  hierbei  SC  46;  Gen. 
c&ch  i  n-diafd  araili  dfb  FA.  65; 
hi  crö  araili  ibid.;  F.  timchell  araile 

FA.  20;   Dat.  ön   dorus   diarailiu 

FB.  55;  F.  nf  fittr  noch  dib  for 
araile  keine  von  ihnen  wusste  von 
der  andern  ..  FB.  20;  nach  dem 
Comparat.:  ba  mö  amni  arailiu 
grösser  war  als  ein  anderes  Wunder 
Hy.  5,  40;  47;  76;  so;  ni  assu  nachai 
araili  dib  (nem)  FA.  15;  airdiu 
cach  mür  araile  FA.  11;  Acc.  nos 
tuarcend  cäch  araili  dfb  FB.  40; 
cäch  dib . .  M  araili  Lg.  8;  ni  fil 
druim  neich  dfb  . .  fri  araili  FA.  12; 
6n  taib  co  araile  ScM.  3;  doberad 
comram  ar  araile  duit  ScM.  16; 
die  Form  des  Acc.  N.  im  Dat.: 
isind  leith  araill  FB.  28;  PI. 
No^n.  araili  FA.  27;  araili  libair 
FB.  77;  araile  FA.  27;  F.  araüe 
nöemögu  {lies  -öga)  FA.  6;  Dat.  fri 
arailib . .  fri  lucht  aile  dfb  FA.  9. 

arait  s.  arit. 

&ram  F.  Zahl;  numerus  Z*.  241 ; 
Inf.  zu  ärmim  ich  zahle,  —  Acc. 
ni  etaim  a  arim  Gl.  zu  Hy.  5,  41. 

araralm  p.  133,  6,  ar  draim? 

araralad  Lg.  17,  le,  vgl.  ar-r&le. 

ar-asissiur  iimitor  Ml.  41«;  PI.  3 
arasissetar  innituntur  39^.  —  Vgl. 
assissiur,  sessom. 

arbad  FB.  68,  22,  ar  bad. 

ar-b&g,  Ir-b&g  gloriatio  Wb.  16* 
{Z^.  494);  s.  anr-b&g.  —  PI.  Nom. 
irbäga  contentiones  Wh.  7*  {Z^.  656); 
Acc.  b&ges  arbaga  finna  Hy.  6,  17, 
vgl.  jedoch  big. 

ar-b6gim  \\l  ich  streite;  glorior 
Wb.  16d  {Z\  435).  —  acht  in  rf  Mac 
Nessa  arb&ge  ar  Mac  Maire,  at4t 

24* 


arbar 


372 


lurd-chend 


i  pein  iffimd  formna  na  lath  n-gaile 
LU.  p.  114b,  40;  Praet.  v?)  Sg.  3 
arbaig  Hy,  6,  is,  Gl.  erbagess. 

arbar,  arbur  i.  sldag  O'JDav. 
p,  50.  —  Sg.  Gen,  arbir  cohortia 
LArd,  188»»,  i  {Ir.  Gl,  p.  166);  sercc 
ard  irbair  Jesu  Fei.  Epü.  12. 

arbar  Korn\  arbor  broth  ut 
nortmanica  lingua  est  Corm,  p.  18 
enbret.  —  Sa,  Nom,  firlemnacht . . 
0CU8  arbar  FB.  9. 

ar-beitlm,  ar-pelttim  m  ich 
spiele.  —  Praes.  PI.  3  arbeittet 
bairtni  bindi  SP.  Y  16;  ardopetet . . 
a  n-s§8  ciüil  ocus  airfite  FB.  13; 
ardopettet  56. — Praes.  der  Gewöhn- 
Tieit:  Sg.  1  arpetend  carbach  foch- 
ruch  088,  1,  11.  —  Inf.  airfitiud. 

areain  s.  orgun* 

areanlA  s.  ar-ehanalm. 

areangel  (LU.\  arehaingel 
(LBr.)  =  lat.  archangelus.  —  Sg. 
Nom.  Michel  arcaingel  FA.  15;  16; 
PI.  Gen.  inna  n-arcaingel  FA.  20; 
aircaingel  7;  archaingel  Hy.  7,  9; 
Dat.  ona  harcainglib  FA.  7. 

arcelssi  side  f ria  Fergrus  jp.  145, 11, 
(8ie  stellte  dem  F.  vor,  dass . . ,  vgl. 
airchis  expostulationy  complaint, 
airchisaim  to  complain,  exposttUcUe 
O^B.,  airchissecht. 

areelim  aufero  s.  arebellaim. 

areessi  s.  airehissim* 

ar-ehanaim  I  ich  singe,  vgl.  do- 
aur-chanim  praesagio,  do-erchain 
prophetat,  tair-chechoin  pmedicit 
Z^.  429;  880.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  arcantä  es  wurde  gesungen 
p.  310,  7  (gleich  darauf  no  chantals 
filid). 

stiall  arehapur  p.  309,  34? 

do-doB-arch^il  araraim  p.  133, 6 
{„ihai  prevents  them  from  seeing  u«" 
0' Curry,  On  the  Mann,  and  Oust, 
n  p.  193),  s.  tarcheüm. 

arehellalm  II  ich  nehme  weg\ 
areelim  aufero  SG.  9*  (ZK  429).  — 
Praet.  Sg.  3  arid-ro-chell  id  rapuü 
SG.  202».  —  Pass.  Praes,  Sg,  3  of 
ercheltar  non  aufertur  Ml.  21c,  u, 
—  Inf  aircbellad  raptus  SG.  202» 
(Z\  868),  vgl.  airchelladh  „iheft, 
sacrilege''  O'B. 

arehlssim  s.  airehissiin* 


iflf  arebosMi  in  ri^  p.  132,  t, 
vgl.  eosnaiiii. 

ar-ehnibdiglni,  mü  refl.  Pr(m. 
idi  verpflichte  midi?  eine  AbieituHg 
von  dem  in  in-chobaid  concinneHter 
Ml.  14^,  11  enihaUnen  Stamme;  vgl 
caibdhi  an  accompiice^  parOcipalor 
O'Don.  Suf^. — Imperat.  Sg.  2  ar- 
dot-chaibdig  fii  sechem  na  m-bria- 
thar  sin  SC.  26  („Do  Tou  eanaeni^' 
0' Curry). 

ar-elissim  III  ich  mache  Kunst- 
stücke, von  cless;  vgl.  clisim  J«i:tp, 
jump  O'B.  —  Praes,  sec.  PL  3 
arcUstis  p.  310,  7.  —  Ptus.  Praes. 
sec.  Sg.  3  arclistl  p.  310,  e. 

arcnld  in  ardarcnid  SC,  19,  s? 

&rd  hoch,  gross,  edel.  —  Sg. 
Nom.  öd&ch  ard  Lg,  17,  S8;  SC. 
37, 22  (ärd);  mucc  ard  Gl.  zu  mngart 
Hy.  5,  59 ;  ard  a  medön  FA.  22; 
ifl  ard  cech  recht  SC.  45,  as;  ba 
hard  in  coscnr  Hy,  b,  87  (1.  ba  mor^; 
ard  a  Mg_ScM,  21,  21;  nad  ard 
Lg.  5,  22  Eg.\  is  cÄin  cech  ard 
sdiön  ist  alles  Hohe  SC,  43;  Ace. 
cäim  n-ard  n-adgoide  FB.  23;  PI 
Nom.  com-arda  (fem.  Form)p.  191,  ic; 
for-ardn  TE.  4  Eg.\  Gen.  tri  mac 
n-ard  n-üisle  Lg,  5,  s;  22;  Ace.  N. 
nos  cuir  i  n-arda  FB.  64;  crö  a 
chubat  föin  imbi  i  n-arda  69.  ra 
Hy,  5,  19?  vgl.  arda  sublimia  Z^,  60. 
—  ünflectirt,  in  Composition:  dar 
ardd-ais  Lg.  17,  s;  tri  ard-ltoend 
5(7.47;  CO  ard-liss  ind  rlgtigi  p.310,i; 
ard-chend;  rIa  n-an£ib  in  ard 
Ulad  FB.  68,  27;  wohl  audi  in  azd 
fegad  Hy.  1, 17.  Den  obersten  Bang 
beeeichnendi  do  ard-ecnaid  larthair 
domain  FA.  3;  ard-file;  ard-ri. 
Mit  Adj.  verbunden:  ard-min  SC. 
30,  6;  ardd-brig  SP,  V  u.  —  Com- 
parat,  airdiu  cach  mdr  arailei^X  11; 
airddiu  Lg.  17,  3. 

ar-daimfm  I  ich  bekenne,  ge- 
stehe zu;  vgl,  ad-daimim.  —  lifp- 
Perf  Sg.  3  nl  ardämar..do  TE. 
8  LU.;  ni  ardamair  nl  de  eter  do 
Choincalainn  FB,  90. 

ardbe  s.  airdbe. 

ard-ehend  h o chköpfig,  den 
Kopf  hochtragend  {Beiwort  fOn 
Pferden).   —    ^^f.   Nom.  ardchend 


»rddae 


373 


ai^dide 


FB.  49;  p.  310,  18;  PI.  Nom.  ard- 
chind  FB.  45;  p.  310,  u. 

arddae  SP.  Y  ii  nach  StoJces^exäl' 
tcttion*'  (O^Ctirry  übersetzte:  aügood 
be  to  htm  of  ü  in  the  highest). 

arde,  airde  F.  Höhe.  —  8g. 
Bat.  dim  airddi  FB.  92;  ar  a  airdi 
FB.  81  JE^.;  Dat.  oder  Acc.  ocht 
n-düird  ina  ardi  acht  Fäuste  hoch 
p.  40,  22;  i  n-ardai  p.  309,  89;  Acc. 
focheird . .  in  roth  i  n-ardi  in  die 
Höhe  FB.  64;  86;  i  n-airddi  FB.  85. 

ard-flle  3f.  der  oberste  DicTUer, 
Gelehrte. —  Nom.  dalta  dana  in  Fiac 
sin  do  Dubthach  mac  hUi  Lugair, 
ardfile  hErenn  e-side  Hy.  2  Ptaef. 

KtA^riM,  höh  er  König,  Ober- 
könig.  —  Sg.  Nom.  ardri  FB.  33; 
Dat.  do  ardrlg  in  domain  FA.  32; 
Acc.  im  ardri g  n-amra  n-ülad  FB.  28; 
PI.  Nom.  ardrig  Lg.  4,  is. 

ard-rfgan  F  hohe  Königin, 

—  PI.  Nom.  ardrlgna  Lg.  4,  is. 
ard-rfge   Oberherrschaft.   — 

8g.  Dat.  i  n-airdrige   for  hErinn 

TE.  1  Eg. 
ardiis  t&  SC.  33,  ii  s.  ar-tft« 
ar-eear,  air-ecar  invenitur  Z\ 

471,  987;  Perf.  Sg.  3   arnic;   vgl 

ni   aircia,   Gl.  ni  rochim,   Stokes 

Bem.^  p.  65. 

ar^ir  „last  night^'  O'Don.  Gramm. 

p.  265.  —  SP.  in  3. 

domm  Arfas  SC.  34,  s  s.  tarfas« 
ar-fertalgim  III  ich  bewirthe. 

—  Praet.  Sg.  3  ar-ro-ertaig  Gl.  zu 
ardoutacht  Hy.  5,  78. 

ar-fethim  sustineo.  —  Praes.  sec. 
PI.  3  arunn-ethitis  sustinebant  nos 
LArd.  184«,  i  (Jr.  Gl  p.  166);  arid- 
fetis  Hy.  2,  64  {Stokes  zieht  diese 
Form  zu  ar-beitim,  arphete  canat 
Fei.  Epü.  79,  „toere  singing  to  it'^. 

ar-fiaeh  I  ich  kämpfe,  be- 
kämpfe, vertheidige;  vgl  do- 
fiuch.  —  Sg.l  arfiuch  fuili  SG.  1395 
(Z*.  949,  das  mit  tessurc  beginnende 
Stück  der  Zauberformeln  erinnert 
ganz  und  gar  an  die  Bosc  ge- 
nannten alten  heidnischen  Compo- 
sitionen);  3  arfich  tola  tothla  yyhe 
vanquished  urgent  desires**  Fü. 
Apr.  16;  arfich  for  n-atho  ocus  for 
n-irgola  uili  p.  142,  21;   arfich  a 


n-gressu  FB.  23  (dofich  p.  142,  21, 
döeme  FB.  11);  arfich  6  Äib  ech 
ocus  analaib  fer  FB.  24. 

ar-f6eraim,  -fdacraim  I  ich 
sage  an,  verkünde.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  arföcarar  0  EchaK2  for 
firu  hEren^  TE.  2  LU.  —  Praet.  ro 
hirfuagrad  . .  fo  hErinn  TE.  2  Eg. 

ar-fo-emaim  1  ich  nehme  au f, 
nehme  an,  —  Praes.  Sg.  3  aur- 
foemaid  .  .  chuci  ina  müinterus 
p.  170,  7.  —  Conj.  Sg.  2  arfema- 
siu  accipito  Ml  68*;  PI.  l  mt  ar- 
foimam  st  suscipimus  Z*.  883.  — 
T-praei.  Sg.  arröet  ..in  sAnmp.  17,38 
(/wr  ar-ro-fo-^t)  arro^t  cain  comram 
FB.  71. 

ar-foehlimj}.  141, 6;i).  327;  arfoich- 
limm  zu  lesen p.  141,  21;  arfoichle  li^ 
off  er s  O^Don.  Suppl.  —  S.  fochlim. 

arfuirid  FA.  1  „ä€  gives''  Stokes. 
.    1.  argi.  banne  {Tropfen)  Corm.p.  2. 

2.  arg  famous  CDon.  Suppl-^  arg 
diu  airdhairc  Corm.  p.  2. 

3.  arg  M.  Held\  i.  Isech  Corm. 
p.  2.  —  Gen.  airc  Oss.  I  3?  PI 
Nom.  airg  ScM.  15?  Dat.  re  n-arcaib 
t6  n-erredaib  FB.  35;  eter  argaib 
erritib  SC.  28. 

ar-gairim  ich  hüte.  —  T-praet. 
Sg.  3  argairt  .  .  coercha  Hy^  5,  33 
(Gl  ro  ingair). 

apgat=Za*.  argen  tum,  Z".  804.  ^ 
—  Nom.  ram  biad  arcat  ocus  6t 
SC.  11,  6;  Gen.  lestar  n-arggit  SP. 
IV  3;  (aircit)  TE.  3  Eg.;  co  cum- 
tuch  . .  argit  fair  FA.  13;  clö  n-argit 
FB.  31 ;  CO  comroth  argit  p.  310, 41 ; 
scfatrach  argit  p.  131,  is;  rond  argit 
CC.  2  LU.\  in  s4t  argait  Hy.  5, 71;  77; 
taul  argait  Lg.  18,  28;  turid  airgit 
SC.  31,  16;  cuing  airgit  CC  2  LU.; 
crand  airgit  SC.  33,  is;  co  stiallaib 
airgit  p.  30d,  s6;  87;  ligrad  dir  ocus 
airgit  FB.  2;  6n  airgit  FB.  73; 
sfthbe  ..  find-airgit  p.  310,  28;  cir 
chuirr^il  aircit  TE.  3  Eg.;  co  n- 
dualaiph  airccit  TE.  3  Eg.;  Dat. 
tuaghmilu . .  di  ör  ocus  argat  TE. 
3  Eg.;  Id  LÜ.  —  Compos.  arggat- 
brain  SP.  I  i. 

argda  i.  laechda  Corm.  p.  2, 
von  3  arg. 

argdlde  silbern.  —  Sg.  Nom. 


arge 


374 


«rt 


cöicroth  öir  airgdideFB.4Ö;  flescöB 
sciath  argdidi  j).  131,  is;  mur  FÄ.  27 
Bat.  cona  indurnd  airgdidu  SC,  37,  iö 
PI  Nom,  airinig  airgdidi  FB.  55. 

argre  s,  airgre. 

argriallaim  ich  gehorche.  — 
8'praet.  PI.  3  argiallsat  cöic  coicid 
Erend  dö  TE,  1. 

arid-ralastar  Hy.  2, 47  {Gl.  arr&le); 
5,  76  {i.  roimoilgestar). 

arlndehuiriur  SP.  I  s,  arcuire- 
thar  i.  fothaigther  O'Dav.  p.  53. 

arindf  9  arinnl  weil,  Gl.  zuHy,  2, 6. 

VLXit^hvvAiF.Becke,  vgl.  araoid 
a  Cover,  table  doth  O'E,  —  Sg.  Nom. 
arit  odor  immi  FB.  37  (arait  Eg.)\ 
Gen.  na  haroiti  sin  FB.  37  Eg. 

arithissi  wieder;  iterum  Tur. 
Gl.  131  {Goid."^  p.  13).  —  dos  n-icfed 
arithisi  Hy,  2,  i4. 

ar-iUim  III  mereo,  —  Praes,  Sg.  2 
huare  nad  n-airilli-siu  quia  non  me- 
reris  tu  Ml,  55^  {Z^.  1081).  —  S-praet. 
PI.  3  arillset  meruerutU  Wb.  4° 
{Z*.  464).  —  Inf.  arilliud  meritum 
Z^.  239.  —  Vgl.  asroilli,  atroillisset. 

arladnr:  conid  n-acur  ocus  conid 
n-arladur  ar  mo  bölaib  sund  LU. 
p.  113»,  7  (Stab,  Concul.)  ,ythat  I 
may  see  hitn  and  that  I  may  ad- 
dress  him  in  my  presence  here^^ 
O'Beime  Crowe. 

arlaid:  conid  n-arlaid  sith  iar 
saith  Hy,  5,  20  (i.  co  ro  airlestar); 
bes  nan-drlaid  duni  beo  SG.  38,  4; 
vgl.  don  arlaid  und  dorala. 

arlasar:  na  töig  a  Br^naind  na 
t^ig  conidarlasar  do  \^ivLU.p.AQ^,zi 
{Aid,  Ech.)  yjUntil  I  address  th^e" 
O'Beime  Crowe.  —  böi  Cnchrüaind 
ina  thost  ocus  ni  arlasair  Loegaire 
LU,  p,  114»,  8  {Siab.  Concul.). 

arlastar:  co  n-arlastär  üadi  na 
dorsaide  FB.  21  „and'  hurled  the 
doorkeepers  frotn  iV^  0' Curry. 

arlaid:  cia  arlufd  dad  FB.  87. 

arm  =^lat.  arma.  —  PI.  Nom. 
airm  FB.  38  Eg.\  na  hairm  FB.  44; 
SC,  2;  a  n-airm  Gl,  zu  a  minna 
{Äcc.)  Hy.  5,  65;  Gen.  mllib  arm 
SC,  33,  3;  Dat.  dia  n-armib  SC.  2; 
CO  n-armmaib  SC.  34, 11;  CC.  3  Eg.; 
Äcc.  fäcbaiside  a  arm  ocus  a  etach 
FB.  67. 


arm-ipaseed  Waffenrüstung, 
die  Waffen,  —  Sg.  Gen.  iar 
facbail. .  a  armgascid  FB.  38;  39; 
Dat.  cona  anngaisccti«i  FB,  38  Eg.; 
Äcc.  armgaisced  FB.  40. 

arm-grrith  Waffenlärm.  — 
foceird  armgrith . .  arrlgthech  FB,  15; 
ro  lä  armgrith . .  di  Gruaclinaf&  FB.  44 
(do  Eg.). 

armlaich  (?)  ein  Name  für  das 
Schwert.  —  Sg.  Äcc.  dobretha  a 
armldich  leis  i.  a  claideb  FB.  67. 

armoth&  Oss.  III  s,  i.  tarla  Ed., 
atchondarc  L, 

arnab6raeh  FB.  79  s.  iarna- 
b&rach« 

amlc  TE.  13  LU,,  vgl.  faimic  he 
met,  came  upon  O'Don.  Suppl.S.  im- 
man-amic,  imma-comarnic,  ar-ecar. 

ar-naseim  I  ich  verlobe.  — 
Perf,  Sg.  1  arob-röi-nasc  {für  ro 
ti^ndSc)de8pondivosWb.\l^{Z^.^V6)\ 
3  amenaisc  . .  a  fiair  do  Sualdaim 
CC.  6  LU, 

arnigred  s.  airnlgliii,  emigthe. 

ar-r&le  Gl,  ;?tiarid-ralastarJ3'y.  2,47. 

arsaid  s.  farsaid. 
,   arsaid  s.  ar-suidiin« 

ar-sennim  ich  spiele,  musi- 
eiere.  —  Pra.es,  sec.  PI.  3  areentis 
crutire  ocus  timpanaig  p.  310, 7.  — 
Pass.  Praes.  sec,  Sg.  3  arsentip.  310, 7. 

arsid  vetus  Z^,  237,  793,  r^l. 
farsaid. 

ar-slaithimllltcA  vertheidige. 
—  Praes.  Sg,  3  arslaithi  a  n-äthu 
FB,  23.  —  Praet.  Sg.  3  aorslaid  cricha 
comnart  comnämat  FB,  22  (arslaig 
Eg.)  —  Inf,  ursclaidho  defending 
O'Don,  Suppl.  {mit  eingeschobenem  c). 

ar-suidlm  praesiaeo,  defendo'i 
vgl.  arsaidh  1.  dighal  O^Dav.  p.  48, 
tmd  ad-suidim.  —  Praes,  sec.  Sg.  3 
ar  a  den!  ocus  ar  a  ani  in  charpait 
ocus  ind  erred  arid-suided  and  LU. 
p,  122»,  u.  —  Perf,  Sg.  3  arsaid 
cach  n-äth  TjB.  23  {vgl.  aurslaid 
cricha  22),  eine  Form  wie  indi  remi- 
said  Gl.  zu  praesidentis  Ml.  50^. 

art  i.  uasal  Corm.  p.  2. 

art  i.  dia  Corm.  p.  2. 

art  L  doch  no  lec  lige  („a  stone 
or  a  grave-flag''),  davon  dasDemin. 
artöine,  Corm,  p,  2. 


.  art 


375 


asdang 


urt  Fleisch;  „a  limb,  flesh^' 
OB.  —  ar  art  Oss,  III 4  (G^Z.  i.  feoil). 

ar-t4  ist  da,  ist  vorhanden, 
7iaQ€OTL\  artäa  superest  Z*.  490; 
vgl.  armothä,  rostä.  —  caindell 
ardus  t&  das  Licht,  das  sie  haben 
SC,  33,  12  (airist»  H.). 

arthdg,  arthaus  s.  tüs. 

arthraigim  ich  erscheine;  ar- 
traigther  „it  is  apparenf'  O'Dan. 
Suppl.  —  Praes.  Sg,  3  artraigid 
.  .  in  dubnel  FÄ.  39.  —  Praet, 
^.  3  ro  arthraig . .  di  aingel  FA.  3; 
FB,  39  (tuarcoib  Eg.);  artraiges 
FB.  39  Eg. 

arurg*  gach  n-eirrid  p.  142,  8  tc/i 
bezwinge  jeden  Helden;  für 
ar-fo-urg  (vgl.  do-fu-aircc  triturat 
Z*.  883,  orcun,  orgaim,  tuarcaim); 
dingbaim  cach  n-errid  p.  328,  ii. 

ams  Wohnsitz  CCn.  8. 

aivntaiiig  erquickt,  stellt  her 
Ml.  64c  (Qi,  zu  reficiens);  ar-runn- 
utaiDg  CG.  7  Eg.  erquickte  uns? 
—  T^praet.  Sg.  3  ar-do-ütacht  er- 
quickte, erfrischte  sie  Hy.  5,  73  {Gl. 
arroertaig);  arutacht  cathir..sluagu 
Hy.  5,  10  in  der  Ebene  erquickte 
eine  Stadt  —  zum  Himmelreich 
rette  sie  uns!  —  die  Schaaren 
{dagegen  die  Glosse:  i.  ro  chumtaig 
aedificavit).  —  Fut.  Sg.  2  arutais- 
siu  Gl.  zu  reficies  Ml.  56»  {Z^.  1093). 

as  8.  am  ich  bin. 

as  Milch,  O'Dav.  p.  105  melg. 

as  ibed  p.  131,  29  s.  as-ibim. 

As  Wuchs,  Grösse,  zu  äsaim? 
vgl.  as  „growth  of  the  body,  in  size, 
flesh,  etc."  O'Bon.  Suppl.  —  a  ses 
ocofl  a  äs  ocus  a  auius  FB.  30. 

asa  un(2?  maith  in  fer  asa  eich 
FB.  38.    Vgl.  assa. 

eo  asagnoither  ut  inteUegatur 
SG.  180^  (Z«.719).  Vgl.  as-aith-gned. 

asagrusim,  assagussim  III  ich 
wünsche.  —  Sg.  1  asagussim  SC.  4; 
3  inti  asagusi  qui  optat  Ml.  61^; 
PI.  1  assagussem  SC.  4. 

asalt  Niederkunft  CCn.  6,  vgl. 
asaidh  parturition  O'Don.  Suppl. 

ro  hasaited  ind  ingen  „the  girl 
was  delivered"  CCn.  6,  s.  ad-saiter. 

as-aitb-grilim  ich  erkenne 
wieder;  vgl.  aithgnim,  co  asagnoi- 


ther.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  rabi 
. .  fer  asaithgned  FB.  25. 

ftsaim  ich  wachse.  —  Pra£t. PL 3 
ro  äsaiset  creverunt  Ml.  {Z*.  654). 

asaleha  FB.  37? 

as-blur  I  ich  sage;  dico,  profero  } 
Z*.~BTO;  vgl.  at-biur,  epiur.  —  Praes. 
Sg.  1  asbiur  p.  133,  2;  ZK  428; 
2  asberi  SC.  19;  PI.  3  asberat 
ScM.  19;  FB.  11.  —  Praes.  sec. 
Sg.  mine  erbrad  FA.  9  LBr.-{e^' 
ro-brad);  PI.  3  asbeirtis  Hy.  2,  »2; 
asbertis  p.  20,  is.  —  T-praet.  Sg.  3 
asbert  Hy.  2,  7  (i.  fittrubairt) ;  49;  64;  ' 
Pj  130,  29;  SC.  18;  gewohtü.  abgc" 
kürzt  asbert  ScM.  3,  5;  TJB.  2; 
CC  3;  7  Lü.;  SC.  3;  4;  11,  3; 
20;  41;  46;  FB.  22;  23;  24;  26; 
44;  63;  asbert  fris  er  sagte  zu  ihm 
TE.  8;  10;  11;  13  LU-,  p.  130,  28; 
132,  8;  CC  2;  5  LUr,  SC.  5;  39; 
is  and  asbert  Lg.  2;  7;  ScM.  15; 
SC.  15;  27;  28;  !FB.  13;  conid  and 
asbert  p.  131,  22;  SC.  19;  24;  34; 
38;  FB.  58;  71;  aspert  TE.  12  Eg.-, 
13;  CO.  3  Eg.',  asmbert  FB.  27  Eg.; 
ispert^?.  142,  14;  145, 12;  CC.  5  Eg.\ 
TE.  10  Eg.\  iss  and  ismbert  FB. 
31  Eg.\  Lg.  4  Eg.\  esmbert  FB. 
44  Eg.\  hierher  woM  auch  condä- 
bert  p.  42,  10;  PI.  3  asbertatär 
SC.  9;  16;  FB.  27;  66;  90;  asm- 
bertatar  FB.  27  Eg.]  isbertatar 
Lg.  14.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  dla 
n-öbrad  p.  132,  19. 

asea  M.  inimicus,  aemuJus;  as- 
caid  i.  sc&il  Corm.  p.  1  („a  hero''\ 
—  PI.  Dat.  honaib  ascadib  i.  ab 
inimicis  Gl.  zu  aemulis  Ml.  3»,  s; 
Voc.  &  ascada  i.  a  naimtea  Ml.  134^. 

ascad  Geschenk.  —  PI.  Gen 
i.  commain  na  n-aisceda  Goid.^ 
p.  101,  28  {LHy.)]  Dat.  co  n-asce- 
daib  ibid.  10;  Acc.  bertait  ascada 
ScM.  5. 

aseata^  asgaete  i.  laechda  Corm. 
p.  1  ascaid. 

aseid  F.  Bitte.  —  Notn.  tucad 
di-si  ind  ascid  sin  CCn.  2. 

aseiu  FA.  20;  FB.  15  für  acsin, 
Dat.  von  acsiu,  s.  adcia  ich  sehe. 

asclang,  aslang  {vgl.  ursclaigc) 
.,a  load  borne  on  the  Shoulder" 
O'Don.  Suppl.]  asgland  no  asglang 


ascnaim 


376 


astainv 


i.  haas  glaind  {iiber  der  SchuUer)-^ 
gland  no  glang  i.  guala  (Schidter) 
Corm.  p.l.  —  Sg.  Nom.  aslang  Andle 
dar  arddais  Lg.  17, 8  (ascclang  E^.)\ 
Gen.  CO  torchair  beim  n-asclaing 
don  pheist  asind  äer  FB.  86  (as- 
claiö  Eg.). 

ascnaim  ich  gehe  hinzu,  adeo; 
vgl.  ascain  advance,  proceed  O'Don. 
Gramm. p.202;  8.  ath-ascnaim,  imm- 
ascnaim,  tascnaim  (do-ascnaim).  — 
Inf.  asgnam  i.  imthecht  ODav. 
p.  50;  Dat.  d'ascnam  flaiha  maic 
Maire  Hy.  5,  12  (i.  do  athascnam); 
huand  ascnom  incessu,  oc  asgnam, 
ascnam  acquisitione  Z*.  771;  Äcc. 
ro  thinscanastar  ascnam  co  araile 
inse  mara  hErenn  sie  begannen 
nach  einer  Insel  des  irischen  Meeres 
zu  fahren  Hy.  1  Praef. 

as-eomallaim  III  ich  erfülle.  — 
Fl.  3  nan-ascomallat  FÄ.  23  LBr. 
(nä  comaillet  LU.). 

aseur  intermissio.  —  Äcc.  cen 
ascur  säitha  sine  intermissione  tri- 
hulationis  Wb.  25d  (Z*.  239). 

as-fladaim  I  ich  erzähle;  vgl. 
ad-f(adaim.  —  PI.  3  asfiado^  doib 
a  n-imtecto  CC.  3  Eg.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  inti  asidfet  SC.  31,  8. 

as-ibim  I  ich  trinke;  vgl.  at- 
ibim.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  isl 
asibed  sin  dig  p.  131,  29. 

asinded  FB.  73  s.  ed. 

asiu  athig  p.  145,  6? 

aslaeh  persuasio  Z^.  885;  temp- 
tation,  allwrement  O'Don.  Suppl. 
—  Gen.  in  mi-aslaig  malae  per- 
suasionis  Ml.  28^,  7;  Boit.  hond 
asluch  messidiu  Gl.  zu  judiciali 
Buggestu  Ml.  26o,  9;  PI.  Bat.  ar 
aslagib  dualao^  Hy.  7,  37  B. 

ar  aslalgthib  dualche  Hy.  7,  S7, 
von  aslugud  ==  aslaeh,  Inf.  zu  as- 
laigim  „J  heg,  request^^  O'B. 

aslang  Lg.  17,  s  s.  asclang« 

aslinge,  aislinge  Vision;  Oss. 
III  3  Gl.  zu  adbul  ffsi;  absque 
lingna  (etymologisierend!)  cen  abrad 
inte  Corm.  Transl.  p.  13.  —  Sg. 
Bat.  atchfthe  dö  i  n-aslingi  SC.  23. 

as-loi  who  evadeSjdbsconds  O'Bon. 
Suppl. ;  a  n-aslui  grien  cum  excedit 
sol  Cr.  33b  (Z».  437).  -  Vgl.  adruUui. 


aslnindlm  III  ich  rufe  an, 
bitte.  —  PI.  1  asluindmeit  ar 
cardes  fris  in  hac  laude  Gl.  zu 
adsluinnem  Hy.  1,  15. 

asna  Rippe;  vgl.  tege  spinas  et 
costas  GUd.  Lor.  59  mdt  den  Glossen 
i.  ditin  i.  na  lorgdromma  i.  don 
asnach  {sie).  —  Bu.  Äcc.  eter  cach 
da  asna  do  zwischen  je  zwei  von 
seinen  Bippen  FB.  27. 

aso  SC.  45,  21  und?  vgl.  asa, 
assa. 

asöim  ich  wende  mich  ab?  vgl. 
söim,  do-Böim.  —  Sg.  3  asöi  dosoi 
uaim  fri  fraig  ScM.  3,  s  {er  wendet 
sich  ab  von  mir  und  dreht  sich  der 
Wand  zu,  co  immorchor  6n  taib 
CO  araile),  vgl.  ceine  nosoisin  huüm 
so  lange  du  dich  abwendest  von 
mir  Ml.  33«,  1,  und  a  n-aslui  grien 
fo  a  fuined  dosoi  dond  Orient  con 
aci  a  n-sescae  wenn  die  Sonne 
untergeht,  wende  dich  nad^  Osten 
Cr.  33^  {Z*.  435). 

as-renfm  I  ich  gebe  hin;  s.  &T' 
nim.  —  Fl.  3  asrenat  reddunt 
SG.  27».  —  Perf  Sg.  3  asrir  Hy.  5,  ei 
(i.  ro  eimestar);  87  (i.  ro  eimestar). 

as-ro-illi  9neruü  Ml.  109,  assid- 
roiliiset  meruerunt  id  Wb,  17* 
(Z».  870).  —  Conj.  PI,  1  asroUem 
mögen  wir  verdienen  Hy.  5,  100. 

assa  und?  nesso  assa  nesso  pro- 
pifus  propiusque  Wb.  12»»  {Z*.  271). 
Vgl.  asa. 

assagussem  s.  asagdsim. 

asse,  assa  leicht;  facüis  Z*. 
765.  —  Comparai.  is  assu  facüius 
ZK  276;  nl  assu  FA.  16  (assa  LBr.Y^ 
ni  bd  assa  i.  a  h^cnach  Gl.  zu  ni 
m6r  n-ecnaig  Hy.  5,  s. 

assil  Stück;  aisil  i.  rann  O'Bae, 
p.  50.  —  Sg.  Äcc.  rannais  . .  assil 
t-Salli  bi  cöic  tdchtaib  p.  41,  s; 
tue  assill  isin  coire  dö  p.  41,  19; 
ro  cbomet  in  n-asill  Gl.  zu  Hy.  5, 45. 

assissiur  ich  bleibe  stehen; 
vgl.  sessom,  ar-asissiur.  —  Sg.  3 
assisedar  sist  forsin  purt  p.  131,  21. 

assoith  in  grian  „the  sun  resied*' 
Hy.  2,  58;  huair  assoith  la  h£su 
in  grian  ^nd.  69. 

astaim  ich  halte  fest;  s.  fastaim. 
—  Sg.  3  astaid  anmand  na  pecdach 


utrach 


377 


/ 


at-biur 


FA.  17  XBr.  —  Inf,  dia  hastud 
for  a  cMnd  TB,  5  Eg, ;  vgl.  astadj 
io  hinä  Ö'Bon.  Suppl. 

astraeh  auf  der  Beise,  unir, 
befindlich.  —  8g.  Nom,  rar  bad 
astrach  aidchi  is  1&  er  würde  Tag 
und  Nacht  unterwegs  sein  SC.  29, 12. 

astur  Beise;  SLSt&r  journey  O'B. 

—  messe  ragas  for  astur  SC.  44,  1. 

—  Vgl.  astrach. 
at  5.  am« 

at  spätere  Form  für  it  in  tuo, 

ataeh,  attach  Bitte,  Bitten, 
Inf.  zu  ateoch.  —  8g.  Nom.  attach 
Hy.  1,  4;  Dat.  iarna  hatuch  for 
tAs  nachdem  er  sie  zuerst  gebeten 
hatte  p.  42,  35. 

ataeomnaie  s.  atehomnaie. 

atafrai^  er  erhebt  sich  FB.  61; 
62  Eg.  (af&raig  LU.);  73;  PI  3 
atafregat  FB.  15.  —  Vgl.  ataregat, 
atraig. 

at-asrar  ich  fürchte.  —  Bep, 
Ftaes.  PI  1  atagamar  SC.  36. 

ataig,  vgl.  atom-aig  adigit  me 
Wb.  lOd  {Z*.  430),  agaim.  —  ataig 
taithbeim  dia  claidiub  d6ib  er  gcS) 
ihnen  einen  Schlag  SC.  6  (adaig  H.) ; 
ataig  in  cendÄil  occo  FB.  84.  Vgl. 
adaigh  „who  put^*  O'Don.  Suppl. 

atalm  s.  ad-daimlm* 

atalrl,  atire  s.  aitire« 

atanain  FB.  24  Eg.? 

ataregat    sie    erheben    sich 

FB.  14;   atarttgat  p.   311,  S6.   — 
Vgl.  atafraig,  atraig. 

atathal  FB.  32  Eg.,  PI  2  von 
atän.    Vgl.  O'Bon.  Gramm,  p.  167. 

at^a  tch  bin  (nicht  mit  Aä^ectiven 
verbunden),  befinde  mich  an  einem 
Orte,  in  einem  Zustande;  vgl.  tau, 
itÄu.  —  Sg.  1  attö  sum  Z\  488; 
nf  oc  a  imgabail  sin  dan  atü-sfl 
FS.  94;  atü-sa  sunn  ^m..o  ro  genar 
TE.  5  JS^.;  in  ceist  immätü  FB.  93; 
2  at4i  CO  n-galur  füail  ScM.  13; 
cinnas  atai  indasa  a  cach  deit  TE. 
7  Eg-'i  ni  b&  nech  bas  ferr  nod 
gläfe  ..  atai-siu  FB.  56;  5  atä  er 
ist  da,  ScM.  16;  atä  biad  lat  ScM.  3; 
Ijg.  9;  SC.  46;  at&  lä  i  n-degaid 
alaüi  TE.  12  LU.-,  FB.  9;  58;  59; 
62;  88;  at4  i  n-airicul  fo  leith 
SC.  16;  20;  31,  1;  33,  «;  46;  FA.  5; 


j.  132,  n;  145,  7;  Lg.  12;  atä  nech 
risnid  andsa  SC.  45,  2s ;  ata  lim  . . 
nech  FB.  75;  76;  ata  mo  chorp 
dorn  aimr^ir  TE.  9,  24;  d&ig  ata- 
som  fö  drochcruth  SC.  29,  22;  at& 
dit  seirc-seo  TE.  10  LU.;  is  de 
atä  Mag  Aübe  ScM.  19;  cid  diatä 
a  n-deilm  seU  Lg.  1;  ScM.  10;  ni 
clan  üait  atä  is  taig  it  farrad  Lg.  7; 
is  triut  at&  in  tres  anim  SC.  5;  10; 
is  ann  ata  mo  treb-sae  TE.  16; 
SC.  16;  is  amlaid  iarom  atÄ  in 
rigsudi  sin  FA.  7;  11;  17;  30;  35; 
atd  samlaid  SC.  5;  attd  dan  mdr 
tened  fri  tfr  inna  pian  anall  FA.  29; 
in  tan  ata  urtrochta  FB.  67;  hierher 
auch  ata-bair  ecen  est-vobis  necessi- 
tasl,  vgl.  issum  ecen  Gl. zu  necessitcts 
mihi  incumbit  Wb.  10*  {Z\  328); 
PI.  1  lln  atäm  hi  Cruachnaib  Ai 
FB.  46;  3  ataat  ScM.  6;  at&t 
FB.  9;  93;  at&t,  .is  tig  SC.  33,  7; 
13;  15;  19;  44,  13;  FA.  6;  24;  25; 
26;  27;  28;  29;  5  LBr.  (acht  itat 
LU.)\  16  LBr.  (ar  it&t  LU.)\  is 
amlaid  dan  at&t  na  slöig  sin  FA.  14 ; 
conid  desin  at&t  na  tr^nee  samna 
SC.  1 ;  atat . .  act*m  SC.  44,  13. 

at-bail  IpeHt  Wh.  4*;  epil  30* 
(Z«.  430);  eiblim  I  die  O'Bon. 
Gramm,  p.  195.  —  Sg.  3  atbail 
CC  4t  LU.;  PI.  3  atbalat  Gl.  zu 
Hy.  1,  40.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  con 
bad '  ind  atbelad  p.  21,  30.  —  Inf. 
epeltu  internus  Wb.  14*  (Z».  264). 

at-bath  Praet.  er  starb.  —  PI.  3 
atbathatar  Hy.  1  Praef.\  atbathsat 
SC.  29,  16.  —  Vgl.  i  n-apthin  m 
perniciem  Wb.  32«  (Z«.  884). 

at-biur  l  ich  sage;  epiur,  epur 
dico  Wb.  4b,  SG.  73^  (Z».  428).  — 
3  atbeir  FA.  19;  ad-beir  dicit 
ZK  430;  PI.  3  atberat  ScM.  19; 
SC.  49;  cfatberat  (cla  at-)  FB.  77.  — 
Conj.  Sg.  3  dia  n-apra  frit  wenn 
er  {es)  di/r  sagt  TE.  13  LU.]  PI.  2 
n&r  apraid  dass  ihr  nicht  saget 
SC.  45,  26.  —  Imperat.  Sg.  2  apair 
fria  sage  ihr  {für  at-bir)  SC.  28; 
abair  rim  TE.  9,  9  Eg.  —  Praes. 
sec.  Sg.  2  atbertha-su  ScM.  3,  7; 
3  atbered  Lg.  12;  17;  18  {Imperf.)\ 
mani  ebrad  FA.  9  (erbrad  LBr). 
PI.  3  atbertis  p.  19,  89.  —  T-praet. 


atchiu 


378 


at-6tha 


Sg.  3  attrubairt  Gl.  zu  asbert  JJt/.  2, 7; 
atrubairt  SC.  33,  29;  34,  s;  FB.  20; 
81;  atbert  p.  40,  29;  vorwiegend 
abgekürzt  sXhertp.  40,  le;  41;  FB.  77; 
atbert  fria  B.  p.  41,  12;  atbert.. 
fri  B.  p.  40,  26;  38;  TE.  8  Egr, 
SC,  33,  6;  32;  39;  is  and  atbert 
ScM.  15;  TE.  6  Egr,  conid  ann 
atbert  T^.  16;  19  Eg.;  itbert  T^. 
11  Eg.',  CO  n-epert  5C.  15;  17; 
FB.  14;  18;  43;  PI  3  atrubradar 
TE.  2  Eg. ;  adrubrutar  TE.  19  Eg.-, 
CO  n-epertat4r  l^B.  5;  atbertsat 
FB.  11.  —  Fut.  Sg.  1  addaber 
tcÄ  werde  es  sengen  FB.  94  {für  -b^r) ; 
atber  ÄC.  34,  9;  Ü  atbera-su  SC.  39; 
p.  40,  42.  —  Fass.  Praea.  Sg.  3 
atberar  SC.  34,  is;  rissin-apiir  Sliab 
'Dü&u  TE.  18  JS'y.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  is  de  atberthe  in  siriti  de  es  ist 
deshalb  dass , .  von  ihm  gesagt  wurde 
(=  dass  er  genannt  wurde)  FB.  75. 

—  Praet.  Sg.  3  is  don  ingen  siu 
atrubrath  es  ist  von  (nach)  diesem 
Mädchen  dass  {jesagt  worden  ist 
TE.  5  Eg. 

atehiu  s.  nd-cia. 

at-ehlimim lieh  höre.  —  Praes, 
Sg.  2  atcluni-siu  FB.  35.  —  Praes. 
sec.    Sg.  3   atcluiniuth   Lg.  8   Eg, 

—  Perf.  Sg.  3  atchüala  FÄ.  31; 
p.  19,  87;  PI.  3  atcölatar  Lg.  9  Eg. 

—  Pass.  Praes.  PI.  3  atcluinter 
FA.  14  (itcldinter  LBr.),  —  Praet. 
Sg.  3  atcblos  SC.  37,  13. 

at-ehomnaic  Perf.  accidit.  — 
Mit  Pronomen  infixum:  Sg.  1  £tain 
ingin  rlgh  Eochraidhe  .  .  atam- 
comnaicc  TE.  5  accidit  mihi  ^=>  ich 
bin  Etain;  Sg.  2  conid  Cüscraid 
Mend  atot-chomnaic  ScM.  14,  vgl. 
attotcbomnicc  accidit  tibi  Wb.  6^ 
(Z*.  882);  3  di  glain  gil  atacom- 
naic  {der  Boden)  ist  von  weissem 
Gleis  FÄ.  11;  binnithir  cach  ceöl 
atacomnaic  14;  PI.  3  cid  atas-comnaic 
was  sie  sind  8. 

atchondarc  Perf.  ich  erblickte, 
sah;  adcondarc,  adchondarc  Ml. 
{Goid'\p.lT,  19).  —  Sg.l  atchondarc 
Gl.  zu  armothä  Oss,  III  3  L.;  at- 
cbonnarc-sÄ  SC.  33,  34;  ScM.  11 
{für  ato  t  -  chonnarc  V) ;  atconnarc 
p.  Üb,  1;  SC.  12;  34,  1;  11;  SC.  11,  8 


ist  wohl  atconuairc  zu  lesen'^  3  at- 
chonnairc  SC.  12;  atconnaire  36. 

atchonneatar  sie  sahen p.  40,  si^ 
mit  AnleJinung  an  atchondarc,  zu 
adclu,  atchiu  ich  sehe;  atconcatar 
TE.  5  Eg.',  SC.  37. 

at-ehüad  Perf,  exposui;  vgl.  do- 
chüad.  —  8g.3o  adcuaid  postquam, 
exposuit  Wb.  21^  {Z^  456);  atchuaid 
Lg.  10  Lc.  Eg. ;  atcuadh  SC.  12  H. 
(adfät  LU.);  PI.  1  atchuadmar  FA. 
GLBr.{To  radsem  Lü.)j  itchuadumar 
15  LBr.  (ro  innisemär  LU.)\  3  it- 
chuatar  p.  41,  14.  -—  Fut.  Sg.  1 
atchous  in  matchous  Hy.  5,  37  {Gl, 
mad  dia  n-innisiur);  2  ci  atcois 
Fei.  Proi.  182  (cia  etsi  no  cia 
indise).  —  Pass,  Praet.  Sg.  3  at- 
chiias  p.  130,  27;  Lg.  16. 

atcoad  SC,  11,  8  für  atchoadad, 
3,  Sg,  Praes.  sec,  oder  {mit  Aä- 
lehnung  an  atchöi  3.  Sg.  Fut.)  für 
atchösad? 

atdises  CC.  3  Lü,  corrupt,  s. 
adsaiter. 

ate  FA.  29  qui  sunt,  s.  am  ich 
bin;  Stokes  fasste  es  cds  Nom.  PL 
von  aite,  „incestuous  fosterfathers.'^ 

ateooh  I  ich  bitte.  —  Praes. 
Sg,  1  ateoch  rfg  n-amra  n-aingel 
Hy.  5,  95;  6,  1;  20;  25;  atchim  Gl. 
zu  ateoch  Hy.  5, 90;  6, 1;  20;  3  ateich 
i.  gudes  Ml.  39b;  pi,  1  atchimit 
Hy.  1,4  {Gl.  zu  adessam).  —  Imperai. 
PI.  2  aitchid  fris  bütet  ihn  FB.  26. 
—  Perf.  Sg.  1  adroetach  Hy.  6,  20 
(i.  ro  atchius),  adroethach  Fr.  — 
S-praet.  Sg.  1  ro  atchius  Gl.  zu 
adroetach  Hy.  6,  20.  —  Inf.  atach, 
attach . 

atestÄ  TE.  11  LU.,  ScM.  6  lies 
a  {Pron.  rel.)  test6. 

at-etha  urspr.  adit?  vgl.  etha; 
atetha  des  dond,  atetha  cless  non- 
bair  FB.  24;  atetha  ieth  n-etar- 
moighe  FB.  4tl  Eg.;  er  nimmt,  er- 
greift: atetha  a  claidcb  do  imbert 
fwrri  SC.  5  er  ergreift  sein  Schwerij 
vgl.  atetha  a  gaisced  Ina  14iin  cli 
ocus  gabais  in  mnaf  fo  a  Icthcxul 
deis  er  fasst  seine  Waffen  in  die 
linke  Hand  und  nimmt  die  F*rau 
unter  seine  rechte  Schulter  Lü. 
p.   132»,   37;   atethai  .  .  a   gaisced 


atflaatar 


379 


dia  athreös 


FB,  40  E(j.\  als  2.  8g.  bes  atetha 
a  n-adcobrai  TE,  10  Eg.^  vgl.  den 
Imperat.  atom-etha  lat  nimm  mich 
mit  dir  LU.  p.  132»,  36.  —  Pass, 
PL  3  atethatAr  ^oin  dam-sa  chena 
es  werden  Vögd  für  mich  ausser 
diesen  gefangen  (oder  Conj.  ?)  SC.  7. 
—  Vgl.  is  messe  adremethaid  y,it 
is  I  ihat  precede^*  Lat,  My.  2  Praef. 
{Goid^.  p.  93). 

atflastar  8C.2S  H.s.  ad-fladaim. 

atfraich  FB.  21  Eg.,  vgl.  affraig, 
atafraig. 

&th  M.  Furt,  sehr  häufig  in 
Ortsnamen.  —  Sg,  Dat.  for  äth 
Mi^binne,  oc  äth  Chind  chon  ScM.  20; 
forsind  äth  ScM.  21, 34;  Acc.  arsaid 
cach  n-&th  FB.  23;  dar  ith  Carpait 
Fergusa,  daräthDaMörrfgnai^B.36; 
PI.  Nom.  imgaibtir  athai  ocus  er- 
gala  r^m  füath  ocus  rem  erud  Lü, 
p.  123i>,  14;  Dat.  for  äthaib  ocus 
ilathaib  FB.  10;  Acc.  arslaithi  a 
n-Äthu  FB.  23;  tar  äthu  FB.  47; 
arfich  for  n-atho  p.  142,  si;  am 
escid-sea  for  atba  for  ilatha  FB.  35. 

athaeh  F.  Hauche  Wind.  — 
Sg.  Nom.  atbach  gäithe  p.  131,  4; 
vgl.  athaeh  gaoithe  möire  ingens 
venti  tempestas  O'Don.  Suppl.  be- 
annchobar;  Gen.  athaigi?  p.  130,  si; 
Dat.6  cach  athig omnivento  Wh.22^ 
i^Z*.  631);  Acc.  in  n-athaig  j>.  131,  8 
PL  Dat.  ö  adchaib  seodoapostol  GL 
zu  fluctuantes  Wh.  22»  {Z^.  631). 

athaigim  ich  suche  auf,  s. 
tathaigrim. 

athair  M.  Vater;  aJtir.  athir 
'  vater  Z\  262.  —  Sg.  Nom.  atEalr 
'  Hy.  2,  3;  Dia  athair  6,  e;  p.  17,  28; 
ScM.  12;  CC.  3  Eg.;  FB.  17;  72; 
Gen.  D^  athar  Hy.  6,  4;  p.  40,  s; 
Dat.  for  th'athair-siu  ScM.  10; 
Acc.  athair  Hy.  1,  9;  48;  FB.  6.  — 
Compos.  üasal-atbair  patriarcha. 

atharde  väterlich;  vgl.  scn- 
athardae  avitits  Z*.  791.  —  Sg. 
Gen.  i  n-agaid  in  rechta  atharda 
p,  170,  10;  b&t  seichmech  riagU 
athardai  SC.  26.  —  Subst.  patria: 
i  n-dalaib  t'athardai  EC.  4. 

atbargalb  s.  athorgaib. 

atb-asenaim  ich  gehe  hin, 
suche  auf.  —  S-praet.  Dep.  PL  3 


ro  athascansatar  Gl.  zu  do  da  as- 
cansat  Hy.  5,  31;  53.  —  Inf.  do 
athascnam  Gl.  zu  d'ascnam  Hy,  5, 12; 
do  athäscnÄm  FA.  21  LBr.  (d'in- 
saigid  LU.)\  iar  n-athascnam  fLatha 
nime  FA.  31  LBr.  (iar  tascnam  L  U.). 
ath-aurslocud  Oeffnen.  —  Dat. 
heö  öir  intlaide  uassa  bän  bruin- 
nechur  ina  hätbaurslocud  FB.  51; 

p.   310,   33. 

athboingid,  vgl.  atbois  (Fut.)  i. 
tobach  {wresting,  compelling)  O'Don. 
SuppL,  dazu  tobaing  he  distrains 
ibid.  —  Sg.  Nom.  ni  bat  athboiugid 
SC.  26  (sei  kein  Abpfänder). 

ath-chossanach  Vgl.  cosnach  „a 
defendant"  O'E. 

ath-chuirlm  ich  bringe  zu- 
rück, versetze  zurück;  vgl.  ath- 
chur  returning,  restoration  O'Don. 
Suppl.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  co 
ro  athcuired  doridisi  cusin  corp 
cetnA  FA.  31  LBr. 

athehumhai^ou^dtn^^  laceration, 
maiming  O'Don.  SuppL  —  Dat.  oc 
&  n-athchuma  FA.  28. 

athechtu  SC.  25  lies  a  thechta. 

atheehtai  FB.  47?   atetha  Eg. 

athenar  s.  aithenim* 

atheroeh  s.  aitherrecli. 

atheso  's.  aithesc* 

athg^n,  athgnithae  s.  aithgrnim. 

athgnas  Wiedererkennung.  — 
Acc.  p.  144,  23. 
•     atlüg  p.  145,  6? 

athis  F.  opprobrium  ML  36» 
iZ'\  1006).  —  Dat.  no  beth  fo  athis 
L  ü.  p.  39»,  33  {Aid.  Ech.) ;  PL  Nom. 
athissi  coyiflictiones  Wb.2d^{Z\261). 

atlilaimeP.  Geschicklichkeit; 
von  athlom.  —  Dat.  dirösced  Cuchu- 
laind  diib  uile  ocon  cliss  ar  ^e 
ocus  athlaime  Lü.  p.  121^,  21. 

athlaimecht  Geschicklichkeit. 
—  Dat.  ar  a  äni  ocon  cliss  ar  ath- 
laimecht a  l^mmi  LU.  p.  121i>,  23. 

athlom  geschickt;  expert,  dex- 
terous,  quick  0'R.\  is  athlam  GL  zu 
is  adbul  Fä.  JuL  28.  —  Sg.  Nom. 
athlom  athargaib  p.  141,  5;  athlum 
p.  327,  31;  PL  Nom.  biiidne  dna 
athluma  do  ainglib  FA.  6  LBr, 

dia  athreös  TE.  9  LU.,  vgL  ai- 
treos  „to  confer  with"  O'Don.  Suppl. 


athuanaind 


380 


aupthach 


athüanaliid  FB.  25? 
athumthe  CG,  3.  Lü.? 
athforgraib^  athorgroibh  i.bidoich 

lium  gurub  ainm  don  gä  {Speer) . . 
no  dono  comadh  ainm  don  gaiscedh 
O'Dav.  p.  54;  atharga  i.  imrisin 
ibid.  p,  56.  —  am  athlum  alias 
atharguib  j).  141 ,  19  (athargaib  Lü.); 
athlum  athargaib  p.  327,  si;  Vgl, 
forgam,  forgab. 
at-lbim  ich  trinke;  vgl.  as-ibim. 

—  Praet.  8g.  3  ama2  atib  in  dig 
SC.  48;  Fl,  3  atibset  in  linn  cosind 
neim  Hy.  4  Praef. 

atlre  8,  aitire« 

atluehur  III  {mit  und  ohne  bade). 
ich  danke.  —  Praes.  Dep.  8g,  1 
atluehur  do  dia  gratias  ago  deo 
Wb,  3b  {Z*.  438);  PI  1  itlochamar 
diar  n-deib  TE.  14  Eg,  —  Imperat 
8g,  2  do  Crist  atlaigthe  bude  Hy,  2, 49. 

—  S'praet.  Sg.  3  atlaigestdr  bethaid 
a  brathar  ocus  budigthe  £ri  hEtiin 
CO  mör  TE,  14  Lü. 

atmail  s.  ad-daimim. 

atmenath  p,  142,  le  doceat? 

atnaigim  I  ich  gebe,  übergebe; 
adnaigh  i.  tabairt  no  tidlacad  O'Dav. 
p.  53.  —  Sg.  3  atnaig  a  bendachtain 
for  Jacop  LBr.  p.  114^  5;  atnaigh 
. .  aichne  fair  TE.  12  Eg.  —  Pass, 
Praea.  8g.  3  atnagar  Emer  hisin  Crseb- 
rdaid  co  Concobar  Lü.  p.  127*,  20. 

atnoad  Conco&ar  p.  142,  15  es 
80U  ihn  C,  edel  machen?  vgl,  noud.' 

atomriug  8,  adriug. 

atralg  er  erhebt  sich  {für  at-aa- 
rig);  vgl,  ataregat,  atafraig,  a£fraig, 
öirgim.  —  Praes.  Sg.  3  atraig 
SC.  7;  24;  FB.  14;  atraig  ..  inna 
sesam  SC.  11;  12;  20;  atraig  cach 
fer  di  alailiuXr/.  1;  9;  PI.  3  atregat 
FB.  26;  atragat  ScM.  18;  FB.  64 
(atregait  Eg.).  —  T-praet.  Sg.  3 
atracht  Lg.  9;  SC,  31;  46;  FB.  29; 
atracht  suas  ScM.  4;  PI.  3  atrach- 
tatÄr  FB.  13.  —  Fut  Sg.  2  atrai 
a  Cuchulainn  steh  auf  FB.  78;  a 
fir  rudi  atrai  co  ro  pat  mor  SC,  28. 

atralacht  er  erhob  sich  SC.  32 
{für  atraracht,  d.  i.  at-ro-as-racht). 

atrige  s.  aithrige. 

atrulla  evadit  {evasit?)  O'Don. 
Suppl.\  adruliai  a  n-enlaith|).  144, 3; 


2  atrallais  fein  du  selbst  eniJcamst 
ScM.  9.  —  Praes,  PI.  3  atloat  ihey 
abscond,  evade  O'Don,  Suppl  — 
Vgl.  asltti. 

attaim  s,  ad-daimim. 

a-tüaid  von  Norden,  nörd- 
lich; from  the  north,  northwards 
O'Don,  Gramm,  p,  265;  an-tdaid 
a  septentrione  SG,  67i>  (Z*,  612). 
—  atuaid  p,  42,  9;  anes  ocos  atdaid 
FÄ.  10. 

au,  6  Ohr;  6  i.  cluas  Corm. 
Transl.  p.  131.  —  Dat,  asa  hö  Oss. 
III  8  {Gl.  asa  cldais);  imm  6  2  [Gl. 
im  chluais);  Äcc.  builli  dar  6  jS^cJf.  18; 
Du.  Nom.  Äcc.  d&  n-ö  Lg.  9;  PI 
Dai,  clär  findruine  and  co  cetheoraib 
auaib  ocus  uilneib  öir  TBFr.p.l^ 
{von  einem  Schachbret);  ro  clisius 
for  analaib  das  adib  na  n-ech  Lü. 
p.  114»,  39  {Siäb.  ConctU.)  „above 
the  horses*  steam**  O^Beime  Crowe; 
arfich  6  äib  ech  ocus  analaib  fer 
FB.  24;  immasleig  cach  labatrt 
immin  n-araid  gabäil  na  n-^8se  büd 
uas  aib  ocus  analaib  Lü.  p.  113^3« 
{Siab,  Concul.)  „he  is  cSbove  eta- 
porations  anä  brecUihings"  O'Beime 
Crowe,  der  also  ein  TTorf  au  Dampf 
annimmt,  —  Compos.  au-chaimriuch 
n-öir  m-o  chach  fir  Lü.  p,  94,  10; 
it  6  {die  Kühe)  finda  öi-derga  JjBFr. 
p.  136. 

au  p,  142,  19  corrupt,  s.  p.  327 
und  p.  328,  19. 

aue,  öa^  üa,  6,  ü  M,  Enkel, 
Nachkomme;  haue  nepos  SG.  29» 
{Z*.  33).  —  8g.  Nom.  aue  Maire- 
daich  SP.  Y  9;  10;  hoa  deochain 
Odissi  Hy.  2,  4;  Gen,  Colm&n  mac 
hdi  Chluasaig  Hy.  1  Praef.;  Dat. 
do  Adamnän  d  Thinne  FA.  3;  Äcc. 
CO  ro  marb  Corpre  hua  Cuind  Oss. 
1 6;  PI,  Nom.  maicc  ocus  hdui  8G,  30'»; 
Dat  do  maccaib  ocus  auib  SG.  28»; 
a  hdib  Bruin  Chualand  p,  42,  s; 
Äcc,  la  auu  Censelich  Tir,  11  LÄrd. 

augra  SC.  18,  1?  vgl.  aghra  „a 
skirmish"  O'Don.  Suppl,  orgra 
„battle'*  O'B. 

aupthaeh,  apthaeh  verderblich-, 
ipthach  maledicus  Wb.  9^»  {Z*.  60); 
vgl  epaid,  atbath.  —  PI,  Nom.  mna 
aupthacha  FÄ,  27  (apthacha  LBrX 


aar- 


381 


bach 


aur-  wechselt  mitur»^  ar-,  er«,  Ir-* 

aniv&rd  sehr  hoch.  —  Sg.  Nom, 
cret  aurard  FB.  47. 

avr-bAsr  F,  gloriatio,  s,  arbäg, 
irb&g.  —  Gen.  is  td  fer  aarbäga 
fil  la  Vltu  FB.  11. 

aurehfcB  von  eich  Brustwarze, 
PI.  Nom.  mnä . .  attrchiche  FB.  53 
Fratien  mit  hervorstehenden  Brüsten. 

i  B-aurehomalr  a  imd&i  FB.  25 
(„opposite  hiscottch**  0' Curry),  vgl.  fo 
chomhair  for,  (tgainst  O'Don.  Suppl. 

aur-ehor,  ur-ehur  Wurf;  s.  er- 
chor,  irchor.  —  Sg.  Nom .  nr  chur  SC.  1 ; 
nrcur  SC.  38,  4;  in  t-f*rcur  ibid.  lo; 
Gen.  fot  n-aurchora  FB.  88;  Acc. 
tarlaic  .  .  anrcbur  n-airc  Oss.  I  s; 
nrchor  do  gai .  .dam-sa  ScM.  10; 
SC.  38,  i;  toU^ci  aurchor  de  FB.  82. 

aar-daire  berühmt,  edel,  s.  air- 
dirc.  —  PI.  Voc.  a  läichessa . .  aür- 
dairce  FB.  29. 

anrdarens,  nrdareus  M,  Be- 
rühmtheit, s.  airdircus.  —  Sg. 
Dat.  lan  h£ria  dia  aurdarcus  ScM.  1; 
ar  . .  t'urdarcufl  FB.  18. 

aur-gab&l  F.  Aufheben,  vgl. 
argbhäil  „a  lifting,  taking  up*'  O'B. 
—  Sg.  DcU.  do  aargabül  usci  foj 
a  lama  TE.  11  LU. 

avr-gal  F.  Kampf,  Streit; 
imm-argal  lis  SO.  67^  (Z«.  881);  s. 
ir-gal.  —  PI.  Acc.  döeme . .  ammör- 
anrgala  FB.  11. 

ro  anrgmad  FB.  13,  3.  Sg.  Praet. 
PtMSS.  von  ar-gniu  ich  bereite 
vor,  bereite. 

anr-gBom  Vorbereifen,  Be- 
reiten;  Inf.  eum  vorigen;  val.  ar- 
gnamh  a  feast,  preparation  ö'Don, 
Suppi.  —  Dat.  c6in  both  oc  aur- 
gnom  döib  FB.  55. 

aurla  (vgl.  ithla  area,  Dat.  i  n- 
ithlaüm,  Z\  264)  Anger;  nrlaind 
„a  laion,  yard,  a  green*'  O'Don. 


Suppl.  •—  Acc.  dollnid  . .  for  fordorus 
ind  liss  . .  isin  n-aurlaind  FB.  54. 
aur-labra,  ur-labra  1)  Beden, 
Bedekunst;  urlabradh  locutio  Ir. 
GL  867,  eloquence  O'Don.  Suppl.; 
vgl.  erlabra.  2)  Zunge.  —  Sg.  Nom. 

1)  a  anius  a  urlabra  FB.  30;  Gen. 

2)  riod  aurlabra  cech  fir  SC.  2; 
Dai.  1)  ar  aliud  ocus  ^rgna  ocus 
aurlabra  FB.  19;  Acc.  1)  atmenath  . . 
setaitsceu  aurlapraj).  142,  le;  PI.  Acc. 
2)dob^iB  aurlabrai  na  cethrse  SC.2. 

aur-lam,  ur-lam  bereit;  aurlam, 
airlam,  irlam,  erlaanparattts,  promp- 
tiM  Z\  7;  868;  vgl.  erlame.  —  Sg. 
Nom.  aurlam  fri  firecrat  SC.  38; 
urlam  do  ratb  SC.  18,  a;  in  tan.. 
bÄ  urlam  la  Bricrind  dänam  a  thige 
mÄir  FB.  4;  9;  PI  Gen.  collln  n- 
ingen  n- aurlam  n-imchomraic  FB.53. 

aarlatu  M.  Gehorsam;  in  t-aur- 
latu  oboedientia  Wb.  27«  {Z*.  804). 
—  Dat.  i  n-urlataid  aingel  Hy.  7,  9; 
do  aurlatu  ad  oboedienHam  Z*.  256. 

aur-Boeht  ganz  (,?)  nackt,  von 
nocht  nackt.  —  PL  Nom.  mn&  . . 
aumochta  FB.  53. 

aar-osloothe  g e  öffn  e t ,  Part,  zu 
aur-oslucim  ich  öffne,  ersoilcim^  vgl. 
urslocud.  —  PL  Nom.  liss  aurslocthi 
FB.  53  (auroslatcti);  biid  ersoilcthi 
este  apertae,  portae  Ml.  98  (Z^.  868). 

aur-seartad  Schnitzerei;  „car- 
ving"  0'  Curry,  On  the  Mawn.  III  29,80; 
vgl.  irscartad,  erscar.  —  Sg.  Nom. 
aurscartud  derglbair  FB.  55. 

aurslaid  FB.  22  s.  ar-slaithim* 

aurslocthi  s.  aar-oslocthe. 

aur- tech  N. Seitenhaus?  gleich^ 
bedeutend  mit  aur-dam  i.  aur-tegdais 
erklärt  durch  fri  tegdais  anechtair 
„against  a  house  on  the  outside^' 
C<mn.  Transl.  p.  3.  —  Sg.  Gen.  for 
bendchopar  ind  aartige  „on  the  roof 
of  the  oratory**  p.  39,  17. 


B 


ba,  b&  für  mä,  immä  in  ba  cuairt 
FA.  b  LBr.;  13  LBr. 

b4  für  fo  in  b&  deoid  FA.  23  LBr. 

baeaeh  lahm.  — PL  Acc.  bacachu 
Gl.  zu  luscu  Hy.  2,  34. 


baee  Krummsfab,  Sichel; 
bricht  ocus  bacc  is  bachall  Corm. 
p.  6;  bacc  boana  flnime  Gl.  zu  ligo 
SG.  62b  {Z\  1061). 

baeh  i.  dreis  no  dasacht  O'Dav.  56, 


bachall 


382 


bAi^m 


„/i*rf/  or  fnadne^*  Corm.  Transh 
p.  27.   Dazu  all-bach  FB.  52? 

baehall  haculum;  crozier  Corm, 
Transl.  p.  18;  Gl.  zu  crand  p.  20,  29. 

—  Äcc.  fria  bachaill  Hy.  5,  58. 
baehlaeh  M.  Manti  mit  einem 

Stocke  (bachall),  diiher  1)  „a  herds- 
man,  a  rusti&'  0^B.\  famulus  Ir. 
Gl.  410;  2)  ein  ungeschlachter  Kerl, 
vgl.  aithech.  —  Sg.  Nom.  fecht  ann 
din  böi  bachlac/t  do  muntir  Brig^e 
oc  b^im  chonnaid  „a  hondsman  of 
Brigit's  famüy  wascuttingfirewood'* 
Three  Mir.  Hom.p.  82  {Beth.  Brig.); 
Gen.  2)  bachlaig  FB.  91;  Acc. 
2)  bachlach  mör  forgrainne  91;  92; 
Voc.  2)  a  bachlaig  87. 

mac  na  m-baehlaeh  ScM.  12? 

baehlaehda  ungeschlacht 
FB.  37. 

badb9  bodb  F.  eine  Krähe,  in 
deren  Gestalt  die  irischen  Schlacht- 
göttinnen  erscheinen,  vgl.  Rev.  Celt  I 
p.  32  ff.,  II  491,  Beitr.  zur  Vgl  Spr. 
VIII 249;  Gl.  zu  crü  fechtSL  FB.  68,20. 

—  Nom.  bodb  iar  n-araib  for  a 
sucht  ScM.  21,  11;  Gen.  bare  bod- 
bae  FB.  46. 

badb-se61  etwa  „Mordgeschichte" 
Gen.  iar  n-dorair  a  badbscelai  71. 

bftdud  M.  naufragium  Wh,  17^ 
{Z^.  307),  Inf.  zu  b&idim. 

bftegol  Gefahr.  —  Nom.  cecÄ 
baegul  cdkCh  b^t  Oss.  II  6  {wenn 
cech  richtig  ergänzt  ist);  Gen.  do 
gabäil  bäiguil  Wb.  25^  {ad  capien- 
dam  praedam  Z*.  768) ;  Dat.  nf  ar 
ba^s  nach  ar  h&egul  TE.  13  Eg. 

bfteglaigim  III  ich  laufe  Ge- 
fahr. —  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  bse- 
glaiged  SC.  44. 

bies  Lust,  Laune;  baos  forni- 
cation,  caprice,  folly  O'R.  —  Dat. 
nf  ar  bAes  nach  ar  h&egul  TE. 
13  Eg.;  PI.  Dat.  is  dia  m-brigaib 
b&esaib  FB.  29. 

b&eth  einfältig;  rüde,  ignorant 
O'Don.  Suppl.;  bäith  idiota,  stultus 
Wh.  12d  (Z*.  30).—  Nom.  Füamnach 
bdeth  p.  132,  20;  diammbö-se  be^th 
2^jB.,24;  in  lacht  ba  baeth  immurro 
no  f&itbitis  imbe  SMart.  12;  Gen. 
fir  boith  Ml.  {Goid.^p.  20);  PI.  Nom. 
at   bs^tha   cialla  ban   SC.  45,  19; 


Gen.  idnu  buden  m-bs&th  SC.  31, 6; 
ar  apthaib  ban  m-beth  Klostemeub. 
Zauber  f.  6  {Bev.  CeU.  II  113). 

bAethir  FB.  88  Thorheit? 

b^sr  F.  Kampf.  —  Gen.  for  m- 
briatra  bägi  FB.  29;  lasin  cisgid 
baige  Fü.  Sept.  13  (i.  catha); -^cc. 
fri  bdig  SP.  Y  13;  asa  n-dena  baig 
Gl.  zu  Hy.  6,  18.  Nicht  tjerschieden 
von  bäg  Kampf  ist  toohi  auch  die 
Glosse  baghi  i.  gnim,  baghas  ar 
m-bagha  finda  {offenbar  Hy.  6,  17) 
O'Dav.  p.  61. 

bagair  minae  Ir.  Gl.  339. 

bai  brasi  FB.  30,  boi  brasse 
LU.  p.  125^,  2,  Name  für  eins  von 
Cucfmlinn's  Kunststücken  (cles8\ 
„sudden  death"  0^ Curry,  On  the 
Mann.  II  p.  372,  „stroke  of  quick- 
ness*^,  wahrscheinlich  dcufselbe  wie 
cleas  ÖS  ögaib  air  brais-bheim  ,/eat 
above  warriars  on  quick -siroW^ 
O'Beirne  Crowe  Siab.  ConctU.  p.438. 

bald  fond;  amal  mdthair  baid 
Three  Mir.  Hom.p.  122, 24;  Compos. 
a  bafd-mäthair  FB.  53. 

b&id  langewährend;  baidh 
durahle  (böan)  O'Dan.  Suppl  — 
Compar.bäidiufri  h\ia,dain  TE.9Eg. 

b&idim  ni  ich  tauche  unter, 
ertränke.  —  Praes.  Sg.  3  rtl. 
bädes  in'  der  GL  zu  trethan  Hy.  6,  u. 
—  Fut.  Sg.  3  b&idfid  p.  131,  m; 
bädfid  a  maith  a  n-olc  FA.  24 
(dflegfaid  LBr.).  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
CO  m-bäidfed  ocus  co  loiscfed 
p.  191,  17.  —  Pass,  Praet.  Sg.  3 
ro  bäided  FB.  69.  —  Inf  Dat. 
dia  badud  ocus  dia  formüchad  FÄ.  19; 
do  bädud  na  saiget  sin  intib  FA.  29; 
ar  loscud  ar  badnd  Hy.  7,  61. 

bäigim  III  ich  kämpfe;  rühme, 
praMe,  drohe?  —  Praes.  Sg.  1  nach 
nf  ara  m-baigiu  „every&ing  for 
which  I  contend'*  Fü.  Epü.  360; 
3  rel.  b4ges  arbaga  finna  Hy,  6,  i7 
(baghas  ar  m-bagha  finda  O'Dar. 
p.  61  baghi,  vgl.  bägim-se  b4ig  aird 
gella  LL.  54.  a.  2).  —  Conj.  Sg.  3 
cia  nos  baigea  SC.  40;  cia  not 
bagea  41.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
conid  chucom  bagthir  cach  n-delh 
söer  sochraid  eter  iallaib  ban  büag- 
nithi  Lü.  p.  124b,  i». 


bril 


383 


band 


hMprospet'ity  0'R.;good  O'Don. 
Suppl.  —  bat  CO  m-bail  Lg.  5,  13; 
CO  m-bail  i.  comaitbius  O'Don.  Suppl, 

hall  DO  Ml  i.  nrlabra  O'Dav.  p.  60. 

baile,  bale  M,  Ort.  —  Nom.  in 
bale . .  atbera-8u  frim-sa  dul . .  ragat- 
sa  SC.  39;  Gen.  ar  gnais  in  bale 
SC.  39;  Dat.  isin  baliu  irra  bammar 
SC.  34,  6;  FB.  66;  88;  isin  baile 
c^na  p.  39,  20;  i  n-oen  baile  Lg.  8; 
FA,  13.  —  bale,  mit  nachfolgendem 
Relativsatze j  da  wo:  bale  itaat 
ScM.  6;  bale  irrabe  FB.  43;  88; 
fiail  {für  baile)  hirra  bua  TE.  19; 
bale  na  bft  Lg.  9. 

baile  Hy.  6,  5? 

bainne  lac  Ir.  Gl.  9G6. 

baire  1.  b^s  Corm.  p.  24 ;  i.  brön 
ODav.  p.  57. 

bftire  ScM.  9,  „a  goal,  a  star- 
iing  po8t",  „a  game  at  hurling** 
O'Ä,  ein  Spiel,  das  sich  über  eine 
längere  Strecke  hinzog,  vgl.:  Do 
bbämairne  Fianna  Eirionn  agiis 
lad  ar  feadh  tri  l&  agus  tri  oidh- 
cheadb  ag  imirt  an  bÄire  {„playing 
the  goaV^  6  Gharbb-abhainn  na 
bh-Fiann,  risa  r&idbtear  Leamban, 
go  Crom-ghleann  na  bh-Fiann,  risa 
r&idbtear  Gleann  Fleisge,  agus  ni 
rugadmar  an  bäire  ar  a  ch^ile  Tor- 
Tuigh.  Dhiarm.  ed.  O'Grady  7).  118. 

baimeeli  zornig,  4?on  bara.  — 
Sg.  Nom.  ech  . .  bairnech  FB.  50 ; 
bairrnech  p.  310,  24;  is  baimecb 
mo  mettma  frit  LTJ.  p,  131,  is. 

b&lrtne,  b6irdne  „bardic  com^ 
Position"  0*Don.  Suppl.  —  Dat. 
dochoid  huaim-se  bi  tfr  Condacbt 
CO  m-bairtni  donaib  rfgaib  ,yWith 
a  hardism  for  the  Kings''  Goid.* 
jp.87;  PI. Nom.  bairtni  bindi  SP.Vie. 

baistiad  s.  baitsim. 

baitbes  Wirbel,  Gl  83  zu  ce- 
phale  Gild.  Ijor.  35;  in  baithis 
Gl.  zu  usque  ad  verticem  und.  85. 

baitbi  p.  140,  28? 

baithis  =  baptisma,  Taufe.  — 
Gen.  iar  tobuirt  baithis  duaib  Tir.  1; 
Dat.  cona  batbius  Hy.  7,  3;  Äce. 
dabert  baithis  du  Obrlmthunn  Tir.  13. 

baithiam  Lg.  17, 11  L.  mihi  erat? 
vgl.  me  mnc  mara  methas  tond, 
baithiam  anfud  milach  mend  Lü. 


p.  40*,  24  (Aid,  Ech.);  nach  Stokes, 
Rem.*  p.  55,  „a  storm  overwhel- 
med  me*'. 

baitsim  III  ich  taufe,  von 
baithis.  —  Praes.  Sg.  3  rel.  batses 
Hy.  3, 2.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  baitsed 
Hy.  2,  26.  —  Praet.  Sg.  3  baitzis-i 
baptizaHt  eum  Tir.  11.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  baitsed  p.  41,  1.  — 
Inf  00  baistiud  ind  anmo  sin  for 
a  atAatr  ScM.  12  H 

bale  stark;  i.  calma  no  trom 
Corm.  p.  59;  i.  tr6n  Fä.  Febr.  1.  — 
Dat.  ac  roinn  ro-bailc  ScM.  22.  e. 

—  Compos.  buille  balc-büadaF^.47; 
Hn  m-band  m-balcbuada  FB.  22. 

baleb^imneeh  stark  schlagend 
(von  balc-b^im)  FB.  50;  p.  3i0,  24. 

balebttllech  stark  schlagend 
(von  balc-bulle).  —  Voc.  a  balc- 
bullig  Breg  FB.  8. 

baleeh^imuech  stark  schrittig 
(von  balc-c6im)  p.  310,  24;  ball- 
ceimnech  FB.  50. 

ball  M.  membrum  Wb.  12^  (Z^.  222). 

ballan  Trinkgefäss;  a  poor 
man's  vessel  Corm.   Transl.  p.  25. 

—  Gen.  tabairt  in  ballain  do  Lctt. 
Hy.  2  Praef  (Goid.*  p.  93). 

ban-  für  ben  in  der  Composition. 

bftn  weiss;  exsanguis  SG.  67* 
(Z*.  776);  baan  martre  dlbum  mar- 
tyrium  Cam.  (,Z*.  1006).  —  Nom. 
Lg.  5,2;  bil  h&n  FB.  45;  Dat.  uass 
a  bän  bruinnechur  FB.  bl;p.  310, 32; 
PI  Gen.  ban  m-bän  TE.  9,  29. 

b6naim  II  ich  mache  weiss j 
bleiche.  —  Pass.  Praes.  Conj. 
PI.  3  na  banaitcr  fergnüsi  FB.  29. 

ban-chath  Hy.  5,  5,  Gl.  cath  na 
m-ban. 

b&n-chath  der  weisse  Kampf, 
r<7Z.bän-martre  Cod.  Cantar.  (Z^.  1006) 
Dat.  airitiu  ind  noeib  loib  iar  m-buaid 
ocus  hSinchaA  „thereception  ofthe  holy 
lob  after  victory  and  white  battle" 
Fei  Jun.  8  (Gl.  ni  dergmartra). 

ban-churi  die  Frauenschaar, 
die  Frauen  FB.  63. 

band,  bann  That;  i.  gniomh 
O'Cl  (Stokes,  Rem.*  p.  56).  — 
Sg.  Nom.  ro  bad  mör  in  band  LU. 
p.  115»,  22  (Siab.  Concul);  PI  Gen. 
Un  m-band  m-balcbuada  FB.  22; 


band- 


384 


bebe 


airig  aidbU  band  8cM.  21,  4i.  — 
Vgl,  bandach. 

band-y  bann-  für  ban-  vor  Con- 
soncmten, 

bandaeh,  bannaeh  thätig,tha' 
tenreich;  i.  gnimach  Gl.  zu  F61, 
Jun,  12.  —  Dazu  wohl  auch  bandach 
i.  sinnach  (Fuchs)  Corm,  Transl.p.  27. 

bann  i.  liathraid  (j,a  haU")  Corm, 
Transl.  p.  28. 

banna  Tropfen,  —  Sg,  Nom, 
Hy.  5,  88;  is  banna  ria  frais  ön 
FB,  52 ; .  banna  fola  FB,  27;  Acc, 
no  cor  fer  banne  p,  41,  se. 

banna  FB,  68,  4,  s.  bainne? 

banrignacht  Würde  einer 
Königin  der  Frauen  FB.  17. 

ban-seftl  Frauensperson,  — 
8g,  Nom,  Lg.  3;  banuscäl  SMart.  36; 
PI.  Nom,  banscala  servae  Wb.  10° 
{Z^,  854). 

ban-trebthaeh  F,  Wirthin,  — 
Sg,  Nom.  Hy.  5,  73;  Acc,  cusin 
m-bandtrebihaig  p,  48,  82. 

ban-trocht  die  Frauenschaar, 
die  Frauen.  —  8g,  Nom,  SC.  34, 7; 
35;  FB.  17;  banntracht  p,  145,  6; 
Gen.  bantrochta  FB,  65;  DcU.  do 
bantrocht  ülad  FB.  12;  17;  Acc, 
rfasin  m-bantrocbt  FB.  21;  PI,  Nom, 
banntrocta  TF.  15  Eg. ;  banntrach- 
ia  tbid, 

baptaist^Zo^.  baptista^y.  I,i6. 

bar  inquit  TE.  7  Eg,,  spätere 
Form  fwr  for,  or,  ol. 

bara  Zorn.  —  Sg,  Nom.  bara 
bledmaill  FB.  52;  Bat.  co  m-baraind 
FB,  46;  52  Eg.  (co  föirg  LU.).  — 
Vgl,  baimech. 

1.  bare  i.  leabar  {Buch)  O'Dav, 
p.  58. 

2.  bare  barca  (Bot)  Corm.  p.  17. 

3.  bÄre  „storm**,  bärcaim  „to 
break  ouf'  O'B.,  dazu  FB,  46? 

bÄrd M.Barde,  i.  fer  gan dliged 
foglama  acht  a  intlecht  fadesin; 
8.  longbard. 

bargen  Brot,  Kuchen;  Gl,  zu 
tortaide  FB.  68,  4.  —  Sg,  Gen.  fer 
d^nma  bairgine  vir  faciendi  panis 
SG.  184b  (^.  242);  PI,  Nom.  cethri 
bargein  (sie)  FB.  9;  Gen,  cöic 
fichit  bargen  FB.  9. 

barr  die  Spitze,  der  oberste  Theü 


einer  Sache,  Laub,  Haar;  Ol.  zu 
cassis,  Gl.  zu  frons,  frondia  SG.  67^, 
ll3b  (Z*.  41).  —  Sa.  Nom.  SC.  33,  i»; 
is  barr  sobarche  tolt  and  p.  132,  23; 
barr  oir  bias  fort  chind  p.  133, 13; 
barr  bude  fordotd  6as  gnuis  cor- 
corda  Echir,  Condl.  2;  D<xt.  for 
barr  cech  oen  chlüi  p,  191,  17.  — 
Vgl.  6n-barr  Wassersi^um  (ön 
WaiSser)  Corpi.  p.  18. 

bas  s.  bass* 

b&8  ^.  Tod;  mors  Wb.-  15* 
(Z».  222).  —  Nom.  Hy.  6,  s;  FJB.  79; 
bds  inill  Gl.  zu  Hy.  6,  15;  Gen. 
htdB  FA.  1;  27;  ar  näimdib  in  büs 
pe^en  c2ie  Todfeinde  Praef.  zu  Hy,  7; 
trascair  a  bäis  FB.  61;  Dat.  re 
m-bäs  dän  vor  seinem  Tode  Tir,  3; 
abbds  vom  Tode  Gl.  zu  Hy.  6,  5; 
Acc.  bds  Sy.  2,  69;  2!B.  8;  Ö«8. 1 7; 
ar  cech  n-ernbas  Hy.  6, 14;  PI.  Dat. 
0  b^aib  na  n-döine  n-ecraibdech 
SMart.  13. 

basgraire  „becUing  ihe  hands  to- 
geüher  in  lamentation'' ;  Gl.  zu  lam- 
comairt  O'Dav.  p.  103.  —  dognid 
gol  ocus  bascaire  amoZ  mddyiir 
baid  oc  cained  a  henmetc  Hiree 
Mir.  Hom.  p.  122,  24. 

bass,  bosB  F.  Hand,  Klaue, 
Huf;  palma  Ir.  Gl.  94.  —  Sg. 
Dat.  dorn  baiss  mit  meiner  Hand 
Oss.  1 10;  cona  baiss  Gl.  su  Hy.  5, 78; 
Acc.  fria  boiss  Hy.  5,  78;  PI.  Nom. 
boBsa  SC.  6 ;  Acc.  na  bassa  palmas 
Güd.  Lor.  Gl.  166;  adsoirg  a  bo8sa 
FB.  25  (vgl.  bos-argain  appiause 
0'B.)\  Du.  Acc.  eter  a  dl  bois 
FB.  82.  —  Compos.  bas-lethan 
hufbreit  FB.  47. 

bat!  FB.  68,  is,  zu  büt  „a  down" 

batoehu  TE.  13  Lü.  lies  ba  tochn. 

b^  F.  Weib;  i.  ben  ut  dicitnr 
b^bind  i.  ben  find  Gl.  zu  be  Hy.  4, 1; 
b6  chama  meretrix  O'Dav.  p.  56. 
—  Sg.  Nom.  Lg.  4,  »;  s;  11;  isi  be 
find  nis  dogair  p.  132,  s;  Voe.  a  be 
Lg.  5, 13;  a  bö  findp.  132,  »2;  p.  133,8. 

bebe  Perf.  mortuus  est,  anal 
n-oinect  rom-bebe  colinn  Crist  wie 
der  Leib  Christi  einmal  gestorben  ist 
Wb.  3b;  vgl.  Wi.  Gramm.  §  310.  — 
CO  m-beba  Hy.  2,  ss  (i.  co  a  bas). 


b^bind 


385 


ben 


b^bind  i.  ben  find  Gl.  zu  Hy.  4,  i, 

beC)  beee  klein,  wenig;  cid 
bec  cid  mar  ind  inducbäl  ö  dia 
sive  parva  est  sive  magna  gloria 
a  deo  SG,  2»  (^.  712).  —  Sg,  Nom, 
SeM,  18;  21,  s;  FB.  9;  is  bec  duit 
etorro  Idein  ist  dir  {der  Unterschied) 
zwt8(^hen  ihnen  CG.  7;  co  m-bo  marb 
acht  bec  so  dass  er  beinahe  todt 
war  SC.  8;  mil  m*bec  CC.  6;  is 
bec  di  mör  FÄ.  15;  lan-bec  14; 
Gen.  is  beicc  lim-sa  a  brlg  parvi 
mea  id  interest  Wb.  8^  (Z*.  712); 
F,  Inseo  bic®  Tir.  11;  fo  intamail 
na  hlubile  bicce  Ebreorum  Gl.  zu 
Hy.  2,  6;  Acc.  in  maccoem  m-becc 
p.  145,  14;  cdol  m-bec  einen  leisen 
Sang  8C.  7;  for  tech  m-becc  p.  144,  ö; 
F.  in  laidh  m-bicc  TE.  9;  an  bic 
w(Mrte  ein  Wenig  ScM.  9;  13;  tair  bic 
ille  kämm  her  ein  Wenig  8C.  33,  so; 
JPZ.  Nom.  F.  cniinn-üeco  rund  und 
klein  TE.  4  Eg.;  meic  becca  Gl. 
zu  Hy.  1,  40 ;  Gen  gleöir  gemma 
bec  TE.  3  Eg.  —  Compos.  Bec- 
foltach  CC.  7  Eg.,  Becaltach  LU. 

b^beim  III  ich  brülle,  blöke; 
beiced  i.  boguth  i.  guth  bo  Corm. 
Transl.  p.  145.  —  Praet.  JDep.  Sg.  3 
becestar  Lg.  3;  4,  i.  —  Part,  necesa. 
ba  b^icthi  plorandwm  erat  Wb.  1« 
{Z*.  19). 

bedgr  Sprung,  Bück,  Stoss; 
a  Start  O'B.  —  Acc.  focheird  bedg 
cuce  Lg.  9  ^beidg  Lc.) ;  foceird . . 
bedg  dadib  EC.  7.  —  Vgl  do-ro- 
bidc  jaculatus  est  Ml.  58<^. 

bedg^aeb  auffahrend,  sich 
bäumend;  i.  dian  bas  obann 
O'Dav.  p.  eO.  —  Sg.  Nom.  FB.  47. 

b^ini  N.  Schlag,  Schlagen, 
Inf.  zu  benim ;  ülisio,  offensio  Z^.  268. 
—  Nom.  beim  n-asciaing  FB.  86; 
b^im  CO  claidtttb  FB.  81;  Gen.  la 
tabatrt  beimen  do  FB.  89  Eg.\ 
Z>at.  Inf.  a  chend  do  beim  de 
SeM.  7 ;  FB.  76 ;  oc  böm  chonnaid 
p.  46, 22 ;  Acc.  b^im  FB.  38;  39;  81; 
bäim  din  claidtu5  FB.  57;  bäim 
dind  echfleisc  SC  8;  PI.  Nom. 
b^men  verbera   Wb.  17d  (Z«.  269). 

b^imneeb  Adj.  von  b^im;  scfatb 
brec    b^imnech    FB.    45;    naithir 


b^mnech  brecc  Hy.  5,  6,  „wounding** 
Stokes,  „vulnifer"  Z*.  811.  Oder 
etwa  in  dieser  Verbindung  mit  brec 
„gefleckt'^  O'Beilly  hat  für  Uim 
auch  die  Bedeutung  „stain,  spot". 

beius  s.  beos* 

beist,  peisty  mit  der  Nebenform 
biast,  F.  =  lat.  b  e  s  t  i  a ;  immer  von 
fabelhaften  Drachen  oder  wurmar- 
tigen Ungeheuern  gebraucht.  —  Sg. 
Nom.  in  beist  FB.  57;  Hy.  4  Praef; 
peist  FB.  85;  Gen.  na  bfasta  FB.  89; 
Dat.  don  pheist  FB.  83;  86;  Acc. 
imön  peist  FB.  86;  fehlerhaft  frissin 
m-biasta  F^.  57;  PZ.  iVbw».  böisti 
olca  malae  bestiae  Wb.  31b  (Z*.  251); 
tri  biasta  druidechta  FB.  57;  (rcn. 
i  m-brägtib  na  n-ocht  m- biast 
m-bruthach  FA.  22;  Dat.  oc  na 
biastaib  FB.  57;  JHy.  4  Praef-, 
Acc.  fri  biasta  l^J?.  58. 

b^l  M.  Lippe;  PI.  Lippen, 
Mund.  —  Sg.  Gen.  dochumm  a 
booil  CC.  5  Eg.',  Dat.  don  b^l  Gl. 
zu  labio  Güd.  Lor.  42;  PI.  Nom. 
beöil,  b^iuil  labia  Wb.  7d,  12<i 
(Z*.  19);  a  beöil  partardeirg  Lg.  4,  7; 
18, 14 ;  beil  ibid.  Eg.;  biuil  SC.  38, 9; 
Gen.  docham  a  b^l  CC.  b  Lü.\ 
Dat.  dia  bölaib,  ö  belaib  CC.  5; 
ar  b^alaibb  „before,  in  front;  in 
preference  to"  O'Don.  Gramm, 
p.  289;  ar  belaib  FB.  55;  59;  62; 
89;  TE.  12;  CC.  1  Eg.;  p.  310,  43; 
EC.  5;  ar  d6  belaib  vor  deinen 
Augen  FB.  74;  ScM.  9;  10;  Acc. 
bdolu  FB.  85;  inna  böolu  9;  79; 
for  a  beolu  /Scikf.  J6;  ina  beolo  17; 
foremdim  taimiud  for  beolu  siar 
atät  mo  glüne  „I  cannot  bend  for- 
ward,  for  backwards  ar  my  knees" 
{sagt  der  Teufel)  LL.  204.  b.  1 
{Goid.*  p.  180);  conda  tarla  for  a 
lethbeolu  uli  FB.  25.  —  Compos. 
bel-remur  FB.  37. 

b^lat  compitum  SG.  24»  (Z».  18). 

b^Ire  Sprache,  lingua  SG.  31*> 
{Z*.  18);  später  b^arla. 

beltene,  belltaine  d.r  1.  Mai 
Corm.  p.  6. 

ben  F.  Frau;  mulier,  femina 
Z^.  241;  in  der  Composition  ban-. 
—  Sg.  Nom.  ben  Lg.  1 ;  6 ;  ScM.  3 ; 
TE.  2;  5;  10;  CC.  3;  SC.  4;  5;  6; 

25 


benim 


386 


benn- 


14;    20;  34,  17;  is;    42;    FB.  18; 
20;  25;  p.  132,  9;  in  bean  p.  145, 11; 
in  Aen  p.  144,  le;  17;  ss;  in  uhen 
Lg.  1  Eg.;  für  i.  ban  Conculainn 
FB.  19  ist  zu  lesen  L  ban  {ohne 
Concul.)  mit  fünfzig  Fraiien,  ebenso 
17  {ohne  ocus);  Gen.  mnä  ScM.  3,  6 
TE.  2;  19;  SC.  20;  41;  42;  FB.  6 
25;  p.  144,  18;  mnae  TE.  17  £'^. 
Dat.  di  mnai  T£.  6  Eg.;  do  mnai 
13  XCr.;  cona  mnäijp.  40, 17;  FB.  21 
0  mnai  p.  311, 28;  dia  mnä.i  FB.  68 
89;  dommo  mnü  ITB.  87;  Äcc.  mnäi 
TJS;.  2;  3;  19;  SC.  6;  13;  FB.  12 
for  in  mnai  ScM.  3:  ein  mnäi  TE, 
2  Eg.;  frisin  mnäi  TJE?.  6  Lü.;FB 
21;  79;  p.  131,  si;  co  a  mnäi  SC.  6 
Foc.  a  ben  Lg.  9;  5C.  18;  41;  44, 5 
FB.  17;  19;  31;  a  Äen  2!E7.  9,  26 
PI  Nim.  mnÄ  SC.  4;  28;  37;  39 
40;  FA.  27;  29;  32;  FB.  25;  53 
6rcn.  ban  H'y.  7,  4«;  I/^.  10;  18,  12 
TE.  9,  17;  29;  SC.  16;  31,  1;  44,  11 
45,  u;  19;   FB.    11;    16;   17;  25 
Bat.  do  mn&ib  iS'cilf.  3,  ö;  SC.  5 
6 ;  44, 13 ;  for  mnäib  SC.  5 ;  di  mnaib 
FB.  17;  18;  19;  rfa  mnäib  FB.  68 
87 ;  89 ;  Acc.  im  na  mnd  aile  FB.  19 
eter  na   mnä  21;   frisna  mna  25 
Du.  Gen.  na  da  ban  aili  FB.  25 
Acc.  in  da  mnäi  SC.  8.  —  Compoa 
ban-chainte  Lg.  3;  -chath  Hy.  5,  6 
-ch^li  Ehefrau  COn.  3;  -comarchi 
Tret6crscÄii<jgf  SC.  14;  -churi  s.  6c- 
sondersy   -churiud   SC.   32;    -espa 
SC.  28;  -gleo  0«s.  II 3 ;  -gräd  fi'O.  30; 
-lendan   FB.    18;   -rigan   Königin 
der  Frauen  FB.  20   (davon  ban- 
rfgnacht  FB.  17);  -rüna  TE.  9,  le; 
-scal  s.  besonders  \  -tigema  Herrin 
Gl.  zu  Hy.  5,  26;  -trebtach  s.  be- 
sonders; -trocht  s.  besonders;  Ban- 
ülad    Gen.    PI.   der    ülsterfrauen 
FB.  21;  p.  311,  28. 

benaim,  benim  I  ich  schlage; 
ferio  Z*.  429.  —  Praes.  Sg,  3  benaid 
pulsat  Ml.  46d;  FA.  18;  p.  132,  le. 
—  Praes.  d.  Gewohnh.  Sg.  3  benand 
Gl.  zu  Oss.  III  9.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  m-benad  a  thul  cind  frisin 
c&thraig  FB.  88.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  ben  Gl.  zu  ros  m-bi  Hy.  5,  78; 
CO  m-ben  a  laim  de  ScM.  10  (co 
m-bert  H.)-^  messe  ra  ben  12;  benais 


Oss.  III  9  (benus  Ed.).  —  Ueber 
die  Prüf  erital formen  bentaiseom, 
bentatar  s.  Wi.  Gramm.  §  309.  — 
Perf.  (?)  Sg.  3  Oscur  ro  bi  a  lam 
dess  Oss.  I  4;  is  missi  ros  bf  dorn 
baiss  10;  ros  m-bi  Brigit  fria  boiss 
Hy.  5,  78  (i.  ros  briss  no  ro  benV, 
ni  ru  bi-m-sea  do  gae  SC.  41,  ,ymcht 
verwundet  mich  dein  Speer'*  Stokes, 
Beür.  VII  41;  vgl.  nachim  rind-ar- 
pai-se  quod  non  me  reppulit  Wb.  5» 
C^.  877),  Wi.  Gramm.  §  296,  und 
conjunctiv'futurische  Formen  dieser 
Art  ibid.  §  310  {dazu:  bithus  Cuchu- 
laind  immorro  inti  fffifes  lia  mnai 
C.  wird  den  tödten,  der  mit  seinem 
Weibe  schlafen  wird  LU.p.  127*,  S3). 

—  Pass.  Praes.  PI.  3  is  amiaid 
ro  bfth  Nöisiu  tria  mac  Fergusa 
Lg.  15;  ScM.  21,  3s;  ro  bith  mör 
läech  Oss.  II  9;  spätere  Form  ron 
benad  on  crithgalur  „was  stricken 
by  the  ague  SMart.  35.  —  Inf. 
s.  b4im. 

Bend  s.  benn. 

bendaehaim   II  lat.   benedico. 

—  Praes.  Sg:3  höre  non  bendacha- 
ni  quia  nos  benedicit  Wb.'  11*> 
{Z*.  434);  PI  1  bennachmait  Gl.  zu 
admunemar  Hy.  5,  98.  —  Imperat. 
Sg.  2  bennach  p.  40,  29.  —  S-praet. 
Sg.  3  bennachais  in  clarainech 
Hy.  5,  42;  p.  43,  21;  Gl.  9U  senta 
Hy.  5,  38.  —  Inf.  do  bennachad 
p.  40,  31. 

bendacht  :=  lat.  benedictio  Z*. 
264.  —  Nom.  bendacht  for . .  Hy. 
1,  49;  52;  53;  (benedacht  LHy.]; 
bennacht  Sy.  1,  50;  51;  5,  103;  im: 
b.  ort  TE.  9,  21;  üasum  Hy.  6,  4: 
Acc.  betr-siu  bennachtain  TE.  14; 
dobcrat  bennachtain  doAililIJP^.56. 
vgl.  doberat  maldactin  for  eich 
ferunt  maledictionem  super  quemvis 
Wb.  2»  (Z*.  629). 

bendachtnaeh  gesegnet.  —  PI. 
Dat.  dona  bennachtnachaib  FA.  L 

benn,  bend  Hörn,  Spitze; 
peak,  gable,  hörn  O'Don.  SuppL  — 
Dat.  for  benn  chroisse  „on  the  top 
of  a  cross*'  LcU.  Hy.  2  Praef. 
{Goid.^  p.  93). 

benn-,  bend-ehopar  „the  canical 
cap    of  a   round    tower**  O'Don. 


boo 


387 


boriin 


Suppl.  —  Dat.  for  bendchopar  ind 
aartige  p.  89,  17,  vgl.  a  beandcho- 
bhar  do  chloichtheach  Ardamacha 
supremum  tectum  titrris^rdmachae 
O'Don.  a.  a,  0. 

1.  be6,  Mu  lebendig;  vivtis  Z\ 
223.  —  Sg.  Nom.  beö  SC.  43 ;  duni 
beo  38,  4  (beö  JT.);  bith-,  bid-böo 
immortalis  Wb.  3b  (Z*.  865);  beo 
prädicativ  auch  beim  Plural:  diam- 
betis  beo  Oss.  II  4;  a  m-bitb  beö 
lebendig  zu  sein  FB.  77;  Gen.  mac 
De  bif  SMart.  2;  44;  cluas  nach  bi 
das  Ohr  eines  Lebendigen  Hy.  5,  24; 
Voc.  a  Dö  bi  o  Deus  vive  ML  carm.  1 
iZ*.  225);  PI.  Nom.  bi  SC.  25;  dö 
bithbi  SG.  39»;  bii  bithbi  die  ewigen 
Lebendigen  EC.  4;  bit  lia  ar  mairb 
oldäte  ar  m-bi  es  werden  von  uns 
mehr  Todte  als  Lebendige  sein 
FB.  5;  bft  lia  a  mairb  and  andate 
a  m-bi  FB,  21;  anders  roptar  lia 
ammairb  inna  m-beo  Oss,  I  8  {er- 
starrter Nom.  Sg.?);  Gen.  tlr  na 
m-beo  das  Land  der  Lebendigen 
p.  133,  16. 

2.  bc6  Leben.  —  Dat.  it  bin  in 
deinem  Leben  Hy.  2,  51 ;  asa  m-biu 
von  ihrem  Leben  aus  FA.  14;  for 
biu  Lg.  17,  11  Eg.  (?). 

beoaigim  III  ich  belebe;  Dep. 
Sg.  3  beoigidir  in  spirut  in  corp  vivifi- 
cat  spirüus  corpus  Wb.  13^  (Z*.  439). 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  beouigther 
it  is  revived,  renewed  O'Don.  Suppl.; 
Conj.  PZ.5  beoaigter  fri  oethu  SC.2b. 

1.  beöil  s.  Ul. 

2.  be6ll  Fett;  beoill   „fatness" 

O'B.;   ainm  duine  bis  a^flirg  ocus 

timairgeas  galur,  cona  bi  beeil  na 

süg  and  Gl.  zu  anforbracht  Corm. 

p.  3.    Vgl.  bracht. 

beos,  beus  Adv.  ferner ^  wei- 
terhin^ immer  fort,  immer 
noch;  acOiuc,  etiamnunc,  porro 
^.  614. —  asbert  liOeg  beös  weiter- 
hiti  sagte  Loeg  SC.  34;  41;  CC.  7 
LU.;  ructha  dan  beos  ind  aps^atl 
uli  femer  wurden  auch  alle  Apostel 
gebracht  FA.  2;  18;  ro  po  mo-de 
in  firt  sa  do  denam  and  beos  Gl. 
zu  Hy.  5,  75;  maraid  beos  es  bleibt 
immer  fort  SC.  33,  24;  in  comram 
do  thairisem  beus  den  Kampf  weiter 


fortzusetzen  ScM.  11;  12;  13;  14; 
beiuB  J^£.  78;  ro  bui  dan  ui  ali  acci 
beus  es  war  auch  noch  etwas  anderes 
dabei  TE.  2  Eg. ;  nach  mod  . .  beos 
so  oft  als  CC.  5  Eg.;  immer  fort 
SC.  8;  nis  frecart . .  beus  antwortete 
nicht  weiter  darauf  18. 

berbaim  11  ich  siede,  koche, 
schmelze.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3 
mani  bcrba  Gl.  zu  quod  nisi .  .  de- 
coxerit  Ml.  46«.  —  S-praet.  Sg.  2 
in  ro  berbais  ha^t  du  gekocht  p.  41, 12. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  is  les  ro 
berbad  or  ar  thus  i  n-hErlnn  von 
ihm  wurde  zuerst  Gold  in  Irland 
geschmolzen  On  the  Mann.  III  88. 

berim  I  ich  trage,  bringe, 
gebe,  nehme;  ich  gebäre.  — 
Praes.  Sg.  3  not  beir  fert  te  Wb.  6° 
(Z*.  430);  conos  beir  er  bringt  sie 

FA.  17;   18;    berid   riuth   for   set 

FB.  49;  p.  310,  9;  berid  . .  üadib 
er  nimmt  von  Urnen  FB.  65 ;  (bcraid 
FB,  21  lies  benaid);  berid  side  da 
laurcuiri  wirft  zwei  Füllen  CC.  3; 
berthi  für  berith-i  es  nimmt  ihn? 
p.  142,  23;  rel.  beres  na  slüagu  asa 
cund  welche  dieSchaaren  von  Sinnen 
bringt  SC.  34,  is;  bid  he  beras 
in  curadmir  der  wird  es  sein,  der 
den  Heldenantheil  davon  trägt 
FB.  76;  lin  m-band  m-balcbuadä 
beras  ar  iath  n-Ulad  FB.  22;  beras 
buille  balcbüada  47.  —  Conj.  Sg.  2 
manim  bera-su  latt  wewn  du  mich 
nicht  mit  dir  nimmst  Lg.d;  manim- 
bera  latt  ni  fogbdi  wenn  du  ihn 
nicht  mitbringst  Cod.  Boern.  {Goid.* 
p.  182).  —  Imper.  Sg.  2  beir-siu 
bennachtain  TE.  14  Eg.,  vgl.  doborat 
bennachtain  FB.  56;  beir  duit  in 
mac  nimm  das.  Kind  zu  dir  CC.  7. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  bered  anaill 
ScM.  1 ;  no  CO  berad  orm  . .  cluchi 
nicht  gewann  er  ein  Spiel  von  mvi''i 
SC.  45,  8.  —  T-praet.  Sg.  3  birt 
edoct  cu  Segöne  „he  gave  a  bequest 
to  S."  Tir.  15;  conda  bert  so  dass 
er  sie  trug  p.  131,  2;  co  m-bert  do 
süil  as  do  chind  so  da^s  ei'  dein 
Auge  aus  deinem  Kopf  nahm 
ScM.  11;  bert  lais  brachte  mit  sich 
SC.  35:  birt  i.  rucastar  gebar  CC  3;  6; 
bert  mac   CCn.  6;    cotom   bert-sa 

25* 


bema 


388 


bös 


FB.  22.  —  Fui,  Sg.  2  anl  nom-bera 
latt  FB.  59;  PI.  1  ni  b^ram  Wh.  29b 
(Z».  452).  —  Fut.  See.  PI  3  ni  bertais 
buaid  dfb  nicht  würden  sie  den 
Sieg  über  sie  davon  tragen  Lg.  8, 
b^rdafs  Eg.  —  T-fut.  PI  3  bertait 
in  coin  sie  werden  den  Hund  davon 
tragen  8cM.  i;  bertait  ascada  »ie 
sollen  Geschenke  bringen  ibid.;  vgl. 
Wi.  Gramm.  §  308.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  berair  ass  iarom  SC.  9;  iss 
ed  berair  a  n-firinn  TE.  9,  28  {wird 
gesagt?);  conid  cruth  buidech  berar 
üaim  FB.  22,  beror  Eg. ;  PI  3  her- 
tair  suas  FA.  28,  bcrthar  LBr.; 
iar  sudiu  berthar  i  tigi  FB.  54.  — 
Conj.  oder  Imperat.  Sg.  3  berar 
imchomarc  feratur  sälutatio  Wb.  7^ 
(Z*.  474);  berur  do  glun  Ferguso 
p,  142, 17;  nom  berar . .  dorn  sergligu 
SC.  9.  —  Praes.  sec.  co  m-bertai 
di  suidiu  fo  a  broind  p.  131,  t^i^ 
tan  bcrta  in  mac  CC.  7  LU.  — 
Fut.  Sg.  3  manip  do  Ghonchobar 
berthair  ScM.  3,  ii ;  berthair  lim-sa 
ind  ingen  imbarach  Lg.  6  {hevd&r  Eg.); 
PI.  3  hSrtAii  FA.  34,  berthar  LBr.; 
bertair . .  do  pburt  bethad  24,  berthar 
LBr.  —  Inf.  Nom.  mo  breith  don 
Teti  Brie  SC.  9 ;  mo  breith  latt  do 
Emain  Macha  ScM.  20;  Dat.  enech 
cöicid  do  brith  FB.  94;  iar  m-breith 
a  täsca  do  Löegairi  leis  nachdem 
L.  die  Kunde  davon  mitgebracht 
hatte  FB.  70;  iarna  breth  do  Midir 
inn  TE.  18  Eg. 

berna  Kluft;  b^ama  „a  gap" 
O'B.;  bernd  ThreeMIr.  Hom.p.  36, 18. 
—  Sg.  Acc.  dar  Bernaid  (Berrnatd 
Eg.)  na  Forairi  FB.  36;  PI.  Dat. 
dar  bemadaib  70;  Äcc.  tar  bernai 
ibid.  Eg.;  dar  bema  Gl.  zu  FB.  68, 19. 

im-bernai  ScM.  13?  vielleicht  zu 
bearran  „gall,  grief,  pain^*  O^B. 

berraim  II  ich  scheere;  Rev. 
Celt.  II  p.  197,  2  ff.  —  S'praet. 
Act.  Sg.  3  berrsi  für  berris-i  to- 
tondit  eum  Tir.  11;  S-praet,  Dep. 
Sg.  3  ro  bearrastar  Bev.  Celt.  II 
p»  197,  8.  —  Inf.  Nom.  ro  furaileth 
ar  mac  bantrebthaigi . . .  a  bearrad 
Bev.  Celt.  II p.  197,  i;  Gen.  dentar 
trial  mo  berrtha-sa  „let  a  triäl  be 
made  to  tonsure  me"  Hy.  2  Praef.; 


Dat.  dum  berrad-sa  mich  zu  scheeren 
Tir.  11;  du  a  berrad  ibid. 

berran  „gall,  grief,  pain*'  0'B.j 
s.  bernai. 

bertaigrim  III  ich  schwinge, 
schüttele;  vgl.  bertnaigim.  — 
Praes.  Dep.  Sg.  3  rom-bertaigedar 
er  schüttelte  sich  ScM.  4;  rod  m- 
bertaigedar  15.  —  S-praet.  PI.  3  ro 
bertaigset  vibraverunt,  tela  Ml.  26^: 
Dep.  8g.  3  rom-bertaigestar  (rot 
m-bertaicestar  H.)  ScM.  15. 

berth&n  Lg.  17,  ss,  wenn  rm 
0' Curry  richtig  mä  „Primmed  one^' 
übersetzt,  dann  wohl  berrthin  su 
ergänzen,  zu  berrtha  tonsus, 

bertnaigrim  HI  ich  schwinge^ 
schüttele;  vgl.  bertaigim.  —  Praes. 
Conj.  PI.  3  na  ro  bertnaiget  ut 
non . .  vibrent  (jaeula)  Gl.  zu  Güd. 
Lor.  34.  —  Dep.  Sg.  3  nos  fuas- 
naither  im  Coinculatvkf  and-6u2e.. 
ocus  nos  bertnaigedar  L  ü.  p.  127*^27. 

b^s  M.  Sitte,  Gewohnheit; 
Plur.  customs,  d.  i.  1)  SitteK. 
2)  Steuern.  —  Sg.  Nom.  is  bdan 
in  bes  SC.  33,  24;  ar  is  ^  b^s  ind 
fir  se  marbad  a  öeged  Hy.  4  Praef.: 
ar  is . .  bös  döib  dofurcbat  nad  Icc&t 
FB.  29;  b&  bös  löu-som  es  war 
Sitte  bei  ihnen  CC.  1;  p.  143,  7; 
SC.  2;  is  bes  diiib-si  in  far  n- 
Ultaib  ihr  habt  die  Sitte  bei  eudi 
in  Ulster  ScM.  9;  PI  Nom.  1)  bfesi, 
bösse,  besä  mores  Z*.  240;  2)  co 
fessta  a  ciso  ocus  a  m-besa  lais 
TE.  2  Eg.;  co  filet  a  m-bäsa  ocus 
a  n-däna  uli  lim-sa  Lü.  p.  123^  &: 
Gen.  2)  fri  commas  a  m-besa  TE. 
2  Lü.  —  S.  so-bessach. 

bös  gewiss,  sicher;  i.  derb  H.  3. 
18,  p.  51^,  certairdy  Stokes  Rem* 
p.  59.  —  böss  rlsat  ade  Wb.  ö'» 
(adhuc  Z*.  350);  cid  hö  mo  din 
dan,  bes  cot  midfider  cacha  bö  dim 
airddi  FB.  92;  bes  ni  pe  nessu  öc 
do  suiditi  oldäs  dait-siu  94;  mad 
fir  con  fir  bes  nip  cath  SC  38,  kk 
cia  beth  ol  Patratcc  bes  ni  ba  hiil 
dö  quod  diximus  Hy.  2  Praef.;  bes 
atetha  a  n-adcobrai  TE.  10  Eg.; 
in  cath  tothöet  bess  nln  ortar  tairis 
FB.  53;  bös  ni  lim  lamathair  SC.  Üh 
bös  ni  päd  rith  lat-su  mo  lecan-sa  41; 


b^t 


389 


bü 


diammad  chara  dam  cose . .  bes  at- 
coad  cen  a  slnag  11,  s;  bes..no 
con  ferr  (.nochan  fearr  H.)  in  ben 
dia  lenai  43;  arcnr  anfis  fir  hi  ceö, 
bes  nan  arlaid  duni  beo  SSj  4;  bes 
is  cuice  forobart  in.  ben  p.  132,  12. 

Mt  „a  deed;  evtl,  injury,  hurt" 
O'R.  —  Sg.  Nom.  mör  in  b^t 
Lg.  18,  7  {vgl.  is  mör  an  b^ad 
„tt  w  a  great  pity"  O'R.};  cech 
baegnl  c&ch  b^t  Oss.  II  5;  in  buaid 
dorignius  no  in  bct  SC.  38,  8. 

betha  FB,  24  Eg.,  Gen.  Sg.  zu 
1.  bith? 

bethamain  SC,  25? 

bethamnas  „food,  provisions** 
O'Don,  Suppl. 

bethir  Bär?  beithir  hear  O'R. 

—  Voc.  a  betbir  breöderg  FB.  8. 
bethu,  beothu,  beothoüf.  Lehen; 

Vita  Z*.  255;  betha  vita  Ir.  Gl  113. 

—  Sg.  Nom.  bethu  TE.  12;  betha 
SMart.  42;  Gen.  dibad  bethatb 
che  i.  indbas  in  domuin  chentar 
„profit  of  ihi8  world''  Ey.  5,  22; 
drochet  bethad  „a  hridge  of  life" 
Hy.  6,  4;  do  phurt  bethad  nach 
dem  Hafen  des  Lehens  FA.  24;  33; 
fö  chnind  betbad  unter  dem  Baume 
des  Ld>€n8  FA.  33;  Bat.  i  m-bethaid 
im  Lehen  Hy.  1  Tra^f.\  c6in  bemmit- 
ni  i  m-bethaid  so  lange  als  wir  am 
Lehen  sind  Lg.  10;  cein  ro  m-böi 
ina  bethaid  FB.  79;  F^.  32;  at- 
chondairc  eat  i  m-bethaid  er  sah 
sie  am  Lehen  Hy.  4  Fraef.\  do 
bethu  zum  Lehen  Hy.  2,  18;  34;  36; 
ni  raga  ass  . . .  indiu  i  m-bethu  du 
wirst  heute  nicht  lehendig  heraus- 
Jcommen  SC.  14  (beatha  H.\  i  m-bith- 
bethu  im  ewigen  Lehen  Hy.  1,  46; 
Acc.  bethaid  SMart.  20;  TE.  14  Lü. 

bi  i.  tairsech  O'Dav.  p.  57. 

bf  i.  tairisem,  ut  est:  forcor 
macdach ta  go  roibh  ina  bf  bruinne, 
i.  go  roibi  no  go  tairisinn  a  mac  ina 
bminne  O'Dav.p.ül.  Ä>rÄer  brüch- 
tis  bf  acroith  innallaili  CC.  6  Lü.? 

ro  bf,  bi,  bith,  bith  s.  benim. 

biad  N.  Nahrung,  Speise; 
rictus  Z*.  223;  eibus  Ir.  Gl.  477. 
—  Sg.  Nom.  biad  {zweisilhig) 
Lg.  17,  12;  ScM.  3;  6;  lind  ocus 
biad  ScM.  4;  FB.  16;  53;  63;  7Ü; 


dusn-ig  biad  ocus  deog  CC.  3  Eg.\ 
Gen.  biith  Wh.  9b;  biid  CC.  3  Lü.; 
bid  FB.  14;  p.  311  Anh.  V  12; 
TE.  11  Lü.;  ßaithech  bid  ocus 
cotulta  FB.  32 ;  Hy.  1  Praef ;  Bat. 
nos  förfed  do  biud  „would  suffice 
tigern  with  food"  FA.  13;  a  sdith 
do  biud  na  chotlui  Lg.  17;  a  tmcor 
do  lind  ocus  do  biud  FB.  4;  nach 
dem  Comparatio:  ba  millsiu  cac^ 
biud  süsser  war  als  jede  Speise  17, 16; 
Acc.  biad  Lg.^U;  FB.  31;  57;  cen 
brat  cen  biad  CC.  3  Lü.;  cen  dig 
cen  biad  SC.  47. 
biail  F.  Beil;  securis  Z\  250. 

—  Sg.  Nom.  biäil  FB.  76;  91;  Mal 
FB.  11;  Gen.  beili  O'Bon.  Suppl.; 
Bat.  b^im  da  biäil  einen  ScMag 
mit  seinem  Beüe  FB.  77;  Acc.  in 
m-bial  FB.  78. 

biataeb  M.  Landwirth.  — 
Pix  Bat.  ettr  briugadaib  ocus  bia- 
tachaib  ülad  Lü.  p.  123»»,  2».  Vgl. 
O'Grady,  Torr.  Bhiarm.  p.  170: 
„These  were  the  two  kinds  of 
farmers  of  the  ancient  Irish.  The 
former,  which  were  the  most  nu- 
merous,  held  their  land  suhject  to 
a  rent,  the  latter  (biatach)  rentfree; 
in  return  for  which  they  were  hound 
to  entertain  travellers,  and  the  sol- 
diers  of  their  chief  on  the  march." 

biathaim  II  ich  ernähre;  vgl. 
ar-biathim  lacto,  nutrio  Z*.  434.  — 
Sg.  1  nus  biathaim  CC.  p.  141, 26.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  da  biathad 
p.  131,  12.  —  Imperat.  Sg.  3  rom- 
biathadf  es  soll  ihn  ernähren  CC. 
p.  142,  16.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  biata  {für  biath-ta)  ScM.  5, 
biato  H.  ~  Inf.  Bat.  dia  biathad 
zu  seiner  Nahrung  ScM.  22,  2;  do 
biathad  Ulad  p.  311  Anh.  V  2;  do 
1  biathad  bocht  Gl.  zu  Hy.  5,  26; 
Acc.  CO  a  biathad  ScM.  5. 

biasta  s.  b^ist. 

biastaide  voU  von  Ungeheuern. 

—  PI.  Nom.  locha . .  biastaide  FA.  30. 
bil  i.  inill  Gl.  zu  adbail  Hy.  4,  7. 
bil  i.  maith  no  soinmech  Ö'Bav. 

p.  56.  Vgl.  bail.  —  i.  olc  ihid.  — 
i.  slän  ihid. 

bil  Rand,  Reifen.  —  Sg.  Nom. 
bil  FB.  53;  bil  bin  flndruini  FB.  45; 


bile 


390 


bin 


bil  cbondüail  cr^damai  FA,  47; 
Dat.  sciath  .  .  .  co  m-bil  findruine 
SC.  37, 16;  finden  co  m-bil  öir  buidi 
Lg.  18,  %i\  Acc.  bil  fri  bil  Rand 
an  Band  FB.  53. 

bile  y,any  ancient  free  growing 
orer  a  holy  well  or  in  a  fort** 
O'Bon.  Suppl.  —  Fl.  Nom.  tri 
bile  SC.  33,  15;  Dat.  co  m-bilib 
p.  132,  20.  —  Hierher  auch  dos 
bili  mör  FB.  91? 

bind,  binn  melodisch,  süss. — 
Sg.  Nom.  ceol  bind  Lg.  17,  26;  ba 
bind  a  n-andord  Lg.  8;  cen  duini 
bad  bind  labra  SC  29,  24;  PI.  Notn. 
bairtni  bindi  SP.  V  le;  cid  binni 
lib  . . .  cuslennaig  Lg.  17,  17  L.  — 
Compar.  bindiu  sonorius  Z*.  275; 
binniu  Lg.  17,  20;  2s;  bindi  Lg.  17,  20 
Eg.;  binde  FA.  2  LBr.\  binnithir 
cach  ceöl  FA.  2;  14;  ilcheölii  FA.  10. 

—  Superl.  binnim  Lg.  17, 17  Eg.;  isEg. 
binde,    binne    F.    Wohllaut, 

Harmonie.  —  Sg.  co  m-binne 
cheöil  FA.  13. 

bindiuR  M.  sonoritas,  euphonia 
Z^.  788.  —  Gen.  büaid  bindisso 
8.  büaid;  Dat.  on  bindius  Gl.  zu 
a  symphonia  Corm.  Tränst,  p.  163 
timpan;  for  binnius  canair  (ymnus) 
,yit  is  to  a  melody  it  is  8%ing**  Lat. 
Hy.  V  Praef. 

bir  Stachelj  Spiess.  —  PI. 
Gen.  inna  m-bir  Gl.  152  zu  Gild. 
Lor.  54  siidum  {sudum  clavos). 

biraeh  mit  einer  Spitze,  einem 
Hörn  vei'sehen;  „sharp-painted, 
horned*'  O^B.;  vcßl.  berach,  birdae 
veruius  SG.  60*  {Z^.  54).  —  PI.  Nom. 
da  ech  . .  biruich  FB.  45;  p.  310, 14. 

biror  Wasserkre^se;  nastur- 
tium  Ir.  Gl.  184.  —  Sg.  Gen.  biroir 
Bev.  Celt.  II  199. 

1.  bith  M.  Welt;  mundus  Z*.  238. 

—  Sg.  Dat.  isin  bith  FA.  6  (for 
bith  LBr.;  SC.  1;  fon  bith  Hy.  5, 30; 
Acc.  bith  Hy.  5,  1  (i.  in  bith);  94; 
in  m-bith  m-bras  SC.  29,  s;  fon 
m-bith  Hy.  1,  e;  FA.  10;  14;  tri 
bith  sfr  FA.  34;  PI.  Gen.  tria  bithu 
na  m-betha  „through  the  ages  of 
ages"  FA.  6;  Acc.  isna  bithu  in 
saecula  Wb.  4c;  tria  bithu  ,yfor 
ever*'  FA.  7;    14;  26;    tria   bithu 


sfr  „for  ever''  FA.  13;  19;  24; 
26;  30;  34. 

2.  bith,  bid  Adv.,  tote got.  aiv,  im- 
mer, vgl.  Z^.  656,  665.  —  bid  at  mar- 
thanaig  „ever  ar  ihey  living'*  FA.  6. 

—  bith-appraind  Interject.  ewig 
Schade!  SC.  14.  —  bith-beo  semper 
vivus  Z*.  865,  davon  das  Denomi- 
nativum  bithbcoaigim  Pass.  Praes. 
PI.  3  bfbeoaigt^  SC.  25;  vgl.  beo- 
aigim.  —  bith-bethu  das  ewige 
Lehen  Hy.  1,  4«.  —  a  bith-chlöisi 
sie  immer  zu  hören  Lg.  17,  26.  — 
bith-äaith  (laith  ,Ms^)  das  cKtgt 
Beich  Hy.  4,  2.  —  do  biih-gr&  so- 
viel als  do  gros  Continus  SC.  33,  24. 

—  bith-lan  immer  voU  SC.  33,  24. 

—  bith-maith  immer  gut  Hy.  4,  1. 
fo  bith    1)  wegen;   sub   causa, 

causa,  propter  Z^.  659;  2)  weil; 
quia  Z^.  708.  —  1)  fo  bith  na  mni 
SC  20.  —  2)  fö  bith  ar  deswegen 
weil  SC.  22;  fo  bith  rom-boi  prop- 
terea  quod  p.  31 L  S4;  fo  bith  ba 
haiti  dö  weil  SC.  3;  fo  bith  nf  ro 
derg  FB.  79;  fo  bith  när  bu  FB.  90. 

fu  bithin  1)  wegen;  propter 
Z\  659,  2)  weil.  —  1)  fo  bithin 
faitsine  Gathbad  wegen  Lg.  9  Lc. 
Eg.  —  2)  fö  bithin  ro  charas  weil 
T'E  5  Eg. 

bin  ich  bin,  werde;  exsto,  fio, 
versor  Z^.  491;  hat  zwei  Beihen 
i^on  Formen:  1)  Formen  mü  i 
Jll  Conj.)  in  der  volleren  Bedeutung 
exstare,  versari,  2)  Formen  mit  a 
(I.    Conj.?)    als   blosse    Copula.   — 

Praes.  Ind.  1)  Sg.  3  abs.  bith 
a  menma-sam  fri  sciigg  sein  Sinn 
ist  auf  die  Jagd  gerietet  SP.  II  2: 
dr  bid  Cris*  i  persaind  cecÄ  bocht 
iressach  p.  40,  la;  ar  nad  fidir 
bannscalui  cid  fo  bruinnin  bith 
Lg.  3  Eg.;  ba  sf  m^it  a  fothraind 
.  .SLinal  bid  fothrond  coecat  carpa/ 
dothisad  and  FB..  20;  85;  Lg.  9 
(oder  Praes,  sec.7);  conjunct  ZDara 
. .  ina  m-b  f  aidde  ocus  aittreb  dia- 
bail  FA.  30;  is  and  nad  bf  mui 
na  t&ip.  132,  14;  ni  bf  iarn-üaraib 
no  bf  d  sorcc  I>6  occi  Gl.  zu  Hy.  5,  «i ; 
rel.  conid  samlaid  ro  m-böi  cach 
öen  duine  isind  lis  sunal  bis  curcas 
fri  sruth  FB.  44;  Liban.-bis  for 


hin 


391 


b{a 


deis  Labrada  SC.  11,  3;  Gl,  zu 
Hy,  5,  56;  PI.  1  0  rn  biam  . .  innar 
tegdais  SP.  II  5;  i  m-biim  hi  n- 
gaasacht  Gl.  zu  Hy,  6,  3;  ^  ocus 
bilt  aräide  illazai  und  sie  leben 
trotzdem  in  Schwelgerei  FA.  27; 
bale  na  bit  tairb  Lg.  9;  rel.  air- 
chinnig  . .  bite  ob  inchaib  martra 
nannäeb  J^^.  25;  amal  bite  da 
cholba  i  n-domun  Gl.  zu  Hy.  4,  9. 
—  2)  bä,  ba  wird  in  der  Gramm. 
Cdt.  nur  im  Conj.  und  Fut.  auf- 
geführt, könnte  aber  it^  folgenden 
Stellen  (ds  Ind-  Praes.  aufgefasst 
werden,  namentlich  scheint  ni  bd 
das  Negative  zu  is  zu  sein  {vgl.  auch 
ni  pa  dflesB  duit  ani  hitäi  non  est 
proprium  tibi  id  in  quo  es  Wb.  5*>, 
Z\  488):  Sg.  1  ni  pam  sldn-sa . , 
conid  n-accur  saide  Lg.  7  {oder 
Fut.?);  2  bid  at  ail  hi  cein  bat 
b^o  du  wirst  mir  lieb  sein,  so  lange 
du  lebendig  bist  SC.  7  (oder  Fut.  ?); 
3  nl  bd  breth  in  breth  rucad  and, 
ocus  ni  bä  lat  in  curathmir  nicht 
ist  ein  Urtheil  das  ürtheil,  das 
dort  gegeben  wurde,  und  nicht 
kommt  der  Heldentlieü  dir  zu  FB.  74 
{oder  Conj.?  Fut.?);  „is  lim-sa  in 
cauradmir"  . .  „ni  bä  lat"  FB.  73; 
ni  ba  la  nechtar  de  ibid.;  ni  hi 
fir  Bin  FB.  14;  41 ;  ni  ba  fir . .  Cet 
do  raind  na  macce  ar  ar  m-belaib 
es  ist  nicht  richtig  ScM.  9;  10;  11 
{oder  Conj.:  das  soll  nicht  waJir 
sein?);  indeo  .  .  ni  ba  dirsann  in 
galnr  Bin  TE.  7  Eg.;  8  Eg.;  ni 
bi  sön  12  LU.;  ni  ba  tochuiriuth 
drochcarat  det-si  ön  ani  sein  TE. 
5  Eg.  {oder  Fut.?);  ni  ba  si  nod 
n-ebela . .  is  messe  nod  n-ailfea  CC. 
7  LU.;  ni  bä  nech  bas  ferr  nod 
gläfe  em  . .  atai-siu  FB.  56.  Hierzu 
gehört  bas  als  Relativform:  läech 
bas  dech  Hb  do  Ultat5  damb^raid 
d6  der  nach  eurer  Meinung  der 
beste  Held  ist,  dem  gebt  denselben 
FB.  13;  da  ech  bas  ferr  la  Gon- 
nacbta  ScM.  2;  ni  bä,  nech  bas 
ferr  FB.  56;  cia  beth  nech  bas 
chalmn  and  FB.  89;  no  con  faice- 
bat  a  ölnaig  bas  mö  do  buaib  na 
do  thir  ScM.  3,  u;  acht  namma 
bid  mö   bas   losend   don  tig  oldds 


bas  suillse  don  tegluch  FB.  92; 
in  tan  . .  bas  ürlam  taishenad  inna 
flede  .  .  erged  do  ara-so  13;  cein 
bus  beo  so  lange  er  am  Leben  ist 
TE.  8  Eg.;  is  cian  bus  caman 
TE.  9,  18  Eg.  {oder  Fut.?}.  — 

Conjunctiv  1)  emphatisch: 
Sg.  1  ni  beomm  din  i  cummaid 
imm  oenboin  ,,!  am  not  to  be 
slighted  with  a  Single  cow"  Stokes, 
Three  Mir.  Hom.  p.  78.  —  3  ab- 
solut ma  beith  nech  bes  maith 
diib  „if  there  be  any  one  of  them 
who  is  good^'  Tir.  3;  cia  beith 
mag  es  auch  sein  Lg.  10;  cia  beith 
d*feabns  na  sine  TE.  9,  4  Eg.;  dia 
m-beth  ar  sluagaib  ban  m-bän  nech 
no  beith  iccotöcrad  TE.  9,  '29  Eg.; 
conjunct  ro  b^  bennacht  Brigte 
fair  Hy.  5,  103;  ci  p4  aird  do  airdib 
in  domain  tra  i  m-beth  Gurui  FB.  00; 
c6  bö  uab-si  comallas  frim-sa  h^, 
bid  he  boras  in  curadmir  FB.  76; 
cip^  FB.  94;  bes  cotmidfider  cacha 
b^  dim  airddi  FB.  92;  dfa  m-b^ 
nech  occd  sirfegad  FA.  10;  mani 
p6  wenn  {ein  solcher)  nicht  vor- 
handen ist  Tir.  3;  uair  uachat 
fil-siu  fein  hi  cutrummus  fri  öcu 
Vlad,  cona  be  do  ben  hi  cutru- 
mmus  fri  a  mnä  FB.  62;  PI.  1 
absolut  cia  beimmi  amiif  nach  rö, 
ni  derban  cäch  a  chele  SP.  II  is; 
conjunct  TO  bem  occa  i  m-bibethaid 
Hy.  1,  86;  robbem  45;  PI.  3  absolut 
cia  beit  uait  i  n-etercein  SC.  45,  is; 
conjufict  ro  bet  maccain  flatha  T>6 
hi  timchuairt  na  scule  se  es  sollen 
die  Finglein  diese  Schule  scfmtzend 
umgeben  Hy.  1,  40;  4,  11;  5,  90;  96; 
forden  itge  Brigte  b^t  5,  89  {Gl.  ro 
bet,  s.  itge);  bennacht  Brigte  ocus 
Dö  forden  rabat  immalle  104;  dia 
m-bad  h^  Gonall  chena,  fris  m-bdt 
crechta  SC.  29,  7  2)  als  blosse 
Copula:  Sg.  2  conjunct  ni  pd 
mithomtinach,  ni  pa  frithenech,  ni 
ba  torba  SC.  26;  bd  tu  theis  isa 
tech  ar  thus  FB.  17;  bdt  umal, 
seichmech,  bat  cumnech,  'gasmar 
SC.  26;  nibbdt  ecal  SC.  25;  ni  bdt 
athboingid  SC  26;  ni  bat  dergnat, 
ilfurig  SC.  25;  ni  bat  comromach 
SC.  26;  ni  pdt  tairne  SC.  25;  ni 


bfu 


392 


hin 


pat  üarcraidech  SC.  26;  nir  bat 
taerrechtacb,  dlscir  SC.  25;  nir  bat 
scelacb,  lese,  roescid  SC.  26;  ar 
na  bat  miscnech,  doescair;  ar  nar 
bat  aitbrech,  meirb  SC.  26;  atral 
CO  ro  pat  mor  SC.  28;  doroimle 
cor  bat  cötach  c^tbliadnach  ar  bä- 
laib  öc  n-Vlad  FB.  59;  62;  Sg.  3 
conjunct  ni  ba  catb  co  n-gaisciud 
nicht  soll  es  sein  ein  Kampf  mit 
Waffen  FB.  21 ;  nom  berar  . .  don 
Teti  Bricc,  na  bd  do  Dün  Imrith 
SC.  9;  rop  dftiu  dün,  rop  snadud 
er  sei  uns  ein  Schutz  Hy.  1,  i5;  le; 
2o;  34;  41 ;  5,  97;  99;  6,  19;  8s;  manib 
lor  lat  wenn  es  dir  nicht  gewug  ist 
TE.  10,  9  Eg;  manip  do  Chon- 
chobar  berthair  ScM.  3,  11;  cid 
nab  sin  warum  soll  es  nicht  sein 
FB.  22;  cid  nabb  sin  23;  co  rop 
si  ceta  the  dass  sie  es  sei,  die 
zuerst  gelte  FB.  62;  mani  dirgi-siu 
CO  rop  cöir  27;  nadip  rubecc  nadip 
romar  nicht  sei  zu  Mein,  nicht  sei 
zu  gross  Tir.  11.  — 

Imperativ  1)  emphatisch: 
Sg.  2  bf  i  foss  ,yStay  here"  Lat. 
Hy.  Praef.  X.;  Sg.  3  ni  ba  catk 
CO  n-gaisciu<2  . .  acbt  bid  cath  co 
m-briathrai&  sondern  es  soll  ein 
Kampf  mit  Worten  sein  FB.  21; 
drochot  bethad  bid  fssum  Hy.  6,  4; 
rom  bith  oroit  let  Hy.  6,  83.  — 
2)  als  blosse  Copula:  Sg.  3  bäd 
and  sin  tadbae  dann  soll  es  sein, 
dass  du  zeigest  FB.  59;  bad  maith 
dun  . .  ocus  dona  baigedaib  ScM.  4 ; 
bad  maith  lat  do  menma  SC.  20; 
nä  bad  olc  do  menma  SC.  6.  — 

Praesens  secundarium  a)  in 
der  Bedeutung  des  Imperfects, 
1)  emphatisch:  Sg.  3  cäin  no 
biid  Hy.  5,  9  Gl.  zu  cain  bai;  a 
tech  i  m-bith  Ailill  ina  galur  das 
Haus  in  welchem  Ä.  krank  lag 
TE.  9  LU.;  bith  dia  ceiliu  cen 
chotlud  ScM.  3,  4;  cöin  no  bith 
£tä,in  isin  magin  sin,  no  bith  som 
ocd  descin  so  lange  E.  an  dem 
Platze  war,  blickte  er  sie  fortwährend 
an  ibid.;  ni  bid  clad  na  hairbi  na 
caissle  im  thir  CC.  2  Lü.;  co  m-bo 
fodcrc  dö  ani  no  bid  isin  c^thraig 
Uli  FB.  88;  Gl.  zu  Hy.  5,  21;  PI.  3 


iss  ed  eret  no  bitis  Ulaid  in  sin 
im-Maig  Murthemni  oc  ferthain 
öenaig  SC.  1.  —  2)  dh .  blosse 
Copula:  Sg.  3  ro  chuala  c^l  bad 
binniu  Lg.  17,  »0.  — 

b)  Modal  gebraucht  {es  ist  wicht 
immer  leicht  das  Praes.  sec.  vom  Fut. 
sec.  zu  unterscheiden)  Sg.  2  amal 
no  bethe  fein  ann  Gl.  zu  Hy.  2,  49. 
—  Sg.  3  die  Verschiedenheit  des 
en^haiischen  beth  von  der  Coptda 
bad  in  der  3.  Sg.  zeigen  folgende 
Stellen  besopders  deutlich  •  do  chain> 
gid  mn4  na  ingine  bad  aldem  no 
b4th  i  n-£re  dö  für  ihn  die  Frau 
oder  das  Mädchen  zu  suchen,  die 
die  schönste  wäre,  die  es  in  Erinn 
gäbe  TE.  2  LU.-,  b4d  maith  Hm-sa 
dan  CO  m-bad  hö  no  beth  and  auch 
mir  wäre  es  lieb,  dass  er  es  wäre, 
der  sich  hier  befände  SC.  14;  ro 
bad  inmain  lern  in  firt,  dia  m-bad 
Chü  no  beth  it  rieht  lieb  würde 
mir  das  Wunder  sein,  wenn  es  C. 
wäre,  der  sich  in  deiner  Gestalt 
befände  SC.  34,  e;  da  m-bad  Fur- 
baide  .  .  no  beth  illigu  lanchfan 
SC.  29,  13 ;  nf  bo  rö  lim  dait . .  co 
m-bad  hit  larsäla  no  beth  bantrocht 
\]\ad  uile  FB.  17 ;  ar  daig  commad 
ann  no  beth  a  es^rge  Gl.  zu  Hy.  2,  es; 
ro  fittr  CO  m-bad  il-Laignib  no  beth 
a  chomarbus  CCn.  1.  —  Anderwei' 
tige  Beispiele: 

1)  emphatisch,  Sg.  3  dia  m-beth 
ar  sluaghaib  ban  m-bäjQ  nech  no  beith 
iccotöcrad  TE.  9, 29  Eg.;  amal  na  beth 
etir  als  ob  es  gar  nicht  vorhanden  wäre 
FA.  17 ;  cia  beth  nech  bas  chalma 
and  FB.  89;  cia  do  beth  (no  beith 
Lc.)  coiced  Ulad  uile  impu  i  n-oen- 
baile  Lg.  8;  cön  co  beth  dan  d'air- 
fiteod  do  neoch  acht  cocetul  com- 
chubaid  na  cethri  coloman  sin,  ro 
päd  lor  do  gloir . .  do  „yea  though 
there  should  not  be  rapture  to  any 
one  save   the  harmoniaus  singing 
together    of    those    four    columns, 
enough  to  him  there  were  of  glory^* 
FA.  7;  cipö  aird  do  airdib  in  domain 
tra  i  m-beth  Curui  welcher  Punkt 
von  den  Punkten  der  Welt  es  audi 
sein  möge,  wo  sichC.  befände FB.^; 
cip6  no  beth  i  tr^blait, . .  i  n-gaasacbt 


hiu 


393 


hin 


SMart.  40;  m&d  Ferf^s  no  betli 
issdan  SC.  29,  s;  cid  cian  gairit 
no  beth  ri  hErinn  ein  mnai  a  ding- 
bala  aci  TE.  2;  ni  fil  diib  mnäi 
nachit  charad  no  nä  beth  cuit  dait 
SC.  6;  PI.  2  is  duit-siu  döbcrmafs 
remib  anl  imom-bethe  FB.  61; 
3  cia  no  betis  forsin  maig..do- 
beraind-se  aile  Lg.  18,  ss  ^vgl,  Lg.  8); 
FB.  52;  na  betis  . .  cen  öl  FB.  27.  — 
2)  ai&  blosse  CopiUa,  condicional 
Sg.  3:  da  m-bad  do  Gheitchar.. 
tfsad  süan  . .,  ro  bad  astrach  . .  Se- 
tant4  SC.  29,  u :  34,  6 ;  ro  bad  in- 
main  \k  mad  ffr  ricfed  Guchuiaind 
mo  thir  herrlich  würde  der  Tag 
seifiy  wenn  C,  wirklieh  in  mein 
Land  kommen  würde  SC.  44,  s; 
ro  päd  at  sUn  o  chfanaib,  dia  fesmafs 
du  würdest  seit  lange  gesund  sein, 
wenn  wir  wüssten  TJB.  10  LU.; 
müd  ina  sldinti  ind  fir  fil  Bund,  ro 
bad  chomairche  ar  Ultaib  nlib 
SC.  10;  m&d  do  Läegaire  Büadach 
tisad  kg,  b&d  imuallach  29,  9^  di- 
ammad  chara  dam  cose . .  bes  atcoad 
cen  a  slnag  11,  8;  dia  m-bad  Con- 
chobor  credbaigte  . . ,  is  Guchnlaind 
cobartbe  29;  dia  m-bad  h^  Gonall 
chena  fris  m-b^  crechta,  no  sirfed 
29,  7 ;  da  m-bad  lim  !^riu  ule  . .  do- 
b^ind  wenn  ich  ganz  Erinn  he- 
sässe,  ich  würde  es  hingehen  33,  35; 
29,  is;  no  bemmls  dorisi,  dia  m-bad 
ail  duit-siu  wir  würden  es  wieder 
sein,  itenn  es  dir  gefällig  wäre  43; 
tiucfad  sunn,  diamad  maith  lat 
TF.  9,  31  Eg.'^  mani  bad  fororaid 
in  rf  blegon  inna  m-bo  fa  thri 
wenn  nicht  gewesen  wäre  —  es 
half  der  König  —  Melken  der  Kühe 
dreimal  Hy.  ö,  S8;  ce  tha  nech  lln 
a  blad  (?),  ro  bad  ferr  lim  tairisem 
SC.  44,  2;  ro  bad  ferr  lim  bith  hi 
fns . .  n&  dula  ich  würde  lieber  bleiben, 
cds  ^gehen  '44,  3;  ro  päd  inmain 
oenfer  forsa  m -betis  na  tri  dath 
ucut  lieh  wäre  mir  ein  Mann,  auf 
dem  sich  jene  drei  Farben  befänden 
Lg.  7;  bäd  maith  lim-sa  dan,  co 
m-bad  bö  no  beth  and  SC.  14;  bäd 
d6ig  lind  dan  FB.  94;  fil  uaib  nech 
bad  ferr  lim  a  ch^li  do  lenmain 
SC.  46;  ar  nl  fil  fo  nim  nf  bad  toi 


rfa  cöemch^le,  na  dingned  denn 
es  gibt  nichts  unter  dem  Himmel, 
da^  ein  Wunsch  von  seiner  schönen 
Freundin  wäre,  das  er  nicht  thäte^^. 
In  der  abhängigen  Rede:  asbert . . 
ro  bad  cridiscel  la  Faind  coibligi 
fri  Goinculaind  SC.  11,  4;  asbert 
fria  ru  bad  torrach  hüad  CC.  6LÜ.; 
atrubairt  .  .  issi  ro  bad  banrigan 
FB.  20;  ba  döig  lais-seom  tra,  co 
m-bad  ö  lömumdochüatärFjB.88;17; 
dus  in  faigbitis  nech  bad  toga  leo 
dia  tibertis  rigi  n-Erend  oh  sie 
Jemand  fänden,  der  ihnen  der 
Auserwählte  wäre,  dem  sie  gaben 
SC.  21;  düs  in  bad  tech  for  leth 
dobertha  do  cach  fir  dfb  FB.  54; 
ni  fuigeba-su  curaid  . .  bädam  Hu-sa 
der  mit  mir  zu  verglei(^n  wäre 
SC.  42;  (asbert..)  ari  m-bad  and 
furruimtis  a  n-eclis  denn  dort  soUe 
es  sein,  dass  sie  ihre  Kirche  bauten 
Tir.  13;  cid  dait-siu  n&  bad  lat 
in  curathmfr  FB.  8;  ndd  bod  latt 
FB.  10;  cid  indiu  bad  am  sl4n-sa 
TE.  10  LU.;  CO  m-bad  a  ben  cetna 
tlsad  issa  tech  damit  seine  Frau 
die  erste  wäre,  die  in  das  Haus 
ginge  FB.  21;  conna  bad  cutrum- 
mus  dissi  frisna  mna  aili  25;  connä 
bad  lösend  don  tig  92.  —  PI.  3 
amaZ  no  betis  comarthanach,  is 
amlaid  no  creted  doib  SC.  49; 
cfamtis  d^ra  fola  FA.  34.  Vgl.  das 
Fut.  sec.  — 

Futurum  1)  emphatisch,  Sg.  1 
conjunct:  rot  bia  tibi  ero  Lg.  9, 
rot-m-bia  Eg.  {mit-m-als  Suliject); 
2  bia-so..i  fall  Eogain  Lg.  19; 
noco  bia-so  fö  mebail  10;  3  conjunct 
cuin  rom  bia  uait-siu  quando  mihi 
erit  a  te  TE.  11  LU.\  inam  bia-sa 
uair  coblige  let  eritne  mihi  unquam 
conjugium  tecum  TE.  5  X?7.;  rot 
bia  tibi  erit  ScM.  12;  13;  TE.  5  Eg.\ 
p.  133,  u;  FB.  87;  ros  bia  ScM.  4; 
mairg  forsa  m-bfa  do  thigernu  demon 
dfscir  FA.  30;  absolut:  biaid  olc 
de  Lg.  10;  ScM.  2;  bfaid  togal  for 
sldib'  p.  131,  38;  Lg.  4,  u  iEg.\ 
5,  5;  23;  relativ  bid  h^  t'ainm  blas 
for  in  maigh  sin  TE.  16  Eg.;  Lg.  6; 
FB.  22 ;  is  barr  oir  blas  fort  chind 
p.  133,  13;  mairg  blas  oc  estecht 


bin 


394 


bin 


u 


„woe  {to  htm)  tcho  shäH  he  listeninff 
FÄ.  30;  PI.  1  absolut  c6in  bem- 
mit-ni  i  m-bethaid  Lg,  10;  3  con- 
junct  h6  dia  m-biat  ilardbe  Lg.  4, 8; 
rot  bfat  FB.  87;  isna  inadaib  i 
m-bfat  oc  dasein  FÄ.  6;  34;  absolut 
biait  a  beöil  partardeirg  Lg.  4,  16 
i^bfat  Eg.)\  belt  ür  marba  and 
FB.  9;  FA.  34  LBr.;  beti  (zu 
lesen  beit?)  iarom  uilc  immda  .  / 
isin  lö  ßin  FB.  34  LBr.  —  2)  JJs 
blosse  Copula:  Sg.  1  absolut  biam 
söer . .  lam  nöeb  do  Laignib  Hy.  4, 8. 
2  absolut  bla  slan  SC.  S,  —  3  ab- 
solut bid  aithrech  a  coli  Lg.  5,  ii; 
bid  äil  TR  10  LU.;  bid  firjp.  132,  lo; 
FB.  6;  bid  imda  SC.  15;  ScM.  3,  ii; 
15;  FB.  21;  87;  ÄcJtf.  4  (bad  H.): 
bid  IIa  turim  a  chath  ScM.  3,  lo; 
bid  messu  FB.  6,  87;  92;  bid  lürech 
dlten  Hy.  2,  si;  CC  5  Lü.;  Lg.  5, 24; 
ÄcJf.  15;  FB.  11;.  16;  Ä^O.  13;  bid 
8f  ben  blas  im  farrad-sa  Lg.  6; 
T^.  16  Eg.\  bid  he  beras  in  curad- 
mir  FB.  76;  bid  dö  dobcrthar  22; 
46;  48;  is  att  ail-siu  dam-sa  ocus 
bid  at  ail . .  SC.  43 ;  bid  lim-sa  in 
cauradwir  FB.  59;  73;  mad  ferr 
lim-sa  ..  bid  lim  FB.  8;  9.  Das 
emphatische  biaid  und  die  Copula 
bid  nehin  einander:  bid  Derdriu 
a  hainm  ocus  biaid  olc  impe  Lg.  5. 
Relativ:  ma  beith  noch  bes  maitb 
diib,  bes  crdibdech,  bes  chuibsech 
din  chlaind  Tir.  3.  —  PL  3  con- 
junct:  fris  m-biat  formdig  ardrfgna 
Lg.  4,  18;  absolut:  bit  lia  ar  mairb 
oldate  ar  m-bi  FB.  5;  21;  bit  fer- 
nai  ferdlochtai  29.  Fehlerhaft  biat 
Lg.  4,  u  für  biaid?  p.  131,  36  für 
bfait?  —  Futurum  secundarium 
1)  emphatisch  Sg,  3  asbcrt  .nf 
biad  ina  farrad  acht  hen  . .  TE. 
2  Lü.i  SC.  45,  6;  nl  bfad..i  fos 
29,  6 ;  ram  biad,  rom  biad  ich  würde 
haben  11,  6.  —  2)  als  blosse  Copula, 
Sg.  3  tairchantais  dos  n-icfed  sith« 
flaith  nua,  ..bed  fäs  tfr  Temrach 
tua  Hy.  2,  so;  asbert .  .  co  m-bed 
hüa4  nuggabad  a  locc  dass  es  von 
ihm  sein  würde,  dass  er  seinen 
Platz  in  Empfang  nähme  Tir.  13; 
nadip  rubecc  nadip  romar  bed  a 
sommac  11;  PZ.  i  no  bemmfs  dorisi, 


dia  m-bad  ail  duit-sin  8C,  43.  — 
Vgl.  das  Praes.  sec.  — 

Perfectum    T\    emphatisch: 
Sg.  1  Ld  ro  bd-sn  ocus  mac  Lir 
hi   n-grianan  Düni   Inbir  an   dem 
Tage,    an   welchem   ich  und  Lir's 
Sohn    im    Söller    von   Dun   Inbir 
waren  SC.  45, 5;  ro  bä-sa . .  i  n-imänim 
mor  ScM.  4;  ro  b4  cen  chend  con- 
nachtaig  föm  chind  ScM.  16;  3  böi, 
bäi,    biii    (letztere    Form    in  Jien 
Texten  aus  LU.  nur  ganz  verem- 
zeit)  befand  sich,  lebte,  fand  statt, 
es  gab  {nie  als  blosse  Copula  mit 
einem  Adj.  oder  Subst.,  nie  mit  der 
Negation   verbunden):   adfet   »mai 
böi  Gucbulaind  theüte  mit,  wie  sieh 
C.  befand  SC.  29;  48;  ro  böi  tan 
es  gab   eine  Zeit   SC.   45,  2;    ina 
m-böi  di  degmnäib  and  chena  was 
da   ausserdem   von   edlen    Frauen 
anwesend  war  FB.   28;    böi   fled 
mör  es  fand  ein  grosses  Fest  stiMtt 
FB.    1;    nf    böi   isin    bith    es  gab 
Niemanden   in   der   Welt  SC.   17: 
nf    büi   daine   no    leicthe   es    war 
Niemand,    der    zugelassen    wurde 
Lg.   6;    böi   in   t-imcosnam    cetna 
beius    imön    curadmir    es    währte 
derselbe  Streit  um  den  Heldentheü 
weiter   fort  FB.  78;   bäi  Lg,  14; 
CO  cenn  hli&dne  bai  soillse  Ins  zum 
Ende  des  Jahres  währte  das  Licht 
Hy.  2,  66;  ros  böi  ni  no  chomairled 
er  hatte  etwas,   was   er  überlegte 
ScM.  3, 2.  Besonders  häufig  mit  Orts- 
angaben: Praep.  i(n):  böi  i  Siiibti 
Tir.  15;  FB.  5;  co  m-bäi  i  n-Uachtur 
Gabra  Hy.  5,  60;  dia  m-bui  hi  Frö- 
mainn  TE.  15  Eg.;  co  airm  i  m-böi 
SC,  10;  29;  33.   Higher  wohl  audä 
dolluid  CO  m-böi  i  m-budin  Löegaire 
er  ging  bis  er  bei  der  Schaar  des 
L.  war  FB.  8  (=  doUöic  i  m-budin 
FB,  10;  11);  atconnarc  in  cnoc  ro 
büi   ich  habe   d^n  Hügel  gesehen, 
wo  sie  war  SC.  34,  17  (an  cnoc  in 
ro  bui  H.);  böi  i  n-dorus  in  tige 
Ca  3  LU:;  ScM.  17;  18;  p.  131, 1: 
Oss.  III  2;  SC.  9;  14;  31;  FB.  21: 
44;  59;  62;  81;  83;  92;  boi  a  ben 
fri  idna  inna  cuili  CC.  3  LU.;  bäi 
SC.  30;  in  muine  iin-bai  Hy.  2,  4s; 
büi  Lg.  9;  büi  feidm  chuinge  sesrige 


bra 


395 


hin 


ina  samthaig  FB.  91;  ro  böi  ina 
fiadnaise  SC.  45;  b6i  (bae  Eg.)  hi 
comfocus  dö  FB.  36;  bai  i  n-aird- 
rige  TE.  1  Eg.;  bäi  i  fognam 
Hy.  2,  6;  cech  noeb  ro  bdi  hi  n- 
genmnai  jede  Heilige,  die  in  jung- 
fräulichem Zustande  verblieb  Hy. 
1,  19;  in  galor  i  m-bai  TE.  10  Eg.; 
13  Eg.;  dia  m-bai  illobra  Hy.  2,  46; 
ro  böi  i  n-essfd  lebte  vn  Unfrieden 
Lg.  14;  c^in  bai  hi  colaind  so  lange 
die  Seele  im  Fleische  war  FÄ.^;  c6in 
ro  m-bÖL  ina  bethaid  so  lafige  er  am 
{eig.  in  seinem)  Leben  war  FB.  79; 
h^iFÄ.  32;  co  m-bai  na  chotlath  TE. 
12  Eg. ;  cora  bdi . .  inna  sessam  cen 
chotlud  Hy.  5,  19  Gl. ;  caillech  irra- 
bÄi  comaiile  Hy.  5,  S9  Gl:  bai  i 
n-grädhuib  ri  hErind  TE.  20  Eg.; 
adaig  ro  böi  hi  taimgire  don  pheist 
for  diaglaim  die  Na,dUy  welche  dem 
üngethüme  für  das  Verschlingen 
versprochen  war  FB.  83  {vgl.  TE.  11). 
—  Adv.  and,  ann:  böi  and  FB.  28; 
37;  85;  87;  bdi  and  Tir.  2;  12;  ro 
bui  ann  TE.  18  Eg.;  is  and-stV?e 
SC.  32;  ba  hed  la  and  sin  ro  böi 
FB.  5;  ba  and  böi  FB.  61;  is  ann 
sin  ro  bui  TE.  4  Eg.  —  for:  ro 
boi  for  Idr  ind  liss  ScM.  18;  ro 
bai  und.;  co  m-bui  ScM.  10;  co 
m-böi  for  ind  otrnch  FB.  82;  büi 
for  döe  narratha  Lg.  8;  boi  ri  amra 
for  Laignib  ScM.  1;  for  tuaith 
bErenn  bai  temel  Hy.  2,  41;  ro  böi 
for  läim  mnd  Etair  p.  131,  5;  co 
m-bai  for  lethläim  Köisen  Lg.  15; 
CO  m-bäi  for  a  Idim  ibid.  —  üas: 
ro  böi  tricha  cubat  inne  uasind 
loch  FB  85.  —  ar:  ro  bäi  ail 
chloche  mör  ar  a  cind  Lg.  19.  — 
1  e :  roaböi  mi  län  lasin  coin  Hy.  b,  46 
(vgl.  nais  mfs  ina  farrad  SC.  39); 
in  t-önamar  böi  leu  CC.  2  Lü.  — 
oc:  ro  bui  dan  nf  ali  acci  beus  es 
fear  auch  noch  eine  a/ndere  Sache 
dabei  TE.  2  Eg.;  ro  böi  oc  ültot& 
hei  den  UÜem  FB.  15;  ar  ni  böi 
occo-som  do  chumachta  a  m-bith 
beö  FB.  77;  bui  cu  oca  er  hatte 
einen  Hund  ScM.  1;  SC.  21.  Oft 
mit  Verbalnomen:  cein  ro  boi . .  oc 
s^nad  Hy.  5,  15  Gl.;  ro  böi  oc  im- 
xnirt  fidchilli  was  playing  at  cliess 


SC.  39;  33;  44,  7;  48;  FB.  61;  87; 
ro  böi  oc  a  rad  SC.  33  «=  ro  bdi 
cd  rdd  SC.  30;  bdi  i^.  1;  7;  8; 
SC.  31;  Mi'  TE.  4  Eg.;  9  Eg.; 
FB.  84.  —  cen:  cid  dia  m-bdi 
Cuchulaiud  »cen  tfachtain  warum 
ist  C  nicht  gekommen  SC.  32  {Gegen- 
theil  oc  tfachtain);  bui  cen  chotluth, 
Gegentheü  na  (,=  ina)  chotlath  TE. 
12  Eg.  —  co(n):  boi  in  ben  dia 
reir  co  fothrocud  es  war  die  Frau 
ihnen  zu  Wunsch  mit  Baden  FB.  79; 
issi  ro  böi  co  n-iris  nasal  na  tri- 
noite  occai  Hy.  5,  3  Gl.  —  de: 
cid  dia  m-böi  longes  mac  n-Usnig 
woher  kam  die  Verbannung  der 
Söhne  üsnedCs  Lg.  1;  ro  böi  di 
sötaib  ocus  mainib  it  selbse  er 
stammte  aus  den  Schätzen  und 
Kostbarkeiten  in  deinem  Besitze 
FB.  74;  böi  tra  dia  fot  na  lamao 
corro  acht  es  war  aber  in  Folge 
der  Länge  der  Hand  dass  er  reichte 
FB.  82;  43;  55.  —  eter:  tri  chöt 
hMaäan  ria  n-gein  Christ  ro  böi  in 
cocad  eturru  ScM.  5.  —  fri:  cain 
bai  fri  lobru  truagu  gut  war  sie 
gegen  unglückliclie  Kranke  Hy.  5,  9. 
(cain-bai  eifie  Art  Composition  wie 
skr.  Qukli-bhavati?  vgl.  auch  Z^.  859); 
vgl.  nfr  bu  fri  öigthiu  acher  ibid. 
—  Relativ  steht  böi  z.  B.:  Idir 
dan  böi  i  n-dorus  in  tige  auch  die 
Stute,  die  an  der  Thür  des  Hauses 
war  CC.  S  Lü.;  p.  131,  5;  FB.  15; 
21;  59;  62;  83;  87;  92;  bdi  ScM.  18; 
ro  böi  SC.  34,  17.  Vgl.  die  Stellen 
unter  and.  —  Mit  dem  Relativ- 
pronomen verbunden:  trath  ro 
m-böi  and  FB.  87;  amal  ro  m-böi 
and  FB.  85  {ohne  Rel.  pr.  amal 
böi  SC.  29;  48);  conid  samlaid  ro 
m-böi  FB.  44;  cöin  ro  m-böi  FB.  79 
[ohne  Rel.  pr.  cöin  bdi  FA.  3);  cid 
dia  m-böi  fochond  a  galair  woher 
dass  der  Grund  seiner  Krankheit 
käme  TE.  10  LU.;  SC.  32;  dia 
m-bai  als  er  war,  sich-  befand 
Hy.  2,  46;  fechtus  dia  m-bui  TE. 
15  Eg.;  a  m-böi  and  als  er  dort 
war  FB.  37;  a  m-böi  Lg.  9.  — 
Mit  consecutivem  co:  co  m-böi 
p.  131,  1;  SC  9;  31;  FB.  8;  44: 
82;  CO  m-bdi  Hy.b.Qo;  TE.  12  Eg.; 


bfu 


396 


blU 


CO  m-bui  ScM.  10.  —  In  indi- 
recter  Rede:  CG.  3  Lü.\  SC.  29; 
48;  FB.  77;  85.  —  In  derselben 
Weise  iciehöiwird  rabi  gehraucht, 
durch  eine  Art  Contraction  in  ge- 
wissen Formeln  aus  ro  bai  ent- 
standen {vgl.  rigni  aus  rogni):  auch 
raibi,  mü  Eindringen  des  i  dann 
rabe;  raibe;  erst  in  späteren 
Manuscripten  raba,  rabua  (bua 
=  fia,  bhal.  Ich  empfehle  jetzt  nicht 
bloss  raibi,  raibe,  sondern  au^h 
rabi,  rabe  ungetrennt  zu  schreiben: 
nf  rabi  la  Ultn  fer  no  lamad  nicht 
gab  es  unter  den  TJltern  einen 
Mann,  der  wagte  .  .  FB,  15;  25; 
91;  connä  rabi  ben  nad  rissed 
SC.  6;  ni  rabe  issin  bith  nf  do- 
gnethe . . .  acht  nichts  Anderes  in 
der  Welt  wurde  gethan  als  . .  SC,  1; 
ni  rabi  rigan  hi  fail  ind  rig  TE, 
2  Lü. ;  ni  raibi  fer . . .  gin  mnäi . . . 
aci  TE.  2  Eg. ;  ni  rabi  Cürof  hi  fus 
ar  a  ciod  2^B.  79;  co  rabi  banna 
fola  i  m-bun  cacha  finna  dö  so 
dass  ihm  ein  Blutstropfen  an  der 
Wurzel  jedes  Haares  war  FB.  27 
{gleich  darauf  als  blosse  Copula 
cor  bo  snas  maeldub);  corrabi . .  imme- 
don  na  cathrach  FB.  88;  trithräth 
cen  dig  ScM.  3;  for  brü  in  broga 
p.  132,  17;  ocaib  for  leth  FB.  90; 
CO  rabe  for  lär  FB..  86 ;  bale  irrabi 
FB.  88;  irrabe  FB.  43;  irraibe 
FB.  91;  Äail  hirrabua  TE.  19  Eg,; 
tech  i  rabe  TE.  9;  15  Eg.;  irraba, 
irrabäi  Gl.  zu  Hy.  5,  ss;  39;  forsa 
rabi  riam  p.  131,  3;  don  galur  fod 
rabi  TE.  13  Lü.;  corrabi  cen  dig 
SC.  47 ;  in  tan  . . .  nad  rabi  nf  bad 
esbaid  dad  als  nichts  da  war,  was 
fehlte  FB.  4;  cid  dia  rabi  arr^im 
wozu  dass  ihr  Zug  unternommen 
war  FB.  56;  manl  rabi  oca-som^ 
FB.  77.  —  PI  1  ro  bämar-ni  co 
cätaid  acut  SC.  43;  ma  ro  bamar 
amlaith-sin  TE.  13  Eg.  —  5  lia 
n-den  ro  bätär  i  n-Emain  Macha 
CC.  1  LU.;  CO  airm  i  m-batar 
FB.  67;  CO  m-bätar  cind  ar  chind 
is  taig  Lg.  1;  SC.  10;  ScM.  5; 
TE  10  LU.;  Lg.  13;  CC.  7  Lü.; 
SC.  22;  24;  FB.  12;  20;  25;  corra 
batar  isind  otruch  FB.  25 ;  batar . . 


ina  sessom,  Ina  sudib  Lg.  15;  co 
m-batar  ina  lini  FB.  65.  ~  bätär 
im  Chonc^&ur  i  n-airinuch  in  tige 
FB.  12.  —  batdr  ann  FB.  55; 
TE.  16  Eg.;  a  m-bdtar  and  SC.  3; 
17;  FB.  83;  91;  co  m-batar  for 
faidcbi  na  hEmna  Lg.  14;  ScM.  18; 
CO  rabatär  for  talmain  SC.  44;  bdtar 
mithurussa  imda  fair  FB.  84.  — 
a  m-batar  fon  samail  sin  SC.  10. 

—  ro  batar  da  primdiin  hie  Eochaidh 
TE.  1  Eg. ;  b&Ur  Ulaid  oc  61  Lg.  1 ; 
bitär  oc  toibeim  FB.  70;  bataur 
hie  toghuil  TE.  20  Eg.;  batär  fri 
cfana  möir  oca-sin  sie  waren  lange 
Zeit  dabei,  fuhren  lange  Zeit  damü 
fort  SC.  8.  —  bätar  rempu  CC.  1  Lü. 

—  bätar  fir  hErend  cen  smacht 
SC.  21.  — •  a  m-bätar  do  lepthngad 
als  sie  im  Begriff  waren  zu  Bett 
zu  gehen  Lg.  1.  —  Mit  der  Nega- 
tion: nf  batar  i  n-£re  ^nlaith  ba 
cäini  SC.  3. 

2)    Das    Perfect    als    Copula: 
Sg.  1  danam  thuc  Manannan  mass, 
ro  bam  c^le  comadas  SC.  45,  7;  9; 
or  («»  0  ro)  bam  lenab  ocus  or  bam 
tüalaing  laphartai  TE.  5  Eg.  {vgl. 
FB.  9);  bd  messi  do  chetmuinter 
TE.  13  Lü.  —  ;8  in  tan  rop-sa 
£täin   Echraide    ingen   AUella  bä 
messi  do  chetmuinter  TE.  13  Lü.  — 
3   ba,    bo,    bn,    nicht  selten  mä 
Längezeichen  versehen,  immer  blosse 
Copula;  schliesst  sich  eng  an  eine 
vorhergehende  Partikeil  oder  an  das 
nachfolgende   Prädicat   an,   daher 
nicht  selten  Aspiration  des  letztem. 
Ba  t^  die  gewöhnlichste  Form;  bo 
steht  nach  Partikeln,  die  ein  o  ent- 
halten (co  m-bo,   ro  bo'i;    bo  und 
bu  nach  der  Negation.    Diese  Be- 
obachtung   findet    in   den    älteren 
Handschriften    merkwürdig    wenig 
Ausnahmen.    —    Der    üntersehi^ 
zwischen    böi    und    ba    zeigt   sid^ 
z.  B.  deutlich  in  folgenden  Steüen: 
am aZ  ro   m-böi   and   iar   sudia  co 
dered   na    haidche   ocus   ba  scith 
ocns  ba  torsech  ocus  bä  mertnech, 
CO  cdala  cumgabail  in  locha  i  n- 
airddi  als  «t*  darauf  dort  blieb  bis 
zum  Ende  der  Nacht,  und  er  müde 
und  traurig  und  ersdwpft  war,  da 


i 

\ 


bfa 


397 


hin 


hörte  er  das  Aufsteigen  des  Sees 
FB,  85;  ba  im  Crist  a  oenur  ro 
böi  aggabud  Hy.  5,  i4  Gl.;  nir  bo 
ferr  ro  böi  nisht  war  es  besser, 
das»  sie  sich  befand  SC.  48;  ba 
hed  la  and  sin  iarom  ro  böi  öenach 
la  hUlta  FB.  5 ;  H  and  böi  Cücn- 
lainn  oc  imbert  fidchille  da  war 
es,  dass  C.  sich  beim  Schachspiel 
befand  FB.  61.  Dieses  U  and  ist 
stivr  verschieden  van  böi  and:  a 
m-böi  and  in  gilla  als  der  Diener 
dort  war  =  sich  befand  FB.  37. 
In  einem  solchen  Sätzchen  mit  ba 
wird  ein  Wart  der  Hervorhebung 
wegen  vorangestellt  (vgl.  is):  ar  ba 
Patric  dubert  denn  P.  war  es,  der 
gab  Tir.  13;  ba  hairi  no  fertha  leu 
es  war  deshalb,  dass  sie  (die  Ver- 
.sammluftg)  von  ihnen  abgehalten 
wurde  SC.  2;  ba  hoen  im  Crist 
congaba  . .  Hy.  5,  i4;  bä  iar  sudiu 
dati  conacrad  FB.  56;  ba  üaim-se 
f üair  th*atliair  in  t-ainm  sin  ScM.  12; 
b&  do  brethugnd  döib  dodeocbatar 
chuci  FB.  66.  Nachgestellt  bÄ  do 
cboitbiud  Loegam  (auf  den  i'orher- 
gehenden  Satz  bezüglich)  FB.  64; 
80  auch  ocus  ba  do  Iar  FB.  64 
(und  zwar  war  es . .)?  —  bä,  mit 
Adjectiven:  ba  hard  Hy.  5,  27; 
FB.  88;  bä  alaind  7;  ba  hälaind 
Ca  2  Lü.;  ba  halic  leis  FB.  75; 
ba  bamra  7;  bä  bäibind  42;  ba 
hamnas  Lg.  17,  42;  ba  bec  la 
ScM.  18;  lasma  {für  lasa  m-ba> 
bec  21,  3;  ba  bind  Lg.  8;  ba  chom- 
nart  FB.  2;  bä  cdin  42;  ba  clöen 
SC.  5;  bd  cumung  CC.  S  LU.;  ba 
comard  ScM.  18;  bd  comadas  TE. 
3  LU.;  ba  derb  leo  FB.  70;  ba 
dimör  81;  U  dlrim  leö  SC.  35;  U 
doigh  leo  TE.  b;  U  Eg.;  ba  dirsan 
Zig.  17,  so;  35;  ba  öcen  ScM.  20; 
ba  betarbuas  FB.  64;  bä  fir  31; 
bä  foderc  16;  co  m-ba  forreil  TE. 
d  Eg.;  bä  lethan  FB.  88;  ba  leth- 
marb  FB.  82;  ba  leor  Lg.  8;  ba 
maith  Hy.  5,  49;  CC.  3  LU.;  Lg.  8; 
JFB.  9;  ba  menn  Hy.  5,  le;  6s;  ba 
menic  ScM.  7;  bä  mör  FB.  88; 
SC.  48;  CC.  4;  6;  LU.;  ba  mör 
do  maitb  Hy.  %  67;  bä  mitbig 
8C.  12;   CC.  3  LU,;  TE.  12;  14; 


15;  18  Eg.\  ba  ög  Hy.  5,  76;  ba 
hole  SC.  5;  8;  21;  ScM.  3,  9;  olc 
leo  SC.  21;  ba  sathech  Hy.  5,  28; 
ba  slan  S9;  TE.  11  LU.;  ba  sam 
FB.  28;  ba  scith  FB.  ßh;  ba  sü- 
achnid  Lg.  18,  12;  17;  ba  tair 
H\j.  5,  so;  bä  torrach  CC.  ß  LU; 
bä  dathmar  FB.  91;  ba  huisse 
^1/.  2,  60.  Comparative:  bä  aildin 
F5.  28;  ba  haildem  iS'C.  6;  ba 
caini  3;  ba  dili  lais  TE.  1  Eg.; 
ba  ferr  Lg.  13;  TjE.  12;  13  Eg,; 
ba  inmainem  1  LU;  bä  lüathiu 
FB.  20;  ba  lugaide  TE.  9  LU; 
ba  mö  Hy.  5,  40;  47;  75;  so;  ba 
miniu  FB.  20;  ba  millsiu  Lg,  17, 15; 
ba  mithin  ScM.  7;  ba  nessu  FB.  20; 
ba  siniu  83;  ba  tressio  TE.  %  LU.; 
ba  huisse  Hy.  2,  60;  ba  gilighiur 
TE.  4  Eg.;  6.  —  Mit  Substan- 
tiven: ba  amru  retha  Hy.  2,  9; 
5,  69;  ba  aingcess  FB.  58;  ba  ha- 
daig  CC.  2  LU;  ba  haiti  SC.  3; 
ba  hara  CO.  1  LU;  ba  b^s  leu 
SC.  2;  00.  1  iZ7.;  ba  banchainte 
I/^.  6;  ba  ceol  bind  Lg.  17,  26;  ba 
ceist  mor  CC.  6  LU.;  ba  coirthe  a 
fridadart  Hy.  2,  32;  bä  dän  do-som 
SC.  5;  ba  hetarbuas  tarraid  h4 
FB.  64;  ba  gilla  comadas  89;  bä 
gair  64;  ba  gabud  di  Hy.  5,  ss; 
ba  16im  FB.  82;  ba  leth  n-dograi 
ScM.  21,  89;  bä  malten  00.  i  LU; 
ba  medon  aidche  FB.  84 ;  ba  mebul 
TE.  8;  10;  ba  nert  De  Hy.  5,  46; 
bä  nar  l^e  SC.  44;  bä  höenglunn 
dö  TE.  6  Eg.;  ba  sab  Hy.  2,  23; 
ba  s^n  gaire  68;  ba  tochomracht 
CC.  1  LU.;  cacha  raba  di  mät  a 
thwse  FB.  85  (ce  ro  bai  Eg.).  — 
Ausnahmen:  dia  m-bo  cheli 
FB.  39;  40.  —  Mit  Pronomen: 
ba  h^  sithlaithe  fotai  es  war  das 
ein  langer  Friedenstag  Hy.  2,  56; 
ba  h^  a  mäit  SC.  48;  ba  he  a  dun 
hi  Tethuai  ba  dili  lais  TE.  1  Eg.; 
bä  hesse  Lug  CC  5  LU;  ba  so 
sin  in  siriti  FB.  75;  ba  he  arid- 
ralastar  Hy.  2,  47;  CC.  5  LU;  ba 
si  meit  FB.  20;  comarli  7;  78; 
bäethir  88;  üair  17;  adaig  83;  ba 
hed  la  5;  ba  ed  dogensat  25;  ba 
inond  aithesc  TE.2  LU;  ba  band  sin 
conaccrad  FB.  59.  —  Aufnahme:  is 


biu 


398 


bia 


serc  bo  bAidiu  TE,  9  Eg.  —  co 
m-bo  chomsolus  FB.  2;  co  m-bo 
demithir  (?)  80;  co  m-bo  fodirc  3; 
88;  CO  m-bo  Un  67;  co  m-bo  marb  70; 
SC.  8;  Lg.  19;  co  m-bo  nem  tened 
FB.  14;  co*m-bu  ögsUn  CG.  6  LU.; 
CO  m-bö  si  ingen  as  mör  ailliu  Lg.  6. 

—  ro  bo  amru  dl  Hy.  5,  77;  ro  bo 
chöir  FB.  56;  ro  bo  chobair  Hy.  2, 15; 
ro  bo  cbeist  FB.  26;  ro  bo  data  11; 
ro  po  döig  lind  SC.  45,  e;  ro  bo 
dograch  43;  an  ro  bo  doch  leö 
FB.  54;  0  ro  bo  löeg  bec'9;  0  ro 
bo  maten  57;  cor  bo  Idathidir  86; 
cor  bo  suas  maeldub  27;  diar  bo 
sealb  TE.  1  Eg.;   diar  bo  lethan 

FA.  23;  cer  (dar)  bo  mör  FB.  10; 
19;  82;  ciar  bo  airegda  82;  ciar 
bo  gnäd  SC.  33.  —  Ausnahmen: 
CO  m-ba  forreil  TE.  3  Eg.'^  co 
m-ba  bl&icce  CC.  i  Lü.;  ropa  mor 
TE.  10, 18 Eg.  —  nir  bo  aU  SC.  32; 
nir  bo  bec  ScM.  5;  nir  bo  chian 

FB.  39;  40;  89;  cian  TE.  12  Eg.; 
nir  bo  chntrummus  FB.  25;  nir  bo 
chumain  SC.  48;  nir  bo  diuirH^.  5,si; 
nir  bo  ferr  ScM.  7;  SC  48;  nir 
aö  mesai  ScM.  22,  s;  nir  bo  oll- 
damh  10;  nir  bo  segunda  FB.  37; 
nir  bo  'chucum-sa  .  .  ro  bo  choir 
FB.  56;  nir  bu  fri  öigthiu  acber 
Hy.  5,  9;  nir  bu  chalad  8;  nir  bu 
^cnairc,  nir  bu  elc  5;  nir  bu  go 
Hu.  2,  54;  nir  bu  airgech  Hy.  5,  11; 
asbert . .  när  bu  santach  . . .  fo  bith 
ndr  bu  mö  (indirecte  Rede)  FB.  90. 

—  ni  bo  chian  SC.  7;  ni  bo  ed  as 
mö  ro  gnathaigsem  dün  SC.  14; 
ni  bo  sirsan  SC.  11,  1;  ni  bu  bro- 
nach  Hy.  5,  28;  ni  bu  leithfsel  56; 
ni  bu  f&elid  FB.  56;  nf  bü  flu 
döib  CC.  3  Lü.\  ni  bu  suanach 
Hy.  5,  21;  nl  bu  säim  FB.  58;  ni 
pu  santach  Hy.  5, 7;  ni  bu  ances  85; 
ni  bu  chair  6;  ni  bu  chul  serci 
Lg.  16;  ni  bu  naithir  Htf.  5,  6. 
Ausnahmen:  ni  bä  mall  bid  imda 
SC.  15  LU.\  acht  nl  ba  issin  t-ossud 
na  firflatha  TE.  11  LU.  —  Ver- 
kürzte Form:  in  rop  ailliu  lim 
fo  nim  Lg.  18, 5;  an  rop  inmainib  6 
a  n-aithesc  rop  äil  do  Ailill  TE.  12 
rop  inann  ocus  in  c^tid  TE.  13 
däig   i3   misi  rop  irin  SC.  44,  8 


nib  amles  11,  9;  nl  bäcobor  do  TE. 
6  Lü.\  nirb  äil  don  rig  FB.  73; 
connarb  inrlata  dö  in  chonar  36; 
am  corb  älic  dnit-siu  hf  iS^C7.  47.— 
PI.  3  batar  sonairte  Lg.  12;  TE. 
4  Eg.;  SC.  4;  Hy.  2,  e;  batär  U 
arrlg  in  tan  sin  TE.  1  LU.;  Lg.  10; 
b&tar  faUte  FB.  16.  —  batir 
faelti  CC.  3  LU.;  conid  de  batir 
comarchi  forro  a  n-airm  SC.  2; 
batir  hö  iarom  b&tär  im  Ghonchobur 
Pb.  12.  —  tri  derbrat^tr  ro  batar 
tri  mic  Find  TE.  6  Eg.  —  Verkürzt: 
roptar  Ha  ammairb  inna  m-beo 
Oss.  I  8;  0  roptar  sl&na  a  secht 
m-bliadna  FB.  79;  comtar  {für 
CO  m-batar)  foderci  renna  uimi 
FB.  25;  Hy.  5,  u;  comdar  42; 
niptar  aigthe  carat  ScM.  5.  — 
bat  Lg.  8  fehlerhaft  für  batar.  ~ 

Pass.  Praea.  Conj.  Sg.  5  cia  be- 
t  h  i  r  oc  far  n-ingrim  obwoTU  maneueh 
verfolgt  Wh.  5*  (Z*.  501).  —  Praet. 
Sg.  3  h&  foderc  dö  iarom  assa  im- 
dul  suidigud  ind  rlgthige,  amol  ro 
both  and  tote  man  sich  da  befand 
FB.  16;  ardopetet  iarom  a  n-äes 
cidil  ocus  airfite,  cein  both  oc  tais- 
benad  na  flede  döib  während  ihnen 
das  Fest  gezeigt  wurde  FB.  13; 
ardopettet  a  n-^es  ciüil,  cöin  both 
oc  aurgnom  döib  während  man  sie 
hewi/rthete  FB.  55. 

Participium  necessitatis:  is 
amlid  is  buithi  do  chach  tedis 
debet  esse  quivis  Wb.  24»  {Z*.  501); 
buithi  og  a  cuinnchid  go  cenn  teoro 
m-hliadan  man  musste  sie  rur 
Jdhre  lang  stielten  p.  143,  3.  — 

Infinitiv:  Nom.  beith  i  n- 
g^illius  meicc  Maire  ba  sdn  gaire 
i  n-genair  zu  stehen  im  Dienste 
von  Maria' s  Sohn  war  das  Signum 
pietatis  (?)  in  dem  er  geboren  war 
Hy.  2,  68;  ro  bad  ferr  lim  bith  hi 
fus  SC.  44,  3;  ro  tirmaiss  ^caine 
. .  duit  bith  i  n-ingnais  do  mnä 
TE.  19  Eg. ;  bd  hole  leo . .  a  bith 
cen  rechtgi  rlg  forri  SC  21;  ar 
ni  böi  occo-som  a  m-bith  beö  iama 
n-dichennad  denn  nicJU  stand  es 
bei  ihnen  lebendig  sein  zu  können, 
nachdem  sie  geköpft  wären  FB.  77; 
ed  as  mait  (maith?)  a  m-bith  ule 


bla 


399 


bliadain 


SC.  27  (das  ist  es  was  gut  ist:  dass 
aUes  das  geschieht?  vgl.  is  hed  as 
m&ith  düib  id  vohis  est  hanum 
Wb.  6c);  Bai,  ro  bad  ferr  lim  bith 
hi  fus  do  hith  föt  laim  SC,  44,  s; 
syntcJctisch  als  Nom.  und  daher 
mit  blossem  bith  wechselnd:  ro  fall- 
siged : .  anf  sin,  i.  Fand . .  do  bith 
i  n-ecomland  ic  mnaib  Ulad  ocus 
a  bith  CO  a  l^cad  do  Ghoinculaind 
SC.  45;  foillsigthir  do  ..  Etain  do 
bith  i  sith  Breg  Leith  TK  18  Eg.; 
p.  132,  9;  syntaktisch  als  Acc,  ar- 
ceissi . .  galar  noited  do  ueth  fairri 
p.  145,  is;  Acc,  atchaiüa  a  bith 
alachta  Lat  Hy,  Praef.  IX;  arit- 
chuala  a  bith  torrach  ibid.  — 

Unerledigt  ro  bas,  wie  das 
Praet,  Pass.  ro  both  gebraucht:  in 
alm  tra  räncatar  Emain . . ,  iss  and 
ro  bas  oc  a  cäiniad  and  als  sie 
nach  E.  kamen,  war  man  dort 
dabei  sie  zu  beweinen  FB.  70; 
föbair  tra  Ailill  hicc  sirfechatn  na 
hing«ni,  c^in  ro  pas  hicc  fesTemrac^ 
TE.  6  Eg. 

1.  blA i. buide  {gelb)  O'Dav, p. 56. 

2.  Ma  i.  slan  (gesund)  O'Dav. 
p.  60. 

3.  bla  i.  gair  (Geschrei)  O'Dav. 
p.  61. 

4.  Ua  i.  blaoscc  („skuU'*  O'B,) 
ODav.  p.  57. 

5.  bla  i.  baile  (Ort,  Stadt) 
O'Dav.  p.  56. 

6.  Ma  „land"  O'Don.  Suppl, 
vgl.  ior  bUd  (i.  faichthi)  oenirlaindni 
JLÜ.  p.  123b,  24?  Hierher  alaind 
lüadam  luades  blai  SC.  87, 2  (blse  H)? 

7.  bia  „report^*,  nl  tat  nua  bla 
SP.  V  7  „ihey  are  not  new  reports'* 
Stokes,  Goid,^  p.  178. 

WniA.preparing,  trimming  O'Don. 
Sttppl. 

ilad  „renown,  fame"  O'R.  — 
Hierher  ce  tha  nech  Ifn  a  blad 
SC.  44,  2?  im  blad  im  bälg  im 
cridechairi  Lü.  p.  52i>,  S9. 

Iiiaese  testa  Ir.  CR,  179;  vgl,  4.  bla. 

Blai  Lg.  17,  33? 

blüeee  CC.  4  Lü.? 

Ill&ith  glatt,  sanft,  weich; 
„smooth''  O'R;  für  ml&ith,  daher 
bisweilen   mblaith    geschrieben,  — 


8g.  Nom.  muintar  bl&ith  romin 
FA.  12.  —  ^nlaith  büan  bUith 
SC,  33,  16;  Dat.  co  fogur  bUith 
ocufl  CO  m-binno  cheöil  FA.  13,  co 
fogur  mblaith  LBr. ;  breithir  bUith 
ScM.  21,  22,  bretir  mblaith  H.  (vgl. 
PI,  Gen,);  PI,  Nom,  batar  bl4ithe 
slemongeln  na  sllastai  TE.  4,  vgl. 
in  der  Compositum  rigtiti  boga 
blaith  -  ghelai  ibid.\  Gen.  ilar  m- 
hidsJäMvr  m-bläith  SC.  30,  12. 

blas  Geschmacky  Schmecken; 
taste  O'B.;  ursprünglich  mlas;  davon 
do-mblas,  so-mblas,  il-mblas. 

bl&th  Blume,  Blüthe.  —  Bat. 
di  bolpd  ocus  blath  na  lubi|>.  130, 26; 
PI.  Dat.  in  chröeb  co  m-bl4thaib 
Hy.  4,  6. 

bl&thaeh  baudaca  (Buttermilch) 
Ir,  Gl.  220. 

bl&the  Blühen.  —  Sg.  Dat. 
topor . .  CO  m-bläthe  ocus  boltonugud 
„with  bloom  and  odour**  FA.  16. 

bl&tbnait  Wiesel  O'Don.  Suppl. 

Med  pistrix  SG,  16^  (Z*.  85); 
bleth  i.  mil  mör  O'Dav,  p.  59;  PI. 
Nom,  bleda  i.  aige  alta  in  der 
Glosse  zu  bledech  Fei.  Apr.  1, 

bledmall  Wall  fisch?  vgl.  blaid 
i.  muir  (Meer)  ut  est  blaidhmil 
O'Dav.  p,  61;  bleidhmhiol  „whale*' 
O'B.;  antach  i.  bledmil  Gl.  zu  ru- 
beta  LHy.  14»»  (Goid.*  p.  71);  Sg. 
Gen.  bara  bledmaill  FB.  52. 

bl^n  die  Weichen;  inguen.  — 
Sg.  Acc.  in  bleoin  Gl.  226  zu  Güd. 
Lor.  77;  ina  bl6in  „into  his  groin" 
SMart.  33. 

biegen  s.  bligim. 

bleith,  blith  Infinitiv  zu  melim. 

blladain  (auch  bliadan?)  F.Jahr; 
vorwiegend  abgekürzt  geschrieben 
(fiMr  plene  geschriebene  Formen 
sind  hier  aufgenommen).  —  Nom. 
bliadain  TE.  17  Eg.;  in  chät-blia- 
dhain  TE.  2  Eg.;  Gen.  0  thosuch 
bliadne  Z\  250;  hliadno  TE.  17  Eg.; 
oenach  dognf the  la  Ultu  cecha  bliad- 
na  SC.  1;  Dat.  bliadin  Z^.  251; 
PI.  Nom.  bUadni  Z^.  251;  bliadna 
SMart,  9;  Gen.  bliadne  Tir.  2;  Du, 
Gen.  aiiithend  da  bliadan  FB.  63, 
vgl.  fri  refichithliAdanStokeSy  Goid,^ 
p.  84  note  2) ;  Acc.  di  bliadin  Tir.  3. 


blicht 


400 


bongaim 


blicht,  mer  mlieht  M,  Milch. 

—  Nom.  mliclit  SP.  I  4;  Gen.  da 
trian  blechta  Lg.  8  Zc,  mblechta 
Eg. ;  Bob.  do  gacÄ  blicht  TE. d.iEg.? 

bligrim  für  mligim  {daher  noch 
öfter  mbl  im  Anlaut)  I  ich  melke. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  bliged  p.  42,  e; 
PI  3  no  mbligtis  Lg.  8.  —  Pra«(. 
8g.  2  ro'bligis  p.  40,  39;  3  corus 
blig  !>.  42,  11.  —  jPa«8.  iVa«8. 
Sg.  3  arindi  mblegar  ,,&ecat«8«  ü 
is  müked"  Corm.  p.  28  melg;  iar- 
sinni  blcgar  Corm.  p.  33  oi.  — 
Infinitiv  Nom.  mani  bad  . .  blegon 
inna  m-bo  fa  thri  wenn  nicht  ge- 
wesen wäre  .  .  Melken  der  Kühe 
dreimal  Uy.  5,  32;  Dat.  cond^bert 
in  t-aingel  na  bai  do  blegan  p.  42, 11 ; 
iar  m-blegan  na  m-bö  0;  ba  huilli 
inas  cech  blegun  6. 

blith  Inf.  zu  meliin. 

Wog  Stück,  Bruchstück.  — 
Sg.  Nom.  blog  dergthened  FB.  52; 
PI.  Acc.  blogai  p.  41,  20;  bioga  21. 

blonae  arvina  Ir.  GL  236,  ah- 
domen  1006.  —  PI.  Acc.  na  bloingi 
•   üia  Gild.  Lor.  Gl.  214. 

b^  F.  Kuh;  hos,  vacca  Z^.  272. 

—  Sg.  Nom.  bö  Hg.  5,  62;  Lg,  8; 
Gen.  löeg  a  bö  da>s  Kalb  ihrer 
Kuh  p.  48,  23;  inis  bou  finde  insula 
vaccae  alhae  Z*.  272;  Plur.  Nom. 
na  bai  do  blegan  p.  42,  11;  Gen. 
inna  m-bö  Hy.  5,  32;  5o;  p.  42,  6; 
oc  tabairt  tana  bö  uait  ScM.  11: 
cet  m-bo  TE.  10,  13;  irrechtaib  bö 
FB.  24;  Dat  do  buaib  ScM.  3,  12; 
Acc.  na  bü  p.  40,  40;  4s;  na  ba 
p.  42,  6;  na  bü  p.  40,  S8  und  42 
incorrect  für  den  Nom.  na  bai.  — 
(Jomposita:  bö-chaill  s.  buachail;  bo- 
delbae  FB.  24;  bö-goltach  9.  büa- 
geltach;  bö-thänte  (co  n-immad  ech 
ocus  böthänte  mit  einer  Menge  von 
Pferden  und  Rinderherden)  SIC.  42 ; 
bö-thdir  Kuh-herr  =  Stier  FB.  9. 

bocc  zart;  boc  tener  Ir.  Gl.  1094; 
Gl.  zu  maoth  Corm.  Trans,  p.  117. 

—  PI  Nom.  F,  righti  boga  TE. 
4  Eg.  —  Compar,  buigi  möllior 
Ir.  Gl  1119. 

boecöid  „a  spot  or  fr  eckte*'  O'B., 

vgl.  bocoidech  maculosus  Ir.  Gl.  653. 

boccoit  Buckel.   —   Sg.  Nom, 


cepe  damb  &il  boccoit  breac  „wer 
immer  sich  tMch  einem  buinten 
Buckel  sehnf'  Beitr.  VII  46;  PI 
Dat.  dona  boccötib  ScM.  17. 

boeht  arm,  der  Arme;  pauper 
Ir.  Gl  1058.  —  Sg.  Nom.  bocht 
p.  40,  17;  Gen.  boicht  Z^.  224;  PI. 
Gren.  do  biathad  bocht  Gl.  zu  Hy. 
5,  26;  Dat.  do  bochtaib  in  choimded 
p.  40,  14;  43 ;  41,  16;  Acc.  bochtu 
p.  40,  17. 

bochte  F.  Armuth.  —  Sg.  Acc 
cen  bochtai  FA.  35. 

bodar  surdus  Ir.  Gl.  604. 

bodb  s.  badb* 

bodein  TE.  20  Hy.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  fadein  sähst. 

bodras  Hy.  6,  is,  von  Stokes  als 
3.  Sg.  rel.  von  bdadraim  aufgefasst, 
aber  nach  der  Glosse,  wie  es  sckeint, 
ein  Adjectiv  {beunruhigend'^, 
von  dem  dann  buadine  (abgeleitet 
sein  könnte. 

bolad  M.  Geruch.  —  Sg.  Nom. 
bolad  p.  22,  9;  SC.  31,  10;  Dat.  co 
m-boiud  FA.  35;  di  bolod  p.  130,  «6; 
Acc.  ni  boltigetar  side  bolad  non* 
olent  odorem  hi  Wb.  14*. 

boladmar  wohlriechend.  — 
PI.    Dat.    do    labib    boladmaraib 

p.   130,  26. 

bolesnileeh  sack  äug  ig  FB.  37: 
8.  bolg. 

bolg,  bolc  ilf .  Sack;  amal  bolc 
mergach  ut  uter  rugatus  Ml  132« 
(Z^.  61).  —  Sg.  Nom.  in  bolc  do 
blith  deti  Sack  zu  mahlen  Lot. 
Hy.  Praef.  X. 

bolg  uisee  „a  bubhle  of  water'' 
Corm.  p.  6  boll;  davon  bolgaigim 
„I  bubble"  Corm.  Transl  p.  139. 

bolgadan?  is  culmaire  bolgadaH 
FB.  68,  19  (i.  18  cairptech,  i.  dar 
berna). 

boUtanadh  odor  Ir.  Gl.  1088. 

boltanosrud  M.  Geruch,  Rie- 
chen. —  Nom.  boltnogud  FA.  13: 
Dat.  CO  m-bläthe  ocas  boltonogad 
FA.  16  LU.,  boltnugud  LBr.;  don 
Jjoltnogud  5  Lü.,  boltanugad  LBr. 

boltigiir  III  ich  rieche,  ron 
bolad. 

bongaim  I  ich  breche,  ernte; 
boing    i.   brisi    O'Dav.  p.  59.    — 


bor 


401 


bratach 


Praes.  sec.  Sg,  3  maith  ro  boinged 
gut  erntete  6ie  Gl.  zu  mad  bocht 
Hy.  5,  29.  —  T'prcLet.  Sg.  3  mad 
bocht  Gl.  i.  maith  ro  boinged  Hy. 
5»  29.  —  Inf.  büaln  Ernten;  Gen. 
lathe  baana  df  Ily.  5,  29;  dornän 
buana  mcmipulus  {„stnall  handful 
of  Kay'')  Ir.  Gl.  502;  bacc  boana' 
finime  ligo  metendae  vitis  SG.  62^ 
(Z*.  265V,  DcU.  oc  bnain  p.  41,  36; 
de  buain  chroind  FB.  81  Eg.7  — 
Vgl.  ath-boingid,  com-bongaim,  to- 
pacht. 

bor  Pron.  s.  far. 

borb  thörieht;  borp  stuUiLa 
Z*.  443.  —  Sg.  Nom.  FB.  37 ;  nad 
bo  borb  ScM.  21,  19;  PI.  Voc.  a 
Balatu  bnrpu  o  insensati  GcUatae 
Wb.  191»  {Z*.  m.  —  Davon  burbe, 
burpe  F.  stultitia  Z*.  60. 

borgr,  borgrgr^  borcc  Burg, 
Stadt;  ciHa  Z*.  61.  —  Sg.  Bat 
o  burgg  £täle  dianid  ainm  Abellum 
Corm.  p.  45  ubull;  PL  Nom.  bdirg 
fäenböla  FB.  53  (briiig  Eg.)  — 
Davon  borggde  Bürger  Z*.  61. 
Vgl.  aiwA  brog,  broc. 

borgr  FB.  71?  brog  sordid  O'K? 

borr  stolz,  hochmüthig,  über- 
müihig;  „pride  insolence;  great, 
noble"  O'R.  —  Composita:  falgaib 
ethoC?)  borr-baidne  FB.  24;  mör- 
brath  m-borr-bfastae  52,  3;  adcon- 
darc  and  borr-öclaech  LU.  92^  17. 

borrfad  N.  Zorn;  Indignation, 
anger  O'B.  —  Sg.  Nom.  a  bruth 
ociis  a  brig  ocus  a  borrfad  FB.  46;  79; 
Aee.  lasa  m-borrfad  FB.  44. 

bo89  s.  bass. 

boss&n  Tasche,  Beutel;  „a 
purse*'  O'B.  —  inna  m-bossAn  SC.  2. 

botb  -F.  „Äw*"  Corm.  Transl. 
p.  25;  bothän  casa  Ir.  Gl.  120  — 
Sg.  Nom.  both  Hy.  5,  70. 

botb  s.  bin. 

hrtk  Augenbraue;  PI.  Nom.  du- 
bai  brai  {auf  täi  reimend)  p.  132, 24. 

bracht  Fett;  i.  beeil  O'Dav. 
p.  6;  Corm.  p.  2  anf erbracht.  — 
Sg.  Nom.  bracht,  Gl.  i.  saill  Oss.  III 4. 

brachtaeb  fett.  —  ferba  brach t- 
chi  brothlochi  FB.  68,  2  (i.  methi). 
—  Vgl.  anbrach tach  mager. 

brafad  „a  twinkle*'  O'Don.  Suppl. 


—  Sg.  Acc.  ]a  brafad  sdla  „in  ihe 
twinklitig  of  an  eye"  FA.  17;  31. 

br&ge  Hals,  Nacken;  coUum, 
cervix  Z^.  255.  —  Gen.  don  uball 
bragat  Gl.  131  zu  gurgulioni  Gild. 
Lor.  48  {„to  the  apple  ofthe  tJvroat"); 
föthi  de  bragot  ScM.  14;  brissiud 
brägat  TE.  9;  Dat.  fo  bragait  ind 
eich  Gl  zu  Hy.  5, 66;  a  da  cois  nam- 
mucci  fo  brägid  ScM.  18;  don  bragait 
Gl.  129  zu  guttwri  Gild.  Lor.  48; 
Acc.  bragit  FB.  57;  co  tarat  a  di 
laim  imma  brägit  FB.  31;  61;  86; 
TE.  10,  e;  triat  bragit  ScM.  14; 
PI.  Dat.  i  m-brdgtib  FA.  22;  28. 

braieh  s.  mraieh. 

anrgrat-brain  SP.  l  1? 

br&id  F.  theft  O'R.  —  Sg.  Gen. 
braite  s.  1.  clithar. 

braii-Ra&c,i.  fiachCarm.p.  6.— j%. 
Nom.  bran  carna  comramaigP^.  68,8. 

braö  mara  (broa  mara  Eg.  H.) 
Getöse  des  Meeres?  vgl.  bro  i.  nuall 
O'Dav.  p.  61. 

1.  bras  gross;  i.  mor  O'Dav. 
p.  58;  vgl.  corn.  bras  grossus  Z*.  81. 

—  Acc.  no  sirfed  . .  in  m-bith  m-bras 
SC.  29,  8;  PI.  Nom.  F.  a  piana  it 
brassa  Fei.  Prol.  74  {citirt  O'Dav.  l.  c). 

2.  bras  „quick,  nimble"  O'B.  — 
Hierher  fond-bras  FB.  49;  p.  310,  I8? 

brasse,  braise  F.  „hastiness, 
rapidity"  O'Ä.;  braise  lascivia  Ir. 
Gl.  36.  —  Dat.  CO  m-brassi  Fü. 
Jun.  19  (i.  CO  slatra  no  co  solam). 

brat  M.  Mantel;  lam-brat  bis 
tar  glüne  Gl.  zu  SG.  172»  (Z*.  653). 

—  Sg.  Nom.  brat  gorm  crönchorcra 
^^.'47;  brat  dub  lachtna  FB.  91; 
brat  daine,  brat  corcra  cöicdfabail 
SC.  8;  brat  caslechta  corcarghlan 
TE.  3;  Gen.  ^bruit  üani  SC.  13; 
broit,  broitt  SMart.  12;  Lat.  Hy. 
Praef.  XII;  Dat.  cosin  brot  üane 
SC.  8;  issin  brutt  TE.  3  Eg.;  ina 
briit  p.  131,  17;  Acc.  brat  CC.  3; 
SC.  48;  fian  (fain  H.  faon  M.)  -brat 
ScM.  21,  31;  in  m-brat  Lat.  Hy. 
Praef.  II.  —  Comp,  brat-gaisced 
FB.  67;  89.  —  Davon  brattan 
„little  cloak^'  Lat.  Hy.  Praef.  II. 

bratach  M.  „ensign,  Standard" 
O'B.  —  8g.  Voc.  a  llg-brataig  Liphe 
FB.  11. 

26 


bratdn 


402 


bress 


bratin  Lachs;  Corm,  Transh 
p.  23.  —  6?/.  zu  lach  Hy.  5,  72. 

brath,  älter mrAih M.Betrug, 
Betrügen,  Verrath.  —  Gen.  äes 
braith  „folk  of  ireachery**  FA.  27 ; 
Dat.  ar  in  mrath  pro  prodüione 
Ml  Col.  301  {Gotd.*  p.  32);  dia 
brath  „to  hetray  htm"  SMart.  41; 
Äcc,  cen  brath  ScM.  22,  2? 

br&th  M.  Gericht,  bes.  das 
jüngste  Gericht;  Judicium  Z^.  238. 
—  Sg.  Nom.  brdth  FA.  14;  Gen, 
cnllae  m-brätho  Tir.  5;  brätha 
FA.  24;  29;  30;  33;  34;  co  mordail 
bratha  FA.  6;  iar  fugiull  brätha 
FA.  14;  bretheman  brätha  34;  do 
brcthemnas  bratha  Hy.  7,  e;  bruth 
brätha  FB.  46  {vgl.  bräth  i.  bruth 
ar  a  teas,  mit  Beziehung  auf  das 
jüngste  Gericht,  Corm.  Transl.  p.  24); 
con  cleth  m-bratha  ScM,  22,  4? 
Dat.  do  brath  Hy.  2,  sc;  62;  i  m- 
brath  Hy.  3,  s;  Acc.  cubbräth  bis 
zum  Gericht,  für  immer  Tir.  15; 
CO  brath  Gl.  zu  Hy.  2,  20;  TE.  8; 
16;  Oss.  II  7;  FA.  27;  29;  30;  iar 
m-bräth  FA.  27. 

bräthir  M.  Bruder;  frater 
Z\  262;  derbräthir  {für  derb-bräthir) 
der  leibliche  Bruder.  —  Sg,  Nom. 
brathair  ScM.  7  (braitir  H);  Gen. 
brathar  Lg.  10;  16;  TE.  Q;  7  Eg.; 
14  LU.;  Dat.  dia  brathair  CC.  1 LU.; 
Fl.  Nmn.  tri  derbrat/wtr  TE.  14  Eg.] 
finnatar  bothamain  brathir  sc^q 
mbrogac?)  SC.  25;  no  chluintis  diu 
na  brathre  esium  „the  brethren  then 
used  to  hear  him^'  SMart.  34  {der 
Form  nach  Acc);  Gen.  triar  der- 
brathar  Gl.  zu  Hy.  5,  77. 

brec  bunt,  gefleckt;  tinctum 
Ml.  14  r.;  s.  for-brec  sehr  bunt.  — 
Sg.  Nom.  brec  a  mong  SC.  33,  14; 
scfath  brec  b^imnech  FB. 4b;  naithir 
b^mncch  brec  Hy.  5,  e;  sochla  brec 
becaltach  (?)  CC.  7;  Gen.  gach  dadha 
bric  TE.  10,  16.  —  Compos.  brec- 
lenn  bunter  Mantel  SC.  33,  21;  22; 
brec-glassa  FB.  45. 

br^c F.  Lüge,  Trug. ^  Sg. Nom. 
ni  bräc  as  äil  dün  immut  FB.  61; 
bröc  dorat  in  ben  imond  p.  132,  9; 
Acc.  na  taibred  cäch  üaib  br^ic 
imm   alaile  Gl.  zu  nolite  mentiri 


invicem  Wb.  27^»;  tabair  br^c  im 
nach  n-aile  FB.  61 ;  fuiris  dobertha 
bröc  im  nach  meraige  ibid. 

br^caire  M.  Lügner,  vgl.  i  m- 
brecairecht  in  astutia  Z*.  780.  — 
PI.  Nom.  br^caire  FA.  28. 

br^caim  II  ich  lüge,  —  Traes. 
Sg.  1  bre^o  fällo  (?)  Conn,  Trand, 
p.  78;  PI.  3  br^caire  br^cait  ocus 
säebait  na  sluagu  FA.  28. 

brec&n  „a  plaid,  a  kind  ofstriped 
or  chequered  stufp'  O'B.,  von  brec. 
—  PI.  Dat.  do  . .  brecänaib  FB.  4. 

brecht  s.  brieht. 

brecht,  für  mreeht,  varius,  di- 
versus  Z*.  856. 

brechtrad  für  mreehtrad  M. 
varietas  Z^.  856;  „to  mix  or  com- 
mingle"  O'Don.  SuppH.  —  Sg.  Gen. 
in  mrechtraid  SG.  197^;  Dat.  cona 
il-mrechtrud  cum  muüa  stta  varie- 
täte  SG.  29^;  co  m-brechtrad  gern 
n-ecsamail  FA,  13;  Acc.  iama 
brechtrad  di  gurm  ocos  chorcra 
ocus  dani  FA.  11. 

br^it  ein  Streifen  Wollen- 
zeug?  vgl.  br^id^a  kerchisf,  a  eoif; 
frieze"  Ö'B.  —  Dat.  a  breit  „from 
bridle"  Hy.  5, 55  (in  der  Gl.  fo  breit'i; 
Acc.  dorat  ind  ingen  breit  dia  hetach 
dö  ma  crecht  LU.  p.  126»,  90. 

br^n  stinkend,^  f<*^l;  fetidus 
Ir.  Gl.  683;  vgl.  0  br^inciu  a  carie 
Cr.  34»>  (Z*.  1057).  —  PI.  Nom. 
(fem.  Form)  coin  brena  „stinking 
dogs"  FA.  28,  länbrena  p.  191,  si; 
locha  bräna  biastaide  FA.  30;  tolla 
bräna  FA.  30  Br, 

brönaim  II  ich  faule,  eitere; 
puteo  Corm.  Transl.  p.  138  putte.  — 
S-praet.  PI.  3  ro  br&sat  comp»- 
tuerunt  Ml  58*.  —  Fut.  Fl  3  co 
m-brenfat  dass  sie  eitern  FB,  6. 

br^nta  foetor  Ml.  22b.  _  Sg. 
Dat.  0  brentaid  SMart.  34. 

bre6  Flamme;  i.  lassar  Gl.  zu 
Fei.  Ap9\  15.  —  Sg.  Nom.  brec 
batses  gente  (Patric)  Hy.  3,  2;  breo 
orda  oiblech  (Brigit)  Hy.  4,  1 ;  breö 
digla  (Loegaire)  FB.  46.  —  Compos. 
a  bethir  breö-derg  FB.  8. 

breoaim  II  ich  verbrenne.  — JW"- 
asbert  fria  muntir  a  breoad  CCn.  7. 

bress  gross  O'Don.  Suppl. 


bressa 


403 


brig 


bressa  !.  b&ga  Fü.  Prol  74. 
breth  F.  Urtheil,  UrtheiU- 
Spruch;  Judicium  Z*,  241.  —  Sg. 
Nom.  issi  ar  m-breth-ni  unser  Ur- 
theil ist  dieses  FB.  62;  68;  89;  Di 
bä  breth  in  breth  rucad  and  FB.  74; 
ni  breth  eter  ani  rucad  ddn  75; 
Gen.  hi  comartha  m-breithe  69; 
Dat.  a  breith  Ailella  nach  dem 
ürtheüe  ÄJs  74;  Äec.  co  tibred 
breith  do  (F)ind  CCn.  7;  nir 
daimset . . .  do  Goinculaind  in  breth 
rod  n-acad  dö  FB.  78,  vgl.  acht 
CO  D-daimtis  nammä  for  a  breith  76; 
lotar  i  m-breith  Conchobair  CC.  7 
Lü.;  anaid  la  breith  n-aile  FB. 
41  Eg.;  PI.  Dat.  am  gmih  i  m- 
bretaib  p.  327,  ss;  Acc.  cwncertaim 
bretha  Ulod  p.  327,  S4;  p.  141,  n. 
—  Compos.  gü-breth  ein  falsches 
üriheü,  davon  gübrethach. 

brethaigim  111  ich  fälle  ein 
Urtheil,  entscheide,  —  jprae«. 
Conj.  8g.  2  mani  brethaige-seo 
FB.  58.  —  S'praet.  Dep.  Sg.  3 
brethaigestar  FB.  90.  —  Fut  Sg.  1 
brethaigfet-sa  FB.  58.  —  Fass. 
Praes,  Sg.  3  mani  brethaigther  hi 
Cmachnaib  FB.  16.  —  Inf  Nom. 
CO  ro  glethe  a  m-brethugud  FB.  33; 
Dat.  do  bor  m-brethugud  FB.  67; 
dia  m-brethugud  do  Ailili  damit 
AüiU  zwischen  ihnen  entscheide 
FB.  56;  bä  do  brethugud  döib 
dodeochatär  chuci  FB.  66;  diar 
m-brethugud  dait-siu  damit  du 
etoischen  uns  entscheidest  und. ;  Acc. 
ni  rodmat4r  a  m-brethugud  FB.  56; 
dogena  for  m-brethugud  66;  75;  ro 
Umair  brethugud  FB.  90. 

brethemnas  M.  Bichterspruch, 
von  brithem.  —  Sg.  Dat.  do  bre- 
themnas bratha^i/.  7,  e;  Acc.  doUo- 
tor  .  .  a  m-breithemnu&  n- Ailella 
FB.  42  Eg, 

brethnais  i.  delg  O'Davor.  p.  61. 
—  PL  Dat.  di  bretnasaib  öir  ocus 
argit  LU.  p.  23*,  3S. 

bri  Berg,i.  tulach  O'Davor.p.bT, 

Corm.  Transl.  p.  27,  vgl.  Bri.  —  PI. 

Gen.  rlge  breg  m-bude  SC.  33,  36. 

bri  „anger,  torath''  O'B. 

bri  gach    n-accais  „every  male- 

lUction**  Corm.  p.  8. 


briathar  F.  Wort;  verhum  Z^. 
241.  —  Sg.  Nom.  briathar  Hy.  2, 64; 
7,   81 ;   SG.   18;    Gen.   br^thre   D6 

FA.  23;  34;  Dat.  breithir  bl&ith 
mit  müdem  Wort  ScM.  21,  82? 
Acc.  dann  brethir  hei  m^t^em  Worte 
SC.  43;  46;  dar  mo  brethir  är  TE. 
7  Eg.\  trea  chumbair  m-briathair 
„tn  Short  discourse"  Hy.  5  Praef; 
PI  Nom.  for  m-briathra  FB.  29; 
Gen.  in  sechem  na  m-briathar  sin 
SC.  26;  ilar  m-briat^r  m-blüth 
SC.  30,  12 ;  ina  raithsechaib  bria- 
thar FB.  29;  Dat.  co  m-briathraib 

FB.  21;  Acc.  briafÄra  FA.  2.  — 
Compos.  briathar-chath  Wortkampf 
FB.  21 ;  briathar- thecosc  mündlicJie 
Unterweisung  SC.  25  Ueherschrift. 

bricht  Zauber,  Zauberspruch. 
—  Sg.  Nom.  suain-bhreacbt  „a 
charm  which  causes  sleep**  O'Don, 
Suppl.;  Gen.  iar  cor  dö  brechta 
hi  faebur  in  belae  nxichdem  er  einen 
Zauber  auf  die  Schneide  des  Beiles 
gelegt  hatte  FB.  77;  Acc.  cuiridh 
bricht  indtib  {in  Krüge  mit  Wasser) 
O'Don.  Suppl;  PI.  Nom.  brechtai 
TE.  13;  Acc.  ro  chansat . .  brechta 
driudechta  ina  agid  SC.  48;  fri 
brichta  ban  ocus  goband  octM  druad 
Hy.  7,  48. 

1.  brig  F.  hervorragende 
Kraft,  Macht, Ansehen,Werth; 
valor,  auetoritas  Z*.  917;  brfgh  i. 
firt  O'Davor.  p.  58.  Oft  in  kleinen 
Formeln,  die  den  Vers  füllen  oder 
den  Beim  verschaffen,  z.  B.  ard  a 
brig,  B^t  CO  m-brfg.  —  Sg.  Nom. 
a  bruth  ocus  a  brig  FB.  46;  52; 
ard  a  brfg  ScM.  21,  21 ;  ni  fil  brfg 
sin  CC.  7  Eg.*^  arggait  arddbrig 
SP.  V  14?  Gen.  locharn  brige  „lamp 
of  vigour"  Fei  Febr.  7;  Dat.  sät 
CO  m-brfg  Lg.  18,  21;  däca  a  chu- 
radu  cö  m-brfg  SC.  30,  6;  Acc.  a 
bruth  OCUS  a  brfg  FA.  9;  in  m- 
brfg  nemnig  „the  poisonous  power" 
SMart.  18;  ib  ollbrfg  do  tharisen 
SC.  41;  PI  Nom.  atanaidble  briga 
,yWhose  vigours  are  vast**  Fei. 
Epil  34;  Brigit  i.  brigait  i.  isat  ait 
a  briga  Gl  zu  Fei.  Febr.  1  (^vgl.  brfg 
aitt  etymologisirende  Glosse  zu  Brigit 
Hy,  4, 1).  —  do  brfg  „beca'use." 

26"* 


brig 


404 


bpog 


2.  brfy  kräftig,  mächtig;  vi- 
gorosus,  virtuoaus  Z*,  21  Änm.  — 
8a.  Nom.  Bochla  brig  Becfoltach 
CG,  7  Eg.l  PI  Bat.  dia  m-brfgaib 
bäesaib  [.vorher  ebenfalls  mit  voraus- 
gehendem Adj.  iccraadaib  comraic- 
thib)  FB.  29;  Acc.  Fem.  eter  brfga 
banespa  SC.  28. 

brfgrach  kräftig,  stark,  mäch- 
tig; i.  uallach  0* Davor,  p,  56.  — 
Sg,  Nom,  brfgach  a  chert  SC.  18; 
ni  bu  cair  banchath  brigach  Hy.  5, 5. 

brfge  in  admunemar  mo  brfgi 
Hy.  5,  98  und  99,  nach  Stokes 
Nebenform  für  Brigit. 

brlgim,  PI.  3  brighit  i.  foUlsigbit 
O'Dao.  p.  60. 

brise  brüchig,  zerbrechlich; 
i.  ab  eo  quod  est  priscas,  ar  is 
brise  cach  crin  ocus  cach  n-arsaid 
Corm.  p.  7,  —  PI.  Nom.  sen-brisca 
asalcha  mä  chossa  FB.  37. 

brissim  III  ich  breche.  Oft  in 
der  Redensart  brissim  cath  for . . 
ich  liefere  Jemandem  eine  Schlacht, 
greife  ihn  an;  mit  WegUiSsung  von 
cath  FB.  94.  —  Praes.  Sg.  3  brissid 
FB.  24;  SC.  31,  e.  —  Imperat.  Sg.  2 
na  briss . .  mo  chride  Lg.  18,  37.  — 
Praet.  Sg.  3  na  ro  bris  Gl.  zu  nath- 
combaig  Hy,  5,  77;  ros  briss  no  ro 
ben  Gl.  zu  roa  m-bi  Hy.  5,  73; 
PI.  3  ro  brisiset  FB.  25.  —  Passiv: 
Praes.  Sg.  2  bristir  a  sciath  FB.  67 ; 
a(M  mani  brister  anflr  form  FB.  74. 

—  Praet.  PI.  3  na  catha  aile  ro 
briste  trena  fochun  Lat.  Hy.  Praef  X. 

—  Infinitiv  Nom.  is  brissiud 
brägat  TE.  9  Eg.'^  brisiud  muad 
morchatha  FB.  52;  brisiud  for 
öenfer  FB.  94.  —  Vgl.  aithbriste, 
forbrisiud. 

brithem  M.  Ei  cht  er;  judex 
Z*.  264;  von  breth.  —  Sg.  Nom. 
in  brithem  firön  FA.  6;  Gen.  bre- 
theman  brätha  FA.  34;  brtYAemon 
SMart.  19;  Dat.  dond  fir-brithemain 
j^.  265;  Acc.  frisin  m-briYÄemain 
SMart.  19;  PI.  Nom.  brethemain 
gübrethaig  FA.  27. 

brithemnacht  F.  Richten; 
Richterspruch;  Judicium  Z*.  805. 

—  Gen.  lasin  mes  fir-brithemnach- 
tae  DsB  Gl.  zu  apud  examen  Dei 


Ml.  24t\  16;  DcU.  a  britheinnacht 
Hy.  3,  8  vor  der  Verttriheilung 
durch  d(ts  UebeltooUen  schwarzer 
Teufel? 

brithemnas  M,dass.  —  Dat.  ar 
in  brithemnas  bratha  Gl.  zu  Hy.  S,  s. 

briagu  M.  Landwirth,  Päch- 
ter, vgl.  biatach.  —  Sg.  Gen.  ingen 
rlg  no  roflatha  no  briagad  Lü. 
p.  122«,  2;  PI.  Gen.  ingena  sön  dan 
inna  m-briugad  b&tärim  ddn  Forgaill 
LU.  p.  122»,  13;  Dat.  eter  briaga- 
daib  ocus  biatachaib  Lü.p.  123^  S7. 

bro  i.  nuall  O'Dav.  p.  61. 

bro  „Champion,  hero*^  O'B. 

brö  FB.  27? 

br6  Mühlstein,  Handmühle; 
mola  Corm.  p.  29  muilend.  —  Gen, 
clocha  broon  „the  stones  ofa  quem" 
Corm.  l.  c;  Dat.  demlthir  bröin 
mulind  FB.  80. 

brott  s.  braö. 

brqe  s.  brogr,  borgr« 

br6ce  F.  sutolar,  a  shoe  Ir.  Gl. 
1033.  —  Sg.  Dat.  co  m-broic  Gl. 
zu  connä.ib  Oss.  lU  5. 

broch-b6adaF2?.  46?  vgl.  brogda. 

brodemi  dia  ^tach  „a  hair  of 
his  raiment  SMart.  40;  Three  Mir. 
Honn.  p.  38;  114. 

1.  bröen  F.  Tropfen,  Regen; 
pluvia  Z^.  31;  braen  aimsire  imber 
Ir.  Gl.  1048.  —  Sg,  Acc.  braoin 
fhola  309,  12. 

2.  bröeta  =  brön?  broen-derc 
ScM.  21,  38  H,  brön-derg  L. 

bröenaeh  «or^«nt?on,  finster; 
braonach  „sad,  sorrowfuV  O'R.  — 
Sg.  Nom.  fer  bröenach  dub  p.  310,  $1; 
bröinech  dub  FB.  51.  Vgl.  co  m- 
brön  ocus  dubu  FA.  16. 

bröenaim  II  „I  drop,  dis^i'* 
O'R.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  in 
spirut  nöeb  ron  bröena  Hy.  1,  5e; 
dia  rath  ron  broena,  ron  soera 
Brigit  Hy.  4,  12. 

bröeniin  Regen,  Deminut.  tron 
bröen.  —  Sg.  Nom.  bröenän  fola 
SC.  87,  21;  broenan  fola  uaire  tna 
toeban  fodeine  Fei.  Epü.  351. 

brog    thromm    Temra    „Tcero"« 
mighty  hurgV  Fei.  Prol.  166  C^roc 
trom    Laud.\  =  borg;    PI. 
bruig  FB.  53  Eg. 


broga 


405 


bminne 


brogB,  brogo  a.  mrulg. 
brosrda  „exoessive,  grecW  O'R. 

—  Sg.  Nom.  se  borb  brogda  FB.  37. 
Zu  mrogaim. 

brdsrene  FB.  52? 

brogthar  Lg,  3,  «.  mro§raiiii. 

brolne  prara  Güd,  Lot.  Ol,  49. 
Davon  bniioec^  proreta  ibid, 

brolt  Gefangenschaft  —  Sg, 
Acc.  bi  m-broit  p,  17,  19;  da  cb^d 
ele  do  bbreitb  a  m-broid  yytwo 
hundred  more  were  carried  off  in 
eapHvit^'  O'Don.  Gr.  p.  362. 

broit^ne  F.  paUiolum  Z^.  274, 
von  brat. 

br6n  M.  Kummer,  Sorge;  Sg. 
Cren.  gn^  m-bröin  FA.  33;  Dat  co 
m-brön  16;  fo  bron  na  döiri  Gl,  zu 
Hy.  2,  s;  Acc.  brön  Lg.  18,  2;  Du. 
ifom.  da  brön  fiatha  nime  FA.  33. 

—  Compoa.  brön-derg  ScM.  21,  sa. 
br6naeh  sorgenvoll,  traurig; 

tristis  Z*.  810.  —  Sg.  Nom.  brönacb 
Hy.  ö,  28;  PL  Gen.  na  m-ban  m- 
bronacb  Gl.  su  Hy.  5,  6. 

bronnaim  II  ich  verbrauche; 
I  spend,  consume,  destroy  0*B.  — 
Praes.  Sg,  3  ni  bronna  Hy,  2,  8 
iwtrans.  schwindet  nicht?  —  Pass, 
Praet.  Sg.  3  ro  bronnad  FB.  9. 

brot  M.  Stachel.  —  Gen.  aithc 
aen-broit  FB.  37  Eg.;  Acc.  berais 
in  t-arad  brot  forsan  n-echraid 
FB.  36  Fg,;  PI  Nom,  bruit  Beitr. 
VIII  338.  —  Vgl,  bruitne. 

brothaeh  s.  bmthaeh. 

brothlaeh  „a  pit  or  hole  made 
in  the  earth,  in  which  ihe  ancient 
Irish  mäüia  used  to  dress  their 
meaf^  O'R.  —  Gen.  ferba  bracht- 
Chi  brothlochi  FB.  68?  Vgl.  broth- 
laeh t  i.  i  talamh  bruiter  in  feoil 
sin,  Incht  i.  a  coire  no  brotlach  i. 
inatar  O'Dav,  p.  58. 

brothraeh  Lagerdecke.  —  PI. 
r>at.  do  brothrachaib  FB.  4.  — 
JJavon  brothrachan  8cU>ribarra  Ir. 
Ol,  180. 

brÄ  F,  Leih,  Bauch,  —  Sg, 
Nom.  FB.  22;  Gen,  fom  chriol 
brond  Lg.  3;  4  (bronn  Eg.)\  Dat. 
Ina  broind  Lg.  1;  fot  broind  2;  ina 
bruinn  CC,  6  Eg.\  cia  fo  bni  Lg. 
3;  4, 10;  a  brü  mfl  moir  Hy.  1,  37; 


Dat.  oder  Acc.  tatharla  inna  broind 
CC.  5  (bruinn  Eg.)\  dorat  a  Uim 
. .  for  a  broind  Lg.  5;  fo  a  broind 
p.  131,  8;  PI.  Dat.  a  m-bronnaib 
a  maithrech  p.  19,  S8. 
brü  Rand;  horder,  hank  O'R» 

—  Dat,  for  brü  mara  torren  p,  39, 10; 
for  brü  inber  mara  p.  39,  11;  for 
brü  Inbir  Cichmuini  p.  131,  27;  for 
brü  in  broga  p.  132,  17;  r^n  for 
brü  Lg.  17,  11  i.? 

bruaoh  Rand;  margo  SG.  61» 
(Z*.  22);  Ir.  Gl.  947.  —  Dat.  i  m- 
brüch  na  haband  TBFr.  p.  146,  u; 
bruuch  16. 

d&  brüad  Gen.  Du.,  cechtar  n-ai 
a  da  brüad  p.  310,  27  jede  ihrer 
zwei  Augenhrauen,  Vgl.  bra,  brai. 

bruchtaim  II  eructo,  vomo;  brucht 
i.  sceith  O'Dav.  p.  58.  —  B-praet. 
Sg.  3  brnchtaib  O'Davor.  l,  c.  — 
S'praet.  Sg.  3  brüchtis  CC.  ß  LU. 

bruden,  brniden  F.  Hof,  Pa- 
last, bruden  Da  Derga  „the  Court 
of  Da  Derga**.  —  Sg.  Nom.  bruden 
ScM.  1;  Gen.  i  n-dorus  bruidni  5; 
Dat.  isin  bruidin  1;  Acc,  isin  m- 
bruidin  5. 

brvgiy  brulgr  s.  mruigr. 

bragaehus  M,  Pflicht  eines  bru- 
gaid,  Gastlichkeit.  —  Dat.^  ar 
brugachus  FB.  33. 

brugaid  M.  Wirth  FB,  33,  vgl. 
briuga. 

bnd  i.  dermat  {ohlivio),  —  Fut. 
PI,  1  ni  bruifem  annuallsa  „we 
shall  not  forget  their  acclamation'* 
[^Fil.  Prol.  301)  Three  Ir.  Gl.p.  127. 

brüim  ich  zerschlage,  zer- 
quetsche, zerbreche.  —  Praes. 
Sg.  3  bruid  idnu  SC.  31,  6  (con- 
tundit,  Stökes  Rem.^  p.  13).  — 
Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3  nos 
bruend  iat  FB.  67  (bruigend  Eg.) 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  brütir  (lies 
brüthir?)  a  gai  FB.  67.  —  Vgl.  ro 
frith-bruid  i.  ro  obustair  stiess  zu- 
rück, „refused**,  SMart»  14. 

bmine,  bruineeh  s.  brolne. 
bruinneitf.  Brust,  PI.  Brüste. 

—  Dat.  ossa  bruinni  TE.  3  Eg.; 
don  bruinde  Güd.  Lor.  Gl.  200 
pectus;  Acc,  dar  a  ucht-bruinne 
iE.  7 ;  8  JEi^. ;  ar  a  bruinni  ScM.  16 ; 


brninnechor 


406 


bAaid 


PI  Dat.  for  a  bruinnib  TE.  3  Eg.; 
arinnf  biathas  nüdenu  for  a  bruin- 
dib  i.  suis  mamillis  Corm.  p.  7 
bruinnech;  co  n-ör  fria  n-ucht- 
brunnib  SC.  40;  Acc.  tar  bminniu 
ögsB  super  mammas  virginis  Ml.  144^ 
(Z*.  653).  —  Davon  bruinnech  i. 
mäthair  O'Dav.  p.  56,  Carm.  p.  7. 

bminnreehar  Brust?  —  Sg. 
Dat.  heö  öir  intlaide  uassa  hün. 
bruinnechur  FB.  51;  p.  310,  32. 

bruit  Lg.  2  (in  Eg.  zu  lesen 
bruid  it  cluasaib)?  etwa  O'Beüly's 
bruid  „Sharp,  keen,  pointed^'? 

bruith  Kochen,  —  Dat.  dia 
m-bruith  p.  41,  10. 

bruithemna  FB.  91  Eg.? 

bruitne  Stachel  p.  311,  4.  Vgl. 
brot. 

bmli^  Lg.  19  Xc,  wohl  dissi- 
mtlirt  aus  brdrig.  Vgl.  brdille  „a 
fragment^*  O'Don.  Suppl. 

brüre?  vgl.  bruireach  „a  frag- 
ment**  O'E.  —  Acc.  co  n-derna 
brürig  dia  cind  Lg.  19. 

1.  bruth  Gluth,  Wuth,  „a  glo- 
wing  mass*'  Stökes  zu  FA,  21.  — . 
8g.  Nom.  FB.  30;  85;  mor-bruth 
m-borrblastae  52;  bruth  brätha  46; 
bruth  n-gene  30  {„gnashing  of  the 
mouih''  On  the  Mann.  II  372); 
bruud  gine  Lü.  p.  73;  brud  n-geme 
Lü.  p.  125^,  3;  lond-bruth  loga 
ScM.  15;  FB.  48;  bruth  matho  52,  7; 
a  bruth  ocns  a  brig  52;  Gen.  do 
dibddd  a  brotha  ^0.^6;  do  tlathu- 
gud  a  m-brotha  FB.  54 ;  ar  thrommi 
a  brotha  ocus  a  neirt  88;  Dat.  6n 
bruth  a  fervore  Corm.  Transl.  p.  71 
ferg;  cosind  brud  cum  vi  Z*.  641; 
Acc.  a  bruth  ocns  a  brig  FA.  9; 
ri  ro-bruth  romör  SC.  30,  11;  PI. 
Acc.  a  sdli  amal  bruthu  tentidi 
FA.  21  (brutta  LBr.).  —  Compos. 
bruth-loiscthi  FA.  30  LBr. 

2.  bruth  i.  seim  gae  no  gaisgi 
O'Dav.  p.  56.  —  Hierher  bruth- 
damna  FB.  91? 

bruthach  glühend,  heiss.  — 
Sg.  Nom.  brothach  Hy.  5,  48  (i.  te); 
PI.  Gen.  na  n-ocht  biast  m-bruthach 
FA.  22. 

bruthe  Brühe,  s.  en-bruthe. 

bmthnaigim  furo  Z^.  435. 


büacbaill  M.  Hirt;  böchaUl  i. 
cail  coim^taige  na  m-bo  Corm.  p.  7; 
böchaUl  bubuUus  SG.  58b  (Z*.  23); 
buachaili  bö  id.  Ir.  Gl.  583;  b.  muec 
subuleus  584.  —  Sg.  Nom.  buachail 
p.  40,  15;  Gl.  zu  ara  20. 

b6ad  FB.  71,  zu  lesen  büadoe^? 

b6adaeh  siegreich;  inna  m- 
buadach  victorum  Ml.  21*  (Z*.  22). 
Vgl.  Löegaire  Büadach.  —  Sg.  Nom. 
Brigit  buadach  Hy.  5,  1;  94;  Con- 
chobar  b.  ScM.  21,  9;  cath-buadach 
CC.  1  LU.;  cur  cäin  cath-büadach 
FB.  70;  Fedelm  Findchöem  chnith- 
büadach  22;  Gen.  fochich  curad 
crechtaig  cath-buadaig  ScM.  15; 
Acc.  curaid  c^n  crechtach  cath- 
büadach  SC.  42;  Voc.  a  cath-böa- 
daig  Breg  FB.  11;  PI.  Gen.  miad 
curad  cath-bdadach  SC.  38. 

bdadartha  turbatus,  vgl.  bda- 
draiin.  —  Sg.  Dat.  din  t-sruth 
buadarthu  de  turinUento  rivo  Ml.  2*»; 
PI.  Nom.  it  bdadartha  na  pecdaig 
FA.  14  (buaidertha  LBr.). 

bnadgreltoeh  FB.  22  Eg.  eifer- 
süchtig auf  Sieg  {vgl.  gealtach 
Jearful,  jeälous'*  O'R)? 

bdadirse  FB.  30  turbulentia? 

b6adraim  II  turho;  buaidhrim 
„Ivex,  disturh"  O'R.  —  Praes.  Sg.  3 
rd.  buadres  in  fis  Gl.  zu  Hy.  6, 13. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  buadir  inrograd 
hi  SC.  44. 

büageltaeh,  vgl.  bo-geltach  L  fer 
fogelta  a  bu  a  faithce  ar  cach 
nach  d^isetar  coin  altta  ime  H.  3. 
18  p.  16  (Mann,  and  Cust.  III  521). 

—  PI.  Nom.  tri  bdagelit4iig  Breg 
„itinerant  cowkeepers"  0' Curry, 
Mann,  and  Cust.  III  77. 

büageltaeh  FB.  22  (bdaigeltach 
H.\  nach  Eg.  in  bdadgeltach  s%^ 
ändern? 

buaibteeh  i.  uallach  {übermüthig^ 
O'Dav.  p.  58,  vgl.  bnbta  i.  bagur 
(Drohen)  ibid.  p.  56,  rem-bubt&dli 
„forethreatening**  Corm.  Traft«!. 
p.  143  robuth. 

büaid  N.  Sieg;  victoria  Z*.  233. 

—  Sg.  Nom.  FB.  30;  in  buaid  dori^- 
nius  no  in  bot  SC.  38,  2;  bdaid  des- 
samnachta,  b.  m-bdanfaig,  b.  fidcl&el- 

'lachta,  b.  n-airdmiusa,  b.  £Aatiiie, 


büaidech 


407 


budech 


büaid  c^illo,  b.  crotha  (die  Dinge, 
in  denen  CuchuUin  alle  andereti 
Männer  übertraf)  LU.  p.  121^,  29 
{vgl.  unten  PI.  Acc);  Gen.  d&n 
büada  Ey  5,  101 ;  coibliud  buada 
FB.  24;  gdir  bdada  64;  cend  m- 
baden  m-büada  SC.  15;  altfad  m- 
brochbüada  FB.  46;  comldd  marc 
m-büada  53;  almai  änlathi  lüth- 
bdada  p.  310,  s;  Ifn  m~band  m- 
balc-büada  FB.  22;  buille  balc- 
büada  47;  Dat.  iar  m-büaid  FB. 
47 ;  89 ;  Acc,  nie  . .  buaid  ind  öenaig 
FB.  66;  ni  bertais  buaid  dfb  Lg.  8; 
Voc.  a  büaid  n-oc  o-Ulad  FB.  8; 
PI.  Nam.  batÄr  büada  imda  fair 
LU.  p.  121^,  28;  Gen.  iln  a  biiada 
FB,  22  f^buad  Eg);  Acc.  ar  issi 
congab  na  s^  büada  forri  i.  buäid 
crotha,  b.  n-gotha,  b.  bindisso,  b. 
druine,  b.  gäise,  b.  n-gcnso  {die 
Dinge,  in  denen  Emer  alle  anderen 
Frauen  übertraf,  vgl.  oben  8g.  Nom.) 
LU.  p.  122a,  17. 

büaideeh  »==  büadach  enthalten  in 
cruth-buidech  FB,  22,  sV 

büaigneeh  i.  escra  {„a  vesseV) 
Corm.  Transl.  p.  27. 

baaighneeh  ein  i.  buaibtech  i. 
nallacb  O'Dav.  p.  58. 

büaignige?  is  menmarc  ban  büai- 
gnigi  FB.  68,  is  (buaidgnige  Eg.). 
Vgl.  etir  iallaib  bau  buägnithi  LU. 
p,  124^  18. 

büain  8.  bongaim. 

büal  Wasser  Corm.  Transl. p.'iQ. 

b6alaim  II  ich  schlage.  — 
Praes.  sec.  8g.  3  no  büaled  p.  310, 1. 
—  Inf  oc  ä  m-büalad  FA.  26; 
dia  bualad  SC.  8. 

1.  baall  i.  leighius;  luidh  Cuca- 
laiim  dia  baall  isin  uisci  O'Dav. 
p,  61. 

2.  bdall  Buckel,  Knopf?  vgl. 
boU  „the  boss  of  a  shield*'  O'B.  — 
PI.  Dat.  sciatb  co  m-baallaib  öir 
badi  SC.  37,  le  (baailid  H.). 

bdan  dauernd.  —  8g.  Nom. 
13  büan  in  bes  SC.  33,  24;  buan 
bangleo  Oss.  II  s.  —  Compar.  cid 
ifl  baaini  for  bith  „what  is  tlie 
tnost  durable  in  the  world'^  O'Don. 
Gramm,  p.  380.  —  Compos.  dnlaith 
büan-blaith  SC,  33,  le. 


büanalnd  FB.  24?  schwerlich  zu 
Buanand  muimmona  fiann  Corm.  p.  5. 

bdanlach  vgl.  buanacht  „müitary 
Service**  O'Don.  Supph;  buanadh 
„permanent  soldiers  of  the  Jcings 
ofErinn*'  Keat.  bei  0' Curry,  Mann, 
and  Cust.  II  p.  379.  —  Gen.  büaid 
m-büanfaig  s.  büaid. 

büar  M.  „cattle  of  the  coxo  hind" 
O'R.  —  Sg.  Nom.  buar  agus  bö- 
thäinte  „kine  and  cattk-herds**  Torr. 
Dhiarm.  p.  170;  Gen.  büair  s.  1. 
clithar;  PI.  Nom.  na  buair  agus  na 
böthäinte  Torr.  Dhiarm.  p.  204. 
•  bud  FB.  54  Eg.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  bad,  s.  bfu. 

1.  bade 9  baide  gelb;  flavus 
SG.  14»  (Z».  765);  Ir.  Gl  803.  — 
Sg.  Nom.  mong  buide  SC.  33,  4; 
folt  find-budi  p.  131,  so;  Gen.  öir 
buidi  Lg.  18,  27;  SC.  37,  ig;  FB.  45; 
be  fuilt  buidi  Lg  4;  Dat.  co  fult 
budi  SC.  33,  26;  Voc.  a  Emer  an 
folt-buide  SC.  44, 11;  PI  Nom.  süili 
cichurda  budi  FB.  91;  Gen.  rfgo 
breg  m-bude  SC.  33,  36;  Du.  Nom. 
da  triliss  or-buidi  TE.  3;  da  n-all 
dron-budi  p.  310,  30. 

bade  eonuMl  Name  einer  Seuche, 
die  um  6G5  Irland  verheerte,  vgl. 
buidecbair.  —  teidm  mör  doratad 
for  firu  hErinn  i.  in  bude  connaill 
Hy.  1  Praef;  Acc.  ar  in  m-bude 
connaill  Gl.  zu  Hy.  1,  6. 

2.  bude,  buide  Dank.  —  *S^^. 
Nom.ni  buide  frit  ScM.  14;  Gen.  iar 
n-atlugud  buide  Lat  Hy.  Praef.  V; 
Acc.  atlaigthe  bude  Hy.  2,  49 ;  beir 
buide  n-anacuil  ScM.  20;  berim 
a  buide  ritt  a  D6  „I  give  thee 
thanks  for  it,  o  God''  Stokes,  Three 
Mir.  Hom.  p.  96,  10;  ni  tullim  budi 
do  neoch  p.  328,  12;  p.  142.  9. 

budech  dankbar,  zufrieden; 
contentus  Ml.  2d  (Z*.  810).  —  Sg. 
Nom.  am  buidech-sa  p.  40,  15;  ni 
dam  buidhech  dorn  cheill  fein  nicht 
bin  ich  mit  meinem  eignen  Sinne 
zufrieden  TE.  9,  23;  ba  buidhech 
in  ri  dia  mnai  TE.  14;  cruth-buidech 
FB.  22  für  -büaidech  = -büadach? 
PI.  Nom.  ban  buidich  simus  grati 
Wb.  29b  (Z*.  495);  budig  ScM.  4; 
FB.  56  (buide  Eg.);  79  (buide  Eg.). 


bndecht-sa 


408 


cach 


badeeht-sa  s.  fodeeht-sa. 

baden  F.  Seh  aar.  —  Sg.  Nom. 
FB.  7;  Gen,  comarbaß  buidne  SG.  17; 
Dat.  do  cach  budin  FA.  9;  i  m- 
budin  Löegaire  FB.  8;  Acc.  im 
budin  FB.  10;  11;  PL  Nom.  buidne 

FA.  6;  buidni  ban  SG.  31,  i;  budna 

FB.  '20;  Gen.  cend  m-buden  m- 
büada  SG.  15;  idnu  buden  m-bäeth 
SG.  31,  6;  rl..  buden  34,  2;  Bai. 
ho  buidnib  eopm  Ml.  34«;  Acc.  sech 
buidne  Gl.  zu  sech  drungu  Hy.  4,  s. 

budiehass  Lg.  4  blondlockig? 
Vgl,  saltriasa  {eine  Art  der  KaM- 
höpfigkeit)  i.  asa  himhxxUach,  msei. 
tairside,  co  m-bl  a  chassi  buide 
ina  muU ac^  ennail  säil  duine  Ire 
assa  Corm.  p.  39  ränge. 

badigrim  III  ich  danke,  hin 
zufrieden.  —  Praet.  Sg.  3  hndigthe 
TE.  14  Eg.,  vgl.  cobarthe. 

basr  i-  iubh  gorm  no  glas  risa 
samailtear  suil  bhios  gorm  no  glas 
O'Cl.  [flus  0'B.\  eine  blau  oder  grün^ 
lieh  aussehende  Blume;  glaisithir  fri 
buga  „green  as  the  hyacinth  O'Don. 
Gr.p.  120;  ba  glaissigtir  fri  bughai 
cechtar  a  da  äulu  TE.  4  Eg. 

buid  Oss.  II  3? 

buideohair  die  Seuche,  welche 
um  665  Irland  heimsuchte,  vgl. 
bude  connaill.  —  8g.  Nom.  Hy. 
1  Praef.;  Dat.  0  erlösend  no  a 
bttidechuir  6?^  zu  uridine  Goid.* 
p.  70  (ilfy.);  Acc.  ar  in  m^buide- 
chair  Hy.  1  Praef. 

baille  s.  bulle« 

bnim,  boim  N.  „a  morsel"  O'Don. 
Suppl.  —  PI.  Nom.  bommand  ega 
Bev.  Gelt.  III  177. 

buithip.  143,  s  s.  bin,  Part,  necess, 

büirg  8.  borg. 

buithig  p.  140,  11? 

bulle,  buille  Schlag.  —  Sg. 
Nom.TO  boi  tra  builli  dar  ö  ScM.  18? 
Acc.  dorat  cäch  buille  dlb  dar  sroin 


a  cheile  riam  ScM.  6;  PI.  Dat. 
honaib  buillib  cdophis  Tur.  Gl.  92; 
alaphis  93;  Acc.  beras  buille  balc- 
bdada  tar  ätha  FB.  47;  Ms  m-ben 
Idthu  Idth-bulU  FB.  51;  p.  310,  ss. 

bnllech  schlagend;  „that  gives 
hlows"  O'B.  —  Voc,  a  balc-bullig 
Breg,  a  brüth-bnllig  Midi  FB.  8. 

bunitf.  Wurzelstock,  Wurzel, 
das  untere  Ende;  „root,  stock, 
hottom"  O'B.  —  Sg.  Nom.  is  bun 
cruinn  mair  SP.  V  is ;  Dat.  i  m-bnn 
na  gabla  FB.  92,  vgl.  oc  ban  na 
gabla  {so  zu  lesen  für  agabla) 
0' Davor,  p.  57  bun;  b^im  na  gabla  di 
bun  öenböim  AhTiauen  der  Gabd  vom 
Wwrzdstocke  mit  einem  Hiebe  LÜ. 
p.  58^,  1;  do  bun  chraind  FB.  81  (buain 
Eg.);  i  m-bun  cacha  finna  FB.  27. 

bonad  N.  Ursprung,  Grund- 
läge;  origo  Z*.  223;  ,famüy,  stirp^' 
in  the  northem  half  of  Ireland, 
O'Don.  Suppl,  —  Sg.  Nom.  is  bdnad 
primda  SP.  Y  13;  Gen.  fleh  bunaid 
„a  heredüary  'feud**  GGn.  5;  issi 
ro  bo  dun  arus  bunaid  do  das  war 
die  Burg:  sein  Stammsitz  ibid.  8. 

bansach  F.  Zweig.  —  Acc.  fo- 
chartatar  .  .  bunsaig  corrüsc  dub 
einen  Zweig  mit  schwarzer  Schale 
LU.  p.  231»,  «7. 

bur  FB.  41  Eg.  u.  ö.,  spätere 
Form  für  bor,  bar,  far  euer. 

barbe.  barpe  F.  stültUia  Z*.  60. 
Vgl.  borb. 

bdredach,  vgl.  bdireadh  „roaring, 
beUowing"  O'B.  -~  Nom.  atchia 
flaith  n-^d  n-airegdse  asa  bith- 
buillech  bdredach  iU.  p.  91»,  s; 
Dat,  F.  fot  broind  bdredaig  Lg.  2. 

b6rithar,  bdirethar  Lg.  4,  10, 
ibid.  2  Eg,,  clamat  (ß.  Sg.  eines 
Praes.  Dep.)? 

barr  3f.  aclown,  a  hoor  O^B.  Dazu 
CO  tech  m-buirr  in  broga  p.  328, 2s? 

a  bas  s.  fo88. 


c 


ca    Pron,    interrog.    quid,    ubi 
Z*.  356,  in  cate  ubi  est  SG,  15. 
ea  Oss.  III  5  für  co  a. 
C&9  eB,für  ocÄ,  oc  tiFA.2LBr.u.  ö. 
eabsaideelitSC.42«.  eobsaideeht. 


cace  F.  excrement  Ir.  Gl.  1075. 
—  Sg.  Gen.  issin  otrach  cacae 
FB.  25  Eg. 

eaeh,  cech  Pron.  indef.  adj,  je- 
der; quivis  Z*.  360;  später  gach.  — 


cach 


409 


cAch 


Sg»  Nom,  cach  cosnam  ScM.  22,  7; 
1>.132,  26;  CG.  2;  SC.  5;  27;  p.  310,  e; 
311,  26;  FB.  65;  91;  cach  süil  di 
Gl.  zu  088.  III  7;  cach  niia  SC.  43; 
SP.  V  12;  gach  CG.  3  Eg.]  cacÄ  ni 
SC.  34;  FJ5. 32;  cach  n-eölas  SC.  43; 
cach  gnäth  ibid.;  atraig  cach  fer 
dialailiu  Lg.  1;  FB.  28;  cach  fer 
dfb  FB.  80;  cach  den  cheöl  FÄ.  10 
(cecÄ  LBr,);  FB.  44;  cach  oen  fil  i 
tir  inna  näeb  i^^.  4(cech  noem  üJSr.); 
cech  noeb  Hy.  1,  19;  j?.  40,  is;  17; 
42,  6;  132,  25;  169,14;  SC.  5;  45,22; 
cech  nl  SC.  48;  p.  39,  u;  cech 
n-amreid  Hy.  1,  S4;  cech  n-derg 
SC.  43;  cech  n-^cmais  t&tV{.;  cech 
ard  ibid.\  atraig  cecA  fer  dib  dia- 
lailiu Lg.  9;  cech  bö  ocas  cec^ 
mil  ro  chluined,  nombligtis . .  uadib 
Lg.  8;  ScM.  9;  cach  ben  tmd  cech 
ben  hinter  eincmder  SC.  5;  als 
Nom.  ist  wohl  auch  zu  fassen:  Dia 
dim  cech  soeth  doringba  Hy.  6,  9. 
—  Qen.  zeigt  für  Masc.  und  Neutr. 
keine  Flexion:  catha  cach  thcdma 
Hy.  4,  4;  TE.  1  LU.;  2;  FA  15; 
adaig  cach  raithi  p.  311,  27;  cluas 
cach  bi  Hy.  5,  24;  p.  328,  4;  5; 
gacÄ  triuin  p.  142,  3;  TE.  10,  lö ;  for 
rinn  cech  düail  TE.  3  Eg.;  FA.  35; 
SC.  32;  p.  309,  ss;  cät  cach  mll 
2!E.  10, 17;  cech  oen  chlüi  p.  191, 17; 
cech  fir  no  marbtais  SC.  2;  Crts^ 
i  cridiu  cech  daine  immim  rorda 
Hy.  7,  58;  i  n-gin  cech  öen  ro 
dorn  labrathar  t&td.  59;  domm  air 
fiado  cech  thratha  Hy.  6,  le;  tri 
üara  cach  domnaig  FA.  30  LU. 
{die  fem.  Form  cecha  LBr.);  Fem, 
cacha  höen-anma  FA.  14  (cecha 
LBr.);  FB.  65;  cacha  huilc  FA.  21 
(cecha  LBr.);  cacha  datha  FA.  11; 
i  n-öe  cecha  breclenni  SC.  33,  22; 
FA.  21;  cecha  öen-claisse  FA.  10; 
öenaig  na  samna  cecha  bliadna 
SC.  1;  dogres  cecha  samna  2;  do- 
beread  leth  toraid  cecha  fecais  esti 
p.  40,  32;  am  din  gach  dochruiti 
p.  142,  2;  cecÄ  nona  ScM.  20  (vgl. 
O'Bon.  Gramm,  p.  381).  —  Dat. 
cach,  cech  hei  M.,  N.  und  F.:  do 
cach  aird  FA.  6;  33  (cecÄ  LBr.); 
SC.  33,  20;  do  cach  fir  dfb  FB.  56; 
as   cach   ing  Hy.  1,  is;   ria   cach 


l»ch  FB.  23;  in  cach  coire  ScM.  1; 
Oss.  II  10;  FB.  81;  binnithir  cach 
ceöl  FA.  2  (cecÄ  LBr.);  11;  14; 
FB.  32;  SP.  II  3;  Lg.  17,  15;  do 
cach  badin  FA.  9  (cech  LBr.);  ria 
cach  mnäi  FB.  22;  23;  do  gacTi 
blicht  TE.  9,  7;  ar  gach  feibp.  142, 6; 
as  cech  s^t  Hy.  2,  61;  üas  cech 
leech  FB.  22;  ferr  cech  ndth  Hy.  5, 94; 
do  cech  öen  FB.  11;  cach  oen  lau 
SP.  II  16;  cach  dia  TE.  9  LU.;  11; 
cech  oen  aidchi  Lg.  16;  cech  inbaid 
Hy.  4,  8.  —  ^cc.  cach  n-,  cech 
n-  für  M.,  N.  und  F.  [bisweilen 
auch  ohne  das  n-):  cach  n-äth 
FB.  23;  cach  n-accobor  TE.13LU.; 
im  cacÄ  n-imguin  Lg.  12;  SP.  V  4; 

FA.  26  (cech  LBr);  34;  gach  n- 
eirrid p.  142,  8;  00.  1  Eg.:  ar  cech 
n-ernbas  Hy.  6,  14;  16;  7,  39;  43; 
fri  cech  tress  Hy.  1,  4;  5,  17;  7,  49; 
ar  c&ch  lö  Oss.  II 9;  gach  JJ&?.  7  ^1^.; 
for  cech  leth  FA.  21;  p.  131,  17 
(cach);  133,  5  (cach);  cach  leth  no 
thöged  p.  130,  23  {oder  Nom.?); 
ebenso  cech  mod  Gl.  zu  nach  mod 
Hy.  5,  17;  nach  dem  Comparat.: 
as  trommu  cach  n-osnaid  FB.  20; 
auch  bei  Zeitbestimmungen  ausser, 
dem  Gen.  und  Hat.  der  Acc.  {oft 
kaum  u/nterscheidbar) :  cach  n- aidchi 
p.  130, 28;  FB.  56;  80;  cach  n-aidche 
ocus  cach  läi  FA.  26  {cech  dia  LBr.); 
cech  n-aidchi  Hy.  2,  30;  gach  lai 
TE.  13  £'^. ;  cecÄ  iaa  Lg.  12 ;  cach 
trath  Oss.  II  9;  o/»ne  n-:  slucit 
cach  anmain  FA.  20;  SC.  30,  7.  — 
Du.  Acc.  vor  da;  eter  cac^  da  en 
zwischen  je    zwei    Vögeln   CC.   2; 

FB.  27 ;  eter  cach  da  claiss  FA.  13 
(cech  LBr.);  etir  cech  da  dorus 
Scilf.  5. 

c&ch  Pron.  indef.  subst.  Jeder; 
quivia  Z^.  361.  —  Nom.  doroich 
c4ch  ScM.  10;  SC.  2;  27;  41;  ar 
(or)  cÄch  sagte  jeder  ScM.  11;  12; 
13;  14;  cäch  dib  Lg.  8;  ScM.  6; 
p.  145,  13;  SC.  4;  FB.  74;  corrl- 
acht  cäch  araile  ScM.  18;  FB.  40; 
65;  cdch  a  chele  SP.  II  13;  ocus 
caCh  olchena  CC.  1  LU.;  FA.  5; 
10;  SC.  33,  83;  cach  8b  dib  FB.  45; 
cach  üadib  if^.  2,  62;  cach  rod  gab, 
cach  ro  chnala  Hy.  5,  102;  103;  in 


cacha 


410 


caille 


cacl^  (i.  cech  oen)  dos  fuc  do  bethu 
Hy.  2,  S6;  cach  thucai  Hy.  6,  85? 
Gen.  li  süla  cäich  FB.  23;  a  gais- 
ced  üas  gaiscedaib  caich  FB,  68; 
ocus  caich  archena  FÄ.  29;  ocus 
in  chäich  o  tudchad  SC.  20;  Dat. 
do  chdch  SC.  2;  18;  do  cäch 
Hy.  2,  33;  öi;  FB.  54;  ocus  do 
chach  olchena  SC.  20;  for  cach  fil 
indi  Hy.  1,  so;  Acc.  atchiam  cäch 
for  cach  leth  p.  133,  5;  sech  cäch 
FB.  54;  59;  62;  ri  cäch  SC.  33,  «; 
FB.  23;  for  cach  n-äi  FB.  30;  fri 
cach  8ß  FB.  20.  —  Idiomatische 
Wendungen:  „cinnus  atai  indusa 
a  cach  deit?^* . .  „iss  messa  a  cach 
ar  cach  lö  ocuB  ar  gach  n-aidhqi" 
TE.  7  Eg.;  is  ferr  a  chä,ch  ito-sa 
SC.  28.  Zu  vergleichen  ist  woM: 
bit  messa  assa  messa  Gl.  zu  se- 
ductores  proficient  pejus  Wh.  30^ 
(y^erunt  pejores  atque  pejoresZ*.  277); 
ferr  asa  ferr  Gl.  zu  de  die  in  diem, 
renovcUur  anima  Wb.  15o.  —  In 
folgenden  Stellen  fehlt  das  Länge- 
zeichen,  und  könnte  daher  das  ad- 
jectivische  cach  vorliegen:  cöra  cach 
duit  rochalma  TE.  10,  2;  cruth  (zu 
lesen  crathac^?)  cach  co  hEtain, 
coem  cach  co  hEtain  TE.  5  Eg. 
{schön  ganz  wie  E.?).  Vgl.  is  ard 
cech  recht  co  himchim  SC  45,  22. 

cacha,  ceeha  wie  gross  auch, 
wie  viel  auch  —  bes  cot  midfider 
cacha  b^  dim  airddi  FB.  92  (ca- 
chambe  do  airdi  Eg.);  ni  fordämair 
tra  a  briith  cacha  raba  di  m6t  a 
thorse  cen  techt  do  descin  FB.  85 
(ce  ro  bai  do  meit  a  toirsi  Eg.), 
Ebenso  cecha  demai  do  fertaib 
Gl.  zu  Hy.  5,  41. 

caehranüair  für  cach  iar  n-üair, 
nach  O'Don.  Gramm,  p.  381  für 
cach  re  n-üair  y,each  second  hour'*. 
—  cachrandair . .  inn  üair  alle  FA. 
24;  28  {abwechselnd  die  eme  Stunde 
. .  die  andere  Stunde). 

cachtp.  127,  26;  27  {TE.  13)  lies 
CCS*  oder  ccsc. 

cacht  j^a  maid  servant;  confine- 
ment;  bonds"  O'B.;  i.  cumal'  no 
innilt  O'Bav.  p.  62.  —  Acc.  buäid 
cen  cacht  SC.  34,  7. 

cachtaim    II    ich   nehme   ge- 


fangen; „J  impound,  confine^' 
O'Bon.  Suppl.  —  Praet,  PL  3  con- 
dot  chachtsat  SC-  28,  9. 

c&em  s.  c6em« 

c&er  bacca  ZK  30;  oder  finem- 
nach  uva  Ir.  Gl.  267. 

c&era  Schaaf;  Gl.  zu  61  Corm. 
p.  33,  Z\  259.  —  Gen.  süfl  chäi- 
rech  Lg.  19;  cro  caerach  ovüe  Ir. 
Gl.  851;  PI.  Gen.  oc  ingaire  chae- 
rech  p.  42, 34 ;  Dat.  di  chäirib  Ttr.  6; 
Acc.  argairt . .  coercha  Hy.  5,  ss. 

caer-thann  M.  Vogelbeer- 
bäum,  Eberäsche.  —  Dorf,  do 
Ghserthiand  Clüana  da  dam  FB.  36. 

e&i,  c6i  Klagen;  lamentum  Ir. 
Gl.  770.  —  Bat.  oc  cöf  TE.  13  Lü.; 
oc  cöi  ocus  ic  dogra  FA.  26;  do 
rurmis  dam  brön  fo  chäi  Lg.  18,  2 
{reimt  auf  täi). 

caicait  s.  c6eea. 

c&id  heilig;  sanctus  Corm.p.  11; 
i.  üasal  O'Bav.  p.  66,  70,  72.  — 
Goemgen  caid  cain  Fei.  Jun.  3, 
vgl.  die  Anm.  zu  Hy.  5,  20, 

e&id  Oss.  I  12  („hard''  O'C, 
„wüd''  Sull.)7 

caidche,  coidche  immer;  aiwaysy 
ever  O'R,  O'Bon.  Gramm,  p.  266. 

—  caidche  FB.  17;  chaidche  Lg.  12; 
coidchi  Hy.  5,  so  {die  Erklärung 
CO  oidchi  ist  wohl  nur  etymologisdie 
Spielerei;  auch  O'ReiUy's  „caidhchc 
fine  ccdm  weather''  wird  wohl  nur 
aus  dieser  Stelle  geflossen  sein!), 

caile  F.  Kalk;  creta  Ir.  Gl  58. 

—  Gen.  amal  bed  öenchloch  calca 
LU.  p.  23»,  24;  Bat.  di  cailc  na 
scfath  FB.  15. 

cailcfn  F.  „a  sma»  shieW  O'R. 
{die  Schilde  wurden  mit  Kalk  oder 
Kreide  weiss  gemacht,  vgl.  FB.  15?). 

caill  F.  Wald;  coill  süva  Ir. 
Gl.  115.  —  Gen.  caille  Fochlad 
Hy.  2, 16;  iar  cuairt  chaille  Lg.  17,54; 
Bat.  i  caill  chäid  Oss.  1 12 ;  do  chaill 
Hy.  1  Praef  {s.  immaire);  a  caille 
Fochlad  p.  19, 39 ;  asin  caillid  p.  46,  S4; 
Acc.  fon  caillid  |>.  46,  26;  PI.  Dat. 
hi  cailtib  FB.  35  (coilltib  Eg.).  — 
Bavon  caillteamhoil  süvester  Ir. 
Gl.  1061. 

caille  F.  Schleier.  —  Gren.  inna 
caille  Gl.  zu  Hy.  5,  15;  Acc.   cen 


caillech 


411 


cairdes 


chaille  for  a  ciunn  Gl.  zu  non  velato 
eapüe  Wb.  11c  (Z*.  655);  caille 
Hy.  5,  15. 

eailleeh  F.  No nne;  antis  ^.811; 
von  caille.  —  Sg.  Nom,  in  chaillech 
Hy.  5f  97;  p.  43,  is;  u;  Acc,  in 
caillig  comail  Hy.  b,  S9;  Du.  Acc. 
fail  dl  chaillig  irriched  Hy.  5,  105. 

eiim  s.  e4em. 

eftlme  9.  eöime. 

^.  30  (äcain  indecens  %b%d.)\  geht 
öfter  dem  Sübst.  voraus,  3.  unter 
Compo»,  —  Nam.  Cathbad  cöem- 
ainech  cäin  Lg.  3;  cumthach  cdin  56; 
füan  18, 19;  FB.  45;  51;  p.  310,  »i; 
cruth  SC.  40;  FB.  22;  23;  cur  71; 
lia  c&in  cermnsB  FB.  48;  folai  chain 
TE.  3  Eg.;  delb  FB.  24;  is  cAin  . . 
in  t-damaisc  Lg.  9;  CC.  2  (aloinn  Eg.)] 
FB.  42;  cid  c4in  Hb  in  laechrad 
Lg.  17,  i;  p.  132,  i7;  cain  forgall 
Hy.  1,  68;  cain  bai  fri  lobru  truagu 
Hy.  5,  9;  ffr-chÄin  fäilti  TE.  5  i?^.; 
Gen.  am  ben-sa  curad  cÄin  FB.  30; 
Daf.  CO  mid  choHan  chain  Lg.  17, 5? 
Acc.  curaid  c4in  SC.  42;  Voc.  a 
Chü  chain  SC  45,  ii.  —  Adv.  cain 
FO  gnata  bene  acta  stint  Ml.  39«; 
inna  cain  tinscantai  bene  coeptalSi^; 
cain  temadar  H^.  1,  9  (i.  alaind); 
ciin  feid  a  rose  FB.  24;  cäin 
füalaing  t&id.  —  Comp  cur.  cainia 
srath  Lg.  18,  is;  ^nlaith  ba  ciüni 
SC.  3.  —  Compo 8.  cain-chomrac 
LU.  p.  121",  «9;  cain  comram  FB.1\\ 
cäin  tarb  tndtbach  ScM.  15;  ina 
chäin  cnis  FB.  24. 

c&in  ^.  Gesetz;  „a  Statute  law** 
O'Don.  Suppl.;  davon  verschieden 
cäin  emenda,  i.  e.  damni  reparatio, 
Ir.  6W.  98?  —  Nom.  cdin  6is,  .  . 
^ra, . .  airUce  SC.  26 ;  is  hi  tra  cäin 
böi  an  inbnid  sin  la  Bretnu  Corm. 
p.  30  Mogheime;  Acc.  ro  la  cain 
forsna  clanna  Hy.  J,  54;  PI.  Nom. 
cäna  O'Don,  Suppl. 

caindAthraehtaeh  wohlgesinnt. 
—  PI.  Acc.  aurfoemaid  . .  na  cÄin- 
dathrachtaig  p.  170,  7  (der  Form 
nach  Nom*). 

ealDd6l  =  2a^.  candela;  coinnill 
Ir.  Gl.  44.  —  Sg.  Nom.  caindell 
SC.  33,  19;    Gen.  cind  öen-chainle 


FA.  13  (chondli  LBr);  cainlle  Gl. 
zu  los  Hy.  2, 65;  PI.  Gen.  i  n-dclbaib 
prim-cainnell^A  13(-choindel  iJBr.); 
Dat.  dina  cainlib  sin  FA.  13  (cond- 
Hb  LBr.). 

eaindle6racht  in  tige  FB.  92, 
Erleuchter  des  Haukes  zu  sein? 
Abstractum  von  caindlöir  cande- 
larius  Z*.  781  (Wb.  31*  Gl.  zu 
Onesimum  acoluthum). 

eaingel  M.cancelli,  die  Sehr  an-  , 
ken;  caincell  a  cancella  i.  cliath 
(„hurdle")  Corm.  Transl.  p.  46.  — 
Sg.  Gen.  forsna  cninnu  caingil  sin 
IfA.  13,  vgl.  crand-caingel  i.  crann- 
cliath  and-sin  i.  cliath  isin  crann 
eter  laocha  ocus  cleirct  fo  chos- 
mailes  ro  m-bui  fial  Tcmpuill  Corm. 
Transl.  l.  c.  —   V(fl.  cro-chaingel. 

for  e&lni  FB.  22  lies  fore&ini. 

e&inim,  c6iiiim  III  ich  weine, 
beweine,  beklage.  —  Praes.  PI.  3 
rel.  innanf  chöinte  Gl.  zu  deplo- 
ramitium  Ml.  29^.  —  Praes.  sec.  do 
chäineth  for  a  chatraig  FB.  80.  — 
S'praet.  Sg.  3  cöinis   TE.  12  Lü. 

—  Pas 8.  Praes.  Sg.  3  cainttr  CC. 
4  Eg.  —  Inf.  c&iniud  to  lament 
Corm.  Transl.  p.  32;  Dat.  oc  a 
cäiniud  FB.  70. 

c&inte  „a  satirical  poet,  a  sati- 
rist^*  ODon.  Suppl;  Corm.  Transl. 
p.  31.  —  Nom.  ban-chainte  Lg.  6; 
PI.  Nom,  mna  aupthacha  oous  cänti 
FA.  27  („slat^erers*');  29  LBr. 

cair  Hy.  5,  5  (ni  pu  char  Fr.)7 

cair  i.  cinnas  O'Dav.  p.  64. 

cÄir  Lg.  17,  37  für  c6ir. 

eairb  i,the  cheek,  jaw"  CR.  — 
Sg.  Gen.  a  carbui  Gl.  zu  a  cuiU 
Oss.  III  4  -Brf.V 

cairehe  O'R.,  calreeth  i.  ruibe 
erbaill  O'Dav.  p.  65,  das  Haar  des 
Schwanzes.    Vgl.  casschairchech. 

eairde  F.  Freundschaft;  pac- 
tum South.  Ps.  56i>  [Goid.*  p.  59). 

—  Sg.  Gen.  nf  forcraid  eairde  FJ5. 56. 
cairdes  M.  Freundschaft;  cair- 
des no  dlathad  pactum  Güd.  Lor. 
Gl.  49.  —  Sg.  Nom.  TE.  16;  ol  is 
frit  mo  chairde  „for  with  thee  is 
my  covenanV'  Fil.  Epil.  533;  Acc. 
asluindmeit  ar  cardes  fris  in  hac 
labde  Gl.  zu  Hy.  1,  16. 


caire 


412 


cAoim 


ealre  F.  Tadeh  —  Acc.  in  cairi 
Gl.  zu  notam  iniquitatü  Ml.  28^,  6; 
cinid  fil  chairi  linn  iJ«.  30»,  s  (GL 
zu  nos  alienos  a  culpa). 

e&ireeh  Lg.  19  s.  e&era. 

eairigim  III  ich  tadele.  — 
Praes.  Sg.  1  Dep.  no  chairigur 
viiupero  Z*.  438 ;  3  cairighid  . .  uir 
fein  inni  sin  TE.  6  Eg, ;  PI  3  Dep, 
nf  ro8  cairgetÄr  imö  pecdaib  FA.  28 
{als  Perf.).  —  S-praet.  Sg.  3  cairigsi 
(80  zu  lesen  für  cairigius?)  a  menma 
Ailül  es  tadelte  ih/n  sein  Svnn,  den 
Aüäl  (das  Object  zweimal  ausge- 
drückt, zuerst  durch  das  affigirte  -i) 
TE.  Q  LU.  —  Inf.  cairigud  repre- 
hensio  Z\  238. 

eairm  für  ce  airm  (welcher  Ort)y 
mit  nachfolgendem  relativen  i  n- 
==^wo.  —  cairm  i  cuala  cluas  nach 
bi  Hy.  5,  24;  ScM.  31  H. 

eairptech    M.    Wagenfahrer. 

—  Sg.  Nom.  SC.  37,  i ;  Acc.  atchfu- 
8a  eairptech  iBsammag  FB.  44; 
Gl.  zu  calmaire  68,  19. 

eairpteoracht  F.  Wa  gen  fahr- 
Tcunst.  —  Acc.  FB.  35  Eg.  (cairm- 
teoracht  LU.). 

cairrceeh  steinig,  von  carric. 

—  Sg.  Nom.  talam  .  .  cairrceeh 
p.  190,  33. 

eo  caisime  p.  190,  34,  vgl.  casir. 

caissle  CG.  2  LU.,  vgl.  caiseal 
„a  hulwark,  a  wall*'  O'B. 

caith  weise?  —  Dat.  do  Chöem- 
gen  chaith  airdirc  Gl.  zu  Hy.  5,  19. 

—  Vgl.  cath  und  c&id. 

c&ithy  c&itheeh  acus,  furfu/r 
Z^.  30;  „chaff*  Corm.p.  9  cäithigud. 

e&ithigrud  „depreciation'*  Corm. 
Transl.  p.  31;  cathiugud  i.  tathair 
O'Bav.  p.  67. 

caithim  III  ich  verzehre.  — 
Sg.  3  nad  chaithi  qui  non  edit 
Z*.  182.  —  Praes.  sec.  8g.  3  nls 
caithed  Gl.  zu  nia  toimled  Hy.  2,  6. 

—  S-praet.  PI.  3  nl  ros  caithset 
p.  41,  15.  —  Pass.  Praes.  sec.  8g.  3 
ar  na  caite  Hy.  2,  66.  —  Inf. 
Nom.  caithem  in  domuin  di  fein 
Gl.  zu  Hy.  5,  8;  Dat.  do  cathim 
a  satha  dla  eöil  8C.  23;  dia  tomailt 
ocus  dfa  cathim  FA,  28;  Acc.  ni 
cair  in  domuin  cathim  Hy.  5,  8. 


caitfn  kleine  Katze,  s.  cat.  — 
PI.  Nom.  tri  caittini  FB.  57. 

calath  hart;  calad  i.  crüaidh 
ODav.  p.  65.  —  Sg.  Nom.  jdi  ba 
chalad  Hy.  5,  8  (i.  nir  bu  g&nd); 
calath  cethardu  FB.  49;  p.  310, 19? 
Compos.  caladh-geln  a  dha  glon 
TE.  4  Eg. 

calca  FB.  23  zu  colg? 

c&lethan  FB.  50,  p.  310,  »  zu 
lesen  crdalethan  (mü  Ergänzung 
der  Abkürzung  für  ru  über  dem  c)? 

eall^ic  s.  eoll6ie« 

ealma  tapfer,  muthig;  fortis 
Gild.  Lor.  Gl.  22, 158.  —  ro-chalma 
TE.  10,  2.  —  Compar.  cia  beth 
nech  bas  chalmu  and  FB.  89. 

calmatas  M.  Tapferkeit,  Muth; 
strength,  hravery  Ö'Don.  Suppl.; 
vgl.  calmdacht  müüia  Güd.  Lor. 
(^l.  14.  —  Nom.  FB.  79;  Dat.  ar 
calmatus  p.  142,  7;  p.  328,  10. 

eam  i.  re  no  comrac  O'Dav.  p.  64 ; 
i.  comland  „strife"  Corm.  l^and. 
p.  47  (nach  Stokes  mittdlat.  campus, 
Kampf). 

eamail  M.  Kameel.  —  Fl.  Gen. 
de  Annaib  gabur  no  chamaill  Gl, 
zu  Hy.  4,  11  (s.  cilicc). 

eamm  krumm.  —  Sg.  Nom,  sron 
Cham  FB.  37  Eg.-,  PI.  Dat.  cusna 
findchoelanaib  cammaib  cwm  tor- 
tuosis  intestinis  Güd.  Lor.  Gl.  229. 
—  Compos.  camm-derc  strabOy  cam- 
thuisil  ca,sfus  ohUqui  Z^.  64.  — 
Vgl.  fo-chamm. 

cammaib  i.  doridisi  (zurück,  irie- 
äerunC)  CC.  3  LU.\  vgl.  dobert  cam- 
mai  corrici  lär  ind  lis  LU.  p.  2di>,  c. 

cammaib  tarnen  Z*.  701. 

can  interrog.  Adv.  woher.  — 
can  do  no  coich  a  tigema  woher 
ihm  =  woher  er  komme  FB.  38  Eg. ; 
can  deit . .  ocus  can  dollot  TE.  5 1^.; 
can  do  deochaid  no  cid  docböid 
p.  132,  6;  cia  deochaid  no  can  don 
luid  SC.  12. 

cant^en,  caingr^n  F.  Handel; 
Geschäft;  negotium  ZK  241.  — 
Sg.  Dat.  tria  changin  chon  ScM.  21,  g; 
Acc.  dorrfmi..in  caingm  FB,  56; 
PI.  Acc.  -tre  caingne  con  ScM.  21, 8  H. 

canim,  caniüm  I  ich  singe; 
vgl.   for-chanim.   —  Praes.   8g.   3 


can6in 


413 


camAil 


canaid..liid  SC.  18;  canaid  c^t 
salm  Hy.  2,  so  {nach  Stokes  Praes. 
sec);  rel.  cronan  canas  SC.  37,  4; 
PI  3  canait  ceol  FA.  5;  claschetol 
31.  —  Itnperat  PI.  2  canaid  cöir 
coscrach  cridemail  FB.  52.  —  Praes. 
sec.  nos  canad  Hy.  2,  S5;  PI.  3  no 
chantais  filid  p.  310,  7.  —  Per  f. 
Sy.  3  ro  ch&chain  . .  in  so  CC.  1  LU.\ 
SC.  37;  cachain . .  Uid  SC.  29;  PI.  3 
cachnaitir  CC.  2  Eg.  —  S-praet. 
8g.  3  ro  chan  Uid  SC.  30;  33; 
Dep.  ro  canustar  TE.  9  Eg. ;  PI  3 
ro  chansat  .  .  brechta  druidechta 
SC.  48;  cansit  c^ol  SC.  7.  —  Pass. 
Conj.  PL  3  canittV  drechta  SC.  3. 

—  Praet.  8g.  3  conid  desin  ro  cet 
SeM.  20.  —  Inf.  ör  firindi  do  can- 
tain  do  cethri  drudib  fair  SC.  23; 
oc  cantain  chiüil  dö  FA.  9. 

eanöin  Kanon,  „the  canonicäl 
scryature"  Corm.  Transl.  p.  35,  41. 

—  Ace.  legais  canoin  Hy.  2,  12. 
eantain  Inf.  zu  canim. 

ear  i.  brise  O'Dav.  p.  64;  car 
cech  m-brisc  „everything  brittle^' 
Corm.  Transl.  p.  49  cama;  „brittle, 
smart''  (/R. 

ear  Hy.  5,  6  Fr.? 

1.  eara  i.  clocha  O'Dav.  p.  63, 
i.  carrac  p.  68;  vgl.  fo  chora  i.  fo 
chlocha  Corm.  p.  24  gaire. 

2.  eara  „a  leg  or  hatmch**  O'R.  ? 

—  Acc.    o   cluais   co   caraid  FB. 
38  Eg.;  40  Eg. 

3.  eara  M.  Freund;  amicus  Z*. 
255.  —  Sg.  Nom.  p.  40, 36;  p,  328, 20; 
diammad  chara  dam  SC.  11,  7;  caro 
p.  142,  20;  Gen.  carat  SC.  29,  4; 
droch-carat  TE.  5  Eg.;  Dat.  ni 
messo  . .  do  charait  ScM.  2;  Acc. 
cärait  SC.  41;  PI.  Nom.  carait 
FB.  84;  Gen.  niptar  aigthe  carat 
SeM.  5;  Dat.  cen  di  chardib  sid- 
cbairechta  FB.  41;  Acc.  cardiu 
SC.  26;   cairdiu  31,  7  (cairda  H?) 

earaim  II  t'c^  liehe;  carim  amo 
Z\  434.  —  Praes.  8g.  1  caraim-se 
SP.  II  3;  5  caraid  SP.  II  4;  u; 
rd.  mar  charas  SC.  44, 10  (carfas  H). 

—  Praes.  der  Gewohnheit  nf  cha- 
rand  mo  meitma  müad  SC.  45,  3; 
nf  fil  düb  mnäi  nacbit  cbarad  SC.  6; 
PI.  3  carddais  mn4  Lg.  17,  41.  — 


Praet.  Sg.  3  cartho  CC.  7  Eg.  {vgl. 
budigthe).  —  8-praet.  Sg.  1  intf  ro 
charas  co  holl  SC.  45,  20;  ro  cha- 
ras TE.  5  Eg.\  3  carais  Hy.  5,  60; 
TE.  6;  caras  CC.  7  LU.;  rot  char 
8C.  30,  12;  ni  car  Hy.  5,  1  (i.  ni 
ro  char),  nl  cair  Fr.;  ni  car  94;  ni 
cair  Hy.  5,  s  (i.  ni  ro  char);  Dep. 
cech  hen  ro  charastar  SC.  5;  ni  ro 
charastar  Gl.  zu  ni  bu  chir  Hy.  5, 6; 
Gl.  zu  Hy.  5,  50;  IH.  3  ro  charsat 
p.  131,  22.  —  Pa««.  Praes.  Sg.  3 
mene  chartar  SC.  44,  10. 

caratrad  Fr eundschaft;  amor 
Z*.  856.  —  Sg.  Nom.  biaid  deg- 
caratrad  de  ScM.  2;  Gen.  do  chuin- 
chid  for  caratraid  SC  13. 

earbaeh  Oss.  I  11? 

earbad  ,ythe  jaw*'  CR.  —  Gen. 
a  carpait  Gl.  zu  a  cuiU  Oss.  lil  4? 

earbui  «.  eairb. 

earmoeol  carhunculus  SG.  47^ 
(Z*.  42).  —  S//.  6rc».  CO  n-gemmaib 
carmocail  p.  309,  36;  ligrad  6ir  ocus 
airgit  ocus  charrmocail  FB.  2;  co 
cathairib  ocus  chorönib  camnocail 
FA.  13;  Dat.  gemma  bec  do  charr- 
moccul  TE.  3  Eg. 

eard  SC.  33  s.  eam. 

eardes  s.  eairdes. 

earn,  auch  carnd,  card  geschrie- 
hen  {vgl.  ifem),  M.  Carn,  ein 
Steinhaufen;  nach  LU.  p.  86*, 
38  ff.  (Tog.  Bruid.  D.  Derg.)  J^eri^schte 
die  Sitte  hei  den  Fianna,  dass 
jeder  Theünehmer  eines  Rauhzuges 
vor  demselben  einen  Stein  zu  einem 
Haufen  heitrug,  und  dass  dann 
jeder  üeherlebende  wieder  einen 
Stein  wegnahm,  so  dass  die  Zahl 
der  übrig  bleibenden  Steine  die 
Zahl  der  GefaUnen  angab.  —  Sg. 
Gen.  dob«rat  cloich  cach  fir  leö  do 
chur  chairnd  LU.  p.  86b,  40;  Dat. 
CO  fuarusa  h^  sin  card  SC.  33,  3; 
Acc.  connici  in  card  2. 

eama  i.  feoil  {Fleisch)  O'Clery 
{Corm.  Transl.  p.  50).  —  Sg.  Nom. 
cuirm  ocus  cäma  Corm.  p.  54  orc 
tr^ith. 

carna  FB.  68,  s?  cemai  Eg. 

eani&il  F.  Aufhäufen  {vgl.  cen- 
d&in?  ,,a  mote  ofstones^',  carnaim  „ J 
pile"'  &R. — Nom.  in  camaü  ScM.  18. 


caxn&D. 


414 


catb 


cam&n  a  hiUock  O'R. 

carpait  s.  earbad. 

earpat  M.  Wagen,  carpentum; 
&  1.  f^n  no  carr  no  carpat  Corm. 
p.  5.  —  Sg.  Nom.  carpat  fidgrind 
fethaide  p.  310,  s?;  indilltir  do 
charpat  FB.  34;  36;  carpat  ocus 
da  ech  ScM,  2;  carpat  serda  LU. 
p.  125^,  6  {vgl.  corpat'dess  ibid. 
p,  73*);  Gen,  carpait  FB.  70;  fer- 
tais  in  charpait  ScM.  19;  p,  310, 21; 
for  furis  in  charpait  FB.  70;  roith 
a  charpait  SC.  37,  4;  a  da  roth 
ro- charpait  FB.  34;  das  ehret 
charpait  SC.  15;  hi  cengul  da  creit 
cröncharpait  p,  310,  40;  tochim  a 
charpait  FB.  44;  culgaire  carpait 
SC.  17;  err  öen-charpait  FB.  35; 
p.  310,  43 ;  Dat.  i  carpat  Hy.  5,  62; 
Lg.  19;  ScM.  20;  CG.  1  Lü.; 
p.  310,  31;  43 ;  hi  carput  da  rath 
Hy.  5,  84;  asin  charput  ScM.  20; 
FB.  36;  fo  charput  SC.  37,  6; 
FB.  43;  -4cc.  carpat  iiy.  5,  51; 
carpat  fri  carpat  FB.  53;  in  roth 
ocus  in  carpat  ocus  na  heocho 
ScM.  9;  indol  dün  in  carpat  SC.  6; 
täit . .  sin  carpat  ibid. ;  hert  a  char- 
pat les  SC.  35;  PI  Gen.  fothrond 
coecat  carpat  FB.  20;  for  lorc  na 
tri  carpat  70;  Dat.  inna  carptib 
CC.  l  LU.;  carbtib  p.  140,  12;  Ina 
gcairptib  CC.  1  Fg. ;  3 ;  Äcc.  cairptiu 
CC.  3  LU.;  p.  140,  29;  SC.  30,  4; 
etir  firu  ocus  carptiu  p.  144,  10; 
imiaat  nöi  cairptiu  CC.  1  LU.; 
innlit  p.  143,  7 ;  ara  scortis  a  cairp- 
tiu CC.  2  LU;  p.  144,  4;  dar  cath- 
cairptiu  SC.  40. 

carr  M.  Wagen,  Lastwagen; 
biga  Ir.  Gl.  263  {vgl.  70);  ä  i.  fän 
no  carr  no  carpat  Corm.  p.  5.  — 
Sg.  Gen.  ro-cret  cairr  ScM.  22,  6. 

earrie  Fels,  Stein;  saxum 
Z^.  812.  —  Sg.  Dat.  doscirred  di 
marbad  do  charraic  FB.  57?  PI. 
Acc.  Amal  chairrci  p.  190,  34.  — 
Vgl.  cairrcech. 

carthaeh  amans  Z*.  810.  —  Nom. 
cartach  a  flaith  SC.  18,  4. 

cass  das  gelockte,  gewellte 
Haar;  vgl.  casta,  for-chas,  buide- 
chass,  casschairchech,  cassmongach. 

cassal  ein    Oberkleid;  pemUa, 


lacerna  Z^.  768.  —  PI.  Nom.  cassla 
FA.  28  (caslacha  LBr.);  Dat.  co 
caslaib  Hn  gil  FA.  4  (casraib  LBr.). 

eassar  »  eassall  —  PI.  Dat.  co 
casraib  ifn  gii  FA.  4  LBr.  (cas- 
laib LU). 

easschaireheeh  mit  gewelltem 
Schwanz  verseihen.  —  Nom.  ech . . 
casmongach  caschairchech  p.  131,  u; 
PL  Nom.  casschairchig  FB.  45; 
p.  310,  16. 

easir  Hagel;  casair  hau  O'R.  — 
Sg.  Acc.    cen   chasir  cen  snechta 

FA.  35.  —  Vgl.  caisime,  cessair. 
easlaeha  FA.  28  LBr.  gleidi- 

bedeutend  mit  cassla  LU. 

easleehta  weich?  caisleachta 
„poliä^d,  smooth"  OB.  —  Sg.  Nom. 
brat  easleehta  TE.  3  Eg. 

eassmongaeh  mit  gelockter 
oder  welliger  Mähne   versehen, 

—  Sg.  Nom.  p.  131,  i6;^  FB.  öO; 
p.  310,  24;   PI.  Nom.   casmoagaig 

FB.  45;  p.  310,  I6. 

casta  kraus,  lockig;  crigpus 
Ir.  Gl.  632.  —  Sg.  Nom.  rigon.. 
chaem-casto  p.  145,  5. 

cat  M.  Katze;  catt  ab  eo  qaod 
est  catt  US  Corm.p.  10.  —  Sg.  Oen. 
des  cait  FB.  30;  LU.  p.  1V6\  so; 
caitt  p.  73;  PI.  Nom.  ro  thinsat 
na  cait  57. 

e&taid  8.  catn. 

eatamail  würdig,  zu  catn? 
„cädhamail  friendly,  fair**  OR.  — 
Sg.  Acc.  nl  fil  rigain  eatamail 
acot-8u  SC.  46. 

eate  SC.  15;  caiti  i.  cinndaa 
O'Dav.  p.  63;  cate,  cote  quid  est 
Z^.  356. 

cath  weise,  lat.  fioitus?  Dat.  den 
cath  Coemgen  Hy.  5, 19,  i.  donätroith 
(lies  don  t-äruith);  s.  eaith. 

cath    M.   Kampf,    Kämpfen. 

—  Sg.  Nom.  in  cath  fechta  i  m- 
Bethron  Hy.  2,  67 ;  cath  do  thabaiit 
eturru  Lg.  16;  ScM.  18;  cath  for 
ilmilib  p.  131,  39;  curthir  in  cath 
SC.  32;  bes  nip  cath  in  t-wrcor 
SC.  38,  10;  vLdlr  ita  in  cath  oc  a 
ferthain  SC.  33;  ni  ba  cath  co  n- 
gaisciud  dogentar  FB.  21 ;  briathar- 
chath  na  m-ban  FB.  22  Uebersdtrifl; 
bid  lia  turim  a  chath  das  Kämpfen 


cathftigim 


415 


cechtar 


um  ihn  ScM,  3,  lo;  Gen,  tinol  catha 
SC.  15;  conchend  catha  ceirp  SC.  31, 5; 
is  glond  catha  cröchombäg  FB.  71; 
conboing  catha  cröchomb&g  24; 
biisiud  müad  mör-chatha  comboing 
tar  ^crait  n-^comlund  53;  Dat.  don 
cath  Hy.  5,  9i;  93;  SC.  36;  hi 
cath  p.  141,  7;  saigthech  do  cath 
SC.  18;  nimtha  maith  . .  do  chath 
fii  firu  indiu  zu  kämpfen  SC.  13 
(als  Inf.  eu  cathaigim);  Äcc.  cen 
chath  Lg.  18,  35;  rechmi  cath  n- 
imrind  n-imda  SC.  19,  s;  Fl.  Bat. 
1  cathaib  Lg.  12;  i  cathaib  ocas 
1  conghalaib  FÄ.  32  LBr.;  Acc. 
gniid  catha  SC.  18,  8;  ro  roena 
reunn  catha  cach  thedma  Hy.  4,  4. 

—  Comp.  8.  cath-barr,  -bdadach, 
-charpat,  -mil. 

eathalgim  III  ich  kämpfe.  — 
Freies.  Pl.lid  fri  biasta  chathaigmit- 
ni  FB.  57.  —  Fraes  see.  Fl.  3  co 
cathaigtis  SC.  49.  —  S-praet.  Sg.  3 
Dep.  cathaigestar  Hy.  3,  s.  —  Inf. 
00  cathugud  FA.  29. 

eatb&ir=»  cathedra,  engl,  chair. 

—  Sg.  Bat.  inna  chathair  chum- 
tachta  „OS  a  canopied  chair"  FA.  7; 
(atä  .  .)  isin  chathair  ibid.\  Ina 
chathair  rigdai  FA.  8;  Acc.  imon 
cathür  FA.  8 ;  Fl.  Bat.  co  cathairib 
ocas  chorönib  carrmocail  forsna 
crunna  caingll  sin  „wüh  stcUW 
FA.  13. 

eatharda  städtisch,  Bürger. 

—  Fl.  Gen.  athair  na  catharda 
GL  zu  pater  civiam  p.  17,  28. 

eath-barr  Helm;  galea  Gild. 
Lor.  Gl.  99.  —  Acc.  amol  cath- 
barr  cumtachta  no  mind  rig  FA.  8. 

eath-büadach  im  Kampfe  sieg- 
reich. —  Sg.  Nom.  is  cur  c4in 
cathbüadach  FB.  71;  Gen.  carad 
crechtaig  cathbuadaig  ScM.  15; 
Ajcc.  curaid  cäin  crechtach  cath- 
büadach SC.  42 ;  Voc.  a  cathbuadaig 
Breg  FB.  11;  Fl.  Gen.  mdr  a  mcnma 
miad  curad   cathbüadach  SC.  38? 

eath-eharpat  M.  Streitwagen. 

—  Fl.  Acc.  dar  cathcairptia  SC.  40. 
eath-mil  M.  Kämpfer,  Held. 

—  Gen.  Etair  in  chath-miledp.  131, 6. 
eathim  s.  eaithim. 

eathir  F.  Stadt;  civitas  Z\  259. 


—  Sg.  Nom.  FA.  11;  35;  p.  39,  10; 
Hy.  5,  10;  Gen.  na  cathrach  FA. 
11;  13;  FB.  80;  83;  85;  sudigud 
inna  catrach  sin  FA.  15;  muinter 
na  cathrac/i  FB.  82;  Bat.  on  ca- 
thraig  FB.  88;  Bat.  oder  Acc. 
forsin  cathraig  Hy.  1,  so;  FB.  80; 
Acc.  cathraig  FA.  14;  p.  19,  ss; 
Fl^.  79;  aittrebait  in  cathraig  sin 
FA.  12;  imön  cathraig  rigdai  FA.  13; 
tarsin  cathraig  FB.  88;  tar  eathir 
ammuig  FB.  82. 

eatot  F^.  47  Eg.  s.  eotat. 

eata  Würde;  dignity  O'Bon. 
Suppl.  —  Sg.  Bat.  co  cataid  SC.  43. 

eaurehasta  FB.  23  e<i<7a  schlank 
wie  curchas,  Schuf? 

caurn&n  cirdub  dar  corp  n-gel 
Lg.  18,  11,  etwa  für  camän? 

1.  ce  Fron.  dem.  dieser,  got. 
hi-  (himma  daga),  lit.  szis,  nur  in 
wenigen  Verbindungen  gebräuchlich; 
bethath  che  Hy.  5,  n  i,i.  in  domuin 
chentar). 

2.  ce,  d  Fron,  interrog.  welch  er, 
8.  cairm,  cindas;  ci-si  airm  hit4 
Labraid  SC.  31.  —  Vgl.  1.  cia. 

3.  ce,  ci  Fron,  indef.  vgl.  2.  cia. 

—  c^  b^  uab-si  wer  es  auch  sei 
von  euch  FB.  76;  cip6  dib  94; 
cip^  aird  do  airdib  in  domain  i 
m-beth  FB.  80;  cipe  ci^th  SC.  38,  7; 
cipindus  wie  es  auch  sein  mag 
p.  40,  20  (cipe  indas);  cep4  leth 
tiasam  welches  auch  die  Seite 
sei  (wohin)  wir  gehen  Gl.  zu  cia 
tiasam  Hy.  1,  2. 

4.  ce  Conj.  obgleich.  —  ce  do- 
sefnatar  Hy.  5, 62  (i.  cia  ro  töipniset); 
SC  44,  1;  2;  cer  bo  mör  FB.  10. 
Vgl.  3.  cia. 

ecch,  eecha  s.  cach,  eacha. 

cechtar    jeder    von    zweien; 
uterque  Z*.  363;  zeigt  ausser  dem 
n  im  Acc.  keine  Veränderung  der 
Form.  —  Sg.  Nom.  cechtar  nüthar 
SP.  II  1;  u;   cechtar  a   da   dula 
TE.  4  Eg. ;  ceachtor  a  dl  läim  ibid. 
a  da  ghrüad  ibid. ;  mit  &i  verbu/nden 
cechtar  n-ai  a  da  brüad  p.  310,  S8 
mit  de  verbunden:  cechtar  d4  SC.  8 
cechtar  de  na  d4  snlä  sin  FB.  91 
cechtar-da   phetorlaicthi  ocus  nü- 
fiadnaise  p.    169,   15;    Gen.    cöeca 


ced 


416 


c^le 


ban  cecthar  de  na  da  bau  aili 
FB.  25;  for  lar  cechtar  a  dimcaisen 
p.  310, 35 ;  Dat.  i  cechtar  a  da  grdad 
SC.  37,  9;  Äcc.  for  cechtar  n-ai 
TE.  3  Eg. ;  im  chechtar  d6  SC.  33,  s; 
ohnePraep.  asagussim  ^n  cechtar  mo 
da  güaland  ich  wünsche  einen  Vogel 
auf  jede  meiner  zwei  Schultern  SC.i. 

1.  eed,  für  ce  ed,  quid  Z*.  256; 
ced  ar  acco  sen  p.  144, 15.  S.  1.  cid. 

2.  ced,  d.  i.  ce  {Fron,  interrog. 
oder  Conjunction)  mit  dem  Rest 
einer  Form  des  Verbi  subutantivi 
(vgl.  mdd,  conid,  dfanid).  —  ced 
a  athair  ba  fissi  „who  was  his 
fafher  is  to  he  Jcnown*^  Hy.  2,  s; 
nim  dil  ced  dithrub  Temair  nickt 
angenehm  ist  mir  Tara,  obwohl  es 
verödet  ist  u.    S.  cid. 

eeill,  eeille  s.  efalL 
C^lm  „smooth,  müd**  O'B.;  wohl 
nicht  verschieden  von  cäem,  c6em. 

—  ba  cheim  ociis  ba  haebind  FB. 
42  Eg.    Vgl.  ro-ch6im. 

e^imm  N.  Schreiten,  Schritt, 
Grad;  gradus  Z*.  268.  —  Sg.  Nom. 
is  fossad  do  cheim  TE.  9, 3;  is  ceim 
i  cleith  SC.  45,  26;  Äcc.  cotom 
gaba-sa  chöim  FB.  24?  coiblethar 
c^im  23 ;  coibledar  c^im  n-ard  ibid.; 
PI.  Dat.  iarna  cemennaib  ocus  iar- 
na  n-urd  FÄ.  4  (ceimendaib  LBr.Y^ 
Äcc.  inna  ceimmen  Z*.  270.  —  Vgl. 
baicchöimnech;  tochim. 

1.  c^in  wechselt  mit  efan,  oh  als 
besonder  er  Stamm,  und  oh  es  ein 
besonderes  Substantiv  c^in  Zeit 
gieht  {0'E.\  ist  fraglich.  —  c^in 
möir  lari^e  Zeit  £g.  11,  co  cöin 
möir  LU.  63^,  19,  vgl.  fri  clana 
möir;  hierher  auch  anfim  cein  cor 
da  sille  SC.  37,  6,  oder  zu  2.  c^in? 

2.  e^inso  lange  als,  während; 
quamdiu,  dum  Z*.  707;  vgl.  cian. 

—  c^in  bemmit-ni  i  m-bethaid  so 
lange  wir  am  Leben  sind  Lg.  10; 
c^in  bai  hi  colaind  FÄ.  3;  32;  cein 
ro  m-böi  ina  bethaid  FB.  79;  cein 
ro  boi  Gl.  zu  Hy.  5,  is;  cein  nom- 
mair  Lg.  18,  s;  cäin  no  bith  TE. 
9  LU.;  cöin  both  oc  aurgnom  döib 
FB.  55;  cein  fopas  hicc  fes  Temrac/» 
TE.  6  Eg.;  hus  beo  8;  cön  bus 
miad  lat  TE.  5  Eg. 


3.  c^in  selbst  (bei  der  1,  Per- 
son Sg.\  vgl.  fäin.  —  ma  menma 
c^in  SP.  II  2;  16;  im  lin  ch^in  8; 
fuachimm  chein  10. 

4.  e^in  eo  s.  e€n  eo. 

eeird  i.  ceimniugud  nocing  O'Dav. 
p.  64,  vgl.  fo-chordaim.  —  Aber 
focheird  mo  chelrd  Lg.  17,  61  ist 
wohl  nur  verschrieben  für  ch^ill. 

1.  eeis  Name  für  eine  kleine 
Harfe  (crot)  oder  für  einen  Theü 
der  Harfe  (Schraube?)  Ämr,  Chol, 
20  (Goid.^  p.  160),  vgl  On  the 
Mann.  III  248  ff. 

2.  eeis  i.  guidhe  O'Dav,  p,  69. 
eeist  =  lat.   quaestio,    Frage, 

Schwierigkeit.  —  Sg.  Nom.  ba  ceist 
mör  la  hUltu  CC.  (j  LU.  (cest  Eg.\ 
ro  bo  cheist  for  TJltu  .  .  ani  sin 
FB.  26;  Gen.  im  thüaslucud  na  ce- 
sta  FB.  27;  d'et^rgleod  a  cesta  42; 
Äcc.  hi  tuen  cheist  n-doraid  n-dil 
SP.  II  12;  öenfer  chomallas  fnm-sa 
in  eeist  FB.  93;  finnam^r  .  .  do 
cheist  94. 

c61e  M.  1)  Genosse,  Gefährte, 
im  Besondern  2)  von  Mann  und 
Frau,  3)  vom  Wagenlenker  geibraudU; 
socius,  maritus  Z*.  229,  —  Nom, 

2)  c^le  for  a  seilb  CC.  6;  do  ch^le 
FB.  17;  chöli  18;  mo  chele  c»m  23; 
a  ceile  Lg.  2 ;  von  der  Frau  ro  bam 
c^le  comadas  SC,  45, 7;  a  caeimcheli 
gräduch  dingfiala  bodein   TE.  20; 

3)  coli  dam-so  in  fer  sin  p,  145,  e; 
FB,  39;  40;  Gen.  1)  c&ch  .  .  dar 
sroin  a  cheile  8cM.  6;  18;  FÄ.  20: 
FB,  20;  2)  cach  ben  fo  chöim  a 
coli  FB.  21;  SC.  4;  Dca.  2)  öm 
c^liu  SC.  13;  dia  celin  Lg.  12; 
ceilia  ScM.  3,  4;  1)  fil  uaib  nech 
bad  ferr  lim  a  ch^li  do  lenmain 
einem  von  euch  würde  ich  lieber 
als  dem  andern  folgen  SC,  46; 
cäch  rfana  ch^li  FB.  20;  Äcc.  1) 
ni  derban  cäch  a  chele  den  andern 
SP.  II  13;  cäch  dib  a  chdli  FB.  6; 
do  neoch  dib  sech  a  ch^li  90;  blia- 
dain  on  16  cu  c^le  TE,  17;  2)  ria 
cöem-chöle  SC.  42;  rim  ch^li  45,  as; 
dolleci  cach  dib  fria  celijp.  145,  13; 
PI.  Gen.  1)  luid . .  i  n-degaid  a  cheli 
FB.  62;  Dat.  1)  0  chelib  FB,  70; 
Du.  Äcc.  2)  a  da  c^ili  Lg,  19. 


celebraim 


417 


cenA 


eelebraim  II  mit  Äcc.  ich  feiere, 
mit  do  ich  sage  Lebewohl,  — 
Praes.  8g.  3  celebraid  hl  cind  miß 
di  SC.  39;  dond  rig  FB.  62;  60; 
61 ;  PI.  3  celebrait . .  na  ocht  trath 

FA.  7;    celebrait  .  .  do    Choinruf 

FB.  90.  —  Inf,  Nom,  celebrad  i. 
honni  is  celebro  i.  ardarcaigim ; 
celebrad  din  i.  urdarcaigim  Tu  ad 
anma  D^  Corm.  p.  11;  celebrad 
dit  Lebewohl  dir  SC.  45,  21;  Äcc, 
timgartatar . .  celebrad  FB.  56;  tim- 
niit . .  celebrad  dond  rig  65. 

celgr  -F.  List,  Verrath;  Gl.  zu 
main  p.  309,  le.  —  Sg.  Bat.  on 
ceilg  Gl,  zu  dolo  Corm,  Transl. 
p.  59  dalb;  PI.  Gen.  do  Cheltchar 
na  celg  SC.  29,  11;  Äcc.  tria  indle 
0CU8  chelga  Gonchobair  Lg.  11. 

eelim  I  ich  verhehle.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  cheil  non  celat  Z^.  430; 
PI.  3  ni  cbelat  a  märgnima  FB.  71. 

—  Praes.  sec.  PI.  3  fri  Loegaire 
tichtn  Phatraicc  ni  Cheilitis  Hy.  2,si. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  ^  nad  c6tla 
celar  Hy.  6,  11;  run  mna  ni  maitb 
con  celar  ScM.  3,  6.  —  Part. 
Pass.  clü  nad  chlithe  SP.  V  8.  — 
Part,  necess.  nad  cblethi  Hy.  5,  71 
(1-  ni  dichelta).  —  Inf.  cleith. 

eell '=lat.  cella.  —  Sg.  Nom. 
cell  mör  Hy.  2,  44;  Cell  dara  Gl, 
cathir  Hy.  5,  10;  Gen,  Gille  dara 
Hy,  5,  95. 

eelle  FB,  24  zu  cfall? 

eoiidotehellti5(7. 2S,svgl.  töcbell. 

cen  Praep.  c.  Äcc.  ohne;  sine 
Z*.  655;  mit  folgender  Aspiration, 
die  jedoch  nur  bei  c  regelmässig 
bezeidmet  ist:  cen  chasir  FÄ.  35; 
cen  chath  Lg.  18,  85;  cen  chend 
8c3f.  16;  cen  chetugad  dö  j?.  40,  s; 
cen  chotlud  ScM.  3,  4;  TE.  12  Eg.; 
cen  chosnam  FB.  78;  87;  cen 
chreic  74;  cen  thain  SP.  V  9;  cen 
ph^in  FA.  21  LBr.;  vereinzelt  can: 
can  chomartha  n-derb  Jeö  FB.  72; 
in  jüngeren  Handschriften  gan, 
z.  B.  jfB.  38  Eg,  —  cen  brat  cen 
bfad  CG.  S  Lü.  (gin  J^.);  SC.  47; 
FB.  27;  ScM.  3;  16;  FA.  22;  34; 
35;  SC.  11,  8;  29,  23;  24;  45,  4;  is; 
cen  tar  SC.  45,  12;  cen  brath 
SeM.   22,  2;   cew  dlchill  FB.  30; 


cen  sena  Hy.  5,  102;  cen  neim  cen 
mathim  7;  39;  combart  cen  peccad 
cen  col  p.  133,  4;  in  gas  fine  cen 
dfdail  SP.  V  12;  Hy.  1,  46;  47; 
2,  64;  67;  sc^l  cen  scis  SP.  II  6; 
in  toraind  cen  na  nfulu  FB.  44; 
cen  smacht  rig  forro  SC.  21 ;  FÄ.  12 ; 
cen  Ulta  imbi  FB.  22;  cen  udnucht 
n-imbi  SP.  III  6;  do  rig  cen  rignai 
lais  TE.  2  Lü.,  ein  mnai  .  .  aci 
2  Eg.;  gin  und.;  cen  pein  and  etir 

FA.  21;  p.  132,  is;  cen  esbaid 
nächa  mathiusa  foraib  FÄ.  12; 
ScM.  3,  2;  is  tu  taithiges  in  sfd 
cen  feib  fca . .  d'agbäil  lat  SC,  29; 
CO  m-b6i . .  cen  labrad  fri  necb  etir  9; 
cid  dia  m-b&i . .  cen  tfachtain  32; 
ni  fordamair . .  cen  techt  FB.  85; 
traag  dTltaib  . .  cen  sirtin  a  märica 
«tcÄt  zu  sucJien  SC,  29;  29,  4;  fo- 
naiscid  .  .  forro-som  ce»  ciiradmir 
do  chosnam  FB.  77;  arrä,le  i.  cen 
dal  dö  do  Ardmacha  Gl.  zu  Hy.  2, 47. 
—  Mit  folgendem  co  n-  ohne  dass: 
cen  CO  n-essara  ScM,  3;  cen  co 
labradar  fri  noch  3,  2. 

mo  chen  p,  40,  23;  ScM.  5;  6, 
zu  lesen  mochen  oder  m*ochen, 
s.  fochen  ?  vgl.  jedoch  cean  „favour, 
affection''  Ö'R. 

e^n  eo  wenn  nicht,  wenn 
auch  nicht,  für  ce-  oder  c6-ni 
{vgl.  3.  cia),  daher  c^in  co  tisaid 
wenn  ihr  nicht  zu  mir  kommt  FB.  6 ; 
c^n  CO  tfasat  lat  ibid.;  biaid  olc 
de  .  .  cen  co  döntar  comarli  Ms 
ibid. ;  c^n  .co  beth  .  .^  d*airfiteod  do 
neoch  acht  cocetul . .  na  cethri  co- 
loman  sin,  ro  päd  lor  do  glöir . .  do 

FB.  7;  c4n  co  tisam  dütracht  lind 
SC.  45,  22  {wenn  tvir  auch  nicht  zu 
dem  kommen,  was  wir  wünschen?). 

eena  schon,  noch,  vgl.  cen- 
o?me;  cene  ohnedies,  jam  Z*.  611. 
~  ni  böi  isin  bith  frisa  samailte 
chena  SC.  17;  atethatär  4oin  dam- 
sa  chena  7;  FB.  93;  dia  m-bad  b^ 
Conall  chena  SC.  29,  7;  «0  auch 
08  me  ebene  SP.  II 12?  is  lia  turem 
. .  ocus  aisneis  ina  m-böi  di  degmnäib 
and  chena  FB.  2S\  ann  cenaj9. 145,2; 
ol  chena  überdies y  ausserdem; 
olchene  prcteterea  Z^.  368:  ocus 
non  bor  di  läthaib  gaile  fer  n-Ulad 

27 


c^nid 


418 


oend 


ol  chena  FB.  56;  65;  91;  ni  chos- 
Bena  nech..ol  chena  firit  59;  ol 
cheno  CC.  1  Eg,;  ar  chena  über- 
dies, ausserdem:  ocas  cacha  datha 
ar  chena  FÄ.  11;  29;  32;  SC.  41; 
errid  Ulad  ar  chense  inna  carptih 
CC.  1  LU.;  cenmotha  in  biad  ar 
chena  ScM,  6;  acht  chena  in- 
dessen TE,  9  Eg.\  p.  132, 17;  FA,  29; 
SC  43.  —  ar  nf  laimtis  chena  la 
Conchobar  ScM.  20? 

e^nid  choeerta  FB.  68,  15? 

eenand  FB.  47?  „ceannann  hold- 
faced''  O'K? 

een^l  N.  Geschlecht;  a  cen^l 
genus  SG.  211»  {Z^.  223).  --  8g. 
Nom.  a  guth  a  gses  a  chen^  FB.  30; 
Gen.  fobfth  söire  ceneiuil  propter 
nohilitdtem  gentis  SG.  40*;  ar  febas 
do  chrotha  ocus  do  ceille  ocus  do 
ceneoü  FB.  17;  Dat.  hi  cach  ce- 
niul  in  omni  genere  SG.  2»;  co 
n-deilb  ocus  äcosc  ocus  söer-chenel 
SC.  42;  ar  cruth  ocus  delb  ocus 
cenel  TE.  S  LU.;  FB.  19;  Äcc. 
etir  cruth  ocus  deilb  ocus  ecuscc 
ocus  chineul  TE.  2  Eg.;  ar  fer  ui 
fetar  claind  no  cenel  do  TE.  13 
(cin^i  Eg.). 

cend  M.  Kopf,  Haupt,  Spitze, 
Ende;  cenn  Z^.  223;  wird  zur 
Bildung  nominaler  Präpositionen 
verwendet^  bes.  ar  chiunn,  ar 
chenn  ante^  coram,  dar  ccnn^ro 
Z*.  658.  —  Sg.  Nom.  cend  ScM.  19; 
FB.  90;  a  chend  do  beim  de  ScM.  7; 
FB.  76;  cruald- chend  ar  chend 
Kopf  an  Kopf  iS;  52;  cind  ar  chind 
Lg.  1;  FÄ.  14;  .as  cend  m-buden 
SC.  15;  cend  do  feraib  hErenn  Pa- 
tWec,  cend  do  mnaib  hErenn  Brigit 
Gl.  zu  Hy.  4, 9;  cend  a  bäire  ScM.  9; 
Gen.  ic  tabairt  chind  Anlüain  assa 
chriss  ScM.  16;  do  folcud  a  chind 
2'E.  11  LU.]  boltnogud  cind  öen- 
chainle  FÄ.  13;  Dat.  ciund,  cind: 
dia  cind  Lg.  19 ;  delb  n-dune  . .  do 
chind  no  coiss  FÄ.  10;  do  chind 
na  flesci  18;  ob  chinn  Sanct  Brigte 
Hy.  ö,  15;  FÄ.  8;  oc  airiuc  don 
t-slüag  OS  a  cind  Lg.  1;  as  do 
chind  ScM.  11;  Gl.  zu  Oss.  III  e; 
doch  f6  chind  7>.  21,  2;  f or  a  chind 
Lg.  9;   TE.  3  Eg.-,  p.   133,  7;  for 


bar  cind  über  euch  FB.  26:  inna 
cind  SC.  5;  FB.  91;  cinn  TE.  4  Eg.; 
CO  n-accai  in  fer  ar  a  ciund  vor 
sich  TE.  12  Lü.;  ar  a  chind 
p.  21,  31;  Lg.  19;  FB.  79;  SC.  15; 
dot  iuid  imbemai  ar  mo  chind-sa 
ScM,  13;  chinn  p.  144,  6;  is;  ar 
cind  in  chininda  döenna  FÄ.  15; 
ni  fornic . .  ar  a  chiund  er  fand 
nicht  vor  p.  132,  s;  ni  ränac  ar  do 
chiund  zu  dir  TE.  12  LU.;  hi  ciund 
tened  FB.  92;  i  cind  bliadna  am 
Ende  eines  Jahres  ScM.  2;  TE.  17; 
mis  SC.  39;  cind  bliadna  SC.  10; 
ro  \k  .  .  in  cennide  dia  chind  er 
schickte .  .nach  ihm  ScM.  15;  dia 
hastnd  for  a  chind  für  sich  TE. 
5  Eg.;  Äcc.  cend  p.  132,  le;  FB.  86; 
cend  in  tarra  die  Spitze  iScM.  17; 
cenn  Hy.  5,  66;  Lg.  19;  bid  cia  cen 
chend  Pb.  11 ;  ni  thuargaib  a  cend 
dia  glün  Lg.  17;  benaid  a  cend  dl 
p.  132,  16;  crothid  con-chend  catha 
SC.  31,  6;  tr4t  chend  ScM,  11: 
imma  chend  FB.  45;  ScM.  12; 
fort  chend  ScM.  14;  SC.  37,  is; 
Gl.  zu  Hy.  5,  15;  frla  chend  anech- 
tair  FB.  91;  rem  chorp  is  rem 
!  chend  TE.  9, 27;  inna  chend  FB,  27; 
p.  310,  S7;  inna  chend  siar  FB.  24; 
dounsi . .  beim  . .  na  cend  57  {vgl, 
FÄ.  26) ;  lotir . .  hi  cend  in  brogo 
CC.  2 ;  b&tar . .  hi  cend  Ulad  gegen 
SC.  22;  it  cend  FB.  74;  ina  cend 
FÄ.  26;  doluid..ar  a  chenn  ging 
ihm  entgegen  Hy.  2,  46;  cend  TE. 
IS  LU.;  ar  cend  Conchoba^  mu  C. 
FB.  4 ;  61 ;  Iuid  . .  ar  a  gcenn  er 
ging  na^  ihnen  {sie  zu  holen^ 
p.  144, 9;  ar  cenn  fochraice  Hy.  7, 10; 
ScM.  4;  Gl.  zu  Hy.  5,  25;  co  cend 
bltadna  p.  22,  10;  39,  19;  Lg.  16; 
ScM.  5;  22, 2;  TE.  2  LU;  p.  131,s: 
FÄ.  18;  SC.  9;  FB.  55;  58;  co 
cenn  Hy.  2,  66;  Gl.  zu  Hy.  5,  19: 
TE.  7  Eg.;  16;  p.  141,  26;  143,  s; 
tar  a  chend  für  ihn  FB.  8;  PI. 
Nom.  isle . .  a  chind  niedrig  ihre 
Köpfe  {sc.  der  Brücke)  FÄ.  22  LBr. ; 
0  thucusa  tri  Uich-cind  uait  ScM.  12 
{für  den  Äcc);  Dat.  for  a  cendaib 
p.  309,  sc;  CO  culpaitib  .  .  6asa 
cennaib  FÄ.  4  (cendaib  LBr.);  co 
cennaib  FB.  23;  Äcc.  a  cindu  89 


cendÄll 


410 


cerb 


{abhängig  von  accatär).  —  Compos. 
cend-garb  FB,  40  Eg. ;  ard-,  crom-, 
crnaid-,  glomar-,  merr-,  t&l-,  toll- 
cend. 

eend&il  F.  collect,  die  Köpfe, 
von  cend,  vgl,  carn^il.  —  Gen.  iar 
cor  na  cendaile  de  FB.  89;  D<xt. 
ocon  chendail  alle  86;  Äcc,  ataig 
in  cendäil  84. 

ro  eendaig  s.  eennalgim. 

eendais  sanftmüthig,  momsu- 
etus.  —  8g.  Nom,  cennais  FÄ.  1; 
ro-  12;  Fl.  Bat.  dona  cendsaib 
p.  170,  u;  Acc.  na  cendsai  8. 

eendsa  F.  Sanftmuth;  cense 
gutes,  mansuetudo  Z^.  42.  —  Nom. 
a  ro-chendsa  seine  grosse  Sanftmuth 

FA.  9  (mor-chennsa  LBr.);  Gen. 
lacht . .  na  censai  FA.  1. 

eengral  N.  Band,  Binden, Ver- 
bindung; junctura  Ir.  Gl.  149; 
compüatio  911.  —  8g,  Bat  hi  cen- 
gal  da  creit  cröncharpait  p.  310,  40. 

eenglaim Wich  binde.  —  Praes. 
der  Gewohnheit  8g.  3  nos  cengland 

FB.  70.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
cenglathar  FB.  71. 

eenm&  ausser^  praeter guam  si, 
praeter  Z^.  706. 

eenmotha  {mit  Acc.)  ausser, 
ausgenommen;  cenmlthä  in  n- 
ainninid  exc^to  nominativo  8G.  202<^ 
{Z*,  706).  —  eenmotha  in  biad  ar 
chena  8cM.  6;  eenmotha  gaisced 
Conchobair  FB.  68;  eenmotha  in 
dis  sin  94;  eenmotha  sin  8cM.  2. 

eennach  M.  Kauf,  Handel. 
—  Nom.  FB.  76;  cennach  ind 
ruanada  FB.  91  Ueberschrift;  Gen. 
cinnas  cennaig  sin  FB.  76;  a  d^nam 
in  cennaig  77;  Acc.  na  dingen tais 
in  cennach  sin  ibid. ;  obbsat . .  fair 
. .  in  cennach  sin  ibid. 

eennaige  M.  Händler j^ross- 
knecht;  cennige  Uxa  Z^.  811; 
cennaidhe  emptor  Ir.  Gl.  1092.  — 
8g.  Acc.  ro  lä..in  cennide  dia  chind 
ScM.  15;  PI,  Nom.  cennaige  esin- 
raice  FA.  29. 

eennaigrim  III  ich  kaufe.  — 
Praet.  8g.  3  ro  eendaig  p.  17,  82. 

eenn-adart  Kopfkissen  [vgl. 
ceann  adhairt  „head  of  the  bed** 
Corm.  Transl,  p.  6),  scheint  in  der 


Glosse  cennadart  fo  na  fertaib  in 
so  sis  zu  dem  ersten  Worte  von 
Hy.  5,  SS  in  übertragnem  8inne 
„Kopfstück^*  zu  bedeuten. 

eentar  diesseitig^  diesseits; 
in  domuin  ehentar  der  Welt  dies- 
seits =  dieser  Welt  {Gen.)  Gl.  zu 
bethath  ehe  Hy.  5,  2S,  in  solchen 
Stellen  wohl  cds  Adverb  zu  fassen 
{lat.  eitra\  vgl.  cechtar.  —  St^st. 
in  eentar  diese  Welt,  Gen.  ar  amain- 
sib  in  chentair  ocus  ar  phein  in 
alltair  Güd  Lor.  Gl.  147. 

ce6  M.  Nebel.  —  Nom.  co  ro 
digU  in  ceö  dind  FB.  86;  ro  ar- 
traig  in  ceo  druidechta  39;  conos 
tarraid  in  dub-cheö  e^tna  40;  39  JEg.; 
Gen.  duibnell  .  .  duibchiaeh  FB. 
36  Fg.;  Dat.  urcnr  anfis  fir  hi  ceö 
SC,  88,  4;  PI.  Gen.  co  n-ilur  .chia 

OSS.  II  9. 

ee6\N.  Gesang,  Musik. — Nom. 
ceöl  FA.  10;  ba  ceol  bind  Lg.  17,  se; 
eeol  mo  chruite  TF.  9,  e;  c^ol  en- 
lathe  FA.  6;  side  SC.  37,  s;  Gen. 
in  cheöil  FA.  7;  5;  in  chiuil  Gl. 
zu  in  cetail  Hy.  2,  62;  oc  cantain 
chiüil  FA.  9;   co  m-binne   cheöil 

FA.  13;  ^s  eiüil  SC.  34,  is;  FB. 
13;  55;  Tri  maie  Dornmair  cheöil 

FB.  83;  Dat.  (oder  Acc?)  nach 
dem  Comparativ  binnithir  caeh  ceöl 
FA.  2;  14;  Acc.  ro  chuala  eöol 
bad  binniu  Lg.  17,  so;  cansit  cool 
m-bee  SC.  7;  n-adamra  FA.  5; 
PI.  Gen.  inna  ceöl  FA.  4;  tri  mlle 
cheöl  n-eesamail  FA.  10;  Acc.  bin- 
nithir il-cheöla  in  domain  FA.  10. 

cep^=lat.  cippus  {cepus  Ir.  Gl. 
^480);  Pfosten,  Block;  vgl.  cairt- 
cheap  „the  nave  or  stock  of  a  cart 
wheeV*  O'B.  —  Sg.  Nom.  cepp  ina 
lÄim  ehli  FB.  91;  Dat.  dobert 
buille  don  cip  böi  isin  ötaeh  Corm. 
Transl.  p.  86,  i  („to  the  po8f% 

eepöc  F.  Chorgesang,  nach 
einer  von  0' Curry  On  Ühe  Man/n. 
in  371  mitgetheilten  Stelle  ein  früher 
besonders  in  Schottland  vMiches 
Wort  und  gleichbedeutendmitir.  aid- 
bsi  f.great  chorus  ar  vocal  concert.** 
—  Gen.  do  gabatZ  cepoee  ScM.  20. 

cerb  i.  argad  {Silber)  Corm. 
Transl.  p.  47. 

27* 


cerbaim 


420 


o^t 


y 


^tr^9XxDL%eh  schneide.  —  Trae». 
der  Gewohnheit  8g.  3  nos  cerband 
FB.  67.  —  S.  cerp. 

1.  cerd  Kunst,  Handwerk.  — 
Acc.  im  sain-cheird  SP.II2;  PL  Dat. 
hi  cerdaib  dö  druidechta  p.  328,  I6. 

2.  eerd  Künstler,  Schmied; 
aerarius  Wb.  28»,  cert  qui  idola 
aere  faciebat  30^  {vgl  Z\  60V,  fi- 
gulus  Ir.  Gl.  508;  Dichter  Corm. 
Transl.  p.  135  pnill.  —  Sg.  Nofn. 
in  cerd  Hy.  5,  71;  Gen.  cu  Caulaind 
cerddo  CO.  6  j&r;.;  ö  Choin  cherda 
SC.  29, 17 ;  Acc.  lasin  ceird  iZj/.  5,  79 
{Gl.  i.  lasin  cerddai);  PI.  Nom. 
cerda  h£renn  6^Z.  zu  Hy.  5,  77; 
cerdda  ocus  cfrmaire  FA.  29.  — 
Vgl.  cerdd-chae  officina  Z*.  GO, 
cerdcha  fahrica  Ir.  GL  218. 

cerd  FB.  23  ».  cern. 

cerda  gleichbedeutend  mit  cerd; 
a  forge  O'R.  —  Sg.  Acc.  lasin 
cerddai  Gl.  zu  lasin  ceird  Hy.  5,  79. 

c6rchai  II  Kopfkissen  =cervical 
Ir.  Gl.  979;  von  Hirschleder,  mit 
Federn  gefüllt  Corm.  p.  12.  —  PL 
Dat.  do  . .  cerchaillib  FB.  4. 

cermna  i.  cu  ciar  bis  isin  muine 
„a  brown  hound  which  is  in  the 
brake^*  Corm.  Transl.p.  49  („a  hare*'?). 

eermna^  O'Reilly's  „cearmna  a 
cutting,  i.  e.  gearradh  o.  g.*'  —  Hier- 
her Gen.  lia  cäin  cermnse  FB.  48? 

cermnas  i.  brecc  ocus  togais 
Corm.  p.  11  („a  lie  and  deception*^. 

1.  cern  Sieg;  i.  buaid,  unde 
dicitur  Conall  Cernach  i.  buadach 
in  sin  Corm.  p.  11.  —  Sg.  Nom. 
cern  eter  crethaib  FB.  48;  PI. 
Gen.  Isicb  na  cemd  ocus  na  com- 
ram  FB.  10 ;  ar  lin  a  cberd  FB.  23* 
{für  chornd);  Dat.  co  cernaib  FB.  23. 

2.  cem  i.  mias  O'Dav,  p.  63; 
vgl.  cernfne  i.  miassa  Corm.  p.  11 
{„dishes^^). 

cernach  siegreich^  s.  1.  cern. 

cerp  i.  teascad  ODav.  p.  63; 
cutting,  slaughtering  O'B.  —  Sg. 
Gen.  c&ÜiA  ceirp  SC.  31,  5  (cerp  JST). 

1.  cert  Recht,  vgl.  Leabhar  na 
g-ceart,  The  Book  of  Rights,  ed. 
O'Donovan.  —  Sg.  Nom.  brigach 
a  chert  SC.  18,  3;  Gen.  cosnam  cirt 
curadmir^^i)  FB.  71;  Dat.  dorn  chirt 


SC.  38,  3;  Acc.  saigesf  a  chert  do 
cech  öen  la  \J\tu  FB.  11;  nf  da- 
mair  cert  Seid.  21,  la. 

2.  cert  recht.  —  Adv.  co  cert 
Hy.  5, 67.  —  Compos.  ina  cert-medön 
„in  its  very  midsV*  FA.  13;  a  chert- 
raind  i  tri  es  richtig,  genau  in  drei 
Theüe  zu  tJieüen  Gl.  zu  Hy.  5,  77. 

3.  «ert  i.  heg  {klein)  O'Dav.  p.  70. 
certa  FB.  75  Gen.  zu  1.  cerd? 
cesy   ceas   i.   gnathach,   ainceas 

i.  ingnathach  O'Dav.  p.  64.  —  Hier- 
her vielleicht  nf  cü  ches  FB.  24,  10 
{die  S.  309  mitgetheilte  Lesart  und  Er- 
klärung O'Clei-y's  giebt  wenig  Sinn). 

cessacht  parvispendia  Ir.  Gl.  280. 

cessachtach  karg,  geizig. — Sg. 
Nom.  Hy.  5,  s  {„penuri(ms"  Stokes). 

c^8sad  M.  Leiden;  Inf.  zu  c^s- 
saim.  —  Da;t.  rena  ch^sad  FA.  2;  15; 
PI.  Acc.  tre  a  chestu  per  passiones 
ejus  Z*.  478;  mo  chesta  Hy.  6,  9. 

c^ssaim  II  ich  leide.  —  Praes. 
PI.  3  rel.  ceste  saitha  qui  patiuntttr 
trtbulationes  Z*.  436.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  ch^s  mör  saeth  Hy.  2, 86;  ScM.  21, 15. 
— -  Fut.  PI.  3  cesfaitit  Lg.  5,  s  {cgi. 
Wi.  Gramm.  §  308).  —  Pass.  Praes. 
sec.  Sg.  3  c^sta  croch  Hy.  5,  ao.  — 
Inf,  cessad. 

cessair  F.  Hagel.  —  Gen.  on 
tedmmalm  na  cessari  SMart.  38. 

cesc,  ceasc  a  question  OB.  So 
die  Abkürzung  es  SC.  38,  41,  42 
zu  ergänzen,  entschloss  ich  midi 
während  des  Drucks,  bestimmt  durch 
das  cscc  der  Handschrift  p.  144,  21. 
Vorher,  p.  127,  ie  und  87  Jiabe  uÄ 
dasselbe  es  fälsdilich  zu  cacht  er- 
gänzt (8  bedeutet  gewöfmlich  acht), 
verleitet  durch  denselben  Fehler 
Leahhar  Breae,  Part  I,  Contents 
p.  6  und  1. 

cesin  selbst  {bei  der  3.  Person), 
vgl.  c^in,  feain.  —  carald  cesin  a 
maccdän  SP.  II  4. 

ceso,  ciasu  quamquamZ*.  711. 
—  cesu  amulach  is  öc  SC.  37,  1; 
ciasu  threbrech  Hy.  2,  60? 

1.  c^t  Erlaubniss.e —  ^01». 
cet  lern  FB.  34;  is  cet  dait  o  Dia 
est  permissio  tibi  a  Deo  Z^,  1003 
{SG.  A.  C.  23);  Acc.  co  ro  chuindig 
ceat  a  athar  p.  40,  s. 


c^t 


421 


cethramad 


-  2.  C^t  Ni-  Hundert;  centum 
Z*,  306.  —  Sa.  No7n,  cet  m-bo 
TE.  10,  13;  14;  Lg.  18,  22;  cet  unga 
d'or  TE.  10,  13;  d'^tach  is;  cach 
mil  17;  Gen.  di  chlaind  ch^it  rig 
SP.  V  14;  Acc  tindbeii  cdt  SC.  31,  3 
{vgl.  18,  6);  caDaid  c^t  salm  Hy.  2, 30 
(i.  di  chaicait);  PI  Nom.  tri  cliet 
de  ültaib  Lg.  16;  ScM.  5;  SC.  33,  20; 
6ren.  tricha  c^t  Lg.  16;  ß^r7.  38,  8; 
tri  fichit  cdt  ^Scilf.  2.  —  Comp 0 8. 
cor  bat  c^tach  cet-bliadnach  ar 
b^laib  öc  n-Ulad  F5.  59;  62. 

3.  c^t-  der  erste  {nur  als  erstes 
Glied  von  Compos.);  primus  Z*.  307; 
vgl.  c^tne.  —  i  c^t-aidchi  Hy.  2,  64; 
FB.  81;  in  chet-bliadhain  TE.  2  Eg.-, 
fri  cöt-chesad  -F-4.  15;  fri  cöt-glifit 
FA.  15;  don  ch6t-gabail  ScM.  1; 
do  cb^t-gasciud  14:  cet-imthüsa 
FA.  21;  in  c^t-lÄ  TE.  13  J&^f.';  do 
chöt-mic  ScM.  12;  fo  ch^t-öir,  a 
cb6t-öir  8.  ör;  c^t-scel  FA  32;  don 
ch6t-tadall  ScM.  1;  ar  cbetas  Ä'C.  42, 
/ttr  c^t-tü8. 

eeta  -4dt?.  zuerst;  primum  Z*. 
614.  -^  is  dam-sa  ceta  gebthar 
SC.  4;  corop  si  ceta  the  FB.  62. 

1.  e^tach  hundertfältig;  c6u- 
dach  centuple  O'B.  —  Sg.  Nom. 
cor  bat  cdtach  cetbliadnacb  FB, 
59;  62. 

2.  c^taeh  F.  Mantel.  —  Sg. 
Acc.  c^taig  Tir,  6. 

e^t-aicce  p.  142,  16,  vgl.  aice  i. 
aite  no  altrum  O^Dav.  p.  53. 

e^t-Äin,  "öin  Mittwoch,  wört- 
lich primum  jejunium  Z*.  308.. 

c^tal  8.  c^tol. 

e^t-am  Mai,  Gen.  cetaman  Z*, 
308;  drucht  c^tamuin  „dewdrops 
of  May"'  Stokes,  Bev.  Celt.  III 
p,  177. 

e^t-amas  zuerst,  erstens;  cet- 
mus  primum  (primo  impetu)  Z^.  308 ; 
ceadamus  in  the  first  place  O'Don. 
Gramm,  p.  266.  —  Conchobar  ann 
c^amus  Ina  charput  CC,  1  Eg.\ 
cbetumus  ScM.  11. 

e^t-baid  Sinn;  sensus,  quasi 
primum  ehai  Z*.  308;  cetfatd  i. 
comairle  O'Dav.  p.  69;  vgl.  ho  ru 
deda  ind  feüil  forsnaib  cnamaib 
citabiat  iarum  in  cnamai  in  fo- 


chaid  postquam  defecit  coro  in 
ossibus,  sentiunt  postea  ossa  tribu- 
latiöfiem  Ml.  22^,  —  PI.  Bat  cusna 
c^tfadaib  p.  170,  19  (usque  ad  sen- 
sus carnis  17). 

c^te  Markt;  cöide  market  or 
fair  O^B.;  ceiti  i.  aonacb  O'Dav. 
p.  66.  —  PI.  Nom.  cluchi  ocus 
c6ti  SC.  1. 

cethar-aird  '^Sg.)  die  vier 
Ecken.  —  Dat.  hi  cethar-aird, 
Ulad  SC.  40. 

eetharardide  viereckig.  — 
Nom.  ind  long  cethararddidi  FA.  2. 

eetharde  N.  Vierheit  von  Sachen 
Z*.  313,  vgl.  cethrar. 

eethardu  FB.  49;  p.  310,  19  V 

eethardüalach  vierflechtig. — 
Sg.  Nom.  fighe  chethurdhüalacb 
TE.  3  Eg. 

cethar-rainn  TE.  9  Eg.  Vier- 
theilung? 

cethar-slige  {Sg.)  die  vier  We- 
ge. —  Sg.  Gen.  hi  Commur  cethar- 
sliged  FB.  3b\ 

cethar-treb  {Sg.)  die  vier 
Stämme.  —  Sg.  Gen.  Cothraigo 
cethar-trebe  Hy.  2,  e;  Dat.  do 
cethar-trob  p.  17,  33. 

1.  cethir  M.,  cetheöirF.,  cethir  \ 
(asp.)  N.  vier;  guattuor  Z^.  303; 
im  Mittelirischen  erscheint  ^  eine 
Form  cethri  für  alle  Casus' und 
Genera.  —  Nom.  cethri  suanimain 
FA.  2;  srotha  30;  cetri  heoin  oir 
TE.  3  Eg. ;  cetra  coecait  SC.  45,  13 
(ceitri  H);  ceithri  cöd  hoc  quatri- 
centum  Ir.  Gl.  775;  Gen.  cussin 
mördail  sin  cethri  cöiced  n-Erend 
SC.  21;  na  cethri  coloman  FA.  7; 
Dat.  oc  cethri  ollchoecedaib  SC.  21 ; 
do  cethri  drudib  23;  co  cethri  co- 
lomnaib  FA.  7;  p.  191,  12;  Acc, 
N  ceithir  anmand  p.  17,  34. 

2.  eethir  Vierfüssler,  Vieh; 
quadrupes,  pecus  Z*.  403.  —  PI. 
Nom.  CO  ro  orta  a  cethrai  TE.SLÜ. ; 
Gen.  aurlabrai  na  cethrsB  SC.  2; 
Acc.  for  cethra  Lg.  11. 

c^t-muinter  Gatte;  prima  fa- 
milia  i.  e.  conjunx  Z*.  308  {Sendh. 
Mor).  —  Sg.  Nom:  TE.  13  (ccimuir 
in  Eg.  eine  Abkürzung). 

eethramad  der  vierte;  quartus 


c^thrar 


422 


ciall 


Z*,  309.  —  Gen.  inotachta  in  che- 
tramad  nime  FA.  17;  Acc.  cpsm 
cetramad  n-dorus  FA.  17  {om.  n 
ZBr.);  in  cethrumad  den  vierten 
Theü  p.  21,  1. 

cethrar  Vierheit  von  Perso- 
nen, die  vier  (vgl.  cetharde); 
qucUtuor  wrt,   quaternio   Z".  313. 

—  Nom.  p.  17,  32;  Gen.  mog  ceth- 
rair  26;  taisech  cetbrair  hie  quad- 
rumvir  Ir.  Gl.  400;  JPat  don  ceth- 
rar p.  17,  27;  86;  Ft.  Gen.  atbair 
tri  cethrar  Hy,  1,  9. 

c^tna  1.  (vorausgehend)  der  er- 
sie,  2.  (nachfolgend)  derselbe; 
c6tne  primus;  idem  Z^.  308;  vgl, 
c^t.  —  jS»^.  Nom.  1)  cucainn  cetna 
thanacais  zu  uns  kamst  du  euerst 
8cM.  14;  inti  dib  c^tna  ragad  issa 
tech  FB.  20;  21;  43;  cetna  thogairt 
Hy.  5,  26;  p.  40,  11;  FA.  4;  21; 
SC.  36;  2)  in  fer  cetnsB  TE.  ISLU.-, 
Gen.  2)  in  chon  cotna  ScM.  1;  in 
tire  cetna  FA.  4 ;  Dat. .  2)  issind 
fergort  cbötna  FB.  39;  40;  p.  39,  21 ; 
issin  chetna  faitherbe  FB.  20;  ön 
mud  chetna  FB.  39;  Acc.  2)  in  n-gai 
cätna  ScM.  10;  11;  TE.  12  Eg.; 
13  Lü.]  SC.  12;  FB.  39;  in  n-atbaig 
c^tnae  p.  131,  2;  cetna  FA.  22; 
cosin  corp  cetna  FA!^  31 ;  a  chom- 
m^it  cätna  ebensoviel  ScM.  2;  fö 
a  n-mnaa  cetna  FB.  18;  60;  SC.  16; 
fön  cuma  c^tna  FA.  32 ;  co  n-ep«rt 
a  cötna  idem  F^.  14;  co  riacAt  a 
dirgi . .  inna  cetna  FB.  28. 

e^tol,  e^tal,  c^tul  N.  Gesang. 

—  Gen.  8on  in  cetail  Hy.  2,  62 
(i.  in  chiail);  Dat.  oc  class-cbötol 
FA.  10  (clais-ceeul  JDJBr.);  .4cc. 
canait . .  clas-cbetol  FA.  31  (c'lais- 
cetul  LBr.)\  Fl.  Nom.  c6tla  Hy.  6, 11; 
Bat.  i  c^tlaib  6?Z.  ;ert*  Hy.  6,  11. 

c^tugrnd  ilf.  Erlaubnis  s  geben, 
Erlaubniss,  von  1.  c6t.  —  Acc. 
cen  chetugud  dö  Dubthach  p.  40,  8. 

eetus  s.  3.  c^t  tm{2  tüs.  —  ar 
chetus  SC.  42. 

1.  cia  Pro»,  mferrop.  indecl. 
wer,  was;  quis^  quid  Z^.  355; 
vgl.  ce,  ci.  —  cia-8o  thü  wer  bist 
du  TE.  13  LTJ.\  cia  so  wer  ist  das 
ScM.  12;  13;  cia  and  so  11;  cia 
fil   alla   wer  ist   da  FB.  84;   cia 


rannas  düib  ScM.  15;  dds  cia  dib 
no  thogad  19;  co  ffastais  . .  cia  dfa 
tibertais  rigi  SC.  22;  FB.  38;  ni 
con  fess  cia  0  tucad  ScM.  3,  is; 
N.  cia  th'ainm-sia  wie  ist  dein 
Name  TE.  \^LÜ.\  cia  deilm  Lg.  2; 
cia  fo  brü  Lg.  3  (cid  Eg.)-.,  ni  fe- 
tatar^  cia  deochaid  no  can  don  liiid 
wohin  er  ging  SC.  12;  FB.  87. 

2.  eia  Fron,  indef.  indecl.  wer 
auch,  was  auch.  —  cumma  cia 
thoetsat  immi  ScM.  3,  le;  cia  beith, 
no  eo  bia-80  fö  mebaii  was  auch 
sein  mag  Lg.  10;  cia  tiasam  wohin 
wir  auch  gehen  Hy.  1,  2  (i.  ce  p^ 
leth  tiasam). 

3.  eia  Conj.  wenn  auch,  ob- 
gleich; quamois,  quamquam,  etsi 
Z*.  710.  —  Mit  Conjunctiv:  ciat- 
berat  araili  libair  obwohl  andere 
Bücher  berichten  FB.  77;  cfa  nos 
baigea  .  .  im  gnlm  . . ,  bös  ni  Hm 
lamathair  SC.  40;  41;  cfa  beit 
SC.  45,  18.  —  Mit  Temp.  secund.: 
cia  betb  nech  bas  chalma  and . .  ni 
fil  ro  sfa  lin  comram  friss  wenn 
au^ch  einer  als  der  tapferste  hier 
wäre  FB.  89;  cia  no  trialltÄ  SC. 
41;  42;  cia  no  betis  .  .  immond 
wenn  auch  um  uns  wären  FB.  52 ; 
Lg.  18, 33;  clamtis  döra  fola  FA.  34 
(für  cia  no  betis);  cfa  thfastafs.. 
is  duit-siu  dobermais  wenn  auch 
kämen  .  .  ,  dir  würden  wir  gelben 
FB.  61.  —  Mü  Indic.:  cfar  bo 
mör  obwohl  gross  war  FB.  19;  82 
(vgl.  cer  bo  mör  FB.  10);  cia  ras 
lui  ScM.  22,  7. 

4.  eia  Oss.  II 9,  ciach  FB.SQs.  eeö. 
ciall  F.  Verstand,  Sinn;  in- 

teUectus  Z*.  241.  —  Nom.  ciail  Dö 
Hy.  7,  28;  maraid  do  chiail  cech 
slüag  söim  SC.  45,  is;  Gen,  ar 
febas  do  chrotha  ocns  do  ceille 
FB.  17;  Dat.  ni  dam  boidhech 
dorn  cheill  föin  TE.  9,  23;  conos 
tanic  trell  dia  ceill  SC.  48;  co  ceill 
ocus  cond  42;  cu  n-dron-chöill  SP.  U  8; 
ohne  Praep.  instrumental:  ar  is 
möse  crdth  chöill  chongraiiiimim 
FB.  23 ;  cotom  gaba-sa  chöim  crath 
cheill  congraimmim  24;  cotngabtns 
crath  ceill  30 ;  Acc.  0  ro  gab  . .  ceill 
for  anad  FA.  31;  in  tan  ron  gab 


cian 


423 


cid 


c^ill  for  6caib  TE.  8  Eg.  y  focherd 
mo  cheill  Lg,  17,  5i  Lc;  rit  choll 
n-glicc  TE,  10,  5;  PI  Nom.  däig 
at  bsetha  cialla  ban  SC.  45,  19.  — 
Compos.  mnäcöri  clall-mathi  SC.  40. 

efan  weit,  entfernt,  lang; 
tUtray  remotus  Z*.  17,  longum  2M, 
»—  Sg.  Nom.  t6  nach  cian  etarro 
FA.  6  (re  m-bic  iJBr.);  is  cian 
doreracht  £mam  Hy.  2,  4s;  is  cian 
bos  cuman  TE.  9,  18;  cian  bad 
chuman  in  ogom  Oss.  I  14;  ni  bo 
chian  . .  co  n-accatar  SC.  7 ;  FB. 
39;  40;  89;  TE.  12  Eg.;  ni  cian 
üait  atd  is  taig  it  farrad  Lg.  7;  cid 
cian  gairit  no  beth  ri  hErinn  ein 
mnai  TE.  2  Eg.,  vgl.  cid  cian  cid 
gair  sive  longum  est  sive  hreveWb.  3^; 
Dat.  1  c6in  ocus  i  n-ocus  Hy.  7,  40; 
i  c^in  in  remoto  Wh.  23^ ;  a  g-c6in 
afar,  far  off  0' Don.  Chramm.p.  263; 
o  chäin  SC.  44;  di  ch^in  ex  Ion- 
gtnqiw,  dttdum  Wb.  6^;  Acc.  {ad- 
verbiell)  cid  f^chatsiu . .  cian  üait 
TE.  6  Eg. ;  ro  clos  cian  son  a  garma 
äy.  2,  16;  no  beth  illige  lan-chfan 
SC,  29,  13;  ro  marustar  in  dair  sin 
CO  cian  d'aimseru  „for  a  very  many 
ages'*  Three  Mir.  Hom.  p.  112,  1; 
PI.  Dat.  o  chianaib  seit  lange, 
längst  TE.  10  LU.;^p.  132,  11; 
CC.  3  Eg.\  SC.  33,  33;  FB.  43; 
Acc.  ro  böi  i  n-essid  fris  i  ciana 
Lg.  14  (fri  ciano  Lg.  14  Eg.)\  batär 
fri  ciana  möir  oca  sin  SC.  8  \fn 
re  cianai  H.);  is  garg  fri  ciana 
cocrich  SC.  31,  11.  —  Vgl.  1.  c^in. 

dar  „dark  brown,  Nach''  O'B. 
—  PL  Acc.  F.  fri  ialla  civa  Hy.  5, 91 
(i.fridemnai.eltaduba  demoniorum). 

eiarsech  merula  Ir.  Gl  200. 

ciasu  8.  eesn. 

eich  die  Brustwarze,  die 
weihliche  Brust;  mamma  Ir. 
Gl.  100.  -^  Sg.  Dat.  di  chich  a 
mathar  p.  142,  is;  PI.  Dat.  dona 
ciciiib  mammülas  Gild.  Lor.  Gl.  203; 
for  a  cignib  fodein  suis  mammillis 
Corm,  Transl.  p.  22;  Du.  Acc.  da. 
eich  cacha  öenmnä  FB.  6. 

eiehln  mammüla  Ir.  Gl.  101. 

eiehis  s.  eiim. 

eicharda  FB.  91,  vgl.  ciocardha 
greedy,  ravenou^  CE.? 


1.  cid  Pron.  interrog.  was;  quid 
Z*.  356;  vgl.  1.  ced.  —  cid  thicc 
rit  was  widerfuhr  dir  TE.  9  Eg.; 
9,  1;  12  LU.;  13;  SC.  35;  cid  do- 
berad  a  mac  do  chomram  frim-sa 
ScM.  10;  12;  13;  16;  SC  10;  cid 
in  sin  SC.  39;  „cid  ön"  ol  si  „cia 
hainm-siu  ittr,  cid  rot  f arfaigedh  ?'^ 
TE.  13  Eg.;  cid  no  tÄi  Lg.  10;  18, 1; 
cesc  .  .  cid  föd  ruair  lat-su  .  .  mo 
dimiad  SC.  41 ;  ar  näd  fittr . .  cid 
fom  chriol  brond  becestar  Lg,  3; 

FA.  8;  dobretha  rogu  doib,  cid  biad 
no  ragad  dia  n-echaib  was  für 
NaJvrung  FB.  63;  cid  as  mö  mis- 
cais  lat  atchi  Lg.  19;  cid  dogena 
franz.  qu'est  ce  que  tu  feras  SC.  16; 

FB.  6;  cid  fri  mnai  atbertha-su 
ScM.  3,  7;  cid  dia  tadchaibair  wozu 
seid  ihr  gekommen  FB.  66 ;  cid  dia 
m-böi  longes  mac  n-Usnig  woher 
kam  Lg.  1;  TE.  10  LU.;  SC.  32; 
cid  dia  m-hk  don  gilla  FB.  38; 
CO  festar  cid  diatä  a  n-deilm-sea 
Lg.  1;  cid  dia  rabi  FB.  56;  cesc 
. .  cid  ar  na  leicfideä  dam-sa  SC.  42; 
p.  144,  17 ;  cid  dait-siu . .  näd  bod 
latt  curathmir  Emna  Macha  do  gr^s 
FB.  10;  68,  26;  cid  dö  as;  was 
=  warum:  cid  nab  sin  Fedelm-sa 
. .  cichsec^  ria  cach  mnäi  warum  soll 
dies  nicht  F.  sein,  die  vor  jeder 
Frau  eintritt  FB.  22;  23;  TE.  6  Eg.; 
cid  nä  tabraid  warum  gebt  ihr  nidu 
FB.  12;  p.  144,  17. 

2.  cid  Pron.  indef.  was  auch. 
—  cid  hö  mo  d4n  was  auch  meine 
Kunst  sein  mag  FB.  92. 

3.  cid  Conj.  tvie  .  .  auch,  vgl. 
2.  cid;  etiamsi,  quamvis  Z*.  711. — 
cid  mör . .  ocus  cid  adbul  in  taitnem 
. .  is  aidbliu  fo  mile  .  .  wie  gross 
und  wie  gewaltig  auch  der  Glanz 
.  .ist,  tausendmal  getvaltiger  ist . . 
FA.  7;  Lg.  17,  1;  9;  17;  cid  menic 
imthigi  in  sid  SC.  29,  1;  FB.  18; 
cid^truag  wie  traurig  auch  Oss.  II 7; 
cid^ingnad  lat  SC.  44,  4;  cid  acht 
SC.  44,  6;  Gl.  zu  Hy.  4, 44;  Lg.  1 7, 34. 

4.  cid  Conj.  auch,  nicht  ver- 
schieden von  3.  cid;  etiam,  quin 
etiam  Z*.  711.  —  ni  furecht  cid 
öen  screpul  ne  unum  quidem  scru- 
pulum  Hy.  5,  so;  cona  facbatia  ^d 


ciim 


424 


cir-dub 


luisni  hi  talmuin  and  CC.  1  Eg.\ 
nir  thüargftibset  cid  co  tisad  gseth 
etorro  ocus  talmain  FB,  26;  cid 
indiu  bad  am  slän-sa,  mäd  äil  dait- 
siu  noch  heute  würde  ich  gesund 
sein,  wenn  es  dir  beliebte  TE.  10  LU,; 
cid  iar  tain  später  noch  Lg,  5,  5 ;  ii ; 
bä  cumaDg  dan  cid  ar  indus  CG. 
S  Lü.?  —  cid  .  .  cid  sive  .  .  sive 
'  Z*.  712 ;  cid  ferr  cid  messu  SC.  38,  s ; 
zu  lesen  cid  cian  cid  gairit  TE.2  Eg.^ 
vgl.  cid  cian  cid  gair  Gl  zu  quawto 
tempore  Wb.  3c  (Z».  712);  i.  cid 
fossidecht  i.  cid  forimtecht  Glossen 
zu  itir  foss  no  utmaille  Hy.  1,  s. 

ciim  ich  weine,  wehklage.  — 
Praes.  Sg.  3  ciid  in  ben  L  U.  p.  133»>,  s; 
PL  3  ama2  na  hf  n4d  chiat  Gl.  zu 
tamquam  non  flentes  Wh.  10*>  {Z^. 
741).  —  Freies,  sec.  PI.  3  amoZ  ni 
cetiB  tamquam  non  flerent  Wb.  10l> 
(^.  740).  ~  Perf.  8g.  3  eich  in  ben 
LU.  p.  133^,  12;  ni  cichis  p.  309,  ii; 
FB.  24  Eg.  {vgl.  jedoch  unter  ces). 

—  Inf,  cÄi. 

eiliee=  lat,  cilicium  Haardecke 
Hy.  4,  11  Gl.  i.  bi  pennait,  quia 
cilicium  nomen  yestis  quae  fit  de 
önnaib  gabur  vel  chamaili). 

cinib*  cim  Tribut,  Silber;  i. 
airget  Ö'Dav.  p.  62 ;  i.  airged  i.  don 
argad  dobertha  a  eis  do  i/^omorib 
atrolli  a  ainmniagud,  cfm  tra  ainm 
do  cach  eis  o  sin  hiile  ce  päd  do 
argad  ba  hainm  prius  Corm.  p.  12; 
i.  eis  FB.  68,  i7. 

cimbid  M.  Gefangner;  capti- 
vus  Z*.  233;  nach  Stokes  Corm. 
Transl.  p.  39  von  cimb.  —  Sg.  Gen. 
cimmeda  Hy.  5,  2. 

ein  Schuld;  delictum  Z^.  255. 

—  8g.  Nom,  bec  in  ein  ScM.  21,  s; 
ni  mö  . .  a  ein  frib . .  indäs  na  tue- 
said  üadib  FB,  73;  Gen.  din  chu- 
trumma  chinad  FÄ.  16;  Dat.  it 
chinaid  Lg.  10;  it  chin  ö,  17;  Äcc. 
frisin  ein  sin  contra  hoc  scelus 
Wb.  9^;  tr^  chin  drochmna  Lg.  13; 
tria  chin  m-ban  FB,  29. 

eindas  s.  einnas. 

ein^l  s.  een^l. 

cing  M.  Kämpfer;  i.  calma 
O'Dav,  p.  65.  —  Sg.  Äcc.  lasin 
ciqgid  baige  Fei.  Sept.  13. 


eingim  I  ich  gehe,  schreite 
einher.  —  Praes,  Sg,  3  cingid 
dar  firu  SC.  37,  17;  zu  lesen  cingid 
FB,  52  Eg.  13?  rel.  cinges  rfa  cach 
l«ch  FB.  23;  PI.  3  na  conaire 
cengait  FA.  15  (i.  tiagait);  cen- 
gait . .  taris  17 ;  rel.  cengtai  £main 
Lg.  17, 2.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  rfa  n-- 
andrib . .  Ulad  no  chinged  FB.  68,  ss; 
no  cinged  FB.  88.  —  Praet.  Sg.  3 
cingthiseom  FB.  88  (vgl,  Wi.  Cframm. 
§  309).  —  Red.  S-fut,  sec,  Sg.  3  cid 
nabb  sin  Lendabair-se . .  cichsed  rfa 
cach  mnai  hi  tech  rfg  FB,  23;  22. 

—  Inf,  cöim.  —  Vgl,  do-chingim. 
einim  III   ich  entspringe;  I 

descend  O'Don.  Suppl,  —  S-praet, 
Sg.  1  cinsiu  di  churp  rfg  sceö  rfgnal 
FB,  22;  3  ferr  cinis  Hy,  5,  4  (L  is 
ferr  ro  genair). 
ciniud  M.  Geschlecht,  Stamm, 

—  Sg.   Gen,  in   chiniuda  döenna 
FÄ.  15  (chinedu  LBr,). 

einnas  ans  ce  indas  qui  oder 
qualis  Status  (Z^,  357),  was  ist 
die  BeschaffenJieü  {mit  Gen.),  wie; 
cionnus  how  0*Don,  Chramm.  p,  266. 
1—  einnas  cennaig  sin  worin  besieht 
dieser  Handel  FB.  76;  einnas  rainn- 
«^ther  in  muee  wie  soll  das  Schwein 
geiheüt  werden  ScM,  6;  FB.  53; 
is  dolig  a  fiss  einnas  foresemnacair 
FÄ.  12;  einnas  sin  SC,  33;  düs 
einnas  doragad  FB,  8;  einnas  fir 
iib  ScM,  7;  einnus  atai  indusa  a 
cach  deit  TE.  7  Eg. 

einnim  III  ich  bestimme.  — 
Praet.  Sg,  3  ro  ehind  p,  39,  s.  — 
Inf  einniud  definitio  Z^,  802. 

cinnit  glend  SC,  30,  4  „which 
sweep  the  vaUeys^*  (?)  0"C, 

cinta,  eionta  guilt,  crime  O'B. 
Dazu  hi  cinta  ind  fergoirt  do  milliud 
FB.  38?    Vgl.  ein. 

cfr  F,  Kamm;  pecten  Z*.  21.  — 
Nom,  eir  chuirr^il  aircit  TE,  3  Eg. 

eirenl^^circulus;  i.  a  circulo 
Corm,p,  10. —  Sg.Nom.  circull  tenti- 
de . .  imön  tf r  sin  FÄ.  5  (cireill  LBr.). 

cir-dub  kohlschwarz,  „jetbUad^^ 
Stokes,  zu  eiar?  —  Sg.  Nom.  Lg. 
18,  11;  FB.  27;  50;  p.  310,  22; 
PI.  Dat,  ülathaehaib  cfrdubaib 
FÄ.  26. 


cimuure 


425 


cUr-ünech 


eirmaire  Kammmacher  FÄ.2d 
{„clothmakera**  StoJces). 

eis  ==  census  {Ebel,  Beiir.  II 142), 
Abgabe;  fiscus,  vectigal  Z*.  21 ;  Gl. 
"ZU  cim  FB.  68,  n.  —  PL  Nom, 
CO  fessta  a  ciso  ocus  a  m-besu  lais 
TE,  2  Eg.\  Gen,  fri  coxnmus  a 
m-besa  ocus  a  cisa  doib  ibid.  Lü.\ 
Acc.  ar  coUa  cisu  Hy.  4,  6  (i.  cisa 
ar  colla  i.  peccata). 

efsal  Teufel;  cisäl  Satan  O'R, 
Vgl.  Z».  1004.  —  Sg.  Acc,  lotar 
huili  la  cisal  Hy.  2,  37  (i.  la  ail 
incbis  i.  la  demon,  ail  side  ar  a 
dure). 

elumus  Band,  s.  corrthair. 

eondot  ehlArthi  SC.  28,  8?  Vgl, 
fobithin  arachiorat  Gl.  zu  contur- 
hatur  vanis  cupiditatüms  Ml.  59^. 

elad  Graben  CG,  2  LU, 

elaidbeeh  M.  Mann  mit  einem 
Schwert, —  Fl.  Gen.  ochtt»r  elaid- 
beeh FB.  7. 

elaideb  M.  Schwert.  —  Sg. 
Nom.  elaideb  örduirn  Lg,  18,  25; 
p.  310,  38;  russi  SC.  87,  15;  mo 
chlaidiab  Gl.  zu  mo  genum  Oss.  III 2 
(cladhiomh  Ed.\  vgl.  ibid.  8;  Gen. 
do  giii  ehlaidib  Lg.  15;  Dat.  do 
chlaidiab  ScM.  12;  taithbeim  dia 
claidiub  SC.  6;  for  a  elsßdiub  SC.  24; 
CO  claidib  Hy,  5,  91 ;  fiad  a  ehlaidib 
thana  deirg  SC.  81,  5;  Acc.  elaideb 
FB.  67;  atetha  a  elaideb  do  imbert 
furri  SC.  5;  Labraid  Luath  lam  ar 
elaideb  SC.  17;  elaidem  18;  PI, 
Nam.  claidib  SC,  2;  a  claidib  for 
a  sllastaib  SC.  2;  nochta  na  l&maib 
FB.  13;  Gen.  imberta  elaideb  n- 
derg  SC.  19,  4;  Dat.  easna  claid- 
bib  nochtaib  FB.  74  (eloidmib  Eg.Y, 
Acc.  dob«rat  a  claidbi  ina  trüallib 
FB.  75;  15. 

elaidim  ich  grabe,  unter- 
grabe, wühle  auf.  —  Praes.  sec. 
Sg,  3  no  chlaided  na  muru  FB.  70 
(er  unterwühlte?  vgl.  roeeehladatar 
Gl,  zu  suffoderunt,  altaria  tua, 
Wb.  5»,  zu  fo-ehlaidim?).  —  Fut, 
PI.  3  con  clasat  O'Dav.  p,  64  das. 
—  Pass.  Conj,  oder  Imper.  Sg,  3 
cladar  a  fert  iarom,  sätir  a  lia, 
Bcribthair  a  ainm  n-ogaim,  agair  a 
gubsB  LU.  p.  69»,  86.  —  Fut.  Sg,  3 


claßsiar  TE,  8  Eg.*^  Fut.  sec.  cor 
clasta  a  fert  ibid.  LU.  —  Praet.  Sg.3 
in  tan  ro  elas  a  feart  FC.  p.  28;  aber 
ro  claided  Nenn.  1  LU.  —  Part. 
claissi  defossi  Ml.  24°.  —  Inf,  at- 
cierasu  torce  ic  elaide  in  talman 
„thou  wüt  see  a  boar  uprooting 
the  earth*^  Three  Mir.  Hom,p,  12, 82. 

—  Vgl.  elass. 

a  cl&im  FB.  43  lies  a  eliin,  zu 
eläen,  clöcn? 

claime  F.  Scabies  Corm.  Transl. 
p,  89  garb. 

cl&in  8.  elöen. 

clais8  =  Za^  classis,  Chor;  a 
elasse  Corm.  Transl.  p.  35;  daneben 
auch  die  Form  elass.  —  Sg.  Gen. 
tri  müo  cheöl . .  eeeha   öen-elaisso 

FA.  10,  classach  LBr,\  Dat.  nos 
gaibtis  for  clais  Gl.  zu  dicebant 
psalmos  Ml.  2^,  7;  Du.  Acc.  eter 
eaeh  dk  claiss  FA.  13,  clasaig  LBr, 

—  Comp  OS.  clais-  FA.  7,  class- 
chetol  10,  31  (clais-  LBr.)  Chor- 
gesang. 

clam  aussätzig.  —  Sg.  Nam, 
in  clam  Hy.  5,  49  [icprosus  S,  44); 
Acc,  lia  clam  52;  PI.  Acc.  la  clamu 
Gl,  zu  la  truseu  2,  84. 

cland  F.  Nachkommenschaft, 
Geschlecht j  Clan;  progenies  Z\ 
241.  —  Nom.  cland  na  cin^l  TE.  13 
Eg.;  Gen.  bunad  mo  chlainde  origo 
generis  mei  Wb,  5»;  ar  aine  ocus 
ealmatos  mo  eblamni  p.  142,  7? 
Dat.  di  chlaind  ehöit  rig  SP.  V  u; 
dim  chlaind  eomeeneotZ  FB.  22;  Acc. 
när  fetar  elaind  no  cenel  do  TE. 
iS  LU;  ni  nie  . .  elaind  d'Eochatd 
..acht  mad  öeningin  TE.  20;  PI, 
Gen.  luithe  cland  SC.  15;  ScM.2i,43? 
Dat.  di  chlandaib  Caalann  SP.  Y  lu; 
Acc,  forsna  elanna  Hy.  1,  54. 

clÄr  Tafel,  Brett;  tabula  Ir, 
Gl.  67;  claar  tabula  Z*.  17.  —  Sg. 
Nom.  clär  findruine  TBF.  p.  140 
s.  unter  au ;  fian-chlar  Lg.  17,  i4  {vgl. 
fian-fidchell) ;  Dat.  meitigthir  elar 
fichille  grösser  als  ein  Schachbrett 

FB.  37  Eg.  —  Comp.  cUrehiste, 
•lestar  Nenn,  \  LU,  flache  Kiste? 

el&r-aineeh  Gl,  natus  cum  tabu- 
lata  fade  i.  sine  oculis  et  naribus, 
vgl.  Stokes,  Goid*.  p.  144.  —  Acc, 


class 


426 


cletine 


in  claraiüech  Hy,  5,  is;  clarenech 
p,  43,  21. 

elass  i.  tochailt  {Graben)  O'Dav. 
jp.  64.  Vgl.  cusna  classaib  dromma 
cum  scajnUis  Güd.  Lor.  Gl.  160 
{„wiih  the  trenches  of  ihe  back**)  im 
claiss  a  chülad  LÜ.  p.  81s  is;  clas 
guail  stuma  (?)  Ir.  Gl.  273  {„the 
place  an  whieh  eharcoal  was  made"). 

clasS)  elassach  s,  claiss. 

eW  links;  sinister  Ir,  Gl.  387; 
Corm.  Transl.  p.  49,  daselbst  auch 
cl4  i.  claon  {obliquus)  O'Clery.  — 
8g.  Dat.  F.  ina  läim  chlf  FB.  91 ; 
na  leth  chlf  SC.  33,  lo. 

elechtaim  II  ich  pflege,  übe 
aus;  „lam wont" Stokes,  Three Mir, 
Hom,  Index.  —  Praes.  PI.  3  smal 
clechtait  ut  soleant  Güd.  Lor.  Gl.  81; 
Conj,  Sg.  3  nad  clechta . .  do  imluad 
ar  m^si  FB.  35.  —  Vgl.  con-clechtaim. 

eleith  Inf.  von  celim;  Verheh- 
len, Verbergen;  celatio  Z\  799. 
—  Dat.  is  ceim  i  eleith  8C.  45,  96 
{im  Verborgnen?)]  fo  chleith  prively 
O'Don.  Giamm.  p,  267;  fo  chlith 
Lg.  12;  föt  clith  SC.  41  heimlich 
vor  dir?  Acc.  con  cXeth  m-bratha 
ScM.  22, 4?  vgl.  cen  clith  Lg.  18, 86  Lc, 

clereeh  «*  Za*.  clericus.  -—  PI. 
Nom.  clerich  hErenn  Hy.  2,  6i; 
Gen.  i  comthinoltaib  l£&ch  ocub  cle- 
rech  FA.  31. 

cless  {älter  clius?)  M.  Kunst- 
stück, Waffenspiel,  Helden- 
that;  „a  feaV^.  Die  ausseror- 
dentlichen Kunstsi/ücke  CuchMlinn's 
werden  FB.  24  und  30  aufgezahlt, 
ferner  LU.  p.  73*  {TBC),  p.  113b,  29 
{Siab.  Concul.),  p.  125^,  1  {Tog.  Bru. 
Daderg.\  vgl.  Ö'Cwrry,  On  tfieMann. 
II 372,  O'Beime  Crowe,  Siab.  Charp. 
p.  432.  Hier  folgt  evne  Liste  der 
Namen:  des  for  analaib  FB.  30; 
LU.  p.  73»;  p.  125b,  3;  bai  brasi; 
b^im  CO  fomus,  v.  l.  co  commus; 
bruth  n-gene  oder  g4me;  des  cait; 
carpat  serda;  des  cletenach,  vgl. 
cletfoe;  cor  n-deled;  des  cüair; 
cless  daire;  dall-chles  n-eöin;  des 
dond;  dirgiud  crette  for  a  rind; 
dr^im  fri  fogaist;  cless  n-eöin; 
fsebur-chles ;  fsen-chless;  filliud  er- 
red  nair;  fonaidm  niath  nto  {v.  l. 


fornaidm),  fonaidmmad  for  rindib 
sieg;  foram-chless;  ^ai  bolga;  Ich 
n-erred;  läim  dar  neim;  cless  nön- 
bair  {v.l.  nlad  nonbair);  othar-chless; 
roth-chless;  nöi  scena  clis;  siabur-* 
chles;  sian  curad;  tairm-cles;  täith- 
böim;  torand-chles;  ubuU-chles.  — 
Nom.  des  ocus  cluchi  FB.  32;  51; 
Gen.  oc  cur  in  roth-clessa  FB.  64; 
DcU.  ocon  cliss  LÜ.  p.  121^,  22;  ss; 
agan  clis  FB.  43  Eg.;  Acc.  cless 
FB.  24;  30;  ferr  cacÄ  cless  FB.  32; 
PI.  Nom.  foraithmenatar-som  a  fo- 
ram-cliss  FB.  86;  87;  noi  n-übla 
clis  U.S.W.  FB.42?  Gen.  immad  cless 
p.  310, 4s;  Dat.  oc  na  clessaib  J^B.43. 
clessach  reich  an  Kunststücken. 

—  Sg.  Nom.  in  gilla  clesach  sin 
FB.  31. 

elessim  ich  mache  Kunst- 
stücke, spiele.  —  Praes.  PL  3  6s 
clesit  for  a  anöil  SC.  37, 7.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  no  clistis  errid  ülad  for 
süanenmaib  tarsnuon  dorus  diarailia 
isin  tig  i  n-Emain  LÜ.  p.  121b,  n. 

—  Vgl.  ar-chlissim. 
clessamnach      M.      Gaukler, 

Jongleur.  —  PI.  Nom.  agat  cle- 
samnaig  SC.  3. 

clessamnaeht  Gauklerkunst.-— 
Sg.  Gen.  büaid  clessamnachta  s.  böaid, 

eless^rad  N.  Spielen,  Kunst- 
stücke machen.  —  Dat.  oc  clesrad 
ocus  oc  espai  dona  slogaib  p.  46,  ^4 
(,iPlaying"  Stokes). 

clete,  eleite  „a  quiU,  feather" 
s.  cletine. 

eleth  F.  Balken;  tignum  Ir. 
Gl.  485.  —  Gen.  sesrech  oc  tabairt 
cecha  clethi  FB.  2;  Acc.  eleith  25; 
PI  Dat.  di  clethaib  ind  rigthige  ibid. 

elethe  mör  no  üasal  O'Dav.p.  71. 

el^the  Dachbalken,  Dach.  — 
Dat.  oder  Acc.  for  cläthe  tlgep.  131,4; 
Acc.  CO  cleithe  na  heclat«  to  the  rtd- 
gepole  ofthe  diwrch  Three  Mir.  Hom. 
p.  66;  0  lär  co  clethi  Corm.  p.  10  clii. 

elethi  p.  142,  7  (mo  chlaini  H.) 
lies  mo  chlatnni? 

cletine  M.  Wurfpfeil;  i.  leth- 
foabrach  i.  claidhmfne  0'Dav,p.  72; 
On  the  Mann,  II  298.  —  Sg.  Gen. 
do  chuingid  in  cletine  1.  gai  Con- 
culaind  Lü.p,  H)\  «;  don  cleüniu  10; 


f6  ehli 


427 


cloor 


PI  Nom.  (?)  nöi  cletine  clis  FB.  42 
(cleitin  Eg.).  Vgl.  cless  cletenach 
das  Wurfpfeüspiel  Lü.  p.  73». 

f6  ehli  cböicid  Chonchobair 
Lg.  4,  15? 

1.  eil  F.  ein  Hauptbalken  des 
Hauses,  auf  dem  der  Dachbalken 
rtihte;  is  balc  oc  lär,  is  coel  oc 
clethe  Carm.  p.  10  clil.  —  Sg.  Nom, 
amail  atcumaic  in  chlif  isin  t^gdais 
o  \&r  CO  cl^thi,  sie  din  atcumaic 
airechus  in  gräid  se  dianad  ainm 
clil  Cortn.  l  c.;  in  ehli  SP.  V  s. 

2.  elf  ein  bestimmter  Rang  unter 
den  Dichtem  ifile),  On  the  Mann. 
II  171;  clii  Corm.  p.  10,  vgl.  das 
Oitat  unter  1.  cli. 

3.  elf  s.  el6. 

elf  ab  corbis  Z*.  18;  vgl.  inar. 
clfath  crates  Z^.  18;  Ir.  Gl  126; 
a  hurdle  O'B. 

1.  elith  i.  tinol  O'Dav.  p.  62. 

2.  elith  i.  dluith  no  fir  O'Dav. 
p,  62. 

3.  elith  s.  eleith.  Dazu  wofd 
oMch  elith  i.  cldda  O'Dav.  p.  71. 

elithe  s.  eelim. 

1.  elithar,  vgl.  ,,cliothair  shelter, 
recess**  Ö'B.  —  8g.  Acc.  eter  chli- 
tar  is  diamair  SC.  44, 7  {„both  «n  the 
court  and  in  the  desert^*  0' Curry). 

—  In  Ortsnamen:  hi  Clithar  Fid- 
baidi  FB.  36;  ro  liiset  a  n-ernail 
büair  ocus  braite  seoco  fo  dess  hi 
Clithar  Bö  ülad  Lü.  p.  77*,  u. 

2.  elithar  König  Corm.  p.  8 
clithar  s^t. 

eliu  „fame,  renown"  O'B.  Dazu 
all-chliu  FB.  53? 

elius  SP.  II  6  ältere  Form  für 
cless. 

el6  M.  Nagel.  —  Sg.  Gen.  for 
barr  cech  oen-chlüi  p.  191,  17;  is; 
Aßc.  a  clö  n-argit  FB.  21;  PI.  Nrm. 
clöi  clavi  SG.  189»;  clüi  tened 
FA.  27;  clöthi  p.  191,  16;  Dat.  co 
clothib  triana  cendaib  FA.  27  LBr.; 
Acc.  na  clu  davos  Güd.  Lor.  Gl.  153. 

—  Davon  cloaim,  Praet.  Pass.  ro 
cload  orucifixus  est  Wb.  3*  (Z*.  477). 

eloe  M.  Glocke;  clocc  Tir.  11. 

—  Sg.  Gen.  at  cluic  galea  Ir.  Gl.  26 
{vgl.  att  tuber  SG.  61 1>^;  Dat.  co 
clug  taitnemach  p.  39,  tu. 


eloean  F.  skull  Bev.  Celt.  III 177. 

eloeh  F.  Stein;  doch  crisdail 
crystaUus  Ir.  Gl.  552.  —  Sg.  Nom. 
p.  21,  2;  Gen.  all  chloche  Lg.  19; 
for  corthe  cloche  Gl.  zu  Hj.  5,  ee; 
Dat.  din  chloich  Hy.  5, 40;  Öss.  II 9; 
in  t-ogum  dt  fil  isin  chloich  I  is; 
Acc.  cloich  p.  43,  u;  immon  cloich 
Lg.  19  (beim  a  cinn  fri  cloich 
Ml.  30  r.);  ri  cloich  Gl.  zu  ri  ail 
Oss.  III  9;  gaibthi  cloich  .  .  ocus 
dobetr  isin  tailm  SC.  7;  gaibid 
cloich  n-aile  ibid.;  PI.  Nom.  clocha 

p.   190,   27. 

eloeh&n  „causeway"  Mir.  Hom. 
p.  24. 

elod  „a  clod,  turf'  O'B.  —  Sg. 
Acc.  con  tocba  clod  ccchtar  a  da 
roth  rocharpait  FB.  34. 

elod  s.  cl6im. 

elöen  schief,  ungerecht,  böse, 
clöin,  cloen  iniquus,  impius  Z*.  31. 

—  Sg.  Nom.  ba  clöen  SC.  5;  inna 
r&iter  gö  u&  cloen  wo  weder  Falsches 
noch  Böses  gesagt  wird  SC.  34,  1; 
Dat.  N  0  chlöen  vom  Bösen  Hy.  2,  is; 
Voc.  a  cl&in  tniaig  Fi5. 43?  PI.  Nom. 
serchinnig  cläin  FA.  29;  Gen.  inna 
clöen  Hy.  2,  69.  —  Compos.  do 
chloendiburgun  ScM.  17. 

elöenaim  II  ich  bin  schief.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  amoZ  ro  clöenad 
a  thech  FB.  25. 

el6ene  F.  Schiefe,  Ungerech- 
tigkeit, Bosheit;  iniquitas Z*.  31. 

—  Nom.  clüine  SC.  5  (claine  H); 
Gen.  ba  sab  indarba  clöeni  Hy.  2,  23. 

in  eloi  deroil  p.  144, 11,  zu  lesen 
cöi  {s.  cäi)? 

elöim  III  ich  besiege.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  chlöi  Ml.  37»;  Tur.  18. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  8  cloithir 
Ml.  19*,  3  {imbecillus  involvitur 
iisdem  sane  objectionibus).  —  Inf. 
cura  fedat  a  clod  (für  cloud)  ut . . 
inimicos  valeant  prosternere  Crüd. 
Lor.  Gl.  44. 

eloor  Dep.  ich  höre;  audio  Z*. 
502.  —  Conj.  Sg.  3  Dep.  ro  dam 
chloathar  Hy.  7,  ei.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  ro  das  cload  Hy.  5,  53;  co 
cload  a  öc  „tili  he  should  hear  ofhis 
death**  Stokes  Goid.*p.  103  LHy.  — 
Praet.  Sg.  3  0  lus  cl6 . .  fogur  in 


ro  chloth 


428 


CDU 


charpat^  Three  Mir,  Hotn.  p.  52, 30. 

—  Pas8.  Praet.  Sg. 3  to  chloss  a  hit- 
ge  Hy.  5, 16;  2,  le;  SC.  34,  9;  co  closs 
Lg.  1.  —  Inf.  Nom.  ba  ceol  bind 
a  bith-chlöisi  Lg.  17,  S6;  Dat.  iar 
closin  imacallma  na  m-ban  FB.  25; 
iarna  clostin  FA.  23. 

ro  chloth  Hy.  5,  70,  nach  Stokes 
Goid.^  p.  145  als  Praet.  Pass.  zu 
tochlaim  (do-fo-calaim)  I  dig? 

eloth  berühmt.  —  Sg.  Nam. 
diam-sa  coemainech  cloth  bän  Lg. 
5,  2;  aingel  clotb  glan  gel  Hy.  6, 21; 
dfgrais  cloth  Hy.  5,  69;  clöth  nell 
Lg.  17,  28;  Dat.  den  cath  Goemgen 
cloth  Hy.  5,  19  (i.  dothach  no  air- 
dirc).  —  Comp 08.  cloth-amra  FB. 
28;  68,  6;  cloth-riatha  24. 

clothach  berühmt;  Gl.  zu  cloth 
Hy.  ö,  19.  —  Sg.  Nom.  molad  Crist 
clothach  labrad  Hy.  5, 101  (i.  airdirc). 

clü  Buhm;  gloria,  fama  Z^.  25. 

—  Nom.  clü  nad  chlithe  SP.  V  s;' 
Dat.  ferr  cach  cid  II  3. 

elüain  Wiese;  claaiu  gabäla^er- 
bagium  Ir.  Gl.  723;  oft  in  Orts- 
namen, z.  B.  do  Chserthiund  Clüana 
FB.  36. 

cl6ad8  F.  Ohr.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5,  24;  7j  30;  Dat.  in  cech  clu- 
ais  61 ;  im  chluais  Gl.  zu  imm  6 
Oss.  III 2;  asa  cluals  Gl.  zu  asa  hö  s; 
P2.  Da^.  cluasaib  cluinethar  Lg.  2. 

eluche  Spiel,  Spielen;  cluiche 
no  oenach  Corm.  p.  26  lugnasad; 
cluithi  {schlechte  Schreibweise)  jocus 
Ir.  Gl.  518;  cluichech  ludibundus 
Z*.  811.  —  Sg.  Gen.  iar  scfs  öenaig 
ocus  cluchi  FB.  91;  DcU.  catt  bec 
böi  forsind  Idr  oc  cluchiu  LU. 
p.  23»,  27 ;  Äcc.  no  co  bcrad  orm . . 
cluchi. /S'C.  45,  8?  PI.  Nom.  cluchi 
ocus  c6ti  SC.  1;  45,  8  (?);  FB.  39; 
des  ocus  cluchi  FB.  32  (o(2«r  Sg.  ?). 

—  Compos.  asincluche-maig 2^5.91. 
elüdaim  /  cover,  hide  O'R.,  vgl. 

unter  clith. 

clüine  SC.  5  s.  cl6ene. 

cluinim  I  ich  höre;  Dep.  Conj. 
do  chäch  rod  chluinethar  cuivis 
qui  id  audient  Wb.  27^  (Z*.  502); 
ro  dorn  cluinodar  Hy.  7,  ei  Fr.  — 
Imperat.  Sg.  2  cluinti  se  5,  7  du 
sollst  dies  hören?  3  cluined  Lg.  3  L.  ? 


PI  2  cluinid  3  Eg.l  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  ro  chluined  Lg.  8;  nod  chlui- 
ned  ibid.;  p.  39,  15;  PI.  3  dia  du- 
intis  FA.  14.  —  Perf.  {vgl.  at- 
chüala  neben  at-chlunim)  Sg.  1  nf 
chuala-sa  FB.  44;  2  ro  chdala 
audivisti  Z*.  448;  5  ro  chüale 
audivit  Z^.  449;  ro  chaala  Hy. 
5,  102;  103;  Lg.  17,  20;  SC.  38,  9; 
FB.  85;  CO  cüala  FA.  2;  FB.  84; 
gu  gcuala  ni  p.  144,  11;  ni  chdala 
SC.  29,  24;  cairm  i  cuala  Hy.  5,  24; 
PI.  3  ro  chualatar  Lg.  9;  co  cda- 
latar  SC.  17.  —  Pass.  Pracs.  Sg.  3 
ni    cluinti   FA.    14;    ro    cluinter 

FA.  28;  p.  144, 11;  cluinethar  Z^.  2? 
—  Vgl.  atchlunim,  cloor. 

clüm  =  2a^.  pluma.  —  Sg.  Acc. 
ni  ro  is  chluim  na  colcaid  SG.  p.  229; 
PI.  Nom.  cluma  s.  colcaid. 

en&im  3f.  Knochen.  —  P/.  JVcw». 
in  chnamai  ossa  Z*.  236;  ro  for- 
congair  . .  uli  chnäma  in  mairt  do 
thinol  Three  Mir.  Hom.  p.  120,  19; 
Acc.  na  cnämu  ibid. 

cned  F.  Wunde.  —  PI.  Nom. 
crcchta  ocus  cneda  SC^  29,  7;  Dat. 
ro  chuir  Sgathan  luibheanna  fce 
agus  leighis  re  cneadhaib  Chein 
„S.  put  balsams  and  healing  herbs 
to  the  wounds  of  Oian''  Torr. 
Dhiai'm.  p.  130,  1. 

enes  Haut.  —  Nom.  a  ebnes 
SC.  31,  7;  Dat.  crcchta  ina  ch&in 
cnia  FB.  24;  Acc.  isaeth  rem 
chridi  is  rem  cnes  SC.  29,  is;  uf 
ränic  cnes  nä  sciath  do  Loegatrm 

FB.  81;  87;  senchodal  frla  ebnes 
FB.  91.  —  Compos.  cneis-gheal 
white-skinned  O'Don.  G^'amm.p.SSS. 

enetF.  Seufzer;  „a  sigh,  groan'* 
OB.  —  Gen.  adbur  na  cnete  rJ5.9,5; 
Acc.  ro  chuala  cneit  £chach5C38,9. 

enetaim  II  ich  seufze,  stöhne. 
Praet.  Sg.  3  cnetais  FB.  38  Eg. 

cn6  s.  enü. 

cnoe  M.  Hügel;  cnocc  gübiber^ 
Ulcus  Z^.  67.  —  Acc.  in  cnoc 
SC.  34,  17;  PI.  Dat.  i  cnocaib 
FA.  14;  p.  191,  27. 

cnoeaeh  hügelig;  gibberosus 
Z*.  67.  —  Sg.  Nom.  talum . .  cairr- 
cech  cnocach  p.  190,  ss. 

cnÜL  F.  Nuss;  nut  Corm.  Transit 


cnttm 


429 


CO 


p.  45;  cno  gnoe  „a  heauUful  nut" 
ibid.  p.  86  gnö ;  cim  na  darach  nux 
quercfM  Z^.  260.  —  Sg.  Nom.  is 
mö  a  chnü  chridi  FB.  24;  PI  Nom. 
in  ferann  asa  tuctha  na  cnoi  sin 
Three  Mir.  Hom.  p.  98,  9;  cnödha 
corcra  Torr.  Dhiarm.  p.  118;  Gen. 
eitne  cnö  FB.  9. 

cnnm  F.  Wurm  Torr.  Dhiarm, 
p.  128. 

€0  Prctep.  mit  Acc.  zu,  nach, 
bis;  ad,  usque  ad  Z*.  647.  —  Bis- 
weilen mit  LängezeicJien:  cö  himbel 
p.  40,  sc;  FA.  25  LBr.;  cö  a  fod- 
brond  FB.  39;  cö  cend  55.  Neben 
CO  auch  cu:  TE.  17;  Oss.  III  4. 
Später  go,  gu:  CC.  3  Eg.]  6  -%.; 
1>.  143,  3.  Vgl  8.  85,  7;  304,  1; 
328;  329.  —  StaU  des  Acc.  der 
Dat.  PI.:  CO  tectaib  ScM.  4;  co 
mellaib  FB.  20;  cusna  hüathaib  67. 
—  Eine  Spur  des  ursprünglich 
auslautenden  Consonanten  {t)  zeigt 
sich  ausser  in  der  Verbindung  mit 
Artikel  oder  Belativpronomen  {und 
in  chuctu?)  nur  noch  selten:  cuUae 
m-brätho  Tir.  5.  Einem  folgenden 
Vocal  ist  sehr  oft  h  vorgesetzt:  co 
hEmain  SC.  30;  45,  »2;  FB.  64;  78; 
TE.  5  Eg.\  CC.  2  Eg.;  ausgenommen 
CO  a  {Possessivpronomen)  f  co  airm 
Hy.  5,  70,  FB.  67.  —  1)  Mü  dem 
Artikel:  cosin  n-üair  X//.  6;  TE.  11 
Eg.;  CC.  6;  FA.  17;  31  ^cusin  LBr.)\ 
cnsin  m-bandtrobthaig  p.  48,  ss; 
cossin  SC.  21;  cusind  ecnsAp.  170,18; 
cosa  n-gein  p.  131,  le;  cos  trath  sa 
FB.  94;  cossin  tech  TE.  11  Eg.; 

FA.  2;  cosindiu  (t?^^  indiu)  bis 
heute  Lg.  12;  FB.  44;  cussindiu 
jS^C.    7;     cosindossa    {vgl.    indossa) 

FB.  44;  PI  cusna  hüathaib  F5.  67; 
p.  21, 29;  170, 19.  ~  2)  Mit  dem  Re- 
lativpronomen: cusa  tucad  FA. 
31  LBr.;  cosa  tucad  F^.  58;  cusa 
rancaibair  73;  coso  rancatar  FA.  4 
{für  cosa  ro-);  21.  ~  3)  Mit  Perso- 
nalpronomen erscheint  eine  {durch 
Doppelsetzung  entstandneT)  Form 
cuc-,  chuc-:  Sg.  1  chucum  FB.  23; 
56;  p.  145,  7;  chuci*m  ScM.  12; 
13;  16;  FB.  24;  chucom-so  TE. 
8  Eg.;  cucom-sa  13  Lü.;  cugam 
FB.    23;    24    Eg.;    PI.    cucaiu-ni 


ScM.  9;  cucainne  14  H.;  cucainn  L.; 
chucaind  Lg.  1  Lc;  chucund  SC.  13; 
FB.  52;  cucund  Lg.  1;  FB.  46; 
Sg.  2  chucut-su  ScM.  13;  Sg.  3 
Masc.  chuci  FA  1;  9;  SC.  31; 
^Ä  40;  57;  66;  81;  84;  87;  ScM. 
1;  2;  4;  TE.  7  Eg.;  cuci  i^.  9;  14; 
chucai  SC.  8;  13;  Hu.  5,  86  (?); 
cucai  SC.  8;  chuce  ^A  33  (chulce 
LBr.^ ;  chuice  p.  19,  36 ;  cuce  Lg.  9 
vgl.  iS.  110;  l^Vw.  chucci  ScM.  16; 
chuicci  TjB.  b  LU.;  PI.  chucu  Xf<7. 
1;  11;  13;  FA.  14;  30;  SC.  7;  10; 
15;  39;  48;  J^.  25;  89;  91;  cucu 
p.  131,  u;  chueco  TE,  8  ^^.;  cuco 
jS^cJlf.  22,  10;  chuca  SC.  13  H.;  cuca 
ÄC.  10  ^.;  chuctu  Lg.  11  ic; 
cuctu  15  Lc;  chucta  FB.  89  Eg. 
—  4)  Mit  Possessivpronomen': 
1.  Sg.  com  ^c  Lg.  18,  s;  ^.  jS'^.  cot 
galar  SC  11,  10;  ^.  Sg.  co  a  mnäi 
iSC.  6;  FB.  39;  75;  iS'cJJf.  3,  1;  co 
a  lecud  SC.  45;  PI.  3  co  a  muintir 
CC.  3;  ca  tulmaing  tuind  Oss.  III  6 
für  CO  a  (go  a  Eg.). 

Gebrauch.  1)  ^ac/i  Fcrften  des 
Geliens:  tänic . .  co  a  mnäi  SC.  6; 
7;  8;  10;  14;  28;  -80;  33;  44,  4; 
FB.  23;  25;  42;  46;  52;  57;  61; 
66;  67;  69;  73;  75;  78;  FA.  4;  14; 
18;  21;  30;  33;  p.  19,  se;  42,  s; 
48,  8s;  Lg.  9;  14;  16;  ScM.  4; 
TE.  11  £f^.;  13  i^.;  16;  17;  19; 
20;  p.  130,  31;  132,  12;  CC.  3;  6; 
j9.  145,  7;  SC.  11,  10;  imsoi  co  tech 
Samera . .  co  airm  i  m-batar  a  mu- 
inter  FB.  67;  75;  0  thanic  tra 
cusna  dedenchu  do  Fatraic  als  es 
aber  mit  P.  zu  Ende  ging  p.  21,  29; 
FB.  80;  90.  —  2)  iVacÄ  anderen 
Verben  der  Bewegutvg  (bringen, 
werfen,  erheben,  ausstrecken  u.s.  w.): 
tucthar  cucund  in  ben  Lg.  1;  9; 
11;  13;  15;  ScM.  1;  2;  3,  1;  12; 
13;  16;  22,  lo;  TE.  7  Eg.;  8  Eg.; 
FA.  2;  17;  31;  FB.  56;  58;  64; 
87;  Hu.  5,  70;  töcurid  dochum  nimi 
chuci  FA.  1.  —  3)  Ueberhaupt  nach 
Verben  mit  Zielangabe:  gairmter 
chuci  ScM.  4 ;  ron  soerat . .  co  rig 
n-ilainglech  Hy.  1,  10;  oc  cuingid 
digi  chucu  SC.  48.  —  4)  Nach  den 
Verben  des  Sehens,  Hörens,  Be- 
merkens  ohne    abhängiges   Verbwn 


CO 


430 


CO 


zwr  Bezeichnung  der  Annäherung: 
CO  n-accai  in  da  mnäi  cucai  da 
sah  er  zwei  Frauen  auf  sich  zU' 
kommen  SC,  8;  13;  15;  31;  FB.  40; 
81;  87;  89;  91;  p.  131,  u;  CG.  5  LUr, 
CO  cüala  in  fothrond  chuci  FB.  84; 
nf  ro  airigset  na  mn4  chucu  SC.  39 
{vgl.  Hy.  5,  86?).  —  5)  Zur  Be- 
zeichnung des  Ziels  oder  der  Grenze 
auch  nach  Suhsta/ntiven:  cid  ior 
türusi  chucand  SC.  13;  p.  328,  23; 
ScM.  9 ;  cechtar  da  immasech  cucai 
beus  dla  biialad  SC.  8;  cassla.. 
impu  CO  l&r  FA,  28;  flaith  in  do- 
main  cö  himbel  p.  40, 86;  Oss.  III 4;  6; 
FB.  20;  tri  fichit  gamnach  co  a 
biathad  saldo  ScM.  5;  co  fä  thri 
his  zu  dreimal  TE.  13  Lü.\  ocus 
a  bith  CO  a  löcud  SC  45.  ~  6)  Bei 
Zeitangaben',  co  cenn  bliac^ne  his 
zum  Ende  eines  Jahres  ^  ein  Jahr 
lang  Hy.  2,  66;  p.  39,  19;  Lg.  16; 
ScM.  5;  TE.  2  LU.;  1  Eg.;  16; 
p.  131,  3;  p.  143,  s;  FA.  18;  50.  9; 
FB.  55;  58;  co  bräth  his  zum  Ge- 
rieht,  für  immer  FA.  29;  30;  Oss. 
II  7 ;  TE.  16 ;  co  brath . .  cose  TE. 
8  Eg.;  co  mordail  bratha  FÄ.  6; 
CO  crich  a  m-bäis  27;  Zr^.  18,  s; 
CO  dered  na  haidche  FB.  81;  85; 
CO  döod  läi  CO  trath  na  faire  83; 
CO  matain  57;  94;  Lg.  6;  TE.  12 
Eg.;  CC.  2  JET^.;  cosindia  his  heute 
s.  oben;  co  se,  cose  ad  hoc,  adhuc 
Z*.  347;  SC  11,  7;  45,  17;  TE. 
8  JE'flr. ;  coase  SC.  38,  s.  —  7)  Häu- 
fig im  Gegensatz  zu  6  von:  0  the- 
nid  CO  fraigid  FB.  2;  39;  FA.  22 
otä  Essrüaid . .  co  Beind  Etair  Lg.  11 
on  16  cu  c6\e  TE.  17;  p.  131,  le 
FB.  24.  —  8)  im  Vergleich  zu? 
b^gthir  cach  delb  chäin  chucom 
FB.  24;  conid  chucom  bagthir 
cach  n-delb  söer  sochraid  eter  ial- 
laib  bau  bu&gnithi  Lü.  p.  124^,  17 
{Tochm.  Em.);  is  don  ingen  siu  at- 
rabrath  cruth  cach  co  hEtain,  coem 
cach  CO  hEtäin  TE.  5  Eg.;  is  ard 
cech  recht  co  himchim  SC  45,  22; 
do  chomram  chucum  ScM.  12;  16. 
2.  CO  (identisch  mit  1.  co)  wird 
zur  Bildung  des  Adverbs  aus  Ad- 
jectiven  verwendet  {vgl.  Z*.  609): 
-CO  anbsaid  ocus  co  utmail  „change- 


fuUy  and  restlessly''  FA.  14  (cho 
LBr,  Schreibfehler?);  co  ügthide 
ocus  CO  hacarb  ocnsco  adüathmar20; 
CO  ansa  SC  26;  co  hopunn  Hy.  8, 2; 
FB.  25^  la  fegad  co  andiaraid  fair 
zornig  aufihnblickendSS;  courtrach- 
ta  67;  co  gnäthach  63;  co  gU  SC.  20; 
CO  glörach  26;  co  diriuch  FB,  26; 
CO  dian  Oss.  III 3;  colluath  FA.  30; 
CO  Math  SC  32;  co  labur-26;  co 
mör  FB.  62;  FA.  33;  commor  TE. 
11  Eg.;  CC.  4  Eg.;  commenic  Lg.  11; 
co  fota  TE.  13  LU.;  co  fergach 
Oss.  I  s;  CO  foili  foill  SC  33,  si; 
CO  subach  ocus  co  forbäelid  FA.  31 ; 
CO  claen  FB.  26;  co  corptha  SC,  49. 
3.  CO,  eo  n-  Praep.  mit  Dat. 
mit;  cum  Z\  640.  —  Auch  cu: 
SP.  II  11;  IV  8.  Vereinzelt  mü 
Längezeichen:  cö  cumdach  FA.  13 
LBr.  —  Bisweilen  mit  Acc. :  collfn 
n-ingen  FB.  53;   co   fleisc  n-düir 

FA.  18  LBr.  —  Der  Nasal  ist 
vor  Vocal  und  Media  als  solcher 
bewahrt:  co  n-ainglib  FA.  3;  co 
n-änius  12;  co  n-öen-öüii  ScM.  11; 
CO  m-bläthe  FA..  16;  co  m-baraind 

FB.  46;  -CO  m-briathratfe  21;  co 
n-diörad  2;  co  n-d^rgothaib  54;  co 
n-dam  Lg.  17,  7;  co  n-dig  CC.  5  LÜ.; 
CO  n-gemaib  FB.  2.  Dagegen  collin 
FB.  53;  CO  londgail  ScM.  3,  4;  eo 
cumtuch  FA.  13;  co  cernaib  FB.  23; 
CO  tugi  55;  co  f^thain  50;  co  sre- 
thaib  FA.  13;  co  süstaib  FB.  48. 
—  Mit  Artikel:  cosin  brot  SC.  8; 
PI.  cosna  fochaidib  Hy.  1,  is;  cusna 
lesanmannaib  ScM.  12;  FB.  74; 
cosna  fib  FA.2  s.  inti.  Mit  Possessiv- 
pronomen 2.  Sg.  cot  laim  deis 
p.  40,  36;  5.  Sg.  cona  FA.  3;  15; 
CC  3  Eg.  —  In  der  Composition 
findet  sich  häufig  die  Nebenform 
com-  {aspirirend).  Vgl.  auch  cot-.  — 

Gebrauch  V)  Zur  Bezeichnung 
der  Begleitung,  des  Zubehörs:  Con- 
chobar  co  mathib  .  .  imbi  FB.  4; 
12;  5;  t^it . .  cona  tedach  er  ging 
mit  seinen  Leuten  FB.  13;  31; 
ScM.  4;  SC.  45,  21;  imsoi  .  .  cona 
choscur  FB.  67;  23;  40;  74;  Hy.  5,  w; 
dl  senistir  döc  . .  co  comlathaib  friu 
zwölf  Fenster  mit  Läden  da^or 
FB.    55;    Lg.    18,   27;    ScM.   20; 


CO 


431 


CO 


sc.  37,  16 ;  in  chröeb  co  m-blathaib 
der  Zweig  mit  Blühen  Uy.  4,  e; 
mara . .  co  n-ainbthinib  FA.  30 ;  16; 
a  thechtaiii  .  .  chuci  ocus  üad  co 
n-athescaib  seine  Boten  zu  ihm 
und  von  ihm  mit  Aufträgen  FA.  9; 
dochum  richid  co  n-ainglib  nimi 
eu  dem  Reiche  mit  den  Engeln  des 
Himmeis  FA.  3;  15;  FB.  13;  50; 
54;  56;  Hy.  7,  s;  4;  6;  do  mfledaib 
CO  n-delbaib  ech  ocus  4n  von  Sol- 
daten mit  Gestalten  von  Pferden 
und  Vögeln  FA.  8;  Job  cosna  fo- 
chaidib  Hiob  mit  den  Plagen  Hy. 
1,  13 ;  4,  7;  a  b^  co  m-bail  Lg. 
5,  13;  17;  8^t  CO  m-brig  Lg.  18,  »1; 
ScM.  3,  4;  in  ben  cosin  brot  üane 
die  Frau  mit  dem  grünen  Mantel 
SC.  8;  23;  fer  co  n-ilur  gnim 
SC.  31,. 13;  33,  26;  40;  42;  atäi  co 
n-galurfdail  ScM.  13;  a  surnn  tened 
CO  niadi  aus  einem  Ofen  von  Feu^er 
mit  Böthe  Hy.  1,  29;  co  fleisc  düir 
CO  n-ainciud  lecdu  mit  einer  harten 
Peitsche  mit  («*  von)  steiniger  Natur 
FA.  18;  in  fer . .  co  cosmailius  cro- 
tha  Ailißa  TE.  \2  LU.\  frisöcbat 
. .  CO  m-brön  sie  erheben  sich  mit 
Kummer  FA.  16;  FB.  46;  52; 
böi . .  dfa  reir  co  fothrocod  sie  war 
zu  ihren  Diensten  mit  Baden  FB.  79; 
ro  bämar . .  co  cätaid  acut  SC.  43 ; 
cu  n-dene  dul  SP.  II 11.  —  2)  Zur 
Bezeichnung  des  Mittels:  smal  ben- 
tair . .  CO  n-altain  aitb  wie  geschnitten 
werden  mit  scharfem  Messer  FB.  46; 
48;  6en  beim  co  claidtufr  ein  Schlag 
mit  dem  Schwerte  FB.  81;  bennach 
..cot  laim  deis  p.  40,  35;  ni  ba 
cath  co  n-gaiscind  nipM  sei  Kampf 
mit  Waffen  FB.  21. 

3.  eo,  eo  H-,  eon,  conn  {selten 
mit  u)  Conj.  dass,  so  dass,  bis; 
da;  am  nächsten  dem  franz.  que 
vergleichbar;  Z*.  719.  —  Es  sind 
dies  die  Präpositionen  co  {zu)  und 
CO  n-  {mit)  in  conjunctionaler  Ver- 
wendung, aber  ohne  dass  eine  scharfe 
Scheidung  durchführbar  wäre.  Die 
Form  CO  findet  sich,  abgesehen  von 
unsicheren  Fällen,  in  c^in  co,  cen 
CO  obwohl  nicht,  und  in  no  co,  noco, 
nocho  einer  emphatischen  Form  der 
Verneinung    des    Hauptsatzes.    — 


Die  Form  co  n-:  co  n-acca;  co  n- 
epert,  co  n-derna,  co  m-bo,  comad 
TE.  5  für  CO  m-bad,  comtar  und 
comdar  Hy.  5,  42,  44,  FB.  25  für 
CO  m-batar;  wahrscheinlich  auch  in 
coWuid  ScM.  11;  corrici,  corrabatar, 
corr^nic,  corralsat,  com-mos-ralat, 
conna,  neben  co  luid,  co  ränic,  cor 
bo,  cona,  co  tarat,  co  closs,  co  fagbad, 
CO  suifed.  —  Die  Form  con  {ge- 
wöhnlich durch  ein  umgekehrtes 
nach  links  offnes,  c  ausgedrückt): 
con  facca  Lg.  7;  TE.  3  Eg.;  con 
luid  SC.  36;  con  tarlaic  Lg.  15; 
con  tocba  JFB.  34;  con  cengait 
FA  17  LBr.;  con  batar  ScM.  18. 
— Die  Form  conn :  conn  aXtp.  142, 28; 
conn  facatar  CC.  4  Eg.;  connlcci 
bis  für  con-do-icci?  —  Mit  ro  ver- 
bunden:  corro,  corra  (corra  gaib, 
corrabi  für  corro  b&i),  co  ro,  coro, 
cor.  Für  lat.  ut  non  und  ne  er- 
scheint coimsi,  connach,  cona,  connar, 
conar  {FB.  39,  mit  ro).  Die  Complexe 
commiromarba,  com-  mämuirfe,  com- 
matuaircfe  FB.  6  Steffen  für  co  n- 
imm4-ro-marba,  co  n-immä-muirfe, 
con-imma-tuaircfe;  ebensowohl  auch 
commosralat,  connämusnägat  FB.S4 
für  CO  n-immo8  ralat,  connÄ  immus 
n-&gat  (:vgl.  jedoch  S.  308).  -r-.  In 
jüngeren  Handschriften  go,  gu:  gu 
gcuala  p.  144,  11 :  gumdar  ^=^  gu 
m-batar;  gurrus  loiscc  j9.  130,  12=:»: 
cUtir.  corroa  loisc.  —  Mit  Prono- 
men verbunden:  1.  Sg.  conom  thici- 
sea  dass  zu  mir  kommen  FB.  24 
(conam  Fig.)',  conom  ^rracht  bis  ich 
erwachte  TE.  12  LU.\  PI.  ni  conn 
acci  nech  Niemand  sieht  uns p.  133, 11; 
3.  Masc.  conos  tanic  SC.  48;  FB.  40 
(conas  Eg.)\  conid  n-accur  bis  ich 
ihn  sehe  Lg.  7;  FB.  74;  conid 
n-arlaid  Hy.  5,  20;  conid  farggaib 
Hy.  2, 10  {vgl.  2.  conid);  Fem.  conda 
bert  p.  131,  2;  s;  4;  7;  p.  130,  26; 
Neutr.  conda  tarla  FB.  25  {auf 
tech  zu  beziehen);  conda  esur  bfad  31; 
conda  accatar  ni  CC.  i  LU.;  Plur. 
conda  thanic  Hy.  2,  39;  Lg.  11; 
SC.  38,  8.  — 

Gebrauch.  Die  Conjundion  co 
steht  an  der  Spitze  eines  zweiten 
Satzes,   der  zu   einem  ersten  {bis- 


CO 


432 


CO 


weüen  fehlenden)  Satze  in  irgend 
welcher  Beziehung  steht. 

1)  CO  an  der  Spitze  eines  Ncich- 
Satzes  im  Sinne  unseres  „da*'  und 
zwar  a)  es  geht  ein  ConjwnctionS' 
satz  voraus:  a  m-böi  and . .,  co  n- 
acca  als  er  da  war,  da  sah  er 
FB.  37;  85;  con-tuli . . ,  co  n-accai 
CC.  5  (^conn  facco  Eg.)-^  in  tan 
m-bätar  and  . .,  co  cüalatar  SC.  17; 
FB.  84;  85;  87;  ScM.  15;  CC.  4 
(conda  Lü.y  conn  Eg.);  p.  145,  u 
(con);  fecht  n-and  din  bäia  halte 
.  .  oc  fennad  löig  .  . ,  con  facca  si 
Lg.  7.  —  b)  Die  Nebenbestimmung 
du>rch  eine  adverbieÜe  Wendung 
ausgedrückt:  lä.  n-and  döib  an- 
ingenaib  .  .  oc  a  fotbrocud  co  n- 
accatar  j9.  131,  i4;  fo  uair  co  n-gab 
Hy.  5,  16.  —  c)  Der  bestimmende 
Satz  geht  in  der  Form  eines  Haupt- 
satzes voraus:  nir  bo  chian..,co 
toracht  Gonall  nicht  war  es  lange, 
da  kam  Conall  FB.  39;  40;  89; 
SC.  7 ;  bk  iar  sudiu  . .  co  n-acrad 
FB.  56;  ro  böi  isin  t-sudiu  faire 
iar  sudiu.., conn  aca^f. 81;  Lg.  11; 
TE.  3;  p.  132,  is;  luid . .  co  n-accai 
TE.  12  LU.]  p.  144,  lo;  FB,  85; 
luid  .  .  CO  m-böi . .  co  n-^rbairt  sie 
ging  ..  bis  sie  war . .  da  sagte  sie 
FB.  44;  40;  SC.  15;  FA..2\  dorat 
. .  a  14im  for  a  broind  . .,  co  ro  der- 
drestar  in  lelap  fo  14im  er  legte 
seine  Hand  auf  ihren  Leib,  da  be- 
wegte sich  das  Kind  unter  seiner 
Hand  Lg.  5;  maidit..na  sluaig 
for  na  dorsi,  corralsat  grith  mör, 
co  Buifed  fuil  mol  for  14r  ind  liss 
die  Schaaren  brechen  über  die 
Thüren  hinaus,  da  erhoben  sie 
grossen  Lärm..  ScM.  18;  TE.  18; 
ni  rabi . .  fer  no  lamad  a  n-etargaire, 
CO  n-epert  Sencha  Niemand  war 
da,  der  es  wagte  sie  zu  hindern, 
da  sagte  S.  FB.  15;  ni  gabsat 
nammär..co  n-accatar  CC.  3  Lü,^ 
d)  Das  Oefüge  ist  ganz  lose,  der 
Satz  mit  co  „da"  schliesst  sich  als 
ein  neuer  Ansatz  an:  conn-faccatar 
ni  da  sahen  sie  Etwas  CC.  3  Eg.; 
SC  8;  CO  am  Anfang  eines  Verses: 
CO  fuanisa  da  fand  ich  ihn  SC.  33,  s; 
CO  rom  aicbuifitar  da  erkannte  er 


mich  6 ;  conda  tbanic  in  t-apstal  da 
kam  der  Apostel  zu  ihnen  Hy.  2,  S9.  — 
2)  Der  erste  Satz  geht  als  Haupt- 
satz voraus  und  der  Satz  mit  co 
folgt  cUs  Nebensatz,  a)  Der  Satz 
mit  CO  bezeichnet  das  Ziel,  bis: 
0  ro  gab  gaisced  co  n-deochaid  bäs 
seit  er  Waffen  nahm,  bis  er  starb 
FB.  79;  ro  alt  la  Conchobar,  co 
m-böi  si  ingen  as  mörailliu  ro  böi 
i  n-h£rinn  sie  wurde  von  C.  er- 
zogen, bis  sie  das  schönste  Mädchen 
in  Irland  war  Lg.  6;  co  m-ba 
CC.  4  (gu  m-bo  Eg.)]  co  fuaratar 
TE.  3  Eg. ;  co  tanicc  12;  CC.  1  Lü. ; 
comtar  Hy.  5,  u;  conda  rucus 
SC  38,  8;  CO  tanic  FB.  90;  ro 
bä-sa . .  i  n-imönim  mor . .  co  ro  glö 
dam  ScM.  4;  dorochair  cotlud  form, 
conom  ^rracht  innossa  Sdilaf  fiel 
auf  mich,  bis  ich  jetzt  erwadUe 
TE.  12  LU.;  gurruB  loiscc  bis  ihn 
verbrannte  TE.  20;  gumdar  mesco 
CC.  3  Eg.;  co  m-bo  SC.  8;  gu 
rissim  p.  142,  12;  co  ffs  SC.  12; 
CO  tf  bis  kommen  wird  FA.  14; 
CO  tici  TE.  13  LU.;  anam . .  co  ro 
diglä  in  ceö  FB.  36;  foracaib  co- 
marle  .  .  co  tfsad  bis  er  .kommen 
würde  79;  80;  ni  bf ad  . .  i  fos,  co 
fagbad  nicht  würde  er  ruhen,  bis 
er  gefunden  hätte  SC.  29,  6 ;  s;  14; 
lotar  ass  . .  co  m-batar  1  n-inis  mara 
Lg.  13;  14;  15;  co  rancatar  SC.  14: 
31;, 35;  FB.  8;  20;  38;  39;  44; 
61;  62;  corrabi  92;  dothäet  .  .  co 
tard  SC.  8;  FB.  4;  tfagait  .  .  co 
röchet  FA.  29.  —  Der  Satz  mit 
CO  geht  voraus:  donda  esur . .  ociis 
CO  ro  chotlur,  ni  dingno  (?)  comlond 
FB.  31.  —  Durch  Verschmelzung 
mit  do-ici  und  ro-ici  (kommt,  er- 
reicht, vgl  ticim,  ricim)  entstehen 
die  Formeln  eonniei  und  eoniel 
mit  Accusativ,  die  wir  in  den  meisten 
FäUen  durch  die  einfadie  Präpo^ 
sition  bis  übersetzen  können.  — 
b)  Die  Folge,  so  dass:  benna- 
chais  in  clarainech,  comdar  farreil 
a  di  Büil  Hy.  5,  42;  ro  grecha  in 
lenab  . . ,  co  closs  fön  less  uile  das 
Kind  schrie,  so  dass  es  durch  die 
ganze  Burg  gehört  wurde  Lg.  1:19; 
ScM.  13;  corroimid  16;  co  torchjür 


r 


CO 


433 


CO 


TE,  U  Lü.\  CO  m-bo  FB.  15;  co 
forcroth  20;  co  torchrat&r  . .  co  ra 
batär  44;   nos  cuir..co  ranic  64; 
co  ro  lai..,co  n-decbaid  tbid,;  co 
tarla . .  co  m-batar  FB.  65;  70;  co 
topacht  77;  88;  corroichet  FA.  16; 
CO  röchet  22;  ba  h^  a  mäit  co  ca- 
thaigtis  SC.  49;  b6i .  .  dia  fot  na 
lamae  corro  acht  FB.  82;  ro  ria- 
strad . ,  CO  rabi  FB.  27;  cor  ho  Und.; 
mani   dirgi-sin  co  rop    cöir   wenn 
du  es  flicht  aufrichtest,  so  dass  es 
gerade  ist  FB.  27;  6  (commäromarba 
für  CO    n-immä-ro-marba) ;    imma- 
cossaitiub . .  commataaircfe  doib,  co 
m-brenfat  Und.;  rö  8ini..co  taill- 
fed  27;  adrolaic  . .  co  n-dechsad  85; 
focheird  bedg  cuce,  corra  gaib  a  da 
n-ö  sie  that  einen  Sprung  zu  ihm, 
so  dass  sie  seine  beiden  Ohren  er- 
griff Lg.  9;  15;  corrabi  ScM.  3; 
SC.  47;  CO  ro  lathea  5;  corra  ba 
ScM.  11;  19;  20;  co  m-bu  CC.  5 
(gu   m-bo  Fg.);   co   m-bo   FB.  3; 
conn  alt  p.  142,  23;  comtar  budig 
so  dass  sie  zufrieden  waren  FB.  79; 
dos    leicim-se  .  .  do-som   in  n-gai 
c^tna,  co  m-ben  a  laim  de,  co  m- 
bai    for    lär   ich    werfe    nach  ihm 
denselben  Speer,   so  dass  er  seine 
Hand  von  ihm  schnitt,  so  dass  sie 
auf  dem  Boden  lag  ScM.  10;  11 
SC.   7 ;   CO   m-ba  .  .  con   batar  18 
TE.   12  Eg.;  p.  130,  25;  FB.  61 
dol^ci  gai  dö,  con  luid  SC.  36.  — 
c)  in  Joser  Weise  eine  bloss  zeitliche 
Folge,  oder  eine  weitere  Ausführung, 
wobei  wir  co  oft  mit  „und**  über- 
setzen  könnten:   tancatar  .  .  co   n- 
demsat  gnfma  möra  sie  "kamen  und 
vöUbrctchten  grosse  Thaten  Lg^  16 ; 
ScM.   15 ;    lotar . .  dochom   in  tige, 
corra  gaib  c4ch  a  lepaid  sie  gingen 
n€Lch  dem  Hause  und  jeder  nahm 
sein  Lager  ein  FB.  12;  co  ro  U  25; 
CO  ro    fersat  54;   co  n-dernae  84; 
CO  D-desetar  91 ;  dob^rt  lais  a  cend 
sin,  corrabi  for  brü  inbroga  j9. 132, 17; 
SC.  9 ;    ocus  mnd  oentama  Ulad . . 
do  gabatZ  cepoce  . .,  co  n-erbrat  und 
die  Frauen   von  Ulster  sollen  im 
Chor  singen^  dass  sie  sagen. .  ScM.  20; 
frisgart . .  co  n-epert  so  fria  er  ant- 
wartete    ihr  und    sa^te  Folgendes 


zu  ihr  SC.  15;  FB,  18  ferais.. 
faelti  Ms,  co  n-epert  SC.  17;  luid 
. .  dia  acallaim  . .  co  n-epert  FB.  43; 
afraig . .  co  n-epert  14;  for  in  scdl 
la  töcbäil  a  lämi,  co  tarat  bäim 
dö  39.  —  d)  Im  negativen  Conse- 
cutivsatz  steht  conna,  connach: 
tu  . .  oc  k  n-imdegail . . ,  conna  tor- 
gethar  FB.  10;  ro  marbtha . .,  conna 
t^rna  ass  Lg.  15;  serg  for  marcuch 
in  maige,  conna  toraig  sund  ille 
SC.  29,  20;  conna  facabtais  CC.  1; 
conna  roched  SC.  5;  conna  ruc 
acht  oenchois  üaim  ScM.  12;  14; 
18;  conna  bui  CC.  3  Eg.-^  conna 
rabi  so  dass  nicht  war  SC.  6;  con- 
narb  FB.  36;  connar  cungain  39; 
connä  füair  SC.  36;  cona  fetatar 
TE.  15;  rucais  üaim  .  .  connach 
acciu  com  ^c  hast  du  von  mir  gC" 
nommen,  so  dass  ich  ihn  nicht  sehe 
bis  zu  meinem  Tod  Lg.  18,  s.  — 
3)  Der  Satz  mit  co  bezeichnet  die 
Absicht,  dass,  damit  (vgl.  conid), 
mit  Conjunctiv,  Futurum  oder  Tem- 
pus secwndarvum:  a)  positiv:  reg- 
mai  CO  ro  lam  SC.  35;  dogen-sa.. 
imcossäit  .  .  com-märomarba  c4ch 
dib  a  chdli  damit  ein  jeder  von 
ihnen  wechselseitig  den  andern  tödte 
FB.  6;  CO  ros  coraigea  FA.  6;  co 
n-derntar  TE.  9,  12  Eg. ;  an  bic . ., 
CO  rot  acilliur  warte  ein  Wenig, 
dass  ich  mit  dir  rede  ScM.  9;  taet 
CO  tallur-sa  FB.  94;  taöt  illc.co 
comairsem  FB.  31;  p.  130,  29;  co 
n-dernaitfs  . .  i.  cor  clasta  . .,  co  ro 
hagtha..,co  ro  orta  TE.  8  LU.: 
gu  tuidchidis  p.  144,  27;  co  finnad 
SC.  32;  CO  n-aiced  33,  34;  ro  fäid 
.  .  CO  fastaitis  48;  co  t6  f^gtäis 
FA.  2;  31;  dogni..a  n-etrain,  co 
ro  glethe  FB.  33;  co  flastais  SC.  22; 
CO  tfstais . .  ocus  co  fessta  TE.  2  Eg. 
—  b)  negativ:  is  i  liss  fo  leith  ro 
alt  CO  nach  acced  fer  di  Ultaib  in 
einer  Burg  abseits  wurde  sie  erzogen, 
damit  kein  Mann  von  den  ü.  sie  sähe 
Lg.  6;  conna  hacced  11;  cona  ti- 
stais  14;  conna  teiigedp.  131, 21;  con- 
na ro  chomraictls  SC.  48 ;  conna  bad 
2^'B.25;  conna  fogbaithe-FÄ  80;  awcÄ 
connä  bad  lösend  don  tig84?  cona  ris 
Gl.  zu  ar  nad  rfs  Hy.  6,  20.  — 

28 


Co 


434 


coblath 


4)  Häufung  von  Sätzen  mit  co 
in  verschiedenem  Sinne:  dochuatar 
side  dia  n-dilgiund  i  n-oen  lö,  co 
n-deochotar  dochum  rig  Alban,  co- 
nad(/ur  conda?)  ragaib  ina  muntcras 
diese  gingen  sie  zu  vernichten  an 
einem  Tage,  da  begaben  sie  {letztere) 
sich  zum  König  von  A.,  so  dass 
er  sie  in  seinen  Dienst  nahm  Lg,  11 ; 
fecht  and  din  luid  in  rectaire  ma- 
tain  moch  corra  lai  cor  imma  tech- 
som,  CO  D-accai  in  lanamain  ina  cot- 
lud  einst  ging  der  Verwalter  morgens 
früh  und  machte  einen  Umgang 
um  ihr  Haus,  da  sah  er  das  Paar 
schlafend  Lg,  12;  luid  .  .  co  ränic 
. .  CO  n-accai  SC.  13 ;  lotar  ass . . 
con  rancatar  .  .  co  n-accatar  15; 
fechtus  dia  m-bui  Eacbaid  hi  Fre- 
mainn,  co  n-demad  öenuch  .  .  leo 
ann,  co  tanicc  iarsin  Etain  einst 
als  E,  in  F.  war,  dass  eine  Fest- 
versammltmg  dort  von  ihnen  abge- 
halten würde,  da  kam  E.  TE.  15; 
CO  raeblangtär . .  dia  n-gaiscm(2,  co 
folmastar  cach  dib  aidid  a  cbdle 
so  dass  sie  zu  ihren  Waffen 
sprangen,  damit  jeder  von  ihnen 
dem  andern  den  Tod  bereite  FB.  20; 
CO  n-^rget . .  co  m-bad  21.  Eine 
grössere  Anzahl  von  Salzen  mit  co 
hinter  einander:  p.  131,  i-s;  FB.  21; 
25;  31;  86.  — 

5)  CO  in  explicativer  Bedeu- 
tung, dass:  is  irrcchtaib  bo  .  . 
settai  mnä-  Ulad . .  conom  thici-sea 
es  ist  in  Gestalt  von  Bindern  u.  s.  w., 
dass  die  Schätze  der  Frauen  von  U. 
zu  mir  kommen  FB.  24;  immotarla 
. .  döib  . . ,  CO  tarat  in  t-oinfer  for 
firu  hErend  es  widerfuhr  ihnen, 
dass . .  ScM.  8;  ciatbcrat  .  .,  co  n- 
densat  cennach  fris  FB.  77;  atbert . ., 
CO  n-dingned  cennach  fris,  dia  tactha 
dö  in  curadmfr  ibid.;  atbertsat.., 
CO  leicfitis  ibid.;  ro  fitir  co  ticfaitis 
er  wusste,  dass  sie  kommen  würden 
FB.  79;  bäd  maith  lim  . .  co  m-bad 
es  wäre  mir  lieb,  wenn  er  es  wäre 
SC.  14;  bÄ  doigh  leo,  comad  {=  co 
m-bad)  a  sidib  di  es  war  ihnen 
wahrscheinlich,  dass..TE.  5;  dir- 
san  a  fot  co  n-erhart  10  LÜ.\  nä 
con  fes  CG.  6  LU.\  negativ:  ro 


i  fittr  no  co  ricfad  Emuin  lActcha 
afrithisi  Bev.  CeU.  III  175  {Cuch. 
Death);  SC.  45,  e;  nf  bo  rö  lim 
dait,  conna  tissad  . .  ocus  co  m-bad 
FB.  17;  atnaigh . .  aichne  fair,  conar 
U  Ailill  TE.  12  Eg.  --  6)  Beson- 
dere Verbindu/ngen:  a)  acht  co  nwr 
dass:  acht  co  taisfena  a  fled  döib 
FB.  7,  s.  acht  l)b).  —  b)  cen  co 
ohne  dass:  ata  biad  lat  cen  co 
n-essara  ScM.  3;  ros  boi  ni  no 
chomairled  cen  co  labradar  ibid.  3, 2. 

—  c)  c^in  CO,  c6n  eo  wenn  niM. 

—  d)  ni  con,  s.  nf^  und  e)  no  co, 
no  con,  nocho,  nochon,  emphatische 
Formen  der  Verneinung. 

cob  i.  buaid  Corm.  p.  S\  i.  caomh 
no  buaidh  O'Dav.  p.  63. 

cohaid  s.  cnhaid. 

cobair  Hülfe;  cobir  auxilium 
Z«.  781.  —  Sg.  Nom.  ro  bo  cho- 
bair  dond  Erinn  Hy.  2,  i5;  Dat. 
diar  cobair  Hy.  1,  le;  6,  s. 

cobais  F.  „conscience"  O'R.  (vgl. 
cubus),  ist  aber  an  den  folgenden 
Stellen  offenbar  eine  Nebenform  von 
coibse  confessio:  Sg.  Nom.  isi 
mö  chobais  indiu  Lg.  17,  i9  (cu- 
bus Eg.);  Acc.  tabair  a  chlerig^do 
chobais  prius  ocus  dob^'-sa  iar 
sein  Hy.  4  Traef. 

oobar  s.  cobur. 

cobarthe  SC.  29  s.  cobraim. 

cobüs  compages  Z*.  871. 

cobes  die  gleicJ^e  Quantität?  coi- 
hh^iB  comparison,  equality,  as  much 
as  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  co 
ro  lin  in  coibes  n-dimain  den  leeren 
Baum  FB.  40  Eg. ;  Du.  Acc.  dorad 
a  da  cobheis  zweimal  soviel  p.  309,  i8. 

coMach  die  Stimme  zwischen 
Boss  (dord)  und  Tenor  (andord), 
Baryton,  vgl.  On  Üie  Mann.  III 
p.  378.  —  Sg.  Nom.  coblach  Ard- 
dain  Lg.  17,  87. 

coblath  i.  curach  no  long  beg 
for  a  m-bi  imram  O'Dav.  p.  67. 

coblige  F.  Beiliegen,  Beila- 
ger; ct^mlation  O'R.  —  Sg.  Nom. 
coibligi  fri  Coinculaind  SC.  11,4;  Gen. 
inam  bia-sa  uair  coblige  let  TE.  5. 

coblath  ettoa  cob-lüth?  Sg.  Nom. 
ech  .  .  cobluth    FB.    50;    coblüth 

p.  310,   22. 


b4  cobor 


435 


c<Sem 


M  cobor  TE.ßLü,  lies  b&cobor, 
8.  accobor. 
cobra    Schild;    a   shitld   O'B, 

—  PI.  Gen,  tri  maic  Uislend  cobra 
n-garg  jSic3f.  21,  i8. 

eobraim  II  ich  helfe.  —  Praes. 
PI.  3  DOS  cobrat  FA.  27  (nos  ca- 
brut  LBr.)  —  Praes,  see.  Sg.  3 
absöl.  dia  m-bad  . .  Gonall  Cernach 
tabsat  crechta,  is  Gucbulaind  co- 
barthe  SC.  29,  vgl.  budigthe,  cartho. 

eobrith  F.  auxilium  Wh.  7« 
(Z\  802);  cobraid  Fei.  Oct  18. 

cobsaid  fest;  cobsud  stabüis 
Z^.  871;  ngl.  fossad.  —  Sg.  Nom. 
menma  cobsaid  Lg,  17,  87. 

cobsaideeht  F.  Festigkeit.  — 
Nom.  cobsaidecht  ailech  Hy.  7,  25; 
Dat  CO  cabsaidecht  8C42  (cobs.H.); 
Acc.  cobsaidecht  FA.  10. 

cobur  Schaum;  cobhar  foam 
O'R.  —  Sg.  Nom.  cobur  fola  for 
a  claediub  FB.  24. 

eoead  M.  Kampf;  „war*'  Corm. 
TranM.  pAi. —  Nom,  ro  böi  in  cocad 
eturru  ScM.  5;  Gen.  in  chocda 
SG.Qi^;  Pl.Nom.coicthe  ilii).131,36. 

eo-eele  M.  Gefährte,  —  PI 
Gen.  armgaisced  a  coceli  FB,  40. 

eO"Cert  Berichtigen,  Zti- 
rechtweisen;  judyment  O'Don. 
Suppl.  —  Acc,  in  coceii^t  emenda- 
tionem  Ml.  2»  (Z^,  68);  ni  ra  la- 
matar  Ulaid  a  chocert  immi  Lg.  6. 

eoeertaim  II  ich  berichtige, 
weise  zurecht;  coigeartaim „Ijud- 
ge,  inquire'*  O'R.  —  Praes.  Sg.  1 
eoeertaim  bretha  Vlad  p.  327,  34; 
3  meti  cenid  ehocerta  FB.  68,  16? 

—  Inf.  Dat.  oc  cocertad  a  cotrebi 
SC.  21 ;  in  tan  na  hantai  for  cocer- 
tad Medba  FB.  75.  —  Vgl.  con- 
certaim.  * 

co-eetal  N  Harmonie;  eocetal 
concentus  Z*.  871.  —  Nom.  cocetul 
comchubaid  FA.  7;  SC.  33,  17. 

cochline  Deminut.  von  eochull. 

—  Sg,  Nom,  cochline  ettech  immi 
CO  n-arslocud  for  a  dfb  n-ulendnaib 
p.  311,  s. 

eoehull  eine  Hülle  für  Kopf  und 
Schulter,  =  lat.  cneullus;  cocul 
quasi  cucull  ab  eo  quod  est  cuculla 
Corm.  p.  10;    cochall   cassula  Ir, 


Gl.  121.  —  Sg.  Acc.  atconnairc . . 
a  gualaind  tresin  eochull  SC.  36; 
a  cocholl  Gl.  zu  a  forbrat  Hy.  5, 34; 
PI.  Nom.  cochaill  gerra  aigreta 
impu  FA,  26. 

eocid  p,  141,  11  für  cöicid,  vgl. 
p.  327,  38. 

eo-crfeh  F,  Grenze ^  Grenz ge^ 
biet;  a  mere,  boundary  O'Don. 
Suppl.  und  Gramm,  p.  276.  — 
Sg.  Gen.  a  techta  coigcrichi  TE, 
2Eg.;  coicriche  3;  coicrichi  17;  19; 
Dat.  issin  chocrich  ScM.  14;  Acc, 
ro  imthigitar  in  cocrich  ScM,  6;  9; 
PI,  Dat.  hi  cailtib  hi  cocrichaib 
FB.  35;  Gen.  fri  ciana  cocrich 
SC,  31,  11? 

eocrö  p,  131,  so?  s.  cr6. 

oodal  F.  Haut;  codul  i.  seiche 
O'Dav,  p,  65.  —  Sg.  Nom,  sen- 
chodal  frfa  ebnes  FB.  91;  ^cc.  hi 
curehdn  cen  chodail  „in  a  coracle 
withöut  a  hide'*  Fü.  Dec.  8,  i.  cen 
seeed  imme  (gin  lethur  uime  i.  gin 
thseichid  O'Dav.  l.  c). 

cöeca  8.  c6ica. 

eöeehech,  cöichech,  eöeheeh 
s.  dron-. 

cÖel  (chüil  in  gop-chüil)  dünn, 
schmal;  eöil  macer  Z*.  31;  eaol 
slender  O'R,  —  Sg,  Nom,  cöel 
ocus  cümimg  FA.  22;  c«el  ibid.  — 
Comp 08.  ech  .  .  coel-chos  FB.  50 
(mit  Eg,  -chossach  zu  lesen?).  — 
Davon  coelach  „wattling**  (Fledht- 
werk,  zum  Bauen)  Three  Mir. 
Hom.  p.  108,  6,  coeldn  „guP*  {Darm) 
Güd,  Lor.  Gl.  224. 

e6elcho88aeh  dünnbeinig.  — 
Sg,  Nom.  ech  FB.  50  Eg. ;  p.  310, 22. 

oöimfed  Lg,  5,  15  lies  eöimset 
8.  emncaim. 

cöem,  cftem  hübsch,  lieblich; 
loveable  Stokes  Fü.  Ind.;  cöim 
pretiosus  Z^.  31;  caomh  gentle, 
mild,  handsome  O'R.,  vgl,  dlchöem. 

—  coem  cach  eo  bEtäin  TE.  5  Eg.; 
is  caem  do  chueht  TE.  9,  u;  caem 
a  dath  10, 7;  mo  ch^le  csem  FB.  23. 

—  Compar.  iss  edimi  ateoncatar 
TE,  5  Eg.  {im  Sinne  des  Superl); 
Superl.  as  chöemem  SP.  V  2.  — 
Comp 08.  mit  Adjectiven:  coem- 
gratto  p.  444,   17;    caem-casto  p. 

28* 


66em-chl6im 


436 


coich 


145,  6;  nUt  Siibstantiven:  cöem- 
ainech  Lg,  3;  5,  2;  p.  328,  16; 
-ch^le  SC.  42;  caeim-cheli  TE, 
20  Eg.]  cöem-chöecat  FB.  68,  6; 
coem-firu  TE.  5  Eg,]  csem-roth 
FB,  33?  vgl.  caombrath  decent  O'R. 

e6em-cU6im  lU  ich  wechsele; 
coim-chläim  canibio  SG.  186»  (^. 
884);  au«  com-im-chlöim.—  Prae8.{7) 
Sg.  3  cöemclöid  FB.  81;  87.  — 
Inf.  coimmchloud  SG.  62»;  caomh- 
chlüd  (8tc)  exchange  O'Don.  Suppl. 

c^enmacar  Perf.  Dep.  potui; 
8g.  3  cona  coemnacair  labra  so 
deiss  sie  nicht  sprechen  hoimte  Three 
Mir.  Hom.  p.  68;  ni  con  choim- 
nucuir  Z^.  451 ;  PI.  3  ni  coimnactar 
ibid.  —  Vgl.  conicim,  cumcaim, 
for-coemnacair,  atchomnaic. 

e^ercha  s.  eaera. 

eoi  8.  cfti. 

eoibes  s.  eobes. 

eoiblethar  FB.  23;  coibledar 
(coiplethar  Eg.)  ibid.;  Inf.  coibliud 
büada  24? 

eoibnes  affinitas  Z^.  788. 

coibse  =  {at.  confessio.  —  PI. 
Acc.  CO  tarrtad  a  coibsena  Hy. 
4  Pvaef 

1.  eoie  Koch,  Köchin;  ab  eo 
quod  est  coquuB  Corm.  p.  9.  — 
Sg.  Nom.  M.  Three  Mir.  Hom. 
p.  98,  8;  D<st.  F.  dia  coig  p.  42,  9. 

2.  eolc  i.  rdn  Corm.  p.  12;  i.  rün 
no  comairle  Ö*Dav.  p.  63. 

C^ie  n-  (indecl.)  fünf;  quinqtte 
Z*.  303.  —  CO  cend  coic  m-hUadan 
TE.  2LÜ.]hi  cöic  töchtaib^.  41,  9; 
cöic  coicid  TE.  1;  ScM.  22,  9;  cöic 
deicb  ubull  fünfmal  zehn  Äepfel 
SC.  37,  7;  cöic  ficbit  bargen  fünf- 
mal zwanzig  Brote  FB.  9. 

cöica,  cöeca  M.  Fünfzig;  Z».306. 
—  Sg.  Nom.  cöica  unga  Lg.  18,  24; 
ScM.  5;  21,  6?  cöeca  ingen  SC  39; 
FB.  63;  ban  FB.  25;  SC.  44,  11; 
FB.  17;  lepad  SC.  33;  9;  10;  in- 
gen 45, 11;  p.  131,  11;  caecco  ing^n 
p.  144,  20;  coec9,  30;  p.  140,  24; 
Gen.  fothrond  coecat  carpa^  FB.  20; 
Dat.  dö  coecait  fer  SC.  45,  1«; 
coecait  ingen  p.  143, 1  {mit  50  Mäd- 
chen); ebenso  Fedclm  Nöichride 
coecait  ban  (so  zu  lesen)mit50 Frauen 


FB.  17;  19;  Acc.  coecait  laech 
Oss.  1 10 ;  in  coecait  ingen  SC,  45, 12 ; 
coecuit  ingen  jp.  144,  26  (Acc.  nach 
fil?);  PI.  Nom.  na  tri  coicait 
ScM.  21,  6;  Hy.  2,  26  Fr.;  ip.  10 
(tri  cöeca  Eg);  ban  SC.  16;  ö3,  8; 
44,  is;  FB.  54;  cetra  coecait  SC.  45,  is; 
De«f.  cona  tri  coectaib  breclend 
SC.  33,  21;  FB.  54;  Acc.  tri  cöecto 
imdad  SC.  16;  co^cta  FB.  65;  Du. 
JYom.  da  coecait  ban  iSfC  45,  u; 
Acc.  di  cbaicait  67. 2ru  cet  Hy.  2, 30. 

cÖie-diabail  „five  times  folded" 
0' Curry.  —  Sg.  Nom.  brat  corcra 
cöicdiabail  SC.  8;  füan  p.  310,  32; 
Dat.  alleind  chorcra  cöicdiabail 
SC.  33,  6« 

cöicdigis  vierzehn  Tage,  von 
cöic-deac  fünfzehn;  coicthfghes  a 
fortnight  CDon.  Suppl.  , —  batar 
ann  coigdighis  rla  samhfuin  ocus 
coictighis  iar  samiuin  TE.  6  Eg. 

1.  ^ieed,  cüiced  der  fünfte; 
Z*.  310.  —  G^n.  CO  dorus  in  chüced 
nime  FA.  17;  Ajcc.  in  cöiced  töcht 
p.  41,  10. 

2.  oöieed  M.  ein  fünfter  Theü 
von  Irland,  Provinz;  die  fünf 
Theüe  sind:  Ulaid,  Lagin,  Connacbt, 
Muma,  Mide.  —  Sg.  Nom.  coiced 
ülad  Lg.  8;  Gen.  rl  cöicid  YiErend 
FB.  17;  firu  cocid  hErennp.  141, 11; 
banrigan  in  chöicid  nli  FB.  20; 
52;  55;  fo  cbli  chöicid  Chonchobair 
Lg.  4, 15;  dar  fot  FB.  43;  p.  327, 38; 
rl  cach  cöicid  TE.  l  Lü;  ri  chöi- 
gith  Ulad  ibid.  Eg.;  choiccid  Hu- 
man ibid.;  Connacht  ibid.;  tarb  in 
chöicid  Lg.' 9;  techta  cach  cöicid 
TE.  1;  enech  cöicid  FB.  94;  fiad 
andrib  . .  in  chüichid  SC.  41 ;  Dat. 
a  coiciud  Choucobair  p.  131,  g; 
Acc.  forsin  cöiced  uile  ScM.  14; 
PI.  Nom.  cöic  coicid  Erend  TE.  1 
(coigt^Ä  Eg.);  ScM.  22,  9;  Gen. 
cussin  mördail  sin  ccthri  cöiced 
n-Erend  SC.  21;  Dat.  oc  cethri 
oll-choecedaib  hErend  SC.  21;  Du. 
Nom.  da  cöiced  hErend  ScM.  5. 

coichy  cuich  Pron.  interrog.wer. 
—  coich  thussa  SC.  12;  coich  and 
80  ScM.  10;  cuich  seo  14;  coich 
in  gilla  SC.  33,  29;  immafoacht 
de,  coich  dia  m-bo  cheli  FB.  40 


c^c-rind 


437 


colrm 


{vgl.  cia  dia  m-bo  cheli  S9);  caich 
a  tigcrna  FB.  SS  Eg.  ^  Ma  Gen.: 
is  inderb  coich  in  mag  est  incertum 
cujus  servus  SG,  209^  {Z*.  356); 
cöich  et  na  heich  se.  FB.  38; 
80.  25? 

cÖie-rlnd  fünf  Spitzen  oder  mit 
fünf  Spitzen  versehen;  „flesh-pier- 
cing"'  0' Curry,  On  iheMann.  III 137 1 

—  sieg  coicrind  o.  131,  i»;  gilech 
cüach  cöicrind  FB.  45. 

eöie-roth  fünf  ringsum  laufende 
Streifen?  —  Sg.  Nom.  coicroth  öir 
airgdide  FB.  45  (coicroith  Eg.); 
Dat.  sciath  co  coicroth  oir  fair 
„ashield  withgoldenbosses"  0' Curry, 
On  the  Mann.  III 137!  Vgl.  com-roth. 

eoictighis  „five-houses"  O^Our- 
ry,  On  the  Mann,  III  p.  56. 

eoletlghis  TE.  6  Eg.  s.  cöicdigis. 

eoidehi  s.  ealdche. 

eoillim  III  ich  verderbe,  ver- 
wüste» —  Braet,  Sg.  3  ni  coill 
Hy.  5,  48;  PI  3  ro  choillsiut  TE. 
20  Eg.  —  Inf,  oc  coUud  a  n-h(rend 
CO.  1  LU, 

cÖlm  „a  Cover,  covering"  O'B,, 
vgl.  com  1.  coimäad  O'Clery  {O'Don, 
Suppl.)?  —  Nom.  ithe  side  sain- 
chöim  ind  rfg  Gl.  zu  qni  est  sal- 
vator  omnium  hominum  maxime 
fidel i um  Wb.  28^,  6  {sunt  hi  pro- 
prius  amor  regia  Z^.  350,  dementia 
858);  Gen.  amoZ  nondad  maicc 
cöima  Wb.  21^;  om  choimmdiu 
cöima  SG.  p.  204  (Z*.  954);  Dat. 
fo  chöim  a  c^li  FB.  21  (fo  cho- 
mair  Eg,). 

eoimehl&im  s.  c^emehlölm. 

eoimdiu  s.  comdiii* 

eölme  F.Feinheit,  Schönheit, 
von  cöem.  —  Dat.  ar  a  cöimi  SC.  17; 
Acc.  eter  ch^mi  ocus  chumtachtse 
FB.  1.    - 

eolmmess  i.  comchomos  for  cach 
leth  Corm..  p.  12;  cöimhmeas  equa- 
lity,  comparison  O'R. 

coimnaetar  s.  eoemnacar. 

eoimpert  Empfängniss;  Sper- 
ma Ir.  Gl,  847.  —  Sg.  Nom.  Compert 
Concalaindp.  136;  combart}>.  133,  i. 

eoimprlm  I  ich  empfange.  — 
T-praet,  Sg.  3  cotombert-sa  FB.  22. 

—  Praet,  Sg,  3  ro  chompir  L  ü,  b2\  w; 


Dep.  0  ro  choimprestar  in  geitt 
Three  Mir.  Hom.  p.  68.  —  Fass. 
Praet.  ro  compred  LU.  b2\  w.  — 
Inf,  cethirdo  chompert  dam  ibid.  15. 

eoimseta  biid  ocus  setich  Gl.  zu 
cum  sufficientiaWb,  19^,  is  (Z».804). 
Vgl.  comse. 

eoimsl  i.  comair  no  beg  O^Dav.p.lO. 

eoimsid  Schützer?  —  Sg,  Nom, 
he  fesin  as  choimsid  däu  SP,  II  is; 
comsid  na  n4em  n&sad  n-an  LU. 
p.  40»,  36  Aid.  Ech,  {„Guardian 
of  the  Saints  of  splendid  festivals** 
O'Beime  Crotoe).  —  Vgl,  gaibid  im- 
mib  a  n-etach  macc  cöimsa,  amoZ 
nondad  maicc  cöima  Wb.  27^  is? 

eoin  Lg.  17,  5  Xc,  p.  144,  13 
u.  ö,  für  c&in. 

eoindireleeh  s.  condireleeh. 

eoiud  p.  132,  83  lies  co  ind. 

eöinis  TE.  12  LU.  s.  e&inlm. 

l.e6iT gerade,  recht,  gerecht, 
angemessen;  congruus  Z^.  234; 
vgl.  ^coir.  Nach  Stokes  Fü,  Index 
ist  die  ältere  Form  cauir,  SG, 
Zauber  Z*.  949.  —  Sg.  Nom.  comul 
c6ir  Lg.  18, 19;  deidghin  coir  comard 
TE.  4  Eg.]  mo  thinnscra  cöir  TE. 
5  Eg. ;  fdan . .  cöir  FB.  51 ;  menma 
cobsaid  cäir  Lg.  17,  37;  is  cöir 
ScM,  6;  SC.  34;  FB  9;  Gl.  zu 
Hy.  2,  3;  ro  bo  chöir  FB,  56;  co 
rop  cöir  27 ;  ni  cöir  duit . .  füasnad 
friu  SC  6;  FB,  94;  ton-coir  37  Eg.7 
PI.  Nom.  mn&  cöri  SC  40;  batar 
cöri  iar&iUiu  a  di  süil  TE,  4  Eg, 
—  Compar.  ba  coru  Gl.  zu  ba 
huisse  Af.  2,  60;  justius  Z^,  276; 
is  coru  SC  44;  ba  com  deit  TE. 
13  Eg.;  ingen  iss  coiri  5  Eg, 

2,  eöir  „arrangem^nt,  adjustment 
{so  auch  O'Don,  Suppl),  the  proper 
tuning  or  harmonizing  of  a  harp, 
fune"  0' Curry  On  the  Mann.  III 
214  /f.  —  Hierher  canaid  cöir  cos- 
crach  cridemail  FB,  52? 

eolre  s.  eore. 

eoirm,  eulrm  N  Bier.  —  Sg. 
Nom.  coirm  inse  Fäil  p,  133,  1; 
Gen.  ni  bat  dergnat  coUa  coirme 
SC  25;  da  dail  inna  corma  j).  311, 37; 
Dat.  oc  cormaim  SP.  Y 16;  a  churnu 
CO  cormaim  SC.  30,  3  H.  und  so 
zu  lesen;  Acc.  ar  chuirm  Lg.  18,  31; 


coirthe 


438 


comadas 


Tl.  Dat.  da  churiud  do  chormannaib 
Lg.  14. 

coirthe  s.  corthe. 

coister  FB.  29  Eg.  für  coiscther, 
8,  coscaim. 

eoitchenn   communis  Z*.  778. 

coitsim,  später  eolstim  ich  höre 
(J  listen)^  vgl,  ^itsim,  4istim.  — 
Praes.  PI.  3  in  ceoil  risa  coistet 
FA,  5.  —  Praes.  sec.  Sg.  2  dfa 
coistithe  frim  SC.  7.  —  Inf.  coit- 
secht  hearing  O'Don.  Suppl.;  Dat, 
oc  coistecht  frit  SC,  40. 

eol  Sünde,  Blutschande;  m- 
cest,  wickedness  O'Don.  Suppl.  — 
Nom,  dogentar  a  col  TE.  11  LU.] 
Dat,  nf  ar  chul  no  amles  TE,  13 LU.; 
Acc.  cen  peccad  cen  col  p.  133,  4. 

eolach  sündig;  incestuotLS,  sin- 
ful,  toicked  O'M.;  hie  Cayn  Ir. 
Gl,  1030.  —  PI  Nom.  colaig  FA.  29. 

colaind  F.  Fleisch,  Körper; 
coUnn  corpus,  caro  Z*.  249.  —  Nom. 
a  cholaind  sein  Bumpf  ScM.  19; 
Gen,  colno  Z^.  250;  na  colla  FA.  15; 
dergnat  colla  SC,  25;  ar  coUa  cisu 
Hy.  4,  5  (1.  peccata);  i  täti  a  coUai 
FA.  27;  Dat.  cäin  bai  hi  colaind 
FA.  3. 

1.  eoll^a  „a  wand"  Corm.  Tränst, 
p,  36,  vgl.  „colbh  a  post,  ptÜar, 
reed'*  O'JB.  —  Sg,  Nom.  leth-cholba 
flatha  „one  of  the  pillars"  Hy.  4,  9 ; 
Du,  Nom.  amal  bite  da  cholba 
i  n-domun  Gl,  zu  Hy.  4,  9. 

2.  eolba,  eolbha  „the  side  of  a 
bed  partictUarly  the  front  raü" 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  ar 
cholba  na  Momdhadh  „upon  the 
side  of  the  couch"  Torr,  Dhiarm. 
p.  46;  PI,  Nom.  colba  do  lepthaib 
croda  SC,  33,  ii. 

3.  eolhtL  Freundschaft;  eolbha 
Tove,  friendship  O'B,;  cobla  i.  con- 
dalbu  O'Dav.  p,  65,  vgl.  Fei.  Ep,  74. 

4.  eolba  s,  eolpa. 
eolbthach  F,  junge  Kuh;  heifer 

O'B.,  vgl,  Corm.  p.  8  clithar  s^t.  — 
Sg.  Gen.  commeit  chori  cholbthaigi 
SC.  5. 

coleald  F,  «»  lat,  culcita;  „a 
flockbed*'  Corm,  Transl.  p.  44.  — 
Nom.  CO  rsemid  in  cholcid  böi  föi 
CO  m-batar  a  cluma  for  foluamain 


immon  tech  Lü.  p.  127»,  »;  PI. 
Dat,  do . .  cholcthib  FB,  4. 

eol^le  s,  eoU^ie. 

eolgrl^.  Schwert;  colc  1.  claideb 
Corm.  Transl.  p.  11.  —  Dat.  oc  mo 
choilc-se  ibid.  —  Vgl.  dät  (calgdet). 

eolgr-dlreeh  schwert-gerade, 
vgl.  dircch  amail  colg  O'Dav.  p.  72 
calgdet.  —  PI.  Nom.  fertsi  colg- 
dirgi  FB,  45;  p.  310,  30. 

1.  eoll  corylus  Ir.  Gl.  556. 

2.  coli  Verderben,  to  vidate 
O'Don,  Suppl.,  vgl.  coillim.  —  Sg. 
Nom.  ni  frith  coli  ann  Hy.  5,  66 
„his  body  (coUann)  was  not  found" 
Stokes,  aber  vgl.  ni  frith  locht  ann  29; 
bid  aithrech  a  coli  Lg.  5,  ii;  ar 
is  leis  coli  cet  ingen  ria  n-Ultaib 
dogres  LU.  p.  127»,  m. 

eollaide  fleischlich,  von  co- 
laind. —  Sg,  Acc.  cach  n-accobor 
eollaide  n-airi  TE.  13  LU. 

eollan  Lg.  17,  6  L,  für  comlan? 

coU^ic  jjustnow,  for  the  present^* 
Stokes,  Three  Mir.  Hom.  Index; 
callöic  otnnino,  semper,  utique 
Z^.  610.  —  cid  mor  a  anoir  coUlic, 
bid  mo  i  n-dail  bratha  Three  Mir. 
Hom.  p.  124,  12;  anais . .  coU^ic  do 
^is  in  t-slöig  FB.  42;  imberthar 
fidcella  dün  col^ic  SC.  3;  in  raga 
do  acaUaim  Fainde  coleic  16;  iss^ 
adfiastar  sund  coleic  28;  dolluid 
. .  timchell  call^ic  p.  131,  i. 

coUofat  FB,  6  s.  lobaim. 

eoloman  =  2a£.  columna.  —  PI. 
Gen.  na  cethri  coloman  sin  FA.  7 
(colamun  LBr.);  Dat.  co  cethri  co-' 
lomnaib  tbid,  (colamnu  LBr.)i  Ace. 
fri  colomna  25  (colamnu  LBr.). 

eolpa  Unterschenkel,  Schien- 
bein; tibia  Ir.  Gl.  146.  —  Du. 
Nom,  a  dha  colptai  TE.  4  Eg.; 
PI.  Dat,  cusna  colpthaib  cum  tibiis 
Güd.  Lor.  Gl,  65. 

com-acus,  eomaiese  s,  eom- 
foeus. 

comadas  passend;  conveniens 
Wb.  8b  (^.  994V,  meet,  fU  ODon. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ro  bam  c^le 
comadas  SC.  45,  7;  9;  ba  gilla  co- 
madas FB.  89;  ar  bä  comadas  dö 
ar  cruth  TE.  SLÜ.;  is  comadas  cau- 
rathmir  do  thabairt  dait  FB.  59;  60. 


conutdathrBc 


439 


oomardad 


eomadathree  Gl  zu  Hy.  5,  19? 

eom-adl^ar  Material?  —  Sg, 
Acc.  eter  deintrub  ocus  comadbur 
na  flede  FB.  4. 

€omaid,  eomid  s.  eommald. 

eomaidem  s.  eom-mftidem* 

eomaUr  FB.  23? 

eomaig'hteeh  alienigena  Ir, 
Gl.  314. 

eomMleF.  Schwang  er  Schaft, 
ton  comall.  —  Sg.  Nom.  caillech 
irrabdi  comaille  Gl.  zu  Hy.  5,  39. 

eomaind  s.  eomman. 

com-ainm  N.  cognomen  Ir. 
Gl.  993;  Nenn.  S  LU. 

eoraainse  SC.  26? 

eomalnsigrim  III  „I  revile".  — 
FtU.  Sg.  3  födemaid  smacht  indara 
ÜgemtL  ocus  comalnsigfid  in  tig^na 
alle  SMart.  1.  —  Inf.  a  särugud 
ocns  a  chomansiugad  ibid.  6. 

eoraair  i.  a  farrad  O'Dav.  p.  72; 
fo  chomair  „/br,  or  against*'  O'Don. 
Suppl.;  fä  chomhair  m*uilc-8e  „to 
do  me  ecü'*  Torr.  Dhiarm.  p.  96; 
FB.  21  Eg.  —  Vgl.  aur-chomair. 

eom-airbert  MvAh  fruiZ^.  918. 

eomairehe  Schutz,  Garantie; 
comairce  protection  O'Don.  Suppl. 

—  Sg.  Nom.  ro  bad  chomairche 
ar  Ultaib  ulib  SC.  10;  is  möo  de 
as  eomairehe  airthiu  ibid. ;  Hy.  IV  55; 
comairee  Gl.  zu  Oss.  HI  10  Ed.; 
ban-eomarchi  SC.  14;  batir  comarchi 
forro  a  n-airm  SC.  2;  Acc.  scar- 
thair  fri  comairge  inna  n-arcaingel 
F^.  20  (comairci  LBr.);  taet  Fer- 
gus  frind  i  comairge  Lg.  13;  PI. 
Nom.  tiagat  commairge  friu  ibid. 
Garantieen? 

eomalreim  I  ich  frage,  i>gl. 
ath-ehomare  Nachfrage  Beitr.  VII 51, 
bn-eliomare.  —  Fut.  PI.  1  co  co- 
mairsem  FB.  31;  Dep.  Sg.  2  co- 
mairser  i.  fiaghfraighi  {zu  jarfaigim) 
O'Dav.  p.  68,  vgl.  Beitr.  VII  51. 

eomairle  s.  eonAirle. 

eomairlim  III  ich  herathe; 
überlege.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ros 
böi  ni  no  chomairled  ScM.  3,  2. 

eom-alteclit  M.  Begleiten, 
Schützen,    vgl.    com-imm-thecht. 

—  Sg.  Nom.  ba  ferr  a  comaitecht 
Lg.  13;  17,  30;  Gen.  dl  aingel  a 


comäitechta  FA.  3  (choemteacAta 
LBr.);  Dat.  hi  comaitecht  a  slöig 
in  Begleitung  FB.  11;  occa  chom- 
aitecht  p.  130,  24;  ar  chomaitecht 
Etaini  p.  131,  12. 

com-aitheeh  M.  Nachbar.  — 
PI.  Acc.  ata  cath  ettr  do  thuaith-siu 
innossa  ocus  a  comaithgiu  Three 
Mir.  Hom.  p.  70,  32. 

eom-&liiid  gleich  schön.  — 
Du.  Acc.  da  eeh  . .  comalli  p.  310, 13. 

eomall  schtoanger.  —  Acc. 
F.  in  caillig  comail  Hy.  5,  39  (i. 
comallaig).  — 

comallach  schwanger.  —  Acc. 
F.  comallaig  Gl.  zu  comail  Hy.  5, 39. 

comallaimlltcA  erfülle,  fülle, 
älter  comalnaim.  —  Praes.  Sg.  3 
Dep.  nod  chomalnadar  qui  id  implet 
Wb.  15b  (Z*.  438);  rel.  comallas 
frim-sa  h^  FB.  76;  in  ceist  93; 
PI.  3  n4  comaillet  FA.  23  (nanas 
comaUat  LBr.).  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
noch  no  chomollad  fir  fer  frim 
FB.  93.  —  Inf  Dat.  do  chomalnad 
Wb.  10a  (Z*.  923);  ffr  fer  do  cho- 
mollod  FB.  94  (chomallad  Eg.1 

eom-alta  Pflegebruder,  Pfle- 
geschwester;  coUactaneus  Ir.  Gl. 
486.  —  Sg.  Nom.  SC.  3;  comaltai 
do  Conall  p.  142,  is ;  Acc.  eter  aito 
is  chomalta  SC.  29,  3;  PI.  Gen.  a 
bucht  a  comalta  SC.  40. 

com-ar1)e  M.  Erbe,  Nachfol- 
ger. —  Sg.  Nom.  Fabian  comarba 
Petair  Pabst  Fabian  FA.  32;  conid 
he  as  ardepscop  Lagen  0  sein  ille 
ocus  a  chomarbba  dia  eis  Hy.  2 
Praef.;  comarbee  buidne  SC.  17,  2; 
Dat.  ie  comorba  Petair  p.  17,  28; 
PL  Nom.  comarpi  coheredesTTfe.  19^ 
(Z*.  60) ;  mäinigtcr  comarbai  SC.  25. 

eomare  i.  cuimniugudh  CDav. 
p.  66  mit  Bezug  auf  Fei.  Aug.  5. 
Vgl.  comaircim,  im-ehomarc. 

eom-ard  gleich  hoch;  equal  in 
value  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
comard  ra  sliss  ScM.  18;  deidghin 
coir  comard  TE.  4  Eg.\  PI.  Nom. 
clöthi . .  comarda  p.  191,  le;  Dat. 
ina  corönib  comardib  FA.  12.  — 

comarda  s.  eomartha. 

comardad  M.  Gleichsetzen; 
equalization     O'Don.     Suppl.     — 


oomardus 


440 


comdia 


8g.  Nom.  ni  dligthi  comardad  fris 
FB.  41. 

eomardus  M,  die  gleiche  Hö- 
he» —  Sg.  Bat  fö  chomardus  imdai 
Conchobair  FB.  3;  fo  a  comartus  25. 

com-arle  F.  Rath,  Beschluss, 
Entschluss.  —  Sg.  Nom.  in  cho- 
mairli  doberi-Biu  IScM.  3,  17;  cen 
CO  d^ntar  comarli  fris  FB.  6;  ba 
sf  comarlf  Sencha  doib  FB.  7;  42; 
comairli  forro  78;  atä  cömarli  lim 
FB.  62;  Gen.  iar  scrütan  a  comarli 
FB.  59;  Dat.  iarna  chomairle  Lg.  13; 
a  comairle  Chonchobair  14;  Äcc. 
acht  CO  n-derna  mo  chomarli-sea 
FB.  8;  42;  ni  dentäis  .  .  comairli 
rfg  fri  Ultu  SC.  22*  foracaib  comarle 
FB.  79;  PI  Nom.  for  comairli 
consüia  vestra  Wb.  18c  (^.  248); 
batar  eat  a  comairle  Lg.  10. 

eom-ar-leeim  III  ich  erlaube. 

—  Fut  Sg.  3  ni  chomarlecfi  Three 
Mir.  p.  12,  20.  —  Pr<i€t.  Sg.  3  ros 
comairlec  ibid.  85- 

eom-amic  8.  imma-com-amle.  . 

com-artha^.  Zeichen;  comarde 
Signum  ^.871;  vgl.  airde.  —  Nom. 
comartha  FB.  73;  comarda  SC.  37, 21; 
comarda  n-aichnid  FB.  59;  Acc, 
hl  comartha  m-breithe  ibid.;  can 
chomartha  n-derb  72;  suachnid  73. 

eomarthanach  SC.  49  s.  com- 
marthanach. 

eom'tLttrehN  Zusammen  woh- 
nen; 8.  aittreb.  —  Sg.  Dat.  iar.. 
comattrib  na  colla  cona  süan  FA.  15 
(comaittreb  LBr.)]  i  comaittreb 
muintire  diabail  30. 

com-bä|r  F'  Zusammenkäm- 
pfen, Wetthampf,  Wetteifern. 

—  Sg.  Nom.  ScM.  22, 10;  D<xt.  atö  oc 
combäig  fris8TF2^.26d,  17;  clnniudtria 
chombä.ig  „a  comrade's  covenanf* 
Bev.  CeU.  III  p.  183;  PI  Gen.  con- 
boing  catha  cr6-chombä.g  FB.  24? 

combart  p.  133,  4  s.  eoimpert. 

combathad  fri  nsce  {so  zu  er- 
gänzen) TE.  9?  Vgl.  nf  dheargann 
arm  air,  agus  ni  loisgeann  teine  e 
agus  ni  bhäthann  ulsge  ä  Wasser 
ertränkt  ihn  nicht  Torr.  Dh.  p.  120. 

com-bongalm  I  ich  breche.  — 
Praes.  Sg.  3  comboing  FB.  52; 
conboing  confringit  Wb.  4^  {Z^.  431); 


conboing  FB.  24;  PI.  3  combongat 
O'Dav.  p.  59  boing.  —  Probet,  oder 
Perf.  Sg.  3  nath  combaig  Hy.  5,  77 
(i.  na  ro  briss);  combach  fregit 
LArd.  77,  a.  1  {Ir.  Gl.  p.  166). 

can-bmithe  zerstossen,  vgl. 
brüim.  —  Sg.  Dat.  du  sei  chom- 
brulthiu  LU.  p.  23»,  23. 

com-büad  gleich  siegreich.  — 
PI.  Nom.  {beim  Dual)  da  ech . . 
com-bdada  FB.  45. 

eom-cheii61,  coimhchen^l  i. 
comhsaor  {gleich  edel)  O'Don. 
Suppl.  —  _&r.  Dat.  dim  chlaind 
comcen^otl  F^.  22. 

eom-ch^tbuid  consensus  Z^. 
871.  —  Sg.  Dat.  nl  bid  nech  dib 
hi  comchetfaid  alaili  p.  310,  4. 

com-ehosmail  ähnlich,  ent- 
sprechend'^ alike,  conformable 
0*B.  —  con  mostar  a  ses  .  .  fo 
Ghoinculaind  comchosmail  FB.  30; 
frisin  Coincalaind  comchosmail  52. 

eom-chruth  Adj.  von  gleicher 
Gestalt.  —  PI.  Nom.  (beim  Dual) 
da.  ech . .  comchrötha  FB.  45;  com- 
croda  p.  310,  14. 

com-chiibald  harmonisch.  — 
Sg.  Nom.  cocetul  comchubaid  FA.  7; 
Acc.  claschetol  comchubaid  FA.  31. 

com-dÄl  F.  Zusammentref- 
fen, Stelldichein.  —  Sg.  Acc. 
dul  it  chomdäU  SC.  39;  dorönsat 
comdäil  ü>id.\  connici  in  comdäili&u{. 

com-dath  gleichfarbig.  —  PI. 
Nom.  {beim  Duai)  da  ech  .  .  com- 
datha  FB.  45. 

eom-dergr  gleich  roth.  —  Sg. 
Nom.  coimhdheargre  crithirp.309,12. 

cÖmdlgnad  p.  169,  14? 

eom-dimmns  3f.  der  gleiche 
Stolz,  Hochmuth,  vgl.  diummus. 
—  Sg.  Acc.  im  chomdimmus  in  trfr 
curad  sin  FB.  42. 

eoindlu,  coimdiii  M.  Herr;  domi- 
nus Z*.  255;  coimmdiu  SG.  p.  204 
{Z^.  954).  —  Nom.  in  comdiu  FA. 
1;  34;  coimdiu  p.  169,  7;  170,  7;  in 
comdiu  na  n-düla  FA.  1 ;  in  coimdiu 
isu  Qristp.  169, 20:  Gen.  in  cbomdod 
FA.  12;  31;  choimded  p.  169,  29; 
in  comded  FA.  2;  7;  19;  25;  coim- 
ded  7;  p.  40, 14;  41,  le;  in  comded 
cumachtaig  FA.  9 ;  ic  mor  choimded 


oom-dlüith 


441 


comlond 


FA.  31  LBr.  ist  corrupt  (etwa  ic  mo- 
radV);  Dat.6n  chomilid  chumachtach 
19;  don  choimdidp.  40, 40;  Acc.  frisin 
comdid  FA.  30;  in  coimdid  p.  40,  37; 
imön  comdid  cumachtach  FA.  6; 
DO  chretitis  in  comdid  FA.  32;  file 
chöimmdith  SG.  29^  (Z».  646). 

eom-dlüith  gleich  dicht  — PI. 
Nom.  clöthi . .  cömdluthi  p.  191,  le. 

comdlüthad  synaereais  Z^.  871 . 

com-^irgrim  ich  erhebe  mich. 
—  Imperat.  Sg.  2  coimeirig  TE.  10. 

eom-6itg:lm  coniveo,  indul- 
geo.  —  Praes,  sec.  Sg.  3  na  co- 
möitged  dö  ne  caniveat  ei  Wh.  10» 
{Z^.  871).  —  Inf.  cometecht  con- 
cordantia,  coniventia  Wb.  11c. 

eom-^rge  F.  Sich- erheben.  — 
Sg.  Acc.  CO  folmaiset  .  .  comergi 
debtha  FB.  29;  in  comerge  dorigni 
in  pheist  85. 

eom6t  servatioZ*.  793;  Bewah- 
ren, Aufliehen,  zu  for-ta-com-ai  ser- 
vat  id  Ml.  29«,  7,  con-n-öi  qui  servat 
Wb.  29^,  29,  comid  servate  27»,  3.  — 
Sg.  Acc.  ro  earb  do . .  a  coimet  p.  41, 20. 

eom^taid  M.  Beschützer;  co- 
mötid  servator,  custos  Z^,  793.  — 
Sg.  Nom.  FA.  15;  16. 

com^taim  II  ich  bewahre.  — 
Pra>€8.  PI.  3  ferend  sin  choimetait 
.  .  cosmailius  .  .  De  p.  170,  «.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  chomet  Gl.  zu 
Hy.  5,  46;  ros  com^t  FA.  12. 

eom-fochraib  „vicinity,  con- 
fines*'  O'Don.  Suppl.  —  Dat. 
i  comfochruib  na  heclaisi  Three 
Mir.  Harn.  p.  106,  8. 

eom-foeas  na Ae;  comocus  a/*/^nt9 
Z^.  238;  871.  —  Nom.  is  comfocus 
^  do  estecht  inna  ceöl  FA.  4  (com- 
focus LBr.);  Dat.  i, comfocus  dona 
äps^oZatb  -Fil. 6  (comfocus  LBr.);  25; 

FB.  36;  in  chomocus  fere,  juxta 
Z^.  239;  PI.  Nom.  comaicse  Three 
Mir.  Hom.  p.  56,  25. 

eom-forbrit  concrescunt  Güd. 
Lor.  Gl.  194. 

com-grcUaim  ich  verspreche? 
—  Pa98.  Praes.  sec.  Sg.  3  cla  no 
comgelltä  SC.  42. 

eom-glaine  F.  gleiche  Rein- 
heit.  —  Acc.  comglaino .  .fri  etrochta 
r^tiand  FA.  16. 


eom-^&sF.  Umgang, Verhehr. 

—  Dat.  iar  comgnäis  ocus  comattrib 
na  colla  cona  sdan  FA.  15. 

eom-imtheeht  M.  Begleitung, 
Umgebung,  Schutz,  zusammen- 
gezogen zu  coimthecht,  coemthecht; 
coimtbecht  societas,  consuetudo 
Z^.  871;  vgl.  com-aitecht  -—  Gen. 
aingel     comimtechta     Schutzengel 

FA.  14  (coemtechta  LBr.);  in  cö- 
imthcchta  17  (coemthechta  LBr.); 
21  (na  coemtechta  LBr.);  coim- 
thechta  inna  n-anmand  6;  coem- 
techta ibid.;  cöemtechda  31;  se 
dorais  chöemtechta  FA.  15;  Dat. 
böi  ic  coimtecht  Brigte  p.  41,  1. 

eomla  F.  Thür,  Laden;  valva 
Ir.  Gl.  125;  i.  comldd  i.  cuma  Ines 
tfs  ocus  tuas  {sie  bewegt  sich  gleich" 
massig  unten  und  oben)  Corm.  p.  9. 

—  Gen.  for  a  chula  na  cömlad 
hinter  der  Thür  Cqrm.  p.  25  imbas 
forosnai;  Acc.  frisin  comlaid  FB.  21 
(comla  Eg.);  fadait  in  comla  FB.  21; 
PI.  Dat.   CO   comlathaib  glainidib 

FB.  55. 

com-labra  Rede?  —  PI.  Nom. 
comtar  röil  accomlabra  Hy.  5, 44  Fr. 

comlaim  ich  reibe;  —  Pass. 
Praet.  ^^.drocomled  alamu  dia  sund 
CCn.  2.  --  Inf.  do  chuimilt  to  ruib 
O'Don.  Gr.  p.  200. 

com-l&n  complete  O'Don.  Suppl. 
(vgl.  lanamuin),  woM  zu  slän,  s.  com- 
slaintius.  —  Sg.  Nom.  a  rose  angl^se 
comlän  SP.  H  9;  Gen.  na  cretmi 
comlani  Three  Mir.  Hom.  p.  90,  e. 

comlantins  M.  das  ganze  Da- 
sein von  Etwas,  Vollständig- 
keit. —  Dat.  i  n-esbaid  CAch  ma- 
thiusa  ocus  hi  comlaintius  c&ch  uilc 
„in  want  of  every  goodness  and  in 
all-fulness  of  every  evil"  LU  33»,  43 
(Stokes,  Fis  Ad.  p.  30);  Acc.  fögeib 
comlantius  cecha  huilc  FA.  20  LBr. 
Vgl.  comslaintius. 

com-leimnech  gleich  springend. 

—  PI.  Nom.  {beim  Du.)  d&  ech  .  . 
coml^imnecha  FB.  45;  p.  310,  14. 

comlond  Kampf;  comhlann  a 
duel,  combat  0*R.  —  Nom.  is  com- 
lunn  fri  scath  TE  9  Eg.;  Acc.  ni 
dingno  comlond  FB.  31;  fdacrais 
. .  comlond  dö  69. 


com-ldath 


442 


coxn-nart 


eom-lüath  gleich  schnell.  — 
PI  Nom.  batar  comluatha  .  .  fri 
conaib  Lg.  8;  da  ech ..  comluatha 
FB.  45;  p.  310,  u  {beim  Dual). 

com-lüd  die  gleiche  Schnel- 
ligkeit,Wettrennen?  vgl,  comluth. 
ria  marcach  eich  leith  leathguill  „to 
contendin  runningwith  the  riderofa 
grey  one-eyed  horse"  Leahh,  na  g-Ce- 
artp.A.  —  Nom,  comlüd  marc  m-bu- 
adaFB.53;  comlud  fergluimiirB.29. 

eomalta  eomlaid  p.  328,  u? 

cless  comluith  p.  310,  42? 

eommaid,  vgl.  comaidh  partner- 
ship  O'Don.  Suppl.;  comad  a  verbo 
comedo  Corm.  Tranal,  p.  45.  — 
Sg,  Nom.  comid  I^ri7,-»^C^oZfe 
schöne  Kameradschaff);  Gen.  a% 
comtha  seine  Gefährten  FB.  88;  a 
fhlr  cumtha  Three  Mir.  Hom.  p. 
8,  13;  dochumm  a  ärchnmmtha,^to 
his  comrade"  ibid.  p.  78,  21;  Dat. 
frisgair  chucat  th'fer  cümtha  conas 
ebi  cumaid  areen  fritt  „that  he  as 
well  as  ihou  mag  drink  ü**  ibid. 
p.  8,  12;  contt8  ebem  cumaid  14;  i 
cummaid  p.  78,  16. 

com-m&idem  F.  Mitrühmen, 
Preisen.  —  Sg.  Gen.  gür  chom- 
maidmi  ocus  büada  FB.  64;  Dat. 
ic  comaidem  ocus  ic  atlugud  do 
dia  Three  Mir,  Hom,'  p,  96,  9. 

eom-m&in  die  gleiche  Gabe, 
Gegengabe,  Austausch;  favor 
Z*.  30;  comäin  „m/utual  Obligation*' 
Corm.  Travel,  p.  34;  comaoin  „ex- 
change**  O'Don.  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  a  chommäin  i  cind  hliadna 
ebensoviel  ScM.  2  {vgl.  'a  chomm^it 
c^tna  S.  97,  4);  Acc.  is  and  sin  iefas 
in  comdiu  a  chommäin  f^in  fri  cach 
n-dnni . .,  i.  fochräice  dona  firenaib 
„his  own  wage'*  FA.  34;  i  commain 
na  n-aisceda  „in  exchange  for  the 
gifts'*  Goid.^  p,  101. 

eommain  FB.  75?  vgl.  eumman. 

eommairge  Lg,  13  zu  comairche  ? 
vgl.  jedoch  ar  lin  a  chomairge  ocus 
a  charat  „from  the  number  of 
his  cUentsi^f)  a/nd  friends**  Onthe 
Man/n.  HI  497. 

com-maith  gleich  gut.  —  PI. 
Nom.  {beim  Dual)  da  ech  .  .  com- 
mathi  FB,  45. 


eomman  Communion.  —  Sg. 
Acc.  in  tan  dobert  camman  dö 
Hy.  2,  53;  ro  gab  comaind  ocus 
sacarbaic  p.  22,  2. 

eomm&miis  M.  geschlechtliche 
Vereinigung,  Ehe.  —  Sg.  Gen. 
6  rechtaib  commamsa  O'Dav.  p.  70 
comaim ;  Dat.  ros  aentaig  . .  1  co- 
mdmus  di  Three  Mir.  Hom.  p.  52,  24. 

comh-marthanaeh  „coeternal" 
O'B.;  comarthanach  SG.  49. 

eom-m6it  die  gleiche  Grösse, 
Menge.  —  Nom.  a  chommdit  cetiia 
ebensoviel  ScM.  2 ;  chommcit  ri  cori 
mor  cach  süil  di  ebensogross  wie 
ein  grosser  Kessel  Gl.  zu  Oss.  III  7 
(coimed  Ed.);  commeit  chori  cholb- 
thaigi  SC.  5;  Acc.  dorat  a  thri- 
chommäit  im  Emir  dreimal  so  viel 
FB.  19. 

eommenlQ  häufig  Lg.  11  Adv, 
zu  menic. 

com-mör  gleich  gross.  —  PL 
Nom.  {beim  Dual)  da  ech  commora 
p.  310,  13. 

cominos  ralat  vgl.  imruläith. 

eommar  Zusammentreffen? 
cumar  „meeting  of  rivers*\  ,,valley** 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  hi  Com- 
mur  cetharsliged  Pb.  36. 

1.  commiis  Abschätzen?  fri 
commuB  a  m-besa  TE.  2  Lü.  Vgl. 
coimmess,  mess. 

2.  commtts  Macht;  comus  po- 
wer Corm.  Transl.  p.  32.  —  Sg. 
Nom.  öir  nf  fuil  s^  a  g-cumus  d*aon 
laoch  „in  ihe  power  of  any  war- 
rior"  Torr.  Dhiarm.  p.  96;  bat.  ar 
mo  chommus  föin  Gl.  zu  Oss.  IIIio; 
beim  co  commus  LU.  p.  73»  {s.  cless); 
tathbeim  co  cumus  FB.  40  Eg. 

comna  „safeguard'';  Nom.  bid 
comna  dö  fri  dianbas  Hy.  7  Praef 

eomnaie  s.  atehomnaie. 

eom-nftma  M.  der  gleiche 
Feind?  —  PI.  Gen.  aurslaid  crl- 
cha  comnart  comnämat  cen  Ultu 
imbi  FB.  22. 

eom-nart  gleich  stark;  equal 
Stretch  O'R,  —  Sg.  Nom,  ba 
chömnart . .  indas  in  gnima  sin  ocus 
ind  ad&ur  FB.  2  („equally  ponde- 
rous"  0' Curry);  bä  comnart  mo 
gaisced-sa  LU.  114^,35  {Siäb.  Conc.); 


com-ocns 


443 


comslaintias 


bä-sa  chd-sa  comnart  do  chomlond 
ibid.  lU»,  24;  PI  Gen.C^)  aurslaid 
cricha  comnart  comn&mat  cen  Ultu 
imbi22  (comnart  fehU  inEg.  undH.). 

com-0€us  8.  eoni-focus. 

eomol  i.  nert  no  adhbul  0*Dav. 
p.  66. 

comol  s.  comuL 

eomorba  s,  eom-arbe. 

compert,  eompir  s.  coimpert, 
coimprim. 

eomrac  Zusammenkommen, 
Treffen,  Kampf;  a  meeting 
O'Don.  Suppl ;  eomrac  oenfir  Ztvci- 
kampf  CCn.  7 ;  cäin-chomracc  hene- 
volentia  Wb.  80b  ^z*,  857V  —  Sg. 
Nom.  ifl  maith  ar  eomrac  TE.  14 
LU.;  eomrac  fri  öenfer  FB.  32; 
eomrac  ualle  im  Albe  ScM.  21,  7; 
Gen.  cÄin-chumrice  Wb.  7^;  PI 
Dat.  hit  il-ehomraicib  SC.  26. 

eomracaimtcA  komme  zusam- 
men, treffe.  —  Praes.  Sg.  3  com- 
raic  nad  chomraic  a  m-barr  50. 33, 19; 
PI.  3  CO  comraieet .  .  fri  c^tglffit 
FÄ.  15.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  noco 
comraiced  a  thoeb  fri  hüir  noicht 
Three  Mir.  Hom.  p.  122;  PI.  3 
conna  ro  chomraietfs  SG.  48.  — 
Fut.  sec.  Sg.  2  dds  in  comrasta 
Mb  LU.  p.  63b,  10.  —  Perf  PI.  3 
frisa  comrancatar  FA.  21  LBr. 

coinracad  M.  Zusammenkom- 
men, Kampf  —  PI.  Gen.  con 
ruccai  ealca  cruäidsß  comraiethi 
Ulad  FE,  23  (conruiethe  Eg.y,  Dat. 
ieeraadaib  comraicthib  29. 

eom-räd  Gespräch.  —  Sg.Nom. 
in  comräd  doof  ri  cäch  SC.  33,  27 
(comrath  H.) 

eom-raind  F.  Th eilen  mit  Je- 
mandem; participation  O^B. 
—  Sg.  Nom.  a  chomraind  ni  dlig 
FB.  68,  si;  comraind  curadmiri 
fris  71;  Acc.  nf  dlig  comraind 
curadmfr  FB.  68,  1. 

6om-ram  M.  Wettkampf;  com- 
rama  contentiones  Wb.  30^,  n  (Z*. 
871).  —  Sg.  Nom.  nach  leör  a  com- 
ram  sin  FB.  57;  in  comram  do 
thairisem  beus  ScM.  11 ;  in  comram 
bens  12;  13;  14;  Gen.  tairismi 
comrama  frim-sa  ScM.  8;  Dat. 
tecat  don  cbomram  ScM.  17;  cid 


dob^rad  a  mac  do  cbomram  firim- 
sa  10;  do  cbomram  cbucum  12; 
Acc.  frithalid  .  .  in  comram  beus 
ScM- 12 ;  doberad  comram  ar  araile 
duit  16;  dob^r  oen-chomram  duit 
ibid.;  dobered  edch  a  cbomram . . 
6s  aird  SG.  2;  in  tan  dognltis  gd- 
cbomram  ibid.;  arroöt  cain  comram 
büad(a)  FB.  71 ;  comraim  SC,  30,  3 
mü  H.  zu  lesen  cormaim,  s.  coirm; 
PI.  Nom.  at  möra  na  comrama  dait 
FB.  10;  at  a  chx)mrama  öenaidcbe 
so  89;  Gen.  fobitb  ta&arta  do  chäeb 
a  chomraime  oeus  a  gascid  SC.  2; 
dfag  inna  comraime  ibid.;  do  chun- 
gid  chomraime  chucum-sa  ScM.  16; 
lin  comram  FB.  89;  do  ilugud  na 
comram  SC.  2;  Isech  na  cernd  ocus 
na  comram  FB.  10;  Dat.  ar  galaib 
ocus  ar  chomramaib  ScM.  6. 

eomramach  kampfreich,  streit- 
süchtig? —  Nom.  ni  bat  comromach 
SC.  26;  Gen.  is  bran  cama  com- 
ramaig  FB.  68,  s;  is  glond  catha 
chomramaig  71. 

eomraneatar  s.  eomraeaim. 

eomrar  capsa  SG.  36»  (Z^.  871); 
comrair  cover,  shrine  O'Don.  Suppl. 

eomras  SP.  Y  s,  nach  Stokes 
Goid.^  p.  178  ,ftchich  enskrines", 
von  einem  Verb  comraim  „connected 
loith  eomrar**. 

eom^remor  gleich  dick.  —  PI. 
Nom.  clöthi . .  comremra  p.  191,  16. 

eom^Tihelitain.  zusammen  st  08- 
sen  FA.  14. 

com-rfagral  F.  die  gleiche 
Eegel.  —  Sg.  Dat.  fö  chomrfagail 
SC.  29.  28. 

com-rindaithe  gleich  spitzig. 
—  PI.  Nom.  clöthi . .  comrindaithe 

p.  191,  16. 

eom-roth  der  umlaufende 
Band?  —  Sg.  Dat.  sciath  cor- 
corda  co  comroth  argit  p.  310,  41. 
Vgl.  cöic-roth. 

eomse  angem&88en,  passend; 
cuimse  accomodatus,  commodus 
Z*.  787.  —  Sg.  Nom.  is  eomse  a 
tes  SC.  36  (coimsi  H.);  condib 
cuimse  less  a  meit  Gl.  zu  recon- 
dens  quod  ei  hene  placuerit  Wb.  14» 
(Z*.  707).  Vgl.  coimse,  coimsetu. 

comslaintius  FA,  20  LU»  nach 


eomsUnaigim 


444 


concertum 


Stokes  Fis  Ad.  p.  30  für  comlain- 
tius,  aber  das  %  braucht  nicht  ,^08- 
thetic**  zu  sein,  vielmehr  wird  sUn 
{Jieü,  ganz)  zu  Grunde  liegen  (vgl. 
släinte),  dessen  s  vor  com-  verstummte, 
daher  für  gewöhnlich  com-län. 

eomsl&naigim,  eoml&nalirim  III 
ich  ergänze,  von  com-län.  —  Fut. 
Sg.  3  comslanaigfid  in  comdiu  sin 
uU  tball  isind  esergi  conna  heseba 
nach  nf  fortho  do  rudilse  a  n-dclbe 
nach  a  n-aicnid  düis  Lü.  p.  34^,  49. 

eom-soillse  F.  das  gleiche 
Licht,  der  gleiche  Glanz.  — 
Äcc.  corroichet  .  .  comsoillse  fri 
etrochta  rätland  FA.  16  (comdoUsi 
LBr.). 

eom-soUiis  gleich  hell.  —  8g. 
Nom,  CO  m-bo  chomsolus  1&  ocus 
adaig  FB.  2;  p.  309,  37. 

eom-sathaiii  gleich  ewig.  — 
Sg,  Acc.  im  chumachtu  comSatham 
p.  169,  S6. 

comtabairt  s,  emitabairt. 

comtal^  ScM.  21,  is  zu  O'Beiüy'a 
„cömthach  a  companion"? 

comtachtmar  s.  euintehim. 

comtha  s.  eommald. 

comthad  s.  com-thölm. 

com-thend  EC.  7  s.  tend. 

eoni-thiii61  Versammlung;  eon- 
ventus,  congregatio  Z*.  887.  —  Dat. 
hi  comthinol  CC.  1  LU.\  Acc.  com- 
tinöl  n-^craibdech  FA.  1. 

comthiii61ad  M.  Vers  ammlung. 

—  Fl.  Dat.  i  comthinoltaib  Ifi&ch 
ocus  clerech  FA.  31. 

oomthiii61aim  II  ich  sammele, 
versammele.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
chomthinoil  ferta  Bxigte  Hy.  5  Fraef. 

eom* th6iiii  ich  wende  ah,  vgl. 
do-söim.  —  lVo€8.  sec.  Sg.  3  ara 
comthad  Gl.  zu  ara  tintarrad  Hy.  2,  is. 

—  Fra^.  Sg.  3  ro  chomthoi  co 
menicc  cosin  comdid  ho  adrod  hi- 
dal  Three  Mir.  Hom.  p.  92,  2s.  — 
Inf.  comthöud  immutatio  SG.  23« 
{ZK  802). 

eom-throm  gleich  schwer;  par 
Ir.  Gl.  960.  —  Sg.  Nom.  FA.  24. 

com-thüarcon  1^.  Zusammen- 
schlagen; contrüio  Z*.  887.  — 
Dat.  oc  comthuarcain  FA  14  LBr. 
{LU.  icomth.  für  ic  comth.). 


comtiif  häufig,  zahlreich, 
gewöhnlich;  consuetus,  usitatus, 
frequens  Z\  1002;  coimdi  i.  minie 
no  gnathach  O'Dav.  p.  72. — Sg.  Nom. 
dal  as  chomtig  fri  dama  Hy.  5,  14, 
cuimtig  ocus  eccuimdig  CC.  3  Eg. 

eom-üall  F.  der  gleiche  lieber- 
muth.  —  Sg.  Acc.  im  chomaaill 
in  trir  chaurad  FB.  56;  42. 

comul  N.  „a  gathering,  an  as- 
sembly^'  Stohes,  Fü.  Ind.;  comol 
i.  cengal  O'Dav.  p.  72;  vgl.  acco- 
mol  conjunctio,  ad-comla  adjungit 
Z*.  868.  —  cain  comul  „a  fair 
assenibly'*  FH.  Jul.  ö;  comul  säcr 
Lg.  17,  43 ;  comul  cöir  18, 19  (cum- 
tach  Eg.). 

eomul  p.  142,  9,  vgl.  com-alat 
y,ihey  nursetogetJier'*  O'Don.  Suppl.  ? 

1.  COM  s.  2.  und  3.  eo,  eo  n- 

2.  eon  „clear,  pure^*  Stokes,  Fil. 
Ind.  Bisweilen  durch  c&in  glossirt, 
z.  B.  conröiter  i.  cain  ro  htlr  Amra 
Chol  {ed.  OB.  Crowe)  5. 

eon  FB.  25  und  34  zu  lesen 
conid  si  sin  u/nd  conid  slicht. 

eon-aena  Hy.  5,  100  i.  ro  chon- 
gna.   Aber  conacra  Fr. 

eon  aera  Hy.  5,  100  Fr.  etwa 
„ut  mecum  agat^*?  vgl.  acre,  acra 
die  actio  vor  Gericht,  tmd  2.  ad-gaur. 

eon-aeraim,  -aeeralm  I  ichrufe 
herbei.  —  Traet.  Sg.  3  musdusce 
la  sodain,  conacart  a  drai  Fis  Cath. 
p.  30.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  bÄ 
iar  sudiu . .  conacrad  Ai\ül  do  Chon- 
chobwr . .,  cid  dia  rabi  arr^im  FB.  56 ; 
ba  band  sin . .  conaccrad  Loegatre 
. .  do  Medb  iar  scrütan  a  comarli 
FB.  59.  —  An  diesen  Stellen  wäre 
auch  CO  n-accrad  möglich,  vgl.  3.  co, 
CO  n-  und  1.  ad-gaur. 

eon-aieertaim  II  emendo  Z^. 
1000.  Vgl.  concertaim. 

conap  F.  Weg;  via  Z^.  870.  — 
Sg.  Nom.  in  chonar  FB.  36;  25; 
issed  conair  rod  n-gab  69;  Gen.  fri 
c^tchesad  na  conaire  cengait  JPJ..15; 
Dat.  oder  Acc.  tic  for  conair  do 
Ardmacha  p.  21,  so. 

eoneertaim  11  ich  entscheide; 
I  decide  O'Don.  Suppl.  —  Praes. 
Sg  1  concertaim  bret^a  Mlad  CC.  7 ; 
3  fer  concerta  do  ch&ch  FB,  33.  — 


concliend 


445 


Cön-giall 


Fut.  Sg.  3  concertfa  fir  foraib 
FB.  33.  —  Vgl.  cocertaim  und 
conaicertaim. 

eonchend  SG.  31,  5  (j,a  wolfs 
head  of  hattle  slaughter**  0' Curry). 

conclechtaim  II  ich  übe  aus, 
treibe.  —  Fraes.  Sg.  1  conclech- 
taim-se  cairpteoracht  FB.  35;  3  con- 
clechtai  fir  forgall  33  Eg.  (conclecht 
LTJ.).  —  Vgl.  clechtaim. 

eonelethim  ich  springe,  vgl. 
O'Davoren'a  Glosse  zu  cleath,  Three 
Ir.  Gloss.  p.  163:  a,maü  don-ailge 
in  duilem  in  moir  mor  concletht(2 
fri  tir,  i.  amaÜ  tulaighes  in  muir 
mor  in  tan  nuallo«  no  clisis  (so  zu 
lesen)  no  ceimnigis  docum  tire  wie 
der  Schöpfer  das  grosse  Meer  be- 
sänftigt, dcts gegen  das  Land  springt, 
d.  i.  wie  er  das  grosse  Meer  be- 
sänftigt^ wenn  es  braust  oder  springt 
oder  steigt  nach  dem  La/nde.  — 
Praet.  Sg.  3  conclith . .  fotro  FB.  84 
(conclich  Eg). 

cond  M.  Sinn,  Verstand.  — 
Sg.  Nom.  mescthair  ar  cond  SC.  19,2; 
Dat.  beres  na  slüagu  asa  cund 
SC.  34,  18;  CO  ceill  ocus  cond  42; 
Acc.  in  chli  comras  cond  credail 
SP.  V  s. 

eondalg  s.  eulngim. 

eond&il  SR  l  a? 

condalba  Liebe,  Freund- 
schaft {vgl.  3.  colba);  connailbhe 
O^B.  —  Acc.  mar  ghlacas  conailbhe 
agus  bäidh  fris  „forlhad  conceived 
an  attachment  and  affection  for 
him"  Torr.  Dhiarm.  p.  132. 

condarcell  conivens  Wb.  31^ 
(Z».  870). 

eondat  SC.  28  s.  t&ini. 

eond^bert  p.  42,  lo  für  conad 
(conid)  ebert? 

condelg,  eondele  comparatio 
Z^.  870.  —  Sg.  Nom.  a  shamail 
ocus  a  chondelg  in  duine  fria  cäith 
die  Aehnlichkeit  und  die  Verglei- 
chung  des  Menschen  mit  Spreu 
Corm.  p.  9  cäithigud. 

condib,  condid  ut  sit  Z^.  719. 

eondirele  F.  Nachsicht;  con- 
darcillo  coniventia  Z^.  870.  —  Gen. 
na  censai  ocus  na  connircle  FA.  1 
(eondirele  LBr). 


eondireleeh  nachsichtig.  — 
Fl.  Dat.  dona  cendsaib  ocus  dona 
coindirclechatb  p.  170,  26. 

colidreeaim  I  ich  treffe,  stosse 
zusammen  mit  Jemandem.  — 
Praes,  PI.  3  condrecat  Fei.  Jun.  10. 

—  F%ii.    s%c.    PI.    3    condristais 
Oss.  I  4;  8.  ^ 

condüail  ciselirt?  vgl.  ,,con- 
duala  enibroidery,  sculpture'*  O'B. 

—  Sg.  Nom.  bii  chondüail  er^dumai 
FB.  47  (CO  n-dualaib  Eg). 

eoneeastar  SP.  III  s  zu  lesen 
CO  n-ecastarF  jedenfalls  3.  Sg.  Fut. 
Pass.  "wie  du-ecastar  Tir.  3  {vgl. 
ad-ciu,  däccu,  f^ccim).  Ebd  {über- 
setzt Z*.  476  ,yCematur  vobis  ejus 
historia'*;  ähnlich  O'Cwrry  On  the 
Mann.  III  p.  46  Anm.  {daseJhst  im 
Texte  eine  unglaubliche  Ueberset- 
zung). 

con^eid  FB.  7,  vgl.  coneigius 
diiib  „I  shaÜ  relate  to  You"  Pro- 
ceed,  B.  I.  A.  I  p.  190. 

eon-gabim,  -gaibim  (I  und)  III 
ich  halte,  halte  zurück.  —  Conj. 
Sg.  3  eotom  gaba-sa  FB.  24?  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  ni  congebed  Hy. 
2,  27.  —  Praet.  Sg.  3  congab 
Hy,  5,  15,  Gl.  i.  ro  chongaib.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  congaibther 
contineiurWb.  21°  {Z*.  870).  —  Inf 
do  chongbbäil  keep  O'Don.  6^.j9.201. 

con-gal  Kampf;  congbal  „con- 
flict,  gaUantry"'  O'B.  —  PI.  Dat. 
i  conghalaib  FA.  32  LBr. 

con-garlm,  -gairlm  lieh  rufe, 
schreie;  conghairim  I  roa/r,  shout 
O'B.  —  Prctes.  Sg.  1  congairim 
firu  cocid  hErenn  p.  141,  ii,  vgl, 
adgairim  S,  327,  S8;  3  conggair 
nowbur  aile  fair  FB.  84;  PI.  3 
conggairet  gairm  n-amnas  fair 
FB.  84.  —  Praet  Sg.  3  {mit  m- 
figirtem  -da-)  cotagart  SC.  38,  6.  -- 
Pass.  Praes.  Sg.  3  congarar  Conall 
. .  do  Meidb  FB.  60  (congarthar  Eg.), 

—  Imperat.  Sg.  3  congarar  deit  do 
dalta  p.  130,  28. 

eongbftil  „a  häbitcUion'*  O'Don. 
Suppl.;  Three  MIr.Hom  .p.  32,  i ;  38, 19. 

con-giall,  „coinglall  condi- 
tion"  O'B.  ~  PI.  Gen.  tar  chenn 
cor   agus    coinghiall  a  slothch&na 


eongnaim 


446 


con-niale 


ris  „against  his  honds  and  cove- 
nants  of  peace  wäh  htm"  Torr. 
Dhiarm,  p.  202. 

eongrnalm,  aUir.  coB-grnia  III  ich 
helfe,  —  Praes.  Sg.  3  congni  frim-sa 
Wh.  26d,  17.  --  Conj.  Sg.  3  ro 
chongna  Gl.  zu  Hy.  5,  joo.  —  Fut. 
^  Sg.  3  congäna  a^uvabit  Wb.  22^ 
'  (Z*,  870).  —  Inf.  congnam  coope- 
ratio  Z^.  771. 

eongrrftlmm  N.  Benehmen? 
„cunning;  appareV  O'R.  —  Nom. 
ni  frith  cruth  nä  cörai  n&  congraimm 
FB.  24;  a  crüth  a  ^cosc  a  chon- 
graim  44>  Dat.  ar  is  m^se  crüth 
chäill  chongraimmim  coibletharc^im 
cruth  c4in  caurchasta  i  Tech  Mid- 
chdarta  FB.  23;  cotom  gaba-sa 
ch^im  cruth  cheill  congraimmim 
coibliud  büada  24;  rom  alt-sa..la 
feba  föne,  hi  costud  forchaini,  hi 
fogart  genussa,  hi  congraim  rigna, 
i  n-ecosc  sochraid  Lü.  p.  124t>,  le. 

con-hnalai  i.  ro  elai  Hy.  2,  65 
{„when  P.  went'^  Stokes);  i.  ro  ealai 
5,  13  {yytoent"  St.).  —  Vgl.  conruale. 

con-ieim  I  ich  vermag,  kann; 
po88um  Z*.  870;  vgl.  cumcaim  imd 
das  Perf.  coemnacar.  —  Praes.  Sg.  3 
connic  ina  huli  sca  der  dies  alles 
kawnp.  40, 34;  ar  cotdicc  dia  Wb.  5^ 
{nam  potest  %d  deus  2?.  431). 

1.  eonid,  später  conad  ut  sit 
Wi,  Gramm.  §  387.  —  conid  bith- 
lan  do  bithgrcs  SC.  33,  24;  49; 
conid  IJm-sa  in  csnirathmir  FB.  73; 
SC.  33,  M;  FB.  24;  32;  conid  and 
asbcrt  ScM.  15;  TE.  10;  16;  19; 
20;  p.  131,  m;  132,  is;  SC.  19;  24; 
FB.  29;  33;  58;  71;  conid  and  ro 
chachain  CC.  7  LU.  u,  ö.;  conid 
and  sin  dorönsat  FB.  21;  82;  conid 
si  conar  doUotar  so  dass  dies  der 
Weg  isty  den  sie  gingen  FB.  25; 
TE.  20;  conid  ed  dochöid  FB.  61; 
conid  fat-sin  FA.  33;  conidesi  Gl. 
zu  Hy.  6,  14  (s.  trethan)?  conid 
desin  atdt  SC  1;  2;  FB.  71;  conid 
airi  sin  TE.  20;  conid  samlaid 
FB,  44;  conid  ina  labrad  atgonatar 
FB.  25;  22;  23;  conid  Cüscraid 
Mend  atotchomnaic  ond  uair  sin 
ScM.  14;  conid  frisna  taidbsib  sin 
atberat  SC,  49;  conid  ralai  p.  144, 4; 


conid  dema  FB.  87;  conidamm&rb  84. 

—  Die  Form  conad  z.  B.  FB.  23, 
24,  25,  33  Eg.  —  FB.  25  und  34 
mit  Eg.  für  con  si  sin  und  con 
sucht  zu  schreiben  conid  si  und 
conid  sucht. 

2.  eonid  s.  3.  co,  con. 

3.  conid  malaid  dd  dass  es  ihm 
zu  Theü  wurde  Hy.  5,  49?  Vgl. 
conruale. 

eonmestar  FB.  30  s.  midim. 

eonnud  Feuerholz;  conändfire- 
wood  Corm.  Transl.  p.  45.  —  Sg. 
Gen.  oc  böm  chonnaid  p.  46,  92. 

conn&mosn&grat  FB.  84  s.  1mm- 
agraim. 

connecor  TE.  3  Eg.?  vgl.  „cirr 
chuirrel  argit  conecor  deor"  On  the 
Mann.  111  190,  von  O'Curry  über- 
setzt: y,a  comb  and  a  ca8ket{?)  of 
silver,  ornamented  with  gold." 

conne,  colnne  meeting  O'Don. 
Gramm,  p.  288,  a  g-coinne  against 
ibid.  —  Acc.  dul  it  dail  ocus  it 
conni  TE.  13  Eg.\  dorighne  Cor- 
mac  ionad  coinno  riu  „a  tryste'' 
Torr.  Dhiarm.  p,  46. 

connlci  mit  Acc.  bis,  bis  zu, 
woM  für  con-do-icci,   vgl.  corrici. 

—  tänic  . .  connici  in  comdäil  SC. 
39;  33,  2;  TE.  18;  no  theiged.. 
isin  tslmain  connici  a  glün  FB.  88 
(cotice  Eg.);  connice  a  smecha 
FA.2Ö  (cö  a  LBr.);  26  (conice  LBr.); 
CO  nuige  until  O'Don.  Gramm.  p.2Sii. 

connircle  FA.  1   s.   condircle. 

eon-öim  I  ich  bewahre  (skr. 
W.  av)\  vgl.  comöt.  —  Praes.  Sg.  3 
connöi  qui  servat^  cota-öei  servat 
id  Wb.  29d,  29;  for-ta-com-ai-som 
servat  id  Ml.  29»  {Z^.  431).  — 
Pass.  Praes.  Conj.  Sg.  3  a  Crist 
cotam  roither  tls  tnas  ar  rech 
melacht  „let  me  be  preserved,  abore, 
below,  from  every  reproadi"  Fei. 
Epil,  69  (cotom  roether  Laud.,  vgl. 
unter  conruidiur). 

eonrici  s.  eonici. 

conrotacht  s.  conntglm. 

eon-ruale  i.  roela  no  ro  chuaidh 
O'Dav.p.  66;  conruala  co  haingKu 
Nazair  „unto  the  angels  departed 
Nazarius"  Fei.  Jul.  12  Bawl.,  con- 
roloi  Laud.,  connialaid  LBr.;  con- 


eonrnicthe 


447 


c6Tad 


riialai  co  Crist  ibid.  Nov.  21;  for 
neam  an  conraalai  ibid,  Epü.  25 
LBr.\  in  tan  conruloi  a  curp  FA.  31, 
ro  escomläi  LBr.  —  Vgl.  con-hüalai 
und  conid  raalaid. 

eonrnicthe  FB.  23  Eg.,  vgl. 
conruice  i.  comtinol  O'Dav.  p.  ü5. 

eonnüdinr  Fei.  Ptol  277  LBr. 
(conroether  Land.):  a  Ihu  conruidiur 
do  rigrad  do  r^lad  „o  Jesus,  mag 
I  attain  it,  to  manifest  thy  kings." 
Vgl.  Three  Ir.  Gloss.  p.  163  {zu 
p.  65):  conruidiur  i.  cororaidiur. 

eonsecha  SC.  26  s.  coscim. 

eoBselai  Hy,  5,  62  Gl.  i.  rö  elai 
vel  ro  sir. 

coBtöitis  p.  310,  8  s.  töim,  do- 
soim  {skr,  W.  su). 

eoBtOisim,  coBtüalslm  ich  höre 
zu,  „I  listen'*;  vgl.  tö,  tüa  {skr. 
W.  tvLsh).  —  Praes.  PI.  3  contöiset 
. .  fris  FB.  29;  contiiaset  fri  forcetol 
br^thre  J)6  FA.  23;  5.  —  Conj. 
Sg,  3  cia  contuaisi  frimp  p.  142,  4. 

eoBtull,  eontnli  s.  tuilim  und 
eotlaim.  Ich  bezweifle,  dass  es 
ein  besonderes  Compositum  contulim 
gieht  {Stokes,  Index  zum  Fdlire), 
und  möchte  das  con  in  den  meisten 
FäUen  für  die  Conjunction  halten. 

eoBÜargabad  er  wurde  auf  (in 
die  Höhe)  gehoben  FA.  2,  enthält 
wohl  die  Praepositionen  con-do-fw, 
vgl.  tüargabim. 

con-ueeabim,  eon-ncbaim  lieh 
erhebe;  auch  ohnePron.  ich  erhebe 
mich?  —  Pra^s.  PI.  3  cota-ucbat, 
cota-ocbat  se  attolunt,  sidera,  Cr. 
18^  18d  (Z*.  885).  —  Praet.  Sg.  3 
friu  conuccaib  in  doub  Hy.  5,  54 
(i.  tuargaib);  PI.  3  is  malle  con-n- 
uccaibset  {mit  Pron.  rel.  infix.)  es 
ist  zugleich,  dass  sie  sich  erhoben 
Hy.  2,  66  Fr. 

eon-atalBgim  I  ich  schütze.  — 
Praes.  Sg.  3  cota-utaing  eam  pro- 
tegit  Ml.  36»,  vgl.  ar-utaing. 

con-ntglm  I  ich  baue,  er- 
richte {vgl.  tech  Haus);  cunutgim 
architector,  construo  SG.  141»  {Z*. 
429).  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  con- 
rotacht..a  tech  sin  FB.  1;  2;  3; 
PI.  3  conrotachtÄ  .  .  dd  imdaf  d^c 
FB.  2. 


eop  Kopf  (german.  Lehnwort?), 
cop-chaille  (31.  zu  mafortis  Hy.  5, 48. 

1.  cor  Wurf,  Werfen,  bei  ver- 
schiedenen curvenartigen  Bewegun- 
gen gebraucht  {Umgang  u.  s.  w.); 
Schicken;  Inf.  zu  cuirim.  —  Sg. 
Nom.  a  eher  ass  SC.  44,  lo;  ba  si 
comairli  JJlad  iorro . .  a  cur  do  saigid 
Conrof  sie  zu  Curoi  zu  schicken 
FB.  78;  cor  n-deled  LU.  p.  73»,  9 
und  125i>,  1  in  der  Aufzählung  der 
cless  ist  woM  nicht  Nom.\  Bat. 
luid  .  .  du  chur  cüarta  einen  Um- 
gang machen  CC.  3  LU.\  oc  cur 
in  rothclessa  FB.  64;  di  chor  cruinn 
de  jactu  sortis  Tur.  Gl.  132  {Goid.* 
p.  13);  oc  cor  cacha  höenslaite 
FB.  2;  iar  cor  na  cendaile  de  89; 
Acc.  CO  ro  \&  cor  immä  rigthcch 
er  machte  einen  Umgang  FB.  25; 
Lg.  12;  co  ro  lam  cor  imön  sldag 
SC.  35;  focerd  . .  cor  ^.  144,  4;  fo- 
cheird  .  .  cor  n-iach  n-eirred  de 
FB.  87;  40  Fg.;  focherd  a  suil- 
chor  issin  tig  p.  144,  i6;  ara  cuirtis 
cor  do  chuingid  tige  döib  CC.  "^LU; 
na  curid  cor  dfb  Lg.  1,  vgl.  ni  lamad 
cor  de  „he  durst  not  stir"  {Stokes, 
Remarks*  zu  Cu.  No.  236).  —  Vgl. 
aur-,  ur-chor,  immar-chor. 

2.  cor  Vertrag;  i.  cunnrad 
„an  Obligation,  covenant,  contractu* 

*  O'Don.  Suppl.   —    Gen.   d^righne     ^ 
snadhmanna  cuir  agus  cengail  ris    \ 
„bonds  of  covenant  and  compact*' 
Torr.  Dhiarm.  jh  110;    I)ait'  oder 
Acc.  ar  chor  g6  g-cluinfea^r  damt^ 
er  hörte  ibid.  p.  66. 

cöra  F.  richtiges  Verhältniss, 
Friede;  cöre  paoi  Z".  247;  vgl. 
cöir,  cörus.  —  Nom.  cöra  cach 
duit  rochalma  TE.  10,  2;  nf  frfth 
cruth  nä  cörai  nä  congraimm  FB.  24; 
Bat.  conna  hetai  focul  fort  chend 
i  cörai  ScM.  14;  tanic . .  do  chorai 
fri  Conchobar  Lg.  14;  Acc.  co  n- 
den-sai  chorai  frib  p.  130,  89. 

cörad  FB.  46,  ein  Gen.  neben 
dem  Nom.  PI.  in  chöraid  las  rorta 
CO  n-immud  a  n-ddire^,^  Champions 
by  wJhom  they  were  slain,  with  ihe 
abundance  of  timr  cruelty"  Fei. 
Prol.  65.  Allein  von  caur.  Gen. 
caurad,   curad,   champion  {Stokes, 


(uSfaigun 


448 


corrici 


Index  zum  Fei»)  ist  dieses  Wort 
verschieden,  denn  dem  cdinsiu  chö- 
rad  gekt  FB.  46  unmittelbar  voraus 
drech  cur  ad.  Vgl,  „cöraidh  a  had 
man,  i.  droch-dhuine"  O'R.;  fri  ta- 
bairt  corad  ocus  eccraibdech  i  t* 
Bsegail  documm  n-irse  Three  Mir. 
Hom,  p.  42,  88  {„tJie  impious  and 
ioicJced*% 

cÖraigrim  III  ich  ordne.  — 
Conj.  8g.  3  co  ros  coraigea  FA.  6. 

—  Praet.  Sg.  3  tob  cöraig  FA.  12. 

—  Inf.  corugud  FA.  12. 

eoBda  corastÄr  p.  131,  4,  do 
chorast&r  EC.  4  zu  enirim. 

eorbat  FB.  59,  62  lies  cor  bat. 

nl  Chorea  Lg.  17,  46^  non  rube- 
facio  Z*.  434,  zu  lesen  ni  chorcru 
(ni  corcra  O'Flan.),  von  corcur. 

eorcair,  eorcar  s.  corcur. 

ooreorda  purpurn.  —  Sg.  Nom. 
sciath  corcorda  p.  310,  4i;  Dat.  öas 
gndis  corcorda  EC.  2. 

corcra  purpurn.  —  Nom.  füan 
cain  corcra  n-imbi  FB.  45;  51; 
p.  310,  32;  Lg.  18,  19;  tlacht  p. 
132,  22;  lenn  p.  144,  28;  brat  SC.  8; 
tibri  37,  10;  Dat.  alleind  chorcra 
SC.  33,  5;  iama  brechtrad  di . . 
chorcra  FA.  11 ;  PI.  Nom.  a  gr^adi 
gorm-chorcrai  Lg.  4,  4;  Du.  Nom. 
da  grüad  chorcra  Lg.  18,  13. 

corcur  F.  =  purpura;  in  chor- 
cur  Tur.  Gl.  115;  eorcair  Ir.  Gl.  225. 

—  Nom,  eorcair  co  n-aldi  dathc 
SC.  31,  4;  is  eorcair  maige  cach 
mäin  p.  132,  26.  —  Compos.  brat 
. .  corcar-ghlan  TE.  3  Eg. ;  corcor- 
dond  SC.  33,  u;  do  ehorcor-glain  33, 15. 

core  Kessel;  coire  Corm.  p.  13; 
coiri  caldarium  Ir.  Gl.  724.  — 
Sg.  Gen,  m6it  chore  rodaim  eechtar 
de  na  da  sola  sin  fria  chcnd  aneeh- 
tair  FB.  91 ;  do  t^irged  indala  n-äi 
immach  commeit  chori  cholbthaigi 
SC.  5;  Dat.  isin  chore  Gl.  zu  Hy. 
5,  47;  isin  choirep.  41,  22;  ScM.  1; 
asin  coire  j7.  41,  21;  Acc.  isin  coire 
p,  41,  19;  dobered  in  n-ael  isin 
coire  ScM.  1;  chommeit  ri  cori 
mor  cach  süil  di  Gl.  zu  Oss.  III  7; 
PI.  Nom.  secht  core  ScM.  1.  — 
Compos.  Böeb-chore. 

com   M.   Hörn,    Trinkhorn; 


i.  a  cornu  Corm.  p.  11.  —  PI.  Gen. 
tairmchell  corn  ocus  eaibrend  Lg.  1 ; 
Acc.  ddca  a  churnu  co  cormaim 
SC.  30,  8. 

eomaire  M.  Hornbläser.  — 
PI.  Nom.  cuslcnnaig  nö  ehomairi 
Lg.  17,  18;  22. 

eor6in  .=  lat.  eorona;  Jr.  ö^.  75; 
haec  clerica  76.  —  PI.  Dat.  co 
cathairib  ocus  chorönib  camnocail 
FA.  13;  ina  corönib  comardaibl2. 

corp  =  Zat.  corpus.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  6,  19;  TE.  9,  24;  FB.  24;  in 
corp  mar  in  sncchta  Lg.  7 ;  is  dath 
snechta  corp  p.  132,  2s;  Dat.  dorn 
churp  Hy.  6,  16;  7,  43;  asa  churp 

FA.  3;  21;  di  churp  rig  seeö  rlgnai 

FB.  22;  in  tan  conruloi  a  curp 
FA.  31;  Acc.  corp  Hy.  2,  32;  6,  22; 
FA.  31 ;  0  ro  scar . .  ind  anim  frisin 
corp  FA.  3;  Hy.  2,  63;  rem  <ihorp 
is  rem  ehend  TE.  9,  27;  dar  corp 
n-gel  Lg.  18, 11;  PI.  Nom.  ar  cuirp 
Hy.  4,  11;  Acc.  fria  eurpu  FA.  33; 
cr6chtnaigid  eurpu  SC. 11. —  Comp. 
corp-remor  FB.  40  Eg, 

corptha,  corpda  körperlich. 
—  Adv.  CO  cathaigtis  eo  corptha 
na  demna  SC.  49,  vgl.  in  chorpdid 
corporaliter  Wb.  27»  (Z\  792). 

1.  corr  J^.  Kranich;  a  crane 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  conna 
roched  corr  inna  cind  SC.  5;  PI. 
Nom.  corra  Corm.  Transl.  p.  43 
cuirrech. 

2.  corr  Ende,  Spitze  (z.  B.  des 
Schiffs);  auch  ein  Theü  der  Harfe, 
On  the  Mann.  III  p.  256.  —  Sg. 
Dat.  don  chuirr  bragat  cervici  Crild. 
Lor.  Gl.  133;  a  prora  i.  oij  broine, 
on  chuirr  thussig  na  luinge,  ar  it 
e  nomina  a  da  corr  {Gen.  Du.) 
prora  puppis  vom  vordersten  Ende 
des  Schiffs,  denn  die  Namen  der 
zwei  Enden  sind  prora  und  puppis 
ibid.  Gl.  49. 

eorraimid  Lg.  15  s.  maidim. 

eorr-creachda  i.  ainm  do  enoc 
bis  a  n-^dan  na  n-amatan  O'Dav.p.  69. 

eorrgruinacht  i.  both  for  leth-eois 
ocus  for  leth-laimh  ocus  for  leth- 
suil  ag  donam  na  glaimc  dicinn 
O'Dav.  p.  63,  vgl.  ibid.  p.  66. 

corrici  {mit  Acc.  oder  mit  nach- 


corrlond 


449 


cosnum 


folgendem  i  n-)  bis,  bis  zu,  s.S.  co, 
con  S.  432  Col.  2.  —  FB.  24;  81, 
corruicce  Eg. ;  iUt  so  dorais  . .  cor- 
rice  in  rlched  FÄ.  15  (cusin  riched 
LBt.)\  ro  rigi  a  Ulm  corricci  ina 
cröes  FB.  8G;  conrici  Tvr.  1. 

corrlond  p.  190,  leV 

eorrthair  „a  fringe^*  Corm. 
TransL  p.  44;  corthair  '„border, 
fringe"  (XB.;  corthatr  i.  ciumus 
(Ra^id)  O'Dav.  p.  72. 

eorrtharaeh  mit  einem  Saum, 
Band  versehen.  —  Sg.  Acc.  lenn 
corcra  cortaruig  p.  144,  28. 

corthe,  colrthe  Steinblock, 
Steinpfeiler;  „a  standing  stone" 
O'Don.  Suppl.  —  Nom,  Hg,  2,  32; 
togabar  a  coirthe  ocus  a  liagan 
TE.  8  Eg.\  Acc.  in  corthe  SC.  12;  13; 
ior  corthe  cloche  Gl.  zu  Uy.  5,  ee; 
vgl.  a  dhruim  re  cartha  cloiche  „his 
backing  against  a  pülar  stone** 
O'JDon.  Gramm,  p.  313. 

eörugrad  M.  Ordnung  FA.  12, 
s.  cöraigim. 

eörus  law  O'Don.  Suppl. 

eo8S  F.  Fuss;  pes  Z*.  241.  — 
Sg.  Dat.  delb  n-dune  .  .  do  chind 
no  coißs  FA.  10;  Acc.  a  chois 
Hy.  2,  8;  FB.  20;  oen-chois  einen 
Fuss  ScM,  12;  ßloig  Laigon  eter 
chois  ocns  ech  ocus  choin  inna 
degaid  p.  46,  27;  PI.  Nom.  sreth 
and  chetumus  di  bretnasaib  öir 
ocas  argit  ocus  a  cosa  isind  fraigid 
Lü.  p.  23»,  33  {ihre  Füsse,  d.  i.  die 
Nadeln  der  Brochen);  Acc.  a  chossa 
ocus  a  läma  SC.  48;  m&  chossa 
FB.  37;  fria  chossa  zu  seinen 
Füssen  SC.  10;  Du.  Acc.  a  da  cois 
ScM.  18. 

cose  Zurechtweisen;  Inf  zu 
coscaim;  to  check,  eorrect,  chastise 
O'Don.  Suppl.  —  Nom.  cosc  inna 
m-ban  castigare  mulieres  Wb.  22« 
(Z*.  720);  FB.  29  Eg.;  Gen.  cum- 
noch  coisc  6t  senaib  SC.  26;  Dat, 
do  chosc  in  teglaig  FB.  55;  asbert- 
som  oc  cosc  inna  m-ban  FB.  29. 
—  Vgl.  tecosc. 

eoseaim  {aus  con-sechaim)  1  ich 
weise  zurecht,  tadele,  halte 
ab,  hindere;  coisgim  I  obstruct, 
hinder,  quiet  O'B.  —  Praes.  Sg.  1 


cotob  scchaim  FB.  29;  Conj.  Sg.  2 
consecha  SC.  26.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
agus  a  dhubhairt  Muadhän  ris  Gräin- 
ne  do  leanamhain  agus  go  g-coisg- 
feadh  s^  f^in  an  chü  dhe  Torr. 
Dhiarm.  p.  100.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  iersin  tra  coistor  in  slog 
I^B.  29  Eg.  —  Conj.  Sg.  3  coiscter 
ind  imorran  FB.  32  Eg.  —  Fut 
Sg.  3  cotob  sechfider  di  chosscc 
alailiu  in^titueniini  alio  modo  Wb.  9« 
(Z*.  706). 

mada  eoseedar  Gl.  zu  conse- 
quatur  Leyd.  17^  {Goid.'^  p.  57). 

coscar,  coscnr  Triumph,  Sieg, 
vgl.  coscraim  {Stokes,  Index  zum 
Fei.);  Cüsccar  triumph  O^Don.  Suppl. 

—  Nom.  ba  hard  in  cos  cur  Hy.  5, 27 
(i.  in  mfrbail);  Gen.  ^cmailte  in 
choscair  insolentia  victoriae  Ml. 
33c,  13  (chostair  Ascoli);  Dat  cona 
mor-choscur  FB.  40;  iar  m-buaid 
ocus  coscor  FB.  89. 

eoseorach  triumphirend.  — 
Nom.  Conall  eoseorach  credmair 
FB.  23;  Acc.  canaid  cöir  coscrach 
cridemail  FB.  52. 

eoseralm  II  ich  zerstöre.  — 
Fut.  Sg.  3  cosc^ra  rect  nüiadnissi  de- 
struet  legem  novi  testamenti  Wb.  26* 
{Z*.  452);  a  recht  consc^ra  brichta 
druäd  EC.  5.  —  Inf.  cosgradh 
destruction  O'Don.  Suppl. 

cose,  cosse  ad  hoc,  adhuc 
Z*.  347;  SC.  11,  7;  38,  3. 

cosindin  bis  heute  Lg.  12,  s. 
indiu. 

eoslBdossa  bis  jetzt  FB.  44, 
s.  indossa. 

cosmail  ähnlich;  similis  Z*.  233. 

—  Nom.  cosmail  fri  hör  SC.  33,  is; 
37,  18. 

cosmallliiB  M.  Aehnlichkeit; 
similitudo  Z^.  788.  —  Dat  co  cos- 
mailius  crotha  Aililla  TE.  12  LU. 
(cossmailos  Eg.);  fo  chosmailius 
Conculaind  SC.  5;  FB.  1;  Acc. 
ferend  sin  choimetait  fnntib  . .  cos- 
mailius  ocus  hfm&igin  D^  p.  170,  8. 

no  ehosnagrur  Hy.  5,  106  ich 
suche  zu  erlangen?  vgl.  „coisi- 
neach  acquisitive*'  CR. 

cosnaim  ich  suche  zu  erwer- 
ben,   mache    streitig  {mit  fri); 

29 


eosnam 


450 


cotlud 


I  defend  O'Don.  Gramm,  p.  195. 
—  Conj.  Sg.  3  nl  chosna  nech  frim 
he  FB.  73.  —  Imper.  Sg.  2  cosain 
defend y  contend  O'Don.  Gramm, 
p.  200.  —  Fut.  Sg.  3  ni  chossena 
nech  . .  frit  FB.  59 ;  hierher  audh 
consena  Hy.  2,  28  trotz  der  Glosse 
ro  chosnastar  {dass  er  im  Himmel 
das  Königreich  erwürbe,  predigte 
er  hei  Tage  auf  Hügeln)?  ni  cossena 
Hy.  5,  22  gleichfalls  mit  der  Glosse 
ro  chosnastar  {„the  holy-one  neither 
hought  nor  gained'*  Stokes)?  PI.  3 
imma  curaid  cossenait  Lg.  4,  12 
(coisenat  Eg.).  —  S-praet.  Dep. 
Sg.  3  ro  chosnastar  Gl.  zu  Hy.  2,  28 
und  5,  22. 

cosnam  M.  Erstrehen,  Wett- 
streit, Inf.  zu  cosnaim;  contentio 
Z*.  771 ;  vgl.  im-chosnam.  —  Nom. 
dia  n-dechatc2  cach  cosnam  ScM. 
22,  7;  Gen.  s§8  cosnoma  FA.  27 
(„folk  of  contention**  Stokes) ;  Dat. 
do  cosnamh  to  contest  O'Don.  Suppl.; 
LS  cöir  curathwir  mo  thige  do  cos- 
nom  FB.  9;  90;  cen  cnradmir  do 
chosnam  den  Hddenantheü  nicht 
streitig  zu  macfien  77;  inti  doraga 
dfa  chosnam  frim  FB.  11;  Acc. 
ni  tüalaing  nech  . .  a  chosnam  frit 
FB.  11;  71  (?);  in  curadmir  cen 
chosnam  der  Heldenantheil  ohne 
Wider  streu  FB.  78;  87. 

eoss&it  i.  cocad  O'Don.  Suppl.; 
casaid  „an  accusation,  complaint*' 
O'R.;  s.  im-choss&it. 

costal  Lg.  17,  10,  vgl.  custal  i. 
trustaladh  y,a  girding  of  the  loins 
f<yr  running  etc.**  O'E. 

eostnd  M.,  costadh  „to  wrangle, 
dispute"  O'Don,  Suppl.  —  Norn. 
droch-costud  ScM.  17;  inmain  cu- 
stad  hi  tiugnäir  Lg.  17,  4o  Eg.; 
rieht  forcäini  costud  FB.  22,  vgl. 
hi  costud  forchaini  LU.  p.  124i>,  15. 

cot-  für  con-da,  con-do  vor  Ver- 
hol formen,  die  mit  der  Praep.  co  n- 
zusammengesetzt  sind:  cota-gart  s. 
con-garim;  cota-öei  s.  con-öim; 
cota-ucbat  s.  con-uccabim;  cota- 
utaing  s.  con-utaingim ;  cot-cel-sa 
p.  144,  31  zu  einem  Verh  co-celim 
ich  verheimliche?  cotn-^rig  s.  com- 
^irgim;  cotob  sechaim  s.  coscaim; 


cotom  bert-sa  s.  coimprim;  cotom 
gaba-sa  s.  con-gabim. 

cota  TE.  11  Eg.  s.  cult. 

eota-  s.  cot-. 

eotarsna  entgegengesetzt,  con- 
trarius. —  Sg.  Nom.  cotarsna  dona 
cendsaib  p.  170,  14;  Dat.  in  cho- 
tarsnu  e  contrario  SG.  11^  (Z*.  231). 

cotat'  hart?  codat  hard,  rigid 
O'R.;  vgl.  cotud.  —  Sg.  Nom.  Idine 
. .  cotat  slemun  do  sita  uainidi  TE. 
3  Eg.;  bil  catot  co  n-dualaib  cre- 
dumae  FB.  47  Eg. 

cotccht  conventus,  aditus  Wh.  9* 
(Z*.  871). 

cot^chte  vgl.  coitechta  i.  cutruma 
no  comdligc  O'Dav.  p.  67;  von 
t^chte  lex.  —  Gen.  ddig  a  cot^chta 
FB.  94. 

cotlalm  III  ich  schlafe,  s.  tui- 
lim.  —  Praes.  Sg.  1  ni  chotlu 
Lg.  17,  46  (choUu  Lc.)\  für  ni 
chotlu  tbid.  49  ist  aber  wohl  mit 
Lc.  intl  chotlad  zu  lesen.  —  Conj. 
Sg.  1  Dep.  CO  ro  chotlur  FB.  31. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  chotlad 
SC.  47;  Gl.  zu  foaid  Hy.  2,  si; 
inni  chollad  derjenige  toelcJier  schlief 
Lg.  17,  49.  —  Praet.  Sg.  i  ni  ro 
codlus  ScM.  16  H;  3  nlr  chotail 
FB.  58;  ma  conatil  si  dormivit 
Wh.  29d,  15  {mü  Pron.  rel);  PI.  3 
da  chotlatar  Gl.  zu  tuilsitir  Oss.  Uli. 

cotlud  M.  Schlafen,  Schlaf; 
somnus  Z*.  238.  —  Notn.  ferr  cacÄ 
ciess  cotlud  FB.  32;  ocus  cotlud 
dö  und  er  muM  schlafen  SC.  23; 
cotlud  trom  SC.  30,  9;  61  na  longud 
na  chotlud  FB.  26;  dofuit  cotlud 
fair  SC.  8;  dorochair  coüud  form 
TE.  12  LU.;  SC.  7;  deilligh  a 
chotlu«/*  fair  TE.  12  Eg.;  Gen. 
saithech  bid  ocus  cotulta  FB.  32; 
turbaid  chotulta  ScM.  3,  1;  Dat. 
do  bind  na  chotlud  Lg.  17;  tanic 
in  t-aingel  chuice  ina  chotlud  p. 
19,  86;  CO  n-accai  in  lanamain  ina 
cotlud  Lg.  12;  co  m-bai . .  na  chot- 
lath  TE.  12  Eg.;  diuchtrais  . .  asa 
chotlud  SC.  23;  Acc.  contuil  cotlud 
cimmeda  Hy.  5,  s;  cen  chotlud 
ScM.  3,  4;  TE.  12  Eg.;  SC.  29,  23; 
Gl.  zu  Hy.  5,  19;  cen  dig  cen  biad 
cen  chotlod  ScM.  3. 


coto- 


451 


or^-umse 


eoto-  s.  oot-« 

1.  eottnd  „a  mountain"  O'B, 

—  Du.  Äcc.  „Cissi  chonar  dolod"? 
ol  si.  „Eier  da  cotot  feda"  ol  se 
Lü.  p.  122b,  39. 

2.  eotad  „a  whetstone"  Corm. 
Transl.  p.  42  (cadut  Corm.  p.  14). 

crabud  M.  Glaube;  religio  Z*. 
998.  —  Dat.  i  crabud  Gl.  zu  Hy.2,s&. 

er&dh  eroldhe  „torment  of 
hearf'  Torr.  Dh.  p.  104. 

eraes  s.  eroes« 

oraib  8.  er6e1>« 

eraibdeeh  gläubig;  vgl.  äcraib- 
dech,  füath-craibdecb.  —  Sg.  Nom. 
ma  beith  nech  bes  maith  diib,  bes 
criibdcch  Tir.  3;  Äcc.  F.  lam  craib- 
dig  Hy.  5,  29. 

eraide  s.  eride. 

er4idim  „I  torment'*  Fä.  In- 
dex. —  Praes.  PL  3  o  rum  craidet 
Three  Hom.  p.  36,  39. 

erann,  erand  M.  Baum;  crand 
gl^sta  plectrum  Ir.  Gl.  719;  crand 
giu9  pinus  563;  crand  mucor  cor- 
nus  566;  crand  SC.  33, 17;  airgit  is; 
i»  crann  crin  SP.  IV  2;  crand  caingil 
„a  chancel-raü**  FA.  13,  r^Z.  crand- 
caingel  i.  crann -cliath  andsin  i. 
cliath  isin  crann  eter  laocba  oeus 
cleirct  Carm.  TransLp.  46;  a  chrand 
cromcend  p.  20,  ao;  29  U.  bachall); 
(rc«.  is  bun  cruinn  SP.  V  is;  Dat. 
dun  chrunn  ar6on  Wb.  8»  (2^*.  224) ; 
do  cac^  crund  SC.  33,  ao;  fö  chrand 
bethad  i'TA.  33;  in  cech  lom-chrund 
df b  FB.  81 ;  crithir  foia  for  a  crund 
FB.  24;  don  chrund  siuil  CC.  Q  Lü. 
(do  crunn  Fg.) ;  Äcc.  Conall . .  etir 
0CU8  crand  SC.  10;  PI.  Gen.  tri 
fichit  crand  SC.  33,  19;  Dat.  for 
crannaib  roiss  rüamantai  p.  310,  4o; 
Äcc.foTsntL  crunnu  caingil  sin  FJ.  13. 

cr6  F.  Lehm,  2'hon,  Erde; 
lutum  Z*.  255;  clay  Corm.  Tranal. 
p.  32  crand.  —  Sg.  Gen.  cumachte 
. .  inna  criad  potestatem  luti,  habet 
figulus  Wb.  4c. 

er«  SC.  25? 

creeeaim  II  ich  verkaufe  Three 
Hom,  p.  64,  8. 

ereeh  -F.  Plünderung,  Baub- 
Zug;  vgl.  Torr.  Dh.  p.  170  Änm. 

—  Sg.  Dat.  ro  ergabad  din  hi  creich 


Three  Hom.  p.  12,  30;  PI.  Nom. 
creacha  spoils  of  war,  depredations 
O'Don.  Suppl. 

erechaire  M.  Plünderer,  „rai- 
der''  FA.  27. 

ergeht  M.  Wunde.  —  Gen.  fo- 
chann  in  chrechtai  Three  Mir.  Hom. 
p.  12,  11;  Äcc.  dorat  ind  ingen 
breit  dia  hetach  d6  ma  crecht  LU. 
p.  126»,  29;  PI.  Nom.  tabsat  crechta 
SC.  29 ;  fris  m-b^t  crechta  is  cneda 
29, 7;  crechta  ina  ch&in  cnis  FB.  24; 
Acc.  im  chrechtu  circum  ulcera 
Ml.  144c  {Z^.  654). 

er^chtaeh  mit  Wunden  ver- 
sehen; „toound-giving,  wounded'* 
0>B.  —  Sg.  Nom.  cr^chtach  a  thöeb 
SC.  18,  3  {vgl.  &lad);  Gen.  curad 
crechtaig  cathbuadaig  ScM.  15;  Äcc. 
curaid  cäin  crechtach  cathbdadach 
SC.  42. 

er^ehtnaigrim  III  ich  verwun- 
de. —  Praes.  Sg.  3  cröchtnaigid 
curpu  SC.  17,  4.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  chrechtnaig  LU.  p.  126*,  28.  — 
Pass.  Sg.  3  crecbtnaigedar  Lg.  2. 

credal  gläubig;  creatal  i.  creid- 
mech  no  craibhtech  i.  oni  is  cre- 
dalus  O'Dav.  p.  66.  —  Acc.  cond 
credail  SP.  V  3. 

crM  Zinn,  „tin"  nach  Sulli- 
van  {On  the  Mann.  I  p.  CCCCIX, 
not.  748),  O'Beirne  Crowe  {Siab. 
Concul.  p.  42 1) ;  „the  ore  of  copper, 
gold,  silver"  0' Curry,  On  the  Mann. 
Wlp.  210.  —  Sg.  Gen.  erat  chräda 
chromglinne  FB.  50;  p.  310,  «9.  — 
Vgl.  cred-umje. 

eredbaigrte  SC.  29  {j,lJiat  was  in 
bonds"  O'C),  vgl.  „creadhbha  a 
ligature,  an  entanglement"  O'B. 

credmair  FB.  23? 

er^ii'VLmK  Bronze;  aurichalcum 
Z*.  18;  copper  ore,  brass  O'Don, 
Suppl .  —  Sg.  Gen.  cuach  cröduma 
FB.  59;  73;  cacha  hairinig  crödumse 
FB.  2;  crdduma  55;  p.  309,  33;  bil 
chondüail  crädumai  FB.  47;  frisin  n- 
daitni  cr^dama  FB.  21;  in  lungine 
cr^dume  SC.  15;  tri  stöill  chröduma 
FB.  55;  Dat.  airinech  di  chredumu 
TBF.  p.  138,  31;  ibid.  p.  140,  6; 
PI.  Dat.  CO  n-üatnib  cr^dumaib 
p.  309,  36  als  Ädjcctir? 

29* 


creic 


452 


cnnaim 


erelc  F.  Kauf,  Kaufen y  8.  fo- 
chraic.  —  Sg,  Äcc.  cen  chreic  FB.  74. 

crenim  I  ich  kaufe.  —  Praes, 
Sg.  3  rd.  creDas  qui  emit  Wb.  29* 
(Z*.  432).  —  Perf  Sg.  3  sech  ni 
chiuir\BV.  5,  28  (i.  ni  ro  ehren).  — 
Praet.  Sg.  5-ni  ro  ehren  Gl  zu 
Hy.  5,  22.  —  Fut.  Sg.  1  nocha 
crenoh  TE.  13  Eg,  {passender  no 
CO  ririub  LU.). 

1.  cret  F.  Körper;  carcase 
Torr.  Dhiarm.  p.  102.  —  Sg,  Gen. 
dlrgiud  cretti  FB.  30,  s.  dirgiud. 

—  Nicht  verschieden  van  2.  eret. 

2.  cret  F.  Wagenkasten.  „The 
materidl  was  always  toood;  that  is 
sträng  wicker -work  on  a  strong 
timber  fratne*^  O'B.  Crowe,  Siäb. 
Concul.  ^.421.  —  Sg.  Nom.  cret  nöi- 
tech  nöiglinne  FB,  45;  aurard  drö- 
sachtach  FB.  47;  p.  310,  29;  cr^t 
chr^da  ehromglinne  FB.  50;  ro-eret 
cairr  ScM.  21, 0;  Dat.  cronan  canas 
uas  a  chreit  SC.  37,  4;  anbldth 
n-etegnäith  üasa  creit  eharpat'^ 
FB.  45;  47;  üas  ehret  charpait 
glinni  SC.  15;  Äcc.  tair-siu  isin 
creit  cumachta  SC.  40. 

cr^t  {für  ee  rdt  quae  res)  interrog. 
wa8;cread  tvhat  O'Don.  Gr.p.  134. 

—  cret  ticc  ritt  TE.  7  Eg.;  crdt 
ßüt  SC.  47. 

eretar  relic  Three  Hom.  p.  8,  e. 

eretem  F.  Glaube,  Glauben; 
fides  Z*.  241.  —  Dat.  ria  eretim 
SC.  49. 

ereth  i.  häi  {science)  Corm.  p.  IX 
caill  erinmon. 

eter  crethaib  FB.  48,  for  cre- 
thaib  52? 

cretlm  lll  ich  glaube;  credo  Z^. 
435.  —  Praes.  Sg.  1  eretim  treo- 
dataid  Hy.  7,  2.  —  Praes.  sec.  PL  3 
no  ehretitis  in  eomdid  FÄ.  32.  — 
Pra^t.  Sg.  3  ro  ehreit  in  eomdid 
FA.  32;  PI  3  ro  ehretset  ibid.;  ni 
ereitset  in  flrdeacht  inna  trinöite 
Hy.  2, 42.  —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3 
is  amlaid  no  ereteä  doib  SC.  49. 

eriathar  cribrum  SG.  48*» 
(Z*.  782). 

crfathraim  II  „I  st  ff'  O'R.  — 
Praes.  Sg.  2  crfathraid  öcu  SC.  18,  9. 

crlb  i.  luath   ODav.  p.  63;  for 


erip  „quicUy^*  Corm.  p.  11  eemfne; 
(^ygribb  „quicMy"  Fei.  ed.  Stokes, 
p.  CLÄXV. 

eribara  Schwein.  —  Nom.  cri- 
bais  Oss.  111  9  (i.  muce),  O'Dav. 
p.  71;  Äcc.  ar  chribais  ibid.  4  (i. 
ar  muice). 

crfch  F.  1)  Grenze,  2)  Gebiet; 
ßnis  ZK  241.  —  Nom.  1)  nis  fil 
erieh  nä  uimir  for  immud  a  ecna 
p.  169, 8;  Gen.  airer  erfehi  p.  328,  3; 
Dat.  2)  dorn  erlch  TE.  13  LÜ.; 
FB.  56;  hi  erieh  ülad  p.  21,  so; 
Cualand  ScM.  1;  a  crlch  Laigen 
TE.  6  Eg.;  Äcc.  1)  een  crfeh  een 
foreend  FÄ.  8;  34;  co  erieh  a  m- 
bäis  27;  samaiges  erieh  fri  aidehi 
Hy.  2, 66;  2)  i  erieh  n-Alban  Lg.  11; 
PI.  Dat.  1)  hi  criehaib  Connacht  p. 
19,  38;  i  erlgaib  hErenn  Lg.  11;  Äcc. 
1)  aurslaid  ericha  eomnart  eomnä- 
mat  FB.  22;  for  erieha  eehtrand  10. 

cride  N.  Herz;  cor  Z\  230; 
eroidhe  Ir.  Gl.  1102.  —  Sg.  Nom. 
eride  licee  ScM.  15;  eride  n-ega 
ibid.\  n-draeon  FB.  46;  cride  niad 
SC.  38;  maidid  eridi  ceeh  duni 
SC.  33,  28  {vgl.  Lg.  18,  87);  uchan 
is  erd  mo  craide  SC.  29,  19;  Lg.  2; 
mo  chraidi-se  CC.  7  LU.\  Dat.  i 
eridiu  ceeh  duine  Hy.  7,  68;  oen- 
chridiu  Echdaeh  lüil  SC.  19;  Äcc. 
CO  töerbaig  a  cride  este  FB.  86; 
isseth  rem  ehridi  is  rem  enes  SC.  29,  is; 
Voc.  na  briss  indiu  mo  ehride 
Lg.  18,  87.  — .Comp OS.  ro  bad 
cridi-scel  la  Faind  SC.  11,  4. 

ciidecaB  SP.  III  4  ,Marilet** 
Stokes,  vgl.  croidheog  sweatheart  O'B. 

erideehalr,  craideebalr  i.  fa- 
miliaris  Gl.  zu  Fü.  Jan.S.  Davon 
eridechaire,  s.  blad. 

eridemaii  herzhaft;  croidhea- 
mhuil  hearty  O'B.  —  Sg.  Äcc.  canaid 
eöir  eoserach  eridemaii  FB.  52. 

crln  abgestorben,  dürr.  — 
Sg.  Nom.  crann  erfn  SP.  IV  2. 

crinaeh  dürres  Holz;  dry  sticks 
O'R.  —  Gen.  ba  mou  ranct^mar  a 
less  brosna  erinaig  Three  Mir. 
Hom.  p.  6,  21;  Äcc.  lassais  amal 
crinaeh  Und.  23. 

crinaim  ich  schwinde.  —  Fut. 
Sg.  3  ni  ehrfnfa  do  delb  EC.  2. 


cnne 


453 


crodacht 


eii ne  F.  „wühering,  fading*'  O'R. 

—  Bat  is  marb  a  mäthair  do  chrine 
Three  Mir.  p.  14,  17  {„decay"), 

criol  „a  ehest,  a  eoffer**  O'R. 

—  Dat.  i  criol  roncind  Hy.  5, 84;  cid 
fom  chriol  brond  becestar  Lg.  3;  4, 1. 

erip  8.  erib. 

criss  Gürtel.  —  Sg.  Nom.  eris 
nathrach  mu  chris  cingulum  ser- 
pentis  cingulum  meum  Z^.  954 
(Klosterneub.)',  Dat.  assa  chriss 
ScM.  16;  PI.  Nam  cressa  FÄ.  8;  *26; 
Äcc.  connice  a  cressa  FA.  26;  Du. 
Äcc.  (für  Dat.)  co  n-da  eris  derca 
tairis  SC.  23. 

erlsalaigr  FB.  24?  O'R.  hat: 
crioslach  M.  a  Umit,  horder,  hosom; 
an  apron. 

1.  erith  Zittern.  —  Nom.  ros 
gab  crith  sluag  an  dunaid  FB. 
44  Fg.;  gol  ocus  crith  Lg.  16;  crith 
ocus  üamun  FÄ.  14;  ro  cluinter 
a  crith  ocus  a  n-gäir  28;  Dat.  for 
crith  ocus  for  üamain  in  Zittern 
und  in  Furcht  FA.  10.  —  Com- 
poH.  crith -galar  Fieber,  „ague** 
SMart.  19;  palsy  Oll 

2.  crith  i.  ic  no  iunsaighe  no 
cendach  O'Dav.  j).  65. 

erithid  emax  SG.  60i>  {Z\  21). 

erithlamaeh  zitterhändig 

SC.  41. 

crithnaigim  III  ich  zittere.  — 
Praet.  PI.  3  ro  crithnaigset  ind 
Uith  gaile  FB.  15. 

crithir  Funke;  a  spark  of  fire 
O'R.  —  Sg,  Nom.  crithir  fola  for 
a  crund  FB.  24;  Acc.  coimdhearg 
re  crithir  no  re  drithlinn  p.  309,  12; 
PL  No7n.  „crithre  sparks  of  fire 
from  the  clashing  of  arme;  smaU 
particles  of  anything^'  O^R. 

1.  cr6  Tod;  i.  bäs  Corm.  Transl. 
p.  46.  —  Gen.  i  m-baile  chrö  Gl. 
zu  in  infernum  LHy.  fo.M^  {Goid.* 
p.  68);  Acc.  com  cro  „tili  my  death** 
dorm.  Transl.  l.  c.  -—  Compos. 
catha  crö-chombäg  FB.  24. 

2.  cr6  Blutf  s.  crü,  er6-derg. 
8.    crö    Gehäge,    Verschlag, 

Stall,  Hütte;  irgend  ein  um- 
schlossener  Raum;  a  hut,  hovel 
O'R. ;  cochall  no  cro  Gl.  zu  haec  cos- 
sula  Ir.  Gl.  122;  crd  caerachot7t76851; 


cro  na  muice,  Gen.  crai,  a  pig-sty 
O'Don.  Snppl.  —  Hierher  uassa  cret 
crai  an  carpait  FB.  45,  creit  croi  47  ? 

4.  crö  Oehr;  the  eye  of  a  needle 
O'R.  —  Sg.  Dat.  im  snäthait  i.  s^t 
in  t-snaith  ina  crö  Sench.  M.  (On 
the  Mann.  III  p.  117,  102;  co  tarla 
cach  snathat  dfb  hi  crö  araili  FB.  65. 

5.  crö  „the.metal  hoop  which 
bound  ihe  head  [die  Spitze  der 
Lanze)  to  Ihe  shaff  OB.  Crowe 
Stab.  Concid.  p.  419.  —  Acc.  co 
fethan  öir  impi  0  irlond  (ö  urlond 
O'B.  Crowe)  co  crö  p,  131,  19. 

6.  erö  property,  chatteis 
O'Don.  Suppl.  —  Vgl.  crö  agas 
creacha  Torr.  Dhiarm.  p.  170. 

7.  cro  i.  bi  doigh  cnma  ainm  do 
uir  O'Dav.  p.  67. 

8.  crö  Gl.  zu  Hy.  5, 19?  zu  3.  crö? 

9.  crö  FB.  24?  zu  6.  crö? 
croaB   i.  cronugud   no   crodacht 

Fei  Prol.  51. 

crob  Hand;  uit  mo  chrob  vae 
manus  mea  SG.  176i>  (Z«.  XID.  — 
Sg.  Dat.  inna  ger-chrub  SP.  II  11; 
PI  Dat.  fiadnaib  crobaib  ScM.  22, 5? 

crocan  olla  Ir.  Gl.  56. 

eroccenn  Haut;  tergus  SG.  111^ 
{Z\  778);  croicend  Corm.  p.  10.  — 
Sg.  Gen.  ainm  in  chrocainn  i  m-bf 
bilis  Gl.  zu  fei  SG.  95»;  i  criol  di 
croccund  röin  ro  boi  in  t-etach 
Gl.  zu  Hy.  5,  84;  ön  croicond  GL 
zu  a  pelle  Corm.  Transl.  p.  133; 
PL  Nom.  crocni  löeg  n-Maid  ba  he 
a  ötuch  Fei.  Mart.  5  Anm.  zu  Ciaran. 

tTw\L=lat.  criix.  —  Nom.  cösta 
croch  Hy.  5,  20;  Acc.  pridchais.. 
croich  Qrist  Hy.  2,  40. 

crochad  M.  Kreuzigen,  Kreu- 
zigung. —  Gen.  niurt  crochta 
Hy.  7,  4;  do  gnfm  in  chrochtho 
Wb.  8»  (Z«.  239). 

erochaim  II  ich  kreuzige.  — 
Praes.  Sg.  8  nu  dam  chrocha  dis- 
cruciat  me  ML  32d  {Z\  434). 

erod, ,wealth"  Three  Hom.p.lS.9i. 

cröda  SC.  33, 11  zu  lesen  crönda? 

croda  i.  beodha  no  cruaidh  O'Dav. 
p.  63;  i.  ca.\i!l^ibtd.  p.  66;  Corm. 
Transl  p.  48  cruith;  ScM.  21, 42  IT. 

crodacht  F.  Tapferkeit.  — 
Sg.  Nom.  cidh  mör  do  chrödhacht 


^' 


crodatu 


454 


cru 


a  g-comhlannaibh  agus  a  g-cathaibh 
Torr.  Dhiarm.  p.  108 ;  Gen.  na  cro- 
dachta  müiHae  Güd.  Lor.  Gl.  26. 

erödatu  M.  Härte;  duritia 
Wh,  31b  ^Z*.  257);  vgl.  crüaid. 

cr6-dergr  hlutroth.  —  8g.  Nom. 
croderg  a  medön  FB.  45;  Du. 
Nom.  da  n-grüad  gormgela  cröderca 
FB.  51;  p.  310,  35. 

cr6el>9  er&eb  F.  Zweig;  craobh 
O'R.  —  Sg.  Nom.  in  chröeb  co 
m-blathaib  Hy.  4,  a;  Äcc,  ro  croith 
in  craib  FB.  29. 

cr6es  Schlund;  crois  cupedia 
Wb.  9d  (Z*.  31);  cräes  gula  Ir. 
Gl.  92.  —  Dat.  a  cröes  glomar- 
chind  FB.  49;  a  craes  jj.  310,  21; 
Acc.  inna  cröes  FB.  85;  86. 

crölsech  F.  ein  Speer,  8.  On 
the  Mann.  J  p.  ccccxxxviii.  —  Sg. 
Acc.  fochairt  a  chröisig  SC.  7;  PI. 
Nom.  craisecha  crannremra  „thick- 
handled  battle  Craisechs^O' Curry, 
On  the  Mann.  II  p.  241. 

ffr-erolth  FB.  9,  „pure  curds'* 
Süll.,   On  the  Mann.  I  p.  CCCLXV. 

croith  CC.  ß  LU? 

erollndech  blutströmend,  s. 
die  Anm.  zu  Hy.  5,  66. 

cromin,  erom  Jcrumm;  Gl.  zu 
a  curvo  Corm.  Transl.  p.  68  eochuir. 
—  Compos.  cr^t  chrdda  chrom-glinne 
FB.  50,  p.  310,  89  {„of  slope-joi- 
nings"  O'B.  Crowe). 

crommalm,  „cromaim  I  stoop, 
bend''  O'B.  —  Braet.  Sg.  3  gur 
chrom  Gräinne  a  ceann  re  näire 
Torr.  Dhiarm.  p.  208. 

crom-eend  krummköpf  ig,  mit 
gebogenem  Kopfe,  Ende;  vgl. 
croimcheannach  O'B.  —  Sg.  Nom. 
a  chrand  cromcend  p.  20,  20. 

1.  eron  i.  sealbugud  ut  est  sain- 
cron  1.  selbugud  neich  coitcinn 
O'Dav.  p.  62  (sain  crön  O'Don. 
Suppl.). 

2.  erön,  vgl.  criian  i.  gne  don 
t-sencerdacbt  anall  cruan  i.  in  derg 
ocus  creduma  i.  in  buidhe  maithne 
i.  buidhe  ocus  uaine  ocus  geal 
O'Dav.  p.  71 ;  glas  i.  crön  no  buide 
On  the  Mann.  \p.  ccccxxxvi;  cruan 
i.  geal,  acas  maithne  i.  dearg,  ut 
est  tri  caeca  n-all  cruan-maithnech 


riu  ibid.  p.  ccocLXXxn.  —  Vgl.  crön 
brown  O'M.,  crüan  red,  orange  O'R. 

3.  er6n  Kupfer;  copper  0*R.; 
aihber  Su>ll.  On  the  Mann.  Ind.  — 
Sg.  Gen.  srian  cruain  On  the  Mann. 
III  p.  486,  vgl  ibid.  I  p.  CCCLV  u. 
das  Cüat  unter  2.  crön.  —  Compos. 
gabur  cenand  crön-datha  FB.  47; 
brat  gorm  crön-chorcra  ibid.;  üas 
a  creit  chron-charpait  ibid.{cro\Eg,y^ 
p.  310,  4cr. 

4,  crön  chutma  ciiaride  FB.  24, 
erÖna  cutrumma  ibid.? 

cron&n  „a  kind  of  monotonous 
chant'*  0^  Curry  On  the  Mann. 
III  235,  „the  loto  murmuring  ac- 
companiment  or  chorus"  246,  „pur» 
ring"  376.  —  Sg.  Nom.  cronan 
canas  uas  a  chreit  SC.  37,  4. 

erot  F.  Harfe;  crotta,  cithara 
Z*.  67.  —  Gen.  ceol  mo  chruite 
TE.  9,  6;  Dat.  a  n-gaibther  isind 
buinniu  no  croit  Wb.  12c.  —  Da- 
von crottichther  citharizaturWb.  12« 
(Z*.  67). 

crotai  ScM.  21,  42  s.  eroda. 

crothim  II  ich  schüttele,  vgl. 
CO  fucrothad  i.  co  chonscarad  Ml. 
23*»,  14  Gl.  zu  ut  .  .  cassaret.  — - 
Praes.  Sg.  3  crothid  conchend 
SO.  31,  5.  —  S'praet.  Sg.  3  ro 
croth  .  .  a  brat  eter  Coinculaind 
ocus  Faind  SC.  48;  ro  croith  in 
craib  FB.  29;  ctothiss  ScM.  21,  so. 
—  Inf.  crothad  in  chind  frisin  slög 
LU.  p.  64»,  30. 

erothia  O'Dav.  p.  70,  in  drolan 
urgartha  i.  crothla  bis  ar  dorus 
airiisi  an  deoraid  dö,  also  eine 
Art  tjknocker*'  an  der  Thür.  Von 
0' Curry  On  the  Mann.  III  p.  322 
zusammengestellt  mit  clothra  O'Dav. 
p.  67:  nf  cluinter  ac  a  crothad  was 
gehört  wird  beim  Schütteln  {z.  B. 
die  Schelle  am  Halse  eines  bösen 
Hundes).  Vgl.  lat.  crotalum. 

crothle  FB.  24? 

1.  crü  i.  om  O'Dav.  p.  64. 

2.  erü  Blut;  crüu  L  a  cruore 
Corm.  p.  11.  —  Sg.  Nom.  is  crü 
mo  craide  SC.  29,  19;  Lg.  2  Eg.? 
Gen.  allind  chrö  Hy.  5,  66;  föt  crö 
LU.  p.  127»,  7;  Dat.  cäin  forondar 
a  chorp  hi  crd  FB.  24;  na  srotha  don 


crA 


455 


c& 


chrü  ScM.  18;  Acc.  amaJ  cru  rüad 
SO.  37,  9;  claideb  mssi  roindes  crüi5. 

3.  crü  Huf;  cru  eich  ungulus 
Ir.  Gl.  442;  cröa  Ingen  ungula 
SG.  46i>  {Nigra).  -^  Sg  Gen.  (?)  co 
torchair  L  leis  cona  äaclaib  ocus  XX  X 
cach  crüi  dö  B&v.  CeU.  Hl  p.  181 ; 
PI.  Dat.  na  eoin  atehonnarcais  uasu 
na  föit  a  croib  ind  eich  sin  die 
Vögel,  die  du  über  ihm  siehst,  das 
sind  die  Schollen  unter  den  Hufen 
dieses  Bosses  ibid.  p.  183;  batar 
foft  a  cruib  na  n-ech  b&tir  fö  char- 
put  Conculaind  LU.  p.  113»,  S9 
{Siab.  Concul.)\  co  ro  sceindset  na 
föit  a  cruib  na  n-ech  dar  äth  fo 
thüaith  und.  p.  127«,  ii;  fö  a  cruib 
FB.  49;  p.  310,  i9.  —  Vgl.  crua- 
lethan. 

4.  crü  i.  ime  O'Bav.  p.  70,  vgl. 
4,  crö. 

5.  er6  „corvus^*  s.  erü  fechta. 
erüaeh  „a  rick*'  Corm.  Tränst. 

p.  44. 

erüaehftB  „a  heap"  O'B. ;  Hügel 
Beitr.  VII  16. 

emad-lasraeh  stark  flam- 
mend p.  190,  33. 

ertiaid  hart,  fest;  daingen  no 
cruaidh  durus  Ir.  Gl.  674.  Vgl. 
fo-criiaid.  —  Nom.  cruaid  a  gal 
ScM.  21,  S6;  do  g%  crüaid  SG.  41; 
ech  .  .  crdaid  FB.  47;  Gen.  dec 
forcöl  braich  rocruaid  FB  52;  PI. 
Nom.  fertsi  crüadi  FB.  45;  p.  310,  so; 
Gen.  con  ruccai  calca  cruäidse 
comraicthi  Ulad  FB.  24;  Bat. 
iccruadaib  comraictbib  29.  —  Adv. 
mo  chride  rrechtnaigedar  cruaid 
Lg.  2?  —  FB.  48  ist  wohl  cruaid- 
chend  zu  verbinden. 

erüaid-ehend  hartköpfig.  — 
Sg.  Nom.  ech  FB.  50;  p.  310,  22. 

erda-lethan  hufbreit,  so  zu 
lesen  für  cälethan  FB.  50,  i?.  310, 20; 
crualethon  FB.  50  Eg. 

crü  teehisLy,corvuspraelii^%  Stokes, 
Beitr.  VIII  315;  crufhechta  i.  badb 
no  bodb  Corm.  p.  12;  cruechta  i. 
bodba  O'Bav.  p.  63.  —  Sg.  Nom 
is  crü  fechta  modcernsB  FB.  68,  20. 

cnüm  F,  Wurm  Nenn.  1  {LU.). 

cruimthcr  M.  Priester  Corm. 
Transl  p  30;  TTiree  Hom  p.  14,  13. 


crulnd  rund.  —  Comp,  ech . . 
crüaidchend  cruind-coel-chos  rund- 
tmd  dünnfüssig  FB.  50;  p.  310,  22; 
batar  crninn-üeco  .  .  a  dha  glun 
TE.  4  Eg.  —  Compar.  cuirrither 
hog  luin  a  di  .si\il  Corm.  p.  36 
prüll  {vgl.   Wi.  Gramm.  §  72). 

crult  s.  crot. 

cruithnecht  Getreide;  frumen- 
tum  Ir.  Gl.  778;  Corm.  p.  10.  — 
Nom.  ffr-chruithnecht  FB.  9;  Gen. 
bargen  cruithnechta  ibid.;  bandea 
cruithnechta  dea  frumenti  SG.  66^ 
{Z\  178). 

cruth  M.  Gestalt;  forma  Z^. 
238.  — .  Sg.  Nom.  FB.  24;  28;  44; 
in  cruth  glan  SP.  V  8;  cruth  cäin 
SC.  40;  FB.  22;  24;  cruth  bui- 
dech  22;  cipe  cruth  auf  jede  Weise 
SC.  38,  7;  cruth  cäch  co  hEtain 
TE.  5  Eg.  {ZU  lesen  cruthach?); 
Gen.  CO  cosmaiiius  crotha  TE.  12 
LU.\  ar  febas  do  chrotha  ocus  do 
ceille  ocus  do  ceneoü  FB.  17  (vgl. 
unter  büaid);  Bat.  atä-som  fö  droch- 
cruth  SC.  29,  22;  ar  gaisciud  ocus 
cruth  FB.  18;  ar  chruth  ocus  deilb 
ocus  cen<fl  19;  TE.  3  LU.;  crüth 
chöiil  chongraimmim  FB.  23;  24; 
30;  in  chruth  siu  hoc  modo  Z*.  239; 
Ace.  formdig . .  fria  cruth  n-digraiss 
Lg.  4,  19;  etir  cruth  ocus  deilb 
ocus  ecuscc  ocus  chineul  TE.  2  Eg.; 
3;  fon  cruth  sa  in  dieser  Form,  auf 
diese  Weise  SC.  29;  FB.  57;  PI. 
Nom.  nöi  crotha  FB.  28. 

crutirc  M.  Harfner;  cüharista 
Ir.  Gl.  5.  —  PL  Nom.  arsentis 
crutire  p.  310,  s. 

cü  M.  Hund;  canis  Z*.  264;  cu 
allaid  htpus  Ir.  Gl.  417.  —  Nom. 
Hy.  5,  28;  46;  p.  41,  11;  ScM.  1; 
19 ;  22,  7 ;  Gl.  zu  cuib  Oss.  III  3;  8; 
cd  goirt  elscothach  p.  41,  10;  cü 
Mesroida  ScM.  3,  9;  cu  Gaulaind 
CC  6  Eg.;  cü  ferna  fodluigthe 
FB.  68,  7;  cü  othair  ör  Emna  11; 
Gen.  con  ScM.  1;  4;  21,  s;  ainm 
in  chon  ScM.  1;  rüs  con  19; 
Bat.  i.  ing(nat2)  dorigne  Brigit  oc 
tabairt  in  biid  do  choin  Gl.  zu 
Hy.  5,  28;  Acc.  coin  ScM.  4; 
21;  39;  Hy.  5,  46;  et€r  chois  ocus 
ech  ocus  choin  p.  46,  27;  PI.  Nom. 


cftach  4 

coin  FÄ.  28;  p.  191,  ao;  coin  alU 
Wölfe  Hy.  ö.jw;  SP.  I  6:  Iri  cointe 
nimhe  Tom 

Gen.    con  i 

ScM,  21,  »  1 

tbet  accu  I 

1 .  CÜOCl  ' 

Ooid*  58  i 

ciiaoh  CTiA 

ruini  60;  73;  dergöir  62;  2Jo(.  isin 

chuach59;  ^cc.in  cuach  n-derGÜir74. 

2.  «dach  „a  euTl"  OS. 

3.  eüseh  cmcL-oo  O'B.;  M- 
chuach  „a  vood-  euckoo  (Aotofc)" 
TBF.  p.  IM,  0. 

4.  ciiaolif£.45?  (gilechcäkchcdi- 
crind„a/Ie«ÄnJaMyiinff  CM)>«p«>r"(ll 
SwIftVan,   Oti  the  Mann.  Index). 

edacU  p.  Sil,  i  „Utile  cups" 
O  Curry,  ün  the  Maim.  III  p.  187? 

cäacn  naldm  f.  taag  dunad  Corm. 
TranfH.  p.  47;  vgl.  O'Dav.  p.  64 
cliath  i.  umat;  ar  Iti  mer  fo  cuacha 
cliath  ferba  i.  amail  bi  mer  fo 
cuachnaidm  duitt  iumad  briathar 
JD  filed  i.  bidh  igeomhtath  taith* 
miuch  in  druiog  briathar  ociie  b^dis 
tiugh  nadlmaDD  semcn. 

edalUe  Pfahl; paluslr.  Gl.  49ö; 
a  atake  Corm.  Traiui.  p.  43.  — 
PI.  Dat.  do  cheangladar  an  long 
do  chuaillidhib  congbhila  an  chüain 
Torr.  Dhiarm.  p.  162. 

eöairt  F.  timkreie,  Kreis, 
Umkerstreifen,  Rundreise.  — 
Gen.  du  chur  cüarta  sich  umzusehen 
CC.  3  LU.;  Dat.  iar  cuairt  chailie 
L^.  17,  *»-,  taoic  Fiac  do  chuairt 
lci8  „to  giyoum  icük  him"  i,?)  Hy.  2 
Praef;  Aec.  cuirid  cuairt  dun  CC. 
2  Eg.;  for  cuaird  n-Erond  TK  8 
LU.;  for  a  chilairt  rig  fo  Erind 
iltid.  Fg.;  14  (chuaird  LU.)\  imön 
tir  sin  imma  cuaird  ui»  dieses  Land 
herum  FA.  5;  12;  FB.  86;  87; 
p.  310,  3;  imuin  ima  cuairt  circum 
me  circa  Z^.  6&4;  impäifl  immä 
cuaird  an  man  dinna  pecthacb  JTA.  18; 
m4  ciiaird  FA.  13  (bä  cuairt  LBr.V, 
Immi  iium  cuairt  ScM.  17;  PI.  Nom. 
accht  cilardaaDd  ocussecht  u-inidada 
o  thein  co  fraig  FB.  55. 

eles  elUirl'£.  30,  eim  der  Eampf- 


stiitrleCuchuliHn'aauchLU.p.ll3'',ai. 
mit  dem  des  cait  tvsatnmengenaMit. 

eÜRla  s.  clnnlm. 

cAan  M.  Hafen. 

eiUMene  pj^gil  SG.  50*  (.Z*.  22). 

cüar  „crooked;  a  worin,  a  screw" 
0-R. 

eiu&n  Schuh;  PI.  Gen.  do 
choirtged  a  cbuaran  Three  Mir. 
Som.  p.  112,  a. 

Oäarlde  FB.  24? 

edartalm  11,  PI.  d  cüartait  impn 
sie  uvuingeln  gie  LU.  p.  57*,  lo. 

cAartogud  M.  Umhergehen, 
Umlauf;  ön  cuartugud  a  cireuitu 
Corm.  Transl.  p.  88  grian. 

onasacli  „concave.  hollou}"  O'R. 
—  Sg.  Nom.  sroD  cbam  cuassocA 
FB.  37  Eg. 

CubaohiäUaf.  cuUicuIum  Oi»->n. 
Tränst,  p.  iO. 

cnb^d  übereinstimmend,  har- 
monisch, s.  com-chubud.  —  Adv. 
in  chöbaid  concinnenter  Ml.  14*.  — 
Comparat.  as  cbubaitbiu  Gl.  tu 
concinniore  Ml.  145''  [Gotd.^  p.  31). 

CDbat=Ia(.  cubitus,  EUenbO' 
gen,  Elle.  —  PI.  Gen.  cr6  a  chubat 
föin  Gl.  m  Hy.  5,  is;  da  mile  die 
cubat  FA.  17;  FB.  85. 

1.  cnbns  conscientia  ZK  787. 

2.  cubBs  Lg.  17,  lef^.  s.  eobaia. 

odced  i^.J.  17  «.  c6leed. 

eacht  Farbe,  äussere  Er- 
scheinung; luas  doaber  daüi  do 
cucht  in  faciem  cu  ro-bi  dorg  Corm. 
p.  39  raam;  i.  cuinngi  ocus  cruth 
i.  ecusc  O'Dav.  p.  62.  —  Sg.  Nom. 
iB  caem  do  cbucht  TE.  9,  u. 

cndi.  ccun  „caput" Düü  LaiÜmei 
{Goid.^P-  751.  —  Sg.  Dal.  ho  chud 
CC.  5  tu.  (fo  deoid  Eg.). 

eoib  Hund.  —  Nom.  mu  cbuib 
Om.  III  e  (i.  mo  chuV,  Acc.  mo 
chuib  t6id.  s  (i.  mo  ehu). 

entbdim  „I  harmoni^e"  Stoket, 
Fei.  Index.  —  Poes.  Praet.  8g.  3 
acht  cuimbrigud  indsce  fo  aoaa  do 
euibded  Fei.  Fpü.  121. 

cuibdlus  M.  Harmonie.  — 
Dat.  cor  inniacd  ferta  Brigle  trea 
chumbair  m-briatbair  cuibdiua  fileta 
Hy.  5  Praef.  {„in  short  diseourse 
with  poetic  comonance"). 


cuibrend  4 

cnlbrend  Theil,  Portion;  cui- 
bbrioDD  „a  portiott"  O'R.  —  Sg. 
NoBt.  indäs  ceeh  cuibrend  p.  40,  is; 
Äcc.  in  trea  cuibrend  dee  ibid.;  PI. 
Gen.  turmchel)  com  ocus  cuibrend 
Lg.  1. 

cnlbaeeh  „eontcienlioua" 
Tir.  3;  m  der  Glotge  eu  conBcientia 
ejus  cum  Sit  infirroa  HTi.  10«  (if ».  81 1). 

CBlbslirter  SC.  25? 

cnieel  Kunkel  On  the  Mann. 
III  p.  116.  iw;  cuiffel  colus  It.  Ol.  5C7. 

In  ohdtchld  SC.  41  s,  Mleed. 

etil  ».  eöel. 

call  „a  ctnieh,  a  comer,  a  do»H" 
O'R.  —  ■S'^.  Ace.  gaib  do  chuil  u,ia 
chMcair  SG.  229  (Z'.  954). 

entle  Küche;  hüchen  ODon. 
Suppl.  —  G^.  du  dorua  culi  CC. 
8  LU.;  mo  cbuile  p.  40,  S6;  Dat. 
inoa  cuili  CC.  3  LU.;  ina  chuilid 
ibid.  £*;;.;  Acc.  bennach..iii  cnlid 
B»  p.  4ß,  3i;  ina  culid  p.  40,  si;  34. 

—  Vffl.  cultech. 

euilehe  ,,eackcloth"  On  the 
Mann.  Index.  —  Sff.  ffom.  cnilche 
fliuch  imbi  Ily.  2.  n\  p.  21.  i. 

«olleeh  prostibulam  SG.  bB- 
{Z*.  811);  dann  cuiligiai  prosto 
ibid.  [Z\  4351. 

eullen  catulus  Ir.  Gl.  498. 

colli  Om.  III  t  n.  coli. 

enlm-  m.  cum-,  com-. 

eulmbiigud  „abridgment" 
FU.  Epü.  123. 

OBlmlontr  Confliet,  Kampf; 
Gild.  Lor.  Gl.  46,  —  Äcc.  doroine 
cuimleng  Note  zu  Fei.  Apr  19. 

biic^mleBgAlthicongredien- 
dvm  Ml.  16»,  II. 

enln  interrog.  Kann;  quando 
O'Don.  Suppl.  —  cuin  rom  bfa 
TE.  n  LU. 

tnlnilgim,  culnglm  I  ich  bitte, 
verlange.  —  Pro«,  5i7.  1  connai- 
gimm  Three  Mir.  Hom.  p.  70,  iB; 
cid  ara  cuinche-eiu  sein  jbosu  ver- 
langst du  dies  Bij.  2  Praef.;  con- 
daig,  condieig  quaerä  Wb.  H^,  li'' 
iZ*.  430);  PI.  1  m  cningem  log  ar 
pr«cepte  Wb.  H*.  —  Imperat.  Sg  2 
na  cuindig  Wb.  10»  {Z'.  4^3);  cu- 
innig  dam-Ba . .  fer  graid  Ht/.  2  Praef. 

—  Praet.  Sg.  S  cech  nl  ro  chuingiB 


CO  dia  doratad  duit  Gl.  zu  Hy.  S,  so; 
3  ro  chuinnig  cuicce  co  tarrtad 
a  coibsena  ify.   4  Praff^   eo  ro 


Z\  873. 

Jl  dobir 

I  ü.  p.  43. 

ch  dron- 

I  310,  n»; 

cuinge   sesrige  FB,  81;    Pt.  Gen. 
ere  fichet  cuinge  do  damaib  FB.  91. 

cutngld  Verlangen,  Suchen, 
für  cuindgid,  con-degid,  Inf.  eu 
cuindigiin,  cuingim;  do  chuiodchid 
ad  petendum  Ml.  carm.  1  (Z\  484). 
—  Nom.  is  fir . .  do  chnngid  chom- 
raime  chucum-aa  dass  du  guchst 
ScM.  16;  Bat.  do  chuingid  Uge 
döib  CC.  2  LU.;  föidis  . .  techta . . 
do  chuingid  mn4..dä  TE.  2  LU.; 
riga-sa  .  .  do  chuinchid  Conculiüiid 
SC.  4 ;  for  caratraid  SC.  13 ;  tancss 
.  .  do  chuogid  in  cboo  ScM.  1;  2; 
ocus  buithi  og  a  cninuchid  p.  143,  s ; 
ro  bäi , .  oc  cuingid  digi  chucu  er 
bat  sie  «m  einen  Trank  SG.  48; 
ro  bataur . .  ic  cuingid  Etainiu  do 
tabairt  dotb  lEamach  sie  woüten  E. 
haben,  dose  sie  ihnen  herausgegtben 
würde  TE.  20;  ocua  fir  in  t-aithu 
. .  ocom  chuinngid  TE.  5  Eg.;  Acc. 
anl  dIa  tudcbad  cuingid  FS.  93. 

cnlnsla  Oenicht;  the  face,  coun- 
tenance    O'Don.    S«ppl.;    cucht    L 

O'Dav.  1     ■■  ■ 
cüinsiu  chörad  J 

enlntrtn  I  peto  Wh.  14<  (Z*. 
429).  —  Praet.  Sg.  3  conaitecht 
quaeakit  Ml.  78  {Z*.  881);  PI.  I 
comtachtmar  Wb.  '24>  {Z\  457). 

eulrlm  III  i'cA  setee,  stelle, 
lege,  gchieke,  lade  ein,  in  der 
Vielfältigkeit  des  Gebrauchs  dem 
engl.  I  put  entsprechend ;  nicht  selten 
deponential,  vgl.  töchuiriur.  —  Conj. 
Sg  2  cuire  eamla  fair  FB.  44;  47.  — 
Invperat.  Sq  2  iii  chuir  form-sa  rem- 
thufi  rerig  FB.  35;  cuir  a  samail  du- 
in  49;  P(.  .a  cuirid  cuairt  dun  CC.  2  i:^.; 
na  curid  cor  dlb  Lg.  1.  —  Praes.  der 
Gewohnheit  Sg.  3  co  curend  üadi . . 
i  n-gin  dlabail  FA.  20;  Praes.  aee. 


cuirreil 


458 


ciuna 


CO  ro  chuired  cÄch  dib . .  a  druim 
fri  araile  Lg.  8;  ara  cuirtis  cor  do 
chuingid  tige  döib  CC.  2  LU.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  cliuir  .  .  na  eocho 
hi  fergort  FB.  36;  ro  chuir  a  mert- 
nigi  . .  de  SC.  31 ;  nos  cuir  i  n-arda 
FB.  64;  ro  chuir.. a  drui  d^i&rraidh 
Etaine  TE.  18;  Dep.  ra  chnirustar 
..a  echlachu  TE.  2  Eg.;  ro  chui- 
restair  16;  do  cborastär  ubuU  do 
Condlu  EC.  4;  |).  131,  4.  —  Pass. 
I^aes.  Sg.  3  is  indiu  curthir  in 
cath  SC.  32,  aniu  chorthear  H.; 
cuirthir&rl5;  curetharFÄ48;  52? 
—  Fut  PI  3  cuirfitir  FÄ.  34.  —^ 
Inf.  Dat.  da  chuiriud  do  chorman- 
naib  ihn  einzuladen  Lg.  14;  ar 
cuirittd  mnä  auf  die  Einladung 
eines  Weibes  SC.  32;  ar  ban-curiud 
ibid.  —  Vgl.  cor. 

euirreil  „clear,  evident,  plain*^ 
O'B 

clr  ehalrr^il  aircit  TE.  3  Eg.? 
f^a  comb  and  a  casket  of  süver** 
0' Curry,  On  the  Mann,  lll  p,  189; 
„a  Curling  comb'*  Süll.  Ind.? 

euit  Theil,  Portion;  skare, 
pari  O'Don.  Suppl.  —  Nom.  ScM. 
18;  21,  s;  ni  fil  cuit  do  nach  ailiu 
innium-sa  -S'C  6;  cuit  ree  a  portion 
of  time  Twr.  71;  is  maith  lind  ar 
cuit  do  thairiuc  ScM.  15;  in  tan 
bus  mitÄt^  üb  for  gcuit  CC,  3  Eg.; 
dobretha  a  cuit  döib  ind  aidchi 
sin  FB.  57;  72;  Gen.  do  thinme  a 
chota  TE.  11  Eg. 

eaitMud  M.  Verlachen,  Ver- 
spotten. —  Nom.  ba  si  a  falte 
mo  chuitbiud  South.-  Ps.  48»  [hoc 
erat  gaudium  eorum  irridere  me 
Z*.  872);  Gen.  da  n-ö  mele  ocus 
cuitbiuda  Lg.  9;  gair  chuitbiuda 
ocus  fonamait  FB.  64;  Dat.  dorn 
chuitbiud-sa  FB.  61;  64. 

cul  i.  carpat  Corm.  p.  13. 

cul  serci  Lg.  IGV 

cüi  liüchen;  cünl  tergum  Z*. 
15.  —  Sg.  Dat.  far  cdl  post  tergum, 
post  Z\  658;  ro  cumrigthe  alläma 
iama  ciil  Lg.  15 :  ro  ling  isin  carput 
iar  cül  Conchobair  ScM.  20;  ar 
cül  Eogain  Lg.  19 ;  Acc.  for  a  munel 
ofus  a  cdl  i'B.  78;  ar  iti  nAch 
pumachta   for   a  cnl   na    n-^n   sa 


SC.  7;  PI  Dat.  ar  culaib  FB.  67  Eg.; 
Acc.  luid  in  grian  for  a  cula  ces9it 
sol  retro  Ml.  16^,  9;  dotiagat  for  colu 
sie  gingen  zurück  CC.  3  Eg.;  cnlo  4; 
dothset  .  .  dfa  thig  for  a  chulu 
p.  132,  13;  FB.  88;  conigsed  ar 
cülu  doridisi  cosin  corp  cetna^A31. 

eülad  der  hintere  Theil  des 
Kopfes.  —  Sg.  Gen.  clais  culad 
Nackengrube,  „hollow  of  the  polV* 
s.  Ir.  Gl.  |).  148;  con  cnrend  t^ora 
imsrotha  im  ciaiss  a  chülaid  Lü. 
p.  81»,  18;  PI.  Acc.  im  du  da  are 
ocus  fort  chulatha  SG.  Zauberf. 
{Z\  949),  „on  the  back  parts  of 
thy  head''  Ir.  Gl.  p.  148;  Du.  Dat. 
for  a  dfb  cdladaib  p.  311,  a  („upon 
his  poll  behind'*  CG.  On  the  Mann, 
III  p.  187). 

eulaldh  apparel,  vestments 
O'B.  —  Sg.  Dat.  ina  chulaidh  arm 
nimhe  agus  comhraic  Torr.  Dh. 
p.  90;  PI.  Dat.  ina  g-culaidhtbib  arm 
ghaisge  agus  cbomhraic  ibid.  p.  136. 

eulgaire  das  Geräusch  des 
Wagens,  vgl.  cul  i.  carpat,  unde 
est  culgaire  ,fthe  creaking  of  a 
chariot*'  Corm.  Transl.  p.  39.  — 
Acc.  CO  cüalatar  culgaire  carpait 
SC.  17;  LU.  p.  122»,  ». 

cullaeh  M.  Eber;  boar  Corm. 
Transit,  p.  45;  cauUach  poreus 
SG.  66i>  [Z*.  810);  ech- cullaeh 
stdllion  Corm.  Transl.  p.  XL 

enlmaire  M.  Wagenfahrer, 
Wagenbauer;  i.  cairpteoir  Corm. 
p.  13;  i.  saor  denma  carpait  „an 
arttficer  who  makes  a  chariot** 
Corm.  Transl.  p.  46.  —  Sg.  Nom.  is 
enlmaire  bolgadan  FB.  68,  19  (i.  is 
cairptech). 

eulpait  Kappe,  Capuze;  „a 
ho  od  for  covering  the  head*'  SvM. 
Index.  —  PI.  Dat.  co  culpaitib 
glegelaib  üas  a  cennaib  FA.  4.  — 
Vgl.  leni  gel-chulpatach  p.  310,  ss; 
I^ine  lephur-chulpatach  TE,  3  £^. 

cnlteeh  n-demin  „a  secure  kit- 
chen  Ml.  Carm.  2  (,Goid.*  p.  19, 
Z^.  270). 

1.  euma  Kummer?  cdmha  „sar- 
row**  0*B.  —  Sg.  Nom.  is  tressia 
cuma  Inda  mnir  Lg.  18,  S9. 

2.  euma  s.  <$iiinnia. 


cumachta 


459 


cutnnm 


eumaehta  N.  Macht,  Können, 
Inf.  zu  cumcaim;  cumachtae  poie- 
gtas  Z«.  229.  —  Nom.  FA.  12 
(camachtu  LBr.);  Hy.  7,  97;  a  nert 
ocus  a  chumachta  FA,  1;  ar  itä 
nach  ci«machta  for  a  cul  na  n-dn 
sa  SC,  7;  in  cumachta  demnach  49; 
Gen.  a  ses  ci«machta  ocus  a  lucht 
adartha  FB.  28;  fer  cumachta 
mori  75;  do  immirt  mela  ocus 
cumachta  fomi  41;  isin  creit  cu- 
machta SC.  40;  Dat.  co  cumachta 
SC.  40;  ni  böi  occo-som  do  chu- 
machta a  m-bith  beö  iarna  n-di- 
chennad  FB.  77;  Äce.  him  n^t  ocus 
im  chumachtu  comsuthatn  p.  169,  20. 

eamachtaeh  mächtig.  —  Gen. 
in  comded  cumachtaig  FA.  9;  Dat. 
ön  chomdid  chumachtach  19;  Äcc. 
imön  comdid  cumachtach  6. 

earaaii  i.  an  cerd  cumainn  O'Dav. 
p.  6G. 

eumaingT)  canmlngr  potest  Z\ 
172, 431;  vgl.  cumcaim  und  äcmaing. 
—  conar  cumaing . .  do  faicsin  FB. 
39  Eg.  —  Inf.  cumang. 

eumair  s.  eumbair. 

eumal  F.  1)  Sclavin;  cacht  i. 
cumal  no  innilt  O'Dav.  p.  62 ;  i.  ben 
bis  oc  bleth  brön,  ar  is  ä  d4n  na 
m-ban  n-däer  riasiu  darönta  na 
muilind  Corvn.  p.  14  {mit  Bezug 
auf  die  Etymologie  „cum  mola"); 
2)  Cumal,  eine  Preisbestimmung 
im  Werthe  von  3  Kühen,  s.  On  the 
Ma/nn.  Index;  pretium  ^T*.  241.  — 
Sg.  Gen.  1)  hi  n-dreich  na  cumai7e 
Three  Mir.  Hom.  p.  12,  11;  Dat. 
2)  ar  chumil  n-arggit  „for  a  cumai 
of  süver**  Tvr.  6;  Acc,  1)  fri  cnroail 
Gl.  zu  fri  fraicc  Hy.  5,  71;  Fl. 
Nam.  2)  dobretha . .  secht  cumaZa 
di  ina  tinnscra  TE.  ö  Eg.;  Acc. 
2)  dobert  secht  cumala  di  6r  ocus 
airget  dö  illüag  in  gnlma  FB.  89. 

eaman  Erinnerung,  is  cuman 
soviel  als  commemoratur.  —  Sg. 
Nom,  ni  cuman  Um  nescio  Wb.  8» 
{Z*.  872);  cian  bad  chuman  in  ogom 
Oss.  I  14;  TE.  9,  18;  nir  bo  chu- 
main  laiss  Fand  ocus  cech  ni  doroni 
SC.  48. 

cumang-  s.  eumang« 

eumbair,  cnmmair  kurz;  eumair 


curtus  Ir.  Gl.  678.  —  Acc.  F.  trea 
chumbair  m-briathair  Hy.  ö  Pra^f. 
iß.  cuibdius) ;  Fl.  Dat.  co  n-athescaib 
ro-chumrib  FA.  9;  Acc.  co  n-alhescu 
cumri  FA.  9  LBr. 

eumbre  F.  Kürze,  -^  Acc.  ar 
chumbri  Cr.  Bed.  31c,  9. 

cameaim  \  ichTcann.  —  '^aes. 
Sg.  3  ni  chumaic  . .  nech  . .  tdarasc- 
bau  FA.  6;  PI.  3  ni  cnmcat  non 
possunt  Z*.  433;  ni  chumgat  a  n- 
imgabail  FA.  26;  nät  cumgat  do 
dönam  FA.  28  LBr. 

1. eumee  F.  Eng  e,Noth. — Nom. 
mör  cdimce  hitu-sa  Fei  Epü.  385; 
Daticumgi  ocusi  träblaitiS^ifart  15; 
PI.  Acc.  etir  na  cumcai  inter  angores 
Ml.  18^,  24;  a  chumgai  19^,  le 
{Z*.  172). 

2.  cnmce  FB.  92? 

cameigim  III  ango  SG.  Iß^  {ZK 
435).  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  ni  cum- 
gaigther  non  angitur  Ml.  32<i,  14. 

eum-grab61  F.  Erheben,  Sich- 
erheben;  elatio  Z*.  872 j  eirge  i. 
comgabail  Corm.  p.  18;  wohl  zu 
conucbaim  {vgl.  cumsanad).  —  Dat. 
cumachta  D^  dom  chumgabail  Hy. 
5,  27  {„to  uphold  me*') ;  Acc.  co  cdala 
cumgabäil  in  locha  i  n-airddi  FB.  85. 

eumlaeht  Freigebigkeit,  vgl. 
unde dicitur  cumlachtachin  duine 
1.  loigthech  tilgen  ernes  ni  do  chach 
Corm.  p.  12.  —  Sg.  Nom.  a  chum- 
lacht  FA.  9  (a  chunnlacht  LBr.). 

cumlachtaid  i.  nomen  do  horc 
mhuice  {„for  a  young  pig")  Corm. 
p.  12;  coml.  O'Dav.  p.  62. 

1.  enmma  gleich.  —  Sg.  Nom. 
is  cumme  dö  bid  imdibthe  est  idem 
ei  acsi  sit  circumcisus  Wb.  1^  (ZK 
496);  bid  cumme  et  riam  erit  idem 
atque  antea  Wb.  18»  (Z«.  497); 
conid  cumma  lem  ocus  bid  he  Conall 
CC,  7  LU,;  p.  328,  is;  21;  cumma 
cia  thoetsat  immi  ScM.  3,  le;  cuma 
p.  142,  21;  cummo  19;  is  cumma 
t^gtis  fir  ocus  mnä  i  cathaib  FA, 
32  LBr.;  is  cuma  fo  thuinn  TE  9  Eg. 

2.  enmma  Art  und  Weise.  — 
Dat.  oder  Acc.  fon  cumma  cetna 
auf  dieselbe  Weise  FB.  67;  69; 
cuma  FA,  32;  fön  cumma  sin  auf 
diese  Weise  FA.  2  (cuma   LBr.)\ 


cumman 


460 


cmnuc 


0CU8  Deirdri  cumu  cäich  tote  jeder 
andere  Lg.  10  Eg.;  cumma  chäich 
CCn.  3.  • 

cammaBy  „cuman  a  skmner'*  O'R. 
Hierher  certa  commain  FB.  75? 
vgl.  cumail.  • 

eammasc  Mischen,  Sich-mi- 
sehen,  Vermischen;  commutatio 
Z*.  972.  —  Dat.  i  cumusc  caigh 
Lg.  10  Lc;  Acc.  gan  chumasc  re 
Grä,inue  ohne  sich  mit  G.  zu  ver- 
mischen Torr.  Dh.  p.  80.  —  Vgl. 
commescatar  miscentur  SG.  61a 
(Z^.  473). 

enmni  SC.  25?  vgl.  ar  in  chaimni 
Gl.  zu  memoriae  Ml.  32^,  n. 

enniBeeh  eingedenk;  cuimnech 
memor  Z\  872;  Ir.  Gl.  1111.  — 
Sg.  Nom.  bat  cumnech  coisc  öt 
senaib  SC.  26. 

eamreeh  N.  Fessel,  Fesseln, 
Binden;  cuimrech  vinculum  Z*. 
872.  —  Dat.  i  cumriuch  fri  colomna 
F^.25;  PI  Nom.  cuimrecha  Z\  872. 

eamrigrim  l  ich  binde;  conriug 
ligo  ZK  872;  Wi.   Gramm.  §  288. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  cuibriged 
. .  do  miltDigecht  talmanda  iod  agid 
a  tholi  er  wurde  gegen  seinen  Wil- 
len an  den  Kriegsdienst  gefesselt 
SMart.  10;  PI.  3  ro  cumrigthe 
alläma  iarna  cdl  Lg.  15. 

cumsanad  M.  Ruhen,  Ruhe; 
quies  Z*.  872.  —  Acc.  ni  fagbat 
nach  cumsanad  FA.  30. 

cnmsanaim   II  ich  höre  auf. 

—  Pi'aes.  Sg.  3  conosna  desinit 
SG.  22*.  -^  Praet  Sg.  3  ru  chumsan 
quievü  Ml.  32d,  26  (Z".  872). 

eumscaigim  III  ich  bewege, 
ändere,  entferne.  —  Pra^s.  PI.  3 
conosciget  chenel  sie  änd^n  das 
Geschlecht  SG.  65».  —  Praet.  Sg.  2 
conroscaigis-siu  summovistiMl.'ll^,  7. 

—  Inf.  cumscugud  commutatio  {Z*. 
872) ;  Nom.  talam-chumscuguci  Erd- 
beben Three  Mir.  Hom.  p.  22,  23; 
Acc.  cen  nach  cumscugud  Gl.  zu 
in  ea  permaneat  Wb.  10». 

cumseanngad  p.  169,  s?  Vermi- 
schen, von  cummasc,  wie  bruth- 
naigim  furo  {Z\  435)  von  bruth, 
crechtnaigim  von  crecht? 

camtaigim  „condo,  in  its  two 


tt 


senses  of  I  build  and  Ilay  up 
Stokes,  Three  Mir.  Hom.  Index; 
nicht  verschieden  von  cunutglm.  — 
Prc^t.  Sg.  3  ro  chumtaig  Vatraic 
eclas  isin  inud  sin  Three  Mir.  Hom. 
p.  18,  18;  in  cat^aig  ibid.  p.  34,  ss; 
ro  chumtaig  Gl.  zu  arutacht  Hy.  5, 10 
(vom  Glossator  missverstanden?). — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  cumdaiged 
eclas  Three  Mir.  Hom.  p.  28,  si; 
PI.  3  CO  cumtaigtea  oc  Patraic  i 
foss  i.  i  scrin  Feil  ocus  Petair  sie 
{die  Reliquien)  wurden  niedergelegt 
ibid.  p.  36,  8. 

1.  cnmtaoh  N.  eonstructio 
Ir.  Gl.  871;  aedificatio,  strw^ura 
Z^.  810;  Inf.  zu  cumtaigim,  o  tharnic 
in  r^cles  do  chumtach  als  die  ZeUe 
gebaut  war  Three  Mir.  Hom.  p.  34,7. 

2.  enmtacb  N.  Gehäuse,  Kap- 
sel; cumtuch  i.  cum  toga  bis  i.  co 
lend,  „a  covering"  Corm.  TrawA. 
p.  43;  cümhdach  ,,protection,  cove- 
ring,  cover  of  a  book"  O'R.  —  Sg. 
Nom.  a  cumddach  so  „ihis  cos?' 
{die  Kapsel  einer  Handschrift)  Ir. 
Gl.  203;  Acc.  dubbert  Patrice  cum- 
tach  du  Flacc,  idon  clocc  ocus 
menstir  ocus  bachall  ocus  poolire 
Tir.  11, 

3.  cmntach  N.  Schmuck,  Or- 
nament; cumdach  omtUio  Ir.  Gl 
881;  cumtach  Gl.  zu  omantes  se 
Wb.  28b,  9;  fabrateria  Z\  810.  — 
Sg.  Nom.  na  tech  mär  na  cum- 
thach  c4in  Lg.  17,  06;  cumtach  coir 
18,  19  Eg.'.,  Dat.  co  cumtuch  der- 
scaigtech  dergöir  ocus  argit  fair 
FA.  13  (cumdach  X-Br.);  PI.  DaL 
do  imdenmaib  ocus  cumtaigib  FB.  3. 

1.  cnmtachta  künstlich  bereit 
tet,  verziert.  —  Sg.  Nom.  tegdas 
chumtachta  FB.  1;  cumtachto  p. 
144,  13;  DcU.  inna  chathair  chum- 
tachta FA.  7  (cumdachta  LBr.) 
„as  a  canopied  chair^*;  Acc.  ama2 
cathbarr  cumtachta  8  (cdmdachtn 
LBr.)  „like  an  adamed  helmet"; 
PI.  Dat.  cusna  X  n-doirsib  cum- 
dac^taib  Gl.  zu  cum  decem  fabre- 
factis  foribus  GUd.  Lor,  84. 

2.  camtachtie  jPjB.  1  künstliche 
Arbeit? 

camae  eng  FA.2S  {cnmuig  LBr. ^. 


cumong 


461 


c&rsaigim 


1.  enmuBgr  eng;  angtisius  Z^.SIS. 

—  Sg.  Nom.  bd  cumung  CC.  3; 
nach  8^t  ctimuDg  FB.  70;  cöel  ocus 
cdmung  FA.  22  (cumang  LBr.)]  23 
(cumang  LBr.). 

2.  camungr  Machte  Können, 
Inf.  zu  cumaing.  —  Sg.  Nom.  damad 
lem-sa  do  chumung-sa  wewn  ich 
deine  Macht  hätte  Three  Mir,  Hom. 
p.  64,  14. 

eundll  decoru8Z*,S7S;  ciinnail 
i.  sonairt  O'Dav.  p.  64;  connail  i. 
inraic  [honest)  CDon.  Suppl.  — 
5^.  Nom.  ar  ni  cundil  mesce  cail- 
leoh  Wb.  3fc,  4;  cundail  a  briathar 
SC.  18,  3.  —  Compar.  in  foirend . . 
ropo  chundla  ,, sager'*  SMart,  12. 

euDdrad  merx  SG.  68»>  (Z*.  873). 

—  Dat.  nidat  comadais  diblinaib  do 
chunnrad  na  hingine  sea  „thou  art 
not  fit  on  either  hand  {Ti  to  bargain 
about  this  maiden"  Three  Mir. 
Hom.  p.  64,  16.  —  Vgl.  cunnrath. 

1.  eundu  supparus  SG.  70^ 
(Z«.  872). 

2.  eundu  1.  cairdes  Fei.  Epil,  230; 
conda  O'Dav,  p.  65. 

«onnar  enngaln  FB.  39  (cungain 
LU.)  ist  corrupt,  oder  „so  dass  er 
nicht  erkannte**  {^t^gl.  aith-gne,  etar- 
gne  cognitio)^ 

ennnlacht  „wisdom  o.g.**  Ö'R.; 
vgl.  connla  „wisdom,  prudence** 
0*Don.  Suppl.  —  8g.  Nom.  FA. 
9  LBr. 

«unnrath  „a  contract**  Corm, 
Transl.p.  ÖO;  s,  2.  cor.  Vgl.  candrad. 

euBiin  8.  eundu« 

euntubart  F.  Zweifel;  cundu- 
bart,  cumtubart  duhium,  haesitatio 
Z\  873.  —  Sg.  Dat.  ro  bd-sa . .  1 . . 
cuntabairt'  moir  ScM.  4  (comta- 
batrt  H.)\  as  mo  chuntabairt  ibid.; 
asan  cunntaflairt  tbid,  M. 

eunutf^im  I  architector,  con- 
struo  SG.  141»  (Z».  429).  —  Ferf 
Sg.  3  conrotaig  Wb.  33»  (Z«.  449). 

eur,  caur  M.  Held.  —  Sg.  Nom. 
is  cur  cdin  cathbAadach  FB.  71; 
Gen.  fochfch  carad  crechtaig  cath- 
buadaig  ScM.  15;  drech  corad  FB.  42; 
fled  chaurad  59;  62  {oder  Plural?); 
Dat.  do  charaid  ürdalta  FB.  72; 
Acc.  coraid    cdin   crechtach   cath- 


böadach  SC.  42;  PI.  Nom.  curaid 
Lg.  4,  12;  ScM.  21,  42;  Gen.  na 
curad  FB.  79;  in  trlr  curad  sin 
FB.  42;  56;  62;  75;  79;  zu  lesen 
a  les  .  .  ar  curad  FB.  56;  mlad 
curad  cathbdadach  SG.  38;  magen 
curad  ScM.  15;  Acc.  a  churadu 
SC.  30,  6. 

1.  curach  Boot,  Schiff;  pha- 
seliM  Ir.  Gl.  488;  coblath  i.  curach 
no  long  beg  O'Dav.  p.  67;  vgl. 
curchdn.  —  Dat.  isin  churach  com- 
thend  commaidi  glanta  EC.  7;  PI. 
Gen.  (?)  riadu  curach  ocus  graig 
SC.  31,  la;  Dat.  imma  curchaib 
Three  Mir.  Hotn.  p.  118. 

2.  euraeh  bi  doigh  guma  ainm 
do  rinn  gae  O'Dav.  p.  11. 

eurath-mfr  N.  Heldentheil, 
ein  Ehrentheü,  den  der  vorzüglichste 
Held  an  Festen  zu  erhalten  pflegte 
{vgl  FB.  9  und  68).  —  Sg.  Nom. 
curathmfr  FB.  43;  74;  in  curath- 
mir  Emna  FB.  8;  mo  thige  9; 
curadmir  41;  68,  1?  caura^mtV  59; 
Gen.  comraind  curadmiri  FB.  71; 
auch  zu  lesen  cosnam  cirt  curad- 
miri ibid.?  Acc.  immd  curadmir 
FB.  42;  a  CBkXxrathmir  74;  in  cu- 
radmir  72;    immon    curadmir  41. 

curchdn  Demin.  von  curach;  a 
curchan  cen  codul  i.  gin  lethur 
uimc  O'Dav.  p.  65  codul. 

curchas  Bohr,  Schilf;  arundo 
Z*.  72;  curcha«lach  no  gilcach 
arundo  Ir.  Gl.  933.  —  Sg.  Nom. 
amoZ  bis  curcas  fri  sruth  FB.  44. 

eure  Hy.  5,  99  „host**;  cuire 
„muUitude,  Company**  O'B. 
j  curreeh  M.  „now  applied  to  a 
I  marsh  or  fen  (seiscend)  where 
shrubs  grow**,  corra  recait  ind  {vgl. 
currach  i.  corr-iath  iath  na  corr 
O'Dav.  p.  64) ;  früher  auch  „a  race- 
course**  daher  die  Glosse  a  cursu, 
i.  reid  he,  Corm.  Transl.  p.  43 
{vgl.  auch  cuirrich  a  curribus  i.  fich 
carpait  ibid.  p.  45);  a  cursu  equo- 
rum  dictus  est  Gl.  zu  Hy.  5,  97.  — 
Sg.  Acc.  reided  Curreeh  Hy.  5,  97. 

cürsalgrim  lU  ich  tadele.  — 
Praet.  Sg.  3  rod  chürsach  obju/rgavit 
eum  Wb.  14*  (Z«.  330).  —  Inf 
cursachad    to    reprimand    O'Don. 


casle 


462 


6k 


Suppl.  curadh;  Dal.  oc  cürsagad 
in  der  Glosse  zu  cum  modestia 
compientem  1^6.30^,33;  Äcc,  SC.  26. 

Cttsle  F.  Vena  Ir,  Gl.  99;  pipe 
On  the  Mann,  Index.  —  Fl.  Ace. 
na  cuislenna  venas  Güd.  Lar.  Gl.  222. 

euslennaeh  M.  Pfeifer.  —  PI 
Nom.  cuslennaig  no  choroairi  Lg, 

17,  18;  88. 

cntail  i.  caoch  no  fÄs  O'Dav.  p.  68. 

eutalm  i.  tuitim  {Fallen)  O'Dav. 
p,  66;  69.  —  8g.  Bat.  de  chutaim 
in  t-8l6bi  Fä.  Epü.  536. 

cutal  ScM.  3,  17? 

enthe,  euithe  Gruhe;  „o  jpti*', 
lat.  puteus  Corm.  Transl.  p.  44; 
138.  —  Acc,  isin  mör-chuthe  n-lsel 
Hy.  2,  38  Fr.  (-cute  LHy.). 

eutma  FB.  24? 

1.  eatramma  y^equaly  proporti- 
onate"  O'Don.  Suppl.  cudroma; 
cuitir  i.  catruma  no  coibheis  O'Dav. 


p.  69;  vgl.  tromm.  —  PI.  Nom.  nl 
bat  chutrummi  huili  non  erunt 
simües  omnes  Wh.  9d  (Z«.  872);  at 
cröna  cutrumma  FB.  24? 

2.  eutramma  yycm  equivalent 
Proportion*^  O'Don.  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  cutrumma  a  da  süla  do  dracon 
FB.  62;  74;  Dat.  din  chutrumma 
chinad  FA.  16  {„from  the  measure 
ofguüV)'^  Acc.  CO  tici  do  chutrommse 
do  f&cbäil  dar  th'öis  TE.  13  LU-, 
Du.  Acc.  a  da  cutrummai  zweimai 
soviel  FB.  10;  cutrumma  18. 

catrummus  M.  Aehnlichkeit, 
Gleichheit;  aimilüudo  Z*.  788. 
—  8g.  Nom.  conna  bad  cutrummus 
disi  frisna  mna  aili  FB.  25;  cid 
dö  ar  bad  chutrummus  fri  Löegairi 
FB.  68,  88;  Dat.  uair  nachat  fil-siu 
fein  hi  cutrummus  fri  öcu  Ulad 
FB.  62. 


D 


-d,  -dB-  Pron.  pers.  infixum,  s.  6. 

-da-  Pron.  pers.  infixum,  s.  6. 

da  mittelirisch  für  do  {Praep.y. 
da  cecÄ  aird  FA.  6  LBr.;  ibid.  9; 
da  cec^  leth  ibid.  10. 

1.  d&  M.,  df  F.,  d&  n-  N.  zwei; 
duo  Z^.  301 ;  in  der  Compositum 
d6-,  s.  d^hoach.  —  Nom.  M.  dd 
ech  FB.  45;  p.  310,  13;  ScM.  2; 
da  gabar  ScM.  20;  d&  mac  Dato 
ScM.  22,  11;  da  brön  FA.  33;  da 
cöiced  hErenn  ScM.  5;  da  en  111- 
dathacha  CC.  2  Fg.',  na  da  ape^oZ 
d^c  FA.  6;  na  da  draic  d^c  20; 
da  imdai  d^c  FB.  2;  p.  310,  s; 
a  dha  colptai  TE.  4  Eg.;  da  ma- 
laigh  ibid.;  F.  a  di  läim  TE.  3  Eg.-, 
a  dl  äüil  4  Eg.;  Hy.  5,  42;  di  öig 
FA.  15;  16;  dl  seniatir  d^c  FB.  55; 
di  bliac^am  d^c  ar  mili  p.  131,  9; 
di  chichi>.  1,42, 18;  a  da  ddüp.  43, 88; 
a  dha  güaluinn  TE  4  Eg. ;  da  fia- 
call  Gl.  zu  Oss.  III  6;  da  trillss 
TE.  3  Eg.',  N.  a  dd  n-imechtar 
FA.  22;  da  n-all  n-ddalcha  FB. 
45;  50;  i).  310,  so;  dfa  n-all  FB.  47 
(da  n-allt  Eg.);  da  n-droch  FB.  45; 


dfa  n-droch  47;  p.  310,  87;  di  n-droch 
FB.  47  Eg.',  49  Eg.-,  da  n-grdad 
FB.  51;  j).  310,  S6;  da  primdun 
TE.  1  Eg.;  dagrüad  chorcra  Lg.  18,  is; 
a  dha  glun  TE.  4  Eg.\  Gen.  {oihne 
Unterschied  der  GesMechter)  in  d& 
erred  döc  FÄ  2;  p.  310,  s;  Clüana 
da  dam  FB.  36;  da  apstoi  döc 
p.  40, 18 ;  hi  carput  da  rath  Hy.  5, 84 ; 
outrumma  a  dd  süla  FB.  74;  62; 
for  Idr  a  da  imlisen  FB.  51 ;  i  Tuaith 
dd  muige  p.  41,  84;  dar  Maig  da 
g^8  Oss.  II  1;  7;  10;  Locha  dd  Ifg 
p.  131,  89;  Locha  dd  airbrech  S5; 
CO  cend  dd  bliadan  döc  FA.  17; 
nechtar  na  da  idan  TE.  8  Lü.; 
i  cechtar  a  da  grdad  SC.  37,  9; 
I  ghrdad  TE.  i  Eg.\  a  da  öulu  ibid.; 
I  güaland  SG.  4;  cechtar  n-ai  a  da 
'  brüad  p.  310,  36;  cecthar  de  na  da 
I  ban  FB.  25;  a  da  glac  81;  cechtnr 
I  a  df  Idim  TE.  4  Eg.;  a  dimcaiaen 
p.  310,  85;  Dat.  dib  Ifnaib  beider- 
seits, beide;  utrimque,  tUerque  Z\ 
367;  FA.  18  (dfb>;  ScM  3,  le;  Hy. 
5, 106;  TE.  10  LU.;  14  Eg.\  p.  130, »; 
JF!B.  4;  ina  n-dib  n-airechtaib  FA.  4 


dk 


463 


dAil 


(llndib  oir.  LBr^;  üas  a  dib  n-im- 
dadaib  p.  BIO,  4i;  for  a  dib  n-ulend- 
naib  p,  311,  s;  for  a  dib  cüladaib 
p.  311,  a;  i  n-dib  rendaib  d^cp.  4U,  ii; 
for  a  dib  öliastaib  p,  310,  ss;  co 
n-da  cris  derca  SC.  23;  cona  dib 
apstoJu  dec  p.  40,  le;  Äcc.  M.  dA 
serrach  GC.  3  LU.\  na  da  ech 
FB.  45;  p,  131, 34;  a  da  c^ili  Lg.  19 ; 
F.  di  lAim  FB.  61;  iflf.  15;  eter 
a  di  bois  FB.  82;  di  chichp.  142,  is; 
di  ingin  Oss.  II  s;  a  di  siair  |>.  17, 19;  21; 
di  chaillig  Uy.  5,  105;  di  lurcbore 
CG,  2  LU.  (da  Eg)\  fo  di  eweimal 
Z*.  307;  0«8.  I  10;  FB,  88;  fö  di 
n6  fö  thrf  FB.  81;  87;  a  da  cois 
ScM.  18;  dA  eich  FJ5.  6;  a  da 
glaicc  86;  eter  do  da  thäib  Lg.  2; 
iST.  a  da  cutrummai  FB.  10;  18.  — 
Digtribuiiv:  etercach  d4  en  ztoischen 
je  zwei  Vögeln  GG.  2;  eter  cach  da 
primairecht  FA.  13;  eter  cach  da 
claiss  %bid.\  ettr  cec^  da  dorus  ScM.  5. 

2.  d&  «.  t&im. 

3.  d&  /wr  dia,  ^r.  do  (Proep.)  mit 
Fron,  po88. 

4.  äk  für  dia,  8.  3.  dia  n-. 
dabaeh  F.Fass;  caba  {d.  i.eavea) 

Ir.  Gl  277;  i.  d6-hoach  i.  di  öe 
furri,  ar  ni  bitis  hoe  for  ^naib  hi 
tü8  Corm.p.  15.  —  Sg.  Nom.  SG.  36; 
FA.  9;  72;  dabach . .  do  mid  SG.  33,  w; 
Acc.  in  dabaig  Gl,  zu  Hy.  5,  85; 
PL  Nom,  teora  dabcha  üarusci 
SG.  36;  FB.  53;  54;  secht  n-dabcha 
j9.  311,  29;  Acc.  na  dabcha  p.  42,  is. 

dabar  ScM.  6  8.  damalm. 

daeeird  Oss.  III  4  er  sprang? 

amaraeh  dadaidy  dagai//  i^'l^.  94 
morgen  Nacht,  für  d'adaig. 

dae  i.  righ  no  guala  O'Dav.  p.|79. 

1.  d&el  8.  ddel. 

2.  d&el  ein  glänzendschwarzer 
Käfer,  vgl.  is  duibithir  dniim  in 
dail  in  t-äüil  alle  „blacker  than  the 
hack  of  the  heetle  the  other  eye** 
O^Don.  Gr.  p.  136.  —  abratchair 
duba  daile  SG.  37,  12.  —  Gompos. 
abrait  fo  dail-dath  Lg.  18,  i4 
(dael-£^^.). 

dftelde  Adj.  von  2.  dÄel.  —  Du. 
Nom.  da  malaigh  daeldae  dubgormma 
TK  4  Fg. 

diena  SF.  Y  16  {„hetween  chival- 


rous  people*'  0' Curry ,  On  the  Mann. 
III  p.  47,  „among  peopWs  houses** 
Goid.*  p.  179)? 
d&er  8.  döer« 

1.  dag  gut;  i.  maith  Gorm. 
Transl.  p.  61;  besonders  in  der 
Gomposition  z.  B.  dag-duine  honus 
homo  Z\  857;  daig-fir  FB,  38  Eg. 

—  S.  deg,  dech. 

2.  dag  i.  cruithnecht  Gorm,  p.  20 
fogamur. 

d&g  Dectire  GG.  7?  vgl.  p.  328, 15. 

fo  dägin  1)  Fraep.  mü  Gen. 
wegen,  is  fo  daigind  ina  mna 
p,  144,  18;  2)  Gonj.  weil  FB.  31. 

im  d&gin  Fraep,  mit  Gen.  we- 
gen, im  dägin  na  inginc  Lg.  11. 

dal  8.  täini. 

d&ig,  fo  d&lg,  ar  d&lg  1)  Fraep. 
mit  Gen.  wegen:  däig  a rige  FB, 94; 
däig  a  cot^chta  ibid,;  däig  na  delba 
SC  29,  21 ;  dit  däig  fesni  um  deiner 
selbst  tDÜlen  SG.  16  {vorher  diag 
neich);  dot  daig  Lg.  5,  e;  fo  daig 
a  muinnttri  p,  144,  7.  —  2)  Gonj. 
weil.:  däig  is  misi  SG.  44,  s;  däig 
ata-som  fö  drochcruth  SG.  29,  22; 
düg  at  bs&tha  cialla  ban  SC.  45, 19;  26; 
TE.  16;  dügh  6  Eg.;  10,  s;  fo 
ddig  dognith  TE.  6  XLT.;  FB.  58;  70; 
fö  daig  na  ro  tubaide  TE.  6  LU.; 
ar  daig  GL  zu  Hy.  2,  45;  O'Don. 
Gr.  p.  325.  —  3)  deswegen  {dass) 
=  auf  dass,  damit:  doronsat  in 
doilbed  sa  däig  co  n-dechta-su  asin 
catraig  SMart.  31 ;  Gl.  zu  Hy.  2, 46 ; 
ar  daig  na  ro  marbtais  damit  sie 
nicht  getödtet  würden  Lg.  11;  12. 

—  V^.  dägin,  döig,  diag. 
daigh  TE.  9,  löV 

ar  loseadh  dalghi  „against  the 
heart'burn**  {ßod-brennen)  O'Bon. 
Gr.  p.  294. 

daigerde,  vgl.  „daigheargha/i^ry, 
furious**  O'R.?  —  Sg,  Nom.  ech . . 
daigerda  FB.  47;  luchair  derg 
daigerdse  ibid,  (daigerrda  Eg.), 

dail  Hy.  7,  2  zu  lesen  düil? 

d&il  Theil,  Vertheilen  {bes, 
des  Trankes,  während  rand  für 
das  Vertheilen  der  Speise  gebraucht 
wird),  Schenken,  vgl.  dälim,  do- 
d41im.  -^  Sg.  Nom.  in  dail  runde 
esca  mystica  Wb,    11»   (Z«.   327); 


diu 


464 


dAlim 


in  d4il  lenno  Lg.  17,  u  Eg.  Lc; 
Dat.  dabach . .  do  mid . .  oc  a  d4il 
for  in  teglach  SC.  33,  ss;  sithlad 
in  lenda  dognither  ag  a  dail  Corm. 
Transl,  p.  58;  da  dail  inna  corma 
p.  311,  36;  Äcc.  träth  tänic  döib . . 
CO  roind  ocus  däil  FB.  90;  72  Eg. 
{vgL  p.  311,  se). 

dM  tenid  FB.  16  (dailteined  Ä)? 

diillem  M.  Schenk;  dälem  cay^po 
ZK  264.  —  PI.  Nom.  na  dailemain 
da  dail  inna  corma  p.  811,  36. 

däine  8.  daine. 

dalagen  firmus  Z*.  25;  Torr. 
Dh.  p.  94;  128. 

dalr  F.  Eiche;  daur  quercus 
SG.  38»  (Z».  259).  —  Gen.  i  n- 
Druimm  daro  Tir.  2;  Cell  dara 
Hy.  5,  95;  tech  darach  FB.  55;  do 
lommanaib  darach  81;  Äcc.  dair 
mör  ScM.  18.  —  Compos,  Reihet 
daur-tige  p,  41,  23? 

dairbre  „an  oak,  a  nuraery  of 
oäks^*  O'R.  —  Acc.  dairbre  n-dall 
ScM.  21,  80. 

dalrde,daiirde  quernus  Z^791. 

daire  s.  d6ire. 

eless  daire  LU.  p.  113^,  31,  eines 
van  Cuchullin's  Kampf kunststücken, 
über  das  sonst  Nichts  bekannt  ist. 

dairmitnech  verächtlich,  für 
di-airmitnech,  vgl.  ermitnech  reve- 
renSy  von  ermitiu  honor,  Z^.  IIb. 
—  Sg.  Nom.  demon  dlscir  dairmit- 
nech FA.  30. 

dairt  Jährling,  dairt  boinend 
eine  jährige  Färse  Corm.  p.  8  cü- 
thar  s^t;  On  the  Mann.  Index.  — 
Vgl.  dartaid. 

dals  F.  Haufen;  vgl.  trisna 
ceimmen  ina  n-dais  beus  Gl.  zu 
per  ea  intetvalla  in  numerositate 
graduum  Ml.  54  r. 

daiseuir  s.  döeseuir. 

1.  dal  „time,  respite'^,  doberar 
dal  treisi  do  O'Don.  Suppl.;  dober- 
tar  dal  di  p.  145,  12. 

2.  dal  i.  caingen   O'Dav.  p.  72. 

1.  d&l  i.  rand,  inde  dicitor  Däl 
Riata  Corm.  p.  14.  Vgl.  däil. 

2.  dkl  F.Versammlung,  Stell- 
dichein, Zusammenkommen; 
dail  i.  airecht  O'Dav.  p.  75.  — 
Sg.  Nom.  no  co  demad  riu  mo  d&l 


SC.  44,  8;  dal  as  chomtig  fri  dama 
Hy.  5,  14;  ar  bid  aingcess  la  UUu 
in  dal  so  do  gleöd  FB.  16;  ba 
aingcess  laiss  in  däl  dod  finic  58; 
Gen.  dochumm  na  dila  Three  Rom. 
p.  60,  14;  tr&th  a  däla  die  Zeit 
der  Zusammenkunft  mit  ihr  TE. 
12  XIT.;  13;  Bat.  isin  dail  sin 
SC.  22;  FA.  32;  immör-dail  fer 
n-£rend  ibid.;  i  n-dül  mnä  SC.  42; 
cid  tu . .  icim  dail  TE.  13  Eg.,  ticc 
..in  ingen  asa  diu  TE.  12  Eg.-, 
Acc.  cussin  mör- dail  sin  cethri 
cöiced  n-Erend  SC.  21;  co  mor- 
dail  bratha  FA.  6;  tair  .  .  imm 
däil-si  komm  zur  Zusammenkunft 
mit  mir  TE.  11;  12;  13;  ina  dAil 
12;  13;  it  dail  13  Eg.;  nf  amic 
AUUl  a  diu  13  X<7.;  ni  thoirchet 
mö  diil  Oss.  11  3;  6;  PI.  Dat.  i  n- 
düaib  ocus  airechtaib . .  Itech  ocus 
clerech  FA.  31.  —  Compos.  dÜ- 
suide  forum,  -tech  forum  Z*.  769. 

d&la  mit  Gen.  oft  am  Anfang 
des  weiteren  Berichts  über  eine 
Person,  was  ..  betrifft,  „cu  to, 
as  for"'  O'B.  —  däla  Fhinn,  dobh^r 
sgeula  ÖS  ärd  „as  for  Finn,  I  will 
teil  {his)  tidings  dearly  Torr.  Dh. 
p.  66;  dala  imorro  EochacJa  luid 
sidiu  .  .  TE.  S  Eg.  —  Nach  den 
einheimischen  Gelehrten  ein  Nom. 
Pluralis,  „news,  historiecU  reiations" 
O'B.,  vgl.  gurab  foirfe  an  flreolns 
ati  ag  ä  seanchadhuib  ardhäluibh 
a  sean  „because  the  antiquaries 
possess  a  perfect  knowUdge  of  its 
ancient  history**  Keat.  p.  120;  ro 
innis  Fionn . .  döib  däil  an  echtra 
sin  „ihe  history  of  that  journey*' 
Torr.  Dh.  p.  206. 

d&laim  II  ich  habe  eine  Zu- 
sammenkunft, komme  zusam- 
men, von  2.  du.  —  Praes.  PI.  3 
dalat  they  meet,  invite,  make  an 
assignation  O'Don.  Suppl.;  ro  da- 
lait-seom  ScM.  5.  —  Praet.  Sg.lnl 
frit-60..ro  dilus-sa  TE.  13;  PI.  3 
ro  dälsat  FB.  83;  ScM.  5  i£ 

dalb  i.  br^g,  a  dolo  i.  on  ceilg 
Corm.  Transl.  p.  59.  Vgl.  dolbaim. 

d&lim  III  ich  theile  aus,  tgl. 
diu,  do-dilim,  fo-dilim.  —  Co^j. 
Sg.  2  dale   sechut .  .  a  coroiAmtV 


daU 


465 


dun 


n-ugut   FB.   14,    vgl,   cuire   huait 

toUe  Cr.  32c  ^naa  a  te  Z*.  440). 

dall  blind;  caecus  Ir.  Gl  427. 

—  8g.  Nom,  a  mac  dall  p.  39,  u;  21 ; 
cless  dall  FB,  24,  ein  £i4t»to^ucA;^ 
dcts  Ouchulinn  mit  den  Augen  ma- 
chen kontäe,  8,  SC.  5  {etwas  anders 
LU.  p.  79b,  37);  Bat.  don  du  11 
p.  39,  18;  Comp  OS.  dall-chless  n- 
eöin  LU.  p.  113*>,  31  {Siäb.  Concid.\ 
während  FB.  24  cless  dall  und 
cless  eöin  zwei  verschiedene  Kirnst- 
stücke  CuQhiUinn's  sind. 

dall  ScM.  21,  30? 

dalta  M.  Zögling;  dalte  disci- 
ptUiM  Z*.  800.  —  Sg.  Nom.  do 
dalta  p.  130,  S9;  dalta  Conculaind 
iS^C.  24;  a  dalta  do  ecib  CC.  4  Fg.-, 
Gen.  for  tecosc  a  daltai  SC.  24; 
dith  a  daltai  CC.  i  LU.;  PI.  Gen. 
am  tualning  mu  dalta  p.  142,  9;  6? 

dam  M.  Ochse;  s.  ro-dam^,  dam 
allaid  cervus  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  ScM.  1;  dam  timchill 
arathair  ein  Ochse  am  Pflug  Corm. 
p.  9  clithar  s^t;  Geti.  leabaid  in 
daim  allta  cubtle  Ir.  Gl  858; 
Dat.  don  daum  boviWb.  lOd  (^.224^; 
CO  n-dam  Lg.  17,  7;  PI  Nom.  in 
daim  Hy.  5,  53;  p.  311,  29;  na  doim 
p.  45,  8;  Gen.  irrechtaib  bo  ocus 
dam  FB.  24;  XL  dam  ScM.  6; 
22,  4;  na  trom-damh  11;  Bat.  do 
damaib  FB.  91 ;  Acc.  damu  p.  45, 1 ; 
Du.  Gen.  Clüana  da  dam  FB.  36. 

1.  d&m  Gefolge,  Schaar;  „re- 
tinue  or  company''*^  On  the  Marm. 
Index.  —  Sg.  Nom.  seisser  a  dam 
i  tuaith  On  the  Mann.  III  p.  496; 
Gen.  cethrar  Hn  a  dama  tbid.  p.  491 ; 
PI.  Acc.  dAl  as  comtig  fri  däma 
Hy.  5,  14  Fr.  {Gl . .  fri  hegoda, . . 
fri  trüagu). 

2.  däm  Barde.  —  PI  Dat.  ro- 
mfn  an  drem  re  dämaib  Cl  Fiuch. 
p.  216;  urra  an  drem  ddr  n-dämaib- 
ni  ibid.  p.  242. 

damairecht  F.  ox-herding 
Not.  zu  Fü.  Jan.  20. 

1.  damim  I  ich  füge  mich, 
dulde,  leide;  vgl.  fo-damim.  — 
Ptaes.  PI  3  nf  daimet . .  fair  FB.  7Q. 

—  Praes.  sec.  PI  3  co  n-daimtis . . 
for  a  breith  FB.  76.  —  Perf  Dep. 


na  damair  digna  „who  endured 
not  reproach"  Fü.  Febr.  9 ;  PI.  3 
nl  rodmatdr  a  m-brethugud  FB.  56 
(ni  rotlamathor  Eg).  —  Fut.  PI.  1 
ni  didemam  FB.  75. 

2.  damim  I  ich  gewähre,  ge- 
be; ddimhim,  damhaim  „J  yield, 
grant"  O^Don.  Suppl  —  Perf  Dep. 
ni  damair  cert  ScM.  21,  it^  vgl 
däimhes  dlighed  ,,he  yields  justice, 
law,  or  right**  O'Don.  l.  c,  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  dabar  samail  ScM.  6. 

—  Conj.  Sg.  3  cor  damthar  flr  fer 
dam  FB.  94  (co  ro  daiwther  Eg.). 

—  Inf.  dämthain  concession,  to 
concede  O'Don.  Suppl. 

dam-dabach  F.  1)  „an  ox-tub, 
or  tub  Inrge  enough  to  contain  a 
whole  ox**  On  ifhe  Mann.  Index, 
2)  Schilddach;  t€.stud^.  —  Sg. 
Nom.  2)  doratad  . .  damdabach  dona 
boccötib  ScM.  17;  Acc.  2)  böi  fo 
damdabaig  sciath  ar  omon  Concu- 
laind LU.  p.  81»  48;  PI  Dat. 
1)  arnaib  damdabchaib  pro  torcu- 
laribus  Ml.  24^,  9  {Z*.  245). 

damde  cervinus  SG.  Sl^. 

damliag,  daimhliag  „stone 
church"  On  the  Mann.  III  p.  49, 
„Basüica,  a  caihedrcd  church" 
O'Don.  Suppl 

dammidethar  s.  do-midlur. 

damna  Material;  „the  matter 
out  of  which  any  thing  can  be  for- 
med"  O'R.  —  Gen.  dachuaid  da  bein 
damna  cruiti  Rev.  Celt.  II  p.  197,  80; 
Acc.  dliss .  .im  damnae  n-cpsciiip  „for 
the  material  of  a  bishop^*  Tir.  11 
(Z*.  654).  —   Comp  OS.  rig-domna. 

damnaim  II  ich  binde  zu, 
schliesse  ab?  vgl.  udmadi.  gobenn 
gaibthir  forsin  cethrse  condamnaiter 
a  n-iide  i  cumung  Corm.  p.  45. 
Dazu  0  ro  damnad  FB.  30  V 

dan,  dana  {fast  immer  da  in  d^n 
Handschr.)  auch,  ferner,  nun. 
Es  werden  beide  Formen  neben 
einandei'  exisiirt  haben;  in  diesen 
Texten  ist  da  anfangs  zu  d&na, 
von  S.  169  an  aber  ebenso  conse- 
quent  zu  dan  ergänzt,  da  ich  mich 
überzeugte,  dass  weder  an  noch  na 
zu  den  Silben  gehört,  weJcJie  in  LU. 
regelmässig  durch  einen  Strich  ab- 

30 


dan 


466 


dan 


gekürzt  werden.  Zwischen  dan  :» 
aliir.  dam  (ü)  etiam,  und  dana = cUtir. 
dana,  dono  ergo  (Z '.  699)  zu  unter- 
scheiden, ist  nicht  durchfilhrbcir, 
denn  in  LU.  steht  dft  in  beiden 
Bedeutungen.  Die  Form  dana  voll 
geschrieben  ScM.  17  tn  Jlf  (ocus  gebid 
dana  u/nd  er  nahm  nun).  Die  Form 
dna  in  der  Bedeutung  „nun**  ScM.  19 
in  E  und  FB,  64  in  Fg.,  „ferner** 
ibid,  47  in  Fg.;  „auch**  ScM.  2  in 
H  {ihn  gleichfalls  zu  erbitten  sind 
wir  gekommen).  Die  Form  dno  in 
der  Bed.  „auch**  CC.  2  LU.  Eg. 
hat  im  Fled  regelmässig  don,  ebenso 
dono  Fg.  in  TF.  3;  13;  CC.  3;  6; 
p.  143,  6;  7.  —  a)  dan,  dana  auch, 
fem  er:  Fedelm  Nöicrothach  ingen 
Concobair . . ,  Fedelm  Foltchain  dan 
ingen  aili  Conchobair  FB.  28;  bätar 
ülaid  oc  öl  i  taig  Feidlimthi . .  bdi 
dana  ben  ind  F^idlimthe  oc  airiuc 
don  t-äldag  Lg.  1;  ataregat  ind 
rannaire  . .  affraig  dan  Id  FB.  14 ; 
läir  dana  CC,  SLU.\  doroich  cäch, 
doroich  dana  Ldm  ScM.  10;  13; 
CC.  1;  dothset  alaili  cucai  dan 
SC.  2;  ocus  araiU  and  dan  46; 
„foemaim-sea  sin  tra"  for  Cuculaind. 
„cet  lern  dan"  for  Loegatrc  ITB.  34 ; 
bad  maith  lim-sa  dan,  co  m-bad 
h^  SC,  14;  ocus  dana  Lobarcham 
Lg,  6;  16;  dessid  Bide  dana  ScM. 
9;  11;  12;  is  fön  n-innas  cetna 
dan  FB,  31;  mani  fetur-sa  sin  dan 
wenn  ich  auch  das  nicht  kann 
FB,  6;  atglädastar  dan  Bricrm 
B,  sprach  sie  auch  an  FB.  18; 
ba  maith  a  n-gaisced  dana  au^ 
ihre  Tapferkeit  wa/r  gut  Lg,  6;  bÄ 
cumung  dana  cid  ar  indus  CC. 
3  X27.;  nir  bo  bec  dana  in  tech 
das  Haus  war  auch  nicht  klein 
ScM.  5;  SC.  2.  —■  b)  Man  könnte 
vermuthen,  dass  dan  dem  altir.  dam 
etiam,  don  dem  altir.  dono  ergo 
entspreche  {Z^,  699),  allein  an  fol- 
genden Stellen  des  Fled  hat  LU. 
dan,  Fg.  don:  gebthi  Conall  dan 
in  roth  FB,  64;  luid  dan  Conall 
fon  cumma  cetna  67 ;  69 ;  ocus  dan 
. .  is  amlaid  atrubairt  und  ferner 
sagte  er  .  .  80  (.vgl.  ocus  dan . .  co 
finnad  SC.  32) ;  ocus  issi  ar  m-breth- 


ni  dan  beös  62  {vgl,  ro  bui  dana 
ni  ali  acci  beus  TE,  2  Eg,)\  a  fil 
dan . .  et^  findruini  ocus  dergör, 
ata  eter  Conall . .  ocus  Coinculainn  58 
(.voraus  geht  ein  ähnlicher  Vergleich); 
ba  fir  öm  do-som  dan  a^i  sin  31; 
ro  bo  cheist  for  Vltu  dan  ani  sin 
das  war  nun  eine  Ccdamität  für 
die  U.  FB,  26 ;  p.  143,  6.  Gewähn- 
lich ist  die  Situation,  dass  eine 
andere  Person  Etwas  Äehnliches, 
oder  dieselbe  Person  Etwas  Weiteres 
thut,  oder  dass  überhaupt  Etwas 
Weiteres  [Äehnliches,  Gleichzeitiges) 
zugefügt  wird;  dasselbe  gut  von 
folgenden  Stellen:  i  n-oen  uair  dana 
tancatar  ocus  techta  Concho&atr 
ScM.  1 ;  dochuadaisiu  dana  isin  co- 
crich  auch  du  gingst  9;  10;  toUöci 
Cdculainn  gai  fair-seom  dan  FB,  87; 
no  cinged  for  a  chülu . .  do  cinged 
dan  . .  no  linged  dan  88;  10;  is 
mi-siu  am . .  dorat . .  is  me  dono  ro 
thairmisc  TE,  13  Fg.;  CC.  6  Fg.-, 
atchlu-sa  dan  carpa^  n-aile  FB.  47 
(dna  Eg.)]  ScM.  2  (dna  J3");  ocus 
conrotachtd  dan  d&  imdaf  d^c  und 
es  wurden  ferner  gebaut  FB,  2;  3; 
SC.  5;  13;  35;  48;  is  and  dana 
tanic  Eogan  .  .  do  chorai  fri  Con- 
chobar  da  nun  war  es  auch,  dass 
Lg.  14;  TE.  15;  18;  SC.  21;  is 
ann  sin  dono  docbuaid  Eochaid  da 
nun  ging  Eoch.  TE.  3  Fg.;  maidit 
dana  na  sluaig  for  na  dorsi  ScM.  18 ; 
TE.  3  Fg.]  p.  143,  7;  lotar  iarum 
uili  isin  m-bruidin,  leih  in  tigi 
dana  la  Connachta,  ocus  in  leth 
aile  la  Ulto  ScM,  5;  frithalid  dana 
..in  comram  beus  12;  ni  hansa  do 
n4ch  aili  for  m-brethugud  dan  für 
jeden  andern  auch  ist  es  nicht  letdU 
FB,  75;  ni  forcraid  cairde  dan  anf 
sin  56;  cid  dana  dot  b^rad-sa 
chucci  quid  tandem  ScM.  16  (em  H)\ 
cid  tu  dana  icim  dail  TE.  13  Eg. 
—  Schwerer  zu  erkennen  ist  die 
Function  von  dan  an  folgenden 
Stellen:  scaraid  dan..frin  iar  so- 
dain FB,  11;  maitb  lim-sa  rö  scru- 
täin  dam  fris  dan  56;  lör  lim-sa 
dan  tri  16,  ibid. ;  tabar  mo  thridrind- 
rosc  dam  dan  87;  ar  imad  na  treb 
dana  CC.  2  LU,  —  0)  in  der  Eis 


Un 


467 


de 


Ad.  steht  oft  dem  dan  von  Lü. 
ein  din  in  LBr.  gegenüber,  cm 
Stellen,  wo  in  der  Schüderung  oder 
Erzählung  Etwas  Weiteres  zuge- 
fügt wird  (weiter,  ferner,  nun): 
.  .  d*ap8talaib  ocus  desciplaib  Isu 
Crist^  dia  ro  faillsigtheä  rüino  .  . 
flatha  nime  .  .,  ocus  dan  dla  ro 
faillsigtheä  pfana . .  iffrmd  FA.  2 ; 
3;  issi  dan  c^tna  tir  coso  rancatär, 
tir  na  nseb  das  nun  ist  das  erste 
Land,  in  das  sie  kamen,  das  Land 
der  Heiligen  FA.  4;  5;  6;  13;  14; 
16;  17;  22;  24;  29.  —  Ebenso  ro 
bdided  dan  Kdthand  . .  and  sin  isind 
abaind  FB.  69,  din  Eg. ;  dognither 
ön  dana  Lg.  6,  din  Lc. ;  bia-so  dana 
hliadain  i  fail  Eogain  Lg.  19,  din  Lc. 
—  d)  An  anderen  Stellen  der  Fis 
Ad.  steht  dem  dan  in  Lü.  ein  trd 
in  LBr.  gegenüber  {nun,  weiter, 
ferner):  stdag  dermär  dan  os  chind 
ind  ordnide  „a  vast  arch,  furiher- 
more,  above  the  head  of  the  Dig- 
nified  one''  FA.  8:  10;  15;  18;  22; 
25;  26;  28;  32;  33.  Ebenso  marb- 
thair  döib  dana  in  mucc  ScM.  5,  tra  H. 

d&ii  M.  Kunst,  Gabe,  Ge- 
schäft; trade,  art,  science  O'Don. 
Supph;  dowum,  ars  Z*.  238.  — 
Sg.  Nom.  dÄn  büada  Hy.  5,  loi; 
isBÖ  sin  a  n-dän  FA.  7;  SC.  ö; 
FB,  92;  93;  Gen.  sfes  däna  ocus 
drüdi  ülad  SC.  48;  FB.  12;  Dat. 
IS  dorn  dän  Gl.  zu  is  dam  sous 
Hy.  5, 37;  Ace.  fria  sain-ddn  SP.  II  i; 
caraid '  cechtar  ndr  a  dän  14;  a 
macc-dän  4;  PI.  Nom.  atät  däna 
lim  FB.  93;  Dat.  for  danaib  ocus 
dechmadaib  na  hecailsi  FA.  25; 
Acc.  fosuidiur  a  n-dano  ocus  a  n- 
dibergai  p.  141,  ae;  in  8pirii^..ro 
insorched  däna  ocus  derritiusa  na 
n-dligf(2  n-diada  p.  169,  16. 

dinA  kühn;  däne  audax,  dänatu 
audacUas  Z^.  804.  —  Sg.  Nom. 
Darid  in  gilla  dana  Hy.  1,  is. 

dar  s.  tar. 

eo  n-darafnetar  Lg.  11  s.  do- 
sennlin* 

darala  FB.  86  s.  laaim. 

CO  n-darbals  s.  taisbenim. 

darehimüns  Oss.  III  s  i.  darlecius. 

dardden    dies   Jovis    Z*.   609 


Anm.;  cecba  dardUn  jeden  Donners- 
tag Three  Hom.  p.  36,  i. 

darleeias  s.  tarlalcim. 

daridisi  Lg.  11  s.  doridisl* 

dartaid  Jährling,  dartaid  fhi- 
rend  ein  jähriger  BuUe  Corm.  p.  8 
clithar  s^t;   On  the  Mann.  Index. 

—  Vgl.  dairt. 
dÄsaclittn«anfaTr&.9*(-^*.805). 
d&saehtacb   insanus  Wb.    19^ 

(Z«.  809).  —  Sg,  Nom.  Three  Hom. 
p.  76,  3;  Acc.  in  m-boin  dasachtaig 
(bid.  p.  8,  26, 

CO  n-dasaid  FB.  47  s.  dessid. 

dastar  imon  m-boin  j,the  cow 
goes  mad^^  Three  Hom.  p.  8,  S8. 

dat  s.  t&aim. 

data  „agreeable^'  O'R.  —  Sg. 
Nom.  amaZ  ro  bo  data  lais  FB.  11. 

datan  i.  aiti  {Pflegevater)  O'Dav. 
p.  73. 

dath  N.  Farbe;  color  Ir,  Gl. 
1087;  vgl  fordath.  —  Sg.  Nom. 
dath  n-etrom  SC.  37,  lo;  dath 
snechta  p.  132,  23;  sion  26;  soer- 
dath  snechtaidi  Lg.  18,  le:  caem 
a  dath  TE.  10,  7;  dath  a  ech  FB.  44; 
ni  hinand  a  n-dath  SC.  37,  14  H.\ 
Gen.  corcair  co  n-aldi  dathaSCSl,«; 
gabur . .  crön-datha  FB.  47 ;  co  n- 
gnä  . .  cacha  datha  FA.  11 ;  ligrad 
. .  datha  cach  thire  FB.  2 ;  6tach 
n-datha  SC.  34,  13;  ^tach  gach 
dadha  bricc  TE.  10,  15;  Acc.  dath 
ammaforta  Hy.  5, 48 ;  fri  ddth  snech- 
tai  Lg.  4,  5;  fo  daiUdath  18,  14; 
PI.  Nom.  na  tri  dath  Lg.  7;  Gen. 
folt..tri  n-dath  FB.  45;  alli  dath 
SC.  33,  4;  co  saine  dath  37,  14; 
Dat.  CO  n-dathaib  ^csamlaib  FA.  11. 

—  Vgl.  ildathach. 
inn-dathgrnitae  p.  144, 21  s.  alth- 

gnim  {mit  Pron.  infix.  da). 

ma  dattceththae  p.  144,  21  s. 
ad-ciu  {mit  Pron.  infix.  da). 

danr  Eiche  s.  dalr. 

daurtheeh  s.  darthech. 

de  de  eo,  inde,  s.  de  (Praep^. 
Dahin  auch  de  SC.  37, 21 ;  Hy.  2, 24? 

de,  hinter  einem  Comparativ,  de- 
sto; is  möo  de  as  coinairche  desto 
grösser  SC  10;  Gl.  zu  Hy.  5,  70;  bÄ 
lugai-de  TE.  9  LU.;  Gl.  zu  Hy.  5,  es; 
nir  uö  mesai-die  ScM.  22,  s;  moti 

30* 


de 


468 


dechmad 


,fiie  greater"*  Fä.  p.  XXXTI  «o, 
nssaite  „the  easier'*  ibid.  34. 

de,  hinter  eeehtar  tmd  neehtar, 
eorum  l^dber  wohl  cUs  Dual),  vgl. 
Z^.  349.  Ätich  cia  de,  glosf^irt 
durch  cia  dib  O'Dav.  p.  76  dellui. 

CO  de.  fri  de  s.  dia  [Tag). 

d6  SP.  V  11  woM  zu  1.  de  (de 
eo,  inde). 

dea  8.  dia. 

deae  (zweisilbig)  ^  d^e,  (indecl) 
zehn,  zur  Bildung  der  ZaMen 
von  11  bis  19,  immer  dem  Sub- 
stantiv nachgesetzt  Z*.  304;  vgl, 
deich  n-.  —  da  imdai  deac  in  da 
erred  deac  zwölf  p.  310,  2;  d6c 
FB.  2;  na  da  Apstal  d6c  FA.  6; 
p.  40,  12 ;  CO  cend  da  bliaeJan  dec 
J!4.  17;  na  di  draic  däc  20;  di 
senistir  d^c  FB.  55;  jp.  131,  9; 
maccan  se  m-bliadan  deac  sechzehn 
Hy,  2,  2;  dec  Lg.  16. 

deaeht  F.  Gottheit;  deüas 
Z^,  805.  —  Gen.  inna.  deachtae 
Tur.  Gl.  25;  in  ffr-deacht  Ey.  2, 42. 

dearcach  barmherzig;  d^rcach 
oaritatinus  Ir.  Gl.  626,  von  deäerc. 

—  Sg.  Nom.  FA.  1. 
dead  s.  deod. 

de-baid  F.  Zwiespalt,  Streit; 
debuith,  debuid  dissensio  Z^,  249. 

—  Nom.  döbaid  do  denam  FB.  33 ; 
Gen.  taerrechtach  debtha  SC.  25; 
frithenech  debtha  26;  comergi  deb- 
thaFB.29;  co  tlathugud  a  debtha46; 
CO  m-baraind  debtha  ibid.;  Acc.  ar 
debaid  n-6enlai  SC.  13.  —  Davon 
dephthigim  dissideo  Ml.  21»,  2. 

d^ceimllltcA  blicke  an,  sehe, 
aus  do-ad-ciim;  vgl.  fdccim,  ad-ciu. 

—  Praes.  Sg.  1  nf  d^ccu  Wb.  24» 
(Z«.  429);  5  dos  n-deicce  j).  311,  37; 
PI  3  ad-decet  FA.  5  (vgl.  Wi.  Gr. 
§  246).  —  Imper.  Sg.2  deci  SC.  30, 2? 

—  Conj.  Sg.  2  deca  SC.  30,  3-8.  — 
Inf.  Nom.  deicsiii  videre  Z^.  486; 
cid  cain  ddicsiu  maigi  Fail  jp.  132, 27; 
Dat.  do  descin  FB.  85  {vgl  Wi. 
Gr.  §.  80);  oc  d  dasein  TE.  9  Lü.; 
FA.  6;  oc  deiscin  p.  131,  21. 

deeh  Superl.  zu  deg,  dag  und 
maith  gut^  vgl.  O'Don.  Gr.  p.  122. 

—  is  e  Ifiech  as  dech  di  ocaib  do- 
main  er  ist  der  beide  UM  von  d^n 


Männern  der  Wdt  SC.  13;  FB.  9; 
gaiscedach  as  dech  fil  dib  h^  14; 
ind  fir  as  dech  i  n-£re  19;  liech 
bas  dech  Üb  do  ültatZ»  der  nach 
eurer  Meinung  der  beste  is^  13;  54. 

ee  deeh  lim  SC.  44,  1? 

deehad,  deoehad  ich  kam, 
bin  gekommen,  vgl.  do-dechad, 
tuidchim.  —  Sg.  1  ni  dechud-sa 
rwn  veni  Wb.  14c  (Z\  454);  3  de- 
chaid  i.  dochuaidh  CDav.  p.  75; 
mairg  n&  dechaid  dass  er  nidU 
gekommen  ist  SC.  33,  ss;  cia  deo- 
chaid  woher  er  kam  12;  don  torus 
dia  n-dechaid  FB.  79;  co  n-dechaid 
. .  ferchubat  hi  talmatn  64 ;  co  n- 
dechaid  triat  liasait  ScM,  13; 
p.  4*2,  12;  ni  dechaid  inna  b^oln 
FB.  9;  79;  co  n-deochaid  bäs  79; 
dia  n-dechat(i  cach  cosnam  von 
dem  aller  Streit  herkam  ScM.  22,  7; 
vieUeicht  ist  TE.  12  Lü.  zu  lesen 
nirrodcba(t)d  mo  fc-sa;  acht  a  n- 
dechuid  do  rind  gai  ocus  do  gin 
chlaidib  ausser  was  von  der  Spitze 
der  Lanze  und  der  Schärfe  des 
Schwertes  kam  Lg.  15  (d.  h.  Nie- 
mand  entkam  lebendig);  PL  3  co 
n-dechatar  secht  ferchubat . .  i  tal- 
main FB.  25;  CO  n-deochatar  do- 
chum  rig  Alban  Lg.  11;  i  n-deo- 
chatär  FB.  91  (dechatar  Eg.\  — 
Fut.  Sg.  1  CO  n-dechos  p.  130,  29;  co 
n-digus-sa  don  muiliunn  Lat.  Hy.  X 
Pref  (Goid^  p.  101);  2  ni  dechais 
do  Ardmacha  p.  21,  82;  na  digsia 
fo  ^ra  „go  not  with  a  refusal"^ 
Three  Hom.  p.  74,  so;  3  ni  dig 
immada  Hy.  5, 96;  mani  dig  FA.  15; 
PI.  2  moni  digsid  ass  Lg.  13;  ^  co 
n-dechsat  Three  Hom.  p.  68,  6.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  co  n-dechsad  6en 
na  rigthige  inna  cröes  FB.  85; 
con  dichsed  Gl.  zu  con  tessed  Hy. 
2,  7;  na  digsed  Hy.  7  Praef.;  co- 
nigsed  FA.  31  {für  co  n-digsed). 
—  Praes.  sec.  Sg.  2  is  iat  doronsat 
in  doilbed  sa  d4ig  co  n-dechta-su 
asin  catraig  SMart.  31. 

deehmad  1)  der  zehnte,  2^  F, 
spatium  decem  dierum  Z\  310: 
3)  der  Zehnte.  —  Gen.  2)  gu  cenn 
dechrnm^i  p.  141,  26;  3)  for  danaib 
ocas  dechmadaib  na  hecailsi  FA.  25. 


dechor 


469 


delb 


deehnr  N,  Unterschied;  Sg. 
Nom,  atä  mor  dechar  etir  deacht 
OCHS  doinacht  Ml.  26^,  i. 

deemaingr  schwierig  TBF,  p. 
150,  24;  deacmhaicc  Iiard  O'Don. 
Suppl. 

dedail  Oss.  II  8,  vgl.  deadail 
smeara  fri  smuas  „the  parting  of 
ihe  marrow  from  the  botie"  On  the 
Mann.  III  p.  251 ;  deadail  „relea- 
sing,  toaning,  Separation'^  O'B. 

dedbal  i.  dereoil  O'Dav.  p.  75; 
dedbl^n  „weakling"  Fei.  Jan.  24. 

dedlaim,  vgl.  deadlaidh  i.  deüi- 
ghidh  Ā  separates  O'Don.  Suppl. 
—  Praet.  Sg.  3  däig  na  delba  ron 
dedail  SC.  29,  21. 

d^enach  der  letzte;  finalis, 
uUimus  Z*.  57;  809.  —  Sg.  Nom. 
FA.  22;  TE.  13  Fg.;  Äcc.  cosa 
n-gein  n-dedenach  p.  131,  10;  PI. 
Acc.  N.  dedencha  findlia  Z*.  72; 
o  thanic . .  casna  dedenchu  do  Pa- 
traic  als  es  mit  P.  zu  Ende  ging 
p.  21,  29;  comrama  et  baga  Poil 
frisDa  dedencha  Wh.  30<i,  12.  — 
Compar.  dedencha  tanic  co  Crist 
quam  predictus  „later  he  came  to 
Chr.  than  the  aforesaid^*  LHy.  fo.  3*» 
{Goid.*  p.  64). 

dedöl  die  Dämmerung,  das 
Grauen  des  Tags;  „twilight" 
Corm.  Tr,  p.  53;  vgl.  rem-dedölte 
antelucanus  Z^.  73.  —  Dat.  isin 
dedoil  na  maitne  FB.  87  (degoilfjt/.); 
huan  cetnudedol  ind  laithi  aprimo  er- 
go crepusculo  Ml.  V6b^{Goid.^ p.21\ 

d^ed  inquietus  Wh.  25c  (^a.  19). 

deg-,  dag-  gut,  in  zahlreichen 
Compositis;  dag-,  deg-  honus  Z^. 
857.  —  a  deig-ben  SC.  44,  5;  dl 
deg-mndib  FB.  28;  deg-caratrad 
ScM.  2;  a  deg-duini  SC.  46;  do 
deg-däinib  Ulad  FB.  6;  dag-duine 
honus  homo  Z^.  857;  deg-tuisech 
Hy.  1,  11 ;  deg-ri  as. 

deg  FB.  37  Eg? 

i  n-degaid  n-  Praep.  mit  Gen. 
hinter,  nach.  —  i  n-degaid  n-d^ 
post  deum  Z^.  660;  atä  14  i  n-degaid 
alaili  TE.  12  Lü.\  im  degaid  hinter 
mir  Hy.  7, 53 ;  inna  degaid  hinter  ihm 
p.  46,  «7. 

deieh  11-  (indecl.)  zehn;  decem 


I   Z^.  304;  vgl.  deac.  —  cöic  deich 
quinquies  deni  SG.  4»;  SC.  37,  7. 

deichenbor  Decade;  decem  tnri 
Z*.  313.  —  Dat.  CO  n-deichenbor 
noeden  „with  a  decad  of  infants'* 
Fei.  Jul.  14. 

deidghin  TE.  4  Eg.  s.  det-gin. 

d6ig9  fo  d^ig  1)  Praep.  wegen; 
fo  deig  na  mna  SC.  20  H.  (fo  bith 
LU.).  —  2)  Conj.  weil\  dög  quia 
Z\  707;  döig  ro  fitir-som  FB.  3. 
-  Vgl.  däig. 

dell   Buthe,   St  ah;    i.   echlasc 
CDon.    Suppl.    —    Sg.   Nom.   in. 
deil  delgnaide  SP.  V  2;  Gen.  de- 
lend?  s.  cor  deled. 

deilligh  a  chotluthfairTJE;.  12JB'^., 
sein  Schlaf  lag  auf  ihm?  vgl.  dellach 
i.  luighi,  Fut.  acht  na  dellset  O'Dav. 
p.  77. 

deilm  N  Lärm;  i.  foghur  no 
crith  no  gair  O'Dav.  p.  75.  —  Sg. 
Nom.  a  n-deilm  sea  Lg.  1 ;  2 ;  Gen. 
do  descln  in  delmee  möir  FB.  85; 
Dat.  CO  n-delmaim  a  n-grethai 
Fei.    Prol.   154;    Acc.    cen    deilm 

FA.  35. 
Aeim  „dark''  O'B.  —  S.  1.  deme 

ten{2  demithir. 

deimne  F.  Festigkeit;  i.  dain- 
gne  O'Dav.  p.  80.  —  Dat.  oder 
Acc.  meiser  aicdi  ar  a  deimne  l.  c. 
{Corm.  Transl.  p.  14). 

deintrub  FB.  4? 

deirce  FA.  1  s.  desere. 

deithbireeh  s.  denmne. 

del  i.  sine  bö  Corm.  p.  15.  Vgl. 
ba  mor  in  galar  di  doel  oc  a  diul 
„a-sucking  her"  Not.  zu  Fei.  Jan.  15. 

delb  F.  Gestalt,  Form;  effi- 
gies,  imago,  forma,  paradigma  Z*. 
241;  983.  —  Sg.  Nom.  cach  delb 
chäin  FB.  24;  delb  in  fir  FB.  44; 
in  dealb  TE.  15  Eg.;  Gen.  däig 
na  delba  SC.  29,  21;  icc  mic  delba 
Dechtere29,2;  Dat,  ar  deilb/Si citf.  14; 
ar   chruth   ocus    deilb   ocus   cen^ 

FB.  19;  delb  TE.  3  LU.;  fo  deilb 
natrach  FA,  25;  asa  deilb  SC.  23; 
CO  n-deilb  ocus  äcosc  ocus  söer- 
chenel  42;  isin  deilb  p.  132,  12; 
Acc.  etir  cruth  ocus  deilb  TE.  2  Eg.; 
delb  3;  delb  n-dune  FA,  10  (deilb 
LBr.);  PI.  Nom.  bo-delbae  FB.  24? 


delbad 


470 


denim 


Dat.    CO   D-delbaib    ech    ocns    ^n 

FA.  8;  ro  linad  in  sliab  fair  do 
demnaib  i  n-delbaib  en  dub  Three 
Harn,  p,  36,  i7;  i  n-delbaib  prim- 
cainnel  13;  Acc.  delba  ocos  foscad 
IfA.  5  LBr. 

delbad  Gestalt,  Form.  —  Sg. 
Nom.  delbad  Fainne  SC.  34,  s; 
delbaid  is  Fainne  lo  (delbad  IT.). 

^eW^Bim Ilich forme,  gestalte, 
—  Praes.  PI.  3  delbait  fingv/nt 
Güd,  Lor.  Gl.  154.  —  Praes.  sec. 
Sg.SarsL  met  no  delbad  i  n-ilrechtaib 

FB.  75  {vorher  notolbad). 
delMa,    dealbhdha    formosus 

Ir.  Gl.  642. 

delbuide  FB.  47  Fg.? 

cor  deled  Lü.  p.  73»,  9,  p.  125*,  i, 
eins  der  Kunststücke  CuchuH%nn^s\ 
„throw  of  spear"  O'B.  Orowe, 
Stab.  Concul.  p.  447,  vgl.  ro  gaba- 
sUr  a  ocht  detini  ma  deil  cliss 
Lü.  p.  79,  9.  0'(Jurry  dagegen, 
On  the  Mann.  H  p,  372:  imarchor 
delend  „tJie  proper  carrying  of  the 
chari^teer's  smtch"\  vgl.  „deland 
a  rod  do  drive  horses;  imarcor 
deland  i.  echlasc  bis  a  läimh  arad 
oc  gr^sacht  na  n-ech  man  carpat'* 
O'Don.  Suppl.  Dem  steht  wieder 
gegenüber:  delann  i.  gae,  nt  est 
imarcor  delann  O'Dav.  p,  73.  — 
Wahrscheinlich  ist  auch  oben  cor 
dele(n)d  zu  lesen.  Vgl.  deil. 

delgr  N.  Dorn,  Tuchnadel\ 
dealg  spinter  Ir.  Gl.  1074;  a  pin 
to  fasten  a  cloak  O'Don.  Suppl.; 
Gl.  zu  sät  Hy.  5,  7i.  —  Sg.  Nom, 
delg  6ir  SC.  33,  28;  mani  bä  a  n- 
delg  and  Z\  949  {SG.  Zaub.). 

1.  delgnaide  „a  rebet,  an  out- 
law'*  O'B. 

2.  delgnaide?  Sg.  Nom.  in  deil 
delgnaide  SP.  V  a  {,;the  straight 
Bad'*  O'C.  Goid.^  p.  177;  „ihe 
thorny  rod^'  On  the  Mann.  Ulp.  47); 
PI.  Nom.  döini  delgnaidi  p.  133,  4 
{„handsome  peopW*  O'C). 

delgTiiech  dornig.  —  PI.  Nom. 
siebe  toUa  delgnecha  FA,  30;  möinte 
delgnecha  p.  190,  86. 

deliogud  M.  distinction,  Se- 
paration Corm.  TransL  p.  54.  — 
Aoc.  iria  deliugud   frisna  maithib 


aimserda  „hy  Separation  firom  Ihe 
temporal  good*'  Three  Hom.  p.  92, 88. 

dellrad  Glanz;  jubar  Corm. 
Trand.  p.  75  fair.  —  Sg.  Nom. 
SMart.  34;  Acc.  fria  dellrad  ocos 
Ma  taitnem  a  högi  Three  Hom. 
p.  56,  15. 

delud  „deparf*  SMart.  15. 

1.  deme  F.  Dunkelheit;  L  teime 
L  teim  cach  n-dub  Corm.  p.  16. 

2.  deme  Neutrum;  i.  cech  neu- 
tur  lasin  laitneoir  is  deme  lasin 
filid  ji-gsedelach  Corm.  p.  17. 

eo  n-demeUr  FB.  90? 

demess  Scheere;  Corm.p.lQ;  de- 
chenda  demess  Gl.  zu  biceps  SG.  113^. 

demin  sicher.  —  Camptwrat. 
demnithir  certius  Wb.  28«  {Z\  274). 
—  S.  deimne,  demnigim. 

demls-ebas  FB.  27,  vgl.  demess? 

demithir  FB.  80  Comparat.  von 
deim? 

demnigim  III  ich  mache  si- 
cher, bestätige.  —  Praes.  Sg.  3 
rd.  amoZ  demniges  in  t-apstol  co 
n-apair  Tfiree  Hom.  p.  90,  a. 

demsidi  FB.  37?  vgl.  demischas. 

demnach  dämonisch.  —  Sg. 
Nom.  in  cumachta  demnach  SC.  49. 

demon  M.  Dämon,  Teufel.  — 
Sg.  Nom.  FA.  30;  Gen.  tri  lathar 
demuin  Wb.  9d  {Z*.  466) ;  PI.  Nom. 
demna  SC.  2;  49;  ria  sluag  n-demna 
Hy.  1,  48;  4,  s;  FA.  26;  29  (dem- 
TkViLBr.);  30;  31;  demnujp.  191,  19; 
do  mlddthrachtaib  demna  Hy.  3,  9; 
ar  intledaib  demna  7,  se;  demna 
dibocht  6,  8  {„demons*  anguidi*^; 
Dat.  do  demnaib  FA.  28;  29;  la 
demnaib  29;  Acc.  la  dämnu  29  LBr.; 
M  demna  Gl.  zu  Hy.  5,  91;  fri 
denmai  Hy.  1,  so. 

denall  jenseits;  trdt  dab  fri 
sonnach  adiu  ocos  tret  gel  fri  son- 
nach  denall  Lü.  p.  23\  19. 

d6nBm  procuratio  Ir.  Gi.  899; 
Inf.  eu  dinim. 

d^nim  III  ich  thue,  mache; 
facio  Z*.  435.  —  Praes.  Sg.  3  nad 
däni  thoil  ind  rig  SP.  IV  8;  nim 
döni  cutal  ScM.  3,  17.  —  Cor^. 
Sg.  1  CO  n-dcnsai  p.  130,  89?  2  d^ 
na  FB.  62;  mani  döne  nisi  facias 
Wb.  10»  (Z>.  440);  ^  asa  n-dena 


d^ne 


471 


d^r 


baig  Gl.  zu  Hy.  6,  i8.  —  Imperat. 
Fl.  2  denaid  immacallaim  FB.  6; 
dänaid  mo  reir-se  16;  74.  —  Praes. 
8€c.  8g.  3  ni  d^nad  Gl.  zu  Hy.  5,  6; 
PL  3  ni  dentäis. . comairli  rlg  SC.  22. 
—  Ptaet.  PI.  3  CO  n-d^nsat  cennach 
frifl  FB.  77.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
darsin-dentar  Gl.  zu  Hy.  6,  i 
{8.  drochet).  —  Conj.  8g.  3  dentar 
fiat  ScM.  6;  TE.  8  Eg.;  19;  cen 
CO  dentar  comarli  fris  FB.  6.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  las  n-denta  ind 
fled  p.  311,  29.  —  Part,  necess. 
d6nii  faciendum  Z*.  480;  is  denta 
dait . .  ani  sin  SC.  13.  —  Inf.  d6- 
nom,  d^num  facere  ZK  771 ;  dänam 
a  thige  FB.  4;  na  fledi  p.  311,  33; 
a  denam  samlaid  das  so  zu  machen 
FB.  7;  G^^.  fer  d^nma  bairgine 
Gl.  zu  pistor  SG.  184^  (Z*.  486); 
xnuilt  denma  p.  311,  so ;  fäd  a  denma 
die  Veranlasstmg  ihn  zu  machen 
Hy.  7  Praef.;  Vat.  dö  dönom  in 
tigi  FB.  2 ;  oc  A  d^nam  ibid. ;  nach 
f^tat  do  d^nam  döib  FA.  28;  SC. 
42  H. ;  do  denam  thole  D^  FA.  23 
(dänom  LBr.)\  uilc  fria  p.  132,  10; 
oc  denam  a  n-enig  FB.  94;  feis 
Temra  do  d^nam  TE.  2;  9  Eg.-, 
d^baid  do  denam  FB.  34;  Gl.  zu 
Hy.  5,  75;  ni  thic  do  neoch  molad 
. .  do  d^num  dö  p.  169,  82 ;  Acc.  a 
dänam  in  cennaig  FB.  77 ;  M  denam 
ferte  Gl.  zu  Hy.  5,  95;  fri  denaim 
ferta  Gl.  zu  Hy.  1,  49. 

d^ne  F.  Schnelligkeit;  cete- 
ritas  Z*.  18.  —  Nom.  d6ne  lochet 
Hy.  7,  21;  däni  FB.  30;  Bat.  cu 
n-dene  SP.  II  11. 

d^ne,  d^nia  s.  dlan. 

denmne  i.  di-ainmne  Corm.  p.  15, 
Hast,  U'n^eeiu^d/deinmnei.laath 
no  deithbhireach  (hasty)  O'Clery.  — 
Dat.  ar  denmni  ind  aicnid  FB.  88. 

denmnetaeh  hastig.  —  Sg.  Nom. 
p.  190,  16;  Three  Hom.  p.  72,  12. 

denmoige  FB.  37  Eg.9 

denüas  von  oben  Ml.  carm.  2. 

denus  Weile;  tmatium  temporis 
ZK  788.  —  Sg.  Nom.  SC.  42. 

deoeh,  deog  F.  Trank,  Trin- 
ken. —  Nom.  biad  ocus  deog  CC. 
3  Eg.;  Gen.  oc  cuingid  digi  SC,  48; 
Dat.  CO  n-dig  CC.  b  Lu.\  sin  dig 


p.  131,  so;  ibid  ina  dig  FB.  59; 
ina  öen-dig  62;  do  dig  CC.  b  LU.? 
Acc.  dig  CC.  5  Eq.\  48;  Lg.  17,  32; 
dig  n-dermait  SO.  48;  cen  dig  cen 
biad  ScM.  S;  SC.  47;  PI  Acc. 
deoga  dermait  SC.  48. 

d6-hoaeh  zweiohrig,  zweihen- 
kelig,  s.  dabach;  de-uach  O'Bon. 
Suppl.  dabach. 

deochan  i(f.  »»diaconus. —  Sg. 
Gen.  deochain  Hy.  2,  4;  PI.  Nom. 
ban-dechuin  diaconissae  Wb.  28« 
{ZK  226). 

deod  N  Ende;  ddad  finis  ZK  57. 

—  Sg.  Dat.  ria  n-deöd  14i  FB.  90; 
fo  diud  sub  fine,  postremo  Z*.  611 ; 
fö  deöid  zuletzt  FA.  3;  22;  23; 
ScM.  8;  12;  CC.  5  Eg.;  i  n-dead 
a  athar  post  patrem  suum  SG.  77» 
{ZK  660) ;  i  n-diaid  ind  löig  Hy.  5,  S2; 
SC.  46;  FB.  65;  70;  71;  it  diÄid 
hinter,  nach  dir  SC.  20;  FA.  31; 
FB.  70;  Acc.  co  deöd  14i  FB.  83; 
Co^u«  ohne  Praep.  deöd  läi  am 
Ende  des  Tags  FB.  9;  trath  nöna 
deöd  läi  91. 

deoda  s.  diada. 

deoger  (de-foger)  diphthongus 
ZK  979;  deöir  Ir.  Gl.  550. 

1.  deolaid  poor,  insignificant, 
indigent,  in  deolaidh  gratis  ö'Don. 
Suppl. 

2.  deolaid  Gnade;  deolid  gratia 
Wb.  31o,  17  {Z^.  802). 

deolaldeelit  JP.  Gnade;  y,favor'' 
Three  Hom.  Index.  —  Dat.  fer  Idn 
do  rath  ocus  do  deolaidecht  in 
spirta  nöib  Three  Hom'.  p.  42,  21 ; 
ibid.  p.  90,  9. 

'  deorad  M.  der  Ausgewan- 
derte; advena  Ir.  Gl.  303;  deorad 
dö  Einsiedler,  s.  crothla.  —  PI. 
Nom.  deoraid  Three  Hom.  p.  40,  22. 

deoraideeht  F.exile  Three  Hom. 
p.  96,  11;  O'Don.  Gr.  p.  294. 

dör  Thräne;  Corm.  Transl.p.b^. 

—  Sg.  Gen.  ainm  na  döre  SC.  17; 
Acc.  tue  der  tar  gruaid  deis  cech 
meic  for  &  demaind  clll  Three  Mir. 
Hom.  p.  26,  29;  PI.  Ndfn.  döra 
FA.  34;  Gen.  cen  chobair  mo 
dör-sa  Fä.  Epü.  400;  Dat.  fo  dö- 
raib  Hy.  2,  2;  Acc.  a  bolg-döra 
möra  fola  ,^  big  round  tears  of 


der- 


472 


dergaim 


Uood^'  Beo.  CeU.  in  p.  176  (Ct^cÄ-.'« 
Tod), 

1.  der-  Z^.  885,  wecTiselt  mit  2.  di, 
;?.  B.  der-mär  und  dl-mdr. 

2.  der-  Z*.  864,  wechselt  mit  3.  df, 
2?.  B.  der-laigim  und  df-laigim,  der-ga- 
bimt*Hddl-gabim.  Vgl.Wi.GT.%4i)i^. 

dera,  deara  i.  digail  O'Dav.  p.  74. 

derb  gewiss;  fir-derb  admodum 
certus  Z*.  865.  —  Sg.  Nom.  is 
derb  ScM.  3,  n;  ba  derb  leö  FB. 
70;  90;  Acc.  can  chomartha  n-derb 
FB.  72.  —  Compos.  tri  derbratÄtr 
(/t*r  derb-br.)  drei  leibliche  Brüder 
TE.  6  Eg.'^  derbr&tbir  germane 
Wh.  24»  {Z\  857);  do  derfethar 
(/«r  derb-t)  deiner  leiblichen  Schwe- 
ster CC.  7,  dcrbh-sethur  Eg. 

derba  F.  certitudo  Z*.  765. 

derbad  N.  certitudo  Z*.  222. 

der-badim  ich  tauche  unter, 
ertränke.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
CO  n-derbadad  in  sanguineTFI).27&,28 
{Z*.  886).  —  Vgl.  dfbdud. 

derbaim  IlicTi  beweise,  prüfe; 
probo  O'Bon.  Suppl.  —  Praes.  Sg.  3 
rd.  derbas  FA.  16. 

der-ban  SP.  II  is  (keiner  hindert 
den  andern?)',  TBF.  p.  142,  w.  — 
Vgl.  for-banar. 

der-braimi  ich  fehle,  mange- 
le, lasse  im  Stich;  dearbra  i.  diu- 
bairt  O'Dav.  p.  78.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
nis  derbrad  Hy.  5,  ss  (i.  nis  diubrad). 

derbrathir  s.  derb  und  bräthir. 

1.  derc  F.  Auge;  fliucb-dercc 
lippus  SG.  24»  (Z«.  53).  —  Sg. 
Nom.  Oss.  III  7  {Gl.  süil);  PI.  Nom. 
mo  derca  Oss.  III  i  (i.  mo  süli). 

.2.  derc,  dearc  „a  hole,  a  ca- 
ve"  O'Don.  Suppl.  —  Hierher  tri 
derca  äedluch  allenith  TE.  4  Eg., 
oder  zu  lesen  tria  derc  äedlucb?  im 
Ms.  ist  derc  über  der  Linie  zwischen 
dem  i  und  a  von  tria  eingeschulten. 

3.  dere  s.  derg. 
d^reach  s.  dearcaeb. 
dereaid    „watchman*'    TBF. 

p.  138,  8. 

1.  dercaim  ich  sehe  hin,  an; 
vgl.  atcbondarc.  —  Praes.  Conj. 
Sg.  3  Dep.  nom  dercsedar  Hy.  7,  68. 
—  S-praet.  dercais  SC.  39;  dercais 
cach  a  cele  dib  FB.  40  Eg. 


2.  dereaim  s.  dersraim. 

der-chöinim,  PI.  3  derochöinet 
a  n-icc  desperant  sahitem  suatn 
Wb.  21i>  (Z«.  865). 

der-cböiniud  M.  Verzweif- 
lung;  abundantior  trisiitiaWb.  14^ 
(Z*  SO'2);  dercaineä  i.  dicredim 
(„disbelief)  i.  im  fagbail  fochraicce 
Corm.  Transl.  p.  59. 

derci  p.  169,  ii  s.  desere. 

derdrethar  (5.  Sg.  Praes.  Dep.) 
Lg.  2,  was  ist  das  für  ein  Lärm, 
welcher  rast{?)in  deinem  Leibe; 
S'praet.  Sg.  3  Dep.  co  ro  derdre- 
star  Lg.  6  (dertreastair  Lc).  — 
Dazu  Derdriu. 

dered^.ef  <?r  hintereTheil,  das 
Ende.  -—  Sg.  Nom.  deireadh  feol- 
mhaigh  an  fiaidh  „a  hind  quarter  of 
the  stag"  Torr.  Dh.  p.  135;  Acc.  o  thds 
CO  dered  FA.  22;  co  derith  TE.  14  Eg.; 
CO  dered  na  haidche  FB.  81;  85. 

dereoil  s.  deröil. 

derfethar  s.  derb  und  sinr. 

dergr  roth;  derc  rid>er  SG.  35* 
(Z«.  61) ;  vgl.  for-derg.  —  8g.  Nom. 

FA.  21;  bröndcrg  ScM.  21,  ss; 
tibri    derg    SC.   37,   9;    ech    derg 

FB.  47;  lind,  flaith  derg  Gl  zu 
Hy.  5,  38;  is  alaind  cech  n-derg 
SC.  43;  Gen.  fiad  a  chlaidib  . .  deirg 
SC.  31,  6;  Dat.  for  licc  derg  iin 
FB.  48;  F.  for  ganim  deirg  ibid.; 
PI.  Nom.  beoil  deirg  Lg.  18,  ii; 
TE.  4  Eg.;  partar-deirg  Lg.  4,  7; 
gemma  deirg  FB.  51;  p.  310,  S4; 
irasa  d^ga  p.  190,  ss ;  cassla  derga 
FA.  28;  rotha  derga  ibid.;  Gen.  im- 
bcrta  claideb  n-derg  ÄC  19,4;  Dat.  co 
sraiglib  dergaibp.  191,  m;  Dti.  Nom. 
da  n-gruad  . .  cro-derga  p.  310,  s6; 
Dat.  CO  n-da  cris. derca  SC.  23.  — 
Compos.  derg-flaid  Hy.  5,  39; 
derg-ibair  FB.  55;  p.  309,  ss;  co 
n-derg-inliud  oir  jp.  310,  u;p.  131, 16; 
TE.  3  Eg^;  for  d^rg-lasad  FA.  29; 
-lassid  FB.  45;  47;  derg-ör  Lg. 
18,  20;  CC.  2  Eg.;  SC.  31,  10; 
FjB.  58;  62;  p.  311,  4;  derc-  SC.  7; 
FÄ  74;  derg-thenod  FB.  52.  — 
Compar.  deirgighttr  TE.  4  JS^., 
schlechte  Schreibweise  für  deirgithir, 
vgl.  gilighiur-  und. 

dergaim  II  ich  röthe.  —  Praes. 


derge 


473 


denSil 


8g.  3  rd.  dercas  rinni  ruada  SC.  15 
(dercais  HX  —  Praet.  ni  ro  derg 
. .  a  claideb  FB.  79 ;  PI  3  dercsait 
a  mlnna  allind  chrö  Hy.  5,  65. 

derge  F,  Röthe;  rubedo  Ir. 
Gl.  939.  -—  Sg,  Acc.  a  derge  ocus 
a  rofoillsi  FA,  9  (dörc  LBrX 

derr-fllUud  FB.  30  8.  flllind« 

dersrnat  Floh;  a  fiea  O'Bon. 
Suppl.;  Corm.  Transl.  p.  57.  —  Sg. 
Nom.  dergnat  coUa  colrme  SC.  25; 
PL  Nom.  dergnatta  CDon.  Gramm, 
p.  371. 

der-groln  i.  diguin  no  sarugudh 
CDav,  p.  72. 

d6rgrud  Jtf.  das  Zurechtma- 
chen des  Lagers,  Lager,  Bett. 
—  Dat.  dim  d^rgud  de  Strato  meo 
Ml.  21%  7  {Z*.  26);  iar  n-dergiid 
a  rigleptha  doib  LL.  41.  a.  2  (TBC); 
Acc.  o  th&nic  döib  .  .  co  därgud 
FB.  80;  PI  Nom.  dörguda  indlithi53; 
Dat.  CO  n-d^rgothaib  sainamraib  54; 
d^rgodaib  79;  hi  far  n-dergudaib 
in  stratis  vestris  Ml.  20«,  i  {Z\  339). 

derlirtin)  d^irgim  I  ich  ver- 
lasse, verliere;  dergim  deaero 
Corm.  Transl.  p.  68  elud.  —  Praes. 
Sg,  3  nis  n-derig  si  dam  ne  amittit 
quidem  ea  Wh.  9*  (^.  430);  PI.  3 
citne  clerig  notrefet,  citne  oic  not 
n-deirget  „whet?her  derics  dwell  init, 
whether  warriors  abandon  iV*  TJiree 
Hom,  p.  110,  16.  —  Inf.  d^rgi  ind 
inaid  i  m-batar  Three  Hom.  p.  106,  is. 

der-mall  sehr  langsam,  —  PI. 
Nom.  nibdar  dermaill  a  di  dhöit 
Corm.  p.  13  cerball. 

der-mär,  -m&ir  sehr  gross, 
ungeheuer;  enormis  Z*.  865.  — 
Sg.  Nom.  stüag  dermär  FA.  8 
(-m&ir  LBr.);  lassar  21;  drochct  22 
(-mair  LBr.);  drem  29  {-mäir  LBr.); 
slog  derm&ir  p.  191,  is;  Gen.  tened 
derm&ri  p,  191,  is;  Dat.  co  m-brön 
..dermar  FA.  16  (-mairXBr.);  do 
nnallguba  rlermäir  p.  \dl,  25;  Acc. 
noallguba  dermar  FA.  33;  PI.  Nom. 
Bl^bi . .  dermäri  p.  191,  16;  Dat.  i 
n-glennaib . .  dermaraib  p.  191,  2h; 
Acc.  F.  a  rigna  dermära  SC.  30,  6; 
Du.  Dat.  ina  n-dib  n-airecbtaib 
denn&raib  FA.  4. 

dermat  N.  Vergessen;  dermet 


obHivio  Z^.  223.  —  Gen,  dig  n- 
dermait  FB.  48. 

dermataeh  vergessUch;  obli" 
viosus  Z*.  885.  —  Sg.  Nom.  ni  dam 
dermataeh  p.  141,  6;  so;  327,  s8. 

dermatim  ich  vergesse.  — 
Praet,  Sg.  3  dermatis  i%ree  Hom. 
p.  112,  11;  118,  29. 

der-moiniar  III  Dep,  ich  ver- 
gesse. —  Praes.  Conj.  PI.  1  co 
n-dermanammar-ni  iiina  imned  sin 
Ml.  21c,  3.  —  Vgl.  dermon  i.  der- 
mad  O'Dav.  p.  79. 

dema  Handfläche;  the  palm 
of  the  hand  Corm.   Transl.  p.  60. 

—  Sg.  Acc.  dorat  iarsin  a  dernaind 
fria  rose  Three  Hom.  p.  64,  27; 
p.  26,  30  («.  d^r);  PI.  Acc.  triana 
n-demanda  ibid.  p.  XL 

dema,  demad,  demain,  demsat, 
demtar  Formen  zu  do-grnfa  ich 
mache.  —  Praes.  sec.  Sg.  1  eo  n- 
demain  ut  facerem  Pr.  Cr.  1»; 
nach  deminn-se  quod  non  facerem 
Wh.  8»  {Z*.  444);  3  sjnal  na  der- 
nad  et«r  in  n-imchossäit  FB.  11. 

—  Praet.  Sg.  3  co  n-derna  coic 
blogai  dej9.  41,  20;  minmirend  di 
FB.  86;  Lg,  19;  conid  d&rnA  87; 
CO  n-dernae  84;  co  n-derna  mo 
chomarli-sea  8;  ba  buidhech  . .  ara 
n-derna  TE.  14  Eg.]  co  n-d^ai 
loch  de  p.  42,  is;  co  n-dernui  TE. 
18  Eg.;  cecha  demai  do  fertaib  Gl. 
zu  6y.  5,  41 ;  PI.  1  Dep.  co  n- 
demsumar-ni  fleid  dö  Three  Mir. 
Hom.  p.  14,  19;  3  CO  n-demsat 
gnlma  möra  Lg.  16,  vgl.  co  n-der- 
gensat  SG.  187^  (Z\  886).  —  Pass, 
Praes.  Conj.  3  co  n-demtar  lim  do 
\eges  TE,  9,  12  Eg.  —  Praes.  sec. 
Pl.  3  CO  n-demaitis  a  thiugmaine 
le  TE.  8  Lü.  —  Praet.  Sg.  3  no 
CO  dernad  rfu  mo  ddl  SC.  44,  s; 
nach  demad  etercert  düib  FB.  75; 
eo  n-demad  öenuch  TE.  15. 

1.  deröil  penuria  Wh.  18» 
{Z^.  886). 

2.  deröil.  dere^il  wenig, 
schwach;  feehle  Corm.  Transl, 
p.  14  diss;  ni  bu  dereoil  Gl.  zu 
uir  bo  diuir  Hy.  5,  »i.  —  Sg,  Nom. 
ni  ro  ob . .  in  gräd  sin  ar  na  facistea 
CO   m-bad  deroil   lais  SMa/rt.  14; 


denSilim 


474 


for  doslem 


Äcc.  in  cloi  deroil  p.  144,  ii;  go 
n-däarna  s^  dfoghbhail  deireoil 
„8<me  litüe  hurt"  Torr.  JDh.  p.  138. 

deröilim  ich  schwäche.  — 
Praes.  Sg.  3  deroilid . .  ocus  toirnid 
na  pecdacha  p.  170^  is  {humüiat 
peccatores). 

derrit  verborgen;  deirrid,  dei- 
rid  secret,  fmfstery  O'B.  —  Sg. 
Äcc.  culloc  n-derrit  „to  a  secret 
place"'  SMart.  15. 

derritius    M.    Verborgenheit 

—  Fl.  Nom.  rüine  ocus  derritiusa 
flatha  nimi  FA.  2  („mysteries  and 
hidden  things'');  däna  ocus  derri- 
tiusa na  n-dUged  n-diada  p.  169,  le; 
derritusa  ocus  focraice . .nimi  FÄ,  1. 

dersaigim  ich  erwache;!  watch 
O'B.;  vgl.  diuscim.  —  Praet.  8g.  3 
nl  dersaig  TE.  12  LU. 

derseaigim  III  ich  unterschei- 
de mich,  zeichne  mich  aus.  — 
I^aes.  Sg.  3  nl  derscaigi  non  differt 
SG.  40»  (Z\  437).  —  Praet  Sg.  3 
ro  derscaig  do  mnaib  £rend  SC. 
33,  85;  Dep.  ro  derscaigestar . .  do 
thigib  inna  hamsiri  sin  FB.  1.  — 

derseaigrtheeh  ausgezeichnet. 

—  Sg.  Dat.  CO  cumtuch  derscaig- 
tech  FA.  13. 

dess  recht,  südlich;  deas  dex- 
ter  Ir,  Gl.  386.  —  Sg.  Nom.  a  lam 
dess  Oss.  I  4;  laimtech  a  des  seine 
Bechte  SC.  18,  4;  Dat.  for  laim 
deis  ad  manum  dextram  Cr.  19c 
{Z*.  612);  for  deis  zu>r  Bechten 
FA.  34;  SC.  11,  s;  do  deis  Maire 
FA.  6;  ina  Idim  deis  FB,  91;  Gl 
zu  Hy.  6y  84;  na  l6ith  deiss  SC.  33, 9; 
cot  laim  deis  p.  40,  S5;  PI.  Dat. 
ar  domaib  desaib  SC.  19,  4.  — 
Adverbielle  Ausdrücke:  desBAm 
rechts  von  mir  Hy.  6,  2;  dessum 
6,  64;  andess  südlick  Z^.  611; 
Hy,  2,  i(i\ScM.  20;  Oss,  I  9;  fa 
dess  rechts,  südlich  Z^.  612;  Hy, 
2,  47;  p.  144,  1;  siar-des  südwest- 
lich Lg.  11.  —  Comp  OS.  des-cert; 
do  des-fertais  p.  310,  ai;  ina  n- 
des-lamaib  SC.  40;  tri  des-lemend 
drei  Bechtssprünge  47. 

descad  M.  faex,  fermentum 
Wb.  9b  (Z«.  803).  —  PI.  Acc.  co 
descthu  ad  feces  Ml.  139b. 


deseaid  F.  Zeichen.  —  Sg. 
Nom.  deseaid  serci  TE.  6  Lü.;  is 
adae  din  telcud  fri  hadart  ocus  is 
airde  codalta,  unde  dicitur  des- 
eaid chodulta  freslige  Corm.  p.  3 
adart  {auch  gehört  es  dazu,  sidi 
auf  ein  Kissen  zu  legen,  tmd  es 
ist  dies  ein  Zeichen  des  SdUafens; 
daher  man  sagt,  ein  Zeichen  des 
Schlafens  ist  SichniederlegenX 

des-eert  der  südliche  Theil; 
regio  meridionalis  Z*.  612  Not.  — 
Sg.  Gen.  naim..a  descirt  FA.  4; 
Dat.  i  n-deisciurt  Letha  Hy.  2,  10. 

descipol »» discipulus;  discibol 
Ir.  Gl.  438.  —  PI.  Nom.  descipuiL 
Isu  FA.  6;  DcU.  do . .  desciplaib  Isu  2. 

de-sere,  dearc,  d^re  F.  Liebe, 
Barmherzigkeit;  dearc  amor 
Wb.  33d  (Z^  26).  —  Sg.  Nom.  a 
d^rc  FA.  9  LBr.;  Gen.  inna  de- 
serce  caritatis  Z\  242;  lucht  na 
deirce  FA.  1  (derci  LBr.);  34.  — 
Vgl.  dearcach. 

desfa  hinc  Z\  347;  firie  anall 
frie  deäiu  ttltra  citraque  SG.  7V* 
{Z^.  611) ;  tar  sonnac^  desiu . .  tarsin 
sonnach  ille  diesseits  der  Mauer . . 
jenseits  der  Mauer  L  U.  p.  23*,  «i,  23; 
vgl.  fri  sonnach  adlu . .  fri  sonnach 
denall  tbid.  is,  19. 

dessel  nach  rechts  gewendet; 
ro  impö  dessel  ina  fnthlorg  ,J^€ 
retumed  righthandwise  Three  Mir. 
Hom.  p.  20,  s;  tete  dessel  na  rithai 
ibid.  p.  34,  si.  —  Vgl.  sei. 

dessid  Perf.  er  setzte  sich 
nieder^  consedit;  deisidh  i.  tarra- 
star  O'Don.  Suppi.;  popalus  qui 
sedebat  in  tenebris,  in  popul  deisid 
(dessid)  i  n-dorchuib  37£rec  Mir. 
Hom,  p.  2,  2;  19;  deisidh  aca  oder 
leo  „it  was  resolved  by  ihem**  O'Don, 
Gr.  p.  257;  dofessid,  dofeisid  varia 
lectio  Corm.  lethech  {Trand.p.  103). 
—  dessid  ScM.  9;  13;  dessid  ocon 
muicc  Sc3I.  8;  16;  dessid  forsind 
airiniuch  na  imdai  SC.  10;  30;  mod 
nad  mod  i  n-desid  inna  sudiu  FB.M; 
CO  n-dasaid  FB.  47?  PI.  5  co  n- 
desitar . .  inna  sudi  FB.  21 ;  co  n- 
desetar  91.  —  Vgl.  in-destetar  ü^ 
siderunt  Ml.  58». 

for  deslem  gräne  Hy.  5,  94  (L  for 


desmirecht 


475 


di 


desred)  yyOn  a  ginibeam",  vgl.  deis- 
leann  „a  beam  or  ray  of  Hght^*  O'B. 

desmirecht  Beispiel,  exen^- 
plum.  —  Sg.  Gen.  im  gabail  de- 
simrechte  de  Wb.  26d,  17;  Dat.  iar 
n-desmirecht  Pöil  Three.  Hom.  p. 
92,  14;  18;  iar  n-desrnberecht  sin  23. 

desred  Gl.  zu  Hy.  5,  S4? 

d6t  Zahn.  —  Sg.  Nom.  FB. 
37  Eg.;  Dat.  do  d^it  ad  dentent 
SG.  67  {Z^.  18);  PI  Nom.  gela  det 
and  p.  132,  84  (zu  lesen  deta?); 
Äce.  imma  deta  nemanda  Lg.  4,  17. 
—  Comp  OS.  calg-det  i.  ar  a  m-biat 
na  halta  det  i.  dät  mÜ  moir  a  im- 
duim,  no  calgdel  i.  direch  amail 
colg  Ö*Dav.  p.  72;  „a  iooth-hüted 
or  siraight-edged  sword*'  On  the 
Mann.  Ind.;  claideb  d^t  „an  ivory- 
hüted  sword"  Three  Hom.  p.  64,  17. 

detf adaeh  rauchig;  deatach 
„«fiofcc"  O'Don.  Suppl.  und  O'B.; 
s.  diaid  und  vgl.  s^itfidacb.  — ^  Sg. 
Nom.  talum . .  detfadach  jp.  190,  ss ; 
tene . .  detbudacb  p.  191,  12;  PI. 
Dat.    1    n-glennaib    detfiidachaib 

p.  191,  28. 

detgein  die  Zähne.  —  Nom. 
detgein  nämanda  Lg.  18,  15;  deid- 
gbin  coir  comard  tE.  4  Eg.;  Gen. 
set  a  d^tgni  dianim  Lg.  4,  6  (deit- 
gein  Xc,  däidgin  Eg.). 

dethbir  angemessen;  lawful 
Corm.  Traml.  p.  53;  necessary 
O'Don.  Suppl.  deithbhireas  {law- 
fulness).  —  is  dedbir  est  necessarium 
Wb.  3i>  (Z\  711);  ia  detbbtr  dait 
SC.  6;  45, 19;  deithWr  FA.  34  LBr. ; 
8C.  2;  FB.  30.  —  Compar.  deth- 
b*ri  FA.  34. 

dethitiu  F.  Sorge.  —  Sg.  Nom. 
is  detbitiu  don  Liath  Macha  in 
corp  üt  „a  heavy  care"  Rev.  Celt.  III 
p,  183;  Dat.  i  n-dethiti  FA.  27  LBr. 

detU  i.  dAna  FSl.  Prol.  p.  242. 

di,  seltner  de  {Hy.  2,  26;  6,  19; 
Lg.  16;  FB.  13)  Praep.  mit  Dat. 
von-herab,  von-weg ;  de Z\io'dQ-, 
vgl.  die  Präposition  dOy  die  merk- 
wUrdiger  Weise  oft  anstatt  di  ge- 
braucht  wird.  —  Mit  nachfolgender 
Aspiration,  z.  B.  di  churp  FB.  22; 
di  chlandaib  SP.  Y  10;  14;  di  thenid 
FA.  21.  —  Mü  dem  Artikel  zu 


din,  dind,  PI.  dina  verschmolzen.  — 
Mit    angefügtem    Personalpro- 
nomen: 1.  Sg.   dim   SC.   29,   18 
dfm-sa  FB.  76:  1.  PI.  dind  FB.  36 

2.  PI.  dib  FB.  94;  Lg.  1;  3.  Sg 
de,  de-siiim  Hy,  5,  28;  FB.  76 
F.  df  Hy.  5,  49;  3.  PI.  dib,  dib 
diib  FB.  21.  —  Mit  angefügtem 
Possessivpronomen:  1.  Sg.  dim 
chlaind  FB.  22;  92;  1.  PI.  diar 
trögi  Hy.  1,  31;  2.  Sg.  dit  SC.  13; 
5.  Sg.  dia,  dia  FA.  10  (da  LBr.)\ 

3.  PI.  dia  n-,  dia  n-  FA.  27.  — 
Mit  angefügtem  Relativprono- 
men: dia  n-,  dia  n-  SC.  33,  le; 
Lg.  1;  p.  132,  19.  Vgl.  die  Con- 
junction  dfa  n-.  — 

Gebrauch,  1)  rein  räumlich 
bei  verschiedenen  Verben  der  Be- 
wegung, Entfernung:  di  cedl  aird 
s.  aird;  co  tuitet  dia  medon  so 
dass  sie  von  seiner  Mitte  herab- 
fallen FA.  22;  SC.  33,  36;  trÄgid 
in  pian  dfb  die  Pein  weicht  von 
ihnen  FA.  24;  FB.  36;  nf  thuar- 
gaib  a  cend  dia  glün  widht  erhob 
sie  ihr  Haupt  von  ihrem  Knie 
Lg.  17;  ni  dingaib  ni  dib  FA.  16; 
ro  cbuir  a  mertnigi . .  de  er  warf 
seine  Schwäche  von  sich  SC.  31; 
FB.  88;  na  curid  cor  dib  Lg.  1; 
mo  cbend  do  b4im  dim-sa  FB.  76; 
77;  94;  ScM.  7;  10;  12;  co  rag- 
baiset  alldma  di  muir  Lg.  13;  niges 
anmand  na  näem  din  chatrumma 
chinad  der  die  Seelen  der  Heiligen 
von  der  Last  der  SchiUd  reinigt 
FA.  16.  —  2)  Zur  Bezeichnung 
der  Herkunft:  cinsiu  di  cburp 
rig  scäo  rignai  ich  bin  entsprossen 
von  dem  Leibe  eines  Königs  und 
einer  Königin  FB.  22;  na  rig  di 
chlandaib  Gualann  SP.  Y  10;  4; 
12;  14 ;  ingen  dissidi  TE.  20;  cethri 
bargein  di  cach  mfach  vier  Brode 
von  jedem  Sack  FB.  9;  ro  böi  di 
s^taib  74;  D6  de  nimib  Hy.  6,  19; 
biaid  olc  de  Böses  wird  davon 
kommen  Lg.  10;  FB.  6;  ScM.  2; 
p.  130,  26;  cid  dia  m-böi  woher 
kam  Lg.  1;  TE.  10  LU.;  FB.  56; 
ScM.  10;  is  de  atä  daher  kommt 
ScM.  19;  21;  conid  de  batir  SC. 
2;  29,  2;  FB.  68;  69;  70;  ScM.  21; 


di 


476 


dia 


CC.  ^  Lü.\  in  dig  tonnaid  dia  n- 
erbalt  an  dem  er  starb  Lg.  17,  S2; 
FB.  70;  atä  dit  seirc-seo  es  ist 
von  der  Liebe  zu  dir  TE.  10  LU.; 
SC.  33,  28;  FB.  29;  43;  55;  82; 
Lg.  4,  8;  de  inchaib  na  n-atairi 
FB.  13;  dit  d&ig  um  deinetwillen 
SC.  16;  di  sudiu  in  Folge  davon 
FB,  6;  p.  131,  7;  SC.  12;  di  sudi 
FB.  57;  is  tormach  p6ni  ros  tä,  de 

FA.  29  LBr.  —  3)  Zur  Bezeich- 
nung des  Ganzen,  von  dem  Etwas 
fehlt,  übrig  bleibt  u.  8.  w.:  atesta 
desin  was  davon  fehlt  ScM.  6; 
SC.  13;  conna  fargaib  nf  de  so 
dass  er  Nichts  davon  übrig  Hess 
ScM,  17;  de  molad  D^  ni  anad 
Gott  zu  loben  hörte  er  nicht  auf 
Hy,  2,  26;  SC.  36;  FB,  72.  — 
4)  Zur  Bezeichnung  dessen,  aus 
oder  mit  dem  man  Eticas  macht: 
din  chloich  dorigne  saland  aus 
einem  Stein  maehte  sie  Salz  Hy.  5, 4o; 
CO  n-demae  öenchamd  dib  FB.  84 ; 
86;  87;  Lg.  19;  p.  41,  20;  is  ed 
dognith  dee  p.  142,  22;  ba  fota 
m'irchor  din  chloich  weit  war  mein 
Wurf  mit  dem  Steine  Oss.  II  2; 
b^im  dind  echfleisc  einen  Schlag 
mü  der  Peitsche  SC.  8;  FB.  57; 
77;  tollöci  aurchor  de  82;  87;  is 
dib-side  sraiglit  mit  diesen  peitschen 
sie  FA.  16.  —  5)  Für  den  Genitiv 
des  Stoffes:  crand  caingil  di  glain 
ein  Altargeländer  von  Glas  FA. 
13;  27;  iaraa  brechtrad  di  gurm  11; 
CO  srethaib  . .  di  liic  lögmair  13.  — 
6)  Für  den  Gen.  partitivus: 
öenchainle  diua  cainlib  sin  FA.  13; 
cleith  di  clethaib  FB.  25;  fer  dina 
feraib  61;  91;  tolläci  g^gin  dib 
fair  er  warf  einen  von  den  Zweigen 
auf  ihn  87;  81;  senestcr  dfb  eins 
von  den  Fenstern  3;  fer  di  ültaib 
Lg.  6;  tri  ch6t  de  ültaib  16;  FB. 
2;  9;  25;  55;  ni  fil  diib  mnäi  nicht 
ist  unter  ihnen  ein  Weib  SC.  6; 
inti  dib  FB.  20;  araile  dib  FA. 
15;  27;  FB.  40;  65;  c4ch  dfb  Lg.  8; 

FB.  20;  6;  74;  cach  dorais  dib 
FA.  15;  FB.  21;  54;  80;  81;  cach 
öencheöl . .  dib-sede  FA,  10;  FB.  65; 
uech  dfb  FA.  12;  FB.  14;  20;  90; 
cach  ae  dib  FB.  45;  cip  4  dib  94; 


sochaide  dfb  ScM.  5;  fri  lucht  aile 
dib  FA.  9;  slög  dfb  22  (dann  Mg 
aile");  indala  leth  dind  rfgthig  FB.  15; 
aen  di  chardib  FB.  41;  ina  m-böi 
di  degmnüb  28;  nf  clainter  din 
gärbthoraind  sin  acht  länbec  nur 
sehr  wenig  wird  von  diesem  scharfen 
Donner  gehört  FA.  14;  mir  dot- 
lucestar  dind  lucht  Hy.  5,  47.  — 

7)  Nach  dem  Superlativ  und 
superlativischen  Begriffen:  ba  hail- 
dem  dib  SC.  6:  FB.  51;  SP.  V  2; 
ba  dili  lais  dia  düinib  TE.  1  Eg.; 
rogu  de  mid  ocus  ffn  p.  133,  s.  — 

8)  Nach  den  Begriffen  satt,  voll, 
genug:  ba  sathech..de  Hy.  5,  S8 
{satt) ;  län  . .  dia  aurdarcus  ScM.  1 ; 
FA.  21;  FB.  67  {roU);  nach  lör 
Icis   di    cath    SC.    36   (genug).   — 

9)  Nach  samail  {Ebenbild):  ni  foair 
a  samail  di  graig  SC.  37,  e;  ni 
fuair  a  samail  di  rig  8.  —  10)  Nach 
gewissen  Verben:  ni  bertAis  baaid 
dfb  nicht  trt^en  sie  den  Sieg  da- 
von Lg.  8;  immafoacht  de  FB.  40; 
ro  iarfacht  dep.  40,  is;  42, 9;  TE.  19; 
imcomaircith  scela  di  TE.  5  F^. 
{fragen);  ro  gaid . .  df  Hy.  5,  49; 
dia  n-^brad  von  denen  gesctgt  worden 
ist  p.  132,  19;  FA.  15;  is  de  at- 
berthc  in  siriti  de  deshalb  wurde 
„der  Biese'*  von  ihm  gesagt  {wurde 
er  sirito  genannt);  ro  ainmniged 
disi  sie  wurde  genannt  SC.  17.  — 
Nicht  erledigt:  din  mac  CC.  b  LU.\ 
de  Hy.  2,  21;  SC.  37,  21. 

di  s.  di  und  do  mit  Pron. 

1.  di-  die  Praep.  di,  Z\  873. 

2.  di-  Part,  privativa,  Z*.  862. 
Vgl.  der-. 

3.  di-  Part,  intensiva,  s.  df-mär, 
df-nert.  Vgl.  der-. 

1.  dia,  s.  di  mit  Pron.  poss. 

2.  dia  s.  do  mit  Pron.  poss. 

3.  dia  M.  Gott;  deus  Z\  222. 
—  Sg.  Nom.  Hy.  6,  2;  3;  18;  5,  17; 
p.  39,  is;  40,  81 ;  48,  24;  Dia  lern 
Hy.  3,  6;  6,  9;  Dia  du  nim  SP.  in  4 
{vgl.  D^  de  nimib  Hy.  6,  i9>;  Dia 
athair  Hy.  6, 6;  dia  talmaide  FB.  15; 
Gen.  i  fiadnaiso  De  FA.  18;  24; 
for  deis  34;  läm  De  Hy.  7,  32; 
molad  2,  26;  FA.  5;  oc  digde 
Hy.  6|  19;  im  deirc  D^  5,  21;  mac 


dia 


477 


diftxnair 


5,  6;  66;  101 ;  6,  is;  öengeinne  25; 
aingil  2,  is;  64;  do  aidilcnechaib 
p.  40,  43:  flatha  Hy.  1,  4o;  5,  102; 
Gl.  zu  Hy.  5,  10;  ecailae  FA,  25; 
bröthre  2'6\  Hy.  7,  31;  s^n  1,  1;  38 ; 
bennacht  5,  104;  tole  FA.  23;  nert 
Hy.  by  46;  7,  26;  cumachta  27; 
gndsse  FA.  6;  20;  ciall,  rose,  cluas, 
intech,  sciath,  sochraite^i/.  7,28 — 35; 
D^  athar  6,  4;  Bat.  do  Dia  p.  40, 32; 
FA,  12,  23 ;  Acc.  in  Dia  FA.  12; 
dar  Dia  hui  Gott  Hy.  4  Praef.; 
Voc.  a  D6  p.  40, 34 ;  De  mair  Hy.  2, 9; 
PI  Dat.  diar  n-deib  TK   14  Eg. 

—  Comp 08.   oc    dia-giiide   i.   oc 
guide  D4  Gl.  zu  oc  digde  Da  Hy.  6, 19. 

4.  dia  Tag;  die  i.  lathi  Coitn. 
jp.  15;  dies  Z*.  270;  wird  besonders 
in  gewissen  Verbindungen  gebraucht: 
D  dia  bratba  Gl.  zu  in  die  Clwisti 
Wh.  230  {Z\  271  als  Gen.  gefasst); 
ÜB  dia  mis  Jcomm  nach  einem  Monat 
{eigentlich:  am  Tage  eines  Monats) 
Lü.  p.  131,  26;  dia  teöra  DÖmad 
TE.  11  LU.;  dia  tri  la  ociis  teora 
n-aidchi  FB.  42  Eg.\  cacb  dia 
jeden  Tag  TE.  9  LU.-,  11;  FA. 
26  LBr. ;  2)  fri  dei,  fri  de  interdiu 
Z*.  271;  fri  de  hei  Tage  Hy.  2,  2« 
(i.  lllö);  CO  dea  iartaige  20  (i.  co 
brath);  3)  in-dia  heute,  hodie  Z*. 
271;  609;  p.  39,  22;  Hy.  7,  3;  7; 
17;  26;  62;  Lg.  17,  19;  35;  63;  18,  37; 
p.  131,  24;  Oss.  II  2;  iSfO.  5;  13; 
14;  17;  32;  33;  45,  3;  FB.  31; 
32:  76;  indiu  Hy.  7,  1:  60;  eussin- 
diu  bis  heute  SC.  7;  cosindiu  FB.  44. 

dia  ScM.  3,  18? 

1.  dia  n-  s.  di  mit  Pron.  poss. 

2.  dia  n-  s.  di  mit  Pron.  rel. 

3.  dia  n-  {Pron.  rel.  a  n-  mü 
der  Praep.  di)  1)  als,  mü  Praete- 
ritum,  2)  wenn  {mit  Praesens,  mit 
Fraes.  secundarium,  mit  Conjunc- 
tiv,  Futur,  Fut.  secundarium);  si 
Z'^.  709;  bisweilen  da  n-  statt  dian-. 

—  Gehrauch,  1)  als:  dia  m-bai 
illobra  Hy.  2,  45;  p.  17,  26;  35; 
fechtas  dia  m-biii  TE.  15  Eg.;  dia 
ro  forcoingair  FA.  2;  dia  ro  es- 
comla,  dia  rucad  3;  dia  ro  chrcit  32; 
danam  thuc  SC.  45,  7 ;  da  ro  edpair 
FA.  32  (dia  LBr.),  —  2)  wenn: 
dia  siabairther  immi  FB.  61  {Conj. 


Praes.?);  dia  fuasnaither  48  {Conj.); 
dia  m-bä  nech  occd  sirfegad  imme 
. . ,  fog^ba  FA.  10  (iav  tig  nsQißXsnyy 
evm'iaeL)^  FB.  24;  diamsa  Lg.  5,  2; 
FB.  48;  dia  n-apra  TE.  V6  LU.\ 
dia  nos  faictis  . .  no  legfaitis  FA.  8; 
dia  cluintis  . .  nos  gcbad  ule  crith  14 
(ft  dxovoiev,  xQffjLOiBv  äv)\  dia  m- 
bad  Conchobur  credbaigte  . . ,  is  Gu- 
chidaiDd  cobarthe  SC.  29  {mehrma^, 
mit  mä  wechselnd)-,  diammad  11,  7; 
da  m-bad  29,  13;  da  m-bad  lim 
£riu  ule  . . ,  dob^aind  . .  ar  gnais  in 
bale  ränac  33,  85;  diamtis  11,  2; 
da  n-iccad  29,  5;  dia  coistithe  frim 
. .,  ni  rigtha  chacu  7 ;  dia  n-d^mad 
FB.  77;  dia  tuctha  t6td.;  dia  tisat 
..,dut  icfat  SC.  6  {iav  sk&woiv); 
p.  133,  7;  dia  tissid  SC.  29,  is;  ro 
päd  at  sl&n  0  cbianaib,  dia  fesmais 
TE.  10 Lü.  {vyiaivfq  äv,  et  ^yvwfiev). 

4.  dia  n-  s.  do  mit  Pron.  poss. 

5.  dia  n«  s.  do  mit  Pron.  rel.     , 

6.  dia  n-  s.  d6. 

1.  diabul  duplex  Z*.  980;  Dat. 
ar  chDnsin  diabuil  pro  duplid  con- 
sonante  SG.  8».  —  Dazu  wohl 
auch  cöic-diabail. 

2.  diabul  =  diabolu8  Wh.  2d\ 
—  Sg.  Nom.  p.  191,  26;  Gen.  dia- 
bail  FA.  20;  29;  i  n-gin  diabail  20. 

diada  göttlich;  diade  divinus 
Z^.  792;  deoda  Fü.  Jan.  9.  —  PI. 
Gen.  na  n-dliged  n-diada  p.  169,  17. 

diadacllti^  Göttlichkeit; theo- 
logia  Ir.  Gl.  81.  —  Gen.  i  n-oen- 
iaid  diadachta  ocus  doenachta  FA, 
34  LBr. 

dlag  wegen,  vgl.  d4ig;  diag 
in  na  comraime  SC,  2;  diag  neich 
las  tudchad  16  {gleich  darauf  dit 
dAig);  diag  Dechtiri  p.  328,  16  {vgl, 
p.  140,  11 V). 

amal  diaid  „like  smoke"  SMart. 
34,  vgl.  „deo  hreath,  air**  O'B., 
detfadach. 

diaid,  ina  diaig  FB.  70  Eg., 
71  Eg.,  a  n-diaigh  TE.  9, 15  s.  dead. 

diall  Gl.  zu  diverticulum 
SG.  53t;  decUnatio  Z*.  986;  vgl 
di-rellsat  deviarunt  Cr.  37c  (^.  873). 

1.  AitLUktLir g eheim,  verborgen; 
diamir  obditus  SG.  183^;  in  diamrän 
clanculum  SG.  218«  {Z\  273).  — 


diamair 


478 


dibercach 


Sg.  Bat.  dombeir  immagin  diamair 
TBF.  p.  146,  14. 

2 AiwaaAx  ein  verborgner  Ort? 
Vgl.  „in  the  Diamhraibh  ipr  deserts) 
ofBregia"  O'C.  On  the  Mann.  III41. 

—  Sg.  Äcc.  eter  chlitar  is  diamair 
SC,  44,  7;  PI.  Dat.  i  n-diamraib 
deiritib  parrduis  Gl.  zu  Fü.  fVoZ.  21. 
Acc.  äibniusa  ocus  diamairi  SC.  49 
{„delights  and  secrets"  O'C). 

dlamuin  rein;  i.  glan  O'Dav. 
p.  76;  purus  Wh.  6»>  {Z*.  250); 
i.  di-anim  {,twithout  hlemish'*)  Corm. 
Trand.  p.  62. 

dian  schnell;  celer  Z*.  18; 
violent  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nam. 
ech . .  dlan  FB.  47;  50;  p  310,  23; 
dub  dian  dernon  FA.  30  LBr. ;  Gen. 
F.  gäithe  däne  Hy.  2,  39;  debtha 
dene  SC.  25;  Dat.  di  echtra  dian 
Dectiri  p.  328,  23 ;  Acc.  ar  in  galar 
o-dian  Gl.  zu  Hy.  1,  e.  —  Compos. 
dian-galar;  fh  dian-bas  Hy.  7  Praef. 

—  Adv.  CO  dfan  Oss.llls. —  Com- 
parat,  däniu  rad  „swifter  than 
Speech"  Three  Hom.  p.  22, 17;  28, 21. 

dianad  s.  dianid. 

dianall,  dfandroeh  FB.  47  s. 
d&  tmd  all,  droeh« 

diandaim  CC.  2  LU.?  s.  andani. 

dlan-galar  langor  {„the  lelhar- 
gv")  Gild.  Lor.  Gl.  258.  —  Sg. 
Acc.  ar  diangalar  Hy.  1,  a  (i.  ar 
in  galar  n-dian). 

dianid    cui    est,    quibus    est 

FA.  14;  24;  33;  dianad  14  LBr. 

—  Vgl.  Wi.  Gr.  §  387. 
di-anim  makellos;  Gl.  zu  dia- 

main  Corm.  Transl.  p.  62.  —  Sg. 
Nom.  set  a  dötgni  dianim  Lg.  4,  le; 
Acc.  Ma  cruth  . .  n-dianim  19. 

1.  dias  spica  Ir.  Gl.  35,  zwei- 
silbig Fü.  Nov.  24;  Wb.  13^  (Z».623). 

2.  dias  F.  Zweiheit  von  Per- 
sonen; in  dias  sin  haec  duitas,  hi 
duo  Z*.  311;  ist  zweisilbig ,  z.  B. 
Fü.  Mari.  13.   —   Nom.   in   dias 

FB.  15;  acht  dias  namma  SC.  3;  Gen. 
tigerna  deisi  duumvir  Ir.  Gl.  398; 
Dat.  a  n-dfs  in  ihrer  Zweiheit  = 
die  beiden  p.  132,  is;  ar  n-oen-dfs 
wir  zwei  allein  SP.  II  6;  etruib  far 
n-dis  zwischen  euch  zweien  Lg.  9; 
Acc.  cenmothd  in  dls  sin  FB.  94? 


di-asn^te  unaussprechlich, 
unsagbar.  —  Nom.  cumachta 
diasn^te  in  cbomded  FA.  12  (dia- 
snethi  LBr.)i  is  difaisn^ti  FA.  19 
LBr.  (dirim  Lü.);  PL  Aee.  hna^hrA 
diasn^te  na  n-aingel  FA.  2  (dia- 
sneti  LBr.\ 

1.  dibad  Erlöschen,  Tod;  i. 
adbul  bäs  „an  enormous  death" 
(„to  become  extinct,  or  to  die  wi- 
thout  issue'*  O'Don.)  Corm.  Transl. 
p.  61;  dibath  i.  adhbul.  bäs  i.  iar- 
sinnf  ni  facuib  nech  dia  ^is  H.  3. 
18  p.  68,  col.  3  (Stokes  l  c).  — 
Acc.  cen  dith  cen  dibad  FA,  35; 
faithi  cen  dibad  Hy.  1,  47  (i.  in 
poena). 

2.  dibad  ^^property  of  a  de- 
eeased  person*"*  Suüivan  On  ihe 
Mann.  I  p.  CLXIII;  vgl.  O'Don. 
Suppl.  —  Acc.  dibad  bethath  che 
Hy.  5,  22,  Gl.  i.  indbas  („profit'); 
ni  rir  mac  De  ar  dibad  e.  Gl.  ar 
indbas  . .  {„for  gain^% 

Mi^Ax^im  ich  werfe,  schiesse; 
„diubhracaim  to  cast,  throw"  O'B. 

—  Praet.  Sg.  3  nos  dibairg  FB.  65 
(diubraic  ^1^.);  ro  dibairg  in  n-gai 
Bev.  CeU.  III  p.  178.  —  Inf 
1)  do  chloen-diburgun  la  drochdaine 
ScM.  17.  —  2)  „diübhracadh  shoo- 
ting  with  a  bow,  milüary  engine, 
musket''  O'Don.  Suppl.;  PI.  Dat. 
do  cloin-dibraicthib  ScM.  17  H. 

dibdaim,  ar-dibdaim  III  ich 
lösche,  lösche  aus,  vernichte. 

—  Praes.  Sg.  3  indi  ar-dibdai  Gl 
zu  exstinguentis  Ml.  48«.  —  Conj. 
Sg.  3  ro  dibda  Gl  zu  Hy.  4,  5.  — 
Praet.  Sg.  3  ar-ro-dibaid  itith  ind 
Israhel  spiurdalti  inna  noib  Wb.  11» 
(Z*.  882,  „restinxit  sitim"  Stokes). 

—  Inf  do  dibdüd  a  brotha  SC.  36. 

—  Vgl.  CO  n-derbadad. 
dibeehan  „throat"  Gild.  Lor. 

Gl  135. 

diberg  F.  Zorn,  Aufruhr, 
vgl  ferg?  dibhfeirg  revenge  O'Don. 
Gr.  p.  272.  —  G^n.  iarsin  tresa 
diberge  sin  Bev.  CeU.  III  p.  177 
{„after  tha;t  onslaught*')'^  PL  Ace. 
fossudiur  a  n-dänu  ocus  a  n-diberga 
p.  327,  40;  141,  27;  12. 

dlberg-aeh    zornwüthig,    Un- 


fo  d{b{ 


479 


cen  dfdftil 


ruhstifter,  R&bell;  „a  rindictive 
person,  a  rebel,  a  handit"  O'Don. 
Supph;  ,,dibhfeargach  furious,  vin- 
dictive*  O'R.  —  PI  Gen.  nönbur 
dfbercach  Hy.  5,  65. 

fo  dibi  FB.  13,  debi  Eg.? 

for  dan  dibni  FB.  46,  genauer 
ior  dun  dibni  occidet  nos?  etwa  zu 
etir-dibnet  perimunt  Ml.  15*,  6,  ni 
air-dben  nee  interimit  SG.  30»  (air- 
di-ben,  Z*.  882),  vgl.  Wi.  Gr.  §  310? 

dlbirim  I  banish  O'B.  —  Inf. 
dfbirt  O'Don.  Gr.  p.  200. 

dfbllnaib  s,  d&  und  Ifn. 

dibocht  Hy.  6,  8  („demons'  an- 
guish'')? 

di-chanim  cano,  dichan  brichtu 
Corm.  p.  32  nescoit. 

diburgrnn  s.  dfbairgrim. 

df-ehelim  I  ich  verhehle,  ver- 
berge. —  Pas 8.  Praes.  PI.  3  ni 
dichlitcr  Gl.  zu  Hy.  6,  ii.  —  Part. 
ni  dichelta  Gl.  zu  nad  chletbi  Hy. 
5,  71.  —  Inf.  Nom.  is  eola  aide 
ni  fil  nach  dfclith  airi  gnarus  hie, 
nan  est  uJla  celatio  coram  eo 
Wb.  la  {Z\  802);  dicheilt  Etdiniu 
fair  TE,  18  Eg.  {vgl.  Wi.  Gr.  §  354e). 

diehell  F.  Vernachlässigung. 

—  Nom.  ni  dermat  na  dfchell 
„{fhere  has)  not  (peen)  forgetfulness 
nor  neglect**  Fei.  Epil.  121;  do- 
gnlat  tröcaire  cen  dichill  FÄ.  27 
(dlchell  LBr.);  o  ro  damnad  a  for- 
cetul  cen  dichill  FB.  SO  (diehell -Bgr.). 

dichill,  vgl.  „dithchioll  M,  endea- 
vour,  industry^*  O'R.?  „Ni  hiongna 
liom  an  cluithche  do  bhreith  dhiiit, 
a  Oisfn",  ar  s^,  „agus  a  dhithchioU 
ag  Osgar  d4  dheanamh  dhuit" . . 
„seeing  (hat  Oscar  is  doing  his  best 
for  thee"'  Torr.  Dh.  p.  146.  —  Dat. 
dorn  dichill  Hy.  5,  io5  („for  my 
protection"  Stokes,  dichill  protec- 
tion OB.). 

diehend  nime  TE.  9  Eg,? 

att  diehenn  eine  in  einer  Ge- 
schwulst (att)  bestehende  Krankheit? 

—  Dat.  ar  att  dichinnn  SG.  Incant. 
{Z*.  949);  Acc.  co  n-derna  att  dlcend 
dia  churp  SMart.  35,  „a  sudden{7) 
swelling"  Stokes,  mit  Berufung  auf 
dichennaib  „continuo,  ex  tempore**. 

diehennaim  Wich  köpfe;  I  be- 


head  O'Don,  Gr.  p  272.  —  Inf 
Dat.  iama  n-dichennad  FB.  11, 

dichetal  doehennaib  „ext em- 
pöre recital",  ein  Zauber  in 
improvisirien  Versen,  den  S.  Patrick 
nicht  verbot,  da  er  nicht  mit  einem 
Opfer  an  die  heidnischen  Götter 
verbunden  war;  s.  Corm.  p.  24 
imbas  forosnai ;  0^ Curry  Man.  Mat. 
p.  240.  —  PI.  Acc.  tria  brichtu 
agas  dicetla  agas  cantana  Aen. 
Carm.  p.  526,  6. 

diehmaire  „any  unpermitted,  and 
therefore  illegal,  act"  Stokes,  Fei. 
Index;  nad  char  dichmaircc  i.  ni 
con  cardis  gSiit  {theft)  Fei.  Aug.  16. 
—  Dazu  als  Adverb  diehmaire  i. 
ein  athcomarc  („without  asking") 
Corm.  Transl.  p.61,  without  asking 
permission  O'Don.  Suppl.;  dich- 
maircc hUla(2  ohne  die  ülter  zu 
fragen  p.  143,  2. 

di-eh6em  unfreundlich.  — 
PI.  Nom.  nit  dichoim  a  dorsidi 
Ml.  carm.  2,  24  {„unkindly"  Goid.^ 
p.  20,  immites  Z«.  226). 

diehor  s.  di-eholriiir« 

dfchra  „fervent**.  —  Sg.  Acc. 
CO  n-derna-8um  ernaigti  n-dichra 
Three  Hom.  p.  118,  20.  —  Adv.  eo 
dlchra  ibid.  104,  5. 

dichriehide/SfP.IIe  abgegrenzt, 
vgl.  deehrigim  {von  erleb)  dispesco 
SG.  39b  (Z».  438). 

di-chuirinr  III  Dep.  ich  entfer- 
ne, vertreibe.  —  Conj.  Sg.  1  cura 
dichuirer  mo  pecda  dom  deggni- 
marthaib  GUd.  Lor.  Gl.  261  {zu: 
donec  . .  peccata  mea  bonis  f actis 
deleam).  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
ro  dlchuired  in  chomrorcain  sin 
SMart.  23.  —  Inf.  diehor  cecha 
doccumla  „to  repel  every  hardship** 
Three  Hom.  p.  84,  6. 

di-chumue  Ohnmacht.  —  Sg. 
Gen.  golgairi  thruag  dlchumaie  p. 
190,  17? 

di-chumangr  O^nmacA^,  Schwä- 
che. —  Sg.  Gen.  däine  doehlu  dl- 
chumaing  SC.  25?  Dat.  i  n-dlchu- 
mung  „in  weakness"  FA.  24  (dl- 
ehumang  LBr.). 

cen  didail  SP.  V  12  „wUhout 
reproach"? 


didnad 


480 


an 


didnad  M.  Trost,  Trösten, 
Stärkung;  dfthnad  remissio,  so- 
lacium  Z*.  803;   vgl.   dodonaimra. 

—  Sg.  Nom.  mad  slaän  in  ball 
iarna  galar  is  diduad  dooaib  ballaib 
ailib  Wh.  12*  {est  refectio  ceteris 
membris  Z*.  996);  cid  ind  fochith 
follongam  dober  dithnad  dar  a  hössi 
was  auch  das  Leiden  ist,  das  wir 
erdulden,  er  giebt  einen  Trost  dar- 
nach Wb.  14b  ^Z*.  997);  Dat.  do 
glanad  ocus  didnad  anmand  inna 
ffren  FA,  16  {„to  cleanse  and  pu- 
rify'*  StoJces), 

die  s.  4  dia. 

difaisn^ti  s.  diasn^te« 

mani  dig,  digrsid  s.  deehad. 

in  digr  s.  deoeh. 

di-grabim   I   ich    vermindere. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  dfgaib  a  thüara 
sie  verminderte  seine  Speiseti  Gl. 
zu  Hy.  5,  68;  nis  dlgaib  allenamain 
Hy.  5,  26;  nis  dlgaib  allin  36;  ni 
dlgaib  a  nert  68;  nis  digaib  ni  dib 

FA.  16   LBr,    (dingaib   LU.).   — 
Inf.    dlgbail    deminutio   Z\    873;   i 
damnum  O'Don.  Siippl. 

di-gal  F.  Rache^  vengeance 
Corm.  Transl.  p.  52.  —  Nom.  is 
dlgal  mani  comollnither  side  Wb.  2c 
{Z*.  474);  ciped  chla  dlb  no  marb- 
tha  ar  tüs  a  digail  dia  cheiliu 
Eev.  CeU.  111  p.  183;  Gen.  bre6  digla 

FB.  46;  tabairt  diglae  datio  vin- 
dictae  Wb.  4c ;  Dat.  do  digail  ad 
vindictam  Wb.  28»,  s;  Acc.  in  taio 
dombera  digail  for  pecthachu  Wb.  25^ 
(Z».629^;  conicfimmis  a  digal  Wb.ll^ 
(^«.  461). 

dfgralim  ich  räche.  —  Fut. 
Sg.  1  in  tan  not  digöl  „when  I 
shcUl  avenge  thee"  Rev.  Celt.  III 
p.  183;  2  cia  luathe  nom  dig^l&ibid. 

df-gand  dicht;  ,,dioghann|726n- 
tiful,  deep''  O'R.  —  Sg.  Gen. 
dochum  ind  feoir  diguind  Three 
Hom.  p.  34,  8. 

dfgar,  „diogar  eager,  intcnt, 
vehement''  O'R.  —  PL  Nom. 
sliiaig  digair  FA.  30  (digaire  LBr.). 

digde  „a  bJessing,  dighdhe  i. 
beannachd  O'Cl.''  Stokes,  Fei.  Index. 

—  Sg.  Dat.  ateocham  diar  n-digdi 
„let  uspray  to  bless  w«"  Fei.  Dec.  26; 


oc  digde  D^  Hy.  6,  19  (i.  oc  dia- 
goide  i.  oc  guide  Dä\  .,in  praying 
God*'  Goid\  p.  149.  ~  O'R.  hat: 
„dighdhe  a  commendation,  blessing; 
gratitude*',  und  „dighdhi  great  de- 
sire,  ambition.''  Vgl.  dighde  i.  sith 
O'Dav.  p.  72? 

dig6ni  fecit  Tir.  6,  vgl.  dingniu, 
do-gnlu. 

CO  ro  diglA  in  ceö  dind  FB.  36, 
bis  der  Nebel  tfon  uns  versehwunden 
ist?  vgl.  digleodh  to  settU  0*Don. 
Suppl. 

dfglach  rächend.  —  Sg,  Nom. 
diglach  a  gus  SC.  18,  4. 

dfglaid  M.  ultor  Z\  792. 

dignae,  dlgna  „reproach".  — 
Sg.  Acc.  cen  digna  i.  cen  täire  00 
cen  tröige  no  cen  dimecin  Fei. 
Jan.  22;  i.  cen  dimicin  Sept.  18; 
na  damair  digna  i.  neim-gn^  i.  droch- 
gne  Fei.  Febr.  9;  10;  nad  airdlig 
digna  SP.  V  7 ;  na  düg . .  digna 
Fei  Mart.  7.  —  Stokes,  Fä.  Index, 
setzt  auch  ein  Adjectiv  digna,  dig- 
nae an:  cona  dubsluag  dignai  „with 
his  block  reproachful  hosV'  Fei. 
Prol.  254;  cUlein  unbeschadet  der 
Glosse  i.  dimicnech  könnte  dignai, 
das  auf  ar-rig-ni  {ufiserer  Könige^ 
reimt.  Gen.  Sg.  sein  {with  his  block 
Twst  of  reproach).  Vgl.  O'Dov.  p.  Ib. 

dfgrais  „excellent"  Stokes, 
Fei.  Index;  i.  dogr^s  no  ro-maith 
Fei.  Jan.  9.  —  Sg.  Nom.  oenmac 
digrais  Dechtere  SC.  33,  ss;  h& 
digrais  nüall  45,  s;  digrais  cloth 
Hy.  5,  69;  Acc.  fria  cruth  n-digraiss 
n-dianim  Lg.  4,  19. 

digrus  i.  diamair  O'Dav.  p.  75, 
digrais  Mac  Firbis. 

df-gn  contempiio  Z^.  268. 

di-guin  1.  sarughadh  O^Cl.,  rio- 
lation,  maighin  dighona  a  sanc- 
tuary  Ö'Don.  Suppl.;  vgl.  On  the 
Mann.  Index. 

dil  angenehm;  gratus  Z\  275. 
—  Sg.  Nom.  du  dam-sa  SP.  V  5; 
uim  dil  Hy.  2,  44;  Acc.  cheist  n- 
doraid  n-dil  SP.  II  12;  cen  dil 
ohne  Angenehmes  Oss.  II  »?  — 
Compar.  diliu  propius,  accepiius 
Z«.  275;  dile  caHor  Ir.  GL  1121; 
diliu    lim    longud    oldäs    cach    ni 


dfl 


481 


d^m^ln 


FB,  32;  m  Smne  des  Superlativs 
ba  diu  lais  dia  dOinib  TE.  1  Eg, 
dfl,  diol  jpropiiiation,  re- 
muneration,  satisfaction, 
sufficiency  Ö'B.  —  Nom.  m&  td 
do  dhfol-sa  da  chliamhuin  ann, 
creud  as  nach  jp-biadh  mo  dhlol-sa 
d*fear  agus  d'Jearch^ile  ann  Torr. 
Dh.  p.  46,  8;  Äcc.  dobheorfaidh  b^ 
diol  damh-sa  ,^  shäll  pay  me*' 
und.  p.  126,  S6;  bain  fäin  do  dhiol 
dhiobh  ibid.  p.  140,  i8;  gur  ithea- 
dar  diol  a  säsuighthe  dhiobh  2S 
(„so  that  they  (xte  their  fiü  ofthem'% 
dflamnaeh,  „diolamhnach  a  hi- 
reling, ,  .a  hrave,  stout  man" 
O^B.  —  Sg.  Gen.  ar  eagla  an  dio- 
lamhnaigh  sin  Torr.  Dh.  p.  120,  i6 
(von  dein  Wächter,  den  die  Tüatha 
t)^  Danann  hei  einem  zauberischen 
Eibenbaum  angestellt  haben).  — 
Vgl,  2.  dilmain. 

dfles^m  ich  vernichte.  —  Fut. 

Sa.  3   dilegfaid   a  maith   a  n-olc 

FA.  24  LBr.  (bddfid  LU.).  —  Inf. 

dia  n-dilgiund  Ml.  33«,  iö;  Lg.  11. 

dflegrthith    M.   exterminator. 

dfles    eigen,    zugehörig;   N. 

Eigenthum;  proprius  Z*.  788.  — 

Sg.  Nom.  ni  bid  diles  ic  neoch  dib 

SMart.  22;  dognas  diles  FA.  30; 

ög-diles  din  du  Ghummin  leth  ind 

orpi  so   Tir.  6  (,,absolutely   beton- 

ging    to    C");    Dat.    ron    snadat 

diar  n-dilius  Fä.  Jan.  29.  —  Vgl 

1.  dilmln. 

dilg^d  M.  Vergeben,  Verge- 
bung; venia,  remissio  Z*.  873; 
vgl.  do-lugim.  —  Gen.  do  chungid 
dilguda  dia  chintaib  Lat.  Hy.  II 
Praef.  (Goid.^  p.  94). 
äügudAeh  vergebend,  8.dilucht. 
dilt  i.  diluvium  (Sintfluth) 
Corm.  Tranal.  p.  60.  —  8g.  Gen. 
0  aimstr  dilenn  Note  zu  Fei.  Dec.  11; 
Dat.  don  dile  Fei.  Epü.  452. 

dfliaeht,  dilaeht  „sinless" 
Fei.  Index  (diolacht  i.  di-lochd  i. 
gan  locht  0'CI.\  vgl.  jedoch  diiucht. 
—  Sg.  Dat.  fiadu  huas  domuo  dil- 
locht  Hy.  6,  7,  „a  sinless  God  äbove 
ihe  World'*  Stokes  Goid.*  p.  148 
nach  der  Glosse,  aber  Fei.  Index 
fasst  er  dillocht  als  Dativ. 


dfllat  Gewand,  Kleidung; 
cymr.  dillat  vestimentum  Z*.  840. 
—  Nom.  dillat  leith  ungsB  senmessib 
Tir.  6?  Acc.  dfUait  Hy.  5,  82  (i. 
etach");  dillat  84;  gabaid-seom  dan 
a  dillat  n-6enaig  n-imbi  in  laa  sin, 
bäi  da  ötgud  immi  i.  füan  . .  elf  ab- 
inar  srdil    siricda   r^    ebnes   Lü. 

p.  81»,  24. 

diilochtaigllie  in  der  Glosse  zu 
dlllocht  Hy.  6,  7,  vgl.  diolochdach 
faultless  O'R. 

1.  dflmin,  dflmain  legitimus 
Z«.  21  (1083);  777;  is  dilmain  Gl 
zu  licet  SG.  1371)  (JST^ra);  dilmuin 
i.  düis  O'Dav.  p.  73;  79.  —  Sg. 
Nom.  ni  bid  nach  diles  ic  neoch 
dib,  nir  bo  dilmain  do  neoch 
dib  creicc  no  cennach  do  d^nam 
SMart.  22. 

2.  dflmain  „a  freeman"  (?) 
Stokes  Fü.  Index;  vgl.  dilmuin 
Corm.  Transl  jj.  60?  —  Sg.  Nom. 
cach  dilmain  iarsin  fil  cen  recht 
cen  reif  Fä.  Pref.  p.  X  (Rawl), 
im  Gegensatz  zu  fir-manach;  is 
arra  tri  coecat  do  dilmain  not  g^ba 
Fei.  Epü.  180,  im  Gegensatz  zu 
noeb.  —  Vgl.  dllamnach. 

dilse  F.  Zugehörigkeit,  Ei- 
genthum; proprietas  Z*.  248;  in- 
herent  right  O'Don.  Suppl  —  Dat. 
do  ru-dilse  a  n-delbe  von  dem  vollen 
Zubehör  ihrer  Gestalt,  s.  unter 
comsUnaigim;  Acc.  Almu  ama2  ro 
böi  do  lecun  do  ar  dilsi  CCn.  7. 

dilsecb  bäis  „guilty  of  death" 
Sench.  M.  111  p.  136. 

dilsigim  III  ich  gehe  einer 
Sache  verlustig;  „l  forfeit".  — 
Praet.  Sg.  3  co  ro  dilsig  na  eocho 
FB.  40.  —  Inf.  Nom.  dilsiugi*«« 
in  claideb  do  IhAbthach  „the  for- 
feiture  of  the  sword  to  Duhthach^' 
Three  Hom.  p.  70,  16;  Gen.  luid 
Brigit  ianim  co  Dunlaing  do  guide  dil- 
sigthe  da  hathair  in  chlaideb  ibid.  lo. 

dfltud  s.  diultaim. 

dilueht  i.  dilgudach,  ut  est  frim 
dlubairt  ba  diiucht  O'Dav.p.  Ib.  frim 
dnbart  ba  dillacht  Fä.  Ep.  71  Laud. 

dfmain  träge,  nichtig,  leer? 
sine  operatione  i.  antach  no  dlmain 
cen  maine  do  ärnind  Gl.  zu  otiosa 

31 


cUmaines 


482 


d&ie 


LHy.  fo  111)  {Ooid^  p.  67);  dfomh- 
aoin  idle,  laey,  vatn  O'B.;  unnütz, 
eitel  Torr.  Dh.  p.  174,  20.  —  Sg. 
Acc.  in  coibes  n-dimain  FB.  40  Eg.  ? 

dimaines  M,  Eitelkeit,  Nich- 
tigkeit —  Sg.  Nom.  na  dimaines 
in  t-äoegail  neque  mundi  vanitas 
Güd.  Lor.  Gl.  10. 

dimbüaid^  vgl.  „dimbuaigh  un- 
suceessfulness  Ö'JB.  —  Nom.  dim- 
bnafd  sceöil  FB.  71  {eine  unrühtn- 
liche  Geschichte)]  diombuadh  catha 
defeat  in  hattle  O'Don.  Gr.  p.  361. 

dimbüaii,  dfombaan  perishahle 
O'Don.  Gr.  p.  272. 

dimbuidecb,  diombnidheach  un- 
grateful  O'Bon.  Gr.  p.  272. 

a  dimeaisen  p.  310,  35  für  a  d& 
imcaisen. 

dimdaeh  „displeased'*  O'R.; 
„unthankfuV*  Stokes.  —  Nom.  fecht 
ba  dfmdach  a  mumi  de-sium  Three 
Hom.  p.  8,  s;  dimmdach  %bid.  p.  78, 12. 

df-mess  M.  Geringschätzung; 
contemptio  Z«.873;  Fä.p.JjXXYUd. 

df-mfad  Unehre,  Verunehren. 
—  Acc.  mo  dfmiad-sa  SC.  41. 

dimieeem  F.  dejudicatio,  re- 
prohatio  Z*.  711.  —  Sg.  Gen. 
mess  dimicme  Wb.  11^  Judicium 
reprohationis. 

dimieeD,  „dimhiccin  contempt, 
reproach'*  O'B.;  dighnae  i.  dlmi- 
cin  O'Vav.  p.  75.  Davon  dlmic- 
nech  s.  unter  dignae. 

df-mör  sehr  gross;  dlomhör 
very  great  O'Don.  Gr.  p.  272;  vgl. 
der-mdr.  —  Sg.  Nom.  FB.  81; 
Gen.  F.  fairrci  dimöre  FB.  85; 
PL  N.  slöig  dimöra  FA.  24. 

1.  din  Conj.  daher,  also,  nun; 
in  denMss.  abgekürzt  dl  geschrieben; 
dim  (m?)  ergo,  igitur  Z*.  699.  — 
fecht  n-and  din  Lg.  7;  8;  12;  p. 
43,  12;  46,  21;  a  m-bdi-sium  din 
Lg.  9;  in  tan  din  X^.  .17;  18; 
ScM.  15;  bä  torrach  din  ind  ingen 
CC.  Q  LU.  uarnm  Eg.);  tecat  din 
Lg.  13;  ScM.  16;  ro  14  din  i  socht 
mör  inti  Mac  Dathö  ScM.  3;  p. 
41,  8;  46,  24;  denaid  immacallaim 
din  veranstaltet  daher  eine  Bera- 
thung  FB.  6;  0  ro  gld  din  a  im- 
rddud  als  «•  nun  seine  Ueberlegung 


äbgescfdossen  hatte  FB.  8;  iss  e 
sin  din  curat^mtr  mo  thige  d<i8 
also  ist  der  Heldenantheü  meines 
Hauses  FB.  9;  mo  lecnd-sa  din 
SG.  44  {meine  Verstossung  also!); 
isf  mo  rfar-sa  din  das  nun  igt  mein 
Verlangen  FB.  16;  is  e  din  cetnA 
tir  FA.  4  LBr.;  5;  13;  14;  16; 
17;  22;  24;  29  {in  LU.  immer 
dan).  —  Es  findet  sich  din  aber 
auch  da,  wo  der  Zusammenhang 
ein  „auch''  verlangt:  rnctha  din 
beos  in  d&  apstal  d^c  FA.  2  LBr. 
(dan  Lü.);  3  LBr.  (dan  Lü.); 
32  LBr.  (dan  Lü.);  Lg.  6  Lc; 
8  Eg.  —  Töcuirid  din  .  .  toirbirid 
tra  p.  169,  10  ff.  wie  gr.  /liv . .  64. 

2.  din,  dlnd  s.  di  mit  Artikel. 

dfn  Schutz.  —  den  i.  dfn  no 
daingen  O'Dav.  p.  79.  —  Sg.  Nom. 
ba  dfn  do  nochtaib  LHy.  Amr.  85; 
am  din  cach  dochraid  p.  328,  4; 
142,  2;  Gen.  caithir  dina  „a  city 
of  protection'*  Note  zu  Fü.  Jan,  4; 
Dat.  do  dfn  na  mac  FH.  p.  XXXTI. 

dind  schön;  dinn  i.  aibhinn 
O'Dav.  Gl.  p.  79;  din  pleasant, 
delightful  O'B.  —  Sg.  Dat.  üas 
domun  dind  SG.  45,  2;  Fl.  Nom. 
ScM.  21,  42?  —  Hierher  auch  din 
blai,  dinn  blai  Lg.  17,  S4? 

dind,  6inu  Hügel,  Höhe;  afor- 
tified  hiU  O'Don.  Suppi.;  dinn  i.  ta- 
lach,  ut  est  bla  cethra  dinn  O^Dav. 
p.  79;  dinn  i.  ard  no  cleith,  ut  est 
for  dinn  flatha  finne  i.  for  cleithe 
neime  {Fil.  Mai  11)  O'Dav.  p.  75; 
Dind-senchas  Topographie,  s.Onthe 
Mann.  Index.  —  Sg.  Gen.  sabb  cech 
denna  Lü.  p.  9»,  S2  {Amra  II 6);  PL 
Nom.  dinda  O'Don.  Suj^l.;  Dat.  i 
n-dinnib  Hy.  2, 28  Fr.  (i.  1  telchaib). 

dindba  i.  bocht  {arm)  ö'Don. 
Suppl.;  i.  doma  O'Dav.  .p.  76. 

dlndgrna  Hügel,  Höhe,  Fe- 
stung; a  fort,  a  dwelling,  a  tomb, 
ard-dingna  na  hEreand  i.  Teamhair 
{B.  of  Lism.)  O'Don.  Suppl.  — 
PI.  Dat.  i  n-dindgnaib  ocus  i  cno- 
caib  FA.  14  {„in  heights  and  in 
hüla'*);  di  dindgnaib  Roerenn  SP.Yi. 

1.  dine  „a  generation,  an 
age,  a  tribe"  O'B.  —  Acc.  sech 
cach  n-dfne  SP.  V  4. 


dine 


483 


dirgi^d 


2.  dine  8.  dfna. 

1.  di-nert    „vast   strength'^. 

—  Sg.  Nom.  fri  deman  is  dinert 
Fei  Epü.  153  i.  is  adbail-nert  no 
is  nert  De  Three  Ir.  Gl  p.  140. 

2.  di-nert  „weaJffness*'  O'B, 
ding-aib  FA.  16  Lü,  soviel  als 

digaib  LBr. 

dingbaim  I  ich  weise  ah,  zu- 
rück, schlage  ab,  zurück;  I 
repress,  repef,  ward  off  O'Don. 
Suppl.  —  Praes.  Sg.  1  dingbaim 
oenfer  p.  328,  9;  cach  n-errid  11 
{vgl  arurg  gach  n-eimVi  p.  142,  8). 

—  Corij.  Sg.  3  Dia  dlm  cech  saeth 
doringba  Hy-.  6,  9  Fr.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  dot  dingbad-su  FB,  94. 

dingrb&la  würdig,  angemes- 
sen, eigentlich  Gen.  von  dingbäl, 
dingb&il  (Inf.  zu  dingbaim  in  der 
BeaeutuiM  „es  mit  Jemandem  auf- 
nehmen. Jemandem  gleichkommen*^? 
vgl  „diongaim  I  match,  equal,  over- 
came"  O'B.);  Gl  zu  idoneus  Corm. 
Tranti.  p.  94  idan;  dignus  Ir.  Gl 
668,  mi-dingbaia  indignus  669.  — 
ben  dingbala  rig  Jjg.  12;  dingbäla 
do  rig  SG.  42;  mnai  do  dingbala-so 
Lg.  12;  ein  mnai  a  dingbala  TE. 
2  Eg.;  dingbalo  3;  a  caeimcheli.. 
dingüala  bodein  20. 

ding:iml  ich  bezwinge,  zwän- 
ge; I  urge,  thrust,  suppress  O'B.; 
vgl.  fo-dingim.  —  Perf.  Sg.  3  dedaig 
Hy.Sf  4.  —  Praet.  Sg.  5to  ding  a  lam 
{lies  14im) . .  ina  crses  FB.  86  Eg. ; 
Dep.  ro  dingestar  Gl.  zu  Hy.  3,  4. 

dlngmlu,  dlnsrnfm  III  ich  ma- 
che, vgl.  cQg^ni,  do-gnlu.  —  Praes. 
Sg.  1  ni  dingno  vielleicht  zu  lesen 
FB.  31?  PI  1  nocho  dlngnlam-ni 
FB.  6.  —  ConS.  Sg.  3  däig  no  co 
dingnea  SC.  45,  26.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  cia  hainn  a  n-dingned  a  boith 
„where  he  should  build  his  booth 
Three  Hom.  p.  104, 17;  co  n-dingned 
FB.  77;  na  dingned  das  sie  nicht 
thäte  SC.  42.  —  Fut.  Sg.  1  ni 
diagdn  Lü.  p.  68»,  24;  29  —  Fut. 
sec.  PI  3  na  dingentais  FB.  77. 

dinim  I  drink,  imbibe,  suck 
O'B.  —  Praet.  Sg.  3  dfth  Hy.  ö,  Ve. 
—  Praet.  Sg.  3  Dep.  ro  dinestar 
Gl.  zu  dlth. 


dfnu  agna  SG.  49*  {Z*.  255); 
dine  O'Don.  Suppl.;  Dat.  din  dlnit 
de  agna  SG.  39^. 

^»6xVergoldung.  — Dat.  co  min- 
daib  argdidib  fo  diör  TBF.p.  138,  4. 

diörad  M.  Vergoldung.  —  Dat. 
CO  n-diörad  öir  friü  FB.  2. 

dAi gebührend,  schuldig;  dfor 
due,  proper,  fit,  lawful  (XDon. 
Suppl  —  Sg.  Nom.  ama2  is  dir 
do  mogaid  SMart.  6. 

dire  F.  Gebühr,  Busse;  a  dlre 
„AM  due,  whether  fine  or  wages'* 
O'Don.  Suppl 

dfreeera  p.  191,  is,  vgl  dlfreagra 
unanswerable  O^B. 

dlreeh  gerade;  dfreach  straiaht, 
upright,  just  O'B.  —  PI  Nom. 
fertsi  crüadi  colg-dlrgi  p.  310,  30; 
inndell-dirghe  a  dha  colptai  TE. 
4  Eg.;  sät  diriuch  Gl  zu  drochet 
Hy.  6, 4.  —  Adv.  co  diriuch  FB.  26. 

dlrg'e  F.  Geradheit;  rectitude 
O'B.  —  Sg.  Acc.  CO  riacÄ*  a  dirgi 
. .  inoa  cetna  FB.  28. 

dirsrim,  dirigrim  III  ich  mache 
gerade.  —  Praes.  Conj.  Sg.  2 
mani  dirgi-siu  FB.  27;  3  nod  n- 
dirgi  FB.  27.  —  Inf  Dat.  a  tech 
do  dirgiud  FB.  27. 

dirgridd  erettl  FB.  30,  dirgiud 
creitte  for  a  rind  Lü.  p.  113^,  34 
{Siab.  Concul),  dräim  fri  fogaist 
CO  n-dirgiud  crette  for  a  rind  ibid. 
p.  73»,  8  (TJ?0.),  ibid.  p.  V2b\  4 
{Tochm.  Em.\  ein  cless  Cuchulinn'Sy 
wobei  er  auf  dem  Kopfe  stand; 
„straightening  ofbody  on  his  spear-  (?) 
point*'  O'Beirne  Crowe,  Siab.  Concul 
p.  440,  woselbst  er  folgende  Beschrei- 
bung aus  demlmr&m  curaigMaelduin 
(H.  2.  16)  mittheilt:  A  n-dolotar  a 
comfocus  di  {in  die  Nähe  der  Insel), 
atraig  anmauda  mor  {ein  grosses 
Thier)  isind  indsi  ocus  (?)  correithig 
imon  indsi  imma  cuairt.  Ba  luathi 
la  Mael  Duin  oldas  gaeth.  Ocus 
luid  iarom  i  n-ard  na  hinnsi  ocus 
dirgis  creit  and  i.  a  cend  sis  ocus 
a  cosa  suas,  ocus  is  amlaid  no  bid 
imsoad  ina  crocend,  an  feoil  ocus 
na  cnama  do  impod,  in  crocund  {sie) 
immorro  dianechtaircen  scibuid  (9tc), 
no   an   croicend  fecht  n-aile   dan 

31* 


düim 


484 


diiüt 


dianechtair  do  impud  amuil  muilend 
do  impud,  na  cnami  ocus  an  feoil  ina 
tairisium.  0  ro  bai  co  cian  in  cruth 
sin,  atracht  suas  dorisi  ocus  reitig 
timcell  na  hindsi  imma  cuairt,  amail 
dorignear  tus.  Luid  dan  doridisiisan 
inad  cetna,  ocus  an  fecbt  sin  an  leath 
dia  crocund  no  bid  sis  cen  scibiud, 
ocus  an  leath  n-aill  no  bid  suas  imre- 
thed  imma  cuairt  amail  Ifcc  muilind. 

dfrim  unzählbar,  unnenn- 
bar; Gl.  zu  innwneros  Güd.  Lor. 
Gl.  234 ;  vgl.  i.  hö  nephairim  no  indi- 
arim  Gl.  zu  tempus  innumero  die- 
rum  est  Ml.  17«i,  6  (Z«.  862).  — 
Nom.  FA.  19  (difaisn^ti  LBr.); 
SC.  35. 

dirimm  N.  Menge,  Schaar, 
Truppe;  dirim  i.  imad  O'Dav. 
p.  75  {mit  Bezug  auf  Fü.  Epü.  143V, 
i.  di-röim  reim  n-deda  {^tjCowrae  of 
ttoo  things^')  Corm.  p,  24  imrimm. 

—  Sg.  Nom.  dirimm  TBF.  p.  138, 9; 
Fl.  bat,  ina  n-diormannaibh  Torr. 
Dh.  p.  46,'  26 ;  Äcc.  ro  thuirsem  a 
n-dirmand  Fei.  Epü.  143  (i.  a  n- 

'immat). 

dirdsei  differt,  excellit  SG. 
42i>,  diroscai  40»  {Z\  437,  873); 
Ml  133»  {Goid.^ p.2S).  Vgl.  doroscai. 

dirsan  traurig,  wehe,  ach; 
„dursan  sorrowful*'  O'R.;  „dursann 
woe  is  me!  dlas!**  O'Don.  Gr.p.  327. 

—  Sg.  Nom.  dirsan  beith  i  m-be- 
thaid  dam  traurig,  ach,  dass  ich 
am  Leben  bin  Corm  p.  21  f6;  ba 
dirsan  Lg.  17,  30  ^dirsin  Eg.)-,  TE. 
10  Lü.;  dirsand  Lg.  17,  S6  i^dirsin 
Eg.\  TE.  7  Eg.\  8. 

dfseart  s.  diuseart. 

df-seir  fierce  Corm.  Transl.  p.  58 ; 
discir,  disgir  fierce,  nimbie,  sudden 
O'R.  —  Nom.  demon  discir  FA.  30; 
nir  bat  discir  SC.  25. 

df-serdtain  „inscrutable**.  — 
Nom.  drong  discrütain  FA.  28. 

dlth  Hy.  5,  76  8.  dinlm. 

dlth  Ende,  Tod;  dlith  detri- 
mentum  Z*.  21;  i.  crich  {finis) 
(/Dav.  p.  79.  —  Nom.  Lg.  11; 
CC.  4  Lü.;  Dat.  iar  n-dith  Conaire 
SC.  21;  Acc,  cen  dith  cen  dlbad 
FA.  35. 

di-thrub  Einöde,  Wüste;  de- 


sertua,  desertum  Z*.  862;  dithreb 
i.  beith  cen  treib  no  cen  trebaide 
and  Corm.  p.  16;  a,  treb.  —  8g. 
Nom.  ced  dithrub  Temair  Hy.  2,  u 
{Gl.  cid  fasi;  Dat.  congabsat  i  n- 
dithrub  and  Lg.  11,  in  dfthmb  n- 
ann  Eg.  {also  Acc,  vgl.  coogab  iar 
suidiu  i  n-Domnuch  F^icc  Tur.  12, 
i  n-Druimm  daro  2,  aber  coogab 
Toicuile  8). 

dithrubaeh  Eremit.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  1,  19  (i.  pro  deo). 

dftitt  F.  Schutz,  Schützen; 
teges,  velare  Z\  264.  —  Sg.  Nom. 
rop  ditiu  di&n  Hy.  1,  15;  Gen.  \A- 
rech  diten  2,  61;  Dat.  dfar  n-dftin 
ad  tutelam  nostram  Wb.  15^;  dorn 
ditin  Hy.  7,  u;  diar  ditin  Gl.  zu 
Hy.  1,  1;  2;  Acc.  don^  ar  n-ditin 
Gl.  zu  temadar  Hy.  1,  2.  —  Vgl. 
do-emim. 

ditnaim  II  ich  schütze.  — 
Praes.  Conj.  PL  3  co  rum  ditnet 
defendant  me  Güd.  Lot.  Gl.  19.  — 
Imperat.  Sg.  2  ditin  defende  ibid. 
Gl.  68.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
ditned  ScM.  1. 

diu  l&l  Three  Hom.  p.  74,  si, 
s.  deod. 

1.  diabairt  i.  diprecoit  i.  adbol- 
guide  Three  Ir.  Gl.  p.  140  mit  Bezug 
auf  Fil.  Epü.  153  fri  Dia  is  diu- 
bart  Bawl.,  dübart  Laud,  LBr. 

2.  diubairt  s.  dinpairt. 

nis  diubrad  Gl.  zu  nis  derbrad 
Hy.  5,  83,  zu  „dfobhraim  I  forsake, 
proscribe**  0*B.  —  Vgl.  dibirim. 

diueaire  Ausrufen,  Schreien; 
diucrae  clamor  Tur.  Gl.  13  idi-od- 
gaire  Z*.  885).  —  Dat.  ic  diueaire 
SMart.  12. 

diuchtraim  II  ich  erwache.  ^ 
Praes.  Conj.  Sg.  2  diuchtra  a  ter- 
baig . .  SC.  28, 6  {i.  6rig).  —  S-praH. 
Sg.  3  diuchtrais  .  asa  chotlud  SC.  23: 
PI.  3  doriuchraisit  {lies  -riuchtraisit) 
p.  140,  19.  —  Inf.  is  do  diuchtrad 
corporum  et  do  Chotlud  corporum 
Gl.  zu  sive  vigüemus  sive  dormiamus 
Wb.  25c  {Z*.  856). 

nir  bo  diuir  Hy.  5,  si,  i.  ni  ba 
dereoil  {„not  trifling*% 

diult  Simplex  Z\  980.  —  Sg. 
Nom.  ba  diuit  fri  Dia  Three  Born. 


dfoltaim 


485 


dligim 


p.  84,  17  („towards  Grod  she  was 
simple"). 

dlnltaim  III  ich  leugne,  ver- 
weigere, mit  fri  ich  toidersetze 
mich.  —  Fraes,  Sg.  3  ni  diltai 
non  negat  SG.  2011)  {Z\  437); 
PI  3  diultaid  fri  Vatraic  Three 
Hom,  p.  30,  81  „ihey  rejected  P/'. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  diult  tra  in 
t-epscop  anf  sin  Three  Hom.p.  68,  le; 
is  e  ro  diult  fri  "Patraic  ibid.  p.  16,  24; 
ro  didlt  a  athair  di  ihr  Vater  ver- 
sUess  sie  CCn.  6.  —  Inf.  dfltud 
negatio  Z\  991;  diultad  Cortn. 
j9.  2  an;  Gen.  oes  doichli  ocus 
dioltada  FA.  27  LBr. 

dfummas  M.Stolz;  siiperhia  Z*. 
885.  —  Äcc.  cen  dfummus  FA.  35. 
diummassaeh,  dfummassaeh 
ho  ff  artig,  stolz;  superhus  Z*. 
885;  haugMy  Corm.  Transl.p.  51.  — 
Sg.  Nom.  SC.  25;  PI.  Acc.  diu- 
mascbu  Hy.  3,  4. 

dlunnaeh  Waschen;  indlot  i. 
lotum  dinnnach  Corm.  p.  20  fothru- 
gad.  —  Dat.  do  diunach  ocus  do 
nige  FA.  16  LBr. 

diupairt,  dinpart  F.  Abneh- 
men, Betrügen;  diubairt  decep- 
tion,  cheating,  inequality  ö'Don. 
Suppl.;  Inf.  zu  dioiprid  fraudatis, 
Wb.  9c,  na  tiubrad  ne  privet  9d, 
doopir  piivat  SG.  2211»  (di-od-ber- 
Z*.  885).  —  Bat.  oc  diupirt  in 
decrescendo  (de  luna)  Cr.  33°  {Z\ 
885);  Acc.  cen  diapatrt  FA.  35 
„without  fraud." 

didrad  Vorrath?  — Acc.  dober- 
tatär  diurad  ind  lenna  isna  paitti 
LU.  p.  23i>,  1;  diurad  in  biid  2. 
diute   F.  sinceritas  Z*.    247. 
dlateeht  simplicitas,  t^on  diuit? 
—  Dat.  oder  Acc.  Collum  ar  a  diu- 
te cht  dictus  est  Gl.  zu  Columcille 
Hy.  1,  68,  vgl.  Golum  pro  simpli- 
citate  ejus  dictus  ^^tJFel.p,  XCIX. 
dfnseartaim  ich  entferne.  — 
Fraes.  PI.  3  doscartad  entfernen  sich 
CC.  2  Fg.?  —  Imper.  Sg.  2  dis- 
cart   dln   in   n-ecin  fil  fornd  LU. 
p.  BS\  9. 

dfuaeim  III  ich  errege,  wecke, 
erwache;  vgl.  dersaigim.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  diuschi  fogur  non  excitat 


vocem  SG.  6^  {Z*.  885);  dofdsci  er 
erwacht  TE.  12  LU.  —  Gono.  Sg.  3 
condid  diusgea  donec  cum  experge- 
faciat  Wb.  4»;  don  foscai  Hy.  6,  6. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  dos  fiuscad  do 
bethu  Hy.  2,  S4.  —  Praet.  Sg.  3 
CO  ro  düsig  in  rlg  Lg.  12 ;  dofidssig 
..assin  t-äiian  TBI".  p.  140,  35; 
duscis  er  erwachte  TE.  12  Eg.  — 
Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  ara  n- 
duscide  SC.  9. 

dfxa  edel,  hoch;  i.  ard  no  uasal 
ODav.  p.  75;  diocsa  noble,  lofty, 
high  O'M.;  vgl.  air-dixa  producta 
(vocalis)  Z\  979.  —  Compar.  ba 
dixu  Fä.  Jan.  7,  i.  ba  hairdi 
O'Dav.  p.  59. 

dixnisrurlll  videor,  appareo, 
sum  Z*.  813.  —  Praes.  Sg.  3  cia 
tussu  dfxnigedar  Gl.  zu  0  homo, 
tu  quis  es  Wb.  4^;  ni  dixnigedar 
non  est  Ml.  20^,  7. 

dliired  N.  Pflicht,  Gesetz, 
Recht;  lex,  regula  Z*.  222.  — 
Nom.  dliged  n-doraid  SP.  II  s; 
dliged  gabala  hujus  ymni  „the  rule 
for  singing  this  hymn'*  Lat.  Hy.  X 
Praef  {Goid.*  p.  102);  PI  Gen.  na 
n-ä\iged  n-diada  p.  169,  17. 

dligim  I  ich  verdiene,  habe 
Anspruch  auf  Etwas.  —  Praes. 
Sg.  1  dligim  dit-su  „I  am  thy 
creditor''  Rev.  Celt.  III  p.  184; 
dligim  nf  duit  Wb.  32»,  22;  ^  nl 
dÜgi  bennachtain  Goid.*  p.  180; 
3  issö  non  dlig  er  verdient  ihn 
FB.  14;  ni  dlig  comraind  curadmir 
FB.  QS,  1;  inti  dana  dia  n-dligi 
fiachu  dos  fothlaig  fair  „he  to 
whom  he  oweth  debts  demands  them 
of  him"  Rev.  Celt.  HI  p.  184;  rel. 
is  mesi . .  dWges  a  caurathmir  FB.  74 ; 
PI.  2  ni  dligthi  comardad  fris  41. 

—  Fut.  Sg.  3  ernifes  do  chäch 
ama?  dlö  LU.  p.  36%  44.  —  Fut. 
sec.  Sg.  1  ro  päd  ferr  lim  nodles- 
saind  Goid.*  p.  180,  e.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  dlegar  dia  macu  ,fit 
is  incumbent  on  his  sons  Three 
Hom.  p.  92,  6;  ni  hed  dleghar  a 
atmail  TE.  9,  20;  manuddlegar  ni 
dö  Wb.  32»  20  {si  quid  dehet  Z\  474); 
dlegair  Gl.  zu  debiti  est  Ml.  55» 
{Goid.^  p.  44);  PI.  3  dlegtair . .  sa- 


dljghtinech 


486 


do 


maisci  möra  es  müssen  grosse  Färsen 
da  sein,  wo  keine  Stiere  sind  Lg,  9; 
is  Cuculaind  dligetar  FB.  71? 

dlightineeh  juridicus  Ir.  Gl. 
433. 

as-dloinsr  Gl.  zu  dispergentis 
Ml.  48c  [Goid.*  p.  42). 

dloehta  gespalten?  PI.  Nom. 
bit  fernai  fer  dlochtai  FB,  29; 
Bat.  fernaib  ilib  il-dlochtaib  LU. 
p.  125^,  24.  —  Vgl.  dluge. 

1.  dlomaim  II  ich  sage;  aio 
Corm.  Transl.  p.'Vo  sX,  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  is  ed  inso  dlomas  Gl.  zu 
ait  Ml.  30\  19  [Goid.*  p.  35). 

2.  dlomaim  II  ich  verneine, 
weise  zurück;  dlomhaim  I refuse 
O'Bon.  Suppl.  —  Traet.  Sg.  3 
dlomis  Fiacc  döib  Tir.  14. 

dluir  i.  acobor  Corm.  Transl.p.G2. 

dlug'e  Spalten;  dluidhe  i.  dea- 
lughudh  O'Dav.  p.  78  (dlugh  i.  scol- 
tad  ibid.  p.  76).  —  Dat.  iar  fi^miud 
in  croind  do  dluigi  FH.  p.  LXXIII. 

dlngrim.  vgl.  dluge  nech  Gl.  zu 
scindo  Corm.  Transl.  p.  154  sgian 
(1.  Sg.  Praes.  für  dlugiu  nach 
Stokes). — Imper.  Sg.  ;9dlaig  in  crand 
Fil.  p.  LXXIII. — Praet.  Sg.  3  dlugis 
mo  chorach  föm  mein  Schiff  ging 
unter  mir  entzwei  Lü.  p.  25»,  42. 

dlttim  Masse,  Menge;  i.  imad 
O'Dav.  p.  73.  —  Sg.  Dat.  na  dlüim 
thentide  als  eine  feurige  Masse 
FA,  10  (ytos  a  fiery  cloud*'  Stokes)\ 
Acc.  dluim  inna  sualche  ma^am 
virtutum  Wh.  22*  (Z«.  236). 

dldith  dicht,  fest;  densus  Ir. 
Gl.  636.  —  Sg.  Dat.  on  t-sluag 
dloith  denso  agmine  Gild.  Lor. 
Gl.  39;  PI.  Dat.  üair  is  i  corpaib 
dlüthib  ocos  tiugnaidib  atresat  na 
döeni  LU.  p.  36*,  2. 

dlüs  „closeness"  FF.  p.  488. 

dldth  stamen  SG.  14i>  (Z\  25). 

dldthad  M.  Dichtmachen, 
Festmachen;  cairdes  no  dluthad 
zu  pactum  firmum  Gild.  Lor.  Gl.  61 ; 
vgl.  tre  chom-dlüthad  per  synae- 
resin  SG.  117^  {Z^.  993). 

dldthaim  II  ich  mache  dtcht. 
•—  Praet.  8g.  3  run  dlüth  Gl.  zu 
tenehrae  quas  offensa  densaverat 
Ml.  33»,  17.  —  Part.  PI.  Acc.  tri 


beulu  dldtai  SG.  6»,  19  (per  labra 
fixa  Z\  479). 

1.  do,  selten  da  {CC.  3  LTJ.\ 
SC.  13;  SP.  II 16;  III 4;  V  4)  Praep. 
mit  Dat.  zu;  ad  Z^.  638;  wie  den 
engl,  to  gebraucht;  nicht  sdten  für 
die  Praep.  di  eingetreten;  mit  pro- 
nominalem a  zu  dia  verschmelzen. 

—  Mit  nachfolgender  {nicht  immer 
bezeichneter)  Aspiration,  z.  B.  do 
chungid  ScM.  2;  do  chlaidiub  12; 
do  chäch  FB.  33 ;  do  thabairt  56, 
do  fairi  80  u.  s.  w.  Vor  Voccd  mü 
didirtem  VoccU:  d^iarraidh  TE.  17; 
d'lcc  SC.  29;  d'etergleod  FB.  42; 
auch  vor  aspirirtem,  d.  i.  mdU 
mehr  ausgesprochenem  f :  d'folccath 
TE.  11  Eg.  (do  folcud  Lü.);  d'fis 
SC.  13  =  d'i8  32;  d'agbäil,  für  do 
fagb&il  29.  —  Mit  dem  Artikel 
zu  don,  dond  (selten  dund,  z.  B. 
SC.  17),  Pluf.  dona   verschmolzen. 

—  ilft^  dem  Personalpronomen 
verbunden:  1.  Sg.  dam,  .dam-sa  ad 
me,  mihi;  z.  B.  Hy.  6,  2;  7,  m; 
Lg.  18,  2;  1.  PI.  ddn,  dun  ad  nos, 
nobis,  vereinzelt  düinniu  TE.  16 
{für    ddn-ni);    duin  FB.  34;  49; 

2.  Sg.  duit,  duit-siu  {für  -su)  ad 
te,  tun  SC.  6;  dait,  dait-siu,  deit 
TE.  5;  7  Eg.;  p.  130,  28;  SC.  13; 
det-si  TE.  5  Eg.;  2.  Plur.  düib 
ScM.  15;  FB.  6;  26;  75;  80;  duib 
FB.  68 ;  SP.  III  s ;  duib-si  SC.  45,  k; 

3.  Sg.  Mose,  und  Neutr.  dö,  do, 
z.  B.  do  chuingid  mn&  .  .  dö  ein^ 
Frau  für  ihn  su  suchen  TE.  2; 
lotar  dö  sie  gingen  dahin  FB.  66; 
69;  hi  comfocus  dö  36;  do-somSl; 
vereinzelt  diu  SP.  II  lö;  Fem.  di, 
di  Hy.  6;  29;  31;  38;  59  (L  do 
Brigtt);  60;  73  (i.  do  BrigtO  77; 
83;  85;  Lg.  1;  TE.  5;  di-si  SC.  17; 
dissi  Lg.  7;  17;  SC.  15;  3.  Plur. 
döib,  z.  B.  FB.  1.  --  Mit  dem 
Possessivpronomen  verbunden: 
1.  Sg.  dom  («.  mo)  ä^.  6,  iä;  7,  27; 
ScM.  13;  TE.  9  Eg.;  11;  dom 
öligud-sa  ÄC.  7;  38,  1;  1.  PI  diar 
n-  («.  ar  n-)  Hy.  1,  6;  16;  SC.  32; 
FB.  66 ;  2.  Sg.  dot  (s.  4.  do),  dot  daig 
Lg.  5,  6  (dod  Eg.)  für  dit  düg 
SC.  16;  2.  PI.  do  bor  m-brethugud 
FB.  58;  3.  Sg.  du  a  berrad  Tir.  11, 


do 


487 


do 


ciber  gewöhnlich  dfa,  dia  (s.  3. 4.  &y  a) 
Lg.  1;  7;  17;  19;  ScM.  1  u.  ö.; 
hiiweüen  da,  da,  3.  B.  Lg,  14; 
44,  is;  FB.  77;  5.  PZ.  dfa  n- 
(».  5.  d,  d  n-)  Zf^.  11;  FB.  77.  — 
üffi  dem  Belativpronomen  (a  n-) 
perZmfMien:  dfa  n-,  dia  n-,  z.  B.  dfa 
ro  faillsigtheä  FÄ.  2;  diar  (do-an- 
ro)  23;  dianid  quibtts  est  14;  34; 
dia  n-at  cui  sunt  FB.  9;  da  tucus 
TE,  9.  —  Auch  vor  alaile  t9^  die 
Form  di  eingetreten:  atraig  cach 
fer  dialailia  es  «rAob  sich  jeder 
zum  andern  Lg.  1;  9;  dlarailiu 
FB.  55.  — 

Gebrauch,  a)  räurnZtcA  ^u, 
nach:  ön  dorus  dlarailiu  t7on  einer 
Thür  zur  andern  FB.  55;  dal  do 
Mächi  Hy.  2,  i5;  in  raga  lim  don 
tig  SC.  33,  6;  lotar  dia  crich  FB. 
56;  66;  69;  Lg.  1;  19;  teisiu  lim- 
sa  dorn  crich  TE.  13  Lü.;  do 
thtegat  dia  tig  FB.  20;  ^ircid  to 
thig  m-aiti  FB.  66  (eircid  co  ibid.) ; 
bertair,  föiditir  do  phurt  bethad 
FA.  24;  27;  atraig  cach  fer  dia- 
lailia Lg.  1;  9;  FB.  74;  conair  rod 
n-gab  do  Emain  FB.  69;  ScM.  20; 
dos  leic  döib  warf  ihn  nach  ihnen 
SC.  7;  FB.  61;  nom  berar..dom 
sergliga  SC.  9;  reeblangtar  .  .  dia 
n-gaisciad  sie  sprangen  nach  ihren 
Waffen  FB.  20;  ro  Id  dia  chind 
er  schickte  nach  ihm  ScM.  15;  in 
uait-sio  ro  siacht  fis  dö  ob  von  dir 
ihm  die  Kunde  gekommen  ist  SC.  32 ; 
CO  n-accatar  in  marcach  .  .  cuca 
dond  oficin  p.  131,  i4,  vgl.  den 
Gebrauch  von  co  4);  co  cdalatar 
colgaire  carpaltL.  dond  insi  SC.  17; 
conacrad  .  .  do  Chon  wurde  zu  C. 
gerufen  FB.  56;  59;  60;  doberat 
triamnai  don  tig  FB.  26;  tongu  do 
dia  ich  schwöre  zu  GoU  FB.  32; 
DO  sgrechat . .  d6  67.  —  Idiomatisch 
ist  lotar  dö . .  co  hEmain  sie  gingen 
dahntr . .  (nämlidi)nach'EmtdüFB.  78; 
femer  das  absolute  dö  mit  nach- 
folgendem  Dativ:  dö  duit  do  tig 
dcJiin  {mit)  dir,  nachJSattee!  SC.  20; 
do  duit  uaim  . .  co  airm  hita  Emer 
dahin  (mi£)  dir  von  mir,  wo  Emer 
ist!  28;  dö  düib  .  .  dia  saichthin 
dahin  (mit)  euch  ihn  aufzusuchen 


=  den  sucht  auf  FB.  75  (ganz 
anders  Stokes,  Beitr.  YIII  331  zu 
Cu.  No.  313).  —  Nach  gewissen 
Adjectiven:  ba  nessu  don  tig  dem 
Hause  am  nächsten  FB.  20;  94; 
böi  hi  comfocus  dö  36;  FA.  6;  25; 
i  frecnarcus  döib  5;  sair  siar  doib 
„east  and  west  of  them**  29;  dü- 
trachtach  do  Dia  der  seinen  Willen 
auf  Gott  gerichtet  hat  FA.  12; 
vereinzelt:  oenfer  dia  tricha  cet 
ein  Mann  zu  ihrer  dreissig  Hundert 
SC.  38,  8.  —  b)  Auf  die  Frage 
wozu?  laid..dond  faire  FB.  81; 
ria  n-dul . .  don  cath  Hy.  5,  9s; 
nimtha  maith . .  do  chath  fri  firu 
SC.  13 ;  dob^ . .  na  lürchuiriu  do 
macälabri  don  macc  er  gab  die 
Fohlen  dem  Knaben  zum  Spielzeug 
CC.  3;  foFsa  m-bfa  do  thigerna 
demon  über  dem  zum  Herrn  ein 
Dämon  ist  FA.  30;  ni  mosso . .  do 
charait  nicht  schlechter  zum  Freunde 
ScM.  2;  at  ferr  do  laech  andö-sa 
du  bist  ein  besserer  Held  als  ich 
bin  ScM.  16;  10;  hierher  wohl 
auch  do  gros  co^itinuo  Z^.  611; 
FB.  55 ;  62.  —  c)  Daher  die  Par- 
tikel des  Infinitivs:  nach  leör'a 
comram  sin  do  bor  m-brethugad 
dieser  Kampf  ist  nicht  genug,  um 
zwischen  euch  zu  entscheiden  FB.  bl 
ba  gilla  comadas  .  .  do  faire  88 
amra  arad  .  .  d'ascnam  Hy.  5,  12 
flesc . .  do  chosc  FB.  55;  b&i  a  halte 
. .  oc  fennad  löig . .  dia  funi  dissi 
ihr  Pflegevater  war  dabei  ein  Kalb 
zu  häuten  um  es  für  sie  zu  kochen 
Lg.  7 ;  FB.  20;  TE.  13;  dodeochad- 
sa . .  dot  acallaim-siu  ich  bin  ge- 
kommen mit  dir  zu  reden  SC.  13 
32;  36;  44,  la;  FB.  6;  11;  41;  42 
43;  54;  65;  72;  76;  78;  85;  TE.  11 
doil^icthe  .  .  dia  saigid  FB.  57 
föidis  . .  techta : .  do  chuingid  mni . . 
dö  TE.  2;  rigid-som  a  läim  co 
Coinculainn  . .  dia  gabäil  FB.  87 
airg-siu  dia  guidi  dam-sa  Lg.  12 
FB.  13;  14;  ro  dälsat . .  do  orgain  83 
ind  adbür  dobreth  dö  dönom  in 
tigi  2;  a  cur  do  saigid  Gonrof  sie 
zu  Curoi  zu  schicken  78;  TE.  17; 
timairciter . .  do  denam  sie  werden 
gezwungen  zu  thun  FA.  23;  nad 


do 


488 


do 


clechta  . .  do  imlaad  ar  m^si  FB,  35; 
dammidethar . .  dfa  l^maim  88;  do- 
rat . .  triam  dia  turcbail  27 ;  isi  co- 
marli . .  do  techt  42 ;  iss  e  8t(2e  ro 
berbad  do  marbadmacUisnigX^/.  14; 
nach  f^tat  do  dönam,  nätcumgat  do 
d^nam  doib  welche  sie  nicht  ihan 
können  FÄ,  28;  a  m-bdtar  do  lep- 
thugud  al8  sie  im  Begriff  waren 
zu  Bett  zu  gehen  Lg.  1;  9;  manip 
dorn  thuarcain  fo  chetöir  wewn  du 
mich  nicht  gleich  vernichten  wÜlst 
8cM.  13;  do  chungid  in  chon  do 
dechammar-ni  2;  ni  du  for  fogail 
. .  do  deochammdr-ni,  acht  is  do 
chuinchid  for  caratraid  nicht  um 
euch  anzugreifen  sind  wir  gekommen, 
sondern  um  eure  Freundschaft  zu 
suchen  SC.  13;  FB.  61;  64;  66. 
—  d)  Idiomatisch  ist  di^er  Infinitiv 
mit  do,  der  sich  einem  voraus- 
gehenden Substantiv  (gewöhn- 
lich im  Nominativ)  als  Ergänzung 
auf  die  Frage  wozu?  anschliesst: 
is  amlaid  dognithe  in  tarbfess  sin, 
i.  tarb  find  do  marbad  ocus  öen 
fer  da  cathim  a  satha  dia  eöil  so 
ist  es,  dass  das  Stier  fest  gemacht 
wurde:  ein  weisser  Stier  zu  tödten, 
und  ein  Mann  sich  von  dessen 
Fleische  satt  zu  essen  SC.  23; 
Lg.  16;  foillsighthir  do..i.  Etain 
do  bith  i  sith  TE.  18;  immacom- 
amic  .  .  döib  d^baid  do  denam 
FB.  33;  is  cöir  curathmir  mo  tige 
do  cosnom  es  ist  angemessen,  der 
Heldentheil  meines  Hauses  zur  Be- 
werbung ==  sich  um  den  Heldentheü 
meines  Hauses  zu  bewerben  FB.  9; 
ro  i)0  chöir  d&l..do  thabairt  56; 
is  comadascaura^tofrdo  thabairt  59; 
ni  cöir  ^m  enech . .  do  brith  94;  ba 
monic  ag  d'facbail  ScM.  7;  ro  bad 
orusa  deit  m'ic-sa  do  denam  TE.  9; 
arföcarar . .  feis  Temra  do  denam  2 
{vgl.  FB.  13);  asbertatar . .  fri  Coin- 
culainn  .  .  a  tech  do  dirgiad  das 
Haus  aufzurichten  (aber  im  Irischen 
ist  tech  Nominativ)  FB.  27;  63; 
asbert  in  ben  frid . .  cach  fer  dib  . . 
do  fairi  80;  atA  c6marli  lim . .  fa- 
stud  in  trir  churad  . .  ocus  formtha 
aili  do  thabairt  forro  62;  manid 
caindleöracht   in   tige   as   äil  duit 


do  chosnam  92;  im  Änsdüuss  an 
einen  Genüiv:  t&sc  a  muintiri  do 
marbad  do  Ercotl  FB.  69.  —  e)  do 
auf  die  Frage  für  wen?  ta&etar 
coin  alta  di  Wölfe  jagten  es  für 
sie  Hy,  5,  6o;  oc  cantain  chi6il  d6 
Musik  sitigend  für  ihn  FA.  9;  in- 
del  ddn  in  carpat  spanne  uns  den 
Wagen  an  SC.  6;  FB.  36;  34;  43; 
conrotacht . .  do  Chonc^bur  wurde 
für  C,  gebaut  FB.  2;  nach  fötat 
do  d^nam  döib  welche  sie  nicht  ihwn 
können  für  sie  FA,  28;  oc  aurgnom 
döib  FB.  55;  ro  thog . .  dia  eebaib 
er  wählte  für  seine  Pferde  FB.  63; 
cid  do  maith  ddinniu  was  Gutes 
für  uns  TE.  16;  teöra  dabcha 
üarusci  don  triur  drei  Fässer  kaUes 
Wasser  für  die  drei  FB.  54;  böi 
fled  mor  la  Bricrind  do  Choncho- 
bur  1;  59;  62;  rop  imdegail  diar 
curi  Hy.  5,  99;  Hy.  1,  6;  le;  con- 
certa  do  ch&ch  FB.  33;  brethugud 
dlib  90;  66;  isi  mo  breüi-sa  dnib  68; 
nf  mebul  do  Vltaib  14;  is  lethan 
döib  in  drochet  hreä  ist  ihfien  die 
Brücke  FA.  22;  ba  fir  do-som 
anl-sin  dies  war  wahr  für  ihn 
FB.  31;  nir  bo  chian  do  39;  ba 
medon  aidche  dö  84.  —  f)  do  als 
gewöhnliche  Dativpartikel:  in 
tan  dobert  comman  dö  Ha.  2,  u; 
do  thabairt  dait  FB.  59;  dobretha 
böim  dön  gillu  38;  39;  breth  nie. 
doib  89;  dobretha  rogu  doib  63;  54; 
doberat  gäir  dö  64 ;  is  duit-siu  döber- 
mals  dir  ist  es,  dass  wir  geben  61;  9; 
nar  löc  do  der  ihm  nicht  erlaMe 
TE.  13  Eg.;  in  caurathmir  do  löcad 
dö  nä,ch  alle  den  Heldentheü  einem 
anderen  zu  überlassen  FB.  11;  77; 
nir  daimset  .  .  do  Goinculaind  78; 
cuir  a  samail  duin  49;  ros  frecair 
B.  A6  p.  40,  40 ;  SC.  15;  celebraid.. 
dond  rig  FB.  62 ;  65 ;  SC.  39 ;  do  Cr« 
atlaigthe  bude  Hy.  5, 49 ;  oc . .  timthi- 
recht  di  ihr  dienend  FA.  14;  nimator^ 
chomlod-sa  fleid  düib  FB.  26;  im- 
manamic  do-som  31;  33;  39;  imma- 
tarraid  dln  ScM.  9;  dorala  in  fer 
crtna  di  TE.  13  Eg.;  forcöemna- 
cair  do  Loeg.  FB.  83;  0  ro  scäich 
do  als  ihm  vorüber  war  10;  imma- 
comsinitar  döib  38;  67;  commimuirfe 


do 


489 


do 


döib  6;  imman-esöirg  döib  15;  fo- 
röcrad  do  Bricnnd  wwrde  dem  B, 
htfoldenl^;  adfiadat..do  sie  ver- 
künden ihm  70;  itchuatar  . .  dö  D. 
p.  41,  14;  innisid  döib  FA.  33; 
nir  attaim  do  nech  er  bekannte 
Niemandem  TE,  7  Eg,\  amal  do- 
rairgert . .  döib  wie  er  ihnen  ver- 
sprochen haUe  FA.  2;  oc  taisbenad 
na  flede  döib  FB.  13;  7;  ro  foUsig 
..di  FA.  31;  in  ro  artraig  in  ceo 
..do  Loegatrtu  wo  der  Nebel  dem 
L.  erschienen  war  FB.  39;  FA.  3; 
ro  gab  tromcheö . .  dö  FB.  36;  ba 
sam  döib  FB,  28;  as  äil  ddn  61; 
92;  SC.  5;  bä  federe  dö  FB.  16; 
81;  88;  bid  messa  dait-siu  87;  dil 
dam-sa  SP.  Y  6;  ba  coru  deit  TE. 
13  Eg.;  is  dait  as  chöir  FB.  9;  nir 
bo  chatrtimmus  do-8om  firi  c4ch  25. 
—  g)  IdiomcUisch  ist  der  ausgedehnte 
Gdrauch  von  do  hinter  einem  Sub- 
stantiv, um  ein  Verhältniss  der 
Zugehörigkeit  auszudrücken, 
rortoiegend  ohne  Copula:  is  geis 
düib  FB.  26;  is  fochen  döib 
ScM.  4;  p.  144,  8  u.  ö.;  b^s  döib 
FB.  29;  nf  lesainm  dait  kein  schlech- 
ter Name  dir  FB.  11;  in  curath- 
mfr  do  Cboinculainn  68;  rigi . .  duit 
7S:  87;  ni  caach  cen  cbreic  dait  74; 
nöi  fichit  ön  döib  CC.  2  LU.\  ni 
frith  coli  ann  dö  nicht  wurde  da 
Schaden  an  ihm  gefunden  Hy.  5,  66 ; 
udi  tri  ]&. . dait-siu  remib  ein  Weg 
von  drei  Tagen  dir  vor  ihnen  =  du 
Ust  ihnen  einen  Weg  von  drei  Tagen 
voraus  FB.  10;  for  a  föessam  dün 
unter  ihrem  Schutz  uns  =  mögen 
wir  unter  ihrem  Schutze  sein  Hy.  5, 106; 
bliadain  Un  dö  oc  tinöl  na  fl^de 
FB.  1;  Lg.  17;  TE.  17;  fect  n-and  do 
Ültaib  i  n-£main  Macha  einstmals 
den  Ültem  in  Emain  =  als  die  ü. 
einstmals  in  E.  waren  FB.  91.  — 
Hierher  auch:  can  deit  woTher  dir 
'=- woher  bist  du  TE.  5;  dö  duit 
dorthin  dir  ^^  geh  dorthin  SC.  20; 
28;  F^.  75;  cid  dait-siu  nä  bad 
Ut  in  caurathmir  tcas  dir = was  liegt 
in  Bezug  auf  dich  vor,  dass  der  Hel- 
denlheü  nicht  bei  dir  wäre  FB.  8;  10; 
11;  comad  a  sldib  di  dass  sie  von 
den  Side  war   TE.  5.   —   h)  An 


diesen  Gebrauch  schliesst  sich  an 
do  mit  DcU.  hinter  dem  Infini- 
tiv, um  dessen  Subject  zu  be- 
zeichnen: oc  tecbt  dam  SC.  34,  s 
oc  techt  dö  indem  er  ging  FB.  13 
oc  dul  di  indem  sie  ging  Lg.  1 
im  dul  dö  FB.  7 ;  ba  ferr . .  tuidecbt 
döib  dochum  a  tire,  oldaas  a  tuitim 
la  näimtiu  es  wäre  besser,  dass  sie 
in  ihr  Land  kommen,  als  dass  sie 
durch  Feinde  fallen  Lg.  13 ;  Emain 
do  lösend  do  Fergus  16;  ScM,  7; 
iar  tichtain  dö  asind  loch  nach 
Kommen  ihm  aus  dem  See  =»  nacJ^ 
dem  er  aus  dem  See  gekommen 
war  FB.  31;  iamä  grisad  dond 
araid  nachdem  der  Wagenlenker 
ihn  angespornt  hatte  FB.  43;  diar 
m-brethugud  dait-siu  damit  du  über 
uns  entscheidest  66;  56;  iar  marbad 
a  eich  do  gerrän  Ercoil  nachdem 
ErcoVs  Pferd  sein  Pferd  getödtet 
hatte  69;  11;  iar  cor  dö  brechta 
hl  feebur  in  belee  fMichdem  er  eitlen 
Zauber  auf  die  Schärfe  des  Beiles 
gelegt  hatte  77;  a  imgabäil  dö  dass 
er  Am  auswich  ibid.;  maith  lim-sa 
rö  scrut^n  dam  fris  56;  a  fari  düib 
dass  ihr  sie  bewachet  80;  20.  — 
i)  Der  Dativ  der  2^gehörigkeit 
nähert  sich  dem  Genitiv  verhält- 
niss: as  chometaid  dö  „who  is 
guardian  thereto**  FA.  16;  ba  haiti 
dö  SC.  3;  11,  7;  issi  ba  hara  dia 
brathair  CC.  2  LCT.;  celi  do  Choin- 
culainn  FB.  40;  cia  dia  m-bo  cheli 
39;  p.  142,  18;  ar  fer  nä  fetar 
claind  no  ceneZ  dö  für  einen  Mann, 
dessen  Geschlecht  ich  nicht  kenne 
TE.  13;  ni  ränic  cness  nk  scfath 
do  Loegamu  FB.  81;  87;  im  bun 
cacha  finna  do  an  der  Wurzel  jedes 
Haares  von  ihm  27;  ön  dorus  dfa- 
railiu  dond  rfgthig  55;  a  drucht  do 
rind  ind  feöir  88;  at  möra  na 
comrama  dait  10;  amra  di  Hy.  5, 38 ; 
73;  77;  a  n-öl  meda  dl  86;  59;  dfllait 
do  Chondlaid  88.  —  k)  do  beim 
Particip  und  Passiv:  is  denta 
dait  ani  i^in  hoc  tibi  faciendum  est 
SC.  13 ;  ccAinarb  inriata  dö  in  chonar 
so  dass  ihm  der  Weg  nicht  fährbar 
war  FB.  36;  imbcrthar  fidcella 
dün  SC.  3;  atchlthe  dö  es  wurde 


do 


490 


do- 


{von)  ihm  gesehen  23;  mi  gabtair 
do  neoch,  is  dam-sa  ceta  gebthari; 
CO  n-ecestar  duib  SP.  III  s.  — 
1)  do  ist  für  di  {von)  eingetreten, 
1)  rein  räumlich:  doleced  do  nim 
das  vom  Himmel  herabgeloMen 
tourde  FA,  2 ;  tarlaic . .  aurchur . . 
do  muin  a  mairc  Oss,  I  s;  do  cech 
leith  FA.  10;  tecait . .  do  cach  aird 
33  (di  LBr.);  6;  conna  t^rna  ass 
acht  a  n-dechaid  do  rind  gai  ocus 
do  gin  chlaidib  so  dass  nur  ent- 
kam was  von  der  Spitze  des  Speers 
und  der  Schärfe  des  Schwertes  kam 
s=  Keiner  entkam  lebendig  Lg.  15 
(di  gin  Lc);  do  äis  hinter  FB.  42 
(di  §is  retro  Z*.  611);  auch  do  l&r 
FB.  26  und  64  für  di  lir?  über- 
tragen: donn  esmart  .  .  do  midü- 
thrachtaib  Hy.  3,  9?  —  2)  Zur 
Beeeichnuna  der  Herkunft:  lam 
nöeb  do  Laignib  Hy.  4, 8 ;  ind  ingen 
sin  do  thonnaib  SC.  42;  dia  du 
nim  jST.  III  4;  Fiamuin  Duinbinne 
don  muir  ScM.  21, 14  (den  moir  H)\ 
dogniat  dona  indmasaib  selba  sain- 
rudcha  sie  machen  aus  den  Gütern 
Privatbesitz  FA  25;  biatar  tri  cet 
do  cac^  crund  300  werden  von 
jedem  Baume  genährt  SC.  33,  85; 
buidig..dond  athesc  ScM.  4;  oc 
toibeim  for  L&egairi  don  badbscel 
wegen  der  Mordgeschichte  FB,  70; 
TE.  ^  Lü.\  dot  daig  Lg.  5,  e;  gair 
mor  do  nöidenu  p.  19,  37.  —  4)  Zwr 
Bezeichntmg  dessen,  aus  oder  mit 
dem  man  Etwas  macht:  tarlaic 
archor  do  gai  ^S^citf.  10;  SC.  38, 1;  s; 
doratad . .  damdabacli  dona  boccötib 
ScM.  17;  conrotacht  .  .  in  grianan 
sin  do  imdenmaib  FB.  3;  no  llnta 
.  .  do  lubib  p.  130,  86;  FB.  9. 
Hierher  auch  nf  aicfea  dan  delb 
n-dune  fair  do  chind  no  coiss^JL.  10? 
—  5)  Für  den  Genitiv  des  Stoffs: 
tri  bile  do  chorcor  glain  SC.  33, 16 ; 
^n  do  lic  logmair  FB.  62;  74; 
FA  7;  FB.  4;  TE.  3  Eg.\  na 
srotha  don  chrd  ScM.  18.  —  6)  Fwr 
den  Gen,  partitivusi  cipä  aird 
do  airdib  in  domain  FB.  80  (di 
Eg.)\  tricha  säer  do  prlmsieraib 
FB.  2;  FA.  8;  SC.  44,  w;  laech 
. .  do  Ultaib  ScM.  13;  sochaidi  do 


n&ebaib  FA.  2;  buidne..do  aing- 
lib  6;  drong . .  do  demnaib  28;  ilathad 
do  degdäinib  6;  nech  do  lathaib 
FB.  59;  TE.  2  Lü.\  cid  do  maith 
TE.  16;  a  n-dorigenai . .  do  fertaib 
was  sie  von  Widdern  that  Hy.  5, 
88;  67;  81 ;  87;  mör  do  midlachaib 
FB.  56.  —  7)  Nach  dem  Super- 
lativ und  stiperlativischen  Begrif- 
fen: ba  inmainem  lais  do  dainib 
TE.  1  LU.;  FB.  13;  is  h^  ba  sinser 
döib  FB.  81.  —  8)  Na<^  den  Be- 
griffen satt,  voll,  genug:  a  säith 
do  bind  Lg.  17;  a  säsad  don  bolt- 
nogud  FA.  5;  län  do  glain  SC.  30, 8; 
FB.  59;  60;  62;  81;  lör  do  glöir 
FA.  7.  Hierher  wohl  auch:  is  am 
slAn-sa . .  dorn  galur  ocos  iss  at  slin-sa 
dot  enech  ich  bin  heÜ  von  memer 
Krankheit,  und  du  bist  heü  an 
deiner  Ehre  TE.  14.  —  10)  Nad^ 
gewissenVerben:  iarfaigb  dö  FB.  39; 
p.  145,  a;  is  don  ingen  sin  atrobrath 
es  ist  von  diesem  Mädchen,  dass 
gesagt  wurde  TE.  5;  ro  hainmnigt«r 
do  Cu  Chuluinn  CC.  7  Eg.;  to 
derscaigestar . .  do  thigib  inna  harn- 
siri  sin  es  zeichnete  sich  aus  vor 
den  Häusern  dieser  Zeit  FB.  1; 
SC.  33,  85;  dair  ro  ucsaid-se . .  do 
slüagaib  na  tfri  sin  FB.  93. 

2.  do-  in  der  Compositum,  er- 
halt t  für  d  in  der  Verquickung 
mit  einer  andern  Präposition  oder 
der  Verbalform,  z.  B.  tänac  für 
do-anac  veni,  testa  für  do-esta 
deest,  tabrad  für  do-bered,  toUäic 
und  doUöic.  Wenn  zwischen  do 
und  dem  übrigen  Theüe  der  Com- 
positum die  Partikel  ro  oder  ein 
pronominales  Object  {Pron.  infixum) 
steht,  ist  do  oft  getrennt  gedruckt. 
—  a)  Beispiele  mit  ro :  do  reügis  du 
warfst,  neben  ro  thelgiusa  Sem.  13; 
do  rönta  Lg.  11;  do  ro  dalius  Lg. 
17,  81,  zu  dodalim;  do  rairgert 
FA  2  neben  taimgire;  zusamw^en- 
gedruckt:  dorumalt  FB.  88.  — 
b)  Beispiele  mit  Pron.  infixum: 
1.  Sg.  dom  gentais  SC.  34,  is,  su 
dognlu;  domm  ärfas  SC.  34,  8,  ^ 
tarfas;  dom  adbatX<7. 18, 10,  s.  tadbat; 
dom  rat  SC.  45,  so,  zu  dorat,  tarat; 
dom  roipnitar  iSC  38,\  zudo-sennim, 


do 


491 


do 


toiboim;  1.  PI,  don  forslaice  Hy.  1,  is 
neben  tarslaic  Hy.  1,  ss;  doQ  fuca 
HyAj  2  Gl.  neben  tuca;  don  ringrat 
Hy.  1,  17?  do  ringrat  Fr,^  zu  to- 
graim?  con  don  f6ir  Hy.  5,  89; 
donn  esmart  Hy.  3,  s;  dodn  ancatar 
ScM.  4,  gu  tancatar;  ^.  Sg.  dot 
liiid  ScM.  13,  neben  doluid,  dolluid ; 
dot  icfa  SC.  20,  eu  ticfa;  dot  rönad 
SC.  9  neben  dorönad;  doth  esar- 
cainb-sea  SC.  40,  zu  tessarcaim; 
dot  esta  SC  13  neben  testa  ScM.  6 ; 
doth  esbaid  FB.  94;  3.  Sg.  M.  dod 
fanic  FB,  b2,  dos  fanic  41  neben 
tanic;  dod  rigni  89  neben  do  rigni, 
don  arlaic  ScM,  20  ne&ei»  tarlaic; 
Fem.  tos  n-üargaib  ^B.  85  neben  do 
fliargaib  S^c3f.  8=tüargaib;  dos  leicl 
SC.  7  neben  doll^ic;  Neutr.  da  m- 
beraid  dö  gebt  ihn  dem  FB.  13 ;  tanö- 
caib  FB.  74;  3.  Plur.  co  n-da  raf- 
Detar  Lg.  11,  a.  tafnetar;  dos  G^^nnat 
SC.  36,  zu  dosennim,  toibnim;  dus 
n-ainicc  CC.  3  Eg.;  Fron,  rel.  dia 
n-aithiget  SC.  31,  i  neben  taithiget. 
3.  do  unübersetzbare  Verbal- 
Partikel,  wie  ro  und  no  {Z*.  417), 
2.  B.  do  rertatar,  do  thöet,  besonders 
vor  der  Verbalform  des  BelatiV' 
Satzes  ohne  Relativum:  inti  do  raga 
FB.  11;  do  tbisad  20;  do  tbeiged 
ScM.  1;  cinnas  do  thiagat  FB.  53; 
in  tan  do  sined  57.  Oft  ist  schwer 
zu  entscheiden  ob  das  Verbum  com- 
positum mit  der  Präposition  do  oder 
das  Simplex  mit  der  Verbalpartikel 
vorliegt:  das  relative  do  cingtis 
Lg.  17,  s  konnte  zum  Simplex  cingim 
gdmen,  auch  do  cinged  FB.  88, 
wegen  des  vorausgehenden  no  cinged, 
obwM  es  ein  gleichbedeutendes  do- 
chingim  (Inf.  töchimm)  giebt;  dodeo- 
chad-sa  SC.  13,  an  der  iSpitze  eines 
Hauptsatzes,  scheint  Verbum  com- 
positum zu  sein  {vgl,  tudchat&r,  Inf. 
toidecbt),  dber  das  reilatiüe  dode- 
chaid  iS^c3f  .  10,  dodeochatdr  FB,  66 
iönnte  die  VerbcdparUkei  entfialten; 
»ehioer  ist  auch  in  Bezug  auf  berim 
tns  Beine  zu  kommen  (vgl.  berim, 
do-biur,  tabraim),  do  bered  und  na 
tabrad  ScM.  1,  dos  bertatar  SC.  6, 
nos  bertatar  H.,  ich  habe  aUe  Steilen 
^it  do    dem   Compositum  do-biur 


untergestellt,  —  Diese  PartHuH 
scheint  oft  nur  gesetzt  zu  sein,  um 
daran  das  pronominale  Olject^Pron. 
infixum,  Z*.  328)  anhängen  zu 
können;  auch  hier  oft  t  für  d 
(bei  CO  n-  nt^r,  wenn  es  die  Praep,, 
nie  wenn  es  die  Cot^unction  ist): 
1.  Sg.  cotom  bert-sa  FB.  22,  zu 
coimprim;  i  n-dom  facca  ScM.  11, 
zu  adciu;  ro  dorn  labratbar  Hy.  7, 69; 
ro  dam  chloatbar  si;  do-dom-anic 
EC.  3,  s,  tanic;  1,  PI.  don  fe  Hy. 
1,  i;  ss;  4,  a,  iPu  fedaim;  for  don 
te  Hy.  l,  1,  zu  for-tiag;  ar  don 
roigse  Hy.  1,  si,  zu  airchissim;  for 
don  itge  Brigte  b^t  Hy.  5,  89,  zu 
for-biu;  2,  Sg.  atotchiat  ScM,  11, 
zu  adciu;  condot  rodbsat  SC.  28; 
atot-atbg^n  für  ath-dot-  TE.  5  (vgl. 
Wi,  Gr.  §  246);  dot  b^rad  ScM,  16. 
zu  berim;  2.  PI.  cotob  sechaim 
FB,  29,  zu  coscaim;  3.  Sg.  M,  atn- 
gladustar  für  ad-dan-  p.  144,  is, 
zu  adglädur;  N.  don  bered  CC, 
5  LU.j  zu  berim;  3,  PI.  dus  m- 
b«tr  p,  144,  9  zu  berim;  ar  dus  t& 
SC.  83,  12,  zu  ar-tä;  dos  fil  FB.  53. 
Vielleicht  ist  dieses  do  auch  in  da 
eam,  da  eos,  eas,  ea  enthalten.  — 
Pron.  rel,  rod  n-gab  FB.  69;  rod 
n-uccad  78. 

4.  do,  du  Pron.  poss,  dein;  tuu$ 
ZK  336 ;  bewirkt  AspircUion.  —  du 
gude  Hy.  2,  5o;  do  lectan  Lg.  5,  33 
12;  ScM.  7;  CC.  7  Lü,;  FB.  11 
42;  62;  p.  40, 4a;  do  cb^tmic  ScM.  12 
TE.  9,  a;  u;  SC.  45,  is;  FB.  17 
18;  34;  93;  do  thaige  ScM.  11;  13 
SC.  41;  for  do  dnädud  Hy,  6,  a4 
ScM.  11;  TE.  9,  i;  do  gbalur  TE. 
7  Eg.\  do  ceille  FB,  17;  do  ara-so 
FÄ  6;  17;  18;  —  t  oder  th  für  d, 
tr^nn  i7ar  vocaiischem  Anlaut  (auch  t) 
das  0  didirt  ist:  th*athair  ScM.  12; 
duit-siu  th*6enur  SC,  6 ;  ocut  t'aenur 
TE.  5  JE7fl.;  t'echrad-su  FB,  34;  t'in- 
nell  ibid.;  t'ferg  fi^O.  41;  th'irinne 
SC.  26;  eter  do  da  thdib  Lg.  2 
as  do  chind  ScM.  11;  as  t'ferundl2 
ar  do  bälaib  FB.  74;  T^.  5  Eg. 
ar  do  äine  ocus  t'urdarcus  FB,  18 
ar   th*airsc^laib   TE.   b   Eg.;    dar 
th*eis    SC    40;    for    th'athair-siu 
ÄcJf,  10.  —  In  der  Verguickung 


do- 


492 


do-biur 


mit  Präpositionen  t  mit  Verität 
des  0  auch  vor  Consonanten:  fort 
chend  ScM.  li;p.  133,  7;  fort  faesam 
TE.  5  Egr,  dot  daig  Lg.  5,  6;  dot 
acallaim-sia  SC.  13;  dit  seirc-seo 
TE.  10  LU.;  dit  d&ig  SC.  16;  dit 
nirt  13;  fot  broind  Lg.  2;  SC.  11; 
fot  chriol  Lg.  4,  i;  föt  brü  Lg.  4,  lo; 
föt  clith  SC.  41;  44,  3;  öt  senaib 
SC.  26;  tröt  chend  ÄCjSf.  11;  triat 
liasait  13;  14;  triat  &g  p.  131,  s?; 
iccotöcrad  TE,  9,  so;  it  aimsir 
Lg.  5,  7;  9;  it  biu  Hy.  2,  61;  CC 
5  Eg.;  SC.  14;  20;  26;  JFB.  17; 
it  chin  Lg.  5,  17;  10;  fifC.  39;  it 
iarrad  Lg.  7;  hit  ffadnaisi  SC  25; 
it  selbse  FB.  74;  it  cend  ibid.;  it 
rieht  ÄC  34,  e;  rit  rö  Lg.  5,  s; 
ret  leass  TE.  9, 11;  cot  galar  SC.  11, 10; 
got  muinntir  p.  144,  7. 

5.  do-,  du-  övg-  Z\  863.      . 

do-adbadar  s.  tadbadim. 

do«&erbai  concidit,  syUaham 
SG.  60b  {Nigra). 

do-aidlibea  s.  taidllm. 

do-air  s.  tair. 

do-alrbertar  Wb.  22«  (Z\  659) 
8.  tairbirlm. 

do-airehell,  -olrehell  s.  tair« 
ehellaim. 

do-&irel  8.  talreim. 

do-airissid  s.  tairisslm. 

do-aithbluch  I  ahrogo  SG.  22& 
(^».  428). 

do-aithiget  s.  taithigim. 

do-araill  s.  t&raill. 

do-arblaing  s.  tairlingim. 

do-arfas  s.  t&rfas. 

do-arlaie  s.  tarlaictm. 

do-raimgert  s.  taimgirim. 

do-aurchanim  s.  tatrehanim. 

dobag  FB.  74? 

dobairde  eruaid  SC.  37,  is  {„there 
is  not  with  a  high  hardy  blade"  CC.) 
corrupt,  es  ist  mit  H.  zu  lesen:  ni  fil 
do  bar  laechraid  laind  {nicht  giebt 
es  von  eurer  kühnen  Heldenschaft 
einen,  der  dem  Cuchulinn  gleich  ist). 

dobar  s.  dobor,  dobur. 

do-begim  I  ich  verlange.  — 
Fui.  Sg.  1  dobibu«8a  (i.  doibe^^ait) 
mo  thindscra  dhit  ,yl  toill  demand" 
Three  Hom.  p.  52,  «7.  —  Vgl.  do- 
aith-biuch. 


do-blur  I  ich  bringe,  thue 
wohin;  mit  Dat.  ich  gebe;  mit 
la  ich  nehme  mit;  do  Z\  428. 
—  Praes.  Sg.  1  doberimm  do  slan 
TE.  10,  11  ich  mache  dich  heil  {für 
dobiur)  oder  dob^r  imm  do  SUn 
ich  werde  geben  für  deine  Heilung? 

2  in  chomairli  doberi-sin  ScM.  3, 17; 

3  dobtftr  isin  tailm  (hut  ihn  tu  die 
Schlinge  SC.  7;  dob«r  giebt  p.  144, «; 
mairg  dobetr  seirc  SC.  44,  9;  dos 
beir  mod  ScM.  3,  4;  dos  m-b^  lais 
bringt  sie  mit  p.  144,  s.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  dobered  ScM.  1;  SC.2;  o; 
nach  mod  don  bered  CC.  5  (do- 
bmuth  Eg.);  nf  böi  aicce-si  ni 
doberad  doib  dßs  sie  gäbe  p.  42,  5; 
doberead  p.  40,  si;  Pl.  3  dobmis 
SC.  2.  —  T'praet.  dobert  bradiU 
Hy.  5,  70;  84  (i.  tue);  dobert.. lais 
p.  40,  21;  132,  16;  dos  bert  TE. 
3  Ltf.\  dobert  läim  dar  a  agid 
SC.  20;  dobert  gab  p.  41,  23;  do- 
bert . .  üade  trug  davon  Hy.  5,  sc 
(i.  nie);  dos  bert  p,  40,  ss;  Lg.  19; 
dobert  b^im  dind  echfleisc  dö  SC.  8; 
dubbertTtr.  11;  15;  tobert  |).  131, 1; 
PI.  3  dos  bertatar  leo  SC.  6.  — 
Praet  auf  ta  Sg.  3  dobretba . .  di 
er  gab  ihr  TE.  5;  dobretha  b^im 
dön  gillu  FB.  38;  dobretha  iarom 
Conchob ar  nonbor  üad  cacha  cöicid 
i  n-hErind  do  ehuingid  mna  do 
Choinchulaind  LU.  p.  121  ^  w.  — 
Fut.  dob^r  oenehomram  duit  ScM.  16; 
dober  imm  do  slan  TE.  10,  11?  do- 
bera  muin  n-immi  p.  144,  si ;  ^  do- 
bera  Dia  imm  ind  p.  40,  si;  do- 
don-b^ra  ScM.  3,  u;  dobera  deit 
in  mnai  SC.  13.  ~  Fut.  sec.  Sg.  1 
doberaind-se  ich  würde  geben  Lg. 
18,  35;  SC  33,  36;  3  cid  dob^rad.. 
chucum  ScM.  12;  dot  bärad  13;  16; 
doberad  eomram  .  .  duit  ibid.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doberar  in  cath 
i  n-dorus  ind  liss  ScM.  18;  doberar 
Setanta  fair  wird  genannt  CCS  LU.; 
dobertar  dal  di  p.  145,  it.  —  Fut 
Sg. 3 doberthu  chucom-so  TE.lEg.\ 
doberthar  ScM.  2;  doberthar  duit 
na  bü  ,,the  kine  shaU  be  given  to 
thee"  p.  40,  «;  PI  3  dobertar 
ScM.  2.  —  Praet.  Sg.  3  dobreth 
TE.    8    LU.;    dobreth    fo    d^raib 


dobor-chA 


493 


dochnm  n> 


Hy.  2,  9  (i.  taccafl");  Hy,  ö,  69  (i. 
tuccad);  88  (i.  no  theged);  dobreth 
dl  CC.  5  LU.;  dobreth  aiDm  di 
p.  131,  8;  tobreth  p.  130,  «2;  Fl.  3 
„Tacaid  mo  ä^ota  dam-sa  huili"  ol 
se.  Dobretha  d6  ianim  co  m-batar 
ar  a  belaib  TBF.  p.  150,  10. 

dobor-eh6  Biber,  Otter,  s. 
1.  dobur;  vgl.  Corm.  Transl.  p.  40 
coin  fodome.  —  PI.  Gen.  crottbolg 
di  chrocnib  doborchon  TBF.  p. 
144,  »;  Acc.  gabait  secht  n-dobor- 
chona  ibid.  p.  138,  ss. 

doborda   dunkel,  s.   2.   dobur. 

—  Sg.  Nam.  tromcbeö  doborda 
FB.  36;  39. 

dobrän  fiber  Ir.  Ol  375;  otter 
(TB. 

do  brig,  do  brigh  wegen,  weil 
Torr.  Dh.  p.  152. 

1.  dobur  i.  uisce,  unde  dicitur 
dobar-chü  i.  dobran  Corm.  p.  15. 

2.  dobur  i.  dorcha  no  doiligb 
(TDav.  p.  76;  Corm.  p.  15;  „dark, 
impwre,  foui"  O'B.  —  Sg.  Nom. 
daibnell . .  dobor  FB.  36  JEg. 

dobus  schlechte  Sitte?  für  do- 
bes?  „döibh^as  vice,  bad  mcmners" 
O'jB.,  vgl.  Bob^sach.  —  Sg.  Acc.  cen 
dobus  iSC.  44,3  {„withotU  grief*  O'C). 

do-eben^l  „low-born"  O'Don. 
Suppi.^  vgl.  80-chenäl,  dochinelach. 

do  fhennaib,  ursprünglich  wohl 
di  chenuaib,  sogleich,  augenblicklich, 
extempore,  s.  dicbetal  do  chennaib; 
1.  continuo  O'Dav.  p.  84  fedhair. 

dofhinelaeh  ignavus Ir,  GIQIQ. 

do-ehinglm  1  ich  schreite.  — 
Ptaes,  Sg.  3  cairptech  docing  rot 
SC.  37,  1.  —  I^aes.  sec.  Sg.  3 
docinged  FB.  SS;  PI.  3  docingtis 
dia  taig  Lg.  11  j  3.  —  Inf.  töchimm. 

do-chltt  ruhmlos,  übel  be- 
rüchtigt, vgl.  80-cblu  und  doichle. 

-  PL  Acc.  däine  dochlu  SC.  25. 
doehma  „weak,  incapahle  ofmin- 

gling''  O'R.  —  Sg.  Nom.  is  doehma 
don  menmain  d*oenaigid  dona  bair- 
cride  in  oenf echt  ocus  na  mathiusa 
suthaine  non  valet  caduca  simul 
«*  etema  düigere  SMart.  5. 

doehöad,  doehüad Per/",  ich  kam, 
^in  gekommen.  —  Sg.  1  docoad-sa 
reni  Wb.  18^  (Z».  454);  dochdadusa 


SC.  33,  31;  ScM.  10  {vgl  Wi.  Gr. 
§  303);  2  dochuadais  ScM.  14; 
dochuadaisiu  9;  3  dochöid  FB.  7; 
61;  p.  132,  7;  SC.  48;  dochöid  do 
gal  FB.  67;  dochuaid  p.  40,  8; 
Lg.  12;  TE.  3  Eg.\  7;  8;  9;  14; 
16;  19;  «.  132,  e;  FB.  43;  dochü- 
aidh  T^  15  Eg.;  17;  für  dochuaid 
döib  Lg.  10  ist  mit  Eg.  und  Lc. 
atchuaid  (sie  theüte  ihv^en  mü)  zu 
lesen;  PI  3  dochötar  FB.  21; 
p.  144,  26;  dochüat4r  FB.  88; 
Lg.  11;  TE.  3  Eg.\  16;  SC.  32.  — 
Fut.  Sg.  3  resiu  docöi  gr^  forru 
Wb.  29»,  81  [antequam  venerit  gra- 
dus  super  eos  Z*.  467).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  docdas  TE.  20. 

do-chonn  simpleton  O'Don. 
Suppl  —  Vgl.  80-chonn. 

do«chor  Nachtheil;  „dochar 
hurt,  loss,  mischief"  O'R,;  „a  dis- 
advantageous  bargain**  O'Don. 
Suppl;  „an  invalid  contract" 
Sench.  M.  111  p.  4.  —  Acc.  dogoiu 
dochor  cach  thriuin  p.  328,  5; 
dochur  p.  142,  3.  —  Vgl  8o-chor. 

doehrald  hässlich;  dochruth 
inhonestus,  turpis  Z*.  863.  —  Sg. 
Nom.  ba  dochraid  6  gnmB  SMart.  21 ; 
docraid  FB.  37 ;  Gen.  am  din  cach 
dochraid  p.  328,  4? 

doehraite  zu  do-chor?  —  Sg. 
Gen.  am  din  gach  dochruitijp.  142,  s. 
—  Vgl.  8ochraite. 

1.  dochruth  s.  dochraid. 

2.  dochruth  indecor  SG,  65» 
{Z*.  863). 

doehüald  s.  dochöad. 

do-chuiriur  III  Dep.  ascisco 
SG.  16b  (Z«.  873).  —  Praet.  Sg.  3 
do  ro  chure8tar  (ad  spectaculum 
omnes)  exciverat  Ml  16s  6.  —  Vgl 
töchuirim. 

dochum  n-y  dochom  n-  mit  Gen. 
zu,  nach,  in  (meist  nach  Verben 
der  Bewegung)'^  ad  Z*.  660;  do- 
chumm  p.  17,  19;  CC.  5  Eg.  — 
dochum  n-Erenn  ,Hy.  2,  is;  p.  17, 
17;  19;  dochum  n-Isu  Hy.  2,  ee;  do- 
chum n-iffirnd  FA.  1 ;  dochom  n-ec 
SC.  38,  8;  dochum  nime  Hy.  2,  so; 
5,  62;  Lg.  11;  FA.  1;  3;  20;  do- 
chum na  hingeni  TE.  5  Eg.\  6; 
19;    dochom   FB.  85;   dochum   in 


doclmr 


494 


döenacht 


oennig  TE.  16;  p.  144,  i«;  FB,  7; 
dochom  SC,  3;  FB.  12;  dochum 
a  tfre  Lg.  13;  CG.  5;  dochom 
FB.  13;  laid..a  dochum  ging  zu 
ihr  CG.  3;  5  LU.\  FB.  81;  atraig 
..a  n-docom  SG.  7;  co  D-accai  in 
fer  .  .  dia  dochom  sie  sah  einen 
Mann  auf  sich  zu  kommen  TE.  12 
Eg.\  CO  n-acca  in  scäilfer  ina  dochom 
FB.  37 ;  cid  doths^t  innar  n-dochom 
p.  310,  18;  na  dochum  FB.  28. 

doehur  8.  doehor. 

doeomall,  „döcamhail  hard,  dif- 
ficulf'  O'B.  —  Sg.  Nom.  FA.  lö 
(doccnmail  LBr.).  —  Vgl.  co  ro 
fiaerad  iat  dona  doccomlaib  sin  „to 
free  them  from  those  Tiardships*' 
Three  Hom.  p.  92,  29;  S5. 

doeraid  8.  dochraid. 

doeunlai  proficiscitur,  Sg.  3 
documlai  ass  er  bricht  auf,  geht 
fort  Eev.  Gelt.  III  p.  176;  dochum- 
lai  TBF.  p.  154,  e;  PL  3  documlät 
ass  do  Chniachnaib  t^t^.  p.  138,  7; 
ibid.  p.  1Ö2,  so;  ibid.  p.  154,  is;  Rev. 
Gelt.  III  p.  182;  tocomlat  ass  FB.  7. 

d6d  Lü.  p.  33^  19,  vgl.  „dödha 
conflagration"  0*R.,  von  Stokes  {zu 
FA.  21)  zu  döthim  gestellt. 

dodaing  schwierig,  gefähr- 
lieh.  —  Sg.  Acc.  m  fetamarnacb  n- 
dodaing  inti  TBF.  p.  146,  6.  — 
Vgl.  ar  a  doidngi  ob  ejus  difficul- 
totem  SG.  1»  {Nigra). 

do-dAllm  ich  giesse,  schenke 
ein;  fundo  Z*.  435.  —  S-praet. 
8g.  1  do  ro  dalias  Lg.  17,  si. 

dodat  l&im  TE.  10,  6?  zu  dorat? 
Vgl.  dl  lÄim  im  fiuin  Lü.  p.  131, 24. 

do-dead  infelicitas  Wb.  2^ 
(Z*.  647).  Vgl.  tocad. 

dodehtLid unglücklich,  armse- 
lig; dotchaid  i.  di-thacaid  „wiihout 
riches  or  prosperity'*  Gorm,  Transl. 
p.  51;  i.  do-80thchaid  „not  wecdthy" 
ibid.  p.  55.  —  Sg.  Nom.  rot  giuil 
ind  örathar  dodcaid  SG.  p.  22». 

do-deeha  Hy.  5,  ei,  „who  may 
recount  them"  Stokes,  vielleicht  zu 
du-dichim. 

do-dechady  »deoehad  ich  kam, 
bin  gekommen;  vgl.  tuidchim.  — 
Sg.  1  dodeochad-sa  SG.  13;  is  dia 
acallaim  dodeochad  10 ;  3  in  tan . . 


dodechnid  temel  tarsin  griin  Ml. 
16e,  6  {Z\  456);  laech . .  dodechaid 
ScM.  10;  . .  dodechaid  SMart.  37: 
dodeochaid  Gl.  zu  Hy.  5,  59;  tr&th 
dodeochaid  TE.  12  Lü.\  13;  can 
dodeochaid  p.  132,  e;  Tl.  1  dia 
chungid . .  dodechammar-ni  SeU.  2; 
. .  dodeochamm&r-ni  SG.  13;  5  ö  do- 
deochatar  FB.  8;  . .  dodeochaUr 66. 

do-delbda  ö  triliss  „ugly  in 
hair*'  SMart.  21. 

dodena,  dodenam  FB.  66,  74  Eg. 
für  dogena,  dogenam. 

dodomehela  EG.  6  etwa  für  dod- 
im-cheUa  ,yder  es  durchwanderi" 
{s.  timchellaim)? 

dodonaimm  II  solor  SG.  58^ 
{Z*.  434).  Vgl.  dfdnad. 

dodorald  FB.  89  lies  doraid. 

1.  doe  tardus  SG.  66»  {Z*.  31). 

2.  doe  Wall?  doa  i.  clad  Gl  zu 
Fil  Mart.  22,  vgl.  Three  Ir.  Gl 
p.  130.  —  Sg.  t>at.  for  dou  na 
hEmna  Lg.  15  (for  tua  Le.  Eg.-. 
for  döe  narrätha  Lg.  8;  Ace.  )ir 
dar  doe  „over  a  rampart  of  seatf* 
Fil.  Mart.  22. 

do-eemoDgat  s.  teemongat. 

1.  ddel  M.  ein  Käfer;  „ftag- 
beetle^*  Not.  zu  Fü.Jan.  15,  r^/.däeL 

2.  d6el,  „daol  lazy"'  O'B. 
do-ellaim  declino  Z*.  873.  — 

Braet.  PI, 3  do  rellsat  deTiamnt 
Ml  79;  do  elsat  Lg.  11? 

döel-tenga  schwerzungig  s. 
Dubthach  Döeltenga. 

do-emim  I  ich  schütze,  be- 
decke. —  Praes.  Sg.  3  doeim 
Gorm.  p.  10  clii;  rrfa*tr  döeme 
ammörgr^ssa  FB.  11?  PI.  3  amo/ 
don-emat  etin  a  sutha  ut  protegutU 
aves  pullos  suos  Ml.  39«.  —  Praä. 
Sg.  1  dorret-sa  soscele  Wb.  31 »,  1  {qwi 
defendi  ego  evangelium  Z\  1092): 
3  doret  velavit  Ml.  16«,  8.  —  Fut. 
3  duema  Gl  zu  vindicabit  Ml  67^ 
{Z\  1091V  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
doemar  Gorm.  p.  10  clii;  amo/ 
dun-emar  sicut  protegüur  Ml.  39^. 

—  Vgl  dltiu. 

ddenaeht  F.  die  menschliche 
Natur;  döinacht  7wmanii4isZ*.d(tö. 

—  Sg.  Gen.  i  n-oeniaid  diadachU 
ocas  doenachta  matc  T^FA  SA  LBr. 


döend* 


495 


do-gnfa 


döenda  menschlich;  döinde  hu- 
manw  Z\  791.  —  8g,  Gen.  in 
chiniada  döenna  FA.  15;  PI.  Nom. 
roisc  doenna  FA.  8  (doennai  LBrX 

do-eolais  unhegreiflich?  —  Sg, 
Kam,  tromcheö  . .  doeolais  J^^.  36. 

d6er  unedel,  unfrei,  gemein; 
ben  d&er  Sdavin,  s.  camal;  d6ir 
igndbüis  Z*.  863;   vgl,  söer,    söir. 

—  Comp  08.  debtha  .  .  do^r-gairce 
SC.  25. 

ddeseairff  emein;  daiscuir  scwrra 
SG.  56b  (^«.  30).  —  8^.  Nom.  ar 
na  bat  doescair  SC.  26;  dub  dian 
demun  doescair  FA.  30  LBr. 

d6eseiir-sl6ag  der  gemeine 
Haufe;  „daosgaröluagh  the  mob" 
O'D.  Gr.p.339,—Sg.Dat.  iffnnd  co- 
na  d^corölüag  „toühits  rahble-Jiogf* 
FA.  3;  diabul  cona  doescorsluag 

p.  191,  S6. 

do-essairefe  s.  tessure. 

doethain,  „daothain  F.  suffi- 
eiency,  enough'*  0*R.  —  Acc. 
ibait  a  n-doethain  dind  lind  LÜ. 
p.  25^,  so;  CO  n-derna  a  doethin 
d^r  0CU8  toirse  icom  cboined-sa 
Three  Hom.  p.  122,  lo. 

do-fair,  -fölr  Hy.  b,  89  und  91, 
»,  tair  und  fo-riuth. 

1.  do-falth  adiit,  venit  Z*.  456; 
dofaith  giÜL  g&ithe  Hy.  2, 99  {„wenf*); 
dofaith  . .  CO  Victor  47  („tcent" );  do- 
faeth . .  firia  rath  ScM.  3,  10 

2.  do-faith,  do-faeth,  do-fdithsad, 
do-föetbsat  8.  tuitlm. 

do  fe,  do  fetis  s,  fedalm. 
dofessid  8,  dessid. 
do-flehim  I  ich  kämpfe,  stür- 
me {eine   Burg),   räche,    strafe. 

—  Praes.  Sg,  1  dofichim  a  n-enech- 
gressa  all  p.  328,  si;  3  dofich 
gresa  a  chiniail  „noho  fights  the 
hatües  of  his  tribe*'  O'Don.  Suppl. 
fich;  dofich  aar  n-inechgreso  huili 
p.  142,  si;  dofich  uiblich  tened 
ocas  anÄlaich  FB.  51;  p.  310,  36; 
dofich  ruithen  serci  ina  dreich 
p.  310,  36 ;  inti  dofich  Gl.  eu  qui . . 
ukiscatur  Ml.  19^,  s;  rel.  dufichi 
Gl  zu  vindicantem  Ml.  71b?  PI  3 
dofechat  a  n-dun  ar  ecin  im  na 
lithu  gaili  batir  and  LU,  2i\  30. 

—  FtU.     Sg.    3    dufi    vindicabit 


Ml,  67c.  —  Fut  8ec,  Sg.  3  dufesed 
Gl.  eu  Hirasalem  Tolens  obpngnare 
Ml.  33»,  12.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
dofecair  cath  . .  etorro  LU.  p.  21b,  31. 

—  Fut.  Sg,  3  CO  dnfessar  ut . .  vin- 
diceturMl.  32c,  20;  dufiastar  Ml.  27«,  4. 

do-forcat,  -fareat  8.  tarcalm. 
do-for-inagaim lieh  vermehre. 

—  Praes.  Sg.  3  doformaig  äuget  Ml. 
117;  tormaig  SG.  41«  (Z".  884).  — 
Pass,  Praes.  Sg.  3  doformagar  au- 
getur  SG.  28b.  —  Fut.  Sg.  3  dofor- 
mastar  SC.  13.  —  Inf.  törmach. 

do-fualrce  s.  tüarcim. 

do-f6argaib,  do-furebat  s.  tüar- 
gabim. 

dofuehta  p.  311,  ss  lies  dofuctha 
{zu  tucaim)? 

do-fnibnimm  Isuccido  SG.  22 « 
(Z*.  429).  —  Pass.  Fut,  Sg.  3  co 
dufobither  ut  succidatur  Ml,  2«,  10 
(Z«.  883). 

dofulsllm  s,  tulslim. 

dofait  s,  talt. 

do-fulachta  unerträglich.  — 
Sg.  Nom.  üamun  dofalachta  FA,  14. 

do-fusci  s.  diuselm. 

do-grailse  F.maeror  Ml.  20b,  7 
(Z».  863). 

do-g&lthalmiii  II  illudo,  pel- 
licio  SG.  24a  (Z«.  434). 

dogar  traurig.  —  Sg.  Nom, 
scel  dogar  Fei.  Feb.  20,  Gl.  i.  toir- 
sech,  scel  n-dogur  Three  Ir.  Gl. 
p.  129.  —  Vgl.  dogra. 

do-garim  I  ich  rufe,  nenne. 

—  Pra£s,  Sg.  3  dogair  appeUat 
Ml,  29c,  e;  fris  dogair  p.  132,  s 
die  sich  nennt,  die  man  nennt?  — 
Praet.  Sg.  3  dorogart  Märtain  a 
mdioDtir  „3f.  summoned  his  famüy** 
SMart.  33;  35;  Three  Hom.  p.  56,  2. 

do-gegat  s.  togalm. 

dogensat  s.  dognfu. 

dogensat  SC.  35  {y,the  hosts  lau- 
ghed*  O'C.)? 

dognas  diles  FA,  30  „a  rightful 
heritage"?  lies  do  gn&s, 

dognasach  „disgusted*'  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ba  dögnassach 
den  mhn&i  Corm.  p.  34  orc  tr^ith 
{„?ie  became  disgusted  toith  the 
woman*^. 

do-gnlu  III  tcÄ  mac/ic.  —  Praes. 


do-gnin 


496 


doQbtfaeoiT 


8g.  1  dogniu  p.  142,  s;  p,  328,  6; 
dagniu-sa  sin  facio  ego  hoc  Wb.  14^ 
(Z«.  429);  5  dognl  facü  Wh.  6* 
(Z\  431);  dugnf  SP.  IV  4;  dognl . .  a 
D-etrain  FB.  33;  dognl  failte  friu 
ScM.  5;  dot  gnl  torsech  TE.  12  LU.; 
dos  gni  p.  40,  ii;  in  muid  dan  gnl 
SP.  II  16;  in  comräd  donl  ri  c4ch 
SC.  33,  27;  PI.  3  a  n-dugn(at  quod 
facmwt  Wh.  10c ;  dognlat  FA.  25; 
dognlat  tröcaire  FA.  25;  in  guba 
sin  34;  p.  191,  as;  donlat  FA.  29 
(dogniat  LBr.).  —  Conj.  Sg.  1  ma 
dugneu  «i  /"actaw  3f  2.  23c  (^«.  440); 
jS^.  5  dod  gn6  TF6.  27c ;  donö  ar 
n-ditin  ^2.  zu  Hy.  1,  2;  tomathium 
Gl.  zu  Hy.  1, 6;  Gl.  zu  Hy.  5, 67 ;  91 ; 
PI.  3  donet  ar  söerad  Gl.  zu  Hy.  b,  92. 

—  PrcLes.  sec.  Sg.  3  als  Imperfect. : 
forcetal  ba  m^nciu  dognid  FA.  32; 
dognith  Hy.  2,  33;  TE.  e  LU.; 
SC.  23;  dognith  Gl  zu  Hy.  2,  26; 
als  Cof^unctiv:  dicunt  alii  co  m-bad 
Chohnan  dogneth  iiile  Hy.  1  Praef.\ 
acht  m&d  doneth  Um  FA.  9;  PI.  3 
2kmal  don  gnltis  ut  faciebant  SG.  9&; 
dognltls  SC.  2;  als  Conju>n€tiv:  dog- 
n^tfs  FA.  34.  —  Praet.  Sg.  1  na 
huli  dorignius-sa  omnia  quae  feci 
Trd.24b  (Z*.  462);  dorignius  ^(7.38,2; 

5  dog^ni  TjE;.  ß  LÜ.]  dogenai  CC. 

6  £j^.;  dig^ni  Tir.  6;  a  n-dorigeni 
di  maith  frim-sa  Wb.  30»  (Z*.  650); 
a  n-dorigenai . .  do  fertaib  Hy,  5, 23;  37; 
dorignai  41 ;  cia  dud  rigni  etsi  fecit 
Z«.  463;  durigni  SP.  III  3;  dorigni 
Gl.  zu  Hy.  3, 6;  dorigni  TE.  14  Lü.; 

FA.  32;  FB,  16;  85;  dod  rigni  89; 
dorigni  laid  SC.  45;  TE.  10  Eg.\ 
a  n-dorigne  do  fertaib  Hy.  5,  67;  si; 
|i.  40,  16;  41,  14;  43,  13;  48,  24;  din 
chloich  dorigne  saland  Hy.  5,  40; 
dorine  Hy.  3  Praef.;  doroine  FA. 
32  LBr.  s.  doröna;  PI.  3  dogensat 

FB.  25;  dorig^nsat  fecerunt  Wb.  7^. 

—  Fut.  Sg.  1  dog^n-sa  p.  40,  43; 
FB.  6;  8;  «9  bid  m6  don  genae-siu 
Wb.  32»  (Z«.  452);  dogena  Lg.  5,  21; 
cid  dogena . .  a  Loig  SC.  16 ;  cid 
dogena-sib  tocts  wirst  du  ihnen  thun 
FB.  6;  3  dogena  fadet  Wb.  26»; 
Gl.  zu  Hy.  3, 8;  dogena  FB.  66;  75; 
PI.  1  cid  dogänam  SC.  4;  35; 
FB.   16;   74.    —   Fut.   sec.    Sg.  3 


dogenad  galar  dnit  sirligi  SC.  30. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  dognithfr 
Lg.  6;  12;  SC.  3;  22.  —  Ptaes. 
sec.  Sg.  3  oenach  dognlthe  la  ültn 
SC.  1;  23;  als  Cotijunctiv:  ni  rabe 
isin  bith  nl  dognethe . .  leü  acht . . 
SC.  1.  —  Fut.  Sg.  3  dogäntar  fiel 
Wb.  26»  (Z*.  475);  TE.  11  Lü.; 
10,  4  Fg.;  SC.  12;  35;  FB.  9;  21. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  dogenta  limm 
TE.  9,  32.  —  Praet.  Sg.  3  ised 
dognith  dee  p.  142,  22;  dorigned 
FB.  75. 

dogrra  Klage,  Klagen;  „steh- 
ness,  sorrow,  anguishf'  0*R.  —  Gen. 
leth  n-dograi  ScM.  21,  39?  Dat.  oc 
cöi  ocQs  ic  dogra  FA.  26  {j,lamen- 
ting'^\  oc  dogru  SC.  44  („«Ä«  was 
lamenting*');  Acc.  la  cöi  ocos  toirsi 
ocus  dögrai  FA.  26  LBr.  —  Vgl. 
dogar. 

dograeh  bekümmert?  —  Sg. 
Nom.  ro  bo  dograeh  forri  SC.  43. 

dogrrind  almai  ^nlathi  p.  310, 19? 

dogrlnn  1.  tobach  O'Dav.  p.  73; 
dogrenar  i.  toibgither  ibid.  p.  76. 

d6i  recht  —  Sg.  Nom.  benair 
a  Idm  döi  dana  di  Choinculainn 
„and  then  Ctichulainn's  ri^  hand 
was  cut  off**  Rev.  CeU.  III  p.  18*2: 
Acc.  CO  n-ecmoing  a  läini  döi  di 
Lugaid  ibid. 

do-ie,  dos  n-iefed  s.  tldm. 

doielile  F.  Unberühmtheit, 
Gemeinheit,  von  dochlu?  —  Sg. 
Gen.  oes  doichli  FB.  27  LBr. 

üioiehltehunberühmtf  gemein; 
ni  dichettegde  doichlechiU[7.canvi.2, 
„inhospüable''  Goid.^  p.  20.  —  Sg. 
Nom.  nir  bat  dlsctr  döichlech  SC.2b. 

döig  wahrscheinlich;  verisi- 
mais  Z«.  74.  —  Sg.  Nom.  is  döig 
bid  flr  es  scheint  p.  132,  10;  SC.  35; 
döich  TE.  d  Eg.;  ro  po  döig  lind 
es  schien  uns  SC.  45,  6;  FB.  88: 
94;  doigh  TE.  5  Eg.;  döig  leis 
FB.  85;  in  döig  SC.  7.  —  Com- 
par.  is  dochu  verisirnüius  Wb.  4* 
{Z\  276);  batochu  TE.  13  Lü.  \M 
coru  1?^.);  is  docha  lium  „likdier 
with  me"  Not.  zu  Fü.  Jan.  15. 

doilbed,  dolbud  M.  Bilden, 
Gebilde,  Fiction  SMart.  31. 

doilbtheolri^.  fictor  Ir.  Gl.1091. 


doflbthid 


497 


doUod 


doilbthld  M.  figulus  Wb.  4« 

{Z\  794). 

do-imdibnlin  I  decido  Wh.  17d 
(Z\  886), 

do-Smgrart  a.  timgrarlm. 

do-immure  s.  timmarelm. 

dolnge  Unterdrücken,  vgl, 
dingim?  —  Dat.  is  e  ro  raid  na 
briatbra  sa  do  thincosc  ocus  d'for- 
cctul  Iqchta  na  heclosi  ocas  do 
doinge  fögnuma  do  dib  tig^naib 
„to  auppress  the  serving  of  two 
lords'*  SMart  2;  5. 

döini  8.  dune« 

do-inola  s.  tln61alm. 

dolrb  difficilia;  Superl.  doir- 
bem  SG.  168»  (Nigra). 

dölre  F.  Gefangenschaft, 
Sclaverei;  miaeria ,  captivitaa 
Z^.  31.  —  Gen.  fo  bron  na  döiri 
Gl.  zu  Hy.  2,  2;  Dat  i  n-dairc 
p.  40,  7;  39. 

döirtim  I  apill,  ahed  O'R.  — 
Praes.  aec.  Sg.  3  co  n-doirted  FH. 
p.  C  25.  —  Fut.  Sg.  3  doirtfe  mo 
dub  Three  Hom.  p.  120.  9. 

döit  F,  Handgelenk,  Hand. 
—  Sg.  Nam.  FB.  53;  Dat  ro 
chrechtnaig . .  eseom  for  a  döit  LU. 
p.  126s  2«;  Äcc.  döit  fri  döit  FB.  53; 
remithir  döit  l&ma  91;  PL  Dat. 
casna  doitib  manibua  Gild.  Lor. 
Gl  164;  do  iarn-dötib  ScM.  22,  9; 
CO  milecbaib  arggait  for  a  n-döitib 
„oniheir  wrista"*  TBF.  p.  148, 21;  Du. 
Nam.  a  df  dhöit  Corm.  p.  13  CerbalL 

dotthfir  TE.  15,  doitbir  dark, 
ugly  O'R. 

döltl  p.  191,  18,  8.  döthim. 

dolblm  III  ich  forme,  bilde, 
gestalte.  —  Praea.  Sg.  3  in  dol- 
bad  doodl  rodn-dolbi  figtnentum  ei 
qui  se  finxü  Wb.  4c  {Z\  352).  — 
Praea.  aec,  8g.  3  notolbad  in  cach 
rieht  FB.  75  für  nod  dolbad;  PI  3 
DO  dolbtais  fingebant  Ml,  54c.  — 
Vgl  dalb. 

dolbthach  zauberiach;  doilb- 
theach  sarcerer  O'B.  —  Sg.  Gen. 
ar  b^laib  demuin  duib  dolbtbig 
EC.  5. 

dolbud  M.  figmentum  Wb.  4c, 
Inf.  von  dolbim,  nicht  verachieden 
von  doilbed. 


doleeed,  dol^ci  a.  doll^cim. 

dolgre  F.  Schwierigkeit,  Ge* 
fahr?  —  PI  Dat.  1  n-dolgib  i  n- 
drobelaib  FB.  35. 

^Q\\%achwer,  achtoierig;  „dif- 
ficult,  doleful"  O'R.  —  Sg.  Nom. 
is  dolig  Gl  zu  is  andso  FB.  58; 
is  dolig  a  fiss  FA.  12  („ÄartZ'O; 
is  mör-dolig  mo  nert  SC.  41.  — 
Compar.  doilghi  mare  dif ficult 
O'Don.  Suppl.  • 

dolllnginiy  do-llngrim  I  ich 
apringe.  —  Praea.  aec.  Sg.  3  do- 
linged  CC.  5  LU.  —  Perf  Sg.  3 
dolleblaing  in  t-^cue  ar  a  chcnd 
TBF,  p.  146,  18;  atchonnairc  in 
n-äicne  dorroeblaiog  ar  a  cbind 
ibid.  p.  152,  19. 

doll^cim,  do-l^eim  lll  ich  laaae 
(loa,  nieder,  u.  a.  w.\  werfe.  — 
Praea.  Sg  1  doUecim-se  in  n-gai 
cötna  ScM.  11;  dos  leicim-se . .  in 
n-gai  cetna  10 ;  3  dolleci  in  n-osnaid 

FA.  20;  dolleci  .  .  arrfgthech  sfs 
FB  25;  dollöci  fer  dina  feraib 
fidchilli  don  techtaire  61;  dolleici 
a  cend  immon  cloicb  Lg.  19;  toUöci 
..fair  FB  81;  87;  dolöci  gai  dö 
SC.  36;  dos  loci . .  foraib  7;  dolleci 
cach  dib  fria  coU  begahaich  p.  145, 13; 
doUöci  im  budin  Conculainn  FB.  11; 
PI  3  dollecet  a  läma  la  töeb  FB.  16; 
toUöcet  74.  —  Praet.^3  tollöic  a 
osuaid  FB.  88;  dosleic  döib  SC.  7; 
doUöic  im  budin  Chooaill  er  begab 
aich  FB.  10.  —  Paaa.  Praea.  Sg,  3 
dolleicther  . .  döib  wird  ihnen  üier- 
lasaen  FB.  55.  —  Praet.  Sg.  3 
doleced  do  nim  daa  herabgclasaen 
wurde  FA.  2;  PI,  3  dolleicthe . . 
dia  B&i^d  wurden  loagelaaaenFB.  57. 

dollod,  do-lod  ich  ging.  — 
Sg.  1  dolud-sa  Lü.  p.  25»,  43 ; 
2  can  dollot  TE.  5  Eg.]  can  dol- 
luidisiu  Lü.  p.  122^,  36;  3  dulluid 
Tir.  8;  11;  13;  dolluid  p.  46,  26; 
Lg.  1;  15;  TE.  13  Lü.;  15;  p. 
130,  30;   144,  28;    145.  11;    SC.  8; 

FB.  16;  17;  25;  54;  69;  91;  92; 
dolluid  CO  m-böi  im  budin  Löegaire 
FB.  8;  dolluid  .  .  forsin  t-sligid 
chetna  40;  toUuid  21;  dot  luid  im 
beruai  ar  mo  chind-sa  ScM.  13; 
can  don  luid  SC.  12;  doluid  Hy.  2, 46; 

32 


dolod 


498 


<lftim 


p.  41,  10 ;  PI,  2  dolodbair  Lü. 
p.  21^  17;  3  doUotar  Hy.  2,  ei; 
Lg.  14;  FB.  25;  90;  dollötar 
ScM.  21,  6;  imm&  tuUatir  FB.  56. 

—  Inf.  dula,  dul. 

dolod  Nachtheil,  Schaden 
FB.  90;  „dolaidh  loss,  detriment" 
O'R.  —   Vgl.  solod. 

do-luigrlmlllremt^^o,  ignosco 
Wh.  14d  (Z».  435),  fi.  di-lugrim. 

dorn  F.  domua.  —  Sg.  Dat.  leih 
ind  orpi  so  i  n-doim  i  n-duiniu 
Tir.  6. 

non-domaigretar  p.  142, 19,  3.  PI, 
Praea.  Dep,  etwa  für  moaiget&r? 
vgl.  jedoch  p.  328,  18. 

1.  domain  tief,  vgl.  fa-domain; 
domhain  deep,  hoUow  O'R.  —  Sg. 
Notn.  arrecat  abaind  lethaln  n4d 
bo  domain  ar  a  cind  Lü.  p.  24»,  1; 
ni  bu  domain  Gl.  zu  ni  ba  ances 
Hy.  5,  86;  PI.  Notn.  lathach  (zu 
lesen  lathaclia?)  döimne  p.  190,  26; 
Dat.  i  n-glennaib . .  doimnib  p.  191, 88. 

—  Compar.  domnu  murib  Hy.  5, 18 
(i.  fudumnu  qaam  mare). 

2.  domain  i.  dimain  O'Dav.p.  78; 
„vain'*  Corm.  Tranal.  p.  52  doman. 

doman  s.  doman. 

domanehes   „a  request"  O'R. 

—  Sg.  Acc.  cen  a  domanehes  SC.  20. 
do-mblas       übelschmeckend; 

,.an  m  taste^*  O'R.;  domblas  Äe 
fei  Ir.  Gl.  '975  („biUerness  of  the 
liver**);  s.  blas. 

do-melim  i.  oirberlm  bith  edo 
Corm.  p.  18  edam;  s.  tomelim, 
toimlim. 

do«menma  ünmuth,  Betrüb- 
nis s.  —  Sg.  Dat.  oc  dogm  ocus 
oc  domenmain  möir  SC,  44. 

do-midiur  III  Dep.  ich  meine, 
schätze  ab.  —  Ptaes.  Sg.  3  dammi- 
dethar . .  dfa  l^mum  FB.  88  {er  ver- 
sucht es,  über  die  Stadt  zu  springen). 

domme  inops;  domma  {,jpoor") 
i.  di-shomma  Corm.  p.  16. 

domnaeh  =^  dominica.  Sonn- 
tag.  —  tri  üara  cach  domnaig  drei 
Stunden  jeden  Sonntag  FA.  30. 

domnath  i.  munadh  no  traothadh 
O'Dav.  p.  74,  dazu  ro  damnad 
FB.  30? 

domroet    CC.   7   Eg.,    domroed 


LU,  zu  do-emim  (..sd^tzte  imeft 
mit  sieben  Wagen)? 

dom  Foipnitar  SC.  38,  5  s.  toib- 
nim  (do-sennim). 

do-mniniur  III  Dep.  ich  meine, 
glaube;  puto,  spero  Z*.  438.  — 
Praes.  Sg.  1  p.  132,  10;  PI.  3  hit 
h^  dod  mainetar  insin  sunt  hi  qui 
putant  hoc  SG,  5»;  PI.  3  domüinet 
Fei.  p.  cm  SS.  —  Perf,  Sg.  1  do- 
m6nar-sa  putavi  Wb.  3c  {^Z*.  450^; 
PI.  3  do  ru  m^natär  FB.  82;  cre- 
diderunt  Ml.  35^,  I8.  —  Inf.  toimtin. 

doman  M.  Welt;  mundus  Z*.  22*2. 
—  Gen.  in  domuin  Hy.  5,  s;  domain 

FA.  10;  FB.  80;  in  domain  duind 
SC.  29^  4;  do  däinib  in  domain 
p.  40, 16;  FA.  14;  34;  fir  domain  13; 

FB.  18;  19;  di  ocaib  domain  SC.  13; 
FB.  18;  flaith  in  domain  p.  40,  se: 
do  Ghonstantin  . .  do  ardrig  in  do- 
main FA.  32;  rig  iarthair  domain 
des  westlichen  Theüs  der  Wdt 
(=  Irland)  Lg.  12;  FA.  3;  4;  naim 
airthir  in  domain  FA.  4;  thuascirt 
in  domain  ibid.;  in  domnin  chentar 
Gl.  zu  bethath  che  Hy.  5,  ft;  Dat. 
isin  domun  FA.  34;  FB.  27;  fiadu 
huas  doman  Hy.  6,  7;  üas  doman 
dind  SC.  45,  s;  fon  uli  domun 
p.  169,  17;  Acc.  in  domon  n-dron 
SC.  29,  14;  in  doman  uli  p.  191,  9. 

domande  mundanus  Wh.  3^ 
{Z^.  791).  —  Sg.  Acc.  cusind  ecnai 
n-domunda  p.  170,  19. 

don  adbat,  don  Araill  u.  s.  te. 
s.  do-adbat,  tadbat,  do-i^raill, 
t&raill  u.  s.  w. 

don-arlaid  FiLDec.  8:  don-arltid 
tar  romuir  {LBr.)  „who  came  orer 
the  great  sea**,  i.  donaraill  i.  dorocht 
Three  Ir.  Gl.  p.  138. 

don  far,  fair  s.  tair. 

don  faea  s.  tacaim. 

1.  donn,  dond  braun,  dunkel; 
i.  dub  O'Dav.  p.  72;  „dun  ar 
brown"  O'R.  —  Nom.  ech  dond 
p.  131,  16;  corcor-dond  SC.  33,  14; 
folt  dond  FB.  45;  scfath  dond 
FB.  47;  dond -scfath  dond-derg 
dond-chorcra  LU.  p.  81»,  s»;  cleä 
dond  FB.  24  eins  von  Cuchulinns 
Kunststücken,  über  das  sonst  NidUt 
bekannt  ist;  Gen,  in  domain  doind 


donn 


499 


doreilgis 


80.29,4.  {„the ioorld's  expanse'*  O'C.) 
SU  le»sn  dind?  Äcc.  ar  ech  n-donn 
,/or  a  brown  horse"  Tir.  6. 

2.  donn  i.  cuinn   O'Dav.  p.  75. 

3.  donn  i.  uasal  no  brithem  no 
righ  O'Dav.  p.  77;  Gen.  s£egal  Ab- 
bäin  delbda  duind  Fei  p.  LXIII  43. 

donn  esmart  ffy.  ^3,  8  für  donn 
escomart  {vgl.  tescomarr  (sie)  i.  teas- 
argain  O'Dav.  p.  1211?  Dclhs  er 
der  Rickter  ist  am  Gericht  hat  uns 
gereitet  ton  den  üblen  Absichten 
8(^warzer  Dämonen  (do  für  di)? 

doragra,  dora^ad  enthält  wohl 
vorn  die  Verhalpartikel  do,  ».  regra. 

do-raid  1)  schwer,  2)  N.  Schwie- 
rigkeit; f^rife,  dispute;  intricate** 
O'R.  —  Sg.  Nom.  dliged  n-doraid 
S?.  II  »;  Gen.  du  thabairt  doraid 
da  %\i  ibid.  le?  Acc.  cheist  n-doraid 
n-dil  und.  is;  ro  fitir..a  n-doraid 
{SO  zu  lesen)  FB.  89. 

doräiga  s.  tograim. 

do-raimgert  s.  tuirngirim. 

do-rala,  do-rola  mdt  Dat. 
€8  begegnete,  widerfuhr,  ge- 
schah; aecidü;  it  happened  u'B. 

—  dorala  in  fer  cetna.  di  es  begegnete 
ihr  derselbe  Mann  TE.  13  Eg.\ 
conid  don  düll  dorala  techt  sis 
p.  39,  18;  is  ann  dorola  do-som  a 
denam  „and  it  came  to  pasa  that 
he  made  if*  Hy.  1  Praef;  dorala 
dö  CO  ro  marb  jp.  46,  as;  is  maith 
• .  dorala  duine  sin  diblfnaib  TE. 
14  Eg.:  dorala  do  don  fon  Indus 
wöia  FB.  83  Eg.\  dorala  in  tech 
ina  räithsechaib  briathar  oc  na 
mnÄib  FB.  29.  —  Vgl.  tarla. 

dorar^.a  battle,  conflicV*  O'B.; 
dorar  FB.  71  Gl.  i.  dochur;  Dat. 
cuach  Diarmada  do  breg-barainn 
brath-dorair  dorm.  Transl.  p.  120 
maidinn;  iar  n-dorair  a  badbscelai 
FB.  71. 

do-rat  Conj.  ich  gebe,  doratus 
Praet.  ich  gab  (rat  für  ro-dad, 
skr.  dadä-mi?),  in  allen  den  Formen 
gebräuchlich,  welche  die  Partikel  ro 
SU  sich  nehmen  können,  vgl.  do-rön. 
-|-  Conj.  Sg.  3  dorata  a  fial  torund 
diar  ditin  öl.  zu  ron  feladar  JHy.  1,  i. 

—  Praes.  sec.  Sg.  1  co  n-dartin  ut 
darem  SG.  209»>  {Nigra).  —  Praet. 


Sg.  1  doratus  dö  SC.  45,  la:  dora- 
tusa  ScM.  4;  2  doratais  FB.  74; 
doratuiss  TE.  S  Eg.?  3  dorat  dedit 
Wb.  31^  {Z*.  462);  p.  41,  lo;  ii; 
ScM.  6;  TE.  10,  20;  FB.  40;  dos 
rat  p.  40,  14;  dorat . .  a  läim  jfor  a 
broind  Lg.  5;  SC.  31;  dorat.. ail 
forsin  cöiced  uile  ScM.  14;  dorat 
fö  menmain  Ailüla  do  seirc-aiu 
TE.  13  LU.  (for  menmain  Eg.); 
SC.  13;  44;  brec  dorat..  imond 
p.  132,  9;  FB.  10;  18;  19;  dorad 
p.  309,  18;  dorat  imcossäit  eier  na 
mn&  FB.  21 ;  dorat  .  .  triam  dia 
turcbail  FB.  27;  is  iat  dorat  sund 
hi  fat  SC.  37,  ao;  dorn  rat  sund 
i  n-ecomlond  SC.  45, 20;  PI.  3  dorat- 
sat . .  impidi  fair  FB.  27.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  doratad  . .  damdabach 
. .  immi  ScM.  17 ;  a  n-grid  . .  dora- 
tad di  lasin  Mac  O'c  p.  132,  37; 
doratat  Gl.  zu  Hy.  2, 50.  —  Vgl.  tarat. 

dorchadus  tenebrae  Ir.  Gl.  331. 

dorehaide  dunkel.  —  PI.  Gen. 
demna  dorehaide  Hy.  3,  9. 

dorehatu  M.  Finsterniss.  — 
Sg.  Dat.  i  n-dorchataid  aneolais  „in 
the  darkness  of  ignorance^*  Three 
Hom.  p.  4,  s;  Acc.  beir  aas  in  dor- 
ehatu ibid.  p.  26,  s. 

dorehe  1)  dunkel,  2)  N.  das 
Dunkel;  obscurus,  obscuritas  Z". 
72.  —  Sg.  Nom.  1)  tromcheö . , 
dorcha  FB.  36;  39;  tfr  n-dub  n- 
dorcha  F^.21  LBr.  (n-döthide  LU.); 
Gen.  1)  usei  duib  dorchai  FA.  30; 
Acc.  2)  cen  dorehe  FA.  35;  PI. 
Nom.  1)  sligthi.  .sir-dorchap.  190,26; 
2)  na  dorehe  tenebrae  SG.  183^ 
(Z«.  215);  Dat.  1)  i  n-glennaib  du- 
baib  dorchaib  p.  191, 28;  2)  in  popul 
deisid  i  n«dorchaib  populu^  qui 
sedebat  in  tenebris  Three  Hom. 
p.  2,  2.  —  Compar.  dorehu  ina 
dübg^mriud  p.  190,  29.  —  Vgl.  sorcha. 

dord  N.  Bass,  On  the  Mann. 
Index;  vgl,  an-dord,  fo-dord. 

dordaim  ich  brülle.  —  Praes. 
Sg.  3  sc61  lern  ddib  dordaid  dam, 
snigid  gaim  ro  faith  sam  LU. 
p.  11^,  28  [Amra  Chol.,  vgl.  Goid.^ 
p.  165,  63;  mugit  cervus  Stokes, 
Beitr.  VIII  332). 

doreilgis  ScM.  13  s.  teilclm. 

32* 


do  r^ir 


500 


do-r6n 


do  r^ir  ad  voluntcUem,  secunäum 
Z».  659,  8.  rfar. 

do-r^raeht  Praet,  zu  d^irgim 
ick  verlasse,  verliere  {Praes. 
Sg.  3  nis  n-derig-si  dam  ne  amittü 
quidcm  ea  Wb.  9*,  Z".  430).  — 
Sg.  3  is  cian  doreracht  Emain  es 
ist  lange  her,  dass  es  (rige)  Emain 
verlassen  hat  Hy.  2,  «;  PI.  2  is 
dfan  dorreractid  mäam  iod  sosc^t 
celertter  deseruistis  servüium  evan- 
gelii  Wh.  18c  ^z«.  457  V,  dorörach- 
tid  ibid.  —  Vgl.  Beür.  7III  p.  316 
{No.  16). 

do  rertatar  s.  retblm. 

do-rlaeht  Praet.  venit,  per- 
venit;  riachtas  Praet.  zu  righim 
I  reaeh  O'Don.  Gr.  p.  ^45;  vgl. 
stacht.  —  Sg.  3  doriacht . .  doridhissi 
TE.  20  Eg.]  PL  3  doriachtatar 
TE.  3  Eg.  —  Fut.  Sg.  3  doria 
doridise  wird  zurückkehren  Note 
zu  Fei  Febr.  17. 

doridisi  wieder,  zurück  FA, 
29;  33;  62;  65;  TE.  19;  Gl.  zu  dö 
cammaib  CG.  3  Lü.\  ar  cdlu  dori- 
disi FA.  31;  doridise  p.  42,  e;  dori- 
dhissi TE.  20;  dorfsi  FB.  10;  29; 
88;  5(7.43;  doris  Fü  p.CLXXXV  28. 

do-rimim  III  tc^  erzähle,  zäh- 
le  auf;  dorfmu  enumero  Z*.  435. 

—  Praes.  Sg.  3  dorrfmi . .  in  cain- 
gin  FB.  56.  -  Conj.  Sg.  3  nf  fail 
dorunne  co  cert  Hy  5,  67  (i.  donö 
a  thurem\  doruirme  Fr.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  amal  dorimthcr  FB.  55. 

—  Inf.  turem. 

doringrba  Hy.  6,  9  s.  dlngrbaim. 

doriuchraisit  p.  140,  i9  s.  diueh- 
tralm. 

dorn  M.  Faust,  Hand.  —  Nom. 
Gl.  zu  duais  Oss.  III  2;  Gen.  lan 
a  duirn  FB.  37  Eg.\  Dat.  ar  a 
dum  derglassid  FB.  45;  47;  Acc. 
um  dhorn  Gl.  zu  im  duais  Oss.  III  2 
(i.  im  Uim  L.)\  PI.  Nom.  ocht  n- 
düird  ina  ardi  {für  duimd)  acht 
Fäuste  hoch  p.  40,  22;  Dat.  ar 
dornaib  desaib  SC.  .19,  4.  —  Vgl, 
ör-duim. 

dom&n  buana  manipulus  Ir, 
Gl.  502. 

dornasc  y,a  bracelet  for  the 
wrisV'  On  the  Mann.  1X1  p.  168.  — 


Sg.  Nom.  domasc  d6raromtb&  SC. 
45, 10  („a  torist^band  of  doubly  tested 
gold'*  O'CurryX  zu  lesen  domasc  di 
ör  arromtha  {s.  S.  334)  ein  Armband 
von  Gold  hatte  ich,  vgl.  ar-tä. 

do-roacbt  s.  do-roehim. 

do-roaraid  s.  tarraid. 

doroehair,  dorebuir,  ».torekair. 

do-ro€him  I  ich  komme,  er- 
reiche; s.  toirchim,  toraig,  toracht. 
—  Praes.  Sg.  3  doroich  cÄch  ScM.  10; 
FB.  38;  Gl.  zu  Hy.  6, 4  {s.  drochet; 
SC.  29,  2.  —  Praet.  Sg.  3  donralad 
i.  donaraill  i.  doroacht  Gl  zu  Fä. 
Dec.  8  Laud,  i.  dorocht  Three 
Ir.  Gloss.  p.  138  {dieselbe  Stdk'i 
0  dharuacht  Three  Hom.  p.  16,  si; 
is  forrae  fadisin  doroacht  61.  zu 
mentita  est  iniquitas  sibi  Tur.  Gl.  79; 
PI  .1  dorochtammar  Lü.  p.  68*,  0: 
doruachtamar,  -mur  TE.  5.  —  Vgl 
Beitr.  VIII  p.  443. 
I  do-rodba  Hy.  4,  0,  nach  der 
Glosse  i.  ro  dibda  für  robda,  aber 
wahrscheinlich  für  do-ro-diba,  ab- 
seid at  Z*.  447,  eine  zum  irisdien 
Futur  gehörige  Form  { Wi  Ör .  §310\ 
wie  im  Passiv  co  itir-dibitber  ut 
perimatur  Tur,  Gl  121,  Praes. 
PI  3  etir-di-bnet  jpmmuni  Ml  15^  6 
(Z«.  882).  Vgl  do-fuibnim.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  a  ordan  dorodbad  Fei 
Prot  96.  — 

dorolmle  s.  tomelim,  toimlim. 

dorolsce  (5.  Sg.  Praes.)  p.  169,24 
8.  di-roseim,  vgl.  Goid.*  p.  24  Not. 

do-r6ii  Conj.  Praes.  ich  mache, 
zu  do-gnfu  gehörig  (Z*.  447,  vgl 
Wi.  Gr.  %  31 1),  wie  do-rat  in  oRen 
den  Formen  vorkommend,  weidte 
die  Partikel  ro  zu  sich  ndmen 
können.  —  Conj.  I^cies.  Sg.  1  se- 
chichruthdo-nd-r6n  quomodocunqne 
id  fecero  Wb.  5*»;  Ü  act  dorrooai 
modo  feceris  Wb.  32».  —  Praet. 
Sg.  2  cid  doronais  SC.  38;  3  doroni 
in  laid  sea  SC.  44;  cech  nl  doroni  48: 
doroine  FA.  32  LBr.-,  PI  3  dordnsat 
comddil  SC.  39;  doronsat  orcoio 
p.  17,  18 ;  TE.  20;  in  briatharcÄaM 
FB.  21;  comarli  42.  —  Pass  Praet. 
Sg.  3  dorönad  . .  tegdas  FB.  1;  2; 
3;  doronad  recht  lais  p,  311,  26; 
cid  a  n-dot  rönad  SC.  12;  a  n-doronad 


dorsaide 


501 


drac 


fris  Lg,  10;  Plwr.  3  dorönta  na  tigi 
Lg.  11;  doröota  scena  SC.  39;  mä 
doroDtai  si  facta  sunt  {sc.  mirahiliä) 
Hy.  5,  S4  (ar  ni  dernta  ar  duni  Fr.). 

dorsaide  M.  Thürhüter.  —  PI 
Nom.  na  dorsaide  FB.  21;  dorsidi 
Ml.  Carm.  2  {Goid.'^  p.  20^. 

dorsiöir  M.  Thürhüter.  —  Sg. 
Nom.  FA.  15. 

doruaeht  s.  do-rochim* 

dornmalt  s.  tomelim« 

dorus  Thor,  Thüre;  porta  Ir. 
Gl  124;  a  n-dorus  Urnen  Z«.  238; 
dorus  lis  portioHS  Ir.  Gl.  580.  — 
Nom.  dorus ..  ind  nime  FA.  15; 
16;  17;  addoras  FB.  80;  Gen.  do 
forcom^t  cach  dorais  FA.  15;  16; 
Dat.  don  dorus  p.  144,  13;  FA.  18; 
SC.  33,  is;  15;  i  n-dorus  bruidni 
ScM.  5;  i  n-doru8  Hss  SC.  33,  17; 
na  cathracA  FB.  79;  do  dorus  tige 
SC.  15;  FB.  82;  88;  ScM.  11; 
Ca  3;  du  dorus  culi  CC.  3  XC.; 
öu  dorus  diarailiu  dond  rlgthig 
FB.  55;  Acc.  co  dorus  in  tresnimi 
FA  16;  17;  18;  PI  Nom.  secht 
n-doruis  isln  bruidin  ScM.  1;  5; 
ft  dorais  ^J..  15;  ^cc.  forsna  dorsi 
ScM.  18  (doirsiu  H.)\  Du.  Acc.  ettr 
cecA  da  dorus  ScM.  5. 

1.  do89  do68  Busch;  jjtt  hush" 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc.  ar  a 
chosmaile  fri  doss  Corm.  p.  15; 
PI.  Gen.  de  dindgnaib  doss  SG. 
p.  204  {y,e  summitatibtis  arhustorum" 
Bcür.  VIII  p.  320).  —  Compos. 
dos-bili  mör  fair  FB.  91,  vgl.  ad- 
bath  craob  dos-bile  möir  „a  branch 
of  the  great  spreading  tree  died" 
Chron.  Scot.  p.  30. 

2.  doss  i.  ainm  graid  filead  Corm. 
p.  15. 

dosalgtis  «..sa^lni. 

doseartad  s.  diuseartaim. 

dosennat,  dosephainn,  dossib 
9.  töibnim. 

dos-mailgeeh  FB.  37  mit  huschi- 
gen Augenbrauen  (^mala)  verseJien? 

do-8oi  8.  t^im. 

do-taBt  8.  t6it. 

dot-Arnügrh  TE.  9,  1  s.  tarraigr. 

dot  iefa  8.  tieim. 

dot  esta  8.  test&. 

dothiegrat  8.  do-thiagri^iiii* 


dothipt  Praet.  zu  t^it. 

dothaiset  Fut.  zu  t^it. 

dothehaid  s.  dodehaid. 

dothehern,  duthccrn  „niggar- 
dly,  churlish"  Corm.  Transl.  p.51. 

dothehemas  M.  Knickerei; 
„chwlishness".  —  Sg.  Gen.  i  cinaid 
. .  mo  dothcbernais  Bev.  Celt.  III 
p.  178;  179. 

do-tiifagaim  I  ich  gehe,  oder 
das  Simplex  mit  der  Verbalparlikel 
do?  —  Praes.  PI.  3  dothsegat  dia 
tig  FB.  20;  tothjegat  CC.  4  LU.\ 
dotiagat  CC.  3  Eg.;  4;  dotiaguit 
p.  143,  9;  cinnas  dothfagat  FB.  53. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  doth^ged  TE. 
i)  Lü.]  dotäiged  11  LU.\  in  fer 
do-theigcd  ScM.  1.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  deuüas  dotiagar  bisa  tech, 
nidichet  tegde  doicblech,  sls  iar 
suidiu  —  8<*gde  cbld  —  dotiagar  ass 
immurgu  Ml.  Carm.  2  \ßoid^  p.  20, 
Z^.  953);  dotiagar  ond  rig  dia 
acallaim  TBE.  p.  138,  26. 

dothesareainb-sea  (ardothesar- 
calbsea  LU)  SC.  41  is*  corrupt; 
entweder  zu  lesen  doth-esarcaind- 
sea  ich  würde  dich  vertheidigen, 
oder  mit  H.  ar  do  tesarcoin-siu  zu 
deiner  Vertheidigung  ? 

döthim,  ddlthim  I  burn,  singe 
O'Ä.  -  Part,  tfr  n-dub  n-döthide 
„scorched"  FA.  21;  tene  dub  döiti 
p.  191,  12.  —   Vgl.  död. 

dothoetsat  s.  tuitim. 

dothothluighestar  CC.  5  Eg. 
s.  tothlaigim. 

dd-thuiese  Schwerverständ- 
lichkeit;  mystery  O'B.  —  Dat. 
ar  a  doirchi  ocus  ar  a  dotuigsi 
Corm.  Trand.  p.  i\d. 

doub  Flu  SS ;  dob  nver,  stream 
O'B.  —  Sg.  Nom.  in  doub  Hy.  5,  64 
(i.  ind  aband),  in  dob  Fr. 

douc  s.  tue. 

dounsi . .  b^im  FB.  57,  77  er  schlug 
einen  Schlag,  vgl.  imm-thuinsim. 

dracy  drale  M.  draco,  Drache;  v 
drac  i.  a  dracone  quasi  dracc  i. 
täine  i.  ferg  Corm.  p.  15.  —  Sg. 
Nom.  in  draic  FA.  20;  Gen.  cride 
n-dracon  FB.  46;  a  d&  sula  do 
dracoin  FB.  74  {vgl.  draconda); 
do  dracon  62 ;  PI.  Dat.  co  n-dracaib 


draconda 


502 


diiss 


jp.  191,  10 :  Du.  Nom.  na  d&  draic 
d6c  FÄ.  20. 

draconda  von  einem  Drachen 
herrührend,  besonders  von  den  dra- 
coDtia  genannten  fabelhaften  Edel- 
steinen. —  PI.  Nom.  ocht  n-gemraa 
deirg  dracondai  acM  rothe  Drachen- 
steine  FB.  51;  p.  310,  34;  Dat. 
basc  dana  in  tan  is  do  chuimriug 
braget  is  ainm,  ocus  dona  mellaib 
dracondai  is  dileas  „basc  then, 
when  it  is  {a  name)  for  a  necklace, 
is  a  noun  and  is  properly  applied 
to  the  draconic  beads"  Corm.  p.  7. 

drai  s.  dmi. 

draie  s,  drae. 

draigen  Schlehdorn;  droigen 
„blackthorn'*  Corm.  Transl.  p.  60; 
prunus  Ir.  Gl.  559 ;  draigen  Gl.  zu 
pirus  SG.  61b  {Z*.  119  not). 

draigin  FB.  37  Eg.? 

drant  Zahnreihe?  vgl.  ,,drant 
snarling  of  a  dog**,  „drantadh  dra- 
wing  up  of  the  moutW  O'R.  — 
Du.  Gen.  cech  det . .  bai  a  n-egar 
a  da  drant  FB,  37  Eg.  —  Compos. 
drant-mir  Corm.  p.  35  orc  tr^ith. 

1.  dreeh  F.  Gesicht;  „the  as- 
pect,  mien,  countenance"  O'Don. 
Suppl.  —  8g.  Nom.  drech  curad 
FB.  46;  drecb  lethderg  lethgabur 
FB.  47;  comdhub  fri  h6c  a  drech 
„blacJc  OS  death  his  face''  Corm. 
p.  36  prAll;  Dat.  ina  dreich 
p.  310,  36;  form  dreich-sea  SC.  40. 

2.  drech  i.  boeth  Corm.  p.  29 
merdrech. 

1.  dr^cht,  ^r^et parsWb.  4«,  lld, 
dreecht  portio  Wb.  5c  (Z*.  18,  19^ 
Vgl.  drecht  i.  imat  O'Dav.  p.  74. 

2.  dreeht  Lied;  dr^chd  tale, 
story,  poem  O'B.  —  PI.  Nom. 
drechta  i.  duana  no  laidhe  O'Dav. 
p.  72;  canittr  drechta  SC.  3. 

3.  dreeht  i.  eolus  O'Dav.  p.  74. 
dr^imm  Erklimmen;  „an  en- 

deavour,  attempt*'  0'B.\  vgl.  drin- 
gim.  -—  Sg.  Nom.  is  docomail  dr^m 
na  secht  nime  FA.  15,  dreimm  LBr.\ 
dr^im  fri  fogaist  FB.  30  s.  fogaist. 
dremm  Menge,  mit  drong  wech- 
selnd; dream  i.  diairimh  CDav. 
p.  11.  —  Sg.  Nom,  drem  FA,  23 
(dreamm  LBr.)\  25;  29, 


dremnaim,  „dreamhnaim  Irai/e, 
freV  O'R.  —  Pra^.  Sg.  3  rrf. 
dremnas  Lg.  2. 

dremne  F.  Ungestüm;  „war- 
fare*'  O'R.  —  Sg.  Gen.  in  don 
dremni  drend  COn.  2;  Dat.  i  n- 
dremni  in  drecain  „wtth  the  fier- 
ceness  of  the  dragon"  On  the 
Mann,  III  p.  448. 

dremun  ungestüm;  dreman  L 
obann  O'Dav.  p.  IS.  —  Sg.  Nom. 
deilm  dremun  Lg,  2;  gnlm  dremain  5, 9 
(dremun  Eg.). 

drengra  SP.  V  16?  vgl.  drenn  L 
debaid,  nt  est  nis  dring  drenga  [sic 
O'Dav.  p.  73,  „he  did  not  fighi 
fights'*  Corm.  Transl,  p.  54  drend. 

1.  drenn  Streit;  „quarret''  Corm. 
Transl.  p.  54;  dreand  i.  debaid 
Corm.  p.  15;  O'Dav.  p.  73.  -  PI 
Gen.  in  dun  dremni  drend  CCn.  2: 
do  iamdötib  drenn  ScM.  22,  9? 

2.  drenn,  drend  i.  garbComi.p.la 
Itlr  dreppa  SP.  V  15  ««  drip, 

drib  „snare,  danger*'  O^R.? 

dr^sacht  ein  knarrendes  oder 
quietschendes  Geräusch,  rgh 
CO  cualatar  ani  na  n-dochum,  bos- 
cairi  na  n-ech,  culgairi  in  charpait« 
siangal  inna  tet,  dresacht  inna 
roth,  imorrain  ind  l&ith  gaile,  scr^t- 
gaire  na  n-arm  Lü.  p.  112*,  29. 

dr6saehtaeh  knarrend  oder 
quietschend?  —  Sg.  Nom.  cret 
aurard  drösachtach  FB.  47;  p.  310, 29, 
„a  very  high  noisy  body"  O^B. 
Crouje,  Siab.  Concut  p.  414. 

dretill  Liebling;  i.  peta  O'Dar. 
p.  11.  —  Voc.  a  moc-dretill  Emna 
FB.  11. 

dric  „wrathful"  Fei.  Ptol.  221 
(drec  Laud);  Gen.  mac  Deic  dric 
ibid.  Epil,  134,  Gl.  i.  fergaig  [citirt 
bei  O'Dav.  p.  74  unter  dric  i.  fergV 

drlndrose  FB.  87  muss  nach 
dem  Zusammenhange  sovid  aU 
„Wunsch"  bedeuten?  Vgl.  „Anmuin 
hinanmuin"  ol  na  hingena.  „Tabar 
{sie)  ar  nd-tri  drinnrusc  dounni"  ol  ind 
oic.  „Rob  bia"  ol  in  triar  TER.  2. 

dringim,  Praes.  PI.  3  drengaid 
they  Step,  advance  O'Dav,  Supfi. 
—  Vgl.  dreimm. 

driss  t;ei)r««iS6^.47»(Z*.119iwt'. 


dristenach 


503 


dnii 


dristenach  dum  et  um  SG.  53& 

(Z*.  810). 

drithle  Funke.  —  coimhdhearg 
re  crithir  no  re  drithlinn  p,  309,  12. 

drithre  Funke.  —  PI.  Acc.  li- 
ridir  fria  gainemh  mara,  no  fria 
dritrenna  t€ned..O'D<m.  Gr.p.  371. 

drobelF.  Schwierigkeit;  ,,dif' 
ficult,  hard'*  O'B,,  i.  documal  no 
drochiirlabra  no  cumgach  O'Dav. 
p.  75.  —  Sg.  Dat.  iät  n-drobeil 
„after  difficulty'*  Fü.  Aug.  26  ^i.  iar 
n-doccumal);  PI.  Dat.  i  cathaib 
ocus  i  n-drobelaib  Lg.  12;  FB.  35. 

1.  droeh  schlecht,  hö8e;\.  cach 
n-olc  Corm.  p.  15;  drog  malus 
Z*.  857.  —  Comp 08.  droch-carat 
TE.  5  Eg. ;  -costud  ScM.  17 ;  -cruth 
SC.  29,  »2;  -daine  ScM.  17,  inna 
drochdaini  malüiosos  Z*.858;  -enech 
FH.  p.  CXLI  36;  -menmain  SC.  45; 
-mna  Lg.  13,  -ben  „a  had  woman" 
Corm.  Transl.  p.  54;  -rand  „an  ill  lot^' 
Fei.  Jan.  10;  -thidnacul  „niggard- 
liness"  Eev.  Celt.  III  p.  178. 

2.  droeh  gerade;  is  droch  cach 
n-direch  Corm.  p.  IG  droichet,  vgl. 
die  Glosse  zu  drochet  Hy.  6,  4; 
droch  no  drogh  no  drong  i.  malth 
no  direch  O'Dav.  p.  73. 

3.  droeh  N.  Bad;  i.  roth  carpuit 
Corm.  Transl.  p.  61.  —  Du.  Nom. 
da  n-droch  FB.  45;  47;  50;  p.  310,  28. 
—  Dazu  auch  droch  ,^op"  Tir.  6? 

4.  droeh  FB.  37  Eg.? 
droehet  Brücke;  droichet  Corm. 

p.l6.—  Sg.  Nom.  FA22;  23;  Hy.Q.A 
(i.  doroich  cach  cuce  vel  droch-äet  i. 
ar  a  olcas  in  t-seta  darsin-dentar  vel 
B^t  diriuch,  ar  biid  droch  diriuch). 

drol  M.  Haken.  —  PL  Acc. 
föcerd  a  cochall  fliuch  for  bunn- 
sachaib  na  grene,  ocus  forailangatar 
Kmal  drolu  „like  pot-hooksl^*  Three 
Harn.  p.  82,  2s. 

drol  an  urgartha  O'Dav.  p.  70, 
fftJie  forhidding  drolan  {or  haspY* 
O'Curry,  On  the  Mann.  III  p.  322. 

^Te\m9Lt\iWassergefäss,Fass; 
„dromhiach,  drolmach,  used  in 
Ossory  for  the  dabhach"  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  dolluid  dias 
seccA  ocus  drolmach  usce  forru  Three 
Hom.  p.  74,  21;  22. 


dron  fest;  dron  (i.  fo  febas  a 
lamda)  i.  direch  no  daingen  O'Dav. 
p.  79;  ni  pa  dron  not  bocctha  non 
erit  firmum  ut  te  jactes  Wb.  6^ 
{Z^.  445).  —  Sg.  Acc.  in  domon 
n-dron  SC.  29,  u.  —  Compos.  mit 
Subst.:  cu  n-dron-ch^ill  SP.  II  s;  mit 
Ac^j.:  dron-argda  FB.  45  {„strong 
or  rich'SÜvery**  Stillivan,  On  the 
Mann.  I  p.  cccclxxx);  -budi  FB. 
45:  47;  50;  p.  310,  30;  -chöichech 
FB.  50;  p.  310,  23;  -düalach  FB.  47; 
p.  310,  26;  -ordse  FB.  50;  p.  310,  30 
{„strong  or  rich-gölden**)\  -uallach 
FB.  47. 

drong  M.  Schaar;  a  party 
O'Don.  Suppl.;  i.  imat  O'Dav. 
p.  79.  —  Sg.  Nom.  FA.  27;  28; 
cach  drong  immä  rig  FB.  7 ;  drong 
tria  alt  Lg.  17,  31;  PI.  Gen.  fich- 
tib  drong  SC.  33,  2;  Dat.  la  dron- 
gaib  na  demna  FA.  31;  Acc.  sech 
drunga  demna  Hy.  4,  s  (1.  sech 
buidne);  imm  drungu  Lg.  17,  51; 
la  drunga  FA.  31  LBr. 

dra&ilnithe  corruptus  Wb, 
30c,  17  (Z*.  479). 

drucht  Thau,  Thautropfen. 
—  Sg.  Dat  CO  n-drücht  neme  for 
barr  cech  oenchlüi  p.  191,  ig;  Acc. 
nf  thfscad  a  drucht  do  rind  ind 
feöir  FB.  88;  liridir  . .  fri  drucht 
immatain  cetamain  CDon.  Gr.p.  371. 

drui  M  Druide;  druida  2^.  255 
magtf^s  Nenn.   —    Sg.   Nom.   drui 
SC.  29,  6;  i?.  40,  41;  drai  p.  40,  19 
22:   24:   37;   38;   41,   1;   drüi   amra 
CCn.   i;    druf  3;    drdidh    TE.   19 
Gen.   druad  p.  40,  15;  18;  se;  29 
dru&d  p.  132,  is;  drüadh   TE.  18 
aicned  oen-driiad  SC.  29,  5:  Dat 
ocan  druid  CCn.  2;  dia  drui  TE.  19 
Acc.  laissin  druid  TE.  18;  drui  ibid. 
PI.  Nom.  druid  Hy.  2,  21;  p.  20,  18 
druid  SC.  48;  drüid  Nenn.  1  {LU.) 
ro    thirchansatar   a   drdide    Three 
Hom.  p.  IG,  30  (,Acc.   für   Nom.) 
ibid.  p.  22,  1 ;    Gen.  fri  brichta . . 
druad   Hy.    7,   48;    tre   druidechta 
druad  Lg   3;  Dat.  do  cethri  dru- 
dib  SC.  23;  dona  druidib  Nenn.  1 
[LU.)]  3;  4;  Acc.  fri  druide  dur- 
chride  Hy.  3,  3;  drddi  ülad  SC  48; 
Voc.    a    druide    Ne7%n.    1    {LU.)] 


druidecht 


504 


dÄais 


Du.    Nom.    da    druith    segeptacdi 
Wh.  30c,  le. 

druldeeht  F.  druidische 
Kunst j  Zauberei.  —  Sg.  Gen. 
in  ceo  druidechta  FB.  39;  tri  bl- 
asta  druidechta  57;  da  fiach  drui- 
dechta SC.  35;  brechta  druid.  48; 
PI.  Äcc.  no  gniad  druidechta  FB.  75; 
tre  druidechta  druad  Lg.  3. 

druimm    N.    Rucken,    Berg- 
rücken,  häufig  in  Ortsnamen  (^Dru- 
imm   daro    Tir.   2,    Druimm    lias 
ibid.  2);  dorsutn,  jugum  Z^.  268. 
—  Sg.  Nom.  dorochair  in  drolmach 
dia   n-^isi   ocus   dochuaid  druimm 
dar    drüim    otha    dorttö    rätha   co 
Loch  LapÄn  üherkollerte  sich  Three 
Hom.  p.  74,  21  {„went  hack   over 
hackf'^ ;  Gen.  du  manchuib  Drommo 
Ifas    Tir.  3;   Acc.    druim    Lg.  15 
FA.    12    (druimm    LBr.);    co    ro 
chuired   c4ch    dfb  .  .  a   druim   fri 
araile  Lg.  8;  SC.  8;  FB.  21;  58 
PI.  Nom.  druimne  F61.  p.  CVII  20 
Acc.  na  dromand  terga  Güd.  Lor 
Gl.  171.  —   Comp  OS.  druimmchll 
laquear    SG.   54»   {Nigra)]    ach. 
druim-lethan  FB.  47;  50;  p.  310, 23; 
in  druim-seilg  {Acc.)  Gl.  zu  dorsum 
(Hd.  Lor.  Gl.  172  {„the  hackspieen"). 

druimneeh  „curved,  arched 
OS  applied  to  a  yoke  adapted  to 
ihe  shape  of  the  horses'  back*'  On 
ihe  Mann.  Index.  —  Sg.  Nom. 
cuing  druimneeh  FB.  45;  47;  49; 
p.  310,  29  („a  ridgy  yoke**  O'B. 
Crowe,  Siab.  Concul  p.  414). 

druin  i.  glicc  T/trcc /r.  Gl.p.  138: 
cona  cleir  ind  firdruin  Fei.  Dec.  3 
{„with  his  train  the  truJy-strong**). 

drune,  dniine  F.  Sticken,  em- 
broidery.  —  Sg.  Nom.  co  n-druni 
ocus  lamda  ocus  lamthorud  SC.  42; 
batar  side  oc  foglaim  druine  ocus 
deglamda  la  hEmir  LU.  p.  122»,  u 
{Tochm.  Em)]  Gen.  büaid  druine 
ibid.  18. 

drunech,  drulneeh  F.  Sticke- 
rin; „embroideress**.  —  Sg.  Acc. 
dairt  do  cach  mnai  uile  a  fuillem 
(„as  the  fine**)  a  snathaiti  ceumothu 
in  druinig,  uair  mad  iside  is  log 
n-uingi  airgit  bias  di  a  fuillem  a 
snathaiti  H.  2.  15  {On  the  Mann. 


III  p.  112).  —  Davon  druinechoB 
embroidery,  Gl.  zu  imdenam,  l.  e. 

1.  drüth  „lewd,  unchaste" 
O'Don.  Suppl.;  Gl.  zu  mer  {„hi^ 
ful")  Corm.  p.  29  m erdrech;  ahar- 
lot  Corm.  Transl.  p.  59;  Gen.  fer 
mnä  druithe  Corm.  p.  34. 

2.  drüth  M.  Narr;  i.  oinmit 
(„an  oaf")  Corm.  Transl.  p.  59; 
i.  drochduine  O'Dav.  p.  75;  „huf- 
foon**  O'Cwrry,  On  ihe  Mann.  Ill 
p.  219.  —  Sg.  Gen.  is  e  aithni  in 
druith  in  corrcrechda  do  beith  ina 
edan  O^Dav.  p.  69  corrcreachda; 
PI.  Nom.  batir  tri  dröith  remib 
CO  mindaib  argdldib  fo  diör  TBF. 
p.  138,  4  {vgl.  On  ihe  Mann.  III 
p.  220),  zitsammengenannt  mit  den 
cornaire  und  cruittire;  Dat.  eter 
drüthaib  ocus  drudib  LÜ.p.  123b,«. 

du,  du-  8.  do,  do«. 

du  Ort,  wird  wie  airm  zur  Um- 
schreibung von  wo  gebraucht:  du 
i  n-aisnd^t  SG.  70^  {loco  quo  ex- 
ponit  Z\  610>;.  du  hita  Disiurt 
Pflrfratc  indfu  Three  Hom.  p.  38, 19; 
ibid.  p.  20,  8.  —  Sg:  Dat.  in  cech 
dd  Z*.  691;  in  cach  du  Oss.  II 10; 
on  dd  ibid.;  innach  dd  Lg.  5,  n. 

duabair,  duabar,  dobur  i.  da- 
aibsech  O'Dav.  p.  73.  ~  S.  dobar. 

duabais,  duabhais  sorrovful 
O'R.  —  PI.  Dat.  duaibsib  Gl.  zu 
nefastis,  diebus  SG.  106^  {Z*.  863). 

duad  Perf.  ich  ass,  habe  ge- 
gessen. —  8g.  1  CO  n-duadus  a  feoil 
Three  Hom.  p.  80,  27;  3  co  n-duaid 
in  mart  uli  „and  aie  the  whoie  cotc** 
ibid.  p.  120,  17;  Fei.  p.  XL  21; 
duaidh  „Äos  eaten**  0"B.;  ni  doid 
a  säith  do  bind  Lg.  17  (doidh  Xc., 
döig  Eg.)  —  Vgl.  aduaid  in  beist 
he-sium  „ihe  monster  devoured  kirn" 
Fä.  p.  LXII  14;  PI.  3  coin  allta 
aduatar  he  ibid.  p.  LXXXllI  a- 

duaibseeh  dunkel,  finster, 
vgl.  duabair.  —  Sg.  Nom.  tene.. 
duaibseeh  p.  191,  13. 

duaig  „grim"  TBF.  p.  154,  21, 
s,  suaig.. 

duairc  „sad"  Corm.  TranA. 
p.  58,  vgl.  suairc. 

ddals  Hand;  „ihe  right  hand*' 
O'B.  {vgl  döi?).  —  Sg.  Nom. 08».nu 


dAftI 


505 


du-dichim 


li.  mo  dorn);  Dat.  im  duais  tbid, 
[l  im  \&\m\  vgl.  O'Dav.  p,  96. 

ddal  1)  Schnur,  Franse, 
2)  Flechte,  Locke;  „a  loop,  fold, 
plaii;  a  lock  of  hair"  O'R.  —  Sa. 
Gen.  2)  for  rinn  cech  ddail  TE. 
3  Eg.;  PI  Dat.  1)  brat . .  folai  chain 
CO  D-duaiuipb  airccit  TF.  3  Fg. 
[vgl  On  ihe  Mann.  III  p.  190^.  — 
Comp  OS.  düal-chass  FB.  47  {lock' 
haarig?);  dual-fota  LU.  p.  81,  u 
[rom  Haar,  „föld-long**  O'B.  Crowe, 
Siab.  Concul.  p.  431). 

ddalach  mit  Locken  versehen, 
lockig,  geßochten;  „in  locks, 
thick"'  O'k  —  Sg.  Nom.  folt  dda- 
lach  FB.  45;  ech  FB.  5();  p.  310,  2s; 
dron-dnalach  25;  PI.  Nom.  da  ech 
..ddalaich  FB.  45  („wreath-ful" 
OB.  Crowe,  Siab.  Concul  p.  413); 
p.  310,  15;  JV.  da  n-all  n-düalcha 
FB.  45  {„icrcathy"'  O'B.  Crowe  l  c, 
„peaked"  Sullivan,  On  the  Mann,  1 
p.  ccccLxxxi'i;  47;  50;  p.  310,  30. 

düalaigre  M.  „a  painter  or 
hrushman,  frmn  dual  a  hrush, 
or  lock  of  hair**  0' Curry,  On  the 
Mann.  III  p.  210;  dualaidhe  a 
Carter  O'B, 

dualig'  Laster;  Vitium  Z*.  8G3; 
doalaigh  i.  dasacht  no  mire  O'Dav. 
p.  74.  —  PI.  Gen,  ar  aslaigthib  dual- 
che  Hy.  7,  37 ;  Dat.  ar  demnaib  ocus 
dtiinib  ocus  dualcbaib  Hy.  7  Prdef. 

dAalmar  p.  310,  23?  s.  dulmar. 

döan  F.  Gedicht,  Lied,  s, 
drecht  und  On  the  Mann.  lllp.  380. 
~  PI.  Nom.  düana  SP,  V  16. 

1.  dab  schwarz;  dubh  niger 
Ir.  Gl  381.  —  Sg.  Nom.  FA.  21; 
delb  ocus  lecco  dub  Oss,  II  4;  tir 
n-dub  FA,  21;  caurnän  cfr-dub 
Lg.  18,  11;  ech  FB.  50;  p.  310,  »2; 
fer  31 ;  demischas  FB.  27 ;  in  Dub 
Sainglend  FB.  43;  Gen.  usci  duib 
dorchai  FA.  30;  mac  Dairthechta 
daib  ScM.  21,  le;  a  Loch  Duib 
Sainolend  FB.  31;  Acc.  in  Dub 
Sainglend  FB,  31 ;  PI  Nom,  glenda 
dubajp.  190, 20;  dubai  hrskip.  132,  24; 
da  n-droch  duba  FB.  45;  Dat,  illa- 
tbachaib  clr-dubaib  FA.  26;  i  n- 
Rlennaib  dubaib  p,  191,  27;  Acc. 
tri  demna  i.  elta  duba  demoniorum 


Gl.  zu  Hy.  5,  91.  —  Compar,  dubi- 
thir  leth  dubfolach  p.  310,  37.  — 
Comp  OS.    mit    Subst,:    dub-aibne 

FA.  29;  -cheö  FB.  40;  -chorcur 
ferrugo  56?.  52*  {Z*.  781);  -folach 
p.    310,   37;    -locha   FA.    29;    -nel 

FB.  39;  -raed  X^.  17,  44;  -rechtu 
Hy.  7,  45;  mi^  Adj.:  dub-glass  cae- 
ruleus;  dub-gormma  TE.  4  Eg.; 
-lachtna  FB.  91. 

2.  dub^.  Tinte.  —  Nom,  droch- 
dub  SG.  |).  217  „malum  atramen- 
tum"  {Nigra);  is  tana  a  n-dub  ibid. 
p.  248b  {Z\  p.  XII);  Acc.  doirtfe 
mo  dub  Three  Hom.  p.  120,  9. 

duba  SC.  37,  12?  zu  dub. 

duba  Kummer,  Schmerz,  vgl 
suba.  —  Dat.  co  m-brön  ocus  dubu 
deTm&rFA.  iQ{..  dubadermairX^r.). 

dubach  traurig,  bekümmert; 
i.  dlsubach  Corm.  p.  IG;  GL  zu 
anxium  Ml.  19^  7. 

dttbe,  dulbe  F.  blackness  O'R. 

du-bidglm  ich  schleudere; 
jaculo,  sagitto  Ml.;  vgl.  bedg.  — 
Praes.  sec.  Sg,  3  dobidgad  Corm, 
p.  32  nescoit;  PI,  3  co  dubidctis 
ut  sagittent  Ml,  30*>,  1. 

du-erechat  excogitant  Ml. 
28c,  9;  moliuntur  ibid.  30*>,  6.  — 
VqI  töchrechad. 

du-fo-sealget  Ml  33^  3  sum- 
movent. 

dufuit  SP.  II  8  s.  tultlm. 

dub-glass  caeruleus  SG.  70b 
{Z^.  858) ;  PI  Nom.  sella  dubglassa 
TBF.p.  140,24;  abaill  dubglassa  „his 
livid  limbs"  Three  Hom.  p.  80,  le; 
Dat.  ona  tonnaib  dubglassaib  no 
ona  hathchaib  dubglassaib  Gl  zu 
ceruleis  turbinibus  LHy.  fo.  12* 
{Goid.^  p.  69). 

dugni,  durignl  s.  dognfn. 

du-dichim  induco,  deduco. — 
Praes,  PI.  3  dandichaet  snechti 
ioiuis  Gl  zu  nivesque  deducunt 
Jovem  SG,  8»  {Nigra).  —  Conj, 
Sg.  3  ni  fall  dune  dodadecha  Hy. 
5,  81  Niemand  ist,  der  sie  ermesse? 
—  Fut.  Sg.  3  CO  dudf  vel  co  midithir 
Gl.  zu  ut  inducat  ML  35c.  — 
Pass.  Fut.  Sg.  3  dudichestar  i. 
miastair  i.  huaid  fesin  i.  is  he  mes 
dombera  fair   fesin  Gl.  zu  gravis 


dAil 


506 


dune 


frin 


illi  vita  tristisque  ducetur  317.30^,26, 
vgl.  fu-duidchestar  Gl.  zu  subduci 
Ml.  361»  (Z*.  477)  und  Wi.  Gr. 
S.  114  (289b).  —  Fut  secund.  Sg.  3 
du-n-diastae  Gl.  zu  deduci,  per- 
missus  sit  Ml.  45o.  —  Part.  PI. 
Nom.  äramtar  duidch[t]i  sidi  ö  nach 
fochun  ailiu  Gl.  zu  nuUa  alia  causa 
. .  inducti  SG.  6*. 

düil  F.  Geschöpf,  Element; 
creatura  Z*.  249.  —  Sg.  Nom.  ind 
nöeb-duil  Hy.  5,  4i  (i.  Brigit);  PI. 
Nom.  na  düli  p.  169,  so;  Gen.  rlg 
na  n-düla  Hy.  1,  66;  FA.  1;  in 
comdiu  na  n-düla  FA.  1 ;  8.  — 
Vgl.  ddl. 

duille  leaf,  duiWeog  a  smaU  leaf 
O'Don.  Gr.p.  333,  duillen  folium 
Ir.  Gl.  765. 

dniU^n  i.  gai  Conn.  Transl.p.  61. 

daine  s.  dune. 

dninebad  „a  plague  or  gener al 
destruction  of  the  people^'  O'Don. 
Suppl.;  Corm.  p.  43  tamhlachta. 

dalnideirA.10  LBr.  menschlich. 

duis  i.  uasal  O'Dav.  p.  76,  s.  dusi. 

dnl  Gehen,  Inf.  zu  dolluid;  vgl. 
dula.  —  Nom.  no  er&lta  for  maccaib 
Uisnig  dul  i  n-gabthib  Lg.  12;  is 
cöir  dul  dfa  riachtain  SC.  34;  TE. 
12  Eg. ;  CC.  6  Eg. ;  SC.  44 ;  atberasu 
frim-sa  dul  it  chomdäil  39;  cu  ii-dene 
dul  SP.  II  11 ;  Dat.  ria  n-dul  i  n- 
is  in  spirta  nöib  Hy.  5,  90;  »s; 

dul  martre  Wb.  4^  {adsuheundum 
martyrium  Z*.  484);  do  dul  dia 
toffunn  CC.  1  Eg.\  dia  dul  fo  gra- 
duib  ffy.  7  Praef.;  oc  dul  di  als 
sie  ging  Lg.  1 ;  Fand  ic  dul  SC.  47; 
Acc.  adcobra  dul  do  Mächi  Ey.  2,  45: 
p.  39,  13 ;  TE.  13  Eg.\  FB.  20; 
im  dul  dö  asin  tig  FB.  7. 

dül  Element,  Geschöpf;  ele- 
mentum  Z^.  25 ;  Nebenform  von  diiil. 
—  PI.  Nom.  ind  uli  dül  i>.  191,  24; 
Gen.  aicned  na  n-dül  p.  169,  26 
{naturam  rerum  23). 

dala  Gehen,  die  vollere  Form 
von  dul,  —  Nom.  SC.  44,  4;  in- 
saigid  ocus  dula  FA.  15;  a  dula 
FB.  34?  Dat.  ic  dula  üad  SC.  47. 

dulchinne  r  emuner  atioWb.  1 1» 
(Z*.  327). 

duleeh  Hy.  6, 18  „elementäl"  St.  ? 


dülem  M.  Schöpfer;  creator 
Z*.  264.  —  Gen.  co  rfgsnide  in 
düleman  FA.  15;  duilemanp.  40,  u: 
in  duilemun  FA.  18  LBr.:  Dat. 
a  menma  ina  n-dul emain  FA  7; 
i  n-dülemain  dail  Hy.  7,  2. 

dnlmar  FB.  50  gut  gehend,  rm 
dul  ?  vgl.  ech  dub  dualach  dnlbrass  On 
the  Mann.  III  p.  429  {„ready-goin^^ 

dornet  CC.  6  LU.? 

dfin  N.  eine  umwallte  Stadt; 
castrum,  arx  Z*.  271.  —  8g.  Nom. 
a  n-dün  FB.  25;  Dün  Lethglasse 
Hy.2,u;  Fremain  TE.  1;  Gen.  slüagu 
in  düne  FB.  44 ;  for  fordorus  fn  düne 
ibid.;  do  faire  duine  rfg  89;  Dat. 
i  n-dün  SC.  44,  14;  i  n-dun  i  m- 
Britb  p.  142,  23;  Rudraige  FB.  l;iS; 
Fr^mainn  TE.  8  Eg. ;  tancatar . .  a 
n-dün  FB.  25;  tiagait . .  isin  dün 
FB.  55;  CO  dün  Frömunn  TE.  7; 
17;  19;  20;  fri  dün  immuich  TE. 
llEg.;  PI.  Nom.  düine  TE.  1  LU.: 
Dat.  do  duinib  hErend  TE.  1  Lr.\ 
Du.  Nom.  da  primdun  TE.  1  Eg. 

dünad  1)  Schliessen,  Um- 
schliessen,  Inf.  zu  dünaim,  2)  La- 
ger,3)Heer,  ÄcÄ  aar, -i-sluaghadli 
no  nert  no  fas  no  faslongport  O'Dav. 
p.  Ib.  —  Gen.  mind  cech  dunaid 
„the  diadem  of  every  host"  FH. 
Jul.  22;  Dat.  cona  n-dunad  dana 
„wiih  their  daring  host''  ibid.  Jan.^^. 
Acc.  i  n-dünad  Eogain  SC.  38,  1. 

dilnaimll  ich  schliesse:,Jshutj 
barricade**  O'B.,  vgl.  frisHdünaim 
obsero  {-are)  Z*.  434.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  sech  ni  ro  oslaicced 
ria  süith  ni  ro  dun  ad  im  gua  Goid.* 
p.  104,  4  {sc.  MobCs  Gürtel'*. 

duue,  duine  M.  Mensch,  Per- 
son; hotno  Z\  229.  —  Sg  Nom. 
nf  büi  duine  no  leicthe  issin  less 
Lg.  6;  cecÄ  duine  Lg.  8;  dune  SC.  27: 
cach  öen-duine  ITjB.  44;  tuchthach 
duine  Lg.  17,  S4;  bes  nan  arlaid 
duni  beo  SC.  38,  4?  Gen.  anman 
duini  Hy.  7,  49;  cech  duni  SC.  33,  js: 
delb  n-dune  i^il.  10;  cen  guin  duine 
ScM.  16;  na  da  idan  marbtha  duine 
TE.  S  LU.;  Dat.  do  duni  S'C.  44,9: 
ar  dune  Hy.  5,  24;  Acc.  ni  fail  dune 
Hy.  5,  81 ;  ar  cech  n-duine  Hy.  7,sj: 
duni  FA.  34;  cen  duini  SC.  29,  24; 


dür 


507 


Yoc.  a  deg-duini  SC.  46;  Tl.  Nom. 
döini  p.  lä,  4;  6^en.  döine  H\j.  2, 5; 
FÄ  24;  sech  treba  döine  Hu.  2,  »4; 
Ds  n-däine  n-anfechtnach  FA.  2; 
süili  däini  TE.  5  Eg.\  ar  thoil 
daine  SC  26;  Dat.  frisna  döinib 
50.  49;  do  däinib  in  domain  FA. 
14;  34;  p.  40,  i«;  do  deg-dä,inib 
FB  6;  ^cc.  fri  döini  FB,  57;  etcr 
däine  ocas  indile  83;  däine  dochlu 
SC.  25;  la  droch-daine  ScM,  17. 

dÄr  hart.  —  Sg.  Dat.  F.  co 
fleisc  düir  FA.  18. 

d4r*ehride  hartherzig.  ■—  Fl. 
Acc.  fri  druide  durchride  Hy.  3,  s. 

d4re  F.  Härte.  —  Dat.  ar  a 
dore  Gl.  zu  Hy.  2,  97  a.  cisal;  ar 
dure  a  chride  Goid.^  p.  94, 4  {LHy.). 

dartheeh ,  danrtheeh  „ora- 
tory'*  0' Curry  On  the  Mann.  III 
p.  36;  dürthacb  a  penitentiary 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen.  for  bend- 
chopar  in  daurtige  p.  39,  17  [so  zu 
lesen, nach  Stokes,  der  Artikel  aur- 
tech  ist  zu  streichen);  Rethet  daurtige 
p.  41,  23;  derrthige  Fei.  p.  LXXIII. 

dn-rlBd  Tir.  13  significavit, 
tgl.  toföirndet,  töimdet  significant 
Z\  883. 

dtis,  /ürdo  iius  ad  sciendum, 
dient  zu/r  Einleitung  der  indirecten 
Frage  (Z*.  747);  düs  cia  dlb  no 
thogad  ScM.  19;  dds  cinnas  -F^.  8; 
d68  in  faigbitis  nech  SC.  21 ;  FB.  54 ; 
p.  40, 2ß;  dus  hi  fogbar  tech  CC.  2  Eg. 

diiseide,  daselsydäsig^.diascim. 

dosi  FB.  71  Gl  i.  trenfer,  s.  duis. 

das  ro  mailt  ScM.  22,  e  «.  tomeliln. 

da-thain  vergänglich,  von  tan 
Zeit,  vgl.  su-thain.  —  Sg.  Nom.  in 
bith  truag  itaam,  is  duthain  a  rfgi 
Fei.  Prol.  157  Laud;  PI.  Acc.  eter 
nTarbn  duthainai  EC.  4. 


datheern  s.  dothchem. 

duthchas,  duchas  M.  Zuge- 
hörigkeit; „heritage*^,  ron  duthoig, 
Three  Hom.  Index;  duthchas  „the 
place  of  one's  birth,  an  hereditary 
right"  O'R.  —  Acc.  rocbtain  co  a 
firathardai  ocus  co  a  ftrduchus  fen 
Three  Hom.  p.  96,  so  {„his  own 
true  native  country*').  —  Compos. 
foracaib  a  duchus-talmatn  ibid.  17 
(„AM  native  country"). 

dnthoig  zugehörig;  düthaigh 
meet,  fit,  hecoming  0*Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  dia  n-duthoig  Liphe 
SP.  V  8  {dem  L.  gehört);  Acc.  co 
a  ferand  duthaig  fesin  CCn.  7.  — 
S.  dutbchus. 

dü-thraclm  I  ich  toünsche, 
will.  —  Praes.  Sg.  1  Dep.  du- 
tbracnr-sa  dul  lett  Three  Hom. 
p.  76,  17;  Sg.  3  cu  n-dutraic  dul 
„so  that  it  desires  to  go*'  O'Don. 
Gr.  p.  257.  —  Perf.  Dep.  Sg.  1  is 
dait  don-üthracar-sa  dir  wünsche 
ich  ihn  FB.  9;  ni  luct  Corint  naminä 
dia  n-duthraccar-sa  a  maith  sin 
non  sunt  Corinthii  tantum,  quibus 
ego  optavi  hoc  bonum  Wb.  14^ 
(Z^.  450V,  5  cia  dud-fu-tharcair  a 
bas  „though  he  desired  his  death'* 
Goid.*  p.  20  [MD. 

•dütbraeht  Wünschen,  Wunsch; 
voluntas  Z*.  800;  vgl.  mi-düthracbt, 
cdindütbracbtach.  —   Sg.  Nom.  ik 
öcen   dam   a   dütracht   SC.  44,  a; 
ddtracbt  lind  45,  22. 

d6thraehtaeh  ergeben;  „dili- 
gent,  urgent"  0*R.  —  Sg.  Gen.  ties 
dergmartra  dutracbtaige  do  Dia 
FA.  28  {„folk  of  devout  penitence'*) ; 
PI.  Nom.  ailitrig  dütrachtacba  do 
Dia  FA.  12,  diUhrachtaig  LBr. 
{j,d€voted  to  God*'). 


E 


^,  h^,  84  M.,  Bf,  f,  hf  F.,  4d, 
hM  N.  er,  sie,  es,  PL  6,  fat,  sfat 
sie,  nebst  den  suffigirten  und 
infigirten  pronominalen  Elemen- 
ten der  3.  Person.  — 

I)  i,  hö  M.  er,  is  Z«.  326;  kommt 
<w*c/i  im  SingtUar  {wie  im  Plural) 


für  die  anderen  beiden  Geschlechter 
vorlBeispiele  u^ter  I  a),  II  a)  und  h)] ; 
in  der  alten  Sprache  Nom.  und 
{selten)  Acc.  Sg.  M.,  in  der  moder- 
nen Sprache  nur  Acc,  indem  sich 
hier  für  den  Nom,  Sg.  M.  so  fest- 
gesetzt hat.  —  Nom.  Sg.,  fast  immer 


508 


emphatisch  gebraucht,  1)  bezieht  sich 
auf  VorhergenannteSf  a)  allein 
stehend:  rop  ^  lin  nalloDgsi  Lg.  16; 
ba  M  -%.  2,  47;  66;  TK  1  Eg.; 
CC.  b  LÜ.;  CO  m-bad  h6  ^5(7.  14; 
FJB.  76;  conid  h^  43;  donti  dia 
tibcrtha  hö  90;  is  h^  SC.  17 ;  FB.  8J ; 
SP,  III  4.  Darnach  habe  ich' auch 
is  e,  iss  6  </efrennf  geschrieben  {in 
den  Mss.  is6,  iss^):  is  e  laech  as 
dech  SC.  13;  FB.  14;  iss  6  non 
dlig  FB.  14;  56;  is  6  lin  inn  öen- 
taige  SC.  33,  s;  iss  4  45,  is;  ocus 
is  e  maires  indin,  i.  ord  plea  j>.  39, 22. 
Nach  einem  prädicatit'en  Adjectiv: 
is  ^csamail  h^  FA.  18;  ocus  acairbia 
h^  29.  Hinter  der  Negation  ohne 
Verb:  nach  h4  Cuchulaind  SC.  14; 
F^.  93.  ^w  Er^  des  Satzes: 
is  la  Coinculainn  . .  M  ITjß.  89 ;  csel 
döib  ar  thus  he  FA.  22.  Am  End^ 
des  Satzes  wiederholt:  is  6  gaisce- 
dach  as  dech  fil  dib  h^  FB.  14. 
Hifiter  dem  anfügenden  os,  is:  ose 
cen  udnucht  n-imbi  SP.  III  6; 
FB.  87;  iss  e  niamdo  TE.  4  Eg.; 
FA,  30;  mit  Apocope  s6;  tlr  n-dub 
. .  s6  folom  FA.  21  us  0  LBr.)  als 
Neutrum;  FB.  37.  Hinter  mas: 
mas  ^  mo  s&igul  Oss.  II  6.  —  b)  Mit 
hervorhebenden  Wörtern  verbunden: 
he  fesin  er  selbst  II  6.  Mit  Part, 
augens:  bä,  hesse  CC.  5  jE^^.;  ba 
hesseom  p.  131,  12.  Üft^  sin,  side 
verbunden  demonstrativ  =^gr.  ovroq: 
iss  ^  sin  a  n-dan  FA,  7;  FB.  9; 
is  ä  side  Gl.  zu  Hy.  5,  is;  FA.  32; 
eisen  p.  311,  86.  —  2^  Die  nähere 
Erklärung  oder  Angabe  folgt 
nach,  a)  ^  steht  allein:  iss  e  Sual- 
daim  . .  fessin  ro  frithaig  FB.  72 
auf  ein  Femininum  bezüglich 
ba  h^  a  roöit  co  cathaigtis  SC.  49 
auf  ein  Neutrum  bezüglich:  is  ^ 
iarom  tir  coso  ranic:  tir  n-dub 
FA.  21.  —  b)  ^  »i«*  so  verbunden 
demonstrativ  =  gr.  oös,  toöt :  is  he 
seo  din  tuirthfud  tidechta  Patraic 
..p.  17,  16;  auf  ein  Neutrum 
bezüglich:  is  ^  seo  iarom  forcetul 
. .  is  ^  dan  no  pridchad  . .  is  ^  dan 
cötscel . . :  fochraice  nime  FA.  32 ; 
33;  conid  e  so  atbertis  p,  19,  89. 
—  c)  6  mit  80  verbunden  bezeichnet 


die  anwesende  Person:  inn  ^  seo 
Munrexnur  ist  dies  hier  nichi  M. 
ScM.  12.  —  Acc,  CO  fuarusa  h^ 
SC.  33,  s;  48;  FB.  41;  64;  66;  76;  81. 

II)  s^,  se  Nom.  Sg,  M.  er;  fast 
nur  in  der  Formel  or  s6  inquit 
(issä  der  Handschriften  ist  in  diesen 
Texten  iss  4  getrennt);  hat  erst  m 
der  spätem  Sprache  den  Non. 
Mose.  4  überall  verdrängt.  —  1)  ar 
s6  TE.  8  Eg.;  9;  SC.  47;  FB.  5: 
56;  76;  or  se  Lg.  1;  FB.  6;  8;  9; 
11;  15;  18;  21;  43;  54;  61;  ferse 
SC.  9;  FB  26;  38;  75;  76;  ar  se 
Lg.  5;  ScM.  4;  TE.  7  £i/.;  SC.  33; 
42;  46;  ol  se  Lg.  9;  Sc3f.  4;  CC. 
3  E"^.;  iSC.  7;  FB.  6;  13;  14;  66; 
87;  al  se  p.  144,  so;  all  se  p.  144,15; 
mit  Partie,  augens:  or  seiseom  Lg.  9. 

—  2)  Fcrctn<?«Zt€  athderweiUge  FäUe: 
ba  86  sin  FB.  75 ;  mairg  M  siabra 
86  SC.  37,  22;  ocus  so  fö  chnind 
bethad  FA.  33;  SC.  23.  —  3)  se 
für  is  6  FA.  21  (ig  e  Ir5r.>;  -FX  37.- 

III)  sf  F.  sie,  ca  Z\  326,  nw 
Nom.  Sg.;  1)  vor  anstehend:  si 
fri  gäbud  CO  n-don  fair  Hy.  5,  89. 

—  2)  Hinter  Verbalformen  zur 
Bezeichnung  des  einfa<hen  oder 
emphatischen  sie  {vgl.  die  Part, 
augens  -si):  dia  tarla  si  p.  48,  21; 
Lg.  3  Eg  ;  6  L.;  dochuaid  si p.  40, 
8;  81;  33;  Lg.  7;  9;  12;  13;  17; 
18;  19;  SC.  18;  29;  39;  46;  FB. 
57;  62;  p.  130,  26;  30;  ol  si  sagte 
sie  TE.  5  Eg.;  10;  or  si  p.  40,  29; 
Lg.  13:  TE.  10  iCT.;  SC.  13;  29; 
39;  FB.  44;  47;  58;  61;  is  si  U- 
namain  Lg.  16;  in  ben-sa,  is  si  in 
glan  . .  ind  ingen  sin  SC.  42;  is  si 
ba  hara  dia  brathair  CC.  1  Lü.\ 
in  tan  . .  bä  si  dair  in  sin  . .  FB.  17; 
is  si  ro  bad  banrigan  in  chöicid 
FB.  20;  conid  sf  conar  doilotar 
25;  83;  ui  ba  si  nod  n-ebelaj).  141,5; 
3)  Hilf  er  dem  copulativen  os,  is: 
os  sl  maccdacht  CC.  1  iü.  (si  Eg.' 
6  (issi  Eg.);  is  si  thorrach  Lg.  1; 
TE.  3  Eg.;  SC.  33,  26;  mU  Apocope: 
si  chreda  cromglindne  p.  310,  29: 
si  imtromm   frimtecht  FB.  37  Eg. 

—  4)  Mit  Part,  augens  -si:  armad 
sissi  a  Siur-sium  p.  144,  32;  or  sisi 
sagte  sie  Lg.  9;   TE.  10  LU.;  « 


i 


609 


sisai  TE.  5  Eg.  —  5)  Mit  sin,  sein 
verbunden  auf  Vorhergehendes 
hezüaUch:  Isi  sein  in  t-äeised  bruiden 
ScM.  1 ;  . .  bid  sl  sein  glicci  ind 
airlig  FB.  46;  .  .bid  si  sin  48;  ba 
si  sin  83.  —  6)  i>t<?  nähere  Erklä- 
rung oder  Angabe  folgt  nach:  is 
si  dan  c^tna  tir  coso  rancat&r:  tir 
Da  naeb  FA.  4;  80.  33,  i»;  ba  si 
comarll  Sencha  doib  . .  F^.  7;  42; 
62;  68;  88;  ba  sf  m^it  a  fothraind 
..ama2  bid  fothrond  coecat  carpaf 
FB.  20.  — 

IV^  i,  bi  F.  sie,  in  der  moder- 
nen Sprache  nur  Acc.  Sa.,  in  der 
altern  Sprache  auch  Nom.  Sg,: 
arn  corbälic  duit-siu  hi  SC.  47;  is 
hi  sin  tra  ingen  iss  coiri  TE.  5  Eg. ; 
is  hi  a  toisiuch  fil  sunno . .  Dectire 
a  hainm  p.  144,  26;  140,  S4;  is  hi 
ro  hie  still  ind  rfg  p.  131,  28;  mit 
Partie,  augens:  or  issi  sagte  sie 
Lg.  7  (sisi  Lc),  Nach  ditsen  Stellen 
ist  auchp.  131,  3o,  p.  132,  i-i,  FA. 
23,  31  ^is  i  side'i,  FB.  16,  42  is  1 
getrennt,  was  vielleicht  besser  unter- 
blieben wäre  (isi  für  issi,  is  si).  — 
lcc.ro  buadir  in  rograd  hi  SC.  44; 

FA.  21;  Lg.  6;  11.  — 

V^  ed,  hed  Nom.  und  Acc' Sg. 
Neutr.  es,  dies,  id  Z\  326;  in 
den  Mss.  häufig  is  für  ised,  is  ed. 
—  1)  Auf  Vorhergehendes  he- 
iüglich:  niire  nime  fri  cech  tress, 
iss  ed  attach  adessam  Hy.  1,  4; 
2,  i;  12;  58;  is  ed  Hy.  2,  24;  6,  1; 
TE.  9,  28;  SC.  31,  le;  TE.  9,  s; 
na  tabrad  don  ch^tgabail,  iss  ed 
no  ithed  ScM.  1;  ind  flaith  iss  ed 
a  orbbae  SP.  V  11;  dd  mile  d6c 
ciibat,  iss  ed  ro  solch  a  lassar  i 
n-ardde  FA.  17;  FB.  9;  ni  hed 
dleghar  a  atmail  TE.  9,  2o(?);  ba 
hed  la  and  sin  FB.  5;  iss  ed  eret 
SC.  1.  —  2)  Die  nähere  ErJdärtmg 
oder  Angabe  folgt  nach:  ni  bo 
ed  as  mö  ro  gnatbaigsem  dün . . 
bancomarchi  Su.  14;  ba  ed  dogen- 
8at..ro  brisiset  FJB.  25;  iss  ed 
SC  '6b \  auch  bei  Verben  des  Gehens: 
iss  ed  conair  rod  n-gab  do  Emain: 
dar  Eis  Ruaid,  ocus  iss  ed  ruc  leis : 
täsc  a  mnintiri  do  marbad  do  Ercotl 

FB.  69;  iss  ed  ro  gab:  dar  Oenuch 


m-Breg  Leth  TE.  3  Eg.;  iss  ed 
lotar  iarom :  co  Ailili  ocus  co  Meidb 
La.  16;  iss  ed  doniachtamar:  for 
fjaesam  sunn  TE.  6  Eg.;  so  ai^ 
conid  ed  dochöid  for  lic  trascair 
a  bäis  FB.  61V  —  Vor  der  directen 
Rede  oder  einer  Inhaltsangabe:  is 
ed  asbertis . .  jj.  20,  18;  SC.  28; 
p.  132,  17;  mit  so  verbunden:  ba 
hed  so  atbertls  p.  20,  27.  — 

VI)  ^,  h6  Nom.  PI.  sie,  ohne 
Unterschied  der  Geschlechter  {Z\ 
326);  an  allen  Stellen  folgt  die 
nähere  Bestimmung  nach:  it  4  na 
druid  i.  Luchru  ocus  Lucutmel 
p  20,  18;  TE.  6  LU.;  SC.  5; 
p.  144,  24;  FA.  28;  (batAr  U  TE. 
1  LU.i  FB.  12.  - 

VII)  iat  sie,  ohne  Unterschied 
der  Geschlechter;  verdrängt  das 
plurale  6;  in  der  altern  Sprache 
Nom  und  Acc.  PI,  in  der  moder- 
nen Sprache  nur  Acc,  indem  sich 
hier  für  den  Nom.  siat  festgesetzt 
hat  {vgl.  oben  sä);  vereinzdt  eat 
Lg.  10.  —  Nominativ  1)  auf 
Genanntes  bezüglich :  ol  iat  SC.  12; 
FB.  66;  74;  76;  bcrtair  hi  Crua- 
chain  iat  ocus  scurtir  a  n-eich  sie 
selbst  FB.  62;  muintcr  bläith  romin 
. .  is  iat  aittrebait  in  cathraig  sin 
FA.  12.  Hinter  dem  copulativen 
is :  maige  loma  dan  is  iat  loiscthecha 
FA.  30.  —  Mit  Partie,  augens 
atcessa  iat-som  Uli  FB.  57.  —  Mit 
sin  verbunden  demonstrativ:  is  iat 
sin  trä  na  plana  FA.  31;  conid  iat 
sin  33.  —  2)  Die  nähere  Bestim- 
mung folgt  nach:  is  iat  lucht 
diar  bo  soirb  in  sät  sain:  ^s  öige, 
fi&s  atrige  lere  . .  FA  23;  24;  25; 
28;  29;  is  iat  iarom  filet  isin  phäin 
sin,  i.  gataige  . .  FA.  27 ;  is  iat . . 
ingena  Aeda  Abrät  SC.  37,  20;  in 
tan  iarom  is  iat  anmand  inna  nsem 
dianid  erdalta  siraittreb  flatha  nimi 
FA.  34;  batar  eat  a  comairle:  ro 
imthigsetar  . .  Lg.  10.  —  Mit  so  ver- 
bunden  auf  die  folgende  Nennung 
verweisend:  at  iat  so  .  .  rig  batar 
isin  dail  sin,  1.  Medb  ocus  Ailili . . 
SC.  22.  —  Accusativ:  idpraim-sea 
duit  iat  p.  40,  39;  41,  13;  dorat  dia 
fiadnaib  fein  iat  FB.  40;  66;  67.  — 


510 


i 


VIIT)  slat  8%€y  ohne  Unterschied 
der  Geschlechter;  hat  im  Neuirischen 
6  und  lat  im  Nom.  PI.  verdrängt. 

—  Nom.  for  siat  sagten  sie  FB.  41 

01  seat   Lg.   10;    13;   FB.  5;  16 
x)cus   siat   icomthdarcain   FA.    14 
26;  Äcc.  oc  imarbaig  et«r  a  feraib 
0CU8  siat  fesni  FB.  21). 

IX)  Pronomina  suffixa  der 
3.  Person,  verquickt  mit  Präposi- 
tionen als  der  davon  abhängige 
Dativ  oder  Äccttsatir,  in  den  meisten 
Fällen  nicht  mehr  ablösbar  erhalten, 
sondern  nur  noch  an  ihrer  Ein- 
wirkung auf  den  Vocdl  oder  den 
Consonanten  der  Präposition  er- 
kennbar. — 

A.   An   Präpositionen    ange- 
fügt   (Z*.    333).     1)    Masc.    und 
Neutr.  Sg.:  Dativ,  charakterisirt 
durch  a  (o),  auslautend  bei  Prä- 
positionen,   die   in    vorhistorischer 
Zeit  hinter  ihrem  Consonanten  noch 
einen  Vocal    besassen:    occa,    oca, 
occo  apud  eum,  in  eo  Z^.  334,  635 
occa  Hy.  1, 36;  oca  ScM.  1;  FJB.  86 
oca   sin  SC.  8;   oca-som  FB.  77 
larma  SC.  1  (Praep.  far  n-,  iarm-) 
üasa  „äbove  htm"  O'Don.  Gr.  p.  146 
{Praep.  ös,  lias) ;  ebenso  foa  FB.  64 ; 
fua  38.  —  Auf  verlorenes  a  {oder 
überhaupt  breiten  Vocal)  weisen  hin 
ass  ex  eo  Z^.  633  (Praep.  a,  ass); 
Hy.  5,  88;  p.  21,  32;   Lg.  9;  13; 
TE.  7  Eg.\  8;  SC.  9;  13;  14;  FB. 
3;  7;  10;  17;  20;  ood,  liad  ab  eo 
Z\  632  {Praep.   ö,   üa);    üad   TE. 

2  Eg.\  3;  ScM.  21,  36;  TE.  8  Eg.-, 
SC.  8;  20;  47;  FB.  4;  86;  87; 
htiad  CC.  b  Lü.\  huad  p.  144,  7. 

—  Der  Annahme   des    nämlichen 
Charakteristicums       widersprechen 
nicht:   d6o,  d6  ad  eum,   ad  id,  ei 
Z«.  640  {Praep.  do,  du);  däu  SP. 
II  16;   dö   Hy.  2,  63;    5,   49;    TE 
2  Eg.;  3  LU.;  8;  SC.  3;  8;  23 
27;  32;  48;  FB.  7;  9;  11;  13;  14 
16;  27;  31;  36;    39;  40;    62;  64 
66;  67;    68;    69;   75;   77;   78;  81 
88;    do   CC.  6  Eg.;   FB.   10;    77 
dö-som  FB.  3;  25;  31;  ScM.  10 
dö  sein  p.  17,  32;  de  de  eo  Z^.  636 
{Praep.  di);|>.  40,  is;  41, 20;  ScM.  17; 
Lg.  10;  ScM.  2;   7;   12;   19;   TE. 


6  Lü.,  p.  130,  26;  CC.  4;  SC.  2: 
27;  31;  FB.  %\  7;  40;  69;  70:  71: 
75;  77;  82;  87;  89;  90;  p.  311,«: 
de-sium  FB.  76;  de-sin  ScM.  21; 
SC.  1 ;  dö  SC.  29,  21 ;  dee  p.  142,  as. 

—  Entschieden  abweichend  ist  nur 
altir.  indid  in  eo  Z\  334,  627,  das 
in  diesen  Texten  nicht  belegt  ist 
{dafür  das  acctisativischeindp.ii,9o\ 

—  Jüngere  Formen  für  occa  sind 
oecai  Hy.  2,  55,  Vice  Lg.  11,  aci 
TE.  2  Eg.,  acci  ibid.,  wahrschein- 
li(h  mit  Anlehnung  an  das  oecu- 
sativische  chucal,  chaice,  chaci  ge- 
bildet. —  Accusativ,  eharacteri- 
sirt  durch  i,  auslautend  {in  spä- 
teren Mss.  zu  e  geschwächt)  bei 
Präpositionen,  die  in  vorhistorischer 
Zeit  hinter  ihrem  Consonanten  noch 
einen  Vocal  besassen^:  immbi  circum 
se  Z^.QÖi  {Praep.  imb);  imbiJIy.2,si: 
p.  21,  2;  p.  131,  17;  18;  SP.  m  6: 
SC.  10;  FB.  4;  7;  22;.45;  51;  87; 
91;  93;  p.  310,  32;  immi  Hy.  2,«; 
Lg.  6;  14;  ScM.  3,  I6;  p.  131,  le: 
FB.  12;  16;  27;  37;  56;  61;  67; 
88;  p.  311,  3;  uimi  p.  142,  w; 
imoM  Hy.  1,  49 ;  airi  pro  eo,  propter 
eum  Z\  334  (Praep.  ar);  airi  TE. 
10  LU.\  FB.  17;  74;  hairi  SC.  1: 
aire  CC.  2  XCT.;  aire  sin  p.  17, 24; 
cuci,  cucci  ad  eum,  ad  id  Z^.  334, 
648  {Praep.  co,  cu);  chuci  Scitf.  4; 
TE.  7  -B^.;  ÄC.  31;  -FB.  40;  57; 
66 ;  84 ;  87 ;  cuci  Lg.  9 ;  cuci-seom  14; 
chuci-sium  ScM.  1;  2;  chocai  SC. 
8;  13;  Hy.  5,  86(?);  cucai  SC.  8; 
chuiccp.  19, 36;  chuice-8iump.39,2o; 
föi  Lg.  15;  p.  48,  24  {dativisch'. 
remi  t?or  tÄ»*,  obwohl  die  Praep. 
re  n-,  rem-  den  Dativ  regiert,  cgi. 
jedoch  rempu  im  Plural;  remi 
FB.  40;  69;  SC.  31;  remi  fessin 
p.  20,  25;  remi  seo  TE.  5  J^.; 
reme  i&id.;  remiu  2  -Egf.  5o  irtrd 
wohl  auch  sechai  FB.  17  {Praep. 
sech,  neutr.  seach,  also  ursprüng- 
lich mit  einem  breiten  Vocal  tm 
Auslaut)  die  ältere  Form  sem, 
secha  Lg.  9,  FB.  81   die  «poterr 

—  Mit  inlautendem  i:  etir  SC  10 
{Praep.  etir);  foir,  fair  super  eum 
Z*.  629  (Praejp.  for);  dativisih: 
p.  17, 34;  TE.  10  -E^.;  p.  131,  w;  20; 


511 


sc.  4;  23;  FB.  27;  87;  38;  44;  47; 
75;  aecusaiivisch:  Lg.  15;  ScM.  8; 
SC.  8;  unentschieden:  p.  17,  84; 
FB.  40;  77;  81;  84;  87;  90;  91; 
TE.  6  Eg.;  fair-sium  FB.  77;  81; 
87;  ind-8om  in  ülumZ*.  627  {Praep. 
i  n-);  ind  CC.  3  LU.;  FB.  36; 
p.  40,  31  ((iatiüWCÄ).  —  Das  prono- 
minale Element  sdieint  einen  con- 
sonantischen  Anlaut  (s?)  vor  dem  i 
gehabt  zu  haben  in  den  Formen 
tarais  oder  talris,  leiss,  friss  von 
den  Präpositionen  tar,  li,  fri  ^vor- 
historisch  taras,  leth,  frith):  tarais 
per  eum  Z*.  654;  tairis  Lg.  11; 
SC.  17;  23;  FB.  53;  leisa,  less, 
lais  apud  eum,  cum  eo  Z^.  646; 
leiss  CC.  5  LÜ.\  SC.  32;  leia 
p.  19,  36;  ScM.  4;  20;  CC.  6;  /SG 
8:  13;  20;  36;  FB.  40;  56;  62; 
67;  69;  70;  75;  85;  les  TE.  5  Eg.; 
p.  145, 11  (?);  laiss  SC.  48;  FB.  47; 
58;  81;  89;  lais  p.  39,  16;  m;  TK 
2  Eg.;  8  iCT.;  ^j.  132,  le;  p.  144,  9; 
FjB.  1;  9;  11;  81;  p.  311,  26;  lais- 
seom  FB.  88;  friss,  friß  ad  eum, 
ad  id,  ei  Z*.  651;  friss  Lg.  10; 
5a  31;  33,  17;  FB.  62;  89;  fris 
Lg.  14;  TE.  8  LU.;  p.  132,  s; 
p.  144,  6;  p.  145,  10;  SC.  5;  8;  15; 
16;  17;  20;  33;  FB.  5;  6;  26;  29; 
41;  43;  67;  71;  77;  p.  310,  s;  fris- 
seom  TE.  10  LU.;  SC.  34;  riss 
Sc3f.  3;  ris  ScM.  3,  15.  —  Eitie 
besondere  Bildung  ist  trfit,  triit 
per  eum  von  tre,  tri  Z*,  652;  trit 
SC.  36;  tremit  COn.  3.  —  Aber 
eine  Ausnahme  würde  nur  cene 
jam  {s,  cena)  bilden,  wenn  dies 
wirklich  ein  suffigirtes  Pronomen 
enthält  ^Z\  655).  —  2)  Fem.  Sg.: 
Dat.,  ckardkterisirt  bei  aUen  Prä- 
positionen du/rch  auslautendes  i: 
acci  TE.  4  Eg.  {Praep.  oc);  acci- 
side  SC.  39;  aici  TE.  3  Eg.;  aicce 
ScM.  16;  p.  41,  36;  aice  p.  42,  10; 
aicce-si  6;  aice-sium  p.  40,  87;  essi, 
eissi  ex  ea  Z*.  335,  633  {Praep.  ass); 
esti  SC.  22;  p.  40,  32;  este  FJ?.  86; 
oadi  ab  ea  Z\  632  {Praep.  6); 
üadi  J^5.  21;  uadi  Lg.  12;  üade 
By.  5,  36;  uathi  p.  39,  12;  p.  42,  35 
df,  di  ad  eam  Z*.  640  {Praep.  do) 
dip.  132,  9;  Hy.  5,  29;  31;  di  Lg.  1 


I!E.  5  E'^f. ;  6  Xl/. ;  -SfC.  39 ;  p  130,  27; 
p.  131,  8;  p.  145,  12;  p.  39,  is;  di-si 
SC.  17;  dissi  15;  di  de  ea  Z\  335, 
637  [Praep.  de^;  di  p.  132,  16; 
FB.  86;  indi  tn  ea  Z*.  627  (IVacp. 
i  n-);  indi  Hy.  I,  60,  Gl.  i.  inti; 
(^n-)  inni  ScM.  3,  16  (ninde  Ä, 
nintti  M.)?  inti  (r^/^  inte  in  eam) 
verdrängt  das  alte  indi:  ScM.  1;  9; 
JF^jB.  2 ;  airi,  aire  an  ihr  {Praep.  ar) 
ScM.  3,  7;  remi  ante  eam  Z*.  335, 
642  {Praep.  re  n-,  rem-);  rempi 
{wie  inti  ^?d  mtY  accusativischem 
Charakter)  SC.  30;  F^.  78  ^?); 
rempe  Hy.  5,  83;  fuiri  auf  ihr 
Z*.  630;  furri  (wie  inti,  rempi  halb 
mit  accusativischem  Charakter)  Lg. 
18.  28;  TE.  3  E"^.;  SC.  b;  fuirri 
p.  145,  12;  forri  SC.  21;  FB.  28. 
—  Accusativ,  charakterisirt  durch 
auslautendes  e,  ae:  laee,  Ise,  lee 
apud  eam  Z".  335,  646  {Praep.  li); 
Ue  SC.  44;  FB.  54;  lee  X^.  10; 
SC.  35;  39;  lea  CC.  6  1/(7.;  le 
Ti!;.  8  LU.;  CC.  3  X^^r.;  6;  friae, 
frie  gegen  sie  Z*.  651  {Praep.  fri); 
fria  TE.  8  £'^.;  p.  132,  10;  CC.  5; 
SC.  28;  46;  FB.  63;  fria-si  X^.  12; 
frid-si  TE.  5  iJ7^. ;  frie-seon  Lg.  13 
(fria-si  Eg.);  tree  per  caw  Z*.  652 
{Praep.  tri);  tr^thi  Sc3f.  1  {vgl.  esti); 
cucae,  cuicce  ad  eam  Z*.  648  {Praep. 
CO);  cuicep.  132, 12;  chuiccep.  42, 35; 
chuice-si  p.  41.  21;  chucci  ScM.  16; 
chuicci  CC.  5.  —  Jn  den  folgenden 
Formen  muss  das  pronominale 
Element  consonantischen  Anlaut  (s) 
gehabt  haben:  inte  in  eam  Z*.  627 
{Praep.  i  n-) ;  impe  circa  eam  Z*.  654 
{Praep.  imb,  imm);  ify.  1,  61;  5,  38; 
Lg.  5;  p.  130,  22;  p.  131,  11;  SC.  8; 
F^B.  2;  55;  impi  Lg.  12;  TE.  5  Eg.; 
ScM.  5;  F^.  63;  immpi  TE.  3  -E^f.; 
secci  Three  Hom.  p.  76,  u;  secca 
iTnd.  p.  74,  20;  forrae  Z*.  630 
{Praep.  for);  tairse  w&er  ste  ITB.  88 
{Praep.  tar).  Die  Consonanz  dieser 
Fortnen  ist  dann  massgebend  ge- 
worden für  die  dativischen  Formen 
inti,  esti,  tr^thi,  rempi,  furri.  — 
3)  Plural,  ohne  Unterschied  der 
Geschlechter:  Dativ,  charakterisirt 
durch  auslautendes  -ib:  essib  ex 
eis  Z*.  335,   634   {Praep.  a,  ass); 


i 


512 


« 


occaib  Z\  636 ;  ocaib  SC.  3 ;  FB.  90; 
üadib,  ödib  ab  eis  Z*.  632;  üadib 
Hy.  2,  62;  Lg.  8;  SC.  12;  FJB.  24'; 
73;  uadib  FB.  61;  77;  döib,  duaib 
eis  Z*.  640;  döib  Lg.  10;  13; 
ÄcJtf.  4;  5;  GG.  2  LU.;  3;  SC.  49; 
FjB.  6;  7;  13;  15;  28;  33;  38;  54; 
55;  57;  67;  72;  80;  81;  89;  90; 
doib  p.  17,  22;  Lg.  8;  FB.  63;  66; 
daib  p.  144,  8?  dilb,  dib  de  eis 
Z\  637;  diib  FB.  21;  dih  p.  17,  äs; 
Lg.  8;  9;  ScM.  5;  6;  19;  SC.  4; 
F^.  14;  20;  40;  54;  56;  65;  72; 
74;  80;  81;  84;  87;  90;  dib  FB.  6; 
p.  310,  4;  üassaib  über  ihnen  FB. 
11;  61;  remib  ante  eos  Z*.  642; 
CG.  2  Lü.;  FB.  10;  61;  reimib 
p.  144,  1  {80  zu  lesen);  forib,  foraib 
auf  ihnen  Z*.  630;  foraib  SC.  7; 
FB.  15;  foroib  CO.  2  LU.',  foruib 
p.  144,  s;  indib  in  eis  Z*.  627; 
indib  SC.  16;  innib  -ffy.  2,  u;  intib 
p.  309,  36  {vgl.  intiu  icc).  —  -4c- 
cttaa^t^7,  characterisirt  du/rch  aus- 
lautendes n  oder  o:  leu,  lau,  leo 
apud  eos  Z*.  647;  leu  CG.  1  LU.\ 
2;  3;  SC.  2;  l^u-som  CC.  1  LU.; 
leo  p.  17,  19;  p.  39,  21;  Z^.  10; 
11;  14;  16;  TE.  5  Eg.;  GG.  1  £'</.; 
4;  SC.  21;  22;  FJ?.  42;  leo-som 
ScM.  5;  CO.  1  Eg.\  Mo  By.  5,  63; 
leö  GG.  6  ZC7.;  /SC.  21;  35;  48; 
FB.  16;  54;  70;  72;  66;  76;  91; 
lethu  Hy.  2,  17;  friu  gegen  sie 
Z*.  651;  p.  17,  18;  Hy.  5,  54;  i^. 
13;  15;  ScJtf.  1;  5;  CG.  3;  /SC.  2; 
5;  16;  FB.^  11;  55;  66;  69;  76; 
79;  friü  SC.  35;  FB.  21;  53;  80; 
du  SC.  44,  8;  triu,  treo  durch  sie 
ZK  652;  cuccu  zu  ihnen  Z\  648; 
chuÄU  Lg.  1;  11;  13;  SC.  7;  10; 
15;  39;  48;  FB.  25;  89;  91;  cucu 
p.  131, 14;  cuco  ScM.  22,  10;  seccu 
u^tra  eos  Z*.  653;  seocu  SC.  7; 
darnach  ist  auch  gebildet  occo 
^jB.  ()7,  76  neben  dem  älteren  Dativ 
occaib.  In  folgenden  Formen  von 
Präpositionen^  die  in  vorhistorischer 
Zeit  consonantisch  auslauteten, 
muss  das  pronominale  Element  mit 
einem  Consonanten  (8)  angelautet 
haben:  intiu  in  sie  Z*.  627,  darnach 
im  Dativ  intib  gebildet;  impu  um 
sie  {Praep.  imb,  imm)  Lg.  8;  16; 


darnach  ist  atKh  gebildet  rempu 
GG.  2  Lü.y  FB.  66  Eg.,  rompa  LU., 
neben  dem  Dativ  remib;  forru  auf 
sie  Z«.  630;  forru  p.  144, 24;  p.  22, 9; 
forro  SC.  2;  FB.  62;  69;  76;  84; 
forro-som  77;  furro  SC.  7;  21; 
etarru,  etarro  inter  eos  Z*.  656; 
etarru  CG.  2  Lü.;  eturru  Lg.  16; 
ScM.  5;  etarro  FÄ  16;  eturro 
ScM.  9;  etorro  GG.  7  iCT.;  SC.  7: 
FB.  26;  31;  63;  73;  74;  94;  82; 
darnach  auch  airriu,  erriu,  erru 
n^ben  dem  richtigem  äiriu  Z*.  624; 
airthiu  SC.  10;  tairsiu  über  sie 
SC.  35. 

B.  An  Verbalformen  angefügt, 
vgl.  Stokes,  Beitr.  VIT  39,  Goid.* 
p.  21,  Z*.  1088.  Aber  Stokes  und 
Ebel  irrten  bisweilen  darin,  dass  sie 
den proleptischen  oder  pleona- 
stischen  Gebrauch  der  Pronomina 
suffixa  nicht  genug  in  Betracht 
zogen  und  daher  oft  als  Sulject  an- 
s(üien,  was  der  irischen  Consiruction 
nach  Object  ist.  —  Formeln  tcie 
luid  si,  sie  ging,  gehören  nidit 
hierher,  denn  si  steht  mit  dem 
Masc.  ö  auf  einer  Stufe,  wenn  « 
sich  auch  im  Gebrauch  etwas  m^ 
abgeschliffen  hat.  Die  Formen  ling- 
thi  FB.  86,  cingtbiseom  88  mödiie 
ich  für  eine  besondere  TempuM- 
düng  halten;  über  die  Farmen  luidi 
p.  139,  so,  laide  13  {lies  luide?)  tete 
p.  144,  13,  tedi  12  {vgl.  Wi  Gr. 
p.  114)  bin  ich  mir  noch  ni<ht  klar, 
jedenfalls  die  eigentliche  Bedeutung 
der  Pronomina  suffixa  {und  vnfixa) 
ist  die  des  pronominalen  Objects. 
Diese  Bedeutung  haben  sie  a^uh 
in  der  im  Irischen  nicht  sdten  an- 
gewendeten unpersönlichen  Qm- 
struction,  wo  wir  sie  in  der  Ueber' 
Setzung  allerdings  in  den  meisten 
Fällen  zum  Subject  mad^en  müssen: 
in  filus  sunt  hangt  das  pronominak 
Object  cds  Äccusativ  von  fil  ab, 
das  ja  auch  sonst  den  Äccusatit 
regiert.  Der  Satz  filus  tre  chcnel« 
martre  es  giebt  drei  Arten  ton 
Martyrien  {Cod.  Camarac.)  ist  ein 
altes  Beispiel  des  proleptischen  oder 
pleonastischen  GSrauchs,  den  EM, 
{Z\    1006)    hier    anerkennt.     D^ 


i 


513 


6 


Suffi^irung  erscheint  vorzugsweise 
an  den  dntten  Personen  Singularis 
Aetwi  aber  nur  am  Verbum  Sim- 
plex ohne  Verbcdparttkel.  —  1)  -i 
(-e),  vgl.  imbi  um  ihn  {s.  oben  IX.  A. 
1.)  AceusaHv).  —  Masculinum, 
an  die  3,  8g.  Praes,  angefügt: 
gaibthi  in  beist  da^  Ungeheuer  er- 
greift ihn  TB  F.  p.  146,  28,  für 
gaibith-i;  geibthi  SC.  14;  l^icthi 
FB.  87,  leicthe  81  {an  beiden  Stellen 
aufg^cisi  bezüglich);  berthip.  142,93; 
carthai  Findabair  F.  hebt  ihn  TBF. 
j9. 136,  7  {für  caralth-i),  und  so  ist 
au<^,  mit  Abstumpfung  der  Endung, 
cartho  CC.  7  Eg.  aufzufassen,  ob- 
wohl das  eigentliche  Otject  noch 
nachfolgt  (cartho  mo  cridi-si  in  mac 
siV  Ebenso  proleptisch:  gebthi 
Loegaire  in  roth  FB.  64  {dreimai); 
leigthi  duillen  deiligtbe  ,^  casts 
a  cleaving  javelin**  Corm.  Transl. 
p.  61  duilMn  {.Beitr.  YIl  40  suchte 
Stokes  in  dem  Pronomen  das  Sub- 
ject).  —  An  die  3.  Sg.  Praet,  an- 
gefügt (Goid.*p.  21,  Z«.  463),  Mas- 
culinum: baitzis-i  baptizavit  eum 
Tir.  11;  leicsi  huad  er  liess  ihn 
von  sich  Ml,  {Goid,^  p.  20),  für 
16ci8-i;  äilsi  Tir.  8;  berrsi  ibid.  11; 
foidsi  ibid.  14;  ocus  gabsi  cadessin 
abbaitb  wnd  machte  ^n  selbst  zum 
Abt  ibid.  15  (Z*.  257);  Femini- 
num: fersi  SC.  35  (f«lti).  —  An 
die  3.  8g.  Fut.  angefügt:  snaidfid-i 
Fil.  Epil.  160  Laud  (no  dan  snaidfi 
Eawl.j  no  dosnaidfea  LBr.),  vgl. 
Beür.  VII  42.  —  An  die  2.  8g. 
Imperat.  angefügt:  telc-i  SC.  30,  ii 
[BeUr.  VII  42).  —  Für  rathaigi 
p.  l44,  14  zu  lesen  rathaigthi  oder 
rathaigsi?  —  Femininum  pro- 
lepiisdi:  geibthi  cloich  8C.  7;  gaib- 
thi frithairi  na  haidchi  sin  TE. 
12  Lü.  —  Neutrum:  räite  in 
rechtaire  frisin  rig  der  Verwalter 
sagt  es  dem  König  TBF.  p.  138,  27, 
für  rüdith-e.  —  2)  -ns,  zu  ver- 
gleichen dem  con-os-  X  3?  Mas- 
culinum, an  die  3.  Sg.  Praes. 
angefügt:  marbthus  SC.  36  für  mar- 
biih-us;  an  die  3.  Sg,  Fut.  LU. 
p.  127»,  92  iß.  unier  benim).  — 
l^eutrum,  an  die  3.  Sg.  Praet. 


angefügt:  gabsus  TBF.  p.  146,  is 
(aufni.  Etwas,  bezüglich),  /ur  gabis- 
us.  —  Plural,  an  die  3.  Sg.  Praes, 
angefügt:  gabthus  mesca  TBF. 
p.  150,  9;  an  die  3.  Sg.  Praet: 
gabsus  meisce  FB.  16;  libru  Solman 
sexus  LHy.  Amra  57,  tule  a  chuirp 
cuillsius  ibid.  102.  Biese  Formen 
sind  weder  relativ  {Z*.  463),  noch 
enthalten  sie  einen  Nominativ  %Ue 
{Stokes,  Beitr.  VII 39,  Goid.*  p.  21); 
proleptisch  oder  pleonastisch:  glinn- 
sius  salmu  LHy.  Amra  54;  sluinn- 
sius  leig  libru  ibid.  55;  cluidsius 
borbb  beoiu  ibid.  119.  — 

X)  Pronomina  infixa  der  3.  Per- 
son {Z*.  330),  angefügt  an  eine 
Präposition,  Verbalpartikel  oder  die 
Negation,  so  dass  sie  zwischen 
diese  und  den  übrigen  Theil  der 
Verbalform  gestellt  sind,  gewöhn- 
lich im  Accusativ-,  seltner  im  Dativ- 
verJuiltniss.  Diese  Pronomina  wer  den 
aümählig  aufgegeben,  am  längsten 
hält  sich  6  {vgl.  Three  Hom.  p.  IX); 
charakteristisch  für  die  Schwäche 
ihrer  Bedeutung  ist  ihr  proleptischer 
oder  pleonastischer  Gebraudi,  wenn 
das  Object,  noch  durch  ein  beson- 
deres Wort  ausgedrückt,  dem  Ver- 
bum nachfolgt.  — 

1)  d,  in,  späteren  Mss.  auch  t, 
bewirkt  Aspiration:  nod  chluined 
Lg.  8.  —  a)  Masculinum:  nod 
slaid  SC.  8;  fod  gain  37,  s;  dod 
fänic  FB.  58;  82;  dod  rigni  89 
{relativ) 'y  dod  fetis  Hy.  2,  is;  rod 
gab  5,  102;  nod  guasim  6,  s;  nod 
guidiu  5,  17,  Gl.  i.  not  guidim;  not 
gaba  p.  141,  2s;  notolbad  FB,  75 
für  nod  doibad;  proleptisch:  rot 
cairig  a  mumi  h^  Three  Hom,p,6, 26; 
mit  dem  Relativpronomen  verbun- 
den: Amal  immi-n-d-räitset  Tir.  11. 
—  b)  Neutrum:  nod  chluined 
Lg.  8  (andord);  fod  räcaib  FB.  26 
(^tech) ;  Amol  fo-n-d-rancaibair  ibid. ; 
rod  toig  SP.  III  4  {oder  Masc.?); 
rot  guidestor  Three  Hom.  p.  38,  9; 
proleptisch:  rod  finnfa  do  ghaiur 
TE.  1  Eg.]  vielleicht  steht  arin  fe- 
star  ut  %d  sciat  SC.  27  für  arinn, 
arin-d  festar,  vgl.  oben  ama2  immin- 
d-räitset.  —  c)  Femininum:  nod 

33 


514 


e 


gl^fe    FB,    56    (däl);    nod    ranna 
8cM,    15    (muc);    rod    glinnestar 
fly.  5,  46  (tinne);  proleptisch:  fod  . 
rüair   a  n-imchossait   FB.  56.   — 

2)  d  n«,  vor  VoccU  oder  Media  mit 
erhaltenem  Nasal.  —  Masculi- 
num:  rod  m-bertaigedär  ScM.  15; 
nod  n-ebela  p.  141,  s;  is;  nod  n- 
ailfea  4;  is;  atn-gladustar  p.  144,  i6 
für  ad  -  dn  -  gl  adastar ;  cotn  -  erig 
FB.  74  für  con-dn-erig  (Compos. 
com-äirgimV,  cotn-gabtus  FB.  30 
{Compos.  con  -  gabim) ;  cotnomalt 
FB.  82  {zu  comlalm?);  dagegen 
enthält  conid  n-  die  Conjunction 
con:  conid  n-accur  saide  Lg.  7; 
FB.  74;  conid  n-imbert  Hy.  5,  64; 
conid  n-arlaid  20;  conid  rualaid  49; 
conid  farggaib  Hy.  2, 10 ;  conid  ruca 
FB.  59;  conid  tarfaa  ibid.]  auch 
conidamm&rb  84?  wahrscheinlich 
gehört  hierher  arid  fetis  Hy.  2,  64; 
pröleptisch:  not  m-b€nand  in  nathir 
he  Three  Hom.  p.  118,  23.  —  Neu- 
trum: nod  n-dlrgi  FB.  27  (tech); 
arid  ralastar  Hy.  5,  75.  —  Rela- 
tiv, Femininum:  iss  ed  conair 
rod  n-gab  FB.  69,  in  breth  rod 
n-ucad  dö  78.  — 

S)  Sj  ein  grosser  Theil  der  u^ier 
Femininum  und  Plural  verzeich- 
neten Beispiele  könnte  auch  zu 
4)  8  n-  gehören,  da  das  n  nur  vor 
Vocal  oder  Media  sichtbar  ist.  — 
Masculinum  nis  gaibed  Hy.  2, 29; 
fris  gart  FB.  5  {dativisch);  dos  beir 
mod  ScM.  3,  4?  in  cach  dos  fuc 
Hy.  2,  36;  dos  fanic  FB.  41;  nos 
leice  ScM.  16;  nos  cuir  FB.  64; 
dosephainn  Hy.  5,  67  für  dos- 
sephainn;  62;  ros  böi  ni  ScM.  3,  2 
{dativisch);  conos  tarraid  FB.  40; 
proleptisdh:  conus  rensat  Vatraic 
p.  17,  20;  dos  leicim-se  .  .  do-som 
in  n-gai  c^tna  ScM.  10;  0  ras  caith 
in  cü  in  töcht  sin  p.  41,  11;  co 
ras  marb  loeg  p.  48,  23;  nos  tuar- 
cend  c4ch  araili  dib  FB.  40;  nos 
cdrat  ocas  nos  trsetbat . .  h^  67 ;  nos 
cengland  Cuchalainn  £rcotl  70;  ros 
frecair  B.  dö  p.  40,  40  {dativisch); 
nis  gaib  do  rath  a  böeged  Hy.  5, 26? 
—  Neutrum:  in  cetna  maistred  . . 
dos   gni  p.    40,  11;   docham   niine 


mos  rega  Hy.  2,  60 ;  ros  fodail  a 
thorud  p.  40,  u;  ni  ros  caithset. . 
in  biad  p.  41,  15;  in  ros  gab  greim 
p.  40,  26;  dos  bert  in  leth  hl  sin  28 ; 
nis  digaib  allin  Hy.  5,  S6;  mos 
ricab  mo  mochlige  Lg,  18,  ss;  nis 
feid  mo  rose  rän  indiat  for  arriad 
FB.  47 ;  nis  bia  i  n-daire  dam-sa  du 
wirst  es  nicht  seinp.  40,  S9;  Lg.  16  Eg. 

—  Femininum:  dos  bert  Lg.  19; 
nis  derbrad  Hy.  5,  ss ;  maisse  döine 
nis  toimled  Hy.  2,  6;  dianas  tnccad 
TE.  2  Eg.;  ros  I6ci  SC.  13;  dos 
leic  7;  nis  raindfe  ScM.  12;  dns 
ro  mailt  ScM.  22,  6;  nis  fodaim 
SC  36;  ras  freccair  TE.  9  Eg^ 
SC.  18  {dativisch);  pröleptisch:  o  ras 
gab..cäill  FA.  31  LBr.  (ro  gab 
LU.);  ros  gab  in  caille  Gl.  zu 
Hy.  5,  16;  nis  digaib  allenamain 
Hy.  5,  26;  nis  toirchi  in  muicc 
ScM.  9;  dos  leci..cloich  SC.  7: 
cfa  nos  baigea  SC.  40.  —  Flural: 
nos  gaibet  ali . .  ocas  dos  b^rtatar 
leo  SC.  6;  dos  rat  oli  p.  40,  u: 
nis  relec  ScM.  21,  S6;  mairb  dos 
fiuscad  Hy.  2,a4;  fos  f^caib  FB.  13: 
fos  rolaic  Hy.  2,  ss;  62;  dus  fac 
ScM.  22,  10?  dos  sennat  SC.  36; 
dosennat  na  secht  n-aige  TBF. 
p.  138,  20  für  dos  sennat  {prolep' 
tisch);  nos  canad  Hy.  2,  26;  ro  das 
cload  Hy.  5,  69  (ro  dos  cload  Fr.)? 
ni  cos  tänic  riam  ocas  ni  cos  ticfa 
TBF.  p.  138,  10;  Conus  taria  anfad 
d6ib  p.  39,  20  {dativisch).  — 

4)  8  11-9  vor  Vocal  oder  Media. 

—  Femininum:  fos  n-opair  p. 
132,  16;  tos  n-üargaib  es  erhob  sich 
FB.  85  (beist);  nis  n-athgeöin  L^.  9; 
ros  m-bi  Hy.  5,  78?  —  Plural: 
dus  m-heir  lais  huili  p.  144,  9;  dos 
n-d^ccai  TBF.p.  138,  s;  dos  n-icfed 
Hy.  2, 14;  19;  dus  n-ainicc  CO.  3  Eg.; 
dus  n-ig  ibid.;  niss  n-innsurg  p.  141 ,  22: 
tos  n-airnechtär  fleda  mora  FB.  ö5: 
immos  n-acaiUet  sie  bereden  sith 
TBF.  p.  144,  28;  immus  machat 
sie  verstecken  sich  ibid.  p.  138,  18 ; 
conä  mus  n-ägat  FB.  84  für  immos 
n-ägat,  vgl.  comos  ralat  ibid.  für  con 
immos  ralat.  —  Neutrump.  75,  S6? 

5)  a:  an  ro  chara  da-gne  dim-sa 
TBF.  p.  150, 22  {Neutrum);  daromle 


515 


eblim 


FB.  62,  doroimle  59,  für  do-a-ro- 
mele  (iled  Fem.,  Compos,  tomelim); 
con-darafnetar  sie  trieben  sie  Lg.  11 
für  do-a-ro-fnetar  {Comp,  tdib- 
nim)?  — 

6)  a  n-,  vor   Voccd  oder  Media 
mit  erhaltenem  Nasal.  —  Mascu- 
linum:  rom-bertaigestar  er  schüt- 
telte sich  ScM,  15  (rom-  für  ram-, 
vgl.    dam-beir    TBF.   p.    146,    is; 
dom-beir  ibid.  ii);  rom-biatha(2  es 
soll  ihn  ernähren .  ,p.  142,  ig;  tan- 
f)caib  FB.  74  (töcbaim);  proleptisch: 
dom-bert . ,  claideb  d6t  Three  Hom. 
p.  64,  17;  bes  nan-ärlaid  duni  beo 
SC.  38, 4  (vgl.  conid  n-arlaid  Hy^  5, 20)? 
—  Neutrum:  dam-beraid  FB.  13 
i^carathmir,  Compos.  do-biur);  dam- 
midethar . .  dia  Mmaim  88  {Compos. 
do-midiur);  cotmidem  für  con-do-an- 
midem.  judicamus  hoc  FB.  74 ;  cot- 
midfider  92.  —  Femininum:  dor- 
rimi . .  in  caingtn  FB.  56?  —  Dieses 
pronominale  Element  scheint  auch 
in  dem  imma,  imma  n-  enthalten 
zu  sein,  durch  welches  oft  ein  ge- 
wisses Verhältniss  der  Gegenseitig- 
J^  au  gedrückt  wird  {vgl.  immos 
D-acaillet  TBF.  p,  144,  28,  immus 
muchat  ibid.  p.  138,  I8,  mit  infigir- 
fem  s  n-):  commäromarba  cäch  dib  a 
cb^li  80  dass  gegenseitig  jeder  von 
ihnen  den  andern  tödtet  FB.  6  (con- 
imman-ro-marba) ;     immacossaitiub 
eter  in  mac  ocus  a  athair  ich  werde 
gegenseitig  aufhetzen  den  Sohn  und 
seinen  Vater  Ätdj  imman-faco  . .  in 
mac  p.  140,  21 ;  imman-aiccet  TBF. 
p.   144,   so;   iman-aicet-sam   delba 
FÄ.  5  LBr. ;  imma  foacht  de  FB.  40; 
auch  immö  radi  inna  m«nmain  88 
(er  überlegte  hin  und  her)?  beson- 
ders merkwürdig  sind  die  unper- 
sonUchen  Constructionen  {vgl.  conid 
n-im-bert  Hy.  5,  64,  im-da-ru-bart 
SC.  4):  imman-esoirg  döib  FB.  15 
(es  kam   Urnen   zum    gegenseitigen 
»Schlagen);  nima  fitir  doib  p.  17,  22 
ies  kam  ihnen  nicht  zur  gegensei- 
tigen Kenntniss);  commdmuirfe  döib 
FB.  6  {so  dass  es  ihnen  gegensei- 
tig zum  Tödten  kommen  wird,  für 
con-imman-marbfe) ;      imman-amic 
do-som  frisin  Liath  Macba  FB.  31 


{es  kam  ihm  zwm  Bencontre  mit 
dem  L.  M.);  imma  comarnic  döib 
döbaid  do  denam  33;  39;  imma  com- 
sinitar  döib  38;  imma  tarraid  dün 
ScM.  14.  —  7)  da,  mit  nachfol- 
gender Aspiration:  con-da  thanic. 
Hy.  2,  89.  —  Femininum:  do  da 
ascansat  Hy.  5,  31 ;  53 ;  con-da  tanic 
p.  130,  26;  con-da  bert  p.  131,  a; 
con-da  timart  s;  con-da  corastÄr  4; 
con-da  sloic  7;  condaccatar  TBF. 
p.  150,  14  für  con-da  accatar;  con- 
doragaib  Fröech  inna  Uim  in  slig 
ibid.  p.  146,  33  für  con-da  ro  gaib; 
atageuin  ibid.  p.  146,  9  für  ath-da 
geuin;  ataglädast&r  CC.  b  LU.  für 
ad-da  glädastdr ;  atglädastar  FB.  18; 
addaci  17  für  ad-da  acci;  forta 
crith  in  n-lriod  FB.  53  unpersön- 
lich und  proleptisch  {es  zitterte  die 
Erde)7  —  Neutrum:  con-da  tarla 
i  for  a  lethbeolu  FB.  25  (tech);  pro- 
leptisch: con-da  accatar  ni  CC.  ^Lü. 
—  Plural:  con-da  thanic  Hy.  2,  39; 
no  da  biathad  p.  131,  12;  no  da 
sloindet  sie  nennen  sich  TBF. 
p.  138,  26;  im-da  ;ru  bart  SC.  4; 
con-da  rucus  38,  s;  cotagart  ibid.  e 
{Compos.  con-garim);  coteirget  2!B^. 
p.  148,  3  für  cota  eirget;  dod&nic 
FB.  54  für  do-da  anic;  inn  dath- 
gnitao  p.  144,  21  für  da  athgnithae; 
conadragaib  Lg.  11  für  con-da  ro 
gaib?  —  8)  da  b-  ist  unsicher; 
con-darragaib  er  nahm  sie  auf  Lg. 
11  Lc,  für  con-dan-ro  gaib?  acht 
naddn-airigmer  in  n-aidchi  TBF. 
p.  142,  22V  Relativ:  in  jFer  for-da 
corsatar  Hy.  5,  66?  —  9)  n,  Mas- 
culinum:  is  me  non  iada  TBF. 
p.  156,  12  (less);  nin  aithgeain 
Ml.  {Goid.^  p.  20);  nin  acend  SC. 
45,  16;  nin  accathar  FB.  59;  is 
missi  nomn  eblo  p.  141,  29;  mon 
icfed  Hy.  2,  64  (mosnicfed  Fr.); 
nachin  glAasid  res  ßC.  9  prolep- 
tisch? —  Neutrum:  don-dthracar 
FB.d.— Plural:  non6iedp.rdl,i2. 

€sLt  Lg.  13  Eg.  für  fat. 

eblaid  ScM.  15  Ä? 

fri  hebiltin  s.  epeltu. 

eblim  ich  erziehe.  —  Praes. 
Conj.  (?)  Sg.  3  ni  ba  si  nod  n-eblai 
p.  141,  18;  eblac  ibid.;  is  missi  nom 

33* 


ihni 


516 


ecb 


n-eblo  ich  bin  es,  der  ich  ihn  er- 
ziehe p.  141,  29.  —  Perf,  8g.  3  rom 
ebail  p.  327,  so;  PI.  3  rott  eblatar 
Lü.  p.  123»',  30.  —  Fut.  Sg.  3  ni 
ba  si  Qod  n-ebela  p.  141,  i  {LÜ.)] 
ni  epelai  p.  141,  »4.  —  FtU.  sec. 
Sg.  3  b&tir . .  oc  imcbosnam  cia  dib 
no  ebelad  in  mac  CC.  7  LÜ.  — 
Pass.  Praet  Sg.  3  rom  eblad-sa 
ediicatus  sum  Lü.  p.  123i>,  21. 

^brad  p.  132,  19  8.  at-berim. 

^c  M.  Tod;  Corm.  Transl.  p.  68. 
—  Sg.  Nom.  nim  thairle  6c  Hy.  6, 12; 
ba  t'err  leiss  '6c  andä  bethu  TE. 
12  Eg. ;  FB.  94 ;  Gen,  ar  cach  . .  lind 
6ca  Gl.  zu  äiclind  Hy.  6,  16;  Bat. 
ar  äc  Oss.  II  e;  tänaisi  d*6c  iSO.  30, 10; 
Acc.  com  6c  6is  zu  meinein  Tode 
Lg.  18,  8;  PI.  Nom.  lüath-6cai 
Gl  zu  mortlaid  Hy.  6,  is;  Gen. 
conda  rucus  docbom  n-ec  idh  brachte 
sie  zum  Tode  SC.  38,  8;  Dat.  in 
tan  ron  gab  c6ill  for  6caib  TE. 
8  Lü.\  ba  saeth  mor  la  Dectiri 
inn  t-sinnruth  a  dalta  do  ecib  CC. 
4  Eg.'^  iar  n-6caib  a  mn4  X/Z7. 
|>.  22»,  26 ;  teicht  do  6caib  zum  Tode 
zu  gehen  Cod.  Boern.  Goid.*  p.  182. 

6eäin  indecens  Z\  862,  8.  cäin. 

1.  6e4iiie  2^.  Ungebühr,  von 
6cÄin.  —  jS'p.  ^om.  rotirmaiss  6caine 
ocus  mör  olcc  TE.  19. 

2.  6eälBe  „ea^caoine  J".  8 ob, 
complaint"  O'B.  —  Dat.  ac  6caini 
ocas  ac  aircbissecht  On  the  Mann. 
III  p.  442. 

6c&inim  I  complain?  —  Praes. 
der  Gewohnheit  ni  6gcaoineann 
p.  309,  12. 

ecal  furchtsam;  egal  i.  gin  gal 
aige  „without  valour  in  htm"  Corm. 
Transl.  p.  68.  —  Sg.  Nom.  nibbat 
ecal,  ocal,  opond  SC.  25;  nar  but 
ecal  Fil.  p.  XXXVl  43;  PI.  Nom. 
commimmis  ecil  hl  fochidib  Gl.  zu 
non  enim  dedit  deus  nöbis  spiritum 
timoris  Wb.  29^,  le  {Z*.  496). 

ecastarj).  132, 9,  ecestar  SP.  III  s 
8.  at-ehfu. 

'^een  F.  Nothwendigkeit, 
Zwang;  violentia  SG.  51*;  egin 
i.  dli^^c^,  ut  est  is  egin  mor  do 
tuiream  isin  trefocul  togra  1.  is 
äJlgtJiech  O'Dav.  p.  82.  —  Sg.  Nom. 


ba  6cen  ön  ScM.  20;  ni  ba  li6cen 
duitt  in  gnlm  sa  Three  Hom.p.  8, 30; 
is  6cen  dam  a  dütracht  SC.  44,  6; 
issum  ecen  est  mihi  necessarium 
Wb.  lOd  (Z*.  328);  isim  6cen-sa 
techt  i  n-dduil  FedelmseXCT.  j9.57»,39; 
uair  atabair  ecen  techt  weü  ^ 
gehen  mOsset  FB.  7;  D(ä.  timair- 
cit«r  ar  ecin  FA. '  23 ;  tabuir  ass 
hi  ar  üs  no  ar  6cin  TE.  19;  20; 
hi  cumcai  no  inn  ecin  i.  ar  ecin 
nos  bered  Gl.  zu  qui  crucem  in 
angaria  portabat  Tur.  Gl.  134;  ar 
ecin  per  necessitatem,  difßculter 
Z\  610;  bid  dil  6cin  TE.  10  Lü. 
(mit  Nothwendigkeü  »»  sicherlidi), 
vgl.  egin  i.  deimin  ut  est:  cest  in 
fil  tomns  forsin  m-bairdne?  fil  egin 
i.  ata  CO  deimin  0*Dav,  p.  82 
{8.  ibid.  p.  165);  Acc.  soit  a  n-ecin 
. .  i  toltanche  FA.  23. 

^eendais  immitis,  s.  cendais.  — 
PL  Dat.  dona  hecendsaib  p.  170, 25. 

6ceiidseF.  Unfreundlichkeit, 
Härte.  —  Sg.  Nom.  a  n-6trocatre 
ocns  a  n-ecendsa  p.  170,  15. 

6c69  M.  Gelehrter,  Dichter; 
Corm.  p.  19;  äigeas  a  leamed  man 
O'Don.  Gr.  p.  88.  —  Sg.  Nom. 
Ninine  6cess  Hy.  3  Praef. 

ech  M.  Pferd;  eacli  equus  Ir. 
Gl.  414.  —  Sg.  Nom.  a  hech  Hy. 
5,  66;  p.  131,  16;  FB.  47;  49;  50; 
69;  p.  310, 16;  22;  Gen  iar  marbada 
eich  do  gerrin  £.  FB.  69;  Dat.  cona 
eoch  riata  FB.  31;  d&  eoch  69; 
Acc.  ech  FB.  69;  70;  sloig  Laigen 
eter  chois  ocufi  ech  ocus  choin  tu 
Fuss  und  zu  Pferde  und  mit  Hunden 
p.  46,  27;  PI.  Nom.  eich  SC.  37,  5; 
FB.  34;  38;  Gen.  cet  n-ech  TE.  10,14; 
formnib  ech  SC.  38,  6;  42;  ö  Alb 
ech  FB.  24;  iar  fäcbail  .  .  a  ech 
FB.  38;  39;  co  n-delbaib  ech  ocns 
en  FA.  8;  irrechtaib  bo  ocns  dam 
ocus  ech  FB.  24;  üathu  ech  n- 
anailche  p.  310,  20;  iar  nith  aigi 
ech  ibid.  26;  Dat.  dia  n-echaib 
FB.  63;  CC.  3  Eg.;  Acc.  na  heocho 
ScM.  9;  FB.  36;  40;  na  eochu 
FB.  39;  p.  311,  4;  Du.  Nom.  da 
ech  ScM.  2;  Acc.  na  d4  ech  FB.  45: 
p.  131,  S4;  JJ.  310,  13.  —  Compos. 
ech-äesc,  -lach,  -rad,  -tress. 


echach 


517 


öemaing 


eehaeh  rossereich,  —  8g.  Dat. 
F.  for  echaig  Midi  p.  131,  37. 

ech-dfle  X  IT.  p.  114^,17  {s.  amainse), 
„horse-stock"  O'Beime  Crowe 
Süib.  Ckmcul.p.  410.  Vgl.  marb-dile. 

eehaire  M.  Stallknecht;  muUo 
SG.  331»  (Z».  780).  —  Sg.  Acc,  cid 
cossin  n-echaire  theisi  TBF.p.  150,  ss. 

^he  FB.  34,  ein  Ausruf  vgl. 
eche  it  ili  mo  anmand  chena,  über 
eche  die  Glosse  i.  nf  dorcha  i.  is 
follus  Lü.  p.  86*,  26. 

eeb-flese  F.  Peitsche;  echlasc 
s.  deil ;  eachlasg  a  rod,  a  horsetchip 
(XB.  —  Sg.  Dat.  dind  echfleisc  5C.  8. 

eeh-laeb  M.  Pferdeknecht, 
Bote;  „eachlach  mean^  a  horse-boy, 
hence  messenger,  or  Courier,  and 
ban-eachlach  is  a  femate  messenger" 
OGrady,  Torr.  Dh.  p.  99  note; 
triar  eachlach  i.  giollaidhe  (Diener) 
ibid.p.  126.  —  PI.  Nom.  dochuatar 
. .  a  echlucho  ÜE.  3;  19  Eg.  {Form 
des  Acc.)\  PI.  Acc.  a  echlachu  TE. 
2  Eg.;  eclacha  hEr^nn  ibid.  17. 

ech-maire  Gl.  zu  echtress  O'Dav. 
p.  82,  vgl.  jedoch  „eachmairt.  Gen. 
eachmarta,  horsvng"  O'Don.  Suppl. 

eeh-md  F.  coli,  die  Pferde.  — 
Sg.  Nom.  t'echrad-su  FB.  34  {am 
ungeschicktesten  sind  deine  Pferde?); 
Dat.  domm  eochraid  p.  140,  is  Lü.; 
Acc.  forsan  n-echraiä  FB.  36  Eg. ; 
PI.  Nom.  a  n-echrada  CC.  i  LU.; 
FB.  ^  Eg?  Dat.  do  eochraidib 
p.  140,  so;  Acc.  cor  lecit  echradha 
hErend  Ms  TE.  16. 

4eht  Verbrechen,  Mord.  — 
Sg.  Gen.  aire  echtai,  cidaran-eper? 
ar  indi  as  n-aire  cöicir  facabar  fri 
d^oam  n-^cbta  i  cairddia  On  the 
Mann.  III  p.  497 ;  airi  echta  Sench. 
M.  III  p.  82  („This'dass  of  Cham- 
pions formed  one  of  the  seven  grades 
of  a  territory,  among  whose  duties 
it  was  to  avenge  family  quarreis 
and  insults'^ ;  i  n-degaid  ^chta  Eöin 
„after  the  slaughter  of  John"  Fä. 
p.  CXXXIV;  tir  in  6chta  do  thui- 
tim  i  n-dilse  do  Mochada  ibid. 
p.  LXXXVn  36;  Acc.  na  d&ine 
doronsat  in  acht  Fil.  l.  c.  87. 

e«htar  extra  Z\  657;  vgl.  anech- 
tair,  imm-echtar;  echtair  ScM.  IbH. 


eehtra  Auszug,  Expedition; 
eocpedition  O'Don.  Gr.p.  119;  mehr- 
fach im  Titel  von  Sagen,  z.  B.  Ectra 
Condla  Chaim  Wi.  Gr.  p.  118, 
„Adventures"  0' Curry  On  the  Ms. 
Mat.  p.  589.  —  Sg.  Dat.  di  eehtra 
dian  Dectiri  p.  328,  93. 

eehtrann  M.  der  Fr emde;  exter 
Z*.  778.  ~  PI.  Nom.  flechtrinn  ex- 
tranei  Z*.  781;  cona  ro  aittrebat 
echtraind  in  iudsi ThreeHomj>.SS,i; 
Gen.  for  cricha  echtrand  FB.  10; 
im  frad  n-echtrand  SC.  25. 

eeh-tress  Pferderennen;  ech- 
tres  i.  eachmairc  O'Dav.  Gl.  p.  82. 

—  PI  Nom.  echtressa  TE.  15  Eg. 
^cinnte,  eigcinnte  „undefined" 

O^Don.  Suppl. 

6einteeh  infinitus  SG.  147* 
{Z^.  862). 

^eintige  F.  Unendlichkeit.  — 
Sg.  Acc.  ar  Hn  inna  laithe  is  cd 
immefolngi  ^ccintigi  dund  aimsir 
Ml.  17d,  6. 

ecla  F.  Furcht;  Corm.  Transl 
p.  162  tarrach;  von  ecal;  vgl.  imm- 
ecla.  —  Sg.  Nom  rom  gab  ecla 
SC.  33,  31 ;   Three  Rom.  p.  36,  21. 

eclai8=»Za^.  ecclesia  Z^  249. 

—  Sg.  Gen.  inna  secalsa  Wb.  7c;  fri 
cumtach  n-ecolso  ibid.  13*  (Z*.  250); 
inna  ecailse  Tur.  48;  ecailse  FA.  25 
(eclaisi  LBr.);  na  hecailsi  ibid.; 
Dat.  don  eclats  cristaide  p.  169,  17; 
Acc.  in  n-eclais  Hy,  5,  93. 

ecland  FB.  71,  vgl.  i^t  forgaib 
eclann  ar  belaib  sluaig  „a  man 
who  captures  an  assassin  {or 
outlaw)  in  the  front  of  an  army" 
On  the  Mann.  III  p.  507  {Crith  Gabi.). 

Gemacht  ohnmächtig;  i.  ^ca- 
machta  i.  ar  nf  hl  in  cumachta 
Corm.  p.  17;  nequam  Z\  862. 

^cmailt  ins  ölen  s  Z*.  862,  davon 
^cmailte  F.  insolentia  Ml.  33«,  13. 

^emaing,  ^emoing'  er,  sie,  es 
traf;  „eacmaic,  eacmaiug  he  hap- 
pened"  O'Don.  Suppl.  Sg.  3  lasin 
dolleici  Erc  in  gai  fair  conid  ec- 
maing  issin  Liath  Macha  Rev.  Celt. 
lllp.  180  {,,it  lighted  on  the  L.  Jf."); 
CO  n-ecmaing  a  tnl  immon  n-all 
FB.  70;  iarsin  tra  dorochair  a  clai- 
deb  allaim  Gonculainn  co  n-eccmoing 


^cmais 


518 


^cnaiic 


a  läim  döi  di  Lugaid  Bev.  Cell.  ITI 
p.  182  {„smote  off');  ecmaing  nis 
ragbusa  immum  es  traf  sich,  dass 
ich  ihn  {den  Bing)  nicht  mitgenom- 
men hatte  TBF,  p.  152,  15;  ecmong 
(lies  ecmoing?)  ro  gatä  a  ba^  callöic 
ibid.  31  \  PI.  1  CO  n-ecmaingsem 
aurain  ar  cend  fri  cend  Enair  ,ywe 
have  cut  off  the  excess  from  head 
to  head  of  January'*  Fü.  Epü.  7, 
Gl.  i.  ro  bensam  [^ogl.  ecmaing  i. 
buain  Three  Ir.  Gl.  jp.  139,  zu  der 
nämlichen  Stelle).  Sfokes,  Index  zum 
FüirCy  setzt  ein  Praesens  „conec- 
mangim  Icut  off'*  an.  —  Inf.  Ecmong. 

Jemals  Abwesenheit;  absence 
O'Don.  Suppl.  —  8g.  Nom.  cdid 
cech  n-äcmais  SC.  43;  Dat.  ina 
hecmais  p.  40,  21;  ar  is  suail  a 
tbarbai  do  neoch  ergi  a  atharda 
mine  demai  maith  na  hecmais 
Three  Hom.  p.  94,  9  („i/*  he  doeth 
not  good  away  from  6'Ö- 

6einong  Eintreffen,  Eintre- 
ten,  Gelegenheit,  s.  Ecmaing.  — 
Dat.  in  t-ardnoem  uasal  airmitnech 
diata  lithocus  foraithmet  i  n-ecmong 
na  ree-sea  ocus  ina  haimsire-sea 
SMart.  7  („on  the  occu/rrence  of 
this  time  and  this  season")  =  Three 
Hom.  p.  52,  11. 

^cmaic  i.  buan  O'Dav.  p,  81 
{lies  büain),  s.  Ecmaing. 

1.  ecna  i.  follus  O'Dav.  p.  81; 
6cne  sapiens  Z*.  60. 

2.  66na  Weisheit;  wisdom  Corm. 
Tr.  p.  67;  äcne  N.  sapientia  Z*.  60.  — 
8g.  Nom.  ecna  nöeb  „wisdom  of 
sainU**  p.  319,  IV  4  i.;  Gen.  for 
immud  a  ecna  p.  169,  s;  do  fog- 
loim  ecnai  ocus  crabaid  Three  Hom. 
p.  12,  23;  ecna  ibid.  p.  14,  e;  Äcc. 
cusind  ecnai  n-domunda  p.  170,  19. 

1.  eeni^ehweise,  vgl.  O'Dav.p.Sl. 

2.  6enaeh  N.  Schmähen,  Be- 
schuldigen; öicndag,  ^icndach 
detrectatio,  criminatio  Z^.  862.  — 
8g.  Nom.  a  häcnach  Gl.  zu  Hy.  5, 3 ; 
Gen.  ni  mor  n-ecnaig  wörtl.  non 
multwn  criminationis,  Gl.  i.  ni  bd 
assa,  i.  a  b^cnach  es  war  nicht 
leicht,  nämlich  sie  einer  Schuld  zu 
zeihen  Hy.  5,  3;  sc^la  m*^cnaig 
Bev.  Cdt.  III  p.  180;  s§B..öcnaig 


Lästerer  FA.  27;  Dat.  dom  secn- 
duch  ad  me  criminandum  Wh.  1U\ 
du  äcnduch  Dae  Ml.  29»,  11  (Z«.  231); 
oc  ^cnach  th*anma-8u  Three  Hom. 
p.  22,  15;  do  seir  ocus  d*ecnach  „io 
jeer  and  lampoon"  ßorm.  Trai^. 
p.  86  groma;  Acc.  ni  ro  lam  Wonach 
m-Brigte  p.  40,  21;  cen  Wonach 
FA.  35. 

eenaid  M.  der  Gelehrte.  —  Sg. 
Nom.  in  t-ard-ecnaid  Three  Hom. 
p.  96,  18  (Colum  Cille);  SMart.  43: 
Gen.  soetbar  ecnadu  na  ghin  Ft. 
Gr.  p.  125  (VI  20);  PI  Nom.  nf 
genfitfs  rig  no  escuip  no  ecnaide 
uad  Three  Hom.  p.  28,  28;  ecoaide 
na  n-Goedel  Und.  p.  96,  26. 

^cnaigrim  III  ich  schmähe, 
lästere.  —  Praet.  8g.  3  ro  öcnaig 
. .  do  Patraic  Th/ree  Hom.  p.  20, 22; 
ros  ^cnaig  don  iris  cristaide  Und. 
p.  22.  13;  PI.  3  ro  ^cnaigseat  Fei. 
p.  LXXVII.  —  Pass.  Praes.  PL  1 
SkCaal  non  Seicdicbther-ni  sicMii  hlas- 
phemamur  Wb.  2»  {Z\  862).  — 
Inf.  öcnach. 

^cnaigrthid  criminator  Gl.  zu 
Hy.  5,  5. 

1.  ^nsAre' Fürbitte?  i.  impidhi, 
ut  est  ar  ecnairc  do  gerat  O'Dav. 
p,  81 ;  „eagnairc  i.  impidhe,  Service 
for  the  dead,  intercession,  prayers, 
requiem**  O'Don,  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  is  didnad  do  chredlaib,  is 
Ecnairc  do  marbaib  Fil  Epü  192 
(„a  requiem  for  the  dead"  Stokesw 
is  äcnairc  i  m-bethu  fri  homun 
cech  bsegail  ibid.  201  {„a  Utany  in 
lifei"  Stokes)'^  Dat.  ar  Ecnairc  i-  ar 
impidhi  Three  Ir.  Gl  p.  126  mÄ 
Bezug  auf  not  guide  ar  ecnairc  na 
siög  sa  Fü.  Prol.  265  (^/or  inter- 
cession of  these  hosts'');  ar  öcnairc 
ammaicc  Hy.  5,  2  um  ihres^Sohnn 
willen?  ar  Ecnairc  matec  Maire 
Fei.  Epü.  384;  ibid.  404  (,/or  sake 
of  the  intercession*')]  ar  Ecnairc 
arrfg  Hy.  5,  S5,  Gl.  L  ax  in  rig  itai 
äcnarcus;  Fil,  Epü.  405;  rom  ssera 
a  Isu  ar  Ecnairc  do  mdlhar  um 
deiner  Mutter  vnUen  ibid.  474;  526; 
rom  ssera  a  Isu  ar  Ecnairc  do  bü- 
ge  490;  do  martrai  um  deiner 
Martern  wiüen  514. 


^cnairc 


519 


^caine 


2.  ^«iwire  i.  äcmais  „absence  of, 
want  of  O'Don,  Suppl.  —  Vgl 
ecndairc. 

^enair«  Hy.  5,  6  {„she  wm  not 
a  earper")? 

^enareuB  3f.  Abwesenheit,  Ol. 
zu  Hy.  bj  85  {8.  ^cnairc);  ^icndarcus 
absentia  Wb.  19<i  (Z».  862). 

^ndaire  ahweaend;  abaens 
SG.  138»  (Z«.  862). 

1.  ^€iie  M.  Lachs;  salmon  O'B. 

—  Sg.  Nom.  doUeblaing  in  t-^cne 
TBF.  p.  146»  12;  fonaither  in  t-6cne 
lee  commaith  und.  p.  150,  7;  Gen. 
immedön  ind  äicni  ibid.  8. 

2.  6eiie  s.  ^ena. 

^eomlond  ungleicher  Kampf, 
Unterdrückung,  Benachthei- 
ligung;  „eagcomhlann  appression, 
injusiice,  inequalHy**  O'B.  —  Sg. 
Dat.  do  bith  i  n-ecomlaDd  SC,  45; 
ar  n-^comlond  SC.  30,  9  für  iar  n-? 
Acc,  dorn  rat . .  i  n-ecomlond  SC.  45, 90 
{„at  disadvantage**  O'C);  tar  ^crait 
n-^comlund  FB.  52?  s.  S.  336. 

^omnart  Schwäche;  i.  inn- 
dlige  O'Dav.  p.  83.  —  Sg.  Nom. 
tinaisi  d'^c  ^ccomnart  SC.  30,  lo 
{„dMläy"). 

^eonn,  ^eeonn  „a  lunatic, 
idioV*  O'Don.  Suppl.,  von  conn, 
vgl.  so-chonn. 

^eonnach  sinnlos,    verrückt. 

—  8g.  Nom.  in  t-eccodnach  (sie) 
Gl.  Bu  baeth  Sench.  M.  III  p.  6,  »i 
(„tA€  tdio^'O;  Bl.  Gen.  dar  cend  na 
robb  ocuB  na  n-ecodnach  (mc)  „on 
behcdf  of  sav<Me  beasts  and  sense- 
Uss  things"  Bev.  Celt.  III  p.  185. 

eeor  Anordnungt  Ausstat- 
tung; eagar  order  O'Ä.  —  Sg.  Nom. 
a  n-ecor . .  ocus  a  corugud  FA.  12 
{j,iheir  array ..  and  their  ranging*^ 
Dat.  bai  a  n-egar  a  da  drant  FB. 
37  Fg.;  delg  find  findärgit  ama 
ecoT  d*ör  intlasai  LÜ.  p.  81»,  27. 

—  Vgl.  ecraim. 

6«08C  Aussehen;  countenance 
GfDon.  Suppl.;  habitus  Z*.  67.  — 
Sg.  Nom.  a  crüth  a  4cosc  a  chon- 
graim  FB,  45;  Dat.  ba-sa  iudide 
ö  ^coBC  fui  Judaeus  häbitu  Wb.  10^ 
{Z*.  499);  CO  n-deilb  ocos  ^cosc 
SC.  42]  dolluid  fond  ecosc  sin  FB.  ^2] 


Acc.  etir  cnith  ocus  deilb  ocus 
ecuscc  T^.  2;  3  Eg. 

^eraibdeeh  ungläubig.  -~  Sg. 
Nom.  in  t-4craibdech  sa  „this  im- 
pious  one**  Three  Hom.  p.  22,  16; 
Acc.  comtinöl  n-4craibdech  n-^tar- 
bach  FA,  1;  F.  in  n-anmain  n- 
ecräibdig  8ea.l9;  PI.  Nom.  rig 
ecraibdig  29;  Dat.  dona  häcraibde- 
chu  p.  170, 26  LBr.  {Form  des  Acc). 

eeraim  ich  ordne,  statte  aus, 
zu  eeor;  eagaraim,  eagraim  /  ar- 
ränge,  set  in  order  O'B.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  in  cboer  comraicc  ro 
hecerad  o  thallnib  ocus  o  dänaib 
examlu  in  spir/a  noim  „the  focal 
baJl  which  waft  inlaid  with  the  di- 
verse gifts  and  tcUents  of  the  Holy 
Ghost''  Three  Hom.  p.  96,  2. 

^cra  M.  Feind;  „eacrat  an 
enemy"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc. 
comboing  tar  ^crait  n-öcomlund 
FB.  52?  PI  Acc.  d'imditin  fri  ecrata 
echtrand  p.  328,  s ;  ba  hamnaa.  fri 
ecrata  Lg.  17,  42;  aurlam  fri  fir- 
ecrat  lath  n-gaile  ülad  SC.  38 
(„ready  to  properly  arrange"  0'C.\ 
zu  lesen  ecrata?  oder  wie  ffr  fer? 

Veralte  F.  Feindschaft.  — 
Sg.  Gen.  tullem  ecraiti  frib  FB.  73. 

^eriis  p.  310,  ss? 

6erata  unförmlich?  —  Sg, 
Nom.  ba  heccruta  ecsamat7  an  nr 
sin  FB.  37  Eg. 

^csamail  verschieden,  manig- 
faltig;  öcsamil  diversus,  dissimüis 
Z*.  862.  —  Sg.  Nom.  is  ^csamail 
h^  frisna  srotha  aile  verschieden 
von  FA.  18;  PI.  Nom.  F.  focraice 
äcsamla  FA.  1;  2;  4;  Gen.  pian 
n-ecsamaii  FA.  1 ;  10;  13;  jp.  191,  29; 
Dat.  CO  n-datbaib  toamlaib  FA  11 ; 
15;  j>.  191, 27;  CO  m-biastaib  ecsamla  11; 
CO  cetri  hemailib  ecsamlu  tened  12. 

6c8e  F.Wissenschaft,  Kunst; 
von  ^ces.  —  Sg.  Gen.  triana  eocbraib 
^csi  TE.  18  Eg. 

^esine  M.  Student;  „eigsine 
„tJhe  servant  or  attendant  of  a  chief 
poet"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
Corm.  p.  36  prdll;  fechtus  luid  do 
thig  aroile  öcis  ocus  a  gilla  lais, 
i.  ^csine  esside  co  menmain  a  äthi- 
rse  ibid.  p  27  leithecb. 


^caimtig 


520 


äitbecli 


^cnimtlgr  ungewöhnlich,  sei' 
ten?  —  8g.  Acc.  etir  biad  ocus 
cuimtig  ocuB  eccuimdig  CC.  3  Eg. 

^entrumma  ungleich  Gaid* 
p.  102,  2. 

1.  cd  Pron.  8.  6  V. 

2,edN.Eaum,Zeitraumy  Un- 
terschied; a  Space  Stokes,  Three 
Hom.  Index.  —  Sg,  Notn.  a  n-ed 
nie  do  cb^li  do  6caib  domotn  FB.  18 
{quantum);  a  n-ed  rucc  grfan  do 
rennaib  nime  19;  Dat.  is  riil  asind 
cd  fil  etorro  FB.  73  (isin  fed  H.); 
Acc.  fri  cd  m-bliadna  FB.^  34; 
laid  Colum  Ctlle  i  Cen^l  Conaill  ed 
Three  Hom.  p.  106,  21 ;  techit . .  ead 
radaircc  forsin  fairgi  ibid.  p.  36,  2S. 

cdocht,  aidacht  „hequest" 
Tir.  3;  15. 

cdon  8.  idoB* 

t6  cdpair  FA  32,  s.  idpraim. 

cdpart,  idpart  ohlatio  Z*.  869. 

csra  8.  aig  {vgl.  unter  baimV 

^grcaoincann  |).309,i8  s.  6c&iiiiiii. 

cgrcda  s.  öcgri. 

^gcm  F.  Schreiy  Geschrei; 
a  cry  Corm.  Transl.  p.  67;  clamor 


Z^.  771;  vgl.  air-ögem  querimonia 

.»  {Z\  868).  —         " 
^gim  8cM.  11. 


SG.  51»  {Z\  868).  —  Sg.  Bat.  fon 


'  ^grim  III  ich  schreie;  vgL  ar-4gi 
q^ieritur  Ml.  31*,  20  {Z*.  868).  — 
Praet.  8g.  3  egis  FB.  38;  egeß  in 
ingen  iarom  ocus  luid-sium  for 
teicbedh  Corm.  Transl.  p.  86  gretb. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  eigther  im- 
muin  ScM.  10  (eghtir  H).  —  Praet. 
Sg.  3  ro  b^ged  immum-sa  ScM.  11; 
ro  begiad  IS  H.  (fobeged  LL.\ 

^ia  eine  Intefjection,  s.  amor. 

6lclind  Hy.  6,  16,  „against  every 
deathpooV*  Stokes^  Gl.  i.  ar  cacb : : 
lind  ^ca  no  ar  cB.ch  nf  na  ba  gllnd. 

4iendach  s.  2.  ^cnach. 

^ienigrim,  com-^icnlgiiii  III  ich 
zwinge,  von  6cen.  —  Praes.  8g,  3 
Dep.  ni  com^icnigedar  non  cogit 
SG.  61  a  (Z«.  439).  —  Ptaet.  PI.  3 
con-^icnisset  Gl.  zu  et  ar^ariza- 
verunt  Tur.  133  für  äicnigset? 

dm,  cm  Fei.  Jul.  19  Gl.  co  solam 
ffOuickly**;  quick,  active  O'R.  — 
Mierher  flaith  ^im  etymologisirende 
Glosse  zu  flaith  em  My.  1,  si? 


6irdcrgrnd  M.  Vorhaben,  Eni- 
schluas;  in  t-aird^rgud  ar-ru*d^r- 
gestar  Dia  Gl.  zu  propositum 
Wb.  4c  (ZK  465).  —  Acc.  ni  ros 
fäcaib  a  ^irdergud  manaig  „he  re- 
linquished  not  his  monk's  way  of 
life"  SMart.  21. 

6iriee  s.  6ric. 

cirig  s.  Mgrim* 

cirr  8.  crr. 

cinind  FB.  23?  vgl  farrindL 

^is  Spur;  „a  footstep,  traet^*  O'R. 
—  iS'^.  Nom.  ni  con  fess  eng  na 
eis  dib  p.  143,  s:  mandtb  a  es 
Hy.  2,  8,  La  follincht;  Dat.  di 
^is  retro  Z".  611 ;  d'eis  after  (TDon. 
Gr,  p.  289;  a  cbomarbba  dia  eis 
Hy.  2  Praef.\  cacb  anmain  d'^is 
a  c^le  eine  Seele  nach  der  andern 
FA.  20;  in  tain  ron-anis-sia  dorn 
b^is-se  cum  remansisti  post  me 
Wb.  29d,  9  {Z*.  462);  anais . .  do  ^is 
in  t-slöig  FB.  42;  anais.. dia  ^ 
Hy.  2, 53  («es  Fr.);  Acc.  tar  ^is  after 
O'Don.  Gr,  p.  289;  f^g . .  dar  th'eis 
blick  hinter  dich  SC.  40;  do  fiu^bül 
dar  tb'äis  TE.  12  Lü.  — ■  Vgl  ässe. 

6i8tim  s.  ^tsim* 

61t  „cattle'^  Bern.*  p.  65  note, 

citehim  ich  weise  zurück.  — 
Praet.  Dep,  Sg.  3  eitcistar  he  re- 
fused  O'Bon.  Suppl.  —  Fut.  Sg.  2  ni 
ettis  SC.  26  {s.p.  230).  —  Inf.  etech. 

citgrcd  Schuld,  Verbrechen; 
„criminai  law"  O'Don.  Suppl.;  vgl 
die  Erörterung  über  diesen  tena. 
techn.  Sench.  M.  III  p.  88  ff.;  „tf 
appears  to  mean  any^ing  conirary 
to  what  is  usual,  contra  nomam 
solitam,  which  includes  the  idea  of 
exemption,  excess,  crimina- 
lity;  avofda"l.  c.  p.  89  note;  eitged 
ein  ibid.  p.  90,  s;  eitged  ein,  ocus 
eitged  slan  {„exempt'^)  und.  18. 

6ith6hceli  Lügner.  —  PI  Nom. 
etbgig  FA.  27  (^tbig  LBr.  sdUedUe 
Lesart)'^  Dat.  ^itbchecbaib  Gl  m 
perjuris  Wb.  28*,  6. 

Mthceh  Lüge;  eitbeacb  a  lie 
Corm.  Transl.  p.  68.  —  Sg.  Gen. 
ceeb  oen  dognf  Inga  n-eitbig  Three 
Hom.  ^.  4,  28;  Dat.  tancatar  dii 
luga  i  n-^thiucb  ibid.  p.  30,  $  ijo 
swea/r  a  li^*). 


dithne 


521 


do-elsat 


eitliBe  a  kernel  O'B.  —  Dcuiu 
eitne  cnö  FB.  9? 

eithre  Ende.  —  Sg.  Äcc.  ser- 
nait  ethri  n-Auguist  „they  orer- 
spread  the  end  of  August^*  Fil, 
Aug.  31,  i.  deriud  LBr.  {vgL  eithre 
i.  deiredh  no  forbera  no  err  Three 
Ir.  GJoss.  p.  136). 

eithre  nela  ScM.  15? 

1.  ^itoeeht  Tod.  —  Sg.  Gen, 
illö  estechta  Muri  an  Maria' 8  Todes- 
tage FA.  %  etsechta  LBr,;  Fil. 
p.  LXIII;  Acc.  fri  ^itsecht  na  nöeb 
fly.  2,  60  {Gl  i.  fri  hebiltinV,  ria 
n-eteecbt . .  ro  cbindset  a  feli  „hy 
their  death  they  determined  iheir 
feagts"  Fil.  F^.  107  {Gl.  i.  ria 
n-^c  Three  Ir.  Gloss.  p.  139). 

2.  ^itoeeht  Inf.  zu  ^itsim,  vgl. 
fo~^tsecht 

«itsid  M.  Hörer,  —  PI.  Nom. 
ind  b^itsidi  audüores  Wh.  30« 
(Z*.  19).  —  Vgl  eistidöir-  audüor 
Ir.  Gl.  1101. 

^itsim  III  ich  höre;  eisdim  I 
hear,  listen  O'B.  —  Imperat.  PI  3 
ütaet  frisin  preceptFT).  13»(-Z*.444). 

—  Inf.  Nom.  binnitbir  cacb  ceöl 
a  ^stecht  FA.  2;  Dat.  do  ^itsecbt 
audire,  discere  Z\  487 ;  do  estecbt 
inna  ceöl  FA.  4;  dorn  Estecbt  jyto 
hear  me*^  Hy.  7,  so;  oc  estecbt  fri 
guba  FA.  30;  Acc.  Estecbt  in  ceoil 
und.  5. 

ela  cygnus  Ir.  Gl.  509. 

elada  science  Corm,  Tr.  p.  69. 

^l&lm  III  ich  entßiehe,  ent- 
komme.  —  Praea.  Sg.  3  atraig  in 
abaind  friu,  ^läid  in  clam  amal 
cona  boin  tria  bennac^tain  m-Brigte 
Three  Hom.  p.  78,  25;  ^laid  ibid. 
p.  76,  »;  PI.  3  61ait  p,  26,  u.  — 
Imperat.  Sg.  2  ^la  fort  laim  deiss 
Three  Hom.  p.  76,  2.  —  Praet.  Sg.  3 
rom  ela  SC.  44,  6;  ro  elai  Hy.  2,  66 
und  5,  18  Gl  zu  co  n-bualai;  r6 
elai  no  ro  sfr  Gl.  zu  conselai 
Ey.  5,  62.  —  Fut  Sg.  1  ni  dlub 
TBF.  p.  144,  8;  ;?  in  el&fa  lim  und. 

—  Inf.  elnd  . .  i.  desero  i.  dergim 
Corm.  Transl  p.  68;  Acc.  attagur-sa 
. .  elnd  inna  bingine  ucut  la  Fröecb 
ibid.  15. 

elatha  Kunst,  Wissenschaft, 


i 


Kunstwerk,  wissinschaftli^ 
ches  Werk;  elada  science  Corm. 
Transl.  p.  69.  —  Sg.  Gen.  ar  is 
a  becla»  no  a  tuaitb  airctbid  cac^a 
belatban  denn  aus  der  Kirche  oder 
aus  dem  Volke  ist  der  Erfinder 
jedes  Kunstwerks  Fil.  p.  I  5;  Dat. 
cetbardai  condagar  da  cecb  elatbain 
i.  locc  ocus  aimser  ocns  persa  ocus 
fäth  airicc  ibid.  p.  I  1;  Acc.^  eter 
adbur  ocus  elatbain  FB.  1. 

ele  böse;  „malicious,  spiteful" 
OB.  —  Sg. Nom, nir  bu  elc Hy. 5, 6, 
Gl  ni  bu  olc. 

elea  F.  Bosheit.  —  Sg.  Acc. 
cen  elccai  wühout  evü  Fil.  Jun.  7 
Laud,  Gl.  i.  cen  olcai  LBr. 

ele  alius  s.  alle. 

eilt  F.  Beh;  doe  Corm.  Tr.  p.  68. 

—  Gen.  oc  toffand  na  ailite  ucut  LU. 
JJ.764»,  5;  Acc.  in  n-elit  Tir,  13. 

61ingad  M.  Verklagen;  „dai- 
ming  debt  or  right  of  any  kind" 
Corm.  Tranpl  p.  63;  „accusation, 
charging,  calling  to  account"  O'B. 

—  Nom.  CO  ro  bimraided  a  ^liugud 
trit-sin  Fä.  p.  XXXII,  21;  Dat. 
dorn  ^ligud  SC.  7  („«  it  possible 
that  Tou  question  my  word**  O'C). 

ellach  Vereinigung;  conjunC" 
tio  Z*.  810.  —  Dat.  bai  lannmain 
i  n-ellucb  p.  144,  s;  i  n-ellucb  in 
unitate  =  una  cum  Z*.  660. 

ellaimh  i.  ainm  in  iarainn  rinnta 
O'Dav.  p,  82. 

1.  ellam,  „eallamb  plenitude, 
perfection**  O'B.;  adbul  ellam 
in  der  Glosse  zu  ^rlam  Hy.  1,  49. 

2.  ellam,  eallamb  i.  coibcbe  do 
gheibtbear  a  Uimb  {WCl.)  „a  dower 
which  is  got  in  hand"  Corm.  Tr.p.  67. 

ellam  CC  6? 

con-dot  ellat  SC.  28,  4? 

ellma,  „eallmba  i.  ioml&ine; 
inealmba  whole,  entire,  fully  assem- 
bled"  ODon.  Suppl;  i  n-ellmai  in 
der  Gl  zu  tölam  Hy.  6,  11. 

elnim  ich  beflecke,  verletze 
vgl  ni  pu  buisse  ä  sellned  non  li- 
cuit  maculare  id  Wb.  8d  (Z«.  485). 

—  Pass.  Praes.  sec.  PI  5  ar  na 
ro  elnitfs  roisc  in  nöib  SMart.  13. 

^Inithid  violator  Z\  793. 
do-elsat  Lg.  11  s.  do-ellaim« 


elscoth 


522 


enech 


elseoth  Begierde.  —  Äcc.  ni 
coemnacair  codlad  ittr  la  helscoth 
FM.  p.  XXXII  30  („longing"). 

elseothaeh  lüstern,  gierig,  — 
Sg.  Nom.  cü  . .  elscothach  p.  41,  lo 
(„greedy*'), 

elta  Heer  de;  ealta  „a  flock, 
herd*'  O'R;  Gl.  zu  ialla  Hy.  5,  9i. 

—  PI    Gen.   CO   lin   a   eltai   Fä. 
p,  LXXXVI. 

€m  wahrhaftig,  engl,  in  sooth, 
eine  hetheuemde  Partikel,  die  häufig 
in  der  Antwort,  überJuiupt  in  der 
direkten  Bede  gebraucht  wird; 
gleichbedeutend  mit  am;  am,  öm 
item,  etiam,  vero,  autem  Z\  703; 
bisweilen  eim  Lg.  8  Eg. ;  p,  140,  23 ; 
142, 15;  144,  16.  —  atü-sa  sann  öm 
TE.  bEg.\  fochen  om  eim  p.  144, 15 ; 
dar  ar  m-brethir  dm  SC.  46;  dogdn- 
sa  dm . .  imcossäit  na  rlg  ocus  na 
töisech  FB.  6;  atnoad  Gonco&ar 
eim  p.  142,  15;  ni  hosnad  iar  mbe- 
bail  dm  FB,  89;  nff  rathaigsem 
eter  dm  43;  atchfu-sa  dm  45;  SC.  12; 
i^  messi  dm  TE.  13;  p.  141,  9;  nir 
bo  chucum-sa  dm  .  .  ro  bo  chöir 
FB.  56;  is  andso  dam-sa  dm  a 
m-brethu(7U(2  58;  p.  140,  2s;  ni 
cöir  duit  dm  SC  5;  12;  13;  FB.  94; 
bid  messu  düib  dm . .  a  n-dogen-sa, 
cdin  CO  tisaid  lim  FB.  6;  recam-ni 
a  les  dm  ar  curaid  56;  mad  lett 
dm  CAMtaihmir  mo  thige-se,  bid 
lat  c9MraÜ%mir  Emna  do  grh  9;  ni 
b&  nech  bas  ferr  nod  gldfe  dm  56; 
ba  fir  dm  do-som  dan  ani  sin  31; 
ro  foillsiged  dm  FA.  2. 

emde  hüte  dich  Beitr.  YII  2'; 
i.  findta  no  deicci  Corm.  Transl. 
p.  64;  emda  ScM.  20  H.;  Conj. 
Sg.  3  Dep.  co  ro  emdar  5.  temadar. 

—  Vgl.  do-emim. 

emdim  ich  verweigere,  3.  Sg. 
emid  Goid.^  p,  94,  19  (Lat.  Hy. 
II  Praef.).  Vgl.  f emdim. 

emnaim  II  ich  verdoppele.  — 
Praes,  PI.  3  haare  näd  n-emnat 
quia  non  geminant  SG.  48».  — 
Pas 8.  Praes.  Sg,  3  huare  nÄd 
n-emantar  quia  non  geminatur 
SG.  48»;  PI.  3  mat  anmann  adiechta 
emnaiar  si  sunt  adjectiva  quae  ge- 
minantur   SG.  189^  (Z».  705).  — 


Inf.  emnad  SG,  59»;  „a  doubüing" 
Ir.  Gl.  1010. 

emnin  „twins'^  Corm.  Trand. 
p.  63. 

1.  611  M.  Vogel,  —  Sg.  Nom.  ^n 
SP,  IV  1;  dn  dir  FB.  60;  dn  airgit 
FB,  73;  dn  do  lic  logmaur  FB.  62; 
74;  Gen.  suide  eoin  Hy.  5,  1;  tr^ 
sciath  n-ete  indala  hdoin  SC.  7; 
hi  tuaim  inn  eoain  CC.  5  Eg.; 
cless  n-eöin  immelig  loa  nsci  FB.  24, 
eines  von  CuchuHnn's  Kunststücken, 
vgl,  unter  dall;  Acc.  senais  in  n-dn 
laamnech  Hy.  5,  64;  no  äärgind  dn 
Oss.  I  12;  Sc.  4;  PI.  Nom.  ind 
eöin  FA.  33;  SC.  5;  6;  7;  p,  143,»; 
tri  eöin  aregda  FA.  7;  cetri  heoin 
oir  TE.  3  Eg.;  Gen.  dia  toffdnn 
ina  n-en  p.  i43,  7;  SC.  4;  5;  7; 
CO  n-delbaib  ech  ocus  dn  FA.  8; 
irrechtaib  dn  n-gldgel  33;  a  sam* 
laib  dn  n-etarlüamain  2^^.47;  Dat. 
6  na  henaib  FB,  7;  p.  311,  as; 
Acc.  inna  heöna  di  Thethbi|>.  131,  ss: 
CC.  4  LU.;  SC.  4;  gin  eona  CC. 
4  Eg.;  Du.  Nom.  in  da  en  SC.  6; 
Acc.  CO  n-accatar  da  dn  7. 

2.  611  i.  uisce  Corm.  p.  18  enbret, 
englas,  dnbruthi,  enbarr;  Corm. 
Transl.  p.  166  uaran. 

dna  8.  lan. 

dnamar  CC.  2? 

dnbruthe  Fleischbrühe; 
„broW*  Corm.  Transl.  p.  66.  — 
Sg.  Nom.  feöil  ocus  enbruthe.FB.  9; 
dentar  fothrucnd  lib  dond  fir-sa  i. 
enbruithe  n-drSaiUe  ocus  cäma  sa* 
maisci  do  indarggain  fo  th&l  ccos 
beiiil  TBF.  p.  148,  11;  Dat.  dia 
eöil  ocus  da  enbruthi  SC.  23. 

enee^  encae  jP.  innocentia 
Ml,  24»,  19  (Z*.  1003),  von  ennac, 
endac.  —  Sg.  Dat.  ind  endgai  in 
Unschuld  Güd.  Lor.  Gi.  260.  —  Sg. 
Dat.  i  n-endgai  nöemingen  Hy.  7, 16; 
ind  endgai  „in  innocenc«^*  Güd. 
Lor.  Gl.  260. 

1.  eneeh  Gesicht;  i.  agad  Corm. 
p.  19  enecb-ruice;  clai^enech  natus 
cum  tabulata  fade  p.  43, 21;  s.  ainech. 
—  Sg.  Acc.  ina  n-enech  FA.  26  LBr. 
(ina  fir-etan  Lü.);  PI.  Dat.  6  in- 
chaib  Corm.  l.  c;  s.  ös  inchaib. 

2.  eneeh  Ehre.  —  Sg.  Nom.  nir 


eaech-gris 


523 


eochuir 


b*ail  do  Dia  a  henecli-si  do  breith 
p.  40,  38;  ni  c6ir . .  enech  cöicid  do 
brith  FB.  94;  Gen.  fiad  ses  enig 
SC.  41;  ni  fil  imlot  n-einig  dait-so 
TE.  14  LU.;  oc  denam  a  n-enig 
FB.  94;  Dat.  iss  at  slän-sa  dot 
enech  heü  an  deiner  Ehre  TE. 
14  Eg.;  Äcc.  ro  rir  a  einech  ar 
chuirm  Lg.  18,  si ;  forriuth  a  n-enech 
0CU8  a  n-inechgreso  p.  141,  S7; 
p.  327,  40 ;  födaig  na  ro  tubaide 
fria  enecb  TE.  &  Lü.;  dochoid  for 
m'einecb  ocus  for  m*anmain  TB  F. 
p.  154,  2;  nar  l^c  dö  th'enech  do 
miUiud  TE.  13  Eg.  (milliad  enech 
LIT.,  Gen.  PI.  oder  zu  lesen  enig?>. 

eneeh-gris  M.  „a  fine  imposed 
for  injwring  or  raising  a  hhish  on 
the  face"  O'Don.  Suppl. ;  vgl.  Corm. 
Transl.  p.  66,  On  the  Mann.  III 
p.  471,  473.  —  Sg.  Äcc.  la  henecb- 
gris  FB.  71;  PI.  Gen.  ru  gnith  ar 
chiunn  ainechgres  Ml.  carm.  2 
iGoid.*  p.  19)?  Äcc.  forriutb  a  n- 
enecb  ocus  a  n-inechgreso  p.  141, 27; 
dofichim  an-enechgrrasa  \x\ip.  828, 21; 
inecbgreso  p.  142,  21. 

eneeh'l6g,yhonor'price'*  Sench. 
M.  III  p.  536,  12;  loghenecb  On 
the  Mann.  lU  p.  471,  47s. 

eneeh-mlee  Ehrenschändung 
Corm,  Transl.  p.  66. 

eneelann  1)  Ehren-preis,  -tri- 
hut,  2)  Busse  für  verletzte 
Ehre;  Corm.  Transl.  p.  66;  en- 
eaclann  i.  eraic  O'Clery.  —  8g.  Nom. 
2)  ni  daim  enecland  anad  non 
patitur  honoris  reparatio  moram 
Z*.  430  (Sench.  M.);  caidi  in  ene- 
elann ro  indsaigter  isna  cnedaib 
Sench.  M.  III  p.  536,  2;  Gen.  co 
cethramthain  eneclainni  tbid.  20; 
Bat.  1)  na  eineach  na  einiccland 
äU  seine  Ehre,  als  sein  Ehrentribut 
Lealhl  na  g-Ceart  p.  98,  7;  is  e 
Ciaran  ro  facaib  do  rl  Cborco  Lüigde 
eneelann  rfg  cuicid  dö  Fei  p.  LXI 32. 

eng:  Spur;  „eang  i.  lorg  no  sli- 
ocht  a  track  or  footstep**  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ni  con  fess 
eng  na  eis  dib  p.  143,  2. 

engrne  cognitio.  —  Sg.  Äcc. 
cen  engne  et  cen  ffrinni  Wl).  2» 
(Z\  655). 


6-iilrt  infirmus  Z\  862;  vgl. 
BO-nairt. 

«nirte  F.  Schwäche  Gl.  zu  Fil 
Jan.  24.  —  Äcc.  ar  n-önirti-ni  tn- 
firmitatem  nostram  Wh.  4»  {Z\  862). 

6nlaith  F.  collect.  Vögel,  vgl. 
O'Don.  Gr.  p.  88.  —  Sg.  Nom. 
dnlaith  SC.  3;  33,  6;  p.  144,  4; 
FB.  15;  Gen.  ceöl  enlathe  FÄ.  6; 
hi  riet  enlaithe  p.  143,  4;  144,  26; 
almai  Enlaithe  FB.  49;  ^nlatbi 
p.  310,  19;  Dat.  dind  ^nlaith  acut 
SC.  4;  Äcc.  foram  for  enlaith  p.  143, 8. 

ennvLe  =  lat.  innocens.  —  Sg. 
Nom.  ennac  FÄ.  19  (ennacb  LBr.); 
PI.  Gen.  inna  n-ennac  Ml.  32«,  is 
{Z\  1003). 

1.  eö  Brosche;  „a  pin,  a  hod- 
hin"  O'Don.  Suppl.;  „a  brooch" 
On  the  Mann.  Hl  Index;  eo  i.  rinn 
O'Dav.  Gl  p.  81;  Corm.  p.  17 
emain.  —  Sg.  Nom.  eo  öir  ina  brut 
p.  131,  17;  beö  öir  intlaide  FB.  51; 

p.  310,  32. 

2.  eö  i.  lignum  i.  crand  Fil. 
Mart.  10  (eö  ainglecb  i.  crann 
crocbda  in  coimdedh  O'Dav.  p.  81); 
eo  crand  Corm.  p.  44  uball,  „a  tree 
(yetr)"  Transl  p.  165. 

3.  eö  Lachs.  —  Sg.  Gen.  im- 
medön  lach  {zweisilbig)  Hy.  5,  72, 
Gl  i.  bratan;  focheird . .  cor  n-fach 
n-eirred  de  FB.  87  er  schnellte 
sich  einen  Heldenlachssprung,  eines 
von  Cuchtdinn's  Kunststückenlcless); 
Äcc.  foceird  ich  n-erred  ind  aib 
FB.  24,  wobei  ich  =  cor  fn-iach; 
focheird  hich  n-erred  n-indnse 
FB.  51;  p.  310,  42;  ich  n-erred 
mit  Weglassung  von  focheird  in  der 
Aufzählung  der  cless  Lü.  p.  73»,  8. 
Vgl  noch  rainic-sium  tra  ratha 
Forgaill,  ocus  foceird  ich  n-erred 
de  tar  na  tri  lissu,  co  m-böi  for 
lar  in  dunaid  citirt  von  lO'Beime 
Crowe,  Siab.  Concul.  p.  447,  u/nd 
zur  Sache  FB.  88. 

1.  eochuir  Schlü'ssel;  „a  key^' 
Corm.  Transl  p.  68^  —  PI  Nom. 
eochracha  na  Teamhrach  Torr.  Dh. 
p.  58,  2  (Form  des  Äcc.)]  Dat. 
triana  eochraib  öcsi  durch  seine 
Schlüssel  der  Wissevachaft  TE. 
18  Eg. 


eochnir 


524 


erbaixn 


2.  eoehnir  hrim,  edge  O'R.  — 
Sg.  Nom.  cor  ben  a  heochair  dar 
Buil  Connaic  Sench,  M.  IIJ  82  {die 
Schärfe  des  Speers,  crimall). 

dia  eöil  SC,  23,  s.  fedil. 

edit  8.  6t. 

«Ol  Sa  45,  4? 

e6\tL  kundig,  erfahren;  peri- 
tus  Z*.  259.  —  Sg.  Nom.  madda 
eola  Lg.  18,  4o;  conid  am  eolach 
bi  febaib  fiss  p.  328,  17;  ba  beolach 

foibnecbta  Three  Hom.  p,  108,  32; 
n.  Nom.  «olicb,  «ulig  Z«.  261  {Wh.)\ 
Gen.  cöt  eolach  SC.  31,  8;  Acc.  le 
beolchu  aingel  FA  15. 

edlas  M.  Wissen;  healas  pert^a 
Z*.  35;  eolas  peritia  Ir.  Gl  901; 
eolus  i.  taicsi  iar  foglaim  O'Dav. 
p.  81.  —  Sg.  Nom.  co  festar  cach 
n-eölas  SC.  43;  is  immda  fis  ocas 
eolus  in  choimded  p.  169,  29;  Gen. 
for  immud . .  a  mor-eolais  ibid.  9. 

eolchaire  „sorrow,  mour- 
ning"  O'B.  —  Sg.  Nom.  ro  gab 
dan  eolchaire  immon  mnäi  EC.  5. 

eÖrna  Gerste;  hordeum  Ir.  Gl. 
779.  —  Gen,  gr&n  eörna  FB.  63; 
böimm  bec  do  bairgin  eomai  Fei. 
p.  LXI  u. 

epaid  F.  veneficium  Incant 
SG.;  PI  Nom.  aipthi  Wh.  20i> 
(Z\  60).  —  Vgl.  aupthach. 

epelai  s.  eblim. 

epeltu  F.  internus  Z^.  264. 

—  Sg.  Acc.  fri  hebiltin  Gl.  zu  fri 
«itsecht  Hy.  2,  60. 

ep\M\=^lat.  epistola  Z^  1030. 

—  PI.  Dat.  CO  n-epistlib  p.  19,  36. 
epiar,  epur'ic^  sage,s.  at-binr. 
epscop^^^at  episcopuB  Corm. 

p.  19 ;  easpog  praesul  Ir.  Gl.  982 ; 
easbog  ibid.  08.  —  Sg.  Nom.  epscop 
Hy.-  6,  21;  Gen.  Tassaig  espotc 
p.  22,  2;  PI.  Nom.  epscoip  Hy.  5,  si; 
p.  42,  4;  ocht  n-espoic  ibid.  7;  Gen. 
na  n-espoc  i&id.  s. 

er-  wechselt  mit  ir-,  air-,  ar-, 
aur-,   ur-,   dtc  Praep.  är   tn   der 

€r  i.  uasal  O^Dav.  p.  47  airchend; 
er  i.  mor  ibid.  p.  81;  4r  ellam  i. 
adbnl  ellam  Gl.  eu  Hy.  1,  49  und 
5,  96.  —  Sg.  Nom.  is  cü  othair  «r 
Emna  FJS.  68,  12. 


6r-  d/)^  atM  ess'  (Praep.  a,  ass) 
un<2  folgendem  r  entstanden,  z.  B. 
^rbairt  für  as-m-bairt. 
'   «r-  Z*.  864  PaiftcuZa  tn^anstca, 
17^2.  4r-chfan. 

«ra  Ferwtft^eru«^,  ZuröcÄ;- 
te^eisun^.  —  Sg.  Nom.  mad  do 
Ailill  era  ScM.  3,  is;  taead  ^rs 
forru  „they  got  a  refusal**  Three 
Hom.p.  76, 29;  Gen.  ciin  dra  SC.  26. 

erail  SC.  45,  s?  O'Cwrry  Ober- 
setzt:  „a  game  in  excess  eU  chess^^ 
vgl.  erain  no  erail  1.  imforcraid 
O'Dav.  p.  81  mit  Bezug  auf  Fü. 
Jan.  1  (luid  fo  recht  n-ard  n-erain 
Bawl.,  n-erail  Xaud,  ard  eraUXBr.}, 
allein  LBr.  hat  nur  zu  der  Lesart 
eräin  die  Glosse  i.  forcraid. 

er-6il,  iu*-4il  Auftrag,  Be- 
fehl, Inf.  zu  erAilim. 

er-4ilim  III  ich  befehle,  trage 
auf;  arälaim,  urailim,  fdrailim  I 
command,  require,  order  CBon. 
Suppl.  —  Praet.  Sg.  3  in  maith 
din  ro  erail  Dia  sund  for  athotr 
na  n-iresech  Three  Hom.  p.  92,  &. 
—  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
er41ta  for  maccaib  Üisnig  dal  i  n- 
gabthib  Lg.  12.  —  Inf.  Nom.  ni 
biad  furail  n&ch  cöicid  form  ,yihat 
no  province  wouXd  prevaü  against 
them"  Three  Hom.  p.  32,  2  {dtirt 
bei  O'Dav.  p.  94  unter  der  Glosse 
furail  i.  imurcra);  Dat.  in  coimdia 
f^n  dia  erail  for  Abraam  „the  Lord 
himself  enjoining^  Abraham^*  ibid. 
p.  90,  16;  oc  a  n-faräilforaibFX28 
(urail  LJBr.);  ic  a  n-nrail  p.  191,  si; 
do  bar  n-ir&ü  Wb.  26»  {Z\  999). 

6raim  ich  weise  zurück,  ver- 
weigere. —  Praet.  Sg.  3  drais 
Brigit  „he  refused  B."  Three  Hom. 

p.  58,  24, 

er&in  i.  forcraid  Gl  zu  F&. 
Jan.  1,  s.  uräln. 

6ral8e  SC.  45,  4? 

erbada  lathe  bratha  FA  33  ,jäi€ 
Orders  of  Ihe  Day  of  Doom*'? 

erbaim  II  ich  vertraue  an, 
übertrage;  nom  «rpimm  confido 
Wh.  6c  (Z».  434).  ~  Praes.  Sg.  3 
erbaid  credit  Ml  14*.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  earb  p.  41,  20.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  herbad  p.  40,  rr. 


er-bigim 


525 


er-ganm 


Lg.  14;  FA.  28;  ro  erbad  commis- 
srm,  crtdüvm  est  Wb.  254  {Z\  477). 

er-bägim  ich  kämpfe,  s.  ar- 
bägim.  —  Praet.  Sg.  3  t6  erbaig 
Gl  SU  bages  Hy.  6,  17,  erbagess 
Gl.  zu  ar-baig  ibid.  is. 

erball  Schwanz;  ball  derid  in 
anmniida  Corm.  p.  18;  FB.  37  Eg. 

erbalt  mortuus  est  Lg.  17,  ss, 
vgl.  at-bail. 

^rbart  dixi,  für  as-ra-bart, 
JPtaet.  von  as-biur.  —  Sg.  2  dirsan 
a  fot  con  erbart  TE.  10  Lü.;  3  co 
n-^rbairt  und  sie  sagte  FB.  44; 
fö  daig . .  nach  erbart  frisin  mnäi 
TE.  6  Lü.  —  Praes.  Conj.  PI  3 
CO  n-erbrat  ScM.  20,  für  as-ro-berat. 

er-both  s.  ar-both. 

ere  Himmel;  i.  neamh  *Carm. 
p.  19,  O'Dav.  p.  81. 

ereear,   ercdair,    erethar  Lg. 

17,  64? 

6r-elifaii  sehr  lange.  —  Sg. 
Nom.  is  erchian  ö  suidiu  Fei. 
Prol.  122,  Gl.  i.  adbul-cbian. 

er-ehinnte  bestimmt,  ercbintiu 
Gl.  zu  de  finita,  significaiione 
SG.  152*. 

^rehoilind  M.  decretum,  de- 
finitio  Z\  802. 

erehoit  Schaden.  —  Sg.  Äcc. 
ol  derna  nach  n-erchoit  doib  Three 
Hom.  p.  76,  18.  —  Dazu  ein  Praes. 
erchotim  noceo,  Sg.  3  arachoat 
Ml.  31d,  10,  Fut.  Sg.  3  co  arcöi 
ad  nocendum  Ml.  46^  {Z*.  1094). 

erchoitech  nocens  Z*.  183; 
urchoidech  Ir.  Gl.  935. 

er-ehor,  ir-chor  N.  Wurf,  s. 
aur-chor,  urchor.  —  Sg.  Nom.  erchor 
amnas  Hy.  6,  is;  m'irchor  Oss.  III 2; 
Gen.  fut  erchora  Gl.  zu  fat  roit 
Hy.  5,  72;  Dat.  ar  irchor  gaithe 
Gl.  zu  ar  gseth  Hy.  6,  le;  Äcc. 
tarlaic . .  irchor  n-oll  Oss.  I  5. 

er-ehomal  Gl.zulucar  SG.  126^. 

erchotigiin  III  ich  thue  Scha- 
den. —  Praes.  Sg.  2  cid  am- 
ercotige . .  don  chiniud  doenna  Three 
Hom.  p.  74,  8.  —  Praes.  der  Ge- 
wohnheit Sg.  3  ni  erchötigend  FÄ.  5, 
ni  erchotlg  {sie)  do  neoch  dib  LBr. 

erehra  Untergang;  irchre  in- 
terüus  Wb.  26*  {Z\  183).  —  Sg. 


Nom.  bä  bömun  leo  moch-erchra 
do  bith  do  Chomchuiaind  LU. 
p.  121^  41  {ein  früher  Tod)]  Dat. 
ar  erehra  pro  defectu  Ml.  31»,  4; 
tre  erehra  per  eclipsin  Z*.  868  {SG.). 

er-chrinim  I  ich  gehe  unter, 
verschwinde.  —  Praes.  Sg.  3 
ama2  arinchrin  ut  interit  Wb.  32«» 
[Z*.  430).  —  Perf  Sg.  3  ar-ro-chiuir 
F61.  Prol.  67,  127,  beide  Male  mit 
der  Glosse  ro  erchran  {3.  Sg,  Praet.) ; 
0  gabais  rannairecht  ni  archiüir 
bfad  fo  a  Uim  riam  TBF.  p.  142, 10. 

ertnid  TE.  9,  10  s.  ergnaid. 

erdältaK  bestimmt,  gewiss; 
certus,  quidam  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  masa  erdälta  p.  170,  24 
{si . .  certum  est) ;  dianid  ^rdalta  a 
haittreb  denen  bestimmt  ist  sie  zu 
bewohnen  FA.  14;  34  (irdalta  LBr.). 

er-dam  Vorhalle;  aardam  pro- 
domus,  porticus  Z*.  7.  —  Sg.  Nom. 
erdam  orda  FÄ.  5  (erdad  LBr. 
schlechte  Lesart);  Äcc,  triasin  n- 
erdam  n-orda  FÄ.  31. 

erdig  s,  airdig. 

ere,  aere,  eire  Last.  —  Sg. 
Nom.  tüargabad  fomn  aire  fochide 
die  Last  derLeidenWb.  14^  {Z\ 884); 
ro  böi  eire  cuinge  sesrige  in  cech 
lomchrund  dfb  FB.  81;  ere  91; 
aere  ind  nonbair  ScM.  17 ;  eri  22, 5. 
Hierher  auch  airi  SC.  33,  9,  aeri  10 
{fünfzig  Lager  auf  seiner  linken 
Seite,  und  Fünfzig  die  Last  dersel^ 
ben)?  airi  desi  Tochm.  BF.p.  182, 25. 

ereehas  s,  alreehas. 

eret  s.  airet. 

er-foehell  s.  erophelL 

er-fairgim,  ar-furigim  I  ich 
verzögere,  verweile.  —  Praes, 
Sg.  3  cid  arid  fuirig  a  foilsigud 
quid  detinet  ^us  manifestatiofiem 
Wb.  6»  {ZK  430);  PI  3  ^rfuirgit . . 
CO  cend  da  bliaelan  d^c  FÄ.  17  LBr. 

er-gabim  I  ich  ergreife,  neh- 
me gefangen;  earghabhäil  cap- 
turing,  taking  prisoner  O'Don. 
Suppl,  —  Pass.  Prebet.  Sg.  3  rö 
hergabad . .  lasin  rfg  p.  46,  2s. 

er-gal  s.  ir-gal,  aar-gal. 

er-garim  ich  hüte,  hüte  mich, 
8.  ar-garim.  —  Praet.  Sg.  3  rom  er- 
gair  Findchöem  p.  328,  13.  —  Inf. 


irgfi 


526 


^rlam 


Gen.  denma  maith  ocub  ergairi  hailc 
cUm  GtUe  zu  thun  und  sich  zu  hüten 
vor  dem  Bösen  Ml.  35^,  i8  Gl.  zu  hoc 
exortationis  genus;  ibid.  35c,  u. 

^v^t  Auf  stehen,  Inf,  zu  ^rigim, 
^irgim;  ^irge  swrrectio  Z*.  870.  — 
Sg,  Nom.  ^rge  seö  SC.  45,  ss; 
Gen.  CO  trath  erghi  bis  zwr  Zeit 
des  Auf  Stehens  TE.  12  Egr^  Acc.  la 
eirgi  süas  FB.  25. 

1.  ^rg:na  Gl.  zu  ergnaid  LTJ. 
Amra  Cap.  VII,  i. 

2.  6rgna  Weisheit,  Klugheit? 
„eargna  knowledge"  Ö'B.  —  Dat. 
oder  Acc.  ar  aliud  ocus  ergna  ocus 
aurlabra  FB.  19. 

Ergnaid  toeise,  klug.  —  Sg. 
Nom.  ergnäid  so!  LHy.  Amra  91, 
Gl.  i.  is  ergnaid  in  sui;  is  im  Ingen 
ercnid  TE.  9,  lo. 

er-gorim  ich  erhitze.  —  Praes. 
Sg.  3  ergorid  . .  ocus  loscid  FA.  17 
{„ü  bakes . .  and  bums .  .")■ 

€ric  F.  Busse,  Wergeid;  öiricc 
vindicta  Z*.  249.  —  Sg.  Nom.  lan 
äraic  a  athar  do  thabairt  dö  CCn.  7; 
doratad  eric  a  athar  o  claind  Morna 
do  Find  ibid.  8;  Gen.  fis  na  herce 
„a  knowledge  ofthe  eric-fine"  Sench. 
M.  III  p.  94, 4;  Acc.  foremdid  breth 
ocns  ^Hc  ar  met  in  t-saraigthe  ,^ 
was  unable  {to  award)  judgment 
and  mulct  because  ofthe  greatness 
of  the  outrage''  Fei.  p.  LXXXVII  »4, 

^rlgim,  6rgim,  ^irgim  1  ich 
erhebe  mich,  stehe  auf,  für 
ess-rigim.  —  Praes.  Sg.  3  cotn-erig 
cach  dlb  diaraili  FB.  74;  PI.  3  co 
n-6rget  FB.  21.  —  Imperat.  Sg.  Sl 
6rig  SG.  30,  i;  12;  eirig  TE.  10,  i'; 
eirgg  uaim  hebe  dich  von  mir  Lg.  9 ; 
jeirg  ön  muicc  ScM.  16;  eirg  ass 
geh  fort  SC.  35;  airg  ass . .  cosin 
magin  i  n-deochad-sa  issin  nisce 
TBF.  p.  150,  6;  airg-siu  dia  guidi 
dam-sa  mache  dich  auf  sie  für  mich 
zu  bitten  Lg.  12;  3  erged  do  ara-so 
süas  {dann)  soll  dein  Wagenlenker 
aufstehen  FB.  9;  PI.  2  eircid . . 
cussin  fer  macht  euch  auf  zu  dem 
Manne  FB.  33;  66;  75;  Eircid.. 
do  thig  m'aiti-seaJP^.ee.—  T-praet. 
Sg.  3  conom  ^rracht  innossa  so 
dass  ich  jetzt  aufgestanden  bin  TE. 


12  Lü.  (für  esa-ro-racht).  —  Vgl. 
atraig,  atracht,  affraig. 

er-imim  I  suscipio,  recipio. 
—  Praes.  Conj.  Sg.  3  are  n-airema 
ut  suscipiat  Cam.  (Z*.  868).  — 
Part.  PI.  Dat.  honaib  selib  eritib 
Gl.  zu  ^^taminibus  susceptis 
Tur.  Gl.  91.  —  Inf.  aritiu,  airiüa 
re'cepfio  Z«.  264. 

^rimm  JV.  Fahrt,  Fahren, 
vgl.  r^imm;  eirim  riding  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  di  lüas  ind 
^rma  FB.  43;  Dat.  lotÄr  for  ^rim 
%bid.\  taidled-som  beös  in  tan  na 
{für  no)  theiged  for  a  ^rim  secci 
„wheneverhe  went  drivingpast  her*' 
Bev.  Celt.  III  p.  176. 

eris  =  lat.  h  e  r  e  s  i  a ,  vgl.  here- 
tecda.  •—  Sg.  Acc.  fir  legiud  prid- 
chait  eris  die  Ketzerei  lehren  FA.  27. 

er-labra  Beden,  Bede,  s.  aur- 
labra. —  Sg.  Nom.  doratad  erlabra 
do  Zachar  Lot.  Hy.  IX  Pref.;  Gen. 
ar  a  heölcha  ocus  ar  ebas  a  erlabra 
LHy.  fo  3i>  (,/or  the  goodness  of 
his  eloquence")'^  Dat.  briathar  IM 
dorn  erlabrai  Hy.  7,  si  {„Gods 
Word  to  speak  for  me")\  is  bes.. 
isind  libur  sa  briathra  na  salin 
anall  do  erlabrai  ^d  Ml.  26<^,  6; 
ar  mo  erlapra  p.  142,  7;  Acc.  do- 
bered  forminde  for  a  erlabrai  SC.  5. 

er-lam  bereit,  fertig,  s.  aur- 
lam.  —  Sg.  Nom.  ba  herlam  ic 
tuaslucad  cest  SMart.  43;  is  am 
erlum-sa  dö-sin  ich  bin  bereu  dazu 
Three  Hom.  p.  26,  14;  17;  cor  iar- 
faig  in  ba  herlam  in  essair  itiid. 
p.  120,  18;  ocus  a  immun  erlam 
leis  Lat.  Hy.  VII  Pref 

^rlam,  „earlamh  a  patron 
Saint"  O'Don.  Suppl.;  zuHy.  1, 49 
die  etymologisirende  Glosse:  erlam 
i.  ^r  ellam,  i.  adbul  ellam  fri  denaim 
ferta  ocus  mirbaile;  etw<is  anders 
zu  Hy.  5,  95:  i.  adbul  all  am  fri 
denam  ferte  ocus  mirbaile.  — 
Sg.  Nom.  conacna  frim  a  herlam 
Hy.  5,  100  {„her  patrone^e*');  Cren. 
gabaid  in  t'aistire  for  gressacht  in 
erluma  „the  doorkeeper  began  inci- 
ting  thepatron  Saint"  Fel.p.  CXVII, »; 
Acc.  ateoch  ^rlam  Sanct  Brigte 
Hy.  5, 95;  bendacht  for  ^rlam  Patxaic 


erUme 


527 


Hy.  1,  49  {Gl.  i.  for  in  ^rlaiii  as 
Patraic);  for  ärlam  Brigte  Hy.  1, 51. 

erlame  F.  Bereitschaft.  — 
Sg.  Dat.  i  n-erlaime  p.  40,  27. 

erlattod  Three  Hom.  p.  118,  s 
latracht  suas  O'dran  erlattad)  nac^ 
Stokes  „readily*',  s.  aur-latu. 

er-land  s.  ir-lond. 

ermaigr  ScM.  21,  85? 

er-mitiii  F,  Ehre,  Ehren;  reve- 
rentia  Z*.  264.  —  Sg.  Äcc.  dobeir 
airmitin  fert  honorem  Wb.  11<^. 

ermitnlgim  III  ich  ehre,  ver- 
ehre. —  Praet.  Sg.  3  ro  ermitnig 
. .  in  coimdid  p.  40,  87. 

er-mör  „rampart".  —  PI.  Äcc. 
tre  ermüm  1.  tre  cathcliatha  per 
propugnacula  LHy.  fo.  4». 

ema,  vgl.  cotis  i.  lie  i.  arneam 
frisimelatar  erna  Corm.  p.  14  cadut 
i,t.  e.  a  stone  i.  e.  a  tchetstane  on 
which  iron  weapons  are  ground** 
Trand.  ^.  42) ;  tr  on»  for  suspending 
ihe  cauldron  On  the  Mann.  Ul  Index. 

emaiglhe,  airnigthe  Bitte, 
Gebet,  Beten,  Inf.  zu  aimigim; 
umtLigtheprayerCorm.  Trand.p,  166. 
—  Sg.  Dat.  ic  ernaigthi  erand  Gl. 
zu  Hy.  5,  00;  loc  i  tögtis  doine  do 
ernaigthe  SMart.  28;  Äcc.  tria  er- 
oaigthi  m-Brigte  p.  41,  87;  42,  sc; 
dorigne . .  eraaigtbi  p.  iS,  13 ;  do- 
gnid  ernaigthe  ocus  athrige  Gl.  zu 
Hy.  2,  26;  PI.  Nom.  a  n- ernaigthi 
Hy.  1,  10;  a  aimigthe  Hy.  1,  u; 
Bat.  i  n-emaigthib  Hy.  7,  11. 

ernail  F.  Art,  Gattung;  „a 
pari,  fiha/re,  a  sort,  kind^*  O'R,  — 
Dat.  do  moccaib  ocus  d^aigib  alta 
ocus  d'ernail  cacha  ffada  olchena 
Lü.  p.  127»,  37;  Äcc.  8.  unter 
1.  clithar;  ni  ro  thomail  tra  Ciaran 
nich  h«mail  m-bic  dia  n-irthorad 
sin  „not  any  Utile  kind  of  their 
great  produce"  Fei  p.  LXI;  PI. 
jVom,  atät . .  tri  hernaile  ö  mcaib 
nech  a  atharda  Three  Hom.p.  92, 39; 
Dat.  CO  cctri  h«mailib  ecsamlu 
tened  p.  191,  12;  iar  n-emailib 
ecsamlatb  p.  170,  27;  Du.  Nom.  di 
ernail  fuirri-side  Goid.^  p.  101,  43 
KLHyX 

em-bas.  „eambhÄs  deathbythe 
sword"  Ö'R.  —  Sg,  Äcc.  ar  cech 


n-ernbas  Hy.  Q,  14,  Gl.  i.  ar  cech  n- 
iarnbas,  „against  every  iron-death,^*^ 

ernbade  FB.  50  („t^ery  yeüow'' 
O'B.  Crowe  Siab.  Concul.  p.  414)? 

^medaeh  freigebig  Three  Hom. 
p.  84,  14. 

^rnim  I  ich  gebe,  für  esrenim, 
8.  as-renim;  eirnim  largior  O'Don. 
Suppl.  —  Imper.  PI  1  ^riiem  preces 
Gl.  zu  impendamu8  LHy.  fo.  3^ 
(6rotd.»  p.  64).  —  Praet.  Sg.  3  6r- 
nais  Hy.  5,  7,  Gl.  i.  ro  emastar; 
Dep.  CO  ro  ernestar  ibid.  49  Gl; 
ro  eimestar  Gl.  zu  asrir  ibid.  ei 
und  87.  —  Pas 8.  Praes.  Sg.  3  eir- 
nither  is  paid  O'Don.  Suppl.  — 
Cofifj.  Sg.  3  ro  emiter  {}ies  ernither) 
Gl.  zu  ro  erthar  Hy.  1,  49.  —  Fut. 
Sg.  3  ro  erthar  l.  c.  —  Inf.  ^rniud 
8.  unter  dimain. 

emithib  p.  141,  1  ist  corrupt. 

eroehell,  für  er-fochell.  Sich' 
hüten.  —  Dat.  oc  erochill  lathi 
brätha  „in  having  heed  of  Dooms- 
day"  FÄ.  34,  ar  aamnn  LBr. 

eroiehligim  III  ich  hüte  mich. 

—  Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3 
mairc  nat  eroichligend  in  mdinnter 
sin  FÄ.  30  LBr.,  nad  foichlend  LU. 

eposs  puppis  SG.  105»  (Z*.  788). 

—  Sg.  Dat.  Crist  isius  Crist  i  n-erus 
Hy.  7,  57. 

er-oslaead  Oeffnen,  Sichöff- 
nen, Fä.  2  LBr.,  gleichbedeutend 
mit  oslocud  LU. 

1.  err Schwanz,  Ende,  Spitze; 
end,   tail,   fin"  O'B.;  „a   spike" 

Stokes,  Rev.  Celt.  II  p.  490.  —  Sg. 
Gen.  i  n-diaid  erri  dencharpait 
FB.  71  (andiaig  err  sencarpatt  jE^jf .) ; 
a  herre  Corm.  Transl.  p.  125  nathir; 
PI.  Gen.  ic  dichur  gai  ocus  rend 
ocus  err  ocus  sieg  ocus  saiget  LU. 
p.  79»,  40;  Dat.  is  and  sin  do  reb- 
laing  ind  err  gascid  ina  chathcarpat 
serda  co  n-erraib  iarnaidib  LU. 
p.  80»,  21. 

2.  err  M.  der  im  Wagen  stehende, 
kämpfende  Held,  im  Unterschied 
von  ara  Wagenlenker;  eirr  curruum 
princeps  Leyd.  {Goid.*  p.  57).  — 
Sg.  Nom.  err  öencharpait  FB.  35; 
err  thr^n  FB.  71;  eirr  tr^n  tressa 
ScM.    15;   bam   eirr-se   ocus   bam 


ft 


eir 


528 


es-bat 


ara  isind  lathiu  sa  indiu  Bev. 
Cdt.  Wlp.  178  {Ouch,  DecUh);  Gen, 
fch  n-erred  ist  wohl  Gen.  PI;  Dat. 
cless  niad  nonbair  uas  a  errid  öen- 
charpatt  FB.  51 ;  immad  cless . .  üas 
a  errid  öencharpait  p.  .310,  42;  Äcc. 
dingbaim  cach  n-errid  p.  328,  11; 
gach  n-eirru2  p.  142,  8;  eter  araid 
ocits  errid  p.  328, 19;  eirridp.  142,  so 
(vgl  p.  327);  PI.  Nom.  errid  Ulad 
VC.  1  (eirrith  Eg.);  p.  310,  7;  ind 
errid  ocus  ind  llith  gaili  FB.  70; 
Gen.  foceird  ich  n-erred  ind  &ib 
FB.  24,  hfch  n-erred  n-indnse 
FB.  51,  p.  310,  42,  eineB  der  cless 
Cttchi^tnn's  s.  wnJter  3.  eö;  Da^.  r^ 
n-erredaib  ri  oencairptib  FB.  35; 
ar  runn  utaing  errethaib  er  erquickte 
uns  mit  sammt  den  Wagenkämpfem 
p.  141, 16;  eter  argaib  erritib  SC.  28,6, 
Gl.  i.  anradaib;  eter  Ulto  erredaib 
Lg.  4,  9;  Du.  Gen.  d&  imdai  d^c 
in  dd  erred  d^c  Ulad  FB.  2]p.  310, 2. 

noco  n-erp  SC.MB  für  ferr,  s.  H, 
{p.  334). 

errach  Frühling;  ver  Ir.  Gl. 
1070.  —  Sg.  Gen.  gÄith  n-erraig 
SC.  37,  6;  adaig  cach  errid  {lies 
errig)  p.  311,  se;  Dat  i  n-erroch 
FB.  9. 

errad.  eirred  N.  Kleidung, 
Bekleidung,  Ausrüstung;  ear- 
radh,  eirreadh  dress,  armour  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  errad  .  .  do 
brothrachaib  ocus  brec^aib . .  FB.  4; 
noco  n-erred  anflatha  nicht  ist  es 
die  Kleidung  eines  Unedlen  SC.  34, 12; 
bä  suachnid  a  eirred  u-glan  Lg.  18, 17. 

er-rand  F.  Theil;  urrainn  a  di- 
vidend,  urrannaid  they  divide  O'Don. 
Suppl.  —   PI.  Nom.  na  herranda 

p.  41,  18. 

errid  p.  311,  26  s.  errach. 

erscar  Schnitzerei?  vgl.  aur- 
scartad.  —  Sg.  Nom.  erscar  do 
dergibar  p.  309,  sa  {„carved  fronts 
of  red  yew"  Süll.). 

in  dA  irrend  Gl.  zu  Stigmata 
Wh.  20d  {Z*.  228),  vgl.  Ir.  Gl.  1007. 

ro  erthar  s.  ^rnim. 

eruehor  tibia  Goid.^  p.  31.  — 
PI.  Dat.  ar  eroch[r]aib  Gl  zu  in 
tibiisMlli^^. —  Comp  OS.  erochair- 
ch^Üaid  tibicen  SG.  12^  (Z*.  183). 


emehorde  tihiale.  —  PI.  Dat. 
aimaib  enichordaib  Gl.  zu  pro  ti- 
bialibus  Ml.  144*  (Z\  791). 

erud  Lü.  p.  123*,  15  («.  unter 
äth),  vgl  „earadh  fear,  terror,  di- 
strust"  O'B. 

1.  es-9  esB-,  ۥ  die  Praep.  a,  ass 
aus  Z^.  869;  z.  B.  es-orcun,  ^im. 

2.  es-9  6-  ein  negatives  Präfix 
Z».  8G2;  z.  B.  essfd,  6nirt. 

1.  es.  ess  Wasserfall;  eas  ca- 
taract  Ö'B.;  besonders  in  Ortsnamenj 
z.  B.  Ess  Rüaid  {vgl  O'Grady,  Torr. 
Dh.  p.  115). 

2.  es  din  bfad,  unde  easer  Corm. 
p.  24  iasc. 

3.  ess,  eass  esusest  Beür.  VII 59, 
vgl.  esur. 

4.  es  i.  ecc  {„decUh*^  Corm.  Drand. 
p.  70. 

es  p.  142,  7  für  äes,  vgl  FB.  30. 

^89  e&s  mustela  Ir.  Gl.  259. 

68  s.  6is. 

esain  „hindrance  offered  to  a 
suitor,  by  tvhich  he  was  prevented 
from  appearing  at  courts  or  assem- 
blies"  On  the  Mann.  III  Index. 

1.  esair,  easair  a  layer,  litter 
O'Don.  Gr.  p.  99. 

2.  esair  s.  esar. 

donn  essairefe  s.  tessure. 

for  essama  Lg.  11  wohl  corrupt 
{oder  zu  „easomh  welcome^*  (yB.?), 
8.  foesam. 

esamain  unerschrocken,  lei- 
denschaftlich; i.  laseam&in 
O'Dav.  Gl  j>.  81,  lasamain  ibid. 
p.  82 ;  essamin  intrepidus,  constans, 
firmus  Wb,  16»,  23i>  (Z«.  777).  - 
Sg.  Nom.  nibbät . .  opond  esamain 
SC.  25. 

esar,  esser  JP.  .E^^en;  es  din  biad 
unde  esser  Corm.  p.  24  iasc.  — 
Sg.  Nom.  co  riarfaig  in  ba  herlam 
in  essair  I7irce  Hom.  p.  120,  1^ 
[nach  Stokes  Verbalform  „what 
should  be  eaten",  vgl.  esur);  Aec. 
cosin  n-esair  FB.  57. 

esar,  essara  s.  esar. 

esbae  inutilis,  esbatn  M.  inth 
tüitM  Z*.  869,  s.  espae. 

es-bat  desunt:  ani  din  testi 
do  chomlainas  a  coirp  for  na  to- 
glüasacktaib  ocus  ar  na  nöedeoaib 


es-baid 


529 


eslinn 


becaib  ocns  ar  arailib  torothraib 
derölib  na  techtat  a  meit  n-dlcchtaig 
0CU8  ara  n-esbat  arailo  baill  a  cuirp, 
comslanaigfid  in  comdiu  sin  uli 
thall  isind  esergi  LU.  p.  34, 46—35,  i. 

—  Canj.  Sg.  3  conna  heseba  nach 
nf  foftbo  do  rudilse  a  n-delbe  nach 
a  n-aicnid  dflis  ibid.  35,  i.  —  Vgl, 
teseba. 

es-buid  F.  Fehlen,  vgl,  tes- 
bnith;  esbaith  „toant"  Carm,  Transl. 
p.  69.  —  Sg.  -  Nom.  nad  rabi  nl 
bad  esbaid  üad  FB,  4;  is  lugu  mo 
esbaid-se  a  h£rinn  ol  Fiac  quam 
Dubtach  Hy.  2  Praef,;  Äcc.  la  hes- 
baid  cech  maithiusa  FÄ.  20  LBr. 

esfa  Wasser,  vgl.  esc  i.  uisce 
Corm.  Transl.  p.  69,  escadh  qtMg- 
mire,  slough  O'Don.  Suppl.  —  Acc. 
oc  Uim  do  dar  aroile  escai  Fil. 
p.  cm  („OS  he  was  leaping  over 
a  certain  water"). 

^sea  N.  Mond;  Iwna  Z>.  229. 

—  Sg,  Gen.  aes  n-escai  „the  moan's 
age^*  Nancy  Gl.  2;  Dat.  cona  escu 
SP.  III  2;  Du.  Nom.  taidbsin  tar- 
ias  tan  ele  do  Finden  i.  da  esca 
do  turcabail  o  Glaain  Eraird,  1. 
escai  ordaige  ocus  escai  aile  airgide 
Three  Hom.  p.  104,  2i. 

eseaide  lunaris.  —  Du.  Äcc. 
frisin  da  mi  deacc  escaidi  Goid.^ 
p.  58,  16. 

esealne^  ,»ea8gaine  curae^  eursing** 
OB.  —  Gen.  canaid  Vatraic  psalmu 
escaine  fomi  Three  Hom.  p.  36,  17 
[jfj^dlms  of  cursma") ;  ro  fwim . . 
br^ir  n-escaine  lair  co  n-epil  fo 
cÄÄoir  ibid.  p.  104,  14  („a  word  of 
hanning*% 

^-eara,  les-cara  M.  inimicus 
Z«  255. 

eseid  unermüdlich,  rastlos; 
escith,  escaid  impiger  Corm.  Transl. 
p.  65.  —  Sg.  Nom.  am  escid-sea  for 
atha  FB.  35;  nir  bat  ro-escid  SC.  26. 

es-eom-la  er  {sie,  es)  geht  her- 
aus. —  Freies.  Sg.  3  ni  aescomlai 
non  prodit,  exit  SG.  3*  {Z*,  870). 

—  Praet,  Sg.  3  a  n-asrochumlai 
Gl.  zik  profectum  SG.  1^  {Z\  462); 
dia  ro  escomla  a  anim  asa  churp 
(ds  seine  Seele  aus  seinem  Körper 
ging  FÄ.  3;  in  tan  ro  escomUd  asa 


curp  31  LBr.  (conraloi  a  curp  Lü.); 
cosin  corp  cetna  asa  rescomloi 
FÄ.  31  (rescomla  LBr.).  —  Fut, 
sec.  Sg.  3  atbert . .  cond-escomlaifed 
adaig  dömnaig  docdm  nime  Three 
Hom.  p.  122,  4. 

escon  communis  LHy.  11^. 

es-eon-gur,  es«eoii-grim  l  ich 
lasse  ein  Gebot  ausgehen;  vgl. 
for-con-gur.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
ho  hescongrad  o  rig  Roman  es  ging 
ein  Gebot  aus  SMart.  10. 

escor  „fall"  Fä.  Prol.  63. 

^se,  688e  F.  Spur,  vgl.  6is.  — 
Nom.  acso  bar  n-essi  „here  is  your 
ancewtry  [lit.  traceY'Fel.p.LXXXVll; 
Dat.  bid  Mag  Da  g^si  co  bräth  dia 
n-esi  ßss,  II  7  {nach  ihnen);  Äcc. 
tar  ^si  post,  pro  Z".  657;  bai  ade 
and  tar  esi  m-Benigni  tri  fichtea 
bliadne  „after  Benignus"  Tir.  2; 
darm  ^si  Gl.  zu  frim  lorg  Hy.  6,  x; 
tar  a  n-^ssi  hinter  ihnen  FB.  10; 
olcc  tar  äsi  n-uilcc  malum  pro  malo 
^Vh.  5*;  dar  essi  a  mathar  p.  40,  lo. 

es-6irge  N.  Auferstehung; 
esseirge  resurrectio  Z*.  229 ;  870.  — 
Sg.  Nom.  a  esärge  Gl.  zu  Hy.  2,  46 ; 
Gen.  niurt  n-eseirge  7,  6;  lo;  Dat. 
i  n-hes^irgiu  Z«.  230. 

ess-ibim lieh  trinke, s. as-ibim. 
—  Praet.  Sg.  3  co  n-essib  dfg  aas 
Lat.  Hy.  II  Pref 

essfd  s.  es-sfd. 

essfth  =  exitus,  Ausgang.  — 
Sg.  Nom.  atbert  Tatraic  is  do  clan- 
naib  a  bratbar  fögnifitis  a  chland- 
Bum  CO  brath  . . ,  ocus  ro  päd  essfth 
amlaid  „and  the  issue  was  so*' 
Thi'ee  Hom.  p.  28,  »6. 

e8-indraic  unwürdig,  von  in- 
ricc  dignuB  Z*.  878;  „eisinnric /afe«, 
betraying*'  O'Don.  Suppl.  —  PI, 
Nom.  uair  roptar  esindraicce  p, 
41,  16;  cennaige  esinraice  FÄ.  29 
(esindricca  LBr.), 

eslinn  gefährlich,  Gefahr? 
„eislinn  i.  eisinill  no  ^daingean, 
erroneously  written  for  eisinnil, 
insecure"  (V)  O'Don.  Suppl. ;  „wedk, 
infirm,  assailable'*  O'R.  —  Sg.  Nom. 
ar  cech  n-äiclind  bas  eslinn  dorn 
churp  Hy.  6,  i6  {„dayigerous"),  Gl. 
i.  b&8  iniil;  is  nau  tholl  diant  es- 

34 


linn  guas  SP.  ij\  '.■« 

hark   in    dangerou.' 
imth^it  i  n-äg  i  n-<-  , 

^IlsH  vgl.  „eisli-  a 
take"  ak  -  .S,,.^ 
faill  na  eslUs  p.  l' 
IIb  LU.).  i 

doDn  esmart  Hy.  ä  im 

easaircfe  I.  dogäna  ar  teEargain), 
vgl.  escmairr  i.  taiscelad  no  teear- 
gain  O'Dav.  p.  81 V 

esinbert  FB.  44  Eg..  asbert  LU. 

esnai  eine  Art  Musik;  at  ba 
hcanad  ainm  in  chiuil  dignitis  na 
fianie  lunan  bfulaebt  fiacBffi  Gorm. 
Fransi.  j>.  69  (,/or  e.  was  tfie  name 
of  the  mimc  wkick  the  Fians  uged 
to  tHoke  around  their  fulacht  fian- 
B»");  vgl.  easna  i.  abhran  {„nonfi") 
O'Dav  p.  81.  On  the  Mann.  JIJ  381. 

essBM  FB.  27  Eg.  s.  asna. 

es-org:im,  •ordm  I  ich  schla- 
ge, tädte.  —  Praes.  Sg.  3  asolrc 
5ß.  33»  {caedit,  excidil  Z\  869).  — 
Part.  Sg.  Nom,  is  ho  suidib  ro  pu 
eaartae  Tur.  Gl.  94  („t(  ts  by  these 
he  was  »mitten").  —  Inf.  CBorgun, 
—  Vgl.  imman-esoirg,  tesBurc. 

es-orfon,  -orenn  F.  Schlagen, 
Tödten,  Schlag;  esorgain  i.  enm- 
brudh,  orgiiin  i.  roarbadh,  amail 
odeir;  fuil  eaorgain  sgeö  orgain 
O'Dav.  p.  80.  —  Gen.  mini  na 
hesocgni  FB.  48;  Dat.  do  Broigied 
ocuB  d'esorcaJD  na  pecthach  FB.  15; 
occo  eaorcuin  SG.  67»  [in  txciMone 
ma  Z\  869);  PI.  Dat.  i  n-esaircnib 
Gl  tu  in  plagig  Wl.  lö»  (Z*.  869). 

1.  «sp»,  eap*«  inutilis,  s.esbiie. 

2.  «sp»,  espae.  esbie  Unnütz- 
lichkeit,  Thorheit,  Spielerei; 
„idleness"  Corm.  TVansI.  p.  65;  i. 
dfomhaoineas  O'Cl.  —  Sg.  Nom. 
mör  espa  SC,  2S  (.espse  H.):  ie  espa 
i.  is  feles  LU.  bQ\  «;  Dat.  oc 
clesrad  ocuB  oc  espai  dooa  alogaib 
p.  46,  86;  Acc.  eter  briga  ban-espa 
SC.  28,  i  (baneepe  J7.). 

espachunniltz,  thöricht;  amal 
bith  espach  do  deid  Gl.  zu  veltit 
otiosus  Ml  35",  «  {Z:  8701;  ia 
CBpacb  Bein  •  „thai  ia  idle"  Ily.  2 
Praef.;  Lat.  My.  XJI  Pref.;  is  es- 
pach in  süil  cäeim  fil  at  chind-sa 


<'<;n  a  beith  fm-  adart  hi  ^1  6r 
lÄree  flont.  p.  64,  m. 

eBrecht,  „eiBrecht  a  tot/,  a  littk 
cat,  dog,  OT  pet  of  anu  kmd' 
O'Don.  Suppl  ;  l  in  t-om-ne  ü. 
gairit)  DO  in  aporan  (i.  fada)  no  in 
meBsn  no  na  reachta  ronaisi  bit 
aigi  O'Dan.  p.  82;  dorm.  Tranti 
p.  64.  —  PI.  Nom.  nlkhoin  ociis 
eatrechta  Corm.  p.  34  orc  triitb 
{„greyhounda  anä  playthin^'X 

esrechUid  exlex  SG.  IIa* 
{ZK  7931. 

es-Bfd  Unfrieden,  von  Bitli; 
vgl.  essad  („ditease")  L  essfd  i.  oi 
8ld  Corm.  p.  J8.  —  Sg.  Dat.  » 
böi  i  n-eBsfd  friB  Lg.  14. 

es-slabar  cacb  fairsing  („ttery- 
thiag  tcide'^  Corm.  p.  40  slabnd. 

es-sr^ldlm  Hl  ich  gie»se  auf, 
streue  ans.  —  Praet.  Sg.  3  otn 
tra  dona  ruthnib  fob  OBreid  irriui 
na  firinde  isin  domnn  lÄree  Hom, 
p.  4, 9.  —  Inf.  Dat.  iama  n-esr^ind 
fo  magMurtbcmni  Her.  Celt.  Tilp.lTT. 

esmr  Fut.  Dep.  von  Wurzd  id. 
lat.  edo,  vgl.  Beür.  Vli  59.  - 
8g.  1  conda  esur  bfad  ocu  eo  ro 
chotlur  bis  ich  Speise  gegeste»  wnA 
gescMafea  haben  werde  FB.  31  (esar 
Eg.y,  2  \\A  biad  lat  ren  con  eseara 
ScM.B:  3  b^BU  dagduioD  ei  ni  fUU 
cach  tüari  Wb  e*  tbonus  homo  tili 
non  edü    omnem    cibum   Z\   m\ 

—  S.  3.  esa,  easa  Pra^.  Patt. 

1.  «stecht  Tod  t.  1.  «itse«ht 

2.  «stecht  Hören  a.  2.  «Ilawiit 
et  FB.  38  icoftJ  3.  PI.  *»  «n 

it  Eifer,  Eifersucht;  iu  ei 
bWus,  aemulatio  Z\  20;  vgl.  itaä. 

—  Sg.  Nom.  cect  tno  ort  do  gsbil 
Wb.  'iS^  {aemuiatio  capitndiordin« 
meiZ\  336);  for  n-^tfri  saibapsUln 
darm  chen-aa  Wb.  le*-  i,Z'.  649 : 
Gen.  ind  toitGl.  gu  zeJi3n.32'.i:  idu 
eüit  TE.  8;  edid  7  Eg.;  deoga  dmnait 
a  heia  SC.  48  („of  her  jealotitf  ? 

«tach  N.  Kleid,  Kleidung: 
Stach,  Sitach  vestitus  Z*.  810.  - 
Sg.  Nom.  rebthair  a  «taclfc  inimi 
FB.  67;  in  t-etach  GlntHy.b,*i: 
Gen.  ind  6taig  bruinnidi  Ol.  t»  /b»fWf 
perforoiw  3fr   144"^  \Goid.'  p.  31'; 


etach 


531 


etar-nid 


Acc.  ^tach  n-datha  8C,  34,  it; 
FB.  i>7;  gaibid  immib  a  n-etach 
sumüe  circum  vos  vestem  Wh,  27^ 
iZ\  225);  etach  Gl.  zu  dlllait 
Hy.  5,  82;  PI.  Nom,  etaige  na 
merlech  p.  45,  s;  ätaige  gela  Three 
Harn.  p.  68,  w;  Gen.  clt  d'ötach 
(u-^tach?)  gach  dadha  bricc  TE. 
10, 15  Eg.',  Dat.  dfa  n-^taigib  1^A27. 

etaeh  Lg,  5,  5? 

^tai^m  DI  ich  bin  eifersüch- 
tig. —  Itnper.  oder  Conj.  Sg.  2 
Dep.  ni  ^taigther-su  Ml,  56^.  — 
Prctet.  Sg,  3  iarsin  ^daigis  s^tig 
Dubthaig  immon  cumatZ  Three  Hom. 

p.  52,  85. 

€Ukim  I  ich  finde.  —  Freies, 
Conj.  PI.  3  CO  n-ätat  indeb  in 
betho  ut  assequantur  lucrum  mundi 
Wb.  31b,  19  ^^1.  1097).  —  Praes. 
8€c.  8g.  2  ni  co  n-ätada  non  inve- 
mres  SG.  188»  (Z«.  504);  PI  3  co 
n-etaitis  ut  inveniafit  Ml.  130^.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  5  ni  ^tar  non 
impeiratur  Wb.  17«i  {Z*,  504);  Tir.  3. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  etaide  Hy.  5,  s ; 
zusammengezogen  conna  hetai  focul 
fort  chend  i  cörai  ScM,  14;  ar  nl 
^ta  gabail  disside  Lg.  6  (ar  na 
häta)?  —  Praet.  Sg.  3  uair  na  ro 
ätad  oadi  weü  nichts  von  ihr  er- 
langt  wurde  Lg.  12;  connar  dtad  nf 
döib  asna  amsib  sin  «&tVi.  Vgl.  ^tas. 

ni  etaim  Gl.  zu  Hy.  5,  41  s.  f^- 
taim. 

^tan  M.  Stirn;  frons  Gild.  Lor, 
Gl.  86.  —  Sg.  Dat.  ro  mair  in  Ion 
läith  assa  ^tan  Bev,  Celt.  IIJ  p.  181 ; 
don  etan  fronti  Crüd.  Lor.  Gl.  103; 
gipne . .  for  a  etan  p,  311,  2;  Acc. 
folt . .  fair  CO  hetsaip.  131,  so;  snitbe 
oir  fria  ^tan  ibid. ;  gseth  garb  . .  ina 
firetan  „  . .  right  into  their  forehe- 
ads"  FA.  26  (ina  n-enech  LBr.); 
PL  Acc,  fri  etna  dam  dan  b4t4r 
fedmand  la  firu  hErend  cosin  n- 
aidchi  sin  Lü.  p.  131,  1. 

^tarbach  nutzlos,  von  torbacb, 
torbe.  —  Sg.  Acc.  comtinöl  n-^craib- 
dech  n-^tarbacb  na  mac  mallachtan 
FA.  1  (,yUnprofitable'% 

etarbüas  in  der  Luft?  „eadar- 
bhuas,  etarbhaas  swinging  in  air, 
'ushirling    aJoft    overhead'*    O'Don, 


Suppl: ^orh*^  r^irslfani  fichet  üasaib 
.^ptairtÄ     .'    '  .>i.f-.<fven  feat-figures 

V>'H»>*    '  ,  .,i','i ir"  Siab,  Concul, 

]'.  •  •-.•  ,:a* .  •  .»ijuas  tarraid  b6 
•/*/>'<.    ^  .'^^      uhüaB  imbi  imma 

.  %^'^  :  ^t."^'  j.        \i^od  for  a  chdlu 

cy|^'>5'.,<--H  ji  ?n  der  Luft  be- 
f  %  n  d  f'i'c  L  :  atracht  Cuculaind  . .  i . 
nellaib  etarbuasacha  inn  a^oir  On 
the  Mann.  III  p.  448,  27  {j,into  the 
troubled  douds  of  the  air",  im 
Index  jedoch  „hovering**). 

etar-gaib  inter&ipit  SG.  52» 
(Z«.  874). 

etar-gaire  Trennen,  Tren- 
nung; eadargajre  „Separation,  di- 
stinction"  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Acc. 
nf  rabi . .  fer  no  lamad  a  n-etargaire 
der  sie  zu  trennen  wagte  FB,  15. 

etar-gne,  etarone  cognitio, 
intellectus  ZK  874.  —  Sg.  Dat, 
iar  n-etargnu  ocus  atreb  LHy. 
fo,  IIb  {Goid.*  p,  67). 

etar-guide,  on  edurguidhe  Gl, 
zu  ab  adoratione  Corm.  Transl. 
p.  1  adrad;  eadar-ghuidhe  inter- 
cession  O'Don.  Gr.  p.  341.  —  Sg. 
Acc,  tria  etarguide  in  choimded 
„through  his  intercession  with  the 
Lord  SMart.  20. 

etarlam  occasione  data,  op- 
portune Z*.  874;  nf  lugu  imme- 
folngi  sonartai  do  neuch  in  cotlud 
indaas  bid  suide  garait  no  sessed 
etarlam  Ml.  135»  {„not  less  than 
Short  sitting  or  standing  occasi- 
onally"  Goid.^  p.  26);  tanic  athair 
in  maic  etarlam  Corm,  Transl.  p,  85 
greth. 

etarlu  FB.  24? 

etar-lüamain  in  der  Luft 
fliegend?  —  PI,  Gen.  6n  n-etar- 
lüamain  FB.  47. 

etarmaige  FB.  47? 

etar-nid,  etamaid  Hin  t  erhalt; 
eadarnaidhe  ambuscade  O'Don.  Gr, 
p,  279.  —  Sg.  Dat.  ro  batar  i  n- 
etarnid  ar  na  cleircheib  Hy,  7  Praef; 
PI.  Nom.  in  tan  dorata  na  hetar- 
naidi  ar  a  cbinn  ö  Loegaire  ibid.'^ 
Gen.  fiad  lacht  na  n-etamade  ibid. ; 
Acc.  foräccaib  etarnaige  cecÄ  be- 
laig  ior  a  chind  Three  Hom.  p.  24, 1. 

34» 


et&r-acaraim 


532 


eter 


etftr-searaimJI  ich  trenne.  — 
Ftaea.  Conj.  Sg,  3  ma  eterroscra 
Wh.  9b  ^st  secesserit  Z*.  874V  — 
Imper.  Sg.  2  etarscar  Da  firu  FB,  15. 

—  Fraes.  der  Gewohnheit  8g,  3  ni 
etarscarann  a  menm&  fri  pecdaib 
Three  Hom.  p.  94,  4.  —  Praet. 
Sg.  3  cid  ronn  etarscar  was  hat 
uns  getrennt  TE.  13  Lü.  —  Paas. 
Praes.  Sg.  3  itarscarthar  dirimitur 
Cr.  31i>  ^Z«.  874).  —  Fut.  PI  3 
etersc^rtar  a  coirp  et  a  n-anmin 
friu  Wb,  8i>  {Z\  475).  —  Inf.  etar- 
scarad  separare,  separatio  Z*.  874. 

etar-solas,  eadar-öolusiiütZt^Ai 
O'Bon.  Gr.  p.  341. 

etar-srön  -F.  „#Äe  gristle  hetween 
the  nostrüs";  Sg,  Dat.  don  etardroin 
Gild.  Lor,  Gl.  116  zu  internaso. 

etar-üarad  M.  Kühlung,  Küh- 
le, vgl.  fdar;  i.  etarfuarad  Gild. 
Lor.  Gl.  269  zu  ad  etheria  laetus 
vehar  regni  refrigeria.  —  Gen. 
frisin  tir  n-etarfuartha  FA.  24  LBr. 
(etordorcha  LU.);  Sg.  Äcc.  nach 
n-etarüarad  „any  coolness"  FÄ,  30 
(etarfuarud  LBr.). 

^tas,  ^tastar  stellt  sich  als  Praet. 
und  Fut.  Passivi  zu  ^taim  .ich 
finde,  kann  aber  der  Form  nach 
nicht  Verhum  simplex  sein.  —  Pass, 
Fut.  Sg.  3  mani  etar  uad-soiUf  dI 
etastar  huaim-se  wenn  es  nicht  von 
ihm  gefunden  wird,  von  mir  wird 
es  nicht  gefunden  werden  Beitr. 
VII  64  (Vü.  Trip.  Fg.).  —  Praet. 
Sg,  3  ni  hetus  huaim  fess  ri  fer 
dfb  nicht  wwrde  von  mir  erlangt 
mit  einem  von  ihnen  zu  schlafen 
TE.  5  Eg. ;  ni  hetus  huad  p.  144,  7. 

ete  Flügel;  ette  pinna  Z\  765. 

—  PI  Nom.  eti  SC.  6;  Gen.  trä 
Bcf ath  n~ete  {Sing.  ?)  7 ;  Äcc.  tennait 
a  n-ette  fria  curpu  FA.  33  (etü-Br.). 

eteeh,  eiteach  refusal  O'Don. 
Suppl,,  vgl.  eitchim. 

etechail  volucer  Ir.  Gl.  1066. 

etegnäith,  anbldth  n-^n  n-ete- 
gnäitb  FB.  45,  47,  eitignaid  Eg. 
{y,a  bird  plume  ofihe  i^ucU  feather" 
Sullivan)? 

stechte  unrecht,  ungesetz- 
lich, N.  Unrecht,  s.  t^chte; 
etechta  i.  indligtech  unlawful  O'Don.  \ 


Suppl.  —  Sg.  Dat.  for  etechta  ail 
SC.  25  auf  eine  wngesetxli(he  Be- 
schimpfung oder  auf  Unrecht  {und\ 
Beschimpfung?  Vgl,  for  a  thechtu 
thoich  ^d, 

etelaigrim  III  ich  fliege.  — 
Praes.  Sg.  3  etellaigid  a  aonar  volai 
solus  Corm.  Tranä.  p.  113  mar.  — 
Cof^.  Sg.  1  Dep.  cura  etelaiger 
cusna  hardaib  GUd.  Lor,  Gl.  264 
{donec . .  ad  alta  evoiare  valeam). 
—  Vgl.  aird-eitioUaim  I  fiy  on  high 
O'Don,  Gr.  p.  340. 

1.  eter  9  etir  Praep.  mit  Aee, 
(Dat.:  Lg,  18,  is;  p.  131,  m;  FA.B; 
SC.  28;  29,  12;  FB.  29;  48)  tici- 
schen;  inter  Z*.  656;  in  der  Regel 
abgekürzt  et- geschrieen;  eter  FB.  1; 
etir  Lg.  4,  9  Eg.;  TE,  2  Eg.;  SP. 
I  1;  itir  iind.  V  16;  Hy,  1,  3;  iur 
TE.  3  Eg.;  CC.  2  Fig.;  F^,  5  LBr.\ 
7;  13;  26.  Mit  Artikel:  eter  na 
mnä  FB.  21;   eter  na  hairichtaib 

FA,  6.  Mit  Pron.  personale:  1.  Sg. 
etrom  Hy.  5,  96;  etrum  7, 42;  etrvm- 
sa   Lg.  19;   2.  PI.    etraib  Lg.  9; 

FB,  59;  3..Sg.  M.  etir  SC,  10;  PI 
etarro  FA.  5;  6;  8;  24;  FB.  16: 
etarru  CC.  2  LU.;  FA.  6;  CC. 
7  LU.;  SC.  7;  FB.  26;  31;  63;  73; 
^74;  82;)  94;  eturru  I^.  16;  ScM.b;  19; 
etarruib  Lg.  16  Eg.  —  Gebrauch 
1)  zwischen,  unter:  ro  croth  . .  a 
brat  eterCoinculaind  ocusFaind  em- 
schenC.undF,SC.iS;FB.Ql;Lg.l9; 
robbet  etrom  ocas  pein  Hy.  5,  96; 
FA. 8;  etir  tenid  ocns  fraig  SP.li; 
SC.  10;  FB,  26;  FA,  6;  na  fil  eier 
cr^duma  ocns  findruini,  ati  eter 
Loegaire  ocus  Gonall  der  Unter- 
schied der  zwischen  Kupfer  und 
Silber  besteh,  besieht  zwisdien  L. 
und  C.  FB.  58;  coing  airgit  etarru 
CC.  2  LU;  SC.  7;  FB,  31;  8'2; 
FA.  5;  6;  ro  böi  in  cocad  etumi 
der  Kampf  zwischen  ihnen  SeM.  5; 
Lg.  16 ;  no  thogfaind-se  etruib  Lg.  9: 
FA.  24;  is  bec  duit  etorro  es  ist 
dir  ein  geringer  Unterschied  zwisdien 
ihnen  CC.  7  LU;  FB,  73;  co  ro 
leiced  etarro  wurde  zwischen,  unter 
sie  gelassen  ScM,  19;  FB.  16;  21: 
74;  rointir ..  etorro  werden  unier 
sie  vertheüt  FB.  63;  69;  Lg.  4;  18» »; 


eter 


533 


^toich 


8€.  28;  29,  12;  jp.  131,  26;  FB.  48; 
94;  SP.  V  16;  sdil  chürech  et«r 
da  rethi  Lg.  9;  FA.  13;  FB.  27; 
82;  ettr  cec^  da  doros  ScM.  5; 
CC.  2;  tocuirius  etrum  thra  na 
huile  nert  so  Hy.  7,  42.  —  2)  eter 
.  .ocus  (is),  Bi%T .,  HO  sowohl,  .cUs 
auch:  ittr  foss  no  utmaille  Hy.  1,  s 
(i.  cid  foBsidecht  i.  cid  fofimtecht) ; 
etir  la  ocns  aidchi  Tag  und  Nacht 
Gl.  zu  Hy,  6,  16;  eter  aite  is  cho- 
malta  sowohl  Pflegevater  ais  auch 
Müchbruder  SC,  29,  3;  44,  7;  ettr 
righu  ocus  coemfiru  TE.  5  Eg.\ 
p.  142,  *o;  144, 9;  FÄ,  7;  FB.  6;  12; 
etir  cmth  ocus  deilb  ocus  ecuscc 
0CU8  chineul  TE.  2  Eg ;  CC.  3  Eg. ; 
FB.  1;  4;  30;  83;  84;  et«r  mfn 
ocus  anmin  SC.  37,  s;  FB.  47; 
eter  chois  ocus  ech».  46,  27*;  it*r 
thes  ocus  tüaid  TE.  3  Eg.;  eter 
dacht  ocus  tess  FA.  26. 

2.  ^ter.  etir  Adv.  durchaus, 
gar  dU  Verstärhung  der  Negationj 
omnino  Z\  613;  gewöhnlich  abge- 
kürzt  et-  geschrieben;  eter  FB.  75 
etir  SC.  9;  FA.  21;  ittr  TE.  3  ^^. 
FA.  17  iBr.;  21.  —  Gehrauch 
nl  dligthi  comardad  fris  etCT  FB 
41;   43;  73;   75;  82;  90;    SC.  40 
amoZ  na  beth  ettr  FA  17;  FB.  11 
cen   p^in   and   etir  FA.   21;    cen 
labrad   fri  nech    etir  SC.   9;    cia 
haSnm-siu  ettr  TE.  13  Eg.\  16. 

eter-  9.  etar-,  etir-. 

eter-eert  1)  Entscheidung; 
etarcert  2)  interpretatio  Z\  874.  — 
Sg.  Nom.  1)  nach  demad  etercert 
diüb  FB.  75;  2)  etirchert  a  anina 
Fe/,  p.  CVI. 

etereertaim  II  interpretor; 
Sg.  3  ni  etercerta  Sou^A.  51 1>. 

eter-eian  t<;et7  entfernt,  F.  die 
weite  Ferne?  —  Sg.  Dat.  ond 
insi  eterc^in  tall  von  jener  fernen 
Insel  Lü.  p.  126^  20;  cia  beit 
üait  i  n*eterc^in  SC.  45,  is;  i  n- 
elerc^ni  {sie)  üad  Lü.  p.  36^,  2. 

etere  SC.  45? 

eter-§rlem?  co  n-accatir  fer  mär 
oc  eterglem  na  c£&rech  Lü.p.  23b,  19. 

eter-grleod  M.  Entscheiden, 
Entscheidung;  eidirghleodh  dt- 
stinetion  D'Don.   Gr.  p.   279.  — 


iS'^.  Dat.  d*etorgleod  a  cesta  FB.  42;- 
Acc.  femdit . .  a  n-etergleod  FB.  41. 

eteriuB  M.  Jiostag^ship",  vgl. 
aitire.  —  Sg.  Vat.  teora  maccoemu 
batar  a  n-eterius  oc  Loegaire  Three 
Hom.  p.  26,  24. 

6tgad  M.  Kleiden,  Klei- 
dungsstück. —  Du.  Nom.  bäi 
da  ^tgud  immi  i.  füan  . .  cliab-inar 
sröil  LU.  p.  81»,  26. 

ethaim  ich  gehe;  eatbaim  I  go 
O'B.,  vgl  atetha.  —  Praes.  Sg  3 
ethaid  0  ur  co  bor  es  geht  von 
Ufer  zu  Ufer  Corm.  p.  18  ethur. 

—  Praet.  Sg.  3  ba  hole  lathe  etha 
dö  ScM.  3,  9? 

ethaite    „birds*^    Three   Hom. 

p.  100,  19. 

ethar  Fähre;  süata  SG.  35» 
{Z^.  782);  et\i\}x  „a  ferryboat''  Corm. 
Transl.  p.  66.  —  Sg.  Nom.  ethar 
coitcbenn  Sench.  M.  III  p.  208; 
Fü.  p.  CXXXIV. 

ethlar  =  2a^  aether.  —  Gen. 
ind  ethiuir  etheris  LHy.  fo.  12«; 
Acc.  ethiar  FB.  81. 

6tig  hässlich,  vgl.  ad-^tig.  — 
Sg.  Nom.  cid  älind  cid  etig  aut  for- 
mosum  aut  turpe  SG.  28b,  6  [Z».  234); 
eitig  fri  hairechtus  FB.  37  Eg. ;  ni 
h^tig  SC.  33,  17. 

^tim  III  tc^  kleide,  vgl.  6tach. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ba  hesseom 
no  da  biathad  ocus  non  6iedp.  131, 12. 

—  Pass.  Praes.  sfc.  Sg.  3  socbaide 
dlb  no  höditbe  0  chilic  SMart.  22.  — 
Inf.  etiuth  vestitus  Z*.  802;  Dat 
conid  dö  ro  cboimet  Dia  in  bocht 
dia  ^tiud  dass  Gott  für  ihn  den 
Armen  aufhob,  dass  er  ihn  kleidete 
SMart.  12. 

etin  aves  Ml.  39«. 

etir-d6eai  i.  doäcai  ind  inme- 
donacb  Gl.  zu  introspicit  Ml.  61». 

na  hetire  „the  ho  st  ag  es"  Fei. 
p.  XXXIII,  s.  aitire,  eterius. 

6tiad  s.  6tim. 

etlaim  „I  fly"  O'B.  —  Praes. 
der  Gewohnheit  8g.  3  mos  etlann 
si  Lg.  9;  „etlonn  he  absconds, 
evades'*  O'Don.  Suppl. 

^toieh  unwahrscheinlich; 
Dat.  toich  di  ^toich  Wb^^  (pro- 
babile  ex  improbabüi  jS^  862), 


X. 


^toirthech 


534 


f&cftbaim 


6io\rthethun  fruchtbar,  8.toir- 
thech.  —  Sg,  Nom.  mallachais  Pa- 
traic  an  inbfr  Bin  conid  etoirtliech 
osin  ille  lie  Three  Hom.  p.  16,  n. 

«toi  F.  „untDilV*.  —  Bat.  beith 
fo  ätoil  maic  Maire  Cod.  Boem. 
{(Md.*  p.  182). 

etoivdorcha  FA.  24  dämmerig, 
„ligMesa"  Stokes.    Vgl.   etar-solus. 

etorsonde,  PI.  Nom.  ettor-sondi 
haritona  Goid.*  p.  51  {Wien.  Gl). 

6trad  N.  libido.  —  8g.  Dat.  do 
letrud  SG.  68b  (Z».  224). 

etndn,  „eattrain  interfering, 
going  between,  interposition"  O'B. 

—  Sg.  Äcc.  dognf . .  a  n-etrain  FB.  33. 
etre,  „eitre  furrow"  Corm.  Tr. 

p.  65  etarce.  —  PI.  Dat.  tancator 
topair  gela  ocas  srotha  taitnemacha 
asna  hetngib  Three  Rom.  p,  68,  28; 
ibid.  p.  70,  1. 

€tTe6rMih„feeble,  weak'*  O^B., 
vgl.  treöir.  —  Ädv.  dorn  gentais  co 
Wtreörach  SC.  34,  is? 

«tröealre  jP.  Ünbarmherzi\g- 
keit;  cruelty  O'B.;  „severiiy  of 
law**   O'Don.   Suppl.;  s.  tröcaire. 

—  Sg.  Nom.  p.  170,  15. 
«trÖear  unbarmherzig,  8.  trö- 

car.  —  Sg.  Acc.  fri  cech  nert . . 
n-6tröcar  Hy.  7,  4s;  PI.  Nom.  air- 
chinnig   etröcair  „mercüess  mana- 


gers"  FA.  25;  Dat.  dona  hetro- 
cairib  p.  170,  S6. 

«troeht  glänzend.  —  PI.  Nom. 
F.  mn& . .  etrochta  FB.  53. 

«trochta  F.  Glanz;  eadrochU 
brightness,  whiteness  ODon.  Suppl. 

—  Sg.  Nom.  etrochta  snechtai 
Hy.  7,  19;  FA.  7;  Dat.  o  etrochU 
Ifac  logmar  ibid.  18;  Acc,  fri  etrochU 
r^tland  %bid.  16. 

«tromm  leicht,  s.  tromm.  — 
Sg.  Nom.  dath  n-«trom  SC.  37,  10; 
PL  Nom.  is  airi  asbertar  (nänUieh 
c  t  und  p)  ^trumma  ocue  slemna 
haare  n&d  techtat  ihdeth  SG.  *25«,  e 
{levia  Z\  862). 

«tnunme    dissimilis  Z\  872. 

«truth  FB.  47? 

«tseeht  8,  «itseeht. 

etteeh  p.  311,  3  Adj.  von  ete 
Flügel? 

ni  ettis  8.  eltehim,  eteeh. 

«taalan§r  Unrecht;  eatoalaing 
„injwry,  protracted  auffering**  O'R 

—  Sg.  Gen.  oc  ascin  ind  ätüahdog 
ocus  ind  anfir  FB.  15.  —  Vg^.  ar 
ran  «tuailngistar  Dia  Gl.  zu  indi- 
gnante  Ml.  G2\ 

a  eua  Hy.  2,  24  Gl.  i.  a  mathe. 
doms     ealuigrhthe     „wicket- 
gate**,  8.  unter  geis,  vgl.  ^lüm. 
eumm  Lg.  19  Eg.  fir  ianim. 


F 


f  proethetiech  am  Anfang  vieler 
Wörter  im  Mitteliriechen  und  in 
der  8pätern  Sprache,  vgl.  Wi. 
Gramm.  %  108. 

fa,  fA  8.  fo. 

f6,  b&  (bhä)  oder,  8kr.  v&:  in 
..f4  utrum.Kan  ZK  748;  O'Don. 
Suppl.;  in  dait  fein  fa  do  nach 
ailia  SG.  209^;  imba  bäs  ba  bethu 
Wb.  23b  {utrum  sit  mor8  an  vita); 
d^ca  namma  in  bä  teclaim  na 
fertas  dogäna  fanan-imscotad  LU. 
p.  64*,  6.  —  Vgl.  fanacc. 

fabhra  palpebra  Ir.  Gl.  79 
8.  abra.« 

faea,  facea,  faefed,  face  s.  ad- 
eln, f^ccim  ;  ar  na  faci8tea(d.  Sg.Fut. 
8ec.  Pa88.)  SMart.  14.  Vgl.  faicciur. 


ficabalm,  f&ebaim  I  ich  lasse 
zurück,  bei  Seite,  verlasse; 
für  fo-ath-gabim,  rdinquo  Z*.  881. 
—  Praee.  Sg.  1  fäcbaim  Concobiir 
fri  Uim  ich  lasee  C.  beiSeüeFB. 94: 
PI  3  fo&cbat  deponunt  Gr.  18b;  fic- 
bait  8ie  laesen  ziirück  FB.  56;  57.  — 
Conj.  PI.  2  CO  fargbaid  (fo-ro-ath- 
gabaid)  FB.  26.  —  Praee.  see.  PI.  3 
conna  facabtais  CC.  1  XU.,  facbatis 
Eg. ;  p.  143,  6.  —  S-praet.  Sg.  1 
fot  räcbos-sa  reliqui  te  Wb.  31b,  1; 
2  foracbaisiu  ocainni  {für  fo-ro-ath- 
gabais-siu)  ScM.  7;  foracbais  9:  U: 
a  f&cab  Tir.  2;  8;  facib  tlfid.; 
forÄcaib  p.  41,  9;  FB.  79;  for- 
facaib  TE.  8  Eg.;  farcaib  Ol.  ru 
Hy.  5,  77;  ScM.  17  H;  fos  fAcaib 


facca 


535 


fAen>chless 


er  verliess  sie  FB.  13;  fod  r&caib 
ro  eisen  (für  ro  ath-gaib)  der  es 
schief  liess  FB.  26;  conid  farggaib 
Uy.  2,  10 ;  conna  fargaib  ni  de 
ScM.  17;  f&cbaiside  ijür  fäcbais 
side)  FB.  67;  fdcbais  ibid.;  PI  3 
for&csat  Three  Hatn.  p.  94,  S5; 
foracsat  a  tir  ocus  a  talmain  ihid. 
p.  96,  15;  forfacsat  ibid.  p.  116,26. 
—  Fut.  PI.  3  no  con  faicebat 
ScM.  3,  12.  —  Pass.  Ptaet.  Sg.  3 
foracbad  (für  fo-ro-ath-gabad) 
ScM.  7;  forräcbad  TE.  S  LU. 
iztceimdl);  ro  faccbiith  TE.  8  Eg. 
'—  Inf.  Nom,  fäcbiil  in  tigi  FB.  18; 
Gen.  ni  sc^l  fäcbala  hi  lusc  SG.  37,  ii; 
Bat.  do  fÄcb&il  TE.  13  LU.\  d'facbail 
acum-sa  ScM,  7;  forsna  feraib  aile 
JPB.82;  iar  facbaU  ibid.  38;  Äcc.  ait- 
chid  Ms  a  facbail  co  diriach  ibid.  26. 

faee»,  faefed.  s.  faea. 

faehell  s.  foiehell. 

ni  ro-bar-faehlisem  ScM.  5, 
Tobofaclemur  H.? 

fädeln 9  fod^in  selbst;  bei  der 
1.  Sing,  missi  fodäin  Oss.  I  9;  SC.  40 
(buddein  H.);  45,  26;  bei  der  2.  Sing. : 
do  brathair  fädeln  ScM.  7;  bei  der 
3.  Sg.  uasa  imdaid-seom  fadäin 
FB.  3;  Bricriu  fodein  FB.  12;  25 
(bodein  Eg.);  46.  —  Vgl,  fäin. 

fadessin,  fodessin  selbst;  fade- 
sm^ipae  Z*.  366;  bei  der  3.  Sg. 
frisin  mn&i  fodesin  TJ?.  6  LU.; 
FB.  3;  15;  a  n-echrada  fadesin 
CG.  4t  Lü.  ^  Vgl.  f6in. 

f&ebur  Schneide,  Schärfe, 
scharfe  Waffe;  faobhar  „the  edge 
of  a  sujord  or  tooV  O'B,  —  Sg. 
Nam.  .a  airm  agas  a  öideadh  agas 
a  iol-faobhar  Torr.  Dh.  p.  202,  31 
(„Äw  varuMS  Sharp  weapons'^;  Äcc. 
do  gbabh.a  airm  agus  a  ^ideadh 
agoa  a  iol-faobhar  uime  ibid.  p.  70,  le; 
hi  faebur  in  belse  FB,  77 ;  PI.  Geyi. 
na  foebor  Gl.  zu  Hy.  5,  97;  Dat. 
iama  foebraib  fennad  FÜ.  Prol.  48,. 
Gl.  i.  iama  fendad  co  foebraib;  la 
feebra  na  n-gäi  FB.  15  (zu  lesen 
fsebra?);  la  f^bra  FB.  46;  fri  faebra 
f6gi  Hy.  5,  97  {„against  sharp  wea- 
pons'').  —  Comp  OS,  gai  fota 
fsebor^glas  LU.  p.  81«,  35. 

fäebur-ehles  eincless  Cuchulinn^s 


FB.  30;  ffifeborchless  LUp.  113i>,  ss; 
ibid,  73»,  2;  edge-feat  Ö'B.  Growe 
Sidb.  Goncul.  p.  434.  —  Sg.  Äcc.  dogni 
iarom  fsenchles  don  sciath  ocus 
fseborchles  don  c\a,idiub  imma  chend 
ocus  tobert  fobart  m-bidbad  forro 
ocus  tofuitet  s^  cit  lais  ina  chet- 
chwrascliu  LU.  p.  97^  20  (Tog. 
Bruid.  Da  Derg.)^  vgl.  ann  sin 
dorighneas  faobhairchleas  lern  chloi- 
dheamh  am  tbimchioll  Torr.  Dh. 
p.  190,  8. 

faechög  concha  Ir.  Gl.  188. 

tkeä  F.  Schrei,  Ton  {cymr. 
gwaedd  cry,  shout).  —  Sg.  Nom. 
fteth  fiada  Hy.  7  Praef  {Name  für 
diesen  Hymnus);  Dat.  iath  ainm 
do  chlug  cona  tmd  Corm,  p,  6 
bachall  {,,iath  is  a  name  for  a  bell 
with  its  voice^^\  vgl.  Finn  Faidhech 
{y^stceet'sounding'%  Name  für  Pa- 
trick's  Glocke,  Ön  the  Ms.  Mat.  p.  337. 

fäelid  froh;isA\id  ,Joyful''  Corm. 
Transl.  p.  78.  —  Sg.  Nom.  fjfelid 
FB.  56;  SP.  II  11;  12;  ba  fdlid  i 
timnaib  De  Three  Hom.  p.  84,  14; 
PI.  Nom,  fäilti  laeti  Wb.  16»  (ZK 
236);  batir  fselti  meißc  GG.  3  LU; 
bätar  failte  FB.  16.  —  Ädv.  co 
failid  Gild.  Lor.  Gl.  267  zu  laetus. 
—  Vgl.  for-b4elid. 

f&elte,  mite  F.  Freude,  Will- 
kommen; gaudium  Z^247;  feraim 
fäilti  {mit  Gen.)  ich  heisse  Jemanden 
willkommen,  —  Sg.  Nom.  tathut 
fselte  SG.  10;  failte  muinttre  nime 
Fä.  19;  ros  bia  failte  ScM.  4; 
CG.  3;  ro  ferad  failte  friu  ScM.  1 ; 
fäilti  TE.  5  Eg.;  FB,  5;  p.  145,  10; 
failte  ni  thaet  imm  aire  Lg.  17,  47; 
ba  si  a  falte  mo  chuitbiud  Sou^.  48» 
{Goid.*  p,  59);  falti  Lg.  17,  53; 
Äcc.  fersait . .  fcelti  fri  Löeg  SC. 
16;  17;  20;  35;  38;  4?}  failtiX^.  15; 
p.  144,  6;  18;  19;  co  ro  fersat  faelte 
fri  hTJltu  FB.  54;  SC.  16;  failte 
p,  40,  26;  möir  ScM.  15;  SC.  32; 
dogni  failte  friu  ScM.  5;  na  tibre 
falte  ddn  Lg.  10. 

faemit  s,  foemaim* 

fften,  vgl.  „faon  void,  empty, 
feebW'  O'B. 

fÄen-b«a  FB.  53? 

f^en-chless  ein  cless  Cuchulinn's 


fkesun 


536 


fUniiige 


mit  dem  Schüde,  s.  unter  fiebnr- 
chless;  fs^ncless  Lü.  p,  73»,  s; 
^ySlope-fecU*^  O'B.  CkoweSidb.  Cancul. 
p.  434  (indem  er  wohl  fien  mit 
fdn  verwechselte);  y^ostrate  fetxt* 
O'Curry  On  the  Mann.  II  372. 

faesam,  faesum  s.  föesam. 

f&eth  8.  f&ed« 

ro  faeth  s,  ro  faith. 

fasrft  ^iti  Speer;  fogha  short 
^ar  On  ihe  Mann.  II 295;  fagha  no 
fogha  i.  ga  O'Clery;  Corm.  Transl. 
p.  78.  —  Äcc.  la  faga  föig  fobar- 
tach  p.  310,  89;  gai  fota  fseborglas 
re  faga  föig  fobartach  co  semm- 
annaib  öir  orlasrach  inna  farraä 
issin  charput  Lü.  p.  81»,  s6. 

faipis  TE.  16  Eg.  s.  foeos. 

eo  faicciar  Conj.  Dep.  ut  videam 
Fä.  p.  CXIX,  Sg.  ü  CO  fhaicera-so 
Three  Eom.  p.  72,  28,  Inf.  do  faic- 
sin  FB.  39  Eg.y  8.  faca. 

faid,  faiditir  s.  föid. 

faidehe,  „faith che  a  green  or 
lawn^  the  four  fields  nearest  ihe 
hou8e^*  O'Dan.  Suppl.;  on  faithche 
jyfrom  .  ihe  green^^  a  platea  Corm. 
Transl.  p.  139  plae.  —  Sg.  Gen. 
for  l&r  na  faidchi  Lg.  15;  Bat.  for 
faidchi  na  hEmna  Lg.  14;  isind 
faichthi  ibid.  11  (sinn  aidchi  Lc.)\ 
iarsind  iaidche  15. 

1.  fall  Nähe;  neamess  O'Don. 
Stippl.  —  Dat.  böi  Mugain  iar  sin^ 
hl  fall  Diärmata  ocu8  si  amrit  LU. 
p.  52b,  i;  i  fail  Nöisen  Lg.  12;  17; 
19;  TE.  2  Lü.]  8;  i  fail  Three 
Hom.  p.  76,  6;  ina  fail  FA.  15; 
16  LBr.  (inna  farrad  LU.)\  a  bh-fail 
near,  in  the  vicHiffy  of  O'Don.  Or. 
p.  287;   a   fail  a  m-bi  p.  112. 

2.  fail,  fall  8.  flL 

res  failgrestar  8.  fo-lalcim. 

no  failgifitis  s.  fo-alsrim. 

fall]  negligenee,  failure^ 
O'Bon.  Suppl.;  vgl.  fdillighim  Ifail, 
neglect,  delay  O'R.  —  Sg.  Nom.  is 
faill  cech  n-aichnid  SC.  43  („every- 
thi/ng  hnown  is  neglected") ;  -ni  epelai 
faill  na  esliss  j).  141,  24. 

ro  failsad  Lg.  16  8.  fu-langrim. 

faindel  strßggling,  straying 
O'Bon.  Suppl.  —  Dat.  for  fainiul 
alluc  illac  LU.  p.  4»,  i6. 


faind^laeh  i.  oinmitt  (y,an  oaf^ 
Corm.  Transl.  p.  81. 

fair  8.  for. 

00  n-don  fair  Hy.  5,  89,  föir  Fr., 
etwa  3.  Sg.  Fut.  eu  fo-rinth  tcft 
helfe? 

f&ir  Sonnenaufgang,  Osten; 
i.  turgbail  na  grene  i  matm,  ab  eo 
quod  est  jubar  unde  Colnmcille 
dixit:  Dia  lim  fri  fnin,  Dia  lim  M 
fair  (i.  fri  targbail)  Corm.  p.  21. 

fairele  s.  forgrln- 

fairesi  Anblick,  Ansehen,  für 
for-airsiu?  —  Nom.  fairesi  tri  folt 
fair  Lü.  p.  81»,  9;  ba  forcai  fiair 
FB.  27;  Dat,  do  fairesi  in  oenaig 
TE.  15  Eg. 

faire  Wache,  Bewachen.  — 
Nom.  a  fari  ddib  dass  ihr  sie  be- 
wachen soUt  FB.  80;  Gen.  isin 
t-sudia  faire  auf  dem  Wai^iposten 
FB.  81 ;  84;  86;  CO  trath  na  faire  83; 
na  fari  ibid.;  Dat.  do  fairi  na  ca- 
thrach  die  Stadt  ssu  hewcuhenFB.^Xy, 
luid . .  dond  faire  ging  aufdieWadie 
FB.  81;  do  faire  89;  d'airi  Patraic 
Hy.  2,  61.  —  Vgl.  aire,  frith-aire: 

fairend  F.  Abtheilung,  Schaar; 
vgl.  ind  foirinn  Gl.  su  f actio 
Ml.  33»,  8  {Z\  212).  —  Sg.  Nrn. 
FA.  23;  27;  p.  170,  u  (ferend); 
in  foirenn  Three  Hom.  p.  2,  s; 
atberat  fairenn  aile  dicunt  alii 
Hy.  1  Praef;  Gen.  däsacht  na  loim 
se  SMaH.  21. 

fairgre.  farree  JP.  Meer;  foirggae 
Thetis  SG.  124»  (Z«.  61);  fairge 
aequor  Ir.  6^2. 1103;  abyssus-ibid.blb. 
—  Sg.  Nom.  fafaasna  fairgge  find- 
folt  SG.  p.  112  (Z«.  953);  Gen. 
fol^s  na  farrci  FB.  81;  fötrond 
fairrci  dimöre  85;  Dat,  co  fota 
dond  farrci  ibid.  81  (farrp  Eg.)\ 
aniar  dond  arrci  87. 

fairitlie  bereitet,  bereit,  s.  fö- 
irim.  —  Sg.  Nom,  is  fairithe  in 
long  Three  Hom.  p.  12,  19. 

fairsingr  t06t^;  amplusir.  67.640: 
huand  fairsing-menmnaigi  slain  Gl 
zu  magnanimitate  Ml.  135<^  (Goid.* 
i).  27). 

fairsingre  F.  Weite.  —  Dat.  dla 
farsingi  in  tige  FB.  55;  hl  farainge 
Gl.  ßu  illethu  Hy.  1.  46. 


fiünöngim 


537 


Ob 


falniiiilBi  I  enlarge,  extend 
O'K  —  JPra«8.  8ec.  Sg.  3  no  fair- 
Binged  FB,  70. 

faiB  SC.  27  8,  foaim. 

1.  falBein,  vgl,  faisgim  yjsqueeze, 
uring,  compreas,  bind*'  O'R.,  ent- 
sftcmden  aus  fo-sechaim.  —  Conj, 
Sg.  2  ni  faisce  SC.  26. 

faisn^is  Erzählen  Torr.  Dh. 
p.  146,  8.  aisn^is. 

Mtbim  III  ich  lache,  verla- 
ehe,  für  fo-aith-tibim  Z«.  881.  — 
Praei.  Sg.  3  foraitbi  (fo-ro-aith-tibi) 
subrisü  Twr.  Gl.  62 ;  ro  fäitbe  . .  in- 
popf«2  cunnail  ddsacht  na  fotrni 
se  SMart.  21;  Bep.  ro  iäitbestar 
p.  40,  89;  f&itbestär  FB.  9. 

ro  fftitb,  ro  faeth  praeteriit; 
Bc^l  l^m  düib:  dordaid  dam,  snigid 
gaim,  ro  faith  sam  LU.  Amr.  Y  14, 
ro  faeth  LHy.  63.  —  Vgl.  do-faeth. 

faithehe  s.  faidohe. 

faitehes  Vor  eicht;  fatcess  Cortn. 
Trcmd.  p.  116  meta.  —  Dat.  ar 
faitchiuB  ocns  ar  farachrus  SMart.  6; 
bid  eich  i  faitces  Corm.  p.  21  föt. 

ni  faltehither  SC.  26?  vgl.  „fai- 
deocham  to  deceive**  O'R. 

faiteeh  cautue  SG.  6U  (Z\  811); 
vgl.  &te  yyCa/iUion^*  Corm.  Transl, 
j9.  116  meta. 

f&lth  M.  Dichter,  Prophet; 
propheta  Z^.  233.  —  Acc.  Jonas 
faitb  Hy.  1,  s?;  triasin  rig-füth  i. 
Dauid  p.  169,  19;  PI.  Nom.  fäthi 
fiadat  Hy.  1,  13;  faithi  ibid.  47; 
*£Äde  FÄ  6  (fätha  LBr.);  Gen. 
saib-iithe  Hy.  7,  44;  1  tairchetlaib 
fdtha  ibid.  u. 

faitsi  „the  charioteer'e  seat 
in  Üie  chariotf*  O'Don.  Suppl.,  s. 
unter  fochlu. 

f&ltsliie  F,  Propheeeihung; 
prophetia  Z».  777.  —  Sg.  Nom.  ind 
ätsine  Hy.  2,  29. 

1.  M  Zaun,  Gehege;  a  hecUfe 
CDon.  Gramm,  jp.  407.  —  Sg. 
Nom.  dom  farcai  fidbaidse  £41  SG. 
p.  203;  Acc,  iar  n-imthecht  dar  feda 
m  Lg.  17, 89;  fri  frega  fäl  SP.  II 9? 

2.  f&l  M.-  König;  fal  i.  ri  Corm. 
Tranel.  p.  80;  fal  i.  ri  no  mnir 
O'Dav.  p.  85. 

falaig  8.  folaieim. 


f algaib  etho  borrbnidne  FB.  24 

8u  lesen  falaig  betho   borrbuidne, 
8.  fo-algim. 

fallnafas  s.  foUnaim. 

ro  fallsiiped  s.  foillsi^m. 

ttn  schräg,  abschüssig;  Ab- 
hang; prone,  propense  O'Ä  — 
Sg.  Acc.  etir  r^id  ocus  amreid,  oc%u 
etir  fÄn  ocus  ardd  tam  prodive 
quam  arduum  Ml.  140»  (Z>.  656); 
fo  f&n  Hy.  5,  66  (fon  fka  Fr.);  Fl. 
Dat.  i  fanaib  irredib  „on  slopes,  on 
piains^*  Three  Hom.  p.  34,  ».  — 
Comp  08.  f&n-fota  p.  310,  4S. 

fanaoo  necne,  in  der  Doppel- 
frage,  ZK  749;  imba  na  col  dorn 
fanac  ob  eine  Sünde  an  mir  ist 
oder  nicht  Wb.  23»  {Z*.  749).  — 
Vgl.  fÄ. 

fand  Thräne,  ainm  na  d^re 
SC.  17. 

fand^  Cann  schwach;  weak,  faint 
O'B.;  Fü.  p.  XCI.  —  Compar. 
fainne  Corm.  Transl.  p.  117  malland. 

dos  fanie  FB.  41  s.  tieim. 

fannall  hirundo  SG.  52b  (ZK 
769).  —  Sg.  Gen.  atracht  Guchu- 
lalnd  illuas  na  gaitKi  ocus  i  n-ath- 
laimi  na  fandli  On-  the  Mann.  III 
p.  448,  vgl.  luaithither  f&ndli  Corm. 

p.  36,  32. 

fanöerat  SC.  35  s.  föeraim, 
fdaeraim. 

don  far  Hy.  5,  91  s.talr, 

fareaib  s.  fftoabaim. 

farclib  s.  forgla.  - 

du  farclu  SP.  Y  4,  nach  Stokes 
Goid.*  p.  178  super  ab  at,  mit 
Beziehung  auf  faircle  und  farclib. 

fargam  s.  forgam. 

fargbaid  s.  f&eabaim. 

farrad  Gesellschaft;  compamf 
O'Don.  Gr.  p.  287,  „a  bh-farradh 
togelher  toith,  in  comparison  wi&i,** 
ibid.  —  Sg.  Dat.  im  farrad-sa  Lg.  6;  7; 
ina  farrad  TE.  2  Lü.;  12;  FA.  15; 
16  (ina  fail  LBr.);  SC. S9;  hi  farrad 
na  CHXhrach  FB.  83  (bei  der  Stadt); 
Acc.  hi  farrad  Conaill  FB.  63. 

farree  s.  fairge* 

farsaid  alt,  s.  arsid.  —  Dat.  0 
Fenius  farsaid  Gl.  zu  Fene  Hy.  2, 40. 

farsinge  s.  falrsinge. 

tk»leer;vawusWb.lU(Z^.l&).-^ 


fAsach 


538 


fecht 


Sg.  Nam.  lestar  tts  SP.  IV  »;  bed 
fäs  tir  Temrach  Hy.  2,  20. 

f^saeh  „wilderness**,  —  Sg. 
Dat.  isin  fasach  FeT  p.  CLXXXVII. 

f&saim   ich  toachse,   8,  äsaim. 

—  Ptaes.  der  Gewohnheit  Sg.  3  ni 
fh&sand  di  torad  tw  tarbai  don 
anmain  Three  Hom.  p.  94,  8. 

fastaim  II  ich  halte  fest,  zu- 
rück; 8.  astaim.  —  Praea.  Sg.  3 
fastöid  FA.  17  (astaid  LBr.).  — 
Praes.  der  Gewohnheit  Sg,  3  nos 
fastand  FA.  18  (astand  LBr.).  — 
Praes.  sec.  PI.  3  co  fastaitis  SC.  48. 

—  Praet.  co  ro  fhast  iat  isin  lue 
sin  SMart.  24.  —  Pass.  Praes. 
PI  3  faetaitir  FB.  63.  —  Inf. 
Nom.  fastud  FB.  62. 

hl  fat  s.  fot« 

fate  jfCaution^^  Corm.  Transl. 
p.  116  meta;  vgl.  faitech,  föt. 

f&th^  f&d  Ursache,  causa.  — 
Sg.  Nom.  is  e  fath  a  denma  Ey, 
4  Praef.,  fkd  a  d^nma  Hy.  7  Praef. , 
vgl.  haec  est  causa  d^nma  higus 
hymni  Lat.  Hy.  XIII  Pref  {Goid.* 
p.  105). 

fathaeh  ,,giant'\  s.  athach.  — 
Sg.  Nom,  fathaeh  ,  cnaimhreamhar 
mördrönach  caimfiaclach  dearg- 
äüileach  corpbhuidhe  Torr.  Dh. 
p.  118,  27  {zur  Sache  vgl.  FB.  37). 

tViXML  Anzünden;  „fadogh  hind- 
Ivng"^  O'B.  —  Dat.  ni  lamad  nech 
tenid  d'fhatöd  i  n-Eirtnn  isind  lou 
sin  Three  Hom.  p.  20,  28. 

fitsine  s.  f&itsine« 

re  fatuind  Oss.  III  6,  mit  Ed. 
zu  lesen  fathuind,  s.  fothond. 

fe  ab  eo  quod  est  ve  i.  yae 
Corm.  p.  21;  fe  amae  „woe  is  me!" 
Bev.  Celt.  III  p.  185;  SC.  7 ;  FB.  35. 

feb  F.  Auszeichnung,  Vor- 
trefflichkeit;  „föib  distinction, 
dignüy,  honour,  rank*'  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  aire  feibhe 
„a  Chief  of  dignity^*  O'Don.  Suppl. ; 
Dat.  ar  gach  feib  p.  142,  6;  ar  feb 
ocus  innbas  p.  142,  1;  co  ro  molaim 
rfg  as  cach  feib  1  m-bi  p.  328,  8; 
Acc.  cen  feib  ica  SC.  29;  PI.  Nom. 
at  mathi  ^m  na  feba  sin  LU. 
p.  124^,  19;  Daii.  conid  am  eolach 
hi  febaib  liss  p.  328,  17;  Acc^  la 


feba  f^ne  FB.  22;  rom  alt-sa  em 
la  feba  fäne  Lü.  p.  124^  is. 

febas  M.  Vortrefflichkeit;  be- 
auty,  comeliness,  superi&rity  GR 

—  Dat.  ar  febas  do  chrotha  FB. 
17;  93;  Lg.  8;  ar  ebas  a  erlabra 
„for  ihe  goodness  of  his  eloquenct* 
LHy.  fo.  3^;  fo  febas  a  lamda 
8.  dron;  cia  beith  d'feabos  na  sine 
TK  9,  4  Eg. 

febta  M.  qualitas.  —  Sg.  Gen. 
inne  ind  febtad  SG.  28»  ^Z*.  801). 

—  Vgl.  feib. 

1.  fee  F.  Zahn;  fec  fiacaii  O'R. 
crom.  —  Sg.  Dat.  na  feie  Oss.  III  g 
{Gl,  na  fiaccail);  Acc.  cu  feie  a  cuill 
Oss.  III  A  {Gl.  corrlcci  a  fiacaii*. 

2.  fee  „a  spade*'  Corm.  Tranü. 
p.  78. 

feeeaideeht  Bückwärtsgehen, 
„haekdiding*'  Fei.  p.  XXXVII  55. 

eeeha  fecais  p.  40,  sse,  „at  etery 
joumey**? 

f6eelm  III  ich  sehe,  blicke, 
für  fo-ad-ciim?  —  Imperat.  Sg.  3 
fecced  p.  310,  12.  —  Perf.  Sg.  3 
do  fecai^CO.  1  LU.  —  Praet.  Sg.  3 
fecais  ann  sin  ic  irnaüle  Aile0& 
TE  12  Eg.;  fo-ta-f^cais  er  sah  sie 
an  TE.  12  Lü.?  fecis  ibid.  13: 
nlr  fee  TE.  6  Eg. 

f^ehaim  ich  sehe,  blicke.  — 
Praes.  Sg.  2  cid  f^chaisiu  TE.  ti  Eg. 

—  Inf  Dax.  d'f^chain  look  O'Don. 
Gr.  p.  203;  Torr.  Dh.  p.  56;  82: 
TE.  2  Eg.;  6. 

f6ebem  M.  debitor  ZK  264. 
vgl.  1.  flach. 

1.  feeht  Gang;  joumey  O'Ä; 
fecht  1.  turas  Beitr.  VlI  27;  pro- 
gressusZ*.  809;  in  tan  t^it  in  duioe 
tri  fecht  n-^ca  Corm.  p.  3  andacht 
{wenn  man  zum  Todesgange  gehV. 

2.  fecht  N.  Mal  {in  dieses 
Mal,  einmal  u.  s.  w.\  nicht  rer- 
schieden  von  1.  fecht;  a  fecht  sa 
dieses  Mal,  jetzt  ScM.  17;  TE. 
ULÜ.;  hi  fecht  sa SC.  35;  FB  53: 
fecht  sa.  SC.  16  (i  fecht  sa  H.): 
a  n-oenfecht  das  eine  Mal  TE. 
10,  20  Eg. ;  nach . .  in  oenfecht  dass 
sie  keinmal . .  Lg.  19 ;  in  tres  fecht-s« 
d^  dritte  Mal  p.  39.  u;  42,  e: 
indara  fecht . .  in   fecht  n-aiU  das 


facht 


539 


feice 


eine  Mal . .  cUu  andre  Mal  FA.  5; 
in  fecht  n-aile  ^ein  andres  Mal 
Hy.  5,  69;  FB,  88;  fecht  n-and . . 
. .  bÄi  da  war  emmcH  Lg,  7 ;  8 ; 
j).  311,  32;  fect  n-and  do  UUai& 
i  n-£main  Macha  91  \ykber  die 
Construction  8,  1.  do  g);  JPecht  and 
p.  40,  6;  42,  4;  46,  21;  Lg,  12; 
ScM.  10;  fect  ann  p.  43,  12;  fecht 
n-öen  and  FB.  88;  CC.  1  Eg.; 
fecht  einst  SC.  43;  Oss.  I  1. 
3.    feeht   Kampf,    Kämpfen. 

—  Dat.  oder  Äcc.  ro  ssertha  clerig 
Erenn  ar  fecht  ocus  sluagad  ,/rom 
fighting  and  hosHng**  Fei.  p.  I  18; 
ibid.  p.  CXLVII.  —  Vgl  dufichim. 

1.  feehta  wohl  eigenilich  Parti- 
cipiutn,  gekämpft  (fo  bith  na  roe 
fechtae  „um  des  gefochtenen  Kam- 
pfes wülen''  Sench.  M.,  Beür.  VII 67), 
aber  auch  als  Ptaeteritum  Pass. 
gebraucht:  in  cath feehta im-Bethron 
Hy.  2,  67  (i.  factum);  in  tan  feachta 
cath  Muighe  Toireadh  „when  ihe 
battleofM.  T.  was  fought"  O'Don.  Gr. 
p.  258  aus  Corm.  Gl.  voce  Nescöit, 
dafür  aber  in  der  Ausgabe  p.  82: 
in  tan  tuccad  cath  Muige  Tuired. 

2.  feehta  for  nia  nem  LHy. 
Amr.  115  „euer  Kämpfer  ging  ein 
zum  Himmel"  Beitr.  VII  27? 

feehtas  M.  Mal,  wie  2.  fecht 
gebraucht;  feehtas  and  da  wurde 
einst . .  SC.  2 ;  feehtas  dia  m-boi 
TE.  15  Eg. 

feebtnach  prosper  Ml.  134^ 
\,Goid.^  p.  25,  Z\  809),  Fei.  Jan.  14; 
s.  an-fechtnach. 

feehtnigra  F.  prosperitas  Ml. 
135*  {ZK  247). 

fed,,a  whistle  with  the  mouth" 
On  the  Mann.  Index.   Vgl.  feth. 

feda  s.  fid. 

feda,  fedat  s.  f^taim, 

fedaim   I  ich  führe,   bringe. 

—  Prcies.  Sg.  3  Dep.  disin  dufoid 
Patrice  in  carpat  cu  Sechnall  cen 
arith  n-and  act  aingil  dut  fidedar 
Tir.  14.  —  Praes.  sec.  PI.  3  dod 
fetis  Hy.  2,  13,  Gl.  i.  dobertis;  no 
feidtis  Gl.  zu  efferebantur  Ml.  54«. 

—  Fut.  Sg.  3  don  fe  Hy.  1, 1,  Gl. 
1.  ron  facca  leis;  Hy.  4, 2,  Gl.  i.  don 
fuca.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  fedair 


fy* 


is  carried''  O'Don.  Suppl;  PI.  2 
is  lern  dofeidbair  CC.  b  Eg.?  3  ba 
leiss  f^tir  ibid.  Lü.  fwr  feditir? 

fedan  F.  Gespann,  Geschirr, 
Zug;  feadain  team  O'Don.  Suppl.; 
a  foedere  on  accomal  Corm.  Transl. 
p.  79.  —  Sg.  Gen.  cid  tra  acht  ro 
padh  nemhni  olc  da  ffaair  Eire 
i  n-athfegadh  uilc  na  fedhna  sin 
„compared  to  the  evü  inflicted  by 
these  parties"  Cog.  Gaed.  re  Gau. 
p.  40;  Dat  arathar  cona  fedain 
techta  Ö'Don.  l.  c;  PL  Acc.  ddim 
na  daimet  firu  na  fedna  foraib 
O'Don.  l.  c. 

fedin  Röhre,  Pfeife;  fistula 
Ir.  Gl.  46;  whistle  On  the  Mann. 
III  328.  —  Sg.  Nom.  und  Acc. 
tollaid  side  crand  suati  na  braisce 
CO  m-ba  fedän,  co  n-doirted  in 
loimm  isin  fhedan  sin  Fei.  p.  C  24. 

fedil  enduring  Corm.  Transl. 
p.  73;  feidhil  i.  ionnraic  CCl.  — 
Vgl.  feidle. 

f^g  s.  f^ig. 

f^gaim  ich  sehe,  sehe  an;  feg 
i.  tuir,  ut  est  fegh  bretha  neimiä 
O'Bav.  p.  84.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
CO  ro  fegtÄis  FA,  2.  —  Imper. 
Sg.  2  feg-su  SC.  39;  40;  PI.  2  fö- 
gaid  50.- 45,  1;  26.  —  Praet.  Sg,  3 
0  ra  fög  in  f&ith  nem  Three  Hom. 
p.  102,  7.  —  Inf.  Nom.  ard-fegad 
ein  hoher  AnNi^ik  Hy.  2,  47;  ba 
feig . .  in  feghad  FB.  40  Eg. ;  Dat. 
do  fegafd  flatha  nime  FA.  3;  occä 
sir-fegad  ibid.  10;  SC.  45;  Acc.  la 
fegad . .  fair  FB.  38. 

f6ge  F.  Schärfe,  zu  f^ig.  — 
'  Dat.  CO  fägi  „wiÜ^  keenness**  Fil. 
Jun.  18,  Gl.  i.  CO  feochru  Three 
Ir.  Gl.  p.  132;  Acc.  la  f6gi  frith- 
gnam  Aufmerksamkeit  mit  Schärfe 
Fä.  Prol.  331 ;  fri  fegi  fis  SP.  II 10? 

f^gi  s.  f6ig. 

feib  Conj.  wie;  ScM.  22,  s; 
FA.  31 ;  FB.  40;  87:  Gl.  zu  Hy.  5, 19; 
feib  thallad  FB.  82 ;  feb  no  scribenn 
LHy.  fo  3b  (Goid.*  p.  64).  —  Vgl. 
febtu. 

feie  s.  feo. 

feice  „ridgepole";  feige i.  mul- 
lach  tighe  no  dunaidh  O'Cl.  (Corm. 
Transl.  p.  81). 


cAin  feid 


540 


fäe 


e&ln  feid  a  rose  FB.  24  (feith^.)? 

nis  feid  mo  rose  r&n  indiut 
FB.  47  (feith  Eg.)! 

airmitiii  f^id  Ehre  s.  2.  ffad. 

feidle  F.  Ausdauer,  von  fedil; 
permanence  Fü.  p.  CLXXXV.  — 
Dat.  CO  f^li  CO  f^thamla  co  fi^dli 
fo  mamm  LBr.  p.  26V>,  26. 

feidligim  III  ich  halte  aus, 
bleibe.  —  Praes.  Sg.  3  Dep.  fed- 
ligedar  manet  Wb.  2«  {Z\  439). 

feidm  N.  Anstrengung;  tr^in- 
feidhm  „a  mighty  effort^*  O'Don. 
Gr.  p.  339.  —  8g.  Nom.  Fü.  Jan.  21 ; 
feidm  chainge  sesrige  FB.  91  (vgl. 
ere);  feidm  airg  ibid.  33?  Gen.  ann 
sin  a  dubhairt  re  n-a  lucht  feadhma 
a  long  do  chur  a  bh-feisde  Torr. 
Dh.  p.  1Q2  {„his  trusty  people", 
vgl.  „fäidhm  äte  customary  service 
due  from  a  vassal  to  his  lord"  0*JB.) ; 
ar  feidm  Lg.  5,  aa  corrupt? 

Uig  scharf,  vgl.  Use.  —  Sg. 
Nom.  CO  rop  f^ig  rose  for  n-anme 
Wb.  21^  (ut  Sit  darus  octdus  animi 
vestri  Z*  998);  ba  feig . .  in  feghad 
FB.  40  Fg.;  in  foglaid  f^ig  „the 
keen  robber'' Fä.  p.  LXXXIX;  Acc. 
la  faga  f^lg  p.  310,  S9;  Lü.p.  81  ^  95 
(s.  faga);  Fl.  Acc.  fri  faebra  fägi 
By.  5,  97. 

f6il  Fest,  vgl.  föHre.  —  8g.  Nom. 
feil  a  cosacartha  in  templo  Gl  eu 
die  Sanctae  Mariae  Goid.*  p.  53 
(Wien.  Gl);  Fü.  Febr.  27  u.  ö.; 
Gen.  fri  f ailted  f^le  8P.Y  i;  Dat. 
hi  feil  Johain  Baptist  FA.  3;  i  feil 
Antöin  manaig  Fü.  Jan.  17;  PI. 
Nom.  feli  Termini  Gl  zu  termina- 
libus  Goid.^  p.  53  (Wien.  Gl). 

mu  s.  Ule. 

f^immed  FB.  88  s.  femdim. 

f^in  indecl  selbst;  ipse  Z\  366; 
bei  der  1.  8g.:  lem  fäin  Lg.  3; 
m^ainm-se  fdin  mein  eigner  Name 
SC.  13;  Lg.  6;  TE.  9,  a»;  Oss. 
III  10  Gl.\  bei  der  2.  Sg.:  do  mac 
fein  CC.Jl  Lü.;  uair  nachat  fil-siu 
fein  FB.  62;  bei  der  3.  Sg.:  tic- 
seom  f^in  immach  ScM.  5;  TE. 
6  Eg.;  17;  FA.  9;  34;  dö  f^in 
FB.  69;  dia  fiadnaib  fein  FB. 
40;  77;  Gl  zu  Hy.  5,  19;  sf  fein 
Gl  zu  Hy.  b,  88;  di  fen  ihr  selbst 


p.  39, 18;  Oss.  III  7  6rl.;  a  sn&thait 
fein  FB.  65.  —  Vgl.  fessin,  feiane, 
fad^in,  fadesin,  c^in. 
felnne  FB.  53? 

1.  feiss  Schlafen,  Inf.  zu  fo- 
aim;  Corm.  p.  26  laiches.  —  Sg. 
Nom.  in  ben  tue  leis  a  feis  la 
Concobar  innocht  LU.  p.  127»,  as; 
fess  ri  fer  dib  TE.  5  ^.;  Dat. 
do  feiss  aidche  die  Naeht  zu 
schlafen  Hy.  2,  27;  iar  feis  di  la 
Eochaid  TE.  6  Lü.;  do  ies  liam 
p.  145,  8. 

2.  feiss  s.  fess. 

feiss  aidehe^iant^^fs  supper^' 
Corm.  Transl  p.  73;  feiss  aidche 
do  bind  Gl.  zu  v  esper  um  Corm. 
p.  20  fescor;  feis  aidche  no  meled 
a  broin  cecA  fer  ar  n-uair  dona 
hapstaZaib  Three  Hom.  p.  104,  n. 
Vgl.  f^is  coena  O'Don.  Suppi.,  fUdU 
verschieden  von  fess,  feiss  Fest? 

feisne,  fesni  inded.  selbst;  ipse 
Z'.  366;  bei  der  2.  Sg.  dit  m% 
fesni  wm  deiner  selbst  wülen  SC.  13; 
bei  der  3.  Sg.  lathe  na  samna  feisne 
SC.  1;  bei  der  3.  PI  siat  fesni 
Fff.  29.  —  Vgl.  Uin. 

f^iste^  f^isde  entertainment, 
accomodation  CB.,  vgl  a  long 
do  chur  a  bh-feisde  agus  Idn  bidh 
agus  dighe  do  chor  innte  Torr. 
Dhiarm.  p.  162  {y,to  equip  his  ship'% 

feith  calm,  a' calm  O'Don. 
Suppl 

1.  f6ith  F,  Sehne;  rien,  fibra 
Z*.  250.  —  Dat.  do  feith  bic  bis 
fon  tengaid  this  GUd.  Lor.  Gl.  132 
zu  sublingue;  PI  Acc.  na  fethl 
Gtld.  Lor.  Gl  223  zu  fibras;  f6thi 
do  braget  ScM.  14. 

2.  f^ith  „honey-sttckle'*  {€Ms8- 
blatt)  O'B.,  „woodbine"  (Waldufin- 
de,  Geissblatt)  On  the  Mann.  Index; 
ein  Gewächs,  dessen  Banken  oder 
biegsame  Zweige  zu  Flechtwerk  ver- 
wendet wurden;  etymologisch  «» lat. 
vitis.  —  Sg.  Nom.  rat  nascestar  mar 
nasces  f^ith  fidu  On  the  Mann.  III 
p.  448.  —  Vgl  föthaide,  f^than. 

ron  feladar  Hy.  1,  1,  Gl  L  do- 
rata  a  flal  torund  diarditin,  3.  Sg. 
Conj.  Dep.  zu  f^laim  »  Ici^.  velo? 

1.  f<61e  i.  öcsi  no  ^ceis  {^j^oetry 


ta» 


Ö41 


feochraigim 

• 


ar  a  paet'*)y  inde  dicitur  filidecht  i. 
4c8i  Corm.  p.  20;  i.  ecas  O'Dav,  p.  86. 

2.  t€ie  F,  lumestcis,  verecundia 
Z*.  18.  —  DcU.  ar  firinne  ocus  f^le 
FB.  93;  Äcc.  ar  na  aictis  f^li  a 
n-athar  Lü,  p.  2\  S9  {Schcuun). 

feles,  „feilios  vanity,  trifle" 
O'R.;  is feles  Gl. eu is espaXlT^ 56 1>, aa. 

f^llre  Festkalender,  GL  zu 
eodice,  aperto  Cr.  32»  (Z«.  18);  fei- 
lere annolis  Gi>id.^p,  53  (TTien.  (rl.). 

1.  feil  i.  each  Corm.  p.  19. 

2.  feil  treachery  Corm.  Tran«I. 
p.  78.  —  Nom.  ni  cöir  damh-sa 
feall  do  dheanamh  ort  Torr.  Dh. 
p.  138;  Dat.  hi  fiull  treacheroudy 
O'Don.  Suppl.;  Ace,  ni  dhön  feall 
air  Torr.  Dh.  p.  92. 

felmae  Schüler  Corm.  p.  20, 
TrawA   p.  36  caid,   O'Dav.  p.  86. 

f^lmae  saepes  8G.  50^  (Z>.  18); 
felma  oder  ail  ^^«taÄ:^  fence*^  On 
ihe  Mann.  1  p.  CXCI.  Vgl.  cnaille 
femai  i  felaim  n-argait  Corm.  p.  34 
orc  tr^ith  ein  ErUnpfahl  in  einem 
Staket  von  Silber? 

felsnb  =»  philoBophluB  Z'.  1000. 

—  PI.  Gen.  besad  felsub  Wh.  27»; 
sechim  na  felisam  Fei.  p.  1 1,  fell- 
8om  Bawl. 

f^mdim  ich  bin  nicht  im  Stan- 
de,  hin  unfähig,  vgl.  ämdim  und 
for-^mdim.  —  Praes.  PI.  3  femdit 
..a  n-etergleod  FB.  41.  —  Perf. 
Sg.  3  cor  fämid  cor  do  chois  no 
do  laim  de  ,^  could  not  stir  either 
foot  ar  hand"  Three  Som.  p.  18,  i6; 
coro  fhemid  in  salm  „so  that  he 
could  not  (chant)  thejasalm**  ibid. 
p.  102,  16.  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  ni 
f^imdebthar  ann-som  „liiere  wiU 
not  he  denidl  tJiere"  Fei  Prol. 
260  Laud.  —  Inf.  Dat.  iar  femiud 
in  croind  do  dloigi  „after  heing  un- 
aJtie  to  ^ü  the  tree  Fä.p.  LXXIII 4 ; 
dorn  fenüd-sa  Lg.  9  Lc,;  Äcc.  la 
f^immed  ind  lemme  FB.  88. 

fennaeh  F.  „sea-weed"  Corm. 
p.  37. 

t€n,tSome  kind  ofwagon  or  cart" 
On  the  Mann.  I  p.  CCCCLXXVI; 
plaustrum  ZK  19;  &  i.  f^n  no  carr 
no  carpat  Corm.  p.  5 ;  Gl.  zu  Hy.  5, 26. 

—  Sg.  D(xt.  atconnaicset . .  da  dam 


allaid  rempu  co  fhen  etarra  „io«^ 
a  wain**  Three  Hom.  p.  46,  i. 

fenamain  Geflecht;  i.  fighi  min 
i.  car  slaiti,  ut  est  mesir  ailt  (i. 
tech)  iama  ait  sceo  fenamnaib  i. 
ar  m^d  a  aiü  ocns  feabus  a  fighi 
CDav.  p.  85.  —  Sg.  Dat.  di  fe- 
namain in  tige  FB.  25  {vgl.  On 
the  Mann.  I  p.  CCXCVIII,  III  p.  31). 
Hierher  aiMh  hi  fenamain  Hy.  5,  S6? 
gemeint  könnte  sein  der  Wagenkorb 
{daher  die  Glossei.  Uh)  oder  ein  Korb. 

fene^  Sg.  Dat.  fon  m&m  nun  i. 
isind  feni  nui  Gl.  zu  hanc  {arcam) 
inpossuü  sub  jugo  novo  Ml.  2^,  ii. 

f^ne  einer  der  Namen  für  die 
alte  Bevölkerung  Irlands,  daher 
wohl  Fäne  zu  schreiben,  in  den 
folgenden  Stellen  Gen.  PI.:  do 
thuataib  Fene  Hy.  2,  40,  Gl.  i.  o 
Fenius  farsaid;  oaic  f^ne  SP.  I  e; 
la  feba  f4ne  FB.  22;belra  li^äni 
Corm.  p.  32  noes;  in  ferg  fene 
ScM.  3,8.  —  OB.  hat.-mneF.  af ar- 
mer, boor,  a  Champion.  —  Vgl.  fian. 

f^neehas  M.  das  fenische  Ge- 
setz; f^ineachus  the  laws  of  the 
ancient  Irish,  the  code  of  the  bre- 
hon  laws  ODon.  Suppl.;  seanchus 
agas  f^nechus  Hiberniae  Äntimti- 
tates  et  Sanctiones  Legales  ibid.  — 
Nom.  ro  fess  is  fäs  in  fenechas  i 
condelg  ferb  n-DÖ  Corm.  Transl. 
p.  72;  is  fas  fänechas  ic  ferbaib 
Dö  Lü.  Amr.  V  3. 

fennaim  II  ich  häute;  cami- 
fico  Z\  434.  —  Inf  Dat.  oc 
fennad  löig  Lg.  7;  Fil.  Prol.  48. 

f^nnjd  M.  Mitglied  der  fiann; 
Coirpre  i.  fännid  do  Lüignib  Corm. 
p.  32  orc  tr^ith;  böi  dan  Cumall 
mac  Tr^nmöir  rigfennid  hErend  fri 
läim  Cuind  CCn.  3  {„king-warrior"). 

feoehair  wild;  feuchuir  severus 
Z^.  781.  —  Sg.  Nom.  ech . .  feoehair 
FB.  47;  feochor  Gl.  zu  acher  Hy.  5, 9. 

feoebm  J^.  Wildheit  —  Dat. 
ho  feuchrai  Gl.  zu  feritate,  morum 
Z\  248;  CO  feochni  Gl.  zu  co  fegi 
Three  Ir.  Gl.  p.  132. 

feoehraigim  III  ich  bin-,  werde 
wild.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  nos 
feochraiged  fria  däinib  SMart.  37 
(bö  däsachtach). 


feochuine 


542 


feraim 


feoehuine«  vgl.  indar  lat  is  feo- 
choine  (no  naich)  hErenn  fil  uasa 
Bev.  Celt.  III  p.  183  {„the  ravena 
of  Eriu'% 

fe6il  F.  Fleisch;  ind  feüü 
Ml,  22d,  7  {Z*.  249) ;  Corm.  Trand. 
p.  49  cama;  feoil  na  fiacal  gingiva 
Ir.  Gl  150.  —  Sg.  Nom.  TE.  13 
Lü.\  Gl.  zu  art  Om.  III  4;  FÄ  9: 
Bat  dfa  eöil  ÄO.  23. 

feoit,  feotar  s.  foaim. 

fcr  M.  Mann;  vir  Z\  222; 
fer  elf  levir  Ir.  Gl.  397  {vgl.  cliam- 
huin  son-in-law  O'R.) ;  mü  fer  sind 
zahlreiche  termini  technid  gebüdet, 
z.  B.  fer  legind  lector,  fer  midboth, 
fer  nadma,  s.  On  ihe  Mann.  Index. 
—  Sg.'Nom.  ben  is  fer  TE.  10,  s; 
SC.  10;  31, 8;  13;  -FÄ  15;  p.  310,  so; 
in  fer  Hy.  5,  66;  ÄcJf.  1;  TE.  13; 
C(7.3itr.;5;Sa.l2;  15;  23;  44, 5; 
fer  aurbäga  FB.  11;  cach  fer  Lg. 
1;  9;  FB.  80;  fer  dar  fer  ScM.  15; 
21,  27;  fer  maith  di  feruib  Erinn 
TE.  2  Eg.]  CO  nach  acced  fer  di 
Ultaib  Lg.  6;  cid  fö  fer  SC.  37,  13? 
oen-fer  ein  Mann,  der  eine  Mann 
Lg.  7;  ScM.  8;  SC.  23;  38,  8; 
Gen.  6  mnai  ind  fir  p.  '611,  28; 
innas  ind  fir  SC.  23;  33,  30;  FB. 
19;  44;  82;  mäd  ina  släinti  ind  fir 
SC.  10;  cech  fir  SC.  2;  os  adart 
fir  i  sirc  23;  38,  4;  a  fir  muintire 
Gl.  zu  a  hathig  Hy.  5,  87 ;  Dat.  do 
fiur  Wb.  10i>  (Z\  224);  dond  fir 
ScM.  15 ; .do  cach  fir  df b  FB.  54 ;  56 ; 
^cc.  ar  fer  n-aile  TE.  13  Eg.;  in 
fer  n-ingalair  2!B.  12  Eg.;  in  fer 
12  iU^.;  13;  SC.  15;  36;  fer  dia 
muinter  TE.  5;   ben  ein  fer  TE. 

2  i?^.;  ri  fer  dfb  5;  cosin  fer  CC.  6; 
dar  fer  fland  ScM.  21,  S2;  immon 
n-öen-fer  FB.  15;  Voc.  a  fir  TE.  9,  9; 
a  fir  maith  10,  9;  PI.  Nom.  fir 
0s8.  I  1;  FB.  21;  ind  fir  sea 
SC.  22;  JPJ5.  25;  75;  fir  hErenn 
Hy.  2,  58;  ScM.  11;  ^TE.  2  JE7^.; 
6;  7;  20;  *JPJ5.   11;   fir    ülad    CC. 

3  Ltr.;  fir  in  t-sithu  TE.  5  £'^.; 
fir  domain  FÄ.  13;  fir  legind  27; 
Gen.  for  cethra  fer  n-Alban  Lg. 
11;  18,  18;  femai  fer  FB.  29;  fer 
n-hErend  ScM.  5;  T^.  15  Eg.; 
FA.  32;  slüaigh  bfer  n-Erinn  TE.  i9; 


Idith  gaile  fer  n-h£rend  SeM.  6; 
FB.  9;  !>.  310,  s;  5;  co  mathib  fer 
n-ülad  FB.  4;  mor  fer  ScM.  3, 10; 
SG.  44,  7;  coica  fer  ScM.  21,  5; 
SC.  45,  12;  inna  fer  FB.  16;  fer 
ffrean  £[y.  7,  I6;  Do^.  dona  feniib 
TE.S  Eg. ;  do  feraib  hErend  SeM.  8; 
TE.  2  Lü.;  FB.  11;  for  feraib 
ülad  CC.  2  iCr.;  di  thren-fferaib 
FB.  2;  inrice  feraib  aide  SC.  31,  s: 
amru  feraib  SC.  37,  is;  Acc.  oa 
fim  FB.  15;  87;  fri  firu  SC.  13; 
dar  fim  37,  17;  firu  cocid  hErenn 
p.  141, 11  (ftriu  Eg.);  for  firu  hErend 
ScM.  8;  TE.  2  Lü.;  firu  in  talman 
uli  27-  191,  17;  ettr  righu  ocus  coem- 
firu  TE.  5  Eg.  —  Compos,  fer- 
chubat  FB.  25;  64;  -gnüsi  tZ^.  29; 
-oclaig  27;  -traig  ibid. 

ttr  Gras.  —  iVbw.  luig-f^r  FB.^. 
ro  fhas  a  f^r  cu  mor  Three  H<m, 
p.  34,  7;  Gen.  nomen  fefoir  Gl.  zu 
carex  SG.  68^  {Z\  19);  do  rind  ind 
feöir  FB.  88;  glas-feoir  FB.  9;  a 
n-gurt  feoir  p.  112;  PI.  Nom.  fera 
p.  190,  27;  Gen.  mecnu  na  Ur  CC. 
1  Lü.  —  Comp,  för-gort. 

feraim  II  „I  pour"  {Three Hom. 
Index);  ich  giease,  gehe  {tgl. 
fearthar  i.  emithar  O'Dav.  p.  91); 
feraim  fdilti  ich  heiaae  wiükomwien. 
—  Praea.  Sg.  1  feruim-si  failti  frit 
p.  144,  18;  3  tech  inna  fera  flechod 
SP.  III  &;  cid  ara  fero  .  .  failti 
p.  144,  17;  feraid  snechta . .  foroib 
CC.  2  Lü;  feraid  for  n-aigidacht 
FB.  66;  feraid  .  .  failti  Lg.  15; 
SC.  32;  FB.  62;  PI  3  ferait  a 
n-aittreb  isin  glind  FA.  22  {rd, 
ferat  LBr.);  nualla  31  (lecat  LBr.\ 
33 ;  mor  gleö  SC.  36 :  ferait . .  failtc 
fri  Conall  ScM.  15;  p.  144.  e: 
FB.  66;  ro  ferat . .  tosccoi  co  Con- 
coba/r  p.  141,  26.  —  Praet.  Sg.  3 
no  CO  fer  banne  ina  gort-si  p.  41,3«; 
ro  fer..f8elti  fria  SC.  46;  ferais 
an  mich  Hy.  5,  30;  ferais  . .  fslte 
friu  SC.  16;  17;  20;  35;  38;  FB. 
66;  68;  79;  p.  40,  20;  feraistde 
FB.  69;  fersi  SC.  35  {mä  Acc.  da 
Pron.  auff.);  co  ro  fersat  faelte  fri 
hültu  FB.  54;  fersait  SC.  16.  - 
B'praet.  Sg.  3  f eraib . .  fslti  frid 
SC.  35.  —   Paaa.   Sg.  3  ferthair 


ferand 


543 


ferrig 


a  gdbtL  CO.  4  Lü.;  ferthar  failti 
fris  FB.  5.  —  Conj.  Sg.  3  ferthair 
a  n-öenach  SC,  3.  —  Praes.  sec, 
Sg.  3  fertha  öenach  la  hUltu  SC.  2 ; 
no  fertha  ibid.;  ferta  failte  fris 
p.  145,  10.  —  Praet.  Sg.  3  ro  ferad 
failte  firia  ScM,  1;  ro  ferath  TE. 
b  Eg.  —  Fut  Sg.  3  ni  firfid^r 
SC.  3,  aber  firfaider  27  zu  ff- 
raim?  —  Inf.  Nom.  ferthain  ind 
(Senaig  SC.  2;  Dat  oc  ferthain 
6enaig  SC.  1;  ita  in  cath  oc  a  fer- 
thain indiu  33;  frassa  . .  oc  ferthain 
forro  FÄ,  26. 

femnd  Land;  ager  Ir.  Gl.  390; 
Gl.  zu  iathmaige  Hy.  3,  6.  —  Nom. 
in  ferand  sin  FA.  30;  iss  ed  ferand 
ro  thog  in  drui  i.  Almu  CCn.  1; 
Da*,  as  t*fenind  ScM.  12;  Acc. 
CO  a  ferand  dathaig  CCn.  7 ;  ferann 

p.  41,   88. 

1.  ferb  F.  Kuh;  Gl.  bö  C(yrm. 
p.  19.  —  Sg.  Gen.  cen  gert  ferbba 
Corm.  Transl.  p.  37  cernfne;  ferba 
brachtchi  brothlochi  FB.  68,  2  (i. 
bö  Lü.y  i.  bui  Eg.)  die  Braten 
van  fetter  XuA  und  gemästetem 
Schwein?  PI.  Nom.  ferba  i.  bai 
LU.  p.  12öb,  20. 

2.  ferb  i.  bölc  docuirither  for 
aigid  dnine  iarn-äir  no  iar  n-gübreth 
Carm.  p.  19  {„a  hlotch  which  is 
put  an  ihe  face  of  a  man  after  a 
saure  or  after  a  faUe  judgment"). 

3.  ferb:=»yerbam;  i.  briathar 
Corm.  p.  19;  ferb  n-D6  =  verbum 
Bei,  8.  unter  fenecbas. 

ferdaigseeht  8.  fertbigseebt. 

ferend  p.  188,  i9  lies  fatrend. 

ferenn  M.Gürtel  {um  die  Wade, 
um  den  Leib);  i.  hid  bis  um  cholpa 
fir, . .  ferend  oir  im  choiss  rig  Corm. 
p.  20;  ferend  din  ainm  do  er  iss 
bis  imon  fer  ibid.  —  PI.  Acc.  feraia 
snechta  mör  form  co  femnu  fer 
ocns  CO  drochu  carpat  Lü.  p.  58^  9 
{vgl.  Corm.  l.  c,  O'Don.  Gr.  p.  260). 

1.  ferg,  fere  -F.  Zorn;  ferc  ira 
Z\  61,  241.  —  Sg.  Nom.  t'ferg 
SC.  41;  Gen.  gusfland  ferge  ScM.  15; 
fiandrüad  ferci  SC.  38;  dMmbert  a 
ferci  fornd  SC.  36;  Bat.  co  f^irg 
FB.  52;  ar  feirg  ri  rig  n-Ulad 
Lg.  5,  22;  dia  m-bi  fergi  fdasnadar 


FB.  48,  zu  lesen  dia  m-be  i  feirg 
i  füasnadar?  —  Compos.  co  fer- 
gluinde  möir  Three  Jäom.  p.  78,  84, 
für  ferg-gluinde  {y,wiih  angry  bitter- 
nm'O;  FB.  29. 

2.  ferg  M.  Held;  i.  laech  Corm. 
Tr.  p.  80;  O'Dav.  p.  Si.  —  Sg. 
Nom.  in  ferg  fene  ScM.  3,  8. 

fergach  zornig;  fercach  iratus 
Z*.  61 ;  fergach  Gl.  zu  acher  Hy.  5,  9. 

—  Adv.  CO  fergach  Os8.  1  5. 
fergaigtm  III  ich  bin-,  werde 

zornig.  —  Praes.  Sg.  3  Dep.  ni 
fercaigedar  Ml.  24i>,  i8  {non  iras- 
citur  Z*.  439);  fergaigthcr  . .  friss 
Fei.  p.  LXXVI  9.  —  8-praet.  Dep. 
Sg.  .3  ro  fergaigestar  FB.  15. 

f^r-gort  Grasgarten,  Gras- 
platz. —  '  Sg.  Gen.  ind  fergoirt 
FB.  38;  Dat.  isind  f ergort  39; 
Acc.  hi  fergort  36;  40. 

fern  Schild;  fearn  shield  O'R. 

—  Sg.  Gen.  is  cd  fema  fodluigthe 
FB.  68,  7;  Acc.  tax  fem  flann 
ScM.  21,  82  M.;  PI.  Nom.  bit 
femai  fer  dlochtai  FB.  29;  Dat. 
fernaib  (i.  sciathaib)  ilib  ildlochtaib 
LU.  p.  125,  24. 

fernog  Erle;  alntts  Ir.  Gl.  558, 
vgl.  cnaille  fernai  Corm.  p.  34  {„an 
alder  stake"). 

ferr  besser,  Compar.  zu  maith 
gut;  melior  Z*.  277.  —  cid  ferr 
cid  messu  dorn  nirt  SC.  38,  s;.  is 
ferr  a  ch4ch  ito-sa  28;  nir  bo  ferr 
ro  böi  48;  is  ferr  a  techt  FB.  6; 
is  ferr  dam-sa  techt  leth  n-aill 
SC.  13 ;  bes . .  nocon  err  in  ben  43 
(nochan  fearr  H);  44,  lo;  ro  bad 
ferr  lim  tairissem  44,  2;  s;  FB.  8; 
ba  ferr  a  comaitecht  .  .  oldaas  .  . 
Lg.  13;  andäs  ScM.  7;  andä  TE. 
12  Eg.]  is  ferr  do  laech  andai-siu 
er  ist  besser  Held,  als  du  bist 
ScM.^  10;  16;  conna  boi  adhaig 
bud  ferr  doib  CC.  3  Eg.;  ferr  cech 
n4th  Hy.  5,  94;  nech  bad  ferr  lim 
a  cheli  do  lenmain  SC.  26 ;  caraim-se 
foB  ferr  cach  cid  SP.  II  s;  im  Sinne 
des  Superlativs:  da  ech  bas  ferr  la 
Connachta  ScM.  2;  ferr  cinis  Hy.  5, 4 
(i.  is  ferr  ro  genair  sie  ist  die  beste, 
die  geboren  worden  ist). 

ferrig  p.  141,  21  zu  lesen  fqr  rig. 


fen 


544 


fetar 


fers  «versus.  —  Sg.  Dat,  hi 
fers  SG.  6b,  u.  —  O'B.  Tiat  fearsa 
F.  a  verse,  vgl.  ro  chan  in  fersa 
sa  „he  sang  this  verse"  Three  Hom. 
p.  22,  9. 

fersad  F.  Keule;  duh  On  the 
Mann.  II  p.  256..  —  Sg.  Gen.  tr^ 
cheann  na  luirg-fearsaide  „through 
the  end  ofthe  clttb"  Torr.Bh.p.  140, 2 
(vgl.  lorg). 

ferseal  Mann;  Gen.  ni  rod  fech 
din  riam  i  n-gnuis  ferscali  Three 
Hom,  p.  84,  18. 

fert  Grab;  i.  adnacol  Corm. 
Transl.  p.  79;  i.  ulaid  cumdachta 
O'Bav.  p,  90;  i.  cladh  ibid.  p.  91. 

—  Sg.  Nom.  Oss.  III  7  (Gl.  lechO; 
Lg.  17,  29;  cor  clasta  a  fert  TE. 
S  Lü.\  Äcc.  cor  la  fert  Lena  ann 
p.  112. 

fertas  Schaft,  Stange,  wie 
deren  eine  auf  jeder  Seite  des 
Wagens  war,  vgl.  O^B.  Orowe  Siab. 
Conad.  p.  420 .  („the  spindles  of 
the  aaHe-tree  of  a  chariot"  On  the 
Mann.  Index,  wohl  nicht  richtig, 
denn  dann  umrde  es  nicht  immer 
fertas  carpait  heissen);  auch  ein 
Theü  des  Spinnrockens  On  the 
Mann.  III  116  (so),  „the  spinning 
stick,   the   distaff*'    O'Don.   Suppl. 

—  Sg.  Nom.  is  fertas  carpait  Con- 
cüiaind  ro  maid  ocus  is  do  b^im 
fertas  dochöid  Lü.  p.  63^,  42;  Bat. 
do  des-fertais  in  charpait  p.  310,  21 ; 
ScM.  19;  Acc.  fertais  in  charpait 
%bid.\  PL  Nom.  fertse  carpatt  do 
b^im  Lü.  p,  66^  4;  fertsi  crüadi 
colgdlrgi  FB.  45;  p.  310,  »0;  Gen. 
d^ca  namma  in  b4  teclaim  na  fer- 
tas dog^na  fanan-imscotad  Lü. 
p.  64^  6;  Äcc.  imscothis . .  na  fertse 
culind  ibid.  s. 

'  ferthigis  Steward  FÜ. p.  XL  12; 
oeconomus  O'B.  Suppl.  Vgl.  frithaig. 

ferthigseeht  M.  Aufwarten^ 
Steward  sein.  —  Sg.  Bat.  icond 
ferdaigsecht  ScM.  6,  fertighsecht  H. 

feseor  Abend;  vesper  Corm. 
p.  20.  —  Sg.  Bat.  ond  fescur 
SG.  183i>  (Z^.  781);  adverbidl: 
feseor  am  Abend  p  eines  Abends 
Hy.  5,  27;  SC.  37,  2. 

fess^   feis   F.   Fest,    besonders 


das  Fest  von  Tara.  —  Sg.  Nom. 
ar  b4  hiat  da  c6mthin61  airegda  nö 
bitis  oc  feraib  hErend  i.  fes  Temra 
cecha  samna,  ar  bi  hl  sule  caisc 
na  n-gente,  ocus  öenach  T&ilten 
cech  lügnasaid  Lü.  p.  52&,  is;  ar- 
focarar . .  feis  Temra  do  dönam  TE.  2; 
Gen.  do  chathim  fessi  Temrach  ar 
cech  samain  Lü.  52»,  17:  docnm 
na  feisi  TE.  6  Eg.;  Bai.  riasin 
feiss  ScM.  2;  do  feis  Mic  Dathö 
p.    112;    d'feis    na    Temmch   TE. 

2  Eg.;  6;  hicc  fes  TE.  ß  Eg.  - 
Vgl.  tarb-fess,  feiss  aidche. 

fess  s.  fetar. 

fessln,  f eisin  inded.  selbst; 
ipse  Z*.  367;  6«  der  2.  Sg.:  let 
fessin  FB.  62;  bei  der  3.  Sg.:  Mac 
DÄthö  fessin  ScM.  6;  FA.  2;  7; 
10;  19;  29;  33;  FB.  61;  63;  69; 
70;  72;  SP.  II  16 ;  beim  Possessiv- 
pronomen:  a  dirgi  fesin  FB.  28. 

t€s6e  Bart  dorm.  p.  11  cront- 
äaile;  f^sög  barba  Ir.  Gl.  47;  f^s6- 
gach  barbosus  Ir.  Gl.  645.  Vgl. 
taicmainged  a  f^s  Ichtarach  corricd 
4  glün  Qir  Schcuimhaar  L  ü.p.  86*,  is? 

fest«  sofort,  alsbald;  feasta 
for  the  future  O'Bon.  Gr.  p.  267; 
feasda  forthwith  O'B. ;  biad  fäin  ag 
imtheacht  feasda  ich  werde  mich 
alsbald  auf  die  Wanderung  begd^en 
Torr.  Bh.  p.  76, 11;  ibid.  p.  128, 13; 
coimeirig  festa  TE.  10  Eg. 

Ut  Spiel,  Musik?  ,,feat  a 
wMstle;  music*'  O'E.;  vgl.  air-fitid. 
—  Sg.  Gen.  mnä  fdta  SC.  34,  u. 

f^taim  ich  kann,  vgl.  Utsr  tcft 
weiss.  —  Praes.  Sg,  1  ni  etaim  a 
arim  Gl.  zu  Hy.  5,  ii;  PL  3  nach 
f^tat  do  dänam  doib  FA.  28  (n&t 
comgat  LBr.)  —  Con^.  Sg.  1  Bep. 
mani  fetur-sa  sin  FB.  6  {zweimat); 

3  na  feda  ne  possit  GUd.  Lor. 
Gl  253;  PI.  3  cura  fedat  ut  vale- 
ant  ibid.  Gl.  43.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  fet . .  a  n-acallaim  SC.  9.  — 
Pass.  Praes,  Sg.  3  ni  etar  sa  6n 
Fä.  p.  CIV,  10  (vgl.  Goid.*  p.  179) 
„ihat  cannot  be*'? 

fet4ir  ich  weiss,  wusste;  sdo 
Z\  458.  -  Sg.  1  ni  fetoi^sa  Tvr.  11; 
.  ro  fetar-sa  TE.  8  Eg.\  ScM.  IG; 
nä  fetar   TE,   13   Lü.]    no  chan 


feth 


545 


f^than 


fetar  1  Eg.;  no  con  fetur  SC.  38,  2 
(fetar  H.)\  ndt  fetar-sa  ni  alle  ind 
acht  braissech  nama  „I  know  of 
naihing  dse  therein  save  pottage 
ofdy''  Fä.  p,  C;  3  fiür  Hy.  6,  7; 
p.  17,  m;  Lg.  3  (fidir  Eg.);  FB. 
20;  87;  ro  fitir  wusste  FB.  3;  79; 
89;  PI  1  nad  etamar  SMart  43; 

3  ro  fetatar  Lg.  16  (rus  fettatar 
sie umsstenesEg);  ni fetatar j9. 132,6; 
Sa  12;  TB.  15.  —  Fut.  8g.  1 
Dep.  CO  fiasor  SC.  16;  Ji  eo  fesa- 
ra-sa  7F.  p.  182,  26;  3  ben  nad 
fess^r  nech  do  feraib  hErend  TE. 
2  LU.'^  arin  festar  cach  dune 
SC.  27;  Fl.  1  CO  fessamar  cia  uaind 
bu8  calma  Three  Hom.  p.  24,  si. 

—  FtU.  sec.  Sg.  3  co  fessad  Hy, 

4  Praef.;  PI  1  dia  fesmafs  TE. 
10  Lü.\  9  JS*^.;  CO  fiasmais  Lg. 
l  Eg.;   3  co  flastais  esti  SC.  20. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  fess  sei- 
tum  est  Wh.  "2*6^  (Z*.  478);  ni  con 
fes  ScM.  3,  18;  00.  6;  p.  143,  2 
144, 11 ;  FA.  8;  ro  fe8  TE.  10,  s  JS"^. 
Neir  ni  fess  a  lige  Fei.  Prdl.p.  113 
PI.  3  inna  hi  nacA  fessa  (72.  zu 
qaae  latent  iJTy.  /b.  7»  {Goid.* 
p.  65);  allighi  nf  fessa  Fä.  Prol.  76 
(.nit  fessa  LBr.\  —  Fut,  Sg.  3  co 
festar  Lg.  1;  TE.  13  -B^.;  50.  43. 
--  Fut.  sec.  CO  fessta  a  ciso . .  lais 
TE.  2  Eg.  —  Part  necess.  ba 
fissi  Hy.  2,  8.  —  Inf.  fiss. 

1.  feth  Luft  —  Acc.  hi  feth 
Gl.  zu  in  auram  Goid.*  p.  66 
(,Soui&.).  —  Vgl.  fed,  tin-feth. 

2  feth  Stille,  Ruhe.  —  Sg. 
Nom.  CO  tisad  f^th  dö  „that  a  calm 
might  eome  unto  him"  Hy.  4  Praef ; 
conda  tanic  a  sult  ocus  a  feth 
p.  130,  26;  hierher  auch  deig-fh^th 
in  clerig  „the  cleric's  goodly  shape" 
Fei.  p.  C  27?  —  Vgl  do  mlfostaci 
ocus  anfeith  FB.  29  Eg. 

3.  feth  i.  slemain  O'Dav.  p  93. 
Vgl.  66ibuiu  goba  faciebat  hastas 
fri  teora  gr^sa  ocus  ba  feth  in  gres 
(l^dinach  Corm.  p.  32  nescoit  {„the 
lagt  action  was  the  finish**)-.,  dognfd 
tra  Luctine  na  cranna  fri  teora 
snassa  ocus  ba  f^ith  in  snass  dä- 
dinach  Und. 

feth  ScM.  22,  12? 


f^thalde  Adj.  von  2.  f^ith,  „wi- 
the-y*'  OB.  Crowe  Siäb.  Concul. 
p.  414.  —  Sg.  Nom.  carpat  fidgrind 
f^thaidi  FB.  45  (feithendai  Eg\ 
47,  p.  310,  27,  „a  chariot  wythe- 
wickered"  On  the  Mann.  1  p. 
CCCCLXXXI  „composed  of  small 
timber  withed  togeiher"  O'B.  Crowe 
l.  c.  p.  418. 

fethaigrim  III  ich  beschwichti- 
ge; fetigim  sedo  Ooid.^p.bl  (Wien.); 
feathaighim  I  calm,  still  O'B, 

fethal  Abzeichen,  Emblem, 
auch  der  Gegenstand  selbst,,  der 
ein  Emblem  an  sich  hat;  feathal 
i.  comartha  no  minn  O'Dav.  p.  87; 
feuthal  i.  eugasg  {„form'^  Corm. 
Transl.  p.  Sl;  a  fethol  i.  a  n-ätach 
sacaird  Gl.  zu  summus  sacerdos 
scidit  vestimenta  sua,  hoc  est 
ophoth  Tu/r.  87  {„his  decoration*' 
Goid.*  p.  9,  „insigne,  omamentum" 
Nigra  Gl  Taur.  p.  49);  fethal 
condueiitLigesticktes  Emblem?)  O'JDav. 
p.  92,  mit  der  Glosse  eccusc  com- 
duala  i.  in  merge  no  in  brat  sida 
no  in  rinde,  vgl.  ni  conai  fethal, 
i.  no  ni  coimedas  ecosc  däla  coin, 
i.  in  meirgi  no  in  breid  sida  no  in 
raindi  On  the  Mann.  III  p.  114; 
fethal  1.  com  cnmdaig  argoid  „a 
goblet  toith  a  süver  mounting" 
Corm.  Transl.  p.  80.  —  Sg.  Bat 
sceith  CO  fethul  chonduala  la  cech 
n-ae  TBF.  p.  138,  6  (H  2.  18); 
PI  Dat  CO  fethlaib  condualacha  for 
cach  U'&e  „wiihemblematic  carvings'* 
On  the  Mann.  III  p.  2:^0  {gleichfalls 
TBF.  l  c,  aber  aus  H  2  16^;  sceith 
CO  fethluib  conndualae  ibid.  p.  158. 

fethamail  still;  feathamhuil 
cälm  0*R.;  von  2.  feth. 

fethamla  F.  Stille,  Ruhe.  — 
Sg.  Nom.  foss  is  fethamla  „rest 
and  stillness"  Fil  p.  LXXXV  27. 

fahan  Geflecht?  —  Sg.  Gen. 
carpat  f^thgrind  fethaine  FB.  50 
i  (fethide  JE;^.r/  Dat  sithfe  co  f^thain 
findruine  FB.  50;  fethain^).  310,  28 
{„with  a  witheing  of  f."  O'B.  Crowe, 
Stab.  Concul.  p.  414);  sieg  .  .  co 
fethan  öir  impi  p  131,  19  („covered 
with  rings  of  gold"  O'O);  PI  Dat. 
CO  fetanaib  findruine  FB.  50  Eg.? 

35 


fethar 


546 


fiadu 


fethar  s.  sinr* 

f6th-8rrind  FB,  50  mit  Eg.  zu 
lesen  fid-grind. 

f^thi  8.  1.  f^ith. 

fethim,  feithim  Iwait,  attend 
O'B.;  vgl.  ar-fethim.  —  Imper. 
8g.  2  feith  in  tret  indiu  hüte  die 
Heer  de  heute  Three  Hom.  p.  12,  21. 

—  Praet.  8g.  3  fethis  Fergus  Ailbi 
n-oU  8cM.  21,  29.  —  Inf.  fethem, 
feitbeamh   F.   waiting,    attendance 
O'E.;   await    O'Bon.    Gr,  p.  202;   ; 
Dat,  diar  fethim  Hy.  Q,  25. 

feucbair  s.  feoehair« 

tt  i.  olc  Corm.  TransL  p.  79, 
von  den  Glossatoren  mit  IcU.  virus 
zusammengebracht;  s.  unter  fogal. 

fiaeail  F.  Zahn;  dens  Z\   18. 

—  Dat.  na  fiaccail  Gl.  zu  Oss.  III 6; 
Acc.  corrici  a  fiaeail  Gl.  zu  Oss. 
III  4;  PI.  Gen,  feoil  na  fiacal  gin- 
giva  Ir.  Gl.  150;  Dat.  dona  fiaclaib  ; 
Güd.  Lor.  Gl.  126;  Du.  Nom.  dd 
fiaeail  Gl.  zu  Oss.  III  e.  —  Davon 
fiaclaeh  dentatus  Z*.  18. 

1.  «ach  M.  8chuld,  8chul' 
den;  debitum  Z*.  18;  vgl.  fächern. 

—  Sg.  Dai.  in  so  huile  d'fech 
tinoil  „all  this  from  a  debt  she 
collected"  Tir.  Ü;  PI.  Nom.  diegtir 
föich  Wb.  4»  {debentur  debita  Z*. 
226).  —  Davon  fiachach  schuldig, 
it  fiachaicli  debent  Wb.  7». 

2.  ffach  M.  Babe;  fiach  niger 
corvus  8G.  29^,  s;  corvus  Goid.* 
p.  66  {LHyX  —  Sg.  Dat.  oder 
Acc.  mar  in  fiaeh  Lg.  7;  Acc.  in 
fiaeh  ibid.;  PI.  Nom.  ind  fiaich 
SC.  35;  Du.  Nom.  in  da  fiach  ibid. 

1.  liad  Praep.  mit  Dat.  vor; 
before  0*Don.  Gr.  p.  306;  coram 
Z\  643;  ffad  mathib  ülad  FB.  59; 
Hy.  7  Praef.;  8G.  41;  crothid  con- 
chen^d  catba  eeirp  fiad  a  chlaidib 
80.  31,  6. 

2.  ffad  F.  Ehre?  fiadh  i.  air- 
mitiu  do  cach  fo  gradh  ocus  dar 
lium-sa  is  si  an  comeirge  hi;  failti 
do  caeh  hi  coitchindi,  is  4  sin  an 
dethbir  O'Dav.  p.  86  (Ehre  Jedem 
dem  Bange  gemäss,  und  es  scheint 
mir,  dass  dies  der  Ursprung  ist; 
Willkommen  Jedem  insgesammi, 
dies  ist  die  eigentliche  Bedeutung). 


—  Sg.  Dat.  in  der  Gehenden  Ver- 
bindung airmitiu  fäid,  f^ith  Z^  918: 
dobeir  airmitin  f^ith  don  ^VivWb.  11^ 
{dat  honorem  viro)\  co  armentar 
föid   ut  .  .  revereatur   Wb.  31c,  1*. 

—  Vgl.  fiadüghadh  to  wdeome,  to 
honour"  O'Don.  Suppl. 

3.  fiad  J^.  Wild;  los  na  fiadh 
ferina  Ir.  Gl.  183  {„herb  of  ike 
deer'%  —  Sg.  Gtn.  d'email  cacha 
ffada  LU.  p.  127»,  s?:  föth  fiada 
Hy.  7  Praef.,  WHdruf,  der  Name 
von  Patrick' 8  Hymnus,  mit  Bezug 
auf  die  Legende,  die  a.  a.  0.  er- 
zählt wird  {„guard^s  cry*'  Stokes): 
PI.  Acc.  na  fiada  Lg.  8.  —  Comp  ob. 
fiad-mila  „wild  animals^*  8.  fiad- 
muin;  fiad-ech  FB.  37  Eg.?  fiudh- 
moigi  Lg.  17,  39  Eg. 

fCad  FB.  24? 

ffada  8.  fiadu. 

fiadaeh  Jagd;  venatio  Ml.  137* 
{Goid.*  p.  28).  —  8g.  Nom.  fiadaeh 
in  t-fiI6be  Lg.  11. 

ffadaim  s.  ad-ffadaim;  fiad  i.  in- 
nisin  O'Dav.  p.  86.  —  Fut.  Sg.  1 
fiaa  no  adfias  i.  inneosad  ö'Cl. 
{Beür.  VII  45). 

ffadmoin  „hares",  i.  fiadmila 
bid  i  muine  Corm.  Trawi.  p.  79, 
vgl.  fiamuin. 

fiadnaib  ScM.  22,  6? 

ffadnaise  N.  Zeugniss,  Zeu- 
genschaft;  a  fiadnisse  sin  testi- 
monium  hoc  Wb.  13*»  (Z*.  788^; 
fiadhnaisi  hie  et  haec  praesto  Ir. 
Gl.  959;  nüiadnisse  novum  testa- 
mentum  Z\  56.  —  Dat.  i  fiadnaisi 
ind  rig  vor  dem  Könige  FA.  6; 
i  fiadnaise  7;  16;  18;  j>.  41,  21: 
hit  ffadnaisi  SC.  25;  FB.  72: 
inna  fiadnaisse  FA.  14;  SC.  45: 
p.  43,  14. 

ffada  M.  Führer?  —  Sg.  Korn. 
ffadu  0  Budi  leö  FB.  76;  PI.  Nom. 
focertar  fiadain  leö  66?  Dat.  dia 
fiadnaib  40. 

fiadu  M.  Herr,  Gott;  ar  feda 
Ihu  Cam.  {Z^.  1004);  i.  fo  dia  i. 
dia  maith  Gl.  zu  Hy.  1,  u;  35;  39- 
—  jS<;.  Nom.  fiadu  Hy.  6,  7  (i.  dia 
maith);  fiado  Hy.  6, 16;  Gen.  sclicta 
ar  fedot  Cam.;  fäthi  fiadat^y.  1, u: 
3, 5 ;  5, 94;  DcU.  diar  fiadatt  Hy.  1,  S5 


fiair 


547 


fiche 


(i.   dar   dia   maith);    Voc.    a  fiada 
Ey.  1.  S9  (i.  a  de  maith)  4i. 
fiair  8.  siar. 

1.  fial  „modesty  t.  e.  n&ireach", 
j^generouSf  liheraV  O'R.;  vgl. 
Me.  —  Sg.  Nom.  techlach  fial 
p.  145,  5;  Voc.  F.  a  ingen  Äal 
Lg.  5,  4. 

2.  fial  Schleier;  velum,  vela- 
men  Z\  18.  —  5^.  N<m,  FA.  5;  14; 
Gl.  zu  ron  feladar  Hy.  1,  i;  fial 
DO  temel  FA,  5;  Acc.  triasin  fial 
n-glainide  FA.  81;  cen  fial  cen 
forscäth  6;  31;  Fl.  Gen.  fogur . .  na 
fial  sin  FA.  14. 

3.  fial  vgl.  fialus  family  rela- 
iionship  O'Don.  Stippl.;  is  focus 
ar  fial  ar  triur  „near  is  the  rela- 
tionship  of  us  ihree*^  Goid.*  p.  93^  28 
[LHy.). 

fiallaeh  8.  fian-lach. 

1.  ff  am  „a  chain  of  some  fashion 
or  mode  of  linking'*  On  the  Mann. 
111  p.  178. 

2.  nam  i.  granna  no  adhuath- 
mar  O'Dav.  p.  86;  i.  grannai  Fü, 
Prol.  50. 

3.  ffam  i.  lorg  („a  track'*)  Corm, 
Transl.  p.  79. 

ffamain  Hase?  vgl.  ffadmuin; 
tcolves  or  foxes  O'R.  —  Dat.  der 
Vergleichung  liiathithir  ffamuin 
FB.  87;  luaithither  fändli  no  fia- 
main  he  for  \&r  Corm.  p.  36  prüll , 
On  the  Mann.  III  p.  149  {„swifter 
than  a  wild  cat**);  atcondarc  and 
triar  for  lÄr  in  tige  ocon  dorus, 
teöra  lorga  brebnecha  (i.  tolla)  inna 
lämaib;  is  lüathidir  fiamain  cach 
ae  dib  timchull  araile  dochom  in 
dorais  Lü.  p.  96^,  6. 

1.  ff  an  Jlf.  Held,  vgl.  Une.  — 
PI.  Gen.  fobartach  ffan  50.' 17,  7; 
Furbaidi  na  fian  29,  13.  —  Com- 
po8.  „Fian  in  composition  means, 
relating  to  the  Fenians,  hence, 
adapied  for  or  helohging  to  hun- 
fing,  which  was  their  chief  employ- 
ment  and  pastime'*  O'Chrad/y,  Torr, 
Dhiarm.  p.  110  {die  Beziehung  auf 
die  Jagd  ist  dem  älteren  Sagen- 
kreise fremd);  „fian,  the  opposite  of 
col  fotU"  O'Don.  Suppl;  ffan-bhoth 
„a  hunting  hooth^^  Torr.  Dhiarm.  l.  c; 


fian-brat  ScM.  21,  si;  fian-chlar 
Lg.  17,  4;  fian-choscur  Helden- 
triumph FB.  30  („a  great  hunting 
match^*  O'Grady  l.  c.)\  döca  arretha 
ffan-fidchell  sieh  das  Heldenschach- 
spiel  ihres  Laufs  SC.  30,  4. 

ffana  ScM.  21,  43,  fianaib  Lg, 
18,  18  Lc.  s.  flanii. 

ffanlaeh  Seh  aar;  fiallaeh  apar- 
ty,  people  O'Don.  Suppl.  —  Sg, 
Nom.  in  fianlach  alle  die  andern 
Leute  FB.  90;  in  fiallaeh  alle 
p.  39,  20. 

fiann  F.  Name  für  die  stehenden 
KriegercorpSy  wie  sie  vor  und 
zu  Finn's  Zeit  ursprünglich  zum 
Schutze  Irlands  und  der  königlichen 
Gewalt  bestanden,  vgl,  Verhandl. 
der  33.  Phüologenversamml.  S.  25. 

—  Sg.  Nom.  finnta  dünn,  ol  in  fiann, 
coich  hf  Corm.  p.  34  orc  tr^ith; 
Dat.  ar  cach  roilbe  ocus  cach  ro- 
fid  no  gnäthaigcd  Find  cona  f^inn 
no  bid  ben  urdhalta  for  a  chind 
in  cach  tir  Corm.  p.  32  orc  treith; 
PI.  -^ow.  fianna  zu  lesen  ScM.  21,  43; 
Gen.  do  fulang  na  fiann  ibid.;  Dat. 
eter  feannaib  fer  n-Alban  Lg.  18,  is; 
Acc.  ar  ba  si  deochair  lasna  fianna 
hl  tossuch  eter  orgain  ocus  maidm 
n-imairic  LU.  p.  86^,  41. 

Aar  schief;  crooked,  inclined 
O'R.;  fiar-süilech  strcSonus  Ir. 
Gl.  621.  —  PI.  Gen.  do  thulaib  a 
lurgan  b-fiar  b-focamm  FB.  37  Eg. 

Aar  8.  sinr. 

ro  flar-f aisr?  -fulgh  s. f ar*f aigim • 

ffb  in  cosna  fib  FA.  2,  dona 
fib  32  für  altir.  cosnaib  hf,  donaib 
hf  Z\  352,  8,  f. 

dorn  flcfe  SC.  11,  10  s.  ticim. 

1.  fich  Kampf y  Fehde;  i.  fu- 
achtain  O'Dav.  p.  89,  92;  fich 
bunaid  „hereditary  feud''  CCn,  5; 
fich  carpait  Corm,  Transl.  p,  45 
cuirrich. 

2.  fich  «=  vicus;  municipium 
SG,  53»  {Z\  21);  Gen.  ainm  in 
fhicha  Fei  p.  CXXXIII. 

flehe  Zwanzig;  viginti  Z^.  305. 

—  Sg.  Nom.  cach  fiche  jed^s  Zwan- 
zig CC.  2;  Gen.  cöic  m^ich  fichet 
25  Maass  FB.  9;  Acc.  ri  fichit 
m-bl.   TE.  5;   PI.  Nom.  tri   fichit 

35* 


Achim 


548 


figlim 


gamnach  8c M,  5;  SC.  33,  19;  tri 
fichit  cät  ScM.  2;  cöic  fichit  FB.  9; 
nöi  ficMt  CO,  2 ;  Dat.  fichtib  glond 
0s8.  I  u;  fichtib  drong  SC.  33,  2; 
Acc.  tri  fichtea  bliadne  Ttr.  2; 
frisna  cöic  fichtiu  sin  FB.  9;  tri 
fichte  hliAdan  Hy.  2,  4o. 

1.  fichim  ich  kämpfe,  vgl.  ar- 
fichim,  do-fichim,  fo-fichim.  —  Praet. 
Sg.  3oro  fich  cath  fri  Findmöir  LU. 
p,  70^,  20;  fich  fris  ibid.  p.  20^,  20. 

2.  fiehim  ich  koche  [intr.);  fiu- 
chaim  /  boil,  spring  up  O'JB.  — 
Praes.  Sg.  3  fichid  tairse  SC.  36. 
—  Praet.  Sg.  3  dothaet  in  goba 
and-saide  assaincherdchaiocusbruth 
romor  isin  tenchoir  inna  laim  ocus 
focheird  in  m-bruth  sain  i  n-degaid 
in  curaig  bisio  muir  co  ro  fich  in 
nuiir  uile  Lü.  p.  25^,  u. 

fL^M.Baum,  Holz,  Wa  Id;  arhor 
Z\  238;  vgl.  ro-fid,  roid,  raed.  — 
Sg.  Nom.  und  Acc.  fid  fri  fid  FB.  53 ; 
iter  fid  ocus  mag  ocus  Icnu  sotool 
Wald  als  auch  Feld  und  Wiesen 
Tir.  6;  Gen.  dochum  feda  Hy.  5,  62; 
für  feda  fianchlar  Lg.  17,  14;  dar 
feda  f&l  39  {vgl.  fidbad);  Acc.  fid 
nallabrach  SP.  1 1?  —  Compos.  fid- 
bocc  arcus  ligneus  SG.  107^  {Z*. 
854) ;  fidh-chat  muscipula  Ir.  Gl  260 
„lüerally  toood-cat,  a  humorous 
Word  for  a  mouse-trap'^ ;  fid-druimm 
Waldriicken,  Waldberg,  Gen.  ind 
fid-dromma  SC.  34,  u;  fid-nemed 
a  sacred  grove  O'Don.  Suppl, 

fldba^  fidhba  falcastrum  Ir. 
Gl.  797. 

fidbae  i.  fithnaisi  Corm.  I^'ansl. 
p.  79  fl. 

fldbaid  Wald.  ~  Sg.  Gen.  dorn 
farcai  fidbaidae  fäl  SG.  p.  203  {me 
cingit  dumeti  sepes  Beitr.  VIII  320); 
hi  Clithar  Fidbaidi  FB.  37;  Dat. 
dulli  for  fidbaid  „leaves  on  forest*' 
Rev.  Celt.  III  p.  177. 

fidehell  F.  Schachspiel;  ce- 
tharcöir  c^tamus  in  fidchell  ocua 
dirge  a  tfthe,  dub  ocus  find  forri 
ocus  sainmuintir  cach  la  fecht  beos 
bereas  a  cluiche  Corm.  p.  21 ;  cldr 
findruine  and  co  cetheoraib  auaib 
ocuB  uilneib  öir,  caindel  de  lic  log- 
mair   oc   fursunnud  doib,   ör  ocus 


arggat  ind  fairen d  boi  forsin  chlir 
TBF.  p.  140,  13.  —  Sg.  Gen.  oc 
imbtrt  fidchille  FB.  61:  fidchilU 
SC.  39;  dar  fichille  Schachbrett 
FB.  37  Eg.\  dina  feraib  fidchilli 
FB.  61 ;  82;  Dat.  ar  fidchill  ÄC.45,8; 
Acc.  oder  Nom.  d^ca  arretha  fian- 
fidchell  SC.  30,  4?  PI.  Nom.  im- 
berthar  fidcella  diln  SC.  3? 

fldehellaeht  M  Schachspiel- 
kunst  —  Gen.  büaid  fidchellkchta 
s.  bdaid. 

fidedar  s.  fedaim. 

fidgrrind,  carpat  fidgrind  f§thaidi 
FB.  45,  47,  p  310,  27  ,,a  wood- 
band  withe-y  chariof'  Ö'B.  Crowe 
Stab.  Concul.  ^.414  (vgl.  grinne)? 

fldot  Espe;  flesc  fhidaite  „a 
wand  of  aspen"  Gl.  zu  f6  Corm. 
p.  21 ;  bentatar  trifidot  dia  n-ardaib 
LU.  p.  64>,  32  {sie  schnitten  drei 
Espen  für  ihre  Wagenlenker,  vgl. 
ro  beusat  tri  fidslatta  findchmll 
illamaib  a  n-arad  LL.  an  derselben 
Stelle  des  TBC). 

flgre  F.  Weben;  weavlng  Corm. 
Transl.  p.  76.  —  Sg.  Nom.  fighe 
chethurdhdaluch  T£.  3  Eg.;  Gen. 
im  aiced  fige  uile  i.  comobar  na 
fige  do  garmnib  ocos  do  claidmib 
i.  na  slata  fige  On  the  Mann.  III 
p.  116  {„for  all  the  weaving  im» 
plements,  i.  e.  for  aü  the  instru- 
ments  vsed  in  weaving")  \  don  mnii 
igi  ibid.  p.  115.  —  Vgl.  figiddir 
teostor  Ir.  Gl.  1095. 

fiirell  a  vigilia  1.  frithaire  Corm. 
Transl.  p.  77,  ein  Name  für  ge- 
wisse Gebete,  vgl.  Stokes  l.  e.  — 
Sg.  Acc.  do  Crist  cachain  figil  Fei. 
Dec.  8;  dosgni  slechtain  ocus  cros- 
figill  SMart.  36  {„prayers  er  vigü 
which  one  makes  on  his  knees  wtih 
his  arms  stretched  out  in  a  cross^ 

aa.). 

flgim  III  ich  webe.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  im  cloidem  corthaire 
1.  assa  figther  in  corrthair  On  the 
Mann.  III  jp.  116. 

figlim  ich  mache  figell,  bete. 
—  Imperat.  PL  1  figlem  legem  ir- 
naigtiu  LBr.  p.  261>>,  44.  —  Praet. 
Sg.  3  figlis  fut  bü  i.  dorigni  fi- 
gül   in   fot   ro   b4i   in   Tita  L    dA 


m 


549 


find 


c^t  d^c  slechtan  leis  cach  läi  LU. 
Amr.  ni  3. 

fil  es  ist,  giebt,  fram.  ü  y  a, 
mit  nachfolgendem  ÄcciMativ;  est 
Z*.  490.  —  Praes.  Sg,  3  ni  fil 
imlpt  n-einig  dait-so  and  TE.  1 4  LU.\ 
ni  fil  i  n-hErinn  rfg  na  tibre  Lg.  10; 
ni  fil  düb  mnäi  SC.  6;  ni  fil  rigain 
catamail  acot-su  SC.  46;  i  n-Ard- 
macha  fil  rige  Hy.  2,  43;  ingen  fil 
and  Lg,  5;  fil  and  ri  rdamna  huden 
SC.  34,  2;  fail  di  cbaillig  Hy.  5, 105; 
fil  uaib  nech  SC.  46;  ni  fiL.fial 
no  temel  FA.  5;  12;  FB.  90; 
SC.  37,  18;  ni  fil  brig  sin  p.  140,  26; 
ni  fil  ro  8ia  FB,  89;  Lg.  10;  ni 
fail  dorurme  Hy.  5,  67;  81;  na  fil 
and  allethete  SC.  34.  10;  ScM.  16; 
cia  fil  teer  ea  auch  ist  FB.  84;  oft 
relativ  gebraucht:  for  cach  fil 
indi  Hy.  1,  50;  FA.  4;  5;  7;  9;  14; 
SC.  10;  14;  24;  37,  9;  11;  13;  FB. 
47;  49;  73;  75;  dair  is  tussu  Is&ch 
as  dech  fil  la  Ultu  FB.  9;  iss  ed 
fil  is  tig  hita  SC.  31,  le;  it  ^  fil 
innut-so  TE.  8  Lü.;  p.  140,  24; 
144,  25;  tri  mile  cheöl  n-^csamail 
ceoha  öenclaisse  fil  oc  classch^tol 
imme  FA.  10;  feil  Gl.  zu  Hy.  1,  1 
(ß.  Kemthur);  tiri  Uin  hi  fail  serer 
cech  mathinsa  FA.  35;  in  cathir . . 
ina  fail  in  rigsadi  sin  FA.  11;  ni 
luil  TE.  8 Eg.;  fuil  limm  TE. 9,5 Eg.; 
eine  besondere  relative  Form:  na 
baidne..fi]i  i  tir  na  nsb  FA.  6 
(filet  LBr.);  fila  Three  Hom.  p. 
110,  19;  filem  Gl.  zu  Hy.  3,  6  zu 
lesen  fil  am?  PI.  3  is  iat  iarom 
filet  amlaid  sin  FA.  24;  25;  27; 
28;  29;  2;  6  LBr.  (fili  Lü.);  oc 
colstecht  frit  filet  mnä  SC.  40;  inna 
lainge  hi  fallet  nöi  n-gr&d  nime 
FA.  4  ifilet  LBr);  ni  fuilet  tri 
thräth  and  ScM,  12. 

flleta  dichterisch,  poetisch; 
cnibdius  fileta  Hy.  5  Praef.  {s.  cn- 
ibdius). 

Ali  M.  der  Dichter  und  Ge- 
lehrte der  alten  Iren,  vgl.  0' Curry, 
On  the  Ms.  Mat.  p.  2  not.  2;  po- 
eta  Z\  255;  filidh  poeta  Ir.  Gl.  1. 
—  8g.  Nom.  fili  p.  142,  s;  Gen. 
glAn  Amargin  filed  p.  328,  7;  Acc. 
cech  neutur  lasin  laitneoir  is  deme 


lasin  filid  n-gaedelach  Corm.  p.  11 
demi;  PI.  Nom.  no  chantais  filid 
p.  310,  7;  Acc.  filedu  SC  48. 

filideeht  die  Kunst  des  fili, 
Gedicht,  vgl.  O'Curry  On  the 
Ms.  Mat.  p.  2,  not  2;  i.  ^csi  Corm. 
p.  20  f^le; poema  Ir.  Gl.  833;  Carmen 
ibid.  1002.  —  Nom.  und  Dat  Gl.  zu 
Hy.  5,  94;  Acc.  cipe  dogneth  tria 
filideeht  trilig  moltai  Fei.  p.  III  lu. 

1.  flilim  III  tardo  SG.  145», 
lento  Pr.  Cr.  56»»  (Z«.  435).  — 
Praes.  PI.  1  nis  fillem  glun  i  mama 
i  n-dömnaißib  De  biiJL^r.j?.  261^43. 

—  Vgl.  foill. 

2.  flilim  III  flecto;  I  turn,  re- 
turn, imply,  fold,  torap  O'R,  — 
Praet.  Sg.  3  vo  h\l . .  sl  gliini  fo  thri 
Three  Hom  p.  68,  25  Igenu  flexit). 

—  Pass,  Praes.  Sg.  3  Vimal  filter 
SG.  203b  {ut  fiectitur  Z*.  472).  — 
Inf  Dat.  sidhalbrat  aaine  hifilliud 
immi  p.  131,  16. 

fllllad  erred  n&ir  Lü.  p.  125, 1, 
ibid.  73»,  2,  derg-filliud  erred  nair 
FB.  ;J0,  Lü.  p,  113i>,  32,  ein  cless 
Cuchulinn's,  „whirl  of  a  väliant 
Champion"  On  the  Mann.  II  p.  372. 

ffii  =  vinum   Z*.    20.    —    Gen.    / 
mör  fina   do   61  SC.  11,  e;   bolad 
fina   31,   10;    Dat.    lestar..cu   fin 
SP.  IV  3;  FB.  9;  59;  60;  p.  133,  3. 

1.  find 9  finn  weiss,  in  über- 
tragnem Sinne  wahr,  gut;  tsi  al- 
bus SG.  35b  (Z\  53).  —  Sg.  Nim. 
tarb  find  SC.  23;  slog  find  forderg 
38,  6;  be  find  p.  132,  3;  banntracht 
^nnp.  145,6;  Fergus  find  Lg.  18,  29; 
laech  find  mör  ScM.  10;  11;  fer 
find  firen  FB.  33;  fiiamain  find 
fuinechda  FB.  47;  sithbe  find 
p.  310,  28;  Gen.  fri  foglaim  fessa 
find  Fei.  p.  CXLIII  3  {„whüe 
knowledge");  Voc.  F.  a  inghiun 
finn  TE.  9,  21  Eg.;  a  U  find 
p.  132,  22;  133,  8;  PI.  Nom.  mnd 
finna  FB.  53;  üatne  finna  forörda 
SC.  33,  11;  beim  Dual:  dia  n-droch 
finna  umaidi  FB.  47;  p.  310,  28; 
find«  FB.  50  Eg.]  Gen.  mor  fer 
find  ScM.  3,  10;  oc  sid  ban  find 
p,  131,  25;  SC.  45,  14;  Acc.  arbaga 
finna  Hy.  6,  17  (i.  mathe).  —  Com- 
pos.  mü  Substantiven:  find-airgit 


find 


550 


nr 


p.  310,  28;  FB,  50  Eg.;  find-focla 
Lg.  3;  fairg^ae  find-folt  SG,  p,  112; 
find-nime  Hy.  3,  5. 

2.  find  das  einzelne  Haar; 
Corm.  p.  32  croicenn.  —  Sg.  Gen. 
im  bun  cacha  finna  dö  FB.  27; 
PI.  Bat.  de  finnaib  gabur  GL  zu 
Hy.  4,  11  {s.  cilicc);  Acc.  finna 
FB.  91.  —  Compos.  fer  find-cliass 
folt-lebor  FB.  45;  47;  folt  find-budi 
p.  131,  20 ;  be  find-fota  Lg.  4,  ii; 
Fedelm  find-chöem  FB.  22. 

flnda  Haar  Fei.  p.  CXLIV  86  ff.; 
Sg.  Nom.  ar  rob  e  a  mian  uile 
finda  malach  Silan  do  faicsin  l.  e.  S4 
(„a  hair  of  Südn's  eyehroto*^. 

flnd-chöel&n,  casna  findchoela- 
naib  cammaib  cum  tortuosis  inte- 
atinis  Güd.  Lor.  Gl.  229. 

flndfad  Haar.  —  Sg.  Nom. 
findfad  geal  mor  trena  chossaib 
Gl.  zu  cosfind  Fil.  p.  CXLI  29; 
Äec.  cen  findfad  forri  Corm.  p.  20 
foloman. 

finden  Schild;  finneall  und  fin- 
neann  a  shield  O'R.  —  Sg.  Nom. 
finden  co  m-bil  öir  Lg.  18,  27. 

findmine  einMetail,  sieht  weiss 
aiM  FB.  45,  steht  zwischen  crdduma 
und  Gold  FB.  58,  wird  neben  dem 
Silber  genannt  FB.  50  Eg.  {vgl.  je- 
doch FB.  59  mü  73;  CC.  2);  white 
bronze  {mit  Zinn  oder  Silber)  On  the 
Mann.  Index;  fionnbruine  {so  auch 
Lg.  18,  24  Eg.)  i.  präs  go  n-airgead 
buallte  0*Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen. 
cöica  unga  findruine  Lg,  18,  24; 
ronn  findruine  CC.  2  Eg.\  gipne  f. 
p.  311,  1;  CO  f^thain  f.  FB.  50; 
p.  310,  28;  CO  m-bil  f.  SC.  37,  le; 
findraini  FB.  45;  an  findruini  59; 
cuach  f.  60;  73;  Acc.  eter  cräduma 
ocus  findruini  FB.  58;  eter  findra- 
ini ocus  dergör  ibid. 

ar  flne  Hy.  6,  7  1.  ar  pectha. 

flne  Verwandtschaft,  Fami- 
lie, Stamm;  Corm.  p.  16  dairfine; 
„a  tribe'*  O'Don.  Suppl.  —  Gen. 
in  gas  fine  cen  didail  SP.  Y  12; 
Dat.  genfid  macc4n  dia  fine  Three 
Hom.  p.  98,  23;  Acc.  nech  orcas  a 
fini  Gl.  zu  homieidis  Wb.  28»,  4 
{coanati  Z\  53). 

fineehasif.  Erbschaft,  Nach- 


folge, Recht  der  Familie  oder 
des  Stammes.  —  Sg.  Nom.  nad 
con  fil  finechas  for  Druimm  Leas 
act  cen^l  F^tho  Fio,  ma  beith  necb 
bes  maith  diib  Tir.  3  {„succession 
by  relationship'^). 

fln-gral  Mord  eines  Stammes- 
genossen  oder  Verwandten.  — 
Acc. ,  daröne . .  Aed  S14ne  finghal . . 
for  Suibne  mao  Colmatn  Three 
Hom.  p.  112,  9. 

fin-gralaeh  a  fratricide,  <me 
who  has  kUled  a  trtbesman  0*Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  ro  päd  sfrS«- 
glach  acht  min  bad  ängalach  Three 
Hom.  p.  112,  6;  PI.  Nom.  fingalaig 
FA.  25;  Neutr.  athar-oircnidi  L 
fiugalcha  Gl.  zu  parricidalia 
arma  Wb.  18^,  15. 

Ann  s.  find« 

finna  ScM.  21, 4s  zu  lesen  fianna. 

1.  flnnalm  ich  finde,  mache 
ausfindig.  —  Imper.  Sg.  2  „finnta 
ddnn''  ol  in  fiann  „coich  bi*'  Corm. 
p.  34  orc  tr^ith;  „Ni  fetar,"  ol  sL 
„cid  dernad  de."  „Finta-su  ^m" 
Ol  Ailill  TBE.  p.  150,  15;  PI.  1 
Dep.  finnamär . .  do  cheist  FB,  94; 
3  finnatar  SC.  25?  —  Pr<ies.  sec. 
Sg.  3  CO  finnad  SC.  32.  —  Fut. 
Sg.  3  rod  finnfa  TE.  7  Eg.;  Goid.* 
p.  102,  9  (LHy.). 

2.  finnaim  II  ich  werde  weiss. 

—  Praet.  Sg.  3  focbartatAr  larom 
bunsaigcorrüscdub  isa  lethim-b&tär 
oa  finna  {sc.  Schafe)  ocus  finnais 
fö  ch^töir  Lü.  p.  23\  27. 

flr  i.  find   {weiss)    Corm.  p.  20. 

—  PI.  Acc.  ar  teora  fera  (no  fira'i 
f^rba  ibid. 

ÜT  1)  wahr,  wahrhaftig, 
wirklich,  richtig:  veru^s  Z*.  858; 
2)  N.  das  Wahre,  die  Wahr- 
heit, ffr  fer  „the  truth  of  men*' 
Bev.  Celt.  III  p.  184  {das,  worauf 
ein  Mann  nadi  dem  Comment  An- 
spruch hat?).  —  Sg.  Nom.  1)  bid 
ffr  p.  132,  11;  FB.  6;  mid  fir  ric- 
fed  SC.  11,  5;  38,  10  (wenn  es  wirk- 
lich wahr  ist?)',  is  fir  . .  do  chnngid 
chomraime  cbucum-sa  ScM.  16;  ni 
ba  fir  9;  10;  11;  FB.  14;  41;  in 
fir  ist  es  wahr?  ScM.  15;  cinnas 
fir  lib  7;  rop  fir  Hy.  1,  41;  „fir* 


f&aim 


551 


fis 


ar  se  „wahrhaftig**  sagte  er  Lg.  5; 
flr  inna  radi-siu  FB.  31;  ro-fir 
wahrlich!  Hy.  1,  39;  4i;  2)  cor 
damthar  fir  fer  dam  FB.  94;  is 
c6ir  fir  fer  do  chomoUod  ibid.;  ar 
na  briste  f!r  fer  for  Coinculatnd 
L  U.  p.  77^»,  7 ;  „fe  amae"  or  Lagaid, 
ni  fir  fer  ani  sin  Bev.  Celt.  III  p.  185 ; 
Gen.  F.  inna  trfnöite  ffre  Hy.  2,  42; 
21  dae  i.  fer  imerta  fir  ar  a  laire 
connach  tarted  a  chomlonn  On  the 
Mann.  III  p.  518;  Dat.  2)  iar  fir 
TE.  9,  86;  for  fir  do  ftatha  TB  F. 
p.  152,  6;  for  fir  th*ainich  ocus 
t'anma  ibid.  s;  Äcc.  1)  dar  mo 
brethir  Ör  TE.  7  Eg.;  2)  nos  gegoin- 
seom  Uli  iar  n-üair  ro  brisiset  fir 
fer  fair  LU.  p.  64»,  as;  nech  no 
chomollad  fir  fer  frim  FB.  93.  — 
.Comp 08.  mit  Substantiven:  fir- 
brithem  Ml.  27c,  1;  fir-deacht  die 
wahre  Gottheit  Hy.  2,  48;  co  a  fir- 
dacbuB  fen  Three  Hom.  p.  96,  31; 
na  Hr-flatha  TE.  11  Lü.]  ind  fir-ög 
die  wahrhaftige  Jungfrau  Hy.  4,  7; 
for  fir-duine  Gl.  zu  Hy.  5,  66;  fri 
fir-ecrat  SC.  38;  fir-croith,  -lem- 
nacht  FB.  9;  ina  fir-etan  ihnen 
grade  ins  Gesicht  FA.  26;  mit 
Adjectiven:  fir-chäin  f&ilti  trudy 
heautiful  welcome  TE.  5  Eg. 

firalm  II  ich  mache  wahr.  — 
Pas 8.  Praet.  Sg.  3  ro  firad  Hy.  2, 2». 
—  Fut.  Sg.  '3  firfaider  SC.  27; 
firfidir  a  n-asnibart  in  fdith  verum 
fiet  quod  dixit  propheta  Wb.  13^ 
^Z*.  476). 

ffr^n  gerecht,  M.  der  Ge- 
rechte; firian  justus  Z*.  778.  — 
Sg.  Nom.  fer  find  firen  FB.  33; 
in  brithem  fir^n  FA.  6 ;  anim . . . 
firen  19  (firiAn  LBr.);  firiön  EC.  5 
{gemeint  ist  S.  Patrick)-,  PI.  Nom. 
ind  fir^oin  FA.  18;  34;  16;  Gen. 
inna  fir^n  FA.  17  (firian  LBr.); 
34  LBr.;  firön  33  (firian  LBr.)\ 
firen  16;  17  (ffrian  LBr.);  na  firen 
FA.  2;  fer  firean  Hy.  7,  16;  Dat. 
d'firenaib  FA.  2;  34. 

fCr^naeh  justus  Ir.  Gl.  681. 

firend  männlich;  fireann  male 
O'B.  —  Sg.  Nom.  dartaid  fhirend 
ocos  colpach  boineand  Corm.  p.  8 
clithar  söt. 


Ifrinne  F.  Gerechtigkeit;  ju- 
stüia  Z«.  778.  —  Gen.  ör  firindi 
SC.  23;  Dat.  co  firinne  fiu  SC.  25; 
iar  firinne  FB.  89;  ar  firinne  93; 
Acc.  ni  chomainse  th'irinne  ar  thoil 
daine  SC.  26. 

flrmamint »  firm  amen  tum  Ir. 
Gl.  749.  —  Sg.  Nom.  firmimint 
p.  191, 24;  Dat.  oder  Acc.  fön  firmi- 
mint  FA.  28;  Acc.  co  firmimint  ibid. 

flrsi  i.  nert  (strength)  Corm. 
Tratisl.  p.  80;  O'Dav.  p.  87. 

firt,  flurt  =  virtus,  Wunder; 
a  miracle  Corm.  Transl.  p.  79.  — 
Sg.  Nom.  SC.  34, 6;  Gl.  zu  Hy.  5, 70; 
ro  bo  mör  in  finrt  do  hrigit  Gl.  zu 
ro  bo  amru  di  ibid.  77;  Gen.  dönom 
ferto  facere  miraculum  Wb.  12* 
(Z".  486);  Acc.  triasin  hrtp.  40,  S7; 
PI.  Nom.  ferta  p.  41,  16;  Gen.  dö- 
num  ferte  Gl.  zu  virtutes  Wb.  12^; 
fri  denaim  ferta  s.  örlam;  Dat.  do 
fertaib  Hy.  5,  2s;  67;  si;  p.  41,  S5; 
43,  21;  45,  1;  48,  22;  fo  na  fertaib 
Gl.  zu  Hy.  5,  23  (s.  cennadart);  Gl. 
zu  Hy.  6,  6;  Acc.  ni  dönat  firtu  üili 
Wb.  12b  (^«.  910);  dognith  mör-ferta 
Hy.  2, 83 ;  ferta  ocus  mirbaile  FA.  28. 

ÜBsM.  Wissen,  Kunde;  wissen, 
erfahren,  Inf.  zu  fetar;  scientia 
Z*.  787.  —  Nom.  fis  ocus  eolua  in 
choimded  p.  169,  29;  is  dolig  a  fiss 
FA.  12 ;  ba  cöir  a  fiss  Gl.  zu  Hy.  2, 3 ; 
. .  ro  siacht  fis  dö  SC.  32;  Gen.  fri 
foglaim  fessa  find  Fei.  p.  CXLIII  3; 
fudumne  ind  fiss  Wb.  5c  (Z*  237); 
fri  fegi  fis  SP.  II  10?  fursunnud  fiss 
Lg.  3?  Dat.  do  fius  Goid.^  p.  53 
( Wien.  Gl.) ;  dochuaid  . .  do  fis  scel 
pomnaill  Goid.*  p.  94,  is  {LHy.)\  do 
fiss  scel  a  matharp.iOjV,  Mairetanic 
do  fis  £listabeth  Goid.^  p.  100,  22; 
d'äss  a  brathar  um  {Etwas)  über 
seinen  Bruder  zu  erfahren  TE. 
7  Eg.;  in  tiri  SC.  13;  m&d  ar  fis 
Labrada  SC.  31,  2 ;  d*is  cech  röta  32; 
da  fis  d(!is . .  zu  erfahren  ob .  .p.  40,  26 ; 
Acc.  fri  cech  fiss  Hy.  7,  49. 

fis  »  visio;  i.  taidhbsi  O'Cl. 
{Corm.  Transl.  p.  73).  -—  Gen. 
adbul  fisi  Oss.  III  8  (i.  aislinge); 
PI.  Nom.  doaidbdetar  fisi  doib 
Wb.  27»;  Dat.  hi  fisib  Hy.  2,  u; 
Acc.  na  fisi  sea  FA.  21. 


fissid 


552 


fled 


fissid  wissend,  ein  Wissen- 
der; fissith  sophista,  catus,  gnarus 
Z*.  792.  —  Sg.  Nom.  ar  ba  fissid 
side  Lg.  3;  mit  Gen.  p.  328,  is.  — 
Davon  an-fissid  nihil  sciens  Wh.  29^,  4. 

is  fissid  für  is  fissi  sciendum  est 
Fü.  p.  XXXII  6. 

fithie^n  FB.  68,  ii  fidaitcen  Eg,? 

fithis  F.  Kreisbahn,  Bogen; 
fithisi  i.  slighe . .  ut  est  is  6  tiach- 
tain  itir  na  da  fithisi  i.  itir  na  d4 
conair  O'Don.  Suppl,  —  Sg.  Nom. 
ind  fithis  tete  in  peccad  is  hite  (sie) 
in  pian  inna  diglae  Ml.  28^,  19; 
PI.  Äcc.  fithissi  Gl.  zu  absidas 
Goid.^p.  52  {Wien.  Gl);  tre  fithisi 
per  tractus  Goid.^  p.  70  {LHy.); 
dod  fetis . .  hi  fithisi  B.y.  2,  is  {sie 
führten  ihn  in  Bogen  zurüclc?). 

fithisi  Mr  s.  unter  mocol. 

fithnaise,  vgl.  „fiothnaise  sorcery, 
poison;  bad  netos,  detestäble  news" 
O'B.  {die  Bedeutung  poison  scheint 
von  der  etymologischen  Ableitung 
von  fi  herzu/rühren) ;  fit^nais  i.  galar 
gairet,  ut  est:  na  traetha  teidm 
fithnaisi  na  galair  i.  nocha  trao- 
thann  no  nocho  millenn  teidm  galair 
fada  no  gairit  hi,  i.  fi  r6  indisi  O'Dav. 
p.  90 ;  vgl.  fidbae.  —  Nom.  bid  fid- 
naisi  la  Fer  Manath  ScM.  15  {im  Ge- 
gensatz zu  airscela);  fithnaise  Fuam- 
naige  ocus  brechtai  Bresail  TE.  13. 

ffa  würdig,  gleich;  digwus,  ni 
flu  non  decet  Z^.  56;  i.  inann 
O'Dav,  p.  84 ;  i.  cutruma  ibid.  p.  85. 
—  Sg.  Nom.  ni  bii  ffu  döib  techt 
don  tig  CC.  S  Lü.]  nir  bo  fiu  leis 
er  hielt  es  nicht  für  passend,  ei'- 
laubt  EG.  4;  am  fiu  do  rath  rig 
p.  142,  s;  bd  dam  fiu-sa  SC.  42; 
Dat.  CO  firinne  fiu  SC.  25. 

flagrad  praedicere,  Dat.  ut 
dixit  Moling  oc  fiugrad  na  f^ile 
Eoin  FSl  p.  CXXXIV  27.  —  Praet. 
Pass.  Sg.  3  ro  fiugrad  irrecht  Wh.  18« 
(praedictus  in  lege  Z^.  625). 

fiar  s.  Biur. 

dos  fiusead  s.  dinscim. 

1.  flaith  Biery  nach  Corm.  p.  19 
auch  Milch  (flaith  din  d^de  for- 
dingair  i.  coirm  ocus  flaith).  — 
Sg.  Nom.  flaith  derg  Gl,  zu  derg- 
laid  Hy.  5,  ss  {für  derg-fiaid). 


flaith  F.  1)  Herrschaft, 
2)  Herrscher,  Fürst;  potesUu, 
dominus    Z*.   250.    —    Sg.    Nom. 

1)  SC.  18,  4;  FA.  35;  8P.  V  11; 
sith-laith  Friedensreidi  Hy.  2,  19; 

2)  flaith  in  domain  p.  40,  se;  flaiUi 
adamra  FA.  5;  Gen.  1)  flatha  Hy. 
2, 88;  4, 9;  na  fir-flatha  TE.  11  LU. ; 
flatha  D^  Hjf.  1,  4o;  5,  19;  10s; 
flatha  nimi  FA.  2;  3;  20;  21;  31; 
33;  34;  umbestellt  nime  flatha.Ery.5,4; 
Dat.    1)   dollaid   Hy.   5,   10;    Aee. 

1)  ro  gab  flaÄÄ  TE.  2  Lü.;  hi 
flaith  nime  Hy.  1,  44;  5,  92;  Voc. 

2)  a  rlg-flaith  TE.  10, 10.  —  Davon 
an-flaith  der  ünfürstliche,  nocon 
erred  anflatha  nicht  war  es  Klei- 
dung eines  Unfürstlichen  SC.  34, 18, 
anflaith  usurper,  tyrant  0*M. 

fiaithem  M.  Herrscher.  —  5^. 
Nom.  flaith em  nime  Hy.  1,  si  (L 
flaith  ^im). 

fiaithemnas  M.  Herrscher- 
würde; gloria  Z\  787.  —  Sg. 
Gen.  flathemnasa  hErenn  67.  zu 
flatha  Hy.  4,  9. 

fland  1)  roth,  2)  Blut;  Uood, 
-red  GR.  —  Sg.  Nom.  1)  bröenin 
fola  fota  fland  aC.  37,  21;  gus  fland 
ferge  ScM.  15;  2)  fland  rdad  ferci 
SC.  38;  is  fland^  tedma  tromehatha 
FB.  68,  14;  Acc.  1)  sifis  do  füll 
fland  tedmand  LU.  p.  12b\  »; 
dar  fem  fland  ScM.  21,  ss. 

flechud  Nässe,  Regenwetter, 
von  fliuch;  fliuchud  „wet  weather'' 
Corm.  Tränst,  p.  75.  —  Nom.  tech 
inna  fera  flechud  SP.  TU.  5;  snigis 
fleochad  p.  41,  se;  Gen.  flechoid 
moir  Gl.  zu  anbige  Hy.  5,  ss;  Acc. 
cen  flechud  FA.  35. 

fled  F.  Gastmahl,  Fest;  fied 
din  lantöasad  eter  dig  ocus  mir 
„fled,  üicn,  fuü  scUiety  hoih  of 
drink  and  meat'*  Corm.  Trand. 
p.  77;  eptUae  Z'.  53.  —  Nom. 
ind  fled  p.  311,  29;  fled  mör  FB.  1; 
fled  chaurad  FB.  59;  62;  (ren.  na 
flede  FB.  4;  oc  tinöl  na  flede 
FB.  1;  denam  na  fledi  p.  311,  ss; 
oc  tochatim  na  fledi  FB.  28;  na 
fleidiu  Temruch  TE.  7  Eg.;  do  öl 
mo  flede  FB.  6;  taisbenad  inna 
flede  FB.  9;  13;  i&s  na  fledi  FB.  27 ; 


fledach 


553 


fo 


fr 


adfti  na  fleidi  p.  311,  ss;  Dai.  ic 
fleid  SC.  34,  is;  Äcc.  floid  FB.  26; 
8cM.  5;  CO  taisfena  a  fled  döib 
FB.  7;  13;  PL  Nom.  fleda  mora 
2^£.  55;  Dat.  i  fledaib  tn  epulis 
Wb.  27b  (Z«.  246). 

fledaeh,  vgl.  Finnachta  Fledacb, 
F.  the  Festive"  FA.  32. 

fledAiehthlth  M.  epulo  SG.  52» 
(Z».  53). 

fiedngrad  M.  epulatio,  epu- 
lari.  —  Nom.  gaibthir  fledugud 
leu  d*adaig  TBF.  p.  150,  i  {„fea- 
sHng'^;  Dat.  bic  tomailt  ocus  ic 
fiedngud  TE.  16. 

llesc  F.  Buthe,  Gerte.  —  8g. 
Nom.  flesc  sirgdide  FB.  55;  Gen. 
na  flesci  FA.  18;  Dat.  co  fleisc 
ddir  FA.  18;  rlgda  p.  310,  i;  dind 
ech-fleisc  SC.  8;  PI  Dat.  co  fles- 
caib  iamaidib  FA.  15;  di  flescaib 
de  linei8  SG.  3b  (Z".  245);  Acc. 
flescca  ibff  TE.  18;  amal  flesca 
6ir  ÄC.  31,  lo;  Du.  Nom.  di  flisc 
duae  Imeae  SG.  3b  (Z^  246). 

fliiieh  na«8;  madulu«  Ir.  Gl.  675; 
fliach-dercc  Uppus  Z^.  12  (t^L 
fliuchaigim  lipjHO  Z*.  53).  —  i^«/. 
^om.  cmlche  fliuch  Hy.  2, 8i;'i).  21, 8. 

—  Davon  flechud,  fliachaide  humi- 
duSy  fliachaidata  humiditas  Z*.  53, 
fliucbaidecht  Uqtior  Corm.  Transl. 
p.  96  idu. 

fo  Prctep.  mit  Dat.  und  Acc. 
unter;  9ub  Z\  627;  fd  SP.  V  s; 
fa,  ik  8.  5);  oft  mit  Längezeichen: 
fd  Erind  TE.  2  LU.;  iö  bithin 
ibid.  5  Eg.;  fö  chind  p.  21,  2;  fö 
charput  SC  37, 6;  fö  mebail  Lg.  10; 
fö  drochcruth  SC.  29,  ss;  fö  inta- 
mail  p.  309,  si;  FB.  1;  30;  mt« 
fiocA/oT^cnder  Aspiration:  fo  thu- 
aitb  j^.  5,  67;   fo  chlith  I^g.  12. 

—  Mit  dem  Artikel:  Dat.  fon, 
fond  (fön  charput  FB.  43;  45;  49; 
fön  alt  SC  8);  Acc.  fon  n-  (fön 
aiög  FB,  16),  Neutr.  fo  a  n-,  fo  n- 
(fö  a  n-innas  FB.  18;  fo  a  lind 
SC.  7).  —  Mü  Pron.  suffixum: 
1.  Sa.  foum  Gl.  zu  fssum  Hy  6,  4; 
5.  %  Dat.  Mose,  foa  FJB.  64; 
foa  snidiu  p.  131,  le;  fua  FB.  38; 
ai»/'  rigsudi  bezüglich  foi  J"^.  7 
(föi  LBr.\  vgl.  «  IX  A;  föi  i).  48,  S4 


(löeg);  fffi  C%H^.  p.  36  prdll;  faithi 
8.  fo-chöel;  Acc.  föi  Lg.  15  (foa  jB^c/.); 
PI.  3  fotbib  TÄr««  Born.  p.  26,  30. 

—  3fÄ  angefügtem  Pron.  posses- 
siv um:  1.  Sg.  fom  Lg.  3;  föm 
ScM.  16;  fot  i^.  2  (fod  Eg.Y,  4; 
50.  11,  1;  föt  41;  44,  8;  3.  Sg.  fo 
a  broind  p.  131,  s;  fö  a  röirFB.  46. 

—  In  der  Composition  mit  Pron. 
infixum:  2.  Sg.  föt  gnf  SC  30,  8; 
3.  Sg.  fan-öcrat  SC  35;  fod  gain 
SC.  37,  s;  föd  ruair  41;  FB.  56; 
Fem.  fosn-opair  p,  132,  16;  PI.  fua 
rumat  CC.  2  i?7.  — 

Gebrauch,  Dunter,  räumlich: 
fo  nim  unter  dem  Himmel  Lg.  18, 5; 
SC.  42;  föm  chind  ScM.  16;  p.  21,  s; 
CO  cethri  colomnaib  .  .  foi  FA.  7; 
a  da  coiss  nammucci  fo  brägid 
ScM.  18;  eich  fil  fö  charput  50.37, 6; 
FB.  45;  47;  49;  43;  ech  . .  foa  sui- 
diu  p.  131,  16;  da  lurgain  lomchsela 
lanbreca  fee  Corm.  p.  36;  comtar 
foderci  renna . .  fon  fraigid  FB.  25 
fot  galar..in  t-anad  SC.  11,  1 
noco  bia-BO  fö  mebail  Lg.  10 
SC  29,  ss;  brön  fo  ch&i  Kummer 
unter  Klagen  Lg.  18,  s;  co  ro  loisc 
a  garmain  föi  p.  48,  S4;  tolluid 
cach  ben  fo  chöim  a  coli  unter 
dem  Schutze  FB.  21;  SC.  41;  44,  s; 
mani  fochlith^  a  bnith  . .  f ö  a  röir 
FB.  46;  luid . .  fon  loch  er  ging 
'unter  den  See  FB.  77;  SC  7;  co 
tue  föi  Lg.  15;  co  m-b^tai  fo  a 
broind  p.  131,  8  {.unten  in  ihren 
Leih)\  do  fodail  fön  slög  uile  unter 
die  ganze  Schaar  zu  vertheilen 
FB.  16;  CO  classchötol  aircaingel 
oc  tiachtain  föi  indem  sich  der 
Chorgesang  der  Erzengel  darunter 
mischt  FA.  7;  2)  unter  dem  Ein- 
ßusse,  auf  die  Veranlassung 
von  Etwas:  tanacaisiu  fon  ögim 
du  kamst  auf  das  Geschrei  ScM.  11 ; 
p.  144,  18 ;  fachtais  in  gilla,  tic 
Ck)nall  fo  sodain  FB.  39;  40;  egis 
in  gilla,  doroich  Loegaire  fua  ^B.  38; 
fo  sodain  darauf  19;  cotlud  dö  fön 
saith  sin  SC  23.  —  3)  über-, 
durch  Etwas  hin:  fon  m-bith 
über,  durch  die  Welt  hin  FA.  10;  14 
(„throu^hout  the  world**);  Hy.  1,  e; 
fon   bith  Hy.  5,  so;   fön  less  uile 


fi 


554 


föbairim 


Lg.  1 ;  atchlos  fö  Erind  über  Irland 
hin,  in  Irland  SC,  37,  13;  TE,  2 
Eg.  u.  ö.;  conna  teilged  a  folt  fo 
agid  damü  nicht  sein  Haar  über 
das  Gesicht  fiele  p.  181.  si;  usci.. 
do  thabairt  fo  a  sdili  TE.  12  LU,] 
tue  a  anail  fothib  Three  Hom. 
p.  26,  so;  dorat  fo  menmain  Ailella 
do  seirc-siu  TE,  13  (for  Eg.). 
4)  idiomatisch  in  gewissen 
adverbiellen  Wendungen:  fö 
a  n-innas  cetna  auf  dieselbe  Weise 
{sub  eodem  modo)  FB.  18;  fon 
innas  cetna  FB.  60;  83;  ScM.  9; 
p.  40,  38;  fon  n-lnnasin  FB.  31; 
ScM.  14;  fon  cumma  cetna  FB,^\ 
fond  ecose  sin  92;  fon  cruth  sin  57; 
SC.  29;  fön  alt  cötna  SC.  8;  fö 
intamail  Tige  Midchüarda  p.  309, 31 
{nach  dem  Muster^',  fö  chosmailias 
na  CrÄebrdadi  FB,  1;  ÄO.  5;  fö 
Choinculainn  comchosmail  FB.  30; 
fön  samail  sin  auf  diese  Weise 
FB,  57;  65;  SC.  10;  24;  fo  cho- 
mardus  imdai  Conchöbair  FB.  3; 
fo  a  comartos  unter  gleicher  Höhe 
mit  ihnen  25;  fo  dagin  weü  {sub 
causa)  FB.  31;  fo  daigind  wegen 
p.  144,  18;  fö  dÄig  weü  FB.  58;  70; 
TE,  6  LU.;  wegen  p,  144,  7;  fo 
bith  weü  FB,  79;  90;  fö  bithin 
TE.  5  Eg.\  fö  chötöir  aUbald, 
augenblicklich  {sub  prima  hora) 
FB.  16;  74;  87;  fo  deoid  zuletzt 
{sub  fine)  s.  deod;  fo  cbiitb  heimlich 
Lg.  11;  fo  leith  bei  Seite,  s.  leth. 
—  5)  Zur  Bildung  der  Mul- 
tiplicativa:  fo  df  Oss.  I  10;  fö 
di  nö  fö  thrf  zweimal  oder  dreimal 
FB.  81;  87;  f&  dl  88;  fo  thri  66;  78; 
fa  thri  Hy,  5,  32. 

t6  gut;  i.  bonum  Corm.  Transl. 
p,  79  fochen.  —  Sg.  Nom.  is  fö 
lium  est  bonum  secundum  me 
Wb.  14^  {Z^.  645);  fö  löo  Hy.  5,  63 
(1.  maith);  ni  fö  SC.  44,  13;  fo  dia 
i.  dia  maith  Gl.  zu  fiadat  Hy.  1,  14; 
fo  li  gut  die  Farbe  Lg,  18,  lö;  cid 
fö  fer  SC,  37,  13?  Subst,  is  e  a  fö  in 
fö  thall,  nis  e  a  fo  in  fö  sa  Lat.  Hy.  II 
Pref.  (j,his  good  is  Jhe  good  there, 
his  good  is  not  this  good**  Goid,^ 
p.  96).  —  Comp  OS.  fö-llth  TE.  14. 

fo-aeaiiim  I  succino  SG.  167» 


{Z\  880).  —  Praes.  PI.  3  focanat 
SC,  37,  4, 

föaeraib  FB.  49,  p,  310,  19,  lies 
fö  a  cruib,  s.  3.  crd. 

foaim  ich  schlafe.  —  Praes. 
Sg.  3  föid . .  lasin  n-ingin  SC,  39; 
foaid  Hy.  2,  31  (i.  no  chotlad);  rel. 
dind  feiss  foass  in  loech  lea  Corm. 
p.  26  laiches.  —  ImpereU.  Sg.  3 
foad  in  ben  let-so  Lg.  12.  —  Praes. 
sec.  Sg,  3  no  foad  Lg.  6;  no  foied 
CC.  e  Lü.  (no  iaAded  Eg.\  —  Fnt. 
Sg.  3  rd,  inti  feefes  lia  mnai  LU. 
p.  127»,  82  («.  unter  geis),  —  Perf. 
Sg.  3  fiu  sopivit  Gind.*  p.  87  not.; 
PI.  3  feötar  and  ind  aidchi  sin 
FB.  63  (feoatar  Eg.);  69;  feoit 
FB.  57.  —  S-praet.  Sg.  3  fais  hi 
Tenuraig  ind  aidchi  sin  SC.  27.  — 
Inf.  fess. 

fo-al^aim  I  ich  schlage  nie- 
der, bin  niedergeschlagen,  be- 
stürzt; constemor  SG.  146»»  {Z\ 
429).  —  Praes.  Sg.  3  zu  lesen  fa- 
laig  betho  borrboidne  {stemü  mundi 
superba  agmina)  FB.  24?  —  Praet. 
Sg.  3  is  nini  foralaig  Gl.  zu  nos 
quos  timor  straverat  Ml.  43^;  fos 
rolaich  prostravit  eos  Hy.  2,  es, 
Gl,  i.  ros  failgestar  {Dep.)  inna 
ligu;  fos  rolaic  und.  ss?  —  Fut.  sec 
PL  3  no  failgifitis  Gl,  zu  conster- 
narentur  LHy.  fo.  12».  —  Pass. 
Praes,  Sg.  3  fomm  41agar  constemor 
SG.  1461»  (Z«.  482).  —  Praet.  PI.  3 
ro  failgide  fo  ci^oir  inna  hali  ech 
fo  a  marclaigib  fria  lar  Three 
Hom.  p.  76,  29  Cwere  Struck  down"). 

fobaeh  i.  tochailt  O'Dav.  p.  88; 
i.  buain  ibid.  p.  91. 

föbairim  (fo-od-berim?)  I  1)  ich 
gehe  an  Etwas  oder  zu  Je- 
mandem, 2)  ich  areife  an^ 
3)  mit  oc  ich  beginne?  vgl.  „fobair 
advancement,  rencontre,  underta- 
king"  O'B.  —  Praes.  Sg,  3  1)  füa- 
bair  nith  SC.  31, 11;  2)  fos  n-opair 
p.  132,16;  da  fdabair  galar  CC.ALU.: 
3)  föbair . .  hicc  sirfecham  TE,  ^ 
Eg.;  fobair  ic  torsi  moir  12;  PL  3 
faabbrait  in  less  TFB.  p.  156,  i&. 
—  Imperat.  PI.  1  fnaiprem  inna 
degaid  und.  p.  144,  so.  —  T-praet. 
Sg,  3  1)  is  cuice  forobart  in  ben 


fobairt 


555 


fo>cherdaim 


p.  132, 12;  2)  tofobairt  SC.  36  (s.  oben 
da  füabair).  —  Pretet,  Sg.  3  foröpair 
oc  dogru  SC.  44;  PI,  3  fobairsiot 
they  attacked   O'Don.  Gr.  p.  258. 

fdbairt  F.  Angriff;  i.  tarraing 
Bo  tadhall  no  aenfecht,  z,  B.  luath- 
fobairt  gacha  srotba . .  i.  in  fobairt 
luath  dognithar  tarrsna  in  t-srotba 
O'Dav.  p.  91.  —  Sg.  Äcc.  tobert 
fobart  m-bldbad  forro  er  machte 
einen  feindlichen  Angriff  auf  sie, 
8,  unier  f&ebur-chles. 

fobartaeh  angreifend,  An- 
greif  er?  —  Sg.  Nam,  fobartach 
flan  SC.  17;  Aec.  la  faga  f^ig  fo- 
bartach p.  310,  39. 

foblth  8.  bith. 

foeanat  s.  fo-aeanim. 

focairt  s.  fo-eherdim. 

föearim,  füaeraim  (fo-od-garim)I 
1)  ich  sage  an,  zeige  an,  ver- 
kündige, 2)  ich  verbanne.  — 
Pra€8,  Sg.  3  focair  m<met  Wh,  16* 
{Z^.  4301;  fod  üacair  id  indicat 
Wh.  1V>  {Z\  885);  PI.  3  fan-öcrat 
sie  zeigen  ihn  an  SC.  35.  —  T-praet. 
Sg,  3  dia  focart  SC.  28;  fus  ocart 
Tir.  8  (proscripsit  eos  Z\  455).  — 
S'praet,  fdacrais  . .  comlond  dö  f^in 
FB.  69.  —  ü'praet.  Sg.  3?  fuacru 
don  cath  Coemgen  Hy.  5,  19  {vgl. 
no  thercanad  in  der  GL),  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  foröccad  do  Bncrind 
wwrde  angesagt  FB,  13;  foröcrad 
indicatus  est  Wh,  19b  (Z\  885).  — 
Inf.  föcre  monitioZ^.  885;  föcradh, 
fogradh  to  chcdlenge  O'Don.  Suppl.; 
Dat.  na  pa  cbondarcell  oc  föcru 
a  pecctha  do  chäch  n^  sit  coniven- 
tia  in  indicando  peccata  cuivis 
Wh.  31«,  84;  Acc.  lestar  togaüJe 
M  foccra  firinde  TftreeHotn. p.iQ^n, 

foehaid  F.  Leiden;  fochith  pas- 
sio  Z\  249,  —  PI.  Dat.  coana  fo- 
chaidib  Hy.  1,  is. 

foehair  ,jf>re8ence,  Company** 
0"E.;  a  bh-fochair  with,  together 
wiih,  along  with  O'Don.  Gr.  p.  288; 
ro  d&ileadh  iar  sin  fleadh  agos 
fensda  dhöibh  an  oidhche  sin  san 
n-giianiln  a  bh-fochair  Ghr&inne 
agas  na  banntrachta  Torr.  Dh. 
p.  46;  ibid.  p.  88. 

lo-ehamm  ein  Wenig  krumm, 


leicht  gekrümmt,  vgl.  O'Don. 
Gr,  p.  276.  —  PI,  Gen.  do  thulaib 
a  lurgan  b-fiar  b-focamm  FB,  37  Eg. 

foehann  s.  foehonn. 

fo-chas  „slightly  curling", 
folt  fochas  forordha  O'Don.  Chr. 
p.  277. 

fo-ehanim  I  succt^no?  vgl.  fo- 
acanim.  —  Praes.  Sg,  3  fom  chain 
löid  luin  SG.  p.  203;  fomm  chain 
cöi  menn  medair  mass  ibid.  p.  204. 

fo»chelim  occludo?  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  forochlad  Hy.  2,  15, 
„Patrick' s  Coming  was  a'help  to 
Ireland,  which  had  been  shut  up" 
Stokes,  Beitr.  VIII  p.  311;  fon  ro- 
chled  do  airitiu  hirisse  Gl.  zu 
conclu^si  nos  in  eam  fidem  quae 
revelanda  erat  Wb.  19«  (Z».  483, 
Galat.  3,  23). 

focben  willkommen;  fochen  du 
tiachtain  „welcome  thy  Coming  l" 
Corm.  Transl.  p.  79;  nf  ba  fochen 
leu  a  forcital  iccas  corpu  et  anmana 
Wb.  30d,  7;  fochen  Conall  ScM.  15; 
SC.  17,  1;  18;  38;  fochen  in  cath 
FB.  53;  fochen  a  Loegatn  FB, 
59;  60;  is  fochen  döib  ScM.  4; 
fochen  duit  SC.  16;  20;  p,  144,  s; 
is  fochen  lend  Lg,  13;  fochen  om 
p.  144,  15;  mochen  doib  p.  40,  », 
nach  Stokes  für  m'fochen;  ScM.  5;  6. 

fo-eherdaim  I  ich  werfe,  ent- 
sende, lege,  vgl,  Z*.  1000.  — 
Praes.  Sg.  3  focheird  .  .  in  roth 
FB.  54 ;  amal  foceirt  nech  a  setach 
de  Wb.  32«  {ut  ponü  aliquis  vestem 
suam  de  se  Z*.  1000);  foceird  Condla 
. .  bedg  uÄdib  EC.  7 ;  focheird  bedg 
cuce  Lg.  9;  oJme  bedg  ibid.  15; 
focherd  a  suilchor  issin  ügp.  144,  le; 
focheird  . .  cor  n-iach  n-eirred  de 
FB.  87;  foceird  Ich  n-erred  ind 
Äib  FB.  24;  51;  p.  310,  12;  focerd 
Fergus  cor  J^.  macht  einen  Bund- 
gang  p.  144,  4;  focheird  a  menmain 
airi  TE.  10  Lü.;  focherd  Aiiill  i 
serg  de  A.  verfiel  in  eine  Krank- 
heU  TE.  e  LU.;  foceird  armgrith 
mör  arrlgthech  FB,  15?  PI.  3  fo- 
cherdat  in  macrad  gair  foa  FB.  64. 
—  Perf.  Sg.  3  fochairt  a  chroisig 
fttrro  SC,  7;  focairt  imroU  ibid.; 
PI,  3   fochartat4r  Lü.  p,  23^,  27 


föchitiir 


556 


fo-chrothim 


(«.  2.  finnaim).  —  Fut.  Sg.  1  fo- 
chichur-sa  aurchor  dait  LU, p.  70»,  4 
{für  fochichurr,  mit  Ammüation 
des  rd);  ni  föichur-sa  mo  menmain 
for  öclach  n-aile  i  n-hErinn  itiad-siu 
TBF.  p.  152,  24  {lies:  it  diaid-siu). 

—  Fut.  sec.  8g.  3  bägais  CucÄu- 
\aind  hi  Methiu  port  iarsin,  i  n- 
acciged  AiliU  no  Medb,  fochichred 
cloich  asa  thäbaill  forni  C,  droTUe, 
wo  er  A.  oder  M.  sehen  toürde, 
würde  er  einen  Stein  aus  seiner 
Schleuder  auf  sie  werfen  LU. 
p.  64«,  39  {für  fochichrred,  mit 
Assimilation  von  rd);  doföicbred 
traig  n-6cmailt  and  SG.  130b  (,j?o- 
situs  est''  Nigra).  —  Pass.  Praes, 
PI.  3  focertar  ffadain  leö  FB.  66. 

—  Praet.  8g.  3  focres  inna  bucbt 
Hy.  5,  48  (i.  ro  laad);  focress  im- 
mair  78  (i.  ro  laad);  immeid  79 
(i.  ro  laad). 

föeh^töir    alsbald,    sogleich, 
s.  c4t*  und  6Tj  dar. 
fo-chlallaim  ich  versammele. 

—  Praet.  8g.  3  Dep.  fochiallastar 
Echaid  formna  Is^cb  n-£rend  LU. 
p.  132»,  16,  Gl.  i.  ro  tinöil,  citirt 
hei  O'Bav.  p.  92  und  p.  63  (ciall 
i.  tionol). 

foehieh  ScM,  15? 

1.  fochla  „a  throne,  a^distin- 
guished  seat,  any  seat"  O'Don. 
Suppl.,  im  Besondern  1)  Sitz  des 
Helden  auf  der  linken  Seite  des 
Wagens  {s.  2.  fochla),  im  Gegensatz 
zu  faitsi,  dem  Sitze  des  Wagen- 
lenkers  auf  der  rechten  Seite:  do 
suidbiu  ind  errad  isin  cbarpu^  as 
nomen  a  fochlse,  faitsi  imorro  ainm 
do  Buidhiu  ind  arad  Corm.p.  XXXIX, 
vgl.  Corm.  Transl.  p.  80  und  O'Bav. 
p.  84  focblu;  2)  Sitz,  Aufenthalts- 
ort, Höhle  von  Thieren:  fochla  le- 
ömhain,  i.  tochailt,  aaimb  no  ionad 
suidbe  leomhain  O'Clery  (O'Bon. 
Suppl.).  —  Dat.  tic  in  döel  asa 
focblai  „the  heetle  comes  from  his 
den''  Fei.  p.  XXXV  {Jan,  15  not); 
PI.  Dat.  tdcaibtis  ind  anmannai 
tbentidi  a  cenna  asa  fochluib  LU 
p.  23»,  11;  Acc.  in  tan  adcuirtis 
inna  focbioi  ü)id.  12. 

2.  fochla  an  tuaiscertG^^  north") 


Corm.  Transl.  p.  80,  im  Cregensaiz  zu 
f  ai tsi  an  desscert  {„ihe  south")  ibid. 

3.  foehla  Gl.  zu  flaith  Corm. 
p.  19,  vgl.  fochlu  i.  feinnidh  0*Dav. 
p.  84. 

fo-chlaid  Höhle;  fochlaidh  ca- 
vicula  Ir.  Gl.  229. 

fo-ehlaidim  ich  grabe  aus.  — 
Perf  Sg.  3  fo  roicblaid  Gl.  zu 
effodit  Ml  24c,  ig. 

ar  fochlim  p.  141,  6,  zu  It^n 
arfocblim  wie  p.  327,  ss,  vgl.  in 
chiall . .  araJbcladar  sensus  quem 
profert  SG.  209i>  (Z«.  981). 

fochlitlier  s,  foiehlim. 

fo-ehmare  inquiry,  res^arch 
OB. ; focbmairc  i.  fiafraighe  O'Clery 
{O'Don,  Suppl).  —  Sg.  G^n.  fissid 
focbmairc  bi  cerdaib  d^  droidechta 
p.  328,  16. 

fo-eh6el  unten  dünn;  agbaigh 
focaol  forleatban  i.  caol  faitM  ocus 
ard  uaisti  O'Dav.  p.  55. 

fo-eliomair,  „opposite"  Fä.  p. 
XXXII  2,  s.  oomair. 

f oehonn  Ursache;  causa,  oecasio 
Z\  874.  —  Sg.  Nom.  fochond  & 
gala«r  TE.  10  LU;  is  e  fochunn 
a  denma  Lat  Hy.  IV  Pref.  {Goid.* 
p.  97);  ibid.  IX  Pref.;  Acc.  triana 
focbann  um  ihretwiRen  TE.  11  Eg.\ 
na  catha  aile  ro  briste  trena  fochnn 
Lat  Hy.  X  Pref. 

foehrach  mercennarius  SG. 
35»  {Z\  812). 

foehraib  near  O'Don.  Suppl., 
s.  com-focbraib ;  uair  ro  fitir  co 
m-ba  focbraib  dia  etsecbt  Tkret 
Hom.  p.  120,  8  {„near  unto  his 
death")]  aritcbonnairc  Patric  i  fo- 
cbraib do-som  Fei.  p.  LXXXm  » 
{„near  him"). 

fo-ehraie  J^.  Belohnung;  fo- 
chricc  praemium,  merüum  Z\  249, 
812.  —  PI.  Nom.  fochraice  FA. 
2;  32;  Gtn.  ilar  focbraice  J3y.7,58: 
p.  170, 84;  ar  cenn  focbraice  My.  7, 10; 
Acc.  focbraice  FA.  34;  focraice 
FA.  1;  31. 

fo-chrothim  ich  erschüttere. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  co  fucrothtd 
i.  CO  cbonscarad  (sie)  Gl.  zu  vi  id 
quod  suadeibat  Acküofel  suus  sermo 
cassaret  Ml.  23^  14.  —  Praet. 


fochrach 


557 


cen  fodrAbu 


Sg.  3  CO  forcroth  a  rigtbech  n-nile 
FB.  20  (wir.,  für  fo-ro-chroth?);  2ö. 
foehmeh  Osa.  I  ii? 
fo-€hrüald  ziemlich  hart?  vgl. 
fo-chas.  —  Sg.  Nom.  föt . .  focrüaid 
FB.  49;  p.  aiO,  19. 
foehuirse  FB.  49,  p.  310,  i8? 
f oeul  =*  V  0  c  u  1  a ,  Wort;  vocäbu- 
lum,   dictio  Z\  981.  —  Sg.  Nom. 
conoa  hetai  focal  fort  chend  i  cörai 
ScM,   14;   bu4d-fo€ol   an   ro  radis 
EC.   1  {ein  gutes  Wort);  PI.  Äcc. 
find-focla  Lg.  3. 

foens  nahe, '8.  ocus.  —  Sg.  Nom, 
dkig  rob  fagos  a  cairdess  TE.  16; 
Dat.    i   focus   don   lucht   sin   FÄ. 
25  LBr.  (hi  comfocns  Lü.), 
foda  8.  fotha. 

fo-dailim  III  ich  theile,  ver- 
t heile,  —  Praes.  Sg.  3  fodüle  doib 
a  m-biad  TBF.  p,  142,  8.  —  Imper. 
PI  2  fodHd  dün  TBF.  p.  142,  e; 
fodlaid  in  usc«  fo  Ard  Macha  Three 
Hom.  p.  74,  24.  —  PraeX.  Sg.  3 
forodail  ScM.  21,  4;  ros  fodail 
p.  40,  11 ;  ro  fodail  .  .  na  bii  do 
bochtaib  jp.  40,  4s;  PI,  3  fodailset 
SC.  6.  —  Pa88.  Praes.  Sg.  3  fo- 
dailter  SC,  6;  FB.  16;  fodailter 
döib  TBF,  p,  142,  u  [„distrilmtion 
is  made**).  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
fodail te  p.  311,  w.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  födlad  p.  41,  i6  (nach  Stokes, 
Three  Hom.  p.  60,  9).  —  Inf.  fo- 
dail, fodU  divisio  Z\  874;  do  fo- 
dail FB.  16. 

fo-damim  I  ich  ertrage;  fo- 
daimim  potior  Z^.  429.  —  Praes. 
Sg.  3  nis  fodaim  nech  Niemand 
erträgt  es  SC  36;  nl  fodmat  Wb.  20« 
{Z*.  432).  —  Fut.  Sg.  2  fon  didmae- 
siu  Ol.  XU  qualem  patiaris  Ml  35c,  ss; 
3  ni  fiiidema  nihü  patietur  ibid,  56 c; 
PI.  1  fodömam  wir  werden  ims 
unterwerfen  FB.  76.  —  Fut.  sec, 
Sg.  i  cid  din  ar  nach  födemaind- 
sae  Bricio  dorn  athisiugnd  SMart.  41 . 
—  Perf.  Bep.  Sg.  1  fos  ro  damar-sa 
qu<ie  passus  sum  Ml.  39*.;  3  ni 
fordimair  FB,  85;  ar  ro  fodamar 
I'su  inti  Tudas  dia  brath  SMart.  41 ; 
Inf  foditiu  toleratio  Z^.  264;  Bat, 
hi  foditin  fochide  Wb,  U^  (in  toU- 
ratione  tribulationum). 


fodb  M,  „arms,  aceoutre- 
ments",  i,  arm  agas  ^tach  O'Don, 
Suppl.  —  PL  Acc.  eier  cendail 
ocus  fodbu  FB.  84. 

fodbrond  s.  adbrond. 

fodboigrh  TE.  8  Eg.,  vgl.  „föd- 
bach  to  cut  soda**  O'Don.  Suppl., 
fötbaige  a  cruib  greg  „the  clods" 
On  the  Mann.  III  p.  195. 

fo-deeht-sa  für  die  Zukunft, 
fortan  TE.  14  Eg.\  SC.  46;  bu- 
decht-sa  ScM.  17  H. 

fod^in  selbst,  s.  fad^in« 

fodengat  Wi.  Gramm,  p,  76  lies 
for-dengat. 

fod^ni  selbst,  dam-sa  fod^ni 
TE.  10,  19. 

fodera  efficit  wohl  fod  era  (fera), 
3.  Sg.  Praes.  zu  fod  rüair,  mit 
Pron.  inf.  d  («.  tmter  6),  vgl.  1.  fö- 
irim;  „cid  fodera  why  is  this?  wJhat 
is  the  cause  or  reason  of  this?" 
O'Don.  Suppl.;  coni  hed  fodera 
f&ilti  düib-si  et  diin-ni  Wb,  14c 
{nonne  hoc  fert  gaudium  vobis  et 
nobis?  Z^.  748);  cid  fod^a  sin 
,jwhat  caiMed  that?"  Three  Hom, 
p.  14,  17;  cid  fodera  in  moir  do 
imtechtt  duit  Fil.  p.  XXXII  11; 
cid  fodera  conid  sollamain  tidecht 
Crist  a  hEgipt  ibid.  p.  XXXIV  ic; 
iss  ed  iodera  in  gorta  sin  do-sum 
ibid.  p,  C  9. 

fo-dire  sichtbar.  —  Sg,  Nom. 
FB.  3;  fodeirc  81;  foderc  16;  88; 
PI.  Nom,  foderci  FB.  25. 

foditia  toleratio,  Inf.  eu  fo- 
damim.  Vgl.  foitnech. 

fodluiffthe  FB,  68, 7  vgl,  dlochta, 
dlugim. 

fo-dord  N.  Brummen,  Mur- 
ren, Bass  {vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  378).  —  Nom.  fodurd  Lg,  17, 
18  Eg.;  fodord  „murmttring"  Fei. 
jp.  C  29;  Gen.  dar  ^si  a  foduirt 
post  murmurationem  suam  Wb.  11» 
(Z^  60).  —  Vgl   an-dord. 

fodordaeli,  PI,  Acc.  fodordcha 
Gl.  zu  susurratores  Wb,  Ic  (Z*.  60). 

fodrüair  s,  föirim. 

cen  fodrübu  Gl.  zu  sine  deflexio- 
num  moris  Ml.  22«,  6  {Z*.  25).  Dazu 
cen  adba  fir  fodruba  disorchi  Corm, 
Transl.  p.  37  cernine? 


foebor 


568 


fo-gal 


foebor  s.  faebar. 

fo-egrimlll  ich  schreie. —  Pass. 
Fraes.  8g.  3  foeighther  i.  fogftrtar 
O'Don.  Suppl  —  Praet,  Sg.  3  fo- 
heged  immam  ScM.  13.  —  Inf. 
foeigem  i.  focra  „to  scream,  noUce, 
warn*^  O'Don.  Suppl. 

fo-emaim  I  ich  nehme  an.  — 
Praes.  Sg.  1  foemaim-sea  FB.  34 
(faemaim  Eg.Y,  PI.  3  fsemit-sium 
. .  ani  hi  sin  FB.  78.  —  Praes.  sec. 
Sg.  2  ciar  femtha-so  si  accepisti 
Wh.  8d  (Z*.  445);  PI  3  no  fjfemtäis 
a  anmchardine  iA,  32. 

fo-essam  Schutz,  s.  S.  78;  fa- 
osamh,  faesamh  food,  support,  pro- 
tection O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat. 
ior  a  oessam  ddn  unter  seinem 
Schutze  uns  =  mögen  wir  unter 
seinem  Schutze  stehen  Hy.  1,  s  (i. 
ior  a  oessitln);  Ö,  loe;  for  föesam 
rig  na  n-düla  1,  66;  üam  faesum 
Oss.  III  10?  Acc.  iss  ed  doruach- 
tatnar  fort  faesam  sund  TE.  5  Eg. ; 
PI.  Dat.  for  foesamaib  Lg.  11  Lc.Eg. 

fo-essitia,  Dat.  for  a  oeseitin 
Gl.  zu  for  a  oessam  Hy.  1,  2. 

fo-fera  s.  fölrim. 

fofoesat  {nicht  fo  föisam)  Lg.  5, 12 
Lc.  schlechte  Lesart  für  doföethsat. 

do  föethsat  Lg.  ö,  12  s.  taitim. 

fo-f6aratar,  fo-frith  vgl  füar. 

—  Perf.  PL  3  fofüaratär  sie  fanden 
CG.  3  LU.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
fofrith  dö  sie  wurde  für  ihn  ge- 
funden TE.  S  LU.;  focress . .  fofrith 
Hy.  5,  79;  PI.  3  foritha  p.  45^,  S6. 

fo-gabim,  fagbalm  I  ich  finde. 
.—  Praes.  Sg.  2  in  tan  nÄd  fagbai 
FB.  92;  3  nf  fogaib  FB.  47;  ni 
fagaib  p.  310,  26;  ni  fogeib  FA. 
19;  20;  PI.  3  ni  fogbat  SC.  5;  ni 
fagbat  FA.  30.  —  Präses,  sec.  Sg.  1 
fogabuinn  p.  145,  1;  PI.  3  dda  in 
faigbitis  noch  SC.  21.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep,  nf  faigbistar  FB.  30. 

—  Fut.  Sg.  2  ni  fuigeba-su  SO.  42; 
fogheba  TE.  19  Eg.;  fogebu  TE.  10,3 
Eg. ;  nl  fuirc6ba-su  s.  unter  fomsige, 
für  fo-ro-g^ba?  3  fog6ba  FA.  10. 

—  Fut.  sec.  Sg.  2  mÄd  cos  trath 
sa  fogebthä  FB.  94;  fogh^bta  linn 
TE.  9  Eg.;  PI  3  düs  in  fugebtdis 
FA.  30 ;  fagebtis  capei-ent  ea  Wh.  8» 


(Z\  874).  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
fogabar  CC.  3  Eg.;  das  hi  fogbar 
CC.  2  Eg.  —  Imperat.  Sg,  3  fa- 
gabar  uaib  öenfer  FB.  93;  ScM.  8. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  conna  fogbaithe 
FB.  80.  —  Praet.  Sg.  3  co  fagbad 
SC.  29,  e;  s;  u. 

f ograist,  drdim  fri  fogaist  FB.  30, 
LU.  p,  1131»,  34,  eins  von  Cuchu- 
linn's  cless,  „dimhing  against  a 
rock,  so  as  to  stand  straight  at  ü^ 
top"  O' Curry,  On  the  Mann.  II 
p.  372;  „ascent  hy  rope^'  O'B.  Crotce, 
Siah.  Conctd.  p.  439  \mit  Rücksichi 
auf  goiste);  dr^im  M  fogaist  co 
n-dirgiud  crette  for  a  rind  LU. 
p.  73*,  3;  ibid.  p.  12b\  4.  O'B.  Cro- 
we  l.  c.  theüt  folgende  Stelle  mit:  Tag 
si  {Cuchtüinn's  Lehrerin  Dacreanin 
sleagh  rinng^ur  coigreannach  chüice 
agu8  sathas  ceann  na  sl^ighe  san 
talamh  agus  a  rinn  ailtnime  suas 
gach  a  n-direach,  agas  dorithlingad 
an  bangaisgideach  go  headtrom, 
aorda,  gur  leig  anaas  i  f^in  ar  rinn 
na  sleighe  sin,  go  ttarla  {sie)  a  hucht 
agas  a  hdrbrainne  uirthe,  agas  ni 
thiig  tolg  na  ^irghe  na  ^idiughadh 
uirthe,  agas  dobi  a  bfad  ioona 
comnuid  a  n-airde,  a  n-&irde  ar 
rinn  na  sleigbe  sin.  Damü  ist  zu 
vergleichen  Tof^.  Dh.  p.  88:  Ro 
^irigh  Diarmuid  ama  mhirach, 
agus  do  rüg  dhä  ghabhail  asan 
bh-fiodhbha  f&  neasa  dho  ris  gusan 
tulaigh  reumhräidhte,  agus  choir 
ina  seasamh  iad;  agus  an  Mör- 
alltach,  i.  cloidheamh  Aonghosa  an 
Bhrogha,  idir  an  dhä  ghabhail  ar 
a  faobhar.  Ann  sin  ro  dirigh  f^ 
go  hüireudtrom  ös  a  chionn,  agus 
ro  thomhais  ina  throighthibh  6n 
domchlann  go  a  dheis  tri  hoaire 
an  cloidheamh,  gur  thüirling  anuas. 

tO'^lF.RauhfBaubenfPlün' 
dem;  ,,tre8pass^*  Corm.  I^anä. 
p.  73;  i.  gal  co  ff  O'Dav,  p.  89; 
foghail  „plunder,  prey,  «yury" 
O'Don.  Suppl.  —  Gen.  cor  bo 
tualaing  fogla  do  denora  CCn.  7: 
Dat.  du  for  fogail  SC.  13;  Pl-J)ot: 
oen  dia  fogaib  sarogud  crossi  hUi 
Shuanaig  Fei.  p.  LXXXVll  29.  - 
Vgl.  di-gal. 


fogamnr 


559 


foiehlim 


fogramar  „a  natne  for  the  last 
monih  in  the  autumn**  Corm.  Tr. 
p,  74.  —  5'^.  Dat.  hi  fogomur  FB,  9. 

fofar  8.  fo^r. 

to^gwct  FB.  227  Zu  der  ganzen 
Stelle  vgl.:  „Rom  alt-sa  em**  ol  si 
adi  „la  feba  f^ne,  hi  costad  for- 
chaini,  hi  fogart  genussa,  hi  con- 
graim  rigna,  i  n-ecosc  sochraid, 
conid  chucom  bagthir  cach  n-delb 
BÖer  sochraid  eier  ialiaib  ban  bda- 
gnithiLU. p.  124^13.  Vgl  ar-gairim? 

fo-irArim  I  ich  töne,  rufe, 
drohe,  hedrohe?  —  Fraes.  Sg.  3 
fogair  Hy.  1,  6  (i.  fograiges,  i.  don^ 
tomathiam);  fogeir  anggalar  in  uile 
corp  Cam.  (Z*.  1005). 

fO"gelim  I  ich  grase.  —  IS'aet. 
PI  3  CO  n-geltatar  a  n-eich  geilt 
immon  corrthe  ic  Ard  Chaillend, 
CO  n-geltat  eich  Sualtaig  fri  coirthi 
a  tüaid  f^r  co  hiiir,  ocas  fogeitat 
eich  Concalaind  fri  corthi  aness 
f^r  CO  hüir  ocus  connici  na  lecga 
lomma  LL.  4a.  6.  1.  {TBC).  — 
Inf.  Gen.  fer  fogelta  a  bu  ein 
Mann  der  seine  Kühe  grasen  lässt, 
s.  buageltach. 

fogrlaid  M.  Bäuher,  s.  fo-gal.  — 
Sg.Nom.pAl,i9',  Fä.p.LXXXlXn. 

fo^laimm  N.  Lernen,  Inf.  eu 
fo-gUnnn.  —  Nom.  is  reid  foglaim 
in  besgnai  Ml.  14^  ii;  Dat.  do 
föglaim  nird  Petair  ocus  Pöil  p. 
39.  is;  19;  exit  do  loglaim  co  Mn- 
gint  Lot.  Hy.  III  Fref.  {Goid.^p.  9ü). 

fo-gleBiml,  vgl.  ,,foglen  to  ding, 
adhere*'  O'Don.  Suppl.  —  Fraes. 
see.  Fl.  3'is  6  öencharpat  in  sin 
nad  foglentais  dirmand  na  hecrada 
ilies  echrada)  di  chairptib  Ulad  ar 
a  deni  ocus  ar  a  ani  in  charpat^ 
ocus  ind  erred  arid  suided  and 
LU.  p.  122»,  9. 

fo-grliuiiii  I  ich  lerne  Gl.  eu 
doceor  Fr.  Cr.  56»  {Z*.  428).  — 
Fraes.  Sg.  3  foglenn  foglennar 
doem  doemar  0  Dav.  p.  92.  — 
Ferf.  8g.  3  nad  roeglaind  ac  nech 
aile  LL.  p.  59.  b.  a  {On  the  Mann. 
III  446).  —  Fass,  Fraes.  Sg.  3 
foglennar  O'Dav.  l.  c. 

fo-gnftiii  M'  servitus,  service, 
Inf.  zu  fo-gnlu. 


fosmamthld  M.  Diener;  Fl 
Nom.  fognamthidi  ministH  Wb.  8« 
(Z*.  793).  Vgl.  fognomaid. 

fo-gniu  III  ich  diene.  —  Fraes. 
Sg.  3  unal  fon  gnf  ut  servü  Wb.  12» 
(Z*.  431);    föt   gni    SC    30,  8.  — 
Imperat,  Sg.  2  fogain  p.  40,  39.  — 
Fraes.  sec.  Sg.  3  fogniad  Hy.  2, 30;  co 
ro  fhognad   Tfiree  Hom.  p.  10,  2«; 
fognad  Hy.  2,6;  p.  17,  28.  —  Fut. 
Sg.  3  fognife  do   sil-sa   do  dfl  na 
cumatZe   Three  Hom.  p.  54,  16.  — 
Fraet.  Sg.  3  ro  fhogain  do   Three 
Hom.    p.   10,    86;    72,   7;    fodgain 
SC.   37,   3;    foruigenai  p.   17,   33 
foruig^ni  servivit  Wb.  13»»  [Z*.  463) 
Fl  3  foruigensat  serviverunt  Wb.  1^ 
ro  fögnatar  Three  Hom.  p.  92,  10. 

—  Inf.  Nom.  is  doilig  do  neoch 
immalle  fögnam  do  dib  tigef*naib 
SMart.  1;  Gen.  rect  fognamo  lex 
servitutis  Wb.  3d  (Z«.  238);  i  tol- 
tanche  fognoma  do  Dia  FÄ.  23; 
Dat.  i  fognam  Hy.  2,  6 ;  oc  fognum 

p.   17,  26;  36. 

fognomaid  M.  Diener;  in  t- 
OenguB  vero  ro  raidsemar  ro  pa 
fognomaid  maith  do  Dia  Fei.  p.  X  36. 

fogomnr  s.  fogumar. 

fograigim  III  ich  töne;  Gl.  zu 
tono  Corm.  Transl.  p.  162  tön.  — 
Fraes.  Sg.  3  rd.  fograiges  Gl.  zu 
fogair  Hj.  1,  6;  Dep.  humae  fo- 
grigedar  Gl.  zu  cymbalum  tinniens 
Wb.  12i>  (Z\  439). 

fogar  M.  Ton,  Laut;  sonus, 
pronuntiatio  2(*.  978.  —  Sg.  Nom. 
p.  144,  11;  FÄ,  14;  fogur  tuinni 
Lg,  17,  26;  Gen.  foguir,  fogair 
Z*.978;  Dat.  fon  fogur  p.  144,  12; 
CO  fogwr  bl&ith  FA.  13;  Äcc.  in 
fogwr  sin  FA.  14;  Fl.  Äcc.  fogra 
s.  6cen. 

foicheall,  faicheall /^tre^  wag  es 
O'Don.  Suppl. 

foiehlim  mit  Äcc.  ich  nehme 
mich  in  Acht  vor  Jemand  oder 
Etwas,  ich  sorge,   sorge  mich. 

—  Fraes.  der  Gewohnheit  Sg.  3 
mairg  nad  foichlend  in  muintir  sin 
FA.  30  {„that  heedeth  not'').  — 
Fraet.  Fl.  3  ni  chluinfider  a  n-gudi- 
sium  and  sin,  üair  na  ro  foichlitar 
ar  thüs  c^in  ro  bätär  hi  fus  Lü, 


foichlöir 


560 


foirmteeh 


p.  33»,  18.  —  Imper.  Ph  2  foichlid 
ocus  cosrid  hi  far  cridib  Gl.  zu 
diligenter  curate  Ml,  68».  —  Pass. 
Praes.  Cotij.  8g.  3  mani  fochlither 
a  bruth  FB.  46;  52.  —  Vgl.  eroichell. 

foiehlöir  M.  curator.  —  PI. 
Bat.  foichlorib  Gl.  zu  sab  curato- 
ribus  Wb.  19^  (Z*.  782). 

földem  Sendling,  Bote  LHy. 
Amr.  15. 

földim  III  ich  schicke.  —  Praet. 
Sg.  3  du  foid  Tir.  U;  ro  föid 
p.  39, 12;  u;  ro  föid  SC.  48;  ro  föid. . 
a  spirtf  p»  22,  i;  do  föid  Hy.  2,  9; 
föidis  TE,  2  iZ7.;  FB.  66;  foidsi 
Tir.  14  (mi8it.  eum  Z*.  463);  foitoi 
ibid.;  rel.  amal  foedes  in  n-aingel 
Hy.  1,  33;  Dep.  Sg.  3  ro  faidestar 
Gl.  zu  do  föid  Hy.  2,  9.  —  Pasa. 
Praes.  Sg.  3  föitir  Wb.  25»  (miUi- 
tur,  für  föidithir  Z«.  472);  PI  3 
föiditir  FA.  27  (fuiditir  LBr)\ 
föidittr  SC.  24.  —  Conj.  Sg.  3  do- 
roit«r  Hy.  1,  si.  —  Praet.  Sg.  3 
foided  ify.  5,  85.  —  Inf.  Nom.  do 
föidiud-Biu  im  dail-se  TE.  12  Z/CT. 

Mgäe  mendicatio  Wb.  25^ 
(-^*.  6).  —  Sg.  Dat.  nir  bommar 
utmuill  oc  foigdi  Wb.  26^  (Z*.  500). 

foigrdech  FJ5  9? 

foigligtir  FB.  46  JE^r.  corrupt? 

foil  i.  tech  O'Dav.  p.  93;  mucc- 
foil  Äara  SG.  26»  (8£a&i«/um  por- 
corw»  Z*.  854). 

foilenn  alcedo  Leyd.  Gl.  (Goid.* 
p.  57). 

foilet  s.  fil. 

eo  foim.di7.  langsam  SC.  33,  si. 

foillse  F.  Glanz,  Klarheit, 
=  8oillse.  —  Dat.  i  foilse  FA.  5; 
u4cc.  a  ro-foillsi  FA.9  (roäöllsi LBr.). 

foillslgim  III  ich  zeige.  — 
Praet.  Sg.  5  0  ro  foillsig  FA.  21; 
ro  foillsig  31  (föillsiff  LBr).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  foillsighthir  TE. 
18  Eg.  ~  Praet.  Sg.  3  ro  foillsiged 
FA.  2;  ro  föillsiged  3;  ro  föUsiged 
SC.  45;  PI.  3  ro  föillsigthed  FA. 
2;  32.  —  Inf.  foilsigud  manife- 
statio  Wb.  3c  {Z\  13). 

foiltne  Haar,  s.  folt.  —  PI. 
Dat.  cussa  foiltnib  cum  capülis 
Gild.  Lor.  Gl.  97. 

foiltiiin  capillus  Ir.  Gl.  464. 


foimtiu  F.  Merken,  Bemer- 
ken, vgl.  töimtiu,  air-mitia.  —  Sg. 
Acc.  nathir  ar  thuailchi  ocus  tre- 
batW  fri  fomtin  cecAa  amnis  Three 
Hom.  p.  42,  84. 

eo  n-don  f6ir  Hy.  5,  89  J^., 
föir  LU.,  „may  she  aid  us*'?  zu 
fo-riath?  vgl.  ro  foirestar,  foirithm. 

foirbthe  s.  for-benim. 

foirbthi^m  III  ich  vollende. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  ani  foirb- 
thigther  quod  consumm^xtur  Tur. 
Gl.  45. 

foircthe  Part,  zu  foreanim. 

foirenns.fiiirenB;  foirinn  SiAiffs- 
mannschaft  s.  unter  forma;  iod 
fuirend  die  Sehachfiguren  TBF. 
p.  140,  16. 

ro  foirestar  Gl.  zu  räraig  Hy.  5,6< 
(fororaid  Fr.). 

nos  foirfed  do  bfud  FA.  13 
LBr.y  förfed  LU.,  „tootdä  »uffiee 
them  toith  food"?  not  f öirf ed  TE.  9  Eg. 

föirim  ich  bewirke,  bereite, 
für  fo-feraim?  —  Ptaes.  Sg.  3 
buith  cen  seccne  fofera  anfirinne 
Wb.  2»  {esse  sine  cognüione  profert 
injustiiiam  Z\  501);  fodera  {wut 
Pron.  inf.  d,  efficit  hoc)  s.  besaii- 
ders;  PI.  3  ni  föiret  Wb.  27*  {n&n 
efficiunt  Z*.  432).  —  Fut.  Sg.  3 
fofirfe  m6r  n-imnid  doit  TBF. 
p.  152,  38.  —  Perf.  Sg.  3  fomar 
fäilti  dunni  Wb.  14«  {effeeä  gau- 
dium  nobis  Z*.  22);  foraair,  fod- 
niair  he  caused  O^Don.  Sup^; 
cid  föd  ruair  lat-su  . .  mo  dimiad-aa 
SC.  41 ;  üair  isse  fod  räair  a  n-im- 
chüsßait  FB.  56.  —  Pass,  Fut. 
Sg.  3  fom  firfider-sa  Gl.  tu  prae" 
parabor  Ml.  33^,  10.  —  Praet,  Sg.  3 
„Clchib  foruireth?"ol8i.  „Fonroireth 
imned"  ol  Conall  TBF.  p.  156, 1.  — 
Part.  Sg.  Dat.  foiridi  Gl.  zu  deprae- 
stüa . .  Salute  Ml.  27^,  11 ;  s.  fairitbe. 

do  f oirlthin  FB.  38  Eg. \AQEg.; 
CO  fortacht  cach  etail  i.  co  forithin 
cach  glain  Ir.  Gl.  p.  151 ;  s.  fo-rfath. 

foirmteeh  neidisch,  von  format: 
invidus  Ir.  Gl.  602.  -  Sg.  Nom, 
ni  foirmteeh  frim  SP.  II  4;  PI. 
Nom,  fris  m-biat  formdig  Lg.  i,  n; 
Dat.  .  ar  foirmdechaib  acnid  Hy, 
7,  38  B.? 


föisitia 


561 


folmas 


föisitlii  F.  Bekenntniss;  con- 
fessio  Z*.  264.  —  Dat.  co  foisitin 
tredatad  Goid*  p.  101,  4S  {Lat. 
Hy  X  Pref.);  Hy.  7,  t  (^foisin  LHyX 

foltBeeh  patient  Three  Harn, 
p.  84,  li,  nach  Stokes  für  foditnech. 

1.  fola  i.  brat  O'Clery;  folae 
j^doaJsf*  Corm.  Transl.  p.  7  aithle. 

—  Sg,Nom.{o\9X  chain  co  n-dualoiph 
airccit  TE.  3  Eg. 

2.  fola  Gegenstand,  vgl.  folad. 

—  Sg,  Nom.  „Cid  doratais  ina 
tindscra?**  [or  cach].  .,Mo  dealg 
bec'*  or  Diarmait.  ,,l8  bec  /  ind 
fola^'  or  cach.  „Is  ead  a  hi^inm 
diu"  or  in  drai,  „[i.]  Bec  Fola" 
Toehm.  BF.p.  174.  Nach  OLoaney 
iift  fola  an  dieser  Stelle  soviel  als 
coibche  „a  price,  reward,  gift,  or^ 
dowr^'.  Vgl.  ,,Tochmarc  Bcgfolad, 
or  Uourtship  of  the  Woman  of 
little  d&wry"  0' Curry,  On  the  Ms, 
Mai.  p.  283. 

fola  8.  fall. 

1.  fo-laeh  Unterhalt,  Unter- 
halten, vgl.  fa-laDg;  folach  othrusa 
^,the  care  and  maintenance  of  a 
wounded  person  by  him  who  looun- 
ded  him  or  hy  his  tribe**  On  the 
Mann.  111  Index. 

2.  fo-laeh  Verhüllen,  Verde- 
cken; Cover  or  concecUing  Corm. 
Tratuil.  p.  11;  vgl.  fullugaimm  abdo 
SG.  22»  (Z*.  874).  —  Sg.  Dat.  cid 
ata  i  foluch  fond  erlar  sa  LU. 
Nenn,  J ;  ar  is  amlaid  b6i  Mairend 
cen  folt,  conid  mlnd  rigna  no  bid 
oc  foloch  a  lochta  Lü.  p.  52«,  34; 
Äcc.  cen  folach  Gl.  zu  cen  t&ide 
Fei.  Prol  71. 

dnb-folaeh  p.  310,  87? 

foiad  N.  Gegenstand,  Sache; 
substantia,  res  significata  Z*.  D81; 
fuluth  wealth  Corm.  Transl.  ^.81. 

—  Nam.  folad  sechta  lais,  secht 
m-bae  cona  tarbh  u.  s.  w.  On  the 
Mann.  111  p.  479;  Acc.  sluindith  folad 
ind  epert^f^nt^co^  rem  dictio  SG.  25^. 

fo«laiirim  III  ich  verberge;  fä- 
laighim  /  hide,  cover  O'B.;  fullu- 
gaimm dbdo  SG.  22»  (Z*.  874).  — 
Prtitt.  Sg.  3  follaig  immorro  Medb 
a  hainech  ocus  ui  lämair  taidbsin 
a  gnusi  Lü.  p.  81»,  ii;  do  falaig 


a  hingen  ina  taig  Three  Hom. 
p.  56,  2i  0,and  covered  up  her 
daughter  in  her  hotise**).  Dagegen 
habe  ich  fos  rolaic  Hy.  2,  88  und 
fo8  rolaich  ibid.  es  {„abdidit  eos** 
Z\  463)  zu  fo-algim  gestaut 

fo-lämaim  ich  wage,  unter- 
nehme. —  Fut.  Sg.  3  Dep.  cusain 
fer  folimathar  for  n-etrain  FB.  33; 
ata  lim  . .  noch  folimathar  for  m- 
brethugud  75.  —  S-praet.  Sg.  3 
Dep.  CO  folmastar  cach  .  .  aidid  a 
chöle  FB  20;  PI.  3  co  folmaiset 
. .  comergi  debtha  FB.  29. 
.  folasai  Schuh,  i.  iarsinni  foioing 
coiss  in  dulne  Corm.  p.  22. 

folcaim  III  ich  wasche,  bade; 
humecto,  lavo  Z*.  434.  — 'Inf. 
Nom.  folcud  lim-sa  dö  Lg.  17,  e; 
Dat.  do  folcud  a  chind  TE.  11  LU; 
CO  folcud  FB.  79;  hie  folcuth  TE. 
3  Eg.:  dia  folccath  4;  11. 

fol^8  FB.  81  Breite? 

follaig  s.  fo-laigim. 

foUaigim  ich  vernachlässige. 

—  Pas 8.  Praet.  Sg.  3  ni  ro  fol- 
laiged  leo-som  ScM.  5.  —  Part. 
anas  foUaigthe  Gl.  zu  neglecta 
Ml.  64  r. 

follän  heil,  gesund,  für  fo- 
slän?  fallän  healthy  OB.  —  PI 
Gen.  ban  find  foIlÄn  SC.  45,  14. 

foliiucht  Spur;  a  folliucht  Gl. 
zu  a  es  Hy.  2,  8.  —  PI.  Acc.  ro8 
leic  na  foUechta  salcha  SMart.  30. 

follnaim  ich  regiere.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  irru  folluastar  in  quibus 
regnavit  Wb.  13»»  {Z^.  4ü5).  — 
Fiit  Sg.  3  rel.  fo  fear  falluafas 
Caisil  Leabh.  na  gCeart  p.  30  v.  l. 

—  Pass.  Praes.  PI.  3  follatar  (sie) 
Gl.  zu  regi  Ml.  11\ 

foUttS  offenbar,  ersichtlich; 
apertus,  clarus  Z*.  788;  Gl.  zu 
menn  Hy.  5,  aj.  —  Sg.  Nom. 
FA.  33;  FB.  41.  —  Vgl.  foillsigim. 

follüur  volo  SG.  146b  (Z\  438). 

tolmtLs  Bestimmung,  Absicht? 
is  cian  ar  folmas  dün  insin  Gl.  zu 
praedestinati  Wb.  21»  (Z«.  787); 
folmais  i.  fobra  {vgl.  fobairim)  no 
lamachtain  O'Dav.  p.  92.  —  Vgl. 
0CU8  in  ri  ic  falmaisi  a  lecun  LU. 
p.  52^,  9  {und  der  König  beabsich- 


ob 


folmastAr 


562 


fo-naiscim 


tigend  sie  eu  verlassen,  vorher  geht 
ar  ro  midair  in  ri  a  tr^cud). 

folmastar  s.  fo-lämaim. 

fo-loiseim  III  ich  brenne,  ver- 
brenne. —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
foloiscead  in  duine  amail  tenid 
Carm,  p.  32  nescoit.  —  Part 
foUscide  FÄ.  21  (foloisthi  LBr.). 

foloman  no  folman  i.  ainm  don 
aitU  bruit  („for  a  bare  toorn  doak** 
O'Don.y  „ihe  leavings  of  a  garment'* 
Stohes)  quasi  folom-änd  i.  cen 
findfad  forri  Corm.  p.  20. 

fo-lomm  bloss,  leer;  „folamh 
(sie)  empty,  void"  O'E.  —  8g.  Nom. 
(tir)  foiomm  FA.  21  LBr.,  foiom 
Lü. 

foit  M.  Haar  {als  Ganzes,  wäh- 
rend find  das  einzelne  Haar  ist).  — 
Sg.  Nom.  conna  teilged  a  folt  fo 
agid  p.  131,  21  {vgl.  p.  311,  «);  folt 
düalach  FB.  45;  in  folt  mar  in 
fiach  Lg.  7;  dond  FB.  45;  findbudi 
p.  131,  80 ;  folt  cas  ciardhubh  „ct*r- 
ling  dushy  black  hair^*  Torr.  Dh.  p. 
98;  croderg  FB.  45;  falt  forchas 
forruad  p.  311,  i;  folt  fair  amoZ 
flesca  öir  SC.  31,  lo;  FB.  45;  is 
barr  sobarche  folt  and  p.  132,  23; 
Oen.  oc  tatmech  a  füllt  TE.  4  Eg.\ 
b^  füllt  [buidi]  Lg.  4,  2;  Dat.  co 
fult  budi  SC.  33,  26;  liriu  feoir  no 
folt  fidbaide  „more  numerous  than 
ihe  blades  of  grass,  or  the  leaves 
of  trees'*  O'Don.  Gr.  p.  370;  Acc. 
folt  FB.  27;  p.  311,  2;  PI.  Nom. 
tri  fuilt  SC.  37,  u  H.  —  Compos. 
fer  findcbass  folt-lebor  i'^JB.  45;  47; 
Lg.  4,  11;  folt-buide  SC.  44,  11; 
folt-chain  Gl.  zu  dan-febli  FB. ßSj26. 

foltaeh  „a  wealthy  person" 
O'Don.  SuppL,  von  folad;  vgl. 
Becfoltach  p.  140,  S7,  Becaltach 
ibid.  10,  feis  tigi  Becfoltaig  p.  143. 

folt-chiap  Lauch  (ciap  =»  lat 
cepe  N.  Zwiebel);  foltchep  i.  barr 
uindiuin,  vgl.  uinneamain  cepe  Ir. 
Gl.  862.  —  PI  Nom.  foltchfpJPB.46; 
ama2  bentair  foltchib  fri  l&r  tal- 
man  ibid. 

fo-lüamain  Fliegen.  —  Dat. 
CO  rsemid  in  cbolcid  böi  föi,  co 
m-batar  a  cluma  for  folüamain 
immon  tech  LU.  p.  127»,  28:  Tmr. 


Dh.  p.  104,  16:  Acc.  nos  trialltis 
folüamain  isin  sr  SMart.  22. 

fo-mhäm  subject  0*Don.  Chr. 
p.  277. 

fom&maigim  III  ich  unter- 
werfe. —  Pass.  PL  3  fomamaigter 
Ml  26»,  8. 

fomorach  Meerdämon;  a  pirate 
O'B.  —  PI  Nom.  conid  hüad  {txm 
Cham)  ro  genatar  lucbrupain  ocas 
fomöralg  ocus  goborchind  ocds  cech 
ecosc  dodelbda  ar  chena  fil  for 
doinib  Lü.  p..2\  «.    Vgl.  Tethra. 

1.  fomös  öbedience,  respeet,  ha- 
mage  O^B. 

2.  fomos  augusty  great,  nMe  0*R, 
fömösach  autiftä,  obedieni;  au- 

gust,  nMe  O'B. 

fo-mraith  Betrug  Ml.  28«,  19: 
dolus  Z\  874. 

fömsige  FB.  80,  val.  f6mö6acb. 
—  Zu  ckr  ganzen  Steile  ist  ssu  ver- 
gleichen: nf  fuirc4ba-sa  and  fer  ro 
sasad  a  s&s,  ocus  a  ds,  ocns  a  er- 
rind,  ocus  a  erüath,  a  erlabra,  a 
dinins,  a  irdarcus,  a  gnth,  a  cmth, 
a  chumachta,  a  crüas,  a  chle88,"a 
gaisced,  a  b^im,  a  bmth,  a  harand, 
a  büaid,  a  brath,  a  büadrisif  a  fo- 
raim,  a  fömsigi,  a  ffanchoscur,  a 
d^ni,  a  tarptigi,  a  decrad,  co  clinss 
nonbair  ior  cach  rind  amcU  Choin- 
culaind  Lü.  p.  58^,  S7. 

b^im  eo  fomufi  Lü.  p.  113^  se, 
und.  p.  125i>,  3,  beim  co  commos 
no  CO  fomus  ibid.  p.  73«,  1,  «m 
cless  Cudwlinn^s,  vgl.  „b^im  co 
famus  euUing  of  his  opponent^s 
hair  off  with  his  sword*'  (?)  O*  Curry, 
On  ihe  Mann.  II  p.  372.  Zu  1.  fomös? 

fo-naidm  i^.  1)  Binden,  2)  Ver- 
trag, „a  eovenanty  conträct  of 
marriage"  O'Don.  Suppi.;  fonaidm 
niath  ndir  Lü,  p.  113^,  ss,  fooaidm 
niad  for  rindib  sieg  ibid.  p.  125^,  5, 
„coüing  of  a  Champion  aromnd 
ihebladesofupright  spears^*  O'CWry, 
On  ihe  Mann.  II  p.  372,  ein  cless 
Cuchulinn's,  vgl,  6'B.  Orowe^  Siab. 
Conc%U.  p.  444.  —  LU.  p.  73s  7 
steht  CO  fomadmaim  niad  näir. 

fo-nal6cim  mit  for  ich  ver- 
pflichte. —  Praes.  Sg.  3  fonaiseid 
torro2rB.76;  77;  PZ.5fonaisccit-8iom 


fonaither 


563 


for 


fair-siam  FB.  77,  —  Pass,  Praes. 
Sg.  3  fonftscar  fair  er  wird  ver- 
pflichtet Lü.  p.  12\  18. 

fonaither  s.  1.  ftiinlm. 

fonamat  Spott,  Spotten;  fo- 
Damhad  jeering,  mockery  O'B.  — 
Sg.  Gen.  gair  chuitbiuda  ocus  fo- 
namait  FB.  64.  —  Vgl.  fonamai- 
deach  ridiculostis  Ir.  Gl.  630. 

fo-Hi^m  I  ich  reinige;  vgl.  do- 
fo-Dug,  -nuch  ahluo,  lavo  Z*.  428. 
—  Per  f.  Sg.  3  fonenaig  hErenn 
iathmaige  Hy.  3,  6.  —  S-praet. 
Sg.  3  Dep.  ro  funigestar  GL  zu 
foDenaig  l.  e.  —  Inf.  Äcc.  dorigni 
a  ftmech  i.  a  glanad  Gl.  zu  fone- 
oaig  {.  c. 

1.  foad  Grundlage,  Boden.  —  | 
Sg.  Nom.  lebend . .  ocas  fond  inich-  | 
tarach  na  cathrach  FA.  11  {„the 
pkaform  and'  lowegt  hase^*);  Acc. 
Elia  ali  o  ind  co  fond  „all  Irdand 
from  top  to  bottom  Three  Hom. 
p.  44,  90. 

2.  fonn  i.  druim  no  bonn,  ut  est 
sal  fri  aal  fonn  fri  fonn  O'Dav.  p.  83. 

3.  lonn  i.  fada  {lang)  O'Dav. 
p.  90;  dazu  fond  FB.  47,  49, 
p.  310,  18? 

4.  foBB  i.  fa&n  O'Dav.  p.  91. 

5.  foan^^a  tune,  a  song"  Beitr. 
VIII  330. 

6.  foaa  SP.  V  i  {„anxioua,  de- 
siroue''  Goid.^  p.  177)? 

fonnad  „the  frame  of  a  cha- 
riot,  upon  which  was  placed  ihe 
cret  or  capsus^'  On  the  Mann.  III 
Index,  —  Sg.  Nom.  FB.  53:  Gen. 
sucht  fonnaid  FB.  70  (ao  fonna  Fg.); 
Ace.  fonnad  M  fonnad  FB.  53; 
PI  Nom.  ögdärg  a  fonnaid  FB.  24? 

fonnadh  i.  foghluasacht  no  sin- 
bhal  O'Clery,  „moving  or  travelling" 
Beitr.  YIU  347. 

fonnamh  i.  foglaasacht  O'Dav. 
p.  85. 

fonoad  i.  ro  immanad  Lü.  p. 
122i>,  88  (fonoad  col  carpait  dün). 

foph  „a  ball  or  hoss"  On  the 
Mann.  III  Index.  —  Acc.  inar  co 
foph  a  thona  FB.  37,  „the  hall  of 
his  rump**  On  the  Mann.  l.  c. 

1.  for  Praep.  mit  Dat.  und  Acc, 
auf,  über;  super  2^*.  628;  in  den 


Msa.  gewöhnlich  t  ge8chrid>en;  be- 
wirkt ursprünglich  nicht  Aspiration, 
—  Mit  dem  Artikel:  Sg.  Dat.  forsind 
äth  ScM.  21,  34;  forsind  loch  SC.  7; 
forsin  t-sllgid  FB.  40;  forsin  t-änechtu 
Lg.  7;  forsin  maig  Lg.  18,  ss;  Acc. 
forsin  lic  FB.  77;  forsin  purt 
p.  181,  21 ;  forsin  loch  SG.  3;  PI. 
forsna  feraib  FB.  82;  forsna^clanna 
Hy.  1,  54;  forsna  dorsi  ScM.  18; 
for  na  dorsi  ibid.  —  Mit  Personal- 
pronomen: 1.  Sg.  form,  form-sa 
FB.  35;  74;  ScM.  11;  Gl.  zu 
Hy.  6,  12;  is;  PI.  fomi  FB.  41;  48; 
fornd  Gl.  zu  Hy.  5,  89  {s.  itge); 
forond  FB.  46;  2.  Sg.  fort  TE. 
8  Eg.\  3.  Sg.  M.  und  N.  Dat. 
fora  s.  unter  scfath;  Acc.  foir,  üair 
Z».  629,  vgl.  ^  S.  510,  Col.  2;  fair 
Hy.  5,  108;  Lg.  15;  FB.  90;  fair- 
seom  FA.  33;  F.  Dat.  fuiri,  Acc. 
forrae  Z*.  630,  tm  Mittelvrischen 
furri,  furre  ohne  scharf  durchfuhr^ 
baren  Unterschied  zwischen  Dat. 
und  Acc,  vgl.  6  S.  511,  Col.  2; 
Dat.  furri  SC.  43;  forri  21;  Acc. 
furre  FA.  31,  forri  LBr.;  fuirri 
Gl.  zu  Hy.  5,  26;  PI.  Dat.  foraib 
FA.  28;  foroib,  foruib  s.  S.  512 
Col.  1;  Acc.  forro  s.  S.  512,  Col.  2; 
forro  FA.  26;  28;  fortho  Lü. 
p.  35»,  8  s.  unter  comslanaigim.  — 
Mit  Pron.  poss.,  verwachsen  nur 
mit  1.  Sg.  und  2,  Sg.:  1.  Sg.  form 
dreich-sea  SC.  40;  2.  Sg.  fort  chend 
ScM.  14;  TE.  5.  —  Mit  Bdativ- 
pronomen:  forsa  m-betis  Lg.  7; 
forsa  rabi  p.  131,  s.  —  In  der 
Composition  mit  Prgn.  infixum^ 
z.  B.  1.  PL  for  don  te  Hy.  I,  i; 
for  don  ra  bat  Hy.  5,  i04;  3.  PI. 
for  da  corsatar  ibid.  ee.  — 

Gebrauch.  Dativ  und  Accu" 
sativ  der  Form  nach  streng  zu 
scheiden,  ist  nicht  mehr  möglich 
{besonders  im  Plural  finden  oft 
VertauschufMen  statt):  feraid  snech- 
ta.. foroib  CC.  2  Lü]  oc  ferthain 
forro  FA.  26;  techit..for  sparrib 
na  tigi  FB.  57;  dos  leci  foraib 
SC.  7.  Jn  der  spätem  Sprache 
sind  for  und  ar  zusammengefallen, 
vgl.  O'Don.  Gr.  p.  292.  — 

1)  auf,   auf  die  Frage  wo?  a 

36» 


for 


Ö64 


for 


claidib  for  a  sliastaib  SC.  2;  mong 
buide  fair  33;  FB.  45;  37;  for  a 
crund,  for  a  claediub  FJB,  24; 
etaige  na  merlech  for  a  n-adarcaib 
p.  45,  3;  FB.  91;  barr  oir  blas 
fort  chind  p.  133,  13;  a  da  n-ö  for 
a  chind  Lg.  9;  for  a  lär  FB,  59; 
62 ;  73 ;  51 ;  corra  batar  isind  otrucb 
for  lar  ind  lis  FB,  25;  82;  15;  44 
86;  88;  Lg.  8;  15;  for  dou  Lg.  15 
forsind  4th  ScM.  21,  34;  FB.  10 
for  brd  in  broga  p,  132,  17;  for 
talmain  . .  for  nem  auf  Erden . .  im 
Himmel  Hy.  6,  22;  dessid  forsind 
airiniach  §C.  10;  forroib  a  chois 
forsind  leicc  Hy.  2,  8;  oc  fennad 
löig..for  snecta  Lg.  7;  FB,  48; 
82;  con  facca  in  n-ingin  for  ur  in 
tophuir  TE.  ^  Eg.\  for  set  auf  dem 
Wege  Hy.  2,  46;  62;  dolluid  . .  forsin 
t-sligid  chetna  er  ging  auf  demselben 
Wege  FB.  40;  p.  21,  so;  luid  . .  for 
lorc  na  tri  carpat  sie  ging  auf  der 
Spur  der  drei  Wagen  FB.  70; 
ScM.  21,  11;  p.  132,  u;  itÄ  nach 
cumachta  for  a  cul  na  n-^n  sa 
SC.  7;  CO  n-gn6  gr^ne  fair  FA. 
11;  13;  33;  nöi  crotha  no  tadban- 
tais  forri  FB.  28;  sudigod  tige 
Midchüarta  fair  FB.  2;  bätar  mi- 
thurussa  imda  fair  es  waren  viele 
Widerwärtigkeiten  auf  ihm  FB.  84 ; 
TE.'S  Eg.\  SC.  5;  galar . .  do'  ueth 
fuirri  p.  145,  11;  ro  bo  cheist  for 
mtu  FB.  26;  biaid  togal  for  sidib 
..oeos  cath  for  ilmilib  p.  131,  38 ; 
bid  he  t'ainm  bias  for  in  maigh 
TE.  16;  ro  sassad  leth  mäite  fair 
FB.  19.  —  2)  auf,  auf  die  Frage 
wohin?  tiagait  .  .  for  cricha  ech- 
trand  FB.  10;  dolluid  ..  for  fordo- 
rus  FB.  54;  luid  .  .  for  cuaird  n- 
Erend  TE.  8;  no  cinged  for  a 
chulu  FB.  88;  p.  132,  13;  techit. . 
for  sparrib  na  tigi  FB.  57;  toUöci 
..fair  FB.  81;  ScM.  11;  SC  7; 
la  turcbail  a  mätain  fair  FB.  38; 
40;  ro  la  cain  forsna  clanna  Hy.  1, 54; 
fortamlaigid  .  .  for  Loegatre  FB. 
69;  84;  taimid  enlaith  forsin  loch 
SC.  3 ;  FB.  78 ;  do  elsat  for  cothra 
fer  n-Alban  Lg.  11;  gabait  forro 
ferta  sie  nehmert  Wunder  auf  sich 
FA.  28;   gabtait  a  sciathu  foraib 


FB.  15;  0  ro  gab . .  ceill  for  anad 
FA.  31 ;  dobeir . .  a  chend  forsin 
lic  FB.  77;  78;  dobered  forminde 
for  a  erlabrai  SC.  5;  FB,  46:  48; 
62;  ainm  a  mathar  tuecod  fwirre 
TE.  20;  p.  17,  24;  dobcrar  SeUnto 
fair  CC.  Q  Lü.;  oc  ferthain  forro 
regnend  auf  sie  FA.  26;  dorochair 
cotlud  form  TE.  12  Lü.;  SC.  7;  8; 
conda  tarla  for  a  lethbeolu  FB. 
25;  86;  la  fegad  .  .  fair  auf  ihn 
Uickend  FB.  38;  47;  doratsat.. 
impidi  fair  FB,  27 ;  dorat  for  men- 
main  Aililla  do  detrc  TE.  13  >f6 
menmain  LU.)\  teidm  m6r  doratad 
for  firu  hErinn  Hy.  1  Praef.;  tanic 
for  menmain  p.  40,  e;  cuire  samla 
fair  FB.  44;  47;  ro  sudigthe  seni- 
stre..ass   for    cach    leth   FB.  3; 

FA.  15;  bendacht  for  ärlam  Patraic 
Hy.  li  49-54  [Dat.?).  —  3)  über: 
böi  rl  .  .  for  Laigm&  es  war  ein 
König  über  Leinst^  ScM.  1;  i  n- 
airdrige  for  hErinn  TE.  1  Eg.\ 
des  for  analaib  FB.  30?  is  and 
ba  hadaig  for  feraib  Ulad  CC. 
S  LÜ.;  artraigid  . .  in  dabnel..for 
Conali  FB.  39;  amoZ  fond  rancaibair 
for  bar  cind  wie  ihr  es  über  euch 
gefunden  habt  FB.  26;  corroimid 
a  loim  fola  for  a  beolu  ScM.  16: 
con  batar  na  srotha  don  chrü  forsna 
dorsi  18;  maidit . .  for  na  dorsi  ibid.: 
ro  marb  trlar  for  trichait  drei  über 
dreissig  SC.  36  {vgl.  ar):  loim  for 
saith  30,  10;  conggairet  gairm . .  fair 

FB.  84  {darüber) ;  ba  si  comairli . . 
. .  forro  dies  war  der  Beschluss  ubir 
sie  FB.  78;  ni  fitir  nech  dfb  for 
araile  keine  von  ihnen  wusste  von 
der  andern  FB.  20  {vgl.  p.  17,  22'. 
—  4)  Idiomatischer  Gebrauch. 
Unter  Anderem  steht  for  ofl  bei 
Verben,  die  mit  for  oder  fo  com- 

ponirt  sind:  ro  forcongart  .  .  for 
sinnach  n-allaid  sie  b^M  einem 
Fuchs  p.  46,  23;  FA.  2;  31;  oc  a 
n-furäil  foraib  FA.  28;  foram  for 
enlaith  auf  Vögel  jagen  CC.  1  Eg, 
(forim  en  Lü.)\  fonaiscid  forro  er 
bindet  es  auf  sie  =s  er  verpflidUet 
sie  dazu  FB.  76 ;  arföcarar .  .  for 
firu  hErend  es  wird  den  Männern 
von  Irland  befohlen    TE.  2   Eg.; 


for 


565 


for  n- 


dia  ficbail  forsna  feraib  alle  um 
sie  den  andern  Männern  zu  üher- 
lassen  FB.  82 ;  oc  toibeim  for  Läe- 
gairi  auf  L.  scheltend  FB.  70; 
adU  mani  brist«r  anfir  form  wenn 
mir  nicht  Unrecht  angethan  werden 
soll  FB.  74 ;  94 ;  mebais  riam  forsna 
slögu  SC.  36;  CO  tarat  in  t-oinfer 
for  fim  hfirend  ScM.  8;  cairighid 
. .  fair  fein  innl  sin  er  tadelt  dies 
an  sich  TE.  6  Eg  ;  obbsat  . .  fair 
. .  in  cennacb  sin  sie  verweigerten 
ihm  diesen  Handel  FB.  11;  acht 
CO  n-daimtis  . .  for  a  breit b  voraus* 
gesetzt  dass  sie  sich  seinem  Urtheil 
unterwerfen  würden  FB.  76;  75; 
comarcbi  fofro  SC.  2;  ni  tbarat 
frecra  for  in  mnäi  er  gab  der  Frau 
keine  Antwort  ScM.  3;  saig  aitbgne 
form  p.  144,  »4;  atnaigb  . .  aichne 
fair  TK  12  Eg.;  oc  a  d&il  for  in 
teglacb  in  Vertheüung  unter  die 
Leute  SC.  33,  ss;  ni  thesta  forru 
es  feMte  ihnen  nicht  p.  22,  19;  di- 
cbeilt  Etäiniu  fair  dass  E.  vor  ihm 
verborgen  war  TE.  18;  imdarubart 
fair  SC.  4  {die  auf  dem  See  herum- 
spielten) ;  imbeir . .  in  claide&  fuirre 
FB.  86  (er  liess  sein  Schwert  auf 
dem  Thier  spielend  x  SC.  5;  do  im- 
mirt  mela  fomi  FB.  41;  när  bu 
santacb  fair  dass  er  nicJU  darnach 
hegehrte  FB.  90.  —  5)  for  mit 
einem  Verbalnomen  zur  Bezeich- 
nung einer  Zuständlichkeit  {vgl. 
O'Don.  Gr.  p.  294 1 :  cdch  for  crith 
. .  remi  jeder  zitternd  vor  ihm  FA.  10 ; 
rachnaitir  for  aliuamain  sie  sangen 
im  Fliegen  CC.  2  Eg.\  recam . .  for 
rith  Hy.  5,  93;  lotär  for  örim 
FB.  43;  luid  . .  for  aitbcd  p.  143,  1; 
CO  n-decbos  for  iarair£täine^.  130, 30 
[Xgl-  tt^^f  ^^  Suche  gehen*');  in  tan 
ro  thinscanastar  ascnam  co  araile 
inse  mara  bErenn  amaig  for  teched 
in  tedma  sin  auf  der  Flucht  vor 
dieser  Seuche  Hy.  1  Praef;  gebid 
for  tecosc  a  daltai  SC.  24;  batar 
for  longais  die  in  der  Verbannung 
waren  p.  17,  17;  ragas  for  astur 
SC.  44,  1.  Hieran  schliesst  sich 
auch:  for  a  föessam  dün  auf  ihrem 
Schutze  uns  =  möchten  toir  unter  \ 
ihrem  Schutze  sein  Hy.  5,  loe;  0,  24;   | 


form  drcicb-sea  fodäin  unter  meinen 
Augen  SC.  40.  —  6^  Adverbielle 
Ausdrücke:  for  leith,  for  leth  auf 
der  Seite,  abseits,  besonders,  franz. 
ä  part,  ar  leitb  separately  O'Don. 
Chr.  p.  265,  for  cacb  letb  auf  jeder 
Seite,  s.  leth;  for  läim  mnä  Etair 
neben  Eiar's  Frau  p.  131,  5;  for 
letbläim  Nöisen  Lg.  15;  co  m-bäi 
for  a  läim  so  dass  sie  in  seiner 
Getoält  war  ibid.;  19;  bis  for 
deis  Labrada  zur  Rechten  Läbrid*s 
SC.  11,  3  (ar  a  läimb  cblf  on  his 
left  Jiand  O'Don.  Gr.  p.  293);  ni 
cbumaic  tra  nech  for  bith  Niemand 
in  der  Welt  FA.  6  LBr.  (isin  bitb 
frecnairc-sea  LU.);   for  tüs  zuerst 

FA.  3  LBr.  (ar  thüs  LU.);  p.  42, 36 ; 
for  cind  in  chinedu  döenna  ante 
genus  humanum  FA.  15  LBr.  (ar 
cind  Lü.);  for  a  cbind  für  ihn 
TE.  5;  for  gnüis  doib  ihnen  gegen- 
über FA.  15  LBr.  (fri  gnüis  do 
gnüis  döib  Lü.). 

2.  for  sagte  er,  inquit;  iör  pro- 
fatur  South.  29»  {Goid.^  p.  58); 
wechselt  mit  or  und  ol,  vgl.,S.  84, 
110,  306;  for  qbFB.  27;  38;  73;  76; 
for  Bricriu  FB.  25;  31;  33;  34; 
35;  36;  38;  for  in  gilla  FB.  38; 
39;   40;    for  Loegatre    fria    araid 

FB.  36;  for  siat  FB.  41;  76. 

for  n-,  far  n-,  bor  n»,  bar  n- 
Pron.  poss.  euer;  bar  n-,  far  n- 
vester  Z*.  339;  for  n-atbo  p.  142,  21: 
FB.  33;  66  (bar  n-  Eg.);  for  m- 
briatbra  FB.  29;  for  m-bretbugud 
66;  75;  as  for  n-gnimaib  FB.  41; 
far  trommacbt  ScM.  21,  1;  3;  for 
caratraid  SC.  13;  FB.  75;  du  for 
fogail  SC.  13;  etruib  far  n-dfs  Lg.  9 
{unter  euch  zweien);  uar  n-inech- 
grcso  p.  142,  81 ;  bor  rüsc  p.  40,  so ; 
for  bar  cind  FB.  26;  do  bor  m- 
brethugud  FB.  57.  —  Sehr  merk- 
würdig ist  uair  ro  ucsaid-se  for 
n-\J\aid  weil  ihr  ülten  euch  aus- 
gezeichnet habt  FB.  93?  —  Dieses 
nämliche  Pronomen  kommt  auch  in 
der  Form  bar,  bor  als  Verbalobject 
vor,  an  Stelle  des  einfachen  -b  («.  si, 
sib):  ni  ro  bar  facblisem  ScM.  5;  no 
bor  mairfither  Lg.  13;  ro  bur  fucc  CC. 
5  Eg.  Dazu  auch  ata-bair  eceu  FB.  7? 


fomU 


566 


forbe 


foriil  exeess,  superfUUty  O'B.  8. 
for-öil.  Dasuni  forail  lind  FBMEg? 

1.  for-aire  Bewachen,  —  Sg, 
Dat.  ro  gab  ga  foruiri  ocus  ga 
forcoimet  FB.  36  Eg. 

2.  for-aire  „watch,  sentry, 
guard*'  O'Don.  Suppl.  —  PI. 
Gen.  dar  B^maid  na  Forairi  FB.  36. 

for-aith-met  N.  Erinnerung, 
Gedächtniss;  memoria  Z\  881; 
Gl.  tu  taith-met  Hy.  1,  is.  —  Sg. 
Nam.  Uth  ocus  foraithmet  s.  unter 
^cmong;  Äcc.  cen  nech  dimm  ses 
dimchlaind  frim  foraithmet  3f7.2d<i,  9 
(ohne  Jemand  aus  meiner  Zeit,  von 
meinem  Geschlecht  zu  meinem  Ge- 
dachtniss). 

for-aitb-minlnr  III  Bep.  mit 
Ace.  ich  hin  eingedenk,  er- 
wähne. —  Praes.  Sg.  3  foraith- 
minedar  Gl.  zu  memor  est  Ml.  n\  ss. 
—  Perf.  Sg.  3  ni  ru  foraithmenair- 
som  a  firinni  fadessin  Gl.  zu  nus- 
quam  hoc  ita  justüiae  suae  meminit 
Ml.  24»,  17.  —  Pass.  Sg.  3  furaitb- 
menter  Gl.  zu  dignus  memoria 
ducüwr  Ml.  17i>,  88;  foraitbmentar 
Muire  „Mary  is  commemorated" 
FH.  Sept.  8  (foraitbmenedar  i.  do- 
cnimnighedhar  Three  Ir.  Gl.  p.  136); 
is  ^  sc^l  foraitbmentar  hie  LHy. 
fo.  12^  (Goid.*p.  70);  Fil.p.  LXXXV  4; 
PL  3  foraitbmenatar-som . .  a  foram- 
cliss  FB.  86,  forraitmenedor-som  Eg., 
„he  then  executed  his  form-cbleas"  (?) 
On  Ü^  Mann.  III  p.  78;  forath- 
menadar  87,  foraithmenatar  Eg. 

foraniy  „forum  motion"  O'Don. 
Suppl.  —  Dat  in  luing  ina  foram 
s,  unter  forma. 

fo-ram  Jagen?  vgl.  fus  rumat 
CG.  2  LU.  —  Sg.  Nom.  foram  for 
enlaith  CC.  1  Eg.;  p.  143,  s;  forim 
4ai  Cai  LU.;  Äcc.  foraim  FB.  30, 
vgl.  unter  fömsige ;  ni  fogbat . .  anaill 
acht  foraim  ^n . .  do  thabairt  fomd 
SC.  5  („bird-catching"  O'C). 

foram-eless,  PI.  Nom.  foraith- 
menatar  a  foramcliss  FB.  86,  87? 
vgl.  foram. 

for^mles  8C.  31,  7? 

fotan  p.  131,  16?  „prancing" 
0' Curry  On  theMann.  III  p.  162,  vgl. 
fosenga  forletbna  forr&ncba  FB.  4ö. 


forfta  anger,  fortota  angry  CR. 

for-&rd  sehr  hoch.  —  PI.  Nom. 
forardu  . .  a  dba  gdaluinn  TE.  4 
Eg. 

for-arsrat  aufgelegtes  Silber? 

—  Gen.  sitbfe  find  forargit  FB.  47 
{„richiy  mounted  insüver''  Suüivanl 

—  Vgl.  forörda. 
foras  s.  foms. 

for-äsaim  llproficio,  —  Praes. 
Sg.  3  foräsa  Gl.  zu  in  tantumpro- 
ficit  iniquitas  Ml.  29»,  10.  —  Voi^. 
PI  3  foräsat  Gl.  zu  proficiafU 
und.  40b. 

forba  s.  forbe. 

forbaehaim  ich  vollende.  — 
Praet.  PI  3  cura  forbacbsat  ord 
na  batsi  Three  Hom.  p.  58*,  s. 

for»b&eUd  sehr  erfreut,  s.  &e- 
üd.  —  PI.  Nom.  forbffilti  FJi  33. 

—  Adv.  CO  forbjBlid  FA.  31. 
for^b&elte  F.  hohe  Freude.  — 

Sg.  Dat.  CO  .  .  forbc^lti  FA.  16 
(failti  LBr.). 

for*baeth  sehr  thörieht  Corm. 
p,  36,  49. 

forbailteeh  sehr  erfreut.  — 
PI.  Nom.  forbailtig  FA.  33  LBr. 

forbairt  s.  forbart. 

forbanda  reehto  secia  legis 
Wh.  7c  {Z\  874),  sc^la  et  senehaiflsi 
et  forbandi  Gl.  zu  non  intandet^ 
tes  iudaieis  fabuUs  et  mandatis 
Wb.  31*,  «7;  vgl.  forbann,  „bad  or 
foXse  law"  O'Don.  Sttppl.  Hierher 
forbönd  EC.  3? 

forbannaeh  dem  heidnischen 
Gesetz  entsprechend?  —  Adv. 
itconnairc  corp  araile  gentlide  no 
bertha  co  forbannaeh  dia  ädnocal 
SMart.  24  (,^  beheid  a  certom 
heaihen  corpse  bome  wüh  evü  rites 
to  its  grave'*). 

for-bart  Zunahme;  oMiOo 
Z\  875.  —  Bat.  ainm  Patraic  in 
erdraicc  atä-som  for  forbairt  Fä. 
Ptöl,  171  Laud;  Acc.  forbartt  na 
teoru  m-hMizdan  p.  144,  n. 

forbartaeh  erwachsen;  Sg. 
Acc.  F.  forbartaig  Gl.  zu  exoletam, 
virginem  SG.  173»  (Z*.  875). 

forbe  perfectio  Z\  874.  — 
Dat.  iar  forbu  in  gnimo  Ml.  15^  5; 
iar  forba  mo    bethad   Güd.   Lor. 


for-bonim 


567 


for-co«in-nRCftir 


Gl.  8;  Acc.  cor  bam  sean  fri  forba 
mo  bethad  ibid.  Gl.  260. 

for-benlm,  -fenim  I  ich  voll- 
ende, auch  intr.  wie  gr.  Siarskw. 

—  Perf.  (?)  Sg.  3  0  TA  forba . .  a 
gnimrad  p,  42,  S6.  —  Fut  Sg.  3 
iss  ed  ainm  forbia  co  bräth  EC.  7; 
Three  Harn.  p.  18,  8  {^^ßhcUl  abide 
for  «rer'O-  —  Paas.  Ptaes.  Sg.  3 
forbt^uar  perficiturWl.  14d  (Z».  874); 
ani  forfenar  quod  cansufMnatur 
Tut.  45.  —  Praet.  Sg,  3  o  ta  for- 
bad  sollamain  na  cäsc  Three  Hom. 
p.  66,27;  ro  forbanad  Fei  p.  CLIV  is ; 
PI.  3  ro  forbaide  Gl.  zu  forcennta 
Fa.  Prol.  87.  —  Part,  foirbthe 
perfectus  Z\  874;  sechmadachte 
foirbthe  praeteritum  perfectum  Z\ 
989;  huar  bis  aram  foirbthe  ind 
aram  säde  Goid.^  p.  52;  ires  forp- 
thi  Three  Hom.  p.  36,  8 ;  vgl.  foirb- 
thigim.  —  Inf.  forbe. 

for-binr  I  ich  nehme  zu.  — 
Praeg.  Conj.  PI.  3  ar  na  foirbret 
Gl.  zu  ne  vnsölesca/nt  Ml.  27«,  6. 
Ptaes.  sec.  Sg.  3  forbered  p.  130, 27 ; 
cech  tA  firisä  comraiced  a  läm  no 
forbred  Three  Hom.  p.  58,  is.  — 
T'praet.  Sg.  3  forbairt  p.  112; 
for-ra-bart  Gl.  zu  inolecit  Ml.  330,  lo 
(Z*  875).  —  Praet.  Sg.  3  ar  ro 
forbair  Gl.  zu  aduUus  LHy.  fo.  7» 
{^Goid.*  p.  65). 

for-brat,,a  cloak,  upper  gar- 
ment*'  O'R.  —  Acc.  a  forbrat 
Hy.  5,  34  (i.  a  Gocholl). 

for-bree  sehr  bunt,  scheckig. 

—  Sg.  Nom.  ara . .  forbrec  p.  311,  i ; 
PI  Nam.  di  ech  . .  forbreca  FB.  45; 
p.  310,  16. 

for-brlsim  III  ich  breche,  un- 
terdrücke. —  Praes.  sec.  PI.  3 
sech  ni  coimnactar  ar  namit  son 
fortan  bristis-ni  Ml.  135^  (nur'  dass 
unsere  Feinde  es  nicht  vermochten, 
{sonst)  würden  sie  uns  unterdrückt 
haben).  —  Inf.  forbrisiud  dligid 
SG.  ISU  (infractio  legis  Z\  224). 

for-biiide  Gl.  zu  intentivum 
SG.  221b  (Z«.  5). 

foreüne,  hi  costud  forchaini 
LU.  p.  124i>,  16  (8.  tmter  fogart), 
FB.  22,  schwerlich  zu  „forchaoin 
F.  a  catch  or  quirk  ofwords**  O'B.? 


forc&n  1.  uball  O'Dav.  p.  94. 

for-oanlm  I  ich  lehre;  forchun 
doceo  Wb.  10*  {Z\  428).  -^  Praes. 
Sg.  3  forcain  Wb.  27c.  9;  forchain 
Wb.  8«.  —  Partie,  folrcthe  doctus 
O'Don.  Suppl.;  Acc.  drüthlach  la 
feinn  forcthi  Corm.  p.  34,  86.  — 
Part,  necesa.  is  forcanti  intimandum 
est  Cr.  33d  {Z*.  480)  neben  bed 
foircthi  Gl.  zu  imbuendam,  studiis 
Ml.  59r.  —  Vgl.  Wi.  Gr.  §  361c. 

for-eas,  for-chas  sehr  lockig 
p.  311,  1. 

fore^l  FB.  52  s.  ore^I. 

foreell  s.  for-gr^H* 

for*cend  M.  Ende;  forcenn  finis 
Z*.  875.  —  Do*,  hi  foirciunn  in 
fineSG.  18i>;  asbert  iarom  Scathach 
friss  iar  sin  ani  arid-böi  dia  forciund 
LU.  p.  125b,  8  (woA  ihm  zu  seiner 
Vollendung  fehlte,  arid-böi  zu  es- 
bat?);  don  forbai  ocus  don  forciund 
tsainemail  dorat  fa  deoid  for  a  rith 
m-baadai  Three  Hom.  p.  96,  29; 
Acc.  cen  forcend  FA.  8;  34. 

foroennlm  ich  ende.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  ni  foircnithser  nach 
rann  ög  indi  Gl.  zu  cum  nulla 
syllaba  .  .  in  perfecta  dictione  in^ 
eam  {nämlich  h)  desinat  SG.  6^,  29. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  foirbthiged  ho 
Christ  ocus  forcnad  in  gnim  tind- 
arscan  lohain  Tur.  Gl.  49;  PI.  3 
forcennta  Fil.  Prol  87. 

for-cetul  N.  Lehre,  Lehren, 
Inf.  zu  for-canim;  forcital  docirina 
Z*.  223.  —  Sg.  Nom.  forcetul 
FB.  30;  FA.  32  (precept  LBr.)\ 
forcetol  tbid.'j  Dat.  do  forcetol  na 
n-anmand  die  Seelen  zu  belehren 
FA  33;  Acc.  triana  forcötul  FA  32; 
fri  forcetol  br^thre  Di  FA.  23 
(precept  LBr.). 

forcba,  „farcha  thunder-bolt,  a 
flash  of  lightning**  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  tarlaiced  forcha  tened . . 
ina  chend-Bum  Three  Hom.  p.  28, 21. 

forehain,  forehun  s.  for-eanlm. 
.  forcbas  s.  for-eas« 

foremi  aerva^  SG.  188»,  forcmat 
servant  ibid.  50*  (Z*.  882),  von  for- 
com-öim,  s.  comät  tmd  for-comät. 

forcnad  s.  for-cennim« 

for-eoem-nacair  Perf.  Dep.   es 


forcoll 


568 


for-duU 


geschah;  for-com-nacair,  -nacnir 
factum  est,  acddü  Z*.  451;  caom- 
nacair  i.  rainec,  atföt  Menn  doib 
a  scela  amail  forcaomnacair  O'Dav. 
p.  64;  Amol  forcöemnacair  do  Loe- 
gairiuFB.  83;  cinnas  forcsemnacair 
FÄ.  12  (forcoemnacar  LBr.);  PI.  3 
huare  forcomnactar  quia  facta  sunt 
Ml.  51*.  —  Fut.  See.  Sg.  3  resiu 
forchaimsed  Wb.  4*  {^antequam  fieret 
Z^.  882V 

foreoll  s.  forgrell,  forcell. 

for-com^t  Bewahren,  Be- 
wachen, Behüten;  observcUio 
Z\  250.  —  Dat.  do  forcom^t  cach 
dorais  FA.  15;  ro  gab . .  ga  for- 
coimet  FB.  36  Eg. 

for-eon-grarim  I  ich  befehle; 
forcongur  praedpio  Wb.  19*,  for- 
chongrimm  tbid,  9*  (Z».  428,  429). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  forcongrad 
furre  der  ihr  befahl  FA,  31.  — 
Ptaet.  Sg.  3  dfa  ro  forcoingair . . 
for  ainglib  FA.  2  (forcongair  LBr.). 

—  T-praet.  Sg.  3  ro  forcongart . .  for 
sinDach  n-allaid  p.  46,  88.  -—  Fut. 
Sg.  1  „forconger-sa  foruib'*  or  Cu- 
dhulainn  „mani  thisiur-sa  f^ln  co 
tistai-si  ar  mo  chend"  Jßev.  Celt.  III 
p.  181. 

for-eou-g-ar  Befehl,  Befehlen. 

—  Sg.  Acc.  la  forcongur  m-Brigte 
p.  46,  85. 

for-cor  Vergewaltigung?  for- 
car  violence  O'B. ;  forcor  macdacbta 
s.  u/nter  bi ;  di  forcuir  a  mna,  a  inghii 
„for  ihe  violation  of  his  wife  or  of 
his  daughter'*  On  the  Mann.  III 
p.  482. 

fororach  faux  SG.  24^. 

foYcraid  Uebermass,  üeber- 
ßuss;  excess  O'Don.  Suppl.  — 
Gl.  zu  erä,in;  vgl.  imm-forcraid.  — 
Sg.  Notn.  Hy.  5,  88;  nl  forcraid 
cairde  FB.  56;  „Gia  do  chomalnm- 
siu"  or  86  „a  banscäl"?  „Cailb"  or 
sisi.  „Nl  forcraid  antna  son^'  ol 
Ooiichobar.  „Ecbe  it  ili  mo  anmand 
cbena"  Lü.  p.  86*,  88;  Dat  co 
forcraid  for  deg  lan  a  duim  do 
FB.  37  Eg. 

for-erith  s.  fortaerlth. 

foreroth  s.  fo-chrothim. 

forest  s.  fairesi. 


foretlie  s.  for-eaiiiiii. 

for-euirim  III  ich  v  er  gewal- 
tige j  thue  Gewalt  an?  vgl.  for- 
cor. —  Praet.  PI.  3  for  dai  cor- 
i  satar  Hy.  5,  66,  Gl.  i-  for  ro  cbuir- 
[  setar  (fordagoirsetar  Fr.  für  for 
i   da  g-coirsetarV 

fordaib  io.  12  Eg? 

for-dath  Farbe.  —  Sg.  Xom. 
fordatb  fola  SC.  37,  s  (j,the  deep 
colour  of  blood"  O'C). 

for-dergr  sehr  roth.  —  Sg.  Nom. 
slog  find  forderg  SC.  38,  5:  PI 
Nom.  fordeirg  a  fortgae  FB.  24. 

for-dlngair  significat;  flaith 
din  d^de  fordingair  i.  coirm  ocus 
loimm  Corm.  p.  19;  ferb  i.  tr^de 
fordingair  und.  u.  ö. 

for-dingim  I  opprimo,  s.  Beitr. 
VIII  331.  —  Praes.  PI  3  fordengat 
Cfl.  zu  opprimentes  Ml.  29*,  i8.  — 
Perf  PI.  3  läse  for  m  dedgatar 
Gl.  zu  öbprimendo  Ml.  63«.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  fordengar  Gl 
zu  deprimitwr  Ml.  57*.  —  Fut. 
Sg.  3  foräiastar  i.  digail  O'Dav. 
p.  85;  PI.  3  for-n-diassatar  Gl.  zu 
opprimi  Ml.  39^  (Z«.  1095V  —  Inf. 
Dat.  dia  fordinge  LU.  p.  18,  i9. 

for-diueailsi  {N<m.  PI  PaH^ 
absorpti  Ml.  öOr;  dazu  doLS  Fu- 
turum: Sg.  3  ar  nacht  fordincail 
in  fer  sommae  ne  te  opprimat  fiir 
dives  Ml.  36»,  PI.  3  fortam  din- 
cuilset-sa  Gl.  zu  vorare  mt  faueibm 
non  morantur  Ml,  44«;  Pass.  PI.  3 
fordiagnilsiter  vorabuntur  Ml.  84* 
(Goid.^p.  25).  —  Inf.  fordiuglaimm. 

for-diaglaimm  JNf.  Verschlin- 
gen. —  Sg.  Nom.  fordiuglaim 
lochta  in  puirt  FB.  83. 

fordinglantaid  M.  devorator 
Beihr.  VIII  347. 

for-doms  the  door  ofthe  outer 
ctrcumvaMation  of  a  Dun,  On  f^ 
Mann.  III  Index;  a  porch  OR 
—  Sg.  Acc.  for  fordorus  ind  liss 
FB.  54. 

for-dringiiii  ich  besteige.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  is  and  sin  ftisdcbat 
mnä  Gonnacht  forsna  bnidne  ocos 
fordiingtis  mnä  fini  do  descin  cro- 
tba  Conculaind  Lü.  p.  81«,  S9 

for-dull«rror;fordall,fordul  O'B. 


fi>r-^mdim 


569 


fo-rii'im 


—  Sg.  Äcc.  cen  forduH  Fd.  p. 
CLXXXVI  39  {reimt  auf  sund>. 

for-^mdim  ich  hin  unfähig, 
kann  nicht,  vgl.  ^mdirn»  f^mdim. 

—  Freies.  Sg.  1  foremdim  tairniud 
ior  beola  „J  cannot  bend  forward" 
Goid.*  p.  180  (Xi.,  foreintim  FH. 
p.  CV  7);  3  tac  Martain  iarsin  a 
mdthair-  a  gentlidecht,  forämdid 
immurro  a  athair  „hut  he  could 
not  {convert)  his  father"  SMart. 
17;  foremdid  immäin  a  bö  a  oenur 
,yhe  was  unahle  to  drive  his  cow 
aione''  Three  Hom.  p.  78, 19;  forem- 
did breth  octis  ^ric  „he  was  unahle 
{to  atcard)  judgment  and  mulct-^' 
Fei.  p.  LXXXVII  34.  —  Perf  Sg. 
1  for^med  imtecht  LU.  p.  lö«,  34; 
5  for^mmid  FB.  27;  forömid  88; 
forfemid  cor  de  „was  unahle  to  stir 
Three  Honi.  p.  18,  13;  PI.  3  foreim- 
thetar  Gl.  zu  Htj.  5,  77.  —  Praet. 
8g.  1  forfömmedas  cach  r^t  do 
gniind  remi  do  dänam  Lü.p.  16^,  9. 

for-fetar  ich  weiss,  kenne; 
Sg.  3  foritir  FB.  34  (forfittr  Eg.); 
PI  1  foretammar-ni  FB.  41  (fo- 
tamor  ßSg.). 

for-feecaid  vgl.  feccäidecht;  for- 
feccaid  iarnm  in  fer  sin  „that  man  now 
hos  backslided''  Fei.  p.  XXXVIII  1. 

förfed,  forithin  s.  foirfed,  foi- 
rithin. 

for-flesc.  Dat.  hi  forflesc,  na 
Inlnge  sin  TE.  3  Eg.,  vgl.  hi  forfles- 
cuib  na  luingi  „upon  the  out  er 
edges  ofthe  hasin"  On  the  Mann. 
III  p.  190. 

foT-foemaim  I  ich  nehme  an, 
vgl.  ar-foemaim.  —  T-praet.  Sg.  3 
ni  forroet  Nediu  „N.  consented  not" 
Corm.  p.  XXXVII.  —  S-praet.  Sg. 
1  nir  forfsemusa  mnäi  atgnead  fer 
LU.  p.  124:\  31. 

foT«faieh  Lg.  18,  29  Eg.y  forru- 
ich  L.,  vgl.  fuich  i.  fuachtain  no 
fnaidri  O'Dav.  p.  89,  nad  faich 
LHy.Amr.  129  i.ni  dernai  fuachtain. 

forgrair  imperat  8G.  161^  (Z«. 
430),  forgajre  Befehl  Güd.  Lor. 
Gl.  1,  s.  for-con-garim ,  forngaire. 

forgall  8.  for-grell,  forcell. 

forgam  Stoss;  a  Uow,  a  thrust 
O'R. ;  vgl.  foirgim  I  assatUt,  attack. 


injure  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen. 
la  b^im  forgamado  gai  Lg.  15; 
Dat.^  dond  oen-fargam  Lg.  16 
(oenforgab);  co  tuit  di  aen  forggub 
„hy  one  thrust"  On  the  Matm.  III 
p.  507. 

forgarmain?  laathither  lochait 
iar  forgarmain  Corm  p.  36,  46 

for-gell,  forcell  N.  Zeugniss; 
foirgheall  „decision,  proof*  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  is  gu-forcell 
doberam  Wh.  IS^  {est  falsum  testi- 
monium  quod  damus  Z^.  33^;  a 
forcell  for  ro  gelsam-ni  düib  Gl. 
zu  testimonium  nostrum  super  vos 
Wh.  25d  {Z\  875);  cain  forgall 
Hy.  1.  62  „a  fair  declaration** ; 
Gen.  issf  rün  ind  forcill  sin  no 
^redchim-se  Wh.  28^  7;  amoZ  bid 
oc  cdined  in  gufhörcill  do  bcth 
Three  Hom.  p.  4,  28;  aire  forggaill 
On  the  Man.i.  III  p.  500.  Hierher 
forcoll  FB.  38,  forgall  Eg? 

for-gellim  Gl.  zu  perhiheo 
SG.  21b.  _  Praes.  PI.  3  foirglit, 
fuirglit  „they  maJce  manifest"  O'Don. 
Suppl.  —  Praet.  PI.  1  a  forcell 
for  ro  gelsam-ni  Wh.  25d  (Z».  875). 

forgemcn  s.  unter  fortcha. 

for-glu  Auswahl;  forgla  elec- 
tion,  choice  O'B.;  i.  togu  Gl.  zu 
Hy.  5,  50  —  Acc.  forglu  inno  loeg, 
forgglu  inna  m-bö  Hy.  5,  80. 

for-granna  sehr  hässlich.  — 
Nom.  forgranda . .  tuaru8cbai7  in  fir 
sin  FB  37  Eg.;  40  Eg;  laech . . 
mör  forgr&nna  ScM.  13;  Acc.  bach- 
lach mör  forgrainne  FB.  91. 

for-fadaim  II  ich  schliesse.  — 
Part.  PI.  Dat.  co  n*dechaid  iar 
sin  doirrsib  fbrlattaib  isin  T^mraig 
„and  therefore  he  went  into  Tara, 
the  doors  being  shut"  Three  Hom. 
p.  24,  6. 

fo-rlcim  I  icÄ  finde.  —  Praes. 
Sg.  3  forlc  he  finds  O'Don.  Suppl. 

—  Perf.  Sg.  3  ni  fomic  p.  132,  s; 
CO  famic  p.  132,  13;  co  fomec 
TE.  13  LU:  PI.  2  amaZ  fond 
rancaibair  wie  Hir  es  _vorgefunden 
haht  FB.  26;  5  forducatÄr  CC. 
S  LU.^  Fut.  Sg  2  fiiiris  FB  61. 

—  Fut.  sec.  PI.  3  airm  i  fuirsitis  in 
torcc  wo  sie  einen  Eher  finden  würden 


for-immtheclit 


570 


forngarthid 


Tw.  13.  —  Fass.  Praet.  Sg.  3  ni 
fdrecht  Hy.  Ö,  so;  88  (i.  ni  frith). 

for-immtheeht  Umhergehen, 
Wandern,  cid  fossidecht  cid  for- 
imtecht  GL  zu  itn*  foss  no  utmaiile 
Hy.  1,  8. 

forfr  Interj,  ach!  forior,  foraoir 
dkts!  O'Don.  Suppl.;  faraer  or  fa- 
raoir  alas!  O'Bon.  Gr.  p.  327; 
förir  Sa  29,  1. 

fo*riat1iI  succurro,  t'jr^  ar-riuth 
adorior  Z*.  428,  rethim  curro.  — 
Praes.  Sg.  3  forriuth  a  n-enech 
p.  141,  27,  doch  wohl  fo-riuth  mit 
prolepUschem  Fron,  infixum;  farrid 
p.  327,  40.  —  Perf.  Sg.  3  mani  bad 
fo  ro  raid  Hy.  5,  sa,  Gl.  i.  mani 
fortachtaiged ;  farr&ith  succurrit  ei 
Tir.  11.  —  Fut.  Sg.  3  air  fum  r6-Be 
in  fer  „for  the  mctn  wül  aid  mef* 
ibid.  —  Inf.  do  foirithin. 

for-lann  8.  imm-forlanii« 

1.  for-lassair  eine  grosse 
Flamme.  —  Sg.  Da;t.  sruth  tentide 
CO  forlassair  fair  FÄ.  16  {„wäh  a 
great  flame*'). 

2.  for-lassair  flammend,  glän* 
zend.  —  Sg.  Nom.  techla<Ä ..  for- 
lassair p.  145, 6;  G^n.  oir  forlasrach 
p.  310,  84;  Voc.  a  be  forlassair 
Lg.  5,  6. 

forl^S)  foirles  a  loophole,  Sky- 
light? O'Don.  Suppl  —  Sg.  Acc. 
batar  so  senistri  d^c  issin  tig,  et 
comlae  hnmae  ar  cech  n^ü;  caing 
umai  darsa  forl^s  „a  tie  of  hrass 
aoross  Ihe  roofiight^*  TBF.  p.  140, 4. 

for-lethim  sehr  breit.  —  Sg. 
Nom,  ech  .  .  forlethan  p,  131,  i6; 
Du.  Nom.  d&  ech . .  forlethna  {PI. 
Fem.)  FB.  45;  p.  310,  16. 

for-lög.  loid  in  chumal  sin  du 
forlög  Ocntir  achid  „thiU  cumal 
went  {to  Gummen  in  addüion)  to 
ihe  value  of  Ochtar  achid**  Tir,  6. 

forma  i.  imrom  no  foirinn,  nt 
est  seol  forma,  i.  inni  dobeir  donti 
atchi  in  loing  fo  seol  cona  foirinn 
noj^inlluing^a  foram  i.  s^d  uinge 
don  nr  täit*isin  luing  for  Imram 
0*I)av.  p.  90, 

for-mach  „an  increase,  swel- 
ling"  O'B.,  vgl  tormach.  —  Dat. 
nai  n-ordlaigi  da  formaid  äailli  for 


a  srnib  p.  112  \neun  ZoU  Fett- 
ansaiz), 

for-ma^rar  i.  tormaigther  O'Don. 
Suppl. 

formaid  für  formaig,  s.  formaeh. 

format  Neid.  —  Nom.  ba  for- 
mat  la  demun  inni  sin  „the  devü 
was  envious  of  that  ihing"  Hurte 
Hom.  p.  118,  17;  Dat.  hi  formut 
South.  25b  (Goid.*,p,  58);  Aee.  ar 
cech  neim  ocos  format  „agcunst 
every  poison  and  envy**  Hy.  7  Ptaef. 

for-minde  Stottern?  —  Ace. 
dobered  forminde  for  a  erlabral 
SC.  6  („an  impediment  in  her  Speech**). 

1.  formna  Menge,  Schaar; 
much,  quantUy  O'B.;^  L  imad  no 
forgla  O'Dav.  p.  88,  i.  umad  ^tid. 
p.  83.  —  Sg.  oder  PL  Nom.  formni 
mathe  Ulad  ScM.  4;  formna  l&th 
n-gaUi  mad  FB.  12;  55;  91 ;  formoa 
Isech  n-Eren»  FB.  61;  formna  bö 
fer  ocus  ech  On  the  Mann.  III 
p.  462  („their  ehoicest  cows,  men, 
and  horsesi**)]  PI.  Dat.  fommib  ech 
SC,  38,  5. 

2.  formna  Schulter.  —  PI.  Aee. 
na  formnai  humeros  Güd.  Lor. 
Gl  161. 

for-motniur  III  Dep.  aemulor; 
PI  3  fordob  moinetar  Gl,  zu  aemu- 
lantur  vos  Wb.  19*  (Z*.  439). 

formtha  s,  fromad. 

brat  formtha  Gl.  zu  sagana 
SG.  51b  (Z».  854). 

for-mdehaim  II  ich  er  sticke  y 
lasse  verschwinden.  —  Part. 
formdigthe,  formdchthai  Gl.  zu 
abscondita,  voce  SG.  9b  (Z*. 
25,  479);  PI  Dat.  formnichthib 
suffocatis  LArd.  181,  a.  1  {Ir.  Gl 
JE).  166).  —  Inf  Dat.  dia  formüchad 
i  fudamain  iffftnd  FA.  19;  28. 

for-naidm  N.  Binden,  Band, 
vgl.  fo-naidm.  —  Sg.  Acc.  cen  for- 
naidm  metarde  86n  Gl.  zu  non  enim 
soluta  orcUione  psalmi  eonscrtpH 
sunt  Ml.  27d,  84  (fomaidin  AzeM. 

fomflrftire,  /'Arfor-con-gaire,^«- 
fehl  —  Sg.  Dat.  co  fomgairiu 
apstil  Gl  zu  cum  omni  imperio 
Wb.  31«,  as. 

forngarthid  imperativus  SG. 
147b  (ZK  882,  988). 


for-nocht 


671 


fortbi 


for-BOcht  ganz  nackt  —  PI. 
Nam.  mn& . .  fornochta  FB.  53. 

foroehlad  Hy.  2, 15  s.  fo-ehelim. 

for6il  abundantia  Z\  874. 

foronter,  Pass.  Praes.  Sg.  3  ni 
forondar  non  fuscatur  Ml.  Sö^j  b; 
cidn  forondar  a  chorp  hi  cr6  FB.  24. 

—  Fut.  ama  furastar  Gl.  zu  ne. , 
candar  suus . .  fuscetur  Ml.  15^,  ii. 

—  Dazu  ä<i8  Perf.  Act.  fororaid- 
Gl  zu  fuscaverit  Ml  6U  {Gaid.* 
p.  43). 

foromid  s.  fo-riath^  forondar. 

for-drda  sehr  golden,  über 
und  über  golden.  —  PI.  Nom» 
fochraice  fororda  FA.  2;  üatne 
finna  forörda  SC.  33,  11. 

forosnaim  II  ich  erleuchte; 
forosna  i.  forsunna  no  faillsiagudh 
yDav.  p.  91.  —  Ptaes.  8g.  3  a 
^el  grian  fomo^na  riched  Fil.  Prol. 
5  LBr.,  forosnai  Laud  („o  white 
Sunihai  Hluminest  Tieaven'');  imbas 
foroBnai  Corm.  p.  25,  Name  eines 
Zaubers.  —  Pass.  Praes.  PI.  3 
forosnaiter  FA.  18. 

forraeli  F.  pertica:  „a  pole  or 
rod  to  meaaure  land'*  Ö'B. ;  „a  me- 
asure  of  land**  0*Don.  Suppl.; 
L  slat  tomhais  tire  no  fearainn 
0*Clery;  forrach  tomais  tire  indsin 
Gl.  zu  pertica  Corm.  p.  36.  —  Sg. 
Dat.  hi  forrig  Gl.  zu  in  funiculo, 
digtributionis  South.  57^  (Goid.* 
p.  59);  Acc.  formim  a  forrig  n-and 
Tir.  13. 

formln  „a  portion  of  personal 
esUUe  or  property  beque<Uhed  by  a 
flaUh**  On  ihe  Mann.  III  Index. 

Ibrraln  TE.  9  Eg.? 

formn  strength,  anger,  fierceness 
O'B. 

torrhn  oppression,  destruction, 
defeat  OB. 

forr^naeli  „destructive'*  Sto- 
kes;  „an  oppressor,  destroyer" 
O'B.  —  Sg.  Nom.  Findchna  fe- 
Ttmaü  fortren  forranach  F61.  p. 
CLXXII  S8;  dA  ech  .  .  forr&ncha 
FB.  45,  p.  310,  16,  „aggressive" 
O'B.  Orowe,  Siab.  Conctd.  p.  413, 
„resolute,  bold"  On  the  Mann.  IIl 
Index? 

for^r^il  klar;  manifest,  appa- 


rent  O'B.  —  Sg.  Nom.  co  m-ba 
forreil . .  täidlech  ind  öir  TE.  3  Eg.; 
PI.  Nom.  comdar  forreil  a  di  suil 
Hy.  5,  42;  a  labra  aa. 

forrengaeb  FB.  47  Eg.? 

forrgethaeh  FB.  47? 

forrginiy  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  fitir 
iss  ass  ra  forrged  Guchulaind  cach 
caur  „iocts  uaed  to  destroy"  On 
ihe  Mann.  III  p.  446. 

forriuth  p.  141,  97  wohl  für  fo- 
rinth  mit  Pron.  infixum. 

for-rüad  sehr  roth.  —  Sg.  Nom. 
falt . .  forrüad  p.  311,  1. 

forruib,  formim  s.  fuirmim« 

for-se&th  Schatten;  forsgath 
no  ingar  enigma  Ir.  Gl.  839?  — 
Acc.  cen  fial  cen  forsc&th  i^^.  6. 

for-seng  sehr  schlank,  vgl. 
fo-seng.  —  Sg.  Nom.  p.  310,  43. 

fortaeht  F.  Hülfe,  Helfen; 
auxüium  Z*.  264;  suffragium  Ir. 
Gl.  727.  —  Dat.  diar  fortaeht 
Hy.  1,  84;  Acc.  dombera  fortachtain 
doib  Ml.  27»,  6  {feret  auxüium 
Z^  267);  la  fortaeht  ar  fiadat  Hy.  3,6; 
SMart.  38;  PI.  Acc.  na  togarmanna 
vel  na  fortaehta  Gl.  zu  advocamina 
Goid.*  p.  64  (LHy.). 

fortaehtaiglm  III  ich  helfe.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  mani  fortaehtaiged 
Gl.  zu  Hy.  5,  89. 

fortacrlth  FB.  53,  for-erith  mit 
Pron.  infixum,  unpersönlich  mit  in 
n-irind  zu  verbinden:  es  erzittert 
die  Erde? 

fortamlaigim  III  mit  for  ich 
besiege?  vgl.  fortamhuil  brave, 
strong  Ü*B.;  fortamhlüghadh  swa/y^ 
ing  Ö'Don.  Suppl.  —  Praes.  Sg.  3 
fortamlaigid . .  for  Loegatr«  FB.  69, 
fortamlois  Eg. 

formieh  Lg.  18,  se  für  for  ro 
fuieh? 

formma  s.  fairmim. 

for-tA,  forta  is  due  ODon. 
Suppl. ;  barr  buide  fordotA  das  gnüis 
eorcorda  EC.  2  („a  golden  head  of 
hair  which  crowns  it"(i)  O'B.  Crowe). 

fortail,  foirtil  „able,  strong, 
hardy*'  O'B.;  Torr.  Dh.  p.  178. 
—  Sg.  Nom.  ba  fortail  m^  for  each 
röt  LU.  p.  16^  16. 

fortbi  56^.21,48  H?  vgl.  foirtbhe 


fortchA 


572 


fo-seng 


„a  cut,  cuUing  off"  O'R.,  vaMatio 
<rJ)on.  Suppl? 

fortcha  Decke,  Kissen  oder 
Behäng  des  Wagens;  clothing 
O'R.  —  Sg.  Dat.  corrabi  for  fortchi 
in  charpait  „on  the  cushion  of  the 
chartof  Rev.  Celt.  III  p.  178;  PI 
Nom.  fordeirg  a  fortgie  FB.  24, 
foirtchi  Eg. ;  Acc.  scar  dam  fortcha 
ocas  forgemenmo  charpait  föm  andso 
„spread  for  me  the  cushions  and 
skins  of  my  chariot  under  me  here" 
On  the  Mann.  III  p.  424  {TBC). 

for-t«t  adit,  adjurat  Z*.  875. 

forthi  ScM.  21,  «?  vgl  „fairthe 
sw^"  O'B? 

for-tfagraim  l  ich  helfe;  fortiag 
conniveo  SG.  170b  (jgr*.  428).  ~ 
Praes.  Sg.  3  läse  fortäig  Gl.  zu 
cum  adnueris  votis  Ml  44^.  — 
Fut.  Sg.  3  for  don  te  Hy.  1,  i 
(„come  on  i*»"),  Gl.  i.  ti  fom: 
PI.  2  for  dum  th^sid-se  Gl.  zu  ad- 
juvetis  me  Wl.  7*  {Z\  875V,  PI.  3 
fortiassat  Gl.  zu  suhvenire,  non 
possunt  Ml.  68*. 

for-tOBgraim  I  ich  beschwöre; 
fortoing  he  proved  by  oath  O'Don. 
Suppl.;  is  ed  laa  insin  fortoi gg 
ben  a  aonur  a  mace  for  rig  On  the 
Mann.  III  p.  506;  fortoing  for  graid 
asid  n-isliu  ibid.  p.  500. 

for-tr^n  sehr  stark.  —  Sg. 
Nom.  Findchua  feramat7  fortren 
forranachFci.p.CLXXII;  FB.il  Eg. 

fortrend  FB.  47,  lies  fortend,  s. 
tend. 

fortrummae  F.  opportunitas 
ML  27d,  18. 

for-taigim  ich  bedecke,  be- 
dache. —  Praes.  Sg.  3  Dep.  in 
folt  for  da  tuigithar  FB.  45. 

for-üaisliffim  III  ich  über- 
wältige. —  Prctes.  PI.  1  ni  foru- 
äisligem-ni  Gl.  zu  non  superexten- 
dimus  nos  Wb.  17^  {Z^.  437).  — 
Praet.  co  ro  foruaislig..a  bruth  FB. 
40  Eg.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  for- 
«aisligther  FB.  39  Eg.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  fuaisliged  und.  —  Inf. 
forfaaslughadh  vanquishvng,  defeat 
O'R. 

foraalatar  i.  ro  lingestar  O'Dav. 
p  83. 


for-üallach 9^o7ir,  hochmüthig 
Corm.  p.  36,  42. 

foruar  s.  f6irim. 

foraasna  s.  f^asnaim. 

forud  Bank,  Sitzreihe,  vgl. 
On  the  Mann.  III  Index.  —  Sg. 
Nom.  b4i  dan  fonid  ar  leith  oc  na 
mnäib  im  d&  s^tig  ind  rig  LU. 
p.  52 >,  28;  Acc.  doratad  .  .  fordn 
*  forud  fora  m-bid  do  gr^s  ind  in- 
chind  On  the  Ms.  Mai.  p.  637 
{„upon  Ühe  shelf^x  PI  Bat.  ro 
hordaigit  tra  fir  hEretuf  for  fora- 
daib  ind  oenaig  i.  cach  ar  miadaib 
0CU8  dänaib  ocus  dlestunos  and 
amoZ  bä  gnath  cossin  LU.  p.  52*, ». 

fomilleeta  s.  fo-sHgliii. 

foms  M.  true  knowledge 
0*Don.  Suppl. ;  foras  Corm.  p.  33,  n ; 
Forus  Focail  „tl^  True  knowledge 
of  Words^',  Titel  eines  Glossars,  Ön 
the  Ms.  Mat.  p.  177.  —  Sg.  Gen. 
is  si  ro  ben  b^im  forais  fi^r  in 
Umthorad  LU.  p   124^  29. 

foS  S.  f068. 

f<M3cad  Schatten,  s.  scäth.  — 
Sg.  N'om.  a  n-aile  ro  b6i  i  fetar- 
licci  is  foscad  nüiadnissi  Gl.  zu 
quae  sunt  umbra  futurorum  Wh. 
27»,  26;  Dat.  i  fhosead  bais  in 
umbra  mortis  Three  Harn.  p.  2,  *: 
Acc.  atconnairc  . .  foseud  salach  dor- 
cha  SMart.  23;  FA   5  LBr. 

foseain  FB.  49,  p.  310,  20? 

fo-scoiehim  III  ich  entferne 
mich,  weiche  ab^  vgl.  scochim, 
tö-Bcaigim.  —  Praes.  PI.  3  foscochet 
Gl  zu  coneeduwt  SG.  215»;  indi 
foscoichet  Gl.  zu  disddentes  Ml.  36*: 
foscoichet  Gl  zu  intercessisse,  spatia 
ibid.  111*.  —  Inf.  Acc.  in  foscugud 
Gl  zu  secessionem  Ml.  42*;  fÜath 
ocus  foscugud  „Separation"  FA.  5 
(foseud  LBr.). 

fo-sechim  I  ich  plage;  fiaisgim 
I  aqueeze,  wring,  compress,  oppre» 
O'B.  ~  Praes.  PI.  3  indf  fo  dam 
segat-sa  Gl.  zu  qui  me  trUndant 
Ml.  33»,  19;  fo  dan  segat  Gl  s^ 
qui  nos  trünUant  ibid.  27c,  7.  — 
Conj.  Sg.  2  ni  faisce  SC.  26.  - 
Pass.  Praes,  Sg.  3  fon  sogar  tri- 
bulamur  Wb.  14^  (Z*.  47r. 

fo-seng  ziemlich  schlank,  tgl. 


fo-semaim 


573 


fota 


for-seng.  —  Sg.  Nom.  ech  . .  foseng 
FB,  47;  Bu.  Ifom.  d&  ech  fosenga 
FB.  45;  p.  310,  i5. 

fo*semaim  I  ich  breite  aus? 
Prctes.  PI,  3  foserniiat  a  noillig  On 
the  Mann.  III  p.  500.  —  Fass. 
Prttes.  Sg.  3  fosernair  i.  is  ardairc, 
ut  est  fosernair  senfocal  O'Dav. 
p.  84  („vulgatur  proverbium**  Beitr. 
VUI  326). 

fo-sisiar  Dep.  ich  bekenne.  — 
Prctes.  PI.  3  fosiasetar  confitentur 
Ml.  132»  (Z*.  1090).  —  Fut.  Sg.  1 
fosisefar  mo  pecthu  Ml.  58«  {con- 
ßtebor  peccata  mea  Z^r  1093). 

fo-sli^m  I  delino  SG.  173» 
,Z*.  429).  —  Perf.  PL  3  foselgaUr 
a  brathir  a  tunig-som  do  fuil  Tur. 
Gl  128.  —  Pas8.  Praes.  Sg.  3 
fufilegar  delinäur  Inc.  SG.  {Z\  471). 
—  Praet.  PI.  3  läse  foruillecta 
beöil  in  chaiich  di  mil  cosse  an  all 
Wb.  7d  {Z\  611).  —  Part  Nom. 
dobert  ianim  ind  inailt  in  meis  issa 
rigthcch  ocus  in  t-4icne  fuirre,  is 
6  fuiilechta  fo  mil  dognitb  lassin 
n-ingin  co  maith  TBF.  p.  150,  94; 
Dat.  fuillechti  Gl.  zu  cum  .  .  to- 
nica  talari  aangutne  Uta  Tur. 
Gl  128. 

1.  foss  Bleiben,  Buhe.  —  Sg. 
Gen.  dond  Öls  foiss  i  Hierusalem 
SG.  19»  {Z*.  447),  vgl.  fer  fiiis  a 
resident  man,  fer  anfuis  an  ahsentee 
O'Don.  Suppl;  Dat.  hi  fus  zu 
Hause  FB.  79;  bith  hi  fus  da  zu 
bleiben  SC.  44,  s,  a  bus  H.\  hi  i 
foss  ic  frithalaim  na  n-6eged  „stay 
{here)  attending  to  the  guests"  Goid.* 
p.  101;  i  fos  SC.  29,  6,  a  bus  H.] 
dona  mirbulib  diairmide  doroine 
in  coimdiu  aire  1  ius  isin  t-dsegul 
„here  in  the  world*^  Three  Hom. 
p.  96,  28,  vgl  abbus  at  this  side, 
in  this  World  O'Don.  Gr.  p.  263; 
Äcc.  caraim-se  fos  SP.  II  3;  gabais 
foss  Hy.  5,  6s;  itir  foss  no  utmaille 
Hy.  1,  s. 

2.  foss  M.Diener,  altcymr.  guas 
servus  Z^.  127,  davon  Vasall.  — 
Sg.  Nom.  ro  triall  in  fos  i.  Diar- 
mait  indarpud  in  gerrain  uad  Three 
Hom.  p.  122,  8;  Äcc.  atbert  fria 
foss  i.  Diarmait  ibid.  3. 


fös  noch,  weiter,  ferner,  s. 
beös;  feg  lat  fös  „look  thou  still" 
Fei.  p.  LXXII. 

fossad  fest;  Gl  zu  jacewtem 
SG.  13»;  delaying,  staying,  resting 
O'R.;  vgl  cobsud  stabiliSj  anbsud 
mutabüis,  mendax  Z*.  794.  —  Nom. 
N.  tocbim  fossad  n-älaiud  FB.  20; 
Is  fossad  do  cheim  TE.  9,  s. 

fossideeht  Gl  zu  foss  Hy.  1,  3. 

foss-longport  camp,  harbour, 
fortress  (TB  ;  faslongport  Gl.  zu 
dunadh  O'Dav.  p.  75. 

fostad  8 ecuring,  pacifying 
OB.  Vgl  ml-fostad. 

foBsudiur,  fosuidiur  a  n-dano 
ocus  a  n-dibergai j>.  141, 26, p. 327, 40? 

fot  Länge.  —  Sg.  Nom.  fot  lai 
Gl  zu  solstitio  Cr.  18«  (longitudo 
diei  Z*.  230);  in  fat  ro  siacbt  ind 
radairc  a  roisc  EC.  7;  SC.  30,  s; 
TE.  10  LU.;  Gen.  do  immfolung 
fuit  ad  efficiendam  longüudinem 
SG.  6b  {Z\  980);  Dat.  dia  fot  na 
lamse  FB.  82;  Acc.  dar  fot  chöicid 
Concobwir  FB.  43.  —  Adverbielle 
Wendungen:  cio  fut  Gl  zu  usque 
quo  Ml  20»,  17;  fot  n-aurchora 
FB.  88;  fut  roit  Hy.  5,  7S,  Gl  i. 
fut  erchora;  hi  fat  SC.  37,  so,  vgl 
a  bh-fad  as  so  far  hence,  a  bb-fad 
roimhe  long  before  O'Don.  Gr. 
p.  263;  suan  hi  fat  Schlaf  in  die 
Länge  SC.  30,  10. 

1.  föt  i.  faitech  {cautus  Z*  811) 
Corm.  |>.  21;  vgl  an-fot  heedlessness 
Fei  Jul  30. 

2.  föt  Basen,  Erdscholle;  föd 
clod  of  earth,  sod  O'B.;  cespes 
SG.  66b;  FB.  49 =p.  310,  18?  PI 
Nom.  na  föit  s.  unter  3.  crii.  — 
Comp  OS.  ro  thochail  feart  föd- 
fairsing  „a  broad-sodded  grave'^ 
Torr.  Dh.  p.  162,  2;  ibid.  p.  106,  5. 

fota  lang;  Corm.  p.  26  langfiter; 
fada  longus  Ir.  Gl  677.  ,—  Sg. 
Nom.  is  fota  ScM.  3;  TFl.  9,  2; 
Oss.  II  2;  sithlaithe  fotai  Hy.  2,,  56; 
bröenän  . .  fota  SC.  37,  21 ;  fän-fota 
p.  310,  43;  be  find-fpta  Lg.  4,  11; 
maccan  Eithne  tocb-fotai  „of  long- 
sidtd  E.''  Three  Hom.  p.  98,  so; 
Acc.  .fri  rö  fotä  SC.  47;  PI.  Nom. 
bith-fotai     semperlongae     SG.    5^ 


\ 


fotd 


574 


frecndareiui 


Z«.  980).  —  Ädo.  CO  foU  TE.  13 
Lü.\  FB.  81. 

fota  f^eais  er  sah  sie  an  TE, 
12  Lü.,  f^cais,  d.  s.  fo-äcais,  mit 
Pton.  infixum  da. 

1.  fotha  M.  Grund,  Grund- 
lag ei  funddmentum,  crepido  Z*. 
229.  —  8g.  Nam.  ni  cöir  in  fotha 
utmall  SG.  4i>  (tum  jushun  funda- 
tnentum  mohüe  Z\  1001);  asind 
iris  cathalcda  tncad  fotha  in  chaipt»? 
se  Goid.*  p.  101,  42. 

2.  fotha  Zubehör,  Portion; 
„ihe  feed  or  handful  given  front 
time  to  Urne  to  a  guern"  O'Don. 
Suppl.  —  Dat.  dia  fotha  ScM.  22, 4; 
cona  fotha  dlasc  p.  311,  81;  cona 
fodai  di  lind  FB,^  90;  Äcc.  in  tan 
.  .  dorat  in  c^t-fota  isin  mulenn 
Goid.^  p.  101,  16.  —  Vgl.  ada. 

fothaiffim  III  ich  gründe.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  fhotha^  tri  cella 
Three  Hom,  p.  14,  81.  —  Fass, 
Praet.  Sg.  3  for  canoin  fatha  ro  fo- 
thaiged  Goid^p.  94, 89;  roh  fothiged 
Gl.  zu  fundoH  Wh.  21*  {Z\  1001). 

f othath  i.  fothugud  {„fo  u  n  ding^^ 
Comi.  Transl.  p.  80. 

fotblai  Lg.  7? 

fothondLmuclaithe  Corm.  Transl. 
p.  81,  dazu  re  fatuind  Oss.  III  6? 

fothraieim  III  ich  bade,  für 
fo-tharcim.  —  Praes,  PI.  3  is  intib- 
sin  nos  fotraicet  FA.  30.  —  Pass, 
Praes.  Sg.  3  föthrüicther  South.  47» 
{Goid.*  p.  .58).  —  Inf.  Nom.  in 
fothrugud  das  Bad  Hy.  5,  88;  fo- 
thrugud  Corm.  p.  20;  fothragadh 
bcdneum  Ir.  Gl.  822;  Dat.  oca  fo- 
throcttd  p.  131,  14;  co  fothrocad 
ocus  CO  folcad  mit  Baden  und 
Waschen  FB.  79;  PI.  Gen.  a  ce- 
nelse  fothaircthe  sin  SG.  217»  (hoc 
genus  balnearum  Z*.  921);  Dai.jic 
na  fothaircthib  palnacdib  ad  bcd- 
neos  paüacinas  SG.  217»  (Z^.  216). 

fothrond  Getöse,  Gedonner, 
für  fo-thorand?  —  Sg.  Nom.  fo- 
thrond coecat  carpot  FB.  20;  fötrond 
fairrci  85;  G^n.  malt  a  fothraind 
FB.  20;  Äcc.  in  fothrond  FB.  84. 

fothud  FB.  53? 

1.  fothugad  Inf.  zu  fothaigim, 
vgl.  1.  fotha,  fothath. 


2.  fothufiid  zu 2.  fotha;  ,)aeepmg 
up,  supportiiM,  maiwtenance^*  O'Don. 
8fq>pl.  —  Dat.  cona  fotngiui  de 
linn  FB.  90  Eg.  (fodai  Lü.);  is 
torc  tren  hi  fothugud  FB.  68? 

foxal  (fo-co8al)  Fortsehaffen, 
s.  unter  füataigim);  „focoisle  i.  fox* 
las  carries  ojr'  O'Don.  Suppi.  — 
Vgl.  tarm-chosai. 

fraee  F.  Frau;  mulier  Z*.  53; 
i.  ben  no  snathat  O'Dav.  p.  92.  — 
Äcc.  fri  firaicc  ind  niad  Hy.  5,  71 
(i.  fri  cumail). 

fraeenatan  „girV*  Rem.^  p.  59. 
—  Sg.  Äcc.  €0  n-accatar  fraccnatain 
oc  ingariu  ch&erech  TBF.  p.  154, 14. 

fHU^h  Haidehraut,  Haide; 
brucus  Ir.  Gl.  565.  —  Sg.  Nom. 
FB.  9;  Äcc.  isin  fraech  SeM.  20; 
dar  fraech  SC.  45,  11;  PI.  Nom. 
inna  dsercse  fröich  Gl.  zu  vaednia 
SG.  49»  {Z^  918). 

fr4ech-red  Haide.  —  Dat.  iar 
ft'aechrud  Mide  siar  ScM.  20. 

frai^  Wand;  „the  side-wall 
of  a  house^,  später  „t^  whcle  of 
the  interior  of  a  roof^*"  AE.  p.  101: 
Corm.  Transl.  p.  76  {vgl.  ibid.  Add. 
p.  XI).  —  Sg.  Nom.  tond  mo  thugi, 
tracht  mo  fraig  Lü.  p.  40»,  s;  Dat. 
oder  Acc.  fon  fndgid  FB.  25:  Aee. 
o  thenid  co  fraigid  FB.  2 ;  p.  309,  st; 
0  thein  co  fraig  FB.  55;  fria  raigid 
FB.  58;  etir  ocus  fraigid  SC.  10;  etir 
tenid  ocus  fraig  SP.  I  1;  fri  fraig 
SeM.  3,  8;  PI.  Dat.  asna  fraigthib 
FB.  44. 

frass  F.  Regen.  —  Sg.  Nom. 
fräs  do  nemannaib  p.  310,  S7;  Aec. 
banna  rla  frais  FB.  52;  PI.  Nom. 
frassa . .  oc  ferthain  forro  FA.  26: 
29;  p.  190,  88. 

f re-  vor  breüem  Vocal  aus  frith- 
entstanden,  wechselt  mitfrith-,  fris-. 

frecndairc  {für  frith-con-dairc* 
anwesend,  gegenwärtig;  prae- 
sens  Z\  875.  —  Sg.  Gen.  in  betho 
frecndirc  mundi  praesentis  Z\  234; 
Dat.  isin  bith  frecnairc  sea  FA  6. 

freendaroiu  M.  Anwesenheit, 
Gegenwart.  —  Dat.  i  frecoarcus, 
FA.  5;  24;  Acc.  ri  fr^cnarcus  flatäa- 
nime  FA.  20;  la  frecnarcus  dfabail 
ibid. 


frecomus 


675 


fri 


fraeoinas  i.  com^d  no  fiarfaighe 
O'Dav,  p.  88. 

freeeor,  frecnr  (für  frith-cor)  i. 
fir-athchur  ocns  fretech  O'Dav. 
p.  93.  8.  {recuirim. 

freen  {für  frith-gare)  N.  Ant- 
wort, Antworten;  frecre  respon^ 
MM  Z\  875.  —  8g,  Dat.  oc  a  fre- 
cra  FB,  30;  Acc.  ni  tharat  frecra 
for  in  mn4i  ScM.  8;  Fl.  Nom,  inna 
frecra  responea  8G.  26»  (Z*.  229). 

freeraim  {für  frith-garim)  l  ich 
antworte.  —  Freies.  8g.  3  frecraid 
Gl  fw  friscera  Hy.  6,  is;  Fl.  3  nos 
frecYat  FA.  7.  —  Fraet.  Sg.  3  ro 
frecair  .  .  ocus  ro  radi  SC.  83;  p. 
40,  40 ;  TE.  9  Eg.  —  T-praet.  Sg.  3 
nis  frecart  SC  18;  ni  ro  regart 
t^.;  fnsgart  Tir.  11;  frisgart . .  co 
n-epert  8C.  15;  FB.  6.  —  Fut. 
Sg.  3  friscera  Hy.  6,  18  (i.  frecraid); 
PI.  3  friscerut  p.  20, 8i ;  frisgerat  sa. 

—  Inf.  frecra. 

freenirim,  vgl.  „frioth-chuirim 
I  oppose,  obsirucf*  O'B.  —  Imper. 
Sg.Sfregnd  fnile  cech  anam  s.  unter 
adiftic.  —  Inf.  freccor.  —  Vgl. 
fris-coirim. 

freeuirim  o^ill  III  colo  Z«.  917 
{für  frith-curim).  —  Piraes.  Sg.  1 
frecnrim-sea   ceill   LU.  p.  15»,  i. 

—  Imper.  Sg.  2  frecuirthe  ceill 
recdle  Cr.  33»».  —  Fass.  Fl.  3  fris- 
coirter  ceill  Gl.  0U  loca  tibi  dicata 
ab  Mb  incoli  Ml.  21^,  s;  lith  fris- 
cnirter  gretha  dies  festus  quo  gaudia 
exercentur  Fü.  Ja/n.  25  Bawl.,  Gl. 
i.  fricuirther  ceill  [oenaige  ocus 
clmchi  Bawl.]  no  gaire  LBr.  — 
Inf.  freccor  c^ill  cultus,  colere 
Z\  917;  fiadach  lassandalla]  Ifn 
ocns  tir  frecnr  ceill  lassin  lin  n-aile 
Ml.  37  r  (j,h/untvng  game  with  the 
one  party  and  cultivation  of  the 
earth  wi0^  the  other  party**  Goid.* 
p.  28);  freccor  c^il  idol  ctdtus  ido- 
lorum  Wb.  11»». 

frega  8F.  11  9  eu  fraig? 

fregart  s.  freeraim* 

ttem  Wu  rzel;  freamh  root,  stock, 
origin  0"B.  —  Fl.  Nom.  is  maith 
dün  är  fr^ma  do  dul  fö  thalmatn 
Bund  Three  Hom.  p.  118,  1;  Dat. 
ftssa  fremaib  ScM.  18^ 


frepad  Heilung,  Heilen;  frea- 
padh  to  eure  O'Don.  Supjpl.  — 
Gen.  log  a  freptha,  i.  lögh  a  legais, 
O'Dav.  p.  98. 

fresesi«  F.  Hoffnung,  Hoffen 
{für  fris-acsin);  spes,  exspecttxtio 
Z*.  264;  freiBcisiu  O'Don.  Suppl-, 
vgl.  fris-aiccim.  —  Dat.  hi  frescisin 
eseirge  Hy.  7,  10. 

fresib  FB.  68,  17? 

freslige  „lying  doton**  Corm. 
TrcMsl.  p.  6  adart;  freislighi  i. 
firindeall  O'Dav.  p.  98;  Gen.  cuit 
fresligi  Wh.  8^  {pars,  momentum 
adQocendi  Z*.  875). 

fl*e8ligthidi  Gl.  eu  masculorum 
concupitores  Wb.  9c  (Z».  875). 

fresndid  M.  satanas  Z*.  875 
{für  fris-sendid);  vgl.  imbresnaim. 

fresnesea  s.  frisniMim* 

fresngabim  I  ich  steige  auf 
{für  fris-in-gabim  Z«  884).  —  Fraet. 
Sg.  3  frisin  arrad  n-gloine  fris  ro 
resgab  Bdite  döcumm  nime  Three 
Hom.  p.  112,  16.  —  Inf.  freasga- 
bhail  ascension  into  Heaven  0*B.; 
Dat.  CO  fresgabail  Htf.  7,  6;  dind 
fresngabail  de  ascensione  Ml.  II8 
(Z\  884). 

frestal  Dienen,  Aufwarten; 
freasdal  serving,  waiting,  atten- 
da/nce  O'B.  —  Nom.  frestal  Lnciani 
Fü.  Dec.  24,  Gl.  i.  frithailem; 
Dat.  i  frestul  archaingel  Hy.  7,  9; 
CO  tisat  dorn  fre8[t]al  Fei.  p.  CXIX  9 
{„to  attend  me^*)]  toet  elög  mör  do 
aingllu  nime  jdia  restul  co  soUsi 
mair  Three  Hom.  p.  44,  97. 

freteeb,  freitecb  i.  fregra  O'Don. 
Suppl.;  CO  freitech  i.  co  freacora 
CDav.  p.  88;  repudiation,  rejecHon, 
restitution,  atonement  O^Don.Suppl. 

fri  {ursprünglich  frith,  8.  dde 
Compoeitä)  Fraep.  mit  Acc.  gegen; 
adversus,  contra,  erga,  in,  ad  Z*.  648; 
t.  contra  Gl.  zu  Hy.  1,  4;  fria 
p.  17,  20;  40, 89;  145,  11;  ri  Lg.  5, 99; 
TE.  5  Eg.]  Oss.  III  7;  »;  SC.  30,  11; 
33,  97;  FB.  35;  diese  Form  ri, 
sotoie  gewisse  Berührungen  im 
Gebrauäh  haben  eu  der  späteren 
Vermischung  der  Präpositionen  fri 
und  le  geführt,  s.  O'Don.  Gr.  p.  285 
und   310.    —    Mit   dem   Artikel: 


fri 


576 


fri 


Sg.  frissin  n-grein  TE,  3  Eg.\ 
frissind  imorchor  n-isin  p.  145,  9; 
frisin  comlaid  FB.  21;  SC.  8;  TE. 
6  LU.;  PI.  frisna  mna  FB.  25.  — 
Mit  dem  Relativpronomen:  frls 
rater  ScM.  20  {für  frissa);  friß  m- 
biat  Lg.  4,  18;  rissin-apur  TE.  18; 
ria  tatin  SC.  33,  18.  —  Mit  Fron, 
demonatr ativum:  frisin  zu  diesem 
SC.  24.  —  Mit  Fron,  personale: 
1.  Sg.  frimm  SP.  II  4;  frim  Hy.  5, 100; 
SC.  7;  frim-sa  ScM.  8;  10;  frimp 
p.  142,  4;  friumb  p.  144,  I8;  rimm 
I!E.  9,  22;  rim  t5td.  9;  SC.  33,  e; 
PZ.  frind  Lg.  13;  18,  29;  ^.  Sg.  frit 
jSfcJtf.  14;  ri7.  13;  frit-so  ibid.;  ritt 
!!£?.  7  ij:^.;  rit  9;  nit  9,  13;  PI.  frib 
p.  130, 30;  FB.  74;  5.  Sg.  M.  und  N. 
frifis  Lg.  10;  fris  /SC  8;  fris-sium 
SC.  39;  fris-seom  T^.  10  LU.\  riss 
ÄcJlf.  3;  JPei».  fria  SC.  15;  T^. 
8  Eg. ;  friä-si  T^.  5  Eg. ;  frie  12  iJ^r.; 
PI.  friu  iScJlf.  1;  -^.  5,  64;  frid 
SC.  35;  FB.  2;  riu  5C.  44,  8.  — 
Mit  Pronomen  posse'ssivum: 
1.  Sg.  rim  ch^ii  SC.  45,  25;  rem 
chorp  T^.  9,  27;  ^.  Sg.  frit  alges 
TE,  11  i^.;  rit  chell  n-glicc  TE. 
10,  6  Eg.;  rit  rä  X«/.  5,  s;  ret  leass 
TE.  9, 11;  3.  Sg.  fria  ötan  p.  131,  50; 
Äc-lf.  3,  10;  TE.  6LU.;  ria  ma^Äatr 
p.  48,  25;  F.  ria  hanail  CC.  5  E^r. 
^lea  LU.).  —  Im  Plural  die  Form 
des  Dativs:  fri  conaib  Lg.  8;  fri 
grÄdaib  FÄ.  9  (grddu  LBr.);  fri 
arailib  ibid.;  fri  slüagaib  29  (slogu 
LBr.);  fria  corpaib  33  i-Br.  (curpu 
LU.);  frisna  techtaib  SC.  27;  frisna 
rannairib  FB.  14;  ri  oencairptib  35.  — 
Gebrauch,  1)  gegen,  räumlich: 
CO  tard  a  druim  frisin  comlaid  sie 
setzte  ihren  Rücken  gegen  die  Thür 
FB.  21;  Lg.  8;  FB.  58;  SC.  8; 
benaid . .  frisin  n-ilaitni  schlägt  gegen 
die  Säule  FB.  21;  46;  51;  88; 
Hy.  5,  78;  ScM.  3,  3;  Oss.  III  9; 
FA.  33;  gndis  fri  gndis  Gesicht 
gegen  Gesicht  FA.  12;  fri  gnüis  do 
gniiis  döib  „face  to  face  toith  them^* 

FA.  5;  a  n-aiged  .  .  fri  Dia  ihre 
Gesicfiter  auf  Gott  zu  gerichtet  12; 
mnä . .  friü  Frauen  ihneti  entgegen 

FB.  53;  no  thescbad  finna  fri  gaith 
FB.    91;    täidlech    ind   öir  frissin 


n-grein  TE.  3  Eg.;  ris  tatin  grian 
SC.  33,  18;  cor  trascair  .  .  fri  lür 
so  dass  er  zu  Boden  stürzte  FB.  25; 
fri  les  anechtair  gegen  die  Burg 
draussen  =  ausserhcdb  der  Burg 
FB.  6i;  91;  TE.  U  Eg.;  fris  anes 
südlich  von  ihm  FA  5;  frim  a  soer 
Gl.  zu  dessam  Hy.  ti,  2;  frim  a  tuaith 
Gl.  zu  tuathum  ibid.;  fris  anall 
FA.  21.  — 

2)  gegen,  feindlich:  mani  iatar 
a  tech  frid  wenn  das  Haus  nicht 
gegen  sie  verschlossen  wird  FB.  21: 
fria  conuccaib  in  donb  gegen  sie 
erhob  sich  der  Fluss  Hy.  5,  u: 
p.  45,  2;  imsöitis . .  friu  SC.  2;  nir 
theig . .  frissin  m-biasta  FB.  57 ;  do 
chath  fri  firu  SO.  13;  Hy.  3,  s; 
FA.  29 ;  FB.  57 ;  comlunn  fri  scath 
TE.  9 ;  ar  debaid . .  fri  Senach  SC.  13 ; 
comrac  fri  öenfer  FB.  32;  89; 
ScM.  8;  10;  a  chosnam  frit  ihn 
dir  streitig  zu  machen  FB.  11;  59; 
73;  87;  ic  sirthacra  fr^u  FA.  26; 
fdasnadar . .  frind  FB.  48;  ScM.  5; 
SC.  5;  fuachaid-sem  fri  frega  £&1 
SP.  II  9;  10;  immanarnic  do-som 
frisin  Liath  Macha  FB.  31;  a  n- 
doronad  friss  Lg.  10;  samaiges 
erleb  fri  aidchi  Hy.  2,  55;  cret  ticc 
ritt  was  ist  dir  widerfahren  TE.  8; 
9  Eg.;  si  fri  g4bud  co  n-don  fair 
Hy.  5,  89;  91;  97;  7,  43—49;  fri  bälg 
is  bdnad  primda  SP.  V  13;  ar  feirg 
ri  rlg  n-Ulad  Lg.  5,  22;  Hy.  5,  71; 
p.  132,  10;  ruire  nime  fri  cech  tress 
Hy.  1,  4,  Gl.  t.  contra;  5,  17;  ba 
hamnas  fri  ecrata  Lg.  17, 42;  Hy.  5,r. 
SC.  31 ;  ni  foirmtech  frim  SP.  II  4: 
cid  fri  mnai  atbertha-sn  ScM.  3, 7.  — 

3)  gegen,  freundlich,  erga,  ad, 
nctch  denVerben  des  Sagens  u.  s.u:., 
an  das  Dativverhältniss  streifend: 
a  rocbendsa  fri  arailib  FA.  9: 
dolleci  cach  dib  fria  cell  p.  145, 13; 
tiagat  commairge  fria  es  sollen  Bür- 
gen zu  ihnen  gehen  Lg.  13;  tibid 
fris  sie  lächelt  Um  an  SC.  8;  ren- 
sat .  .  fria  Miliucc  sie  verkauften 
an  M.  p.  17,  20;  asbert  frio  sagte 
zu  ihfien  FB.  26;  ibid.  14:  20: 
27;  43;  59;  66;  80;  90;  TE.  6  Li\; 
13;  p.  145,  12;  FA.  9;  abair  rim 
sage  mir  TE.  9,  9;  a  rad  rat  dir 


fri 


577 


M 


es  zu  sagen  is;  SC.  31;  33,  87;  no 
labraitis . .  fria  SC.  2;  9;  for . .  fria 
araid  sagte  er  zu  seinem  Wagen- 
lenker  FB.  36 ;  or . .  frisin  m-bach- 
lach  92;  Ol . .  fri  Coinculaind  FB.  41; 
p.  144,  15;  fris  rat^r  der  genannt 
wird  ScM,  20;  rissin-apur  TE.  18; 
SC.  49;  aitchid  fris  bittet  ihn  FB.  2G; 
fri  Loögaire . .  ni  Cheilitis  sie  ver- 
heimlichten dem  L.  nicht  Hy.  2,  21 ; 
dia  coistithe  frim  wewn  du  auf 
mich  hortest  SC.  7 ;  contöiset . .  fris 
FB.  29;  p.  310,  2;  p.  142,  4;  fer- 
thar  üaÜti  fris  es  wird  ihm  Will- 
kommen geboten  FB.  5;  54;  62; 
66;  79;  FA.  19;  ScM.  1 ;  p.  145,  lo; 
budi^he  fri  hEtäin  TE.  14  LU.; 
arceissi . .  fria  Fergus  p.  145,  11; 
aithesc  . .  fri  Eochaid  die  Antwort 
an  E.  TE.  2  Lü.;  co  n-densat 
cennach  fris  dass  sie  den  Handel 
mit  ihm  meichten  FB.  77;  comallas 
frim-sa  h^  (cennach)  der  ihn  mir 
gegenüber  erfüllt  FB.  76;  93.  — 

4)  gegen,  mehr  oder  wenige^' 
räuwAich,  aber  in  Fällen,  wo  wir 
andere  Präpositionen  gehrauchen: 
matan . .  fria  ais  eine  Keule  auf 
seiner  SchuÜer  FB.  37;  p.  131,  20; 
Brian  muinci  dergöir  fria  graig 
SC.  31,  15 ;  FB,  2;  folt  dond  fri 
toind  cind  FB.  45;  co  comlathaib 
. .  fria  FB.  55;  Ethne . .  fria  chossa 
zu  seinen  Füssen  SC.  10 ;  fris  m-b^^ 
crechta  SC  29,  7;  ama2  bis  curcas 
fri  sruth  wie  Schilf  am  Flusse 
FB.  44;  ni  h^tig  cocetul  friss 
SC.  33,  17  nicht  Jhässlich  die  Har- 
monie an  ihm?  cechtar  ndthar  fria 
saindAn  ein  jeder  von  uns  beiden 
hei  seiner  besondem  Kunst  SP.  II 1;  2; 
ba  haisse  soillse  fri  ^itsecht  na 
nöeb  beim  Tod  der  Heiligen  Hy.  2, 60; 
böi  a  ben  fri  idna  CC.  3;  laigi  fri 
süan  serglige  SC.  28;  30;  böi . .  fri 
lAim  Cuind  stand  dem  C.  zur  Seite 
CGn.  3 ;  facbaim  Concobt«r  fri  läim 
ich  lasse  C.  bei  Seite  FB.  94.  — 

5)  fri  auf  die  Frage  wozu, 
wofür,  auf  wie  lange:  ardot 
chuibcKg  M.  secbem  na  m-briathar 
sin  verpflichtest  du  dich  zwr  Befol- 
gung dieser  Worte  SC.  26;  dorö- 
nad..tegdas..fri  frithailem  tomalta 


na  flede  FB.  1;  TE.  2  Lü  \  riccfu 
frit  alges  11  Eg.\  no  thisiuth  fris- 
sind  imorchor  n-isin  p.  145,  9;  ga- 
bais  fri  grisad  Cuind  CCn.  4;  co 
senistrib  . .  fri  techt  ass  mit  Fenstern 
zum  Herausgehen  p.  130,  22;  TE. 
SEg.',  ro  bronnad  frisna  cöicfichtiu 
bargen  sin  wurde  gemahlen  für 
diese  fünfmal  zwanzig  Brote  FB.  9; 
lör  lim-sa  . .  tri  14 . .  fri  sodain  drei 
Tage  sind  mir  genug  dazu  FB.  56; 
tathut  alrle  lim-sa  ris  ScM.  3,  15 
{dazu  oder  dagegen);  adbul  allam 
fri  denam  ferte  s.  unter  ärlam;  Aed 
oll  fri  andud  n-ane  SP.  V  1;  9; 
SC.  38;  ScM.  3,  16 ;  fri  rö  na  bU- 
adna  sin  für  die  Zeit  dieses  Jahres 
TE.  8  Eg.\  18;  FB.  34;  SC.  21; 
ri  fichit  m-h\iadan  zwanzig  Jahre 
lang  TE.  5  Eg.;  fri  rö  fotÄ  lange 
Zeit  SC.  47;  risin  re  sin  während 
dieser  Zeit  Lg.  17;  fri  ciana  möir 
SC.  8;  fri  de  bei  Tage  Hy.  2,  28 
(i.  iUö).  - 

G)  mit,  zimächst  nach  den  Be- 
griffen der  Gleichheit  undAehn- 
lichkeit  {gleich  gegen  =  gleich  mit): 
cosmail  fri  hör  SC.  33,  is;  37,  is; 
frisin  Coinculaind  comchosmail 
FB.  52;  frisa  samaUte  SC.  17; 
Lg.  4 ;  ScM.  6 ;  cutrt«mmus . .  frisna 
mna  aili  FB.  25;  62;  comard  ra 
sliss  in  taige  ScM,  18;  comardad 
fris  Vergleich  mit  ihm  FB.  41; 
comlnatha . .  fri  conaib  Lg.  8;  com- 
raind  curadmiri  fris  FB.  71  {den 
Heldenantheü  mit  ihm  zu  theüen?)] 
meit  is  ri  habraid  a  derc,  meit  is 
ri  mess  a  fert  fo  Oss.  III  7  {Gl. 
chommeit  ri  cori,  comöit  ri  tolaig 
so  gross  wie  ein  Kessel . .).  Nadi 
O'Don.  Gr.  |).  120  auch  nach  dem 
Comparativ  auf  ther:  „glaisitir 
fri  buga  green  as  the  hyacinth". 
So  auch  bäidiu  fri  hliAdain  TE.  9? 

7)  mit;  sociativ  und  instrumental 
{wie  le):  immalle  frlu  mit  ihnen 
p.  17,  18;  48,  25;  malle  fria  zugleich 
mit  ihr  FB.  63 ;  SC.  33 ;  noco  demad 
riu  mo  däl  Zusamfnenkunft  mit 
ihnen  SC  44,  8;  TE.  13;  fess  ri 
fer  dib  Schlafen  mit  einem  von 
ihnen  TE.  5  Eg.-,  SC.  11,  4;  ragat 
rim   chäli   ich  werde   mit  meitiem 

37 


frichnAim 


578 


Ms-tieim 


Mann  gehen  SC,  45,  ?6;  ibid.  27; 
tanic . .  do  chorai  fri  Gonchobar,  ar 
ro  böi  i  n-essid  fris  er  kam  zu 
Frieden  mit  C,  denn  er  war  in 
Unfrieden  mit  ihm  gewesen  Lg.  14; 
p.  180,  30 ;  Di  dentäis  . .  ind  fir  sea 
comairli  rig  fri  Ultu  Berathung 
wegen  des  Königs  mit  den  ü.  SC.  25; 
re  n-erredaib  ri  oencairptib  FB.  35 
(re  Fg.);  senais . .  fria  bachaill  sie 
segnete  mit  ihrem  Stäbe  Hy.  5,  6»; 
telci  ri  robruth  SC.  30,  ii;  bfbeo- 
aigtff  fri  oethu  Md.  25;  dal  as 
chomtig  fri  dama  Hy.  5,  i4  G/re- 
quent  with  multitudes"). 

8)  fri  bei  Ausdrücken  der  Tren- 
nung: scaraid  . .  friu  er  trennt  sich 
von  thnen  FB.  11 ;  FÄ,  20;  Hy.  2,  es ; 
COn.  3.  — 

In  der  Composition  friß-,  frith-, 
fre-  in  der  Bedeutung  gegen  und 
wieder. 

friehnaim  {für  frith -gnim)  III 
ich  befleissige  mich  einer  Sache, 
besorge,  treibe  Etwas,  s.  fris-gnim. 

—  Praes.  PI.  3  öqs  l(§gind  frichnait 
heris  FA.  27  LBr.  (pridchait  LU.). 

—  Inf.  fricbnam  (für  frithgnam) 
„attending,  caring,  overseeing,  Ser- 
vice" O'Don.  Suppl.;  i.  frithfogh- 
nam  O'Dav.  p.  85. 

fricur  i.  BSLTugudh  O'Dav.  p.  87, 
vgl.  freccor. 

f  rilasair  Lg.  5,  e  Fg.  Lc.  zurück- 
strahlend? 

frimben  p.  310,  33?  frismben 
FB.  51?  das  n  ist  beide  Male  er- 
gänzt (bö  LÜ.). 

frimtalr  p.  142,  3? 

fris-  wedMelt  mit  frith-  in  der 
Composition. 

fris-aiccini  III  ich  erwarte, 
hoffe;  opperior  Pr.  Cr.  57»  {Z*. 
429).  —  Praes.  PI  3  frissaicat 
operiuntur  Ml.  39*.  —  Perf.  Sg.  1 
is  airi  fris  racacha-sa  ideo  speravi 
Ml.  47»;  PI.  5  Di  ni  frescechtar  a 
Boirad  Gl.  zu  omnem  spem  a  malis 
eximit  ML  34*,  17;  ni  ru  frescachtar 
a  n-ic  Gl.  zu  praeter  spem  Ml.26^,iö. 

—  Inf.  frescsiu. 

fri8-6ilim,  Praes.  sec.  PI.  3  fris- 
näiltis  no  frisnaiccitis  Gl.  zu  ope- 
riebantur  Ml.  68». 


fris-Mnr  s.  frith-berim. 

fris-cinglm,  FiU.  PI.  3  friscichsel 
for  cenna  dib  LU.  p.  80»,  44,  „your 
heads  will  go  from  you"  Beitr.  VII 51. 

fris-comareim  I  rogo.  —  Fut. 
Sg.  2  Dep.  cot  rirther  friscomairser 
andsa  uile  a  mic  O'Dav.  p.  93 
(„let  all  ihat  thou  shait  asik  be  giren 
to  thee,  o  chüd*'  BeUr.  VIT  51).  — 
Inf.  frecmarc,  Gen.  rop  fer  frec- 
maircc  fiss  On  the  Mann.  III  p.  5UiJ. 
vgl.  O'Dav.  p.  88  frecomus. 

fris-eomart  s.  frith-eomiire. 

fris-enirini  III,  fris-ta-cnirther 
Gl.  zu  obicitur  auiem  huic  SG.  21^ 
{Z*.  875),  vgl.  frccuirim. 

frls-dudehaid  i.  ro  diult  O'Dar. 
p.  94. 

fris-dünaim  II  obsero  Z\  4M. 

fris-^irgini,  T-praet.  PL  3  fris 
n-^rachtatar  iarom  isin  les  sie  er- 
hoben sich  flach  der  Burg  hin  LV. 
p.  19»,  11. 

frisgart  s.  fr^^craim. 

fris-gnim  III  ich  befleissige 
mich  einer  Sache.  —  Praes.  Pt.  3 
inna  n-däne  frisgniat  artium  qua$ 
excereent  SG.  33»  {Z\  433).  — 
Inf.  frithgnam. 

frisiabra  SC.  37,  n  jyogainsi 
whom  he  becomes  angered"  O'C,  ru 
lesen  is  mairg  frisi  {für  frisa"^  sia- 
bra  8^,  vgl.  is  mairg  frisi  tibi  gen 
LU.  p,  40»,  4  (AE.\ 

frissimbert  Lg.  3  Eg.? 

fris-indlimJ af/en<l,  minister, 
prepare.  —  frisnindle  „who  pre- 
pares"  O'Don.  Suppl.  —  Cot\j.  Sg.  :2 
frisinnle  Hy.  6,  9  {„mag  Christ 
minister*'\  i.  ro  frithaile. 

frismberad  Lg.  3  L? 

frismbert  i.  faill  O'Dav.  p  94, 
„frismbeartaim  {sie)  I  betray^  de- 
ceive'*  OB. 

frisnissim  ich  rede  gegen,  - 
an?  Conj.  Sg.  2  ni  fresnesea  SC.  26. 

fris-6cbaini  I  ich  erhebe  mich 
nach  Etwas  hin.  —  Praes.  PL  3 
frisöcbat  FA.  16. 

fris-oreat  s.  fiith-oreaini. 

f ris-tarddaim  opp  ono?  ^  Praes. 
PI.  1  ni  fristarddam  SP.  II  6. 

fris-tait  s.  fritaitim. 

fris-tieim  I  ich  komme  gegen 


fris-toing 


579 


<Hth-orcim 


Etwas.  —    Fut.  Sg.  3  fristf  dorn 
churp  Hy.  7,  4s. 
fiiB-toingr  i-  freitech  O'Dav.p.  86. 

—  Fut  PI.  1  mani  cometsam  dear 
i/är  diar)  tolaib  ocuis  ma  fristossam 
dear  pecthib  Cam.  {ßi  non  conive- 
rimus  citpiditatibus  nostris  et  si 
renuntiaverimuspeccatis  nostris 
Z*.  1005). 

fritataibret  s.  fritaibrim. 

fritamminrat  s.  frith-iüralm. 

fritammoreat-sa  s.  frith-orciin. 

na  fritecoirse  ohjices  LHy.  12^ 
{„ihe  barriers''  Goid*  p.  70). 

frith  {3.  Sg.  Prebet.  Pasa.)  wurde 
gefunden  p.  41,  22;  co  frith  By, 
5,  72;  86;  ni  frith  Hy.  5,  29;  66; 
Gh  zu  ni  furecht  Hy.  5,  80;  88; 
frith  8c3I.  17;  FB,  24;  SP.  V  10. 

—  Vgl.  fo-frith,  füar. 
frlth-adart   „pillow**.   —   Sq. 

Nom.  a  ridadart  Hy.  2,  32;  Pl 
Dat.  leptha  ürluachra . .  go  fritha- 
dartaib  fer  n-gona  friu  On  tJle 
Mann.  III  p.  440. 

frithaigrim  ich  bediene  (als 
Steward).  —  Praet.  Sg.  3  ro  frithaig 
Ultu  FB.  72.  —  Inf.  orcain  fri- 
daighid  cech  n-aidchi  Tödten  war 
das  Bedienen  jede  NacMScM.  16  H  ? 

—  Vgl.  fertbigis,  ferdaigsecht. 
frlthailim  lattend,  minister, 

prepare.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  ro 
frithaile  Gl.  zu  frisinnle  Hy.  6,  9. 

—  Imperat.  PI.  2  frithalid . .  in  com- 
ram  beus  ScM.  12.  —  Inf  Dat. 
ic  frithalaim  na  n-öeged  y^attending 
to  ike  ffuests'*  Goid.^  p.  101;  Acc. 
firi  frithailem  tomalta  na  flede  FB.  1. 

frlth-aire  Wache,  Wachen; 
rigüia  Corm.  Tr.  p.  11  figell.  — 
Dai,  oc  frithairi  na  aidchi  TE.  12 
Lü.;  oc  fritbaire  FB.  84;  Acc. 
gaibthi  frithairi  na  haidchi  sin  TE. 
12  IjU.  —  Vgl.  aire,  faire. 

frithbera  FB.  68,  17? 

fritli-beriin  \ohsisto.  —  Praes. 
Sg.  1  frisbiur  ohnitor  SG.  22»  (Z\ 
875);  3  met  nad  frithbetr  quantum 
non . .  ohsistit  Goid.^  p.  555  (Wien. 
Gl.);  frismberat  Gl.  zu  obesse  Ml. 
14c,  21.  —  Vgl.  frithbheart  contra- 
venHon,  Opposition  0*B. 

fiith-brutli  i.  dicur  no   diultad 


O'Dav.  p.  83,  frisbruidhe  i.  frith- 
bruth  t6id. 

frith-bruthim  III  ich  weise  zu- 
rück, verwerfe.  —  Praes.  Sg.  3 
indi  frisbradi  Gl.  zu  renuentis 
Ml.  44^.  -—  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
frithbruitiud  (i.  no  obad)  tecosc  in 
draad  „she  rejected  the  guidance 
of  the  Wizard"  Three  Hom.  p.  58,  7. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  frithbruid  (i.  ro 
obustair) . .  na  grada  sin  SMart.  14 
(„refused"). 

frith-eheist  oppositio,  objec- 
tio  Z\  875. 

frith-chomare  I  off  endo,  lae* 
do.  --  Praet.' Sg.  3  is  messe  nad 
frithchomart  nech  Gl.  zu  qui  lesse- 
rim  neminem  Ml.  47»;  PI.  3  fris- 
comartatar  offenderunt  Wb.  5^ 
{Z\  882). 

frith-enech  SC.  26? 

frith-gabim  I  ich  halte  zu^. 
rück,  zügele.  —  Praes.  Sg.  3 
nachid  frith  gaib  Gl.  zu  qui  nee 
timore  dei  frenatur  Ml.  117  (Z*.  875). 

frith-gnam  Fürsorge,  Sorg- 
falt, vgl.  frichnaim,  fris-gnim.  — 
Sg.  Nom.  ar  ba  romor  ocus  ba  roän 
a  frithgnam  Corm.  p.  8  Brigit  („her 
protecting  care")\  Gen.  ro  rathalg 
in  t-^ces  mörmenmain  in  ecsine 
ocus  laigeat  a  frithghnama  ibid. 
p.  27  leithech  (,,the  smcdlness  of 
his  diligence")\  is  maith  iaram  inn 
indsi  i.  praind  ceit  itir  biad  ocus 
linn,  is  e  a  himthairec  cocha  nona, 
cen  frithgnam  0  duniu  oca  TB. 
p.  180,  1  [ohne  dass  Jemand  dabei 
aufwartet). 

frith-ing  „a  relapse"  O'B.,  zu 
eng,  vgl.  frith-lorg.  —  Dat.  tdinig 
a  bh-frithing  na  conaire  ceudna  „Ive 
came  back  by  the  same  paifi'*  Torr. 
Dh.  p.  184,  2;   O'Don.  Gr.  p.  136. 

frith-idraim  afficio.  —  Praes. 
Sg.  3  cia  erat  fritamm  ior-sa  Gl. 
zu  quandiu  me . .  adficiet  Ml.  32^,  27  ? 
PI  3  fritamm  iurat  Ml.  33»,  1. 

frith-lorg  die  Spur-,  der  Weg 
rückwärts.  —  Dat.  ro  impö  dessel 
ina  frithlorg  doridisi  Three  Hom. 
p.  20,  8;  ni  ro  söi  nech  dib  aiged 
ind  eich  in  frithlorg  LU.  p.  39^,  20. 

frith*orcim  I  offen  do.  —  Praes. 

37* 


frithorissair 


580 


f&ar 


PI.  3  frisorcat  Ml.  15»,  s;  fritamm 
orcat  (für  frith-damm)  Ml.  62c  i^Qoid* 
p.  23).  —  Praes.  sec.  8g.  3  na  frid- 
oirced  Wb.  14»  (Z«.  875).  —  Inf. 
Gen.  cen  fochunn  i,  frithoircne 
huad-som  do  neuch  3fl.  I9c,  s;  Äcc. 
in  fnthorcuin  offensam  Ml.  22^,  21. 
-^  Part.  PI.  Nom.  neph-frithortai 
inneuch  Gl.  zu  innuUo  laesi  JIfZ.  19^  e; 
ind  frithorthai  (sie)  30.  58  r. 

Mthorissair  y,he  toithstood*' 
Three  Hom.  Index. 

Mtbos^t  Bückweg.  —  8g.  Dat. 
docuaid  ina  Mthä^t  SMart.  35 
{„went  hack*');  fecht  do  Mdriatn  ic 
imdecht  dodechaid  imad  dermair 
na  n-genti  ina  frithä^t  ibid.  36 
(jjthere  came  in  the  contrary  way*\ 

Mtaibrim  I  oppono.  —  Praes. 
PI  3  fritataibret  SG.  183^>  {oppo- 
nunt  eam  Z*.  432). 

fritaitim  I  contraeo.  —  Praes. 
8g.  3  ni  fritta.it  mo  hires-sa  non 
contraria  est  fides  mea  Wb.  31*,  6; 
PI.  3  fristait  frisom  Gl.  zu  adver- 
sarii  Ml.  23c,  n  (Z«.  875). 

fritfagrftini  I  obeo.  —  Pass. 
Präses.  Sg.  1  fritumthiagar  Gl.  zu 
obeor  SG.  183» 

fritobairtF.  oppositio  Z\  875. 

fritttdohad  obstiti,  PI.  ^  fritui- 
chetar  {sie)  Ml.  21c,  2. 

fritaideeht  F.  objectio  SG.  21» 
(Z».  875).  —  Gen.  inna  frithtui- 
dechtae  contradictionis  Ml.  25^,  13. 

fromad  M.probatio,  probare. 
—  Sg.  Dat.  CO  ro  himraided  a  61ingud 
trit-sin,  cotanicBrenaind  dia  fromad 
„to  Ust  him'*  Fü.  p.  XXXII  21 ;  ibid. 
p.  XXXVI  9;  PI.  Nom.  formtha  aili 
do  thabairt  forro  FB.  62. 

füabair,  fuabbraet,  fuaiprem  s. 
föbairlm, 

Aiach  i.  rann  {Vers)  .  .  ar  in 
fris  {leg.  fers?)  laisin  laithneoir  is 
fuach  [a]  ainm  lasin  file  O'Dav.p.  85; 
fuach  „Word"  Corm.  I^ansl.  p.  56. 

fnachimm  SP.  II  lo,  vgl.  „fua- 
char  (5.  Sg.  Praes.  Pass.?)  to  dis- 
turb,  litigate,  i.  fodibhadh"  O'Don. 
Suppl. ;  Sg.  3  fuacbaid-sem  SP.  II 9. 

fuaehda  FB.  37  Eg.?  vgl.  „fu- 
achdha  rebellious,  perverse**  OB. 

fuacht  8.  aacht. 


faaebtain  hurt,  injury,  da- 
mage  O'Don.  Suppl.;  rebeüion  CR.; 
Gl  zu  fuich  O'Dav,  p.  89;  Gl.  «m 
ffch  ibid. 

faachtnaigim  III  I  quarret, 
attack,  injure  O'Don.  Suppl.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  fnachtnaig  ScM.  5. 

fdacru  s.  f^raim;  Inf.  Dat.  in 
fili  oc  a  fdacru  ior  a  n-glinne  ocus 
a  nadmand  LU.  p.  133i>,  24. 

füagaim  ich  nähe.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  fuaged  co  snätb  öir 
Äid.  Ch.  63. 

fuaidreadh  „to  forbid,  cross, 
litigate"  O'Don.  Suppl. 

fdaimm  N.  sound,  rehoun- 
ding  noise  O'B.  —  Sg.  Nom. 
füaim  colli  SC.  34,  s;  fogur..ocuB 
fuaimm  na  fial  sin  FA.  14  LBr.; 
PI.  Nom.  füamand  FA.  14  LU. 

füait^id  s.  fdataigrim. 

füal  Urin;  urina  Ir.  Gl.  2±2; 
Corm.  Transl.  p.  73,  79;  i.  «alchur 
Cßth**)  O'Dav.  p.  92.  —  Gen,  ar 
galar  fuail  Z*.  949;  co  n-galnr  fAail 
ScM.  13. 

faalaseaeh  Gl.  zu  arbusta 
South.  58»  \^Goid*  p,  60). 

fdalaing  FB.  24  zu  fu-langinV 

füamain  p.  131,  2;  FB.  47,  53V 

fuamann  i.  luatb  no  dian  O'Dav. 
p.  84. 

fdan  N.  Leib  rock;  tunica  Z*. 
22;  cloth,  veü,  covering  O'B.  — 
Sg.  Nom.  füan  cäin  corcra  n-imbi 
FB.  45;  51;  p.  310,  31;  Lg.  18, 19; 
Acc.  {nach  dem  Compar.)  bruit  b'n 
gilidir  fuan  n-gessa  TBF.  p.  140,  ö 
{„a  swan's  tuni&*). 

1.  fuar  Vorbereitung,  vgl.  rem- 
fuar  und  föirim.  —  Acc.  trisin  fuar 
in  budcaid  Tur.  Gi.  48  {y,throH^ 
the  preparation  of  tfie  bridal"). 

2.  füar  Perf.  inveni.  —  Sg,  1  m 
fuar  Hy.  5,  98  (i.  ni  fuarus):  no 
con  füar  FB.  93;  hi  füar  SC.  33,  2: 
CO  f uarusa  ibid.  3 ;  3  fÜair  . .  in 
t-ainm  sin  ScM.  12;  nis  füair  TE.  17; 
SC.  36;  ni  faair  a  samail  di  graig 
SC.  37,  6;  8;  FB.  31;  PI  1  ni 
fuaramar  Lg  12  Lex  nf  fuaram 
ibid.  Ir.;  3  füaratar  TE.  19:  fuaratar 
Oss.  l  7;  TE.  S  Eg.  --  Vgl.  frith. 

3.  fdar  s.  dar* 


faarrech 


581 


fuidell 


fbarrech  elemens  Ml.  20s  lo;  fu- 
airrech  Wb,  5*  (Z^.  994) ;  i.  foirithtn 
O'Dav.  p,  93;  Voc.  a  chainnarraig 
91  zu  Clemens  OHd.  Lor.  Gl.  138. 

fuasereeh  „frightener"  Fei. 
p.  CLXXIX. 

UiM»tVLTjeTror''Fil.p.  CLXXIX. 

fuaslaieiiii  III  ich  befreie,  er* 
löse,  vgl.  tüaslaicim.  —  Conj.  8g.  3 
ron  fuaslaice  Gl.  zu  don  forslaice 
Uy.  1,  18.  —  Inf.  fuaslucudh  dis- 
Solution  O'Don.  Suppl. 

fuasmad  „a  blow"  O'R.  —  Nom. 
fuasmad  SC.  5  H.  (.füasnad  LU.); 
Acc.  cach  fer  dothiged  chuige  do- 
beread  fuasmad  ind  don  crand  sin 
Corm.  p.  32  nescoit. 

MasBad  anger  O'B.,  vgl  füas- 
naim.  —  Dat.  atb^rtsat  co  ferglu- 
inde  m6ir  ocus  co  füasnaid  {sie) 
Three  Hom.  p.  78,  S4  („wrcUh'^. 

fAasnadaeh  „disturber^'  Fei. 
p.  CLXXIX. 

fdaSBaim  II  turbo,  mit  frl  ich 
trüthe,  tobe  gegen  Jemand.  — 
Praes.  8g.  3  Dep.  dia  m-bi  ferg  i 
füasnadar . .  frind  FB.  48 ;  unpersön- 
lich: no6  faasnaith^r  im  CoincalatW 
Lü.  p.  127»,  26.  —  Conj.  8g.  3 
dfa  fuasnaither  fiind  FB.  48.  — 
Inf.  Nom.  18  faasnad  dut  menmain- 
sia  Gi.  zu  aiebas  .  .  te  .  .  turbari 
Ml.  2<i,  6;  füasnad  friu  8C.  5  (fuas- 
mad H.);  val.  fnasna  i.  fnaidri  do 
foeghemh  ö'Dav.  p.  90,  fuasna  i. 
sgail^  ibid.  p.  87  foruasna. 

fdat  Bahre;  i.  dar  no  crann 
O'Dav.  p.  88.  —  8g.  Dat.  tucsat 
iarum  fer  dia  muntir  for  füat  amal 
marb  Three  Hom.  p.  42,  4. 

f6ataeh ,  „f uadach  running 
away  toith,  elopement,  a  rape, 
rapine*'  O'B. 

ittataigrim  ich  nehme  weg, 
raube.  —  Pi'aes.  Sg.  3  füaitgid 
leiss  hi  TE.  15.  —  Fut.  8g.  2  m 
fuadis  la  foxnl  „du  sollst  es  nicht 
fortschaffen  durch  Wegführung** 
Beür.  VII  45  {Sench.  M.). 

1.  fdath  forma  ZK  22,  figu- 
ra  993;  fuath  in  gresa  „the  pattern 
of  ihe  workf*  On  ihe  Mann.  III 
p.  116.  —  8g.  Nom.  füath  ocus 
foscugud  FA.  5  (delba  LBr.). 


2.  f6ath  Hass.  —  Dat.  ro  Hon  d4 
bh-fnath  agus  d&  n-ürghr&in  „he 
became  fiUed  with  hatred  and  great 
abhorrence  of  them**  Torr.  Dh.  p.  100; 
ibid.  p.  206. 

f  nathbröc  ein  Name  für  schützen- 
de BüstungsstücJce,  Rüstung; 
„apron**  On  the  Mann,  III  Index. 
—  Ferdiad  nimmt  zuerst  a  fuath- 
bröic  srebnaide  sröil . .  fri  gelchness, 
darüber  a  fuathbröic  n-dondiethair, 
zu  äusserst  a  fuathbröic  n-imdan- 
gin  n-imdomain  n-iarraide  do  iurn 
atlegtha,  ztoischen  die  beiden  letz- 
teren legt  er  einen  grossen  Stein, 
zum  Schutze  gegen  Cuchulinn's  Gae 
bulga,  LL  fo.  59.  b.  1. 

fdatheraibdig  FA  28,  „haters 
of  belief'? 

füathr^o  Gürtel?  is  stiall  fua- 
thrög  O'B.  scuird.  —  Gen.  cliabinar 
sröil  siricda  r^  chness  congebethar 
dö  CO  barr  üachtar  a  dond-füathroci 
donddärgi  mfleta  do  srol  rfg  Lü. 
p.  81«,  29;  Acc.  na  sliasta  i.  in  fu- 
athroic  {„the  loins,  i.  e.  the  waist*') 
Gl  zu  patma  Güd.  Lor.  Gl  94. 

1.  faba,  leth  na  fuba  don  mn^ 
igi  „half  the  wag  es  of  the  wea- 
mng  woman'^  On  the  Mann.  III 
p.  115  (84). 

2.  faba  „hewing,  cutting**, 
fuba  agas  ruba  „hewing  and  küling*' 
O'Don.  Suppl;  fubadh  i.  fubtad 
no  fodiubadh  (y^putting  doum**  O'B.) 
O'Dav.  p.  89. 

fttband  SC.  31,  u? 

db  fae  s.  tue. 

ro  fuc  s.  rue. 

fa-domain  tief,  N  (?)  die  Tiefe; 
profundus  Z\  874.  —  Dat.  {oder 
Acc.)l  fudamain  ifFn'nd  FA.  19;  28; 
pöne  suthaine  34  (fudomain  LBr.)\ 
p.  191,  20 ;  PI.  Nom.  fudumne  pro- 
funda Z*.  874;  fudomna  mara 
Hy.  7,  23.  —  Compar.  fudumnu 
quam  mare  Gl.  zu  Hy.  5,  i8. 

ftt-duidohestar  s.  unter  du- 
dlehim. 

fu-f^asnaim  ich  ^tobe;  Sg.  3 
fnfuasna  fairggae  findfolt  SG.p.  112. 

faidell  remainder,  leavings 
of  a  feast  O'Ii.;  s.  unter  imm- 
lommad.   —   Sg.  Nom.   in  ra   bai 


fuidir 


582 


foirech 


fuigell  occa  do  lind  na  c&sc  „whether 
they  had  the  leavings  of  the  Easter 
tiU*^  Tkree  Rom.  p.  66,  28;  Äcc.  nach 
bh-fäffadh  fuigheall  baille  inäbäime 
don  cheudiarrachd  Torr.  Dh.  p.  90; 
PL  Gen.  cora  linta  XII  cliab  dia 
füiglib  LBr.  p.  257b,  ^6. 

1.  fuidir  „a  stranger  teruint,  a 
fugitive  or  migratory  husbandman^*^ 
Bern.*  p.  85,  On  the  Mann.  III 
p.  494,  Ms.  Mat  p.  655.  Vgl  fui- 
thir  Corm.  Transl.  p,  76. 

2.  faidir  i.  briathar  {word)  Beitr. 
VIII  330. 

foiditir  s.  f6idim. 

1.  fugell,  fngBll  Bichter- 
spruch,  Entscheidung;  Judi- 
cium, negotium  {adverstis  dlterum) 
Z*.  768;  fuigheall  i.  briathar  t:cr6um 
Beitr.  VIII  346.  —  8g.  Gen,  illathe 
ind  fugill  FÄ.  6;  in  fuigill  29  LBr. 
(britha  LU.V,  Dat.  6  fuguU  Gl.  zu 
judicio,  contendit  Wb.  9c  {Z*.  768); 
iar  fugiuU  brätha  FA.  14  (Mgell 
LBr);  isind  fagiuU  FA.  30  (fui- 
gell LBr.). 

2.  fagell,  faisrell  s.  fiiidell. 
fnigillim  ich  befrage?  fuighlim 

„I  a/u)ardy  ac^udge^^  O'Don.  Suppl. 

—  Praet.  PI.  3  fuigillsit  Morunn 
p.  142,  14;  CO  fuighillsit  oUamhna 
breithemhua  Erend  „so  that  the  chief 
Brehons  of  Ireland  decided*^  O'Don. 
Gr.  p.  309.  —  Pass.  Fut.  8g.  3 
fuigillfithtr  Morunn  uimi  p.  142,  12. 

1.  füll  F.  Blut;  sanguis  Z\  251. 

—  Sg.  Nom.  ScM.  18;  TE.  13  LU.; 
Gen.  fordath  fola  SC.  37,  s ;  a  loim 
fola  ScM.  16;  srotha  fola  FA.  33; 
banna  fola  FB.  27;  crithlr  fola 
FB.  24;  p.  310,  11;  bröenän  fola 
SC.  37, 21 ;  p.  309, 12 ;  Fei.  Epü.  351 ; 
d^ra  fola  FA.  34  (fala  LBr.);  oc 
öl  na  fola  Lg.  7;  Dat.  mar  in 
fnil  ibid. 

2.  füll  i.  pecad  O'Dav.  p.  93. 
failleni  „increase,  addition, 

profit^^  O'JR.,  „interest^  hire,  wages, 
reward''  O'Don.  Suppl.  —  DcU.  is 
eadh  eimither  ina  fuillem-side  On 
the  Mann.  III  j).  112  {„as  the  fine"). 

fa-illim  III  I  deserre,  earn 
O'Don.  Suppl.,  vgl.  tuillim,  ar-illim. 

f uilliud ,     f  uilleadh     addition 


O'Don.  Suppl.  —  Dat.  i  fiiille<2 
airme  CCC  „in  addition  io*'  Fei. 
p.  LXIII;  ilnd.  p.  CLX. 

f uUted,  f onn  fri  fdilted  U\e  SR\i 
(y,to  dispense'')? 

failtln  Pilus  Ir.  GL  463. 

fain  „8  uns  et".  —  Acc.  Dia  lim 
fri  foin,  dia  lim  fri  für  Carm. 
p.  21  fair.  —  Vgl.  foined  und 
1.  fuinim. 

fuindeog  fenestra  Ir.  Gl.  134. 

fttine  Kochen,  Backen.  —  Dat. 
oc  fttiniu  na  fiadmfl  TBF.  p.  140,  so; 
dia  Juni  Lg.  7;  iarna  fuine  tria  mil 
FB.  9;  ic  föne  ind  loig  Hy.  5,  74. 

fttinechda  zu  fo-nigim?  —  Sg. 
Nom.  banntracht  find  fiiinechto 
p.  145,*  6;  füamain  find  ftdnechda 
FB.  47. 

fuined  Untergang  der  Sonne, 
Westen,  —  Sg.  Gen.  for  ainglib 
ind  fuinid  FA.  2  (fiinid  LBr.);  fo 
chomair  funid  Fer  n-arda  siar  isin 
fairrge  Fä.  p.  XXXII  3;  Dat.  oder 
Acc.  iar  fiinind  n-gr6ne  FB.  8U 
(iar  b-fuined  n-grene  Eg.);  anadni 
grien  fo  a  fuined  Or.  33^  {cum  ex- 
cedit  sol  sub  occasum  suum  Z*.  4d5i; 
oc  a  tercbäil  ocas  lia  fained  Cr.  18* 
i^in  ortu  et  in  occasu  eorum  Z*.  641). 

füineta  westlich?  —  Ace.  con- 
nici  in  n-acian  {Ocean)  mnridi  fai- 
neta  insi  Bretan  Lü.  p.  1»,  sc 

1.  fuinim  „I  end  or  cease", 
i.  criochnaighim  no  sgnirim  {CCl.) 
Corm.  Transl.  p.  75  fuin;  unter- 
gehen {von  der  Sonne).  —  Jhraes. 
der  Gewohnheit  Sg.  3  hi  fnnend 
grlan  SC,  33,  13. 

2.  fuinim  ich  koche,  backe.  •— 
Pass.  Conj.  Sg.  3  fonaither  in 
t-^cne  lee  commaith  TBF.  p,  150,  r. 
—  Part.  Sg.  Nom.  in  t'^icne  fo- 
naithe  TBF.  p.  152,  1.  —  Inf. 
fuine. 

fuinnema  FB.  86  lj,ttith  Ute  tv- 
locity  of  a  twisting  whed"  On  the 
Mann.  III  p.  78)? 

fuinnseög,  fuindseog  fraxinus 
Ir.  GL  557,  s.  uinnius. 

1.  fuireeh  i.  cuirm  O'Dav.  p.  85. 

2.  fuireeh  Verweilen,  Ver- 
ziehen,  Verzug.  —  Sg.  Nom.  a 
fuireeh  ina  m-bethaid  Fä.p.  CXYII  s: 


fuirigim 


583 


furachair 


Äcc.  cen  nach  furech  FA.  18;  cen 
fairech  „unthout  delay*'  SMart.  41. 

—  Vgl,  il-furig. 

fnlrigim  I  ich  verweile,  ver- 
ziehe, —  PrcLes.  sec,  Sg.  3  o  ro 
fuirged  . .  i  n-doras  in  du  ine  Three 
Hom.  p.  110,  11  („was  delaying"). 

—  Pas 8.  Praes,  Sg,  3  fuiregar  i. 
fuirech  O'Dav.  p.  85.  —  Inf,  fui- 
rech. 

Mnnim  III  (für  fo-rimim)  ich 
setze,  lege;  Stokes  Retn.*  p.  85; 
ftiirim  i.  tabair  O'Dav.  p.  85.  — 
Praes,  Conj.  Sg.  3  resiu  forruma 
bine  fornn  „before  he  tnay  inflict 
d€9truction  %$pon  t*«"  TBF.  p.  144, 31 
[für  fo-ro-rma).  —  Praes.  sec.  PI,  3 
arimbad  and  furruimtis  a  praintech 
Tir.  13  ifür  fo-ro-rimtis).  —  Praet. 
Sg.  1  forurmiuB  l&im  fair  Lü, 
p.  114^  8;  3  forruim  a  forrig  n-and 
Tir.  13  (für  fo-ro-rim);  forruim 
FB.  28,  forruirim  Eg,  mit  Pron, 
infix.  er  setzte  es  (farrusim  H.?); 
forniib  a  chois  forsiud  leicc  Hy.  2, 8; 
in  tan  ro  furim  a  df  läim  for  Conall 
Three  Hom,  p,  98,  19;  ro  furim . . 
hrähli  n-escaine  fair  ibid.p.  104,  i4. 

—  Pas 8.  Praes,  sec.  Sg.  3  mina  fuir- 
mithea  doch  furri  Corm.  p.  36,  40. 

—  Praet.  Sg,  3  dia  ro  fuirmed 
recht  Adomnain  for  Göedelaib 
FA.  32.  —  Inf,  füirmedh  i.  indeall 
no  cur  O'Dav,  p.  89;  Dat.  co  fuir- 
med na  sraigell . .  foraib  p.  191,  28 ; 
Acc,  la  furmed  in  matim  fair  FB.  40; 
CO  fuirmed  in  rechta  sa  Adamn&in 
FA  32  LBr. 

foirse  „harr 010 ing**  O'B. 

ni  ftilrse  (^.  Sg,  Corij.)  SC.  26? 

Ailneöir  M,  ,,a  juggler,  a 
mountehanh^*  O'B,  —  Nom,  und 
Bat.  ond  fuirseor  i.  nad  fein  as 
fairseor  Gl.  zu  parasito  Goid.* 
p.  68  (LHy.  fo,  UM;  Dat.  r^im  i. 
nomen  do  fuirseoir,  fobith  cach 
riastarda  dos  ber  for  a  aigid  cu 
chäch  Corm,  p.  38. 

f uirsire  parasitus,  f uirser&n 
parasitaster  Z*.  273;  Sg.  Gen. 
ind  fiiirsiri  Gl  zu  histrionis  SG,  103» 
[Z\  230). 

fnirsitis  s.  for-idm. 

fuUsi^    uissi    Lerche,   —    Sg, 


Nom.  congair  in  fuissi  eolach  „the 
skilful  lark  sings''  Fei,  p.  LXVI. 

fiiiseög  alauda  Ir.  Gl  140. 

fnismedaeh  Bekenner.  —  PI 
Nom.  faismedaig  Gl.  zu  professores 
Gild.  Lor.  Gl  55 ;  Gen.  i  n-hiresaib 
fuismedach  Hy.  7, 14.  —  Vgl  föisitiu. 

fult  ScM.  22,  12? 

fuithairbe  F,  Bain,  Furche; 
foithirbi  i.  imaire  no  gort  no  acadh 
O'Don.  Suppl  —  Sg,  Nom.  ind 
fuithairbe  tanat^e  FB.  20;  Dat, 
issin  chetna  fuitherbe  ibid.;  PI 
Acc.  teöra  fuithairbi  on  tig  ibid.\ 
tar  teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17;  82 
{y,over  the  three  ridges"  On  the 
Mann.  III  p.  77). 

fnither  FB.  24? 

fuithir  s.  fttidir. 

fu-lang*  Ertragen,  Erhalten; 
sustinere  Z*.  874.  —  Sg.  Nom.  a 
fulang  dom-sa  Wb,  17c  {mihi  erat 
tolerare  ea  ZK  483);  FA.  26;  is 
fulang  Büain  sochaide  ,  SC,  31,  14; 
Dat.  do  fulang  na  äann  Corm. 
p,  34,  26;  ic  fulang  m^t  {sie)  ocus 
trumma  na  talman  p.  169,  26. 

Ai-langliii  I  ich  ertrage,  halte 
aus.  —  Praes.  Sg.  3  foloing  susti" 
net  Wb.  29d,  17.  —  Praet.  Sg.  3  uair 
nar  fulaing  tortromad  SMart.  22.  — 
Fut,  Sg.  1  fulöB  Gl.  zu  me . .  su- 
stinere Ml.  33a,  2;  follös  Ml  62b; 
PI  3  foUosat  Ml.  69»;  mit  Eedupl 
PI  3  läse  folilsat  Gl  zu  talia  su- 
stenendo  Ml  80».  —  Fut.  sec,  Sg.  3 
ro  failsad  Lg,  16.  —  Pass.  Fut.  sec. 
Sg,  3  folilast«  Lü.  p.  20»,  24.  — 
Part.  8.  do-fulachta.  —  Inf,  fu- 
lang (8.  besonders)  ttnd  fulachtain 
TB,  p.  182,  6. 

foloeht  „cooking  hearth'^; 
fulacht  fiansa  „cooking  pit^'  On  the 
Mann.  III  p.  381.  —  Sg.  Nom.  dia 
m-bad  fulocht  m6r  no  beth  and  Bev. 
Celt,  III  p.  176  {„were  this  a  great 
cooking-hearth") ;  Acc,  0  ro  äernad  . . 
fulocht  Lg.  17,  14;  s.  imter  esnad. 

fullagfdmm  III  s.  fo-laigrim. 

fulred  N.  Blut,  s.  fuil.  —  Dat, 
dia  fulriud  FB.  67. 

faneeh  s.  fo-nigim. 

für-  s.  for-  oder  ur. 

furachair  vigil  Ir,  Gl,  984, 


furachrus 


584 


gabum 


faraohras  M.  Wachsamkeit. 
•^  Sg.  Dat.  ar  iaitchius  ocus  ar 
furachrus  SMart.  6. 

fariil  8.  nr-&il. 

fnrfogrra  s.  arfogrra. 

Iuris  FB.  70? 

farmed  8.  fuirmim. 

farsunnad     M.     Scheinen, 


Leuchten,  Erleuchten;  vgl 
forosnaim;  fursunnud  fiss  Lg.  3; 
caindel  de  Hc  logmair  oc  forsoimud 
doib  TBF.  p.  140,  u  {„at  ülumi- 
ncUing  for  Aem"). 

do  fdsci  8.  diuseim« 

tus  mmat  CG.  2LÜ.?  vgl.  foram. 


G 


ira  8.  gAe. 

ira  FB.  36  Eg.  für  aga,  oca, 
8.  oe« 

gkh»  Gefahr.  —  8g.  Dat.  i  n- 
gaba  Hy.  1,  28,  Gl.  isin  gäbud. 

gab&ilteeh  eaptue  Ir.  Gl.  594, 
von  gabäl,  Inf.  zu  2.  gabaim. 

1.  g^abaim  ich  singe.  —  Praee. 
Sg.  3  ba  hoen  im  Crt^  co  n-gaba 
dal  Hy.  5,  i4.  —  Imper.  Sg.  3 
gaibed  cäch  &  salmu  Wb.  12^  {Z^. 
443).  —  Fraes.  sec.  Sg.  3  no  gebed 
si  sie  sang  p.  40,  33;  Fl.  3  sian 
no  gebtis  Lg.  17,  84.  —  Fraet. 
Sg.  3  cach  rod  gab,  cach  ro  chuala 
Hy.  6,  108;  los;  gabais . .  inna  randa 
sa  er  sang  diese  Strophen  SC.  11. 

—  Fut.  nod  geba  Lat.  Hy.  X  Fref. 
{Goid.^  p.  102).  —  Fass.  Fraes. 
Fl.  3  gaibtir  düana  SF.  V  16.  — 
Fut.  Sg.  3  isin  phurt  i  n-gebthar 
commenic  Lat.  Hy.  X  Fref.  — 
Praet.  Sg.  3  di  doiri  Babelone  ro 
gabad  fon  dul  bo  Ml.  bir  (Z*.  477). 

—  Inf.  Nom.  ba  im  Crißt  a  oenur 
ro  böi  aggabud  Gl.  zu  Hy.  5,  u; 
Dat.  cein  bethir  ico  gabail  „whüe 
it  is  heing  sung"  Lat.  X  Fref.;  do 
gB.haü  cepoce  ScM.  20;  Dat.  oder 
Äcc.  ar  a  gabail  fo  lige  fo  eirge 
Lat.  Hy.  VII  Fref  (Goid.^  p.  99). 

2.  irabaim  I  ich  nehme,  er- 
greife {in  sehr  vielfältiger  Anwen- 
dung)] mit  for  {auch  fri)  und  fol- 
gendem Infinitiv  ich  beginne;  mit 
i  n-  ich  lasse  mich  nieder; 
„gabhäil  impi  to  avoid  it,  to  pre- 
vent  ü"  O'Don.  SuppL;  mit  und 
ohne  conair  einen  Weg  einschla- 
gen; gabh-sa  chngainn  amacb  „co- 
me  out  to  us"  Torr.  Dh.  p.  72; 
„gabail  läma  to   cast  forth,   to 


drive  back"  Three  Hom.  Index; 
gabaim  gröim  ich  habe  Nutten, 
gedeihe  {j,prosum"  Three  Hom. 
Index).  —  Fraes.  Sg.  3  ar  gaibid 
side  c^il  for  bäas  Wb.  9»  {nam 
capit  hie  opinianem  de  morte  Z*. 
431);  gaibid  cloich  n-aile  SC.  7; 
gabaid  ond  ur  co  araili  FA  22; 
gebid  ScM.  17;  gebid  for  tecosc  a 
daltai  SC.  24;  mit  Fron,  suffixum 
{s.  6  S.  513,  Col  2^:  gaibthi  frithairi 
na  baidchi  sin  TE.  12  Lü.;  geibthi 
ar  gdalaind  sie  fasst  ihn  an  der 
Schulter  SC.  14;  geibthi  Löeg.. 
cloich  SC.  7;  gebthi  Löegarr« . .  in 
roth  FB.  64  (dreimal);  m  gaib 
airechas  Wb.  3*  {non  capit  prinä- 
patum  Z\  430);  uchan  do  galar 
nom  geib  SC.  29,  17;  rei.  cech  mac 
gaibes  gaisced  acaib  ScM.  9;  Fl  3 
noB  gaibet  uli  SC.  6;  gabait  forro 
ferta  sie  nehmen  Wunder  auf  sidi 
FA.  28.  —  Fraes.  Conj.  Sg.  3  cid 
messe  am  nod  n-gaba  p.  141,  9-m: 
ar  na  gaba  nech  desimrecht  diib 
Wb.  28»  {ne  quis  sumat  exemphtm 
de  eis  Z*.  441);  Fl.  3  co  to  gabait 
a  chossa  ocus  a  läma  SC.  48  1?  vgl 
die  Stelle  unter  Fass.  Fraet.  PI.  3\ 

—  Imperat.  Sg.  2  gaib  duit  in  mac 
p.  141,  17;  gaib  do  chuil  SG.  229 
{Z\  443);  gaibthi  cloich  SC.  7: 
3  gaibith  Finncoem  in  mac  j>.  142,  u. 

—  Fraes.  sec.  Sg.  2  dianam  gabtha 
„if  thou  wouldst  accept  m^*  Tkree 
Hom.  p.  118,  4;  3  nis  gaibed  tart 
Hy.  2,  89.  —  Fraei.  Sg.  1  0  n 
gabus  gai  im  l&im  ScM.  16;  6  ga- 
bus-sa  gaisced  SC.  7;  6  gabusa 
Crüachna  FB.  44;  ro  gabos  immaig 
dcnna  ich  liess  mid^  nieder  in  M.  D. 
SC.  34,  4;  ^  ro  gab  sein  inna  Um 


gabaim 


585 


gabul 


ScM.  8;  FB,  27;  79;  82;  87; 
Hy.  5,  15;  68;  p.  22,  s;  ro  gab 
flatfA  TE.  2  LU.',  ro  gab  mian 
p.  43,  12:  in  tan  ron  gab  c^ill  7!£. 
%  IjU,\  Fä.  31;  in  ros  gab  gmm 
j>.  40,  86;  rod  gab  idu  ^oit  TE. 
8  Eg.\  SC.  29,  le;  33,  si;  45;  ros 
gab  slüagu  in  düne  lüe  es  ergriff 
die  Schaaren  der  ganzen  Stadt 
FB,  44;  med  conair  rod  'n«gab 
FB.  69;  auch  ohne  conair:  i%sed 
ro  gab,  dar  Oenuch  m-Breg  Leth 
TE.  3  Eg.\  ro  gab  for  lesagu(2  na 
hairge  p.  40,  lo:  ro  gab . .  for  coäm 
Corm.  p.  30,  is;  ro  gab  tromcheö 
. .  dd  FB.  36;  nis  gaib  Hy.  5,  26; 
corra  gaib  so  dass  sie  ergriff  Lg.  9 ; 
ScM.  20;  FB.  12;  co  ra  gaib 
etorro  oc  gleic  FB.  31;  conad  ra- 
gaib  Ina  munteras  Lg.  11;  gabais 
fo88  Hy.  5,  58;  gabais . .  dair  mör 
ScM.  18;  21,  si;  p.  131,  7;  gabais 
. .  rfge  n-£rend  TE,  1  LU.\  gabais 
. .  Saint  an  rf  TE.  5  Eg. ;  gabais 
c&ch  dib  imniarbaig  ammuin  a  celi 
SC.  4;  gabais  fri  grisad  Cuind 
CCn.  4;  vnit  Fron,  suffixum  {s.  € 
S.  513,  Col.  2):  gabsi  Tir.  15;  gabsus 
meisce  es  ergriff  sie  Trunkenheit 
FB.  16;  PI.  3  CO  ro  gabsat  amsai 
aice  Lg.  11;  ro  gabsat..  in  curad- 
mir  FB.  72;  90;  co  ragbaiset  alläma 
di  mair  Lg.  13;  co  n-gabsat  i  n- 
dithrub  sie  Hessen  sich  in  der  Ein- 
öde nieder  Lg.  11;  CC.  3  LU.] 
gabsit  .  .  in  mac  CC.  S  LU.  — 
T-praet.  PI.  3  gabUit  a  sciathu 
FB.  15.  —  Fut.  PI.  3  ni  gebat 
in  comarbus  Wh.  4c  (Z*.  453).  — 
Fut.  sec.  Sg.  1  no  gebalnd  Lg.  6; 
3  nos  gebad  ule  crith  FA.  14  (g^- 
bad  LBr.).  —  Pass.  Praes.  Conj. 
PI.  3  gabtair . .  eich  duin  FB.  34; 
m4  gabtair  do  neoch  SC.  4.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  gabad  gabäal  doib  leo 
Wh.  7»  {facta  est  collatio  eis  apud 
hos  Z\  477);  PI.  3  ind  läm  rod 
gab  ocus  in  t-äliasait  fotarat  ro 
gabiha  o  chund  co  fond  Bev.  Celt. 
m  p.  177  {vgl.  SC.  48).  —  Fut. 
Sg.  3  0  ghebthar  in  gnim  do  l&im 
TE.  9,  19  Eg.;  is  dam-sa  ceta 
gebthar  SC.  ^;  PI  3  mad  fri  göe 
gebitar  FB.  33  (gebithar  Eg.)?  — 


Inf.  gabäl,  gabäil  Z<.  487;  gabhal 
seizure  O'Don.  Suppl.;  Gen.  linn 
gabala  (TBav.  p.  91  fobairt  {ein 
Wasser,  das  einen  bestimmten  Be- 
sitzer hat?)\  Bat.  don  ch^t^abaii 
heim  ersten  Nehmen  ScM.  1;  (ar 
n-gabäil  rfge  TE.  2;  p.  311,  26; 
do  gabäil  immön  n-öenfer  FB.  15; 
dia  gabäil  ina  glaic  FB.  87;  Acc. 
im  gabail  na  n-en  SC.  4;  ar  ni  äta 
gabail  disside  Lg.  6? 

gablaeh  „horned,  peaked, 
pointed*^  O'Ä.,  ron  gabul.  —  PI. 
Nom.  (d&  ech. .)  gablaieh  FB.  45; 
p.  310,  15. 

gablaim  II  „I  spring,  shoot 
out'*  O'R.  ~  Praes.  Sg.  3  rel.  sil 
gel  gablas  „a  white  seed  thcU  hran- 
ches  Fei.  p.  LXIII. 

gabond  s.  goba. 

1.  gabor  caper  SG.  37i>  (Z«.  781); 
gabur  Corm.  p.  22;  gabhar  Ir.  Gl.  372. 
—  Comp  OS.  gobar-comräd  Gl.  zu 
ecloga  Corm.   Transl.  p.  69  elada. 

2.  gabor  9  gabur  M.  Pferd; 
gabur  caper  und  gobur  equus  durch 
die  Vocale  zu  unterscheiden  beruht 
bei  Corm.  p.  22  nur  auf  etymolo- 
gischem Spiel.  —  Nom.  oder  Acc. 
gabur  FB.  47;  Nom.  lasin  don 
ic  in  gabuir  cbuci  Rev.  Celt.  III 
p.  184;  Dat.  os  gabur  gil  Oss.  I  2; 
Acc.  dofeccai  secha  a  gabuir  i.  in 
deirg  u-druchtaig  „hesaw  his  steed 
the  Detoy-Bed  hy  Lugaid'*  Rev. 
Celt.  III  p.  184;  PI.  Gen.  graig 
n-gabor  n-glas  SC.  33,  li;  de  Önnaib 
gabur  Gl.  zu  Hy.  4,  19  {s.  cilicc); 
Du.  Nom.  da  gabor  ScM.  20, 

3.  gabor)  gabur  weiss?  drech 
leth-derg  leth-gabur  lais  FB.  47. 
Vgl.  Corm.  p.  22  gabur. 

g&bud  M.  Gefahr.  —  Sg.  Nom. 
nir  bo  diuir  in  gabud  di  Hy.  5,  si ;  83 ; 
Dat.  ar  gabud  Hy.  6,  24;  isin  gäbud 
Gl.  zu  i  n-gaba  Hy.  1,  2»;  far  mör- 
gäbud  FA.  22;  no  elaind  as  gach 
gabud  ocus  as  gach  airceis  LU. 
p.  16b,  42;  Acc.  fri  gabud  Hy.  1,  16; 
5,  89;  PI.  Dat.  i  n-gabthib  Lg.  12; 
ar  gaibthib  Hy.  6,  26. 

gabul  Gabel,  „also  applied  to 
the  branches  of  trees,  of  a  famüy'^ 
On  the  Mann.  III  Index;  furca, 


gach 


586 


gainne 


patibtUtmi  Z*.  768;  gabhal  fu^-ca 
Ir.  Gl.  135.  —  Sg.  Gen*  i  m-bon 
na  gabla  FB.  92  {ein  Balken  im 
Hauae?)',  Dat.  fo  a  gabul  FB,  81; 
PI.  Nom.  „gabla  fine  branches  of 
a  famüy"  O'Don.  Suppl.;  Acc.  li- 
brither  gabla  a  länia  Corm,p,  36,  ss; 
Du.  Nam.  da  uball  öir  for  di  gabal 
a  muingi  TB,  p.  176,  24;  Gen.  dar 
Mag  d&  Gabul  FB.  36.  —  Compos, 

0  gabui-rind  Gl.  zu  circino  {Zirkel) 
Corm.  p,  9  cerceun. 

irach,  spätere  Form  für  eaeh, 
TE.1\  9,7;  11;  13 -EV/.;  CO.l;  '6Eg. 

ro  grAd,  gradatar  s.  gadim. 

gri^  Klugheit;  gaos  dcnUeness 
of  mind  O^Don.  Suppl  —  Sg.  Nom. 
ni  frith  gses  nä  gart  ni  genas 
FB.  24;  a  guth  a  gses  a  chenel 
FB.  31;  Gen.  nertlia  g&ise  50.  38; 
büaid  gdise  8.  unter  büaid;  Dat.  ar 
gäis  p.  328,  9;  as  mo  gais  p.  142,  e; 
cia  bu  nöiden&n  ar  des  ni  lil  la 
maccu  i  n-gaes  Ml.  Carm.  1  („in 
toisdom"  Goid.*  p.  18). 

graesitech  FB.  37  Eg.,  vgl  „gaoi- 
sid  Äatr  of  heasts*'  O'R. 

ro  graet  wurde  getödtet  Ose. 

1  2;  dfar  gset  a  quo  occistts  est 
CCn,  5.  —  Vgl.  gaetas  „who  wounda'* 
Corm.  Tranal.  p.  87  galgat,  goite. 

1.  g&eth  weise.  —  Sg.  Nom. 
am  gseth  i  m-bret[h]aib  p.  327,  sa; 
p.  141,  5;  PI.  Nom.  ni  rubtar  gäitha 
for  comairli  Wb.  18c  (n^n  fuerunt 
shpientia  vestra  consilia  Z*.  500); 
gaitha  Wh.  18»  (Z*.  30);  Dat.  bat 
umal  münta  6  gsethaib  SG.  26. 

2.  ir&eth,  gröeth  (jL^.)  F.  TTtnd; 
in  gäth  v^n^ii«  Z*.  241;  an  gaetb 
atüaidh  boreas  Ir,  Gl.  353.  —  Sg. 
Nom.  gaeth  Hy.  5, 19;  gseth  FB.  26; 
FJ..  26  (göeth  LBr.);  goeth  oc  a 
n-imluad  SMart.  24;  6ren.  gith 
gäithe  d^ne  Hy.  2,  S9;  athach  gäithe 
p.  131,  4;  ar  irchor  gaithe  Gl.  zu 
Hy.  6, 16;  cloi  gaithe  Gl.  zu  turbo 
SG.  93»;  luathe  gÄethe  Hy.  7,  22; 
I>a^.  ar. gaeth  Hy.  6,  le;  Acc.  cen 
gdith  FA.  35;  fri  gaith  FB.  91;  it 
lüathidir  gäith  n-erraig  sie  sind 
schneller  als  em  FrüMingssturm 
SC.  37, 6;  PI  Nom.  goetha  p.  190, 27 
LBr.  —  Comp 08.  göith-luch  palus. 


giU^thaeh  lütndtp.  —  PL  Nom. 
indsi . .  goethacha  p.  190,  si. 

graethamail   paluster   Ir.   Gl 
1067,  «.  göithluch. 

eo  n-gr&eth-grr&in  Lg.  18,  ss  «lä 
£^^.  i«n(2  Xc.  zu  lesen  goth-in^äin. 

gr&ethmar  ventosus  Ir.  Gl  646. 

grai  M.  Speer;  davon  gaide  pi- 
/a<U8  ZK  52;  ga  ^osfa  Jr.  Gi.  216: 
gai  bolca  „belly-dartf'  Lü.p.  125^2, 
bolga    t6w[.   73»,   s,    113^,   52,  rf«- 
JVame  von  Cuchulinn^s  ^^eer:  „Tkis 
was  the  chartzcter  of  that  dort:  ü 
was  upon  a  stream   it  ^unUd  be 
set   and  it  was  from   between  kU 
toes  he  should  cast   it.    It  made 
but  ihe  wound  of  one  dart  in  en- 
tering  ihe   body;  but  ü  presented 
thvrty  inverted  jjoints  against  coating 
back"  On  the  Mann.  II  p.  309.  — 
Sg,  Nom.  in  gäi  ScM.  14;  gai  triot 
ein  Speer  durch  dich  ibid.  9;  14: 
brütir  a  gai  FB.  67;  gai  gormrüad 
p.  310,  89;  gai  bolcai  FB,  30;  gae 
gona  ^isc  Öl  zu  fuseina,   trideM 
Neptuni  SG.  Sl^ ;  G^n.  do  rind  gai 
Lg.  15;   Dat  urchor  do  gai  m6r 
ScM.    10;   Lg.   15;    do   gae  gand 
Oss.  I  2;   do   gae   crdaid   SC.  41; 
^cc.  ro  thelgisgai  iorm-sa  5cJf.ll; 
SC.  36;  FB.  81;  87;  gae  ScM,  13: 
gai  n-aill  ibid.;  in  n-gai  cetna  ibid. 
10;  11;  0  ra  gabos  gai  im  UUm  16: 
armgai8c«(2    rig  Laigen    etir  g6ei 
ocus  claideb  ocus  sciatii  Three  Hom. 
p.  70,  27;   PI.  Gen.  la   fsbm  na 
n-gäi  FB.  15;  Dat.  oc  denam  oa 
crand  iana  g&ib  Corm.  p.  32  nes- 
coit;  Acc.  fäcbais  a  g6o  FB.  67; 
scailid   gou  SC.  17,  3;  Du.  Nom. 
da  gai  glassa  Lg.  18,  26. 

griibtheeh  gefährlich,  von  gi- 
bud.  —  Sg,  Acc.  isin  glend  n-gaib- 
thech  FA  22. 

ro  g:ftid  s.  grudim. 

graile  stomach  CB,  —  Sg.  Acc. 
in  gaile  Gl.  zu  dolia  Güd.  Lor. 
Gl  219. 

graim  8.  gam. 

graimen  s.  gremen  und  gaBain. 

fod  gain  SC.  37,  3  s.  fo-gais* 

gralnedar  s.  unter  g6nar. 

gainem  s.  ganeni. 

gainne  .F.  von  gand,  Dat.  asort 


gair 


587 


l^ftlar 


sluag  CO  n-gainde  FH.  Oct.  7,  Gl.  i. 
CO  n-doccumlai,  „with  hardship'^. 

irair  hrevitas  Z\  979;  Acc, 
coitchena  riam  eter  fot  ocas  gair 
SG.  5».  —  Vgl.  garit,  1.  gaire. 

ir4lr  F.  Ruf,  Geschrei.  —  Sg. 
Nom.  a  crith  ocus  a  n-g^r  FA.  28; 
b&  gair  büada,  g&ir  chommaidmi 
FB.  64;  J.CC.  ro  lasat  gäir  mesca 
Lg.  1;  atchuala  gair  mor  do  nöi- 
denu  p.  19,  st;  doberat  gdir  dö 
FB.  64;  tibit  .  .  gäir  commaidmi 
tbid.x  PI.  Nom.  na  g&re  ocas  na 
golgaire  FA.  29;  Acc.  ro  thöcbatar 
. .  a  n-güri  guii  TjE?.  15  Eg, 

1.  grftire  jt.  Kürze;  i.  gair-secla 
i.  gar  rae  i.  r«  gar  „sh&rt  Itfe'*  Corm, 
p.  24,  „a  shoH  space''  ibid.  p.  XXXVI. 

2.  gftire  taking  care  of  a  fa- 
ther  etc.  in  old  age,  her  ding  of 
eatüe  O'Don.  Suppl,  vgl.  in-gaire, 
ar-gairim. 

3.  iTftire  8,  goire. 

^ire  Lachen;  a  laugh  O'R. 
—  gaire  Corm,  Transl.  p.  88  grai- 
bre.  —  Sg.  Gen.  ni  ro  thib  gen 
n-gairi  Lg.  17;  Dat.  on  gaire  a 
risu  Corm.  Gl.  Tr,  p.  146  rosir; 
Acc.  CO  n-dema  gäri  imbi  LU. 
p.  2^  86;  cen  ard-gaire  boeth  jywi- 
thout  a  loud  foolish  laugh*'  Fü. 
p.  CXLV. 

Ifalrim  I  ich  rufe,  —  Praes. 
Sg.  3  dia  n-gair  in  ^nlaith  von 
denen  her<ib  die  Schaar  der  Vögel 
ruft  SC.  33,  16;  PL  3  co  n-gairet 
ocus  CO  n-grechat  p.  191,  22;  co 
n-g&iret  ibid.  18.  —  Praet.  9g.  3 
garthis  FB,  40  Eg.  —  Pass.  Im- 
perat.  PI.  3  g&hter  SC.  25?  — 
Praet.  Sg.  3  co  ro  gared  dö  Lat. 
Hy.  YII  Pref.  („was  summoned  to 
htm**  Croid.*  p.  99).  —  Compos, 
ad-gaur,  con-acraim,  con-,  fo-,  for-, 
for-con-garim. 

fSfAtim  ich  lache.  —  Pra^. 
Sg,  3  braigid  ocus  b4n  gäirid  y^pe- 
du  and  laughs  aloud**  Fei  p,  CXLV 
{reimt  auf  bäigid). 

gnlrit  8.  garit. 

gairm  N.  Ruf,  Rufen,  Ge- 
schrei, —  Sg.  Nom.  congarar  gairm 
rigi  dö  SC.  27  H,  {gwm  LÜM  Gen, 
son  a  garma  Hy,  2,  16;  Acc.  cong- 


gair  et  gairm  n-amnas  FB.  84.  — 
Vgl.  tö-gairm. 

gairmim  ich  rufe.  —  Paas. 
Prae8.  PI.  3  gairm ter  chuci  ScM.  4. 

gairsiu  Osa.  I  i,  8  für  gar  resiu 
kurz  bevor. 

gais€ed  8.  gasced« 

galt  8.  gatalm. 

gal  F.  Tapferkeit,  PI.  tapfere 
Thaten;  deed,  fight,  valour  0  Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom,  craaid  a  gal 
ScM.  21,  25;  a  gal  a  gaisced  FB. 
30;  43;  67;  Gen,  läith  gaile  fer 
n-hErend  ScM,  6;  SC.  38;  40; 
FB.  3;  6;  12;  88;  p.  310,  3;  6; 
lathus  gaile  Göedel  uli  FB.  89; 
ar..möit  na  gaile  ibid.  88;  gaili 
ibid,  12;  tria  nert  gaili  p.  328,  1; 
Dat,  ar  gail  p.  142,  1;  e;  FB.  61; 
p.  328,  2;  9;  CO  lond-gail  ScM,  3,  s; 
cethri  coicid  hErenn  form  läim 
OCUS  form  gail  ocus  form  gaisced 
do  aurscartad  di  Maig  Murthemni 
isind  lö  sa  indiu  Rev.  Celt,  III 
p.  179;  Acc,  addaimet .  .  do  gail 
FB.  11;  cura  thoirnead  gal  na 
biasta  Fä.  p,  XXXVI 4  {„ihe  beasfs 
violence**):,  PI.  Gen.  ar  gressaib  gal 
SP.  II  7?  Dat.  ar  galaib  ocus  ar 
chomramaib  ScM.  6. 

galar  N.  Krankheit;  a  n-galar 
morbus  Z*,  223;  galar  süla  Oph- 
thalmia Ir.  Gl.  281.  —  Sg.  Nom. 
galar  Hy.  6,  12;  CC.  4  LU.;  in 
galur  TE.  7  Eg.;  CC.  4  Eg.;  do 
ghalur  TE.  9  Eg. ;  ba  galar  leo-side 
nach  doib  fön  dorala  amlaid-sin 
in  bocht  d'etiud  SMärt.  12  {„toere 
grieved**);  Gen.  sUetan  tromm- 
galatr  TE.  7  Eg.;  10  LÜ.:  Dat. 
iar  n-galur  Gl.  zu  iar  saith  Hy.  5, 20; 
CO  n-galur  füail  ScM.  13;  isam 
slän-sa  .  .  dorn  galur  TE.  14  Eg. ; 
dia  icc  don  galur  ibid.  13;  m'fc-sa 
do  denam  dorn  ghalar  ibid.  9  Eg.; 
ina  galur  ibid.;  uchan  do  galur 
nom  geib  SC.  29,  17;  ro  benad . .  0 
crith -galar  SMart.  21  {„ague'*); 
res  n-galur  Hy,  1  Praef;  Acc. 
galar  SC.  30;  cen  galar  Hy.  5,  39; 
FA.  35;  fot  galar,  cot  galar  SC,  11; 
in  galor  TE.  10  JE^. ;  ron  soerat  ar 
diangalar  Hy.  1,  6  (i.  ar  in  galar 
n-dian  i.  ar  in[m]bude  connaill);  ar 


galarche 


588 


g»rg 


galar  fuail  ZK  949  {SG.  Incani,)\  a 
ghalur  TE.  1;  S  Eg. 

galarche  F,  aegritudo  Z^  809, 
van  galrach. 

galgrat  „a  champion"  Corm, 
Tr.  p.  87.  —  PI  Gen.  immad  mär 
galgat  FB.  29. 

1.  gall  i.  corthi  cloichi  {„a  pü- 
larstcme^*)  Corm.  p.  23. 

2.  giill  ainm  do  Saerchlannaib 
Frangc  Corm.  p.  23;  „Qiis  ward 
was  applied  by  Üie  IrÜh  Änncdist8 
to  (he  Danea  or  Scandinavians 
from  their  first  arrival  in  the  eighth 
Century  to  the  twelfth,  wfym  ü  was 
transferred  to  the  Entlieh"  O'Don. 
Suppl. ;  a  stranger,  a  foreigner  O'R. 

—  PI.  Nom.  gill  ScM.  21,  44? 

3.  gall  nomen  do  elu  {Schwan) 
Corm.  p.  23. 

4.  gall  ainm  do  chailech  1.  gallas 
Corm.  p.  23. 

galraeh  Icrank.  —  Sg.  Nom. 
ba  saethrach  ba  galbrach  p.  40,  9. 

galraiffim  IIl  ich  bin-,  werde 
kranJCy  betrübt;  is  mo  co  mor 
gallragim  det-siu  fön  „it  is  greaüy 
more  that  I  grieve  for  thee  ^yself* 
SMart.  15 

gAmWinter;  mf  gadm  November. 

—  Sg.  Nom.  snigid  gaim  ro  faith 
sam  Lü.  Amra  Y  14,  ro  faeth  sam 
snigid  gam  LHy.  Amra  63  {reimt 
auf  dam);  Gen.  immi  gaim  i.  iar 
samuin  immi  gaim  i.  i  n-gamrid 
Corm.  p.  23  gamuin,  vgl.  Trwnsl. 
p.  82  gam.  —  Compos.  gam-red 
8.  gem-red. 

gramanrad  s.  unter  aicme;  Gen. 
na  gamanraidi  LU.  p.  21^,  4i. 
g9aa'-liMWinter'hürde,'8taU. 

—  Sg.  Nom.  möit  gamliau  bi  tailat 
trichadt  n-gamna  FB,  91  (gaim- 
lies  Eg.). 

gamnaeh  „a  milking-cow, 
with  a  year-old  cdlf*  Corm.  Tr. 
p.  85  gamuin.  —  PI  Gen.  tri  ficbit 
gamnacb  ScM.  5;  22,  2. 

gramnln  ,,a  year-old  calf^' 
Corm.  Tränst,  p.  85.  —  PI.  Gen. 
«ricÄait^  n-gamna  FB.  91  (tricbae 
n-gaimen  Eg.). 

gamun  s.  gemen. 

gandy  gann  scarceO'B.^scanty 


Bern.*  p.  60;  gand  i.  cnmang  Three 
Ir.  Gl.  p.  136  {zu  Fei.  Oct.  6).  - 
8g.  Nom.  is  gann  membrumm  SG. 
p.  228»  {Nigra  p.  25,  ZK  p.  XU); 
nir  bu  gand  Gi.  zu  nir  ba  chalad 
Hy.  5,  8;  in  lia  16gmar  nir  bo 
gand  FeL  p.  LXXIIl  {„niggardly^: 
cid  nad  gand  ön  LU.  Amra  p.  18; 
DcU.  do  gae  gand  Oss.  I  2.  —  Vgl, 
df-gand,  gainne. 

ganem  Sand,  —  Sg.  Nom.  gai- 
nem  lir  fo  longaib  Three  Hom. 
p.  34,  1 ;  atta  lin  gainem  mara  ibid. 
p.  84,  28;  Dat.  for  ganim  deirg 
FB.  48;  i  n-gainem  na  tragai  Th^ee 
Hom.  p.  122,  86. 

ganmeeh  sandig.  —  Sg.  Nom. 
in  gaeth  ganmeeh  „the  sandful 
wind''  Ir.  Gl  428. 

ganmide  sandig?  —  Sg.  Nom. 
talam  garb  ganmide  FA.  30;  (gain- 
migi  LBr.). 

gar  kurz;  near  O'Don.  Gr.  p.  122. 

—  Sg.  Nom.  bid  gar  dar  ani  sin 
SC.  13;  gar  eian  co  ticfa  „«ftorf 
the  time  tül  he  sihaü  come'*  Fü. 
p.  CLXXIII;  ibid.  p.  CXIX.  — 
Adverbiell:  gar  rena  chäsad  FA 
2  LBr.;  gar  ria  caplait  y,shorÜy 
before  Maunday-Hiursday'*  Three 
Hom.  p.  66,  18;  gair  ria  n-ec  LU. 
p.  S\  38;  gairsia  kurz  bevor,  für 
gar  resiu  Oss.  I  4;  8.  —  Compos. 
todochaide  gairbiuc  iar  tain  pauUh 
postfuturum   SG.   147*   {Z*.  990). 

—  Vgl.  1.  gaire. 

garb  rauh;  „rough"  Corm.  Tr. 
p.   89.   —    Sg.   Nom.    gilth    garb 

FA.  26;  talam  garb  ganmide  30: 
goirt   garb  p.    190,   29;   cend-garb 

FB.  37  Eg.;  PI.  Nom.  at  gairb 
chaithlig  FA.  24?  F.  goetha . .  gorti 
garba  p.  190,  28;  indsi  fuara  garba 
goethacha  p.  190, 31 ;  taicha  rogarba 
p.  190,  26;  Dat.  ona  carcib  cniach- 
daib  no  garbaib  no  bruthachaib 
LHy.  fol  12  b  {Goid.^  p.  69).  7- 
Compos.  din  g&rb-thoraind  sin 
FA.  14. 

garg  rauhy  wild;  fieree  Corm. 
Transl.  p.  88.  —  8g.  Nom.  is  garg 
SC.  31,  11;  Acc.  gnim  n-granni 
n-garg  Lg.  5,  21;  tailciud  fri  gargg 
Bern.  Gl.  115»  {„tender  to  the  rough'* 


garit 


589 


g*d 


l 


Goid.^  p.  50);  Fl.  Gen.  cobra  n-garg 
SeM.  21,  18. 

I^arit,  gairit  kurz;  garait  hrevis 
Z^.  805.  —  Sg.  Nom.  cid  cian 
gairit  TE.  2  Eg.-,  PI  Nom.  bith- 
gairddi  semper  breves,  vocales  SG.  5» 
(,Z*.  979).  —  Adverhidl:  garit  iarsin 
„shartly  after  ihat^*  Three  Hom. 
p.  64,  19. 

grarmain  Weberhaum;  „wea- 
ver's  beam**  O'R.  —  8g.  Nom.  in 
garmain  Hy.  5,  76;  p.  48,  95 ;  Gen. 
sithidir  claideb  garmnai  cechtar  a 
di  largan  LÜ.  p.  86 v  n;  -<lcc. 
ioiscis  in  garmain  Hy.  5, 74;  p.  48,  24; 
PI.  Dat.  im  aiced  fige  oile  i.  co- 
mobar  na  fige  do  garmnib  ocas  do 
_  claidmib  On  the  Mann.  III  p.  116 
-*-     ij,beams  and  iieddles"). 

^armfline  FB.  24  (garmanline 
Eg.y^ 

^rt  i.  föile  {„hospitality^*) 
Corm.  p.  23;  liberality,  bounty,  ge- 
nerostty  O'R.  —  5'^.  Jvbw.  ni  frith 
gses  nä  gart  nä  genus  FB.  24;  G^en. 
CO  lin  garta  SC.  29,  s. 

I^as  Seho88,  Spro88,  Beis; 
a  sprig  O'Don.  Gr.  p.  83.  ~  Sg. 
Nom.  in  gas  fine  SP.  V  12;  Acc. 
foTsin  n-gas  m-biroir  „8uper  na- 
sturtii  swrculum''  Fü.  p.  LXXXIX; 
ithid . .  in  gas  ^nd.;  PI.  Nom.  tri 
gasa  do  bhiror  na  Boinne  O'Don.  l.  c. 

—  Fij/Z.  gasne. 

graseed.  gaisced  1)  Waffenrü- 
8tung;  Waffen,  2)  Tapferkeit. 

—  8g.  Nom.  1)  brat-gaisced  FB  89; 
arm-gaisced  three  Hom.  p.  70,  27; 
2)  ba  maith  a  n-gaisced  Lg.  8;  a 
gal  a  gaisced  FB.  30;  43;  67;  is 
gKSCced   fo   1er   TE.  9   Eg.;    Gen. 

1)  CO  forgabail  cenele  n-imberta 
gaiscid  TBF.  p.  148,  1;  2)  fo  bith 
tabarta  do  chäch  a  chomraime  ocas 
a  gascid  SC.  2;  Dat.  1)  ni  ba  cath 
CO  n-gtAsctud  FB.  21 ;  cucainn  cetna 
thanacais  do  ch^t-gasciad  ScM.  14; 

2)  ar . .  gail  ocus  gascind  FB.  61 ; 
p.  328,  s;  ar  gaisciad  ocas  cruth 
FB.  18;  Aec.  1)  cech  mac  gaibes  gais- 
ced ScM,  9  {der  die  Waffen  nimmt) ; 
SC.  7;  FB.  79;  brat-gaisced  a 
mnntiri  FB.  67;  2)  gasced  ScM.  8; 
gaisced  FB.  68;  ar  gaisced  FB.  93; 


p.  142,  1;  6;  form  läim  ocus  form 
gail  ocus  form  gaisced  Rev.  Celt. 
III  p.  179  („ow  my  toeapons"  Stöke8)\ 
PI.  Nom.  1)  tairmchellsat  gascid 
fe;r  n-Uia(2  ön  dorus  diaraiiiu  FB.bb\ 
2)  do  fdargaib  . .  fair  a  gasced  uas 
gaiscedaib  in  t-äluaig  ScM.  8;  FB.  68; 
atethai . .  a  gaiscfeJ  ibid.  40  Eg. 

graseedach  M.  Held,  Krieger; 
gaisgidheacb  „wam'of"  Torr.  Dh. 
p.  84,  2.  —  Sg.  Nom.  is  6  gaisce- 
dach  as  dech  FB.  14. 

gasne  S pro 88,  vgl.  gas.  —  Sg. 
Nom.  is  gasne  arggalt . .  di  chlaind 
ch^it  rfg  SP.  Vi4  („a  süver  sapling^^). 

gasta  „brisk,  clever,  neai, 
ingenious*'  0*R.  —  Sg.  Nom.  issi 
in  glan  genmnaid  gel  gasta  SC.  42 
{„ingeniouH^^).  —  Vgl.  at  6  {die  Rosse) 
cendbeca  cruindbeca  urarda  aur- 
derca  aurgastai  LU.  p.  113«,  38 
(„very  nimble"  Sidb.  Concul.  p.  378). 

gast!  8.  golste. 

gatalge  M.  Dieb;  gadaidbe  a 
thief  O'R.  —  Sg.  Nom.  tanic  ga- 
taige  chuicce  p.  42,  S6;  aroile  ga- 
daige  ro  gat  oenboin  FSl.  p.  CXVII 1 ; 
PI.  Nom.  gataige  FA.  27  (gataigi 
LBr.). 

gataimtc^  nehme  weg,  stehle. 

—  Praes.  Sg.  2  in  tan  is  e  indmas 
t'atbar,  a  ingen,  gatai  Three  Hom. 
p.  64,  12 ;  3  gataid . .  in  n-gai  ass 
Rev.  Celt.  III p.  180  (^,8naiche8  ouV*)\ 
gataid  a  6tach  de  TBF.  p.  146,  7 
{„he  Strips  his  clothes  off  Ätw").  — 
Praet.  Sg.  3  ro  gat  Fä.  p.  CXVII  1. 

—  Fut.  Sg.  1  nit  get-sa  aire  Three 
Hom.  p.  64,  so;  2  gätai  m'indmas 
ibid.  p.  64,  12.  —  Inf.  Dat.  cen 
damu  do  gait  Fei.  p.  LXIV  10;  ro 
bui  ag  gait  ibid.  p.  LXXXIX  29. 

gebad.  gebitar  s.  gabim. 

g^c  F.  Ast;  „gäag  a  bough, 
branch''  O'R.  —  Sg.  Dat.  tmd  PI. 
Dat.  ann  sin  d'^irigh  . .  ina  äeasamh 
ar  üirghöig  do  gheugaib  an  bbile 
Torr.  Dh.  p.  154,  4  {„on  a  high 
bough**);  PI.  Acc.  na  gega  Child. 
Lor.  Gl.  194  zu  ramos. 

g€ekn  Ast.  —  Sg.  Acc.  toll^ci 
g^can  . .  fair  FB.  81 ;  gögin  87. 

g^d  agoose  {cjmr.  gwydd)  Corm. 
Transl.  p.  85.    *• 


g^drarich 


590 


nl  g^is 


gr^drarieh  ScM.  22,  8? 

ireil-flne  „the  junior  division  of 
the  Irish  famüf^'  Beitr.  VIII  324. 

g€m  8.  giall. 

gr^illim  8.  giallaim. 

gr^llliusilf.  Gehorsam,  Dienst; 
„geUlios  kindness,  friendship"  (f) 
O'B.  —  Dat.  beith  i  n-g^illius 
meicc  Maire  Hy,  2,  68. 

gr^ilsigim  ich  nehme  in  Dienst? 

—  Fut.  Sg.  3  nod  n-geilsigfe  Crist 
ettr  dligthechu  LHy.  Amra.  89,  Gl, 
i.  is  aud  doberthar  d6  a  log  a  geil- 
Binechta;  i.  non  geba-som  Crist  Ina 
geilsine  i.  ina  munteras  ibid.  LU. 
(p.  13»,  6). 

gr^ilsine  „famulatio*.'  Beitr. 
VIII  324,  8.  unter  göilsigim. 

IT^ilsinecht  famulatio  8.  unter 
g^ilsigim. 

1.  geilt  Inf.  zu  grelim« 

2.  geilt  mad,  wild  O'B.,  vgl. 
geltach;  Suibne  Geilt  SP.  UI,  „Su- 
%bhne  the  mania&*  On  the  Ms.  Mai.- 
p.  50,  Goid."^  p.  182.  —  Sg.  Gen. 
Gormatc  Geltai  gdith  CCn.  1;  PI. 
Nom.  gealta  {„luncUics*^)  Gl.  zu 
volatües  Chron.  Scot.  p.  122. 

g^im   „a    roar,    shout"    O'B. 

—  Sg.  Gen.  bruth  n-gäme  Lü. 
p.  113^,  88  {ein  cless  Cuchulimi's, 
„ardour  of  shout"  Siab.  ConctU. 
p.  438) ;  ibid.  p.  125,  3 ;  dafür  bruth 
n-geae  FB.  30,  bruud  gine  LU. 
p.  73»,  8. 

gein  N.  Geburt.  —  Sg.  Nom. 
is  de  genair  in  gein  n-amra  „thenee 
was  born  the  marvellous  child^' 
Three  Ir.  Gl.  p.  LXXIIl;  mör-gein 
Hy.  4,  6;  geinither  gein  SC.  25  H.? 
Gen.  niurt  gene  Crist  Hy.  7,  3; 
Dat.  ria  n-gein  Christ  ScM.  5;  iar 
n-gein  Cr«*  Goid.*  p.  101  {LHy.); 
0  gein  tuissech  Etaini  0  Ailill  p. 
131, 9 ;  Acc.  cosa  n-gein  n-dedenach 
p.  131,  10;  adroethuig  iarum  in 
n-gein  bui  ina  bruinn  CC.  6  Eg. 

geind,  „geinn  F.  a  wedge" 
O'R.  —  Sg.  Nom.  Qaatuor  ligna 
fnernnt  in  cruce  Christi  cedir  a 
cos  ocas  cupris  a  tenga  ocus  gius 
in  geind  ^ratad  trethe  ocus  b.ethe 
in  clar  in  ro  scribad  in  titul  LHy. 
fol.  7b  {Goid.*  P0Q). 


geinsiu  FB.  22? 

1.  geir,  „gälr  auet,  tallow, 
grease"  OB.;  Gen.  comla  gered 
friss  „a  gate  of  suet  to  it**  Ir. 
Gl.  125?  Vgl.  coelan  na  geraine 
no  mnine  „the  gut  of  fat  or  lard^^ 
Güd.  Lor.  Gl.  224. 

2.  g^ir  8.  g^r. 
geis    „a  Prohibition    or    in- 

junction"  O'B,  „ban,  inierdict, 
tabu"     Three    Hom.    Index  y    eine 
eigenthümliche   aus   dem  Druiden- 
Uium  stammende  Verpflichtung  oder 
BeschwöT'i^ng,   welcher   der   Mann 
bei  seiner  Ehre  nachkommen  musste; 
so   zwingt  Grrdinne   den  Diarmaii 
{8.   tmter  PI.  Dat.)   und   Derdriu 
den  Noisiu  {s.  Lg.  d)  sie  zu  ent- 
führen; in  der  spätem  Sprache  die 
Form  geas;  geis  guide  Corm.  p.  4 
ailges.  —  Sg.  Nom.  is  geis  duib . . 
öl  na  iongud  FB.  26;  „atä  dolig 
mör   and"   (or  Catlibad,   „acht  is 
geis  dond  rig  cech  an  ro  raid  Bricri 
do  dönam,   bithus  Cuchulaind  im- 
morro   intf   ftefes   lia    mnai"  LU. 
p.  127»,  30;  is  geis  dam-sa  a  brith 
uaim    Corm.  p.   XXXVII   {,,1  am 
forbidden  to  part  unfh  it*') ;  is  geas 
damh-sa  gabhül  trä  dhorus  eala- 
ighthe  ar  bith  Torr.  Dh.  p.  58,  5: 
ar  ba  hi  sin  geis  Temrach  oc  Goe- 
deluib,  ocus  ni  lamad  nech  tenid 
d'fhatöd  i  n-Eirinn   isind   loa  sin 
nöcun   adanti  hi  Temraig  ar  tüs 
isin  sollamain  Three  Hom.  j?.  20, »; 
Acc.  nuall  cen  geis  „a  cry  unfar- 
bidden''  p.  40,  36;  PI  Nom.  is  olc 
na  geasa  do  chuiris  orm  Torr.  Hh. 
p.  54;  Dat.  „Maiseadh",  arGrünne, 
„cuirim-se  f4  gheasaibh  atha  agos 
aidhmhillte   {,,of  danger  and  de- 
struction^*)  tha  a  Dhiarmnid  i.  ü 
gheasaibh  Droma  draoidheachta  ^?) 
muna  m-beirir  m^  f^in  ieat  asao 
teaghlach   so  anocht" . .  Torr.  M. 
p.  54;   Acc.   ro   choillsiut .  .  geissi 
Conuiri  p.  130,  is;  creud  fir  chni- 
ris   na  geasa  üd    orm    Torr.  Bh. 
p.  56. 

g6i8  a  swan  0*B.  —  Du.  Gen. 
Mag  da  g^si  Oss.  II 7;  da  gas  ibid.  i 
und  10  reimend  auf  gres). 

nf  g^is  SC.  26  zu  gessim? 


f^eisid 


591 


gen 


gthld  3.  Sg.  Praes.,  g^issis  Praet 
Lg.  4,  10  2rM  gessim?  vgl.  jedoch 
,,l?ea8aim  I  divine,   foretelV'   O'R. 

1.  gel  leech  Cortn.  Transl,  p.  83 
gilldae. 

2.  gel  weiss;  geal  oZ&tM  Jr.  Gl. 
G59.  —  Sg.  Nom.  aiogel  cloth  glan 
gel  Hy.  6,  21;  SC.  42;  Gen.  co 
caslaib  lin  gil  FA,  4;  Dat  os  ga- 
bnr  gil  Oss.  I  2;  2^.  di  glain  gil 
FA.  11;  Äec.  dar  corp  n-gel  Lg. 
IS,  11;  PI.  Nom.  gela  dct  and  weiss 
die  Zahne  da  p,  132, 24;  da  n-grdad 
Korm-gela  cröderca  zwei  Uauweisse 
bliUrotheWafigefi  FB.  51 ;  p.  310,  S6; 
moeth-gela  zart  ttnd  weiss,  blaith- 
ghelal  weich  und  weiss,  sithgelui 
lang  und  weiss,  slemon-gela  glatt 
ttnd  weiss,  caladh-gela  hart  und 
iceiss,  toinn-ghelu  {zu  tonn  Haut?) 
TE.  4  Eg.;  Gen.  irrechtaib  an  n- 
«le-gel  FA.  33;  Dat.  co  calpaitib 
gle-gelaib  FA.  4.  —  Compos.  in 
i;el-chrecht  hi  n-dreich  na  cumaile 
Three  Hom.  p.  12,  11  {die  weisse 
Schramfue);  gel*cha1patach  p.  310,88. 
— -  Compar.  niis  gile  albior  Ir. 
Gl  1124;  O'Don.  Gr.  p.  118;  gili- 
ther  ibid.  p.  120;  gilighiur,  giligtir 
TE.  4  Eg. 

geMnt  FB.  68,  21  ?  Vgl.  „geill- 
fine  ihe  firstor  direct  famüy'*  0  Don. 
Suppl.,  On  the  Mann.  III  Index. 

gelini  I  ich  verzehre,  fresse, 
grase.  —  Praes.  Sg.  3  gelid  con- 
mmü,  depascitwr  SG.  143b  (Z*.  431). 

—  Pr<zes.  sec.  na  gelltfs  CC.  i  LU. 
(DO  geltis  Eg.)]  co  n-geltisp.  143,  6. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  gelt  depastus 
est  South.  Ps.  58»  (Goid.^  p.  60); 
PI  3  arigsitär  in  geilt  geltat&r  ind 
eich  Lü.  p.  57b,  17  {TJBC.)',  co  n- 
^'eltat  eich  Sualtat^  fri  coirthi  atüaid 
t^r  CO  hüir  ocos  fogeltat  eich  Con- 
calaind  fri  corthi  aness  f^r  co  hdir 
0CU8  connlci  na  lecga  lomma  LL. 
M  43.  b.  1  I  TBC.  ibid.).  —  Inf. 
gleith  grazing  O'Don.  Suppl.; 
Dat.  ar  gleith  ind  feoir  Goid.* 
i>-  60;  oc  geilt  dorm.  p.  41  ser- 
rach;  amail  geilt  da  each  F61. 
P-  CXXXIV  („like  the  grazing  of 
two  horses"'). 

gell  N.  Einsatz   {beim   Spieh 


Pfand;  a  n-gell  taraisse  Gl.  zu 
idoneum  pignus  Ml  27»,  6  (Z\  223). 

—  Sg.  Nom.  cid  gell  bias  and  was 
wird  der  Einsatz  sein  LU.  p.  130^,  41; 
ibid.  p.  131,  20;  Dat.  ni  immär  acht 
di  giull  LÜ.  p.  130b,  40;  „ni  fall 
nf  dorn  &ötaib-8e  nad  tei  dar  ceud 
na  hingine,'*  ol  Fraech,  „daig  nie 
in  claideb  dam  do  giull  dorn  anmain" 
TBF.  p.  150,  19  {,/or  the  pledge 
of  my  soiU^*). 

gellaim  II  ich  verspreche.  — 
Praes.  Sg.  3  gellaid  . .  innisin  Fü. 
p.  CXLVII  «.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
g^ll  Gl.  zu  Hy.  2,  66;  cura  cho- 
mailUd  inni  ro  gell  do  SMart.  13; 
PI.  3  gellsat  nach  epertha  fria  dul 
CO  fer  do  greu  Three  Hom.  p.  64,  27. 

—  Pass.  Praet.  Sg.  3  an  ro  gellad 
dam-sa  or  se  tucthar  dam  LU. 
p.  132,  26. 

gellan,  non  anaig  ar  thenid  n- 
gellan  Lat.  Hy.  XII  Pref.  („against 
lightning**  Goid.^  p.  104). 

geliboth  pabulum  SG.  53». 

gern  s.  gemin. 

gemel,  geimel  „fetter^' Ir.  Gl.  226. 

gemenHaut,  Fell,  s.for-gemen; 
sam-gemen  Sommerfell  Corm.  p.  IQ 
croicend.  —  Sg.  Nom.  diam  dlaf 
do  neoch  bis  fo  Suidin,  direnar 
dag-gamun  On  the  Mann.  III  p.  489; 
PI.  Acc.  itir  cercalUi  ocas  gaimniu 
Saldi  On  the  Mann.  III  p.  499. 

gemm,  gern = lat.  g  e  m  m  a  {Edel- 
stein)f  Corm.  p.  23.  —  PI.  Nom. 
ocht  n-gemma  deirg  FB.  51;  p. 
310,  84;  Gen.  co  m-brechtrad  gern 
n-^csamail  FA.  13;  gleöir  gemma 
bec  do  charrmoccul  TE.  3  Eg.; 
Dat.  CO  n-gemmaib  carmocail  p. 
309,  36;  CO  n-gemaib  FB.  2. 

gem-red  N.  Winter;  gaimred 
Corm.  p.  22.  —  Sg.  Gen.  tossach 
gemrid  SC.  30,  7;  i  n-amsir  gemrld 
rofuair  SMart.  12 ;  Dat.  issin  gem- 
rud  Lg.  7;  FB.  9;  dorchu  ina  düb- 
g^mriud  p.  190,  29  (oder  Nom.?); 
i  n-gamrid  Gl.  zu  immi  gaim  Corm. 
p.  23  gamuin. 

gemreta  winterlich.  —  PI. 
Nom.  goetha  . .  gemreta^.  190,  2s. 

gen  LächelnigesLU  a  smüe  O'R. 

—  Sg.   Nom.   1^  gen  ocus  fäilto 


genaide 


592 


jrdr 


TBF.  p.  140,  8»;  Acc.  ni  ro  thib 
gen  n-gairi  Lg,  17  {pgl.  golgaire); 
tibid  gen  fris  SC.  8.  —  Compos. 
gen-traige. 

grenaide  ridiculosus  Cortn. 
Transl  p.  26  bille. 

grenais,  grentair  8.  g^nüm. 

g6nar  Perf,  Dep,  natua  sum; 
Sg.  1  0  ro  genar  TE,  5  Eg,;  co  ro 
genar-sa  ocus  cotabäa  Gl.  zu  ut 
in  hone  mtam  effunderer  Ml.  44<^; 
3  genair  Hy.  2,  i;  es;  haar  hi  ro 
g^nair  ML  Carm.  1  {quando  natus 
est  Z*.  451);  ro  genair  Ml.  24^,  4; 
Hy.  6,  2«;  Lg.  5;  Gl.  zu  cinis  Hy.6,  4; 
dona  tasmidib  o  n-genir  Three  Rom. 
p.  4, 14;  PI,  3  genittr  SC.  25  (gei- 
nither  H.)?  —  Praet.  PI,  3  da  mac 
d^c  ro  gensit  o  Magain  Fä.  p. 
CLXIX.  —  Praes.  Dep.  Sg.  3 
gnaither  gignüur  ML  38»  {ßoid.* 
p.  38);  inna  hi  hua  n-gainedar 
cesad  SG.  139^  (ea  unde  nascitu/r 
pasaio);  PL  3  gnitir  gigmmtur 
ML  38».  —  Fut  red.  Sg.  3  gid- 
gnid  (für  gignid)  macan  di  fini  Vit 
Trip.  {Beitr.  VII  19);  reL  for  cecÄ 
n-indbas  gignes  for  a  m-brugaib 
Three  Hom.  p.  32*  26;  Dep.  macän 
gignither  atuaid  tbid.  p.  98,  i4.  — 
B'fut.  Sg.  3  genfid  maccan  dia  fine 
Three  Hom.  p.  98,  23 ;  ibid.  p.  40,  2 ; 
PL  3  genfedit  {sie)  teora  gemma 
uaisle  . .  uaib  ibid.  p.  28,  1.  —  Fut. 
sec.  PL  3  ni  genfitis  rig  no  escuip 
no  ecnaide  uad  Three  Hom.p.  28, 27; 
jp.  30,  1. 

grenas  M.  Keuschheit;  castitas 
Z«.  787.  —  Sg.  Nom.  ni  frith  gses 
nä  gart  nä  genus  FB.  24;  Gen. 
buaid  n-genso  8.  unter  büaid;  hi 
fogart  genu«8a  Lü.  p.  124^,  16 ; 
fog%rt  geinsiu  genas  FB.  22?  Dat. 
i  n-genus  ocus  i  n-öige  Three  Rom. 
p.  50,  18. 

grene,  greno  8  grin. 

grenelaeh,  „geinealach  a  genea- 
logy,  pediqree*'  O'B.  —  Davon 
genelaigi  SC.  25? 

grenemain  Geburt.  —  Sg.  Dat. 
uair  batar  sruthi  Erenn  oc  a  thair- 
ce^ul  ren^  genemain  Three  Hom. 
p.  98,  6. 

greniiiy  greiiiti<4rliniii  dämoni- 


sche weibliche  Wesen;  PI.  Nom. 
genaiti  SC.  28,  2,  Gl,  i.  mna  a 
Maig  Meli;  gura  gairsetar  imme 
bocc&naig  ocas  bananaig  ocas  gc- 
niti  glindi  ocas  demna  aeöir  On 
the  Mann.  III  p.  424;  na  geniti 
FB.  67;  inna  geniti  ibid.;  Dat. 
cusna  genitib  glinni  FB.  66.  ~ 
yff^'  )»geinide  grinne  i.  e.  gaisceadh 
da  marbhthar^naonmhar  d*aon  bu- 
nie"  O'R.  jMeuriss  ein  Missrerständ- 
niss,  vgl.  FB.  84). 

genmna  Keuschheit,  Bein- 
heit.  —  Sg.  Dat.  cech  noeb  ro  bai 
hi  n-genmnai  Hy.  1,  19. 

genmnaid  keusch,  rein;  pure, 
chaste  O'R.  —  Sg.  Nom.  issi  in 
glan  genmnaid  SC.  42. 

grentair  s.  gnilm. 

dorn  grentals  SC.  34,  le  8.  i^onim. 

gente  ^lat.  gentes.  —  PL  Acc. 
breo  batses  gente  Hy.  3,  s. 

gentileeht  M.  Heidenthum, 
von  lat.  gentiles.  —  Sg.  Gen.  fri 
dubrechtn  gentiiuchta  Hy.  7,  45; 
nos  moidet  i  sc^iaib  et  senchassaib 
recto  ocus  geintlecte  Wb,  31  ^  15 
[vgl.  scäla  et  senchaissi  et  forbandi 
ibid.  21). 

gentlideeht  Heidenthum 

SMart.  17  (s.  unter  for^mdim). 

gpen-traigre  die  heitere.  Lachen 
(gen)  bewirkende  Musik,  Corm. 
Transl.  p.  90,  On  the  Mann.  lü 
p.  214  und  220  ff.;  fo  bith  file 
suantraide  ocus  gentraide  ocus  gol- 
traide  ar  buäib  sceo  mn&ib  dotho- 
etsat  la  Meidb  ocus  AiliU  atbeiat 
fir  la  clüaiss  n-gl^ssa  döib  TBF. 
p.  142,  2.  —  Personifidrt  Gentrai- 
ges  (üs  ein  mythischer  cruittire 
TBF.  p.  140,  89.  —  VgL  gol-traigc 
und  süan-traige. 

greuttm  Schwert.  —  Sg.  Nom. 
mo  genum  Oss.  III  2,  GL  L  mo 
chlaidiub;  ibid.  s.  Vgl.  O'Dav.p.  %. 

g^eoeaeh  mimus  Ir.  GL  513. 

gr^r  scharf;  sharp,  sour,  eager 
O'R.  —  Sg,  Acc.  CO  ro  greis  ina 
aghaid  coin  rö-g^ir  Three  Hom. 
p,  18,  10  („a  fierce  hound^*)]  PL 
Nom.  f^ra  gertk  p.  190,  27;  aithc 
gffa  altnide  ibid.;  Dat.  ar  gaibthib 
g^raib  Hy.  6,  26;  co  scenaib  glas- 


geraine 


593 


gilcaeh 


g^raib  SC.  40.  —  Compoa.  inna 
ger-chrub  SP.  II  ii. 

^eralne  s.  1.  gr^ir, 

^rait  ,,ra2our";  mö  a  gr^im 
OCHS  a  gerait  ocus  a  chumachta 
old&s  cach  rig  Carm.  p.  30  Muma. 

gr^rat^  ir^rait  Held;  „F.  a  war- 
rtor,  dMfnpiony  i.  e.  gaisgidheach ; 
a  lively  active  person,  i.  e.  mac 
beodha;  a  virgin;  a  Saint;  holy, 
wise;  teamedj  i.  e.  foghlumtha'* 
0*11. ;  Iha  . .  ar  roimdiii  ar  n-gerat 
K,,our  Champion'*)  Fei.  Prol.  90, 
Gl.  i.  ar  mac  beoda,  aair  gerat 
ar  tas  i.  mac  indiu  ocus  is  ris  at- 
berar  gerat  indiu  risinti  is  beoda; 
gerait  Crist  cain  dechoid  ,fWell  went 
Christas  champion^^  Fei  Apr.  13, 
Gl.  i.  glicc;  vgl.  gerait  i.  mac 
bec,  DO  gerait  beodha  no  glic  no 
anrud  O'Dav.  p.  95.  —  Sg.  Nom. 
at  g^rat  do  däinib  Tethrach  EC.  4; 
Voc.  a  gerait  ülad  SC.  30,  i;  a 
gerit  is;  a  mo  gerat  „o  my  hero** 
Three  Harn.  p.  24,  24. 

gerbaeh  rugosus  Ir.  Gl.  652. 

gerr  kurz;  gearr  ahort  O'Don. 
Gr.  p.  122.  —  PI.  Nom  cochaill 
gerra  FA.  26  {fem.  Form). 

gerraim  II  ich  kürze,  schneide 
ab,  zerhaue.  —  Praet.  Sg.  3  go 
ükr  ghe&rr  aon  mibe  ann  „he  cut 
not  a  Single  bristle  upon  him*^ 
Torr.  Dh.  p.  182;  ibid.  p.  92.  — 
Fut.  Sg.  1  geärrfad-sa  bhar  g-cnämba 
ibid.  p.  158.  —  Vgl.  in-gerrtha  Güd. 
Lor.  Gl.  \1  zu  lacerandum. 

gerr&n  M.  cahallus  Rem.^p.  17; 
a  tßorkhorsej  a  hack  O'B.  —  Sg. 
Nom,  gerran  FB.  69;  luid  Midir 
chucu  ocus  capuU  cengalta  oci  co 
srathair  fair  iar  marbad  do-som, 
a  n-eocbu  remi;  doberat-som  a 
crod  uli  fair  co  ruc  leö  co  tici  Mag 
n-Arbthen  i.  ait  hi  fil  Loch  Rf  indiu; 
laigid  in  gerran  occo  and-sin  ocus 
siblais  a  fual  cor  bo  tbipra  LU. 
p.  39^  i;  Three  Hom.  p.  122,  7; 
Gen.  ro  triall . .  indarpud  in  gerrain 
nad  Md.  8;  Dat.  do  gerran  FB.  69. 

gerrgoin  sanguisuga  Ir.  Gl.  940. 

gert  i.  lacht  {Milch) ,  ut  est  gin 
gert  ferba  O'Dav.  p.  94,  vgl.  unter 
1.  ferb. 


g^S  8.  g6ls. 

g^sachtach  pavo  Z'.  810. 

gesea  Ast,  Zweig.  —  Sg.  Acc. 
brissis  gesca  din  chrund  TBF. 
p.  146,  17;  PI.  Nom.  mrogatar  ge- 
nelaigi  gesci  SC.  25? 

gessim  I  ich  bitte.  —  Impercst. 
Sg.  2  ni  g^is  co  ansa  SC,  26?  — 
Praes  sec.  PI.  1  non-gesmais  Gl. 
zu  nocim^is  supplicare  Ml.  21'>,  1. 
—  Fut.  Sg.  1  air  na  nf  no  gigius 
pro  rebus  quas  rogaho  Ml.  46*>; 
gigse-sa  supplicabo  Ml.  47^  (Beitr. 
VII  17);  PI.  2  gigeste-si  Wb.  14c 
{orabitis  Z^.  453\  -  Fut,  sec.  Sg.  3 
is  ed  ro  gigsed  Ml.  32<*,  6.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  n-gesar  Gl.  zu  orari 
Ml.  51*;  cia  gesair  etsi  oratur 
Wb.  17d  (Z«.  p.  1095  als  Fut.  auf- 
geführt). —  Part,  necess.  PI.  Nom. 
it  gessi  f,are  io  be  besoughl^*  Fei. 
Sept.  28. 

g^ssim  ich  schreie?  3.  geisid. 

gestnl)  „geastal  a  deed;  tvant, 
need,  necessity**  O'R.  —  Sg.  Dat. 
ar  mör  gestul  SC.  44,  1. 

1.  giall  jaw,  cheek  O'R.  —  Sg. 
Dat.  don  giall  Gild.  Lor.  Gl.  125 
zu  faucibus. 

2.  gfall  Geisel;  a  hostage  Ir. 
Gl.  216.  —  PI.  Nom.  aildi  geill 
„beautiful  hostages"  Fei.  Jan.  9; 
möra  gialla  ScM.  21,  44? 

giallacht  hostageship.  ~  Sg. 
Dat,  i  n-etirecht  no  i  n-giallacht  do 
rig  lethi  Cuind  doratad  Fil.  p.  CLIV. 

gfallaim  ich  diene,  gehorche, 
s.  ar-giallaim;  g^illim  I  serve,  obey 
0*R.  —  Praes.  sec.  PI.  5  is  do  do 
gh^illidfs  Torr.  Dh.  p.  200.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  giall ..  do  TE.  1 
Eg.  —  S'praet,  PI.  3  Dep.  rias 
ra  giallsatar  gluincJ  gl^o  Oss.  I  6 
(„before  they  raised  their  batile 
cries*'  O'C.,?  —  Fut.  PI.  3  geillfit 
ön  Gl.  zu  dedentur  Ml.  41^. 

gfallün  Dem.  von  giall.  —  Sg. 
Nom.  is  älaind  in  giallän  bec  sa 
Fei.  p.  CLIV  {,.pUdgling''). 

gigrand  s.  glngraiid. 

gllcach  arundo  Ir.  Gl.  933, 
s.  curchas;  „reed  in  the  N,  and 
W.  of  Ireland,  in  the  E.  the  com- 
mon broom^^  Corm.  Transl.  p.  88. 

38 


plo 


594 


glidne 


1.  gile,  grlllfrbiiur  s.  irel. 

2.  gile  tohitenesa  O'E. 

3.  gile  FB,  24  Eg.? 

jHl^<^l>  «*♦*  Speer.  —  Sg.  Nom. 
gilech  cüach  cöicrind  FB.  45,  dafür 
sieg  H. 

grill  5cJtf.  21,  u  iV^om.  PI  zu  gall? 

grilla  3f.  der  junge  Mann  m 
dritten  Lebensalter  {vpl.  gillacht), 
Bursche,  Diener;  gilla  na  n-ech 
mango  Ir.  Gl.  946;  gilla  Crist  chri- 
stiantts  ibid.  523.  —  Sg.  Nom.  in 
gilla  ScM.  14;  21,  s;  ÄC.  20;  28; 
29;  33,  89;  37,  u;  FB.  31;  89; 
DaYid  in  gilla  dana  Hy.  1,  12;  gilla 
ind  fir  a  Murthemne  SC.  33,  so; 
gilla  Conaill  FB,  69;  ro  chuir  in 
gilla  na  eocho  FB.  36;  37;  38; 
Gen,  iar  facbail..a  gilli  FB.  38; 
Dat.  don  gillu  FB.  38;  Foc.  a  gilli 
Sa  29;  i''^.  38;  a  gillai  ScM.  14; 
SC.  41;  43;  a  ghille  TE.  9,  1  Eg.: 
PI.  Nom.  gillai  ScM.  6;  7;  G^in. 
LLL  gilla  Lg.  10;  Acc.  gillu  gläna 
sa  34,  14;  Foc.  a  gillu  ScM.  21,  1. 

grlUaeht  l)  da^  dritte  der  sechs 
Lebensalter  des  Mannes  (näiden- 
dacbt,  macdacht,  gillacht,  höclachus, 
Bändacht,  diblidecht  Corm.  p.  13 
colomna  äisse);  2)  service  O'B.  — 
Sg.  Dat.  ina  noidendacht  ociis  Ina 
gillacht  Three  Hom.  p.  6,  11  („601/- 
hood*'). 

gilldae  a  pupil  Corm.  Transl. 
p.  83. 

g\n  M.  Mund;  Corm.  Transl. 
p.  88.  —  Sg.  Gen.  in  geno  oris 
Ml.  82c  {Z\  dM);  bruud  gine  LU. 
p,  73,  bruth  gene  FB.  30,  varia 
lectio  für  bruth  göme,  ein  cless 
Cuchulinn's;  Dat,  a  n-asberthar  ho 
giun  Wb.  ö<i  {quod  dicatur  ore 
Z\  994);  i  n-gin  Hy.  7,  69;  do  gin 
chlaidib  von  der  Schneide  des 
Schwertes  Lg.  35;  Acc.  tri  giun 
fatho  j»er  OS  prophetae  Ml.  74^ 
(Z«.  994);  i  n-gin  dfabail  FA.  20; 
PI.  Nom.  gena  Gl.  zu  Hy.  3,  6. 

(fipne  Stirnreif  von  Männern, 
um  das  Haar  zu  halten;  i.  snüthe 
On  the  Mann.  III  p.  188;  gibbne 
cim*«  iV.  Cr.  63b  ^j^«.  61,  776>. 
—  Sg.  Nom.  gipne  findruine  for 
a  etan  p.  311,  1  {vgl-  p.  1*31,  ȟ). 


iith,  dofaith  gith  g^the  däne 
Hy.  2,  39  „^  W0ti^  the  way  of  the 
rushing  windy  i.  e.  the  Hdy  Ghost^^ 
Stokes  {indem  er  skr.  hiti  vergleidit\ 

griagrmiiii  anser  SG.  64i>  (Z*.  21  ; 
gigrand  anser  bemicula  Corm.  Tr. 
p.  88.  —  PI.  Gen.  ro  gab  gnass 
gigrand  guth  LHy.  Amra  63  (gin- 
grand  LU.). 

grinil)  gialffi  8.  glenim. 

gius,  crand  giu[i]8  j>tnu8  Ir.  Gl. 
563,  «.  t*«<er  geind.  —  Sg.  Gen, 
crand  gfuis  no  adratfs  na  gente 
SMart.  25;  Dat.  de  giüs  dognith 
a  tech  TBF.  p.  140,  1. 

glao  F.  Hand;  the  palm  of  thi 
hand  O'R.;  glac  saiged  pharetra 
Ir.  Gl.  214.  —  Sg.  Dat  ro  gab 
ina  glaic  FB.  82;  1  n-öen-glaic 
ibid.;  PI.  Dat.  fö  lamaib  ocos  glac- 
caib  inna  nämat  p.  191,  25:  Iht. 
Gen.  lan  a  da  glac  FB.  81  (a  di 
glac  Eg.)]  Acc.  iadaid  a  d4  glaicc 
FB.  86.  —  Compos.  gai  ..  glac- 
thomsidi  p.  310,  89. 

glacaim  I  aecept,  receire, 
take  OfE.  --  Praet.  Sg.  3  ro  ghUc 
. .  an  mac  sin  da  oileamhain  naim 
Torr.  Dh.  p.  176;  do  gblac  sf  mian 
do  na  caoraibh  so  agad-sa  üiid. 
p.  138. 

glaidemaln  wolves  Corm.  Tr. 
p.  87. 

glaidim  Gl.  zu  erado  Goid.* 
p.  51  {Wien.  Gl). 

gl&imm  Lg.  2  Eg.  (gloim  LX 
glaim  great  noise,  clamour 
CR.;  davon  gldimnigbim  I  roar, 
cry  out  O'R.  —  Zu  gloidim? 

glain,  gloin  Glas,  Krystall, 
vgl.  2.  glaine.  —  Sg.  Nom.  turid 
airgit  ocus  glain  SC.  31,  16?  Gen. 
im  loing  glano  EC.  6 ;  Dat.  fond . .  di 
glain  gil  FA.  11  (gloin  LBr.)\  craod 
caingil  di  glain  13  (gloin  LBr.); 
a  gualaind  lin  do  glain  SC.  30,  3: 
tri  bile  do  chorcor-glain  33,  15. 

1.  glaiiie  F.  Reinheit;  purüas 
Z*.  212.  —  Sg.  Dat.  ar  a  glaini 
SC.  17;  on  gloine  a  munditia  Corm. 
p.  115  mind.  —  Vgl.  com-glaioe. 

2.  glaine,  gloine  Glas,  Kry- 
stall; gloine  glass  O'R.;  vgl.  glain. 
—  Gen.  frisin  arrad  n-gloine  fris 


glaino 


595 


gi^ 


ro  resgab  Büite  döcumm  nime  Three 
Hom.  p.  112,  15;  Dat.  cennbarr  di 
6r  ocus  argut  ocus  glaine  im'  a 
chenn  TB.  p.  176,  »«. 

3.  glaine  mala  8G.  48»,  glaine- 
Chat  nMxiUa  Und,  14»,  glainiDe 
maxüla  ibid.  45i>  (Z*.  274). 

glaini  FB.  24? 

glainide  gläsern.  —  Sg.  Nom. 
fiai  glainide  FA.  5  (glonide  LBr.); 
Äcc,  a  grianän  n-glainidi  p.  132,  is; 
triasin  fial  n-glainide  FA.  31;  PI. 
Nom.  mdir  glainide  FA.  11;  seni- 
stre  glainide  FB.  3;  Dat.  co  com- 
lathaib  glainidib  FB.  55. 

glainim  p.  311,  si  corrupt. 

gläm  „out er y*',  quasi  cUm  ab 
eo  quod  est  clamor  Corm.  Transl. 
p.  87,  i.  escaine  {„a  curse**)  ibid.  B. ; 
gläm  dicend  „an  extempore  lam- 
poon",  ein  satyrischer  Zauber,  der 
Blasen  im  Gesicht  hervorrief;  Gen. 
ag  denam  na  glaime  dicinn  s. 
corrguinacht;  Acc.  dogni  Neide 
glam  n-dicend  do  co  toralae  teorse 
bulgse  for  a  gruaidibh  Corm.  p. 
XXXVII. 

gl&mad  scolding  Three  Hom. 
Index;  glämadh  satirizing  O'R., 
vgl.  gUmaim  I  eensure  ibid.  — 
DcU.  CO  m-böi  i[c]  gUmud  ocus  ic 
immdergud  m-Brigte  Three  Hom. 
p.  78,  21. 

glan  rein,  auch  übertragen  im 
Sinne  von  voll,  vollständig; 
purus  Ir.  Gl.  671;  Corm.  p.  15 
dobur.  —  Sg.  Nom.  issf  in  glan 
genmnaid  SC.  42;  aingel  cloth  glan 
gel  Hy.  Ü,  21 ;  in  cruth  glan  SP. 
y  8;  brat  caslechta  corcarghlan 
TE.  3  Eg  ;  do  cheim  glan  gle  TK 
9,  3  Eg.;  bfad  glan  FB.  53;  a  eir- 
red  n-glan  Lg.  18,  17;  is  ör  n-glan 
SP.  IV  3;  lespaire  glan  gle  Tfiree 
Hom.  p.  40,  4  {„pwre,  bright^*)]  am 
gradh  n-glan  ScM.  22,  7  ?  Dat.  for 
lind  glan  SC.  31,  1.  —  Compos. 
inar  sirecdai  ime  co  n-glan-chorcair 
ocus  CO  circlaib  öir  acas  arcait 
TB.  p.  176,  21  {„of  bright  purpW) ; 
inair  glais  go  glan-mät  Ir.  Gl.  29 
{„of  füll  size"). 

gi&na  SC.  34,  14  i,„noble  youths*' 
0'C)1  reimt  auf  dromma. 


glanaim  II  ich  reinige;  I  de- 
anse  O'Don.  Gr.  p.  173.  --  Praet. 
Sg.  3,is  me  ro  glan  mo  gö  ScM.  12; 
glanais  a  luatbred  di  Ur  LU.  p. 
23b,  12.  —  Inf  do  glanad  FA.  16 
(do  diunach  LBr.)\  Acc.  dorigni  a 
funech  i.  a  glanad  Gl.  zu  Hy.  3,  e; 
forcongair . .  glanad  tellaig  in  rig- 
thigo  Three  Hom.  p.  8,  »7.  "^ 

glang  i.  gnalu  {Schulter),  inde 
asglang  Corm.  p.  23;  s.  asclang. 

glanta  de  an  O'R.,  Part,  zu 
glanaim;  Dai.  isin  churach  com- 
ihcnd  commaidi  glanta  EC.  7. 

1.  glass  Schloss;  glass  serra{„a 
lock*')  Ir.  Gl.  226;  glasan  serrula 
Z*.  273.  ~  Sg.  Nom.  forsa  n-fadfa 
glas  brethre  De  FA.  34;  Dat.  huan 
glas  frltobarthu  ßl.  zu  a  sera  ob- 
dita  SG.  183b. 

2.  glass  Bezeichnung  für  verschie- 
dene blasse  Farben:  grün,  blau 
(dub-glass),  gelb,  On  tJie  Mann. 
III  Index;  green,  verdant,  pale, 
wan,  poor  O'R.  —  Sg.  Nom.  süil 
glass  Lg.  17,  41;  Dat.  do  Gabair 
glaiss  Oss.  1  q;,PI.  Nom.  na  tri 
Glais  Sescind  Uairbeöil  FB.  83; 
d^  ech  .  .  brec-glassa  FB.  45;  da 
gai  glassa  Lg.  18,  sc;  s^  baili  dub- 
glassa  „his  livid  limbs**  Three  Hom. 
p.  80,  16;  Gen.  graig  n-gabor  n-glas 
SC.  33,  ^4;  Dat.  scU-glassaib  Lg. 
4,  3?  —  Compos.  det  glas-buide 
FB.  37  Eg.  igrmigelb);  glais-crema 

j  „green  leeks**  Corm.  Transl.  p.  86 
greth ;  glas-feoir  FB.  9 ;  co  scenaib 
glas-g^raib  SC.  40;  Glaisfiann  „the 
green  Fenians*^  Torr.  Dh.  p.  88. 
-^  Compar.  buidither  or  rind  a 
f'iacal,  glassi  cuileand  a  m-bun 
gelber  als  Gold  die  Spitze  seiner 
Zähne,  grüner  als  Hollunder  ihr 
unterer  Theü  Corm.  p.  36,  33; 
glaissigtir  TE.  4  Eg.  (für  glaissi- 
ther);  „glaisitir  fri  buga  green  as 
the  hyacinth*'  O'Don.   Gr.  p.  120. 

glasingneeh  mit  grünlichen 
Nägeln  (inga)  verseilen  FB.  37. 

glasreng  i.  torc  LU.  p.  16»,  so; 
seig  indiu  glasrcng  indä  ibid  16b,  19. 

gl6  glänzend,  klar.  —  Sg. 
Nom.  monar  n-gle  „bright  deed" 
Hy.  1,  37;  do  cheim  glan  gle  TE. 

38* 


glecaire 


596 


glicc 


9,  s;  inmain  lespaire  glan  gl^  Three 
Hom.  p.  40,  4;  is  m^  a  cnü  chridi 
gl^  FB.  24;  is  glae  thcgdais  Ml. 
carm.  2  {est  splendida  domus  Z*. 
250);  cini  gW  üb  ist  euch  nicht 
bekannt  Wh.  12*  ^Z*.  997);  is  gle 
Lg.  18,  23;  glö  ro  söi  gn6  Emer  es 
ist  klar,  dass  E.  ihr  Aussehen  ver- 
ändert hat  SC.  40;  crö  dond  gM 
sin  FB.  24?  gU  oodonsel  FB.  48? 
du  gle  SP.  II  IG?  —  Ädv.  acal- 
lais  Lseg  co  gl^  SC.  20.  —  Com- 
pos.  ^nlaith  gle-gel  FB.  15  {glän- 
zendweiss);  co  culpaitib  gle-gelaib 

FA.  4;  gle-fhinda  a  chossa  Fei. 
p,  CXLI  {„bright'Whüe'% 

grleeaire  M.  pugil  Ir.  Gl.  986. 
S.  gleic. 

grlcie  wrestling  O'R.  —  Dat. 
CO  ra  gaib  etorro  oc  gleic  FB.  31. 

—  Vgl.  glecaire. 

gl^im  III  ich  mache  klar, 
bringe  in  Ordnung,  lege  bei, 
entscheide.  —  Praet.  Sa.  1  co  ro 
gleus  an  comtapairt  sen  §cM.  4  H. ; 
3  0  ro  gl^  .  .  a  imrädud  ocus  a 
scrütan  uli  inna  m^nmain  FB,  8; 
intrans.  co  ro  gl^  dam  bis  es  mir 
Mar  wurde  ScM.  4?  —  Fut.  Sg.  3  ni 
bä  nech  bas  ferr  nod  gl^fe  . .  atai- 
siu  FB.  56.  —  Fass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  ro  glethe  a  m-brethugud 

FB.  33.  —  Inf.  gleodh  to  settle, 
determine  0*Don.  Suppl.;  Dat.  in 
dal  so  do  gleöd  FB.  16,  s.  eter- 
gleod. 

grlenim  I  ich  bleibe  hängen, 
stecken  {ahd.  klenanV  —  Praes. 
Sg.  3  glenaid  luch  inna  Ifn-sam 
SP.  II  7;  hi  n-glen  luch  inna  ger- 
chrub  tbid.  17.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
dobidgad  Göibne  asin  tcuchar  na* 
gs6i  CO  n-glendais  isin  ursain  Corm. 
p.  32  nescoit  („they  used  to  stick 
in  the  jamb")  —  Perf,  Sg.  3  rot 
giuil  inil  ärathar  dodcaid  SG.  p.  229 
(^Z*.  954);  rel.  giulae  „that  adheres**, 
GL  Bu  Abraham  cum  ariete  in  sa- 
bielh  {Busch)  herente  Tur.  Gl.  125. 

—  Fut.  sec.  Sg,  3  cfa  focerta  mfach 
di  ffadublaib  for  a  mulluch  ni  föi- 
chred  ubull  for  lä.r  acht  no  gfulad 
cach  ubull  dfb  for  a  Hnna  LU. 
p.  84»,  18,  dafür  no  giuglad  Stokes, 


Beitr,  VII  23,   On  ihe  Mann.  TU 

p.  .139  (195\ 

grleiid,  grlenn  N.  Thah  —  Sg. 
Nom.  glend  län  di  thenid  FA.  21: 
in  glend  FB.  67 ;  Gen.  casna  geni- 
tib  glinni  FB.  66;  Dat.  i  n-Glinn 
da  loch  Hy.  5,  20;  isin  glind  FA.  22; 
Acc.  isin  glend  n-gaibthech  FA.  22; 
darsin  n-glend  ibid. ;  däcii  a  ohairp- 
tiu  cinnit  glend  SC.  30,  4;  frie 
glend  a  da  gualann  FB.  37  Eg.? 
PI.  Nom.  glenda  duba  p.  190,  ä5: 
Dat.  i  n-glennaib  dubaib  p.  191,  «7: 
bennacht  for  a  n-glenda  Three 
Hom.  p.  32,  89.  —  Vgl.  midglinne. 

gleö  Kampf;  „a  fight,  uproar, 
tumulf*  0"B.  —  Sg.  Nom.  gleö  ar 
gl4o  FB.  48;  is  loechda  in  gleo 
sin  TB.  p.  178,  2s;  buan  ban-gleo 
Oss.  II  3 ;  conid  desin-  sser  in  gleo  - 
ro  g^nair  Boethin  bithbeo  Jr  e?.  p. 
LXXXIX  (sser  in  gleo  ist  unnütze 
Beimformel) ;  Dat.  fuaratar  a  m-bis 
don  gleo  Oss.  I  7;  Acc.  ferait  mor 
gleö  SC.  36;  PI.  Gen.  glmnd  gleo 
Oss.  I  6? 

grleöir  Glanz,  vgl.  „gleordba 
bright,  transparent,  luminous^* 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom.  gleöir 
gemma  bec  TE.  3  Eg, 

grleöraideeht  M.  Glanz.  —  Dat. 
nad  chttmgaitis  suili  döini  d^icsin 
ar  gleoraidecht  ocus  glainidecht 
Lü.  p.  81»,  28. 

gWs  „tuning  of  the  harp^^  On 
the  Mann,  III  p.  215;  die  drei 
gl^sa  der  Harfe  sind  snantraigh« 
goltraigh  und  gentraigh  ibid.  p.  261 
{ebenso  TBF.  p.  142,  aV,  vgl.  inne- 
all  i.  cleas  O'Dav.  p.  97,  wo  aber 
0' Curry  l.  e.  p.  215  i.  glds  wd 
gl^asaigther  na  crota  liesi.  —  Gen. 
atbelat  fir  la  cluäiss  n-gMssa  döib 
TBF.  p.  142,  4. 

gl^sl,  a  ri  glesi  glandte  Fr7. 
Epü.  454  {„of  pure  brightness"'*, 
vgl.  angläse  SP.  II  9. 

gliad  Kampf;  co  röiltis  died 
fris  assessiur  LU.  p.  64*,  ss  fBC 
(condrfstaiB  a  sessiur  in  oenfecbt 
gliaid  fri  Coinculaind  LL.  fol.  49.  h.  *\' 
adcichset  airg  loman  ^ies  leomao'?} 
lond  gliaid  ScM.  15;  Fa.  Apr.  19. 

glicc  klug;  sapiens  Z*  233.  — 


glicce 


697 


glAnmar 


Sg.  Acc  rit  chell  n-glicc  TE.  10,  5. 

—  Comparat,  gliccu  sapientior 
Z\  276;  glica  sapientior  Ir.  Gl  1129. 

—  Vgl.  am-glicc. 

glicee  F.  Klugheit y  Geschick- 
lichkeit.  —  Sg.  Notn.  bid  si  sein 
«flicci  ind  airlig  FB.  46;  Dat.  isin 
glicci  in  astutia  Wb.  8J  (Z*.  248). 

^lifid  Tadel?  „outay'  Stokes; 
glifid  vaice  O'R.  —  8g.  Acc.  fri 
cet-gllfit  FA.  15  (ce^aidber  LBr.\ 

1.  glinn  i.  filidecht  0\Dav.  p.  94 

glODD. 

2.  grllnn  „clear,  piain,  manifest'* 
0"R,,  dazu  ar  CAch  ni  na  ba  gliiid 
Gl.  zu  ^iclind  ä/.  6,  i6? 

1.  glinnefest?  „secure''  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  buafd  uas  ehret 
eharpait  glinni  SC.  15  („s^ron^"i; 
eich  fii  fo  charput  glinne  SC.  37,  5 
{,yfirm'')j  cret  chreda  chrom-glinne 
FB.  50,  p.  :ilO,  «9,  r^/.  nöiglione? 

2.  glinne  i.  breth  Ö'Dat?.  p.  96. 
grlinnigim  III  ic/i  sichere,  be- 

vrahre?  —  Praet.  Sg.  3  ro  glinnig 
Gl.  zu  rod  glinnestar  Hy.  ö,  45; 
ro  glinnig  na  salmu  fo  obil  ocus 
astrisc  LHy.  Amra  54. 

%\\vkv\m  ich  sichere,  bewahre? 
vgl.  1.  glinne.  —  Praet.  Sg.  3  glinsius 
salmu  LHy.  Amra  54  \mit  Pron. 
affixum,  s.  S.  513,  Col.  2;  „dtZuci- 
davit  üle  psalmos''  Beitr.  VII  39, 
Z*.  463\  Gl.  L  ro  glinnig  na  salmu 
fo  obil  ocus  astrisc,  ebenso  LU. 
p.  11s  9»  doch  mit  dem  Zusatz  no 
ro  foglaind  na  salmu;  Dep.  ba  nert 
D^  rod  glinnestar  Hy.  5,  45,  Gl.  i. 
ro  glinnig  ocus  ro  chomet  in  n-asill 
{„secured  it**). 

grloidlm  ringo  SG.  181b  {Corm. 
Tr.  p.  87). 

%\6iv  ==  lai.  gloria;  i.  a  gloria 
Corm,  p.  22.  —  Sg.  Nom.  do  glör 
Gl.  zu  Hy.  2,  49;  Vat.  lor  do  glöir 
FA  7;  isin  mör-glöir  sin  JPA  6;  34; 
Acc.  cen  gloir  6rZ.  zu  Hy.  2,  20. 

glomar  Zaum;  „a  rnuzzle,  an 
instrumerU  tied  in  the  mouth  of 
any  youna  anitnal  to  prevent  its 
suching'*  O'R.  —  PI.  Dat.  uanbaeb 
a  b^laib  ind  eich  sin  ocus  agglom- 
raib  in  t-är^in  Bev.  Celt.  III  p.  183 
{„from  the  curbs  of  the  bridle**).  — 


Comp  OS.  a  eröes  glomar-chind 
FB.  49;  p.  310,  21. 

1.  grlond  M.  That;  gloun  a  deed, 
fact  O'R.  —  Sg.  Nom.  mör  in  glond 
Oss.  II  4;  is  glond  catha  chomra- 
maig  FB.  71;  Nom  und  Acc.  glond 
ar  glond  FB.  48;  PI.  Nom.  ro  scar- 
satar  a  mor-gluind  SC.  29,  16;  do- 
rochratar  a  mor-gluind  Lg.  18,  32; 
rias  ra  giallsatar  ginind  gläo  Oss. 
I  6?  Gen.  fi eh tib  glond  Oss.  I  14; 
tria  üalle  a  n-glond  FB.  29. 

2.  grlonn  „crime**  O'Don.  Suppl, 
vgl  anglonnach  und  oenglondach. 

—  Sg.  Nom.  bä  höen-glunn  dö  sercc 
di  mnai  a  brathar  iveil  seine  einzige 
Sünde  die  Liebe  zur  Frau  seines 
Bruders  war  TE  6  Eg.  Vgl  a 
gloinn-grinn  TE.  10,  u? 

3.  grlonn  i.  guin  duine  O'Dav.  p.  94. 
glirnoise,  voice,speech  O'B.; 

blör  i.  guth  110  glör  O'Cl  (,yVoice  or 
Speech**  Corm.  Transl  p.ld  babloir). 

grlöraeh   „noisy,   clamorous^' 
talkative*^   O'B.;   fear  mor-ghlö- 
räch  „a  very  clamorous  man**  Corm. 
Tr.  p.  19  babloir.  —  Adv.  ni  ais- 
neisea  co  glörach  SC.  26. 

grluair  „pure,  clear**,  gluar 
„bright**  O'B.  —  Sg.  Gen.  tos- 
sach  gemrid  gluair  SC.  30,  7. 

grlAaisim  „J  go,  pass,  move*^ 
O'R.  —  Imperat.  Sg.  2  gluais  move 
aDon.  Gr.  p.  202;  PI  2  naehin 
glüasid  SC  9.  —  Praet.  Sg.  3  do 
ghluais  Gräinne  roimpe  amach  „G. 
went  her  way  ouP*  Torr.  Dh.  p.  58. 

—  Inf.  do  ghluaiseacht  oder  ghlu- 
asacht  O'Don.  Gr.  p.  202. 

grlün   N  Knie;  genu   Z\  271. 

—  Sg.  Nom.  otha  mo  glun  com 
imlinn  von  meinem  Knie  bis  zu 
meinem  Nabel  TE.  10,  12  Eg  ;  Dat. 
berur  do  glun  Ferguso  p.  142,  7; 
ni  thuargaib  a  cend  dia  glün  Lg.  17; 
Acc.  connici  a  glün  FB.  88;  ro 
siachtus  gli\n  Amargin  filed  p.  328,  7; 
PI  Acc.  ro  fill . .  a  gliini  fo  thri  'Three 
Hom.  p.  68,  25;  Du.  Nom.  a  dha 
glun  TE.  4  Eg. 

^  gl6nech,  lacop  glüinech  „James 
the  kneed'*  Fü.  p.  LXV.     . 

grlünmar  FB.  37  Eg.  mit  grossen 
Knieen  versehen? 


gluss 


598 


gnim 


grlnss  i.  sollsi  Corm.  p.  23;  i.  Bo- 
lus O'Dav,  p,  94. 

grn»  s.  grn^. 

gTD&s  F,  Gewohnheit,  Um- 
gang; consuetudo  Z*.  25.  241.  — 
Sg.  No7n.  ni  hole  ^m  lassa  teglach 
for  n-gnäs  TB  F.  p.  142,  29  („your 
Company'^);  Äcc.  ro  gab  gnass  gigrand 
guth  LHy.  Ämra  63  (gnath  LU."^? 
Dat.  ar  gnais  Noisi  Lg.  18,  S6  (ar 
gnuis  Eg.^;  ar  gnais  in  bale  ränac 
SC.  33,  36;  far  gnäis  maige  xnäir 
p.  132,  27;  do  gnäs  diles  FA.  30. 

ini&th  bekannt,  gewohnt,  ge- 
wöhnlich; gnäth,  gnäd  solitus, 
consuetus  Z*.  16;  usual  Corm.  Tr. 
p.  88,  —  Sg.  Nom.  is  serb  cach 
gnäth  SC.  43;  bale  ingnad,  ciar  bo 
gnäd  SC.  33  1;  gnäth  huaraib  ar 
gressaib  gal  SP.  II  7;  nir  bo  gnäth 
in  corthe  üt  fo  enaib  „tfiat  pülar 
is  not  wont  to  he  ander  Inrds  Rev. 
Celt.  III  p.  181;  Acc.  etir  gnatb 
ocus  ingnath  CC  3  Eg.;  PI.  Acc. 
eter  du  gnathu  iumaini  unter  deinen 
liehen  Bekannten  EC.  4? 

gnAthach  gewöhnlich,  fre- 
quens.  —  Sg.  Nom.  as  gnathach 
fri  hegeda  Gl.  zu  Hy.  5,  i4  (fre- 
quens  Jiospitibus);  PI.  Nom.  snech- 
ta  . .  sfr-gnathchi  immer  währender 
Schnee  p.  190,  29.  —  Adr.  no  tha- 
thiged  .  .  CO  gnathach  FB.  63;  i 
n-gebthar  co  gnathach  Lat.  Hy.  X 
Ptef.  {„wherein  it  shaü  he  sung 
usually''  Goid.^  p.  102). 

irn&thaigim  III  ich  hin  ge- 
wohnt. —  Praes.  Sg.  3  rel.  is  ^ 
seo  sc^l  gnäthaiges  h£li  do  innisin 
FA.  33.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  is  6 
. .  cötscel  no  gnäthaiged  FA.  32; 
is  ^  seo . .  forcetul  no  gnäthaiged  . . 
dona  slüagaib  ibid.  —  8-praet.  PI.  1 
ni  bo  ed  as  mö  ro  gnathaigsem 
dün  SC.  14.  —  Inf.  gnathugud 
Güd.  Lor.  Gl.  56  und  246  zu 
missverstandnem  uti. 

grn6  N.  Art,  Gestalt,  Aus- 
sehen; ratio,  forma,  species  Z^.  270; 
gn^  agas  cinel  species  and  genus 
O'Don,  Suppl.  —  Sg.  Nom.  gü6 
m-bröin  fair-seom  „a  countenance 
of  sorrow  upon  himself^  FA.  33; 
is  gn»  grianna  FB.  68,  21  {Gl.  i. 


s^gda);  Gen.  in  gnee  Gl.  zu  speei- 
minis  LHy.  fol.  IIb  {Goid.*  p.  67^ 
Dat.  CO  n-gn4  grene  fair  „tpith  the 
suh's  countenance  upon  it"  FA.  1 1 ; 
söer  setta  döine  dorn  gnäis-gne 
FB.  24?  Acc.  ro  söi  gne  sie  an- 
derte  das  Aussehen  SC,  40. 

^n^theeh  activ,Activ.  —  G^n. 
cumtach  gn^thigi  do  chestaig  Con- 
struction  des  Activs  im  Pa««r  LHy. 
fol.  7b  (Goid.^  p.  67);  Dat.  infinit 
gniroa  on  brethir  gneithtV^  asberar 
[sufrago]  Güd.  Lor.  Gl  2. 

-  gn^thld  operarius  Z*.  793.  — 
Sg.  Acc.  fri  gnithid  s.  unier  gniad. 

i.gnit^Arbeiter,  Dienstmann? 

—  Nom.  am  gnia  frimtair  p.  142, 2? 
Dat.  tressiu  cach  gniaid  LU.  p. 
123»,  28  {s.  unter  aniainsiu). 

2.  grnia  i.  mac  seathar  O'Cl. 
{„ßius  sororis"'  Beitr.  VIII  318\ 

^iad  M.  Diener,  Sclave;  i. 
reachtaire  no  fear  foghanta  O'Cl. 
{O'Don.  Suppl.).  —  Sg.  Acc.  fri 
gniad  mil  (Milcon?)  Hy.  2,  1  {Gi.  i. 
fri  gnithid  i.  frisin  mogaid). 

grnÜm  III  ich  thue,  machej 
wirke.  —  Praes.  Sg.  2  ^ii-sia 
Lg.  19;  3  issamlid  dam  gniith  de- 
mun  Wh.  21^  {Z\  431>;  gniid  cathu 
SC.  18.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
gniad  dmidechta  FB.  75.  —  S-praet. 
Sg.  3  genais  Hy.  5,  11,  Gl.  i.  gnüs 
bonum;  ros  gniset..atlugud  do  Dia 
Three  Hom.  p.  26,  11.  —  Pass. 
Praes.  Sg".  3  in  tcch  gnfther  den 
drai  Three  Hom.  p.  26,  27.  —  Inf. 
gnim.  —  Comp  OS.  con-gnia,  do- 
gnfu,  fris-gnim. 

SrnliiL  M.  That,  Thun;  actio 
Z*.  238.  —  Sg.  Nom.  in  gnim 
TE.  9,  19;  gnim  Lg.  5,  15;  w; 
gnim  dremuin  Lg.  5,  9;  bid  mogda 
in  gnim  ScM.  3,  11;  TE.  8  Eg.: 
Gen.  indas  in  gnima  sin  FB.  2:  89: 
briathar  gnima  verbum  actirum 
Z«.  987;  Dat.  don  gnim  sin  TR 
6  Lü.;  Acc.  dogena  gnim  n-granni 
n-garg  Lg.  5,  21;  im  gnim  SC.  40: 
PI.  Gen.  CO  n-iliir  gnim  SC.  31,  u; 
Dat.  hi  n-gnfmaib  fer  firean  Bf. 
7,  16;  i  n-gnimaib  antechtai  SC.  *i6 
(i  gnimaib  LU.,  a  n-gimaib  H.):  as 
for  n-gnimaib  FB.  41  {gimaibLU:^; 


gnunimd 


699 


goiritt 


Äcc.  mar-gDfmu  SC.  j28;  p^fma 
möra  Lg.   16;   do  gnima  FB.   11. 

—  Comp  OS.  iDDa  n-gnim-carcar 
Gl  zu  ergastolorum  LHy.  fol. 
12»;  gDim-denmaid  Gl.  zu  opifi- 
cem  ibid. 

grDimrad  Sg.  und  PI.  die  Tha- 
ttn.  —  Acc.  0  ra  forba . .  a  gnim- 
rad  p.  46,  26;  PI.  Nom.  iia  mac- 
gnimrada  die  Knabenthaten  LU. 
p.  59*,  5;  Dat.  cura  dichuirer  mo 
pecda  dorn  deggnimarthaib  Gild. 
Lor.  Gl.  261  zu  et  peccata  mea 
honis  f actis  deleam;  i  n-dagnim- 
rathib  Cam.  (in  honis  operibus  Z*. 

um). 

grnithid  s.  grn^thid. 

gnoe  cach  sögda  {„beautifuV*) 
Carm.  p.  24;  gnaoi  i.  aoibhinn  CCl. 
[Corm.  Tr.  p.  86);  gno  i.  airdirc  no 
aidbind  O'Dav.  p.  94;  ro  as  gno^ 
möu:  inn  ingin  i  sin  CCn.  3  vgl.  ro 
as  cosnam  mör  Three  Hom.  p.  44,  S2. 

gniis  F.  Gesicht,  Angesicht; 
fades  Z*.  250.  —  Sg.  Nom.  gniiis 
FA.  12;  Gen.  oc  descin  gniisse  Dö 
FA.  6;  gnussi  20;  gnüsi  24  LBr.; 
Dat.  fri  gnüis  do  gnüis  döib  ihnen 
van  Angesicht  zu  AngesicfU  FA.  5 ; 
Äcc.  gnüis  fri  gnüis  FA.  12;  oc 
techt  i  n-ffDüis  dfabail  vor  das 
Angesicht  des  Teufels  FA.  20;  ria 
n-dal  i  n-gnuis  in  spirta  nöib  Hy. 
5, 90 :  im  gnüis  Conchobair  Lg.  18, 34; 
PI.  Nom.  a  n-gnüssi  FA.  25;  fer- 
gnüsi  FB.  29;  Gen.  i  tollaib  a  n- 
gDüsse  FA.  27;  Dat.  dar  a  n-gnüssib 
ocus  dar  a  roscaib  FA.  16.  — 
Comp  OS.  dorn  gnüis-gnö  FB.  24? 

g6  F.  das  Falsche,  die  Lüge; 
gäu,  g&o,  göo,  g6  falsum  Z*.  '6'6. 

—  Sg.  Nom.  gäu  et  fir  falsum  et 
verum  Wb.  14c ;  inna  r&iter  gö  n& 
cloen  SC.  34,  1;  briathar  Tassaig 
nir  ba  go  Hy.  2,  54;  ni  gö  dam 
ciasbiur  Goid,^  p.  93,  27;  Gen. 
epert  guc  dicere  falsum  Wb.  14^; 
ar  cäch  locht  göa  Gl.  zu  ar  cech 
guallocht  Hy.  6,  s;  Acc.  cen  göi 
^4  35;  mad  fri  g(>e  gebitar  FB,  33 
(jroi  Eg.)\  is  me  ro  glan  mo  gö 
^cM.  12;  PI  Gen.  ic  rada  gö 
ScM.  21,  a;  Acc.  sechitir  goa  ar 
Saint  Gl,  zu  Cretenses  semper  men- 


daces  Wb.  31  ^  «1;  cris  Mobl  ..ni 
ro  dunad  im  gua  Lat.  Hy.  XII  Pref 
—  Comp  OS.  gü-brethach  FA.  27; 
29;  gü-chomram  SC.  2;  guforcell 
falsum  testimonium  Wb.  Ü^, 

gö  gr^ne  Gl.  zu  Hy.  b,  34? 

goach  mendax  Z*.  33,  vgl.  gü- 
aigim. 

gob  „a  mouth,  beak,  snout" 
O'R.  —  PI  Dat.  dobidgad  Creidne 
Ina  semunda  a  gobaib  na  tenchaire 
Corm.  p.  32  nescoit  U/rom  the 
jaws  of  the  tongs").  —  Vgl,  gop- 
chöel. 

goba  M  Schmidt;  faber Z\  264; 
für  den  Unterschied  der  drei  Hand- 
werker goba,  s4er  und  cord  vgl.: 
in  tan  tuccad  cath  Muige  Tuired 
boi  Goibniu  goba  („smiih**)  isin 
ccrdcha  oc  denam  na  n-arm  do 
Tuathaib  D^  Danann  ocus  boi 
Luchtine  saer  („carpenter"')  oc  de- 
nam na  crand  {Schäfte)  ocus  boi 
Credni  in  cerd  („ftra^ter")  oc  denum 
semand  {,,rivets^^)  isna  g4ib  cetna 
Corm.  p.  32  nescoit.  —  Sg.  Gen. 
sithiger  urbuinde  gabond  a  Srön 
Corm.  p.  36,  so ;  PI.  Gen.  fri  brichta 
ban  octM  goband  ocus  druad  Hy.  7,48. 

gobor-ehend  {pferde-  oder  bock- 
köpßg?),  PI.  Nom.  goborchind, 
Name  für  eine  Classe  mythischer 
Wesen,  s.  unter  fomorach. 

go^ta  Hy.  5,  66,  trotz  der  Glosse 
i.  gona  no  ro  gonad  wohl  Part. 
Pass.  zu  ro  gäet,  gonim :  der  Mann, 
den  sie  vergewaltigten,  {obwohl) 
verwundet,  nicht  fa/nd  sich  eine 
Beschädigung  an  ihm?  Vgl.  inna 
tragdai  no  inna  n-goite  Gl.  zu 
fossorum  Ml.  77». 

göetha  s.  gAeth. 

göethaeh  s.  g&ethaeh. 

goire  F.  Frömmigkeit.  —  Sg. 
Nom.  air  is  mÄr  a  goire  „for  great 
is  his  piety**  Tir.  11 ;  ol  is  mor  for 
n-gaire  Fei.  Epü.  382;  Gen.  sön 
gaire  Hy,  2,  68  {im  Dienste  von 
Mariae  Sohn  zu  sein  war  das 
Signum  pietatis,  in  dem  er  geboren 
wurde);  Dat.  iarna  gaire  Fei. 
Prol.  225;  Wb.  28<i,  24;  Acc  ibid,  19. 

goiritt  magis  pius  SG.  40^ 
(Z*.  275). 


goirt 


600 


gorta 


1.  goirt  bitter,  scharf;  ,,saur, 
bitter,  salV'  O'R.;  acidua  Ir.  Gl  637. 

—  Sg.  Nom.  ggeth  goirt  FA.  26; 
p,  191,  u;  tcnfi . .  lan-goirt  p.  191,  i»; 
ro-goirt  14;  p.  190,  «9?  PL  Nom. 
goetha . .  gorti  p.  19<),  «8.  —  Adv, 
CO  n-guilet  co  serb-goirt  p.  191,  ss. 

2.  goirt  gierig?  greedy  O'B.  — 
Sg.  Nom.  cü  goirt  |9.  41,  lo;  na  rub 
saithecb  na  rub  goirt  Fei.  p.  LXXXV 
{„let  htm  not  be  sour*'  St.). 

goiste  Schlinge;  gaisdo  a  gin, 
trap,  snare  O'R.  —  Sg.  Dat.  und 
Acc.  bo  goistiu  i.  dobert  goiste 
imma  bragait  fadesin  Gl.  zu  si^pen- 
dio  Ml.  28^,  10 ;  ro  forbai  a  bethaid 
ö  gasti  SMart,  20  (^^haiter"). 

goite  8,  goeta. 

göitli-lacli  Sumpf.  —  Sg.  Dat. 
isin  goitbluch  fadumain  in . .  pro- 
funda palude  Ml.  33o,  s. 

göithlaelide  paluster  SG.  bi^ 
(Z«.  31). 

gel  Klage,  Klagen,  Weisen; 
i.  d^r  {Thräne)  Corm.  p.  23;  O'Dav. 
Gl.  p.  94.  —  Sg.  Nom,  ni  ro  an 
gol  nä  critb  Lg.  16;  gol  mo  mathar- 
sa  in  80  TBF.  p.  148,  24;  »Gen.  ro 
tböcbatar . .  a  n-g&iri  guil  TE.  15 
Eg.;  Acc.  la  gol  SC.  37,  2s;  atnagat 
a  n-gol  oc  dul  üad  TBF.  p.  148,  »2 
{„they  give  forth  their  lawen*"); 
PI.  Nom.  zu  lesen  arcöemsat  guil 
Lg.  5,  16?  —  Vgl,  guilim. 

gol-gaireF  Klageruf ,  Klage; 
ffloud   weeping**   Corm.   Tr.  p.  84. 

—  Sg.  Nom,  golgairi  thruag  p. 
190,  ig;  i8  de  at4  golgaire  ban 
Side  la  äes  ciuil  hErend  TBF, 
p.  148,  84;  Acc.  fri  guba  ocas  fii 
golgaire  FA.  30;  co  caalatar  nf  a 
n -golgaire  for  Cruachnaib  TBF. 
p.  148,  19;  24;  PI  Nom.  na  gire 
ocuB  na  golgaire  FA.  29. 

goll  blind;  i.  caocb  O'Don. 
Suppl. ;  gonais  Lachet  Goll  Ina  rose 
cor  mill  a  suil  conid  de  rod  lil 
Goll  de  CCn.  5;  Sg.  Voc.  a  siriti 
leth-guill  FB.  67  (vgl,  SC.  5). 

gollaim  II  ich  blende.  —  Pass. 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  goUad  a  rose 
SC.  5. 

gol-traige  die  traurige,  Wei- 
nen    cgol)     erregende    Musik; 


golltraigc  i.  adhbapd  trlrech  ime- 
fuilnge  gol  Corm.  Tr,  p.  89,  On 
the  Mann.  III  p.  214  und  220  ff.; 
goltraide  TBF.  p.  142,  8.  —  Per- 
sonificirt  Goltraiges  als  ein  mythi- 
scher Harfner  TBF.  p.  140,  29.  — 
Vgl.  gen-traige  und  sdan-traige. 

gong'ftrar  SC.  27  lies  coogarar. 

gonim  I  ich  verwunde,  tödte. 

—  Praes.  Sg.  3  gonaid  s6eni  SC. 
17,  4.  —  Per  f.  Sg.  3  nos  gegoin- 
seom  Uli  iar  n-dair  ro  brisiset  fir 
fer  fair  LU.  p.  64^  ss;  gegiiin 
Lü.  p.  70b,  11;  g^oguin  LU,  p. 
65b,  5;  geogain  Lü.  p.  19\  1;  70»», 
16;  4o;  72b,  28;  77»,  29;  77b,  ]o;  m 
17;  81b,  11;  PI  3  gegnatar  FeJ. 
Mai  19;  geguait-som  Lü.  p.  23b,  s6. 

—  S'praet.  Sg.  3  gonais  CCn.  5.  -- 
Fut.  sec.  8g.  1  cid  cend  öir  no 
beth  fair  nan  genaind-seo  oc  guin 
mo  bräthar  Lü.  p.  20*,  sä;  PI.  3 
dorn  gentais  SC.  34,  16.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  cid  na  gonair . .  in  re- 
gend sa  XU',  p.  20»,  29;  is  diguia 
dorn  gonar  imäib  ibid.  25  —  Fut. 
8g.  3  ni  gonfaither  Three  Hom.  p. 
32,  16.  —  Praet.  Sg.  3  vgl.  gaet. 

—  Part.  s.  goeta,  goite.  —  Inf 
guin.  —  Vgl.  imm-gonim. 

gop-chöel  dünn  am  Maule^ 
Beiwort  von  Pferden.  —  PL  Nom. 
gopchüil|>.  310, 15;  gnipchdil  FB.  46 
(gobcaeil  Eg.\ 

gor  i.  tine  (Feuer)  O'Dav.  p.  95. 

gorith  s,  guirim. 

1.  g'orm  blau.  —  8g.  Nom.  brat 
gorm  FB.  47;  tibri  gorm  SC.  37, 10: 
Dat.  iarna  brechtrad  di  gurm 
FA.  11;  PL  Nom.  da  malaigb.. 
dub-gormma    schtoarzblau    TE.  4. 

—  Comp  OS.  da  n-^üad  gorm-geU 
cröderca  biauweiss  FB.  51;  p.  310,8»; 
a  gröadi  gorm-chorcrai  Lg.  4,  4: 
gai  gorm-rüad  p.  310,  39. 

2.  gorm  i.  urdairc  O'Dac.  &. 
p,  94. 

gormac  „adopted-son"  Fü. 
p.  CLXVIII. 

gort  Garten,  Feld;  seges  Z*. 
68.  —  8g.  Dat.  inna  gort  Ey  5,  so: 
p.  41,  87.  —  Vgl.  f^r-gort,  lub-gort 

gorta  Hunger,  Hungersnoih; 
GL  zu  adamna  Hy.  1,  s;  ocht  et 


gortach 


601 


fH'Anne 


gorte  Kälte  und  Hunger  Z\  lOOG 
[„angtutia  et  fames'^).  —  Bat.  at- 
b^l  ar  öcht  et  gorti  ich  werde  sterben 
tor  KäUe  und  Hunger  Wb.  10<* 
{Z^.  1006);  Äcc.  dia  soerad  ar  in 
gorta  sein  Lot,  Hy.  VI  Pref.  („fa- 
mine"). 

gortach  famelictis  Ir.  Gl.  620. 

gossa  8.  gus. 

got,  god  hlaesus  Ir,  Gl,  603. 
Vgl.  gälte. 

goth  aspear  O'R.;  On  the  Mann. 
III  Index;  co  n-goth-grdia  Lg.  18,  »6 
Lc.  Eg. 

gothnat,  gothnada  „littl  e'darts" 
Ort  ihe  Mann.  II  p.  301. 

1.  grM  N.  Liehe;  love,  charity 
O'Gr.;  gradh  amor  Ir.  Gl.  1081; 
cartoit  {,yCharüy^*)  a  caritate  i. 
grad  Corm.  p.  3G.  — Sg.  Nom.  in 
ro-grad  .  .  dorat  do  Coinculaind 
SC.  44;  a  n-grdd  ocus  ammiad 
p.  130,  88;  is  gräd  do  mocalla  mo 
grad-sae  ocus  mo  sercc  TE.  9  Ep,; 
Äcc.  dobretha  Büan . .  grad  do  Choin- 
culainn  FB.  66;  laigi  fri  baii-grÄd 
SC  30;  cen  scrc  cen  gräd  D^  accu 
FA  27  LBr.  —  ScM.  22,  7  viel- 
leicht zu  lesen  am-gradh  n-glan 
(blosse  Reimformel)?  vgl.  angradh 
hatred,  animosity  O'R. —  Compos. 
gormac  grad-snaircc  do  sfl  rig  „a 
loving-genÜe  adopted  son*^  Fei. 
p.  CLXVIII. 

2. g^räd N.Rang,  S tüfe ; gradus, 
ordo  Z*.  223;  taibrim  gräd  for 
nech  ich  ordiniere.  —  Gen.  fer 
graid  „a  man  of  rank**  Hy.  2  Praef. ; 
»s  grÄid  „wen  ordained*'  FA,  28; 
Bat.  atomriog  . .  niurt  gräd  hiruphin 
Hy.  1^  i'i  Dat.  und  Acc.  ni  taibre 
giid  for  nech  con  feser  a  iDruccus 
den  gräd  sin  Wb.  29»,  24;  Acc.  ar 
mad  pecthad  inti  for  a  taibre  gräd 
lenit  a  pecthe  dindi  dobeir  a  n-gräd 
ibid  86;  PI.  Nom.  noi  n-gräd  nime 
sieben  Stufen  des  Himmels  FA,  4 
(n6i  n-ffraid  LBr.);  Dat.  fri  grädaib 
nime  FA,  9;  dia  chil  fo  gradaib 
„to  go  into  Orders**  Hy.  2  Praef; 
biii  i  n-grädhuib  ri  hErind  TE. 
20  Eg.;  Äcc.  tarmideocat^  a  n- 
gräda  FA.  28. 

grädaeh      liebend,     geliebt; 


loving,  beloved  0>R.  —  8g,  Nom. 
caeimcheli  grädach  TE.  20  Eg. 

grafand  Wettrennen.  —  S(j, 
Nom.  in  grafand  ro  fersam  Fei. 
Epil.  73  {„the  race**);  Gen.  iar  cur 
grafaind  fo  tri  FB.  66  Eg.;  PL 
Nom.  a  aighe  i.  a  graifne  ech 
Corm.  Transl.  j>.  115  magh;  Gen. 
iar  cor  graphand  doib  FB.  6(). 

gralg  N.  eine  Heer  de  von 
Pferden,  Pferde;  Corm.  Tr.p.SS; 
groigh  equitium  Ir.  Gl.  742.  — 
Sg,  Nom.  graig  n-gabor  SC.  33,  14; 
riadu  curach  ocus  graig  ibid.  31, 18? 
Dat.  a  samail  di  graig  37,  e;  Acc. 
fria  graig  31,  16 ;  PI.  Nom.  grega 
Corm.  Tr.  l  c;  Acc.  co  ro  scäil 
na  cairpthiu  ocus  na  gregu  Three 
Hom.  p.  22,  84  {„the  hoi'ses**). 

gr&in  deformity,  loathing, 
abhorrence  O'R.  —  Sg.  Nom.  co 
m-bad  möti  a  gräin  ocas  a  ecla 
ocas  a  uruad  ocas  a  uruamain  in 
cach  cath  On  the  Mann.  III  p.  424; 
Dat.  ar  grain  ocus  greit  ocus  gais- 
ced  FB.  93;  re  üath-gräin  na  gäre 
LU.  p.  11\  86;  ri  üath-gräin  mo 
gnusi  iWd.  p.  V23\  16. 

g&eth-gr&in  Lg,  18,86,  goth-gräin 
Eg.  Lc? 

1.  grrainne  s.  granna« 

2.  grrainne  Spitze?  S.  112. 
gräii«^'  lat.  granum.  —  PI.  Nom. 

grän  eoma  FB.  63;  dofuaircitis  inna 
grän  la  arsidi  SG.  184^>  (contere- 
bantur  grana  apud  veteres  Z^.  883). 

gran-mune  „sloes**  Corm,  Tr. 
p.  85. 

granna,  grande  hässlich;  grana 
tetd'  GÜd,  Lor.  Gl.  64,  granna  ibid. 
Gl.  78.  —  Sg.  Nom.  granna  FB.  37 ; 
laech  Ifath  mör  for-gränna  5c3f .  13; 
FB,  37  Eg.;  bä  üathmar  ocus  bä 
granni  FB.  91;  grainni  FB.  81 
(granda  Eg.) ;  Gen,  do  nige  in  chlaim 
granai  Three  Hom,  p,  80, 16 ;  F.  inna 
briad  granna  pyrae  dirae  LHy. 
fo.  6  b  {Goid.*  p.  65);  Acc.  gnim 
n-granni  n-garg  Lg.  5,  81  (granda 
Lc,  granna  Eg.);  co  n-acca  demun 
n-grana  SMart.  30;  PI.  Nom.  gran- 
dai  truces  LHy.  fo.  8  a. 

granne,  grainne  granulum 
Wb.  13c  (Z\  274). 


I 


gnuit 


602 


do  gr^ 


grraut  cach  Ifath  do  findach 
Corm.  p.  11  crontäaile. 

graphand  s.  grrafand. 

^r&ta  exceUent,  noble  O'B. 
—  Sg.  Nom.  in  tuisich  og:lach  side 
coem  gratto  p.  144,  17. 

gr^  haiTy  für  O'R.;  „gröliath 
gray  hairs**  ibid.;  in  mong  gaesi* 
tech  greliath  FB.  37  Eg.,  On  the 
Mann:  III  p.  93. 

grrebaneha  FB.  37  Eg.? 

1.  greeh  i.  cnu  („a  nüf'O  C5t)»w. 
TransZ.  p.  90. 

2.  grreeh  Schrei?  vgl.  greachd 
an  outcry  O'R.  —  8g.  Acc.  lasan 
greich  Lg.  1  Eg.  (Bereich  L.  Lc). 

g-reehaim  II  ich  schreie?  — 
Praes.  Sg.  3  rö  grecha  in  lenab 
jlas  Kind  sdirie  Lg.  1  L.;  Fl.  3 
CO  n-gairet  ocus  co  n-grechat  p. 
191,  22.  —  Praet  Sg.  3  ro  gr4ch 
Lg.  1  Eg ^  grech  Lc. 

greim  a  bit,  a  morsel  0*R.; 
sruh&D.  mara  no  greim  buccella  Ir. 
Gl.  144 

prr^imm  N.  Kraft,  Gedeihen? 
8.  miter  gerait.  —  Sg.  Nom.  air 
dan  immart  greim  &  aite  Ml.  14^  uV 
Dat.  hon  grommaim  srithiu  Gl.  zu 
exserto  vigore  Ml.  31^,  is;  Acc.  diis 
in  ros  gab  greim  inni  ro  herbad 
duit  p.  40,  26  („to  knoto  whefher 
that  which  hath  been  entrusted  to 
thee  hath  profited'^  Three  Hom. 
p,  63);  gebid  a  cainduthracht  gr^im 
n-oilithir  doib  icon  chomdid  „their 
good  will  availeth  the7n  wiih  the  Lord 
as  a  pügrimage"  Three  Hom.  p.  94,  si. 

CO  ro  greis  s.  g-risaim. 

1.  greit  a  Champion,  warri- 
or  OB.  —  Sg.  Nom.  greit  rfg 
FB.  46;  con-greit  rig  „white  Cham- 
pion of  the  hing"  Fei,  Jun.  17 
{Gl.  u  anroth). 

2.  grrelt  FB.  98?  * 

grreith  dress,  ornament  O'B. 

grr^n?  Sg.  Gen.  secht  meöircech- 
tar  a  da  1dm  co  n-gabäil  ingni  se- 
baic  co  forgabäil  ingne  grfuin  ar 
cach  n-äi  fo  leith  diib-sin  Lü. 
p.  81»,  21  {in  der  Beschreibung  von 
Cuchulinn's  Aussehen). 

g'rend  Backenbart;  i.  gruaid- 
finn,  i.  find  n-gruaide  Corm.  Transl. 


I 


p.    90;    Gen.    ro-grinde    i.    feaög 
O'Dav.  p.  80  des. 

grennaeh  „long -haired,  brisi- 
ly**  O'R.;  fösöc  grennach  findfad 
liath  Corm.  p.  11  crontöaile. 

1.  gr^ss,  „greas  €iny  artificial 
work  in  the  execution  of  tchidi 
trade  or  art  is  required"  O^Don. 
Suppl;  Kunstgriff  {That,  Hand- 
lung); Kunstwerk  {Stickerei,  Male- 
rei); „gröis  needlework,  embraidery, 
fine  clothes,  fumiture''  O'R.  —  :^. 
Nom.  und  PI.  Acc.  Göibniu  goba 
faciebat  hastas  fri  teora  gr^sa  ocus 
ba  feth  in  gres  d^dinach,  dognid 
tra  Luctine  na  cranna  fri  teora 
snassa  ocus  ba  fäith  in  snass  de- 
dinach  Cortn.  p.  32  neseoit  („by 
three  actione^'  Stokes,  vgl.  „profes- 
8or  of  the  three  new  designs  [gres- 
sa]''  On  the  Mann.  III  p.  42,  d.  i. 
„tempering,  polishing,  atid  whet- 
ting"  ibid.  Index);  Dat.  ar  gres- 
saib  gal  SP.  11  7?  Caimech  Moel 
scribnid  Ciaram,  isiside  ro  scrib 
in  scribenn  amra  i.  himirche  Cia- 
rain  cona  hil-gressaib  ocus  maraid 
beos  in  lebar  sin  i  Saigirl^^.p.LXII. 

2.  gr^s,  „gr^is  i.  orgain,  an 
attack,  surprise*'  O'B.  —  Sg. 
Nom.  cach  gres  cach  enechmice  is 
for  cintaib  treisi  at&  „every  (Mack, 
every  {verbal)  insuH  is  among  (the^ 
offences  of  three  days"  (stayY'  Corm. 
Transl.  p.  66  enech-ruice  {Sendi.  M.  i; 
Gen.  airi  echta  in  t-Aengus  Gabu- 
aidech  ac  digail  greisi  cenioil  a 
tiiathaib  Luigne  „a  famüy  quarreV 
Sench.  M.  III  p.  82;  Acc.  cen  gres 
cen  ruci  FA.  35  {^,withaut  redde- 
ning,  without  blushing"  Stokes  >; 
PL  Acc.  arfich  a  n-gres^n  FB.  23; 
döeme  ammör-gr^ssa  ocus  ammör- 
aurgala  ibid.  11;  dofich  a  gressa 
cen  adall  fine  aco  On  tke  Mann. 
III  p.  518;  ScM.  22,  8.  —  Vgf. 
enech-gris. 

do  gr^s,  do  gress  eoniinuo, 
semper  Z*.  611;  do  ghr^  always, 
for  ever,  for  good  O'Don.  Suppl.; 
do  gres, FB.  8;  10;  55;  62;  80; 
87;  89;  93;  FÄ,  6;  17;  26;  30; 
SC.  2;  TE.  2  Eg.;  p.  131,  is;  CC. 
1  Eg.;  Oss.  II  i;  lo;  conna  ro  chom- 


gr^ach 


603 


grisaim 


raictfs  do  gr<fs  damit  sie  nie  wieder 
zusammen  kämen  8C,  48;  do  bith- 
gres  für  immer,  ewig  SC.  33,  84. 

ST^Bsaeh  fortwährend;  fri  fo- 
gnam  gressich  foigde  Wh.  31 1»,  24; 
gresaich  Gl.  zu  {tempiis)  continuum 
Ml.  32*,  2. 

gressaeht  Reizen,  Antreiben. 
—  Dat.  gabaid  in  t-aistire  for 
gressacht  in  erluma  „the  doorkeeper 
began  inciiing  the  patron  sainf' 
Fei.  p.  CXVli.  —  Vgl.  grfsaim. 

grrian  F.  Sonne;  sol  Z*.  241; 
Ir.  Gl.  973;  Apollo  ibid.  952.  ■— 
Sß.  Nom.  in  grian  Hy.  2,  58;  59; 

FA.  10;  Sa  33,  is;  FB.  19;  in 
grian  Und  töidlech  Hy.  4,  2;  bi 
fnnend  grfan  wo  die  Sonne  unter- 
geht SC.  33,  13 ;  Gen.  for  deslem 
gr^ne  Hy.  5.  34;  soilae  grene  Hy. 
7,  18;  FA.  11;  turgabail  na  greine 
Corm.  p.  42  trogein;  ic  taurcbäil 
na  gr^ni  im  Aufgang  der  Sonne 
TE.  16  Eg. ;  iar  fninud  n-grcne 
tiaeh  Sofinenuntergang  FB.  80; 
Dat.  cona  grein  SP.  III  2;  ar  üir 
ocuB  grian  FB.  52  {ein  Schwur)*^ 
Ate.  frissin  n-grein  TE.  3  Eg.\ 
nem  im  grein  ÄP.  IV  s.  —  Com- 
pos.  la  in  grian-tairismi  sin  „the 
day  of  the  solstice  is  ihat"  Fei. 
p.  CVl. 

grian&n  Söller;  „an  Upper  ro- 
om"  Goid.*  p.  19;  temair  in  tige 
i.  grianan  Corm.  p.  42.  -r  Sg. 
Nam.   in   grianän  p.    130,   23;    2c; 

FB.  3;  25;  Dat.  asa  grianän  p. 
131,  2;  Ina  grian&n  FB.  16;  44; 
SC.  45,  5;  Acc.  a  grfanän  n-glainidi 
p.  132,  13;  CO  grianan  SC.  44,  4. 

grfanda  sonnig.  —  Sg.  Nom. 
is  gnse  grianna  gelfini  FB,  68,  21; 
Acc.  lasin  suidi  n-grianda  £^C  40. 

grian-malne  blackberries  Corm. 
Transl  p.  85  greth. 

grib,  gribh  griff  in  O'B.;  ba 
Inathither  locbait  iar  forgarmain  no 
grib  dia  ned  no  söig  do  ail  Corm. 
p.  36,  45  {„quicker  than . .  a  griffin 
to  its  nest'% 

1.  grind,  grinn  lovely,  ele- 
gant, pleasant  O'R.  — ■  Sg.  Nom. 
grind  imma  äig  FB.  50;  p.  310,  25; 


B&SBad  n-grind  „fine  satisfaction*' 
Fü.  p.  LXV;  gäbud  grind  LU. 
p.  114b,  j^  (i9ta6.  OonctiZ.V,  Gen. 
d'icc  in  rig  ro-grind  „to  heal  the 
very  comely  king''  Pel.  p.  XXXVI 41 ; 
Acc.  dar  gruaid  n-grinn  „over  a 
comely  cheek"  Ir.  Gl.  39;  Voc.  a 
gloinn-grinn  TE.  10,  11? 
2.  grind  s.  fid-grind,  vgl.  grinde. 

1.  grinne,  ceit-grinne*  ffno  GL 
zu  nectar  SG.  122»»  ^i.  e.  primi- 
tiae  vini  Z^.  308);  ce^grindi  foilci 
nectar  Ir.  Gl  1045.  Vgl.  „cöid- 
ghrinneacht  ripeness  of  äge"  O'R. 

2.  grinne  Bündel;  a  bündle  of 
stickSj  fasces  O'Don.  Suppl.;  on 
grinde  („from  the  faggoV^  Gl.  zu 
fasce  {Corm.  p.  11  fascud),  grinnib 
Gl.  zu  fascibus  Goid.^  p.  31.  Vgl. 
grinn^n,  2.  grind. 

grlnn^n,  PI.  Acc.  grinnenu  Gl. 
zu  fasciolas  Ml.  lOr  {Z*.  274). 
Vgl.  2.  grinne,  2.  grind. 

grinnind  leos  i.  dibad  soillsi  i. 
coindle  {„extinction  of  light'') 
Corm.  p.  27  leos. 

grip,    grib   swift,    quick  (yR. 

—  Adv.  CO  gribb  „quicldy**  FH, 
p.  CLXXXV. 

grlpe  F.  speed;  is  mor  a  gripe 

ocus  a  luas  dothetl2et\  Celt.  III  p.  183. 

gris  fire,  embers  O'Don.  Suppl. 

—  Comp  OS.  itchonnairc-seom  üad 
grfs-taitnem  na  n-arm  n-glanörda 
üas  cbind  cethri  cöiced  n-Erend  re 
funiad  nell  na  nöna  LU.  p.  11^,  28. 

grfsaeh,  grfosach  buming  embers 
O'B.  —  Sg.  Gen.  a  n-urtlaige  do 
grisaig  ina  casslaib  ocus  ni  ro  loiscc 
in  tene  eat  Fei.  p.  XXXII  26. 

grisalmll  ich  feuere  an,  trei- 
be an;  I  incite  O'R.  —  Praet.  Sg.  3 
CO  ro  greis  ina  aghaid  coin  rög^ir 
Three  Hom.  p.  18,  10.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3*  0  ro  grcised  on  rath 
diada  „when  he  was  urged  by  the 
Divine  Grace*^  Three  Hom.  p.  92, 34. 

—  Inf.  Dat.  iarnä  grisad  dond  araid 
nachdem  der  Wagenlenker  ihn  an- 
gespornt haUe  FB.  43;  Acc.  gabais 
fri  grisad  Cuind  ocus  oc  a  imdfr- 
cad  CCn.  4;  dia  grisedh  gruad  On 
the  Mann.  III  p.  514,  vgl.  gruaidhe 
gria  ibid.p.  515  {„cfheek  reddening*'). 


grith 


604 


gA-chomram 


grIth  Geschrei,  Lärm,  greath 
noise,  und  grith  a  shout  O'R.  — 
Sg.  Gen.  co  n-delmaim  a  n-grethai 
F61.  Prot.  154;  Äcc.  corralsat  grith 
mör  ScM.  18;  PL  Nom.  lith  fris- 
cuirther  gretha  Fei.  Jan.  25,  Gl. 
i.  frieuirther  ceiü  [oeuaige  ocus 
cluichi,  Ratcl.]  no  gaire  LBr.  — 
S.  arm -grith;  doUotir  i  n-armgrith 
cethri  cöiced£rend  im  rennaib  asleg 
ocus  a  n-arm  fodessin  LU.  p.  77^,  87. 

grrfnin  s.  grr^ii. 

grromma,  gromai.  aer  (y^satire'*) 
Comi.  p.  86. 

gr6ad  N.  Wange;  gruaidh  gena 
Ir.  Gl  39.  —  Sg.  Nom,  is  dath  sion 
. .  cech  grüad  p.  132,-  26;  in  gruad 
mar  in  fuil  Lg.  7 ;  Gen,  corcair . . 
samail  grüadi  Labrada  SC.  31,  4; 
sian  a  grüadi  gormchorcrai  Lg.  4, 4; 
PI  Dat.  dona  gruadib  genis  Gild. 
Lor.  Gl.\U\  maanllü  ibid.  Gl.  124; 
Du.  Nom,  da  n-grüad  gormgela 
cröderca  FB.  51;  p.  310,  85;  da 
grüad  chorcra  Lg.  18,  13;  cuirre 
ina  cörr  auröcbala  a  dhä  gruad 
„rounder  than  a  lifting-crane  his 
two  cheeks"  Corm.  p.  36  prüU;  Gen. 
i  cechtar  a  da  grüad  SC.  37,  9;  a 
da  ghrüad  TE.  4  Eg. 

gruamda  acer  Ir.  Gl.  384  und 
10<)ö. 

grac  „wrinkle*'  Corm.  Tr,p.  87. 

grue&naeh  runzelig  FB.  37. 

gruth  curds  O'E.  —  Sg.  Gen. 
do  chunchid  grotha  ocus  imme 
Three  Hom.  p.  10,  i  (Ir.  Gl.  784): 
Acc  conid  annsin  dorigne  Patraic 
in  gruth  ocus  in  n-imm  don  shnechta 
ibid.  6. 

gü-  8.  g6. 

gaalre  i.  uasal  („nobW)  Corm. 
Tränst,  p.  Ol, 

güal  coal  O'R.;  das  guail  stur- 
na  (?)  Ir.  GL  273  {„the  place  on 
which  charcoäl  was  made^*)\  miach 
guaili  fri  emna  „a  sack  of  coals 
for  [forging]  the  irons^*'  On  the 
Mann.  III  p.  486;  duibithir  gual 
FB  37  Eg.  —  Vgl.  folgende  Stelle: 
Dia^m-batar  din  Ulaid  fecht  and 
i  n-Emain  Macha  la  Conchobur  oc 
öl  ind  iern-güali.  G^t  m-brothe 
no   theiged   ind  de   lind  im   tr&th 


cacha  nöna.  Ba  si  sin  öl  n-güala 
issf  no  fired  Ultu  uli  in  öen  sfst. 
No  clistis  errid  Ulad  for  süanemnaib 
tarsnu  on  dorus  diarailiu  isin  iig  i 
n-£main  Lü.  p.  12 1^  7. 

gpAala  F.  Schulter;  Corm.  p.  1 
asgland.  —  Sg.  Nom.  güalaiad  fri 
güalaind  FB.  53  {Form  des  Acc.^: 
ibid.  29  Eg. ;  Gen.  co  halt  na  goa- 
land  Corm.  p.  17,  10  {usque  ad 
juncturam  humeri  Z*.  265);  Dat, 
for  güaluind  ConchobaH*  FB.  5: 
gaibthi  ar  güalaind  SG.  14;  Aec. 
a  güalaind  SC,  30,  s;  36;  ro  saiged 
a  güalaind  for  cach  leth  p.  131,  i7: 
FB.  86  Eg. ;  Du,  Nom.  a  dha  güa- 
luinn  TE.  4  Eg.;  Gen.  cechtar  mo 
da  güaland  SC.  4;  frie  glend  a  da 
gualann  FB.  37  Eg. 

gaallo«ht,  ar  cech  guallocht 
Hy.  6,  8,  Gl.  i.  ar  cäch  locht  göa 
[y^against  erery  sii^of-falsity*^). 

grüas  peril,  danger  uB,  — 
Sg.  Nom.  is  nau  tholl  diant  eslinn 
guas  SP.  IV  1. 

güasaeht  M.  Gefahr.  —  DaJt. 
a  n-guasacht  in  periculo  Gild.  Lor. 
Gl.  6;  Acc.  ar  cech  guasacht  Hy. 
6,  s  (ar  cech  n-guasacht  Pr.^;  S4; 
cona  ru  aigsetar  guasacht  so  dasif 
sie  keine  Gefahr  fürchteten  Ml.  35^,  4; 
PI.  Acc.  0  fogebed  popti/  Israel . . 
guassachtu  möra  ^^great  dangers^^ 
Three  Hom.  p.  92,  99. 

gaasim  Hy.  6,  8  ich  laufe  Ge- 
fahr? 

gaba  Seufzer,  Klage;  9*$9pi- 
i-ia  i,  osnad  Corm.  Tr.  p.  89.  — 
Sg.  Nom.  ferthair  a  guba  CC.  4  LU.i 
CO  ro  hagtha  a  guba  TB.  8  LU.: 
dignither  a  aonach  gnbha  Ms.  Mat. 
p.  473,  «1;  Dat.  on  gubu  CC.  5  Lü.: 
iarsan  guba  mor  sin  ibid.  Eg.;  lana 
. .  do  nuall-guba  p.  191,  m;  Acc. 
laait .  .  nuallguba  n-dermäir  eatib 
FA.  33  LBr.  (ferait . .  naallgaba 
dermar  Lü.);  dogniat  in  guba  sin 
FA.  34  (in  n-guba  LBr.);  fii  guba 
ocus  fri  golgaire  FA.  30. 

grübrethaeh  falsch  richtend, 
von  gü-breth.  —  PI.  Nom.  brethe- 
main  gübrethaig  FA.  27;  29. 

g6-chomram  betrügerischer 
Wettkampf  SC.  2. 


giide 


605 


gute 


I 


giide,  gralde  F.  Bitte,  Bitten, 
Inf.  zu  gudim;  precatio  Z^.  247; 
guidhe  orcstio  Ir.  Gl.  870,  suppli- 
eatio  893.  —  Sg.  Nam.  ro  ratha . . 
du  gude  Hy,  2,  6o;  ro  erthar  in 
guidi  se  Hy.  l,  89;  Dat.  dia  guidi 
dam-sa  sie  für  mich  zu  bitten  Lg,  12 ; 
oc  a  gude  Gl.  zu  Hy.  3,  6. 

gadim,   gaidim   III  ich  bitte. 

—  Praea.  Sg.  1  nod  guidiu  i.  not 
guidim  Hy.  5,  i7;  PI.  1  guidmit  do 
Patraicc  Hy.  4,  ?;  Gl.  zu  Hy.  1,  5. 

—  Ferf,  Sg.  1  rot  gäd-sa  Wh.  27^ 
{rogavi  te  Z*.  448);  ro  gad  dorn  rig 
Fei.  p,  LXIII;  Sg.  3  ro  gäid  ail- 
gais  di  Hy.  5,  49  {Gl.  i.  ro  guid); 
SC.  36;  ro  das  gaid  Hy.  5,  35  (G^Z. 
i.  ro  gudestar);  rel.  gade  ibid.  49 
J^.;  P/.  5  gadafar  Hy.  2,  i7.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  guid,  Dcp.  ro  gu- 
destar 8.  oben.  —  Fut.  Sg.  1  guid- 
fet-SQ  Dia  Three  Hom.  p.  IQ,  20.  — 
Inf.  gude. 

gnil  Lg.  5,  16  8.  gol. 

guilim  III  ich  weine,  beklage; 
I  weep,  cry,  betoaü  O'E.  —  Praes. 
PI.  3  connuallat  ocu8  co  n-guilet 
p.  191,  23.  —  Vgl.  gol. 

iruille  F.  Blindheit  SC.  5.  — 
S.  goll. 

guin  N.  Wunde,  Verwunden, 
Tödten,  Inf.  zu  gonim;  a  n-guin 
Tvlnus  Z*.  233.  —  Sg.  Nom.  guin 
Fiachna  Lg.  5,  le  Eg.\  is;  Gen. 
gae  gona  ^isc  s.  unter  gai;  Acc. 
ferais  echt  n-dochlse  n-dobail  guin 
Fiachaig  Lü.  p.  19^,  2;  ar  guin 
Hy.  6,  24;  ar  lösend  ar  badud  ar 
guin  Hy.  1,  51;  cen  guin  duine 
ScM.  16;  PI.  Acc,  gona  Gl.  zu 
Hy.  6,  66 

guipchüil  FB,  46  8,  gop-chöel. 

galrim  ich  erhitze,  erwärme, 
brenne;  goraim  Iheat,  warm  O'J?. 

—  Praes.  Sg.  3  rel.  is  grian  gures 
riched  nöeb  „that  warms  holy  hea- 
vfn  Goid.*  p.  180  (vgl.  Fil.  p.  CV). 

Conj.  Sg.  3  ma  gorith  loch  cith 
te  chuis  nu  ine  laim  Cam.  (si  urit 
locum  vel  in  ejus  peds  vel  in  ^U8 
manu,  8C.  morbus,  Z*.  1005).  — 
Praes.  der  Gewohnheit  Sg.  3  tine 


na  loisgenn  ocus  nos  goirenn  0*Dav. 
p.  95  gor  (Feuer).  —  Pass.  Praes, 
Sg.  3  in  tan  nonn  guirther-ni  Gl. 
zu  quando  ignimur  intus  Tur, 
Gl.  106.  —  Inf.  brossna  crinaig 
do  tabairt  diar  n-gorad  Comn.  Tr. 
p.  19  brossnai  (Vit.  Trip.). 

guirfn  Pustula  Ir.  Gl.  255, 
von  1.  gur. 

gälte,  guido  dumbness  O'R., 
von  got. 

gulba  rostrum;  Sg.  Hat.  don 
gulbain  rostro  Gild.  Lor.  Gl.  106. 

galban,  galpan  „beak''  Gl.  zu 
OS  turturis  Tur.  Gl  34. 

gnlbneeh  '  geschnäbelt, '  PI, 
Nom.  mfla  gira  gulbnecha  LU. 
p.  in*»,  16. 

1.  gur  Eiter,  pus.  —  Sg.  Dat. 
cnoce  lan  do  lindchro  ocus  gur 
eine  Beule  voll  wässrigen  Blutes 
tmd  Eiter  Corm.  p.  32  nescoit;  no 
mhebdais  srotha  do  ghur  brän  ibid. 
p.  36  prüll. 

2.  gur  i.  leir  no  calma  O'Dav. 
p.  95. 

g6re.  Acc.  la  güri  na  n-idan 
„with  me  soreness  of  the  pangs" 
TBF.  p.  140,  32. 

gVLS  „weight.force,  strength** 
O'R.  —  Sg.  Nom.  diglach  a  gus 
SC.  18,  4;  gus  fland  ferge  *Sfcilf.  15 
{rothe  Kraft  des  Zornes?) ;  PI.  Acc. 
manraid  gossaÄC.  18  [vgl.  FB.  68, 10)? 

gu-se^l  a  false  story  O'Don. 
Suppl. 

gasiuuiud  p.  140,  26,  spätere  tmd 
schlechte  Schreibweise  für  cusindiu 
bis  heute,  s.  indiu. 

^%m2LV8trong,powerful  O'R. 
—  Sg,  Nom.  bat  gusmar  im  naim- 
tiu  SC.  26. 

gutagair  Corm.  p.  25  imbas  fo- 
rosnai,  für  cotagair,  s.  con-garim. 

guth  M.  Stimme,  Wort;  vox 
Z«.  238  und  981.  —  Sg.  Nom.  mo 
guth  SC.  29,  22;  a  guth  a  gses 
FB.  30;  Acc.  atchüala . .  guth  ind 
aingil  FA.  31. 

gnte,  gatte  {für  guthide)  voca- 
lis  Z^.  979;  PI.  Acc.  cen  gutta! 
ibid. 


606 


1,  1  n- 


H 


h  bildet  nicht  den  eigentlichen 
Anlaut  echt  irischer  Wörter,  es 
tritt  häufig  vor  vocalischen  Anlaut, 
und  dieser   Gehi'auch  erscheint  im 


Mittel-   und   Neu- Irisdien    gram- 
matisch geregelt,  vgL  Wi.  Gr.  §  107. 

heretecda  haereticus  Hy.  7, 4^. 

hirupblu  Cherubim  Hy.  7,  7. 


i.  Abkürzung  für  idön. 
'i  Fron,  suffixuvi,  s.  4  S.  510 
Col  2,  S.  513  Col  1. 

1.  f,  hl  Pron.  ec^,  eam,  s.  ^ 
S.  509,  Col.  1. 

2.  1,  hf  pronominale  Determina- 
tivpartikel Z*.  351;  wird  mit  dem 
Artikel  verbunden  y  s.  inti;  dem 
Substantiv  nachgestellt,  oft  mit  fol- 
gendem sin:  lasin  screich  1  sin 
Lg.  1;  in  leth  hi  sin  p.  40,  28;  in 
tan  hi  ba  gabud  dl  Hy.  5,  ss;  ani 
hi  sin  FB.  78;  tri  brathair  dam 
din  na  hi  aili  die  andern  sind 
meine  drei  Brüder  TB.  p.  178,  26. 
Vgl.  fib.  — 

1,  1  n-,  Praep.  mit  Dat.  und  Acc, 
in;  in  Z*.  624;  oft  hi,  besonders 
wenn  das  n  als  solches  geschwun- 
den ist;  vor  pronominalen  Elemen- 
ten inn;  in  der  spätei'n  SpracJie  a, 
a  n-  {p.  19,  38;  p.  41,  se;  48,  23; 
a  morddil  FA.  32  LBr.).  —  Der 
Nasal  erhalten  vor  Vocalen:  i 
n-oen  lö  Lg.  11;  ScM.  1;  i  n-air- 
thiur  CC  4  LU.]  i  n-imdai  CC.  6 
LU.\  i  n-tjte  SC.  2;  i  n-airicul  16; 
i  n-öe  33,  22;  i  n-uchtu  FB.  23;  i 
n-irgalaib  29;  i  n-oenach  66;  i  n- 
hErind  ScM.  1;  i  n-hiresaib  Hy. 
7, 14;  vor  Media:  i  m-bui  Lg.  18,  22; 
SC.  10;  14;  im-bethu  14;  i  m-brath 
Hy.  4.  8;  i  n-dinnib  Hy.  2,  28;  i 
n-dcgaid  TE.  12;  i  n-düUd  (indiaid) 
FB.  70;  71;  Hy.  5,  62;  i  n-gabthib 
Lg.  12;  hi  n-genmnai  Hy.  1,  19; 
hi  n-gnimaib  Hy.  7,  le;  ctssimi- 
lirt  folgeihdem  m  n  1  r  {die  Doppel- 
consonanz  ist  nicht  immer  geschrie- 
ben): immaig,  immach  Lg.  9;  TE. 
4  Eg.]  FA.  7;  immedön  FB.  88; 
inndch  baliu  FB.  56;  CC.  2  Eg -, 


inna  ubi  non  SC.  34,  1;  illiud 
p.  131,  85;  illia  Oss.  I  1;  Ulige 
SC.  29,  18 ;  illuag  FB.  89;  illios 
Hy.  7,  66;  illethu  Hy.  2,  ss*;  Ulai- 
thiu  Hy.  2,  52;  FA.  2;  illeth  5; 
14;  illäim  19;  irra  bammar  SC.  34,  5; 
FB.  43;  54;  irriched  Hy.  5,  106; 
irrotaigib  FA.  14;  irrechtalb  33; 
irr^ir  u-Ail.  FB.  16;  hi  maig  p. 
144,  7;  a  muig  p.  41,  36;  hi  lusc 
SC.  37,  n;  i  liss  Lg.  6;  i  rabe 
TE.  9  Eg.;  hi  riet  p.  143,  4;  p. 
48,  28;  woid  auch  durch  Assi- 
milation verloren  vor  s:  issi&an 
SC.  29,  6;  issudiu  FB.  20;  hi  sudio 
CC.  1;  5C.  2;  hi  Sleib  FB.  31: 
i  sirc  SC.  23;  femer  geschwun- 
den vor  Tenuis  und  f:  iccmadaib 
FB.  29;  hiccUicc  Hy.  4,  11:  hi 
crich  p.  21,  29;  hi  crü  FB.  24;  hi 
cailtib  35;  hi  Crnachnaib  46;  hi 
comfocus  FB.  36;  i  persaind  p. 
40,  17;  hi  praiceptaib  Hy.  7,  is;  i 
prfmdorus  FA.  14;  hi  tarfas  p. 
132,  12;  hi  Temraig  SC.  21:  hi 
talla  FB.  9;  hi  taib  31;  45;  hi  tir 
47;  79;  hi  talwain  64;  hi  tech  62; 
89;  i  tech  FB.  23;  i  tallastar  55; 
hi  füar  SC.  33,  2;  13;  37,  20;  hi 
fergort  FB.  36;  hi  farrad  83;  i 
fail  Lg.  12;  i  fos  SC.  29,  e;  ind 
vor  Vocalen:  ind  Emuiu  CC.  1  Eg.i 
ind  airthmr  CC.  4  Eg.;  ind  ulbroig 
p.  140,  20?  ind  äib  J^'^.  24?  in  rar 
cach:  in  cach  coire  ScM.  1;  Os«.  II 10; 
SC.  37,  17;  FB.  75;  Hy.  7,  60;  a; 
in  vor  dem  Pron.  poss.  far:  ScM.  9. 
—  Mit  dem  Artikel  verschmolzen^ 
Sg.  Dat.  issin,  issind,  isin,  isind: 
issin  t-8itu  TE.S  Eg.;  issin  t-sid  5; 
issin  gomnid  Lg.  7;  issind  rigthig 
I  FB.  12;  isin  bith  SC.  1;   10;  22; 


1,  1  n- 


607 


1,  1  n- 


ScM.  .6;  088.  I  13;  FB,  47;  88; 
isind  faichthi  Lg.  11;  16;  isindarna 
leith  FB.  28;  isin  t-sudiu  81;  86; 
durch  Apocope  entsteht  sin,  sind: 
sind  inbiur  p.  131,  is;  sin  maig 
Oss.  II  9;  sin  dig  jp.  131,  so;  sin 
tig  FB.  2b]  sin  card  SC.  33,  s; 
sin  t-sid  si;  sin  fergort  FB.  40; 
sin  maün  79;  Äcc.  M.  F.  issin  n-, 
isin  n-:  issin  less  ScM.  5;  issin 
tech  TE.  9  Eg.;  isin  m-bruidin 
und.  1;  5;  isin  n-airdig  p.  131,  5; 
SC.  15;  FB,  54;  isin  iunga  SC.  15; 
fiii^  Apocope:  sin  carpat  SC.  6; 
Neutr,  issa  n-,  isa  n-:  isa  tech 
p.  144,  8;  TE.  12;  SC.  lü;  FB. 
17;  79;  88;  m«^  Unterdrückung 
des  a:  is  tech  ScM.  15;  dteir«  neu- 
trale Accusativform  mit  dem  Dat. 
des  Nomens  verbunden  {vgl.  isind 
leith  araill  FB.  28):  iss  tig  p. 
144,  «;  X^.  1;  7;  Äcitf.  6;  SC.  16; 
33,  7;  31,  16;  p.  309,  3»;  fii  is  tir 
FA.  5  (isin  tir  LBr.);  p.  132,  i; 
is  tress  Oss.  I  s;  umgekehrt  issind  leth 
TJS;.  6  Eg.;  PI  Dat.  isnaib  ^*.  216; 
mit  der  Form  des  Acc:  isna  fle- 
daib  FB,  56;  FA.  6;  29;  30.  — 
Mit  Pronomen  personale,  1.  8g. 
inninm  Hy.  7,  54;  innium-sa  SC.  6; 
PI.  innunn  Hy.  4,  5;  8,  1;  2.  Sg. 
innut-so  TE.  8  LU.:  3.  Sg,  Dat. 
M.  und  N.  indid,  F.  indi,  Acc. 
M.  und  N.  ind,  F.  inte  Z*.  334, 
335;  im  Mittelirischen  werden  diese 
Formen  nicht  mehr  sireng  aus  ein- 
ander gehalten:  Dat,  F.  indi  Hy.  1, 60 
{Gl.  i.  inte);  Acc.  M.  und  N.  ind 
FA.  5;  CC.  3  LU.;  FB,  36;  inn 
TE,  18;  ind  /«r  den  Dat,  p,  21,  30; 
Acc.  F.  inti  F^l.  31 ;  für  den  Dat. 
ScM.  1;  9;  FB.  2;  i>.  309,  37;  inte 
Gl.  gu  indi  Hy.  1,  50;  PZ.  Dat.  in- 
dib  FA.  14;  ÄC.  16;  innib  Hy.  2,  n: 
intib  {mit  Anlehnung  an  Acc.  intiu) 
FA.  2;  14;  29;  p.  309,  36;  inntib 
r^,  18;  FA.  14  J>J5r;  29  LBr.; 
intib  /tir  den  -4cc.  FA.  30;  J.cc. 
intiu  Z*.  335.  —  Mit  Pronomen 
possessivum,  1.  Sg.  imm  aire 
Lg.n,  47;  im  degaid  Hy.  7,  6s; 
im  farrad  X^.  6;  17,  60;  p.  145,  7; 
SP,  II  8;  P/.  innar  n-dochtim  p. 
3Wf  19;  iS^P.  II  ö;  inar  n-imchomruc 


ScM.  15;  2.  Sg.  it  amsir  Lg.  5, 
7;  17;  7;  CC.  5  jEi/.;  SC.  20;  39; 
FB.  74;  Hy.  2,  61 ;  hit  ffadnaisi 
SC.  25;  26;  FB.  17;  at  I»//.  5,  17 
Eg,;  PI  in  far  n-ültaib  ScM.  9; 
5.'S^.  M.  F.  N.  inna  idim  ScM.  19; 
CC.  2;  5C.  11;  FB.  8;  9;  16;  21; 
24;  25;  27;  SP.  II  7;  Hy.  5,  ig; 
48;  63;  90;  ina  thur  Lg.  15;  TE.  2 
1/C^.;  12;  p.  131,  17;  iS'C.  11,  s:  24; 
FB.  16;  24;  62;  70;  74:  37;  mit 
Apocope:  na  farrad  T^'.  12;  na 
leith  deiss  SC.  33,  9;  na  acht 
FB.  77;  na  dochum  FB.  28;  na 
feie  Oss.  III  6;  na  bethaid  FA.  32; 
P/.  ina  n-airiucht  FA.  4;  15;  inal- 
lamaib  16;  26;  FB.  7;  ina  sessom 
Lg.  15;  CC  1  Eg.;  SC.  24;  mtt 
J.pocope:  na  limaib  FB.  13; 
F^.  26.  — 

Gehrauch,  1)  ai*/"  die  Frage 
wo  mit  Dativ,  rein  räumlich  a) 
beim  Verbum  sein:  ro  boi  i  n-h£rind 
ScM.  1;  SC.  l;  3;  co  m-batar  i 
n-inis  mara  Lg.  13;  ScM.  5;  p. 
131,  1;  CC.  3;  SC.  9;  10;  22;  31; 
FB.  20;  21;  24;  25;  44;  59;  81; 
83;  86;  88;  SP.  II  5;  p.  21,  sö; 
blas  im  farrad-sai^.  6;  TE.2  LU.; 
FB.  83;  hl  timchuairt  na  scule 
se  Hy.  1,  40;  a  m-büi  .  .  imroaig 
Lg.  9;  p,  144,  7;  bÄtar..oc  öl  i 
taig  Feidlimthi  Lg.  1;  ni  rabe  isin 
bith  SC.  1;  17;  FB.  27;  Hy.  1,  46; 
cöin  bai  hi  colaind  FA.  3;  iss  im 
tir  ata  p,  145,  7;  is  i  liss  fo  leith 
ro  alt  Lg  6;  ScM.  19;  atÄ  is  taig 
it  farrad  Lg.  7;  12;  SC.  16;  33,  21; 
FB.  46;  88;  it  6  fil  ionut-so  TE. 
S  LU.;  11  Eg,;  p.  144,  »5;  Oss.  1 13; 
ni  fil  cuit  do  nach  ailiu  innium-sa 
SC.  6;  b)  bei  anderen  Verben:  sia- 
sair  i  n-ailt  Hy.  5,  1;  dessid  issind 
imdäi  SC  30;  FB.  21;  84;  91;  ro 
suidi^et  .  .  isind  faichthi  Lg,  11; 
CO  n-gabsat  i  n-dithrub  ibid.;  CC. 
3  LU.;  CO  ro  an  a  ,chend  i  fertais 
ScM,  19;  Lg,  16;  SC.  39;  0  ro 
genar  issin  t-sid  TE.  5  Eg.;  ni 
chotlu  . .  im  ligu  Lg.  17,  60;  Hy.  2,  27; 
CO  frith  immedon  lach  Hy.  5,  72;  86; 
ScM.  14;  CC.  2  Eg.\  FB.  47;  con- 
na  facabtais  . .  hi  talam  CC.  1 ;  TE. 
8  Eg.;  SC.  37,  ii;^Hy.  2,  10;  con- 


1,  1  n- 


608 


1,  1  n- 


rotacht . .  a  tech  sin . .  i  n-Dün  R. 
FB.  1;  2;  ardoutacht  i  m-Maig 
Coil  Hy.  5,  73 ;  scarais  . .  a  forbrat 
i  taig  Hy.  5,  S4;  scurid . .  na  eochu 
isind  fergort  FB.  39;  79;'b&idfid 
..illind  p.  131,  35;  FB.  69;  Ose. 
II  9;  Hy.  5,  sfo;  FB.  ^9;  isi  asibed 
isin  dig  p.  131,  30;  dofich  ruithen 
serci  ina  dreich  p.  310,  se;  con- 
clechtaim-se  cairmteoracht  .  .  i  n- 
dolgib  FB.  35;  a  m-brethugud  in- 
näc'h  baliu  aili  FB.  56;  16;  co  n- 
accatar  tri  cöecto  imdad  is  tig 
SC.  16;  imraidi  .  .  ina  menmaiu 
p.  144,  29;  FB.  88;  adfet  hi  scelaib 
Hy.  2,  1;  atchithi  hi  ffsib  u;  scrf- 
puidb . . inntib  TE.  18;  ba  tair.. 
inna  gort  Hy.  5,  30;  p.  309,  37; 
Hy.  5,  16;  SC.  26;,  c)  auch  ohne 
Verbum  im  Änschluss  an  ein  Sitb- 
stantiv:-  oc  Sabull  hi  Mag  Inis  hi 
crich  Ulad  p.  21,  29;  ScM.  1;  20; 
TE.  1 ;  FB.  31 ;  SC.  21 ;  ogum  ilUa 
ein  Ogam  auf  einem  Steine  Oss.  1 1 ; 
Conchobar . .  inna  charput  CC.  1 ; 
SC.  24;  Hy.  5,  25;  62;  84;  p.  19,  38; 
Bcian  inna  läim  ein  Messer  in  sei- 
ner Hand  ScM.  15;  TE.  3  Eg.; 
p.  131,  17;  p.  140,  20;  Oss.  III  2; 
SC.  16;  33,  22;  40;  FB.  20;  47; 
55;  56;  77;  91;  p.  309,  sc;  ScM. 
1;  5;  FB.  28;  SC.  33,  9;  usci  na 
farrad  TE.  12;  di..mainib  it  sel- 
bse  FB.  74:  mo  denus  i  n-däil  mnä 
SC.  42;  missi . .  isin  tress  Oss.  I  9; 
tricha  treten  . .  ina  täib  Oss.  III 5;  6; 
FB.  91;  a  menma  ina  n-dulemain 
FÄ.  7 ;  suan  hi  fat  SC.  30,  10  (oder 
Äcc.?"^.  — 

2)  Bei  Zeitbestimmungen:  it  am- 
sir  Lg.  5,  7;  9;  CC.  2;  issin  gemrud 
Lg.  7;  FB.  9;  isind  aidchi  sin 
FB.  89;  91;  Hy  2,  64;  isin  dedoil 
na  maitne  FB.  87;  sin  mal  in  19; 
illö  estechta  Muri  FA.  2;  i  n-oen 
lö  Lg.  11;  16;  ScM.  5;  FA.  2;  24; 
i  n-ocn  uair  ScM.  1;  i  n-oenfecht 
Lg.  19;  hi  fecht  sa  SC.  35;  FÄ  53.— 

3)  In  mehr  oder  weniger  über- 
tragner Weise,  zur  Bezeichnung 
eines  Zustands:  bai  ri  . ,  i  n-aird- 
rige  TE.  1  Eg.',  ati  . .  isin  deilb 
p.  132,  12;  fil  it  rieht  SC.  14;  34,  e; 
FB.  24;  75;  p.  143,  4;    FA.  13; 


itat  i  foilse  5;  b^  .  .  1  fognam 
Hy.  2,  6;  ro  bä-sa  i  n-imsoim 
ScM.  4;  CC.  7  I/IT.;  SC.  45:  29,  5; 
tarusair . .  hi  sirgcUur  T£.  7  fJs^. ; 
08  adart  fir  i  sirc  SC.  23;  24;  bai 
lanumain  i  n-ellach  p.  144,  5;  ni 
raga  as8..i  m-betha  SC.  14;  nir 
bo  cian  i  n-irnaidiu  di  TE,  12  F^. : 
ro  böi  hi  tairngire  FB.  83;  nf  biad 
i  fos  SC.  29,  6;  44,  s;  FB.  79;  hi 
cutnimmus  fri  öcu  Ulad  62;  b6i  bi 
comfocus  dö  36;  Hy.  7, 40 ;  SC.  45, 1»; 
i  socraidi  labrait  SC.  38, 9 ;  Hy.  7,  % : 
inna  fiadn'aise  cor  am  ea  p.  43,  14: 
SC.  25;  45;  i  tossuch  Lg.  14;  i  cind 
hMadna  am  Ende  eines  Jahres 
ScM.  2;  TE.  17;  SC.  39;  ro  böi 
hi  ciund  tened  FB.  92;  i  n-degaid 
alaili  hinter  dem  andern  TE.  12; 
ragaid..it  diÄid  SC.  20;  46;  FB. 
70;  71;  hi  sudia  hierbei  CC.  1; 
SC.  2;  conid  ina  labrad  atgenatar 
so  dass  an  seiner  Sprache  sie  ihn 
erkannten  FB.  25.  —  Nach  ODon. 
Gr.  p.  291  auch  „for,  in  recom- 
pense  for":  cach  bidba  ina  chinta 
do  neoch  no  fuasnabad  cün  Carm. 
p.  30,  6  („every  crimincH  for  his 
crime  [shall  be  given]  to  him  whose 
law  he  shall  have  outraged'^  Trand. 
p.  112);  is  it  chin  Lg.  5,  17;  10; 
FB.  38;  dobh^r  sin  dfbh.  .acht  go 
d-tugaidh  sibh  eiric  damh  am  athair 
vorausgesetzt  dass  ihr  mir  Busj^e 
gebt  für  meinen  Vater  Torr.  Dh. 
p.  112,  2.  — 

4)  Besonders  idiomatisch  ist  die 
Verbindung  mit  dem  Fron,  pos- 
sessivum  und  folgendem  Sulitan- 
tiv  zur  Bezeichnung  eines  Zustand«: 
batar  . .  ina  sessom  sie  waren  m 
ihrem  Stehen  =  sie  befanden  WcA 
stehend,  they  were  standing  Lg.  15; 
FB.  92;  batar . .  ina  suidib  Lg.  15: 
atraig . .  inna  sesam  er  erhob  sich 
in  sein  Stehen  {also  wohl  Acc.?)==^ 
er  erhob  sich,  so  dass  er  stand 
SC.  11;  CO  m-bai..na  chotlath  so 
dass  er  in  seinem  SMafen  war 
TE.  12  Eg.\  cein  ro  m-böi  ina 
■  bethaid  FB.  79;  m4d  ina  sliinti 
ind  fir  SC.  10;  b4tar  . .  ina  terchom- 
nie  SC.  24;  ina  n-dib  n-airechtaib 
FA.  4;  12;  tri  cressa  ina  mörthim- 


1,  1  n- 


609 


1,  1  n- 


chell  FA,  8;  9;  10;  tfagait  inna 
rith   in   ihrem   Laufen  =  laufend 

FA.  29;  tanic  . .  chuice  ina  chotlud 
SU  thm^  wiHirend  er  schlief  p.  19,36; 
ibid  ina  öendig  FB.  62 ;  co  n-accal 
in  lanamain  ina  cotlud  Lg.  12; 
SC.  11,  8;  CO  n-acca  in  scäilfer.. 
ina  dochum  FB.  37;  co  fuarusa 
h^  . .  ina  sndi  33,  s ;  co  m-batar  ina 
lini  80  das8  sie  in  ihrer  Linie 
standen  =  in  einer  Linie  FB.  65; 
is  amlaid . .  atä  in  rigsudi  sin  inna 
chathair  chumtachta  es  ist  so  dass 
dieser  Thron  ist:  in  seinem  über- 
dachten Stuhl  aa  toie  ein  überdachter 
Stuhl  FA.  7,  ebenso  in  cathir  . .  ina 
fil  in  rigsudi  sin  11,  vgl.  „tä  se  'n 
a  easbog,  he  is  a  bishop,  literally^ 
he  is  in  his  bishop;  tä  Criost  *n  a 
Dhia  agus  'n  a  dhuine  Christ  God 
and  man''   O'Don.  Gr.  p.  291.   — 

5)  Auf  die  Frage  wohin  mit 
Accusativ,  a)  bei  Verben  der 
Bewegung:  r^gmait-ni  .  .  i  tir 
n-aile  Lg,  10;  FB.  20;  dochuaid 
..isßin  tech  TE.  9  Fg.;  SC.  32; 
nocho  dechaid  biad  n-£rend  inna 
beölu  FB.  79;  85;  TE.  12;  lotar 
ind  CC.  3  Lü.;  luid  . .  himmach 
p.  144,  8;  TE.  12  Eg.;  FB.  54; 
luid  . .  is  tir  SC.  35 ;  dollotar  isin 
tech  FB.  25;  58;  lotir..hi  cend 
in  brogo  CC.  2;  lotar  i  m-breith 
Conchobair  CC.  7  LU.;  t6it . .  sin 
carpat  SC.  6;  FB.  88;  imth^it  i 
n-äg  SC.  37,  17;  ni  thaet  imm  aire 
Lg.  17,  47 ;  tÄnic  isa  tech  SC.  10;  IG ; 
tancatar . .  na  dochum  FB.  28;  tisad 
issa  tech  FB.  21 ;  17 ;  tic-som . . 
immach  ScM.  5;  corrici  ina  cröes 

FB.  86;  tair..imm  dMl-si  TE.  11 
Eg.;  p.  144,  s;  FB.  7;  tiagait.. 
isin  n-insi  SC.  15;  FB.  55;  62;  79; 
dul  isa  tech  FB.  20;  SC.  39;  Hy. 
5,  »o;  cichsed . .  hi  tech  FB.  23; 
no  thathiged  . .  sin  tech  63 ;  ro  leb- 
laing  ind  36 ;  86 ;  88 ;  mosetlann  . . 
immach  Lg.  9 ;  co  ri&cht  a  dirgi . . 
inna  cetna  FB.  28;  ro  solch  a  las- 
sar  i  n-ardde  FA.  17;  co  torchair 
isin  n-airdig  p.  131,  6;  tatharla 
inna  broind  CC  5;  FB.  65;  talla- 
star  i  n-öenglaic  FB.  82;  tuargaib 
1   n-aurchomair    FB.    25;    85;    ni 


l^icfitis  . .  isa  tech  FB.  B;26]  Lg.G; 
donarlaic  isin  fraech  ScM.  20;  fos- 
rolaic  .  .  isin  morchute  n-isel  Hy. 
2,  38;  focherd  Ailill  i  serg  de  iE. 
Q  LU.;  ro  laad  ina  chend  p.  310,  37; 
SC.  38,  1 ;  ro  1& . .  i  socht  ScM.  3 ; 
nos  cuir  i  n-arda  FB.  64;  ro  chuir 
. .  hi  fergort  FB.  36;  77;  ructha . . 
isin  m-bruidin  ScM.  1;  5;  iarna 
breth  . .  inn  TE.  19 ;  doberar  in  cath 
i  n-dorus  ind  liss  ScM.  18;  FB. 
40;  63;  72;  do  tabairt ..  immach 
TE.  20;  do  thabairt  inna  m-bossän 
SC.  2;  issed  dorn  beir  i  n-anrichtt 
TE.  9,  8;  SC.  45,  «0;  ro  gab  sein 
inna  Uim  ScM.  8;  16;  SC.li  FB. 
82;  87;  gebid  .  .ina  beolo  ScM.  17; 
conadragaib  inna  munteras  Lg.  11; 
ron  snädat  annoebitge  hi  flaith  nime 
Hy.  5,  92;  ro  siiig  a  folt  inna  chend 
FB.  27 ;  soit  a  n-4cin  . .  i  toltanche 

FA.  23;  rointir  .  .  hi  tri  FB.  63; 
commebaid  hi  tri  Hy.  5,  78;  do 
ronsat  orcuin  i  tfr  m-Bretan  ^.  17,  is ; 
b)  ohne  Verbum  der  Bewegung  auf 
die  Frage  wohin,  wozu,  gegen 
wen:  co  n-accatar  Conall . .  is  tech 
sie  sahen  C.  in  das  Haus  {kommen) 
ScM.  15;  FB.  89;  91;  cid  fechat- 
sin  issind  leth  TE.  6  Eg.;  a  di 
läim  tria  derc^ßdluch  allenith  im- 
mach TE.  4  Eg.;  tricha  traiged  i 
n-airdi  FB.  2;  p.  309,  33;  tüs  dfa 
mnäi . .  hi  tech  n-6il  FB.  89 ;  conid 
ruca  lat . .  hi  comartha  m-breithe 
zum  Zeichen  FB.  59;  secht  cumala 
di  ör . .  illüag  in  gnima  zum  Lohn, 
aU  Lohn  FB  89;  SC.  45,  10;  inna 
tinnscra  TE.  5  Eg. ;  ro  chansat . . 
brechta . .  ina  agid  SC.  48;  FB.  69; 
bätar  ind  fir  se  hi  cend  \]\ad  SC.  ''2'-2 ; 
dobag  it  cend  gegen  dich  FB,  74.  — 

6)  Vertauschung  der  Casus,  a)  der 
Dativ  des  Nomens  statt  des  Accu- 
sativs:   luid . .  issa   sudiu   FB.   83 
focherd  a  suilchor  issin  tig  p.  144,  I6 
tolluid  . .  ammaig  FB.  21 ;  82 ;  88 
91;  dul   i   n-gabthib   Lg.    12;    dia 
n-dechaid   sair   hi   tirib   Scithiach 

FB.  79;  doberat  a  claidbi  ina  trü- 
allib  74;  co  tuitet . .  isin  glend  n- 
gaibtech  . .  i  m-brägtib  na  n-ocht 
m-biast  FA.  22 ;  ros  fodail . .  i  n-dib 
rendaib   d^c  p.  40,  11;   dorala   in 

39 


^' 


iacli 


610 


lar  n- 


tcch  ina  räithsechaib  FB.  28 ;  b)  der 
Accusativ  statt  des  Dativs:  secht 
tellaige  inti  daiin  ScM,  1;  9;  |). 
309,  37;  CO  m-büi  isin  n-grfanan 
FB.  44;  no  beth  illige  SC.  29, 13.  — 

6)  i,  i  11-  relativ  gebraucfU  im 
Sirifie  von  wo,  wohin  {ist  weiter 
Nichts  als  die  einfache  Praepositioti, 
nicht  etwa  der  Locativ  des  Eelaiiv- 
pronomens,  Z*.  342):  in  muine  i 
m-bai  ^ihi  erat  Hy.  2,  48;  Lg.  18,  82; 
TE.  9  Lü.\  10;  13  Eg.\  SC.  10; 
30;  FB.  G3;  64;  80;  FA.  6;  isin 
airicul  irrabi  FB.  54;  91;  i  rabe 
TF.  9  Fg.;  15;  don  tig  bi  fail 
SC.  33,  6;  FA.  4;  in  troscud  itai 
ScM.  3;  secb  inis  bi  ta  SC.  31, 12;  le; 
bi  füar  SC.  33,  2;  13;  ba  sen  gaire 
i  n-genair  Hy.  2,  68;  in  dcalb  i 
tantc  TF.  15  Fg.;  isin  deilb  bi 
tarfas  p.  132,  12;  mod  uad  mod  i 
u-desid  inna  sudiu  FB.  84;  in  da- 
bach  . .  i  tet  SC.  36 ;  FB.  91 ;  dabacb 
bi  talJa  FB.  9;  91;  böi . .  dfa  far- 
singi  in  tige  i  taliastär  FB.  55  = 
CO  tallastar . .  inn  ibid.  Fg.;  beson- 
ders häufig  nach  einem  Ausdruck 
für  Ort:  co  airm  i  m-böi  SC.  14; 
33;  CO  airm  irro  cbloth  Hy.  ö,  70; 
airm  i  n-dom  facca  ScM.  10;  cisi 
airm  bi  tä  SC.  31;^cairm  i  cuala 
Hy.  5,  24;  äit  i  m'-biat  FA.  34; 
bale  irrabe  da  wo  er  war  FB.  43; 
TF.  39  Fg.;  SC.  34,  6;  bale  itaat 
Sc3I.  6;  asin  baliu  bi  ttariBed 
FB.  88;  bau  i  teigtis  Oss.  1  1;  mit 
der  Negation  verbunden  inna: 
tech  inna  fera  flecbod  SP.  lll  5; 
SC.  34,  1.  —  Es  findet  sich  auch 
die  Form  in  vor  ro:  cia  tir  in  ro 
rcccad  aroile  2^  17,  23;  in  magin 
in  ro  artraig  FB.  39  (a  tuarcoib 
Eg.)\  ferner  die  Form  ina  n-  {für 
das  einfache  i  n-):  mara  möra.. 
ina  m-bi . .  aittreb  diabail  ^.4.  30. 

iaeh,  ich  s.  3.  e6;  löd-sa  irricbt 
iaicb,  Gl.  i.  bratän,  LU.  p.  16i>,  39, 
zu  lesen  lach? 

lacht aioi  ich  schreie  auf;  I 
yell,  howl  O'R.  —  Praes.  Sg.  3  co 
n-^cbta  Gl.  zu  quod  eongemiscit, 
scimus  Wb.  4»  {Z*.  434);  PI.  3  rel. 
a  n-iachtaitc  Gl.  zu  ingemescentcs 
Ml.  63d.  -—  Pracf.  tSg.  3  corro  iacbt 


FB.  39  Eg.;  iachtolB  ibid.  LU.  — 
Fut.  PI  3  iacbtfaitit  Lü.  p.  126,  5. 
■  iaehtaraeh  s.  iehtaraeh. 

fadaeh  a  workbag  On  the  Mann. 
III  p.  114;  i.  tiagh  O'Don.  Suppl. 

iadaini  II  i<^h  schliesse.  — 
Praes.  Sg.  3  fadaid  . .  in  lebor  FA. 
33;  iadaid  a  da  glaicc  immä  brä- 
git  FB.  86;  is  ^n  immo  n-iada  säs 
SP.  IV  1;  faiceb  in  less  n-oibcla. 
is  mo  non  lada  TBF.  p.  156,  11: 
PL  3  iadait . .  in  comla  FB.  21;  ni 
fadat  iubaili  for  etechtu  ail  SC.  25. 

—  Fut.  Sg.  3  forsa  n-iadfa  FA.  34. 

—  Pas 8.  Praes.  Sg.  3  mani  iat&r 
a  tech  frid  FB.  21.  —  Praet.  Sg.  3 
cris  Mobi  ni  ro  i  ad  ad  im  lua  Goid.^ 
p.  104,  1.  —  Inf.  Dat.  oc  &  iadad 
SC.  33,  4. 

1.  lall  a  flock,  herd  O'R.  — 
PI.  Dat.  ettV  iallaib  ban  buignithi 
LU.  p.  124b,  lg;  Acc.  fri  lalla  ciara 
Hy.  5,  91  {Gl.  i.  fri  dcmna  i.  elta 
duba  demoniorumV 

2.  lall  F.  Riemen;  ihong  OB,  — 
Sg.  Dat.  ro  sgaoil . .  mac  an  chuill 
{Name  eines  Hundes)  d4  belli  Torr. 
Dh.  p.  182;  PI.  Dat.  Ar  fertsib  ocus 
iallaib  ocus  fitbisib  ocus  folomnaib 
don  cbarpat  sin  LU.  p.  80*,  26. 

iaIlachraBd  Sandale.  —  PI. 
Nom.  iallacranda  orda  imbe  SMart. 
34;  Gen.  imghait  a  iallacrand  de 
ibid.  11;  Acc.  uo  benad  a  n-ialla- 
cranda  dia  manchat6  Three  Hom. 
p.  122,  18. 

lan  Gefäss;  a  mug,  a  smaü 
wooden  vessel  O'Don.  Suppl,  — 
PI.  Nom.  6b&  p.  311,  so;  Dat.  ar 
ni  bitis  hoe  for  ^naib  bi  tüs  Corm. 
p.  15  dabacb. 

lar  8.  an-iar,  iar-thüaidy  siar. 

lar  n-  Praep.  mit  Dat.  nach; 
posi  Z*.  p.  642 ;  der  Nasal  erhalten 
voi'Vocal  und  Media:  far  n*imthecht 
Lg.  17,  39;  ScM.  21,  11;  p.  131,  25; 

FA,  20;  SC.  37,  2;  FB  11;  66;  öO; 
p.  309,  34;    iar   m-bräth   FA.    27; 

FB.  47;  70;  89;  p.  42,  5;  iar  n-dith 
SC.  21;  FB.  71;  iar  n-gabail  TK  2; 
p.  311,  26;  iar  gnais  p.  132,  27.  — 
Mit  dem  Artikel  verbunden :  ^ iar- 
siu  lind  CC.  5  LU.;  iarsiud  faid- 
cbe  Lg.  15;  iarsiu  t-sligi  ScM.  1; 


lar  n- 


Gll 


lar-faigim 


iarsan  guba  CG.  5  Eg.\  vgl.  farsln- 
df.  —  Mit  Fron,  personale  selten, 
indem  für  post  gewöhnlich  i  n-degaid 
oder  i  n-diaid  gebraucht  wird;  vom 
enceitertefh  Stamm  farm-:  3.  Sg. 
iarma  SC.  1;  iarmu-siii  TE.  5  Eg. 

—  Mit  Pron.  possessivum:  3.  Sg. 
M.  iarna  chomairle  Lg.  13;  FB.  43; 
F.  iarna  ci\l  Lg.  15;  TE.  18;  FÄ.  23; 
FB.  9;  JV^.  i?5f/.  larüabarach;  PI. 
iarna  n-urd  -Fuä.  4;  FB.  77;  i^JB.  9. 

—  Mit  JRron.  demonstrativum: 
iar  sin  darauf,  darnach  ScM.  4; 
TK  2  Ei/.;  Cra  4  L?7.;  FA.  7; 
17;  18;  21;  23;  24;  31;  33;  FB. 
4;  18;  40;  89;  iar  sein  Lg.  15;  iar 
sain  p.  132,  e;  iar  sudlu  darauf, 
darnach  FB.  5;  16;  54;  55;  56; 
suidiu  Hy.  5,  27;  79;  CC.  4  LU.; 
FB.  82;  iar  sudi  FB.  25;  27;  39; 
iar  sodain  FB.  11;  82.  —  Mit  Apo- 
cope  ar  n-:  cach  ingnad  ar  n-üair 
SC.  30,  7;  da  cech  bndin  ar  n-uair 

FA.  9  LBr.  (ar  üalr  if7.);  sid  ar 
n-öl  SC.  30,  11 ;  is  mertan  ar  n- 
^comlond  ibid.  9?  ar  sin  Lg.  12 
(iarsin  Xc);  arnabärach  Lg.  19 
«.  iarnabarach.  — 

Gehrauch,  1)  nach,  hei  Zeitbe- 
stimmungen: fescur  iar  n-öenuch 
Fidgai  SC.  37,  2;  iar  samfuin  TE. 
6  Eg.;  FB.  80;  SC.  1;  iar  m-buä,id 

FB.  47;  89;  Hy.  2,  63;  4,  11;  5,  20; 
CC.  5  Eg. ;  iar  fugiull  brätha  FA. 
14;  27;  22;  iar  n-dith  Conaire  SC.  21; 
FB.  50;  p.  310,  25;  iar  trommi  öil 
«acÄ  c?-cr  Schwere  des  Trinkens 
FB.  17;  71;  91;  p.  132,  27;  ocus 
mo  riar  iarmu-sin  TE.  5  Eg.;  13  it^.; 
bodb  iar  n-araib  for  a  slicht  ScM. 
21,  11;  sid  ar  n-öl  SC.  30,  11;  iar 
sin,  iar  sudiu,  iar  sodaiu  darauf, 
darnaeh,  8.  oben;  iar  tain  später, 
darauf  {wörtl.  nach  Zeit)  Lg.  5,  12; 
TE.  3  Eg.;  5;  8;  14;  p.  131,  s; 
132,  4;  SC.  38;  FB.  38;  39;  69;  78; 
iar  aim  SC.  33, 5;  ar  n-üair  SC.  30,  7 
s.  6t;  8.  iarnabarach.  — 

2)  Häufig  mit  einem  Nom.  acti- 
onis  oder  Infinitiv:  iar  tochaim 
Lg.  17,  2;  iar  tochaithem  na  iieidiu 
Temrucb  TE.  7  Eg.;  iar  cuairt 
chaille  Lg.  17,  13;  iar  n-imthecht 
dar  feda  Fäl  Lg.  17,  39;  p.  142,  Ji; 


iar  n-gabäil  rige  nacJi  Antritt  der 
Königsherrschaft  TE.  2;  p.  311,  2c; 
CO  rdnic  Emain  Macha  iar  facbail 
a  ech  mit  ZurücMassung  seiner 
Pferde  FB.  38;  39;  oft  muss  man 
im  Deutschen  einen  Satz  mit  nach- 
dem bilden:  iar  closin  imacallma 
na  m-ban  nachdem  sie  den  Wett- 
streit der  Frauen  gehört  hatten 
FB.  25;  FA.  21;  23;  20;  FB.  59; 
89;  p.  42,  5;  . .  ro  follsig  aingel  in 
choimtechta  do  anmain  Adomnäu 
lar  tascnam  flatha  niroc  nachdem 
sie  in  das  Himmelreich  gekommen 
war  FA.  31;  tcenn  das  Subject  des 
Infinitivs  im  Hauptsatze  nicht  ent- 
halten ist,  so  folgt  es  nach  mit  do : 
iar  feis  di  la  Eochaid  nachdenh  »ie 
mit  E.  geschlafen  hatte  TE.  6  LU.\ 
iar  tichtain  dö  asind  loch  nachdem 
er  aus  dem  See  gekommen  war 
FB.  31;  iar  n-imchossdit  Conaill. . 
dö  FB.  11;  43;  66;  69;  70;  77; 
der  Inf.  muss  passivisch  gefasst 
werden:  atä  dabach ..  iarna  liuad 
do  fin  acneta  nachdem  es  mit  aus- 
gezeichnetem Weine  gefüllt  worden 
war  FB.  9;  atät  cöic  fichit  bargen 
..iarna  fuine  tria  mil  ibid.;  77.  — 

3)  nach,  im  Sinne  von  tat.  se- 
cundum:  iar  n-urd  dei'  ReHie  nach 
FB.  66;  FA.  4;  FB.  80;  amaZ 
itdt  iar  fir  der  Wahrheit  gemäss 
FA.  6;  TE.  9,  26;  iarna  chomairle 
nach  seinem  Beschlüsse  Lg.  13; 
Btiall  archapur  hö  iar  n-ichtur  ocus 
tugi  slinded  lar  n-üachturi).  309,  34. 

4)  nach,  räumlich:  ro  cumrig- 
the  alldma  iarna  cül  Vire  Hände 
wurden  auf  ihren  Bücken  gebunden 
Lg.  15;  iar  cül  Conchobair  hinter  C. 
ScM.  20,  vgl.  cül;  doluid  . .  ina  thur 
iarsind  faidche  Lg.  15;  in  fer  do 
theiged  iarsin  t-äligi  Sc3I.  1;  ic 
techtiar  fraechrud  Mide  sf  ar  ScM.  20; 
iarsin  lind  CC  5. 

iar&illiu  TE.  4  Eg.? 

larair  s.  iarrair. 

iaraud  Eisen;  iaruud  ferrum  Ir. 
Gl.  790;  O'Dav.  p.  99  iurud.  —  Sg. 
Gen.  CO  süstaib  iarind  FB.  48.  — 
Vgl.  iarn. 

iardoe  fawn  O'R.,  s.  iarroe. 

lar-faigrim,  larma-faigrim  l  ich 

39* 


largiiü 


612 


larom 


frage.  —  Praes.  Sg,  3  ni  ed  iarma- 
foicb-som  SG.  198>>  {non  hoc  quaerit 
ipse  Z\  876);  iarmiföich  LU,  p. 
24»,  20 ;  PI.  3  ro  iarfaiget  Hy.  4 
Praef.  {präteritcd).  —  T-praet.  8g.  1 
ro  iarfacht  in  gdith  do  Benn^n  ick 
fragte  B.  nach  dein  WituU  LU. 
p.  113»,  22;  26;  3  ro  iarfacht  de 
fragte  ihn  p.  40,  is;  FB.  39  Eg.; 
riarfact  Wb.  2»  {Z*.  455,  875.; 
iarmifoacht  LU.  p.  61»,  24;  iarmi- 
fouct . .  sgelu  do  Briccri  p.  145,  2. 

—  S'praet.  Sg.  3  co  ro  iarfaig  araile 
don  scoil  Cholman  -Hy.  1  Praef.; 
Hy.  4  Praef.;  ro  ftarfuigh  TE.  19; 
14  Eg.;  ro  fiarfaid  p.  42,  9;  iar- 
faigis  dö  FB.  39  ^iarfacht  Eg.); 
iariaigis  aris  in  fer  cetna  LU. 
p.  25b,  37 ;  iarfoidis  FB.  38  Eg.  — 
S'fut.  PI.  3  iarfassat  Lg.  4,  13 
(iarfaigseat  Eg.  1  mit  nachträglicher 
Einführung    des    Wurzelauslauts). 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  sjnal  bid  uech 
iarmid  oiscd  do-sum  Ml.  32»,  s.  — 
Pas 8.  Praes.  sec.  8g.  3  cid  iar- 
fachta  8P.  V  5.  —  Praet.  Sg.  3 
cid  rot  farfaigedh  TE.  13  Eg.?  — 
Inf.  iarfigid  F.  inquisitio  Wb.  26^ 
i,Z*.  875);  Gen.  inna  iarfaichtheo 
inquisitionis  Ml.  35'*,  29;  Dat.  do 
iarfaigid  do  ihn  zu  fragen  Lat. 
Hy.  11  Pref.  {Goid.*  p.  94);  Acc. 
frisin  n-iarfaigid  Gl.  zu  adversum 
. .  inquisitionem  Ml.  20«,  9. 

iargru6  anguish  O'Bon.  Gr. 
p.  104. 

iarm-  die  erweiterte  Form  von 
iar  n-,  ZK  875. 

iarma-foichy  iarmi-fouet  s.  iar- 
faigrlm. 

iarmairt  ScM.  3,  15? 

iarmart  consequence,  issue 
of  an  affair  O'R. 

iarm-eirg:e  „nocturns,  also 
called  medönaidche,  one  ofthe  eight, 
canonicalhour8{:^Tim,  teirt,  medönläi 
oder  etsruth,  nöin,  fescor,  coimpleit, 
tiugnair)  Three  Hom.  Index;  ma- 
tins,  morning  prayer  O'B.  — 
Gen.  0  ro  benad  clocc  iairmergi  Three 
Hom.p.  124,6  {„thehell  for  nocturna 

iarmoraehtF.  Verfolgen,  Su- 
chen;  oco  iarmoracht .  TB  F.  p. 
152,  13;  Aid.  Chonch.  25. 


iarm-ua  pronepos  Z*  876. 

larn  Eisen,  vgl.  iarann;  iam 
(„iron*^  i.  iart  in  nortmannica 
lingua  Corm.  Tr.  p.  92.  —  Sg. 
Gen.  hiairn  Z*.  52  {Incant.  SG., 
ZK  949).  —  Dat.  do  iura  atiegtba 
s.  unter  fdathbröc.  —  Compos.  ar 
cech  n-iarn-baa  Gl.  zu  ar  cech 
n-ernbas  Hy.  6,  14;  s.  iam-döit, 
iera-güali. 

famabiraeh  am  andern  Mor- 
gen, Tags  darauf;  iarnabarach 
p.  45,  2;  48,  26;  Hy.  4  Praef.;  at- 
ragat  iarom  matain  muich  iarna- 
barach FB.  04;  dollotar  iar  sin 
sin  matin  arnabärach  79;  arraba- 
rach  Lat.  Hy.  VII  Pref.;  araba- 
räch  FB.  58 ;  cusaraab4rach  bis  zum 
andern  Morgen  ibid.;  „arnamhärach 
Ott  the  morrow"  ö'Don.  Gr.  p.  265. 
Wenn  an  got.  maurgins  Morgen 
erinnert  werden  darf,  wäre  iarna 
märach  die  ursprüngliche  Schreüh 
weise,  wörtL  post  ejus  mane,  d,  i. 
postridie  ejus  diei,  vgl.  unter  iar  n-. 

iarnaide  eisern;  Ir.  Gl.  6U8.  — 
PI.  Nom.  clöthi  iarnaide  p.  191,  i&; 
Dat.  CO  ßescaib  iarnaidib  FA.  15. 

iamda  eisern.  —  Du.  Xom, 
dia  n-droch  . .  iarnda  FB.  50. 

iam-döit  gauntlet  On  the 
Mann.  III  p.  97.  —  PI.  Dat,  do 
iarndötib  ScM.  22,  9. 

iarom,  iamm  Adv.  darauf, 
dann  {desselben  Stammes  wie  das 
in  der  Composition  auftretende 
iarm-);  iarum  postea  Z^.  613;  sieht 
Hy.  5,  78  am  Anfang  eines  HaW- 
Verses;  iarum  Hy.  2,  31  {i.  iar  sein, 
nänU.  nach  dem  Singen);  5, 34 ;  61 ;  78 ; 

FA.  34;  ScM.  6;  6;  17;  TE.  5  Eg.; 
12;  CC.  2Eg.;  3;  4;  5;  6;  p.  142,  is; 
p.  144,  12;  29;  145,  2;  s;  19;  iaram 
TE.  8  Eg.;  p.  143,  4;  5.  In  LU. 
vorwiegend  iarom:  FA.  3;  16;  22; 
31;  32;  SC.  3;  5;  6;  7;  8;  9u.«.  ic.; 

FB.  8;  10;  28;  42;  43;  55;  59; 
62;  64;  66;  70;  75;  77;  sehr  oft 
ist  die  zweite  Sübe  abgekürzt  ge- 
schrieben, z.  B.  Lg.  1;  16;  FB.  1; 
7;  8;  13;  iarom  iar  sudi  dann 
darauf  FB.  27;  65;  iarum  iarsin 
TE.  5  Eg.;  iar  sudiu  da»  iarom 
FB.   60.     In   abgeschwädUer    Be- 


iarmim 


613 


ibim 


dnUxmg  bezeichnet  iarom  einen 
blossen  Fortschritt  in  der  Hede, 
wie  unser  dann,  z.  B.  FA.  4,  11, 
]5,  25,  und  wechselt  daher  mit  tra, 
din.  An  folgenden  Stellen  hat  LIJ. 
farom,  LBr.  tra:  FA.  4;  7;  9;  15; 
18;  20;  21;  24;  25;  27;  28;  33;  34; 
LBr.  din:  FA.  15;  34;  i^.  din,  Eg. 
iaram:  CC.  6.  —  FA.  16  bezeichnet 
iarom . .  iarom  einen  Gegensatz  {LBr. 
immorro). 

larralm  ich  suche,  begehre; 
I  ask,  seek,  search  for  O'R.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  „is  mör  an  t-ion- 
gna  liom-sa^S  ar  Gr&inne^  „nach 
d'Oisfn  iarras  Fionn  mise"  Torr. 
Dh.  p.  48.  —  Inf.  Dat.  d'iarraidh 
ask  O'Don.  Gr.  p.  203;  d'iarraidli 
a  ronae  TE.  17;  18;  boi . .  qc  a 
hiarraid  fo  hErinn  acht  ni  fiiair 
Corm.  p.  37,  is;  mor  fer  ro  böi 
com  iarraid  SC.  44,  7;  oc  iarraid 
mnä  . .  dö  TE.  2  Eg. 

iarrair,  iarair  Suchen,  Be- 
gehren, gleichbedeutend  mit  iar- 
raid, Injf.  zu  iarraim.  —  Dat.  cäch 
ic  Ä  iarrair  SC.  33,  ss;  ro  boi  for 
iarair  na  hingene  Hy.  4  Praef; 
Acc.  CO  n-decho8  for  iarair  Etdine 
p.  130,  30. 

lan^e  fawn,s.  iardoe;  conid  ann 
sin  atchessa  fiad  lacht  na  n-etarnade 
comtis  aige  alta  ocus  iarröe  ina 
n-diaid  i.  Benen  Hy.  7  Praef 

hit  iars&la  FB.  17  at  thy  heels? 
vgl.  s&l. 

ütrsindl  weil  Uftr  mit  dem  Dat. 
Sg.  von  inti);  postquam  Z*.  714; 
iarsindi  fornigenai  do  cetAartreb 
p.  17^  ss;  Gl.  zu  Hy.  2,  29;  iarsinnf 
TE.  6  Eg. 

fartaigre  Nachkommenschaft, 
Kindeskinder;  posterity,  descen- 
dants  O^B.  —  Sg.  Gen.  tue  sen 
setig  do  thusmed  chloinde  ocus 
iartaige  er  nahm  eine  Frau  um 
Kinder  und  Nachkommenschaft  zu 
erzeugen  LBr.  p.  113'>,  19;  meraid 
CO  dea  iartaige  Hy.  2,  so,  Gl.  i.  co 
brath  {vgl.  „iardaighe  the  last  of  a 
famüy'*  O'Don.  Suppl?):  Acc.  da 
hliadain  boi  lacob  i  n-Egept  ar 
oen  re  chloind  ocus  re  iartaige 
LBr.  p.  116k,  56. 


iartain  j)0st  tempus,  postea, 
lies  iar  taiu. 

farthar  der  westliche  Theil, 
der  Westen.  —  Sg.  Gen.  do  ard- 
ecnaid  iarthair  domain  des  Westens 
der  Welt  FA.  3;  4;  Lg.  12;  Dat. 
i  n-iarthor  Mide  ScM.  1 ;  i  n-iarthur 
in  tire  cetna  FA.  4;  iarthur  Lg.  4,  i4? 

an-fartbüaid  nordwestlich 
Cr.  19c  (Z».  612). 

larthualscertaeh  der  Nord- 
westwind; erthuaiscertach  euro- 
aquüo  LArdm.  188,  b.  2  {Ir.  Gl.  305); 
PI.  Gen.  iarthuaiscerddach  Gl.  zu 
etesiarum  Cr.  37»>  {Z*.  612). 

famm  s.  farom. 

iasaeht  a  loan  O'Don.  Suppl. 

—  Acc.  mise  f^in  tug  iasaeht  an 
ghaoi  dheirg  do  Torr.  Dh.  p.  132. 

läse  M.  Fisch;  aesc  Gl.  zu  da- 
xendix  SG.  69».  —  Sg.  Nom.  iasc 
mbrec  FB.  48;  Gen.  gae  gona  eise 
s.  unter  gai;  Dat.  d'iasc  ^.  311,  31. 

faseaeh  Fischer,  s.  u.  linaige. 

fat  sie,  s.  ^  VII. 

lath  Wiese;  land,  country  O'R. 

—  Sg.  Dat.  aigi  ech  i  n-iath  FB.  50, 
p  310,  26?  Acc.  athechta  iath  n- 
etarmaige  FB.  47?  ar  fath  n-Ulad 
FB.  22;  irrig-iath  i.  hi  ferann  ind 
rfg  nemda  Gl.  zu  ir-riched  Hy.  5, 105; 
PI.  Gen.  hErind  na  n-iath  SC.  29, 10. 

—  Comp  OS.  hErenn  iath-maige 
„Erin's  meadow-lands"  Hy.  3,  6 
{Gl.  i.  ferand). 

ibar  Eibenbaum,  Eberesche; 
ibhar   faxu»   {„y^^")  It.  Gl.  561. 

—  Sg.  Gen.  aurscartud  derg-ibair 
FB.  55;  aurscartad  dergg-ibair  fö 
mrechtruncain  „a  partitioning  of 
red  yew  under  variegated  planeing** 
TBF.  p.  138,  32;  ructha  iarom  hi 
tech  n-darach  cüachlete  ocus  comla 
ibair  aire  i  m-batä.r  tri  fertraigid 
dia  tiget  LU.  p.  19»,  le;  cetheora 
flescca  ibtr  TE.  18;  Dat.  erscar 
do  derg-ibar  p.  309,  33. 

ibim  I  ich  trinke.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  ib  Wb.  28i>,  24  (non  bibit 
Z^.  430);  ibid  FB.  62  (ibit  LU.)\ 
rel.  ibes  Lg.  17,  10  (ipius  EgS\ 
PI.  3  longait-som . .  ocus  ebait  TB. 
p.  178,  10.  —  Co7ij,  Sg.  2  dia  n- 
eba-su   län   cailig   Lat.   Hy.   XIII 


IC 


614 


idlaiclm 


Vref.  —   Comp  OS.  ass-,    ess-ibim, 
at-ibim. 
ie  Ä.  oc. 

1.  ic  Heilung,  Heilen.  —  Sg. 
Nom.  nfrrodchad  mo  ic-sa  TE.  12 
LU.i  icc  SC.  29,  2;  m'ic-sa..dom 
^halar  meine  Heilung  von  meiner 
KranlcJieit  TE.  9  Eg.;  Gen.  cen 
feib  fca  SC.  29;  cen  sirtin  a  mär- 
ica  ibid. ;  Dat.  cen  siriud  . .  d'icc  a 
carat  Conculaind  ohne  zu  suchen 
nach  Heilung  seines  Freundes  C. 
SC  29,  d;  10 ;  a  testä  dorn  ic-sa 
TE.  11  LU.',  dla  icc  don  galur 
TE.  13  Eg. 

2.  fc  Zahlung,  Zahlen.  —  Sg. 
Dat.  i  n-hicc  in  t-säraigthe  sin  tu- 
cad  Koss  Corr  do  hU  Suanaig  Fil. 
p.  LXXXVII  {„in  compensation  for 
that  outrage^'). 

1.  fcalm  II  ich  heile.  —  Praes. 
Sg.  3  iccaid  Hy.  2,  34;  PL  3  näd 
icat  lege  TE.  S  LU.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  da  n-iccad  wenn  ihn  heilen 
würde  SC.  29,  5.  —  Praet.  Sg.  3 
ro  hie  süil  ind  rig  p.  131,  2»;  ros 
ic  Gl.  zu  Hy.  5,  39.  —  Fut.  sec. 
PI.  3  not  icfitis  sie  würden  dich 
heilen  SC.  11,  2.  —  Pass,  Praet. 
Sg.  3  CO  ro  hiccad  in  chtdllech 
p.  43,  14;  sech  rem  icad-sa  ausser 
dass  ich  geheilt  worden  hin  TE. 
14  LU.  —  Inf.  s.  1.  ic. 

2.  icaim  II  ich  zahle,  gehe, 
entschädige.  —  Fut.  Sg.  1  dut 
icfat  ich  werde  dir  gehen  SC.  6; 
icfat-sa  in  ein  Corm.  p.  30,  17; 
3  rel.  is  and  sin  icfas . .  a  chom- 
mäiu . .  fri  cach  n-duni  FA.  34.  — 
Pass.  Praes.  PI.  3  con  riccatar  a 
seuit  frie  Tir.  6.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  not 
icfaithea  du  würdest  entschädigt 
werden  TE.  ^  Eg.?  —  Inf.  s.  2.  fe. 

dot  iefa  s.  tlclm. 

ich  s.  3.  eö. 

ieim  I  ich  komme,  s.  ricim,  ti- 
cim.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  mos  n-icfed 
Hy.  2,  64  Fr. 

icht  i.  cinn  (?)  no  cland  {„a  irihe 
or  progeny^^)  Corm.  Tra/nd.  p.  98, 
r,gl.  £oganacht  i.  icht  cland  no  cenel 
[}.  cinel)  rochini  o  Eogan  Corm.  p.  18. 

fchtar  der  untere  Theil;  lo- 
wer   pari    Corm.    Transl.    p,    97; 


ichtar  na  comladh,  „the  loicer  pari 
oftlie  door'',  Gl.  zu  lar  Ir.  GL  1034. 

—  Sg.  Nom.  dub  a  h ichtar  FA. 
21  LBr.;  Dat.  i  n-ichtur  aetheris 
Cr.  33c  {in  inferiore  parte  aetheris 
Z^.  78 1>;  i  n-ichtar  in  mörlocha 
Fei.  p.  LXII  36;  iar  n-ichtttr  p. 
309,  34. 

fchtaraeh  unten  befindlich, 
tiefunterst,  vgl.  in-ichtarach ;  in 
t-inne  iachtarach  lien  Ir.  Gl.  1013 ; 
muchna  . .  ichtaraig  ifirn  p.  191.  29. 

ieompoeath  TE.  10,  s  für  oca 
n-impocad  sich  gegenseitig  küssend? 

1.  id  est,  nadi  Stokes  Fis  Ad. 
p.  23  etithalten  in  dian-id  cui  est, 
con-id  ut  Sit,  cid  quid  est,  quam- 
quam  est,  id-ön  est  hoc. 

2.  id,  idh  a  wreath,  coUar, 
chain  O'E.,  Corm.  Transl.  p.  96; 
s.  unter  ferenn ;  idh  urchumail  trica 
(i.  c.  tricae,  hindrances\  a  sparice- 
ling  chain  Ir.  Gl.  279. 

flesc  idaith  Corm.  |).  21  fö,  „a 
rod  of  aspen",  „idhadh  the  yctc" 
Name  des  Buchstaben  i  O'Don. 
Gr.  p.  XXXII;  vgl.  fidot. 

idal  =  lat.  idolum;  idol  i.  ab 
idolo  Conn.  p.  25.  —  PL  Gen.  0 
adrad  idal  Gl.  zu  Hy.  2,  18.  — 
Comp  OS.  ind  idul-taigae  faniSG.^^ 
^Z«.  855). 

1.  idan  s.  idu. 

2.  idan  treu;  faithful  Corm. 
Transl.  p.  94;  sincere,  pure  O'J?.; 
i.  tairise  Corm.  p.  5  an-idan  (,tun- 
faithfuV')',  i.  comlän  O'Dac.  p.  97. 

—  Sg.  Nom.  bid  idan  a  sentu  frind 
FeL  p.  LXI  („pure''),,  PL  Nom. 
bat  idain  fri  cach  r^it  GL  zu  in 
Omnibus  fidem  bonam  ostendentes 
Wb.  31c,  15  (Z*.  776). 

idata  zu  2.  id?  ro  gabastdr  idata 
aurslaicthi  a  ech  ocus  a  del  intlassi 
ina  desra^  ro  gabastär  ^ssi  astuda 
a  ech  ina  thuasri  LU,  p.  79«,  14. 
„the  ties  of  loosening"  O'B.  Crowe, 
Siah.  Concul.  p.  424. 

idiaehad  S.  112  s.  idlaielnu 

idlaeht  F.  Abgötterei.  —  Sg. 
Gen.  idlachta  Hy.  7,  47. 

idlaicim,  iodlaic,  tiodlaic  he  con- 
veyed  O'Don.  SuppL  —  Inf  reg- 
thair  diar  n-idlocon  TB.  p.  180,  12. 


idna 


615 


ildatu 


fdnai  V.  Treue;  ,,purity^'  Fei. 
p,  CLXXXV. 

idnae  „weapon*^  Corm.  Transl. 
p.  123  nith;  iodhna  i.  sleagha  no 
arm  0'CI.\  iodhna,  inna,  i.  arma 
(TDon.  Suppl.;  PI.  Acc.  bruid  idnu 
buden  m-bseth  SC.  31,  6. 

Id-natde  Erwarten,  vgl.  ir-, 
ur-naide;  iodhnaidhe  i.  urnuidbe 
cyDon.  Suppl.  —  Doit.  do  idnaidiu 
Lg.  11,  S6. 

idön  das  ist,  nämlich,  vgl. 
1.  id;  id  est,  sctlicet  Z*.  718;  ge- 
wöhnlich abgekürzt  i.  (in  den  Hand- 
schriften .i.\  und  sehr  häufig  ge- 
braucht; voll  geschrieben:  Aliss  Pa- 
trice Dubthach  im  damnse  n-epscuip 
dia  desciplib  di  Laignib  idön  fer 
soer  socheniüil  Tir.  11;  dubbert 
Patrice  camtach  du  Ffacc,  idon 
clocc  ocuB  menstir  ocus  bachall 
ocus  poolire  ibid.;  edon  {„to  toit") 
quasi  idon  i.  scyendum  Corm.  Transl. 
p.  70. 

idpraim  (aith-od-berim  Z*.  SSö"!  I 
offero.  —  Praes.  Sg.  1  idpraim 
p.  40,  39;  3  adopuir  Tir.  10;  hid- 
braid  sin  do  dheib  hfdal  Corm. 
p.  25  himbas  -forosnai.  —  Praet. 
Sg.  3  da  ro  edpair  FA.  32  (hfd- 
pair  LBr,).  —  T-praet.  Sg.  3  ado- 
part  Tir.  4;  13;  15;  atröpert  ibid.  1. 

—  Pas 8.  Praet.  S(ß.  3  co  ro  edprad 
Lat.  Hy.  XII  Pref.;  rö  edbrad 
Gaid.*  p.  84  {Vit.  Trip.).  —  Inf. 
edpairt  offering  Lat.  Hy.  XII  Pref ; 
Dat.  iama  idpuirt  Tir.  2. 

ida  Schmerz;  iodhana  pangs 
O'R. ;  idha  i.  treghat  O'Bav.  p.  98. 

—  Sg.  Nom.  idu  serci  ocus  idu 
eöit  TE.  8  LU.;  7  Eg.;  PL  Gen. 
la  güri  na  n-idan  TBP.  p.  140,  aa; 
Acc.  b6i  a  ben  fri  idna  CC.  3  (hid- 
nu  Eg);  cuid  dogni  idna  O'Dav.  l.  c; 
Du.  Gen.  nechtar  na  da  idan  TE. 
8  Lü. 

fffern,  ifernd  =  2a^  in  fern  um. 

—  Sg.  Gen.  dlnsaigid  iffim  FA.  21 ; 
toderoama  iffirn  FA.  33;  p.  191,  29; 
pian  n-iffimd  FA.  33  {ifirn  LBr.)\ 
34;  iffird  für  iffimd  FA.  1;  i  fu- 
domain  iffird  28  (ifirn  LBr.);  p. 
191,  20;  iffrind  FA.  2;  3;  19;  Acc. 
iffemn  uathach  (ifFern  n-uathach?) 


Hy.    6,    20;    hiffcrd    für    hiffernd 

FA.  2. 

eo  n-igrsed  FA.  31  lies  conigsed, 
für  CO  n-digsed,  s.  dechad. 

11  ricZ,  vielfältig;  multus,  va- 
rius  Z*.  238.  —  Sg.  Dat.  cosin 
taidbse  il  cum  mtäta  osiensione 
Ml.  30b,  11;  PI.  Nom.  batar  ilc 
Hy.  2,  6;  bfat  imda  coicthc  ili 
p.  131,  36;  cit  Ili  quamvis  sint 
multa  Wb.  12»  {Z\  236);  Dat.  tua- 
thaib  ilib  SC.  19;  ar  andrib  ilib 
imdaib  SC.  40;  41.  —  Adv.  indil 
multo  Z*.  G08.  —  Comp  OS.  {vgl. 
Z\  858)  il-ardbe  Lg.  4,  8;  hit  il- 
chomraicib  SC.  26;  il-mlle  alle  viel 
tausend  andere  FA.  32;  p.  131,  39; 
do     iUslüagaib     vielen     Schaaren 

FB.  71 ;  i  n-il-rechtaib  75. 
Ilaigrim  III  ich  vervielfältige; 

Inf  do  ilugud  SC.  2. 

Ilalugleeh  viele  Engel  besit- 
zend. —  Sg.  Acc.  CO  rig  n-iiain- 
glech  n-uasal  Hy.  1,  10. 

ilar  N.  Menge;  multttudo,  plu- 
ralitas  Z*.  780,  pluralis  985.  — 
Sg.  Nom.  ilar  fochraice  Hy.  7,  52; 
ilar  min  Lg.  18,  22;  ilar  m-hn&thar 
m-bläith  SC.  30,  12;  Gen.  lUand . . 
ilair  glond  ScM.  21,  24;  Dat.  co 
n-ilur  thor  ScM.  21,  37;  co  n-ilur 
chia  Oss.  II  9;  co  n-ilur  gnim 
SC.  31,  13;  Acc.  sech  ilar  m-ban 
Lg.  18,  12. 

ilardemanig  faltig.  —  Sg..Dat. 
do  mes  ilarda  SC.  33,  20;  PI.  Dat. 
ar  biastaib  ilardaib  LU.  p.  15«,  is. 

Ilatha9  for  dthaib  ocus  ilathaib 
FB.  10,  for  alba  for  ilatha  35,  vgl. 
atha,  fatha  a  green  piain,  a  lawn 
OB.? 

ilehrothaeh  vielgestaltig,  vgl. 
cruth.  —  Sg.  Gen.  issi  in  glan 
genmnaid  gelgasta  dingbäla  do  rig 
ilchrothaig  ind  ingen  sin  SC.  42. 

ildönach  s.  illänacli. 

ildathaeh  vielfarbig,  vgl.  dath. 
—  Plur.  Gen.  coeca  ingen  illdathach 
SC.  45,  11;  Du.  Nom.  da  en  illda- 
thacha  CC.  2  Eg. 

ildattt  M.Vielheit,  von  i\de;pht- 
rdlitas  Z*.  804.  —  Sg.  Acc.  tair- 
birid  illatu  plan  .  .  dona  maccaib 
bais  FA.  1. 


ilde 


616 


imbel 


me  pluralis  Z*.  791. 

il-fari§^  sich  viel  a u fh altend? 
vgl.  furech.  —  Sg.  Noni,  ni  bat 
ilfurig  im  frad  n-echtrand  SC.  25. 

illinaeh  {für  ildänach)  viele 
Fähigkeiten  hesitzendf  vgl.  il- 
däni  multa  dona,  variae  facultcUes 
Z*.  858;  ioUän  expert,  iolanach  in- 
genious,  sküful  O'B.  —  5^.  Nom. 
issf  alaind  illäjiach  SC.  33,  26. 

nie  hierher;  illei,  ille  huc  Z*. 
613;  tair  bic  iUe  komm  her  ein 
Wenig  SC.  33,  so;  32;  37,  19;  44,  11; 
täet  ille  FB.  31 ;  tait  i.  ille  Gl.  zu 
exite  as  no8  Ml.  34^  1;  SC.  29,  2; 
atchlu  dar  in  muir  ille  ich  sehe 
über  das  Meer  hierher  {kommen) 
SC.  45,  16;  conna  toraig  sund  ille 
dass  nicht  hierher  kommi;  SC.  29,  20; 
p.  144,  27;  dorus  . .  ind  nime  as  nesu 
ille  FA.  15;  is  0  sin  ille  ro  hainm- 
nigter  do  Cuchuluinn  seitdem  wurde 
er  C.  genannt  p.  140,  le;  FB.  69; 
c6t  cach  mll  ohoin  ille  TE.  10,  17 
Eg.;  innunn  hille  huc  ülucque 
Ml.  15c;  tar  sonD[ach]  desiu ..  tar- 
sin sonnach  ille  über  die  Mauer 
hinüber . .  herüber  Lü.  p.  23^,  21,  23; 
CO  tucsat  a  m-bu  taris  illei  TBF. 

p.   156,  23. 

ll-mblas  mannigfaltigen  Ge- 
schmack habend,  s.  blas,  —  PI. 
Dat.  di  enaib  ocus  lubib  ilmblasaib 

p.  311,  32. 

ilugud  s.  ilaigrim. 

ilur  aquila  Ir.  Gl.  197. 

im  9  Im-  s.  unter  imm,  imb, 
imm-,  imb-. 

im  •  •  im  sive . .  sive,  für  imb  . . 
imb  {die  Fragepartikel  in  und  3. 8g. 
Cofij.  ba  von  bfu)  Z«.  706. 

imaig  ^=  lat.  imago,  Sg.  Äcc. 
cosmailius  ocus  bim^gin  Da  p.  170,9. 

imamhar  Lg.  18,  10  Fg.? 

ImbÄdud  (imb-bädiud)  Ertrin- 
ken; Dat.  ro  ssertha  fo  cef^oir  dia 
n-imbddud  SMart.  39. 

imMraeh  morgen  FB.  76;  inn 
edpairt  tucaisiu  dam-sa  imbüaruch 
tue  dam  nunc  Lat.  Hy.  XU  Bref. 
{yythis  morning'*);  amÄrach  to-mor- 
row  O'Don.  Gr.  p.  263.  —  Vgl. 
iarnabdrach. 

imbas  forosnai  der  Name  eines 


Zauber Sy  der  LBr.  p.  268»  (=  Corm. 
p.  25)  so  beschrieben  wird:  cocnaid 
{no  concnä)  in  fiU*  mir  do  chamna 
dbergmuice  no  chon  no  chaitt  ocus 
dos  heir  iarom  isin  Hg  for  a  chnla 
na  cömlad  ocus  canaid  dichedal 
fair  ocus  bidbraid  sin  do  dbeib 
hidal;  ocus  gutagair  dö  iaron»  a 
bidalu;  ocus  nis  fadhaib  (lies  fa- 
ghaib)  din  iamamärach  ocus  do  can 
brlchta  ior  a  dhf  baiss;  contagair 
beos  a  dhee  bfdal  chuige  ar  na 
toirmesctba  a  chodlad  immbe;  ocus 
dos  heir  a  di  boiss  im  a  dib  lecnib 
contuil  i  süan  ocus  bith^  oc  a 
fbaire  ar  na  ro  impä  ocus  na  ro 
thairmesca  nech  co  taispentar  dho 
cac^  ni  immbä  m-bi  co  cend  n6- 
maide  no  a  dö  no  a  tri  no  fot  no 
mhessedh  oc  bidb^rt;  ocus  id«t) 
himbas  dicitur  i.  di  boiss  uime  i. 
bass  adiu  ocus  bass  anali  im  a 
leccnib  ocus  atrogell  no  atrarpe 
tra  Patraicc  inni  sin  ocus  ar  theinm 
Isßgda  i.  ro  forgell  na  bud  nime 
na  talman  nsLch  sen  dos  gni  uair 
is  diultad  do  bathis.  —  Acc.  asb^rt 
iarom  Scatbach  friss  iar  sin  ani 
arid  böi  dia  forciund  ocus  arca- 
chain  dö  tria  imbas  forosnai  Lü, 
p.  125b,  9. 

imbath  i.  oician  Corm.  p.  25. 

imbed,  immad  N'.  Fülle, 
Menge;  imbed  copia  Z*.  801; 
imad  multitudo  Ir,  Gl.  921.  —  Sg. 
Nom.  imbed  p.  40,  s6;  immad  FB.  ^; 
p.  310,  42;  immud  p.  170,  97;  Dat. 
CO  n-immud  a  plan  FA  21;  for 
immud  a  ecna  p.  169,  s;  bAi  mär 
do  immud  p.  310,  6;  co  n-immad 
ech  SC.  42;  Acc.  ni  innisfea  nech 
.  .  imad  a  aingei  FA.  9  (immad 
LBr.).  —  Davon  immde,  imda. 

imbel  {für  imb-bil)  der  rings- 
um laufende  Rand;  imeal  an 
edge,  bor  der  O'R.  —  Sg.  Gen.  nisce 
imiil  lympha  Ir.  Gl.  69;  Dat.  sciath 
argdidi  co  n-imbiul  oir  p.  131,  is: 
Acc.  flaith  in  domain  cö  himbel 
„the  Prince  of  the  world  to  the 
border*^  p.  40,  36;  co  himel  ind  ^taig 
Lü.  Nenn.  1;  PI.  Gen.  atchlos  fö 
Erind  imbel  SC.  37,  is;  Dat.  co- 
na  himlib  iamaedib  FB.  37  Eg.; 


imbliti 


617 


imm 


cöica  scfath    n-argdide  co  n-fmlib 
TBF.  p.  136,  17  {.yWith  edges''?), 

ImMiu,  imliu  Nabel;  himhlin 
qoasi  uimblia  ab  umbilico  Corm. 
p.  24.  —  Sg.  Acc.  an  immÜDd  um- 
bäicum  GUd.  Lor.  Gl.  ^05;  com 
imluin  {so  die  Handschrift)  TE. 
10,  12.  —  Vgl.  imrolecan. 

imbresan  (imb-fresan)  Streit, 
Zank.  —  8g.  Gen.  do  eitergleod 
a  imrisnse  JFB.  40  Eg  ;  Bat.  da 
dmith  {e^eptacdi  ro  batar  oc  im- 
bresun  frimmoysi  Wb.  30«,  i«  {in 
alter caHone  Z*.  55);  Acc.  adfladat 
dö  .  .  a  n-imresain  FB.  75;  ani 
immä  tudcbaibair  imresain  89  (im- 
reiTÜEg.);  PI.  Gen.usM  olUimresan 
SC.  41;  Acc.  imbresna  colluindi 
Gl.  zu  pugnas  verborum  Wb.  29^,  6. 

Imbresnalm  (imb-fresnaim)  II 
ich  widerstreite,  zanke.  — • 
Praes.  Sg.  3  ar  imfresna  cäch  fri 
araile  denn  jeder  zankt  mit  dem 
andern  Wb.  30c,  15;  p/.  3  ni  im- 
bresnat  mo  gnima  frim  ort  et  mo 
thogainn  meine  T/taten  streiten 
nicht  gegen  meinen  Bang  tmd 
meine  Berufung  Wb.  29^,  g;  do- 
naib  hl  immafresnat  Gl.  zu  infiti- 
entibus  Ml.  20<»,  6.  —  Inf.  imbre- 
San,  imresan. 

imbri  brö  FB.  27  V 

imbrim  Umb-berim)  I  ich  führe 
herum,  idiomatische  Wendungen: 
— claideb  for  nech  Jemanden  mit 
dem  Schwerte  bearbeiten,  — 
fidchill  ein  Brettspiel  spielen, 

—  m6\  for  nech  Jemandem  Schande 
anthun,  mit  Acc.  einer  Person 
Jemanden  hintergehen  {vgl.  mi- 
imbert),  mit  reflexivem  Pronomen 
spielen  intr.;  imrim  I  play  upon, 
work  upon  O'Don.  Suppl.  —  Praes. 
Sg.  3  imbetr  cöic  deich  uball  6ir 
SC.  37,  7 ;  imbeir . .  in  claide6  fuirre 
FB.  86.  —  Conj.  PI.  1  inn  imberam 
fidchill?  LU.p  13Ii>,  20.  —  Imperat. 
Sg.  2  imbir  in  da  mör  ata  nessam 
do  lutain  it  b^laib  cechtar  di  ä  leth 
führe  die  zwei  Finger . .  in  deinem 
Munde  herum  Incant.  SG.  {Z*.  949). 

—  T-praet,  Sg.  1  immä  ru  bart-sa 
in  cletin  gai  bolgse  do  i^ir  LU. 
p.  IH\  34;  3  conid  n-imbert  inna 


laim  Hy.  5,  64;  im  na  heonu  imda 
ru  bart  fair  SC.  4  {welche  darauf 
spielten,  aber  in  unpersönlicher 
Construction).  —  Praet.  PI.  3  ro 
imbretar  ola  for  cend  noem-Brigte 
Three  Hom.  p.  58,  s  {„inttUerimt"). 

—  Fut.  Sg,  1  ni  immer  acht  dl 
giiill  LH.  p.  130*>,  40;  2  foretamar 
ninmera  du  wirst  uns  nicht  hinter-- 
gehen  TBF.  p.  156,  6  {für  nin  im- 
b6ra).  —  Pass.  Fut.  Sg.  3  imb«r- 
thar  fidcella  diin  SG.  3.  —  Inf  / 
Gen.  cath  . .  imberta  claideb  n-derg 
SC  19;  Dat.  atetha  a  claideb  do 
imbert  iurri  SC.  5;  atagamar..in 
fer  d'imbert  a  ferci  fomd  36;  co 
forgabail  cenele  n-imberta  gaiscid 
TBF.  p.  148,  1;  do  immirt  mela 
0CU8  cumachta  jfomi  FB.  41;  oc 
imbert  fidchille  61 ;  oc  immirt  SC.  39; 
Acc.  gaibid  . .  imbert  fidchille  TBF. 

p.  140,  12. 

1.  imda  Schulter,  —  Du.  Dat. 
scfath  corcorda  co  comrod  argitco 
tüagmilaib  öir.üas  a  dfb  n-imdadaib 
LU.  p.  115^  10;  p.  310,  41;  Acc. 
fithisi  öir  im  cach  n-dual  dia  fult 
conici  dar  a  da  imdal  TB.  p.  176,  23. 

2.  imda,  imdae  F.  Lager, 
Bett,  an  keiner  der  unten  Stehern 
den  Stellen  mit  mm  geschrieben; 
iomdha  a  couch,  bed  O'R.  —  Sg. 
Nom.  rlg-iradae  FB.  2;  imdui  55; 
p.  309,  85;  Gen.  ben  imtha  Gl.  zu 
pellex  SG.  68^;  fö  chomardns  im- 
dai  Conc^o&a»r  FB.  3;  na  imdai 
SG.  10;  imd&i  FB.  25;  na  himda 
SG.  24;  inna  imda  FB.  21  (imdai- 
ge  Eg.)\  Dat.  issind  imdäi  SC.  30; 
i  n-imdaf  GC.  6  LU.\  assa  imdaf 
FB.  3;  assa  imdni  16;  assind  im- 
däi  ScM.  10;  FB.  55;  assa  imd» 
p.  311,  37;  uas  a  imdaid  FB.  3; 
Acc.  immön  n-imdai  sin  p.  310,  3; 
PI.  Nom.  imdada  FB.  2;  55;  nöi 
n-imda  p.  309,  32;  Gen.  coica  im- 
dad  ScM.  5;  SG.  16;  Dat.  üas 
imdadaib  in  tige  FB.  2;  Du.  Nom. 
d&  imdai  d^c  ibid.;  p.  310,  2. 

imdis  SP.  II  10? 
1.   imm,   für    älteres   imb,   N. 
Butter;  im  butyrum  Ir.  Gl.  784. 

—  Sg.  Nom.  in  t-imm  p.  40,  38; 
Gen.  ar  chend  imbi  Gl.  zu  Hy.  5, 26; 


imm 


618 


imm 


in  meit  n-immc  sca  p.  40,  30;  do 
chunchid  grotha  ocus  immc  2'hrec 
Hom.  p.  10,  1;  Dat,  do  immim 
ibid.  23;  27;  forsin  immum  ibid.  15; 
Acc.  dobera . .  imm  ind  ibid.  31. 

2.  imm,  für  älteres  imb,  Praep. 
mit  ÄccHHatiVy  wm,  «w-A^rtim; 
imm,  tn  der  Komposition  bisiceüen 
immc,  circum,  circa  Z*.  654;  im, 
uim,  um  äbout  O'Don.  Gr,  p.  309; 
daneben  eine  rollere  Foi'in  immu 
Tir.  14  (immu  a  n-eclis),  immö 
LU.  %y.  24*»,  4  (immö  bar  sröna 
ocus  immö  bar  m-beolu);  bewirkt 
Aspiration:  im  chomdimmus  FB. 
42;  im  chomuaiU  56;  im  Choincu- 
lainn  64;  im  thir  CO.  2;  im  thüas- 
lucud  FB.  27;  im  seirc  Hy.  5,  21. 

—  Mit  dem  Artikel  {vgl.  die  rollere 
Form  immu,  immö):  immon  n-öenfer 
FB.  15;  70;  immön  n-imdai^).  310,  3; 
imön  rigraid  44;  immön  slüag  SC. 
35;  imman  coin  ScM.  21,  39  (immon 
Eg.^  uman  M.);  N.  immä  curadmir 
FB.  42;  56;  imön  cnr admir  78;  41; 
immän  rfgthech  25;  PI  im  na  heönu 
SC.  4.  —  Mit  Pron.  personale: 
1.  Sg.  immum  Hy.  6,  10;  immum-sa 
FB.  24;  ScM.  11;  20;  PI.  immun 
tisat  Hy.  1,  8  {oder  Verb,  compos.?). 
Gl.  i  tfsat  immund;  immond  FB.  52 : 
2>.  132,  9;  2.  Sg.  iramut  Hy.  2,  62; 
FB.  19;  61;*immat  Lg.  4,  13; 
3.  Sg.  M.  und  N.  imbi  Hy.  2,  31; 
FB  4;  7;  22;  45;  51;  87;  91;  93; 
SC.  10;  p.  131,  17;  p.  21,  a;  immi 
Hy.  2,  36;  F5.  12;  27;  37;  56; 
61;  67;  p.  131,  le;  immc  Hy.  1,  49; 

FA.  10;  F.  impe  Hy.  1,  5;  5,  38; 
F5.  2;  55;  iSC.  8;  X^.  5;  p.  130,  23; 
impi  FB.  63;  ^.  131,  19;  immpi 
TE.  S  Eg.;!^  Eg.\  PI.  impu  Lg.  8; 
F^.  4;  6;  25;  26;  27;  28  (immpu, 
öfter  in  LBr.).  —  Mit  Pron.  pos- 
sessiv um:  1.  Sg.  immom  bragit 
TE.    10,    6;    3.    Sg.    imma    chend 

FB.  45:  immä  rig  7;  mit  Apoco- 
pe:  md  {für  immÄ)  chossa  FB.  37; 
F.  immä  brägit  FB.  86;  imma 
rusccuib  TE.  4  £</.;  imö  pecdaib 
FA.  28;  P/.  imma  tech-som  Lg.  12. 

—  Jlfi"*  Pron.  relativum:  imom- 
bethe  FB.  61 :  immba  m-bl  s.  unter 
imbas   forosnai;   immo  n-iada  SP. 


IV  1;  immi  tullatAr  FB.  56:  iroroi 
tu  94;  imma  torchratar  Oss.  I  is; 
mif  Apoco^je:  mä  (/ur  immä^  tud- 
chatar  76;  imma  curaid  cosscnait 
Lg.  4. 

Gebrauch,!) um,  um-hernm, 
räumlich:  nem  im  grein  tSP.  IV  »: 
ro  bdtar  mathi  Ulad  im  Choncho- 
bur  CC.  1;  FB.  4;  12;  42:  44: 
55;  56;  74;  Findabair  ocns  coera 
ingcn  impi  63;  cen  Ultu  imbi  22: 
cfa  no  betis  .  .  immond  FB.  52: 
Ulaid  im  gnüis  Conchobair  Lg.  18. 34: 
CO  ro  lam  cor  imön  sldag  SC.  35; 
Lg.  12:  FB.  25;  co  tarat  a  di  laim 
inima  brä^it  FB.  31;  45;  61;  86; 
banna  fola  im  bua  cacha  finna  27: 
arit  odor  immi  37;  45;  51:  91: 
SC.  8;  rebthair  a  ötach  immi  FBjM: 
ro  höged  immum-sa  jS^c3f.  11;  con- 
Totachtä  .  .  da  imdaf  dec  .  .  impe 
FB.  2;  55;  0  thucusa  tri  Uichcind 
üait  im  chend  do  cbötmic  ScM.  12; 
imön  peist  immä  cuaird  um  das 
Thier  herum  FB.  86;  87;  p.  310,  s; 
immi  im  cuairt  ScM.  17;  doUeici 
a  cend  immon  cloich  Lg  19;  co 
n-ecmaing  a  tul  immon  n-all  FB.  70: 
aigtbe  carat  im  ^eid  bei  einem  Feste 
ScM.  5;  in  dfas  do  gabdil  immon 
n-öenfcr  dass  die  zwei  über  den 
einen  Mann  herfallen  FB.  15:  ru 
riastrad  immi  FB.  27 ;  ladn  siabrad 
ro  siabrad  immi  FB.  88;  61;  siar- 
thar  . .  im  Choinculainn  67 ;  auch 
zeitlich:  um  shamhain  at  AUKal- 
lowtide  O^Don.  Gr.  p.  309:  immon 
samain   SG.  12;   imman    aidchi  p. 

311,   28.   — 

2)  mehr  oder  weniger  übertragen^ 
bei  irgend  welcher  Bemühung  um 
Jemand  oder  Etwas,  in  Bezug 
auf,  um-willen,  wegen:  impidi 
. .  im  thüaslucud  na  cesta  FB.  27 : 
d*ctcrgleod  a  ccsta  . .  immi  curad> 
mir  42 ;  comarli . .  im  comuaill . .  in 
tri r  curad  sin  ibid. ;  comarle  . .  im 
röir  na  curad  FB.  79;  mian . .  imm 
salond  p.  43,  is;  TE.  5  Eg.:  im- 
tholtanaig  .  .  im  na  heönu  SC.  4: 
immum-sa  ochsatar  FB.  24:  ani 
imo  m-bethe  worum  ihr  bemüht 
seid,  worauf  es  eudt  ankommt 
FB.  61;  in  ceist  immä  tu  93;   ma 


imm- 


619 


imm-ftdall 


menma..]m  saincheirdd  SP.  II  s; 
focherd  mo  cheill  imm  drungu 
Lg.  17,  51?  ammuinbech  dorat  im 
Loegaire  FB.  10;  18;  19;  tabair 
brec  im  nach  n-aile,  FB.  (Jl;  p. 
132,  9;  imchosnam  im  Fergus  Lg.  14; 
do  immirt  mela  . .  immoii  curadmir 
FB.  41;  nech  no  chomoUad  fir  fer 
frim  imbi  93;  imcosnam  .  .  imön 
curadmir  78;  Lg.  4,  is;  üarcraideoh 
im  chardiu  SC.  26;  batar  souairto 
..im  cacA  u-imguin  Lg.  12;  ar  cia 
DOS  baigea..im  gnim  SC.  40;  a 
chocert  immi  Lg.  6;  ba  hoon  im 
Crist  CO  n-gaba  Hy.  5,  i4;  tibit.. 
gair  . .  büada  im  Cboinculainn  FB. 
64;  um-willen,  wegen:  tibit.. 
im  sodaiu  sie  lachten  darüber  FB. 
64;  65;  in  caingin  immä  tullatär 
um  dessen  willen  sie  gekommen  waren 
FB.  56;  75;  76;  89;  techt.  immi 
FB.  16;  tuccath  imom  thirfochrig 
TE.  10^  16;  ar  däig  na  ro  marbtais 
impi  ihretwegen  Lg.  11;  biaid  olc 
impe  ibid.  5;  sarugud  Conchobair 
impu  16;  no  s^r^^ind  ^n  afth  im  og 
Oss.  I  iä;  CO  ro  lathea  är  fer  n-Erenn 
impi  ScM.  5;  3,  le;  im  dagin  na 
ingine  des  MädclieiU  wegen  Lg.  11; 
sudigid  ochtur  claidbech  imbi  im 
dul  dö  asin  tig  darum  da^s  er  aus 
dem  Hause  geht  FB.  7;  SC.  4. 

imm-  in  der  Composition  bezeich- 
net um-herum  {auch  zum  Aus- 
druck des  Intensiven  verwendet) 
oder  eine  Wechselseitigkeit  der 
Handlung;  ist  bisweilen  doppelt 
gesetzt :  imma  immgaib  vitat  SG.  59» 
{Z\  430). 

imma-  {mit  Pron.  infix.)  s.  unter 
imm-  und  unter  6  S.  515,  Col.  1. 

imm-aeealdaim ,  -aecaillim  III 
ich  unterrede  mich.  —  Praes. 
PI.  3  immuB  acaldat  Gl.  zu  se  ad- 
loquuntur  ML  62  r;  im  mos  n-acail- 
let  iarum  Ailill  ocus  Medb   TBF. 

p.   144,   28. 

imm  -  aeealdam ,    -accallam   F. 

Gespräch,  Unterredung;  is 
etami  biid  immacaldaim  GL  zu  a 
quibus  profertur  et  ad  quos  dirigi- 
tur  loquella  SG.  200b  {Z\  876).  — 
Sg.  Gen.  dothaet  Froech  cuccu  issa 
tech  n-immacaldmae  TBF.  p.  144,  i7; 


iar  closin  imacallma  na  m-ban 
FB.  25;  Dat.  iua  n-imacallaim 
FB.  7 ;  Acc.  co  cüala . .  imacallaim 
n-adamraigthe  FA.  2;  denaid  imm- 
acallaim  FB.  6;  tiagait  .  .  i  n- 
imacallaim  7. 

imm-aeeitt,  -aleeia  III  ich  be- 
sehe  mir,    betrachte,   sehe  zu. 

—  Praes.  PL  3  immaiccet  FA.  5, 
imanaicot  LBr.  —  Conj.  PL  3 
„imman  aiccet  in  t-slüaig  dober- 
thar^S  ol  Ailill,  „dia  tuca  tinnscra 
amail  asberthar**  TBF.  p.  144,  20. 

—  Per  f.  Sg.  3  isnaib  dulib  dofor- 
sat  ocus  imman  accai  Gl.  zu  in  bis 
quae  ipse  considerat  ML  17^,  e; 
imman  faco  p.  140,  21.  —  Part, 
nee.  is  imcasti  Gl.  zu  consid^randa 
Ml.  18<i,  2i.  —  Inf.  immcaisiu. 

Immaeh  Adv.  hinaus  [Acc.  von 
mag  Ebene,  das  Freie,  und  Praep. 
i  n-) ;  lotar  . .  immaeh  sie  gingen 
hinaus  Lg.  10;  9;  ScM.  5;  18;  19; 
p.  144,  8;  SC.  17;  33,  26;  FB.  17; 
18;  19;  21;  54  u.  ö.;  do  tabairt 
doib  immaeh  ihtien  herauszugeben 
TE.  20;  do  teirged  . .  immaeh  SC  5; 
asa  cind  immaeh  atts  seinem  Kopfe 
heraus  Gl.  zu  Oss.  III  6  (.amach 
Ed.);  TE.  4  Eg.',  dar  frsßch  immaeh 
M&ey  der  Heide  dr aussen  SC.  45, 11; 
osin  immaeh  von  da  fort,  fortan 
p.  41,  2;  FA.  32;  ba  eara  do  Pa- 
traicc  he  osein  immaeh  Hy.  2  Praef. 
{„from  that  time  forward*^);  später 
amach,  „out  of*  O'Don.  Chr.  p.  263. 

immaet  GL  zu  jecit  LArdm. 
183,  a.  1  {Ir.  GL  p.  166\ 

immad  s.  imbed. 

immada,  cor  immada  verlie- 
ren, mit  einem  Verbum  des  Gehens 
{z.  B.  dcchad)  verloren  gehen 
m*auim  ni  dig  immada  {reimt  auf 
Cille  dara)  „that  my  s(nU  come  not 
to  rmn"  Hy.  5,  96,  imoda  Fr.;  as- 
b^r  is  cor  ro  dalläus  immudu  {si<i), 
.  „that  I  put  it  astray"  TBF.  p. 
144,  13  {Bern.*  p.  59).  —  Vgl.  mudu. 

imm-adall  Beise,  Reisen.  — 
Sg.  Nom.  ni  maith  imadall  in  dom- 
naich  TB,  p.  176,  is;  Acc.  amra 
sin  a  ben  . .  na  demais  imadall  in 
domnaich  dar  ar  n-urgairi  ^nd. 
p.  180,  u.. 


imma  fitir 


620 


immiille 


imma  fltir,  nimafitir  doib  sie 
wussten  Nichts  von  einander  p. 
17,  »2  {impersönlich,  mit  Fron,  in- 
fixum,  s.  6  S.  515,  Col.  1). 

imma  foaeht  de  FB.  40  er  wurde 
von  tÄw  gefragt?  Füaratar  insi  nir 
bu  chian  iar  sin  ocus  mulend  mär 
grainne  indi,  ocus  mulleöir  mär 
brüichnech  grainne  and.  Imma  fo- 
aeht dö  cia  mulend  so  LU.  p.  24»,  i6. 

—  Vgl,  far-faigim. 

Imm-ägrlm  ich  treibe  umhery 
fahre,  mit  reflexivem  Fron,  infix. 
ich  treibe  mich  umher,  fahre 
umher.  —  Praes.  Sg.  3  imma  äig 
FB.  50:  p.  310,  25;  PI  3  imid 
Ägat  i.  imalnet  O'Dav.  p.  100.  — 
Canj.  Sg.  5  ma  imaga  taga  O'Dar. 
p.  h)  agh?  PI.  3  connämusndgat 
für  conna  immus  n-ägat  ve  se  cir- 
cumagant  FB.  84  {vgl.  jedoch  S.  309). 

—  Vgl.  imm-äin. 

immalgr  Adv.  draussen  {Dat. 
von  mag  mit  der  Praep.  i  n-);  for 
snectu  immaig  draussen  auf  dem 
Schnee  Lg.  7;  9;  cossin  tech  fil 
fri  dün  immuich  ausserhalb  der 
Burg  TE.  11  Eg.\  später  amaigh, 
amuigh,  „without,  outside*'  O'Don. 
Gr.  p.  263. 

Immain  s.  ymmon. 

Imm-iin  Treiben,  Fahren; 
imdin  coitechta  fair  driving  O'Don. 
Suppl.  coitechta;  imain  amach 
O'Dav.  p.  49  agh ;  iomain  a  drove, 
flock  O'k.  —  Acc.  foremdid  immäin 
a  bö  a  oennr  2'hree  Hom.  p.  78,  19. 

—  Vgl.  imm-ägim. 

Imm&lnlm  ich  treibe;  imainim 
I  drive,  toss,  compel  O'R.  —  Praes. 
PI.  3  imainet  Gl.  zu  imid  ägat 
O'Dav.  p.  100. 

imm-aircim  {für  air-icim")  I  ich 
treffe  zusammen,  dann  über^ 
einkommen,  zutreffen, passen, 
stimmen.  —  Praes.  Sg.  3  imme 
airic  convenit  Ml.  74i>;  comma  airic 
{für  CO  imma  airic)  Gl.  zu  conve- 
niat  Ml.  53r  {Goid.*  p.  24);  PI  3 
immaircet  Gl.  zu  conveniuwt  Itrll. 
17^,  80 ;  immind  aircet  Gl.  zu  sibi 
campetere  Ml.  25«,  15  {mit  Pron. 
rel.  und  pers.).  —  Perf.  Sg.  3  im- 
man  arnic  do-som  frisin  Liath  Macha 


I 


er  gerieth  mit  dem  L.  M.  zusammen 
{im  Irischen  unpersönlich,  vgl  unter 
^,  S.  515,  1)  FB.  31,  immcomraioic 
Eg.;  PI.  3  ma  immid  amactar  Gl 
zu  si  ergo  isla  dieta  personae  ejus 
proprio   convenerunt    Ml.    IIK  19. 

—  Part,  immaircide  convenien» 
Z*.  876;  neph-immaircide  ineon- 
veniens  Ml.  17*»,  6.  —  Inf.  imm- 
airec.  —  Vgl.  imm  -  chomaircim, 
imm-ricim. 

immalre  Furche,  ein  Flä- 
chenmass;  indra  i.  imaire  ,,n  für- 
row"  Three  Ir.  Gl.  p.  166  (iumaire 
O'Dav.  p.  97) ;  iomaire  a  ridge  O'R. 

—  PI.  Acc.  roptar  imda  deine  i 
n-hErinn  in  tan  sein  ocus  roh  e  a 
n-immad  cona  roichtis  acht  tri  nöi 
immaire  do  cech  fir  i  n-hErinn.  i. 
a  nöi  do  möin  ocus  a  nöi  do  min 
ocus  a  nöi  do  chaill  Hy.  1  Praef.x 
ond  lö  ro  gabusa  crabud  nocbo 
deochadusa  dar  secht  n-immaire 
cen  mo  menmain  i  n-DIa  Hy.  4 
Praef 

imm-aireec  Zusammenstoss, 
Angriff,  Inf.  zu  imm-aircim;  im- 
airec  {„a  battle")  Gl.  zu  maidinn 
Corm.  Transl.  p.  120.  —  8g.  Nam. 
brister  immairecc  fair-som  et  mal- 
ded  fair  Hb  läse  dombeir  Dia  co> 
brith  n-occo  ficU  impetus  in  eum  ei 
clades  ei  afferaiur  a  robis  Deo 
ßuxüium  ferente  hac  in  re  {anders, 
aber  nicht  ganz  correcl  Z^.  472\ 
Gl.  zu  deus  pacis  conterat  satanam 
sub  pedibus  vestris  velociterWft.  7«; 
Gen.  maidm  n-imairic  der  Auäbrutk 
eines  Angriffs,  s.  unter  ffann;  dliis 
n-imairic  On  the  Ma^nn.  III  p.  448. 

imm-allady  Sg.  Acc.  fri  imallad 
FB.  53  Eg.;  PI.  Acc.  fri  immalldo 
ibid.  Lü.? 

immalle  Adv.  zusammen,  zu- 
gleich; immalle,  immailci  una, 
simul  Z*.  613;  batar  Ulaid  immalle 
friu  zusammen  mit  ihnen  p.  17,  is: 
p.  48,  26;  oc  imdecht  imalle  re 
chommilethaib  SMart.  12:  atat  tri 
coecait . .  do  mnaib  . .  acum  i  n>ddn 
immalle  SC.  44, 14;  bennacht  Brigte 
ocus  D^  fordon  rabat  immalle  Hy 
5,  104;  immaille  Gl.  zu  Hy.  2,  g«. 

—  Vgl.  malle. 


imm-amnas 


621 


immaaleig 


imm-amnas  sehr  rauh,  hart; 
PL  Gen,  cath  n-imrind  n-imda 
n-imamDas  SC.  19. 

immanetar  invicem,  inter  se 
Z\  614;  i.  eturru  O'Dav.  p.  UH); 
mü  Apocope  manetar  Wh.  31(i,  i. 

iinm-4nim  delego.  —  Fraes. 
sec.  Sg,  3  co  imminad  ut  delegaret 
Cr.  39d  (Z*.  719).  —  Praet.  Sg.  3 
immerani  delegavü  Cr.  39*  {Z*.  876); 
immrÄni  Erneue  do  Cummiu  . .  Tir 
Gimmae  Tir,  5  {„ctssigned*');  PI.  3 
ImmraDsat  ibid.  —  Vgl.  timue. 

im-marbad  sich  gegenseitig 
tödten.  —  Praes.  Conj.  Sg,  3 
commäromarba  c4ch  dib  a  ch^li 
FB.  6  (für  CO  u-immd  ro  marba). 
—  Fut.  Sg.  3  nrnpersönlich  commä- 
muirfe  döib  ibid.j  vgl.  6  S.  515, 
Col  1. 

immar  Adv.  wie,  gleichwie, 
eine  ähnliche  Bildung  wie  imroalle ; 
lond  immar  leo  Oss.  I  6;  III  lo 
Gl,  zu  mar;  co  n-aiced  immar  ita 
in  tech  .  .  atcboimarc-sa  dass  er 
sähe,  wie  es  ist,  das  Haus,  das  ich 
gesehen  habe  SC.  33,  u.   Vgl.  mar. 

imm-arb^  F.  wetteiferndes 
Rühmen,  Wettstreit,  vgl.  irbäg 
gloriatio  Z*.  494.  —  Sg.  Nom.  ind 
imarbaid  FB.  29  Eg,'y  Dat.  oc 
imarbaig  eter  a  feraib  ocus  siat 
fesni  FB.  29  {.indem  sie  wetteifernd 
sowohl  sich  selbst  als  auch  ihre 
Männer  riAhmten)\  Acc.  im  imar- 
baig na  m-ban  FB.  42;  gabais 
c4ch  dib  immarbaig  ammuin  a  celi 
im  gabail  na  n-en  /S^C.  4;  PI,  Nom. 
immarbaga  möra  ocus  comrama  AC, 
p.  637,  i  {„great  contentions^*); 
imorbäga  LU,  p.  19^,  9. 

imm-arbe  „falsehood"  Three 

Rom.  Index;  nad  eberai  immar bo 

^  Three  Hom,  p,  40, 5;  clii  cen  imarba 

„fame  without  deceiV*  Fei.  p,  CI. 

Imm-arbos  s,  imm-ormus. 

1.  imm-arehor,  immorehor,  Inf. 
zu  imm-archuirim;  däig  är  bith 
bÄtar  teöra  büada  aradnachta  for 
inn  araid  in  U  sin  i.  löim  dar  boilg 
ocus  foscul  n-dirich  ocus  imorchor 
n-delind  Lü.  p,  79»,  26,  vgl.  unter 
deled;  Dat.  do  immarchor  chore 
Wb,    5*    {fld    tractandam    pacem 


Z*.  88l\  vgl.  imm-chuirlm;  co  imm- 
orcbor  ön  taib  co  araile  er  warf 
sich  von  einer  Seite  auf  die  andere 
ScM.  3  (^co  für  oco);  Acc,  frissind 
imorcbor  u-i  sin  soviel  als  engl, 
„on  this  errand^'  p,  145,  9? 

2.  imm^tkrehor  „erring,  stray- 
ing'*  Three  Hom.  Index;  iomar- 
chur  i.  mearughadh  0'CI,\  imorcur 
i.  br^g  O'Dav.  p.  97. 

imm-arehaiiim  III  ich  trage; 
imarcuirim  Gl.  zu  porto  Corm, 
Transl,  j?.  24.  —  Praes.  PI.  3  co- 
uocbat  no  imarcburit  Gl.  zu  inve- 
hunt  LHy,  fo.  12»  {„they  uplift  or 
they  carry*'  Goid.*  p,  69).  --  Pass, 
Praes,  Sg,  3  co  rum  imarchoirther 
„that  I  may  be  borne",  Gl,  zu  ad 
alta  evolare  valeam  Güd.  Lor.  Gl. 
268.  —  Vgl.  imm-cbuirim. 

immarehuirtbide  Träger  Lat. 
Hy.  X  Pref  ^Goid,*  p,  101). 

imm-argal  F,  lis  Z*,  876;  de- 
bald  no  imargal  Gl.  zu  lis  Corm, 
p.  26  leasmac.  —  Sg.  Dat.  i  n- 
immargail  Gl.  zu  in  lite  Ml.  16^,  8. 

immargo,  imargo  falsehood 
Fei.  ^.CXVII. 

imm-arlastar,  unpersönlich  mit 
Pron.  infixum  {s,  6  S,  515,  Col.  1): 
ni  boi  duine  isin  tigb,  uiman  arla- 
star  doib  sie  sprachen  nicht  mit 
einander  TB.  p.  178,  u  („nor  were 
they  interrupted''  O'Looney),  vgl, 
arlasar. 

Imm-arslalde  F.  mutuus  fu- 
ror  Z^,  881,  s.  tmter  imm-tbdarcon. 

immftrulaid^  nimärulaid  FB.  71, 
schwerlicli  zu  imm-lai,  etwa  zu  as- 
roiiiiV 

imm-ascnam  Sichbegegnen; 
Praes,  PI.  3  immus  ascnat  Gl.  zu 
obuiaverunt  sibi  Sou^.  60^  ^Goid,^ 
p,  60). 

Immaseeh  abwechselnd;  in 
iurns  Corm  Transl.  p.  41  {});  cech- 
tar  d^  immaseeh  cucal . .  dia  bualad 
SC,  8. 

immasieigy  in  der  Aufzählung 
der  cless  Guchulinn^s:  (b^im  co 
fomus,)  immasleig  cachlabert  immin 
n-araid  gabail  na  n-esse  biid  uas  aib 
ocus  anälaib  LU.  p.  113^  36,  „in 
respect  to  the  charioteer,  the  holding 


imma  tarla 


622 


imm-chor 


of  the  reins  eonfounds  cdl  speech: 
he  is  ahove  evaporaitons  and  brea- 
things"  (?)  O'B.  Crotoe  Stab.  Conc. 
p.  379;  imxnelig  loa  usci  FB.  25, 
immasleg  Eg.? 

imma  tarla ,  immo  tarla  . .  döib 
{unpersönlich,  s.  6  S.  515,  CoL  1) 
es  kam  ihnen  dahin,  dass . .  ScM.  8 ; 
matarla  dö  was  ihm  widerfahrefi 
war  TE.  12  Eg. 

Imma  tarraid,  imma  tarraid . . 
dün  inti  {unpersönlich,  s.  S.  515,  Col.  1) 
tüir  trafen  uns  dort(^)  ScM.  9;  14. 

imma  toreliomlod,  nimatorchom- 
lod-sa  fleid  düib  FB.  26? 

imm&  ttk  FB.  93  s.  imm  mit 
Pron.  rel.  und  tÄu. 

immeaisiu  {für  imm-accaisiu) 
F.  \)  Ansehen,  Inf.  zu  imm-acciu, 
2)  Auge?  immcaisia  Gl.  zu  speci- 
men  SG.  54»  {Z*.  876).  —  Sg. 
Nom.  CO  m-bo  fodirc  dö-som  im- 
cissin  {sie)  in  tige  FB.  3;  Dat. 
dfa  imcaisia  ihn  anzusehen,  zu  be- 
obachten TE.  S  LU.;  Du.  Gen. 
cechtar  a  dimcaisen  [für  da  im- 
caisen)  jedes  seiner  zwei  Augen 
p.  310, 35,  dafür  a  da  imlisen  FB.  61. 

Imm-eh6iuiad,  Imchäinti  et  a- 
thissi  Gl.  zu  conflictiones  ho- 
minum  Wb.  29^,  lo. 

imm-ehar  s.  imm-ehor. 

imm'eheWtiehtF.Umstrickung? 
vgl.  timmchell;  u4.cc.  fri  himcellacht 
n-idlachta  Hy.  7,  47;  {„against 
craft  of  idolatry'^). 

imm-chenda  doppelköpf  ig; 
anceps  Z^.  876.  —  Du.  Acc.  la  da 
natraig  imchenna  SC.  34,  4. 

imm-clilmm  {vgl.  c^imm)  N.  Um- 
hergehen, Entfliehen,  Umgeh- 
en; Inf.  zu  imm-chingim;  i.  elodli 
O'Dav.  Gl.  p.98-;  absconding  O'Don. 
Suppl.  ^-  Nom.  oder  Acc.  „ni  ro- 
lamarson^'  or  si  „imchim  do  breithri- 
siu  TB.  p.  180,  15  {dein  Wort  zu 
umgehen);  Acc.  is  ard  cech  recht 
CO  himchim  SC.  45,  »2.  —  Davon 
imch^imnighim  I  walk  round  O'R. 

imm-ehlöttd  inversio  SG.  31b 
{Z*.  876). 

imm-choemras,  is  iarum  cona- 
crad  Fräech  issa  tech  immacallamae 
ocus  imchoemias  do  cid  dod  n-uccai 


„and  it  is  asked  of  htm"  TBF. 
p.  142,  27,  vgl.  iomchaomhras  a 
question  O'B.? 

imm-chom-alreim  I  ich  treffe 
zusammen  mit  Jemand,  dann 
übereinkommen,  stimmen,  vgl. 
imm-aircim.  —  Berf.  Sg.  3  imma- 
comarnaic  dö  ocus  don  scäl  sie 
wurden  handgemein  FB.  39;  40; 
imacomraintc  und.  38  Eg.\  imm- 
comrainicc  do-sum  frisin  Liath  Moca 

i   31  Eg.\  imma  comamlc  . .  döib  de- 
baid  do  denam  . .  doridisi  sie  kamen 

;  überein  FB.  33. 

I       Xmm'eliomVLxeFrage,  Fragen; 

I   im-chomarc    interrogatio   Z*.   882. 

—  Sg.  Nom.  berir  do  imchomarc 
uaidib  Gl.  zu  salutant  te  qui  meciun 
sunt  omnes  Wb.  31^,  i»  (Z*.  632»: 
Gen.  tuasolcud  ind  imchomairc  re- 
sponsio  interrogaiionis  SG.  157^. 

imm-cliomareim  I    ich   frage. 

—  Praes.  Sg.  3  dondi  immed  cho- 
mairc  SG.  197^;  Imus  comarc  Carm. 
p.  37,  20 ;  imcomaircith  scela  di 
TE.  5  Eg.  —  Perf  Sg.  3  Dep. 
imchomarcair  Cuc^^ulaiftd  iarom  cia 
carnd  n-gel  inso  thall  i  n>iiachtor 
in  t-slöbe  Lü.  p.  62»,  i;  PL  3 
imcomarctär  LU.  p.  24*,  ?s.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  do  neoch  im- 
mechomarcar  duit  SG.  197»>:  im- 
chomarcar  cia  bu  chan  döib  TBF. 
p.   138,  25.  —  Inf.  imm-chomarc. 

imm-ehommusy  Acc.  re  imcom- 

mus  a  aradnachta  LU.  p.  79«,  i7. 

!  „for  the  great  power  of  his  chario- 

teering'*  O'B.  Crowe^  Siab.  ConcuL 

p.  424. 

imm-<*liomrae  Zu  sammentref- 
fen.  —  Sg.  Gen.  collfn  n-iogen 
n-aurlam  n-imchomraic  -FB.  53? 
Dat.  inar  n-imchomruc  ScM.  15. 

imm-ehom-sinim ,  zu  cosnaim, 
imm-chosnam?  Praes.  Sg.  3  Dep. 
imma  comsinitar  döib  sie  gerieften 
in  Kampf  wider  einander  FB.  38 
(imacomrainic  Eg.):  ibid.  67. 

imm-ehomthüarcou  auf  ein- 
ander los  schlagen;  Praes.  Sg.  3 
(unpersönlich)  immacomtaairg  doib 
FB.  40  Eg.,  vgl.  S  515,  CoL  l. 

1.  imm-ehor  Tragen,  rgl.  1. 
.  imm-archor,  imm-chulrim.  —  Acc. 


imm-clior 


623 


iuim-donacli 


nach  d-tiubhar-sa  iomchar  duit  f^in 
inä  d*aon  mhnaoi  oile  „tJutt  I  will 
never  carry"  Torr.  Dh.  p.  60;  ibid, 
]h  200. 

2.  inim-c^hor  gleichbedeutend  mit 
"1.  imm^archor?  o  medon  Idi  cu  nona 
(Ion  rig  {sie)  for  iniDiachor  Three 
Jlom.  p.  70,  »9. 

inim-eli08C  im  Zaum  halten^ 
Bat.  bä  dlmchusc  asrarath  um  im 
Zaum  zu  halten  griff  ich  an  LU. 
p.  114»,  33  {vgl.  ar-riuth,  ad-riuth)? 

imm  -chossÄi  t  Auf  hetz  enge  g  e  n 
einander;  mutual  complaintFel. 
Index  cosaite.  —  Sg.  Acc.  dogöu- 
sa . .  imcossdit  na  rig  ocus  na  töi- 
sech  FB.  G;  lü;  öG;  ciunas  doragad 
ar  imchossäit  \}\ad  8;  IG;  dorat 
Imcossdit  eter  na  mnä  FB.  21;  nf 
Utir  nech  dib  for  araile  a  u-imclios- 
sait  do  BricWnd  ibid.  20;  iar  u-ar 
n-imcho^ait  do  hricrind  5. 

immehossäitlm  ich  hetze  den 
einen  gegen  den  andern  auf; 
Fat.  Sg.  1  imma  cossaitiub-sa  ettr 
in  mac  ocus  a  athatr  FB.  G. 

imm-ehosnam  We  ttstreit, 
Streiten  um  Etwas,  Strehen  nach 
Etwas.  —  Sg.  Nom.  bai . .  imchosnam 
im  Fergus  Lg.  14;  in  t-imcosnam  . . 
imön  curadmir  FB.  78;  Dat.  bdtdr 
. .  oc  imchosnam,  cia  dib  no  ebelad 
in  mac  CC.  7  LU.;  iccoud  imchos- 
nam TB.  p.  178,  29;  do  imchosnom 
dul  isa  tech  ar  thds  FB.  20;  oc 
imchosnam  techta  ar  thossaig  bei 
dem  Wetteifer-  zuerst  zu  kommen 
ibid.;  Acc.  ni  filimchosnam  Hb  FB.  90. 

dona  hinimchosuib  Gl.  zu  tu- 
tonibus  {jyeyelids")  Gild.  Lor. 
Gl.  121. 

imni-ehubaid  concinnus;  iom- 
chubhaidh  fit,  meet,  proper  O'R  ; 
molad  is  imchubcud  fris  p.  IGl),  *>^ 
{Vgl.  dignam  laudem  ibid.  21). 

imin-chuibdius  M.  „mutual 
harmony*',  in  immchuibdius  fil 
cter  na  düle  Gl.  zu  armoniam  LHy. 
fo.  IIb  {Goid.^  p.  G8). 

imm-ehuirlm  111  ich  trage, 
vgl.  imm-archuirim,  1.  imm-archor. 
—  Praes.  PI.  3  Dej).  inuanf  pred- 
chite  et  immechuretar  corl  ho  rl- 
gaib   \Vb.  ö»  {et  tractant  pacem  a 


regibus  Z*.  439,  876^.  —  Pass. 
Praes.  sec.  3  imchuirthc  in  griandn 
sin  lasin  Mac  Oc  cach  Icth  no 
thäged  p.  130,  23.  —  Inf  Gen. 
nach  raibh  fear  a  hiomchartha 
Torr,.  Dh.  p.  108. 

iinm-chumaehtaeh  „very  migh- 
ty"  Corm.  p.  36,  42. 

imm-chumaid,  imchumaid  bid 
„preparing  food"  S3Iart,  11. 

immda  reichlich,  zahlreich, 
von  imbed;  abundant  Coi'm.  2V.  95; 
opulentus  Z*.  792.  —  Sg.  Nom. 
biad  glan  imda  FB.  53;  bid  imda 
(tinol  catha?)  SC.  15;  is  immda  fis 
ocus  eolus  in  choimded  p.  169,  29; 
PI.  Nom.  immda  FA.  33  LBr, ; 
at  imdai  .  .  ferta  na  hingine  sin 
p.  41,  15;  bfat  imda  coicthe  ili 
p.  131,  36;  p.  169,  29;  bdtar  mfthu- 
russa  imda  fair  FB.  84;  a  thech- 
tairi  ro-imdai  FA.  9;  Gen.  cath 
n-imrind  n-imda  n-imamnas  SC.  19; 
Dat.  CO  n-epistlib  immdaib/?.  19,86; 
ar  andrib  iiib  imdaib  SC.  40.  — 
Adv.  ind  im  du  Gl.  zu  passim 
Ml.  35i>,  5  (Z*.  608). 

immdaiglm ,  Praes.  PI.  3  Dep. 
doeprannat  i.  imdaigitir  Gl.  zu  af- 
fin an  t  Ml.  39d,  imdaigetar  sön  Gl. 
zu  rerumque  affluentia  ibid.  — 
Inf.  do  immdogod  forggnuso  Gl. 
zu  significantiae  causa  SG.  216» 
{Z\  803). 

iinm-dechad  ich  kam  umher, 
durchzog,  PI.  3  a  n-dorönsat  a 
Idma  ocus  a  n-lmd  n-dechatdr  a 
cossa  Lü.  p.  17»,  26;  bdtar  anala 
fer  ocus  cch  imma  n-deochatar  in 
mag  rfam  ibid.  p.  113»,  25 

Immdeeht  s.  Imm-theeht. 

Imm-degail  Schutz,  Schützen, 
Inf.  zu  im-dichim;  imdhoaghail  i. 
anacai  0X7.,  protection  O'Don. 
Suppl.  —  *S'^.  Nom.  rop  imdegail 
diar  curi  Hy.  5,  99;  Dat.  lam  D6 
domm  imdegail  mtc/i  zu  stJiützen 
Hy.  7,  32;  50;  LU.  p.  15»,  u;  diar 
n-imdegail  Hy.  1,  20;  FB.  10. 

Imm-dell,  imdell  a  feast  Corm. 
Transl.  p.  97;  imdioll  i.  fleadh  O'Cl. 
—  Sg.  Nom.  agair  imdell  Bricrend 
FB.  32  Eg. 

Imm-deuach,    ba-sa     imdenach 


imm-d^om 


624 


imm-eda 


Mm  thäir  LU.  p.  114»,  so,  „/  was 
retrifmtive**  O'B.  Crowe. 

imm-d^nom  Verzierung,  Ver^ 
zieren;  UnibusZ*.  876;  imd^anamh 
amamentalwork,  embroidery  O'Don, 
Suppl.y  vgl.  unter  drunech.  —  Sg. 
Nom,  imdenum  sula  SC.  o7,  12; 
Dat.  for  a  imdenam . .  cöica  unga 
findruine  Lg.  18,  83 ;  crottbolg  di 
chrocnib  doborchon  impu  cona  n- 
imdenam  do  phartaing  fo  a  n-im- 
denam  di  ör  ocus  arggat  TBF. 
p.  140,  2a;  scian  ämra..co  n-im- 
d^nnm  argait  ocus  öir  ima  heim 
Corm,  p.  HO,  10;  PI.  Dat.  codfo- 
tacht . .  in  grianan  sin  do  imdenmaib 
ocus  cumtaigib  sainamraib  FB.  3; 
secht  lenti  cona  n-imdenmaib  TB. 
p.  176,  11. 

imm-dergraim  ich  mache  er- 
röthen,  mache  Vorwürfe;  I  re- 
prove,  rebuke  O'B.  —  Ftaes.  PI.  3 
ni  imdercfat . .  namait  he  „foemen 
shall  not  make  htm  blu8h"  Lat. 
Hy.  Pref,  X.  —  Imperat.  Sg.  2 
nacham  imderg  FB.  35.  —  Inf. 
imdergadh  to  blush  O'Don.  Suppl.; 
Gen.  Ulüag  m^mdergthä  SC.  45,  10 ; 
foccul  ind  imdergtha  ocus  aire  ,,the 
Word  of  reproach  and  Satire'*  Corm. 
p.  44  trefoclae;  Dat.  i[c]  gl^mud 
ocus  ic  immdergud  m-Brig^e  Three 
Hom.  p.  78,  21  {„blaming**);  do 
immdergud  'M.drtain  „to  shame 
Martin"  SMart.  41;  Acc.  cen  im- 
dergad  Gl,  zu  cen  neim  Hy.  5,  7. 

imm-dernide  3.  PI.  Praet.  Pass.  zu 
immd^nom;  cetheorochtga  humaifor 
imd^  Ailella  ocus  Medba,  immder- 
nide  de  chredumu  uili  TBF  p.  140,4. 

imm-dernaiiiy  imdemum  i.  cen- 
gal  O'Dav.  p.  99. 

inim*dibe  Abhauen,  Be- 
schneiden, Inf.  zu  imm-dibnim; 
imdibhe  to  cut,  to  clip  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  recht  n-imdibi 
legem  circumcisionis  Wb.  20»  (Z*. 
230);  Dat.  atconnarc  Isechu  .  .  co 
n-armmaib  ic  imdibl  SC.  34,  11. 

Imm-dlbdaim,  tummis  German 
irlund  a  gal  issin  n-abaind  ocus 
immÄndibdai  dö  föch^töir  amoZ  bid 
tene  nod  loscad  Lü.  p.  24»,  2. 

imm-dibnlm  I  abscido.  —  Paas. 


Praes.  Sg.  3  imdibenar  CR.  zu  ahn- 
cidäur,  caput  SG.  143^  ^Z*.  8ö2i. 

imm-dibiirciid  Sichschiessen, 
Hin-  und  Her-schiessen,  rgl 
dibairgim.  —  Sg.  Dat.  ocond  im- 
diburcud  FB.S2  (imdiubragad  Eg.). 

imm-diehlm  ich  schütze,  ver- 
theidige;  nimdichim-se  Gl.  zu  vi»- 
dico  Ml.  38c.  —  Praes.  Sg.  3  imdich 
protects  O'Don.  Suppl.;  imds  dich 
FB.  22.  —  Inf.  imm-degail. 

Imm-didnad,  dumm  imdidnaad 
„to  my  consölation"  Tir.  11. 

imm-ditiu  F.  Vertheidigung, 
Vertheidigen.  —  Sg.  Gen.  ar 
febas . .  na  imdften  Lg.  8;  Dat. 
d*imditin  p.  328,  s. 

imm-doraid  Hinderniss?  — 
Sg.  Acc.  ni  fogaib  and  imdoraid 
FB.  47 ;  p.  310,  27. 

imm-dorn  Griff  des  Schwerts. 
—  Sg.  Dat.  cona  imdumd  airgdidu 
SC.  37,  16 ;  PI  Dat.  di  claidbib 
möraib  co  n-imdornaib  öir  ocas 
airgit  LU.  p.  23»,  s5. 

imm^dorvLS  thelintel  ofadoor, 
a  porch,  a  back  door  O'R  — 
Sg.  Nom.  bale  irrabi  imdorus  ind 
rigtaige  FB.  88;  toUuid  Cuchtt/aiN» 
CO  a  muinttr  ocus  tob«rt  a  Itüe 
frisin  comlai  colluid  a  chos  trethe 
corice  a  glün . . .  tobert  C.  a  Ine 
afridisi  co  m-böi  a  n-imdorus  isio 
tenlug  fö  LU.  p.  19»,  i«;  Acc.  eter 
irscartad  ocus  imdorus  FB.  1. 

imm*dttb  ganz  schwarz.  — 
PI.  Dat.  ar  biastaib  ilardaib  imda- 
baib  imthennaib  LU.  p.  15»,  is. 

Imme,  ime  fence  On  the  Mann. 
III  Ifidex. 

imme-  s.  inmi*« 

imm-eeal  sehr  furchtsam;  M- 
tir  immecal-som  {sie)  oc  aicsin  iod 
ni  sin  sie  fürchteten  sich  sehr  LV. 
p.  23b,  w, 

imm-eehtar  dasAeussere,  En- 
de; i.  forcend  O'Dav.  p.  97.  — 
Du.  Nom.  a  da  n-imechtar  FA  22. 

immeehtrach  externus  Z*.  876: 
Compar.  as  imbechtrachu  Gi  2h 
exteriare  Ml.  6r. 

imm-eela  F.  Furcht.  —  Acc. 
toUotÄr  ior  cülu  önd  insi  la  hime- 
cltii LU. p. 23b, 34;  cen  imecla FA  22. 


immedöu 


625 


immirge 


immedön  s.  medön. 

immel  s,  imbel. 

immerumedlar  s.  imm-raimdlm. 

im-mesead  Aufregen,  Auf- 
regung? —  Acc,  fri  immescad 
cöemchoecat  FB.  68,  6. 

imm-essoreun  sich  gegensei- 
tig schlagen;  imesorcain  mutual 
destrucHon  Corm,  Transl.  p.  93 
(orguin  cechtor  na  da  lethe  B.)  — 
Praes.  Sg.  3  unpersönlich  imma 
n-esoirc  döib  FB.  15  {s.  ^,  S.  515, 
Col  1). 

imm-etaim  ich  finde,  erlan- 
ge? ni  fil  dot  daidbri-sia  nach 
immeta-sa  om  muntir  TBF.  144,  9. 

imm-fedaim,  PI.  3  immefedat 
Gl.  zu  circumferunt  Ml,  47^. 

imiD-fogriiam  constructio  senten- 
tiae,  i.  e.  mutua  servitus,  Z*.  888. 

imm-folngraim  {schwankt  zwi- 
schen I  U7id  III^  ich  bewirke; 
„imfolung  efficio"  Z^.  883;  imfo- 
ilng[i]  i.  imnertad  O'Bav.  p.  97.  — 
Praes.  Sg.  2  cid  imfuilngessin  Fü. 
p.  C  11 ;  3  ni  lugu  immefolngi  so- 
nartai  do  neiich  in  cotlud  nicht 
weniger  heioirlst  Kräftigung  einem, 
jeden  der  Schlaf  Ml.  47  r;  imme- 
folngi Wien.  GL  {Goid,^  p.  53); 
bes  immfolgna  p.  144,  23;  PI.  3 
immefolngat  ibid.  —  Praet.  Sg.  3 
is  rad  Dse  immid  forling  dom-sa 
Wb.  21c  (est  gratia  Bei  quae  id 
praestitit  mihi  Z*.  331);  immum 
forling  Wb.  13b  (Z«.  329);  Dep.  ro 
imoilgestar  Gl.  zu  aridralastar  Hy. 
5,  75.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3  im- 
folangar  öinmolad  do  Dia  tri  cho- 
cetal  inna  n-ule  n-dule  Ml.  6r;  a 
folad  dia  n-immolngaither  vox  Gl. 
zu  diffinitio  a  substantia  sumpta 
SG.  3».  —  Inf.  Dat.  do  immolang 
ftdt  um  eine  Länge  zu  bewirken 
SG.  S\ , 

imm-fororaldy  s.  unter  erail, 
vgh  „iomforcradh  derout,  defeat'\ 
(fR. 

imm-forlaniK  iomforlann  over- 
whelming  O^JJan.  Suppl. 

imm-f ormat  Ne  i  d,  Eife  r  sucht. 
—  Sg.  Gen.  idu  eöid  ocus  imform- 
muit  TE.  7  Eg. 


m 

imm-f orran  Streit,  Streiten; 
battle,  trouble  ofmindO'R.\  vgl.  iom- 
orran.     . 

imm-f recre  En t^prechen.  — 
Sg.  Nom.  imrecra  sillab  „a  corre- 
spondence  of  syllables"  Lat.  Hy.  X 
Pref ;  ibid.  VII  Pref. 

imm-gabim  I  ich  weiche  aus, 
meide.  —  Praet.  Sg.  3  ro  imgaib 
. .  demun  mera  Mdrtain  SMart.  30. 

—  Pass.  Praes.  PI.  5,  imgaibtir 
athai  ocus  ergala  r^m  Math  ocus 
rem  enid  LU.  p.  123^,  13.  —  Inf. 
imgabäal  vitare,  vitatio  Z*.  769;  a 
imgabäll  dö  dcms  er  ihm  austcich 
FB.  77;  Dat.  Conall  dla  imgabail 
ön  mud  chetna  ibid.;  nf  oc  a  im- 
gabail sii^ . .  atüsa  94;  Acc.  ni  chum- 

5at  a  n-imgabail  FA.  26.  —  Mit 
loppelsetzung  der  Präposition 
imm-imgabaim  vito  SG.  50^  (Z^884). 

imm-gait  Abnehmen,  Aus- 
ziehen; imghait  a  iallacrand  de 
SMaH.  11  {„pulling  off"'). 

imm-g^ir  sehr  scharf  L  U.p.  79, 11. 

imm«g^re  grosse  Schärfe,  ar 
athi  ocus  ailtnidecht  ocus  imgeri 
LU.  p.  79,  13. 

imm-glaiee  Handvoll;  imglaic 
i.  lan  ,duirn,  ut  est  da  imglaice  do 
laim  fir  thoimsighi  techta  do  lus 
lubhghuirt  O'Dav.  p.  99,  vgl.  On 
the  Mann.  III  Index. 

imm-gnfim.  Praes.  PI.  3  ocus 
musgniit  taball  filidh  de  Ms.  Mat. 
p.  473,  39  (sie  machen  sich), 

imm-gonlm  I  ich  verwunde, 
tödte,  strafe.  —  Praes.  Sg.  3 
imgoin  FB.  22.  —  Unpersönlich 
uammon   gonad    d'Ultaib   Lg.    10? 

imm-guin  Verwunden,  Töd- 
ten,  Strafen,  Inf.  zu  imm-gonim; 
iomghuin  to  punish  O'Don.  Suppl. 

—  Sg.  Nom.  a  n-imguin  Lg.  13; 
Dat.  do  anad  dind  imguin  SC,  36; 
Acc.  batar  sonairte-seom  im  c&ch 
n-imguin  Lg.  12. 

immirge,  immiree  F.  {für  imm- 
äirge?)  Umherziehen,  Reisen, 
Reise,  Zug,  vgl.  imircim  I  remo- 
re,  depart  O'R.  —  Sg.  Nom.  ro 
pa  mor  in  imirghe  TE.  10,  is? 
Nom.  Gen.  und  Dat.  „Randtar  in 
dünad   sund,"   or  Mcdb,   „ni  ruc- 

40 


immitecht 


626 


imm-naiase 


faider  ind  imirgi  se  for  öeD  chöi; 
tfat  Ailül  la  leith  na  immirgl  for 
Midlüachrse,  ragmaine  ociis  Fergus 
i'or  Bernas  n-Ulad".  „Ni  s^gda" 
or  Fergus  „in  leih  don  roacht  dind 
imirgi."  LU.  p,  65^,  26;  Bat  dia 
tailta  de  in  cheirt  combrecc  boi 
uime  ni  bu  decmaing  ditccht  for 
imirce  a  senur  mina  fuirmithea 
doch  furri  Corm.  p.  36,  39  {so  voll 
von  .Ungeziefer  waren  die  Lumpen). 

—  Hierher  wohl  auch  Imirche  Cia- 
rÄin,  ah  Titel  einer  Schrift,  s.  unter 
1.  gr^ss. 

immitecht  SC.  45, 4  zu  immotacht  ? 

imm-ithe  sich  gegenseitig 
fressen,  Dat.  ic  imletrad  ocus  ic 
imithi  LU.  Nenn.  1. 

imm-laat,  imlaat  nöi  cairptiu 
CG.  1  LU.y  eine  schlechte  Lesart 
für  das  innlit  der  andei'n  Version? 

imm-lai  er  geht  fort,  macht 
sich  davon,  begeht,  beschrei- 
tet; mus  lai  Garman  le  mind  n-oir 
„G.  goes  off  with  the  diadenn  of 
gold^*  FC.  p.  28,  13;  iarum  mus  la 
budhes  in  fer  cedna  co  hairm  a 
m-bf  an  ingen  Ms.  Mat.  p.  473,  84. 

—  Conj.  PI.  3  commosralat,  für  co 
n-immosralat,  so  sollen  sie  sich  da- 
von 7nachen  FB.  84.  —  Praet. 
Sg.  3  imrulaith  FB.  43;  PI.  3  ni 
con  imruldatar  cosa  doine  riam  Mr 
srotha  lord^nein  Tur.  Gl.  65  {„passed 
not*'  Stokes,  non  circumierunt  Z^. 
457).  —  Vgl.  con-hualai,  es-comlai. 

imm-l&n  vollständig;  füll, 
complete,  entire  O'R. 

imm-lebor  sehr  lang;  imlebor 
Gl.  zu  intonso  capillo  SG.  159» 
(Z*.  876);  rose  imlebur  ina  chind 
Corm.  p.  38,  6 ;  Gen.  hinair  imlibair 
LHy.  fo.  6»  {„of  a  very  long  tu- 
nic'*  Goid*  p.  05). 

immlecan  Nabel;  imlicen  Corm. 
Tr.  p.  167  umdaim,  on  imlecan  ibid. 
p.  93  imbliu,.  Gl.  zu  ab  umbilico. 
Vgl.  imbliu. 

imm-lesen,  -lisen.  Gen.  Sg.  und 
Du.  von  einem  Worte  für  Äuge, 
mac  imlesen  (^ä^^  imresan^  Pu- 
pille; is  h^  tene  na  süla  in  mac 
imlesen  SC.  17;  mac  imresan  pu- 
•    pille   Ir.    Gl.   80;    ar   bätär   seclit 


maic  imlesain  (sie)  ina  rigrosc  i.  a 
cethair  isindala  stiil  ocus  a  tri  \Ä- 
sin  t-äuil  alle  do  LU.  p.  121>»,  S5; 
incorrect:  dona  mocu  immlesaib 
pupxHis  Güd.  Lor.  Gl.  118;  for 
lär  a  da  imlisen  FB.  51  {vgl.  for 
lär  cechtar  a  dimcaisen  p.  310,  $4>. 

imm-letrad  sich  gegenseitig 
zerfleischen.  Dat.  ic  imletrad 
ocus  ic  imithi  LU.  Nenn,  1. 

imm-ling:,  imusling  in  tabold  for 
araile  dib  „the  one  tauet  of  ihem 
sprang  upon  the  other"  Ms.  Mat. 
p.  474,  3. 

imm-Iobor  is.  ind-Iobor« 

imm-lod,  PI.  3  it  6  Immelotar 
immua  n-eclis  sie  ^ngen  um  ihre 
Kirche  herum  Tir.  14. 

imm-lomm  ganz  bloss,  baar, 
do  mes  ilarda  iminm  SC.  33,  20 
{ohne  Schale?) 

imm-lommad  bloss  machen, 
abkratzen?  Gen.  nip-sa  chad-sa 
imlomtha  fuidell,  ba-sa  chaü-sa 
tairtbe  buden  LU.  p.  114^.  tb. 

imm-lot  Schaden,  Beschä- 
digung. —  Sg.  Äce.  ni  fil  imlot 
n-einig  dait-so  TE.  ,14  Eg. 

imm-lüad  Bewegung,  Bewe- 
gen,    Umherfahren,     Treiben. 

—  Dat.  dun  t-imluad  Gl.  zu  im- 
pietas  enim  ad  agitationem  men- 
tis  pertinet  Ml.  15^  17;  do  imluad 
ar  mösi  FB,  35;  uair  nocon  o,set 
choss  no  0  imluad  cuirp  chomfoc- 
siges  nech  do  Dia  Three  Hom.  p. 
94,21;  goethoc  a  n-imluad  SMart.2A. 

imm-lüadim  III  (?)  exagito,jac- 
to.  —  Praes.  Sg.  3  coerchlöi  no 
imluadi  Gl.  zu  exagitat  Ml.  33^,  le. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  imluadad  Gl. 
zu  haec . .  superbiae  plena  jactabat 
Ml.  33»>,  25.  —  Fut.  Sg.  1  imiuadfe 
Gl.  zu  luathfe  molthu  Hy.  6,  17. 

imm-marbad  s.  im-marbad. 

imm-n&ir  sehr  schaamhaft, 
sehr  bescheiden.  —  Sg.  Nom. 
Lg.  17,  38. 

imm-naiseet,  cur  imnaisced  a- 
mail  feithlinn  im  urslait  „they  be- 
came  united  the  same  as  woodbine 
around  a  ttoig^*  Ms.  Mat.  p.  474,  i. 

imm-naisse  für  imm-snalsae  2 
Du,  Nom.  da  n-all . .  imnaissi  FB.  45. 


imm-nire 


627 


imm-rddim 


yypliant"  SuUivan,  „entwinincf* 
Crowe.  Vgl.  imnöis  a  fettering  or 
hinding  together,  imnisim  I  yoke, 
tie  O'R. 

imm-ii&re  F.  ßchaamhaftig- 
keit,  Schüchternheit  —  Sg. 
Nom,  ro  gab  tra  imnäri  essium  co 
ro  fhemid  in  salm  Three  Hom.  p. 
102,  16  („ftttÄÄ/M^ties«"). 

imm-iiigre  Waschen;  inmige  a 
chos  SMart.  14. 

imm-iioeht  nackt,  imnocht 
ScM.  22,  1? 

imniö  Nebenform  der  Präp,  imm. 

Iminöii,  immon  die  Praep.  imm 
mit  dem  Artikel. 

immorb&g',  immorchor  a.  1mm- 
wthäg,  lmm*arehor. 

immorbns  M.  Vergehen,  Sün- 
de; in  t-immarmas,  immormus  scan- 
dalum  Z\  238.  —  Sg.  Nom.  alt 
inna  bi  bds  nö  peccad  na  imorbus 
EC.  1;  Gen.  temel  imorbais  Adaim 
p.  133,  12;  Äcc.  Sil  n-Adaim  cen 
imarbos  SC.  34,  9  (amarbos  H.). 

immorran  Streit,  Streiten; 
iomorr&n  comparison  O'R.;  vgl. 
imm-forran.  —  Sg.  Nom.  coiscter 
ind  imorran  FB.  32  Eg.;  imorrain 
ind  läith  gaile  LU.  p.  122«,  so 
{8.  unter  drt^sacht). 

immorro  Conj.  aber;  autem, 
vero  Z*.  702;  iomurro  but,  moreo- 
ver  O'R.;  ist  in  den  Mss.  stets  ah' 
gekürzt  im  geschrieben. 

immotaeht  F.  Nutzen;  Ge- 
brauch. —  Sg.  Nom.  Amal  rum- 
b6i  neph-imotacht  doib-som  tre 
amairis  aU  imotacbt  dun-ni  tri 
hiris  Wh.  33^;  Äcc.  tresin  n-immo- 
tacdain  firecndairc  Gl.  zu  et  prima 
quidem  et  secunda  verhorum  per- 
sonae  finitae  sunt,  praesentes  enim 
demonstrantur  SG.  161»»  (Z*.  883). 

imm-r&dim  III  ich  überlege, 
denke,  überdenke,  behandele; 
Gl.  zu  tracto  Z*.  435.  —  Praes. 
Sg.  1  conid  de  imrordaim-se  FB. 
68,  30,  vgl.  conid  de  imrolaim-sc 
und.  71;'  5  immid  ridi  Wh.  8b; 
immö  radi  inna  menmain . .  all^im 
er  überlegt  sich  in  seinem  Sinne 
den  Sprung  FB.  88.  —  Conj.  Sg.  3 
immim  rorda  Hy.  7,  68.  —  Ftaes. 


sec.  Sg.  3  co  ro  himraided  s.  unter 
fromad.  —  S-praet.  Sg.  1  imrordus 
in  rigraid  Fei.  Prot.  21;  5  ro  im- 
räid..inna  menmain  düs  FB.  8; 
immaroraid  fria  muntir  ani  sin 
TBF.  p.  136,  10 ;  PI  3  Amal  im- 
mind  räitset  toie  sie  so  Über  ihn 
verhandelten,  sprachen  Tir.  11  {mit 
Pron.  rel.  -an-  und  Pron.  pers.  -d-). 

—  Inf.  imm-rädud. 
imm-r&dnd   M.    Ueberlegung, 

Nachdenken,  Inf.  zu  imm-rädim; 
imbrädud  cogitatio  Z*.  876.  —  Sg. 
Nom.  0  ro  gM . .  a  imr&dud  ocus  a 
scrdtan  FB.  8;  PI.  Dat.  ro  ansät 
. .  dfa  n-imratib  ocus  dia  radsechaib 
FB.  72;  oc  lia  imratib  se  88;  Acc. 
isna  imratiu  Ml.  15^  2. 

imm-raichne  Irrthum;  iom- 
raichne  error,  mistake  O'Don.Suppl. 

—  Acc.  anathgnas  no   immraichni 

p.   144,   28. 

Imm-r&im  ich  rudere,  schif- 
fe, fahre  umher.  —  Perf.  Sg.  1 
m*oenuran  imromra  rö,  ro  sn6  farrci 
garba  glend  LU.  p.  40»,  28  {AE.)\ 
3  immrera  Gl.  zu  solverat  SG.  62^ 
{i.  e.  profectus  sum  Z*.  448);  conid 
ethair  immarÄ  LU.  p.  40»,  lo  ^AE.\ 

—  Praet.  Sg.  1  immimrous  SC.  38, 7 
(imamrous  II.)\  iarsin  immöronsa 
glar  [für  ciar?)  ba  gäbud  grind  LU. 
p.  114b,  28;  PI.  3  imraset  iarsin  conos 
tarla  immuir  ba  cosmail  fri  glain  n- 
glais  ibid.p.  26*,  6.  —  Inf.  immram. 

imm-ram  Umherschiffen, 
Fahrt;  iomram  rowing,  saüing 
O'K;  Immram  curaig  Mailduin 
Titel  einer  Sage  LU.  p.  22*,  si; 
8.  unter  coblatb. 

imm-ratluy  imratiu  FB.  47,  vgl, 
raiti? 

imm-rethim  I  ich  umlaufe, 
laufe  umher.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
imrethed  imma  cuairt  amail  Ifcc 
muilind  s.  unter  dfrgiud  cretti; 
PI.  3  imreitbitfs  iia  delba  sin  iarum 
inna  firu  immecuaird  TBF.  p.  140,26. 

—  Inf.  immrimm. 
imm-r^dim,  -riadaimItc^/*aA- 

re  {mit  dem  Wagen)  umher,  vor- 
wärts, fort,  ich  treibe  umher. 

—  Praes.  Sg,  3  imreid  FB.  36;  rem 
foruca  lat  chretmecho  is  tir  imma 

40* 


imm-nc 


628 


imm-thairec 


r^id  {Christus)  Lü.  p.  115»,  28.  — 
Praes.  sec.  Sg.  1  imr^idind-sea  ang- 
graige  LU.  p.  114»,  le;  immä  re- 
dind-sea  märgraige  tlnd.  37  (,,1  used 
to  hunt"  Crowe). 

imm-ric  es  widerfahrt,  ge- 
schieht, accidit;  Fut.  Sg.  3  cin- 
dus  imond  ricfa  son  ,^oto  shaXl  ihis 
happen  to  us"  Corm.  p,  XXXVII. 

imm-rlgrne  F.  „hesitatio  n"  Bev, 
Gelt,  II  p.  382. 

immrimm  N,  Umherlaufen, 
Umherfahren,  Inf.  zu  imm-re- 
thim;  i.  ixn-räim  i.  reimm  in  eich 
0CU8  r^imm  ia  duine  Cvrm.  p.  24 
[vgl.  dl-rimm),  „riding''  Transl. 
p.  93;  PI.  Acc.  for  ar  u-imrimmend 
Gl.  zu  for  ar  n-imtechta  LU.  p.  15», 6. 

imm-rind  „fipcar"(?)  SC.  19. 

iiiim-r6I    Ueherfluss,    Fülle. 

—  Acc.  ibid  imröl  di  suidiu  Wb.  22c 
{imbibite  abundantiamhujiisZ*.  444). 

imm-rolaim  ich  überlege, 
denke?  imrola  i.  imradh  O'Dav. 
p.  100;  conid  de  imrolaim-sc  FB.  71, 
r^Z.conid  de  imrordaiin-8et&id.68,8o. 

imm-roll  Versehen,  Irrthum, 
Fehl,  Fehlwurf;  mistake,  aber- 
ration,  error,  random  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  nfr  dhibraic  a 
lämh  urchar  n-imroiü  riamh  nie 
zuvor  warf  seine  Hand  einen  Fehl- 
wurf  O'Don.  Suppl. ;  Dat.  i  n-imroU 
äidche  „by  mistake  at  nighf^  Fei. 
p.  CLX ;  Acc.  focairt  imroll  er  warf 
fehl  SC.  7;  ni  ro  la  imroll  mo  ur- 
chur  mein  Wurf  warf  nicht  fehl 
ibid.;  cen  imroll  „without  mistake'^ 
Fei.  p.  CXXIX. 

iniDi-roth  s.  imm-sroth. 

imm-mimdim  ich  sündige.  — 
Praes.  Sg.  3  Dep.  imniimther  i. 
iiimurbus,  ut  est  eis  lir  muidh  ön 
iumruimther  daine   O'Dav.  p.  100. 

—  Perf  Sg.  3  Dep.  in  tan  imme- 
rumediar  Adam  ^,when  A.  sinned" 
Tur.  Gl.  17;  PI.  3  inna  n-f  immeruim- 
detar  Gl.  zu  delinquentes  Ml.  46^. 

—  Fut.  PI.  3  imroimset  delinquent, 
imruimsct  peccdbunt  Ml.  54».  — 
Vgl.  immormuB. 

imm-rulaitli,  s.  imm-lai. 
imm-searad     M.     Trennung, 
Sichtrennen.    —    Sg.    Nom.    ar 


n-imscarad   SC.   45,  a;   Dat,   inar 
n-imscarad  ScM.  15. 

imm-seothaim  II,  vgl.  sgatltaim 
Ilop,  Strip  O'B.  i^sgothaim  Ipuü 
ibid.?).  —  Praet,  Sg.  3  imscothis 
iarom  na  fertse  culind  tria  ladra  a 
glac  hi  ffadnaissi  a  cheli  conda 
cermnastar  eier  rdsc  ocus  udba 
LU.  p.  64»,  8.  —  Inf.  imscothad 
s.  unter  fertas;  forrdpart  Cachulaind 
for  a  n-imscothad  ocus  nos  tairnged 
tria  ladraib  a  choss  ocus  a  Um  i 
u-agid  a  ffar  ocus  a  fodb  LL.  fo. 
49.  b.  1  (dieselbe  Stdle  des  TBC). 

imm-seing  a  bedroom,  doset 
O'B.;  imscing  i.  tech  becc  a  talla 
imdae  Corm.  Transl.  p.  98 ;  ImaceDg 
i.  both  becc  ima  timchella  iomdha 
Corm.  p.  40  sceng. 

imm-SB&dud  M.  Retten;  Dat. 
tairi  domm  imnädud  LU.  p.  15»,  u. 

imm-sntm  Sorge.  —  Sg.  Dat. 
ro  bd-sa . .  i  n-imänim  mor  ScM.  4; 
Acc.  cen  imänfmh  „without  sorrow*' 
O'Don.  Gr.  p.  349. 

immsoi,  Imsoi  s.  imp^im. 

imm-sreth  Kreis?  PL  Aee.  tri 
himsrethai  FB.  45  Eg.,  imrothn  LU. 

imm»^mth ^Kr  eis?  PI.  Acc.  cün 
cocarsi  ind  fuilt  sin  con  cnrend 
teöra  imsrotha  im  claiss  a  chdlaid 
LU.  p.  81»,  11;  ro  läsat  tri  imro- 
thu  imma  chend  FB,  45,  tri  him- 
srethai Eg. 

1.  immsttide.  iomsuidhe  besieging 
O'B. 

2.  immBuide,  imsaidhe  i.  emtai- 
risim  {sic\  ut  est  ar  asa  himsuidhe 
fer  firen  berar  in  firindi  O'Dav.  jp.97. 

immsatdlm,  Prcuur.  PI.  3  imsüi- 
det  FB.  29. 

imm-tharla,  immotarla . .  dötb  ea 
widerfuhr  ihnen,  sie  kamen  dahin, 
dass . .  ScM.  8. 

imm-tharndd^  immatarraid  diin 
inti  {u^persöfUicn)  wir  trafen  dort 
zusammen  (7)  ScM.  9;  14. 

imm-thaemang  Einfassung, 
Band,  vgl.  tacmang  a  compasf, 
circuit  0"B.  —  Sg.  Dat.  cona  im- 
thacmung  dergöir  Lg.  18,  so. 

imm-thairec,  iomthaireag  get- 
ting,  finding  0*B.;  „suppig", 
8.  unter  firithgnaro. 


imm-thAnad 


629 


imm-thromm 


imm-th4iiad,  imth&nad  Gl.  zu 
talionem  SG.  181»  {Z*.  16). 

Imm-thana  Wechsel;  imthanu 
aidche  noctis  vicissitudo  Ml.  21«,  3 
(Z*.  255\ 

imm-thecht  Umhergehen, 

Wandern,  Wanderung,  Durch- 
wandern, Marschieren,  Wan- 
del, Gang;  imthecht  ambulatio 
Z*.  800;  circuitus,  vitae  habitus 
Z».  876.  —  Sg.  Nom.  imthecht 
siebe  SP.  I  5;  b&  miniu  ocub  bd 
lüathiu  a  n-imtecht  FB.  20;  Dat. 
oc  imtecht  ind  fid  dromma  SC.  34,  i4 ; 
oc  imdecht  imalle  re  chommile/haib 
SMart.  12;  Fei  p.  CHI;  dia  m-bui 
Comgall  Bendchutr  oc  imdecht  a 
äeta  cona  müinntir  j9.  CXXVIII;  oc 
imdecht  Miiige  Breag  ihid.p.  CXLVI ; 
Acc.  iar  n-imthecbt  dar  feda  F&l 
Lg.  17,  39:  is  sain  fri  cath  sain  fri 
scor  fri  imthect  Wb.  12c  (arf  pro- 
cessum  Z*.  649):  imtromm  frim- 
techt  FB.  37  Fg.  {für  fri  imtecht); 
Fl.  Dat.  ba  menn  inna  himthech- 
taib  „in  her  goings"  Hy.  5,  ic;  ««s; 
Acc.  adfiadat . .  a  n-imtechta  FB.  70 ; 
imtecto  CC.  3  Fg. 

imm-theeraim,  Praes.  Sg.  3  Dep. 
immus  tecrathar  FB.  22,  vgl.  tea- 
gairim  I  coüer,  protect  O'R.? 

imm-thenn  sehr  steif,  sehr 
stark.  —  PL  Dat.  ar  biastaib . . 
rmdubaib  imthennaib  LXJ.p.  15»,  is. 

imm-th^tim  I  ich  gehe  umher, 
vorwärts,  fort.  —  Praes.  Sg.  3 
imthöit  i  n-äg  SC.  37,  i7;  ocus 
must^ide  uaib  mar  sige  gaithe  tar 
glasmuir  Ms.  Mat.  p.  473,  i7. 

imm-thieim  I  ich  gehe  umher, 
gehe  {schützend)  um  Jemand 
oder  Etwas,  wandele.  —  Fut. 
PI.  3  immun  tisat  ar  tedmaim 
Hy.  1,  8,  Gl.  i  tfsat  immund.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  ara  n-imthisad  le- 
thn  dass  er  unter  ihnen  wandeln 
möchte  Hu. 2,17.  —  Inf  imm-thecht. 

imm-thigrim  {für  -th^gim,  s.  tfa- 
gaim)  I  ich  gehe  umher,  gehe 
{schützendfum  Jemand  oder  Etwas, 
durchstreife,  gehe  vorwärts, 
fort.  —  Praes.  Sg.  2  cid  mcnic 
imthigi  In  sld  SC.  29,  i ;  5  it  arrad 
nomtheig,  für  it  farrag  no  immtheig, 


in  deiner  Gesellschaft  wandert  er 
{Christus'^  LU.  p.  115»,  27?  PI  1 
bad  sochrud  ar  n-imthecht  höre  is 
fri  de  imtiagam  Gl.  zu  sicut  in  die 
honeste  atntnUemus  Wh.  d»  {Z*.  876V, 
3  imtigit  .  .  dia  domoaig  LU.  p. 
39b,  17.  —  Imperat.  Sg.  2  imthigh 
hegone  0"R.;  PI.  2  imthigid  ass 
Lg.  13.  —  Prctes.  sec.  Sg.  3  no 
imthigid  ScM.  1  H,  (no  ditned  L.); 
immätheged  immatimchellad  LU. 
p.  114»,  6.  —  Ptaet.  Sg.  3  ro  im- 
thig  Gl.  zu  reided  Hfj.  5,  97:  PI  3 
ro  imdigset  fo  cätoir  they  went  on 
at  once  SMart.  24:  Dep.  ro  im- 
thigsetar  sie  gingen  fort  Lg.  10; 
in  späterer  Weise  nach  Art  des 
Pei'fect  jßectiH:  ro  imthigi  tar  in 
cocrich  ScM.  6.  —  Fut.  dia  n-im- 
thiasam  si  ambularerimus  Ml.  3G^ 
{Beitr.  VII  48). 

Imm-thimmehell  Umkreis.  — 
Dat.  rfam  ocus  üaso  ocus  ina  im- 
timcbinll  vor  ihm  und  über  ihm 
und  um  ihn  herum  LU.  p.  79^,  19. 

imm-thlmmehellalm  II  ic^um- 
gebe,  umkreise.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  bä  messe  immätheged  imma- 
timchellad LU.  p.  114»,  7. 

imm-tholtanach  freiwillig, 
geneigt,  mit  imm  nach  Etwas 
verlangend?  —  PI.  Nom.  batar 
imtholtanaig . .  im  na  heönu  SC.  4. 

imm-tholtu  freier  Wille,  gu- 
ter Wille.  —  Sg.  Nom.  „is  co- 
marlecud  sruithi  don  fuc",  or  na 
meic  cleirich,  „nimtholta  TB.  p. 
182,  14;  Dat.  ba  gen  ocus  fäilte 
arbith  ar  medön  ar  imtholtain  in 
da  mac,  ba  süan  algine  arabeitte 
in  mac  dedenach  ar  thrumme  inna 
brithe  TBF.  p.  140,  33  (ar  imthol- 
tain in  da  mac  do  breith  „at  the 
pleasure  of  having  brought  forth 
two  sons'*  On  the  Mann.  III  p.  221, 
besser:  wegen  der  leichten  Gehurt 
der  zwei  Söhne);  iomtholtain  free, 
voluntary  O'B. 

imm-thormaeh  Vergrösse- 
rung,  Erhöhung.  —  PI.  Dat.'  in 
fled  cona  imthörmaigib  ulib  FB.  13. 

imm-thr^nugttd  M.  confirma- 
tio,  inculcatio  Z*.  876. 

imm-thromm  sehr  schwer;  very 


imm-thüarcon 


630 


irapoun 


heavy  O'B.;  Imtromm  frimtecht 
seh/r  schwer  heim  Gehen  FB.  37  Eg. 

—  Compar.  immtrommu  con  cin- 
genn  do  charpat  am  schwersten  geht 
dein  Wagen  FB.  34  (imtruime  Eg.)? 

imm-thdarcon  F.  gegenseiti- 
ges Aufreiben;  mutua  tribulatio 
Z*.  887 ;  Dat.  ind  immarslaide  ocus 
in  choidech  bis  foraib  oc  imthuar- 
cain  Ml.  1Q\  7.  —  Praes.  PI.  3 
und  Infinitiv  immos  tuaircet  co 
clos  foD  indse  n-uile  gair  na  sciath 
oconn  imtuargain  TB.  p.  182,  is; 
für  ima  tuarcat  doib  ibid,  p.  178,  20 
wäre  zu  erwarten:  imma  tdairc 
doib  (5.  Sg.,  unpersönlich).  —  Fut. 
Sg.  3.  unpersönlich  commatuaircfe 
doib  so  dass  siß  sich  gegenseitig 
zerreiben  werden  FB.  6  (für  co 
n-imma  tuaircfe,  vgl.  €  5.515,  Col.  1). 

imm-thiige  Bedeckung,  Be- 
kleidung. —  Sg.  Nom.  bed  im- 
thuge  dtiib-si  Crist  Gl.  zu  induite 
vos  dominum  Wb.  6»>  (Z*.  640). 

imm-thuinset  {3.  PI.  Praes.\ 
im  tr^n  tröm  thuinset  sie  schlagen 
sie  {die  Erde)  abwechselnd  stark 
schwer  FB.  53,  mit  Eg.  des  Vers- 
masses  wegen  immus  zu  lesen? 

imm-thums  M.  Expedition, 
Strapaze?  PI.  Nom.  imthurusa 
imda  FB.  84  Eg.  (mlthurussa  LU.). 

imm-thüs  1)  Führen,  Füh- 
rung, 2)  Schicksal,  Geschichte. 

—  Sg.  Dat.  1)  Crist  icca  him- 
thüs  Gl  zu  Hu.  5,  83;  ciali  D^ 
domm  imthüs  Hy.  1,  28;  "2)  „is  c^t 
duit-siu  tra"  ol  Finnen  „t'imthechta 
fäin  ocus  imthus  na  hörend  do 
innisin  dün"  LU.  p.  15^,  17;  Acc. 
2)  ce^-immtüs  cecha  hanma  FA. 
21  LBr.;  PI  Nom.  2)  imthüsa 
„tidings'  Beitr.  VIII  330,  adven- 
tures^*  O'B.;  imthusa  immorro  Con- 
culaind  SC.  28  {soviel  als:  „was 
aber  C.  anlangt) ;  Acc.  2)  cät-imthüsa 
cecha  hanma  „the  first  adveniures 
of  every  soul"  FA.  2i  LU. 

immu    Nebenform    der    Praep. 
imm. 
imm-6allaeh  sehr  übermüthig. 

—  Sg.  Nom.  ^  bäd  imuallach 
SC.  29,  9. 

immncha  s.  muelia« 


im-müehad  gegenseitiges  Er- 
sticken, Erdrücken.  —  Praes, 
PL  3  immus  muchat  in  d6ini  issin 
ddn  CO  n-apthatar  s^  fir  ddc  oco 
n-deicsin  TBF.  p.  138,  is. 

immnrcra,  imnrcra  GL  zu  fdrail, 
wohl  nicJU  verschieden  von  imm- 
forcraid. 

immurgu  Goid.*  p.  18,  4,  p.  20. 8, 
{ML  Carm.)l 

imuadnd  s,  imm-sn&dad. 

imned  N.  Leiden,  Drangsal; 
tribulatio  ZK  801.  —  Sg.  Nom. 
dom  ru  malt  {Eg.)  a  n-imned  FB.  88; 
KÖr  olcc  ocus  imniuth  TE.  19  Eg.; 
Gen.  ro  c^es  side  möor  n-imnith 
Wb.  6c  {ZK  17);  PL  Nom.  cid  na 
imneda  forodamar-sa  ML  22^,  5 
{trümlationes  Z*.  226);  uilc  immda 
ocus  imnedai  mora  FA.  34  LBr. 

imoilgestar  s.  Imm-folngraim. 

imorro  s.  immorro. 

imp&idaeh  versutus  SG.  60« 
{Z^.  25),  s.  impöim,  impüth. 

impide  Bitte,  Fürbitte;  pray- 
er,  petiUon,  interces»ion  O^B.  — 
Dat.  ar  impidhe  at  the  request 
O'Don.  Gr.  p.  298;  Acc.  doratsat 
. .  impidi  fair  FB.  27^  tria  immpidi 
Adamnain  FA.  34  LBr.;  tria  im- 
pide Nsem  Martain  „throu^  S.M.'s 
intercession*'  SMart.  45. 

imp6im  {für  imb-söim)  III  ich 
drehe  um,  kehre  um.  —  Praes. 
Sg.  3  impdid  imm&  cuaird  anmand 
inna  pecthach  FA.  18;  immasöi  in 
Mac  n-O'c  {sie)  for  slict  Fuamfku^ 
p.  132,  14;  imsoi  cusna  hüathaib 
FB.  67  [für  immasöi,  imsaig  Eg.): 
muilinn  imsui  each  {Gl.  zu  marc- 
muilinn)  molendinum  quod  cireum 
vertit  equus  Z^.  25.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  imsoad  ina  crocend  es  wen- 
dete sich  um  in  seiner  Haut,  s. 
imter  dirgiud  cretti :  PL  3  imsöitis 
a  claidib  friu  ihre  Schwerter  wen- 
deten sich  gegen  sie  SC.  2  {für 
imma  söitis).  —  Praet.  Sg.  3  no- 
chor  impo  din  friasi  co  maitin  TB. 
p.  178,  13.  —  Inf  impdth  vertex 
SG.  60b,  impüd  aT^oipr}  ibid.  106»» 
{Z*.  25);  Dat.  amuil  muilend  do 
impud  s.  unter  dirgiud  cretti;  Act. 
tre  impuud  per  anastrophen  SG.  202^. 


imresan 


631 


in 


imresan,  imrisnie  $.  imbresan. 

imtha,  iomtha  so,  in  liJce  man- 
ner, i.  amlilaidh,  nimtha  i.  ni  hi- 
nand  lim  O'Don.  Siippl.;  itconnarc 
tra  an  ben  imtba  sin  aislingthc 
„in  Kke  wise"  ThreeHom.p.  100, 19; 
nimtha  son  „not  so  this**  TB  F. 
p.  154,  2. 

in-,  Ion-,  „when  prefixed  to  pas- 
sive participles,  denotes  fitness  or 
aptness",  Ind^anta  „fit  da  he  dane", 
inmheasta  „to  he  thought  or  deetned'* 
{auch  pröbahle\  galar  inleighis  „a 
curahle  disease"  O'Don.  Gr.  p.  274. 

1.  in  Praep.  s.  i,  1  n-. 

2.  in  Fragepartikel,  lat.  -ne, 
nutn,  vor  Vocalen  inn,  vor  Labi- 
alen in  der  alten  Sprache  im- 
Z*.  747;  in  der  spätem  Sprache 
an  „whether"  O'Don.  Gi\  p.  158 
(an  g-ceilir  dost  thou  conceal).  — 
In  der  directen  Frage:  in  raga-so 
lim-sa  willst  du  mit  mir  gelten? 
TE.  13;  SC.  16;  TE.  \Q>\  p.  132,  22; 
iu  ro  b^rbais  in  saill  p.  41,  12;  in 
fir  . .  tusso  do  raind  nammuicce  ist 
es  wahr  ScM.  15;  p.  144,  19;  in 
döig  b4t  dorn  61igud-sa  ön  SC.  7;  46; 
in  cumce  in  taige  duit  ale  FB,  92? 
inn  ^  seo  Munremur  ist  das  nicht 
31.?  ScM.  12;  inn  i  so  do  treb-sae 
TE.  16;  atbert  rim  „in  raga  lim" 
SC.  33,  6;  32.  —  In  der  indiree- 
ten  Frage:  ro  ffarfuigh  sceula  di, 
an  füaratar  TE.  19;  co  finnad,  in 
nalt-siu  ro  siacht  fis  dö  SC.  32; 
doairfenus  doib  düs  im-bed  com- 
rorcon  and  Wh.  18*;  ro  l&d  roga 
d6ib..,düs  In  bad  tech  for  leth 
dobertha  do  cach  fir  dfb  FB.  54; 
du^castar  düs  in  ätar  Tir.  3;  düs 
in  fugebtdis  FÄ.  30;  SC,  21.  — 
Mit  angefügtem  eyiclitischen  Pro- 
nomen {Pron.  infixum) :  inam  bia-sa 
eritne  mihi  TE.  5  Eg.\  innut  tar- 
fäs  nf  ist  dir  etwas  erschienen? 
LU.  p.  113»,  13  {Siab.  Concul); 
inab  testSL-Bi  p.  144,  19;  ceist  inn- 
dathgnitae  würdest  du  sie  erkennen? 
ibid.  21.  —  Vereinzelt  hi  forgabiir 
ScM.  8  H. 

3.  in,  ind,  in  t-,  a  n-  Artikel  der, 
die,  das  Z*.  210;  lautete  u/rsprüng- 
lich  mit  s  an^    das  sich  im  Dat. 


und  Äcc.  in  der  Verbindung  mit 
consonantisch  auslaxUenden  Präpo- 
sitionen erhalten  hat.  Ein  Nomen, 
von  dem  ein  Genetiv  abhängt,  hat 
in  der  Begel  den  Artikel  nicht, 
Ausnahmen  sind  äusserst  selten: 
issa  sudiu  na  fari,  isin  sudi  fari 
FB.  83.  Der  Artikel  mit  den  De- 
monstrativpartikeln sa,  se,  so,  sin  u.  a. 
hinter  dem  Nomen  ist  zugleich  das 
irische  Demonstrativpronomen.  Im 
Irischen  steht  der  bestimmte  Artikel 
anstatt  des  unbestimmten,  wenn 
ein  bestimmtes  Individuum  gemeint 
ist  (vgl  lat.  quidam\  z.  B.  airm  i 
fuirsitis  in  torcc  wo  sie  einen  Eber 
finden  würden  Tir.  13;  port  hi  fu- 
irsitis in  n-elit  ibid.;  co  n-acca  in 
scailfer  mör  ina  dochum  da  sah  er 
einen  grossen  Kerl  auf  sich  zukom- 
men i^B.  37;  p.  131,  u  u.  ö.  -^ 
Die  spätere  Farm  für  in,  ind  ist 
an  in  allen  Geschlechtern.  — 

Singular,  Nominativ  Mascu- 
linum,  vor  Vocalen:  in  t-aingel,  in 
t-aithech,  in  t-apstal,  in  t-anad,  in 
t-ara,  in  t-Echaid,  in  t-^namar,  in 
t-^nlorg,  in  t-hncosnam,  in  t-öclä,ecb, 
in  t-oinfer,  in  t-oscur,  in  t-Uath,  in 
t-itrcur,  an  ag  ScM.  7;  vor  allen 
Consonanten  in  oJme  irgend  eifie 
Aff'ection:  in  brithem,  in  bes,  in 
dubchcö,  ingilla;  in  cach,  in  cath, 
in  techtaire,  in  triar;  in  fer,  in 
scäl;  in  loeg,  in  lia,  in  liaig,  in 
macc,  in  noeb,  in  rf ;  vereinzelt  ind 
loog  Hy.  5,  76;  an  rf  TE  5  Eg., 
an  moltach  ScM.  22,  3.  —  Femi- 
ninum, vor  Vocalen:  ind  adaig,  ind 
adbur,  ind  anim,  ind  aradach,  ind 
ingen,  ind  oUbrigach.  In  TE.  (Eg.) 
vereinzelt  inn  ingen,  in  ingin  neben 
ind  ingin,  inn  ög  p.  40,  19;  vor  1, 
n  und  r:  ind  Lcndabair,  ind  long 
FA.  2;  ind  noeb  {Hy.  5,  2,  22,  76), 
ind  nöebduil  (41);.  ind  rigan;  vor  f: 
ind  fatsine,  ind  ffrog,  ind  fuithair- 
be,  ind  flaith;  in  fuil  {Lg.  7);  vor  s: 
in  t-samaisc,  in  t-soised  bruiden, 
in  t-serc,  in  t-soilse,  int-sdil(iSfc3f.  11 
Nominativ  anstatt  des  Accusativs); 
vor  Tenues:  in  chaillech,  in  chathir, 
in  chomairchi,  in  chonar,  in  chroeb ; 
ohne  Aspiration  in  cathir,  in  pian ; 


in 


632 


in 


vor  den  übrigen  Consonanten:  in 
ben,  in  beist,  in  breth,  in  bö;  in 
dfas;  in  grian,  in  gruad,  in  guidi, 
in  glend;  in  mathair,  in  mucc,  in 
macrad;  vereinzelt  an  mörmuc 
ScM.  22;  in  üen  p.  144,  le;  is;  in 
pheist  FB,  85.  — 

Äcctisativ,  für  Mctsc.  imd  Fem. 
gleichlautend;  verbunden  mit  Prä- 
positionen cossin  (cussin),  fön,  for- 
sin  {Hy.  1,  47;  FB.  77;  78),  for  in 
(p.  131,  2);  frissin,  immön,  issin, 
lassin,  tarsin;  vor  Vocalen  und 
Medien  ist  der  Nasal  der  Äccusativ- 
endung  gewahrt:  lasin  n-adabair, 
in  n-ael,  isin  n-aer,  in  n-a^s,  in 
n-aingel,  isin  n-airdig,  isin  n-airicul, 
in  n-airm,  immon  n-all,  in  n-anmain, 
in  n-athaig,  isin  n-aurlaind,  in  n- 
eclais,  in  n-ön,  in  n-eret,  cosin 
n-esair,  immön  n-imdai,  in  n-im- 
chossä,it,  in  n-inad,  in  n-ingin,  in 
n-insi,  immon  u-öenfcr,  in  n-osnaid, 
cosin  n-üair,  frisin  n-üaitui;  verein- 
zelt imman  aidchi  p.  311,  28;  firis- 
sind  imorchor  n-isin  p.  145,  9;  in 
ingen  CC.  6  Egr,  in  .ord  p.  39,  is; 
in  ingair  is;  vor  Medien:  riasin 
m-bantrocht,  isin  m-bruidin,  in  m- 
bith,  in  n-gai,-  frissin  n-grein,  vor  d 
ist  das  n  weggelassen:  in  dig  SC.  48; 
in  domon  n-dron  SC.  29,  14;  laissin 
droid  TE.  18  Eg,\  auch  in  garmain 
Hy.  5,  74;  in  hri&tharchaih  FB.  21; 
vor  allen  übrigen  Consonanten  in: 
in  caillig,  tarsin  cathraig,  in  catb, 
in  coin,  in  Patraicc  n-aile,  in  popul, 
imön  peist  {FB.  86),  isin  tailm,  for 
in  teglach,  in  mnäi,  cussin  mördail, 
in  laid,  frisin  liic,  in  rotb,  in  rig, 
cosin  fer,  in  fled,  lasin.  suidi  n- 
grianda,  fön  samail  sin,  fön  saith 
sin,  in  sligid  u.  a.  m.  Vereinzelt 
triasan  sencas  {ScM.  22).  — 

Nominativ  und  Accusativ  des 
Neutrum  a  n-;  verbunden  mit  Prä- 
positionen: cossa  (cus),  fo  a,  immä, 
issa,  lassa  n-.  Vor  Vocalen:  a  n-aill 
ScM.  1;  SC.  5;  a  n-am  CC.  6  LU.; 
a  n-od  FB.  18;  19;  a  n-imned  88; 
fo  a  n-innas  18;  84;  fön  innas 
ScM.  9;  FB.  60;  83;  a  n-oenfecht 
TE.  10,  20  Eg.;  a  n-öenach  SC.  3; 
a  n-öl  Hy.  5,  85;  vor  Medidn:  lasa 


m-borrfad  FB.  44 ;  a  n-deilm  Lg.  1 : 
a  n-ddn  uli  FB.  25;  cosa  n-gein 
p.  131,  10;  vor  1,  m  und  r:  alleth 
n-aill  FB.  12;  14;  allöim  88;  al- 
lind  59;  ammaidm  ScM.  20;  am- 
mlad  p.  130,  27;  ammuinbech  FB. 
10;  18;  isammag  49;  p.  131,  u; 
arrlgthech  FB.  14;  25;  55;  arr^im 
42;  ohne  ÄssimUcdion:  lasa  loim 
p.  131,  7;  fo  a  lind  SC.  7;  isa  mag 
FB.  47;  darsa  morlind  Lg.  18,  so: 
a  rfgthech  n-uile  FB.  20;  62;  isa 
rfgthech  79;  lasa  röim  44;  ani 
{haec  res)  s.  unter  nf;  vor  2'enues: 
a  curathmir  n-ugut  FB.  14;  imma 
curathmir  56;  88;  99;  a  comram 
sin  57?  a  cetna  ü2em  14;  a  tech 
TE.  9  LU.;  FB.  1;  2;  21;  25;  27; 
28;  54;  isa  tech  SC.  10;  16:  FB. 
20;  21;  25;  88;  91;  is  tech  ScM. 
15;  is  tir  SC.  35;  cus  trath  sa 
50.  14;  FB.  88;  94;  vor  f  und  s: 
a  fecllt  sa  ScM.  17;  TE.  14  LU. 
—  Äcc.  Neutr.  des  ÄrUkeU  mit 
Dat.  des  Nomens:  issa  sudiu  FB.  83 
(isin  sudi  ibid.)-^  res  n-galur  Hy.  1 
Pref.;  is  taig  seo  ScM.  15;  istig 
p.  145,  6;  SC.  16;  33,  sö;  34,  15; 
isitig  p.  144  10.  So  wohl  auch  ie 
tir  SC.  36.  Vgl  isind  leith  araill 
FB.  28.  —  MasctUine  odtr  femi- 
nine Form  des  Artikels  bei  ursprung- 
lichen Neutris:  in  t-ainm  (Äcc.) 
ScM.  12;  inn  ainm  p.  17,  24;  in 
ainm  33;  in  aim  FB.  70?  in  t-imm 
p.  40,  38;  fön  n-innas  FB.  31; 
ScM.  14;  in  ogom  Oss.  I  14;  in 
n-gein  CC.  6  Eg.-^  in  leth  aile 
ScM.  5;  iarsin  iinn  CC.  5  LU; 
darsin  morlinn  Lg.  18,  so  Eg.;  in 
rigsudi  FA.  7;  immän  rigthech 
FB.  25;  risin  rö  sin  Lg.  11;  in 
curadmir  s.  unter  curadmir:  cosin 
tres  netn  FAi  2;  lasa  reim  ocus 
lassan  m-bonfad  FB.  44  Eg.;  in 
tech  ScM.  5;  SC.  33,  34;  FB.  29; 
issin  tech,  cossin  tech  TE.  9:  11 
Eg.;  in  tir  FA.  4;  in  tochim  FB.  7: 
in  focht  n-aile  Hy.  5,  69;  FB.  SS; 
in  oenfecht  Lg.  19;  in  sc^ul  sin 
TE.  14  Eg.;  in  sliab  TE.  18  Eg.  — 
Genetiv,  Mose,  und  Neutr.,  rar 
Vocalen:  ind  aicnid,  ind  aingil,  iud 
airlig;  ind  anffr,  ind  aurtige,  ind 


in 


633 


III 


4rma,  ind  ^tualaing,  ind  öenaig 
ind  öir,  ind  oprid,  ind  ordnide; 
spätere  Scfireibweise  irni  eouin  CC. 
5  Eg.y  inn  öentaige  SC.  38,  8,  in 
uird  p.  39,  19;  vor  1  und  r:  ind 
lithair,  ind  lemmc,  ind  liss,  ind 
löig,  ind  rig,  ind  rüanada;  verein- 
zelt in  locha  FB.  85,  in  rothclessa 
FB.  64,  in  rüisc  p.  40,  23;  vor  n: 
ind  niad,  ind  nonbair;  vor  f:  ind 
Fäidljmthe,  ind  feoir,  in  fergoirt, 
md  fir,  ind  fir,  ind  fid;  vor  s:  in 
t'Sessid  nimc,  in  t-sfda,  in  t-siriti, 
in  t-sl^be,  in  t'sli\aig,  in  t-srotha, 
aber  in  scdith  FB.  Sl,  in  spirta 
Ily.  5,  »0;  vor  c:  in  charpait,  in 
chathmiled,  in  ch^oil,  in  chöicid, 
in  choimded,  in  chon;  olme  Be- 
zeichnung der  Aspiration:  in  cetail, 
in  ceoil,  in  curadmire;  vor  b,  d,  g, 
m,  t:  in  bantrochta,  in  bid,  in 
brogo,  in  delmae,  in  druad,  in  dune, 
in  gnima,  in  maige,  in  mara,  in 
messa,  in  muid,  in  talman,  in  teg- 
laig,  in  tige,  in  tiri,  in  tophuir,  in 
trir,  in  trüaig;  vereinzelt  inn  tige 
p.  144,  14.  —  Femininum  inna: 
inna  flatha  By.2,  22;  inna  trinöite  42; 
inna  luinge  FA.  4;  inna  soilse  5; 
inna  catrach  13;  14;  inna  comrai- 
me  SC.  2;  inna  bamsiri  FB.  1; 
inna  fledc  9;  inna  cathrach  83; 
inna  corma  p.  311,  37;  vereinzelt 
ina  mna  p.  144,  18.  —  Sonst  immer 
na;  vor  Vocalen  erscheint  h,  aber 
nicht  immer:  na  haidchi  TE.  12 
LU.]  Lg.  17,  50;  FB.  81;  84;  85; 
inna   hamsiri   FB.  1;    na   hecailsi 

FA.  25;  na  henlai^Äi  p.  144,  26; 
na  hEmna  Lg.  14;  na  hErend  SC. 
2;  41;  na  hesorgni  FB.  48;  na 
himda  SC.  24;  na  hingene  TE.  3; 
5  Eg,;  SC.  45;  na  aidchi  TE.  VJ 
LUi]  na  Emna  Lg.  8;  na  imdai 
SC.  10;  na  ingine  Lg.  7;  SC.  39; 
na  indae  15;  I,  m  und  r  werden 
verdoppelt:  nammucci  ScM.  8;  15; 
17;  nallongsi  Lg.  16;  narrätba  8; 
ohne  Verdoppelung:  na  mucce  ScM. 
9;  10;  na  mnä  SC.  20;  ina  mna 
p.  144,  18;  na  raaitne  FB.  87;  na 
luinge  TE.  3;  inna  luinge  FA.  4\ 
na  lubi  p.  130,  20;  na  rfgna  TE.  6: 

FB.  Gl.      Andere     Consonanten 


werden  in  "keiner  Weise  afficirt:  na 
bfasta,  na  delba,  na  gaile,  na  ca- 
thrach, na  pdne,  na  tröcaire,  na 
fledc,  na  samna.  — 

Dativ,  ohne  Unterschied  der  Ge- 
schlechter; mit  Präpositionen:  ar 
in,  assin,  cossin,  din,  don,  fön,  for- 
sin  (,for  in),  iarsin,  issin  (sin),  ön, 
ocon,  resiu  (riasin^  liasin.  Vor  Vo- 
calen: isind  abaind,  asind  aer,  isind 
aidchi,  isind  amsir,  forsind  airiniuch, 
dond  araid,  dond  athesc,  diud  ech- 
fleisc,  fond  öcosc  {FB.  92),  dond 
Emir,  dind  änlaith,  dond  Erinn, 
assind  imdai,  ocond  imdiburcud, 
dind  imguin,  dond  ingin,  dund  insi, 
dond  oenfargam,  isind  oenlö,  issin 
t-ossud,  isind  otruch,  ond  üair,  dind 
usciu.  Vereinzelt  don  ingen  TE.  5 
Eg.]  fon  egim  ScM.  11;  fön  alt 
cötna  FB.  8  {oder  Acc.?)]  forsin 
immum  p.  40,  is;  vor  1  und  r: 
asind  lestur,  issind  lönith,  isind 
leith  araill  {FB.  58),  isind  lic,  as- 
sind liss,  uasind  loch,  dind  lucht, 
asind  raind,  dond  rfg,  issind  rfg- 
thig,  dond  rfgain,  riasind  roind; 
vereinzelt  iarsin  lind  CC.  5";  fön 
less  uile  Lg.  1;  assin  rfgraith 
SC.  33,  16;  don  rig^.  17,  2s;. vor  f: 
isind  faichthi,  iarsind  faidche 
{Lg.  15),  dond  faire,  dond  farrci, 
isind  fergort,  dond  fir;  riasin  feiss 
ScM.  2;  vor  s:  resin  t-samfuin, 
din  t-sfd,  sin  t-sfd,  issin  t-situ,  on 
t-sil,  forsin  t-gligid;  iarsin  t-sligi, 
ocon  t-slög,  forsin  t-snechtu,  isiu 
t-sudi,  aber  don  sc41;  vei-einzelt  re- 
sin sliiag  FB.  54;  fön  slög  uile  16; 
vor  Teymes:  fön  charput,  ocon 
chendail,  don  chötgabail,  issin  chet- 
na,  din  chloich,  issin  chocrich,  isin 
choire,  don  choimdid,  don  chomram, 
don  chrü,  isin  chuach,  don  pheist 
{s.  beist);  ohne  Aspiration  isin  car- 
put,  don  cath,  on  cathraig,  din 
claidm&,  assin  caillid,  asin  cluche- 
maig,  isin  Cr&ebrdaid,  forsin  cöiced 
uile;  forsin  purt;  ön  taib,  don 
techtaire,  don  tegluch,  asin  ten, 
con  töin,  don  Teti  Brie,  on  tig, 
asin  tig,  isin  tig,  don  tiprait,  on 
trath,  don  triur,  don  turus;  vor  b, 
d,  g,  m:  isin  bith,  don  Biliu,  cosin 


m 


634 


m 


brot;  isln  domuü,  is8in  dun,  on 
gubu,  don  gillu,  din  mac,  ön  mu- 
icc  u.  8.  ID.;  vereinzelt  iarsan  guba 
CC.  6  Bg.  — 

Ädverbieller  Casus  der  Zeit  und 
der  Modalität,  ohne  Präposition, 
a)  mit  Substantiven:  ind  adaig  sin 
FB.  63;  ind  adaig  thüssech  83; 
ind  aidchi  sm  Lg.  10;  13;  SC.  27; 
FB.  72;  91;  in  oidchi  sin  TE.  12; 
18  Fg.]  ind  inbuid  sin  SC.  21; 
FB.  15;  in  inbuid  sin  CC.  6  Fg.; 
ind  innas  sin  FB.  82;  ind  üair  sin 

FA,  33.  ^0  auch  inn  aidchi  sin 
Lg.  12;  FB.  31;  inn  airet  sin  FA.  33; 
inn  üair  24;  28;  32;  inn  uraid  SC. 
12;  13;  in-diu  (heute)  Lg.  17,  19; 
SC.  14;  17;  32;  45,  3;  FB.  32  u.  ö.\ 
cosindiu  Lg.  12 ;  SC.  7 ;  ^gusinniud 
p.  140,  85;  in-nocht  FB.  16;  62; 
in  ch^taidche  81;  in  cach  mf  Lg. 
17,  17?  in  tres  adaig  FB.  67;  83; 
auch  in  tan?  b)  mit  Adjectiven,  in 
der  alten  Sprache  zur  Bildung  des 
Adverbs:  in  biucc  paulum,  ind  ut- 
mall  inordinate  Z*.  608.  — 

Plural,  Nominativ  Masc,  vor 
Vocalen:  ind  apsfai7  FA.  2;  ind 
eöin  33;  SC.  5;  ind  errid  FB,  70; 
ind  öic  65;  vor  1  und  r:  ind  laith 

FB.  7;  15;  20;  70;  88;  ind  nÄim 
FA.  5;  34  (na  nöim  Br.)\  ind  ran- 
naire  FB.  14;  72;  vor  f:  ind  fir 
SC.  22;  FB.  25;  29;  62;  75;  82; 
88;  ind  fiaich  SC  35;  vor  s:  in 
t-Sluaig  Hy.  5,  62;  SC.  36;  FB.  21; 
üor  anderen  Consonanten:  in  phecc- 
daig«  i'^A.  29;  in  pecdaig  34;  in 
trönfir  FB.  7;  in  daim  Hy.  5,  53 ; 
vereinzelt:  inn  eoin  CC.  2  ^jgr.; 
^.  143,  9.  Auffallend',  ind  anmand 
FJ..  31  (8.  anim  ÄeeZe).  —  Fem. 
na,  oÄn«  Fcraw^icrungf  (ies  folgen- 
den Anlauts,  inna  nur  FB.  67 
(inna  geniti);  na  buidne,  na  lamae, 
na  mna,  na  plana,  na  tüatha. 
Diese  feminine  Form  gut  schon 
altirisch  auch  für  das  Neutrum: 
na  tri  dath  Lg.  7;  na  tigi  11;  na 
hairechta  FA.  6;  14;  na  comrama? 
Auch  für  das  Masculinum  häufiger 
na  als  ind,  in:  na  apstail,  na  hairm, 
na  haneolaig,  na  druid,  na  hcicb, 
na   pecdaig,   na   rig,   na   rondairi, 


na  slöig,  na  srotha,  na  töisig 
u.  s.  w.  — 

Genetiv,  ohne  Unterschied  der 
Geschlechter,  inna  und  na  mit  nach- 
folgendem n.  Vor  Vocalen:  inna 
n-airecht  FA.  6;  inna  n-anmand  6: 
inna  n-arcaingel  20;  na  n-atairi 
FB.  13;  na  n-än  SC.  4;  7;  na 
n-fath  SC.  29,  10;  na  n-ingen  p. 
131,  22;  na  n-öcthigenid  FB.  6: 
vereinzelt  ina  n-en  p.  143,  7;  vor 
Medien:  inna  m-bo  Hy.  5,  32;  60: 
inna  m-ban  FB.  29;  na  in>bach- 
lach  ScM.  12;  na  m-briathar  SC.  26: 
na  m-ban  FB.  16;  t^5;  42;  na 
n-düla  Hy.  1,  55;  na  n-gäi  FB.  15: 
vor  1,  m,  n,  r:  inno  loeg  Hy.  5,  50: 
nannseb  FA.  25;  inna  näem  31;  34: 
na  nöeb  Hy.  2,  eo;  na  moc  FA.  1: 
na  rfg  FB.  6  w.  s.  id.;  vor  Ttnues: 
inna  clöen  Hy.  2,  59;  inna  caorath 
FB.  56;  inna  ceöl  FA.  4;  inna 
pectach  18;  na  cernd  ocus  na  com- 
ram  FB.  9;  na  trcb  CC.  2  LU.: 
na  pecthach  u.  s.  tv.;  vor  f  und  s: 
inna  fer  FB.  16;  na  scia^  na 
sldag  u.  8.  vj.  Vereinzelt:  ina  n-en 
p.  143,  7;  ina  näeb  FA.  4.  — 

Dativ,  ohne  Unterschied  der  Ge- 
schlechter, immer  mit  Präpositionen 
verbunden:  ar  naib,  isnaib  (ass), 
cosnaib,  dinaib,  donaib,  forsnaib, 
isnaib  (i  n-),  oc  naib,  önaib  (üanaibi 
Z*.  216,  aber  schon  in  LU.  {circa 
1100  p.  Chr.)  ist  regelmässig  dafür 
die  AccusMvfortn  eingedrungen: 
asna,  cosna  (cusna),  dona,  forsna, 
isna,  00  na,  riasna,  z.  B.  dona  hai- 
gedaib,  asna  amsib,  cusna  claidbib, 
oc  na  clessaib,  dona  tri  eoecfaib, 
forsna  feraib,  dona  fendb,  isna 
fledaib,  asna  fraigthib,  oc  na  im- 
ratib,  cusna  lesanmannaib,  riasna 
mnaib,  dona  naebaib,  dona  rigaib. 
Nur  selten  hat  LU.  die  alte  Datir- 
/brm:  isnaib  lüachrachaib  j».  114»,  17; 
isnaib  slebib  ibid.  is  {Siab.  Conenl.Y  -— 

Accusativ,  ohne  Unterschied  der 
Geschlechter,  inna  und  na,  in  Ver- 
bindung mit  Präpositionen:  cusna, 
forsna  (for  na),  frisna,  im  na,  lasna. 
tarsna  (tar  na),  trisna :  inna  aninand 
FA.  18;  inna  nöemu  5;  inna  randa 
SC.  11;  na  anmand;  forsna  clanna. 


ina 


635 


inchinn 


cusna  dedenchu,  forsna  dorsl,  for 
na  dorsi  {ScM.  18),  na  heocho 
ißcM.  d\  na  eocho  {FB.  36;  39), 
im  na  heönu  SC.  4,  na  firu,  na 
fiada,  na  Idrchuriu,  na  mnä,  na 
muni,  na  pecdachu,  na  slüagu,  na 
tri  not»boru,  na  tri  turcu,  tar  na 
teora  foitfaairbe,  na  hUlto.  Mit 
dein  Dativ  des  Namens:  eter  na 
hairichtaib,  frisna  döinib,  frisua 
rannairib,  frisna  taidbsib,  cusna 
genitib.  — 

Dual,  Nominativ  und  Äccusa- 
tiv:  in  da  en  SC.  6;  in  da  fiach  35; 
in  da  mnäi  8;  na  da  rig  33,  7;  na 
d4  ech  FB.  45.  —  Genetiv:  in  da 
erred  dec  FB.  2;  p.  310,  2;  na  da 
ban  aiU  FB.  25. 

ins  für  in  na,  Gen.  Sg,  F.  oder 
Gen.  PL  des  Artikels,  oder  Praep. 
i  n-  mit  Pron.  Poss.  oder  Compa- 
rativpartikel  für  Inda. 

ina  n-  FB.  28  s.  inna. 

inad  M.  Ort,  Platz,  Stelle; 
inadh  locus  Ir.  Gl,  516.  —  Sg. 
Nom.  at4  inad  a  da  traiged  isind 
lic  FB.  88;  Gen.  is  ann  böi  clam 
oc  cuinchieZ  inaid  fair,  ociis  ni  robi 
inad  fds  ittV  ann  TJiree  Hom.  p.  16,11; 
d'fir  thlnaid  „to  thy  successor*'  Fei. 
p.  Cl  1 ;  fodord  oc  lucht  bar  n-inaid 
dogr^ss  ibid.  p.  C  id  {„they  who 
take  your  place'^;  Dat.  inn  inud 
aile  p.  132,  17 ;  nir  theig . .  assa 
inud  er  wich  nicht  von  seinem 
Platze  FB.  57 ;  doronsat . .  comarli 
a  hoen-inud  im  comuaill  .  .  in  trir 
curad  sin  FB.  42  (»(/?.  d*öen-täib 
SC  22);  Acc.  ränic  in  n-inad  cetna 
FB.  40;  cosin  n-inadh  cetna  TE. 
12  Eg.\  in  tan  näd  fagbai  inad 
aile  FB.  92;  do  neoch  gebus  t'inud 
Three  Hom.  p.  32,  le;  PI.  Dat.  isna 
sostaib  ocus  isna  inadaib  FA.  6. 

Inailt  F.  Dienerin;  innilt  an- 
cüla  Ir.  Gl.  25;  cumal  no  inilt  Gl. 
zu  cacht  „hondmaid"  CDon.  Suppl. 
—  Nom.  a  hinailt  „her  handmaid^* 
TB.  p.  176,  15 ;  inailt  fitainiu  TE. 
15  Eg.:,  Dat.  cona  hinailt  ibid. 

inaim,  ind  inaim  so  zu  dieser 
Zeü  Ml.  16c,  6  (Z*.  747);  inn  inaim 
Oss.  l  11. 

inaiteet  s.  in-otchim. 


in-allana,  an-allana  aforeti' 
me  Three  Hom.  Index;  in  tire  in 
ro  atrebais  inallana  iar  curp  TTvree 
Hom.  p.  94,  18  („hitherto*^;  illög.. 
t*anumla  anallana  „in  guerdon  of 
thy  disöbedience  aforeiime  Und.  p. 
28,  24;  do  munter-siu  böi  i  n-gabud 
anallana  forsind  fairgi  ibid.  p.  114, 12 
(„some  time  ago"  p.  140).  —  Vgl, 
alla,  an-all. 

inar  Leibrock;  tunica  Ir.  Gl. 
29;  coat,  mantle  O'B.  —  Sg.  Nom. 
inar  srölda  Lg.  18,  si;  inar  co 
foph  a  thona  im  sodain  FB.  37; 
cliab-inar  sröil  siricda  r^  ebnes 
LU.  p.  81»,  29  {8.  unter  füan);  Gen. 
cöirtus  hinair  imlibäir  LHy.  fo.  6» 
{„an  arrangement  of  a  very  long 
tuni&'  Goid.*  p.  65);  PI.  Acc.  ima 
n-inara  TB.  p.  182,  86. 

inarach  tunicatus  Ir.  Gl.  597. 

inathar  „bowels"  Corm.  Tr. 
p.  95. 

inbaid,  inbuid  Zeit;  „ionbhoigh 
time  i.  e.  a  pa/rticular  period  of 
time  O'Don,  Suppl.;  ind  inbaid  sin 
zu  dieser  Zeit,  damals  SC.  21 ;  Aid. 
Chonch.  5;,  ind  inbuid  sin  FB.  15; 
CC.  6  Eg.]  cech  inbaid  allezeit 
Hy.  4,  8. 

inber  M.  Mündung  eines 
Flusses,  Bucht,  sehr  häufig  in 
Ortsnamen  {Inver)\  inbir  „estuary" 
Corm.  Tr.  p.  24,  1.  —  Gen.  for 
brii  Inber  mara  p.  39,  11  {„the 
Straits  of  Gibraltar"  Stokes,  Fä. 
*  p.  XL VII),  zu  lesen  Inbir?  Dat. 
sind  inbiur  p.  131,  14;  PI.  Acc.  tar 
inbcru  FB.  47. 

inbotha,  foruar  inna  inbotha 
paravit  nuptias  Tur.  Gl.  48. 

inbothaigim  III  nt*5o.  —  Praes. 
Conj.  PI.  3  Dep.  dia  n-inbothigetar 
Wb.  29»,  2.  — -  Inf.  Nom.  is  fuath 
n-eperta  in  t-inbodugud  den  men- 
main  SG.  137b  (Z«.  993). 

inbudcaid,  trisin  fuar  inbudcaid 
Tur.  Gl.  48,  „through  the  praepa- 
ration  of  the  bridal"  Goid.^  p.  6, 
connubii  Tur.  ed.  Nigra  p.  34. 

inbuid  s.  inbaid. 

inehaib  s.  inech. 

inehinn  Gehirn;  cerebrum  Ir. 
Gl.  747;  inchind  brain  Corm.   Tr, 


inchinne 


636 


indala  n- 


p.  95.  —  Sg.  Nom.  ba  bcs  d'ültaib 
ind  inbaid  sin  cach  curaid  no  marb- 
dais  ar  galaib  oenfir  no  gata  a 
n-inchind  assa  cendaib  ocus  com- 
mescta  ael  airthib  co  n-denad  liath- 
roite  cruade  dfb  Äid,  Chonch.  5; 
Äcc.  DOS  indlethar  Cet  inchind 
Mesgedra  isin  täbaill  ibid.  40. 

inchinne  FB.  61  Nebenform  von 
incbinn. 

inchls  8.  unter  cfsal,  zu  lesen  la 
ail  in  chis  (ceas  darJcness,  grief, 
fear  O'R.)? 

inehlt,  ina  läim  incbli  in  seiner 
linken  Hand  LU,  p.  79»,  le. 

in-chlithe,  inchleithi  hidden, 
concealed  O'Don.  Suppl.;  ni  fitir 
idal  inna  inchlidi  Ml.  26  r  {occulta 
Z*.  877). 

inchosisr  significat  Ml.  21^,  4, 
inchoisig  SG.  9»  {Z^.  430\  —  Praet. 
Sg.  3  inchoisecht  Ml.  16c,  10.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  inchoissised  Ml.  118. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  inchoisechar 
significatur  SG.  198»  [Z\  982). 

inehreehaim  II  ich  tadele.  — 
Praet.  Sg.  5  is  ed  on  ro  inchrech 
Grcgoir  im  Columcille  Lat.  Hy. 
XI  Pref.  —  Inf.  Nom.  doroacht 
in  t-inchrecbad  sin  co  Columcille 
Goid.^  p,  101,  40. 

inchruth,  inchruth.  noe  Gl.  zu 
aplustre,  i.  e.  apparatus  navis 
SG.  132b  (Z*.  56);  Amol  tegdais 
foratocbar  deglf  anechtair  ocus  is 
fäs  a  inchrud  ammcdön  „and  its 
furniture  is  wanting  within"  Tur. 
Gl.  13. 

in-elannalm  II  ich  pflanze 
ein.  —  Pass.  Praet,  Sg.  3  ind 
abis  mör  in  ro  inclannad  dliged 
circuil  GL  zu  circulus  abyssi  magni 
LHy.  fo.  12b  {Goid.*  p.  70). 

1.  ini^'Ende,  Spitze;  a  head 
O'R.  —  Sg.  Nom.  cor  bo  chonair 
letartha  cach  n-ulind  ocus  cach 
u-ind  ocus  cach  n-aird  ocus  cach 
n-aircind  don  charpat  sin  LU.  p. 
79»,  21;  Dat.  Eriu  uli  0  ind  co 
fond  „from  top  to  bottom"  Three 
Hom.  p.  44,  20;  ota  m'ind  gom 
bond  Kl.  Neüb.  2  (a  vertice  meo 
usque  ad  plantam  meam  Z^.  955); 
Acc.  CO  ind  p.  132,  23;  PI.  J^om. 


ni  tharraid  acht  a  n-iudai  „nought 
remained  save  their  skulli"  Fei 
p.  OVII;  enechgriss  i  n-innaib  an 
indfödla  Corm.  p.  19?  —  Vgl.  rind. 

2.  ind  L  tenga  O'Bav.  p.  97. 

3.  ind  Artikä,  s.  in. 

4.  ind,  in  {eine  Form  des  Arti- 
kels) büdet  Adverbia,  z.  B.  ind  lai- 
giu  minus  Z*.  608. 

5.  ind  die  Praep.  i  n-  mit  Pron. 
suffixum. 

6.  ind  vollere  Form  der  Praep. 
i  n-;  ind  oirthir  Breg  „in  the  east 
of  Bregia*'  Three  Rom.  p.  112,  23. 
Als  Adverb  verwendet  {vgl.  inn  Adv. 
in,  therein  O^R.)-^  co  tarnt  bachaill 
I'su  dö  ind  Three  Hom.  p.  16,  19 
{dazu?  dabei?);  asbert  Tadg  co  ti- 
bred  breith  do  ind  CCn.  7  (hierin? \: 
„cid  fil  and*'  ol  se  „adU  coio  dot 
ithe  ind  Fä.  p.  CVI  {,/or  this"). 

inda  als  hinter  dem  C&mparaiit, 
vgl.  tau ;  ionä  than  O'Don.  Gr.  jj.  118: 
is  tressiu  cuma  inda  muir  Lg.  18^  $9; 
—  Mit  relativer  Verbalform:  inda 
as,  indaas,  indas  Z^.  716;  ba  mou 
he  indis  ccc^  cüibrend  p.  40,  13: 
nf  mö  dan  a  ein  frib . .  indäs  na 
tucsaid  üadib  FB.  73  (oltas  £^.): 
ba  huilli  inas  ceci^  bleguni».  42,  «: 
Plur.  is  soiri  indate  idail  Ml.  34  r 
{Z*.  717);  ar  nf  mo  chäinit  nadÄtne 
he  inät  na  hanmunda  alle  denn 
nicht  mehr  beweinen  ihn  die  Men- 
schen als  die  übrigen  Gtschöpff 
Fä.  p   XL  38. 

iuäalhU' dereine  vomweien; 
unus  e  duobus  Z*.  359;  indala 
n-ainmm  d^c  Corm.  p.  25  hia  [duo- 
decimum  nomen  Z'^.  309);  indala 
n-ai  brat  üaine  impe . .  alaili  brat 
corcra  SG.  8  [die  eine  von  ihnen . . 
die  andere);  no  slocad  indala  sail . . 
do  t^irged  indala  n-äi  immach 
ibid.  5;  dafür  später  indara  i,an 
dara  O'Don.  Gr.  p.  123,  mtif  Apo- 
cope  dara) :  indara  fecht . .  in  fecbt 
n-aill  das  eine  Mal . .  das  andere 
Mal  FA.  5;  Matha  mac  Alphin 
suf  ebraidi  indara  fer  d^c  ro  thog 
I'su  na  muintcrus  Lü.  p.  32»,  i 
{der  zwölfte);  na  rfg  .  .  isindama 
leith  . .  ind  rigna . .  isind  leith  araill 
FB.  28  {für  isindara  n-ai?). 


indar 


637 


indel 


indar  limm  es  scheint  mir; 
indar  la  Conall  es  schien  Conall 
FB.  64  (indarla  oft  zusammen  ge- 
schrieben) ;  indar  lais  81  (andar  Eg.) ; 
91;  indarra  Loega*re  FB,  64  (für 
indarla);  andar  lea  bratt  mor  do 
thabatrt  di  Three  Born.  p.  100,  12; 
andar  leis  ifi  ina  chotlad  boi  ibid. 
p.  102,  33;  andar  leo  ropo  beo  Bev. 
Cdt  III  p.  181. 

indara,  indama  s.  indala. 

ind-arbae,  -arpae  N.  repulsa, 
repellere  Z*,  877.  —  Gen.  ba 
sab  indarba  clöenc  Hy.  2,  8S?  Dat. 
dfa  innarba  asin  taig  ihn  aus  dem 
Hause  zu  treiben  FB.  13;  Acc.  isa 
D-indarbae  Ml.  23o,  g. 

ind-arbenim  I  repello.  —  Im- 
perat.  Sg.  2  Inda  ärben  üainn  „ex- 
pel  ihou  tliem  from  us"  South.  47  b. 

—  Conj.  (Fut.  ?)  Sg.  3  are  n-indarbe 
analcbi  ood  ocas  a  pectba  ocus  ara 
tinola  soalchi  Cam.  (Z«.  1004).  — 
Perf.  (?)  Sg.  3  nacbim  rindarpai-se 
Wh.  5»  iquod  non  me  reppulit 
ZK  877).  —  Praet.  Sg.  3  ro  indarb 
uadae  Three  Hom.  p.  14,  31;  ros 
indarb  loseaind  ocus  natAracha  esti 
ibid.p.  120,  29;  PI.  3  co  ro  iunarb- 
sat  LU.  p.  3^,  19.  —  Pass.  Conj. 
[Fut?)  Sg.  3  ar  nacbit  rindarpitber 
Wh.  5b  (WC  sis  exheredatus  Z\  877). 

—  Inf.  1)  indarbae;  2)  ro  triall  in 
fos  i.  Diarmait  indarpnd  in  gerrain 
uad  Three  Hom.  p.  122,  8. 

ind-arggrain  zerhacken  TBF. 
V-  148,  12,  s.  unter  ^nbratbe. 

indas  ^.  Status,  habitus, 
condicio  Z*.  357;  droch-innas  s. 
unter  amnas.  —  Sg.  Nom.  ba  chöm- 
nart . .  indas  in  gnfma  sin  ocus  ind 
vAhur  dobreth  dö  d^nom  in  tigi 
FB.  2;  innas  ind  fir  SC.  23;  FB.  91; 
innas  ind  oprid  SC.  23;  Bat.  ind 
innas  sin  auf  diese  Weise  FB.  82; 
fond  innasin  Goid.^  p.  101,  36 ;  Acc. 
fö  a  n-innas  cetna  auf  dieselbe 
Weise  FB.  18;  84;  fo  n-innas  cötna 
SC.  16;  FB.  60;  fo  n-innasin  auf 
diese  Weise  ScM.  9;  fo  n-indus 
sin  p.  40, 33;  fon  n-innasin  ScM.  14; 
FB.  31;  fön  n-innas  cetna  FB.  31. 

—  Vgl.  cindas. 

indbaid      lucrificatio,      lu- 


er  um,  comtis  indbaid  i  n-iris 
Wb.  lOd  (Z«.  802). 

indbas  s.  indmass. 

indbeoh,  indmech  not  che  d  s. 
puincern,  puingcne. 

indber,  inbir  a  spit,  a  sTcewer 
On  the  Mann.  III  Index;  comla 
ibair  aire  i  m-batdr  tri  fertraigid 
dia  tiget,  ocus  da  drolam  iaraind 
esse  ocus  indber  iarind  ar  in  d& 
drolam  sin  LU.  p.  19»,  17.  ^ 

1.  inde  i.  dluitb,  ut  est  raesir  etach 
asa  inde  i.  asa  dlüs  O'Dav.p.  97. 

2.  inde  i.  eachlaisc  no  bac  O'Dav, 
p.  99. 

3.  inde  s.  inne  a  bowel,  en- 
trail  O'R.;  in  t-inne  iachtarach 
lien  Ir.  Gl.  1013.  —  PI.  Dat.  il- 
leith  rem  ballaib  ocus  illeth  rem 
indib  Gild.  Lor.  Gl.  148  zu  erga 
membra  erga  mea  viscera;  cusna 
h indib  ibid.  Gl.  227  zu  inginem 
cum  medullis;  Acc.  na  hinneda 
Gl.  zu  talias  Gild.  Lor.  Gl.  93. 

1.  ind6  in  zwei  Theile?  son- 
nach  umaido  tar  a  medön  ros  rand  in 
n-insi  inde  L  U.p.  23^,  le ;  commemaid 
a  druim  indä'  ibid.  p.  20^,  is. 

2.,  ind^  gestern;  indh^  heni 
Z*.  609;  s.  unter  glasreng;  an^  or 
andö  yesterday  O'Don.  Gr.  p.  264. 

Indeb  N.  Gewinn.  —  Dat.  co 
m-betis  i  n-lndiub  fochricce  dom-sa 
Wb.  lOd  (Z*.  497);  Acc.  ni  riat  na 
d^nu  diadi  ar  a  n-indeb  domunde 
nicht  sollen  sie  die  göttlichen  Gaben 
für  weltlichen  Gewinn  geben  Wb. 
28c,  2. 

indecisoy  für  ind  fect  so,  hac 
vice,  nunc  Z*.  609. 

indegraid  hinter,  nach  FB.  62, 
s.  deg-aid. 

ind-^iriec  F.  impetus  in  dli- 
quem,  vindicta  Wb.  25«  (Z*.  877). 

indel 9  Indell  Fertigmachen, 
Anspannen,  Jochen,  Zurich- 
tung, Werkzeug;  inneall  i.  cleas  (?) 
O'Dav.  p.  97,  s.  unter  gl6s.  —  Sg. 
Nom.  in  caur  ocus  in  cathmilid 
ocus  in  t-indell  chrö  bodba  fer 
talman  Cucbulamdt  LU.  p.  79^,  29; 
mailli  do  cheim  ocus  t'inncll  FB.  34 ; 
Dat.  iar  n-indill  in  mfsceöil  Ms. 
Mat.  p.  473, 34;  Acc.  demon  damair 


indelba 


638 


indUt 


indel  Fä.  Febr.  16  {Gl.  i.  ro  da- 
mair  a  indleath  di,  no  indled  i. 
cengul  no  cuimrech).  —  Vgl.  iiidlim. 

indelba  i.  anmunda  altöri  na 
n-idal  sin  arinni  döforintfs  („they 
earved"  StoJces)  inntib  i.  delba  in 
uile  no  adratis  Corm.  p.  26,  vgl. 
unter  ogum. 

indemm  quippe  Z*.  609. 

indenmi  imbecilles  Wb.  11^ 
(Z«.  236). 

indeo  TE.  7  Eg.,  8  Eg,? 

inde6\ikÄmbo8;  inneoin  an  anvü, 
a  block  of  stone  O'B.;  a  griäiron 
O'Don.  Suppl.;  „the  supporting 
stone  of  a  mill"  Corm.  Tr.  p.  130  (i). 
—  Gen.  land  dergöir  do  brondör 
brüthi  dar  or  nAnueöinLÜ.  p.  79»,  12; 
CO  m-ba  samalta  ra  t^taib  örsnäid 
dar  or  n-indeona  fo  Idim  suad  sain- 
cherda  Rev.  Celt.  lUp.  177;  Dat.  oc 
fuine  eise  for  indeoiu  Cortn.p.  35, 4; 
in  c^tlucht  ro  berbad  don  indeoin 
ibid.  5. 

in-derb  in  c  er  tu  s  Z*.  860. 

indessld  Gl.  zu  ins  cd  erat  Ml. 
20»,  27  (Z*.  445  irrthünüich  als 
Praes.  sec.  aufgeführt);  Pass.  Im^ 
perat    Sg.   3    indester    lat    Corm. 

p.  36,  43. 

indethmiugrud   s.   iudithmisrim. 

indenrb,  Adv.  von  derb,  CR.  zu 
inquam  Jm.  18^,  25. 

indf  8.  Intl. 

Indiftid  s.  deod. 

Indlle  TjVieh,  indi\i\eattle  Corm. 
Tr.  p.  96;   2)  Sachen.   —   Nom. 

1)  ba  hilarda  a  indile  F61.  p.  LXI 36 ; 
a  indile  ocns  a  indmas  do  fodail 
do  bochtaib  Three  Hom.  p.  62,  33; 

2)  „Cissi  indili?"  or  Diarmait. 
„Secht  lenti  cona  n-imdenmaib  ocus 
secht  n-delgi  öir  ocus  tri  minda  öir 
TB.  p.  176,  10;  Gen.  1)  cach  ernail 
indile  tWd.  p.  CLXXIX ;  do  tbabairt 
8Öt  OCUS  indile  ScM.  2;  cothughadh 
na  n-indile  „feeding  of  the  cattle" 
Corm.  Tr.  l.  c.  {Sench.  M.);  Äcc. 
1)  eter  dÄine  ocus  indile  FB.  83: 
götai  m^indmas  ocus  m'indile  Three 
Hom.  p.  64,  12. 

in-dirsre     iniquitas     Wb.    4c 
(Z«.  860). 
Indised  s.  innistm. 


indithem,  für  ind-fethem,  Me- 
ditiren,  Betrachten,  Betrach- 
tung; meditation  Corm.  Tr.  p.  96: 
innitheamh,  innfeithiomh  de»ign, 
meditation  O^Don.  Suppl.  —  Sg. 
Nom.  indithem  dur^s  {zu  lesen  du- 
gr^s?  8.  unter  indithmech)  ocus 
imradud  fria  thogais  GL  zu  senper 
. .  ante  oculos  ejus  quem  circam- 
scribere  conatur  ML  28«,  14;  ro 
bui  indfetbeam  feochair  calma  oc- 
cu  oc  lecud  a  marbtha  ar  Dia  GL 
zu  Fil.  Prol.  50;  Dat.  co  n-inni- 
them  16ir  i  n-Dia  Hy.  7  Praef. 

indithmeeh  den  Sinn  gerich- 
tet auf,  versenkt  in.  —  Sg. 
Nom.  a  menma  indfeithmech  dogr^ 
i  n-Dia  SMart.  42;Acc.  F,  indith- 
mich  GL  zu  post  atentam  . .  cniain 
ML  35«,  28. 

indithmigim  III  ich  betrachte; 
I  meditate  Goid.^  p.  53.  —  Praes. 
sec.  PL  3  CO  ro  f^gtÄis  ocus  co  ro 
innithmigtfs  FÄ.  2.  —  Inf  Nom. 
innithmigu£{  inna  luinge  FA.  4 
(indethmiugwei  LBr.);  Acc.  innith- 
mignd  inna  soilse  ibid.  5  (indetb- 
midgud  LBr.). 

indin  heute,  s.  4.  dla  Tag. 

iudiut  FB.  47? 

indlaeh  Spaltung,  Unter- 
brechung; Acc.  cen  nacb  n-indlach 
sine  Ulla  interreptione  {sie)  Ml.  32»,  1 
(Z«.  877).  —  VgL  indlung. 

iBdladaim  (?)  ich  wasche.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  conid  he  fen  no  benad 
a  n-iallac^randa  dia  manchatZf  ocus 
no  innlad  doib  Three  Hom.  p.  122, 17. 
—  Praet.  Sg.  1  d'ionnlas  mo  lämha 
Torr.  Dh.  p.  180. 

indlaith,  lene  fo  dergindlaith 
oir  impe  TB.  p.  174,  c  („a  le^ 
interwoven  with  red  gold  upon  her"i 
vgl.  Um  gel-chulpatach  immi  co 
n-derginluth  intlase  Lü.  p.  113^  7 
(Siah.  ConcuL,  „with  a  flashing  red 
border''). 

indlat  Waschen;  indlat  din,  ar 
is  ind  don  cboiss  a  traig  et  a  lo- 
tione  dicitur  Corm.  p.  29  mit 
{diese  Etymologie  beruht  auf  einem 
Worte  lat  Fuss,  vgl.  Corm.  Tr. 
p,  119  mät,  und  ist  im  Gegens(ri: 
zu  inäm9,t„handwa$hing'*  erfunden": 


indle 


639 


ind-rid 


Waschen  der  Hände  tmd  Füsse 
ibid.  p.  20  fothnigud.  —  Dat.  do 
inlnt  a  läm  SC.  BG;  laithe  n-and 
atraig  deud  aidche  do  inlut  dond 
abaind;  is  h^  tan  doUuid  sdn  ocus 
a  hinailt  do  indlut  TBF.  p.  144,  4; 
oc  indlut  Incant.  SG.  (Z*.  949) ;  oc 
indlat  a  läm  ind  äth  Corm.  Tr.  p.  XII. 

indle  s.  latle. 

indli,  teora  leth-indli  Tir.  4 
{yjihree  half-indlea^yi 

in-dllgred  illegality,  an  ille- 
gal act  O'Don.  Suppl,  Gl.  zu 
ecomnart.  —  Gen.  do  fiur  indligid 
Wb.  3c  (Z».  860);  Acc.LHy.  Amr.2ij. 

Indlim  ich  mache  fertig,  be- 
reite, 8j)anne  an.  —  Praea.  Sg.3 
Dep.  nos  indlethar  Cet  inchind 
Mesgedra  isin  täbaill  Aid.  Chonch.  4o 
'„C  adjusted  M.'a  brain  in  his 
slifig'') ;  PI.  3  innlit . .  noi  gcairptiu 
p.  143,  7  {so  auch  zu  lesen  p.  136,  20). 

—  Imperat.  Sg.  2  indel  dün  in 
carpat  SG.  6;  indill  FB.  43.  — 
Praet.  Sg.  3  indlis  SC.  6;  FB.  43. 

—  Pas 8.  Imper.  Sg.  3  indillta^'  do 
charpat  FB.  34;  PI.  3  inlit«*  teora 
dabcha  üarusci  SC.  36.  —  Praet. 
Sg,  3  ro  inled  a  charpat  FB.  36 
<ro  hinnlecf  Fg.):  ro  inled  a  carpatt 
for  na  echu  Goid.*  p.  88  (Vit. 
Trip.)  =  Ms.  Mat.  p.  606.  —  Part. 
PI.  Nom.  dörguda  indlithi  J^B.  53. 

—  Inf.  ind  eil. 

indlfneeh  linirt,  eine  Bildung 
wie  ingalair?  huas  mo  lebrÄn  ind- 
linech  SG.  203  (Z«.  953),  supei' 
meo  libello  inter  scripta  Stokes, 
<Beitr.  VIII  320. 

indlisSy  a  n-indliss  araile  fir 
maith  „in  the  hall  of  a  certain 
prud'hamme'*  SMart.  30. 

indiobor  sc^t^ac/i,  der  Schwa- 
che, Kranice,  nach  Stokes  Eem.^ 
yp.  69  zu  lesen  für  imlobor  in  der 
GL  zu  Hy,  2,  29. 

indlobre  F,  Schwäche;  Dat. 
böi  a  n-indlubra  galair  „in  weak- 
nes8  ofdisease**  Three  Hom.  p.  58,  22. 

indlnng  I  findo  SG.  15»  (Z*. 
428).  —  Pass.  Praes.  sec.  PL  3 
indloingtis  GL  zu  disecabantur 
LArd.  175,  b.  1  (Ir.  GL  p.  166).  — 
VgL  indlach,  as-dloing  {S.  486,  1). 


indmaid,  dogni  iarum  brodmuc 
dia  muic,  indmaid  a  lama,  luld  on 
teni  TB.  p»  178,  2  {„washed  his 
hands*').    Vgl.  indmat. 

indmass  Reichthum,  Schatz; 
indmaiss  (innmus  B)  „wealth"  Corm, 
Tr.  p.  92;  indbas  GL  zu  dibad 
Hy,  5,  22.  —  Sg.  Nom.  a  indile 
ocus  a  indmas  Three  Hom.  p.  62,  ss; 
Dat,  ar  indbas  Gl  zu  ar  dibad 
Hy.  5,  6;  ar  feb  ocus  inubas 
p,  142,  1;  Acc.  iadais  a  tecb  fair 
Uli  ocus  for  a  uli  indmas  Three 
Hom.  p.  18,  26;  tbid.  p.  64,  12 
[s.  indilel;  PI.  Nom.  inmusa  di- 
vitiae  Ir.  GL  333;  ^Dat.  dona  ind- 
masaib  FA.  25  (hindmusaib  LBr.); 
Mamon  din  aium  in  demain  is  air- 
chindech  for  indmassaib  in  t-ssegail 
SMart  6. 

indmat  handwashing  Corm. 
Tr.p.  109  mat;  ind  na  lam  ncgar  and 
ibid.  p.  119  mat.  —  Dat.  co  tdnic 
Cred  d'indmad  a  1dm  don  tiprait 
Fel.p.  LXXXIX 19.  —  Vgl  indmaid. 

indnaidim  expeeto. —  Imperat. 
Sg.  3  indnadad  cdch  a  ch^le  Gl. 
zu  invicem  expectate  Wb.  11^  (Z*. 
443).  —  Inf.  indnide. 

indnjp,  focheird  hfch  n-erred 
n-indnse  FB.  51,  p.  310,  42? 

indnalgid  SC.  28  mit  H.  zu  lesen 
indsaigid,  s.  insaisrid. 

induide  expectatio  Z*.  877.  — 
Dat.  iarsind  indnidiu  Wb.  23^. 

ind-ocMl  F.  gloria;  Gen.  diri- 
tiu  indocbdle  Wb.  i^  (Z*.  242). 

Indossa  jetzt  SC.  14;  innösa 
Goid.^  p.  94,  23  {LHy.);  innossa 
ScM.  12  (anosa  H);  TE.  12  LU.\ 
indosa  GL  zu  nuncubi  SG,  14^  (Z*. 
747);  innossai  now  Fei.  p.  CLVI  9. 

Indra  i.  lumaire  (imaire)  O'Dav. 
p.  97,  98  (vgl  ibid.  p.  166);  noi 
n-indrada  ilnd.  p.  97  imresc. 

iudr&igne  detrimentum  Wb. 
16b  rz«.  491). 

ind-rid  Einfallen,  Einfall; 
innrudh  i.  orgam  O'Dav.  p.  99.  — 
Sg.  Gen.  ind  indrid  naimtidi  GL 
zu  propter  adsiduos  hostilis  vasta- 
iionis  incursus  ML  27»,  1;  Dat. 
tancatar  barbardhu  do  indrud  Franc 
SMart.  13. 


ind-rtath 


640 


Ingen 


ind-riuth  I  ich  falle  ein, 
greife  an,  vgl.  Wi.  Gr.  S.  72.  — 
Praes.  Sg,  3  inreith  adgrediiur 
Ml,  19*,  13;  inröith  Gl.  zu  vastan- 
Um  Ml.  48d.  —  Fut.  sec.  PI  3 
inrestais  Gl.  zu  invadere  nitehantwr 
Ml.  37*.  —  Part,  Nom.  amban- 
indrisse  Gl.  zu  invasso  imperio 
Ml.  18c,.  u;  PI,  Nom,  ind  indirsi 
vastati  Ml  (57»  {Z^.  1096).  —  Inf 
iudrid. 

indsma  s.  insma. 

ladtuigrther  8,  In-tuigrim. 

ind-ualad  incurri,  vgl.  conhu- 
alai,  conruale.  —  Sg.  1  inrualad 
Gl,  zu  offendi  Ml.  20r|  PI  3  ul 
nad  rindualdatar  acht  inrualdatar 
Gl.  zu  justi  qui  de  vifae  periculo 
non  nihü  trepidationis  incurrerent 
Ml.  24^,  11  {non  nihü  bedeutet 
nicht  etwa  non  ineurrerunt, 
sondern  positiv  ineurrerunt). 

indnlbroigr  p.  140,  19,  p.  145,  li? 

indus,  cid  ar  indus  CC,  3  ZZ7.? 

indasa  TE.  7  Eg.? 

Indusin  Gl.  zu  eo  Ml.  52  r  (Z^  609  ^ 

inech  s.  enech;  der  Dat.  PI. 
häufig  in  adverhiellen  Ausdrücken: 
i  n-ionchaibh  duiii^  for  a  pei'son's 
sähe  O'Don,  Suppl,,  a  hinchaibh  a 
bh-fer  on  accouut  of  their  husbands 
ibid.;  de  inchaib  na n-atairi  FB.  13; 
for  a  inchaib  „on  his  protection" 
Goid*  p.  67  {LHy.\  vgl,  inchaibh 
protection,  entreatyO' R. ;  ös  inchaib 
martra  nannAeb  FA.  25  („in  pres- 
cence  of  the  Saints"  relics"). 

iBechtair  s.  an-eehtalr. 

ined  SC.  36  („so  that  they  found 
no  place  for  thtm"  O'C.,  inad 
Platz,  im  Ms.  led)? 

infeitl,  bä  infeiti  Gl.  zu  quibus 
studiis  vita  rapacium  divitum  esset 
intenta  Ml.  28c,  17. 

in-fillim,  inrufill  implicuit 
Ml,  33c,  11. 

1.  ingr,  ising  FB.  20  („hardly" 
On  the  Mann,  III  p,  20)? 

2.  ing,  as  cach  ing  „from  every 
periV*  Hy.  1,  8,  vgl,  ing  force,  a 
stir,  perü  O'E. 

Inga  Nagel,  Kralle.  —  Sg, 
Nom.  und  Äcc.  Inga  mor  bui  fuirri 
amal  ingin  chon  Fei.  p,  LXXVII; 


I 


I 


Sg.  Gen,  cröa  Ingen  Gl.  zu  ungula 
SG,  46^;  Dat.  do  ingin  ad  unguem 
SG.  217»;  PI.  Nom,  ingni  TE.  4 
Eg. ;  no  tesctha  a  foU  oeus  a  ingne 
cecha  dardain  chaplaite  Fä.  p, 
CLXXI;  Gen.  secht  meöir  cechUr 
a  dd  l&m  co  n-gabäil  ingni  seb&ic 
forgabäii  ingne  griüin  ar  cach  n-äi 
fo  leith  diib  sin  LU.  p.  81«,  si: 
Dat.  dona  d^c  n-ingnib  Güd,  Lor. 
Gl,  198;  Acc,  ni  chorca  m*ingne 
Lg.  17,  46. 

in-gabiil  reprehensio  ^'.878; 
ing^b-sa  Gl.  zu  comprehenda» 
sapientes  in  astutia  ipsorum  Wh.  8^ 
(Z*.  452);  nin  incöbthar  non  re- 
prehendemur  Wh.  15*  (Z«.  878, 
aus  ind-gebthar). 

ingaire  Hüten.  —  Sg.  Nom.  ro 
herbad  do  ingaire  mucc  Iliree  Hom. 
p.  10,  27;  Gcpi,  nip-sa  cau-sa  in- 
gaire gamna  ba-ba  ehäosa  ingaire 
EmnaIrZJ.  p.  114»,  2g  (Siab.  Conc.  : 
ainm  aingil  ingaire  in  t-srotha  sin 
FA.  16;  Dat.  oc  ingariu  chierech 
TBF.  p.  154,  15;  oc  ingaire  chae- 
rech  p.  42,  34;  Three  Hom.  j).  6, 26 

iBgairim  ich  hüte.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  ingair  Gl.  zu  argairt 
Hy.  5,  »3. 

Ingalair  krank,  eine  Bildung 
wie  indlfnech?  Sg.  Ace.  in  fer  n- 
ingalair  TE.  12  Eg. 

inganta  s.  in-gnath. 

ingantaeli  wunderbar.  —  PI 
Nom.  tuaghmilu  ingantachu  TE. 
3  Eg. 

ingar  =  Zat.  ancora;  ingor  Wb. 
34»  (Z\  1070);  Goid.*  p.  57.  - 
Sg.  Acc.  CO  ro  laiset  eis  a  n-ingir 
p.  39,  16;  in  ingair  tbid,  is;  ttit 
einer  lat.  Endung  ingcorum  ibid.  21. 

ingAs  Sa  10  „debüüy"  OT.? 

in-gellaim  II  ich  verspreche, 
vgl.  O^Don,  Suppl.  —  Praes.  Sg.  3 
nad  ingella  s.  unier  1.  laith. 

iagen  F.  Mädchen,  Tochter;  Ir. 
Gl.  290,  291;  filia  Z\  241,  877; 
inghean  a  daughter  0"R.  —  Sg. 
Nom.  ingon  Mädchen  Hy.  5,  43: 
Lg.  5;  6;  SC.  33,  26;  ind  ingen 
Lg.  5;  6;  CC,  6;  SC.  13;  18;  31; 
32;  33,  29;  FB.  47;  in  ingen  TE. 
11  Eg.;   14;    ingen   fitair   Tochter 


ingenrad 


641 


inichtonicli 


TE.  3;  13;  20  Egr,  p.  131,  s;  SC. 
4;  17;  FB.  18;  23;  24;  70;  89 u.  ö.; 
ind  ingean  TE.  11  Eg.;  ind  iogin 
10  Eg.;  in  ingin  11  Eg.\  Gen.  na 
ingine  Lg.  7;  11;  16;  mn&  na  in- 
gine  T£.  2  LU.\  na  hingine  p. 
41,  15;  ingini  p.  131,  is;  DcU.  o 
Faind  ingin  Aeda  Abrät  SC.  13; 
ilcc.  in  n-ingin  SC.  47;  JTB.  6;  ni 
nie  . .  acht  mad  öen-ingin  {oder 
2fom.?)  TE.  20  Eg.;  im  Mugain 
ingin  Echach  FB,  12;  lasin  n-ingin 
SC.  32;  in  ingen  CC  6  Eg.;  Voc. 
a  ingen  X</.  5,  4;  iS^C.  46;  ^2.  Nom. 
ingena  Aeda  Abrät  SC.  11,  s; 
34,  7;  37,  20 ;  na  ingena  p.  131,  2s; 
a  n-ingena  macdacht  iScJtf.  20; 
Gen.  coeca  ingen  p.  131,  Ji;  p. 
140, 24;  p.  143,  i;  144;  SC.  45,  n;  12; 
FB,  54;  i  n-endgai  n6em-ingen 
Hy.  7,  16;  oc  deiscin  na  n-ingen 
p.  131,  21;  a  lennin  ban  ocus  in- 
gen FB.  11;  Dat.  di  ingenaib 
p.  131,  11;  coDa  ingenaib  SC.  32; 
döib  an-ingenaib  p.  131,  is;  Du. 
Nam.  df  ingin  Gm.  II  s. 

ingrenrad  JP.  co22.  Mädchen- 
schaar,  die  Mädchen.  —  Sg. 
Nom.  Lg.  16;  Dat.  cona  hingen- 
mid  p.  .144,  S2;  Äcc.  a  ingenraid 
n-ardmfn  SC.  30,  6;  ro  geoguin  in 
n-ingenraith  LU.  p.  19^,  1. 

In-gerrtha  lacerandu8,8.  ger- 
raiiB. 

ingi  ausser;  i.  acht  Lü.p.  119^37; 
inge  SG.  25*;  ni  comul  fri  nech  ingi 
fria  rig  namma  p.  142, 10;  p.  145,  9. 

in-gn&th,  In-gn&d  unbekannt, 
wunderbar;  N.  Wunder.  —  Sg. 
Nom.  is  alaind  is  ingnath  SC.  33, 27 ; 
is  adbul . .  ocus  is  ingnad  fria  in- 
nisin  FÄ.  15;  bale  ingnad  ciar  bo 
gnid  SC.  33,  1;  ar  is  ingnad  linn 
a  n-adciam  Ml.  16<',  6  [insolens, 
mirum  Z\  860);  cid  ingnad  lat 
SC.  44,  4;^cc.  ettr  gnath  ocus  in- 
gnath CC.  3  Eg. ;  d^ca  cach  ingnad 
SC.  30,  7;  PI.  Nom.  airechta  6c- 
samla  inganta  FA.  4;  Dat.  do  lu- 
bib  .  .  ingantaib  p.  130,  26;  dia 
hordaib  öcsamlaib  ocus  dia  ingan- 
taib FA.  15. 

in-gnAis  Abwesenheit,  das 
GegetUheü  von  gn&s;  want,  defect, 


absence  G*Don.  Suppl.  — -  Sg.  Nom. 
a  ingnais  Lg.  18,  9;  ingn&is  do 
cheneöi2  duit  coUaa  hecca  Fei  p. 
CLXXXV  6;  Dat.  bith  i  n*ingnaiss 
do  mna  ohne  deine  Frau  eu  sein 
TE.  19  Eg.;  Acc.  nf  düthrais  a 
bith-ingnais  Ml.  carm.  1  {„tJMu 
wouldst  not  wish  his  pei'petual  ab- 
sence" Goid*  p.  18,  Z«.  466).  , 

Ingne  cognitio;  Dat.  huat  etar- 
cnu  i.  huat  ingnu  Gl.  zu  cognitione 
mea  profu/ndiora  intellexisti  JMl.  27  r; 
leir  ingnu  SP.  II  s. 

ingne,  ingni  s.  Inga« 

Ingnech  mit  {langen)  Nägeln 
versehen;  ocus  me  mongach  in- 
gnech crfn  liath  nocht  trog  imne- 
dach  LÜ.  p.  lb\  S9  (,Tuan). 

Ingolstigther  Gl.  zu  inlaque- 
ari..po88it  Ml.  28^,  le. 

1.  ingor  8.  Ingar« 

2.  Ingor,  a  bas  h&  scel  n-ingir  „a 
sad  Story**  Fil.  Dec.  21;  iar  cesad 
la  hhigru  „öfter  suffering  with  tor- 
ments**  Mai  23,'  Gl.  i.  la  hingoru  i. 
cumga  i.  ba  hingor  frisin  corp  ro- 
chrabud  ocus  cösad  do  fulang ;  iarna 
breit  h  sech  ingra  y,past  miseries'* 
Epil.  119. 

In-greimm  N.  Verfolgen,  Ver- 
folgung. —  Nom.  ciasu  erchride 
a  n-ingraim  ML  26^,  12;  Dat.  oc 
ingrimmim  inna  cloen  Canii(Z^.269); 
Acc.  ni  fodmat  ingreimm  Wb.  20<'; 
PI.  Nom.  inna  fochaidi  ocus  inna 
ingramman  Gl.  zu  adversa  Ml. 
20*>,  12  (Z*.  269,  ingrammani  Asc). 

in-grennlm  I  tcÄ  verfolge.  — 
Praes.  Sg.  3  ingrennid  FA.  16 
LBr.  (ingrinnid  LÜ.);  PI.  3  innanf 
ingrennat  inna  firianu  Ml.  26^,  12. 
—  Perf.  Sg.  3  in-ro-grainn  perse- 
cutus  Ml.  26^,  24;  inroigrainn  ibid. 
26d,  3.  —  Fut.  sec.  PL  3  co  in- 
griastais  ut  persequerentur  Ml.  38d 
{Z^.  1094).  —  Inf  ingreimm. 

ingresehe  inconstantia  Z\ 
811,  von  gr^ssach. 

ingresgugud  continuatio  ML 
28b,  9. 

inlehtaraeh  unten  befindlich, 
der  unterste.  —  Sg.  Nom.  in 
draic  inichtarach  FA.  20;  Gen. 
d'insaigid  iffirn  inichtaraig  21. 

41 


inid 


642 


inna  n- 


inid  (lid  Lü.)  übt  est  (sä?),  eine 
Verschmelzung  wie  1.  conid;  cot 
gairim  do  Maig  Meli  inid  ri  boadag 
bidsuthain  EG.  2;  SC.  10  steht  es  dem 
m&dparallel :  wenn  der  Manngesund 
ist ..,  wo  er  {nun)  krank  ist,.?' 

inidil  clandestinus  SG.  222b 
/^a    877) 

inill  tutus  Z«.  769;  Gild.  Lor, 
Gl.  74  zu  tuta  pelta;  a  thigerna 
bi  at  luir[i]g  ro-inill  ibid.  Gl.  147 
zu  Domine  esto  lorica  tutissima; 
innill  Corm.  Tr.  p.  95;  Gl.  zu  fi- 
dus  ibid.  p.  11  fidh. 

inilligrud,  in  n-inilligud  tuiti- 
onem  Ml.  19»,  u  {Z*.  7b9);  huand 
iniiiiliugud  {sie)  talmaidech  subita 
tutione  ibid.  35*,  i  kZ^.  1098). 

inlllitts  tutela,  i  n-inillius  nem- 
thremeta  no  nemthroeta  zu  inpene- 
trabilis  tutela  Gild.  Lor.  Gl.  66; 
don  inillius  zu  adesto  tutamini 
ibid.  Gl.  140. 

ini8  F.  Insel.  —  Gen.  Augustin 
Inseo  Biese,  Mucbatöcc  Inse  Fäil 
Tir.  11;  coirm  inse  F4il  p.  133,  i; 
rig  Insi  Fer  Falga  FB.  89;  töeb 
na  indse  SC.  15;  Dat.  co  m-batar 
i  n-inis  mara  Lg.  13;  dund  insi 
SC.  17;  FB.  93;  Acc.  sech  inis 
SC.  31,  12;  CO  rancatar  in  n-insi 
SC.  35;  tiagait  isin  n-insi  ibid.  15; 
PI.  Nom^  indsi  p.  190,  si  LBr.\ 
Dat.  i  n-innsib  mara  Torrian  Hy. 
2,  n;  i  n-insib  FA.  27. 

in-lsel  demüthig;  Compar.  in- 
isle  „lowlier*'  Three  Hom.p.  122, 17. 

in-lelgis  heilbar,  curable  O'B.; 
ro  chuir  gach  aon  do  bhf  inleighis 
go  häit  a  leigbiste  Torr.Dh.p.  162, 1. 

inliad,  intliud  {ftn  the  Mann. 
III  p.  92,  96  u.  ö.\  vgl  intlaide, 
intlasse?  l^ne  fo  derg-inliud  imbi 
p.  131,  16  „a  Shirt  interwoven  with 
thread  ofred  gold"  (h  On  the  Mann. 
III  p.  162  {ähnlich  ibid.  p.  96  u.  ö.); 
fo  derginnlith  oir  TE.  3  Eg,\  leni 
. .  CO  n-derginliud  oir  p.  310,  34; 
l^ni  gelchulpatach  immi  co  n-derg- 
inluth  intlase  LU.  p.  113^,  7  {Siab. 
Concul.f  „with  a  flashing  red  bor- 
der"  [V] ) ;  iene  fo  dergiudlaith  oir 
impe  TB.  p.  174,  e. 

inmade  s.  niade. 


inmain  lieb;  dear,  bdoved  Corm. 
Tr.  p.  95. . —  Sg.  Nom.  ro  päd  in- 
main Genfer  £g.  7;  SC.  11,  5; 
34,  6;  ind  ftrög  inmain  Hy.  4,  7; 
ro  böi  tan  rop  inmain  lim  SC.  45,  s; 
inmain  n-ainm  „beloved  the  name^' 
SP.  y  7;  inmain  berthin  Lg.  17,  ss  ff.; 
PI.  Acc.  eier  du  gnathn  inmaini 
EC.  4.  —  Superl.  hi  inmainem  lais 
TE.  1  Lü.;  an  rop  inmainib  Z^.18,6. 

inmaine  F.  Zuneigung.  —  Sg. 
Nom.  searc  agus  ionnmboine  .Jtoce 
and  affection"  Torr.  Dhiarm.  p. 
202;  mo  gercc  ocus  m*inmaine  TE. 
9  Eg.;  Dat.  dia  seirc  is  dia  inmu- 
ni  SC.  33,  28;  Acc.  tucus  seircc 
ocus  inmaine  duit  TE.  5  Eg. 

inmaisnige  F.  parsimonia 
SG.  51». 

inmall,  ionmhall  heaviness,  fati- 
gue  O'B.;  diar  laid  amip  inmall 
„ihat  their  be  not  sadness**  i^)  Fä. 
Prol.  323. 

in-malla  langsam?  tochim  fos- 
sad  n-älaind  n-inmalla  FB.  20. 

inmedönaeh  intestinusZK  Sil. 
—  Sg.  Nom.  a  betha  'inmedönaeh 
ocus  a  airbert  bith  cech  lathi 
SMart.  42  {sein  inneres  Leben). 

inmedonaigre  Inhalt?  Gen.  tu- 
icsin  n-inmedonaigl  na  scriptnire 
nöibe  p   170,  16. 

inmesea  berauschend?  lina 
inna  himda  di  cholcthib  gelaib 
ocus  di  tlachtaib  etrochtaib,  dam- 
bruthe  dan  ocus  tinne  forsind  Uur 
ocus  lestra  m&rb  co  n-deglind  in- 
mesea Lü.  p.  23»,  36;  PI.  Dat.  co 
lennaib  inmescaib  FB.  79. 

1.  in-mesta  glaubwürdig, 
wahrscheinlich;  inmheasda  com- 
mendcible,  probable  O'R.  —  Sg. 
Nom.  is  mölde  is  inmbeasta  firinne 
an  neithi  si  „this  we  have  the  more 
reason  to  believe^'  Keat.  p.  120,  n; 
ibid.  p.  164,  6. 

2.  in-mesta,  ör  ba  binmeasta  a 
n -easbada  ,/or  their  losses  werenot 
considerable"  O'Don.  Gr.p.l(y2. 

inn  8.  ind. 

inna  s.  i  n-,  in,  na« 

inna  n*  für  inda  an-?  roptar 
lia  ammalrb  inna  m-beo  Oss.  I  s 
{vgl.  inda);  is   lia  turem  tra  ociu 


innaib 


643 


msa 


aisneis  ina  m-böi  df  degmndib  and 
chena  FB.  28. 

innaib  SC.  17,  6  (indaib  H.)? 

innaigid  SC.  30  s.  insaigid. 

inndelldir^he  TE.  4  Eg.? 

1.  inne  Eingeweide;  a  bowel, 
entraü  0*R.;  in  t-inne  lachtarach 
lien  Ir.  Gl.  1013.  —  Acc.  ro  the- 
claim  inne  a  brond  ina  ucht  Bev. 
CeÜ.  m  p.  181;  PI.  Dat.  illeith 
rem  ballaib  ocus  illeth  rem  indib 
GUd.  Lor.  Gl.  148  zu  erga  membra 
erga  mea  viscera;  cusna  hindib 
ibid.  Gl.  227  zu  inginem  cum  me- 
duilis;  Acc.  na  hinneda  tbid.  Gl.  93 
zu  taliaa. 

2., inne  F.  sensus  Z*.  247;  inne 
ind  febtad  SG.  28*  {sensus  qualitatis 
Z\  801). 

3.  inne,  trich^  cubat  inne  uasind 
loch  FB.  85? 

inn^,  innl  8.  in  Fragepartikel 
und  ^  Pronomen. 

inni  für  altir.  anl 

innell  s.  indell. 

innill  s.  inill. 

imissim.  indisim  ich  sage, 
erzähle,  beschreibe.  —  Praes. 
Sg.  3  innisid  döib  FA.  33  (indisid 
LBr.);  rel.  innises  Gl.  zu  adfeit 
Hy.  2,  68;  zu  dodadecha  Hy.  5,  8i; 
PI.  3  innisit  Gl.  zu  adroUat  FB.  71. 

—  Canj.  Sg.  1  Dep.  dia  n-innisiur 
Gl.  zu  Hy.  5,  37.  —  Imperat  Sg.  2 
inniss  dam  TE.  9,  u;  SC.  28.  — 
Praea.  sec.  Sg.  3  co  ro  innisc^i . . 
focraice  nime  FA.  31  (indised  LBr.); 
ro  hiimisidh  a  sc^la  do  TE.  14  Eg. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  innis  dö  SC.  48 ; 
don  badbscel  ro  innis  o  chelib 
FB.  70;  PI.  1  ro  innisemdr  FA.  15 
'itchaadnmar  LBr.).  —  Fut.  Sg.  3 
ni  innisfea  nech  FA.  d  LU.  —  In 
der  spätem  Sprache  Fut.  Sg.  1 
inneösad  O'Don.  Gr.  p  195;  Torr. 
Dh.  p.  56.  —  Fut.  sec,  Sg.  3  ni 
indisfed  nech  FA.  9  LBr.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  innistir  TE.  15;  ar 
is  cd  innist«"  Gl  zu  Hy.  5,  19.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  hindisse^?  p.  il,  28. 

—  Inf.  do  innisin  FA.  33;  d'inni- 
sain  FA.  32  (do  indisi  LBr.);  d'in- 
nisin  ibid.;  ic  innisin  oibniusa  in 
t-sida   SC.  34;  Acc.  ni  chumaic . . 


nech  . .  innisin  inna  n-airecht  sin 
FA.  6  (aisn^s  LBr.);  is  adbul . . 
ocus  is  ingnad  fria  innisin  FA.  15 
(r^  indisi  LBr.). 

innlthem,  Innithmignd  s.  indl- 
them,  indithmigini« 

innoeht  ^c2t;.  zur  Nacht,  heute 
Nacht;  hac  nocte  Z^.  609;  ScM. 
7;  15;  p.  145,  s;  FB.  16;  17;  62;  66 
(anocht  Eg.);  90;  94  (anocht  Eg.); 
anocht  to-night  O'Don.  Gr.  p.  264. 

innossa  s.  indossa. 

innnnd  Lg.  9,  ibid.  15? 

inon,  inonn,  innen  idem  Z^. 
353(e&6n(2a«.ednonöen  idem);  ionann 
equiü,  alike  O'R.;  ba  inond  aithesc 
la  firu  hErend  TE.  2  Lü.;  nl  hi- 
nund  comartha  tucsam  lind  FB.  73 ; 
is  inand  ön  ocus . .  est  idem  hoc 
atque  p,  169,  21;  170,  is;  inund 
p.  169,  29;  rop  inann  ocus  in  cätU 
TE.  13  Eg. ;  ond  inund  tuitim  eodem 
lapsu  LHy.  IIb  (6rotd.«  p.  68). 

inorchngrad  s.  in-sorchugrud* 

inorgrat  Gl.  zu  inruentium 
Ml.  44c. 

inotchim  ich  trete  ein.  — Prcbcs, 
PI.  3  ar  nis  inaitcet  FA.  12  LBr. 
—  Fut.  PI.  1  inotsam  Gl.  zu  inire 
certamen  Ml.  16»,  I6. 

inotaeht  Eintreten;  vgl.  Goid.^ 
p.  73.  —  Sg.  Gen.  dorus  inotachta 
in  chetramad  nime  FA.  17  (inno- 
tachta  LBr.);  Dat.  ic  a  airmirt 
dia  inottacht  FA.  22  LBr.  (tech- 
ta  thairis  LU.);  ic  a  inottacht  ibid. 
(oc  &  insaigid  LU.). 

in-rfata  befahrbar,  vgl.  rfa- 
daim.  ^^Sg.  Nom.  connarb  inrlata 
dö  in  chonar  FB.  36. 

inricc  würdig;  dignus  Z*.  878; 
ionnraic  pure,  honest,  worthy  O^Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  indraic  sen 
Corm.  p.  30,  16  {„that  is  fair^'); 
PL  Nom.  inricci  du  b&as  huili 
Wb.  5c.  —  Comparat.  inrice  fe- 
raib  side  SC.  31,  s. 

inrualad  s.  Ind-nalad« 

inrucus  M.  Würdigkeit;  dig- 
nitas  Z*.  878.  —  Gen.  in  chiall 
fil  indib  is  ciall  innriccso  SG.  59^ 
{von  der  Bedeutung  des  Gerundivi). 

insa  für  ansa  in  ni  insa  nicht 
schwer  SP.  V  6,  s.  nlnsa. 

41* 


insaigid 


644 


inond 


insaigid  Aufsuchen,  Besu- 
chen; ionnsaighidh  to  make  an 
incursion.  —  Sg.  Nom,  insaigid 
ocas  dula  co  rfgsuide  in  düleman 
FA.  15;  Dat.  d'insaigid  if firn  FA.  21; 
in  airechta  TE.  15;  d'innaigid  Con- 
culaind  SC.  30;  oc  ^  insaigid  FA.  22. 

insaigim  ich  suche  auf;  ionn- 
saighim  I  stte  for  damages  O'Don. 
Suppl.  —  Praes.  Sg.  3  rel.  mad  ar  diu- 
mandin  ceile  innsaigis  in  flaith(,i.  cu- 
inige)  a  seotta  O'Dav.  p.  78  diumann. 

insce  F.  Rede.  —  Sg.  Gen. 
rann  insce  pars  orationis  SG.  25^ 
(Z*.  983);  PI  Acc,  arfochlim  a  n- 
insce  p.  327,  83;  p.  141,  6. 

insene,  innscne  oratio  O'Don. 
Suppl;  a  innscni  p.  141,  8i. 

iusin  8.  sin. 

insma  a  push,  thrust,  cast 
O'B.  —  Dat.  dobidgad  Creidne  ina 
semonda  a  gobaib  na  tenchatre 
0CU8  ba  lör  dia  n-indsma  Corm. 
p.  32  nescoit.  Vgl.  ionnsmad  orna- 
mentation  O'Don.  Suppl.? 

insnastis  Gl.  zu  qui . .  consuerwnt 
gladiumultionis  exserereMl  26^,17. 

in-sorchaigim  III  ich  erleuch- 
te, mache  klar,  von  sorcha.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  inäorchai^  p,  169,  le 
{80  zu  ergänzen?).  —  Inf.  ionndor- 
chughadh  üluminating,  enlightening 
O'R.;  Dat.  oc  soilsigud  ocus  oc  in- 
orchugud  inna  catrach  FA.  13  (in- 
dorchugud  LBr.). 

insorg,  cocertaim  bretha  Ulad 
uli  ocus  nis  n-insorg  p.  327,  36 ; 
p,  141,  8,  niss  n-innsurg  ibid.  22, 
vgl,  innsorguin  i.  bidh  doigh  co- 
madh  inann  ocus  gluaisacht  no  im- 
luadh  O'Dav.  p.  100,  ionnsort  mo- 
ved  O'Don.  Suppl. 

intamail  Aehnlichkeit,  Nach- 
ahmen; int^amü  instar,  imitatio 
Z\  878.  —  Dat.  oder  Acc.  fö  in- 
tamail Tige  Midchüarda  i?.  309,  31; 
fo  intamail  na  hiubile  bicce  Ebre- 
orum  Gl.  zu  Ry.'2y  6. 

intamlaJm  aemulor;  PL  1 
Dep,  in  intsammlamar-ni  Gl.  zu 
an  aemulamur  Wb.  11^  {Z^.  878). 

intamlaigim  III  ich  vergleiche. 
\ —  Pass.  Praes,  Sg.  3  intamlaigther 
LHy.  fo.  12b  {Goid.^  p.  69). 


inteeh  N.  Weg.  —  Nom.  intcch 
D^  Hy.  7,  33  (n-D6  B.)\  Dat.  du 
intiuch  öinlü  cotidiano  itineri 
Ml.  28  r  (Z^  230). 

intf,  der  Artikel  mit  dem  deter- 
minativen 1,  a)  vor  Eigennamen: 
inti  Nöisi  der  N.  Lg.  S;  d;  ScM.  3; 
Gen.  indi  Saul  ML  29<i,  e;  b)  t?or 
einem  Relativsätze:  inti  ro  charos 
celui  que  faimais  SC.  45,  st;  FB. 
11;  87;  90;  SC.  31,  3?  inti  auf  ein 
Fem.  bezuglich  FB.  20;  Dat.  ondf 
as  mafortis  GL  zu  Hy.  5,  4s;  dindi 
s.  untfr  2.  gr&d;  donti  da  tacos 
TE.  9;  FB.  90;  PL  Dat.  donaib 
hi  gnite  SG.  IbQ^  {iis  qui  fadumt 
Z*.  352);  dafü/r  m  der  spakm 
Sprache  dona  flb  FA.  32,  cosna 
fib  ibid.  2. 

in-tinseana  he  begins  Tur.  Gl.  40; 
Pass.  Praes.  Sg.  3  intinscantar 
ibid.  GL  47. 

intlaide,  intslaide,  vgl.  intlasse? 
heö  öir  iutlaide  uassa  bän  bminne- 
chur  FB.  51;  intslaide  p.  310,  ss. 

intlasse,  vgl.  inliud,  inüaide? 
delg  find  find&rgit  ama  ecor  d*6r 
intlassi  üasa  b£i  bruinnigel  LH. 
p.  81  ^  26,  vgl,  eö  iama  eaccor  d'or 
donn  On  Öie  Mann.  III  p.  167; 
a  del  intlassi  LU.  p.  79s  ia;  is 
and  so  foch^ird  a  lürecha  iamaidi 
intlassi  immö  echaib  ibid,  17;  da 
n-all  ju-apthi  n-intlasse  ibid.  p. 
113»,  tö  {Siab.  Concul,), 

intle,  indle  Nachstellung; 
innle  snare,  ambush,  insidiae  ö'Bon. 
Suppl.  —  PL  Dat.  ar  intled&ib 
demna  Hy.  7,  S6;  Acc,  is  tri  int- 
leda  ocus  br^ic  dagniat  ML  28<:,  s; 
ba  hi  temul  dugnitb  Saul  cona 
muntair  intleda  ocus  erelca  M 
Davtd  ibid.  30»,  3;  tria  indle  ocas 
chelga  Conchobair  Lg.  11. 

intledaigim  III  ich  stelle  nach; 
PL  3  rd.  intledaigte  GL  zu  insi- 
diantium  Ml,  39«. 

intlinelit,  intslinolit  M.  intel- 
lectus,  sensus  Z*,  878. 

intllud  8,  inlind. 

intreb,  vgl,  fo-intreb  suppellex 
SG.  113»  (Z*.  884).  —  Sa.  Dat.  de 
intrub  ocus  comadbtir  na  fledeFJ9.4. 

inund  s,  inon« 


ipthach 


645 


irnigde 


ipthaeh  s.  anpthacb. 
ir-  wechselt  mit  alr-,  er-,  anr-, 
nr-. 
ro  Ir  8,  sfrlm. 

fr  Zorn,  Corm.  Tr,  p.  116  mer; 
i.  Buthain  (?)  HO  ferg  O'Dav.  p.  98; 
fossod  a  tond  xnedrach  mend  man- 
dra  säl  fri  ainbthe  hir  LU.  p.  40»,  5 
mit  der  Glosse  i.  firinni  (Aid.  Ech., 
„iüith  storms  of  anger**), 

fraeh,  dia  m-ba  clerech  ni  ba 
birach  „6c  not  wrathfuV*  Fü,  p. 
CLXXXIV. 

Irad,  im  irad  n-ecbtrand  SC.  25, 
vgl.  irud. 

rop  Mm  sc.  44,  8  (,,righteous" 

ac). 

Ir-bMr  gloriatio  Wh.  16^  {Z\ 
iS4);  PI.  Nom.  irbdga  contentiones 
Wh.  7d  (Z*.  656).  Vgl.  aur-bäg. 

Ir-ehoiltlth  maledicus  Wb.  9^ 
{Z\  793). 

Ir-ebolt  hurt,  harmFü.p.  CIV, 
vgl.  ercboit. 

ir-ehollnd.  &is  biis  oc  irchoUud 
Gl,  zu  maiedici  qui  aliis  maledi- 
cunt  Wh.  9^  {Z\  868). 

ir-ehor  s.  er-ehor,  aurehor. 

ir-ehre  s.  er-cbra. 

ir-ehride  irritus  Wh.  11»  {ZK 
868),  Fart.  zu  er-chrinim. 

Ir-dalrc,  Irdareus  s.  air-dlrc, 
airdireas. 

ir-d&lta  s.  er-d&lta,  aji-irdaltai 
uncertain  Fei.  p.  C. 

ire^  hire  ulterior,  magis  ul- 
tra SG.  39»,  Wh.  31d  (Z*.  277). 

fre  Land;  Ire  ground,  land, 
field  CR.  —  Sg.  Gen.  oc  collud  a 
n-hfrend  CC.  1  LÜ.\Acc.  fortacrith 
in  n-lrind  FB.  53. 

iress  F.  Glauhe;  fides  Z\  241. 
—  Gen.  foirbthetu  for  n-irisse 
Wh.  1»;  doch  um  n-irse  T«*r.  Gl.  45; 
Dat.  CO  n-buasail  hiris  Hy.  5,  3; 
Fl.  Dat.  i  n-biresaib  fuismedacb 
Hy.  7,  14. 

iressach  gläuhig.  — -  Sg.  Nom. 
cecÄ  bocbt  iressach  p.  40,  le;  p.  41, 1. 

ro   hir-fnagrad  s.  ar-föeraim. 

ir-gal  F.  Kampf,  Kampf- 
platz, Waffen,  s.  aur-gal.  — 
Sg.  Gen,  co  acht  anfaid  irgaile 
FB.  35;  Dat.  isind   roi   no   isind 


ergail  Gl.  zu  scammate  LHy.  fo.  31>; 
PI  Nom.  irgala  arma  Wh.  6»  (Z>. 
876);  imgaibtir  athai  ocus  ergala 
r^m  füath  ocus  rem  erud  Lü.  p. 
123^,  ü;  Gen.  i  n-uchtu  ergal  n- 
eirrind  FB.  23;  Dat.  i  n-irgalaib 
FB.  29;  Acc.  arfich  for  n-atho 
ocus  for  n-irgola  uili  p.  142,  82. 

Ir-gaire  vetitum  Wb.  3c  {Z\ 
868);  Conj.  Sg.  3  mani  air-gara 
nisi  vetat  Wh.  2c. 

na  hirgde  LHy.  fo.  7»,  Nom. 
PI.  zu  airegda  {Goid.*  p.  65). 

th'iiinne  SC.  26  s.  ffrinne. 

irladigur  oboedio  Z\  868. 

ir-lam  promptus,  s.  aar-lam« 

irlithe  gehorsam  Wb.  27c. 

Ir-lond,  ur-lond  das  untere^, 
hintere  Ende  {z.  B.  des  Speeres, 
Schiffes),  Stiel,  Griff  -  Sg. 
Nom.  ro  dlbairg  in  n-gai  dö  sa 
urlond  reme  und  sein  unteres  Ende 
voran  Rev.  Celt.  III  p.  178  (sa  für  is  a); 
dotheilg . .  in  n-gai  dö  ocus  a  ur- 
lond reme  ibid.  p.  180;  toit  erlund 
na  bachla  triana  chois  Three  Hom. 
p.  32,  18;  Dat.  0  irlond  co  crö 
p.  131,  19;  Acc.  tummis  Germ  an 
irlund  a  gai  issin  n-abaind  Lü. 
p.  24»,  3;  in  tan  tra  docömlasat 
for  fairrge  ocus  docorustar  aurlond 
fri  tfr  Corm.  p.  36,  19  („when  they 
had  put  to  sea  and  set  their  stem 
to  land'',  a  lui  no  urland  B). 

Ir-naldim  III  ich  erwarte, 
warte  auf  Jemand.  —  Fut.  Sg.  1 
ni  imaidiub  Coinculaind  SC.  46. 

1  r-naide  9  ur-naide  Wa  rten, 
Inf  zu  imaidim.  —  Dat.  nir  bo 
cian  i  n-irnaidiu  di  sie  hatte  r^ch 
nidU  lange  gewartet  TE.  12  Eg.\ 
ic  imatde  {bid.\  oc  urnaidi  Concu- 
laind  SC.  46. 

ir-naidmFer&tncJcn;  urdnaidhm 
a  tie,  bond,  knot  O'R,  —  Sg.  Nom. 
ar  ro  triallacl  a  himaidm  do  fir 
„for  it  was  tried  to  wed  her  to  a 
hushand'*  Fei.  p.  XXXVIII  31. 

imechtaibj  ar  imechtaib  aicnid 
Eu.  7,38  (ar  foirmdechaib £)y,apatn5^ 
solicitations  of  nature''  Stokes,  Rem.* 
p.  70,  „against  the  inclinations  of 
the  mind'*  O'Don.  Gr.  p.  294. 

irnigde,   irnichtke   F.   oratio 


irsa 


646 


itge 


ZK  247.  —  Tl.  Dat.  hi  far  n-ir- 
nigdib-si  in  precattontbus  vestris 
Wh.  7». 

irsa  jamh  of  a  door  Cortn.  Tr. 
p.  97,  8.  ursa. 

ir-seartad,  8.  aur-scartad;  Sg. 
Ace.  eter  irscartad  ocus  imdorus 
FB.  1;  axnra  in  tegh  hi  sin'itir 
irscartad  ocus  dergudha  „tn  car- 
ving8  and  hed8^^  TE.  p.  178,  8. 

irt  Tod,  durch  b&s  erklärt  Corm. 
p.  3  anart,  adart,  ibid.  p.  27  lathirt. 

ir-thorad  „great  produce*' 
Fil.  p.  LXI,  8.  unter  ernail. 

Irud)  hirud  margo  SG.  52» 
(Z«.  803),  inrud  Nigra. 

1.  is,  iss  8.  am. 

2.  is  und;  ar  cuirp  is  ar  n-anma 
Hy.  8,  s;  is  merb  is  is  marb  mo 
guth  SC.  29, 22;  2s;  b€8ond€r8  häufig 
mit  dem  Fron,  personale  verbunden 
bei  Zufügimg  einer  wichtigeren 
prädicativen  Bestimmung  {Copula 
is  est?):  maige  loma  dan  is  fat 
loiscthecba  FA.  30;  is  sf  alaind 
ilUnach  SC.  33,  26;  is  sf  thorracb 
Lg.  1;  CC.  6  Eg.  (os  sf  alacbt 
LÜ.)'y  l^ine..impi  is  si  cotat-6le- 
man  do  äita  uainidi  TE.  3  Eg.; 
4  Eg.;  ro  dlbairg  in  n-gai  dö  sa 
urlond  reme  Bev.  Celt.  III  j9.'178, 
für  is  a. 

d*i8  SC.  32  8.  fis. 

iss 9  is  infra  Z*.  634;  fssum 
unter  mir  Hy.  6,  4  {Gl.  i.  foum); 
7,  64. 

isa  (Three  Hom.  Index) y  is  a 
mü  folgendem  Substantiv,  steht  im 
Sinne  eines  relativen  j, cujus  est**  und 
,^quod  ^us"  {vgl.  asa):  taisig  iat  co 
ti  inti  is  a  ferann  hebe  sie  auf  bis 
der  kommt,  dessen  Land  es  ist 
Three  Hom.  p.  98,  lo;  curid  bar 
libra  i  n-usce  ocus  cibe  uaib  is  a 
libair  ^lait  dogenum-ne  adrad  do 
und  wer  von  euch  es  ist,  dass  sevne 
Bücher  davon  kommen  ibid.  p,  26,  is. 

ro  issam  s.  ricim. 

iss^,  is^,  issi,  isi,  issed,  ised 
die  Verbalform  is  est  und  das  Pro- 
nomen 6  (so),  sf  (1),  ed  (is  ed  oft 
abgekürzt  is  geschrieben). 

ro  ised  s.  ricim. 

iss6iese  Oss.  III  e? 


issel  unten  befindlich,  nied- 
rig; inferus  Z*.  768;  cend-isel 
Iowheaded  Fä.  p.  LXXXV.  —  Sg. 
Nom.  ni  ba  leith-lsel  in  mim  h<äb 
unten,  auf  der  einen  Seite  unten 
Hy.  5,  56;  Acc.  isin  morchate 
n-isel  Hy.  2,  ss;  PI.  Nom.  isli-.a 
d&  n-imechtar  FA.  22  (fsle  LBrX 

—  Vgl.  in-isel. 
isitig   p.    144,  10   zu  lesen  isin 

tig? 

isnith  SC.  12,  vgl.  aisneid  „uiter^* 
{2.  Sg.  Imperat)  Fei  Nov.  13  BawU 

ita  s.  itn. 

itagrar  ich^  fürchte  Three  Eom. 
p.  36,  20,  s.  ata^ar. 

it&a,  it6  ich  befinde  mich, 
bin  an  einem  Orte  oder  in  einem 
Zustande;  nicht  verschieden  von 
atäu;  die  Stellen,  an  denen  das 
voranstehende  i  das  relative  \  n- 
zu  sein  scheint,  s.  unter  t4u.  — 
Sg.  *1  itAu  sum  Wb,  32»;  ittöo 
Wb.  17d  (Z*.  488);  is  ferr  a  chäch 
ito-sa  SC.  28;  3  uair  ita  in  cath 
oc  a  ferthain  indiu  SC.  33;  immar 
ita  33,  34;  conid  de  ita  Sd&id  IU- 
thaind  FB.  69;  ar  itä  FA.  18  (ar 
ata  LBr.);  ar  iti  nach  cumachta 
for  a  cul  na  n-^n  sa  SC.  7;  ita  i 
m-Maig  Meli  13;  PI.  3  sa  \\ki  se 
dorais . .  corrice  in  rlched  FA  15 
(atat  LBr.);  acht  itat  i  foilse  FAh 
(atät  LBr.);   amo^   ität   iar  flr  6. 

—  Conj.  Sg.  1  ateoch  a  n6em  Pa- 
traic  ittarrad  itcö  LTJ.  p.  113*,  S9 
(Siab.  Concul.). 

itchuala,  ar  itchuala  a  bith  tor- 
räch  Laf.  Hy.  IX  Pref.,  zu  at- 
chlunim. 

itchaatar  s.  at-ehüad* 

itclüinter  s.  at-ehlunim. 

ite,  is  hfte  Ml.  28«,  lo  {s.  unter 
fithis),  vgl.  isiede  in  dail  ninde 
Wb.  11»  {Z\  350)? 

itge  Bitte,  Bitten,  s.  ateoch. 

—  Sg.  Nom.  itge  Abeil  Hy.  1, 5: 
a  hitge  Hy.  5,  i6;  aitge  Gl.  ^ 
ailgais  Hy.  5,  49;  Acc,  U,  itge  Pa- 
traicc  Hy.  3,  10;  admunia  mdr  itge 
LU.  p.  15»,  19;  adcotedae  in  n-itge 
Tir.  8;  PI.  Nom.  for  don  itge 
Brigte  b^t  Hy.  5,  89  (L  ro  bet 
fornd  a  hitge). 


ith 


647 


u 


Ith  Korn,  Getreide;  com 
Corm.  Tr.  p.  95;  ith  in  arba  far 
Ir.  Gl.  1038.  —  8g.  Nom.  SR  l  i; 
Gen.  bandea  hetho  Gl.  zu  Ceres 
SG.  60»  {Z*.  289);  leth  n-etha  för 
tire  . .  is  sunda  melair  Lü.  p.  24»,  82; 
Dat.  CO  n-ith  SP.  I  i. 

ith  puls  SG.  70»  (Z*.  49). 

Ithe  Inf.  zn  ithim. 

ithemair  Gl.  zu  ventres  Wb.  SV>,  ss, 
edaces  Z\  780. 

ithim  I  ich  esse;  mando  Z\  429. 

—  Conj.  PL  3  ar  na  betbat  cethra 
na  gtirta  Corm.  p.  22  gelistar.  — 
Praes,  sec.  Sg.  3  no  ithed  ScM.  1; 
PI.  3  nö  ittis  na  bubla  Lü.  p.  23»,  ii. 

—  Fut.  sec.  PI.  3  nacb  istais  Lg.  14. 

—  Inf,  DcU.  no  tbäigtis  ind  eöin  dar 
a  n-essi  do  itbi  na  n-ubull  Lü.  p. 
23»,  13;  coin  dot  itbe  Fei.  p.  CVI; 
Acc.  son  inchoissised  longud  no  itbi 
„a  word  which  would  signify  con- 
suming  or  eating**  Ml.  118. 

ithir  ground  producing  com 
Ö'R.;  ata  dag-itbir  lim  ocus  nim 
tba  sil  a  cbomadbais  TB.p.  174,  is. 

itUa  area  Z\  264;  Vat.  isind 
ithlaind  in  area  SG.  68»  {Z\  147). 

itloehamar  s.  atluchur. 


ftu  Durst;  Ita  thirst  O'R.  — 
Nom.  b^  mör  a  n-gorta  ocus  a  n- 
ftu  Lü  p.  23»,  20 ;  ita  uirri  im 
sercc  n-D^  Fä.p.  XXXIV  {Jan.  15); 
Acc.  cumma  aranggairtls  gortai 
ocus  fttaid  dfb  na  bubla  Lü.  p. 
23»,  16;  arrodibaid  ftitb  ind  Israhel 
spiurdalti  inna  noib  Wh.  11»  {Z\ 
882),  „restinxit  süim**  Stokes. 

lubaile  „time,  period  of  pres- 
cription,  limitation**,  juhüium^  a 
lapse  of  time  „after  which  the  par- 
ties  to  a  bargain  could  not  retract" 
O'Don.  Suppl.  —  PI.  Nom.  ni  ladat 
iubaili  for  ^tecbtu  ail  SC.  25;  Gen. 
na  hiubile  bicce  Ebreorum  Gl.  zu 
Hy.  2,  6. 

labar  the  yew  tree  0*B,  s.  Ibar. 

iubroracht  working  in  iubar  On 
the  Mann.  III  p.  57. 

iuoh  Oss.  II  4? 

iaehanda.  vgl.  iucbna  pale  red 
O'R.  ?  PI.  Nom.  ingni  ailli  iuchanda 
TE.  4  Eg.? 

lürad  factum  estLArd.  189b.  1 
(Z«.  477).  Vgl.  frith-iüraim. 

iürthund,  idrtbund  Cuchulainn . « 
dfa  siabairther  immi  FB.  61,  vgl. 
iurtadb  to  göre,  hufii  O'Don.  Suppl. 


K 

ka  wird    hisweüen  in  späteren      z.  B.  in  catb,   asna   katbaib   Lg. 
Hcmdschrißen  für  ca  gesdmehen,      12  Lc. 


1.  la  Praep.  mit  Acc.  bei,  m.it, 
durch,  von  (beim  Pass.);  apud, 
cum,  penes,  secundum  Z*.  643;  le, 
leis,  re,  ris,  with  O'Don.  Gr.  p.  310 
\^mit  Vermengimg  von  la  und  fri); 
im  PI.  gelegentlich  auch  die  Form 
des  Dativs:  la  demnaib  FA.  29  Lü. 
^d^mnu  LBr.) ;  la  drongaib  31  (drun- 
ga  LBr.).  —  Mit  dem  Artikel 
verbunden:   Singular,  M,  und  F. 


lasin  n-anmain  FA.  15;  SC.  32;  39 
FB.  7;  89;   lasin   screicb   Lg.  1 
Hy.  5,  46;  79;  SC.  40;  FB.  64;  79 
p.  130,  22;  27;  laissin  druid  TE.  18 
Neutr.    lasa    m-borrfad    FB.    44, 
lasa  loim  p.  131,  7;  Plural  lasna 
claidW  FB.  15.  —  Mit  Pron.  per- 
sonale verbunden:  1.  Sg.  limm-sa 
SP.  V  6;  ümm  TE.  9,  6;  S2;  13  Eg.\ 
lim  £ri/.,6,  9;  Lg.  18,  4;  TE.  9,  12; 


la 


648 


la 


p,  133,  8;  SC.  33,  6;  34,  9;  sö; 
44,  8;  8;  45,  a;  46;  FB.  5;  6;  32; 
62;  75;  lim-sa  Lg.  6;  17,  e;  TE. 
13  LU.]  SC.  14;  46;  FB.  5;  9; 
25;  56;  73;  76;  lern  Hy.  3,  10; 
CC.  b  Eg.\  1  LU.  (lemm  J^^^; 
SC.  34,  6;  lern  f^in  Lg.  3;  lem'-sa 
i^.  17,  23;  liumm  TR  10,  4  £'51.; 
lium  p.  145,  8;  PI  linni  5^0.  24; 
FB.  62;  linne  i.  la  cach  Gl.  zu 
inmain  Hy.  4,  7;  lind  ScM.  15; 
SC.  45,  6;  8s;  FB.  54;  90;  94;  linn 
CC.  3  Eg.;  TE.  9  JE'^r.;  13;  lend 
Lg.  13;  -2.  Sg.  let  5y.  6,  2s;  TE. 
5  F^.;  SC.  29,  2;  30,  s;  FÄ  62; 
74;  lett  Lg.  9;  TF  19;  FB.  9; 
let-su  SC.  46;  let-so  Lg.  12;  let-sse 
TE.  8  F^.;  lat  i^f.  19;  TE.  5  ^.; 
8;  9,  m;  10,  9;  SO.  13;  20;  29; 
44,  6;  FB.  8;  9;  59;  73;  74;  latt 
Lg.  9;  ScM.  20;  FB.  10;  59;  lat-su 
SC.  41;  PZ.  lib  ip.  17,  1;  9;  ScM.l; 
p.  133,  1;  FÄ.  19;  FB.  6;  13;  90; 
5.  Sg.  M.  lais  p.  39,  16;  TE.  1; 
2  iCT.;  8;  p.  132,  le;  FB.  1;  9; 
81;  laiss  CC.'Q  Eg.\  SC.  48;  FB. 
58;  89;  lais-seom  88;  leiss  TE. 
12  Eg.;  15;  CC.  5  2.17.;  SC.  32; 
leis  ÄAf.  4;  20;  CC.  6  itT.;  F^. 
3;  21;  SC.  8;  13;  20;  36;  FB.  31; 
40;  56;  62;  70;  85;  leissi  TE.  10; 
les  TE.  5  Eg.;  p.  145,  11;  SC.  35; 
F.  lee  L^.  10;  SC.  35;  39;  löe  44: 
FB.  54;  lea  CC.  6  Lü.;  le  TF. 
8  iCT.;  11  Eg.]  CC.  3  F^.;  6;  PI 
Uo  Hy.  5,  68;  FA.  28;  leö  CC.  6 
LU.;  SC.  35;  36;  48;  FB.  16;  54; 
66;  70;  72;  76;  91;  leo  p.  39,  u; 
iflf.  10;  11;  14;  16;  TE.  5  Eg.; 
15;  CC.  4;  SC.  6;  21;  FB.  42; 
leo-Bom  ScM.  5;  CC.  1  Fp.  (-sum); 
leu  CC.  1  i?7.;  3;  SC.  2;  läu-som 
CC.  ILU.;  leü  SC.  1;  lethu  Tir.  10; 
Hy.  2,  17.  —  Mit  Pron.  posses- 
sivutn:  1.  Sg.  lam  nöeb  Hy.  4,  8; 
5,  29;  3.  Sg.  lia  mathair  Hy.  5,  76; 
lia  clam  Hy.  5,  62;  58;  lea  hanail 
CC.  b  LÜ.  (ria  Eg.)  —  JlfÄ  IVon. 
relativutn:  las  n-denta|>.  311,  28; 
lasma  ScM.  21,  8  (fi^r  lasa  m-ba); 
las  tudchad  SC.  16;  20.  —  Mit 
Pron.  demonstrativum:  lasodain 
«.  sodain.  — 
.  Gebrauch,  1)  hei,  mü  Hinnei- 


gung zu  der  Bedeutung  mit  {en^. 
vnth);  ni  frith  locht.,  lam  chraiV 
dig  JBy.  5,  29;  ScM.  17;  conna 
hacced  nech  leo  hf  damit  sie  Nie- 
mand bei  ihnen  sähe  Lg.  11;  conid 
farggaib  la  German  Hy.  2,  10; 
FB.  79;  ro  böi  mf  län  lasin  coin 
Hy.  5,  46;  68;  ni  TO  an  gel .  .  leo 
Lg.  16;  18,  4;  ScM.  4;  cid  föd 
niair  lat-su  was  hat  bei  dir  bewirkt 
SC.  41;  cid  as  mö  miscais  lat 
Lg.  19;  lia  matbair  ditb  ind  löig 
Hy.  5,  76;  no  foad  la  Conchobar 
Lg.  6;  12;  TE.  5;  6;  CC  6;  p. 
145,  8;  SC.  39;  nf  rabi  la  ültn  fer 
no  lamad  FB.  15;  91;  6;  ScM. 
2;  6;  c^n  bus  mfad  lat  TE.  b;  U 
bös  Un  CC  1;  SC  2;  fit  Unni  mac 
88er  bei  uns  ist,  giebt  es  SC.  24; 
33,  35;  46  {mit  oc  wechsdnd^;  Lg.S; 
TE.  9,  6;  FB.  9;  11;  is  lat  in  fer 
dir  gehört  der  Mann  SC.  44,  s: 
FB.  73;  89;  bid  lat  in  caxaaihmir 
FB.  59;  ni  h&  lat  73;  74;  8;  9; 
10;  p.  133,  8;  at&  comarli  lim  FB. 
62;  76;  Lg.  9;  ba  mebar  laia 
p.  39,  15;  nir  bo  chumain  laiss 
SC.  48;  bi  mar  a  sseth  la  Deioh- 
tire  CC.  4  LU.;  6;  FB.  58;  ba 
hole  a  m^nma  lais  SC.  8;  20;  ni 
ba  fielid  leis  a  m«nma  FB.  56; 
leth  in  tigi . .  la  Gonnachta  ocos  in 
leth  alle  la  Uito  ScM.  5;  petta 
slndaig  la  rig  Laigen  p.  46,  22.  — 
2)  mit  {engl,  with):  manim  bera-sn 
latt  wenn  du  midh  nidU  mit  dir 
nimmst  Lg.  9;  6;  ScM.  20;  TE. 
5  Eg.;  15;  p.  132,  le;  CC.  3  LU.\ 

FA.  3;    21;    19;    SC.  6;    35;  48; 

FB.  54;  59;  73;  40;  iar  m-breith 
a  t^ca  do  Ldegairi  leis  FB.  70; 
nos  cengland . .  i  n-di&id  a  charpait 
leis  FB.  70;  81;  rögmaitrne  lee 
Lg.  10;  14;  TE.  13;  p.  132,  2>: 
p.  145,  11;  SC.  13;  16;  tiO;  33,  c; 
35;  46;  FB.  5;  6;  7;  42;  62;  Hy. 
5,  93;  2,  17;  atralacht.. lasin  n-ingin 
SC.  32;  focertar  fiadain  leö  FB.  66; 
dochöid  . .  lasin  n-athesc  sin  FB.  7; 
legais  canoin  la  German  Hy.  2,  it; 
tanic . .  CO  n-nrd  plea  lais  |>.  39,  21: 
19,  36;  FB.  31  (CO  n-  und  la);  ar 
debaid  . .  leis  fri  Senach  SC.  13  (U 
und  fri);   Dia   lem   Gott  mä  mir 


u 


649 


laaim 


Hy.  3,  lo:  6,  9;  1,  u;  5,  68;  ocus 
Derdriu  leo  Lg.  10;  p.  89,  14: 
ScM,  20;  Ca  1;  p.  142,  is;  i^^. 
28;  fi^O.  39;  FB.  76;  89;  cen  rig- 
nai  lais  TJS;.  2  i^;  FB.  72;  ni 
fess  cell  le  CC.  6  ^(7.;  lethcholba 
flatha  la  Patraic  Hy.  4,  9;  isiii 
creit . .  lasin  suidi  n-grfanda  SC.  40; 
conda  sloic  . .  lasa  loim  p.  131,  7; 
aMtch  zwr  Bezeichnung  einer  beglei- 
tenden Handlung:  for  in  seil  la 
töcbAil  a  Umi  ^B.  39;  38;  40.  — 

3)  hei,  in  einer  eigenthiimlichen 
subjectiven  Färbung:  bi  mebal  lais 
es  war  eine  Schande  bei  ihm  =  et' 
hielt  es  für  eine  Schande  TE.  8 
LU.\  10  Eg.',  ba  när  la  Brigit  p. 
42,  10;  SC.  44;  gair  chaitbiuda.. 
lasin  mocraid  ani  sin  FB.  64;  ba 
bec  . .  la  Connac/»^a  a  cuit  ScM.  18; 
bäd  maith  lim-sa  es  wäre  gut  bei 
mir  =  es  wäre  mir  angenehm  SC. 
14;  ScM.  15;  TE.  9,  31;  13;  FB. 
6;  9;  54;  56;  bi  inmainem  lais 
war  ihm  der  liebste  TE.  2;  iSO. 
34,  6;  45,  s;  läecb  bas  dech  Hb 
FB.  13;  54;  ba  ferr  leiss  ^c  and4 
bethu  TE.  12  Eg.;  SC.  44,  2;  s; 
46;  FB  9;  26;  32;  cid  cäin  lib  so 
schon  auch  bei  euch  {nach  eurer 
Meinung)  ist  ^=^80  schön  euch  dünkt 
Lg.  17,  1;  9;  21;  23;  p.  133,  1; 
SC.  35;  FB.  81;  ba  tniagh  le 
TE,  11  Eg.;  18;  CC.  3  Eg.;  FA. 
15;  b&  hole  leo  SC.  21;  manib  lor 
lat  wenn  dir  das  nicht  genug  dünkt 
TE.  10,  9;  SC  36;  FB.  56;  b4 
doigh  leo  es  dünkte  ihnen  TE.  5 
Eg.;  SC.  45,  e;  FB.  85;  88;  94; 
70;  90;  cumma  lern  es  dünkt  mir 
gleich  CC.  7;  is  fochen  lend  Lg.  13; 
nir  bo  ail  leiss  SC.  32;  FB.  62; 
cionas  fir  lib  ScM.  7;  fö  l^o  Hy. 
5,  53?  ata.lim  nech  ich  weiss  einen 
FB.  75;  atä  lim  ba  fräs  do  ne- 
mannaib  es  dünkt  mich  es  wäre 
ein  Begen  von  Perlen  p.  310,  se; 
LU.  p.  113^,  3;  nf  fil  imcbosnam 
lib  innocht  ihr  denkt  nicht  an 
Streit  FB.  90;  vgl.  noch  indar.  — 

4)  mit,  durch,  von,  engl,  by, 
zur  Bezeichnung  einer  Vermittelung, 
der  Ursache,  des  Urhebers  {beim 
Passiv):  rom  bith  oroit  let,  a  Maire 


Hy.  6,  23;  4,  8;  Dia  lern  la  itge 
Patraic  Gott  mit  mir  durch  die 
Bitte  Patrick' s  Hy.  3,  10;  p.  46,  25; 
Hy.  8,  5;  böi  fled  roör  la  Bricrind 
FB.  1;  5;  lasma  bec  far  cnit 
ScM.  21,  3;  aithesc  la  fini  hErend 
fri  Eochaid  TE.  2  LU.;  CC.  3  Eg.; 
ba  tochomracbt  la  hültu  CC.  ILU.; 
toga  leo  SC.  21;  folcud  lim-sa  dö 
Lg.  17,  6;  a  tuitim  la  näimtiu 
Lg.  13;  ScM.  17;  SC.  29;  gommo 
marb  lais8..cu  Gaulaind  CC.  6  Eg.; 
in  tan  . .  h&  urlam  la  Bricrind  d^näm 
a  tbige  FB.  4;  co  m-bo  nem  tened 
..lasna  claid&t  FB.  15;  44;  88; 
feraid  . .  failti  friu  la  b^im  forgama 
do  gai  Lg.  15;  FB.  88;  focress 
immeid  lasin  ceird  Hy.  5,  79;  ro 
alt  la  Conchobar  Lg.  6;  p.  131,  11; 
CC.  4  LU.;  ni  ro  follaiged  leo-som 
ScM.  f);  7;  TE.  8;  2  Eg.;  9,  12;  32; 
10,  4;  TE.  15;  19;  p.  130,  22;  27; 
131,  31;  132,  21;  CC.  5;  FA.  32; 
SO.  1;  2;  34,  9;  FB.  1;  3;  75; 
p.  311,  28;  SP.  V  6.  — 

5)  Vereinzelte  Wendungen:  la  so- 
dain darauf,  s.  sodain;  doll^cet  a 
14ma  la  töeb  sie  Hessen  ihre  Hände 
an  der  Seite  herab  sinken  FB.  16 
bid  airscela  la  Fer  mbrot  ScM.  15 
ro  bad  cridiscel  la  Faind  SC.  11,  4 
nf    laimtis    chena    la    Conchobar 
ScM.  20,  vgl.  nf  ctimcet  [nf]  la  mac 
n-Dö  LU.  p.  114i>,  37  {Stab.  Conctd.). 

2.  la  in  cachlac^in  . .  in  cein  n- 
aiii  {das  eine  Mal .  .  das  andere 
Mal,  modo . .  modo  Z*.  360)  steht 
für  ala,  vgl.  indala;  cacbla  fecht 
Corm.  p.  21  fidcbell  („m  ttim'*); 
cacbla  tan  . .  tan  aile  LU.  p.  3^,  23; 
so  auch  cacblabert  s.  unter  imma- 
sleig? 

1&,  l&a  s.  lathe. 

laaim  ich  werfe,  lege,  setze, 
schicke,  in  mannigfacher  An/wen- 
düng.  —  Pra^s.  8g.  3  laaid . .  uad 
lebor  in  prccepta  er  legt  bei  Seite 
FA.  33  LBr. ;  PI.  3  laait . .  nuall- 
gaba  n-dermäir  estib  sie  stossen 
ein  grosses  Wehegesch/rei  aus  FA. 
33  LBr.  —  Conj.  PI.  1  co  ro  lam 
cor  imön  sldag  SC.  35  (läam  H.). 
—  Prc^es.  sec.  8g.  3  in  fail  nf  no 
laad  camtabairt  üait  beos  „is  there 


labidr 


650 


lAech 


aught  thfU  wauld  cast  douht  from 
thee  gtüV  Lot.  Hy.  XIII  Pref.  — 
Ptaet.  Sg.  1  asb^r  corro  dalUus 
immuda  TBF.  p.  144,  13;  2  roUais 
ind  ordnaisc  issin  uisce  TBF.  p. 
152,  18;  Sg.  3  co  ro  l&i  a  ochtaig 
on  tig  FB,  64  (co  roUa  Eg);  ro 
lai  si  tri  fo  deoid  algis  fair  LU. 
p,  39^  80;  ro  ls&  side  menmain  for 
a  mac-som  ibid.  s?;  corra  lai  cor 
imma  tech-som  Lg.  12;  co  ro  lä 
cor  immin  rigthech  FB.  25  (co 
rolla  Eg.")\  nl  ro  la  imroU  mo  ur- 
Chor  8C.  7 ;  ro  la  cain  f  orsna  clanna 
By.  1,  54;  ro  lä . .  i  socht  mör  inti 
Mac  Dathö  ScM.  3;  ros  16  i  socht 
na  hülto  9 ;  ro  lä . .  in  cennide  dia 
chind  ScM.  15;  TE.  5  Eg.\  ro  14 
cend  in  chon  asin  charput  SeM.  20; 
rola  si  Lg.  3  L.  s.  rala;  ro  lä 
armgrith  mör  di  Gruachnat&l^B.  44? 
Conus  lüi  FA.  20  LBr.  für  läi  (co 
curend  it7.)?  PI.  3  ro  läsat  tri 
imrothu  imma  chend  FB.  45  (rol- 
lassat  Eg.);  ro  lasat  gäir  mesca 
Lg.l;  corralsat  grith  mör  ScM.  18; 
CO  rolsat  süil  tairsiu  SC.  35;  co  ro 
laiset  Bis  a  n-ingir  p.  39,  le;  co  ro 
laiset  sortem  inter  se  p.  39,  17;  ro 
laset  a  n-gona  Gl.  eu  Hy.  5,  66.  — 
Pas 8.  Praes.  sec.  3  co  ro  lathea 
&r  fer  n-hErenn  impi  ScM.  5.  — 
Pritet.  Sg.  3  ro  laad  si  co  Cathbud 
Lg.  3  Eg.\  fräs  do  nemannaib  ro 
laad  ina  chend  p.  310,  37;  ro  laad 
Gl.  eu  focres  Hy.  5,  48;  78;  79;  ni 
thic  assin  magin  in  ro  lad  TBF. 
p.  150,25;  ro  lad  roga  döib  FB.  54; 
cor  laud  dar  ceod  in  tempul  iart^m 
„and  then  the  tempel  was  overthrown 
SMart.  27 ;  PI.  3  uair  na  ro  adair- 
set  in  deilb  n-ordai  dorönad  la 
Näbcudon  nasor  is  aire  ro  laitea 
in  fomacem  FSl.  p.  CLVII  7. 

lal^air  i.  suilbir,  ut  est  cerd  la- 
bair  laidhich  O'Dav.  p.  101. 

lal^ar  superhus,  arrogans 
Wb.  4b  (Z>.  3).  —  Adv.  co  labur 
SC.  26. 

Ihhurttieh  loquax,  Compar.lA- 
bartaighe  Ir.  Gl  1133. 

labra  F.  Bede,  Reden,  Spre- 
chen. —  Nom.  SC.  29,  24?  labra 
frlu  noco  techta  Fei.  p.  CXXXIV; 


laubra  TE.  9,  2s?  Acc.  s^n  . .  mo 
labra  „aain . .  my  speech'^  FSl.  ProL  1 ; 
cona  coemnacair  labra  Three  Hom. 
p.  68,  19. 

labraim  II  ich  rede,  spreche. 

—  Praes.-  Sg.  3  Dep.  nl  labrathar 
n<m  loquäur  SG.  199^  (Z*.  438); 
cen  CO  labradar  fri  nech  ScM.  3,  s; 
PI.  1  läse  labraimmi  Gl.  eu  in  Uh 
quendo  Ml.  Si\  16;  Dep.  labramar- 
ni  ibid.  23;  3  labrait  bioil  SC.  38,  9. 

—  Conj.  Sg.  3  ro  dorn  labrathar 
Hy.  7,  59.  —  Praes.  sec.  PI.  3  no 
labraitis  SC.  2.  —  S-praet.  Sg.  3 
labrais  SC.  12;  ro^labair  Fä.  p. 
CXVI.  —  Pass.  Praes.  Sg  3  la- 
bairthtff  sund  {was)  hier  gesagt  wird 
FA.  3  (pritchaither  LBr.).  —  Inf. 
Sg.  Nom.  clothach  labrad  Hy.  5, 101: 
Gen.  or  bam  tüalaing  lapharthai 
TE.  5  Eg.;  Dat.  ina  labrad  an 
seinem  Bedien  FB.  25;  Acc  cen 
labrad  fri  nech  ohne  eu  Jemandem 
eu  reden  SC.  9. 

lac,  lag  weak,  feeble  O'B.  — 
Sg.  Nom.  ni  läthar  lac  SC,  33,  96; 
ni  lac  Gl.  eu  ni  triath  Oss.  III  10 
(lag  Ed.). 

lach,  ein  Suffix  nominalen  Ur- 
sprungs, Z\  855,  s.  luchtlach,  6c- 
lach,  teglach. 

laeha  Ente;  a  duck  Carm.  Tr. 
p.  103.  —  PI.  Nom.  na  lachain 
Fü.  p.  CLX  27. 

laeht  lactura  Ir.  Gl.  250. 

laeht-muad  ScM.  22,  1? 

laehtna  „yellow,  dun,  taw- 
ny"  und  „a  kind  ofa  coarse  gray 
apparel"  O'B.  —  Sg.  Nom.  brat 
dub-Iachtna  FB.  91 ;  37  Eg. 

ladar  o  fork,  prong,  a  ioe 
O'M.;  On  the  Mann.  III  Index; 
tria  ladraib  a  choss  ocos  a  Um 
8.  unter  imm-scothaim ;  cusna  la- 
draib „toäh  the  toes"  Gild.  Lor. 
Gl  196. 

1.  l&eeh  M.  Held,  Krieger. — 
Sg.  Nom.  laech  find  mör  ScM.  10: 
11;  13;  17;  is  e  liech  as  dech  di 
ocaib  domain  SC.  13;  FB.  9;  10: 
13 ;  33;  öc-lflfech  SC.  37, 19;  p.  132,  e: 
D(xt.  mör  espa  do  Isech  für  einen 
Helden  SC.  28,  1;  is  ferr  do  Itech 
andai-siu  ScM.  10;  16;  Ace,  üas 


l&ech 


651 


liUr 


cech  lifech  FB.  22;  Fl.  Gm.  lenna 
lach  SC.  31,  a;  Lg.  10;  Osa.  I  lo; 
II  9;  rfge  l»ch  n-Evend  FB.  8; 
27;  59 ;  formna  liech  n-Erenn  F5. 61; 
a  lassar  Isech  n-Erenn  FB.  61;  23  V 
X>a^.  airdercu  Isechaib  JFIB.  22; 
Acc.  atconnarc  Isechu  5(7.  34,  ii; 
tinben  laeochu  SC.  18,  5  (laocha 
H.\  —  Comp  OS,  tri  iäich-cind 
ScM.  12;  Iffich-aicmi  s.  aicme. 

2.  l&eeli=Za^.  laicus;  loech  (la- 
och  B)  .,SL  laico  (i.  on  tuata  B) 
Corm.  Tr.  p.  99.  —  PL  Gen.  i 
comthinoltaib  Isech  ocus  clerech 
FA.  31  (loech  LBr.). 

li^ehdtL heroisch,  heldenhaft, 
tapfer;  Compar.  IsBchdu  öcaib 
SC.  18,  7;  31,  9. 

16eehrad  F.  Heldenschaar, 
Kriegersehaar,  coli,  die  Helden, 
Krieger.  —  Sg.  Nom.  in  laechrad 
laind  Lg.  17,  i;  Gen.  mac  Isechraidi 
Lir  SC.  45,  i;  Bat.  dond  laechraid 
lainn  SG.  112»  (Z«.  953). 

lAed  F.  Lied.  —  Sg.  Nom.  fom 
chain  löid  luin  SG.  p.  203  (Z«.  954, 
Bei.  Celt.  p.  23);  Acc.  canaid  si 
lud  n-aili  SC.  18;  29;  30;  33; 
44;  45;  p.  131,  ss;  in  laidh  m-bicc 
TE.  9  Eg.',  10  -Ep.;  Pi.  Da^  M- 
aidfidir  läedib  limm-sa  SP.  V  e; 
mor  do  laidib  dorinde  Fil.  p.  CXLV. 

Isegra  s.  löeg. 

J&ichess  ^.  „a  hcro's  wife" 
Corm.  Tr.  p.  99.  —  PI.  Voc.  a  lÄi- 
chessa  JF!B.  29;  a  laicesa  tbid. 

l&id,  tig  tu  iarsin  läid  isin  cu~ 
räch  „come  thou  behind  the  heim 
into  the  boat  Corm.  p.  36, 43  (prüU) ; 
cingid  forsin  läid  isin  curach  „on 
ihe  rudder**  ibid.  44. 

laidhieh,  von  läed,  s.  u.  labair. 

l&idir  fortis,  rohustus  Corm. 
Tr.  p.  144  rop;  Compar.  laidiri  Ir. 
Gl.  1113.  , 

l&idire  F.  fortitudo  Ir.  Gl.  920. 

laide  s.  lod,  laid. 

laige  Liegen;  concuhitiis  Beitr. 
VIII  323.  —  Nom.  laigi  fri  süan 
serglige  SC.  28,  i;  laigi  fri  ban- 
gräd  30;  luighi  s.  u.  deilligh;  Dat. 
oc  laige  la  mn&i  Find  hi  taide 
Corm.  p.  34,  si. 

lalgen  Lanze,  On  the  Mann.  II 


p.  ^5ßff.  Vgl.  6  ro  gset  in  laigni 
trom  CCn.  5.  —  PI.  Dat.  dena 
laigoib  tuctha  and  sein,  de  atät 
„Lagin"  for  Laignib  LHy.  Amr.  20; 
Acc.  a  laigniu  Fei.  Epä.  324. 

laiget  Kleinheit;  loighed  par- 
vitudo  Ir.  Gl.  923 ;  ocus  atberid-som 
nod  {lies  nad)  bäi  locht  forsin  t-immun 
acht  a  laiget  ro  molad  in  trinoit  ann 
Lat  Hy.  X  Pref  {Goid.*  p.  101, 39); 
laigeat  a  frithghnama  Corm.  p.  27 
leithech. 

lalgim  icä  lege  mich.  —  Praes. 
Sg.  3  laigid  s.  u.  gerrän.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  no  laiged  isin  ganium 
LHy.  Amra  23.  —  Imperat.  Sg.  3 
und  PI.  2  „laiged  Brenaind  im 
lepaid-si  anocht"olse  „ocuslaigid-se 
uime  a  ingena  Fil.  p.  XXXII  2a. 

—  Inf.  laige. 

ItA^ne^Ximit Lanzen  versehen, 
CO  sldag  laignech  LHy.  Amra  20. 

laili  p.  327,  %  {CC.  6)? 

l&imthech  geschickt?  laimtech 
a  des. SC.  18,  so  auch  zu  lesen  31,  s. 

l&imthenchas,  vgl.  laimthionach 
nimble-handed  O'B.;  Isech  ar  läim- 
thenchus  FB.  33. 

lalndeeh  schuppig  Fei.  Oct.  11, 
Gl.  i.  land  a  chlaime  fair. 

lainder  ligula  Ir.  Gl.  73  (vgl. 
ibid.  p.  155). 

laiuderda  glänzend,  leuch- 
tend; i.  tentide  no  lainderda  Gl. 
zu  tind  Hy.  4,  2.  —  Sg.  Nom.  in 
IIa  lögmar  lainerda  SC.  33,  is 
(lainnearda  LBr.);  in  lia  lögmar 
ocus  in  iocharnd  loinderdai  Three 
Hom.  p.  4,  10  {S.  Patrick). 

l&inid  tech  SC.  31,  s  zu  lesen 
l&imtech. 

1.  lainn  i.  solus  no  taithnemach 
O'Dav.  p.  102. 

2.  lainn  acer;  acer  i.  laind  no 
tind  no  tren  Corm.  p.  1.  —  Sg. 
Nom.  in  laechrad  laind  Lg.  17,  1; 
Dat.  dond  laechraid  lainn  SG.  112 
(Z*.  953). 

lainne  F.  acrimonia,  acredo 
ZK  765;  cdllainde  Fü.  Oct.  7. 
l&ir  F.  e qua  ZK  259;  Ir.  Gl.  294. 

—  Sg.Nom.  Idir  CC.3 LU.;  4 Eg.;m 
hetarscara  lair  fri  lurchaire  O'Dav. 
p.l02  lurchaire  (ScncÄ.3f.);  PI.  Nom. 


Iftire 


652 


Umaim 


Uracha  O'Dan.  Gr.  p.  99.  —  Vgl 
lar^ne. 

laire,  ar  a  laire  „hy  his  atrength** 
On  the  Mann,  III  p.  618? 

laisse  flash  Three  Hom.p.  120,  s. 

1.  laitb  Bier;  laith  ^  lind  Corm, 
p.  27  lathirt,  61  corma  no  laith 
ibid.  —  Sg.  Nom.  p.  133,  8;  Äcc. 
domnach,  do  öl  corma,  ar  ni  flaith 
techta  nad  ingella  laith  ar  cach 
n-domnich  On  the  Mann.  III  p.  506. 

—  Comp 08.  tri  laith-linni  „ale- 
pooW*  SP.  V  16. 

2.  laith  „a  valiant  hero** 
Corm.  IV.  p.  101,  dazu  p.  142,  8? 

l&ith   „a   balance"  Corm.   Tr. 

p.  101 ;  laithe  sccUes  for  weighing  O'R. 

l&m  F.  Hand;  mtmus  Z\  241. 

—  8g.  Nom.  Um  De  Hy.  7,  32;  a 
lam  dess  Oss.  I  4;  SC.  44,  e;  Gen. 
dia  fot  na  lamse  FB.  82;  döit  Uma 
FB.  91  (laime  Eg.);  la  töcbäil  a 
l&mi  FB.  39;  Labraid  Luath  lam 
ar  claideb  Schnell-Hand-am-Scktoert 
SC.  17/7*.,  öder  Compositum  Lüath- 
lam?  Dat.  cor  fämid  cor  do  chois 
no  do  laim  de  TTiree  Hom.  p.  18, 15 ; 
SMart.  28;  inna  laim  Hy.  5,  64; 
Lg.  18,  26 ;  ScM.  15;  p.  131,  20; 
FB.  21;  91;  assallaim  Hy.  5,  44; 
fo  Uim  Z^.  5;  föt  laim  unier  deiner 
Hand  {Gewalt)  SC.  44,  3;  for  leth- 
Uim  Nöisen  auf  der  einen  Seite 
Lg.  15;  p.  131,  6;  imm  laim-siu  in 
meiner  Gewalt  p.  144,  26;  co  m-bäi 
for  a  liim  Lg.  15;  do  laim  Tassaig 
p.  22,  2;  cot  laim  deis  p.  40,  S5; 
0  ghebthar  in  gnim  do  läim  TE. 
9,  19  Eg. ;  ic  techt  do  jKLm  in  ep- 
scuip  ,f going  to  confeäs  to  the  his- 
hop"  Three  Hom.  p.  80,  21;  dochü- 
aid  . .  do  Uim  „went  to  confession*' 
ibid.  27;  rigid  . .  a  Uim  FB.  82;  86: 
rlg-laim  Hy:  5,  66;  dorat..a  läim 
for  a  broind  Lg.  5;  SC.  20;  31; 
ÜE.  7 ;  8  Eg. ;  10,  6  Eg. ;  co  m-ben 
a  laim  de  ScM.  10;  dos  b^ . .  illaim 
cacha  hoenmn&FÄ  65;  76;  FA.  19; 
ro  gab  sein  inna  Uim  SoM.  8;  16; 
dos  bert  for  Uim  Eogain  Lg.  19 
{er  gab  sie  in  die  Gewalt  Eoga/n's) ; 
facbaim  . .  fri  läim  ich  lasse  hei  Seite 
FB.  94;  Crimthand  mac  Aeda  i 
n-daltas   do    ocus   i   n-giallaigecht 


fri  laim  o  Laighnib  TB.  p.  174,  1 ; 
PI.  Nom.  alläma  Lg.  15;  Gen.  do 
inlut  a  lam  SC.  36;  Lg.  18,  29; 
Dat.  ina  n-des-lamaib  SC.  40; 
FB.  13;  FA.  16;  26;  58;  p.  191,  20; 
fö  lamaib  ocus  glaccaib  p.  191,  tsV 
Acc.  doU^cet  a  läma  la  töeb  FB. 
16;  74;  co  ro  gabait  a  chossa  ocus 
a  l&ma  SC.  48;  for   a   Uma  TE. 

II  Lü.;  Du.  Nom.  a  di  lÄim  TE. 
4  Eg.;  Gen.  ceachtur  a  dl  lAim 
TE.  4  Eg.;  Acc.  co  tarat  a  di 
laim  FB.  31;  61;  Lg.  15.  — 
Comp  OS.  lä,m-brat  gausape  SG. 
128«  [Z*.  854^;  läm-taagh  manuale 
Ir.  Gi.  857;  lam-comairt  i.  basgaire 
O'Dav.  p.  103;  lä,m-derg  hoegaire 
FB.  22;  46;  o  Ninded  Ura-idan 
„from  N.  the  Pure-handed'*  Three 
Hom.  p.  84,  so. 

l&m,  gabäil  Uma  „to  drive 
^ack'*  Three  Hom.  Index;  ro  flüd 
d)[&  dia  muntir  do  gabail  a  Uma 
Three  Hom.  p.  38,  20;  tancutar  di 
epscop  hiiar  isin  tir  do  gabail  a 
läma  ass  ibid.  p.  116,  25;  is  e  ro 
gab  Um  Mochuda  a  Raithin  Fei. 
p.  LXXVI  28  {vgl.   On  the  Mann. 

III  p.  4);  CO  ragbaiset  all4ma  di 
muir  Lg.  13? 

lAmaee&n  „remigacio'*  Ir. 
Gl.  916. 

l&maeh  shooting  O'R.  —  Sg. 
Gen.  comurda  donfter  foircend  12- 
mhaig  no  sgrfbe  each  ocos  s^  bainn- 
remur  barrchaol  Gl.  zu  meta  Comt. 
Tr.  p.  109  methos  {y^a  mark  made 
for  shoo'ing  or  Jwrseracing''). 

lämaehtad,  teit  Adomnan  isin 
mbemrai  (sie)  dia  decsain  ocus  do 
lamacAtad  in  chuirp  ,^.  went  into 
ihe  tomh  to  hehold  him  and  to 
touch  the  lody"  Fü.  p.  CLXXI. 

l&malm  ich  wage,  unterneh- 
me; vgl.  rolaumur,  rulaimar  audeo. 

—  Praes.  8g.  3  b^s  ni  lim  lamathair 
SC.    40;    laimethar    FB.    23.    — 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  lamad  a  n- 
etargaire  FB,  15;  PI.  3  ar  ni 
laimtis  chena  la  Conchobar  ScM.  20 
(lamdais  H).  —  Praet.  8g.  3  id  to 
lam  ^cnach  m-Brigte  p.  40,  n; 
PI.  3  Dep.  ni  ro  lamsatar  dal  a 
dochum  Rev.  Cdt.  Tttp.  181.  —  Fui. 


Umann 


653 


1^ 


Sg.  3  lemaid  FB.  41  Eg. ;  Dep.  rot 
lemathar  FB.  33  Fg.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  nod  lemad  a  m-brethugud 
FB,  76.  —  Perf.  Sg.  1  Dep.  ni  ro 
lamar  son  TB.  p.  180,  i6;  ^  ro  lämair 
brethagud  dülb  FB.  90;  ni  lamair 
eat  „no  one  dares  ifo  tou<^)  them** 
Fä.  p.  CLX;  PI  5  ni  ra  lamatar 
. .  a  chocert  Lg.  6.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  aair  nach  lamtar  FB.  33  Eg.  ? 

l&maiiii  8.  l&mind« 

lamannan  veaicam  Qüd.  Lor. 
Gl.  231. 

lämda  „handiness^'  O'C;  Sg. 
Dat.  CO  n-druni  ocus  lamda  SC.  42 
JamdsB  H).  —  Vgl.  Ingen . .  bad 
dech-lämdai  di  ingenaib  hErend 
die  in  Handarbeit  geschickteste  LU. 
p.  122»,  21. 

l&mind  „a  glov-e**  Corm.  Tr. 
p.  100;  lämann  chirotheca  Ir.  Gl.  34. 

l&mnad  parturitio,  in  tan  böer 
in  ben  oc  lamnad  TBF.  p.  140,  32; 
Gen.  00  deicsin  a  lämnada  Ml. 
earm.  1  {Goid.^  p.  18). 

l&mo8„a  sleeve'*  Cotm.  Tr.p.  100. 

lämostae  manul[e]atu8 SG.  60» 
(Z^  16). 

lÄmrota  ,ya  hye-road'^  Corm. 
Tr.  p.  141  röt. 

Iftmtheoir  mantile  SG.  92» 
{Z\  854). 

l&m-thorad  Handerw  erh, 
Handarbeit.  —  iS'^.  Gen.  im  log 
lamthoraid*  i.  im  log  in  toraid  doni 
si  6  14im  On  the  Mann.  III  p.  115 
(,jhand  produce'') ;  Dat.  co  n-druni 
ocns  lamda  ocus  lamthorud  SC.  42 
(lamtorad  H). 

l&n  voll;  plenus  Z\  16.  —  Sg. 
Nom.  ba  lätbar  lan  p.  132,  21;  ni 
län  tecbdais  SP.  III  1;  glend  län 
di  thenid  ein  Thal  voU  von  Fetter 
FÄ.  21;  bid  län  i,n  ocosAlba  dia 
forcetul  Three  Hom.  p.  100,  is; 
iScJlf.  1;  SC.  15;  30,  s;  FB.  67;  81; 
bitblan  immer  voll  SC.  33,  24;  in 
cdach . .  ocus  a  lin  do  ffn  und  ihn 
voll  {toörü.  sein  Volles)  von  Wein 
FB.  59;  60;  62;  vgl.  lintar  l&n  di 
fin  Wb.  1V>  (Z*.  628);  Gen.  tfri 
l&in  FA.  35;  Äcc.  mf  \&a  einen 
vollen  Monat  Hy.  5,  ie;  bliadain 
lan   ein  volles  Jähr  FB.   1;    dia 


n-eba-su  län  cailig  de  linn  Lat. 
Hy.  XIII  Pref. ;  PI.  Nom.  at  lana 
renda  nime..do  nuallguba p.  191, 24. 

—  Comp 08.  mit  Subst.:  mo  lan- 
lüth  SC.  38,  7;  mit  Ädj.:  lan-bec 
FA.  14;  lan-brec  Corm.  p.  36,  84; 
l&n-brena  p.  191,  21;  län-chlan 
SC.  29,  13;  dar  leraib  lÄn-möraib 
SC.  42.  —  Vgl.  com-l&n. 

l&namain  F.  Paar;  Unomain 
„a  married  couple**  Corm.  IV.  p.  102; 
lanamuin  i.  lan  homo  i.  plenus  ho- 
mo  i.  duine  coml&n  O'Dav.  p.  102. 

—  Sg.  Nom.  issi  lanamain  Lg.  16; 
lanamuin  CC.  3  Eg.'^  lanumuin  p. 
144,  6;  Acc.  l&namain  CC.  3  XI7.; 
Lg.  12. 

l&namnas  M.conjugium  Wb.  9^ 
(Z\  787). 

16ne  F.  plenitudo  Wb.  26^ 
(Z*.  247). 

l&neeair,  dealg  6ii  linecair  TB. 
p.  174,  7,  „of  gold,  with  füll  car- 
vings''  On  ihe  Mann.  III  p.  164? 

längster 9  i.  ainglais  ind  sin, 
lang  fota,  feitir  i.  glas  na  n-6all 
Corm.  p.  26,  „a  long  fetter  which 
is  between  the  foreAegs  and  the 
hvnd'legs'*  Qorm.  Tr.  p.  101. 

lanmair  no  ithemair  Gl.  zu  yen- 
tres  Wb.  31^,  2s  {jimpleH  Z\  780). 

1.  lann  F.  lamina;  blade,  eres- 
cent  of  gold,  lunette,  „an  Ornament 
for  the  front  of  the  head  as  well 
a8  for  the  neck**  On  the  Mann.  III 
p.  182 /f.  —  Sg.'Acc.  in  lainn  co- 
ronam  Wb.  11»  (Z*.  212);  con  rf 
a  lainn  Wb.  24»  {palmam  Z*.  466); 
frissin  lainn  i.  frisin  fochricc  nemdi 
ad  bravium  Wb.  24»;  taraill  a  1dm 
leiss  in  gipni  n-dergbudi,  mar  bad  land 
dergöir  . .,  fri  6tan  dö  LU.p.  79»,  11. 

2.  lann,  land  squamalr.Gl.  132 
(vgl.  ibid.  p.  152);  land  a  chlaime 
fair  „the  scale  of  his  leprosy  on 
htm"  Fei.  p.  CLVI  8. 

3.  lann  i.  ithlann  no  ferann  O'Dav. 
p.  101. 

4.  lann  a  gridiron  O'B.;  ior 
luachtätib  lannaib  Fei.  Pröl.  40. 

l&r  Flur,  Boden.  —  Dat.  ond 
lär  Gl.  SU  ab  solo  patrio  Ml.  20»,  s ; 
do  lar  in  tigi  FB.  26;  64;  co  m- 
btti    for    lÄr   ScM.    10;    FB.   86; 


tArac 


654 


Uthe 


F±  30;  for  l&r  na  faidchi  Lg,  15; 
for  Ur  in  taigi  ScM.  18;  FB.  15; 
59;  for  l&r  ind  liss  8eM.  18;  FB. 
25;  for  a  lar  {des  Bechers,  cuach) 
FB.  59;  60;  62;  73;  74;  for  lär  a 
da  imlisen  FB.  51;  p.  310,  84 ;  co 
m-böi  for  l&r  a  inchinne  FB.  61 
(„so  t/ia<  it  pierced  to  the  certre  of 
his  brain"  O'Don.  Leahh.  na  g-Ceart 
p,  LXIY);  a  g-ceart-)är  an  doire 
sin  „tn  the  very  midst  ofihat  wood^* 
Torr.  Dh,  p.  62;  Acc.  tarblaing 
for  lÄr  in  taige  ScM.  15;  FB.  89; 
congarar . .  co  lar  ind  rigthaige  60; 
cassla  derga . .  co  l&r  FÄ,  28;  dar 
a  )4r  30;  oc  dul  di  dar  lär  in  taige 
Lg.  1;  fri  l&r  talwa»  FB.  25;  46. 

l&rae,  PL  Gen,  co  mellaib  a  ]&- 
rac  FB.  20  («.  S.  308);  cenglaid  a 
lenid  os  mellatb  a  larac  LBr.  p. 
215i>,  49;  Du.  Gen.  gerrchocholl  co 
mell  a  n-d&  l&rac  LU.  p.  86^  4; 
vgl.  laarg  a  fork  (gabul)  Corm.  Tr. 
p.  100. 

lar^ne  equula  SG.  49i>  {Z\  274). 

lassaid  flammend?  —  ^S^^.  Nom. 
lasaid  FB.  49;  p.  310,  18;  Dat.  ar 
a  durn  derglassid  FB.  45;  -lasaid  47; 
PI.  Nom.  lecca . .  lasta  loisctecha 
p.  191,  8. 

lassaim  Ilich  flamme.  —  Praes. 
PI.  3  lassait  a  n-gnüssi  FA.  25. 
—  S'praet.  Sg.  3  lassais  in  muine 
Hy.  2,  48;  co  ro  lasB  in  grian  Three 
Hom.  p.  26,  11 ;  co  ro  las  h£ri  ocus 
Alba  de-sium  ibid.p.  104,  26;  27.  — 
Inf  Dat.  oc  lassad  FA.  13;  somd 
tentide  . .  for  lassad  flammend  FA. 
17;  for  lassad  FA.  8;  10;  13;  17; 
p.  21,  31;  for  sfr-lasad  FA.  28  (oc 
sfr-lassad  LBr.);  for  derg-lassad 
FA.  29. 

lassair  Flamme;  flamma  Ir. 
Gl.  128;  lassar  G^.  zu  breo  Fei. 
Apr.  15.  —  Sg.  Nom.  lassar  FA. 
17;  21;  Gen.  lassracb  Gl.  zu  lochet 
Hy.  7,  21;  Voc.  a  lassar  Isech  n- 
Erenn  FB.  61;  PI.  Nom.  lasracha 
O'Don.  Gr.  p.  99.  —  Vgl.  for-lassair. 

lassraeh  flammend;  cruad- 
lasrach  p.  190,  ss;  trä  dhoighir 
dbonn-ruaidh  dearg-lasrach  Torr. 
Dh.  p.  132,  1. 

lasta  8.  lassaid« 


laten  Latein,  Gl.  eu  Hy.  2,  s. 

1.  l&th  M.  Held;  a  hero  Corm. 
Tr.  p.  101.  ~  Sg.  Nom.  Uth  gaile 
FB.  91;  PL  Nom.  Uith  gaile  SC. 
40;  FB.  7;  15;  20;  70;  88;  lAith 
gaile  fer  n-hErend  ScM.  6;  laith 
gaile  fer  n-ülad  FB.  26;  44;  p. 
310,  s;  6;  Gen.  inna  l&th  n-gaile 
FB.  3;  6;  54;  formna  14th  n-gaili 
\j\ad  FB.  12;  55;  91;  SC.  38; 
Dat.  nonbor  di  Uthaib  gaile  fer 
n-ülad  FB.  55;  9;  12;  59.  — 
Comp 08.  lüthu  l&th-bulli  FB.  51, 
p.  310,  33? 

2.  16 th  „t^  heat  of  animais  in 
the  season  of  copülation"  O'Don. 
SuppL,  Beitr.  VIII  334. 

latfiacli  Schlamm;  mud,  pttddUf 
dirt,  mire  O'R.  —  PL  Nom.  latbacb 
dölmne  p.  190,  26,  zu  lesen  latba- 
cba?  Dat.  illathachaib  cfrdnbaib 
FA.  26. 

latbair  „presenee,  extent** 
O'R.;  sie  ro  rand  cach  cenä  di 
äuidiu,  ar  b6i  a  cutrama  aUathair 
Corm.  p.  29  moghelme;  fanfad-sa 
leat  ar  ah  l&thair  se  Torr.  Dh. 
p.  60  {„on  this  spof*);  vgl.  läthrach. 

l&thar  N.  dispositio  Nigra, 
Bei.  Celt.  I  p.  44;  temptatio 
Z\  782;  lathar  i.  indeall  O'Dar. 
p.  103.  —  Sg.  Nom.  a  lathar  sin 
Gl.  zu  dispositio  ipsa  Ml.  42^;  ba 
l&thar  lan  p.  132,  21;  nf  I&thar  lac 
SC.  33,  86;  Gen.  ar . .  Mthige  ind 
Uthair  FB.  88;  0  do  ficed  a  I6th 
lathair  LU.  p.  79%  86;  Ace.  ar  na 
dich  cdch  assa  dlignd  i  n-adaltras 
tri  lathar  demuin  GL  zu  ne  iemptet 
vos  satanas  Wh.  9*  {Z*.  466). 

latharthe,  anas  latbarthe  Gl. 
zu  expositus  inimids  Ml.  23<,  1: 
air  ru  bu  latharthse  GL  zu  quia.. 
fuerat  tribulaiionibus  xRis  expositus 
Ml.  32c,  8.  Vgl.  latharthir  exponi- 
tur,  disponüur  ML  44«»  {Bd.  CtU.  I 
jp.  44). 

Uthe,  l&ithe,  lAe,  läa,  \kN.  Tag; 
dies  ZK  229.  —  Sg.  Nom.  lathe 
SC.  1;  ba  hole  lathe  ScM.  3,  9; 
lathe  buana  di  Hy.  5,  29  {oder  ein 
adverbieller  Casus?  tgl.  33,  i.  illö); 
sith-laithe  Hy.  2,  56  {GL  L  laithe 
in  sith);  cid  lae  sechtmaine  Or.  32«; 


UthTseh 


655 


lee 


iss  ed  lÄa  and  sin  FB.  31;  U  TE. 
12  Lü.;  13  Eg.;  SC.  11,  6;  F£.  5; 
\&  ocus  ftdaig  F£.  2;  p.  309,  87; 
G^en.  oc  erochill  lathi  brätha  FÄ. 
34;  30  LBr.;  lathe  FA  33  (lathi 
LBr,);  immedon  l&thi  Hy.  2,  68 
(laithe  LHy.);  ar  debaid  n-öenlai 
SC.  13;  immuchui  lai  TE.  11  £^^.; 
deöd  \&i  FB.  9;  83;  90;  Dat.  isind 
lathiu-sa  indiu  Rev.  Celt.  III  |>.  178; 
illaithiu  in  messa  Hy.  2,  62;  cach 
•  oen  lÄu  SP.  II 16;  illöo  FA.  2  LBr. ; 
illö  F^.  2  Lü.;  Gl.  zu  fri  de  Hy. 
2,  S8 ;  j?u  lathe  If^.  5,  ss ;  i  n-oenlö 
Lg.  11;  16;  ScM.  5;  FA.  24;  on 
16  cn  c^le  TE.  11  Eg.\  a  cach  ar 
cach  16  TE.  7  Eg.  [oder  Acc.?); 
088.  II  9;  iUathe  ind  fugill  FA.  6 
{Form  des  Acc,  do  lö  LBr.Y^  lathe 
anbige  Hy.  5,  S3  (6r2.  i.  illö);  ^cc. 
CO  lathe  m-br&tha  FA.  29  (laa 
LBr.);  im  torachtain  chucu  laithe 
m-brätha  [sie);  FA.  m  LU.\  latW 
n-and  resin  t-samfuin  aile  SC.  10; 
cuUae  m-brätho  Tir.  ö;  laa  n-and 
CC.  1  Lü.\  lä  n-and  T^.  10  LU.\ 
p.  131,  la;  laa  n-oen  TE.  9  J5?^.; 
11  Eg.;  14a  CC.  1  if^.;  14  n-6en 
TK  10  ^(/.;  cach  n-aidche  ocus 
cach  14i  FA.  26;  TE.  13  £p.;  cecÄ 
laa  Lg,  12;  cec^  oenlä  ScM.  16; 
in  c^tla  FB.  77;  an  la  sae  TE. 
18  jE;^.;  aidchi  is  14  SC.  29,  is; 
14  ro  b4-8a  SC.  45,  6;  PI.  Nom. 
tri  14,  tri  laa  SC.  1  {oder  Acc.?); 
Gen.  udi  tri  14  ocus  tri  n-aidche 
FB.  10;  55;  Acc.  tri  laa  ocus  tri 
aidcfae  iScM.  4;  rim  la  SC.  44,  13? 

läthraehy  Gen.  lathraighe,  a 
Site  O'Don.  Suppl;  14trach  sen- 
muilind  ,ythe  süe  of  an  old  mül" 
ibid.;  sencathraig  na  n-gennti . .  it 
üasa  cen  adrad  ama2  lathrach  Lug- 
dach j^like  Lugaid's  house-site"  Fei. 
Prol.  205;  du  L4thruch  Da  arad 
Tir.  8  {jySite  of  two  charioteers*'). 

lithus  M.  „heroism**  O'Don. 
Suppl. ;  lathus  gaile  Göedel  uile 
FB.  89,  das  Heldenthum,  die  Hei- 
denwürde  [Ahstractum  von  14th 
gaile). 

latrand  itf.  =  2a^  latro.  —  Sg. 
Nom.  latrand  m^  SMart.  23 ;  Gen.  i 
tegdais  ind  latraind  Lot.  Hy.  Y  Pref. 


lattäinail  FB.  87,  corrupt  für 
lat  an4il. 

laalgraoh  8.  Inlgach« 

laarana,  laureairi  s.  lurana, 
luirehaire. 

laxaZoj^tYoa?  r^I.lac;  corp  sleman 
no  laxu  no  sadaile  Gl.  zu  corplen 
Fei.  Jan.  22;  Bai.  illaxai  ocus  i 
t^ti  a  collai  FA.  27  (illaxu  LBr.). 

lebffr  s.  lebor. 

lebaid  s.  lepaid. 

lebend,  leibheann  f;the  deck  of 
a  ship  or  scaffold,  gallery'*  0*B. 
—  Sg.  Nom.  lebend  . .  ocus  fond 
inichtarach  na  cathrach  FA.  11; 
fris  m-bruchtai  ler-lebend  „against 
whom  hurst  ihe  sea-leveV  Fü. 
Nov.  29;  PI.  Dat.  for  lebennib  in 
tige  Z\  XXI. 

leblalng,  lebling  Perf.  von  Un- 
grim. 

1.  lebor  =»  lat.  liber  {Buch); 
Z\  781;  leabar,  Jr.  Gl.  371.  — 
Gen.  stair  libuir  ihu  Hy.  2,  87  Gl.; 
Acc.  08laices..in  lebor  FA.  33; 
iadaid  in  lebor  ibid.;  PI.  Nom.  li- 
bair  FB.  77. 

2.  lebor  lang;  leabhar  long, 
smooth  O'B.;  vgl.  imm-lebor.  — 
Sg.  Nom.  be . .  fult-lebor  Lg.  4,  11 
(— leauphar  Eg.);  ech  . .  scdap-lebor 
p.  310, 86.  —  Comp 08.  l^ine  lephur- 
chulpatach -  T^.  3  Eg.;  Labraid 
lebar-mong  SC.  33,  s  {s.  lebormon- 
gach).  —  Compar.  librither  gabla 
a  I4ma  Corm.  p.  36,  S8. 

lebormonirach  langmähnig, 
von  lebor-mong.  —  Sg.  Nom.  ech 
. .  lebormongach  FB.  49;  50;  p. 
310,  17;  24. 

lebrän  M.  libellus.  —  Sg.  Dat. 
oc  mu  lebran  SP.  II  s;  huas  mo 
lebr4n  indlinech  SG.p.20'd  {Z*.  953). 

lebrar  F.  collmooks  Three  Hom. 
Index;  Dat.  allan  do  lebrair  „its 
füll  of  books*'  Three  Hom.  p.  106, 12. 

leo  F.  Stein,  „flagstone^'  Beitr. 
YIII  317,  zu  unterscheiden  von  IIa; 
leg  logmar  gemma  Ir.  Gl.  133, 
Und.  573.  —  Sg.  Nom.  oen  lecc 
p.  191,  9;  leacc  cloiche  Fei.  p. 
CLXXII  13;  Dat.  forsind  leicc 
Hy.  2,,  8;  si;  luathither  l^ig  mui- 
lind  a  f^gad  Corm.  p.  36, 28;  PI.  Nom. 


lecÄn 


656 


legim 


lecca  lethna  FA^  30;  tri  leca  log- 
mara  FA.  13  i^teora  lega  LBr.)\ 
Gen.  0  ^trochta  l^c  lögmar  FA. 
18  LBr.  (Ifac  Lü.)\  Bat.  for  lec- 
caib   p.    191,    29;    dar    na    lecaib 

FA.  29;  Acc.  for  a  lecca  lomma 
Three  Hom.  p.  32,  28. 

lecknlapillus 8G.  46^  (Z«.  273). 

leeda  steinig.  —  8g.  BcU.  co 
n-ainciud  lecdu  FA.  18. 

lechdaeh  liquida  Z^.  980. 

leehet,  ni  gointis  a  cheli  ar  a* 
lechet  leo  Lü.  p.  20^  S9,  Gl.  i.  ar 
a  chaimi. 

lecht  Grab;  i.  lige  mhairb  Corm. 
p.  27.  —  Sg.  Nom.  lecht  Gl.  zu 
fert  Oss.  III  7;  Dat.  lia  uas  lecht 
088.  I  1.  —  lecht  liÄc  FB.  23? 

lechtacb,  morais  relicc  lechtaig 
„magnified  a  grave-abounding 
cemetery"  Fä.  Jul.  21. 

lecht&n  ein  kleines  Grab.  — 
Sg.  Nom.  do  lectan  Lg.  5,  23 
(lechtän  Eg.);  Acc.  morait  lechtan 
Petair  Fä.  Prol.  116. 

l^eim,  16ieim  III  ich  lasse, 
entlasse,  lasse  los,  überlasse, 
verlasse,  vgl.  doUöcIm.  —  Praes. 
Sg.  3  Ucid.  mit  Bron.  sufßxtun 
{s.  S.  513,  Col.  1):  leicthe . .  secha 
lässt  ihn  vorbei  ^'^  weicht  ihm  aiM 

FB.  81;  läicthi  87;  act  nand  Idicci 
Wb.  3d  {Z^.  435);  nös  leice  do 
Ghet  ar  a  bruinni  ScM.  16;  ro  leci 
for  &r  Gonnacht  19;  ros  leci  SG.  13; 
PI.  3  cor  lecit  echradha  hErend 
fris  TK  15  Eg.',  is  and-sin  lecat 
. .  nualla  FA.  31  LBr.  (ferait  LU.). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  näd  leced  a 
folt  füa  agid  der  sein  Haar  nicht 
Ober  das  Gesicht  lassen  sollte  p. 
311,  2?  —  Praet.  Sg.  3  ni  leicc  a 
chorp  hi  timmi  Hy.  2,  32 ;  nat  leicc 
Hy.  1,  52;  nar  Uc  TE.  13  Eg.\ 
Dep.  ro  l^custair  sUetan  tromm- 
galar  chuci  TE.  7  Eg.;  PI.  3  co 
ro   lecset   ingcorum   sis  p.  39,  21. 

—  Fut.  PL  1  ni  l^icfem-ni  uaind 
h^  FB.  41.  —  Fut.  sec.  PI.  3  co 
leicfitis  dö  sie  würden  ihm  über- 
lassen FB.  77;  ni  leicfitis  .  .  isa 
tech  sie  würden  ihn  nicht  in  das 
Haus  lassen  FB.  3.  —  Pass. 
Praes.  sec.  Sg.  3  leicthe  isa  tech 


wurde  eingelassen  FB.  25;  no  leic- 
the Lg.  6.  —  Praet.  Sg.  3  co  ro 
leiced  eturro  ScM.  19;  ra  leiced20. 

—  Fut.  Sg.  3  leicfidir  SC.  44; 
lecfitÄw-  TE.  5  Eg.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  cid  ar  na  leicfideä.  dam-sa 
warum  soll  mir  nicht  gekissen  werden 
SC.  42.  —  Inf.  l^cud  und  löcnn: 
Sg.  Nom.  l^cud  nammucci  do  raind 
dam  ScM,  8;  mo  lecud-sa  SC.  44 
{mich  verlasse!) ;  mo  lecun-sa  SC.  41 ; 
Dat.  in  csMtaihmir  do  lecad  d6 
nach  aile  FB.  11;  Acc,  co  a  l^cad 
do  Ghoiuculaind  SC  45. 

leeco  Wange;  leca  in  duini  ma- 
xilla  Ir.  Gl.  89.  —  Sg.  Nom.  lecco 
Oss.  II  4;  Du.  Dat.  ima  dfb  lecnib 
Corm.  p.  25  himbas  forosnai. 

legrftim  ich  zerschmelie,  löse 
mich  auf.  —  Praes.  Sg.  3  rd. 
corp  leghas  cadaver  Ir.  GL  1071. 

—  Praet.  Sg.  3  co  ro  leag  in 
snechta  Three  Hom.  p.  26,  5.  — 
Fut.  sec.  PI.  3  no  legfaitis  „^^ 
would  mdt  away'*  FA.  8.  —  Inf. 
Dat.  und  Acc.  illobad  et  legad, 
cen  lobad  cen  legad  iar  sin  Gl.  su 
seminatur  in  corruptione,  surgü  in 
incorruptione  Wb.  13*  [^Z*.  655); 
Acc.  ata  corp  Gianain  cen  lobad 
cen  legad  isin  membrai  Fei.  p. 
GLXX  30  („withatU  dissolving'^; 
ibid.  p.  GLXXI  8. 

legres  Heilung,  Heilen.  —  Sg. 
Nom.  a  leges  SC.  29,  is;  do  lei- 
gheass  TE.  10,  4;  9,  12  J^.;  Dat. 
liaig  da  leges  ein  Arzt  ihn  zu  heHen 
SC.  29,  8;  bä  liaig  ic  legius  ch&ich 
LHy.  Amr.  81.  —  Davon  leighea- 
saim  I  eure  O'JR.,  Inf.  G^n.  go 
h&it  a  leighiste,  s.  u.  in-leigis. 

legim  =^lat.  lege  (ich  fege).  — 
Imperat.  PI.  1  legem  irnaigtin  Wi. 
Gr.  p.  125  {LBr.l  —  S-praet. 
Sg.  3  legais  canoin  Hy.  2,  12; 
LHy.  Amr.  60;  ro  lag  sathe  „read 
science''  Lot.  Hy.  IV  Pr^.  — 
Fut.  Sg.  3  legfaid  ibid.  —  Inf 
Nom.  is  haise  a  legend  Gl.  zu  U- 
gendus  SG.  59»»  {Z\  487);  Gen. 
fer  legind  vir  legendi  {Lector)  FA.  27 
(lägind  LBr.);  GolmÄn  war  fer  le- 
gind zu  Cork  Hy.  1  Praef.;  oes 
legind    lectores    Wi.    Gr.   p.   125; 


l^imm 


657 


lenim 


Dat.  do  legunn  Gl.  zu  Hy,  2,  7; 
Lot.  Hy.  IV  Pref. 

l^imm,  l^ini  N.  Sprung, 
Springen,  Inf.  zu  lingim;  l^im 
saltus  SG.  106b  (^«.  i053).  —  Sg. 
Nam.  ba  Mim  ro  leblaing-seom 
FB.  82;  88;  l^im  dar  neim  Lü. 
p.  1 13^  31 ;  dar  n^ib  ibid.  p.  73*,  1 ; 
Gen.  la  f^immed  iud  lemme  FB.  88; 
Dat.  6  l^mum  ätirch  einen  Sprung 
ibid. ;  dia  l^maim  darüber  zu  sprin- 
gen ibid. ;  Acc.  ro  lel)ling  . .  läim 
n-üathmar  FB.  70;  88;  PI  Acc.  ro 
ling  . .  tri  ard-Umend,  tri  des-lemend 
drei  Sprünge  in  die  Höhe,  drei 
Sprünge  nach  recfUs  SC.  47. 

l^imneeh  springend,  vgl.  com- 
l^imnech.  —  Sg.  Nom.  tene . .  lem- 
necb  p.  191,  is;  cch . .  lugläimnech 
p.  310,  17. 

1.  Wir  fleissig;  industrius  Z^. 
233.  —  Sg.  Nom.  leir  Hy.  2, 23  {Gl  i. 
i  crabad);  SP.  II  s;  Gen.  »s  atrige 
lere  FA.  23  (l^ri  LBr.).  —  Adv. 
&r  ni  fil  nech  conicfe  a  turim  co 
leir  acht  mine  tissed  a  aingel  Un 
Three  Hom.  p.  122,  is;  bennachais 
hi  do  leir  ibid.  p.  HO,  22. 

2.  l^ir  con8j9tct«of««  0'i2.^  s. 
unter  sötim;   rorr.  Da.  p.  154,  9. 

1.  leis  ScM.  3,  13? 

2.  leis  s.  2.  less. 
leite  «.  littia. 

lelap  Kind;  Corm.  p.  26.  — 
Sg.  Nom.  in  lelap  Lg.  5  (leanamb^^.). 

lern  everything  warm  (cach  täith) 
Corjfi.  Tr.  p.  10*). 

lemlaeht  i.  lacht  t^ith  {„warm 
mWc")  Corm.  p.  26. 

lemnaeh  mulsum  SG.  73»  (Z^. 
810). 

lemnaeht  muI^um  Ir.  Gl.  782. 
—  fi^.  Nom.  p.  133,  8;  fir-lemnacht 
PB.  9;  mil  la  ronaoi,  leamhnacht 
la  mac,  biadh  la  fial,^  cama  la  cat, 
saor  astigh  agas  faobhar,  aon  re 
haon  is  robhaoghal  Keat.  p.  106 
(„milk  with  a  child^');  Gen.  littiu 
lemnachta  FB.  9;  Dat.  lestar  14n 
do  lemnaeht  ina  läim  Three  Hom. 
p.  Ö6,  12  („fuU  of  mük"). 

lemnat  malvaceus  SG.  49^ 
(Z«.  274). 

I61I9  l^an  sorrow,   woe,  mis- 


fortune,  ruin  O'R.  —  Acc.  cen 
lobra  cen  Mn  Wi.  Gr.  p.  126  {LBr.)-, 
Ui\  fir  nad  char  corp-len  Fei. 
Jun.  22  {„who  loved  not  bodily 
ease^*?\  Gl.  i.  corp  sleman  no  laxu 
no  sadaile;  ar  cech  meirb-len  Fei. 
Jan.  24,  Gl.  i.  ar  ccc7»  len  meirb 
i.  ar  cecÄ  n-enirte. 
lenab  kleines  Kind,  vgl.  lelap. 

—  Sg.  Nom.  in  lenab  ina  broind 
Lg.  1 ;  lenabb  ina  l^m  Three  Hom. 
p.  68, 15;  or  bam  lenab  TE.  5  Eg.; 
in  tan  ro  po  lenam  bec  he  LHy.  Amr. 
p.  157  (lenam  LU.)\  Acc.  baistid 
in  lenub  Fä.  p:  LXXIII ;  PI.  Notn. 
lenib  Gl.  zu  macain  ibid.  p.  CXLII. 

l^naim  von  I6n?  ro  lenad  nert 
dcmain . . ,  bith  mairid  . .  nert  rua- 
naid  ar  rig-ne  „the  demon's  power 
hath  been  wounded''  Fei.  Prol.  253 
(I^nad  Laud). 

lenamain,  nis  dfgaib  allenamain 
{Gl.  1.  in  lenamain  tucsat  oegid 
fuirri)  Hy.  5,  26,  „attachment'^ 
Rem.*  p.  69,  woM  nicht  verschieden 
von  do  lenmain,  Inf.  von  lenim. 

l^ne  Hemd,  Unterkleid;  shirt, 
kilt  On  the  Mann.  III  Index;  löine 
camisia  Ir.  Gl.  38.  —  Sg.  Nom. 
\4ne  fo  derginliud  p.  131,  16  („a 
Shirt  vnterwoven  with  thread  of 
read  gold"  On  the  Mann.  III 
p.  162);  leni  gelchulpatach  co  n- 
derginliud  oir  p.  310,  ss;  leine  le- 
phurchulpatach  TE.  3  Eg.;  Gen. 
tri  derca  nedluch  (?)  allenith  TE.  4 
Eg.;  Dat.  issind  länith  TE.  3  Eg.\ 
PI.  Nom.  secht  lenti  cona  i(-imden- 
maib  TB.  p.  176,  11;  Acc.  tuargab- 
sat  a  lente  FB.  20. 

lenim  I  ich  hänge,  hafte  an 
Etwas;  leanaim  I  follow,  adhere, 
pursue  O'B.  —  Praes.  Sg.  2  in 
ben  dia  lenai  der  du  anhängst 
SC.  43.  —  JVa«*.  der  Gewohnheit 
Sg.  3  nl  lenand  do  sithlongaib  SC. 
45,  16;  din  chutrumma  chinad  nos 
lenand  die  an  ihnen  klebt  FA.  16. 

—  Perf.  Sg.  3  ro  lil  ainm  de  Corm. 
p.  30,  19;  ro  lil  menma  mna  Caier 
do  Nede  ibid.  p.  XXXVII;  Fei. 
p.  CXXI;  PI.  3  mlla  g^ra  gulb- 
necha  ro  leltar  im  srüb  LU.  p. 
114^,    16    {Sidb.    Concul.)',    ochtur 

42 


lenind 


658 


l^boir 


form  dib  sllastaib  rom  leltar  dim 
charp  ibid.  99;  co  ruildetar  SC.  6, 
ruileatar  H.  —  Fut.  Sg.  2  lilessa 
do  laithib  y.thou  wüt  follow  Ihe 
days"  Fei  Prol  309;  lilessai . . 
dona  felib  Und.  311;  PI  3  lilit 
sequentur  Z\  1092  {Vü.  2V^.)-  — 
Praet.  Sg.  3  co  ro  lean  blieb  hängen 
p.  39,  17;  Dep.  ro  lenastar  io 
t-ainm  der  Name  haftete  Gl  zu 
Hy.  2,  6.  —  Inf.  Dat.  do  l^nmain 
Sc.  46;  hi  lenmain  a  clch-side  böi 
in  corran  Fil  p.  CXLVII  1;  vgl 
lenamaiD. 

lenlud  elairend  t.  tairmesc  födla 
0CU8  röinne  Cortn.  Tr.  p.  39. 

lenmunach  Sequester  Ir.  Gl 
1040;  tcidm-lenamnachu  Gl  zu  pe- 
stüentes  Ml  15»,  9  (Z\  777). 

lenn,  lend  F.  Mantel;  lenn 
vel  brat  formtha  sagana  vel  saga 
Z*.  1063;  lend..i.  ainm  do  brat 
find  Corm.  Tr.  p.  104  ist  etymolo- 
gisirende  Erklärung;  co  lend  Gl 
zu  cum  toga  ibid.  p.  43  cumtuch; 
vgl  ibid.  p.  103  lendan;  leann  ai 
cloak  or  mantle  O'B.  —  Sg.  Gen. 
i  n-öe  cecha  breclenni  SC  33,  22; 
Dat.  alleind  chorcra  coicdiabail 
ibid.  6;  Acc.  lenn  corcra  cortaruig 
p.  144,  28;  PI  Gen.  cona  tri  coec- 
taib  breclend  SC.  33,  21;  Acc.  bri- 
sid  sclathu  lenna  Isech  31,  g. 

leim&n,  lend&n  Liebling;  „eon- 
cubine  or  favourite"  Corm.  Tr. 
p.  103.  —  Sg.  Nom.  at  ban-lendan 
. .  fer  n-domain  uli  FB.  18;  Ferloga 
mo  lenna  n-sa  F.  ist  mein  Liebster 
ScM.  20;  Gen.  is  6  ag  torachtain 
lenn&in  ocus  mnä  seirce  dia  tue 
grädh  Ms.  Mal  p.  473,  32;  Voc. 
a  lennän  ban  ocus  Ingen  FB.  11. 

lenom,  ua  lenomnaib  Gl  zu  li- 
tera . .  a  lituris  SG.  3*>,  3  {Z^. 
IIb,  1008).  Vgl  lenamain. 

lenu,  iter  fid  ocus  mag  ocus 
lenu  wood  as  well  as  field  and 
meadows  Tir.  6,  vgl.  leana  „a 
meadow,  a  swampy  piain' ^  O'B. 

1.  leo  Glied;  leo  ball  Corm. 
p.  26  Idarg.  —  Sg.  Nom.  mu  leo 
Oss.  III  10  {Gl  mo  bhoill  Ed.). 

2.  leö  i.  leatra  no  guin  0*Dav. 
p.  100. 


3.  leo  Löwe;  lond  immar  leo 
Oss.  I  5;  leo  airbi  FB.  68,  23? 

4.  leo,  leö  s.  la  Praep. 
Ie6it,  leöit  fri  leöit  FB.  53? 
Ie6maii  Löwe.  —  Sg.  Gen.  oxad 

leomam  FB.  48  (leomuin  Eg.);  co 
n-aicniud   leomain    FA.  18  LBr.; 
leoman  zu  lesen  für  loman  ScM.  15? 
leör  s.  16t* 

1.  leos  i.  imdergad  Corm.  p.  27 
(„a  blush'% 

2.  leos  s.  4.  less. 
lepad.  lebaid  F.  Lager,  Bett; 

lebaid  lectus  Ir.  G^.  481.  —  Sg. 
Gen.  iar  n-dergud  a  rig-leptha 
döib  LL.  fo.  41.  a.  2  {TBC);  Dal 
dia  lepaid  Lg.  1;  Acc.  corra  gaib 
cÄch  a  lepaid  FB.  12;  PI  Gen. 
coeca  lepad  SC.  33, 9;  10  (lebaid  H.)\ 
Dat.  colba  do  lepthaib  ibid.  11. 

leptho^d  zu  Bett  gehen  Lg.  1. 

lep  M.  Fluth,  Getan y  Meer; 
i.  in  t-oician  i.  moir  mor  O'Dav. 
p.  100.  —  Nom.  1er  in  mara  ,fthe 
surge  of  the  sea"  Fei.  p.  CLXXIII; 
Gen.  dar  fairrgi  lir  iongaig  Fä, 
Aug.  14;  Mac  lir=mac  mara  Corm. 
p.  '6i  Manannan;  Dat.  isin  liar  fri 
toeb  Alb  an  Three  Rom.  p.  122,  2?: 
Acc.  dar  1er  SC.  31,  is;  is  gascc«d 
fo  1er  TE.  9  Eg.;  PI  Dat.  iod 
ingen  sin  do  thonnaib  dar  leraib 
länmöraib  SC.  42;  Acc.  inna  lira 
Gl  zu  pontiasLHy.  fo.  12  a  {Goid.* 
p.  69).  —  Comp  OS.  ler-lebenn  FH. 
Nov.  29;  ler-muir  Dee.  12. 

l^reJP.  Fleiss,  Frömmigkeit, 
von  l^ir;  ind  leire  industria  Z*. 
247;  lere  i.  crabodÄ  O'Dav.  p.  101 
{Fil  Aug.  29);  Gen.  cech  mec  lere 
„every  son  ofpiety*'  Fei.  Epü.  428; 
429;  Acc.  14ri  operam  Ml  32^  11. 

lerg,  learg  a  little  eminence,  a 
piain  O'B.,  leirg  a  piain,  a  road 
ibid.^  a  fidd,  a  battlefidd  0*Don. 
Suppl  —  Sg.  Dat.  ilieirg  Oss.  III 4; 
ni  maith  no  ficbid  in  cath  ilieirg 
LU.  p.  8li>,  3;  ro  cbiiir  a  sgiath 
ar  sduaigb-leirg  a  dhroma  „on  ihe 
broad  arched  expanse  of  his  back" 
Torr.  Dh.  p.  74;  PI  Gen.  ar  Ifn 
lerg  ScM.  21,  17? 

l^sboir,  l^spaire  s.  l^ss-boir, 
l^sspaire. 


lese 


659 


lestar 


lese  piger  Ir.  Gl,  382.  —  Sg. 
Nom,  nir  bat  lese  SC,  26;  PL  Notn. 
leiscc  Wb,  31^  24. 

1.  less  M.  Lis,  ein  mit  einem 
ringsumlaufenden  ErdwaU  befestig' 
ier  Wohnsitz,  Hb  On  the  Mann.  III 
p.  4;  lios  a  fort,  an  enclosure  O'Don. 
Suppl ;  a  hause,  fortified  place  O'R. 

—  Gen.  i  n-dorus  ind  liss  ScM.  18; 
SC.  33,  17;  FB.  54;  for  lÄr  ind 
liss  ScM,  18;  FB.  25;  Dat.  cosin 
tulaig  uasind  lius  TE.  11  LU.\  co- 
nallius  ocns  allubgort  „tcith  . .  its 
fort  and  its  garden'*  Tir.  6;  isind 
lis  FB.  44 ;  Lg.  6 ;  assind  liss  ScM. 
18;  asind  lis  duibi  LU.  p.  21s  i^; 
Acc.  no  leicthe  issin  less  Lg.  6; 
ScM.  5;  fön  less  uile  Lg.  1;  fri 
les  anechtair  FB.  64;  Fl.  Nom. 
liss  FB.  53;  Acc.  beite  ^igme  im 
lissn  LU.  p.  81^  i. 

2.  less  Hüfte,  Hanke;  coche 
iw  less  clunis  SG.  67»  (^*.  49); 
leis  the  thigh  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  älta  Ina  thöeb  liss  FB.  24? 
PI.  Acc.  na  lessa  „the  Jiaunches'* 
Gild.  Lot,   Gl,  176  zu  catacrinas. 

—  Compos.  ech  . .  less-lethan  mit 
breiten  Hanken  FB.  49;  p.  310,  i6. 

3.  less  Vortheil;  commodum 
Z*.  49;  besonders  häufig  in  riccim 
less  egeo  Z*.  429.  —  Sg.  Gen.  nfbuc 
denam  a  lessa  Jiev.  Celt.  III  p.  176; 
nach  mö  a  richtu  a  lessa  duit-seo 
andas  dam-sa  ibid.  p.  178;  ni  mö 
richtain  a  lessa  in  gai  duit-siu  ol- 
daas  dam«sa  ibid.  p.  179;  sechmall 
a  lessa  Fei.  p.  CXVII  17;  liiach  lesa 
praesumpticium  Ir.  Gl.  792;  fer 
lesa  „a  guardian*'  tbid. ;  Dat.  cona 
d^nat  nf  do  leass  a  cuirp  nach  a 
n-anma  Fei.  p.  CXVII  9;  Acc.  ret 
leass  TE.  9,  u;  ricfait«r  a  les  do 
gillai  ScM.  7;  recam-ni  a  les  öm  ar 
caraid  wir  brauchen  unsere  Helden 
FB.  56  i^Construction?);  ni  recat  a 
les  ind  naim  nf  aile  FA.  5;  in  tan 
ro  rAnicc  a  leass  Hy.  5,  87;  is  ocai 
fogeba  a  les  Lat.  Hy.  II  Pref 
{Goid.'^  p.  94,  9). 

4.  less  Licht;  leos  i.  soillse 
Corm.  p.  27,  vgl.  unter  grinniud; 
i.  suillsi  luinither  i.  taithnem  O'Dav. 
p.  101.  —   8g.  Nom.  ar  na  caite 


les  occai  Hy,  2,  55  {Gl,  i.  cainlle). 

—  Davon  lespaire? 

5.  less,  les  cach  m-bolg  i  m-bi 
lind  Corm.  Tr.  p.  104  {„every  bag 
wherein  is  ale*');  leges  lega  cen 
les  „the  ctire  ofa  physician  wiihout 
a  medicine-bag'*  On  the  Mann.  III 
p.  251.  —  Dazu  lestar? 

6.  less«  in  den  Compositis  less- 
ainm,  -athair,  -macc,  -m&thair; 
less  din  quasi  liss,  i.  {lat.)  lis  de- 
baid  no  imargal  Corm.  p.  26  leasmac. 

lessaigim  III  ich  verbessere^ 
mache  gut;  I  redress,  reform, 
correct,  amend,  heal,  manure  O'B. 

—  Praes,  Sg,  3  rel.  in  maith  le- 
saiges . .  in  dirge  p.  40, 19.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  no  lesaiged  na  cserchu 
„she  bettered  the  sheep**  Three  Hom. 
p.  58,  li.  —  S'praet.  Sg.  3  ro  les- 
saig  TE.  11  Eg.;  PI.  5  ni  ros  le- 
saigset  FA.  28.  —  Inf.  leasughadh 
maintenance,  feeding,  education 
O'Don,  Suppl,;  Dat,  do  lesugud 
FA.  28;  ro  gab  for  lesngud  na 
hairge  p.  40,  10. 

less*ainiii  N.  Spottname;  nick- 
name  O'R.  —  ASg9^Nom,  ni  lesainm 
dait  FB.  11;  17;  18;  19;  PI.  Dat. 
mac  na  m-bachlach  cusna  lesan- 
mannaib  ScM,  12. 

less&n,  lesan  bag  On  the  Mann. 
II  p.  133;  s.  5.  less. 

less-athairilf.  Stiefvater  Corm. 
p.  26  leasmac. 

less-böir,  fer  brithe  lösboir  Gl. 
zu  Onesimum  acolitum  Wb.  25* 
[vir  ferendi  lumin  is  Z*.  234). 
Vgl.  lesspaire. 

less-maee,  lesmac  M.  privi- 
gnus  Goid.*  p.  57;  leasmac  i.  liss- 
mhac  i.  iarsinni  is  lis  don  fir  no 
don  mndi  intf  is  leasmac  do  cech- 
tar  de  Corm.  p.  26. 

less-m&thalr  F.  Stiefmutter; 
losmdthair  noverca  Ir.  Gl  48;  Corm. 
p.  26. 

lesspaire  Leuchte,  Licht,  vgl. 
lösboir.  —  Sg.  Nom.  inmain  les- 
paire glan  glö  Three  Hom.  p,  40,  4 ; 
Du.  Nom.  da  löspaire  möra  two 
great  lights  O'Don.  Gr.  p.  352. 

lestar  N,  Gefäss;  vas  Z\  782. 

—  Sg.  Nom.  lestar  n-arggit  SP.  IVs; 

42* 


letarthach 


660 


letfaar 


lestar  fäs  ibid.  2;  Dat.  asind  lestur 
p,  131,  7;  allestar  huim  CC.  6  Lü.] 
Acc.  in  lestur  CC.  5  Eg.',  Äcc.  le- 
stra  p.  42,  12;  tar  na  Idstra  ibid.  is. 

letarthach  achneidend,  zer- 
reis  send?  von  letrad.  —  Sg.  Nom. 
letartach  p.  190,  29;  t^ne..  letar- 
thach p.  191,  13;  Fl.  Nom.  l^omain 
lomna  letarthacha  LU.  p.  33^  26! 

Idtenaeh  audax  SG.  50b  (^a. 
809),  vgl.  inna  letena  austtsMl.  16 ',2. 

leth  N.  Seite,  Hälfte;  alled 
fri  spirut  Wb.  8^  {pars  spiritudlis 
Z*.  270),  leth  n-gotho  SG.  5»  (clt- 
midium  vocis  Z^.  223).  —  Sg.  Nom. 
leth  in  tlge . .  alleth  n-aill  die  eine 
Seite  des  Hauses . .  die  andere  des- 
selben FB.  12;  ScM.  5;  iudala 
leth.. alleth  n-ailc  FB.  15;  secip 
leth  Hy.  1,  g;  cep^  leth  tfasam 
Gl.  zu  cia  tiasam  Hy.  1,  2;  ba  leth 
n-dograi  ScM.  21,  39?  leth  ind 
orpi  so  „half  of  this  hereditament^* 
Tir.  6;  Gen.  log  leith  ungae  „t?ie 
worih  of  half  an  ouwice"  Tir.  6? 
Dat.  di  cech  leith  undigue  Güd. 
Lor.  Gl.  67;  do  cech  leith  von 
jeder  Seite  FA.  Ü);  isindarpa  leith 
..isind  leith  araill  FB.  28;  na 
leith  deiss  SC.  33,  9;  na  leth  chli 
ibid.  10;  Innar  leith  Gl,  zu  Hy.  5,  90; 
leith  andes  auf  der  Seite  südlich 
Oss.  l  9;  inna  lobran  leith  auf 
Seiten  der  ScJncachen  Hy.  5,  90; 
fo  leith  separatim  Z*.  611;  Lg.  6; 
ScM.  4;  CC.  2  LU.\  FA.  4;  6;  10; 
SC.  16;  a  tech  for  leith  do  cö^h 
einem  jeden  sein  Haus  besonders 
FB.  54  {^vorher  tech  for  leth);  to- 
rud  senmaistreda  co  leith  der  Er- 
trag von  einem  Mai  Melken  und 
einem  halben  p.  40,  28;  Acc.  techt 
leth  n-aill  anderswohin  SC.  13; 
cach  leth  no  th^ged  wohin  er  auth 
ging  p.  130,  24;  cid  f^chatsiu  issind 
leth  cfan  üait  in  die  Ferne  TE. 
6  Eg. ;  for  leth  auf  die  Seite  ScM.  19; 
for  cach  leth  FB.  3;  p.  131,  17; 
p.  132,  6;  p.  133,  11;  FA.  21;  tech 
for  leth . .  do  cach  fir  dlb  ein  be- 
sonderes Haus  für  jed^n  FB.  54 
{darauf  a  tech  for  leith);  illeth 
friu-som  auf  der  Seite  ihnen  zu- 
gewendet FA.  5;  14;  in  leth  hl-sin 


diese  Hälfte  p.  40,  28;  leth  m^ite 
die  Hälfte  der  Grösse  FB.  91;  leth 
toraid  p.  40,  32;  leth  na  haidche 
Lg.  17,  60;  forom  leth  SC.  38,  5? 
PI  Nom.  allethe  üachtarcha  ihre 
oberen  Hälften  FA.  13.  —  Com- 
pos.  Substantivische  Composüa  mit 
leth  ais  erstem  Gliede  können 
das  eine  von  zwei  zusammeHgehö- 
rigen  Dingen  bezeichnen  {vgl.  leath- 
chlnas  one  ear,  leath-chos  one  foot 
O'Don.  Gr.  p.  338,  leth-ail  mala 
Ir.  Gl.  90):  for  leth-lüm  Nöisen 
auf  der  einen  Seite  N.'s.  Lg.  15; 
for  a  leth-beola  FB.  25;  leth- 
cholba  flatha  la  Patraic  sie  ist  der 
andere  Pfeiler  des  Reiches  zu  Pa- 
trick Hy.  4,  9;  alleith-chind  ocus 
allethchloicne  ocus  allethlama  ocus 
allethchossa  ihre  Kopfhälften  und 
Schädelhälften  und  ihre  einzelnen 
Hände  und  Füsse  Bev.  CeU.  III 
p.  177;  leth-fer  semivir  Ir.  Gl.  396; 
leth-msßthail  „a  half-cheese**  Corm. 
p.  36,  36;  leth-gute  semivoealis  Z*. 
980;  teora  leth-indli  Tir.  4;  leih- 
chomrac;  leth-rann;  leih-cherd, 
bann-licerd.  —  Mit  Ac^ectiren: 
leth-marb  halbtodt  FB.  82;  led- 
marb  Wb.  2«  {Z^  856);  leth-om 
halb  roh  FA.  28;  p.  191,  21;  leth- 
goU  halb  blind  FB.  67  {vgl.  SC.  5); 
leth-chaech  monoctdusos  Ir.  Gl.  624; 
drech  leth-derg  leth-gabor  FB.  47; 
leith-fsel  auf  der  einen  Seite  unten 
Hy.  5,  56;  do  thoeb  leth-fas,  do  lige 
leth-fuar  Fä.  p.  CLXXX  s  {haV 
bare,  half  cold). 

lethaim  I  divide,  halve,  ex- 
tend,  widen  Ö*B. —  Pass.  Praes- 
Sg.  3  lethech  din  ainm  do  lossait 
iarsinni  letair  bairgean  forri  Corm. 
p.  27  („is  sprecLd").  Vgl.  lethnaigim. 

lethan  breit;  latus  ZK  776,  — 
Sg.  Nom.  FA.  22;  23;  druim-  p. 
310,  28;  less-  FB.  49;  p.  310,  is; 
mullach-  FB.  37;  tul-  p.  310,  u; 
ucht-lethan  p.  310,  is;  PI.  Nom. 
tul-lethain  p.  310,  15;  F.  lecca 
lethna  FA.  30.  —  Vgl  for-lethan. 

lethar  Leder.  —  DiU.  a  chath- 
criss  curad  . .  do  chotntlethar  cnuid 
choirtchide  do  formna  secht  n-dam- 
seched   u-dartada  Lü.  p.  79«,  37; 


leth-cherd 


661 


Ua 


gin  lethur  Gl.  zu  cen  codul  O'Dav. 
p.  06;  a  da  slegh  coicrindi  itir  lea- 
thar  a  sceith  TB.  p.  176,  25.  — 
Vgl.  a  dondüathröic  n-dondlethair  n- 
degsüata  LU.p  ld\  i  {braunledern). 

leth-eherd  „half-artist^*  Corm. 
Tr.  p.  135,  leith-cherd  a  Jialfpoet, 
ein  Name  für  den  ansruth  (anruth), 
„because  he  had  half  the  knowledge 
of  ihe  Ollamh"  O'Don.  Suppl. 
Z>af  an  bann-licerd  „poetes8"Carm. 
p.  36,  11 ;  p.  37,  16;  29. 

leth-ebil  half  hiased  Corm. 
Tr,  p,  40  eil. 

leth^ehomTBe  ah  alf-quatrain 
Corm.  p,  37,  25;  vgl.  leth-rann 
(comrac  i.  rann  O'Dav.  p.  65). 

1.  leihe  Breite;foTB.  lethe  Corm. 
p.  27,  16. 

2.  lethe,  leithe  ihe  Shoulder^ 
blade  O'B.;  tonindnaig  ind  ammait 
leithi  in  chon  dö  assa  iaim  chlf 
Bev.  Celt.  JII  p.  177. 

1.  letheeh  „flounder**  (ein 
Fisch)  Corm.  Tr.  p.  102. 

2.  letheeh  „kneading-trough^^ 
Corm.  Tr.  p.  102  (ainm  do  lossait). 

lethenach  pagina  Ir.  GL  232; 
Gen.  ind-lethinig  8.  unter  line ;  Acc. 
in  lethenach  LBr.  p.  216»,  72. 

1.  lethet  Breite.  —  Sg.  Nom. 
leihet  FA.   17;    coUethet    allinde 

toith  their  wisdom's  breadth*'  Fil. 
Oct.  13;  Acc.  imbucai  no  lethit 
Gl.  zu  in . .  Icttitudinem  8G.  3^,  10 
{Z\  1008;  805). 

2.  lethet,  leithid  the  like,  a 
peer  CB.;  ar  ni  fil  i  n-hErinn 
filid  a  lethet  Hy.  2  Braef  („for 
there  is  not  in  Ireland  a  poet  his 
equai'*);  ni  accai  hl  talmain  a  lei- 
theid  Ir,  Gl.  104  (Vit.  Trip.).  Vgl 
dobreth  comlethet  a  enech  di  or 
ocus  argo^  do  Ailill  LU.  p.  20i>,  27. 

lethete,  leithide  duplicate 
O'B.;  na  fil  and  allethete  SC.  34, 10 
(a  l^^eide  H). 

lethnaigim  111  I  enlarge,  ex- 
tend,  scatter,  flauen.  —  Pass. 
Praes.  8g.  3  leitheach  i.  losad  do 
bhrigh  go  leathnaighthear  bair- 
ghean  uirre  O'Cl  {Corm.  Tr.  p.  103). 
—  Inf.  do  lethnugud  a  fogoir 
SG.  9»,  9. 


ff 


lethne  F.  Breite;  leithne  lati- 
tudo  Ir.  Gl.  925. 

leth-rann  F.  a  half-quairain 
Hy.  1  Praef;  Corm.  .p.  37,  32;  so 
auch  zu  lesen  Wb.  195*  für  das 
sinnlose  leträim  {Z*.  p.  XII,  Bei. 
Celt.  I  p.  22)?  —  Vgl.  lethchomrac. 

leihrena  „traces'*  s.  1.  loman. 

1.  leihu  Breite;  Dat.  illethu 
„widely":  robbem  cen  ses  hilletha 
Hy.  1,  45  (illetha  Fr.),  Gl.  i.  hi  far- 
Binge;  dognith  morferta  illethu  Hy. 
2,  SS ;  ro  chös  mör  seth  illethu  ibid.s6. 

2.  lethu  Hy.  2,  17  s.  la. 
letrad     „hacking,     cutting" 

Corm.  Tr.  p.  105.  —  Gen.  cor  bo 
chonair  letartha  cach  u-ulind  ocus 
cach  n-ind  ocus  cach  n-aird  ocus 
cach  n-aircind  don  charpat  sin  LU. 
p.  79^  21;  Dat.  ic  a  n-athcuma 
ocus  ca  letrad  FA.  28  LBr.  — 
Vgl.  letarthach. 

II  Farbe,  Glanz;  lii  color, 
splendor  Z*.  21 .  —  Sg.  Nom.  alaind 
a  li  SC.  38;  If  süla  p.  132,  25;  26; 
SC.  31,  7;  38;  If  süla  c&ich  FB.  23; 
fo  11  gut  die  Farbe  Lg.  18,  15  {vgl. 
deg-lf  bonus  color  Z*.  611);  ni 
tharda  11  t^ssi  form  Gl.  zu  Hy.  2, 12 ; 
Dat.  füaim  colli  SC.  34,  s;  atcon- 
narc  Isechu  colli  SC.  34,  11;  delg 
6ir  cona  li  SC.  33,  22  {oder  paren- 
thetisch con  a  li  schön  seine  Farbe?) ; 
ar  11  propter  gloriam  Wb.  15* 
(Z*.  623). 

1.  IIa  {zweisilbig) Hunger.  —  Sg. 
Nom.  nis  gaibed  tart  na  lia  Hy.  2, 29. 

2.  IIa  mehr,  Compar.  zu  il; 
major  numerus,  plures,plu8  Z*.  277; 
bit  lia  ar  mairb  old^te  ar  m-bl 
FB.  5;  21;  0«s.  I  8;  bid  lia  turim 
a  chath  der  Kämpfe  um  ihn  wird 
m^hr  sein  als  zu  zählen  ScM.  3, 10;  is 
lia  tuirem  ocus  aisn^s  Three  Hom.  p. 
36,  d;  ibid.  p.  42,  15;  und.  p.  122,  11. 

3.  lia  M.  {Corm.  Tr.  p.  12  adba 
othnoe)  Stein,  zu  unterscheiden 
von  lec;  lie,  lia  lapis,  cos  Z*.  259; 
Corm.  Tr.  p.  101.  —  Sg.  Nom.  in 
lia  no  th eilginn  Oss.  JI  1;  10;  in 
Ha  lögmar  SC.  33,  12;  Three  Hom. 
p.  4,  10;  lia  uas  lecht  Oss.  I  1;  IIa 
cÄin  cermnse  FB.  48;  nert-lia  g&ise 
SC.  38;  Gen.  cride  licce  ScM.  15; 


Ua 


662 


lige 


Dat  do  lue  lögmair  FB,  74;  FÄ. 
7;  13;  ond  lic  logmair  Gl.  zu  a 
genima  Corm.  Tr.  p.  83  gern;  do 
lic  FB.  62;  isind  lic  88;  for  licc 
derg  48;  61?  illia  Oas  I  i;  Acc. 
frisin  liic  SC.  8;  forein  lic  FB. 
77;  78;  Ph  Gen.  o  etrochta  Ifac 
logmar  FÄ.  18  {Uc  LU.);  lecht 
liÄc  FB.  23? 

4.  lia  i.  fliuehderc  O'Dav.  p.  101. 

5.  lia  Wasserfluth;  a  stream, 
a  flood  O'B.;  imad  uisce  O'Dav. 
p.  101;  Buairc  in  liai^V/.p.CXXXIVs; 
lia  mor  isin  oidche  sin  isin  abaind 
Three  Hom.  p.  106,  4  („a  great 
flood'')  \  ticfa  Lind  Muni  dar  Liath- 
miinl  coUethlia  LU,  p.  39^,  ss 
{Aid.  Eck.). 

6.  lia  i.  comarba  O'Dav.  p.  101. 
liac&n,  liagdn  a  pillar  stone, 

a  Standing  stone  O'Don.  Suppl, 
ron  3.  lia;  a  coirthe  ocus  a  liagan 
TE.  8  Eg. 

Ifach  miser  Z*.  18;  is  Uach  ön 
. .  ocus  is  meth  n-einich  dünn  TBF. 
p.  144,  31  {„it  is  a  pity  this'') ;  Corm. 
p.  37,  16;  is  liach  a  techt  amuda 
TB.  p.  176,  12. 

liagan  s.  liae&n. 

liaig  M.  Arzt;  medictis  Z*.  19; 
Corm.  p.  31  midach.  —  Sg.  Nom. 
Ifaig  TE.  8  (liaigh  Eg);  Gen.  fo- 
chraic  lego  On  theMann.  lllp.  475; 
lega  8.  imter  5.  less;  Dat.  don 
liaigh  TE.  8  Eg.;  Acc.  co  fagbad 
liaig  SC.  29,  s;  PL  Nom.  nad  fcat 
lege  TE.  S  LU. 

Uaneliar  i.  ailgen  O'Dav.  p.  102; 
b&  Hain  i.  bä  l^nis  no  bä  lianchar 
LHy,  Amr.  81. 

lianl,  cleslfani  S.  531,  Col  2,  i, 
LU.  hat:  secht  des  If  am  fichet. 

1.  lias  ovile  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Dat.  bätar  X  n-dorais  for  lias 
a  bö  ocus  X  cröi  coch  dorais  ocus 
X  loig  in  ceeh  crö  Fä.  p.  LXI  36 
(„*o  <Ä€  shed  of  his  kine'') ;  PI.  Gen. 
und  Dat.  Druim  Lias  „Bidge  of 
Sheds",  dina  Uassaib  ro  ainmnigod 
Goid.^  p.  84  {Vit.  Trip.l 

2.  lias  no  mlad  fastusSG.  106i>. 
Ifatb  grau,  —  Sg.  Nom.  laech 

liath  mör  ScM.  13;  ech  llath  FB.  49; 
p.  310,  16;   in   Liath   Macha  FB. 


43;  70;  ropo  liath  in  mag  sin  dia 
n-inchinnib  Bev.  Cell.  III.  p.  177; 
Gen.  illind  L^ith  i  Sliab  Fuait  übid. 
p.  180;  FB.  31;  do  acaUam  ind 
Leith  Bev.  Cdt.  III  p.  175;  Acc. 
frisin  Liath  Macha  F£.  31  r  i2er. 
OeZ^.  III  p.  175;  con  facatar  in 
sentuinno  mong-leith  Corm.  p.  37, 6. 

Ifathr6it  iBCw^cZ,  ^a«.  —  PL 
Nom.  liathritse  pilae  Cr.  35^  {Z*. 
805) ;  ^cc.  liathroite  cniade  s.  unter 
inchinn. 

libair  s.  1.  lebor. 

librither  s.  2.  lebor. 

lie  s.  3.  lia. 

lieerd  s.  letb-eberd. 

1.  lig,  isin  Ifg  Corm.p.  25  himbas 
forosnai,  zu  3.  lia? 

2.  lig,  Farbe,  Glanz?  ligi.  dath 
{Farbe)  O'Dav.  p.  103;  PL  Acc. 
mesir  liga  asa  saoire  ocus  asa  so- 
thaine  tbid.  {„thou  shcdt  estimaU 
colours  by  thetr  nobleness  and  by 
Öieir  lastingness^'  Beitr.  VIII  321): 
Du.  Gen.  Loch  da  lig  p.  131,  ». 
—  Comp  OS.  a  lig-brataig  Liphe 
FB.  11;  Ifg-dath. 

ligtLeitgentle,  beautiful;  i.  mio 
no  cendais  Fei.  Oct.  6;  Apr.  18; 
Jun.  21;  loichet  lainnrech  ligach 
ProL  197 ;  Dat  F.  Golman  o  Laind 
ligaich  Mart.  30;  /«in.  18. 

1.  ligaib,  nee  carnem  in  saturi- 
täte  honorandam  1.  ni  bi  1  fledaib 
na  Ifgaib  frisgnf  Wb.  27b,  3  ^z*. 
1028)? 

2.  Ifgaib,  uasligaib  Hy.  4,  loV 
ligda,  ciar  bo   ligda  i.  ciar  bo 

halaind  Fä.  ProL  214;  Liphe 
llgda  ßfP.Vs  {„sMning^');  PL  Dat. 
uas  laithib  ligdaib  „on  beautiful 
[feast')  days"  Fä.  Prot.  23. 

Ifgdaeh  „lustrous''  Fä.  MarL 
24. 

Ifg-dath  „beauty":  Dat.  cain 
popul  cu  Ifgdath  Fei.  Prol,  19;  in 
grian  geal  co  ligdath  ibid.  Sept.  21. 

Ifgrad  Glanz?  —  Sg.  Nom.  lig- 
rad  öir  FB.  2;  Dat.  co  ligrad  öir 
p.  309,  36;  Acc.  eter  ligiud  ocus 
lögmaire  FB.  1. 

1.  lige  Lager,  Liegen;  vgl. 
laige.  —  Sg.  Nom.  sir-ligi  SC.  30; 
othar-lige   a   chind   ocus  a    laime 


lige 


663 


Hnalm 


döi  Rev,  CeU.  III  p.  182  {„the  sick- 
bed%  vgl.  serg-lige;  Gen.  lath  seirce 
söer-ligi  FB.  24;  Dat.  im^  ligu  Lg. 
17,  so;  FB.  24;  ros  failgestar  inna 
ligu  Gl.  zu  Ey.  2,  62;  nar  ablad 
na  Suidiu  nach  iiia  ligu  Bev.  Celt. 
III  p.  181 ;  ocus  si  fein  na  ligi  Gl.  zu 
0s8.  III  7;  nem  ar  a  gabail  fo  lige  fo 
eirge  Lot.  Hy.  VII  Pref. ;  XII  Fref. , 
no  beth  illige  lanchian  SC.  29,  i3. 

2.  lige  Grab  {wohl  nicht  ver- 
schieden von  1.  lige).  —  Sg.  Nom. 
Neir  ni  fess  a  Hge  FSl.  Prol  113; 
atä  a  lige  and  baile  i  torchair, 
ocus  corthe  fria  chend  ocus  corthe 
fria  chossa  Äid.  Chonch  45;  Äcc. 
mos  ricub  mo  moch-lige  Lg.  18,  ss; 
is  e  foillsigfides  {sie)  mo  ligi  sea 
ocus  törindfess  mo  relicc  TJ^ree  Hom. 
p.  100,  8. 

ligim  I  lingo  SG.  176»  {Z\  429). 
—  Praet.  Sg.  3  atä.  lim  is  bö  ro 
da  lig  LU.  p.  113b,  s.  —  Per  f.  Sg.  3 
ro  leluig  On  the  Mann.  III  p.  158 ; 
PI.  3  lelgatar  i.  lomraiset  Lü.  p. 
bl\  19  {vgl  ZUchr.  f.  Vgl,  Sprf. 
XXIII  209). 

ligar  i.  tenga  Corm.  p.  26. 

lüm  III  ich  klage  an  {vgl.  got. 
laian);  Ulm,  Ifghim,  lithim  I  sue 
at  law  O'Don.  Suppl.  —  Pas 8. 
Praes.  Sg.  3  lithir  cid  mo  mathair-se 
Lot.  Hy.  II  Pref.  {„even  my  moiher 
isaccused^'  Goid.^  p.  95);  Iftear  bine 
for  a  mhnäi-sium  Corm.  p.  32,  so 
U«  crime  is  charged").  —  Inf.  liud. 

liit  blasphemia  Wb.  2»  {Z\  21). 

lilgfteh  8.  Ittlgaeh* 

1.  lin  M.  Zahl;  numerus  Z\  238 
(a  lin  lathe  SG.  66b  enthält  das 
Pron.  poss.,  nicJU  den  Artikel,  daher 
lin  nicht  cUs  N.  anzusetzen).  —  Sg. 
\Nom.  lin  m-band  m-balc  büada 
FB.  22;  lin  a  büada  ibid.;  lin  a 
blad  SC.  44,  2;  lin  nallongsi  Lg.  16; 
uathad  allin  ScM.  21,  S4;  lin  ar 
sluag  p.  132,  25 ;  noi  fichü  en  allion 
CO.  2  Eg.;  SC.  33,  s;  lotar  ass . . 
allin  uiU  sie  gingen  heraus . .  ihre 
ganze  Schaar  CG.  3  Eg.\  is  e  tra 
lin  FA.  23  LBr.  (is  iat  lucht  Lü.)\ 
lin  atäm  i  Cruachnaib  AI  so  viel 
ais  wir  sind  FB.  46;  iar  fertaib 
ocus    adamraib    atta    lin    gainem 


mara  no  rendai  nime  ,fin  numher 
(l{ke)  sand  of  sea*'  Three  Hom. 
p.  84,  28,  vgl.  unter  lir;  it  lin  ferta 
Ur  ibid.  p.  114,  27;  Dat.  co  lin 
garta  SC.  29,  s;  ar  Ifn  a  cherd 
FB.  23;  ar  lin  lerg  ScM.  21,  17  V 
coUin  n-ingen  {sie)  FB.  53;  Acc. 
nis  digaib  allin  Hy.  5,  36 ;  ni  fil  ro 
sia  lin  comram  friss  FB.  89. 

2.  lin  M.  Theil  {wohl  nicht 
verschieden  von  1.  lin);  lin,  linn 
pars  Z\  364,  238.  —  Sg.  Nom.  in 
linn  ro  fitir  a  peccad  Wb.  29*,  19; 
in  linn  rod  chluinethar  ibid.  20  {ZK 
364,  1034);  Du.  Gen.  hi  cechtar 
da  Uno  SiSr.  162b  (m  utraque  parte 
Z^.  363) ;  Dat.  dib  linaib  beiderseits, 
utrimque  {für  jeden  Casus  von  uter- 
que)  Z*.  367;  tabair  doib-sium  dib 
linaib  gieb  es  ihnen  beiden  ScM.  3, 16 ; 
a  m-bdt&r  ina  tig  dib  linaib  als  sie 
beide  in  seinem  Hause  waren  TE.  10* 
LU.,  14  Eg.',  p.  130,  30;  FA.  18. 

3.  Ifn  Netz;  rete  ZK  21;  lin 
uisci  rete  Ir.  Gl.  863.  —  Dat.  inna 
lin-sam  SP.  II 7 ;  im  lin  ch^in  ibid.  8. 

4.  lin  Lein,  Flachs;  liin  a  li- 
no  Corm.  p.  21.  —  Sg.  Gen.  co 
caslaib  lin  gil  FA.  4.  —  Compos. 
lin-anarta  gela  „white  linen  sheets*' 
SMart.  24. 

linaige  Netzsteller?  no  elaind 
88  gach  gabud  ocus  as  gach  air- 
ceis  i.  allamaib  linaige  ocus  a  cro- 
baib  segse  ocus  0  gaib  iascaig  LU. 

p.  16b,  42. 

linaim  II  ich  fülle.  —  Pra^. 
Sg.  3  rel.  morlith  linas  cricba  Fei. 
Sept.  9;  Nov.  8.  —  Imperat.  PI.  2 
linaid  p.  40,  30.  —  S-praet.  8g.  3 
Dep.  ro  linußtatr  TE.  7  Eg. ;  PI.  3 
CO  ro  linsat  p.  42,  11.  —  Fut  sec. 
Sg.  3  no  linfed  precept  a  soscelai 
Ml.  25»,  8;  PI.  3  no  linfatis  p.  42, 12. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  hön  mach- 
dad  lintair  stupore  completu/r  Ml. 
25»,  9;  lintar  Un  di  fin  for  altöir 
demne  Gl.  -zu  calix  daemoniorum 
Wb.  IIb  {ZK  628).  —  Praes.  sec. 
Sg,  3  no  linta  p.  130,  26.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  linad  FB.  72;  p.  40,  ss; 
p.  311,  34.  —  Inf,  Dat.  do  linad  in 
rüiscp.  40, 28;  30;  iarna  linad  do  fin 
nach  seiner  Füllung  mit  Wein  FB.  9. 


lind 


664 


lith 


1.  lind  N.  Trank  (Bier,  Wein); 
cerevisia  Ir.  Gl.  221.  —  Sg.  Nam. 
lind  ocus  biad  Trank  und  Speise 
8cM.  4;  FB.  16;  biad  glan . . 
braich-lind  FB.  53;  lind  derg  Gl 
zu  derglaid  Hy.  5,  38 ;  lind  tee  Gl. 
zu  fervor  Leyd.  62»  („toarw  water*' 
Goid.^  p.  57);  Gen.  dobertat^  diü- 
rad  ind  leuna  isna  paitti  ocus  do- 
cosechtatär  diürad  in  hiiil  LÜ. 
p.  23^  i;  Bat.  do  lind  ocus  do 
bind  FB.  4;  cona  fodai  di  lind  90; 
iarsin  lind  CC.b  LU.\  gusin  Hnn 
ibid.  Eg. ;  lan  «linn  seim  somescda 
FB.  72  Eg.;  J^U^fs^  lind  serb 
Wh.  7d  {adpotj^^^mm  Z^  239); 
ibid  . .  allin d  l^^^^^femnacht  la 
lind  p.  133,  u^^^^Kc.  tri  laith- 
linni  SP.  V  le. 

2.  lind  N.  Wasser,  Teich,  See 
{wohl  nicht  verschieden  von  1.  lind); 
linn  a  pool,  the  sea,  water  O'R.  — 
Nom.  und  Dat.  linn  in  sen  öc  Hfu- 
rüsalem,  cach  rf  gaibes  flaithius  öc 
Hiurusalem  föthrüicther  esinjind 
sen  South.  47»;  Gen.  hi  taib  Lindi 
Leith  FB.  31;  „Tair  issind  linn-i 
sea,  CO  n-accamar  do  sn^m!''  ,,Cin- 
das  na  lindi  se?"  ol  se  TBF.  p. 
146,  6;  Dat.  for  lind  glan  SC.  31,  i; 
illind  Locha  D&  airbrech  p.  131, 35; 
allind  chrö  Hy.  5,  65;  Acc.  darsa 
mor-lind  Lg.  18,  so;  ar  cech  n-äic- 
lind  Hy.  6,  15  („deaih-pool'^ ;  fo  a 
Und  SC.  7;  PI  Dat.  hi  linnib  Hy. 
2,  87;  Du.  Gen.  i  n-61ind  da  lind 
Fil.  J'un.  3.  —  Comp  OS,  cnocc 
lan  do  lind-chro  ocus  gur  Corm. 
p.  32,  37. 

3.  lind  period,  time  O'B.  — 
Sg.  Acc.  oir  nf  raibh  cath  inä 
comhlann,  duadh  inÄ  dochar  ort-sa 
rem  linn,  nach  rachfainn  tar  do 
cheann-sa  Torr.  Dh.  p.  152  („in 
my  time*');  re  lijin  Fhear  m-bolg 
during  the  time  of  the  Firbolgs 
O'Don.  Gr.  p.  314 ;  ria  Und  SC.  45, 8. 

lindae  termes  SG.  102»  {Z\  765). 

linde,  collethet  allinde  „with 
their  wisdom's  breadth"  Fil.  Oct.  13, 
Gl.  i.  a  saagail  no  a  ecnai;  cit  sdide 
not  legad  ata  lethna  linde  „whose 
wisdoms  are  great"  ibid.  lipü.  81, 
Gl.  i.  ecna. 


Une^'lat.  linea.  —  8g.  Nom. 
line  m*oite  hi  tos  ind  lethinig  sea 
Ir,  Gl.  232;  DaJt.  co  m-batar  ina 
Uni  FB.  65;  PI.  Nom.  is  ed  adfia- 
dat  Ifni  Hy.  2,  la;  se  line  dana  in 
cech  caiptiul  Goid.*  p.  101,  48; 
Du.  Nom.  da  line  cech  caibdiU 
Lat.  Hy.  VII  Pref. 

lingim  I  ich  springe. —  Praes. 
Sg.  3  mü  Pron.  suff.  (?)  llngthi  i 
n-ardi  er  springt  in  die  Höhe  FB.  86. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  no  linged  FB. 
70;  88;  do  ünged  CC.  5  Lü.,  ro 
lingiuth  Eg.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
Ung  ScM.  20;  SC.  47.  —  Perf. 
Sg.  3  ro  leblaing  FB.  25;  36  (do 
reblaing  Eg,);  82;  85;  ro  lebling 
FB.  70  (leblaing  JE^.);  PL  3  co 
rfißblangtär  FB.  20.  —  Inf.  leimm. 

—  Vgl.  dollingim,  tair-lingim. 
Unmaire  F.  plenitudo  ZK  780, 

llnmaire  inna  aimsire  Ml.  28^,  5. 

linmar  zahlreich;  lionmhar 
fuU,  abundant  OB.  —  PI.  Nom. 
linmair  FA.  13. 

llr  viel;  much,  numeraus^  nutny 
O'R.;  at  lir  tra  frassa  na  soiget  FA. 
29  LBr.;  wie  2.  lia  gehraucht:  at  lir 
turim  ibid.  LÜ.;  comtar  Irr  gainem 
mara  ocus  renna  nime  ocus  drucht 
c^tamuin  ocus  loa  snechtai  ocns 
bommand  ega  ocus  dulli  for  fidbaid 
ocus  budi  for  bregmaig  ocus  f^r  fo 
chossaib  grega  iUö  saznraid  Bet. 
Celt.  III  p.  177.  —  Compar.  Kriu 
s.  unter  folt;  liridir  s.  unter  drithre. 

1.  liss  s.  1.  less.  —  co  ard-liss 
p.  310,  1  s.  sliBS. 

liss  i.  olc  O'Cl.  (Three  Hom. 
Index);  vgl.  ar  lisdatus  ocus  trom- 
datuB  „for  mischief  and  oppressi- 
veness"  Three  Hom.  p.  78,  m. 

Mit  hlasphemia  Wb.  2»  (ZK  21^. 

liier -^lat.  litera  Ir.  Gl  230. 

—  PI.  Nom.  littrt  Hy.  2,  58  (Gl. 
Btair  libnir  ihn). 

Ifth  M.  Fest,  Festtag.  —  Nom. 
diata  Uth  ocus  foraithmet  SMart.  7; 
Three  Hom.  p.  96,  19;  lith  friscoir- 
ter  ^etha  Fei.  Jan.  25;  is  fö-lith 
linn  in  scäul  sin  TE.  14  ^.?  v^. 
foilith  a  good  act  O'K;  Vai.  for 
oen  lith  ibid.  MaH.  25;  PL  Nom. 
lithai  dies  festi  Ml.  60r  {ZK  240\ 


Uther 


665 


löcbamAcb 


—  Comp 08.  lith-laithe  ftstivdl 
days  O'R. 

Ifther  8.  Ifim. 

liitin porridge  Conn.  Tr.p.  104; 
lit^  pvdmentum  It.  Gl  767;  leite 
stirabout^  pul8  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  littiu  lemDachta  FA.  9. 

litrid,  PI.  Acc  lasna  litridi  aili 
apud  ceteros  litteratores  SG.  28» 
{Z*.  237). 

litt  ScM.  21,  iV 

UuA  Anklage,  Anklagen,  Inf. 
zu  lüm;  liu,  liudh,  lat.  lis,  a  suit, 
a  laW'8tUt  O'Don.  Suppl.  —  Nom. 
CO  ro  gared  d6  cech  fer  graid  forsa 
raba  liud  isin  tir  Lat.  Hy.  VII 
Pref.  („a  Charge''  Goid.*  p.  99). 

littS,  illius  Hy.  1, 56  „in  hreadth"? 

1.  16  Flocke;  a  flock  of  wool 
CB.;  Da  loa  SDechtai  atchonDarcais 
do  breccad  in  maige  Bev.  Celt.  III 
p.  183  {y,(he  snotoflakes'')]  ünd.p.  177 
[8,  ttnter  lirV 

2.  16  „water"  O'R;  hi  cein 
beö  fo  Undib  16  LU.  p.  40»,  41 
{Aid.  Eck.);  loa  usci  FB.  24? 

3.  16  „hair"  Corm,  Tr.  p.  117 
mala. 

'    4.  16  088.  III  1? 

5.  16  8.  l&the. 

loathar  pellis  SG.  67b  (Z\  782). 

lobaim  II  ich  schwinde  hin, 
verfalle,  verderbe.  —  Prctet. 
Sg.  3  ro  legai  ocus  ro  lobai  rl 
aingcess  cech  galair  ocas  cach 
threblaiti  LU.  p.  116^,  21.  —  Fut. 
PI  3  ni  lobfat  a  taisi  „his  remains 
wia  not  decay"  Fü.  Epü.  220; 
collofat  FB.  6  (co  loghfat  H.).  — 
Inf.  lobad  8.  wnter  legaim ;  lobhadh 
rotting,  corrupting  O'B.'fjwristischer 
ierm.  techn.  On  the  Mann.  I  p. 
CCLXXXIV. 

lobar,  lobur  schwach,  hin- 
fällig; lobor,  lobur  infirmtM,  de- 
hüis  Z\  781 ;  a  leper  O'B.  —  Gen. 
Bochar  gac^  lobuir  p:  142,  4;  PI. 
Gen.  na  lobar  Gl.  zu  Hy.  5,  9 ; 
Acc.  lobm  Hy.  5,  9;  80.  18.  — 
Compar.  as  lobm  inflrmiorWb.  12i> 
{Z\  276). 

lobra  F.  Schwäche.  Krank- 
heit; lobre  debäitas  Z\  780;  lu- 
bhra  lepra  Ir.  Gl.  268.  —  Dat.  i 


lobrai  SC.  10;  ar  thrögi  ocus  lobrai 
p.  131,  4;  dia  m-bai  illobra  Hy. 
2,  45  {Gl.  inngalur);  Acc.  6  rn  fitir 
du  lobri  Tir.  14;  cöinis  in  lobra  a 
galatr  TE.  12  LU. 

lohrkn  8  ehw  ächlich,  8  chw  ach; 
„weakling".  —  PI.  Nom.  na  lo- 
brain  ocus  na  truaig  Gl.  zu  Hy. 
5,  90;  Gen.  inna  lobran  leith  auf 
Seiten  der  Schwachen  Hy.  5,  90. 

loee  =  lat.  locus.  —  Sg.  Gen.. 
do  thoorund  a  luic  lais  Tir.  13 
{„to  measure  his  place  tvtth  Ätm'O; 
Dat.  inti  na  bi  fott  air  acht  ho 
locc  do  locc  Corm.  p.  1.  amfos; 
Acc.  CO  m-bed  hüad  nuggabad  a 
locc  Tir.  13. 

1.  loch  See,  lacus;  stagnum  Ir. 
Gl.  781.  —  Sg.  Gen.  Dub-locho 
Tir.  1;  cumgab^jl  in  locha  FB.  85; 
dochum  ind  locha  Bev.  Celt.  III 
p.  181 ;  i  medon  in  lacha  TB.  p. 
178,  4;  Dat.  forsind  loch  SC.  7;  15; 
FB.  31;  75;  83;  85;  Acc.  co  a 
loch  FB.  76;  p.  42.  8;  fon  loch 
FB.  77;  forsin  loch  SC  3;  PI 
Nom.  locha  FA.  30;  Acc.  co  röchet 
dub-locha  FA.  29;  Dt*.  Nom.  dl 
loch  Gl.  zu  Fei.  Jun.  3;  Gen. 
Glend  da  locha  Fei.  Prol.  196;  i 
n-61inn  da  loch  Hy.  5,  20. 

2.  loch  all,  ganz;  i.  uile,  loch- 
dub  i.  uile-dub  Corm.  p.  26;  i.  imad 
O'Dav.  p.  102.  —  Comp 08.  do 
loch-brlga  SC.  28;  erig  do  loch- 
lürechda  LU.  p.  125^,  4»;  nerta 
loch-namat  FB.  68,  10;  bat  neirt 
ar  do  loch-namtib  LU.  p.  126»,  7. 

3.  loch  i.  dub,  loch-rüna  i.  dub- 
rünai  Oorm.  p.  26. 

loehait  s.  forgarmaln  („quicker 
ihan  a  cot  after  a  mouse**  Stokes)? 

16eham  F.  Leuchte,  Laterne, 
Lampe;  lüacharnn  lafinaq  SG.  47» 
(Z*.  41,  778) ;  locham  . .  quasi  lu- 
cbem  i.  a  lucerna  Corm.  p.  28.  -— 
Sg.  Acc.  amaZ  in  lochaimn  n-aff- 
racdai  quasi  latema  punica  SG.  24»; 
imar  bad  löcrand  Unsolusta  LU. 
p.  81»,  28;  in  lochamd  loinderdai 
Three  Hom.  p.  4, 10;  PI.  Dai.  allethe 
üachtarchaina  löchamaib  ihre  oberen 
Hälften  als  Lampen  FA.  13. 

16ehaniaeli  leuchtend;  Sg.  Gen. 


16che 


666 


16k 


flaithem  iiime  locharaaig  Hy.  1,  si 
{Gl.  i.  Bolusta). 

16che  Blitz.  —  Sg.  Gen.  dene 
lochet  Hy.  7,  8i  {Gl.  i.  lassrach). 

lochet,  is  brigach  al lochet  Fei 
Jan.  26  (a  sluagad  Bawl.\  Gl.  i.  is 
saignen  no  is  sutrall  [nö]  is  sät 
solasta;  loicbct  i.  cainneall  no  su- 
drall  no  lasair,  ut  est  loichet  lo- 
inurecb  ligach  O'Dav.  p.  101. 

\oeht  Fehler,  Schuld,  Sünde; 
crimen  Z*.  68.  —  Sg.  Nom.  locht 
Hy.  5,  29;  Goid.*  p.  101,  S8  (i^y.); 
6ren.  oc  foloch  a  lochta  LU.  p. 
52^  35;  Acc.  cen  locht  ata  Dia  Gl. 
zu  dlllocht  Hy.  6,  7;  ar  cdch  locht 
göa  Gl.  zu  ar  cech  guallocht  ibid.  8 ; 
iss  he  möeth-öclach  cen  locht  cen 
anim  TBF.  p.  146,  a». 

löerand  a.  Ucharn. 

16egr  M.  Kalb;  laogh  a  calf 
O'B.  —  Sg.  Nom.  loeg  Hy.  5,  52; 
FB.  9;  p.  48,  20;  löig  Hy.  5,  76; 
löeg  na  teöra  m-bö  LU.  p.  114i>,  ^ 
(8.  unter  1.  luchtlach),  Bezeichnung 
eines  Kessels,  der  mit  der  Müch 
von  drei  Kühen  gefüllt  wurde; 
Gen.  ind  löig  Hy.  5,  52;  74;  Lg.  7; 
Acc.  CO  rus  marb  loeg  p.  48,  23; 
Fl.  Nom.  na  löig  p.  40,  20;  Gen. 
inno  loeg  J/f/.  5,  60;  crocni  löeg 
n-9.\\aid  ba  he  a  etiich  Fei.  p.  LXI 45 
(„skins  of  fawns*^)\  Acc,  cid  dia 
m-büpthai  na  bseth-Isegu  LU.  p. 
24»  11;  na  löig  p.  40,  84  {Form 
des  Nom.). 

lod  ich  ging,  vgl.  dollod.  — 
Sg.  1  löd-sa  irricht  iaich  aba  an- 
daide  Lü,  p.  16^  38 ;  3  luid  Lg. 
12;  14;  p.  145,  9;  FB.  67;  luid 
immach  er  ging  hinaus  ScM.  19; 
p.  144,  8 ;  luid  . .  do  thaig  in  druad 
p.  40,  18;  TE.  13  LU;  luid . .  co 
tectaib  Ulad  ScM.  4;  TE.  16; 
CG.  6;  SC.  5,  ss;  luid  frisna  tech- 
taib  SC.  27 ;  luid  . .  ina  dail-seom 
TE.  12;  SC.  35;  luid ..  na  n-agid 
FB.  69;  luid  .  .  indegaid  a  cheli 
FB.  62 ;  luid  . .  for  cuaird  n-Erend 
TE.  S  LU.',  luid  ..for  aithed  p. 
143,  1;  luid  üad  ging  fort  von  ihm 
TE.  8  Eg.]  SC.  12;  FB.  11;  87; 
luid  ass  SC.  13;  Hy,  5,  44;  luid 
seocu   SC.    7;    colluid    tröt  chend 


ScM.  11;  Sa  7;  36;  laid..fd» 
cumma  cetna  FB.  69;  laid^  p. 
144,  10;  luid  . .  do  raind  nammucci 
ScM.  17;  p.  130,  31;  CC.  3;  FB,AS: 
luid..  CO  ro  fersat  fselte  FB.  54; 
rel.  oder  mit  Fron.  suff.  («.  S.  512, 
■  Col.  2):  in  tan  luidi  als  sie  ging 
{mit  Fron,  suff)  CC.  6  Eg.y  laide 
ibid.  LU.;  iB  dia  tochmarc  sainrud 
ludi  Cachulaind  LU.  p.  122»,  24; 
Fl.  1  lodomar  dö  LU.  p.  40»»,  2: 
lödmar  LBr.  p.  215»,  70;  3  lotar 
Hi/.  2,  87;  ScM,  22,  9;  lotar  im- 
mach Lg.  10;  lotar  dö  sie  gingen 
dahin  FB.  66;  69;  lotar.. do  Aeuuch 
Macha  Lg.  19;  SC.  15;  l^Ä  56: 
lotdr  .  .  dochom  in  tige  FB.  12; 
lotar..  CO  AilÄl  Lg.  16;  FB.  75: 
lotar . .  isin  m-bruidin  ScM.  5;  CC. 
3  iZ7.;  7  LU.;  lotar  ass  i^.  13; 
CC.  3;  p.  142,  18;  SC.  15;  lotär 
for  örim  FB.  43;  lotar  .  .  rompa 
sie  gingen  vor  sich  =>  sie  gingen 
vortoäfts,  weiter  FB.  66;  lotar . . 
dia  hacallaim  SC,  16 ;  lotar . .  co 
rancatar  14;  lotair  fo  a  lind  7; 
lotir  remib  sie  gingen  vorwärts  CC. 
2  LU;  lotir  üad  SC.  8.  jVocä 
Analogie  des  S-praet.:  luidset  p. 
41,  8.  —   Vgl.  luf. 

logr,  logh  ,/tre"  OB.?  Sg.  Gen. 
londbruth  loga  ScM.  15;  i'B.  48. 

1.  logrftim,  loghaim  „I  rot,  pu- 
trify*'  O'E.  —  Fut.  FL  3  co 
loghfat  FB.  6  H.  (coUofat  LU, 
s.  lobaim). 

2.  lograim  I  forgive,  remit 
O'B.  —  Imper.  Sg.  2  und  Fraes. 
Fl.  1  ocus  log  dun  ar  fiachu  amol 
logmait-ne  diar  fechemnaib  JjBt. 
p.  248»  (O'Don.  Gr.  p.  U2).  — 
Inf.  Acc.  cor  hicthar  mo  bara  la 
logad  mo  guido  Fei.  Epü.  369,  Gl. 
i.  CO  tardad  Dia  dö  anl  ro  guid  no 
cora  dilgad  do  marböcoir  ani  ro 
cuindig.  —  Vgl.  dilgud,    doloigim. 

log,  lAag,  16aeh  N.  Lohn, 
Freis;pretium  Z\  270;  Ir.  Gl.  133; 
luach  lesa  praesumUcium  und.  792. 
,—  Sg.  Nom.  is  mör  do  midlacbaib 
allög  FB.  56;  log  leith  ungae 
Tir.  6;  Dat.  ill6ag  m*imdergthi 
SC.  45, 10;  illüag  in  gnima  FB:  89; 
ro  cendgad  do  luag  fola  Crist  Three 


lögmaire 


667 


•l6n 


Hom.  p,  50,  13  {„hath  heen  redee- 
med  tcith  (he  price  of  Ckriafs 
Uood"). 

L%maire  F.  Kostbarkeit  — 
Acc.  et^  Jfgrad  ocus  lögmaire  FB.  1. 

Idfmar  kostbar.  —  Sg.  Nom. 
in  lia  lögmar  SC.  33,  12;  Three 
Hom.  p.  4,  10;  Dat.  do  liic  logmair 
FA,  7;  13;  FB.  62;  74;  Fl  No7n. 
tri  Icca  logmara  FA.  13;  Gen.  Ifac 
logmar  FA.  18;  na  lubi . .  logmar 
p.  130,  27;  Dat.  co  n-gemaib  carr- 
mocail  ocus  lögmaraib  FB.  2. 

md  8.  Uid. 

loisred  9.  lal^t. 

16isi;heeli  „tnunificent '',  d. 
un^er  cumlacht. 

1.  loimmiV^.  Schluck,  Schwall? 
a  wave  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom. 
is  lolmm  de  romuir  ,,%t  is  a  sip 
from  a  great  sea*'  Fei.  Epil.  41; 
corroimid  a  loim  fola  for  a  beolu 
SC.  16;  Acc.  sceid  iterum  in  loimm 
sin  6uas  ,yit  vomits  iterum  that 
draught  up*'  Corrn.  p.  13  coiro 
Brecain ;  vgl.  „lomanna  PI.  of  lom 
a  drop*'  Ö'Don.  SuppU 

2.  loimm  JV^.  Milch  (wohl  nicht 
verschieden  von  1.  loimm);  milk 
O'Pon.  Suppl;  loim,  luim  O'R.  — 
Sg.  Nom.  loimm  Fei.  p.  CXLII  25; 
loim  SC.  30,  10;  in  loim  p.  42,  12; 
Gen.  derb  loma  a  churn  Corm. 
Tr.  p.  58;  Acc.  lasa  loim  p.  131,  7. 

loinges  s.  longres. 

loingrseaeh  a  mariner  Corm. 
p.  101  long;  Labraid  Loingsech 
On  the  Ms.  Mat.  p.  252  (^,t}te 
voyager'^. 

loingrsither  FB.  68,  ibV 

lolsetheeh  brennend.  —  PI. 
Nom.  loiscthecha  FA.  30;  loisc- 
techa  p.  191,  9;  Dat.  for  leccaib. . 
loisctechap.  191, 29  {Form  des  Acc). 

1.  loithe^  loithi  i.  bailbhe  (dumb- 
ness,  Stammering  O'li.)  Three  Ir. 
Gl.  p.  127:  Bloindfim-ni  cen  lothi 
Fü.Pröl.  287  Laud  (colluithei^r.). 

2.  lolthe  8.  loth. 

loitim  laedo,  noceo  Beitr. 
VIII  338.  —  Praes.  Sg.  3  loitid  in 
sein  iaram  con4b  41aind  Corm.  p. 
30,  14  (mogheime).  —  Sg.  3  ro  loitt 
in  gäi  f^thi  do  braget  ScM,  4.  — 


Pas 8.  Praet.    Sg,  3  isi   ro   loited 
is  tir  p.  132,  iV 

1.  loman  F.  a  rope  Corm.  Tr. 
p.  104;  string  On  the  Mann.  111 
p.  117;  loman  secorse  Gl.  zu  spei-as 
funium  Berti.  37t>  {Goid.*  p.  55). 
—  Sg.  Acc.  dobeir  side  lomain 
imme  ocus  nombeir  for  a  muin 
Aid.  Chonch.  62;  PL  Acc.  go  ro 
maidset  a  n-idi  ocus  a  n-erchomail, 
allomna  ocus  allethrena  On  the 
Mann.  III  p.  450  ^TBC). 

2.  loman  ScM.  15  zu  lesen  leo- 
m&n? 

lomm,  lom  bloss;  bare,  lean 
O'R.  —  Sg,  Dat.  for  leicc  luipi 
Hy.  2,  31;  for  dir  luimm  p.  21,  2; 
PI.  Notn.  maige  loma  FA.  30; 
Dat.  for  leccaib  lomma  p.  191,  29 
{Form  des  Acc).  —  Compos.  in 
cech  lom-chrund  FB.  81. 

lomm&n,  lomäu  „apiece  oftimber 
stripped  of  its  barkf'  O'B. ;  PI.  Dat. 
do  lommanaib  darach  FB.  81. 

lommar,  lomar  bloss,  kahl; 
essine  din  ni  hän  cldmda  acht 
lumar  Corm.  jj.  18  {„callow^% 

lommn&n,  „lom-län  and  in  old 
tcritings  lomnän,  very  füll,  füll  to 
the  brink'*  O'Don.  Gr.  p.  340; 
lommndn  do  bhiudh  ibid.  {LBr.); 
lomnän  dia  soilse  FA.  lO.Jdn  LBr.)\ 
ar  is  lomnan  aingel  find  Three 
Hom.  p.  108,  26. 

lommnocht  splitternackt, 
bloss;  lomnocht  LU.  p.  2\  3i; 
cos-lomnocht  bare-footed  O'Don^ 
Gr.  p.  338. 

lommraim  II  ich  mache  bloss, 
schäle,  ziehe  ab,  —atis;  lomraim 
Gl.  zu  scalpo  Corm.  Tr.  p.  154 
(„I  peeV');  I  shear,  clip  O'R.  — 
Inf.  do  lomairt,  lomradh  O'Don. 
Gr.  p.  200  (strip,  peel) ;  doratad  in- 
dara  latrand  dia  lommrad  SMart.  15. 

Ion  M.  Amsel;  black-bird  Ir. 
Gl.  371.  —  Sg.  Gen.  ugai  luin  p. 
132,  26;  cuirrither  bog  luin  a  di 
sÄil  Corm.  p.  36,  27;  löid  luin  SG. 
p.  203  {„merulae  canttis"  Beitr. 
VIII  320). 

1.  lön  light,  splendour  O^R.; 
lön  Uith,  lüan  läith?  1  c^in  ro  böi 
a  anim   and  ocus  ro  mair  in  Ion 


Mn 


668 


longes 


Uith  assa  ^tun  Bev.  Gelt.  III  p.  181 
(„*Äe  hero's  light'^;  atracht  in 
liian  läith  asa  ^tun  co  m-ba  sithe- 
thir  remithir  airnem  n-öcl4ich  cor 
bo  chomfota  frisin  sröin  co  ro  de- 
chrastir  oc  imbtrt  na  sciath  oc 
brogad  ind  arad  oc  taibleth  na 
sliiag  Lü.  p.  80»,  12  {an  der  ent- 
Rechenden  Stelle  des  TBC.  hat 
tiL.  55.  b.  1 :  aträcht  in  lond  läith 
asa  ^tun,  co  m-ba  sithe  remithir 
äirem  n-ocläig,  airddithir  remithir 
tailcithir  tressithir  sithithir  seol- 
chrand  prfmlungi  möre  in  bunne 
diriuch  dondfola  atracht  a  ffrcleithe 
a  chendmullaig  i  ccrtairddi,  co  n- 
derna  dubchfaich  n-druidechta  de); 
batär  büada  imda  fair,  buald  dö 
chetuB  a  gses  no  co  ticed  a  Ion 
lüth  LU.  p.  121^,  29;  0  ro  leblaing 
a  luan  laith  FB.  25. 

2.  lön  food,  Provision  O^B.; 
is  6  lön  tugadar  Tuatha  D6  Danann 
leo  a  Tfr  tairngire  i.  cnödha  cor- 
cra  aguB  ubhla  caitne  agus  caora 
cubhartha  Torr.  Dh.  p.  118;  ni 
tucsam  loun  linn  isin  bith  sa  {so 
zu  lesen?)  Wb.  29^>,  14;  löon  adeps 
8G.  70ä  (Z«.  33). 

lonach  merulosus  s,  Ir.  Gl. 
115.  V- 

lönaichtbe.  Gen.  lönaichthi  i. 
mefth   Gl.  zu  cordis . .  adipati  Ml. 

20»,   24. 

lond  wild,  erregt,  wüthend, 
zornig;  strong,  fierce,  hold  0*B. 
•—  8g,  Nom.  Munremur  lond  ScM, 
21, 24;  ech . .  lond  FB.  49;  i>.  310,  le; 
lond  immar  leo  Oss.  I  5;  uisqui 
lond  „rapid  water''  Corm,  Tr.  p.  97 
inesclund;  corr-lond  p.  190,  16? 
Tl.  Nom.  luind  immites,  amari 
Z".  226  {SG.).  —  Compos.  lond^ 
bruth  FB.  48;  ScM.  15;  co  lond- 
gail  tWd.  3,  8;  lond-gliaid  15.  — 
Compar.  loindiu  commotior,  ira 
Ml  23d,  22  (Z«.  275).  —  Ädv.  ind 
luindiu  commotius  Ml.  32^,  1. 

londaigim  III  ich  errege,  er- 
zürne; aspemor  Fr.  Cr.  G2^  (Z*. 
435).  —  Braet.  Sg.  3  Dep.  ro  lon- 
daigestar  commovit  Ml.  29»,  2. 

londas  M.  indignatio;  Dat. 
hond  londas  Ml.  29»,  1. 


londmar  wild?  Sg.  Nom.  ech 
FB.  49;  p.  310,  17. 

long  F.  1)  Gefäss,  2)  Schiff; 
ab  eo  quod  est  lang,  i.  bis  for  muir 
Corm.  p.  27;  i.  saxanberU  i.  lang 
i.  fada  Corm.  Tr.  p.  105;  long  laath 
carha^sus  Ir.  Gl.  574.  —  Sg.  Nom. 
1)  ind  long  FA.  2;  2)  long  creda- 
mae  i  medon  in  lacha  TB.  p.  178, 4; 
long  forlan  moiach  FB.  37  Eg,:, 
Gen.  1)  inna  luinge  FA.  4;  TE. 
3  Eg.'^  Dat.  1)  hie  folcuth  a  luing 
TE.  3  Eg.]  Acc.  2)  do  srenga  in 
loech  in  luing  TE.  p.  178,  6;  im 
loing  glano  condrismafs  EC.  6;  PI. 
Dat.  2)  nf  lenand  do  sith-longaib 
SC.  45, 16.  —  Compos.  2)  facabair 
ind  long  illong-thig  creda  TB.  p. 
178,  7. 

long  brondf  don  loing  brond 
cartilagini  Güd.  Lor.  Gl.  136. 

longach  schiffereich;  dar  1er 
lethan  longach  Fü.  Jun.  12. 

longbalrd  FB.  68,  is  zu  long- 
phort? 

longaimlll  (?)  ich  esse.  —  Praes. 
Sg,  1  nf  langu  Lg.  17,  52;  PL  3 
longait-som  dib  linaib  ocus  ebait 
TB.  p.  178,  10.  —  Conj.  Sg,  2  und 
3  ni  longo  co  longo  c^Ie  D^  remut 
noli  edere  donec  edat  .sodcdis  Dei 
ante  te  ZK  1004   {SG.  A.   C.  2S\ 

—  Praet.  Sg.  3  ni  ro  loing  FB.  58. 

—  Fut.  PI.  1  loisiom  ar  collait  i. 
etham  ar  gccuit  Duü  La^ihne  194 
{edamus  portionem  nostram  Goid.* 
p,  78).  —  Inf.  Nom.  öl  na  longad 
FB.  26;  32;  longad  ocus  tomailt 
SC.  1;  Dat.  do  bind  na  löngud 
na  chodluth  Lg.  17  Eg. 

longes,  longa»  Fahrt  zu  Schif- 
fe (long),  Flotte,  Verbannung; 
„a  voyage,  a  voyage  involunta/rily 
undertaken,  oks  for  instance  in  the 
case  ofa  banishment,  or  a  fUght 
{^dagegen  imm-ram  a  voluntary  ex- 
pedition)  On  the  Ms.  Mat.  p.  252; 
loinges  a  fUet  Corm.  Tr.  p.  101 
long.  —  Sg.  Nom.  longes  mac  n- 
Usnig  Lg.  1;  5,  8  (luingios  Eg.); 
longas  Lg.  5,  14;  Gftn.  lin  nailongsi 
Lg.  16;  Dat.  batar  for  longais  m 
Verbannung  p.  17,  is;  Acc.  luid 
epscop  Fith  leo  for  longis  7«r.  8. 


long-pbort 


669 


lothor 


longr-phort,  longport  castrum 
Ir.  Gl.  7iJ5;  813.  —  Sg.  Gen.  ar 
\kr  in  dünaid  ocus  in  longpairt 
LU.  p.  77b,  39;  longbaird  FB.  68,  lo? 

lör,  le6r  genug,  hinreichend; 
lour  sufficiena,  satis  Z^,  33,  vgl, 
loure;  ba  leör  sithchaire  .  .  doib 
Lg.  8  (lör  Eg.);  nach  lör  leis  di 
cath  SC.  36;  TE.  10,  9;  FA.  7; 
lör  lim-sa  .  .  tri  iä  .  .  fri  Bodain 
FB.  56;  nach  leör  a  comram  sin 
do  bor  m-brethugud  dieser  Kampf 
reicht  nicht  aus  um  ztoischen  euch 
zu  entscheiden  bl.  —  Compos. 
lör-gnim  satisfactio  Ir.  Gl,  90». 

1.  lorg:,  lore  F.  Keule,  Knüt- 
tel, Stock;  lorg  clava  Ir.  GL  52; 
lorgg  forgga,  lorgg  fiamthaigi,  lorgg 
rammai  „the  handle  of  a  pitchfork, 
the  handle  of  an  axe,  the  handle 
of  a  spade'^  On  the  Mann,  HI 
p.  506.  —  Sg.  Gen.  mätan  mag- 
lorci  möri  FB.  36;  Dat.  dia  luircc 
Fei.  p.  CLXX  8. 

2.  lorgr  M,  track  Ir.  Gl.  937; 
troop  Beitr.  VII  256;  lorc  trames 
SG.  66b  ^^«.  ßi);  lorg  (i.  ben  no) 
slighi  O'Dav,  p.  101.  —  Sg.  Bat. 
cach  fiche  inna  lurg  fo  leith  CC. 
2  Lü.]  hond  Iure  a  recti  calli 
devia  Ml:  35»,  15;  nim  reilge  ic 
egem  illurg  demna  LHy,  Ämr.  3 
(„host"  Crowe)\  Acc,  Dia  dam  frim 
lorg  „behind  me**  Hy.  6,  2;  luid . . 
for  lorc  na  tri  carpat  FB.  70 
viorg  Eg.)\  Fl.  Nom.  nöi  luirg  neun 
Truppe  CC,  2  LU.;  tri  luirg  din 
do  Chormac  oc  tochim  do  Crii^ch- 
naib  Lü.  p.  55»,  11. 

lorgftire  a  follower,  pursuer 
0*B.  Vgl.  dos  fuair  a  lorgairidhe 
roimhe  ar  an  bh-faithche  Torr. 
Dh.  p.  62. 

lorgrairechtf  lorgarecht  indago 
Ir.  Gl.  937;  nfor  sguir  don  lorgai- 
reacht  „he  departed  not  from  the 
traekinst'  Torr.  Dh.  p.  66. 

na  lorffdromma  Gl.  zu  spinas 
Güd,  Lor,  Gl.  168. 

lose  a  cripple,  dumb,  blind, 
lame  0*B.  —  PI.  Acc.  iccaid  luscu 
Hy.  2,  S4,  Gl  i.  bacuchu.  Hierher 
auch  ni  scöl  fäcbala  hi  lusc  SC,  37, 11 
\s.  S,  233)? 


loseim  III  ich  brenne,  ver- 
brenne; loisgim  I  bum,  singe  O'B. 

—  Praes.  Sg.  3  loscid  anmand  na 
pectach  FA.  16  ^loiscid  LBr.);  17. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  ni  loisced  in 
teni  in  muine  p.  21,  ai.  —  Praet. 
Sg.  3  CO  ro  loisc  a  garmain  p, 
48,  24;  gurrus  loiscc  teni  TE.  20 
Eg. ;  loiscis  in  garmain  nue  Hy.  5,  74. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  con  loiscfed 
oenlecc  dib  in  domun  nlip.  191, 9;  17. 

—  Pas 8.  Praes.  sec.  Sg.  3  ro 
loiscthe  p.  132,  21.  —  Part.  PI. 
Nom.  tolla. .  bruth-loiscthi  p.  190, 32. 

—  Inf  Nom.  loscud  FB.  92;  Dat. 
Emain  do  loscud  Lg.  16;  oc  a  los- 
cod  FA.  26;  ic  loscud  Idaltige 
SMart.   26;   Acc.    ar    loscud    Hy. 

7,  61. 

loseann  Kröte;  losgän  a  frog, 
a  toad  O'R.  —  PI.  Nom.  ros  in- 
darb loscaind  oeus  nat^acha  esti 
Three  Hom.  p.  120,  29  {Nom.  für 
den  Acc);  Dat.  tech  län  do  los- 
cannaib  LU.  p,  114^,  16  {Siab. 
Concul.). 

1.  I0S8,  los  sake,  part,  behalf 
O'Don.  Suppl.;  asa  los  „on  their 
par^*  ibid.;  ar  ba  cara  doib  Gor- 
thigem  a  los  a  mna  um  seiner 
Frau  wülen  I^U.  p.  S\  37. 

2.  I08B9  los  i.  erb  all  O'Cl.  ifiorm. 
Tr.  p.  104\ 

lossat  F.  trulla,  „a  kneading- 
trough  Corm.  Tr.  p.  162  traill; 
losad  trolla  Irr  Gl.  42.  —  Sg.  Gen. 
loisde  O'Don.  Gr.  p.  90;  Dat.  le- 
ih ech  din  ainm  do  lossait  Corm. 
p.  27,  16;  PI.  Acc.  itir  erna  ocus 
leiste  On  the  Mann.  III  p.  485. 

1.  lot  destruction  Corm.  Tr, 
p.  101;  wound,  hurt  O'B.;  vgl. 
loltim. 

2.  lot  i.  meirdreach  O'Cl., 
lott  a  harlot  Corm.  Tr.  p.  101. 

lotte  a  lump  Corm.  Tr.  p»  104 
Uttiu. 

loth  Gl.  zu  coenum  und  Lerna 
SG,  34»  {Z\  15);  Gen.  n(men  loi- 
the  inferorum  Gl.  zu  Mefitis  SG. 
127»,  vgl.  Goid.*  p.  69. 

lothor  N.  alveus  SG.  49»,  lö- 
thur canalis  Cr.  39«  {Z*.  782); 
lothar  i.   amar  no    soidheach   ina 


loun 


670 


lÄAth 


m-bf  braichlis  O'Cl.  („a  trough  or 
vessel  in  which  grains  are  contai- 
ned"  Corm.  Tr.  p.  105);  ni  rabatar 
lestair  lä.  mi«ntir  Brigfe  acht  da 
lothar.  doronsat  dabaig  dondara 
lotbar  Three  Hom,  p.  66,  21  {„two 
trougha**). 

loan  8.  16ii* 

loure  F.  sufficientia  Z*.  33, 
von  lour,  16r. 

1.  Ina,  Cris  Mobf  ni  ro  iadad  im 
lua  Goid*  p,  104,  criss  Mobli  niptar 
simne  imm  loa  Three  Hom.  p.  106,  si? 

2.  Ina  8.  lue. 

1.  lüach  8.  lögr« 

2.  luaeh,  \AB,eh't€  „white -ho t": 
for  luachtetib  lannaib  on  white-hot 
gridirons  Fei.  Prol  40,  GL  i.  for 
lannaib  lanteib. 

lüaehair  ru8he8  Corm.  Tr.p.  105. 

—  Gen.  frisin  imune  luachrai  Fei. 
p.  CXXVIII 27;  »3 ;  isin  purtt  luacbrai 
„m  the  bank  of  rushes"  ibid.  »s ;  26 ; 
Dat.  isin  luachair  ibid.  33;  ro  ch6- 
ruigh  leabhadb  do  bbog-laacbair 
agus  do  bhärr  beithe  f4  Gbräinne 
Torr.  Dh  p.  62;  Fl.  Bat.  imr^idind- 
sea  a  ng-graige  sS  (?)  lüatba  mo 
nämat  isnaib  lüachracbaib  Idnaib 
CO  fagbaind-se  a  n-eltse  beömar- 
bse  isnaib  slöbib  LU.  p.   114»,  16. 

—  Oft  in  Ortsnamen,  r>gl.  ScM.  7. 
lüaeharnn  s.  16eharii. 

lüad  mention,  speahiyig  O'B.; 
htad  nad  cel  SG.  p.  203  (Z*.  953), 
Stokes  Beitr.  VIII  320  verbindet 
Mad  mit  löid  luin  {„meruJae  cantus 
celer'^)'^  hiad  betba  „a  world's  taW 
Fei.  Aug.  23,  Gl.  i.  o  thengaid  fer 
m-betha  oc  a  imrad. 

InadAil,  luadhail  bhar  lämh  agus 
c^imeanna  bhar  g-cos  die  Betvegung 
eurer  Hände  und  die  Schritte  eurer 
Füsse  Toir.  I)h.  p.  190. 

lüadam  SC.  37,  2  („splendid  the 
career'%  luadan  H.? 

Inades  s.  lüathaim. 

luaidhe  plumbum  Ir.  Gl.  60; 
788;  luaighe  O'B.;  luaidheamhail 
plumheus  Ir.  Gl.  609. 

Inaidi  p.  18],  31  zu  2.  lüath? 

lüaim  ich  bewege  mich?  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  iarsinni  Inas 
immon  corp  8.  unter  2.  luam;    ar 


is   for  ar    Ines    hi   Gwrm.  p.   166 
urla. 
luaithrind,  laaithrinde  die  sid^ 

bewegende  Zinke  einer  eirkdarügen 
Gabel,  die  beim  Graviren  gebraucht 
wurde  On  the  Mann.  III  p.  329; 
Corm.  Tr.  p.  41  (c). 

1.  luam  celox  SG.  69*  (Z«.  22). 

2.  lAam p Hot,  abbat  O^B.;  IfOLäsn 
Lis  moir  Fei.  Dec.  3  (,j»fc><**)»  *•  »b 
O'Dav.  p.  101;  l&m  i.  luam,  iar- 
sinni luas  imon  corp  uli  Corm.  p.  26 
{,^üot'% 

lAamain  flying  O'Don.  SuppH,; 
Dat.  cacbnaitir  for  alluamain  sie 
sangen  im  Fliegen  CG.  2  Eg. 

lüamaireeht  Herumbewegen, 
Leiten?  Dat.  dorn  luamaracht  to 
püot  me  Hy.  7,  26  (lüamaireeht  B.) : 
conna  gebethar  sg:  lüamaireeht  Um 
d6  anechtair  Lü.  p.  79»,  s. 

lüamnaeb,  laaimnech  leaping, 
ranging,  volatile,  fickle  O^R. 

—  Sg.  Nom.  ech  . .  lüamnach  FB. 
49;  p.  310,  17;  Acc.  in  n-^n  luam- 
nech  Hy.  5,  64. 

1.  Idaii  no  socon  i.  fionn  {albus) 
Düü  Laithne  160. 

2.  löan  the  moon,  dia  laain 
Monday  OB. 

3.  Idan  s.  16ii. 
Idas  Schnelligkeit.  —  8g.  Nom, 

is  mor  a  gripe  ocus  a  luas  dothet 
Bev.  CeU.  III  p.  183;  Dat.  no 
marbdais  na  fiada  ar  lüas  Lg.  8; 
ro  saig  . .  ar  lüas  rfasna  mn&ib  aile 
!  FB.  21;  di  lüas  ind  erma  43;  man 
bad  a  lüas  tfsa  ammach  SC  34,  16. 

luaseach  i.  ciabach  O'Dav.  p.  103. 

luasead  moving,  rocking  O'R ; 
is  find  he  in  tan  bis  in  gaotb  ag 
a  luasead  O'Dav.  p.  103  luaseach. 

1 .  Idath  schnell;  vgl.  eom-lüath 

—  Sg.  Nom.  ech  . .  lüath  FB.  49: 
p.  310, 16;  Labraid  luath  lam  arclai- 

'  deb  schneU-die-Hand-am-Sdi^tert 
;  SC.  17  u  ö.  {„L.  of  the  swift  hand 
I  at  sword'^',  PL  Nom.  goetiia  lua- 
tha  p.  190,  2«;  Dat.  ar  nsctfe  Hy. 
6, 16.  —  Adv.  ticcd  co  lüath  SC.  32: 
colluath  FA.  30.  —  Compar.  1)  hk 
lüathiu  a  n-imtecht  FB.  20;  luaithc 
quicker  0"B.;  2)  Sg.  Nom  bo  lüa- 
thidir    rethir    fuinnema    FB.   86: 


V 


l&*th 


671 


lachtlach 


Idathithir  87;  Corm.  p.  86,  32;  45; 
Fl.  Nom.  it  Idathidir  gäith  n-erraig 
SC.  37,  6. 
2.  lüath  Äsche,  vgl.  lüath-red. 

—  Sg.  Äcc.  CO  .n-derna  men  ocus 
luaith  de  Three  Hom.  p.  22,  19. 

laathalm  1)  ich  bewege,  treibe; 
2)  lüathaim  molad  ich  singe  dcts 
Lob  Jemandes,  vgl.  lüad  und  imm- 
lüadaim.  —  Praes,  Sg.  3rel.  1)  snechta 
tria  8(n  luades  gaeth  Hy.  5,  19; 
lüadam  luades  blai  SC.  87,  3.  — 
Fut  Sg.  1  2)  luathfe  molthu  matc 
Maire  Hy.  6,  17,    Ol.  i.  imluadfe. 

—  Fut.  sec.  Sg.  3  1)  conid  luaith- 
fed  gäeth  Gl.  zu  Hy.  6,  19.  — 
Fass.  Fut  Sg.  5  2)  a  molad.. 
lüaidfidir  SF.  V  e. 

lüath&n  i.  6n  {Vogel)  DüäLaith- 
ne  123. 

lüath-ehrfde  cardiacus  Leyd, 
26b  {Goid.*  p.  57). 

lüathe  F.  Schnelligkeit;  lu- 
athe  gäethe  Hy.  7,  S2;  cia  luathe 
nom  digela  ,^ioto  soon  wüt  tJwu 
avenge  me"  Rev.  Celt.  III  p.  183. 

14ath-^cal  Ol.  iu  mortlaid  Hy.  6, 12. 

Idathgaireeh  nervosus  Ir.  Ol. 
641. 

lüath-red  N.  Äsche.  —  Sg.  Nom. 
CO  m-bu  lüathred  LU.  p.  23i>,  9; 
Äcc.  glanais  a  lüathred  di  lär  ind 
lis  ibid.  13. 

lnb"grort  Garten,  s.  luib;  läg- 
hort  melius  i.  luibgort  i.  gort  luibe 
Corm.  p.  21.  —  Sg.  Dat.  conallius 
ocus  allubgort  Tir.  6;  hi  lugburt 
SF.  III  6. 

lubgartöir  olitor  SG.  92b  {Z\ 
854). 

lübtha  bent  O'Don.  Gr.  p.  205. 

1.  laeh  Maus;  luch  dall  talpa 
Ir.  Gl.  249.  —  Sg.  Nom.  glenaid 
lach  inna  Ifn-sam  SF.  II  7;  hi 
n-glen  luch  inna  gerchrub  ibid.  11. 

2.  lach  no  loch  i.  imad  O'Dav. 
p.  102. 

luehair  a  glittering  colonr, 
brightness  O'R.;  Corm.  Tr.  p. 
101  (b).  —  Sg.  Nom.  luchair  ega 
ScM.  15;  luchair  derg . .  ar  a  dum 
FB.  47? 

luchmpän,  nach  Stokes  •  Rer. 
Celt.  I  p.  256  aus  lu  (,lugV)  -corpdn 


entstanden,  ein  mannigfach  ver^ 
stümmeltes  Wort,  vgl.  lugarc&n,  lu- 
gracän,  lupracän  a  sprite,  a  pig- 
my  O^Don.  Suppl.  —  Fl.  Nom. 
luchrup&in  LU.  p.  2^  45;  de  sen- 
chas  na  torothor  i.  na  lupracän 
{aber  über  das  p  ein  c,  iüber  das  c 
ein  p  gesetzt)  ocus  na  f  omorach  ibid.  si . 

1.  lacht  Theil,  Fortion;  a 
batch,  Charge,  set,  part  O^Don. 
Suppl.;  a  bürden,  load  {auch  „a 
pot,  kettle"?)  O'E.  —  Sg.  Nom. 
allucht  saille  ihre  Foriion  Speck 
Hy.  5,  27;  Corm.  p.  35,  6  («.  unter 
indeöin);  Dat.  dind  lucht  ibid.  47. 

2.  lacht  Äbtheilung,  Schaar, 
Leute,  wie  äes  gebraucht,  nicht 
verschieden  von  1.  lucht;  pars,  copia 
Z*.  364;  people,  folk,  party  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  FÄ.  23  (lin 
LBr.);  24;  28;  SC.  45,  13;  lucht 
na  deirce  ocus  na  tröcaire  „the 
folk  of  charity  and  mercy"  FÄ.  34 ; 
lucht  adartha  FB.  28;  Gen.  lochta 
in  puirt  83;  DcU.  dond  lucht  sin 
diesen  Leuten  FÄ.  25;  fiad  lucht 
na  n-etamade  Hy.  7  Fraef;  Äcc. 
lucht  na  deirce  ocus  na  tröcaire 
FÄ.  1;  9;  FB.  40. 

lachtaire  M.  l anist a  Ir.  Gl.  10. 

lachthond,  luchthond  lämderg 
Loegaire  FB.  22  und  46,  lucht^ 
dond,  luchdond  Eg.'^  luch-dond 
könnte  „maus-grau"  sein,  und  luch- 
thond könnte  tond  Fell,  Haut  ent- 
halten? oder  ent/ialten  die  Worte 
luth  la  ffiebra  foltchfp  tond  fri  tal- 
main tadbeim  eine  {spielende)  Er- 
klärung von  luchthond? 

1.  InehtXtLehFortion,  Ladung, 
s.  1.  lacht;  bäi  coire  isin  dün  sin 
löeg  na  teöra  m-bö,  tricha  aige 
ina  chrocs  nir  bo  luchtlach  dö  LU. 
p.  114b,  80,  Crowe  Siäb.  Concul. 
p.  411  citirt  diesen  Vers  aus  1/.  2, 16 
mit  der  Variation  iss  ed  ba  luch- 
lachdo  {sie). 

2.  luchtlach  Mannschaft, 
Leute,  s.  2.  lucht;  a  crew  or 
party  of  people  QDon.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  luchtlach  lan  cach  laithe 
„tJie  füll  mtdtitude  of  each  day" 
Fei.  Epü.  21;  Äcc.  anacht  Noe  a 
luchtlach  Hy.  1,  22. 


Md 


672 


loithe 


IMBewegung,  Schnelligkeit; 
lüud  Wb.  21»  {velocitas  Z\  25); 
entlud  sine  samraid  Gl.  zu  cetsoman 
Corm.  jp.  11  („*Äc  iirst  motion*')-^ 
cen  labra  riam  ocus  cen  Idd  i  cois 
DO  i  läim  dö  Three  Hom  p.  68,  7. 
—  Vgl.  Idth. 

lüda  8,  16ta« 

lue  a  kick  O'Ä.  --  Acc.  tobert 
a  luie  frisin  comlai  colluid  a  chos 
trethe  corice  a  glün  X27.  p.\^^^  19;  22; 
atnaig  a  laa  frisin  muine  Fei.  p. 
CXXVIII  26;  81. 

1.  lugr  klein.  —  Compos.  lug- 
leimnech.  —  Compar.  is  laigiu  Ml. 
17,  7  {est  minor  Z*.  275);  ni  pu 
lugu  Wb.  16c;  nad  lugu  smacht 
Lg.  6y  19;  lugha  minor  Ir.  GL  1115; 
bä  lugai-de  a  galar-som  TE.  d  Lü.; 
Gl.  zu  Hy.  5,  68.  —  Superl.  is 
lugem  Corm.  p,  16  deach. 

2.  lug  i.  laoch  aDav.  p,  103. 
lugbort  8.  lubgort. 

1.  luge  N.  Eid,  Schwur;  luighe 
an  oixth  O'Don.  Suppl.;  a  ffr-luge 
ju^u/randum  Ml.  36*  {Zy  213); 
cech  oen  dognf  laga  n-eithig  Three 
Hom.  p,  4,  28  iffperjury"). 

luge  CC.  b  Lü.? 

Ittgleimneeli  kleine  Sprünge 
machend  FB.  49,  vgl.  l^imm. 

lüg-nasad  Lammas-day  (der 
i.  August);  cluiche  no  oenach,  is 
do  is  ainm  ndsad  i.  aurtach  no 
cluiche  Loga  maic  Ethne  i^no  Eth- 
lend)  no  fertha  lais  um  thaide  fo- 
gamair  Corm.  p.  26 ;  öenach  T&ilten 
cech  lügnasaid  LU.  p.  52»,  20 
(s.  u.  fess). 

lugu  9  is  do  lugu  digi  atbath 
LHy,  Amr.  82,  do  itaid  atbath  1. 
do  lugu  dige  atbath  Lü.  {„from 
littleness  of  drink"  Crowe). 

1.  lui  i.  gega  no  gesca  O'Dav. 
p.  101;  a  bough,  a  branch  CR. 

2.  lui  Steuerruder?  a  lui  no 
urland  hat  B  für  das  einfache 
aurlond  Conn,  p.  36,  19  (prüU):  in 
tan  tra  docömlasat  for  fairrge  ocus 
docorustar  aurlond  hi  tir  „when 
they  had  put  to  sea  and  set  iheir 
Stern  to  land*%  vgl.  inna  luse  Gl, 
zujunctv/ras  gubernaculorum  LArd. 
189,  a,  2  {Ir.  Gl.  p.  166). 


eonus  1dl  FA.  20  LBr.  laaim? 

do  luf  Praes,  8g.  3  zu  lod,  laid? 
b&  cona  thimthecht  öenaig  do  luf 
CvLchulaind  aM  sin  do  acallaim 
Emeri  LU.  p.  122»,  25. 

Ittib  F.  Kraut,  Strauch, 
Pflanze;  luib  ocus  ni  crann  Gl. 
zu  sHer  SG,  65»;  luibh  herba  Ir, 
Gl.  114.  —  Gen.  ainmm  labae  G7. 
zu  gummi  SG.  61»  {nomen  frutids 
Zy  15);  Dat.  dind  luib  Gl.  zu  de 
rosa  SG.  35»  {Z*.  243);  PI  Gen. 
di  bolod  ocus  blath  na  Inbi  saine- 
mail  logmar  p,  130,  27;  DcU.  do 
lubib  boladmaraib  p.  130,  86 ;  p. 
311,  32;  Acc.  doromailt  annsin  ettr 
na  lubid  ärchena  ind  athaba  SMart. 
18.  —  Vgl.  lub-gort. 

luibne  1)  m^r  na  lÄime  Corm. 
p.  17,  19  deach;  2)  sieg  Gas.  IIl  1 
L.  (cealtar  agas  lulbhne  de  du 
seanainm  gach  airdsleighe  O^R. 
colg);  3)  sgiath  Und.  Ed.;  luibhne 
fingers,  toes,  a  spear,  a  shield  CR. 

Ittige  s.  luge  und  laige. 

luigf^r  Meines  Gras  FB.  9? 

luim  8.  loim. 

lulm  ScM.  3,  u? 

lainde  JP.  Zorn,  Wuth,  Er- 
regung; von  lond;  Ininne  impe- 
tuosity,  anger  O'R.  —  Sg.  Dat. 
imbresna  colluindi  Gl.  zu  pugnas 
verborum  Wb.  ß9^,  e;  co  ferg-luin- 
de  möir  Three  Hom.  p.  78,  u; 
ferg-lunni  FB.  29? 

luinither  s.  unter  leos;  ima  leos 
luiuether  no  ima  leos  luindetar  Lima 
timchella  soillse  Corm.  p.  28,  1. 

luirchaire,  laurehure  Füllen; 
lurchaire  i.  serrach  O'Dav.  p.  102. 

—  Sg.  Nom.  ind  Idirchaire  CC.  5 
Lü.;  PI.  Dat.  cona  liiirc[urib]  CC 
4  LÜ.;  Acc.  na  lürchniriu  tbid.  3 
Lü.;  Du.  Acc.  di  Inrchure  i.  di 
serrach  ibid.  (da  laurcuiri  Eg.).  — 
Vgl.  lurto. 

luisse  flamm  a  South.  59^  \^€hid.* 
p.  60>;  luisi  i.  lassadh  ODav.  p.  102. 

luisi  i.  gne  O'Dav.  p.  103. 

laissne  Kräutchen,  Halm- 
chen,  von  luss;  Sg.  Acc.  luisni 
CC.  1  Eg. ;  p.  143,  6. 

luitbe  swiftness,  speed  0*R. 

—  Dat.  sluindfem-ne  colluithe  F3. 


lulgaeh 


673 


liithu 


Epa,  287,  GL  id  est  cito  i.  dian 
{„swiftly'')',  ibid.  299,  Gl  i.  d^ni 
(CO  luithe  i.  co  n-deine  O'Dav. 
p.  65;  luithe  cland  SC.  15  (luaithe 
claind  H.)? 

lulgrach,  loil§raeh  a  tnilch  cow 
O'Dan.  Gr.  p.  17;  laulgach  no  dam 
timchill  arathair  in  tress  s^t  Corm. 
p.  8  clithar  s^t  („o  müch-cow'*); 
PL  Gen.  boi  cethracha  lalgach  oca 
fria  m-biathad  na  mac  Lü.  p. 
20^,  36;  Du.  Nom.  di  lanlgaich 
deec  cummel[ge]tar  öl  n-aiss  o  cech 
ae  TBF.  p.  144, 23  (vgL  Rem.^p.  59). 

lungra  Schiff,  vgl  long.  —  Sg. 
Gen.  is  iat  ro  bo  lucht  öenlunga 
dö  Lü.  p.  126^  la;  Acc.  tiagait . . 
isin  lunga  SC.  15;  dodeocbaid . . 
Ina  langa  LU.  p.  126^  11. 

lang^ne  ein  kleines  Schiff; 
Acc.  CO  n-accatar  in  lungine  cr^- 
dume  SC.  15. 

lapait  i.  ainm  in  bainb  marb- 
thar  im  feil  Martain  O'Dav.  p.  103. 

lar&ii  Füllen,  vgl.  läir,  luir- 
cbaire.  —  PI.  Dat.  cona  laränaib 
CC.  4  Eg. ;  Acc.  na  laurana  CC.  3  Eg. 

lüreeh  =  Iat  lorica.  —  Sg. 
Nom.  Hy.  2,  51;  6,  18. 

16reehda  gepanzert?  s.  tmter 
2.  loch. 

lurgra  Schienbein;  shin  Corm 
Tr.  p.  104;  O'Don.  Gr.  p.  315; 
a  leg,  sha/nk  O'R.  —  Sg.  Nom.  a 
liurga  mar  chügll  Corm.  p.  36,  35 
(prüU);  PI.  Gen.  do  thulaib  a  lur- 
gan  b-fiar  FB.  37  Eg.-,  Dat.  dona 
lairgnib  GL  zu  crura  Gild.  Lor. 
GL  189;  Du.  Nom.  da  lurgain  lom- 
chaela  lanbreca  fse  Corm.  p.  36,  34/ 

läse  8.  lose. 

1.  luBS  i.  blais  (Geschmack)  O'Dav. 
p.  103. 

.  2.  lass  Kra3*.t,  Pflanze, 
Strauch;  lus  porrum  Ir.  GL  810; 
las  na  iiadh  ferina  Ir.  GL  183.  — 
Sg.  Acc.  mani  thomliur  in  liis  sin 
„unless  I  eat  that  herb''  Ir.  Gl.  104 
{Vit.  Trip.)'^  PI.  Nom.  losa  feada 
^yShrubs*'  ir.  Gl.  933;  Acc.  lossa 
CC.  1  Lü.  —  VgL  luissne. 


lassrad  Kräuter,  Gesträuch; 
tech  doronad  do  lusrad  ann  Fei. 
p.  CXLIII. 

lüta  der  kleine  Finger;  lüda 
i.  ladugan  \^Deminutiv  davon),  uair 
is  ^  m^r  is  luga  do  l&im  h^  Corm. 
p.  26  {vgL  Transl.  p.  Xh.  —  Sg. 
Dat.  ata  nessam  do  lutain  Incant. 
SG.  {Z*.  265);  Acc.  scothais  Cor- 
mac  a  Iddain  de  Fä.  p.  CYI. 

1.  lüth  strength,  power,  vi- 
gour  O'R,  vgL  lud?  —  Sg.  Nom. 
in  tan  tänic  mo  lan  lüth  SC.  38,  7; 
dfa  focart  ICith  Labrada  ibid.  28; 
lüth  la  fsebra  FB.  46;  s.  unier 
läthar;  Dat.  dogrind  almai  ^nlathi 
lüth  bdada  p.  310,  19,  Idith  büada 
FB.  49? 

2.  lüth 9  lecsit  luth  co  n-aine 
„*Äey  left  (fading)  joy  toith  splen- 
dour  Fei.  Oct.  8;  luth  seirce  söer- 
Hgi  na  celle  FB.  24?  VgL  luth 
longing,  yearning  O'B. 

1.  lüthach,  i.  lüthach  la  cdch 
GL  zu  lasin  lith  is  uaisliu  b&s 
mor  mathar  Ihu  Fä.  Jan.  18? 

2.  lüthach  a  sinewO'Don.Suppl. 
lüthain?  gabais  Löeg  cloich  asin 

,   charput    ocus    dibaircld    di   conda 
I  ecmaic   tar  a   luthain   commemaid 
a  druim  indä  LU.  p.  20^,  le. 

luthg&ir  Freude;  iolach  i.  su- 
bhachas  no  lüthgair  O'Cl.  („merri- 
tnent  or  enjoyment'*  Corm.  Tr. 
p.  96  ilach);  re  luthghäir  „with 
joy''  Torr.  Dh.  p.  76,  e.  Davon 
luthghäireach  ibid.  p.  160. 

lüthige  F.  Schnelligkeit, 
Kraft,  Gewandtheit?  ar  . .  lü- 
thige  ind  läthair  FB.  88  (luthaige 
Eg.)]  cesu  r^id  ar  lebran  co  lui- 
thige  altae  „with  gladness  of  verse" 
FeL  Epü.  134? 

lüthmar  strong,  nimble  0*B. 
Sg.  Dat.  ro  ^irigh  do  l^im  Idthmhair 
läineudtruim  Torr.  Dh.  p.  128 
{„swift") ;  PI.  Acc.  tug  tri  läimeanna 
luthmara  tarsan  eas  ibid.  p.  184,  1 
{„nimble"). 

lüthu,  fris  m-ben  lüthu  l&th 
buUi  FB.  51,  p.  310,  33? 


43 


m 


674 


macc  hoe 


M 


m*  s.  mo. 

-m  Fron,  suffixum  imd  infixum 
der  1.  Singularis,  8.  m€. 

in&,  ma,  Conj.  wenn;  siZ*.  704; 
gewöhnlich  mäd  si  est  {vgl.  conid, 
inid),  seltner  mäs,  masu  {vgl.  cesu) ; 
mani,  wenn  nicht,  s.  besonders.  — 
1)  das  einfache  mk-.  cid  rot  scar-s^ 
frim-sa,  ma  ro  bamar  amlaith  sin 
TE.  13  Eg.\  md  gabtair  do  neoch, 
is  dam-sa  ceta  gebthar  8C.  4;  ma 
rom  thoicther-sa  inso,  rop  ith  ocu£ 
milcht  adcear  SF.  I  4.  —  2)  mäd 
si  est:  m&d  alle  duib-si,  fegaid 
SC.  45,  86;  d^oaid  immacallaim  . . , 
m&d  maith  Hb  FB.  6;  8;  TE.  10 
LU.\    m&d    anim    ennac    firen   hi 

FA,  19;  TE.  8  Eg.\  SC.  10; 
mad  sercc  is  cian  bus  caman  TE. 
9,  18;  SC.  81,  s;  firfaider  mäd  urise 
SC.  27 ;  mäd  co  feirg  do  thl . .  chu- 
cund, . .  is  amlaid  cotom^lam  in  fer 
sin  FB.  52  {vgl.  mäs  40);  33; 
ScM.  S,  13;  mad  Anluan  no  beth 
is  taig,  doberad  comram  ar  araile 
duit  ScM.  16;  SC.  29;  ttnd.  9;  ro 
bad  inmain  la,  mäd  fir  rief  cd  SC 
11,  0;  mäd  cos  trath  sa  fogebthä 
öenfor,  dot  dingbad-su  sunnaP^.  94; 
mad  fir  con  ffr  wenn  es  wahr  ist, 
dass  in  Wahrheit  {er  so  sprach?) 
SC.  38,  10;  ni  thic  do  neoch  acht 
mäd  doneth  föin  FA.  9;  ni  ruc . . 
clamd . .  acht  mad  öen  ingin  TE.  20; 
mad  messe  was  mich  anlangt  SC. 
4ö,  19;  mäd  indiu  ibid.  2;  mäd  in 
ra  brethaigestar  .  .  Cdruf  döib  a 
tridr,  ni  ardamair  n(  de  eter  do 
Choinculainn  FB,  90;  FA.  14;  Gl. 
zu  Hy.  6,  6?  —  3)  mäs:  mäs  co 
m-baraind  debtha  toths^t . .  cucund 

FB.  46  {vgl.  mäd  52);  mäs  tat 
carait,  coniiämusnägat,  mas  tat  nä- 
mait,  commosraiat  FB.  84;  masa 
thü,  tair  bic  ille  SC.  33,  30. 

mä,  ma  für  immä,  imma,  s.  imm. 

mä-9  ma-  in  der  Composition 
für  immä-,  s.  z.  B.  im-marbad, 
imm-thüarcain. 

maee,  mac  M.  l)puer,  juvenis, 


2)  filius  ZK  222;  fast  immer  mc 
geschrieben,  vorwiegend  mü  einem  c, 
mü  cc  besonders  in  zweisilbigen 
Formen;  mac  immlesen  FupHle 
SC.  17;  mac  hoe  Leber;  mac  tfre 
Wolf.  —  8g.  Nom.  macc  -Hy.  1, 7; 
5,  35;  mac  Hy.  2,  4;  mac  Hy.  1,  1: 
5,  66  u.  8.  w.;  a  mac  dall-si  p. 
39,  14;  si;  in  mac  toga  do  Dia 
Three  Hom.  p.  96,  is  (Colnm  cilleh 
ibid.  p.  98,  4;  Gen.  maicc  Hy.  5,  2; 
meicc  Hy.  2,  S7;  66;  es;  meic  Hy. 
1,  5;  mic  TE.  1  Eg.;  maic  Hy. 
5,  12;  68  u.  8.  w.;  Dat.  den  macc 
CC.  3  LU.  u.  8.  w.;  Acc.  la  mac 
Hy.  2,  57  u.  8.  w.;  Voc.  a  mtc  TE. 
10,  10  Eg.;  SC.  26;  29,  1  u.  8.  «?.; 
Fl.  Nom.  mic  TE.  6  Eg.;  meicc 
Gl.  zu  Hy.  1,  4o;  Hy.  1  Praef.; 
maic  TE.  Q  LU.;  matc  Uisnig  do 
thoitim  Lg.  13;  Gen.  mac  n-Usnig 
Lg.  1;  5,  s;  Dat.  eter  moccaib 
p.  131,  86;  for  maccaib  Lg.  12; 
dona  maccaib  FA,  1;  Acc.  maccu 
Hy.  1,  29;  maccu  Hy.  1,  u;  maccu 
bäis  FA.  16  LBr.;  Du.  Nom.  da 
mac  ScM.  22, 11.  —  Compos.  macc- 
dän  SF.  II  4;  mac-dreittel  rig  side 
n-hErend  TBF.  p.  148,  m;  macc- 
älabrad. 

mace-alla  {„the  son  of  the  rock") 
echo  O'E.;  Dat.  do  macalla  TE. 
9  Eg. 

maceän  M.  puerulus;  a  youA^ 
a  lad  O'B.  —  Sg.  Nom.  maccan 
Hy.  2,1;  Fl  Nom.  macca[i]n  Hyi  1,40. 

maeedacht  „the  second  stage  of 
human  life,  reckoned  from  the  age 
of  seven  to  fifteen**  O'Don.  Suppl.^ 
vgl.  unter  gillacl^t;  ingen  maeedacht 
{mdecHinabel)  ein  junges,  mannbares 
Mädchen:  a  n-ingena  macdacht 
ihre  yungen  Mädchen  ScM.  20;  co 
n-accatär  in  n-ingin  macdacht  re- 
mib  da  sahen  sie  ein  junges  Mäd- 
chen vor  sich  LU.  p.  55«,  89;  ossi 
maeedacht  diesdbe  war  erwachen 
CC.  1.  Vgl.  ro-macdact  superadutta^ 
virgo  Wb.  10*  (Z*.  805). 

maee  hoe,  in  macc  hoe  tredluig- 


maecoem 


675 


mAeMand 


the  no  in  macc  hoe  treuillech  Gl, 
zu  irifidum  jacar  {sie)  Grüd.  Lor. 
Gl.  213  {„the  3'Cleft  liver,  or  the 
3'Comered  liver'*). 

immteoem  Kind,  Junge,  Jüng- 
ling; macaemh  a  youth,  a  lad 
O^B.  —  Sg.  Äcc.  in  maccoom  m- 
becc  CC,  7  Eg.;  PI.  Nom.  maccÄim 

FA.  6;  Gen.   formna..a  maccaem 

FB.  12;  Äcc.  maccöemu  FB.  12; 
FA.  6  LBr.  {für  den  NomX 

maeerad  JP.  coli,  die  Kinder, 
die  jwXgen  Leute,  die  junge 
M annschaft  Z*.SbQ.  —  Sg.  Nam. 
macrad  FB.  64;  p.  19,  88;  Gen, 
macraide  Hg.  2,  le;  ce&t  cia  lin  na 
macraide  ro  ches  sund  la  Heröid 
LHy.  fo.  7a;  Dat.  don  macraid  SG. 
33,  16;  Acc.  lasin  macraid  FB.  64. 

maee-slabrad  F.  Spielzeug.  — 
Sg.  Dat.  do  macslabrid  don  macc 
CC.  3  {so  zu  lesen\. 

mace  tfre  Wolf;  mec  thire  Gl. 
zu  glaidemain  Corm,  p.  24;  mac- 
tfre  tr^  mhöirthreud  mion-chaorach 
Torr,  Bh,  p.  92;  ibid.  p.  166. 

macha,  cein  b688  macha  fo  tho- 
ndb  „so  long  as  piain  shcdl  he 
under  crops*'  Three  Hom.  p.  40,  28? 
macha,  Gen.  machan,  bSarna  na 
machan  the  entrance  into  the  farm- 
yard  {Kükenny),  lias  agas  machu 
O'Don.  Suppl.  —  Vgl.  Ard-macha. 

macbaire  tempe  {Feld,  Anger) 
Ir.  Gl.  866. 

maetadad,  magthad  miratio, 
mir  um  Z*.  450;  803;  ba  macbtad 
lais  in  clü  böi  for  Brigit  Three 
Hom.  p.  83,  21 ;  ibid.  p.  40,  i. 

machdaigibe  wunderbar  FA.  1 
(machtnaigthi  LBr.). 

maebtnaigrim  III  ich  bewun- 
dere, wundere  mich,  staune. 
—  Praet.  Sg.  3  ro  machtnaig  p. 
40,  14.  —  Part.  nee.  machtnaigthi 
FA  1  LBr. 

maeraille  ScM.  13,  vgl.  magairle 
the  testicles  O'R. 

mad,  vor  einer  Verbdlform,  gut: 
mad  bocht  Hy.  5,  29,  Gl.  i.  maith 
ro  boinged;  mad  genair  o  Muire 
Fil.  Prol.  251,  Gl.  is  madgenair 
duinne  a  gein.  Vgl.  die  irrige  Gl. 
zu  matchous  Hy,  5,  87. 


m&d  s.  m&. 

madach  Gl,  zu  cassa  Ml.  47  r 
(6?otd.«  p.  26);  uwthankful  O'B. 

madae  vergeblich;  madha  un- 
lawful,  ufijust  O'R.  —  Sg.  Nom. 
nochon  saethar  madse  „ü  is  not  a 
rain  labour**  Fei  Epü.  221,citirt 
bei  O'Dav.  p.  105  madha  mü  (fer 
Gl.  i.  nemglan.  —  Adv.  in  made 
Gl.  zu  sine  causa  Wb.  19^,  inma- 
dse  ibid.  19d  (Z*.  609);  ce  dobertha 
do  ninmaide  obwohl  sie  ihm  nicht 
umsonst  gegeben  würde  TBF,  p. 
144,  16. 

madalgim  Ulfrustror.  —  Praet, 
PI.  3  ni  ru  madaigsct  Gl.  zu  non 
. .  frustrata  sunt  Ml.  48».  —  Pass, 
Praet.  PI.  3  ro  madaichtea  Gl.  zu 
eassata  sunt  Ml.  80<i  (fioid.*  p.  26). 

mäel  kahl,  haarlos;  ccdvus 
Z*.  810;  maol  bald,  hairless,  blunt, 
pointless  O'B. ;  erscheint  in  gewissen 
Namen:  Mdelbrigtae  Calvus  Bri- 
gitae  SG.  203»,  Mäellecdn  ibid,  203, 
wona^  Calrms  Patricii  ibid.  157» 
offenbar  altir.  Mäelpatric  ist  {Rel. 
Celt.  p.  10,  Z\  XII),  Mdeifsu  Hy.  8, 
Mdeldiiin  Lü.  p.  23»,  u,  p,  2S\  6, 
Gen.  comalta  Mäilidüin  ibid.  p. 
23i>,  4:  im  Book  of  Deir  findet  sich 
dafür  Malbrigte,  Malcolaim  (daher 
Malcolm)  u.  s.  w.,  s.  Goid.*  p.  119; 
darnach  die  komischen  Namen 
Maelsaille,  Maelimme  On  the  Mann. 
III  p.  104.  —  PI  Nom,  bai  msela 
odrai  Goid.*  p.  173,  4;  Acc.  co  n- 
accatar  .  .  daumu  möra  ms&la  ina 
ligu  Lü.  p.  24»,  7.  —  Comp,  msel- 
dub  FB.  27;  37. 

m&el&n,  da  me&län  argit  imma 
cossa  LU.  p.  25»,  2,  „two  Maelann 
or  pointless  shoes  of  silver**  On 
the  Mann.  III  p.  188;  tucsat  Sazain 
scena  etarru  ocus  ammselanu  LU, 

p.  S\  46. 

m&el-assa,  vgl.  maolas  a  sandal 
O'B ;  da  maelassa  findruine  impe 
TB.p.  174, 5  („tico  pointless  shoes*'). 

miel-land,  maelland  arggait  co 
cluciniu  6ir  fo  bragit  cech  eich 
TBF.  p.  13G,  23  {„bands  of  silver" 
Crowe,  „a  pointless  blade,  or  broad 
band,  or  crescent  of  süver**  On 
the  Mann.  III  p,  181). 

43* 


mikenib 


676 


»na.i«1ififi 


mäeiilb  8.  mäln. 

m&eth  8.  m6eth« 

m&ethal  Käse;  maothal  cheese 
Corm.  Tr.  p.  117.  —  Sg.  Äcc,  a 
m&s  mar  lethmaethail  Corm,  p.  36, 86 
(prüll). 

m9Ltort  =  mütellat  mafors;  Sg. 
Gen.  maforta  Hy.  5,  48,  Gl.  ondf 
as  mafortis  i.  copchaille. 

1.  mag  gross?  vgl.  mag-lorg. 

2.  magr  N.  Ebene,  das  freie 
Feld;  campus  Z*.  271;  erscheint 
häufig  in  geographischen  Namen, 
Mag  Fea,  Mag  Breg  u.  s.  to.  {da- 
gegen altgaU.  Roto-magus),  ohne 
dann  consequent  Mag  gedruckt  zu 
sein;  Mag  Meli  das  Elysium  der 
alten  Iren.  —  Sg.  Nom.  Mag  Da 
gösi  Oss.  II  7;  TE.  16;  Gen.  maige 
Hy.  5,  11 ;  p.  132,  26;  27;  SC.  29,  19; 
maighi  TE.  16;  I>a^.  for  malg 
Hy.  5,  10;  Lg.  18,  ss;  hi  maig 
p.  143,  4;  7;  sin  maig  Oss.  II  9; 
immaig  Coil  Hy.  5,  7s;  i^^.  7  (im- 
muig  2/Br.);  SC.  11,  s;  34,,  4;  a 
Muig  Life  p.  41,  36;  p.  48,  2S'^  dar 
Maig  Da  g^s  Oss.  II  1;  cotgairim 
do  Maig  Meli  EC.  2;  immaig 
dr aussen  s.  besonders;  Äcc.  Mag 
m-Breg  FB.  43;  mag  CC.  l  LU.-, 
dar  Mag  Slicech  FB.  36;  Om.  II 10; 
Hy.  5,  59;  /icr  el^n  Dat.:  hi  mag 
|7.  143,  5;  atchfu-sa  cairptech  iss- 
ammag  FB.  44;  47;  49;  p.  131,  u; 
immach  Ama«««  s.  besonders;  PI. 
Nom.  maige  1^^.  30  (muigi  LBr.)\ 
Dat.  do  maigib  SC.  45,  1 ;  ScM.  19; 
do  prim-maigib  T^.  13  LU.;  Acc. 
maige  F^.  50,  p.  310,  26?  tar  maige 
FB.  47;  hErenn  iath-maige  Hy. 
3,  6,  v^^  fath  n-etarmaige  FB.  47; 
Dm.  G^en.  i  Tuaith  Da  muige  j9.  41, 24. 

magar  1.  min-iasc  („a  stnaU  fish'*) 
Corm.  Tr.  p.  120;  Dat.  orcc  brecc 
bronn^nd  brüchtas  de  mhagur  (6 
muirib  Corm.  p.  34,  21;  bradän  di 
magur   ibid.  p.  35,  8   (orc   träith). 

—  Vgl.  maigre. 

magen  F.   Ort;  locus  Z\  776. 

—  Sg.  Nom.  maigen  Oss.  II  a; 
SP.  III  6;  magen  carad  Sc3f.  15; 
Dat.  isin  magin  sin  TE.  9  LU.; 
SC.  9;  i  n-öenmagin  FB.  20;  Äcc. 
in  magin  39. 


magr-loTg  eine  Keule?  maghlorg 
i.  mörlorg  O'Cl.  {Beitr.  VIII  339V. 
in  Eg.  matlorg  (vgl.  Cet  mac  Ma- 
gach und  Matach).  —  Sg.  Gen. 
mätan  maglorci  FB.  37;  a  matan 
matluirge  ibid.  38  Eg.;  -luirgi  40 
Eg.;  PI.  Gen.  tri  coecait  maglorg 
D-draiffin  co  fethnib  iarind  Ina  la- 
maib  IjU.  p.  85«,  5. 

maide  s.  malte. 

m&idem  s.  comm&idem. 

maidenn  i.  imairec  {„a  luzttle") 
Corm.  Tr.  p.  120;  dia  illemdatar 
maidind  ibid. 

maidim  ich  breche  {intr.\  bre- 
che hervor;  unpersönl.  mit  for 
geschlagen  werden.  —  Praes. 
Sg.  5*maidid  cridi  SC.  33,  2s: 
maidld  tra  for  Gonnachta  co  Sciaid 
Aird  na  Con  „ihe  C.  were  then 
routed'*  Aid.  Choneh.  47;  PL  3 
maidit  immach  .  .  assind  liss  sie 
brechen  hinaus  aus  der  Burg  ScM. 
18 ;  maidit . .  f or  na  dorsi  Aid. ;  is 
äible  tened  moidit  tr^m  chroicend 
Three  Hom.  p.  80,  10.  —  Perf. 
Sg.  3  commemaid  a  druim  ind^ 
Lü.  p.  20i>,  17;  commebaid  hi  tri 
Hy.  5,  78;  corroimid  a  loim  fola 
for  a  beolu  ScM.  IG  (co  roemid  H.); 
co  roimid  Corm.  p.  XXXIX;  corrai- 
mid  a  druim  triit  Lg.  15;  corr6e- 
mid  a  druim  LU.  p.  98s  si^  cor- 
remuid  bemd  ind  Three  Hom.  p. 
36,  18;  corremuid  topar  usci  esti 
ibid.  p.  108,  16;  corrfmaid  ibid.  p. 
6,  4;  is  fertas  carpat<  CoDcuknnd 
ro  maid  LU.  p.  63^,  42;  unpersön- 
lich: ro  mebaid  for  Gonnachta 
ScM.  19;  CO  raimid  for  Ulto  iarsin 
„after  which  the  U.  were  overüvrown'^ 
Aid.  Choneh.  56;  ho  ru  maith  for 
a  naimtea  Gl.  zu  hostibus  fugatis 
Ml.  51c;  PI  3  dia  memdatar  mai- 
'dind  „for  which  they  broke  a  battk'* 
Corm.  Tr.  p.  120;  rommebdatär 
riam-sa  mörchatha  cach  leth  LU. 
p.  114s  S9;  memdaitir  a  carpait 
LU.  p.  QA\  85.  MissbräuchHehe  i^^ 
Formen,  die  vom  Perf.  ihren  Aus- 
gaf^  genommen  herben,  indem  meb 
als  Stammsilbe  betraddet  wurde: 
Praes.  sec.  PI.  ^  in  tan  tra  dos 
beread  a  m^r  for  a  ädan  no  mhebdais 


maidm 


677 


maissech 


srotha  do  ghur  br^n  tria  cluasaib 
a  chüil  siar  Corm.  p.  36,  28  (prülll; 
Praet.  Sg.  3  mebais  riam  forsna 
slögu  SC.  36.  —  Praet.  Sg.  3  moi- 
dis.  .a  suil  lliree  Hom.  p.  64,  26; 
PI.  3  CO  ro  maidset  na  srotha  fola 
tarsi  LU.  p.  127»,  6.  —  Fut.  Sg.  3 
mani  inä  do  &  Corm.  p.  5  ä  {„wenn 
dein  Karren  nicht  bricht**  Beitr. 
VII  47).  —  Inf.  maidm. 

maidm  N.  Brechen,  Ausbre- 
chen. —  jS^;.  Nom.  ar  ba  si  deochair 
lasna  fianna  hi  tossuch  eter  orgain 
ocus  maidm  n-imairic  LU.  p.  86^  4i ; 
ro  gab  maidm  for  VUu  ibid.p.  20»,  is ; 
doUnid  ammaidm  andes  ScM.  20 
{ihre  Flucht);  maidm  toraind  FB. 
53;  Acc.  cen  maidm  a  delma  esti 
„sine  crepitu  ventris*'  Fel.p.  CXLV. 

mäldmigre  s.  möidmige. 

malgneehl  ech  . .  maignech  FB. 
49;  50;  p.  310,  17;  23. 

maigrre,  maighre  i.  bradan  (sal- 
mon)  Corm.  Tr.  p.  120.  —  PI.  Acc. 
blaisiu  magri  Lü.  p.  40»,  38 ;  mai- 
gri  ibid.  4o;  conna  tomled  magre 
LHy.  Atnra.  122. 

malle  i.  olc  honni  is  maliim 
Corm.  p.  24  gaire. 

m&lle  F.  „baldness"  Corm. 
Tr.  p.  39  ränge  {daselbst  werdest 
die  verschiedenen  Arten  der  Kahl- 
köpfigkeit  aufgezählt)^  von  mdcl. 

mailll  FB.  34  zu  maU? 

das  ro  mallt  s.  toimlim. 

maln  s.  muin. 

m&lii  F.  Kostbarkeit^  Schatz; 
in  mäin  Gl.  zu  in  s^t  arggait  Hy, 
5,  77;  maoin  goods,  riches  O'E.  — 
Sg.  Acc.  ni  conticfa  ri  möin  na 
adlaic  thra  (der  Ring)  soll  nicht 
gegen  eine  Kostbarkeit  gehen,  die 
nicht  genehm  ist  TB  F.  p.  150,  26; 
PI.  Nom.  mdini  dona,  pretiosa  Wb. 
23d  {Z*.  30);  inna  degmaini  rongeui 
Dia  beneficia  Ml.  27»,  e;  dag-möini 
Wb.  28»,  16;  Bat.  maissiu  mdenib 
„more  beautiful  than  treasures^^ 
SP.  V  6;  honaib  mordegmainib 
tantis  beneficiis  Ml.  25«,  n  (Z*.  857); 
dorat  müine  ocus  ascada  SMart.  13. 
—  Compos.  in  main-chista  fiscus 
LHy.  fo,  3  b  {Goid.^  p.  64). 

m&lu  p.  132,  26  zu  lesen  muiu? 


mainbeeh  s.  mainbeoh. 

m&inech  „treasurous";  Moc- 
doc  maincch  JPeZ -4|)r.  11;  Mai  IS. 

mainigiiu,  cuich  in  mait  ro  mai- 
nighis  i.  cuich  in  muc  ro  leasai- 
ghis  O'Dav.  p.  105. 

m&inigrter  SC.  25?  vgl.  mainig 
i.  da  tabhuir  mdine  O'Don.  Suppl. 

ro  mair  s.  maraim. 

maire  J^.  1,  ii==  lat.  mare. 

malrg-  Wehe,  Unglück;  bith 
moircc  dom-sa  ar  öcht  et  gorti 
mani  predach  Gl.  zu  vae  enim  mihi 
est  1.  Cor.  9,  i6,  Wb.  10^  (Z*.  lOOG); 
Is  mairg  cosa  tuced  es  ist  ein  Un- 
glück für  den,  an  den  die  Ent- 
scheidung gebracht  ist  FB.  58; 
mairg  forsa  m-bia  do  thigernu  de- 
mon  discir  FA.  30;  mairg  bias  oc 
estecht  Wehe  dem  der  anhm-t  ibid.; 
mairg..  fil  isna  pianaib  sin  ibid.; 
SC.  37,  22;  44,  9j  FB.  88;  mairg 
nä  dechaid  Wehe,  dass  er  nicht 
gekommen  ist  SC.  33,  33;  FA.  30; 
in  tan  böe  in  ben  oc  lamnad,  ba 
gol  mairgg  lee  la  gdri  na  n-idan 
i  tossuch  TBF.  p.  140,  32;  Acc. 
cen  gol  cen  mairg  EC.  2. 

mairm  SC  25? 

mairnech  FB.  52? 

maimim  ich  zeige  an,  ver- 
rathe;  X  spg,^beiray  O'B.  —  Praes. 
Sg.  3  slan  gach  mairne  mignim  i. 
bi  slan  donti  dogni  faisneis  in 
drochmerli^^  no  in  drochgiiima 
Q'-Dav.  p.  107.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
CO  ro  mSArned  a  athair  inti  Martain 
don  rlg  SMart.  10.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  maird  cairdiu  SC.  31,  7  (mairn 
H.);  Dep.  ro  maimestar  Gl.  zu 
frisbert  LHy.  Amr.  101;  PI.  3  ro 
mhaimset  „they  informed,  spied, 
or  betrayed^'  O'Don.  Suppl.  —  Inf. 
maimed  i.  faisneis  no  brath  O'Dav. 
p.  107. 

mairt  dies  Martis  Corm.  p.  31. 

1.  maisse  F.  pulchritudo  Ir. 
Gl.  927,  maisi  decor  ibid.  1083,  von 
mass;  ornament,  bloom,  beauty  O'R. 

2.  maisse,  maise  food,  victuals 
CR.?  maisse  döine  nis  toimled 
Hy.  2,  6. 

maissech,  maisech  Gl.  zu  mns 
CDav.  p.  105. 


maistred 


678 


mall 


•  maistred  churning.  —  Sg. 
Nam.  p.  40,  ii;  Gen.  torud  aen- 
mhaistreda  ibid.  28. 

m&it  s.  1.  m&t. 

malte,  maide  a  stick  Corm.  Tr. 
p.  118;  stick,  Woody  tiniber  O'B.; 
maide  sgine  manuhrium  Ir.  Gl.  1139« 

malten  s.  maten* 

malth  gut,  edel;  bonus  Z*.  233; 
Gl.  zu  fö  Hy.  5,  53 ;  zu  amra  ibid. 
38;  69.  —  Sg.  Nom.  fer  maith  TE. 

2  Eg.;  FB.  33;  53;  ba  maith  a 
n-gaisced  Lg.  8;  17,  27;  ScM.  6; 
TE.  14  J.C7.;  CO.  3  LU.;  is  maith 
. .  do  linad  rdisc  möir  accum  in 
mäit  n-imme  sea  p.  40,  89*  {hin- 
reichend); is  maith  sin  SC.  34; 
maith  sin  SC.  13;  FB.  8;  17;  18; 
is  maith . .  dorala  daine  sin  TE. 
14  Eg.;  Hy,  5,  49;  maith  ro  boin- 
ged  Gl.  zu  mad  bocht  Hy.  5,  29; 
bad  maith  dun  .  ^  ocus  dona  haige- 
daib  ScM.  4;  nf  maith  ddn  ^m 
SC.  13;  nimtha  maith ..  do  chath 
ibid.;  ni  maith  a  n-asbm  SC.  19; 
30,  9;  ScM.  3,  6;  in  maith  iesaiges 
. .  in  äirge  p.  40,  19 ;  maith  gut, 
wohlan!  Lg.  19;  TE.  6;  8;  10  Eg.; 
FB.  7;  bäd  maith  lim*sa  es  wäre 
inir  antfenehm  SC.  14;  ScM.  15; 
maith  lim  TE  13  LU.;  FB.  6;  56; 
TEy  9,  31;  bad  maith  lat  do  men- 
ma  sei  gutes  Muths  SC.  20;  FB.  9; 
substantivisch:  a  maith  ihr  Gutes 
FA.  24  (Gegensatz:  a  n-olcV,  cach 
maith    alles    Gute   SP.  V  u;    CO. 

3  £^gr. ;  Gen.  a  mairc  maith  Os«.  I  3 ; 
Dat.  sin  maig  maith  Oss.  II  9;  mör 
do  maith  viel  G^tes  Hy.  2,  67; 
5,  37;  TE.  14  Eg.\  cid  do  maith 
dninniu  16  Eg.;  Voc.  a  fir  maith 
TE.  10,  9;  PI.  Nom.  mn^..ciall- 
mathi  SC.  40;  ni  dat  maithe  ban- 
rüna  TE.  9,  le;  mathi  Ulad  die 
Edeln  von  Ulster  CC.  1  (maithe 
Eg.);  FB.  5;  7;  33;  42;  74;  91; 
Gen.  form  na  mathe  Ulad  ScM  4; 
Boit.  CO  mathib  fer  n-ülad  FB.  4; 
do  mathib  Ulad  70;  SC.  24;  la 
mathib  hEvend  FA.  32.  —  Vgl. 
mathe,  mathius. 

maithe,  maithe  tanic  risin  rig 
„a  grief  came  to  the  king"  FSl. 
p.  XXXVI  30. 


maithem,  maithim  s.  nattaem, 
mathim* 

maithius  s.  mathius. 

maithmech  forgiving  Fei.  p. 
XXXV  16. 

malthne  i.  dearg  s.  unier  2.  cr6n. 

maithreeh  s.  m&thir. 

mal  der  Edle,  Fürst;  i.  uasal 
O'Dav.  p.  106;  i.  ri  ocus  file  Com». 
p.  29;  Sg.  Nom.  miA  mör  SC.  38: 
Lg.  3;  PI.  Nom.  rom  charsat  mäll 
Maigi  Breg  LU.  p.  40»,  17. 

mala  supercilium  Z*.  2ö9: 
Corm.  Tr.  p.  \\1.  —  Sg.  Gen. 
finda  malach  FH.  p.  CXLIY  34: 
Dat.  is  na  malaig  bei  in  finda  co 
neim  ibid.  86;  PI.  Dat.  dona  mail- 
gib supercüiis  Güd.  Lor.  Gl.  112; 
Du.  Nom.  da  malaigh  TE,  4. 

malairt  alteration,  change 
O'R.;  i.  drochordugudh  O'Dav.  p. 
105.  —  Acc.  is  inbheachtain  nochar 
fhagsat  boin  no  duine  gan  malairt 
Chron.  Scot.  p.  296  (y,tinthoHt  »»- 
juring**). 

malar  delicta  Ml.  30r. 

malartaeh  variable,  change- 
able  0"R.  —  Sg.  Dat.  ön  mean- 
gach  malartaeh  meabhlach  Torr. 
Dh. p.  198  („fickle'*);  PI  Nom.  much- 
na  muichnig  malartaig  p.   191,  zs. 

malartalglm,  malairtigim  I  ex- 
change,    change,    barter   O'U. 

—  Praes.  der  Gewohnheit  not  malar- 
taigend  FB.  67  Eg. 

malartaim,  malairtim  I  ex- 
change,    change,    barter    O'R. 

—  Praes.  PI.  3  not  malartat  FB.  67. 

—  Pass.  Imper.  Sg.  3  malartar 
nunc  in  t-^craibdech  sa..i  fiad*iaise 
chäich  Three  Hom.  p.  22,  15  {„let 
. .  be  destroyed*% 

maldaeht,  mallacht  =  2a^.  male- 
dictio  Ir.  Gl.  915.  —  Sg.  Gen.  na 
mac  mallachtan  FA.  1 ;  Acc.  dob«r- 
tatar  mallachtain  do  Bricn'nd  FB. 
56;  doberat  maldactin  for  cäch 
Wh.  2»  {Z^.  629). 

mall  lentus,  tardus  Z\  41: 
mall  86n  Gl.  zu  moraTitem  SG,  64» : 
mall  no  baeth  liebes  ibid.  66»;  maJJ 
no  doe  tardus  ibid.  —  Sg.  Nom. 
SC.  15;  ni  8§r-mall  ro  scribad  in 
lethrann    so    Wb.    195^    Uetiuüm 


malle 


679 


maun 


Z*.  XII,  BeL  Celt  I  p.  22);  Gen. 
maill  i.  doi  Gl.  zu  obesi  cordis  ac 
tardi  Ml.  20»,  86.  —  Compar. 
mailli  FB.  34?  -  Compos.  bid 
hi  sin  in  mall-aithrige  cen  greim 
ft^rri  dies  ist  die  zu  späte  Iteue 
ohne  Kraft  in  ihr  LU.  p.  33»,  12. 
malle  una,  simul,  verstümmelt 
au«^  immalie ;  Hy.  2,  66;  TE.  2 
Eg.\  malle  fris  zugleich  mit  ihm 
SC.  33. 

1.  m&iii,  m&Ma  jugum,  servi- 
tus  Z\  17;  770.  —  Ä7.  Nom.  Hy. 
5,  56;  Gen.  mäma,  mämu  O'Don. 
Suppl.;  Dat.  fo  mam  in  t-sommal 
gub  jugo  diritis  Ml.  27^,  7  {Z\ 
211);  U)n  mäm  nun  i.  isind  fcni 
nui  Gl.  zu  sub  jugo  novo  Ml.  2'>,  1 1 
^Z*.  56). 

2.  mknkj  mam  i.  toclius,  ut  est: 
a  teasbann  dla  mamaibh  iesbann 
dia  log  enech  O'Dav.  p.  105;  mäm 
techta  i.  coli  cöir  O'Don.  Suppl. 
Vgl.  On  the  Mann.  III  p.  4H9. 

man  i.  \&m  {„hand")y  Gen.  mane, 
Carm.  Tr.  p.  120. 

manach  ==  lat.  monachus.  — 
Sg.  Xom.  cach  fir-manach  fial  Fei. 
p,  X;  PL  Dat.  cona  manchaib  Hy. 
7  Praef.;  du  manchuib  Drommo 
Lfas  Tir.  3;  dia  manch  ib  ibid. 

manchuine  „Service  rendered  in 
the  way  of  manucU  labour*'  0*Don. 
Suppl.;  ri  ocus  britheman  ocus 
dias  i  manchune  Chi  the  Mann.  III 
p.  506  {„two  servants*'). 

mani  Conj.  wenn  nicht;  si  non 
Z*.  740;  zusammengezogen  aus  mk 
und  ni;  moni  Lg.  13;  man  (matnV) 
SC.  34,  16,  min  H.\  mene  FA.  15 
LBr.\  m«ne  SC.  44,  10;  menestarda 
iWd.  9;  mine  FA.  9  X5r.  —  Mit 
Pron.  suffixum:  Sg.  1  manim 
Lg.  9;  SP.  I  5;  Sg.  2  manit  SC.  14; 
ifit<  der  5.  Sg.  Conj.  des  Verbi 
substantivi  verschmolzen:  manib 
TE.  10,  9;  manip  ScM.  3,  11;  manid 
FB.  92.  —  Gebrauch,  1)  si  non, 
mit  Conj.  oderFut.:  mani  brethaige- 
seo,  brethaigfet-sa  FB.  58;  16; 
27;  6;  da  n-ö  mele  ocus  cuitbinda 
and-so  . .  manim  bera-su  latt  Lg.  9; 
moni  digsid  ass  innocht,  no-bor- 
mairfither  imb^ach  Lg.  13;  FB.ij-^ 


manip  do  Chonchobar  bcrthair,  is 
derb  bid  mogda  in  gnlm  ScM  3, 11  ;* 
manib  lor  lat..dober  TE.  10,  9; 
manim  rothcaither,  ro  pat  choin 
altai  SP.  I  6;  mit  Praes.  secund.: 
mani  thucad  nf  don  chät  tadall,  ni 
bcred  a  n-aill  ScM.  1;  cid  fri 
mnai  atbertha-su,  maui  thesbad  nf 
airc  3,  7;  2)  nisi:  mani  fatar  a  tech 
friü,  bft  Ha  a  mairb  and  andat  a 
m-bf  FB.  21;  46;  52;  92;  besonders 
nach  negativem  Vordersatze,  dann 
auch  acht  mani:  nir  bo  chucum-sa 
. .  ro  bo  chöir  dal  iniia  caurath  sin 
do  thabairt,  mani  tabraiter  ar  mis- 
cais  FB.  56;  ni  thic  do  neoch  acht 
m&d  doneth  föin  no  mani  ebrud 
fri  grddaib  nime  FA.  9;  ni  raga 
ass  . .  acht  manit  aingc  ben  SC.  14; 
FB.  74;  77;  nir  bo  diuir  in  gabud 
dl,  mani  bad  . .  biegen  inna  m-bo 
fa  thri  Hy.  5,  32. 

manais  „a  broad  trowel-sha- 
ped  spearhead  for  thrusting" 
On  the  Mann.  II  p.  255.  —  Sg. 
Nom.  manais  lethangtas  for  crtind 
miding  ina  Uim  LU.  p.  113^,  h 
{Siab.  Concul.). 

mandar  demolition,  destruc- 
tion;  mannar  i.  sgaeledh  O'Dav. 
p.  106;  i.  sgaoileadh  O'Cl.  {Three 
Hom.  Index);  loosening  (^)  0' B.  — 
Dat.  böi  torsi  mor  for  a  mummi  do 
mandar  na  m-bö  Three  Hom.p.  8,  24. 

maudra  LU.  p.  40«,  5  {s.  unter 
ir),  für  immand  rä,  zu  imm-rdimV 

mandraim,  mannraim  II  ich 
zerstöre,  vernichte?  —  Praes. 
Sg.  3  maiiraid  sldaga  SC.  17,  6; 
manraid  gossa  is.  —  Inf.  manradh 
destruction  O'B.;  Gen.  mandartha 
SC.  25  (mannartha  H.)? 

mang  a-fawn  Corm.  Tr.  p.  118. 

manister,  mainister  ==  2af .  mo- 
nasterium  Ir.  Gl.  726.  —  Gen. 
scoluca  manestrech  Mauritin  Z*. 
XXI;  Dat.  liiid  iarsin  do  manistir 
Three  Hom.' p.  112,  u;  PI.  Gen. 
inna  monistre  i.  inna  coitchennbe- 
tath  coenobiorum  Cr.  39c  ^^«.  857). 

mann  i.  uinge,  an  ounce  Corm. 
Tr.  p.  110;  O'Dav.  p.  104;  secht 
manna  öir  aithlegtha  „seven  ounces 
of  refined  goW  Corm.   Tr.  l.  c; 


maut 


680 


nuLrbihach 


mand  din  gel  i.  uinge  brüinnte 
Corm.  p.  29. 

mant  „ihe  gum",  davon  mantach 
„a  tootfäess  person^*,  Corm.  Tr. 
p.  115. 

mar  wity  gleichwie,  verstüm- 
melt aus  immar;  Hke  to,  o»  O'Don. 
Gr.  p.  285  und  315;  als  Praep. 
mit  Acc:  a  larga  mar  chdgil,  a 
sliajiat  mar  äamthaig,  a  mäs  mar 
lethmsethail,  a  brü  mar  miachbolg, 
a  bräge  mar  braigit  cuirre  Corm. 
p.  36  prüli;  mar  td  wie  du  Oss. 
JII  10 ;  mar  oen  together  O'Don. 
Gr.  p.  2G8;  mar  oen  ri  cach  n-olc 
zugleich  mit  allerlei  üehel  FA.  26, 
ar  oen  LBr.\  mar  oen  ris  Lü.  p. 
3^,  18;  mene  chartar  mar  charas 
SC,  44,  10. 

mär  8.  m6r. 

mara  s.  muir. 

maraim  I  ich  bleibe,  lebe; 
mairim  I  live,  continue,  endure, 
hold,  last,  abide,  remain  0*B,  — 
Praes.  Sg.  3  maraid  SC.  33,  24; 
maraitb  Hy.  2,  8  (beide  Mss.  haben 
marait) ;  höre  n4d  mair  peccad  Wb.  3« 
{quia  non  viget  peccatum  Z\  803) ; 
nach  mair  ScM.  21,  4o;  is  ed  am 
cein  nommair  Lg.  18,  s?  rel.  mairos 
p.  39,  22;  PI.  3  marait  sind  noch 
vorhanden  p.  41,  18.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  dam-mared  st  viveret  Oss.  1 14; 
CO  ro  marad  do  gr^  icon  eclats 
Three  Hom.  p.  90,  ii.  —  Praet. 
Sg,  3  i  c^in  ro  böi  a  anim  and 
ocus  ro  mair  in  Ion  läith  as8a  ^tun 
Bev.  Celt.  III  p.  181;  do  öerc  lim 
nl  ba  ro  mair  Lg,  18,  4.  —  Bedupl. 
Fut.  Sg.  3  merald  Hy.  2,  20.  — 
Inf.  do  mharthain,  or  mhaireach tan 
O'Don.  Gr.  p.  202;  ar  marthain 
aJive,  in  existence  ibid.  p.  294. 

m&raim  s.  möraim. 

marb  todt,  der  Todte;  leth- 
marb  halbtodt;  beö-marb  halbtodtj 
8.  unter  lüachair.  —  Sg.  Nom.  SC. 
29,  22;  ba  marb  de  starb  daran 
CG.  4  Eg.'^  mad  marb  wenn  er 
todt  ist  TE.  8  Eg.\  co  m-bo  marb 
Lg.  19;  CC.  6  Eg.\  SC.  8;  FB.  70; 
PI.  Nom.  mairb  Hy.  2,  34;  FB.  5; 
21;  Oas.  I  8;  möirb  Wb.  11c  (Z«. 
226);   marba   {die  feminine  Form) 


FB.  9;  Acc.  lammarbu  Wh.  25^ 
(cum  mortuis  Z^.  227). 

marbaim  Michtödte.—  Prars. 
Sg.  3  mit  Pron.  suff.  marbthos  er 
tödtet  ihn  SC.  36  {vgl.  i  S.  513  C(^.  W 

—  Praes.  sec.  Sg.  1  ro  marbaind 
Oss,  I  12;  PI.  3  no  marbtais  SC,  2: 
no  marbdais  Lg.  8;  co  rommarb- 
tafs  12.  -—  Praet.  Sg.  1  marbsa 
Oss.  I  10;  3  CO  ro  marb  p.  46,  22; 
iJ.  48,  23;  Oss,  I  6;  SC  36;  FB.  89; 
conidamm&rb  FB.  84;  marbais  FB. 
69;  70;  SC.  36  H.  —  Fut.  sec. 
Sg.  3  no8  mairfed  {für  mairbfed) 
LU.  p.  115*,  21  {Sidb.  ConcvHX  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  marbtfaair  ScM.  5. 

—  Imperat.  Sg.  3  marbthar  Lg.  6 ; 
12.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ro  marbtha 
Lg.  15;  PI.  3  na  ro  marbtais  impi 
ibid.  11.  —  Praet.  PI.  3  conid  la 
Manand^n  ro  marbait  a  n-dis  p. 
132,  18  (vgl  Stokes,  Three  Hom. 
p.  VIII).  —  Fut.  Sg.  3  mairbfidir, 
mairfider  ScM.  Q;  Fl.  2  unpers. 
no-bor-mairfithor  Lg.  13.  —  Inf 
Nom.  am-marbad  FB.  70;  Gen.  hi 
terfochraic  marbtha  Daaid  „in  pay- 
mentfor  küling  David^*"  Goid.^p.  20 
(Ml.);  na  da  idan  marbtha  duine  TE. 
SLU.;  Dat.  do  marbad  Lg.  14;  16; 
do  marbad  dam-sa  dass  ich  tödte 
ScM.  7;  do  marbad  na  ingine  das 
Mädclien  zu  tödten  SC.  39;  tarb 
find  do  marbad  einen  weissen  Stier 
zu  tödten  23;  48;  dia  marboii  sie 
zu  tödten  Lg.  13;  SC.  44,  12;  iar 
marbad  a  eich  . .  do  gerrän  Ercoil 
nachdem  Ercols  Pferd  sein  Pferd 
getödtet  haUe  FB.  69.  —  Vgl  im- 
marbaim. 

marbde  mortuus  Z*.  792;  s. 
nem-marbda. 

marb-dii)  do  beödll  na  marbdil 
„of  live  property  or  dead  property^" 
Corm.  p.  19  enecland;  marbhdUe 
O'Don.  Suppl. 

marb-nad  Elegie.  —  Sg.  Gen.  is 
liriu  feoir  no  folt  fidbuidc  illratha 
in  marbnuda  noib  seaXrJBr.  j9.241«,&o 
(vgl.  O'Don.Gr.p.  370).  —  Vgl  nAth. 

marbthaeh  tödtend,  tödtlich, 
von  marbad.  —  Sg.  Gen.  F  smth 
neme  marbtbaigi  FA.  30  LBr.  — 
Vgl.    athar-marbthach    parriddat 


marc 


681 


mAtbarlftch 


mäthar-marbthach  matricida  etc.  Ir, 
Gl  316--322. 

mare  M.  Pferd;  i.  ech  Corm. 
p.  28.  —  Sg.  Gen.  mairc  Oss.  I  »; 
PI.  Gen.  marc  m-buada  FB.  53. 

mareaeh  M.  equester  SG.  50» 
(Z'.  809);  i.  eich  immda  lais,  ut 
(licitar  buasach  in  fer  lasmbit  ba 
imda  Corm.  p.  28.  —  Sg.  Nom. 
SC.  45,  16;  Dat.  for  marcuch  SC. 
29,  i9;Äcc.  marcach  p.  131,  u;  do 
fil  oen -marcach  sund  chucund  JRev. 
Celt.  III  p.  183  {„one  horseman''). 

marelaeh  a  horae-load  Ir,  Gl. 
189.  —  Fl.  Dat.  ro  failgide  . .  iniia 
huli  ech  fo  a  marclaigib  fria  lar 
Three  Hom.  p.  78,  i  (,^under  their 
load9'% 

mar6c  hilla  Ir.  Gl.  55  und  1005. 

rnnri  abeefj  a  cow  O'B.;  Corm. 
Tr.  p.  114.  —  Sg.  Gen.  ic  funi 
mairt  Three  Hom.  p.  120,  is;  19; 
Acc.  no  chaithind  mart  meth  im 
s^ith  Three  Hom.  p.  120,  15. 

marthanaeh  bleibend,  dau- 
ernd. —  Sg.  Nom.  bid  at  martha- 
naip:  ,,ever  are  they  living^^  FA.  6. 
—   Vgl.  com-marthanach. 

martir  M.  Märtyrer.  ~  Sg. 
Nom.  Hy.  1.  19. 

martre,  martra  martyriumir. 
Gl.  738.  —  Sg.  Nom.  martra  ard 
Eraclii  Fei.  Dec.  3;  Dat.  iar  cesad  hi 
martrai  Fei.  Nov.  22 ;  Äcc.  tr6  martra 
und.  G;  Sg.  Nom.  und  PI.  Gen. 
trechenelse  martre  .  .  baan-martre 
0CU8  glas-martre  ocus  derc-martre 
Z*.  1006  {Cam.);  Hi  co  n-immad 
am  martra  mit  der  Masse  seiner 
Reliquien  LHy.  Ämr.  44;  ös  in- 
chaib  martra  nannseb  FA.  25  {„in 
presence  of  the  Saints'  relics''). 

mas,  masa,  masu  s.  m&. 

mass  stattlichj  schön;  exceU 
le7U,  ha/ndsome,  comely  O'R.  —  Sg. 
Nom.  (mac)  mas  8cM.  22,  s;  fomm- 
chain  cöi  menn  medair  mass  SG. 
p.  204  {Beitr.  VIII  320);  ammid 
mass  Lg.  17,  9;  mac  Nossa  nith- 
mass  10 V  Manannan  mass  SC.  45,  7;  9; 
ba  ortän  mäs  „it  was  a  goodly 
dignity"'  Goid.* p.  19  {Ml.);  oll-mas 
SP.  V  3?  Acc.  F.  muicc  maiss  Lg. 
17,   7;    Gen.   ceann    na  u-Goedeal 


n-glan-mas  Fei.  p.  LXIII  le;  Dai. 
di  rfgaib  massaib  SP.  V  la.  -3 
Compar.  maissiu  SP.  V  6. 

1.  m&ss  buttock,  bottom;  ,,enter8 
largely  into  Irish  topography^*  Corm. 
Tr.  p.  117;  Beitr.  VIII  352.  — 
Nom.  a  mäs  mar  lethmiethail  Corm. 
p.  36,  36  {s.  unter  mar);  Acc.  ccn 
mas  isin  dabaig  „not  to  have  a 
bottom  in  the  tub''  Fei  p.  CLXXI 1. 

2.  ni&ss  —  lat.  massa?  Corm. 
Tr.  p.  107.  —  Acc.  atciera-au  torcc 
ic  claide  in  talman  ocus  dosbera 
maiss  n-oir  ass  Three  Hom.  p.  12, 28. 

1.  m&t  Schwein;  i.  mucc  Corm. 
p.  29  mtlit  O'Dav.  p.  105  main 
(Ä.  unter  mainigim).  —  Gen.  Sg. 
oder  Nom.  PI  mätai  i.  mucci  Fi. 
68,  3?  PI.  Nom.  mata  Corm.  l.  c; 
O'Dav.  p.  104. 

2.  m&t  i.  l&m  {Hand),  soll  in 
indmat  enthalten  sein  Corm.  p.  29. 

matarla  s.  imma  taria« 

matarlaead  SC.  38,  10  zu  lesen 
mä  tarlacad? 

m&tan,  mätan  maglorci  (matlu- 
irgi  Eg.)  eine  Keule,  vgl.  malte, 
maide?  „mathän  the  sucker  of  a 
tree''  O'B.?  —  Sg.  Nom.  mätan 
FB.  37;  Gen.  matain  39  Fg.;  Dat. 
cona  madan  40  Eg.;  Acc.  matan 
38  Eg.;  mathan  40  Eg. 

maten,  matan  F.  Morgen, = 
lat.  matutina  (hora?)^  vgl.  franz. 
matin.  —  Sg.  Nom.  0  ro  bo  maten 
FB.  57;  tr&th  U  maiten  döib  CC. 
^Lü.  (matan  ^;^.);  co  tanicc  maten 
TE.  12  Eg. ;  Gen.  na  maitne  FB.  87 ; 
Dat.  turgbail  na  grene  i  matin 
s.  unter  f^r;  sin  matin  amab^ach 
FB.  79;  ria  matain  Lg.  16;  Acc. 
CO  matain  FB.  bl ;  adverbiell :  matin 
mane  Cr.  33c  (Z*.  777);  matain 
Hy.  5,  54;  matain  moch  am  Morgen 
früh  Lg  12;  SC.  36;  matain  muich 
larnabarach  FB.  64;  matan  JEr^^.5,76. 

math  Bär?  Sg.  Nom.  math  rd- 
amdse  FB.  52;  Gen.  brath  matho 
ibid. 

mathadh  i.  cunntabairt  {Zweifel) 
O'Dav  p.  105,  matha  ibid.  p.  107. 

m&thair  s.  m&thir. 

m&tharlaeh  matrix  SG.  69» 
{Z*.  855). 


mitharnait 


682 


mi 


mäthamalt  Mütterchen,  "vgl 
siurnat  sororcula  Z\  274.  —  Sg. 
Voc.  a  m^tharnait  FB.  44;  47. 

mathe  „goodnesa^'  Gl.  zu  eua 
Hy,  2,  M. 

mathem  Nachlassen,  Erlas- 
sen; maitheamh  abatenient,  slacke- 
ning  O'B.  —  Äcc.  cen  mathim 
„without  abatetnent*'  Hy.  5,  7 ;  cona 
cleir  cen  mathim  Fei.  Mai  14,  Gl. 
i.  ni  robi  ic  demon  nf  do  maithem 
orru   ibid.  p.  LXXXVI;   Nov.  28. 

—  Vgl.  maithmech. 
raathgramaii   FB.   52   Eg.,    vgl. 

mathgamuin  ursus  O'Don.  Suppl.; 
mar  leomain  ic  techta  fö  math- 
gamnaib  LU.  p.  80»,  s. 

mathim  ich  lasse  nach,  er- 
lasse. —  Praet.  Sg.  3  ros  maith 
iarsin  in  rig  in  eis  do  Pätraic 
Three  Hoin.  p.  10, 8.  —  Inf.  mathem. 

m4thir  F.  tnater  Z*.  262.  — 
Sg.  Nom.  m^thair  Hy.  4,  e;  5, 4;  es; 
Gen.  mathar  TE.  20;  p.  142,  ig; 
Aec.  mäthair  Hy.  5,  76;  FB.  6; 
PI.  Nom.  cairm  hitat  ammaithre 
nalloeg  sa  LU.  p.  24»,  i«  {Form 
des  Acc);  Gen.  maithrech  p.  li),  38. 

—  Comp 08.  m4thar-marbthach  ma- 
tricida  Ir.  Gl.  318. 

mathlas  M.  die  Vortrefflich- 
keit, das  Gute.  —  Sg.  Cfen.  ma- 
thiusa  FA  12;  35;  ar  daig  in  mai- 
thiusa  no  biad  dö  fön  de  Three 
Hom.  p.  90,  18. 

do-mbias.  so-mblas  s.  Mas. 

mbrogra  SC.  25? 

mbrogrthar  s.  mrogaim* 

m6  ich,  mit  Particula  augcns 
m^-se,  m^sse,  m^isse;  ego  Z^.  324. 

—  Sg.  Nom.  is  m6  SC.  44;  FB. 
24;  73;  is  me  ro  glan  ScM.  12; 
CC.  5  Eg.;  os  m6  SP:  II  8;  la;  is 
mese  FB.  23;  messe  ScM.  11;  12; 
SC.  44,  i;  45,  i9;  SP.  II  i;  le;  is 
messe  p.  141,  4;  9;  messi  SC.  6; 
12;  44;  2!E.  13  LU.;  is  mesi  i^'l? 
74;  mesi  76;  is  missi  CC.  5  Eg.; 
p.  141,  23;  28;  Oss.  I  9;  lo;  misi 
SC>  44,  8;  p.  141,  18;  misiu  T^. 
13  Eg.;  Dai.  oder  Acc.  do  imluad 
ar  m^si  FB.  35;  Acc.  no  co  treic- 
fitis  messe  SC.  44,  14.  —  Die  en- 
clitische  Fortn  des  Pronomens  der 


1.  Sg.  lautet  —mm,  — m,  mit  nach- 
folgender Aspiration,  i)  als  Object 
{Acc.  oder  Dat.)  von  einer  Verbal - 
form  abhängig,  der  ihr  vorausgehen- 
den Partikel  oder  Präposition  an- 
gefügt: nim   äasa    TE.   9,   e;   nim 
thorgnea  p.  141,  s;  manim  bera-su 
Lg.  9;  SP.  I  5;  nim  tba  SC.  13; 
nim  dii  Hy.  2,  44;  6,  s;  is;   TE. 
9,  7;  p.  141,  29;  nacham  all  FB.  35; 
inam  bia-sa  TE.  5  Eg.]  romm  ain 
Hy.  6,  26;  rom  ela  SC.  44,  s;  rem 
thathigset   SC.   28;   46;    iSTP.   I  4: 
rom  bith  Hy  6,  23;  SC.  11,  e;  28: 
35,  5;  31;  ram  biad  SC.  11,  6 ;  nom 
dercsedar  Hy.   7,   eo;    <SfC  29,  17: 
nom  berar  ferar  SC.  9 ;  conom  thair 
Hy.  7,  62;  conom  thic-se  FB.  24; 
danam  thue  SC.  45,  7;  9;  ro  dem 
labradar  Hy.  7,  59;  ro  dam  cblo- 
athar  61;  dom  gentais  SC.  34,  le: 
atom  riug  Hy.  7,  1;  3;  17;  26:  63 
(adriug);  atam  comnaic  TE.  5  1^.; 
cotom  bert-sa  FB.  22  {s.  coimprim  > : 
cotom  gaba-sa  24 ;  domm  Ärfas  SC. 
34, 3  (t^rfas);  domm  air  Hy.  6, 11 :  16: 
dom  air-se  ibid.  lo  (tair);  dom  ficfe 
SC.  11,  10  (tiefe);  dom  adbat  Lg. 
18,  10  (tadbat);  dom  roipnitar  SC. 
38,5  {s.  töibnim);  dom  facca  ScM.  11: 
dom  beir  TE.  9,  s:  dom  riacht  Oss. 
II  5;  dom  rat  SC.  45,  20;  immim 
rorda  Hy.  7,  58;  immim  rous  SC. 
38,  7.  —  2)  von  einer  Präposition 
abhängig:  dim  SC.  29,  ih;  dfm-sa 
FB.  76;  dam  Hy.  6,  2;  7,  39;  Lg. 
18,  2;  9;    ScM.  4;  8;    O».   III  7; 
SC.  11,  7;   19;  34,  s;  44,  6;  FB. 
56;  87;  93;  dam-sa  p.  40,  39;  ScM. 
7;  10;  11;  13;  p.  145,  6;  SC.  4;  7: 
13;  42;  43;  SP.  V  5;  FB.  30;  58: 
damh  TE.  5  Eg.\  limm  TE.  9, 5:  32: 
limm-sa  SP.  V  e;  lemm  p.  140,  22; 
lem-sa  X^.  17,  23;  p.  141,  lo;  icm 
Hy.  3,  10;  X</.  8  (lemm  Eg.)\  CC, 
5  i5^.;  SC.  34,  6;  F5.  34;  lim  Hy. 
(5,  9;  7,  53;  Lg.  18,  4;  0;  TE.  9,  12: 
p.  132,  22;  133,  8;  SC.  33,  6;  34,  9; 
44,  1;  2;  45,  2;  46;  FB.  5;  6;  7; 
8;  17;  32;  62;  75;  93;  lim-sa  Lg. 
6;  17,  6  (lium-so  Eg.);  FB.  5;  8: 
26:  56;  73;  76;  Mump.  145,8;  lim 
SC.  40;  frim  Hy.  5,  100;  ScM.  15: 
ÄC.  7;  SP.  II  4:  J^'Ä  11;  73;  93; 


mebaU 


683 


med  AT 


fnm-sa  ScM.  8;  10;  SC.  39;  FB, 
76;  93;  rim  TE.  9,  e;  SC.  33,  e;  au; 
M,  13 ;  frimp  p,  142,  4;  friamb  p. 

144,  18;  uaim  Lg.  9;  Ow.  II  2;  SC. 
6;  28;  32;  üaim  Lg.  18,  7;  iS^cM  12; 
FB.  22;  88;  üaim-se  5cM.  12; 
FB.  8;  huaim  Ti;.  5  Eg.;  huaim-siu 
CC.  5  Eg.;  accum  p.  40,  30;  acum 
SC,  44,  14 ;  45,  11 ;  acum-sa  ScM.  7 
chucom-80  2'E.  7  ij7^.;  chucam  p 

145,  7;  ÄfcM.  12;  FB.  23;  24 
chucum-sa  FB.  56;  iS^citf.  13;  16 
etrom  Hy.  5,  96;  etrum  Hy.  7,  42 
etrum-sa  Xrp.  19;  form  FB.  74 
form-sa  ScM.  11;  2^5.  35;  ormm 
TE.  9,  13;  orm  SO.  45,  8;  immum 
Hy.  6,  10;  ScM.  10;  13;  20;  im- 
inam-sa  ibid.  11;  JP'J3.  24;  iDuium 
Hy.  7,  54;  innium-sa  SC.  6;  rium 
Ify.  7,  53 ;  dessum  rechts  t^on  mir 
liy.  7,  55;  dessam  6, 2;  tuathum  2tnA:« 
ran  mir  Hy.  6,  a;  7,  56;  issum  unter 
mir  Hy.  6,  4;  7,  54;  dasum  über 
mir  Hy.  6,  4;  7,  55.  —  3)  als  Ob- 
je  et  einer  Verbalform  angehängt: 
nf  ru  bim-sea  SC.  41;  tatham  Lg. 
18,  3  Xc;  issum  ecen,  isim  äcea-sa 
8.  un^er^cen;  baithium  Xrp.  17,  11? 
bädam  fiu-sa  der  mir  gleich  wäre 
SC.  42?  —  Wenn  das  Verbum  sub- 
stantivum  in  der  1.  Sg.  Fut.  und 
Praet.  ein  m  aufweist,  so  sind  diese 
Formen  wohl  nach  Analogie  von 
amm,  am  {ich  bin)  gebildet:  biam 
söer  Hy.  4,  8 ;  ni  pam  slän-sa  Lg.  7 ; 
or  bam  TE.  5  Eg.;  ro  bam  SC. 
45,  7;  9;  ni  dam  buidhech  TE.  9,  as; 
ni  dorn  d^rmatoch  p.  141,  20.  ~ 
Dagegen  scheint  einem  franz.  c'est 
que  je  suis  zu  entsprechen:  is  am 
ben-sa  curad  cäin  FB.  30;  is  im 
ingen  ercuid  TE.  9,  10;  bad  am 
slin-sa  10  LU. 

mebais,  mebdals  s.  maidim. 

mebar  s.  mebuir* 

meblugriLd  i.  dul  co  mnai  O'Dav. 
p.  106. 

mebol,  mebul  F.  Schande; 
dedecus  Z*.  241,  768;  meabhul  i. 
ball  bannda  na  mna  O'Dav.  p.  107. 
—  Sg.  Nom.  bä  mebol  lais  er 
schämie  sich  TE.  8;  ba  mebul  le 
CC.  6  Eg.;  is  mebul  duit  es  ge- 
reicht  dir    zur    Schande   SC.   30; 


FB.  14;  Bev.  Celt.  III  p.  181;  Dat. 
fö  mebailX^.  10;  iar  mbebailF^.89; 
Acc.  ccn  mebail  FA.  35. 

mebraigrim  III  I  study,  re- 
member  O'B.  —  Praes.  Sg.  2  Dep. 
ma  mebraigther  feli  Fä.  Mart.  2. 

—  Inf.  Dat.  gabaid  for  möbrugud 
a  aicechta  „to  rehearse  his  lesson" 
Three  Hom.  p.  102,  24. 

mebuir  =  lat.  memoria;  cani 
mebuir  lib  in  senchas  so  Wb.  20» 
{Z*.  238);  cech  ni  no  chluined  side 
ba  mebar  lais  p.  39,  i6  („he  remem- 
bered*^. 

meeon  M.  Wurzel,  Knolle; 
radix  Zy  776;  Corm.  Tr.  p.  118; 
mecon  cinadh  . .  i.  buna[d]  In  cinadh 
O'Dav.  p.  106.  —  Sg.  Nom.  tan- 
catar  tulfethi  a  orcan  co  m-bätir 
for  tul  a  lurgan  co  m-b&  m^tithir 
muldord  miled  cech  mecon  d^rmär 
dfbide  LU.  p.  19\  30;  in  meccun 
no  in  tamun  Gl.  zu  radicem  Ml.  45  r; 
PI.  Acc.  mecnu  CC.  1  LU.;  Du. 
Nom.  da  mhecon  do  muräthaig  Fil. 
p.  LXI 44.  —  Vgl.  CO  asmecnugur-sa 
ut  eradicem  Ml,  2%  8. 

med  F.  Wage;  lanx  SG.  20» 
{Bei.  Celt.  I  p.  42);  meadh  a  scdle 
O'E.  —  8g.  Nom.  meadh  thomälss 
indile  i.  in  mead  indmeach  Corm. 
p.  35  puincern  {„a  beam  for  wei- 
ghing  catUe  i.  e.  the  notched  beam'*) ; 
Gen  medhi  innbiche  s.  unter  pu- 
ingcne;  Dat.  hua  meid  Gl.  zu  lAra 
Ml.  82»;  Acc.  im-meid  Hy,  5,  79. 

—  Comp 08.  med-tosngachtigtheid 
Itbripens  SG.  114». 

meda  s.  mid* 

1.  medar^  meadhair  talk,  dis- 
course,  mirth  O'B.  —  Acc.  can 
comainm  can  medair  Fei.  Nov.  11 
LBr.j  Gl.  (can)  i.  canta,  (medair) 
i.  erlabra.  —  Compos.  ra  dalad 
lind  soöla  sochäin  somesc  fair  gor 
bo  mesc  medar-chäin  ^  On  ike 
Mann.  III  p.  414;  gur  ba  mheisge 
meidhir-ghlörach  iad  „so  that  thev 
became  exhüarated  and  mirthfui- 
sounding"  Torr,  Dh.  p.  202.  — 
Die  Form  medair  im  Auslaut  ad- 
jectivischer  Composita:  slog  can  de- 
gail  {}ie8  dedail)  re  debaid,  mor- 
medair  O'Muireadaig  „O'M.  ofgreat 


medar 


684 


melacht 


tnirth^^  Gein,  üa  bh-Fiachrach  p. 
186;  don  gasraid  as  mör-medair  „a 
race  of  great  hüarity**  tWd.  p.  218; 
fomm  chain  c6i  menn  medair  mass 
SG,  p.  204  („mihi  aonat  cucuH  lo^ 
quda  clara,  pulcra"  Stokes,  Beitr. 
VIII  320)? 

2.  medar,  meadhar  a  forewar- 
ning  of  future  eventa  O'R.;  de 
lüurt  De  dian-medar  indiu  deud 
domain  virtute  Dei  —celere  omen  — 
hodie  finis  mundi  Fei.  Froh  219 
{,jby  God's  mrttt£  is  vehemently 
announced  to-day  the  worWs  end" 
Stokes). 

3.  medar  ein  Trinkgefäss,  s. 
On  the  Mcmn.  III  Index. 

m^de,  meide  the  neck  O'B.  — 
8g.  Nom.  co  torchratir  bond  frl 
bond  ocus  m^de  fri  m^de  LU.  p. 
80^  15;  Acc.  bond  trir  fri  m^de 
trir  ibid.  i8. 

medg   whey  Corm.   Tr.  p.  115. 

—  Campos.  dobreath  doib  bairgen 
ocus  luss  ocus  meadg-u8C6  prainde 
Fil  p.  XL  10. 

medön  Mitte;  medium  Z*.  778. 

—  Sg,  Nom.  medön  FA.  21 ;  22 ; 
FB.  45;  medon  aidche  Mitter- 
nacht 84;  medön  läi  Mittag  s.  tmter 
iarm-eirge;  Dai.  im-medöu  in  der 
der  Mitte  Hy.  2,  46;  5,  7»;  FA.  18; 
27;  FB.  55;  88;  inmedön,  imme- 
dön  intra  Z*.  608;  mit  Apocope 
medon  p.  311,  ss?  a  m-büi  do  innib 
inna  medön  was  von  Eingeweiden 
in  ihm  war  Bev.  Celt.  III  p.  178; 
for  medön  Hy.  5,  ii;  33;  dfa  medon 

FA.  22;  0  medon  co  himbel  Fei. 
Epü.  348;  Acc.  imma  medön  FA.  25. 

medrach,  meadhrach  gladfjoy- 
ful,  merry  O'B.  —  Sg.  Nom.  muir 
medrach  mend  LU.  p,  40»,  15;  mo 
m^nma  muad  mödrach  „my  proud, 
elated  mind*'  Fei.  Epil.  362;  Sg. 
JDat  do  mid  medrach  SC.  33,  23; 
Acc.  hi  Tech  Midchuarda  medrach 

FB.  22;  68,  29. 

medras  Hy.  6,  13  von  Stokes  als 
3.  Sg.  rel.  aufgefasst  [vgl.  die  Glosse) : 
„who  gladdens**?  lin  muc  muad 
mend  medras  coi  Corm.  Tr.  p.  81 
fothond. 

mMugrnd  s.  m6talgrim. 


meincän,  in  meincän  saepius- 
cule  SG.  46»  (Z«.  608),  von  menic. 

meinciu  s.  menie. 

meirb  slow,  tedious,  weak 
O'B.;  i.  misoirb  O'Dav,  p.  104.  — 
Sg.  Nom.  nar  bat  meirb  SC.  26: 
at  meirb  Fä.  Jtd.  19  „tceafc",  Gl 
hitruag  no  it  meta;  is  merb  is  is 
marb  mo  guth  5C29,«. —  Compos. 
ar  cech  meirb-len  Fei.  Jan.  24. 

meii*gr  rust  O'B.;  ebrön  (i.  iam' 
ima  muintear  (i.  ima  timchella^ 
meirg  Corm.  p.  19;  hierher  meire 
Gl.  zu  erugo  SG.  52»,  zu  lesen 
ferrugo?  Dectir  a  mäthair  cen  meirg 
Fei  p.  LXXXV  {„wiÜMut  rust'). 
Vgl.  jedoch  merg. 

meisee  s.  mesee. 

m6it9  m6t  F.  Grösse;  magni- 
tudo   Z*.  250;    möid    Ir.   GL  922. 

—  Sg.  Nom.  ba  hö  a  möit  SC.  40: 
FB.  20;  ba  he  möt  ind  ratha  dorat 
Dia  ior  'iüdrtain  SMart.  40;  ciam- 
möt  doroscai  quantum  praesUt  Ml 
34  r  (Z*.  437);  cid  etrum  aicned 
ind  reto,  dia  tormastar  a  m^t  dogni 
trumain  do  iai*t«fn  in  met  sin  Ml 
20»,  19;  Gen.  leth  möite  FB.  91: 
möte  zu  lesen  für  met  p.  169,  «? 
Dat.  ar . .  möit  na  gaile  FB.  88 
(med  Eg.)',  ar  a  met  Und.  75;  ca- 
cha  raba  di  möt  a  thurse  85  (do 
meit  Eg.)]  Acc.  in  meit  n-imme 
sea  p.  40,  so.  —  Adverbiell:  meit 
quantum,  möit . .  möit  quantum . . 
tantum  Z\  707 ;  möit  gamlias,  möit 
chore  FB.  91  (mett  Eg.):  s.  unter 
mul-chend;  meit  is  ri  habnud  a 
derc,  meit  is  ri  mess  a  fert  fo  Os<. 
III  7  (meid  Ed.).  —  Vgl  metithir. 

meithel  s.  methel. 

m61a  Schimpf?  mesAsigrief,  sor- 
row  O'R.  —  Sg.  Gen.  do  immirt 
mela  FB.  41;  d&  n-6  mele  ocus 
cuitbiuda  Lg.  9;  Dat.  ro  imthighset 
iarsin  fo  möla  ocus  cuitbed  „in 
sorrow  (?)  and  mockery*'  Goid.*p.  23 
{Four  Mast.)\  teichis  .  .  fo  mcla 
ocus  fo  mebati  FB.  38  Eg. 

m^laebt   Schimpf,    Schande. 

—  Sg.  Nom.  ba  mör  a  mölacht  lea 
sie  schämte  sich  sehr  CC.  6  LU. 
(mebul  Eg.);  is  doruccai  ocus  me- 
lacht Ml  27s  10;  Acc,  cen  melacht 


meld 


685 


mend 


TA.  35;  Fü,  Nov.  19  {„wühout 
reproach'^ ;  cotam  roithcr . .  ar  cech 
melacht  Und.  Epü.  70. 

meld)  vgl  meild  i.  mil  no  air- 
bhitiu  [8.  airmitiu)  no  failtiu  O'Dav. 
p.  104;  ba  mör  meld  a  acaldam 
Ml.  carm.  1  {„very  pleasant  was 
his  converse"  Goid.*  p.  18);  Mag 
Meli  „the  Plains  of  Happmem** 
On  ihe  Mann.  III  Index. 

1.  mele  i.  cop  call  11  f^a  waman's 
hood''  Corm.  Tr.  p.  120. 

2.  mele  i.  drochlaoch  O'Gl.  („a 
had  Aero"  Corm.  Tr.  p.  120). 

1.  melgr  i-  as  ^Milch)\  arindi 
mblegar  Corm.  p.  28;  O'Dav.  p. 
105;  i.  sugh  ibid.  p.  107.  Vgl. 
oimelc. 

2.  melg  i.  bäs  {Tod)^  melg-theme 
„death-darknesa"  Corm.  Tr.  p.  108? 
vgl.  O'Dav.  p.  105:  melg  i.  as,  ut 
est  crin  cach  ala  methus  melg  teme, 
lerne  i.  bas  i.  as  mba[i]8  i.  fall. 

mellm  l  molo  Z\  429.  —  Freies. 
Sg.  3  rd.  amal  meles  FB.  52.  — 
Pa88.  Praes.  Sg.  3  leth  n-etha  for 
tfre  im  ol  se  is  sunda  melair  LU. 
p.  24»,  8s;  PI.  3  arneam  frisime- 
latar  erna  Corm.  p.  14  cadut.  — 
Ptaet.  Sg.  3  cona  sluag  mor  melaid 
{reimt  auf  senaid  synodi)  „with  his 
great  host  he  was  ground**  Fei. 
Jul.  12?  Gl  i.  ro  meiled.  —  Inf. 
bleitb;  Dat.  is  immaille  ro  scaich 
in  bolc  do  blith  ocus  in  t-immun 
do  denam  Lat  Hy.  Praef.  X;  ben 
bis  oc  bleib  brön  Corm.  p.  14  cu- 
mal.  —  Vgl.  toimlim. 

1.  mell  glohus;  meall  picuta 
i,,a  mound,  hillock")  Ir.  Gl  258, 
vgl  cUtgall  Mello-dunum.  —  Sg. 
N&m.  mell  öir  TKSEg.  {vgl  0' Curry, 
On  the  Mann.  III  p.  190);  PI  Nom. 
m^it  mulaig  forgut  (?)  mella  a  drom- 
ma  LU.  p.  85^  S9 ;  Dat.  dona  mellaib 
dracondai  s.  unter  dracondai;  co 
mellaib  a  Urac  FB.  20  («.  S.  308) ; 
gabaid  a  lenid  i  n-ardgabail  os 
mellat6  a  Mruc  LBr.  p.  213,  »7; 
cenglaid  a  lenid  os  mellat5  a  larac 
ibid.  p.  215^,  49. 

2.  mell,  ceithri  sillsßba  fichet  f 
cech  rand,  dia  m-b^  plus  no  minus 
is  mell  Fä.p.  VI  5  Laud  [„error'% 


dafür  LBr.:   si   sit  plus   minusVe 
error  est  (is  pudar)  ibid.  p.  II  7. 
3.  mell  8.  meld« 

1.  mellach  kugelig,  von  1.  mell? 
meallach  soft,  fat  O'H.  —  PI  Nom. 
oircne  mellacha  FB.  37  Eg. 

2.  mellaeh,  für  meldach  {Z\  10), 
gratus.  —  Sg.  Nom.  mad  melltach 
lassin  fer  Wh.  9d  {Z\  705);  amaü  U 
mellach  \e6Lü.p.23^,is;  ba  mellach 
in  b&g  ibid.  p.  114^,  22  {Siab.  ConctU.). 

mellaim,  meallaim  I  deceive 
O'Don.  Gr.  p.  188. 

mellehai  SC.  19,  2? 

mem  i.  pöc  {„a  kiss")  Corm.  Tr. 
p.  120. 

membrum  9  memmbrum  naue 
membrana  nova  SG.  217;  mem- 
rum  Gl  zu  lat.  carta  Corm.  p.  13  cairt. 

memmar=Za^.  membrum;  mea- 
mar  i.  mer,  im  memur  laime  no 
coisi  O'Dav.  p.  106. 

memra,  meamra  a  shrine,  tomb 
an.;  hi  memraib  Fil  Prol  80, 
Gl  i.  hi  scrinib;  aithigid  a  memra 
yjVisüing  their  burial-places"  ibid. 
224,  Gl  i.  a  n-adnocul. 

men  farina  SG.  51^  (Z*.  10); 
CO  n-dema  men  ocus  luaith  de  „dust 
and  ashes'^  Three  Hom.  p.  22,  is. 

m^n  i.  bei  Corm.  Tr.  p.  119, 
m^n  mara  i.  b^l  na  mara  O'Cl 
{„mouth  of  the  sea"). 

menaeh,  me^jiAch  entrailsO'B. 
—  Sg.  Dat.  scribais  goiim  inna  me- 
noc[h]  LU.  p.  57»,  43  (s.  unter  ogum); 
atä  ogum  inna  menuch  ibid.  p.  57^,24. 

menad  an  awl  Corm.  Tr.  p.  108. 

menadachf  meanadhach  pottaae 
O'Don.  Suppl;  meal  and  mük  On 
the  Mann.  III  Index.  —  Sg.  Nom. 
menadach  FB.  9. 

m^nair,  m^natar  s.  mulniar. 

menand  i.  foUns  Fei  Prol  285 
(j,manifest")]  O'Dav.  p.  98. 

menann,  0  menannaib  Gl  zu  a 
gingivis  Corm.  Tr.  p.  88  gin; 
Gild.  Lor.  Gl  122. 

menbach,  vgl  meanbh  smcdl  CB.; 
cotamfolt-sa  {zu  comlaim?)  comtar 
menbacha  eter  mo  di  bois  LU.  p. 
114^,  19  {„untü  they  ioere  partides" 
Crowe,  Sidb.  Concul.  p.  389). 

mend  s.  menn. 


mene 


686 


meraige 


mene  8,  mani. 

menir  g^He  Carm,  Tr.  p,  118; 
craft,  deceit  O'B.  Davon  mengach 
„treacherous"  Torr.  Dh.  p.  198. 

menie  häufig,  reichlich,  oft; 
frequens  Z*.  812.  —  8g.  Nom.  biad 
menic  Lg.  17,  12;  ba  menic  a  dal 
si  fri  trüagu  Gl.  zu  Hy.  5,  14; 
8cM.  7;  Da!c^  menic  ro  bä  16;  cid 
menic  imthigi  SC.  29,  1;-  menicc 
atchithi  Hy.  2,  14.  —  Adv,  in  me- 
nicc frequewter  Z*.  608;  Souih,  56» 
[Goid^  p.  59);  co  trialta  a  n-dith 
com-menic  Lg.  11.  —  Comparat 
meinciu  Z^  638;  forcetoi  ba  men- 
ciu  dognld  FA.  32;  ba  menciu  let- 
sai  ag  metA  d*acbafZ  ocaind  ScM. 
6  Ä 

menma  Sinn;  menme  mens  Z*. 
264.  —  8g.  Nom.  Lg.  17, 87;  FA.  7; 
SC.  38;  b^  maith  lais  a  menma 
FB.  9;  56;  SC.  20;  ba  hole  a  menma 
SC.  5;  6;  8;  blth  a  menma-sam  fri 
seilgg  SP.  II  s;  ni  charand  mo 
menma  müad  SC.  45,  s;  cairigsi  a 
menma  Aile^ai?)  TE.  e  LU.;  nf  na 
t^it  do  menma-su  ScM.  3,  8;  Gen. 
menman  p.  130,  24;  Dat.  ro  imr^d 
. .  inna  menmain  FB.  8;  16;  17;  88; 
ina  menmuin  p.  144,  29;  ^ec.  ^fo- 
cheird  a  menmain  airi  TE.  10  LU.; 
ro  lt§-8ide  menmain  for  a  mac-som 
LÜ.  p.  39»,  27  {Aid.  Ech.);  tanic 
for  menmain  Brigte  p.  40,  e;  is 
messi . .  dorat  fö  menmain  Ailella 
do  seirc-siu  TE.  13  LÜ.  (for  men- 
main Eg.).  —  Comp 08.  do-menma; 
droch-menma  Uebdwoüen  SC.  45. 

menmnach  cheerful,  highspi- 
rited  O^B.;  vgl.  mör-menmnach. 

mennmielie)  PI.  Nom.  menmnihi 
(8ic)  di88en8ione8  Wh.  18»  (Z*.  248) ; 
vgl.  fairsing-menmnaige. 

menmare?  8g.  Nom.  at  menmarc 
fer  n-domain  FB.  18;  is  menmarc 
ban  büaignigi  68,  18.  A'us  mencho- 
marc  entstanden?  vgl.  Gaidil  Gaidil 
inmain  ainm,  ise  menchomarc  a  gairm 
Beür.  I  340. 

1.  menit  klar\  i.  follos  Gl.  zu 
Hy.  5, 16;  es;  meann  i.  forell  O'Dav. 
p.  107.  —  8g.  Nom.  ba  menn  inna 
himthechtaib  „clear  was  she  in  her 
goings/'*  Hy.   5,  le;  es;   bid   mend 


inar  n-imchommc .  .  bid  mend  inar 
n-imscarad  ScM.  15?  mnir  medrach 
mend  LÜ.  p.  40»,  15;  fomm  cbain 
cöi  menn  medair  mass  SG.  p.  204? 
lin  muc  maad  mend  medras  coi 
Corm.  Tr.  p.  81  fothond;  Gen. 
reimm  mora  minn  SG.  112  {maris 
limpidi  Z*.  269). 

2.  menn,  meann  dumb,  mute 
O'B.  Vgl.  minde. 

mennaeh  FB.  33  zu  lesen  mör- 
menmnach? 

mennat.  mendat  „a  residence, 
place"  dorm.  Tr.  p.  117.  —  Gen, 
meannatta  Corm.  Tr.  p.  XII;  Dai. 
loid  leo  .  .  diam-mennut  y,to  their 
dwdling*'  Tir.  8;  isin  mendat  sin 
Three  Hom.  p.  102,  15;  dia  mennat 
SC.  27;  PI.  Acc.  sech  na  mennata 
duba  LHy.  Amr,  142. 

m^nogad  dissonantia  SG.  40i» 
{Z\  803);  Gen.  ar  immgab&il  m^- 
naichthe  SG.  8»»  {Z*.  239>. 

menstir  „reliquary"  Tir.   11. 

1.  mer,  mear  quick,  sudden, 
merry  0"B.;  go  mfleadbta  mear- 
chalma  Torr.  Dh.  p.  92  {„with 
swift  valowr'^x  ibid.  p.  110  („oeti- 
vely  vcdianf*);  ibid.p.  122. 

2.  mer  a  madman   Corm.   Tr, 

p.  113;  i.  druth   Corm.  p.  29  mer- 

drech;   mear  mad,  insane  CDan. 

Suppl.;  nl  räd  mer  LU.  p.  40»,  S3. 

Vgl.  mire. 

m^r  M.  Finger;  digOus  Z\  18; 
mit  Uime  Finger,  m^r  choise  Ztke 
Ir.  Gl.i^b,  466.  —  Sg.  Nom.  FB.  91; 
Acc.  in  tan  dos  beread  a  m^r  for 
a  6dan  Corm.  p.  36  prüll;  PI.  Nom. 
secht  meöir  cechtaradä  \&m  LU.p. 
81«,  21  {in  der  Beschreibung  Oi«db«- 
linns)',  meru  TE,  4  Eg.  {Porm  des 
Acc);  Dat.  dla  märaib  FB.  91: 
dona  X  meraib  Grüd.  Lor.  GL  195; 
Acc.  na  mera  ibid.  Gl.  167;  Dt». 
Acc.  in  d&  mör  IneoMt.  SG.  {Z*.  949). 

meraeht  excitement,  irrita- 
bility  O'Don.  Suppl.,  Corm.  Tr. 
p.  114. 

meraige  Narr;  mearaighe  fool 
O'B.  —  Sg.  Nom.  ni  thacai  nach 
meraige  Ml.  carm.  II  {Z\  952); 
nfn  acend  nach  meraige  ^C.  45,  is; 
Gen.  ni   canratfctnCr  tige   meraige 


merb 


687 


mess 


FB.  9;  13;  Acc.  dobrd^ha  br^c  im 
Dach  meraige  FB.  61;  Fl.  Dat.  co 
ro  memaid  de  mnAib  ocus  maccb- 
maib  ocas  mindoenib  midlaigib  ocus 
meraigib  fer  n-hErend  On  the  Mann. 
III  p.  450  {TBC,  „con-cambatants"). 

merb  s.  meirb. 

merba,  mearbha  a  He,  ficiion 
O'R.  —  Acc.  a  chedul  cen  merbai 
,Jo  sing  it  withaiU  mistake"  Fei. 
Epü,  150,  Gl.  i.  ein  mherball  i. 
ein  bräicc  Three  Ir.  GL  p.  140. 

merbai,  mearbhal  a  mistake, 
random  O'B.,  urchor  mearbhail 
(a  random  shot)  ibid.;  nk  cuirse 
m^  ar  mearbbal  „set  me  not  astray** 
Torr.  Dh.  p.  156;  ein  mherball 
s.  unter  merba. 

merdreeha  s.  mertreoh. 

merg"  F.  Runzel.  —  8g.  Acc. 
romgab  [sie)  meirc  sön  Ml.  57  r 
{accepit  rugam  hoc  Z*.  244). 

mergach  rugatüs  Ml.  57 r  (Z^. 
809) 

merge,  meirge  ensign,  Stan- 
dard, hanner  O'R.:  Pl.  Acc.  nö 
go  bh-feacaidh  na  meirgidhe  maoth- 
sröii  Torr.  Dh.  p.  100.  Vgl.  unter 
fethal. 

merlaeh  na  comla  cardo  Ir. 
Gl.  944. 

merle,  melrle  theft  O'R.  —  Sg. 
Gen.  for  tii  merli  Fä.  p.  LXXXIX. 

merleeh  M.  Dieb;  meirleeh  Gl. 
zu  für  0*Dav.  p.  84;  a  thief,  ro- 
gue,  rebel  0*R.  —  Sg.  Nom.  in 
meirleeh  Gl.  zu  in  maec  amnas 
Jly.  5,  S6;  PI.  Nom,  meriig  p.  45,  i; 
Gen.  na  merleeh  p.  45,  s. 

merreend,  dar  muir  merrcend 
p.  20,  19;  meircend  28,  merrginn 
0*Don.  Suppl.  taiiginn  {„trans  mare 
procellosum''),  zu  mer  insanus  {toll- 
köpfig),  vgl.  fairggse  findfolt  SG.  112  r> 

mertan  Schwäche,  Müdig- 
keit? —  Sg.  Nom.  SC.  30,  ». 

mertneeh  •  meirtneach  feeble, 
fatigued  &R.  —  Sg.  Nom.  SC.  12; 
FB.  85. 

mertnlge  F.  Schwäche,  Mü- 
digkeit. —  Sg.Acc.  mertnigi/S'(7.31. 

mertreeh  =  2a^.  meretrix;  mer- 
drech  Corm.  p.  29;  ganea  Ir.  Gl. 
187.  —  PI.  Nom.  merdreeha  SC.  5. 


memgnd  Umherirren,  von  mer; 
dos  rala  for  merugadh  ann  eo  trath 
d'aidehi  TB.  p.  176,  i6  („she  loan- 
dered  ahout"). 

mes  s.  mess. 

meseber  ausgehend,  berauscht; 
ebrius  Z^.  67.  —  Sg.  Nom.  ni  ib 
flnn  CO  m-bi  mesee  Gl.  zu  non  vi- 
nolentum  Wb.  28^,  S4  (Z*.  1032); 
cid  mese  Hb  eoirm  p.  133,  i;  PI. 
Nom.  batir  fselti  meisc  OC  3,  gum- 
dar  mesco  jß/p.  —  Compar.  is  meseu 
eoirm  p.  133,  1^  esera  möra  dan 
sin  at  milsiu  caeh  mil  ocus  at  mesco 
caeh  ffn  LU.  p.  17»,  4. 

meseaim,  measgaim  I  mix^ 
mingle,  stir,  moveO'R. —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  raescthair  ar  cond 
SC.  19.  —  Inf.  do  mesead  s.  wnter 
mesean;  Gen.  mesetha  SC.  25,  oder 
Part.  ?  —  Vgl.  im  mesead. 

mesean  a  lump  ofbutter,  i.  do 
mesead  ind  loma  assas  „what  grows 
from  the  agitation  of  the  mük** 
Corm.  Tr.  p.  116;  mesgan  massa 
Ir.  Gl.  219. 

mesee  F.  ebrietas;  Corm.  Tr. 
p.  116.  —  Sg.  Nom.  gabsus  meisce 
FB.  16;  gabthus  mesea  TBF.  p. 
150,  9;  Gen.  gäir  mesea  Lg.  1; 
Acc.  tbr^  mesei  in  der  Trunkenheit 
CC.  ^  LU.\  tre  mescai  Goid.*  p.  93 
(LHy.). 

mesemar  berauschend.  —  Sg. 
Nom.  braiehlind  müad  mesemar 
FB.  53. 

m^se  s.  m^. 

m^si  8.  mias. 

raesir  s.  midim. 

1.  mess  fruit  Corm.  Tr.  p.  117; 
meas  fruit,  particularly  acoms  O'R. 
—  Sg.  Dat.  do  mes  ilarda  SC.  33, 20. 

2.  mess  a  measure  O'R. 

3.  mess  M.  Judicium  Z*.  787; 
meas  value,  esteem,  estimaOon, 
opinion,  judgment  O'R.;  Inf.  zu 
midim.  —  Sg.  Nom.  neb-meB^Wb.  8^ 
{Z^.  861);  Gen.  iilaithiu  in  messa 
Hy.  2,  52. 

4.  mess,  mes  i.  fsebur  (^,edge*')  ut 
dieitur  Mesgegra  Corm.  p.  16  demess ; 
meas  a  weapon,  edge,  point  O'R. 

5.  mess,  ri  mess,  Gl.  ri  tolaig 
Oss.  III  7? 


moss 


688 


mi 


6.  mess,  Compos,  mess-chü, 
measchu  a  lapdog  CB.;  leissin  rag 
air  an  measchoin  do  bhf  astigh  Keai. 
p.  166  {„he  seized  her  favorite  dog*^. 

messa  pejor,  Cotnpar,  zu  olc, 
Z^.  276;  iss  messa  a  cach  ar  cach 
16  es  wird  schlimmer  von  einem 
Tag  zum  andern  TE.  6  Eg.\  nir 
uö  mesai-die  an  mörmuc  ScM.  22, 8 
{vgl.  de);  ni  messo  Conchobar  do 
charait  ScM.  2;  bid  messa  düib 
FB.  6;  87;  nl  mesu  dotlUet  side  47; 
cid  ferr  cid  messu  8C.  38. 

messaim  ich  richte,  urtheile, 
schätze,  von  mess.  —  Praes.  Sg.  3 
ar . .  nebmess  for  nech  condid  mes- 
sid  in  coimdia  duss  wir  nicht  richten, 
bis  es  ist,  dass  der  Herr  richtet 
Wh.  8d.  —  Praes,  sec.  Sg.  3  for . . 
nebmess  for  nech  immaid  fa  olcc 
condid  messed  Dia  dass  ihr  nicht 
richtet,  ob  einer  gut  oder  böse  ist, 
bis  GoU  richtet  Wb,  8d  {Z\  861). 
—  Pass,  Praet.  Sg.  3  fot  no  mh^s- 
sedh  oc  hfdbert  „as  long  as  he  was 
supposed  at  {the)  offering^'  Corm, 
p.  25  himbas  forosnai. 

messan,  mesan  a  lapdog  Corm. 
Tr.  p.  115. 

messe,  messi  s.  m^. 

messemnai^m  III  Ijudge  O'B., 
setzt  ein  Nomen  messem  voraus 
{vgl.  brethem");  meissemhnaighther 
it  is  computed  O'Don.  Suppl. 

messrad,  is  and  sin  ro  böi . . 
mucaid  rig  Hirnatha  oc  a  mucaib  for 
mesrad  vorm.  p.  29,  „a  feeding 
on  acorns*'  O'Don.  Gr.  p.  294. 

messraigreta,  mesraigetu  mode- 
ration  SMart.  42. 

messraigim  HI  ich  massige; 
Conj.  Sg.  3  manl  erchissea  ön  ocas 
mani  dilga  ocus  man!  mesraigea 
Ml.  46c  {Goid.^  p.  41).  —  Inf. 
mesnigad  cräis  coimet  cuirp  „mo- 
deration  of  appetite,  protection  of 
the  body"  Fü.  p.  LXXXV. 

messralgrthe,  mesraigthe  mode- 
stus  SG.  (50^  {ZK  429);  di-mes- 
raigtbe  masslos  Lü.  p.  79^,  36. 

messmgnd  „adjudication*' 
ScLb.  16;  18. 

messtar  s.  midim. 

messn  s.  messa. 


mesnrdha  modicum  Ir.  Ol.  807. 

m6t  s.  m^it. 
.  metA  a  dastard  Corm.  Tr.  p. 
116;  Gl.  zu  meirb,  zu  tiamdai. 

m^tai^m  III  ich  nehme  zu, 
werde  grösser.  —  Praet.  Sg.  3 
do  mh^adaigh  a  ^ad  „hi$  jeaUmsy 
increased*'  Keat.  p.  166.  —  Inf. 
m^tugad,  m^dogud  augmenium  Ir. 
Gl.  763;  aidbliagud  mor  ocas  m^- 
dngad  Gl.  zu  pnill  Corm.  p.  36. 

1.  meth  fett.  —  Sg.  Nom.  maec 
metb  Hy.  ö,  59;  ag  m^th  ScM.  7; 
Gen.  lönaichtbi  i.  meith  Gl.  zu 
cordis . .  saiis  adipaii  Ml.  20^  S4; 
Sg.  Gen.  F.  oder  Nom.  PI.  methi 
Gl.  zu  brachtchi  FB.  68,  2?  — 
Compar.  ro^thiu  ScM.  7. 

2.  meth,  meath  decay  O'B.,  vgl. 
„meath  to  faiV^  O^Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  is  meth  n-einich  ddnn 
TBF.  p.  144,  82;  und.  p.  142,  m;  is 
meth  . .  cotlud  trom  SC.  30,  9;  FÜ. 
p.  CXVII  9;  Gen.  „smacht  metba 
fine  for  neglect"  0*I)on,  Suppl. 

methaim  ich  mäste.  —  Prcies. 
Sg.  3  rel.  m^  muc  mara  m^thas 
tond  LU.  p.  40»,  u.  —  Praet.  8g.  3 
ro  meth  ScM.  22,  is. 

methe  F.  obesitas;  Sg.  Dat. 
ro  recht  ho  methi  ocas  inmairi  Gl. 
distenti  cordis  Ml.  20»,  23. 

methel,  meithel  „a  party  of 
reapers"  Corm.  Tr.  p.  107.  — 
Sg.  Nom.  p.  41,  35;  Gen,  comet 
methli  Fä.  Oct.  31;  D(U,  ic  fani 
mairt  don  medil  Three  Hom.  p. 
120,  11  {„for  the  reaper^\ 

methledir  M.  messor.  —  PL 
Äcc.  lasna  meithleorai  apud  mes- 
sores  Ml.  44  r  {ZK  237). 

methus  i.  crich  no  coiged,  crich 
no  ferann  O'Dav.  p.  106;  methos 
Corm.  Tr.  p.  109.  Vgl.  meathas  i. 
r^  O'Dav.  p.  107. 

m6ti  FB.  68,  16? 

m6tither  grösser,  vgl.  m^it; 
m^tither  dorna  mogad  a  dama  Corm. 
p.  36,  38;  m^tithir  maldor[n]d  mlied 
LÜ.  p.  19\  32;  m^tithir  cend  maie 
mfs  ibid.  34;  meitigthtr  FB.  37  Eg. 

m^tugrud  s.  m^taiglm. 

ml  M.  Monat;  mensis  ZK  271. 
—  Sg.  Nom.  ml  SC.  29,  2s;  Gen. 


mi' 


689 


mid-chüairt 


hi  cind  mls  SC.  39;  Äec,  anais 
mls  ina  farrad  SC.  39;  ro  böi  mf 
län  lasin  coin  Ey.  5,  i6  (die  Form 
des  Nom.  für  denÄcc);  Lg.  17,  17. 

Uli*  entspricht  unserem  misse-  in 
Misse-that,  oder  unserem  an-  in 
Un-glauben,  Z\  864. 

mfaeh  M.  ein  Hohlmass,  Mass, 
Scheffel  {vier  Brote  aus  einem 
Miach  Waizen  FB.  9).  —  Sg.  Gen, 
mäich  O'Don.  Suppl.;  Dat.  di  cach 
miach  FB.  9;  Äcc.  ni  ro  thecht 
. .  acht  sen-miach  bracha  Three  Rom. 
p.  66,  si;  Fl.  Nom.  cöic  m^ich  fl- 
ehet ibid.  —  Comp  OS.  a  brü  mar 
miach- boIg  sein  Bauch  wie  ein 
Scheffelsack  Corm.  p.  36,  36  [O'Don. 
Gr.  p.  315);  miach- tortaide  FB.  68, 4? 

mlad  Ehre;  honor  Z*.  18;  lias 
no  mfad  fastus  SG.  106^;  miad 
airmitiu  LHy.  Amr.  88 ;  mlad  men- 
man  Gl.  zu  diummuB  ibid.  48.  — 
Sg.  Nom.  p.  130,  S7;  cän  bus  mfad 
hit  TE.  5  Eg.]  miad  soerda  „c^ 
noble  dignity"  SP.  V  is;  miad 
curad  cathböadach  SC.  38;  Fä. 
Prol.  170;  Dat.  huan  miad  fastu 
Ml.  S^^  {Bei.  Celt.  Ip.  41);  PI.  Dat. 
ro  hordaigit  tra  fir  hErend  for  fo- 
radaib  ind  oenaig,  i.  cach  ar  mla- 
daib  0CU8  dänaib  ocus  dlestunuB, 
and  Lü.  p.  52»,  26. 

mÜMljunail,  miadhamhail  noble, 
honourable    O'B.,  s.  mfathamle. 

mfan  N.  Verlangen,  Wunsch. 
—  8g.  Nom.  ba  mian  n-ingen  et 
ban  Ml.  carm.  1  {erett  desiderium 
rirginum  et  mulierum  Z*,  245); 
Dat.  ar  ääint  ocus  ar  mlan  ina  ret 
ssegulla  SMart.  5;  Acc.  ro  gab 
mian  . .  imm  äalond  p.  43,  is. 

1.  mianach  desirous,  longing 
O'B.;  mer  cach  drdth,  mianach 
cach  baeth  „loanton  every  harlot, 
sensual  every  foolish{toomanY^  Corm, 
Tr.  p.  109  merdrech. 

2.  mianach  ore,  mine  O'Don. 
Suppl,;  mar  sigemnaig  builg  oc 
berbad  mlanaig  Corm.  p.  36,  so 
(jfSmelting  ore*'). 

mias  =  lat.  mensa;  Corm.  Tr, 
p.  118;  unde  discus  dirivatur  i. 
mias  Goid.*  p.  66  (LHy.).  —  Sg. 
Nom.  mias  p.  20,  21 ;  so  {Gl.  i.  altoir) ; 


Gen.  i  toeb  na  m^si  Three  Httm. 
p.  12,  89;  Dat.  forsin  m6is  TBF. 
p.  1&2,  22;  Acc,  dobert..ind  inailt 
in  meis  issa  rigthech  ocus  in  t-^icne 
fonaithe  fuirre  ibid.  p.  150,  34;  co 
tue  meis  co  m-biud  doib  TB.  p. 
178,  10. 

mi-aslaeh,  in  miaslaig  Gl.  zu 
malae  persuasUmis  Ml.  2S\  7. 

mfathamle  F.  dignitas  ZK  18, 
vgl.  mladamail.  —  Sg.  Dat.  i  cu- 
machtu  et  miathamli  Ds§  Gl.  zu  in 
forma  Dei,  cum  esset  Christus  Wb. 
23c  (Z*.  767);  nö  co  rodusce  Coin- 
culaind  dam-sa  fö  mladamla  feib 
adfladar  i  scelaib  LU,  p.  113^  6 
{Sidb.  ConctU.);  ScLb.  5. 

mi-chatu  Unehre,  Verach- 
tung. —  Acc.  dob^a  miscais  ocus 
mfch^taid  do  diabwZ  SMart.  ö  {„hct- 
tred  and  abhorrence*% 

mfchlothach,  michlodcha  Gl,  zu 
nefarias  Ml,  48  r. 

ml-chlü  dispraise,  infamy 
O'B, 

mi-ehretem  unbelief  O'Don. 
Gr.  p.  274. 

michnithaigrthe  informis  SG, 
5»  {Z\  864). 

mid  N.  Meth;  Corm.  Tr.  p.  106. 
—  Sg.  Nom.  am-mid  Lg,  17,  9; 
Gen.  meda  Hy.  5,  85;  Dat.  de  mid 
p.  133, 3;  do  mid  medrach  SC.  33,  ss; 
CO  mid  Lg.  17,  5? 

mid-  entspricht  dem  engl,  mid- 
in  mid-night,  vgl.  mid-äes,  -chüairt, 
-läi,  -nocht  (Beitr.  VIII  339);  a 
chathbarr  cfrach  clärach  cethro- 
chair  co  n-ilur  cach  datha  ocus 
cach  delba  dar  a  mid-guallib  sech- 
tair  Lü.  p.  79»,  8  {„over  his  mdd- 
Shoulders"  Crowe,  Siab.  Concul, 
p,  424). 

mid-eh6airt,  cäin  scnad  dom 
anic  hi  midchuairt  mo  thige  „a  fair 
synod  came  to  me  in  the  midcourt 
of  my  house"  Fei  Ep.  94  (Gl.  i,  i 
medonchuairt);  Tech  Midchdarta 
FB.  2  (T.  Midchiiarda  L  ü.  p.  121»,  34) 
„the  banqueting  hall  at  Tara"  On 
the  Mann.  III  Index,  wo  aber  als 
wörtliche  Uebersetzung  „mead-circ- 
ling  house'*  gegeben  loird.  0*B.  hat 
mlodhchuairt  a  whirlpool. 

44 


midba 


690 


mfl 


midba  9  fer  midbha  „one  who 
Uvea  in  another's  house",  y,the  lo- 
west  rank  among  the  laity*'  O'Don. 
ßuppl.;  cadeat  graid  tuaithi?  fer 
midba,  bö  aire,  aire  desa,  aire  ard, 
aire  tulse,  aire  forgill,  ocus  ri  On 
the  Mann.  III  p.  467;  da  fer  mid- 
botha  ibid.  p.  469  ff, 

mid-grlinne  ?  PI.  Äcc.  tar  mid- 
glinni  FB.  47;  s^tid  maige  mid- 
gÜDne  50;  p.  310,  26. 

midim  III  ich  urtheile,  schät- 
ze, denke;  Imeditate,  contemplate, 
ponder  on,  measure,  calculate,  com- 
pute  O'Don.  Stippl.;  Dep.  midiur 
puto  Z«.  438.  —  Praes.  PI  1  cot 
midem  FB.  74  (enthält  wohl,  ebenso 
icie  conmestar,  ein  Compos.  con- 
midim).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  in  tan 
no  mided  in  poptU  ocus  no  hered 
brctha  fair  Ret\  Celt  II  p.  382.  — 
Perf.  8g.  3  l)ep.  ra  mldar  Wb.  9i> 
{eum  judicavi  Z*.  450);  5  ar  ro 
midair  in  ri  a  tr^cud  LU.  p.  ö2\  2. 
—  Fut.  Sg,  2  Dep,  {nach  Stokes, 
Beitr.  VII  51):  misir  bu  i.  ar  a 
segamlu  i.  ar  m^d  a  lacbta  O'Dav. 
p.  116;  messtar  bü  for  a  s^gamlae 
i.  ar  a  iacbtmaire  Comi.  p.  40; 
mesir  ailt  (i.  tech)  iarna  ait  sceo 
fenamnaib  O'Dav.  p.  85  fenamain; 
meiser  aicdi  ar  a  deimne  ibid.  p.  80 
deimni;  3  is  macc  mfastar  filius 
judicdbit  Wb.  1^ ;  miastir  in  domun 
80  Wb.  9c  (Z*.  468);  conmestar 
FB.  30;  PI.  1  nos  messammar  eos 
judicabimus  Wb.  9c  (Z«.  468\  — 
Pas 8.  Praes.  Sg.  3  mididir,  miter, 
conmiter  is  calctdated,  computed 
O'Don.  Suppl.;  PL  3  fri  rigu  tua- 
tbu  din  do  miditer  aimsera  Fei. 
p.  l  A  {oder  zu  do-midiurV  —  Fut. 
Sg.  3  midfidir  FA.  24;  bes  cot 
midfider  FB.  92.  —  Inf.  mess;  is 
mör  an  comhartba  eiida  dbuit-se, 
a  Fhinn,  a  mheas  go  bh-fanfadh 
Diarmuid  a  m-bärr  an  cbaorthainn 
Torr.  Dh.  p.  144. 

miding,  manafs  leih  an  glas  for 
cnind  miding  ina  14im  LU.p.  113^,  9, 
,yOn  a  shaft  of  wild  ash"  Crowe, 
Siab.  Concul.  p.  377;  etwa  mid-seng? 

midlach  „an  ^ffeminate  per- 
son  not  fit  for  war,  coward*' 


Carm.  Tr.  p.  119;  GL  zu  drath 
Corm.  p.  34  orc  treith.  —  Sg.  Voc. 
a  midlach  thniag  (a»c)  FB.  67:  PL 
Dat.  do  midlachaib  FB.  56. 

midlaehda  feig.  —  Sg.  Nom.  is 
midlachda  no  t4i  FB.  58. 

midlissi  Mitielbalken?  vgL 
süss ;  CO  ranic  midlisi  in  tigi  FB.  t>4 
{„the  mid-hips  of  the  ?wuse"  Crowe, 
Siab.  Concul.  p.  439);  adcomced 
midlisse  in  tige  ibid.  55. 

mi-düthracair  {Perf.  Dep\  ar 
cech  n>daine  middthracair  dam 
gegen  Jeden,  der  mir  übel  wiU  Hy, 
1,  39  B.  —  Fut.  Sg.  3  mfdäthrastar 
tind.  LHy, 

mi'dnthvüeht  male  volentiaZ*. 
864.  —  PL  Dat.  do  mfdüthrachtaib 
demna  Hy.  S,  9. 

mf-fogar  dissonantia,  fri  mi- 
fogur  SO.  59*  {Z*.  864). 

mi-fostad  FB.  29  Fg.  Unruhey 
Aufruhr? 

mifrigh,  con  facatar  in  sentuinne 
mong-leith  mifrigh  Corm.  p.  37,  7, 
„feebW? 

mi-gnethe,  mignethi  male  facta 
ML  28c  20. 

ml-gnfm  M.  Missethai;  male 
actum  Z^.  864.  —  PL  Dat.  ina 
mfgnimaib  FA.  29:  aimaib  migni- 
maib  pro  male  actis  ML  27<^,  le. 

mf-imbiim  I  decipio.  —  Praes. 
PL  3  mit  n-imret  GL  zu  decipere 
Ml.  7i\  —  Inf  Dat.  do  miimbirt 
ad  dicipiendum  Ml.  32^  s;  GL  zu 
ut  eorum  lingua  sU  ad  dicipiendum 
parata  ibid.  33^,  s;  is. 

mll  Honig;  mel  Ir.  GL  968.  — 
Sg.  Noin.  fo  mil  Lg.  17,  i5:  Gen. 
i  n-dabaig  meala  Fä.  p.  CIV,  mela 
Goid.*p.  179;  Dat.  läse  foruiliect* 
bcöil  in  chalich  di  mil  cosse  anali 
Wb.  7d  {Z*.  611);  Acc.  iarna  fnine 
tria  mil  FB.  9. 

mil  eon  Hy.  2,7  zu  lesen  Milcon? 
Obwohl  i.  milid  Gl.  zu  mil. 

1.  mfi  N.  Thier;  mÜ  mör  TTn/- 
fisch,  cetus  Ir..  GL  428;  mfl  ^daigh 
{s.  6tach)  pediculus  Ir.  GL  501; 
mil  maige  Hase;  mil  üire  Wurm. 
—  Sg.  Nom.  mil  m-bec  CC.  5  iin 
miol  m-becc  Fg.);  ammil  das  Thier 
TBF.  p.  146,  34;   Gett.  a  brü  mil 


mfl 


691 


mind 


moir  Hy.  1,  S7 ;  cät  cach  mÜ  TE.  10, 1 7 
Eg.\  PI.  Nom,  mfla  dire  ni  promfat, 
ni  lobfat  a  taisi  Fä.  Epü.  219;  Acc. 
dosennat . .  secht  mila  maige  TBF. 
p.  138,  21.  —  Vgl.  tdag-mil. 

2.  mü=^lat.  miles  Z\  255.  — 
Sg.  Nom.  milid  (i)  Hy.  6,  »u  ebenso 
iu  cath-milid  s.  unter  indel:  cath- 
mil  „a  battle-soldier^^  Fei.  Epü.  262 ; 
Gen.  in  chath-milcd  p.  131,  6;  möit 
mnilcind  milead  a  chend  Corm.  p. 
37.  37;  Acc.  la  Martain  roil  catha 
Fei  Epil.  275. 

mflaeh  i?on  1.  mfl;  muir  milach 
,,ihe  monster-ahounding  sea 
Fei.  Jun.  21;  anfud  milach  mend 
LU.  p.  40»,  24. 

.  mil*cli6  Wi ndhund;  greyhound 
Corm.  p.  XXXIX;  i.  gadhar  O'Bav. 
p.  106.  —  Fl.  Nom.  milchoin  TBF. 
p.  136,  26;  Acc.  löcit  a  milchona 
find.  p.  138,  20. 

müchvanvLecimex  SG.  69^  (Z*.  731 

mile  F.  Tausend;  mille  Z*.  307; 
mile  chemenn  mille  passus  South. 
92^.  —  Sg.  Dat.  oder  Acc.  di  blia- 
datn  d^c  ar  mili  zwölf  Jahre  über 
taxisend  p,  131,  9;  is  aidbliu  fo 
mile  tausendmal  wunderbarer  ist 
FA.  7;  ro  selaig  mör-milo  SC.  31,  »; 
PI.  Nom.  se  mile  FA.  8;  13;  Dat. 
for  ilnmilib  p.  131,  39;  milib  arm 
mit  Tausenden  von  Waffen  SC  33,  s ; 
spätere  Form  so  mfle  do  mfledaib 
FA.  8;  Du.  Nom.  da,  mile  d^c 
FA.  17;  Acc.  fri  da  mile  d^c  Und. 

mileeh  „brooch,  pin"  On  the 
Mann.  III  p.  103;  137.  —  Sg. 
Nom.  milech  oir  issin  brutt  ossa 
bniinni  TE.  3  Eg.\  milech  dergg- 
6ir  la  cech  m-bratt  TBF.  p.  136, 16; 
PI.  Dat.  CO  milechaib  arggait  for 
a  n-döitib  TBF.  p.  148,  21. 

mfleeh  pediculosus  Ir.  Gl.  646, 
von  1.  mil,  vgl.  milach. 

milis  süss;  sweet  Corm.  Tr. 
p.  113.  —  Sg.  Nom.  cid  milis  Hb 
Lg.  17,  9;  PI.  Nom.  millsi  ^.  133,3; 
Acc.  N.  biada  milsi  cibos  suaves 
Wb.  6c  (Z*.  227).  —  Compar. 
millsiu  Lg.  17,  12;  15. 

miilim  III  ich  verderbe, 
schände.  —  Praes.  PI.  5  nos  millet 
„tcho  ruin  them"  FA.  29.  —  Conj. 


PI.  3  na  ramillet  rnnk  ne  me  per- 
dant  mulier  es  Z^.  954.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  no  con  millestar  Hy. 
5,  46.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro 
milled  in  genntliucht  „the  pa^anism 
hath  been  destroyed'^  Fei.  Prol.  213. 

—  Inf.  milliud  (milled)  spoiling, 
hurtinj  Corm.  Tr.  p.  107;  Nom. 
na  bcth  milliud  enech  dait-siu 
TE.  13  LU.;  Dat.  nar  l^c  dö 
th'enech  do  milliud  ibid.  Eg.\  FB. 
38;  Acc.  CO  m-bad  lugaiti  no  saig- 
fed  milliud  a  n-ingenraidi  LU.  p. 
121^,  38.  —  Vgl.  ad-millim. 

mil-ten  „honeycomb'*;  mil  da 
miltenaib  Three  Hom.  p.  8,  s. 

miltnideeht  F.  der  militäri- 
sche Dienst.  —  Acc.  ro  lecset 
uadib  fögnum  ocus  miltnideeht  do 
demun  ocus  do   domun  SMart.  7. 

miltnigim  \\l  ich  diene,  als  Sol- 
dat. —  Praes.  sec.  PI.  3  co  ro  miltni- 
gitis  na  mtc  a  n-inad  na  senmileci 
SMart.  10. 

1.  min  sanft,  glatt,  fein, 
klein;  „smooth"  Ö'Don.  Gr.  p.  112. 

—  Sg.  Nom.  muintcr  bl&ith  ro-min 
„a   family   beautiful,    very   meek^' 

FA.  12;  ilar  min  Lg.  18,  22;  is  min 
doroichet  Fä.  p.  CXLVI;  Gen.  di 
Meisten  mine  mrugaib  ,yOf  smooth 
Moistin's  lands"'  SP.  \  4-,  Acc. 
eter  min  ocus  anmin  SC.  37,  s;  a 
ingenraid  ard-min  30,  6.  —  Compos. 
min-mirend  Meifie  Stücke  FB.  86; 
do  min-rannaib  particulis  SG.  212« ; 
min-chasc.     —     Compar.     miniu 

FB.  20. 

2.  min  „a  smooth  spot  in  a 
mountain  presenting  a  green  sur- 
face''  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  do 
min  Hy.  1  Praef.  (s.  unter  immaire). 

mln-chasc  Litth  Easter  d.  i. 
Low  Sunday  {Quasimodogeniti) 
LHy.  fo.  7b  [fioid.^  p.  67),  vgl. 
O'Don,  Suppl. 

mfne  F.  Feinheit.  —  Sg.  Nom. 

FA.  9;  mini  na  hesorgni  FB.  48. 
mind   N.   insigne,    diadema; 

amind  diadema  Tur.  Gl.  96.  —  Sg. 
Nom.  mind  rig  FA.  8;  mind  n-öir 

FB.  45;  mac  berthar  do  F^dlimid 
bid  mind  for  cech  cleir  Three  Hom. 
p.  100,  2;  mo  Moedoc  mind  n-Gsedel 

44* 


mind 


692 


mo 


Fil.  Äug,  13 ;  Acc.  mind  n-abstalacte 
msigne  apostolaiusWh.  20d  (Z*.  235); 
inna  mind  insignia  Cr.  4le  \,Z*.  237). 

2.  mind,  mioDn  a  holy  relic 
O'R.,  nicht  verschieden  van  1.  mind. 
—  PI  Acc.  fäcbais  tra  sruthi  ocus 
minda  hile  inntib  „many  relics" 
Three  Hom.  p.  112,  la;  ibid.  p.  36,  7. 
.  3.  mind  oath  Corm.  Tr.  p.  115. 
Vgl.  mionnaighim  I  swear  O'R.,  do 
dihionnuigh  agus  do  mhöidigh  „he 
atcore  and  vowed^*  Torr.  Dh.  p.  1G2. 

minde  „stammering*'  SC  5, 
vgl.  2.  menn. 

mindech  tenuis  Corm.  Tr.  p. 
115.  —  P/.  Acc,  innammindechu 
Gl.  zu  tenuiores  Ml.  28c,  7. 

miii*daine  M.  a  manikin  O'B.; 
8.  unter  meraige. 

minn  i.  uasal  {^nohilia)  no  sui 
{vir  doctus)  O'Dav.  p.  104.  —  Sg 
Nom.  mind  Lg.  3. 

minna,  a  minna  Hy.  5,  65,  Gl 
i.  a  n-ainn  {Waifen). 

minnech  falsehood,  a  lie  O'R.; 
i.  breg  O'Cl.  {Com^.  Tr.  p.  115). 

minseothaeh,  mag  mfnscothach 
„a  smoothßowery  piain"  Fil. 
p.  XLVII  26. 

mir  J^.  Theil,  Stück,  Bissen; 
mica  Ir.  Gl.  15ü;  con-mir  Gl.  zu 
medicatis  frugibus  off  am  SG.  103^ 
{Z\  21),  coinmfr  offa  Ir.  Gl.  276; 
vgl,  curath-mir.  —  Sg.  Nom.  Hy. 
5,  47 ;  Acc.  eter  dig  ocas  mir  s.  unter 
fled;  Fl.  Nom.  teora  mirenda  saille 
do  ithe  F61.  p.  XXXVI  3;  Acc. 
min-mfrend  FB.  86. 

mirbail  ==  lat.  mirabile;  mira- 
culum  Ir.  Gl.  695.  —  Sg.  Nom.  in 
mirbail  Gl.  zu  coscur  Hy.  5,  28; 
PI.  Gen.  fri  denaim  ferta  ocus 
mirbaile  s.  4rlam;  Dat.  hi  fertaib 
ocus  bimmirbailib  Gl.  zu  Hy.  6,  6; 
Acc.  mirbaile  FA.  28  (mirbuli  LBr.). 

mlre  F.  Wahnsinn,  s.  d.  Nach- 
träge. 

miseaid  Fluch;  i,  mallacbt 
O'Dav.  p.  104;  miscaith  a  curse 
Corm.  Tr.  p,  107.  —  Sg,  Bat,  fö 
miseaid  FA.  34. 

miscais  Hass;  odium  Z*.  788.  — 
Sg,  Nom.  cid  as  mö  miscais  lat  was 
hassest  du  am  meisten  Lg.  19;  Gen. 


I  donld  caingnim  dar  cend  a  miscsen 
Lü.  p.  10^  35  (Affira),  miscen  LHy. 
Amr.  51  ?  Dat.  ar  miscais  FB.  56. 

mf-se^l  N  eine  schlimme 
Nachricht;  Sg,  Gren.  iar  n-indill 
in  mfsceöil  „after  teUmg  Ihe  evü 
news"  Ms,  Mat.  p.  473,  S4. 

miseen,  4ognid  caingnim  dar  cend 
a  miscen  LHy.  Amr,  51,  vgl.  miscais. 

miseneeh  verhasst  SC.  26. 

misesech  Gl,  zu  exosum  Ml 
28«,  6  kZK  811). 

misesigim,  ro  miscsigestar  odio 
habuit  Wb.  4«  (Z\  864). 

mithieh,  mithiir  passend,  leit- 
gemäss;  tempestivus  Z^,  811.  — 
Sg.  Nom.  in  tan  . .  as  mithig  „vchen 
.,it  is  time  FA,  18;  in  tan  bä  mi- 
thig tabairt  biid  döib  als  es  Zeä 
war  ihnen  Speise  zu  geben  CC.  3 
Lü.;  TE.  12  Eg.  (mithigh);  hk 
mithig  SC.  12;  33;  mithig  dam-sa 
passend  für  mich  SC.  45,  23;  ba 
mithid  far  iichtu  Fü.  J^.  394. 

mf-thoimtiu  F.  pravja  opinio 
Z\  864. 

mitibolmtinaeh  übel  gesinnt, 
vgl.  caintoimtenach  bene  eogiians 
Z*.  809;  Sg,  Nom.  SC.  26. 

mf-thol  F,  böser  Wille;  Gen. 
innammithule  maiae  voluntatis  Ml. 
33d,  3. 

mi-tharas  M.  ein  schlimmes 
Abenteuer;  PI,  Nom.  mithorussa 
FB.  84. 

mlieht  s.  blieht. 

1.  mo,  nm  Pron.  pass.  mein; 
meus  Z*,  336;  aspirirt  den  Anlaitt 
des  folgenden  Wortes:  mu  chnib 
Oss.  III  10;  12 ;  mo  chesta  Hy 
6,  9;  19;  22;  Lg.  17,  19  (mu  Eg.K 
61;  18,  37;  CC,  7  Lü.;  Oss.  III  5; 
FB.  8;  23;  24;  76;  mo  thenga 
Hy.  6,  18;  TE.  5  Eg  ;  p,  1.33.  is: 
SC.  11,  6;  FB.  9;  21;  26;  32;  74; 
mo  trebad  FB,  26;  mo  8€rc  TE.  9: 
Oss,  II  6;  mo  säignl  ibid.  5;  mo 
flede  FB.  6;  mu  menma  SP.  Tlt;y, 
mo  rurech  Hy, '  5,  4;  17;  9ä:  99: 
ScM.  20;  Oss  II  3;  III  1;  SC.  4: 
0;  41;  44;  45,  s:  FB.  16;  24:  66: 
74;  92;  93;  vor  Vocalen  steht  m*: 
m^anim  Hy,  5,  96;  6,  22;  Lg,  17, 46; 
TE.  9;  Oss.  II  2;  SC.  13;  45,  10;  25; 


mo 


693 


mocol 


FB.  66.  —  Mit  Präpositionen 
verbunden:  as  mo  scfath  ScM.  11; 
p.  142,  6;  ar  mo  chind-sa  ScM.  13; 
p.  142,  7;  dar  mo  br^thir  TE.  7 
Eg.;  dann  brethir  SC.  43:  dommo 
mnäi  FB.  87;  domm  anmain  Hy. 

6,  8;  7,  88;  82;  s6;  4s;  6o;  dorn  df- 
chill  Hy.  5,  io6;  7,  34;  i^.  6; 
FB.  24;  dorn  thiius  ^.  6,  2;  s;  10; 

7,  ^7;  29;  ss;  43;  ScMl^x  16;  SC. 
38,  3;  FB.  61;  dom  sergligu  SC 
9;  38,  i;  dom  ghalar  I!E.  9;  dom 
^stecht  Hy.  7,  30;  31;  TE.  9,  24; 
/SC.  28;  dum  niad  Oss.  Hl  12;  dim 
chlaiud  FB,  22;  ocom  thig-si  p. 
132,  11?  mit  Apocope  com  iarraid 
5C.  44,  7;  com  6c  i^.  18,  8  (co); 
lam  nöeb  Hy.  4,  s;  lam  chraibdig 
5,  29;  fom  chriol  Lg.  3;  ScM.  16; 
form  dreich-sea  iSC.  40;  forom  leth 
SC.  38,  5?  frimlorg  Hy,  6,  2;  rim 
chäli  SC.  45,  25;  rem  chorp  TE. 
9,  27;  ÄC  29,  18;  rem  r^  34,  10; 
imm  aire  Lg,  17,  47;  Oss.  III  2; 
imm  dmngu  Lg.  17,  61;  imm  laim- 
siu  p,  144,  25;  im  degaid  Hy.  7,  63; 
Lg.  17,  so;  ScM.  16;  ÄP.  IJ  8; 
Oss.  III  2;  im  farrad-sa  La.  6;  im 
tir  p.  145,  7;  mam  luibni  Oss.  III  1 
(/tir  immam);  öm  c^liu  SC.  13; 
üam  faesum  Oss.  III  12. 

2.  mo,  mu,  mos  taZd  (7af.  mox), 
eine  Verbdlparttkel ,  vgl.  Z*.  418; 
mö  Corm.  Tr.  p.  11  4;  mit  heioeg- 
lichem  s  u»tf  die  Praeposition  a,  ass ; 
ma  rüssi  far  n-dochum  Gl,  zu  donec 
veniam  Ml.  34^  4;  fomeiitar  mo 
rigtin-se  mos  riccub-sa  erwarte 
mein  Kommen,  hold  werde  ich 
kommen  Wh.  28<5,  10;  mos  ricub 
Lg.  18,  38;  mos  rega  Hy.  2,  50; 
ni  mos  tfas  i.  ni  rop  moch  thias 
Ad.  Gebet  1  {Goid.*  p.  173);  moset- 
lann  Lg.  9;  moscing  FB.  50;  mon* 
icfed  Hy.  2,  64,  mos  n-icfed  Fr. 
{mü  Fron,  infixum).  —  Vgl.  moch. 

mö  Compar.  zu  mör  gross;  m&a, 
mä,  möa,  möo,  mö  major  Z*.  276; 
vgl.  moum;  mö  turim  Hy,  5,  is; 
ba  mö  amru  arailiu  40;  47;  76;  so; 
cor  ba  mou  he  indäs  cech  cdibrend 
p.  40,  13;  n4r  bu  mö  a  solod  . .  old&s 
a  dolod  FB.  90;  92;  no  con  faice- 
bat . .  bas  mö  do  boaib  na  do  thir 


ScM.  3,  12  (8.  S.  111);  18  möo  de 
as  comairche  es  ist  um  so  mehr, 
dass  Schutz  ist  SC.  10;  mo-de  Gl. 
zu  Hy.  5,  76;  is  möti  in  ericc  desto 
grösser  ist  die  Busse  Corm.  p.  33, 18 
(ness);  comad  möti  in  cath  dö  Fil. 
p.  XXXII  20;  im  Relativsätze  mü 
Superlativbedeutung:  cid  as  mö 
miscais  lat  was  hassest  du  am 
meisten  Lg.  19;  ni  bo  ed  as  mö  ro 
gnathaigsem  ddn  nicht  das  ist  es, 
was  wir  am  meisten  gewöhnt  sind 
SC.  14. 

moaigim  III  magnifico,  Beitr. 
VIII  316;  vgl,  mochta. 

mii2kmmaximus,  Superl.eum6\ 
alloUr  is  tech  b&  moam  dib  LU. 
p.  23^  27;  moum  p.  144,  20;  maam 
Z\  278. 

moeh  frühe,  bald;  mane  Z*. 
610;  nf  moch  doroich  let  ille  SC. 
29,  2;  ni  rop  moch  thias  Ad  Gebet  1 
(Goid.*  p.  173);  matain  moch  am 
Morgen  frühe  Lg.  12;  SC.  36; 
matain  muich  iarna  barach  FB.  64. 
—  Comp  OS.  mos  ricub  mo  moch- 
lige  Lg.  18,  38;  b^  hömun  löo 
moch-erchra  do  bith  do  ChoincAu- 
laind  LU.  p.  121^»,  41;  moch-Üiräth 
the  dawn  of  day  O'R. 

moehen  welcome,  für  mo  fo- 
chen?  Three  Hom.  Index;  p.  40,28; 
ScM.  5;  6;  Escop  Sanctain  is  mo- 
chean  Fei.  p.  LXXXV. 

moehta  „magnified";  Gen, 
Muiredaigmoir  mochtae  F61.  Aug.  12; 
Acc.  Maelodran  mor  mochtai  ibid. 
Dec.  2. 

mochtad  magnifying  O'R. 

mochtaide  magnificatus  Lg,  3? 

moeolWölbung,  Höhlung;  mo- 
gal  a  globe,  a  düster,  husk  or  shell 
of  any  fruit  O'B.;  mogal  na  suile 
the  apple  of  the  eye  iWd.;  mocoll 
Hn  SG.  63»,  mocol  lln  Pr.  Cr.  25>> 
Gl.  zu  subtel  {Z\  769).  •—  Sg.  Acc. 
dolluid  in  curach  fo  seöl  trena  mo- 
coll ind  lln  sin  LU.  p.  26 1,  so;  PI. 
Nom,  mocoil  ocus  fithisi  öir  im  cach 
n-dual  dia  fult  conici  dar  a  da 
imdai  TB.  p.  176,  22,  ,jbunche8  and 
weavings  ofgold"  0'Looney,.,me8hes 
and  gems  ofgöld"  On  the  mann.  III 
p.  160. 


mod 


694 


molaim 


1.  mod  =  lat.  modus.  —  Gen.  in 
muid  SP.  II  16;  Dat.  for  mu  mud 
ibid.  16;  ön  mud  chötna  auf  dieselbe 
Weise  FB.  39;  77;  o  nach  mud 
etir  ntUlo  omnino  modo  SG.  2ö^ 
{Z*.  362);  PI  Dat.  o  tri  modaib 
Three  Hom.  p,  92,  lo;  Acc.  ar  isf 
sin  öeningen  congebed  uli  na  modu 
sin  LU.  p.  122«,  ss  (alle  diese  Er* 
ford^misse)?  —  Adverbiell:  nach 
mod  Hy.  5,  n;  CC.  5;  Fä.  Oct  26; 
mod  nad  mod  FB.  84,  s.  unter  nad. 

2.  mod  i.  gnim  O'Dav.  p.  107. 
Vgl.  modh  i.  obair  {opera^  O'Cl. 
{Beitr.  VIII  337). 

3.  mod  respect,  honour  O'R., 
dos  beir  mod  sie  gab  Acht  auf  ihn 
ScM.  3,  4  (vgl,  8.  110);  ni  con 
tard  a  mod  co  tairnic  do  fuine  na 
muice  „[he]  bestowed  no  further 
attention  on  her''  TB.  p.  178,  i. 

Ö.  mod,  modh  i.  fear  O'Cl.  (Beür, 
VIII  337). 

mod-cernse  FB.  68,  2? 

mo-d6-broth  S.  Patrick' s  Schwur; 
ma  debroth  ol  Patraic  quod  Scotici 
dicunt  corrupte,  sie  hoc  dici  debet: 
i.  „muin  doiu  braut^S  i.  muin 
din  is  mens,  in  diu  is  deus,  in 
braut  is  judex,  i.  meus  deus  judex 
Corm.  p.  28,  „muin  duiu  braut" 
Corm.  Tr.p.  106;  modöbroth  Three 
Hom.  p.  30, 10;  dar  mod^broth  i.  dar 
mo  dia  m-brä.tha  ibid.  p.  26,  3,  vgl. 
Corm.  Tr.  l.  c;  dorn  debroth  LBr. 
p.  215^,  71  (Mac  Conglinoe  spricht); 
ibid.  p.  216i>,  27 ;  bam  debroth  ibid.  29. 

möeth  zart,  weich;  möith  tener 
Z\  31;  maoth  i.  bocc  no  tlaith  no 
binn  O'Dav.  p.  103.  •—  8g.  Nom. 
möeth  oclsBch  SC.  23.  —  Compos. 
batar . .  moeth-gelu  a  dha  gdaluinn 
weich  und  weiss  TE.  4  Eg. 

1.  mogr,  mogh  i.  mor  (gross)  O'Dav. 
p.  106,  ö  dornaib  moghaibh  i.  6 
dornaib  mora  ibid.  —  Vgl.  1.  mag. 

2.  mog  Sclave,  Diener.  —  Sg. 
Nom.  Three  Hom.  p.  70, 11 ;  p.  17, 25; 
Gen.  oc  cäined  araile  mogad  fir  air- 
mitnig  SMart.  20;  m^tither  domu 
mogad  a  durna  Corm.  p.  36,  38 ; 
Dat.  dilsiugud  . .  a  Saire  don  mogaid 
Three  Hom.  p.  70,  le;  SMart.  6; 
Acc.  frisin  mogaid  Gl.  zu  fri  gniad 


Hy.  2,  7;  PL  Gen.  no  chlechtatis 
na  genti  sserad  a  mogad  isiu  sedU- 
mad  hiiAdain  Three  Harn.  p.  12,  e; 
Dat.  sochaide  tra  do  mogadaib  dilsi 
in  choimded  ibid.  p.  96,  is. 

mogda  5ci(f.  3, 11  zu  mog,  mochta? 

m6idem  Lob,  Loben;  Sg.  Nom. 
moidem  a  arilte  Wb.  5«  (lat^  meriti 
sui  Z*.  239);  Gen.  ar  seirc  mdidme 
Wb.  17»  (propter  amorem  läudis 
Z\  242). 

möidim  III  ich  lobe,  rühme. 
—  Praes,  Sg.  1  nom  möidlm  glorior 
Wb.Uc  [Z*,  435);  PI.  1  non  möidem- 
ni  gloriamur  Wb.  2d  {Z\  437);  3  nos 
moidet  Wb.  31*>,  15.  —  Inf,  möidem. 

möidmiehe,  müdmige  fiad  ch&ch 
„boasting  before  every  one^'  Three 
Hom.  p.  52,  2. 

möin  Sumpf,  Moor;  grunna 
G,a  bog")  Ir.  Gl.  118.  —  Sg.  Nom. 
Fei.  p.  XLVII  26;  Dat.  do  möin 
Hy.  1  Praef.  {s.  immaire);  Acc.  dar 
Mönaid  Fhathnig  Fei.  p.  XLVII  24; 
PI.  Nmn.  möinte  FA  30  LBr.,  s. 
O'Don.  Gr.  p.  99. 

1..  mol  „taW  Corm.  Tr.  p.  107 
milgitan;  Mol  war  der  Name  des 
doirseöir  Temra,  d^g  in  muil  no 
ferad  for  na  döinib,  i.  tait  es,  täit 
ind  Corm.  p.  28. 

2.  mol  a  beam  O'R.;  mol  muil- 
linn  a  miU  shaft  ibid.  —  Sg,  Acc. 
mol  ScM.  18;  dubcrand  mör  üaso. 
cosmail  fri  mol  mnlind  On  the  Mann. 
III  p.  139  („like  the  shaft  ofa  müV^. 

molad  M.  Lob,  Preis;  Loben, 
Preisen;  adulaiio  Ir.  Gl.  902;  mo- 
lath  Z\  485.  —  Sg.  Nom.  molad 
Crist  Christus  zu  preisen  Hy.  5,  loi ; 
SP.  V  6;  ni  tbic  do  neoch  molad 
. .  do  dönum  dö  FA  1  LBr. ;  Cren. 
di  cach  comurg  molta  Corm  p.  3 
anair  („to  every  kind  of  etdogy*^; 
Dat.  oc  molad  De  FA.  5;  7:  31; 
de  molad  D^  ni  anad  Gi>tt  zu  loben 
liess  er  nicht  ah  Hy.  3,  26 ;  PI.  Nom. 
nuse  a  moltha  LHy.  Amra  {Goid.* 
p.  157,  7),  nua  molta  LU.;  Acc. 
molthu  Hy.  6,  17  (i.  molada'i;  do- 
rigne-sium  molta  immdai  Three 
Hom.  p.  114,  25.  —  Vgl.  Admolad 
„praise"  Three  Hom.  p.  50,  u. 

molaim  II  ich  lobe,  preise.  — 


molbthach 


695 


mör 


Praes,  Sg,  1  Dep,  no  molur  Feh 
Prol  13;  3  molid  Wb.  4»  {laudat 
Z*.  434);  Dep.  nod  moladar  fesiii 
qui  8e  ipsum  commendat  Wh,  17*» 
(Z*.  438).  —  Cofij.  Sg,  i  co  ro 
molaim  p.  328,  8?*  —  Praet  PI  3 
molsat  FB.  65.  —  Pass.  Praes, 
Sg.  1  romoltar  {für  rom-moltar) 
p.  142,  6;  3  cen  mair  molthlar 
LHy.  Amra  {Goid.^  p,  157,  9),  coin 
mair  molthiar  LU.  —  Itif.  molad. 
molbthach  praiseworthy  O'R. 

—  PI.  Gen.  tri  chet  molbtach  mile 
„three 'hundred  praiseworthy  thou- 
Sands"  Fei.  Jun.  2. 

moimar  i.  glörach  O'Cl  (Corm. 
Tr.  p.  107  milgitan). 

molt  M.  Widder;  a  wether 
Corm.  Tr.  p.  117.  —  PI.  Nom.  na 
muilt  p.  42,  36;  p.  311,  so;  Acc, 
miütu  Hy.  5,  se;  p.  42,  S5. 

molttLeh  preiswürdig,  von 'mo- 
lad; 8g.  Nom,  ScM.  22,  3. 

monar  N,  Werk,  That;  i.  gnim 
maith  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom, 
monar  n-gle  Hy.  1,  37;  a  monar 
aidche  sin  „ihis  was  his  nightwork'* 
Three  Hom.  p,  124,  1. 

mongr  F.  Haar,  Mähne;  hair 
Corm,  Tr.  p.  118.  —  Sg.  Nom, 
moxkg  buide  SC.  33,  4;  brec  a  mong 
ibid.  14;  in  mong  gaesitech  greliath 
FB.  37  Eg,;  Gen.  dd  uball  öir  for 
dl  gabal  a  muingi  TB.  p.  176,  24; 
Acc.  ca  tul-maing,  Gl.  i.  co  moing 
a  srona  Oss.  III  0.  —  Vgl.  tui- 
mong,  tdag-mong,  cas-mong,  lebor- 
mongach. 

mongaeh    behaart,   bemähnt 

—  Sg,  Nom.  Fachtnai  maic  mon- 
gaig  Fil.  Aug.  14;  marcach  in 
mara  mongaig  der  Beiter  des  be- 
mahnten  Meeres  SC.  45,  16. 

monistre  .9.  manistir. 

moogthi  FB.  68,  3,  zu  moaigim? 

mör,  m&r  gross;  mär  magnus 
Z*.  16,  mör  ä>id.  18;  verstärkt  ro- 
mör  p.  191,  u;  10;  lÄn-mör  SC,  42. 

—  Sg.  Nom,  cell  mör  Hy.  2,  44; 
SC,  33,  34;  laech  find  mör  ScM. 
10;  11;  13;  CC.  4  Fg.;  FB.  91; 
tene  mör  TF  12  LU.;  CC  2;  aU 
chloche  mör  Lg.  19;  flcd  mör  FB,  1 ; 
methel   mor  p.  41,  35;   drem  mör 


FA.  25;  27;  28;  mal  mör  SC.  38; 
Lg,  3;  ceist  mör  CC.  6  LU.]  failti 
mor  ibid.;  galur  mor  4  Fg.;  tech 
m4r  Lg.  17,  66;  immad  mär  FB, 
29;  mör  mac  Maire  Hy.  6,  e;  mör 
ri  Und,  7;  mör  olcc  TE.  19;  ba 
mor  soeth  p.  143,  6;  mör  espa 
Sc.  28;  mor  gleö  36;  Neutr.  mör 
mit  folg.  Gen.  oder  do:  mör  n-ecnaig 
Ä/.  5,  3;  mör  fina  viel  Wein  SC. 
11,  6;  mör  läech  viel  Helden  Oss. 
II  9 ;  mor  fer  SC.  44,  7 ;  ScM.  3,  10 ; 
mör  mile  SC.  31,  s;  mör  n-üath 
X(;.  2;  mör  do  maith  Hy.  2,  67; 
bäi  mär  do  immud  cacb  thurcbom- 
raic  p.  310,  5;  prädicativ:  co  ro 
pat  mor  SC.  28;  ni  ba  mör  ScM, 
20;  TE,  9;  10,  18  Fg.;  ba  mör  a 
mölacht  lea  CC  6  X?7.;  is  mor.. 
a  nert  FA.  1;  7;  FB.  10;  82;  SC. 
45,  24;  49;  mör  in  bot  Lg.  18,  7; 
mör  in  glond  Oss,  II  4;  ba  mär  a 
sseth  CC.  4  LU.;  mär  a  menma 
SC  38;  öen.  itf.  wnd  N.  mil  moir 
IZy.  1,  37;  riiisc  möir  p.  40,  so;  in 
delmae  möir  FB.  85;  maic  rig  mäir 
Hy.  5,  63;  maigo  mäir  p.  132,  27; 
tlre  mäir  p.  133,  1;  in  tige  mäir 

FB.  3;  4;  cruinn  mäir  SP,  V  13; 
Fem.  fer  cumachta  mori  FB,  75; 
maglorci  mori  37 ;  Dat,  M.  und  N. 
do  gai  mör  Lg.  15;  ScM.  10;  bec 
di  mör  FA.  15;  j^'ßw.  ic  torsi  moir 
TE.  12  isJ^.;  oc  domenmain  möir 
SC.  44;  Acc.  M.  und  N.  gair  mor 
p,  19,  37;  grith  mör,  dair  mör 
ScM.  18;  in  scäilfer  mör  FB.  37; 
91;  in  tech  mor  p,  144,  is;  ri  ro- 
bruth  romör  SC.  30,  11;  ri  cori 
mor  Oss.  III  7  Gl,;  iarsan  guba  mor 
CC  5  Eg, ;  Fem.  cöin  möir  Lg.  11 ; 
fri  ciana  möir  SC.  8;  etere  moir 
SC.  45?  fselti  möir  FB.  79;  Foc. 
De  mair  Hy.  2,  9;  PZ.  ^ow.  Fem. 
samaisei  mora  Lg.  9;  fleda  mora 
FB.  55;  möinte  mora  FA.  30  Br.; 
/wr  das  Neutr,:  mara  möra  ITB.  30; 
für  das  Masc:  slöig  möra  FA.  26; 
clöthi . .  romora  ^j.  191,  15;  prädi- 
cativ :  at  möra  na  comrama  FB.  10 ; 
ScM,  21,  41;  Dat.  dar  leraib  län- 
möraib  SC.  42;  Acc.  gnlma'  möra 
Lg.  16.  — J-dv.  in  mär  admodum, 
adeo  Z^,  608;  in  mar  vel  magnopere 


mi\chni 


698 


miiitiiur 


möchni  Gl.   zu  protervi  Wb, 

30c,  9.    • 

rauelaeh  sea-hog  O'Don.Suppl. 
{Co.  CorkX 

maelaithe  GL  zu  fothond. 

mücna  austerus;  „truculent** 
Carm.  Tr.  p.  115  muc;  airndib  mdc- 
nae  ocus  airndib  ecmailt  ä  n-^tach 
ocus  a  m-biad  ocus  a  n-deug  Gl.  zu 
austeram  intatn  Tur,  Gl,  71;  mücni 
Gl.  zu  per  austera  indiciaibid.  Gl.  SS. 

mücnatu  M.  truculentia,  Gen. 
in  mucnatad  Ml  33d,  15  (Z«.  256). 

mueor,  crand  macor  cornus 
Ir.  Gl.  56l>,  vgl.  mucöra  the  fruit 
of  the  dog-briar  O'Don.  Suppl. 

madttf  sul  do  n^or  {für  dogn^or?) 
mo  mudu  On  the  Mann.  III  p.  416 
{„deatruction*') ;  müdha  dying,  per- 
dition,  defeating  O'R.  —  Vgl.  im- 
mada;  is  liath  a  techt  amuda  „it 
ia  a  püy  to  let  them  be  lost**  TB. 
p.  176,  12. 

madugrud  Vernichtung,  Ver- 
nichten, zu  Grunde  Gehen.  — 
Sg.  Nom.  TE.  11  Eg.\  Acc.  nir 
lam  ammudugud  er  wagte  nicht  sie 
zu  vernichten  CCn.  6. 

mag:  M.  Sclave,  Diener,  vgl. 
mog.  —  Sg.  Dat.  ar  mug  ScM.  3,  e; 
PI.  Nom!  mogse,  möge,  mogi  servi 
Z*.  240  (\Vb.). 

mug'art  a  hog  O'R.  —  8g.  Nom. 
Hy.  5, 59,  Gl.  i.  mucc  ard  no  muco  meth. 

ru  mügsat  s.  müehaim. 

müi  p.  132,  84? 

muieh  s.  moch. 

maichnigr  p.  191,  28? 

muilend  »»  lat.  molendinam; 
mulenn  pistrinum  SG.  49^  (Z*.  778); 
muilind  Ir.  Gl.  101,  muilleand  ibid. 
711.  —  Sg.  Nom.  mulend,  muilend 
FB.  52^  Gen.  bröin  muliud  80; 
illind  in  miilind  Three  Hom.  p. 
108,  89;  luathither  l^ig  muilind  a 
fegad  Corm.  p.  36,  28;  s.  unter  mol; 
Dat.  CO  n-digus-8a  don  muiliunn 
Goid.*  p.  101,  11 ;  Acc.  condice  in 
mulenn  ibid.  ia  [Lat.  Hu.  X  Pref.). 

1.  main  Nacken,  Mücken;  i. 
bräige  Corm.  p.  17  Emain;  vgl. 
mun^l.  —  8g.  Dat.  for  a  muin  p. 
131,  18;  do  muin  a  mairc  Oss.  I  3; 
cid  fil  for  da  {fies  do)  muin  Three 


Hom.  p.  80,  6;  s;  do  mhuin  charrgi 
möri  Manand  Corm.  p.  37,  so;  Aee. 
a  muin  Oss.  III  8,  GL  i.  a  muneL 

—  Compos.  muin-torc. 

2.  main,  dobera  muin  n-immi 
p.  144,  31,  für  m4in? 

muiiibeeli,  atter  nminmeeli  N. 
List,  Betrug,  Verrath;  sting, 
deceit,  treachety  O^R.  —  Sg.  Nom. 
ammuinbech  FB.  10;  muinmec  18; 
mainbech  19. 

muinee  Halskette;  ammuinde 
i.  muinee  no  slabrad  Gl.  zu  coUa- 
rium  SG.  35*  {ed.  Nigra,  moiDse 
Z*.  791).  —  Sg.  Nom.  maince  III 
n-ungae  Tir.  6;  munci  di  6t  for- 
loace  ima  bragait  TB.  p.  174,  s; 
Gen.  Brian  muinci  dergöir  SC.  31, 15: 
Acc.  und  PI.  Dat.  in  ber-sa  lemm 
müince  dinaib  muincib  se  LÜ.  p. 
23b,  i  {vorher  sreth  di  muntorcaib^ 

muinde,  ammuinde  Gl.  zu  col- 
larium,  s.  unter  muinee. 

1.  maine  „the  lard  whuJi  lina 
the  intestines  of  a  pig**  0' Curry, 
cusin  töin  i.  coelan  na  geraine  no 
muine  Gl.  zu  {fet)  cum  budiamine 
Gild.  Lor.  Gl.  224. 

2.  muine  Busch,  Strauch;  ru- 
bus  Ir.  Gl.  585;  a  brake  or  shrub- 
bei'y  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Nom^ 
muine  Hy.  2,  48;  Dat.  immuinin 
draigin  in  dem  Dornbusche  Ir.  Gi. 
110  {Vit.  Trip.)  Acc.  in  muine  p. 
21,  31;  munni  ibid.  30  fMerhaft.  — 
Vgl.  grän-muine,  grian-maine. 

müine  SC.  17,  6  zu  m&in. 

muin^l  Nacken;  Collum  Ir.  Gl. 
744;  Gl.  zu  muin  Oss.  III  s.  —  Sg. 
Gen.  muineöü  s.  unter  mulchuoec; 
Dat.  don  muineol  collo  Güd.  Lor. 
Gl.  137 ;  Acc.  for  a  munel  FB.  78. 

malngri  s.  mong. 

mainig-in  confidence,  trust, 
hope  ^O'B.  —  Sg.  Acc.  dochoaid 
immunigin  Si,postolorum  er  vertraute 
'den  Aposteln  Lat.  Hy.  II  Pref. 
{Goid.*  p.  94);  docbuatar  a  munigin 
epscutp  Mel  imma  n-icc  Three  Hom. 
p.  72,  10  {„they  put  trust  in  Biahop 
M.**);  tiagmait  inna  muingin  Gl.  zu 
admuinemmair  Hy.  3,  1. 

mainiur  III  ich  denke,  meine, 

—  Perf.   Sg.   3  Dep,    ro    m^nair 


mninter 


699 


moUach 


Hy.  %  67.  —  Praet.  Sg.  3  Dep. 
iDna  hf  dia  ru  muinestar-som  trö- 
cairi  Wb.  4°  {ea  quibus  misericor- 
diam  destinavit  Z^,  4G5).  —  Vgl, 
ad-,  do-muiniur  (dorumcoin  LHy. 
Amr.  108),  for-aith-,   taith-miniur. 

muinter  F.  die  Familie,  Ge- 
nossenschaft, die  Leute  Je- 
mandes;  familia  Z^.  241.  —  Sg. 
Nom,  CO  ainn  i  m-batar  a  muintar 
WQ  seine  Leute  waren  FB.  67; 
SC,  38,  6;  p,  20,  m;  muinter  na 
csXhrach  die  Leute  der  Stadt  FB, 
82:  muinter  nime  die  Gemeinde  des 
Himmels  FA.  7;  12;  Gen.  muin- 
tire  nime  FA.  5;  6;  7;  19;  31; 
diabail  ibid.  30;  a  fir  muintire  Gl. 
zu  a  hathig  Hy.  5,  87;  munttrc 
ScM.  14;  muintiri  FA.  2;  FB.  69; 
muinntiri  p.  144,  7;  muntiri  FB.  67; 
Dat.  caillech  dö  muntir  Brigte  p. 
43,  13;  p.  46,  21;  0  muintir  FA.  15; 
fer  dia  muinter  TE.  5  Eg.\  Acc. 
fri  muintir  nimi  FA.  14;  30;  CC. 
2LU.\  3;  got  muinntir  p.  144, 8 ;  30 
—  Vgl.  cet-muinter. 

miünteramail  familiär,  Tcind, 
courteous  O'R.;  muinntermail 
FB.  94  Fg. 

mninteras3f.  Genossenschaft, 
Familie;  muntaras  communio 
Z*.  7S1.  —  Sg,  Acc.  conadragaib 
Ina  munteras  Lg.  11;  aurfoemaid.. 
chuci  ina  müinterus  FA.  1  Br. 

mulnterda  familiär,  kind, 
courteous  O'It.  —  Sg.  Dat.  do 
filuag  mör  muinterda  FB,  94. 

mulii-tore  torquis  SG.  70» 
iZ\  791).  -.  PI  Dat.  sreth  di 
muntorcaib  öir  ocus  argit  mar  chir- 
ciu  dabcha  cech  se  LU,  p.  23»,  3. 

muir  N.  Meer;  mare  Z\  233; 
vgl.  641 -muir.  —  Sg.  Nom,  Lg.  18, 39; 
mair  tened  FA.  25;  s.  unter  me- 
drach;  Gen.  reimm  mora  minn  s. 
unter  1.  menn;  muco  mora  delphi- 
nus  SG.  94»;  cribais  mara  Oss.  III 9; 
i  n-inis  mara  Lg.  13;  Hy.  2,  11; 
for  brü  mara  p.  39,  10;  11;  i  träig 
mara  Oss,  III  11;  fo  fudomna  mara 
Hy.  7,  ss;  brä.o  mara  FB.  52; 
mara  tened  l^A.  27;  in  mara  mon- 
gaig  SC.  45,  16;  Dat.  di  muir  Lg. 
13;  ScM,  21,  u;  2>-  191f  n;  ^cc. 


muir  n-ichtt  mare  Ictium  p.  39,  15; 
dar  muir  p.  20,  19;  SC,  45,  16 ; 
Hy.  5,  7»;  Gl.  zu  Hy.  2,  7;  PI. 
Nom.  mara  FA.  30;  Gen.  tar  sal- 
muirQ  sretha  Fel.Jjpü.  238;  Dat. 
domnu  murib  Hy.  5,  18;  uallchn 
murib  SC.  18. 

muir-bran  mergus  SG.bb^  {Z^. 
854),  val.  muirbhrinn  {sie)  scare- 
crows  Ö'B. 

muir-brucht  Meerauswurf? 
a  foaming  sea,  high  tide  O'B.;  vgl. 
unter  lebend;  murbrucht  locha 
Echach  ain  ccnid  m^  in  murgelt 
I  mär  LU,  p.  40»,  8&  („the  sea-belch" 
Crowe,  Aid.  Ech.  p.  105). 

mair-duehu  Sirene;  muruchu 
(sie)  siren  Ir.  Gl.  1020;  murdhuch^n 
sea  nymphs  O'R.;  murdhuchainn 
syrens  O'Don,  Gr.  p.  177. 

mair-greilt  JP.  Sirene,  i7^2.2.geilt; 
a  mermaid  O'B.;  nir  bo  m^  in 
murgeilt  mär,  nir  bö  mä  in  traig- 
nech  thr^n,  blaisiu  magri  matan 
moch  fö  loch  Echach  adba  6n  LU. 
p.  40»,  37  {Liban,  die  in  ein  Meer- 
wesen  verwandelt  worden  war,  lehnt 
ab,  dass  sie  die  Sirene  gewesen  sei) ; 
s.  unter  muir-brucht. 

muir-Ioch,  iein  muirloch  Gl,  zu 
in  salsuginem  South.  78»>  (Z*.  60). 

rnuir-möru  siren  SG.  96»>  (Z*. 
854,  mairmoru  Nigra). 

muitti  zu  maidim?  muitti  iarom 
do  muinttr  F^rgusa  ior  teched  LU. 
;  p.  21»,  38;  mutti  iarom  in  cath  for 
ernu  und.  p,  20»,  S4. 

mal  an  eminence,  muH  t?ie 
top  or  extremity  of  a  thing  O'B. 

mul-ohend  the  poll  O'B.;  mäit 
muilcind  milead  a  chend  Corm, 
p,  36,  S7. 

mul-ehnoee  eine  wulstartige  Aj^ 
Schwellung?  srcDgtha  tollfethe  a 
muUaich  co  m-bätär  ior  coich  a 
muineöil  co  m-bä  m^tithir  cend 
matc  mls  cach  mulchnocc  dimör . . 
dibide  (für  dlb-side)  LU.  p,  7d\  32. 

mol-dorn  a  clenched  fist  O'B.; 
metithir  muldord  {lies  -domd)  mfled 
LU.  p.  79i>,  81. 

mutend  s,  mnilend. 

mallaeh  Gipfel,  Kopf;  vertex 
Gild,Lor.  Gl,  98;  culmenlr.  Gl.  1007 \ 


mulleöir 


700 


n& 


mullach  tighi  doma  {Dach)  ibid.  838. 
—  Sg.  Dat.  for  a  mulluch  p.  311,  i. 
FB.  87;  0  mulluch  co  talmain  LU. 
p.  79^,  26. —  Comp,  mullach -lethan 
FB.  37. 

mnlleöir  M.  Müller;  mulend 
mär  grainDo  indi,  ocus  mulleöir 
mär  brüichnech  grainne  and  LU. 
p.  24»,  16.  Germanisches  Lehnwort. 
'  mumme^mmme  F.  nur se,step- 
moiher,  godmoiher  O'R.  —  Sg. 
Nom.  mummi  Lg.  6;  Gen,  mummi 
FB.  66. 

m6it  Urin  Corm.  Tr.  p.  118. 

manehille  a  sleeve  Corm.  Tr. 
p.  116. 

iiiaiiirim[ü]  mingo  SG.  174»  (Z>. 
435). 

munigriit  s.  mulnliriii« 

münim  III  ich  unterrichte; 
mdinim  I  teach,  instruct  O'R.  — 
Praet.  PI  3  ra  müinset  didicerunt 
Wb.  6*  (Z*.  26).  —  Inf.  Gen.  bat 


umal  münta  ö  gsethaib  SC.  26; 
Dat.  do  mhünadh  cleire  ocus  comh- 
thinöil  „to  instruct  the  clergy  and 
laüy"  Keat.  p.  156;  oc  mnnud  ä 
dalti  Wb.  24<i  {in  educaiione,  m- 
structione  alumni  sui  Z*.  229V 

müutith  eruditor  Wb.  1^  (Z\ 
25). 

mnoralaeh  bufo,  rana  terre- 
stris  simlae  {sie)  mctgnüudims 
Bern.  34i>. 

mAr  =^lat.  murus.  —  Sg.  Nom. 
FA.  11;  17;  27;  PI.  Nom.  müir 
FA.  11;  Acc.  na  muru  FB.  70. 

murithach  eine  Pflanze  mü  ess- 
barer  Wurzel,  s.  mocon. 

murteh^t  FB.  52  (mortcet  HJ)7 

raurthorad  produce  of  the  sea 
O'B.;  ba  län  in  bith  do  gach  maith 
ria  lind  in  rig  sin,  bai  mes  ocus  cias 
ocus  murthoradh  Ms.  Med.  p.  510. 

mosdasce  „he  awakes"  Fis 
Cath.  p.  30,  für  immus  dasei. 


N 


1 .  -n  Pron.  suffixum  und  infixum 
der  1.  Person  Pluralis,  s.  ni. 

2.  -n  Pron.  infixum  der  3.  Person, 
s.  6. 

'  nl  s.  Z*  43,  Wi.  Gr.  §  97  ff. 

1.  na  s.  nach. 

2.  na  für  inna,  s.  3.  in. 

3.  na  für  inna,  s.  1,  1  n-. 
1.  nA,   11  a   nicht,    in  relativen 

und  abliängigen  Sätzen;  non  Z*. 
741;  verschmilzt  mit  ro  zu  när;  mit 
ba  zu  nah  FB.  22,  nabb  23;  mit 
CO  n-  zu  connä,  connär  {consecutiv 
und  final);  mit  i  n-  ubi  zu  inna  ' 
SC.  34,  i;  SP.  III  6;  wi*  Pron. 
suffixum  nan  ärlaid  SC.  38,  4; 
nanascomallat  FA.  23  LBr.  — 
Gebrauch,  a)  an  der  Spitze  ' 
von  Relativ  Sätzen,  ohne  Relativ-  I 
pronomen:  omna  na  tuargaib  Hy.J^ 
5,  69;  SC.  33,  jf9;  Gl.  zu  Hy.  5,  77; 
ani  nä  rpich  lam  SC.  44,  6;  ScM. 
3,  8;  ni  äl  i  n-hErinn  rfg  na  tibre 
falte  ddn  Lg.  10;  is  me..nar  l^c 
TE.  13  Eg.;  ni  fil  fo  nim  ni . .  na 


dingned  SC.  42;  ar  fer  nä  fetar 
claind  na  cenel  do  TE.  13;  tir.., 
inna  tsAier  gö  nä  cloen  SC  34,  1 : 
SP.  III  5;  bale  na  bft  tairb  L^.  9 
{mit  Apocope  für  inna?);  maigen 
na  äigder  rindi  SP.  III  6;  is  d^  nä 
tic  es  ist  deshalb,  dass  er  nicht  ge- 
kommen  ist  SC.  29,  si;  cid  n4  ta* 
braid  warum  geht  ihr  nidU  FB.  72: 
cid  dait-siu  nä  bad  lat  in  cnrath- 
mfr  FB.  8;  cid  nab  sin  Fedelm>sa 
Findchöem  . .  cichs^d  Ha  cach  mnäi 
FB.  22;  23;  mairg  nä  dechaid  SC. 
33,  33  {vgl.  SC.  ih;  amoi  na  beth 
etir  FA.  17;  FB.  11;  ni  mö  dati 
a  ein  Mb . .  indäs  na  tucsaid  üadib 
.ihre  Schuld  gegen  euch  ist  nidU 
grösser,  als  dass  ihr  ihn  nicht  «o» 
ihnen  davon  trüget  FB.  73.  — 
b)  In  der  abhängigen  Rede: 
asberat . .  na  dingen  tu  is  sie  würden 
nicht  thun  FB.  77;  TE.  2  Eg.: 
SC.  34, 10;  asb«rt . .  när  bu  santach 
. .  f 0  bith  när  bu  mö  a  solod  . .  ol* 
das  a  dolod  FB.   90;   atnaigh   in 


ni 


701 


nÄch 


Ingen  aichne  fair,  conar  b4  Ailill 
TE,  12  Eg.;  hierher  woM  auch  bä 
ceist  mör  la  hUltu,  nä  con  fes  c^Ie 
for  a  seilb  CO.  ü  Lü.  \vgl  nl  con). 

—  b)  Im  Causalsatz:  uair  na  ro 
chind  p.  39,  is;  Lg.  V2;  TE.  %  LU,\ 
in  Un  na  FB.  75;  fo  bfth  när  bu 
niö  FB.  90.  —  c)  Im  Consecu- 
tivsatz:  no  slocad  indala  suil,  conna 
roched  corr  inna  cind  SC.  5;  connä 
rabi  ben  G;  conn&  fuair  36;  conna 
hetai  ScM.  14;  CC.  l  LU.;  S  Eg; 
FB.  11;  17;  cona  feUtar  TE.  15; 
snitbe  oir  fria  ^tan,  conna  teilged 
a  folt  fo  agid  p,  131,  21;  serg  for 
marcuch  in  maige,  conna  toraig 
Bund  ille  SC.  29,  19;  conna  ro 
chomraictfs  do  gres  SC.  48;  conna 
fargaib  ni  de  ScM.  17;  connar  ^tad 
nf  döib  Lg.  12;  FB.  39.  —  d)  Im 
Finalsatz:  afraig  Cuculainn  la 
KodaiD,  na  betls  ses  na  fledi  cen  öl 
ren  tomoltus  FB.  27;  29;  im  d&gin 
na  ingine  dorönta  na  tigi,  conna 
hacced  uech  leo  hi,  ar  düg  na  ro 
marbtais  impi  Lg.  11;  ni  bat  com- 
romacb,  ar  na  bat  miscnech  SC.  26; 
ar  nar  bat  ibid.;  ar  na  ructha 
FB.  74;   0CU8   amsaig  Conchobair 

Jmmi  cona  tistais  cuci-seom  Lg.  14; 
cona  ris  Gl.  zu  ar  nad  rls  Hy.  6,  20. 

—  e)  Beim  Imperativ,  Conjunc- 
tiv  in  selbständigen  Sätzen:  na 
corid  cor  dfb  Lg.  1;  na  briss  18,  37; 
na  bi  do  Dün  Imritb  SC.  9;  när 
apraid  4ö,  26;  nk  bad  olc  do  menma 
tr&  SC.  6;  nammongonad  d'UlMib 
it  cbinaid  Lg.  10.  —  f)  nk  tbö 
nein  SC.  44;  FB.  31;  57;  TE.  13 
LU.;  vgl.  nl  thö.  —  g)  das  nega- 
tive n&  ist  wahrscheinlich  auch  ent» 
halten  in  dem  ni . .  nä  {^weder.. 
noch)  folgender  Beispiele,  die  nach 
Z*.  699  unter  nö  loder)  gestellt 
werden  mUssten:  nf  frith  cruth  nä. 
c6rai  nä  congraimm  FB.  24;  10; 
39;  79;  Lg.  17,  65 ;  ni  räuic  cnes 
uä  sciath  FB.  81;  87;  9;  Lg.  16; 
ni  ro  acht  rigna  nä  rf  SC.  34,  8; 
ni  thesta  form  in  t-öollsi  nä  in 
bolad  angelacda  p.  22,  9;  nf  rabi 
Cuculainn  and  na  Conall  FB.  91; 
nis  gaibed  tart  na  lia  Hy.  2,  29; 
6,    12;    CC    2    LU.;    p.    141,    24; 


FB.  26;  ar  fer  n-aile  na  festar 
cland  na  cinöl  dö  TE.  13  Eg.; 
SC.  34,  1;  no  con  faicebat  a  diu- 
aig  bas  mö  do  buaib  na  do  thfr 
ScM.  3,  12  (no  M.);  is  and  nad  bf 
müi  na  täi  p.  132,  21;  ni  ual  na 
hüabar  dam  SC.  19,  1,  aber  ni  uall 
ni  üabar  dam  ibid.  e.  Ebenso  nf 
. .  nach  weder . .  noch. 

2.  nk  nach  dem  Comparaiiv  in 
der  Bedeutung  als  {für  innk,  s.inüi): 
ro  bad  ferr  lim  bith  hi  fus  . .  nä.  dula 
. .  CO  grianaii  A'eda  Abrät  SC.  44,  4. 

naee  nein;  no  Corm.  Tr.  p.  122; 
i,  non  0*Bav.  p.  107;  naicc  non 
Z*.  749. 

nach,  N.  na  Fron.  adj.  ullus, 
aliquis  Z*.  361,  bisweilen  auch 
ohne  vorausgehende  Negation  nC' 
gativ;  vgl.  nech.  —  Sg.  Nom.  nfn 
acend  nach  meraige  SC.  45,  15; 
SP.  V  10;  nf  thairmescad  nach  ai 
alaile  FB.  42;  FA.  15;  ar  itä  nach 
cumacbta  for  a  cul  na  n-^n  sa 
SC.  7  {eifie  Macht);  na  glan  nihil 
mwndum  Wb.  31t>,  so;  Gen.  cen 
esbaid  nä,cha  mathiusa  foraib  FA.  12 
(nach  LBr.);  Bat.  nf  .  .  do  n4ch 
ailiu  SC.  6;  FB.  75;  nf . .  innäch 
baliu  aili  FB.  56;  in  der  Frage: 
dus  hi  fogbar  inüach  baile  CC.  2 
Eg.;  positiv:  innach  du  Lg.  5,  2s? 
do  nach  airchenn  bas  balle  Hy.  6, 6? 
Acc.  ar  ni  fagbat  nach  cumsanad 
denn  sie  finden  keine  Rühe  FA.  30; 
cen  nach  furech  FA.  18;  cenach 
p.  169,  26;  cen  na  forcenn  Wb.  28* 
{.sine  uUo  fine  Z*.  362);  positiv:  im 
n^ch  n-aile  FB.  61;  im  nach  me- 
raige ibid. ;  nach  mod  mit  folgendem 
Relativsätze  utcunque:  nach  mod  ^ 
ro  sasad  mo  beoil  Hy.  5,  17,  Gl. 
i.  cech  mod;  nach  mod  don  bered 
dfa  b^laib  CC.  5;  dagegen  6  nach 
mud  etir  nullo  omnino  modo  SG.  26^ 
(Z*.  362V,  cia  belmmi  amin  nach- 
r6  alle  Zeit  SP.  II  is? 

n&ch,  naeh  nicht;  non  Z\  742; 
mit  Pron.  suffixum:  1.  Sg.  nacham 
ail  nacham  imderg  FB.  35;  nächim 
thänic  EC  3;  PI.  nachan  tairle 
adamna  Hy.  1,  s;  nachin  rogba 
üall  Wb.  15<i;  2.  Sg.  nachit  charad 
SC.  6;  3.  Sg.  nachin  gldasid  SC.  9 


nid 


702 


namm& 


(nachftn  gluaisid  H.).  —  Gebrauch, 
a^  an  der  Spitze  von  Relativ- 
Sätzen  ohne  Relativpronomen:  nf 
fil  diib  mnäi  nachit  charad  SC.  6; 
cid  dond  Emir  üanfebli  nach  as 
&il  in  nert  nuadat  FB.  68:  nacha- 
sella  ibid.  ?  ocus  r^  nach  cf an  etarro 
FÄ.  6.  —  b)  In  abhängiger 
Rede:  ishertatar . .  nach  fstais  Lg. 
14;  nach  facfed  19;  appraind  ocus 
bfthappraind  nach  h^  Cuchulaind 
fil  it  rieht  SC.  U  [vgl.  33,  ss); 
tongu . .  nach   menic    ScM,   16.   — 

c)  In  C au 8 aisätzen:  fod&ig  nach 
8^t  cumung  no  th^iged  FB.  70; 
TE.  6  Eg.]  ar  nach  »fil  nomen  for- 
tius  Gl.  zu  Hy.  6»  i  («.  tressam); 
or  nach  taide  Lg.  17, 48  (or  na  Eg}j; 
ohne  Conjunction  nach  aithgeuin 
da  ich  nicht  kenne  p.  144,  ai?  — 

d)  In  Final'  und  Consecutiv» 
Sätzen:  connach  acciu  Lg.  18,  s; 
CO  nach  acced  fer  di  Ultaib  hl 
Lg,  6.  —  e)  Beim  Imperativ: 
nacham  ail  nacham  imderg  FB.  35 ; 
beim  Conjunctiv:  nachan  tairle 
adamna  Hy.  1,  8.  —  f)  In  der 
Frage:  n4ch  demad  etercert  düib 
. .  ]a  hAilill  ocus  la  Meidb?  FB.  75. 

—  g)  nf . .  nach  weder  . .  noch:  ni 
ru  bim-sea  do  gse . .  nach  do  scian 
..nach  t*fcrg  SC.  41;  anf  dfa  lud- 
chad  cuingid  . .  no  con  fdar  i  n-£rind 
nach  i  n- Alpain  FB.  93 ;  TE.  13  Eg. 

n&dy  nad  nichts  in  relativen 
und  abhängigen  Sätzen;  non  Z*. 
741;  auch  nat  in  LHy.  und  LBr, 

—  Gebrauch,  a)  In  Relativ- 
sätzen, ohne  Relativpronomen: 
nf  nad  roichet  FB.  11;  FA.  14; 
nechtar  na  da  idan  marbtha  duine 
nÄd  fcat  lege  TE.  8  LU.\  connÄ 
rabi  ben  nad  nsBed  dk  6n  diib 
SC.  6;  TE.  2  iCT.;  is  crann  crfn 
nad  däni  thoil  ind  rfg  thuas  SP. 
IV  2;  7;  FB.  29(?);  in  cruth  glan 
clü  nad  chlithe  SP.  V  8;  Hy.  5,  7i; 
is  and  nad  bf  müi  na  t4i  p.  132,  24; 
in  tan  tra  bd  urlam . .  ocus  nad 
rabi  nf  bad  esbaid  üad  FB.  4;  92; 
cid  dait-siu . .  näd  bod  latt  FB.  10; 
Hy.  6,  11;  ScM.  21,  1.  —  h)  In 
Conjunctionssätzen:  or  nad  fil 
lern  Lg.  3;  ar  n&d  fittr  t&/d.;  hinter 


üair,  üare,  in  tan  mit  Pron.  rda- 
tivum:  huare  nad  n-digni  Ml.  23^,  10; 
in  tan  näd  n-acastar  et  nid  for- 
chluinter  Wb.  25^;  ar  nad  rfs  iffemn 
Hy.    6,    90,    Gl     i.    cona    ris.    — 

c)  Prohihitiv,  ohne  Conjunction: 
*  nad  clechta  err  öencharpait  do  im- 

luad  ar  m^si  FB.  35  (nat  Eg.\  — 

d)  Idiomatisch:  atconnarcatar  dadib 
mod  nad  mod  sie  sahen  ihm  sieh 
nach  und  nach  (V)  von  ihnen  emt- 
fernen  EC.  7;  mod  nad  mod  i  n- 
desid  inna  sudiu  FB.  84?  comraic 
nad  chomraic  a  m-barr  SC.  33,  19? 

—  e)  Die  Form  nat:  nat  leic  Hy. 
1,  si;  nat  roichet  FA.  14  LBr.; 
nit  cumgat28X£r.;  nat  eroichligend 
30  LBr.;  nath  combaig  Hy.  5,  n. 

nadarecna  FB.  24? 

näeb  s.  nöeb. 

eon-n&ib  Oss.  III  5,  Gl.  i.  co 
m-bröic. 

naicc  s.  nace. 

naidm  N.  nexum  On  Ihe  Mann. 
III  p.  470;  a  bargain,  covenant 
O'R.  —  PI.  Acc.  for  nadmand  su- 
per obligationes  Z*.  270  {Sench.  M.). 

—  Vgl.  fo-naidm. 
Baim  s.  n6eb. 

naimda  feindlich?  na  techta 
naimdai  ScM.  2. 

nalmtide  hostilis  Z\  794. 

it&ire  s.  n&re. 

niit,  escuing  urcoidech,  hirudo 
Ir.  Gl.  935. 

naUabracb  SP.  II  1? 

nima,  nime  M.  Feind;  ban- 
namse  inimica  Z*.  255.  —  PI.  Nom. 
niniait  hostes  Wb.  32c  (Z*.  258- 
FB.  21;  25;  84;  Gen.  i  tirib  nA- 
mat  Lg.  13;  inna  nimut  p.  191,  m: 
Acc.  lam  naimtea  Ml.  2^,  12;  eter 
caratniimta  inter  amieos  hostües 
Wb.  23c;  la  nÄimtiu  Lg.  13:  SC.  26. 

nammi  Adv.  nur,  allein;  tan- 
tum,  solum  Z\  614;  besonders  ofi 
mit  vorausgehendem  acht:  tancatar 
. .  Uli . .  acht  dias  namma  es  kamen 
aUe  aussei'  nur  zweien  {nur  zwei 
nicht)  SC.  2;  FB.  1;  17:  92;  93; 
nod  lemad  a  m-brethugud,  adit  co 
n-daimtis  namma  for  a  breitfa  er 
würde  wagen  ewisdien  ihnen  zu 
entscheiden,   eiber   nur   {wenn)    sie 


nammilr 


703 


neb 


sich  seitiem  ürlheü  fügten  FB.  76; 
ingi . .  namma  j9.  142,  lo;  ocus  no- 
coned  namma*  und  nicht  nur  dies  {?) 
SC.  31,  15;  ni  cluinter  don  garb- 
thoraind  sin  acbt  bec  nammä  FA. 
U  LBr. 

nammAr,  nammör,  mit  voraus- 
geJ^endem  ni,  kaum;  ni  gabsat 
nammär  isin  tig  sie  hatten  sich 
kaum  in  d^n  Hause  niedergelassen 
VC.  3  (nammor  Eg.). 

nammoBgonad  Lg.  10  s.  inim« 
uroniin. 

nAn  i.  bec  ^Jiittle^  ut  dicitur  nanus 
i.  abac  idwarf)  no  Incbarban  {pigmy) 
Corm.  Tr.  p.  1  (a^i. 

1.  nAr  i.  uasal    O'Dav.  p.  107. 

—  Sg.  Nom.  Lg.  17,  is;  Gen.  erred 
nAir  s.  unter  tilliud,  nfath  näir  s. 
unter  fo-naidm. 

2.  nkr  schaamhafty  vgl.  n&re;  i. 
fial  no  lan  no  noeb  no  idan  O'Dav. 
p.  108;  vgl.  imm-n&ir.  —  Sg.  Nom. 
ba  n&r  la  Brigit  B.  schämte  sich 
p.  42,  10 ;  SC.  44.  —  Compar.  ni 
roibe  tra  nech  ba  nairiu  na  ba  föli 
Three  Hom.  p.  84,  ii  (j,more  hash- 
ful  or  more  modest**). 

3.  nAr  s.  nAthar. 

nAre,  nAlre  Schaam;  shame 
Corm.  Tr.  p.  125,  Gl.  zu  rucce  ibid. 
p.  146;  vgl.  imm-näre. 

nasc  Ring;  ring,  tie  Corm.  Tr. 
p.  125;  nasc  niad  „a  champion's 
bracelet'*  ibid.  nia;  au-nasc  (i.  nasc 
auei  i.  6rnasc  no  bid  um  doitib  no 
a  glaassalb  {s.  clüas)  mac  na  ster- 
chland  Corm.  p.  4;  s.  ör-nasc. 

nascim  ich  binde;  nasgaim  1 
bind,  tie,  chain  O'R.  —  Praet. 
Sg.  3  CO  ros  naisc  eraicc  a  mucc 
form  er  verpflichtete  sie  zu  einer 
Busse  fOr  seine  Schweine  Three 
Harn.  p.  58,  so.  —  Per  f.  Sg.  1  ro 
uenasc-sa  foraib  . .  VII  c^t  talland 
argait  bAin  LU.  p.  114^,  e'  {Siab. 
Concul.).  —  ^ass.  Praes.  Sg.  3 
nascar  „is  fastened**  O'Don.  Suppl.; 
ni   naisgtber    O'Dav.  p.   81    ecna. 

—  Vgl.  ar-,  fo-nascim. 

nassad  Fest,  Versammlung 
(a  fair,  assembly  O'R.),  s.  unter 
lüg-nasad;  i.  gnatbugud  Gl  zu 
nassad  Beoain  Fei.  Oct.  26  {O'Bav. 


p.  108),  Three  Ir.  Gl.  p.  137  wird 
hinzugefügt  no  nasad  i.  du  (nasadh 
fame  0'R.\  und  darnach  übersetzt 
Stokes:  „The  fame  ofB.'';  PI.  Gen. 
comsid  na  näem  nAsad  n-An  s.  unter 
coimsid. 

nassadach  berühmt?  vgl.  nasadh 
noble  famous  O'R.,  ainm  hüi  nas- 
sadaigh  Neill  1.  du  Coluimcille 
Three  Ir.  Gl.  p.  137. 

uAth  ainm  coitcend  dona  huilib 
aistib  eicsib  „a  gener al  name  for 
all  poetical  compositions*'  Corm. 
Tr.  ^j>.  125;  is  oll  in  nath  dognitis 
ind  filid  ar  thüs  do  gr^in  ocus  do 
^scu  LHy.  Amr.  144;  Gen.  natha 
ibid.;  Bat.  oder  Acc.  ferr  cech  nath 
Hy.  5,  94,  Gl.  \.  ferr  cech  filid  echt. 
—  Vgl.  marb-nad. 

uAthar  Gen.  Du.  de f  Pronomens 
der  1.  Person;  cechtar  nAthar  uter- 
que  nostrum  Z\  325;  SP.  II  i; 
nAr  4. 

nathir  M.  natri.x,  serpens  Z*. 
259.  —  Sg.  Nom.  naithir  Hy.  5,  6; 
Gen.  do  neim  ina  nathrach  Fei. 
Epil  480;  PI.  Gen.  natrach  FA.  25; 
Du.  Acc.  la  dA  natraig  SC.  34,  4. 

BAtho  nein  s.  1.  nA  f),  vgl  ni  thö. 

nau,  nö  F.  Schiff.  —  Sg.  Nom. 
nau  thoU  SP.  IV  i  (no  LL.);  Gen. 
noe  SG.  69»  {Z^.  33);  Dat.  on  noi 
oensheiced  from  the  boat  ofone  hide 
Corm.  Tr.  p.  32  cimbith ;  ina  nöe  Uy. 
4  Praef.  {so  zu  lesen  für  inaso^). 

Baue  s.  u6e. 

neb-9  neph-  ein  besonde^'s  in  der 
alten  Sprache  häufiger  gebrauchtes 
negatives  Präfix,  Z*.  861,  später 
nem-,  nemh-;  nem-aicside  unsicht- 
bar EC.  3,  PI.  Dat.  i  retaib  neb-aic- 
sidib  Wb.  4»;  neph-chorpdae  vncor- 
poreus  SG.  27^;  neph-chostae  apes 
{sine  pede)  SG.  102^;  neph-fodlaide 
insecabilis  {Atom)  SG.  28»»  und  189b ; 
neph-frithgabthe  „unbridled"  Tur. 
Gl.  114;  neph-immaircide  incon- 
veniens  Ml.  17»,  e;  neph-imfolngidi 
inefficaces  Ml.  17»,  6;  nem-thrual- 
nide  „unsullied"^  Three  Hom.  p. 
124,  13 ;  nem-urchoitech  „harmUss^' 
SMart.  37 ;  nem-marbda  unsterblich 
p.  191,  86;  neb-marbtu  immortalitcts 
Wb.  29d,  24;  nem-duine  nemo  Ir. 


nech 


704 


n&t 


CR.  954;  neph-nf  nihü  SG.  95»; 
neimh-nl  nihü  Ir.  Gl  937.  Be- 
sonders werden  Ausdrücke  wie 
Nichtsein,  Nichtglaüben  durch  dieses 
Präfix  gebildet:  tri  neb-airitin  löge 
durch  Richtempfängen  von  Lohn 
Wh.  11»;  neph-denum  neich  di  ulc 
Nichthun  von  etwas  Bösem  ML 
23c,  20 ;  dogena  neph-thecht  dia 
cungid  TBF.  p.  152,  sö;  bid  tuad 
dom-sa  mo  neb-thuad  mein  Volk 
wird  sein,  was  mein  Nichtvolk  war 
{Rom.  9,  25)  Wh.  4d. 

nech  Fron.  8ui>st  mit  voraus- 
gehender Negation  quisquam, 
ohne  Negation  quis,  aliquis  Z\ 
362.  —  a)  Mit  Negation  Niemand, 
Keiner:  ni  con  fitir  nech  dib 
Keines  von  ihnen  wusste  p,  17,  »2; 
p.  133,  6;  145,  8;  FA,  G;  9;  FB.  20 
(Feim.)\  59;  73;  |)  310,  4;  conna 
hacced  nech  Lg.  11;  FB.  17;  nad 
fesser  nech  do  feraib  hErewrf  TE. 
^  LU.\  nin  accathar  nech  alle  es 
soU  ihn  Niemand  Anderes  sehen 
FB.  59;  cen  co  labradar  fri  nech 
ScM.  3,  2;  ni  bä  nech  bas  ferr 
FB.  56.  —  b)  Ohne  Negation  Je- 
mand, Einer:  cia  beth  nech  bas 
chalmu  and  FB.  89;  nech  rod 
finnfa  TE.  7  Eg.;  9,  so;  SC.  46; 
dia  m-be  nech  occä  sirfegad  imme 
FA.  10;  fö  läo  ro  das  cload  nech 
Hy.  5,  63;  dianus  tuccad  nech  ali 
V  TE.  2  Eg. ;  Gen.  ni  fil  druim  neich 
V  dib  . .  fri  äraili  FA.  12;  Gl'  zu  Hy. 
M&,  6;  milcht  neich  arindchuiriur 
^^j^SP.  I  8;  daigh  neich  andiaigh  a 
1|^  äula  TE.  9,  15;  a  tabairt  illäim 
neich  uaib-si  FB.  76;  menma  neich 
aile  ScM.  3,  s;  Neutr.  neich  mit 
nachfolgendem  ■  Relativsätze  ejus 
quod  {Z^.  362):  1  n-digail  neich 
^  dorigensat  fri  Duid  zur  Strafe  für 

das,  was  sie  gegen  D.  gethan  hat- 
ten Ml.  23b,  5;  Dat.  hi  thic  do 
neoch  FA.  9;  1  LBr.;  14  {der 
Dat.  do  neoch  ist  wohl  durch  eine 
Art  Attraction  an  dianid  ^rdalta, 
den  Hauptgedanken  des  Vorder- 
satzes, entstanden)'^  nir  attaim  do 
nech  TE.  ^  Eg.^  p.  142,  9;  nd 
tarta..do  neoch  aili  FB.  74;  90; 
cen  CO  beth  . .  d'airfiteod  do  neoch 


FA.  7;  FB.  72;  do  neoch  mü  fol- 
gendem Relativsatz  ei  qui:  gnixn 
do  neuch  forrochongart  actio  ei 
qui  praecepH  SG.  199^>;  Neutr. 
crete  do  neuch  asberat  som  die  dem 
glauhen,  was  jene  sagen  Ml.  17«,  4 
Gl.  zu  simplices;  Acc.  ni  comul  tri 
nech  ingi  fria  rig  namma  p.  142, 10. 

neehi  s.  2.  nf. 

neehtar  alt  er  ut  er  ZK  363:  Sg. 
Nom.  neehtar  na  da  idan  TE.  8 
(da  ni  Eg.)\  Acc.  ni  ba  U  neehtar 
da  FB.  73. 

iied  s.  net« 

negar  s.  nlgim. 

nelm  Gift;  L  virus  Carm  Tr. 
p.  79  fi;  nem  venenum  SG.  33^ 
{Z*.  10);  nem  insin  nad  cbon  rir- 
thar  sech  nem  nathrach  G^.  zu 
venenum  aspidum  sub  l(dni8  ecrum 
Ml.  33d,  10.  —  Sg.  Nom.  neim  p. 
190,  30;  191,  18;  ind  neim  Hy.  4 
Praef;  Gen.  no  asaitis  cnuicc  ne- 
med  fair  Goid.*  p.  172  {LHy.)i  co 
n-drücht  neme  p,  191,  i<;  ss;  co 
srothaib  nemi  14;  ind  neime  an- 
dracht  Gl.  zu  tetri  vestigia  viri 
SG.  112»  {Z*.  800);  Acc.  cen  neim 
Hy.  5,  7  (i.  cen  imdergad);  39;  ar 
neim  Hy.  7,  60;  tri  neim  ScM.  5: 
PI.  Nom.  neimi  acomta  SG.  139^ 
Nigra;  PI.  Acc.  sech  na  nemi  Hy. 
1,  13.  —  Comp  OS.  nip-sa  nem- 
thenga  mo  crich  LU.  p.  114»,  si; 
Bricriu   Nem-thenga   B.  Giftzunge 

FB.  1. 

neimneehy  nemnech  virulentus 
Wh.  7c,  Gen.  neimnich  venenosi 
SG.  33b  (Z*.  10). 

neimthe  aus  Gift  bestehend, 
sruth  neimthe  FA  30  (neme  marb- 
thaigi  LBr.)? 

n^it)  ne^I^lt  a  fight,  battle, 
wound  O'B.;  ocus  n^it  ba  hainm 
don  kath  do  brisind  ria  mac  Cath- 
bad  Corm.  p.  13,  1  (cul);  cain  boich 
neoit  {reimt  auf  crina  seoit)  LHu. 
Amr.  Prol.  {Goid.*  p.  157),  in  LÜ. 
zu  neoit  die  Gl.  i.  gaiune,  zu  bnich 
i.  ro  bris  i.  maith  ro  bris  fein  in 
cairinne  (?) ;  tria  neit  LHy.  Amr.  2, 
Gl.  tre  chath,  in  Lü.  über  neit  die 
Gl.  i.  cath;  rob^  do  lecht  i  forthe 
(i.  immochai)  iar  do  n^it  (i.  iar  do 


neithi 


703 


nert 


guin)  s^ol' siraichthe  (no  sfrarde") 
ibid.  LU.;  necit  glossvrt  durch 
gainne  LHy.  Ämr.  103;  aslaigid 
sercc,  saigit  s^oit,  ni  gaib  n^oit  fri 
nech  as  dil  ibid.  ^assaiges  LU.); 
gainni  no  neoti  und.  104.  —  Vgl.  Neit 
i.  dia  catha  la  g^ntib  Gsedel  Corm. 
p.  31,  ned  i.  dia  catha  O'Dav.  p.  108. 

neithi  8.  2.  nl. 

n^l  M.  Wolke;  doud  Corm.  Tr. 
p.  126;   nell  nebulae  Ir.   Gl.  337. 

—  Sg.  Nom.  in  dub-nel  FB.  39; 
Dat.  isind  nful  €hid.*  p.  64  {LHy.); 
PL  DcU.  na  haible  tened  trichem- 
ruäid  innellaib  ocub  i  n-a^raib  uas 
a  chind  LU.  p.  80«,  5;  Acc.  cen  na 
niula  FB.  44;  mär  a  dicsa  ön  mnir 
acht  nad  roched  neölu  LU. p.  23«^,  24. 

nela  ScM.  5? 

n^laeh  wolkig ^  co  nem  n^lach 
„to  doudy  heaven''  Fei  Prol  280; 
adrad  in  rig  nelaig  des  Königs  in 
den  Wolken  Und.  187. 

nell,  cl6th  nell  Lg.  17,  ss,  re  fu- 
niud  nell  na  nöna  LU.  p.  IT^,  29  (». 
unter  grf  s),  vgl.  nöall  a  trance  O'B.  ? 

1.  nem  s.  neim, 

2.  nem   N.  Himmel;  Z\   271. 

—  8g.  Nom.  FA.  10;  is  nem  im 
grein  SP.  IV  3;  nem  tened  FB.  15? 
Gen.  ruire  nime  Hy.  1,  4;  ri  nime 
Hy.  6,  83;  flaithem  nime  Hy.  1,  31; 
iiaith  nime  Hy.  1,  44;  5,  92;  FA, 
2ü;  31;  33;  nimi  2;  3  t*.  ö.;  nime 
flatha  Hy.  5,  4;  nert  nime  Hy.  6,  e; 
7,  17;  muinter  nime  FA.  5  t«.  ö.; 
nimi  2;  14;  15  u.  ö.;  nöi  n-graid 
nime  FA.  4  (gr&d  X/?7.);  9;  dorua 
..ind  nime  FA.  15;  16  u.  d.;  ni- 
mi 16;  focraice  nime  FA.  31;  32; 
nimi  1;  dochnm  nime  Hy.  2,  50; 
nimi  FA,  1;  20;    co  ainglib  nimi 

FA.  3;  19;  renda  nime  p.  191,  24; 

FB.  19;  nimi  25;  dichend  nime 
TE.  9;  in  FA..  hat  LU,  21  med 
nime  und  14  maJ  nimi;  i)a^  for 
nim  Hy.  2,  28;  5,  le;  fo  nim  X(/. 
18,  5;  SC.  42;  do  nim  FA.  2;  dia 
du  nim  SP.  III  4;  -4.ee.  nem  FB. 
39;  rith  fri  nemh  TE.  9  J57p.;  for 
nem  Hy.  6,  22;  cosin  tres  nem 
FA.  2;  P?.  Gen.  dräm  na  5«cÄ* 
nime  FA.  15;  Dorf.  D6  de  nimib 
Hy.  6,  19.  —  Comp 08.  donab  nem- 


indithib  G^Z.  zu  horoscopis  Vindob. 
fo.  2.  b.  1  [Goid.^  p.  53). 

n^m  N.  Edelstein,  Perle; 
onyx  Z*.  18.  —  PI.  Dat.  fräs  do 
nemannaib  p.  310,  37.  —  Vgl.  nä- 
manda. 

nem-  s.  neb-« 

n^mandaperZenar^t^,^erZ6»- 
gleich.  —  8g.  Nom.  detgein  nä- 
manda  Lg.  18,  16;  nemonnta  TE. 
4  JEJ^. ;  P2.  Acc.  imma  deta  nemanda 
ip.  4,  17  (nämunto  Eg.). 

nemde, nemdtL  himmlisch;  Güd. 
Lor.  Gl.  13  und  24.  —  Gen.  ind 
rfg  nemda  s.  die  Glosse  zu  irriched 
Hy.  5, 106;  Acc.  liar  n-athatr  nemda 
Hy.  1, 48;  PI.  Nom.  fochraice  nemdai 

p.  170,  24. 

nemed  sacellum  8G.  13^  (Z». 
801);  n'emeth  Corm.  Tr.  p.  121. 

nemele,  neimheli  sorrow,  pity 
O'B.;  Dat.  oc  nemele  frisin  comdid 
„in  .  .  complaining   to   the   Lord^* 

FA.  30  (nemeli  LBr). 
nemid  a  magistrate  Mann.  III 

Index;  s.  unter  f^gaim,  und  dazu 
auch  nemthe  8C.  25? 

nemidach  a  dweller  in  heaven, 
cipe  gebuB  m*imund  hillou  a  et- 
sechta  corub  nemidach  Three  Hom. 
p.  38,  6. 

nemneeh  s.  nelmneeh« 

nen  i.  tonn  „a  wave*^  Corm.  Tr. 
p.  126,  vgl.  3.  nin.  / 

nena,   triucha    nena  Find    Oss,    i 
III   6,    Gl.    i.    ordlach;    vgl.    nean  ^ 
;  inchy  span  O'B. 

I       nenald  nettles  Corm.  Tr.  p.  126, 
neanaid  i.  neantög  O'Cl;   co  fac- 
cad  in  caillig  oc  bein  n^nntai  do- 
'   chum  braisce  di  „cutting  nettles  to 
make  pottage  thereof*  Fei.  p.  C. 

nentöc,  nenntog  urtica  Ir.  Gl. 
208. 

1.  neöit  ^.  n^it. 

2.  neöit,  nir  ba  neoit  ,fie  not 
niggardly''  Fei  p.  CLXXXV. 

nert  N.  Kraft,  Macht;  am-nert 
Schwäche,  amnertach  schwach  LHy. 
Amr.    113.    —    8g.    Nom.   FA.   1; 

FB.  79;  SC.  41;  nert  D6  Hy.  5,  45; 
nert  nime  Hy.  6,  6;  a  nert  Lugdach 
Gl  zu  Hy.  5, 68;  in  nert  FB.  68,  26; 
Gen.  ar  thrommi . .  a  neirt  FB.  88 ; 

45 


nertaim 


706 


ni 


is  rigi  nirt  TE.  9  Eg,'^  Dat.  ohne 
Praep.  instrutnentai :  atomriag  . . 
niurt  ich  verbinde  mich  mit  einer 
Kraft  Hy,  7,  i;  s  /f.;  i?;  m;  es; 
dit  nirt  SC.  13;  38,  s:  41;  Ace,  fri 
cech  nert  n-amnas  Hy.  7,  4s;  ni 
digaib  a  nert  Hy.  5,  es;  tria  nert 
gaili  p.  328,  i ;  Pl.  Acc.  na . .  nert 
80  Hy.  7,  42  (neurta  B.)\  nerta 
lochnamat  FB.  68,  lo.  —  Comp. 
nert-lia  SC.  38;  ocus  bdl  rell  derm&ir 
0CU8  nertlia  miled  forsa  n-indsmatis 
slegaocus  semmunna  ocus  fria  meltfs 
renda  ocus  fsebra,  ocus  ba  corthi 
corad  in  lecc  sin  LBr.  p.  216s  i5. 

nertaim  II  tcTi  stärke^  kräf- 
tige. —  Prciea.  PI.  3  nertit  con- 
firmant  Wb.  l*  (Z*.  436).  —  Inf 
Gen.  is  and  is  tualäng  a  nerta  Gl. 
zu  ut  potens  sit  exhortari  doctrina 
8ua  Wb.  31^  12;  oc  nertad  SC.  28. 

nertlti  SC.  20? 

nertmalre  F.  Stärke^  leo  ar 
nertmaire  Three  Hom.  p.  42,  »2. 

neseöit  a  boil  Corm.  Tr.  p,  123; 
apostema  Ir.  Gl.  843. 

1.  ness  mustella,  mus  longa 
SG.  36»  {Z*.  49);  weasel  Corm.  Tr. 
p,  123  nescoit. 

2.  ness  nomen  do  crand  („poU^*) 
Corm.  p.  32,  42,  vgl.  ibid.  sa. 

3.  ness  nomen  do  urnisi  (,,fur- 
nace?")  Corm.  p.  32;  ba  binde  no 
chantais  dord  fri  derc  a  neis  a  df 
bolg  ibid.  p.  33,  i. 

4.  ness  Schlag,  Wunde;  ness 
din  ainm  do  b^im  ocus  do  c bracht 
Corm.  p.  33;  neas  i.  crecht  CDav. 
p.  108. 

nessa  propior  Z*.  277;  nesso 
assa  nesso  propius  propiusque  Wb. 
12i>;  bes  ni  pe  nessu  ic  do  suidm 
oldäs  dait-siu  FB.  94;  im  Sinne 
des  Superlativs:  dorus  . .  iiid  nime 
as  nesu  das  Thor  des  Himmels 
welches  das  nächste  ist  (==  das 
nächste  Himmelstluyr)  FA.  15;  FB. 20. 

net  Nest;  a  nido  latine  Corm. 
Tr.  p.  124.  —  Dat.  iuathither.. 
grib  dia  ned  Corm.  p.  36,  45  (priill). 

ni  Pron.  wir,  nos  Z*.  32ö,  vgl. 
sni.  —  a)  alleinstehend:  maic  ni 
do-som  Wb.  19*  (ßlii  nos  ei,  deo).  — 
b)  2jur  Verstärkung  (nota  augens) 


der  1.  PI.  angehängt:  dingniam-ni 

FB.    6;    56;    bemmit-ni    Lg.   10; 

r^gmait-ni   t&t(2.;    FB.    57;    dode- 

chammar-ni  ScM.  2:  Lg.  12;  SC. 

13;  43;  FB.  41;  ni  leicfem-ni  ibid.i 

dogenam-ne  FB.  16 ;  nechtar  nithar- 

ni  keiner  von  uns   beiden  LU.   p. 

19%  5;  na^  dem  Pron.  poss.  der 

1.  PI,  dem  Substantiv  angehängt: 

ar  m-breth-ni  FB.  62.  —  c)  von 

Präpositionen     abhängig,      dur4^ 

Doppdsetjsung  -nni,  -nn,  -nd,  -n: 

airun   EC.   6?   oruinn   p.  144,  9o; 

eninn  propter  nos   Wb.  15*;    cu- 

cainni  ScM.  9;   cncainn  14;   chu- 

cunn  Hy.  8,  2;  chucund  FB.  52 

cucund  Lg.  1:  FB.  46;  dfin,  dinn 

de  nobis  Z*.  334;   dind    FB.  36 

dün,  duun,  ddnn  ad  nos,  nobis  Z* 

333;  ddn  Hy.  1,  2;  is;  20;  S4;  2,  m 

5,  106;  6,  23;  24;  Lg.  10;  ScM.  4 

9;  16;  SC.  3;  6;  CC.  2  Eg.\  FB 

43;    61;    75;    duin    FB.    34;    49; 

etrunn,  etron  Z*.  333;  fomni,  fomn, 

furnn  ibid.\  forni  FB.  AI-,  48;  fomd 

SC.  5;  36;  forond  FB.  46;   frinni 

Z*.    334;    frind    Lg.    13;    la    »: 

FB.  48;  immunn  Z\  333;  Hy.  8,  1; 

immond  FB.  52;  imond  p.  132,  9; 

indiunni,  indiunn  Z*.  333,  334;  in- 

nunn  Hy.  4,  5;  8,  1;  linni  SC.  24: 

FB.  62;    linn  TE.  9  Eg.i    CC.   3 

Eg.;   lind    ScM.    15;    ÄC.   45,   a; 

l'i^.    73;    90;    94;    lend    Lg.    13; 

ocainni   iSfc3f.  7;   ocaind   FB.  62; 

ocunn  Hy.  8,  1;   reunn  J9y.  4,  4; 

remunn  Hi/.  1,  S4;  remoind  FA.  17: 

seocbainni   ^S^C.   45,   17;   secfaoinne 

Goid.^    p.    134;    secbond    Lg.    9; 

torunni,    torunn   Z\   334;    triooni 

t&u2.;  önni,  uanni,  u&inn,  u&in  und: 

üainne   FB.   59;   uaind   41;    haan 

Hy.  1,  20.  —  d)  Partikeln  vor  der 

Verbalform    angefügt   {Pton.    infi- 

xum'):  ronn  ain  Hy.  1,  30;  ron  anset 

ibid.  14;  ron  feladar  Hy.  1,  i;  35:56: 

4,  12;  8,  g;   ron   soerat  Hy.   1,  «: 

10;  24;  56;  4,  3;  8,  6;  ron  snaid  Hy. 

1,  11;  is;  5,  10;  !i2;  nacban  tairle 

Hy.  1,  s;  55;  ni  conn  acci  nech  p. 

133,  7;  nln  ortar  FB.  53?  ar  don 

roigse  Hy.  1,  31;  don  fe  Hy.  1,  1: 

4,  2;  for  don  t6  Hy.  1,  1;  for  don 

itge    Brigte    bot    5,    89;    for    don 


ni 


707 


nf 


rabat  im;  do  don  arch^il  j9.  133,  6; 
dodn  ancatar  ScM.  4;  don  auicc 
p.  144,  10  (tanic);  co  n-don  fair 
Hy.  5,  89;  91  (tair);  don  estao  p. 
140, 25;  (testa);  ar  don  adbat  SC.  28 
(tadbat);  don  ringrat  Hy.  1,  17; 
don  foBcai  Hy.  6,  5  (diuscim);  1,  is; 
donn  esmart  Hy.  3,  s;  immun  tisat 
Hy,  1,  8;  cutan  m^la  FB.  52  (to- 
imlim);  ni  tanbi  SC.  19.  —  e)  An 
eine  Verbalform  ah  Otiject  ange- 
fügt: ainsiunn  Hy.  6,  14;  snaidsiunn 
Hy.  1,  97;  88;  taithiann  SP.  II  6. 
1.  Bf  9  ni  jhicht,  die  gewöhnliche 
Negation;  non  Z\  739;  aspirirt 
den  folgenden  Anlaut:  ni  chuir 
FB.  36;  nf  chüala  FB.  44;  ni 
chossena  59;  73;  ni  chelat  71;  Lg 
17,  46;  FA.  6;  26;  8C.  45,  s;  nf 
tfaairmescad  FB.  42;  nf  thfscad  88 
ni  thardad  90;  p.  22,  9;  39,  is 
Lg.  17;  ScM.  3;  TE.  2;  FA.  9 
26;  SC.  29;  29,  le;  24;  ni  fil  Lg 
lü;  12;  ScM.  12;  ni  h^tig  SC 
33,  17  für  ni  s^tig?  —  Mit  Fron 
suffixum:  1.  Sg.  nim  thairle  Hy 
6,  12;  ScM.  3,  17;  TE.  9,  7;  8 
p.  141,  ss;  nim  du  H^  2,  44;  nim- 
tha  cumac  dia  aisn^is LU. p.  113»,  u 
SC.  13;  ^.  Sg.  nit  loci  SC  30,  2; 
nit  ägara  40;  3.  Sg.  nie  n-athgeöin 
Lg.  9;  nis  n-insorg  j?.  141,  s;  nfs 
röchet  JFM.  12;  nis  toirchi  in  muicc 
SeM.  9;  12;  TE.  17;  SC.  *8;  36; 
Hy.  5,  26;  2,  29;  FB.  47;  nin  acend 
SC.  45,  16;  nfn  accathar  FB.  59; 
isuachnid  nfrrodcbad  mo  ic-sa  TE. 
12  X[7.?  —  Andere  Verschmelzun- 
gen^ ni  ro  wird  nir:  nir  thüargaibset 
iTB.  26;  nir  bolbian  39;  40;  43; 
56;  58;  78;  81;  82;  ScM.  5;  nirb 
dil  FB.  73;  p.  40,  82  {für  ni  ro 
bo);  ni  bo  wird  nib:  nib  amles 
SC  11,  9;  bes  nip  cath  SC  38,  10; 
niptar  ScM.  5;  ni  imroa-  wird  nima-: 
nimafitir|).  17,  22;  nimatorchoralod- 
sa  FB.  26;  nimäriilaid  71.  —  Ge- 
hrauch, a)  Besondere  Verbindun- 
gen, ni . .  ni  nihü  (s.  2.  ni\  ni . . 
nech  nemo,  ni . .  acht  franz.  ne  . . 
que,  ni . .  nammär  kaum:  ni  thesta 
ni  dib  es  fehlte  Nichts  von  ihnen 
p.  41,  13;  42,  5;  FA.  16;  SC  1; 
42;   FB.   90;    nin    accathar   nech 


aile  occut  kein  Anderer  seihe  t/m 
bei  dir  FB.  59,  s.  nech;  ni  füll 
fort  acht  nechtar  da  ni  mtr  eins 
von  zwei  Dingen  kann  dich  drücken 
TE.  8  Eg.;  SC.  5;  14,  s.  acht;  ni 
gabsat  nammär  isin  tig  CC.  3,  s. 
nammir;  ni  ba  la  nechtar  d^  eter 
FB.  73,  8.  eter;  ni . .  n4  weder . . 
noch,  s.nk;  ni . .  nach  weder . .  noch, 
8.  nach;  ni  thö  nein  Lg.  6;  '.'; 
TE.  13  Eg.,  vgl.  na  thö.  --  b)  ni 
steht  auch  beim  Imperativ:  ni  chuir 
FB.  35;  ni  aigther  ni  fürchte  Nichts 
SC.  10;  beim  Co^junctiv  in  Haupt- 
sätzen: ni  iadat  SC.  25;  ni  fres- 
nesea  26;  nfn  accathar  FB.  59; 
ni  bd  lat  FB.  73;  p.  141,  s;  SC. 
25;  ni  p&  SC.  26;  nir  bat  SC.  25; 
26;  sowie  beim  [modal  gebrauchten^ 
Futur:  ni  dechais  p.  21,  32;  nf 
s&is  5(7.  25;  26;  ni  firfidtfr  iS^C.  3. 
—  c)  ni  steht  auch  in  der  abhän- 
gigen Rede:  is  follu8..ni  dligthi 
FB.  41;  TE.  12  LU.;  adrubrutar 
ni  füaratar  sie  hätten  nicht  gefunden 
TE.  19;  FB.  90;  ba  inond  aithesc 
..ni  theclaimtis  TE.  2  LU.;  ScM. 
3,  5.  —  d)  nf  nach  den  Conjunc- 
tionen  ar,  üair,  fo  bith,  sech:  ar  ni 
recat  a  les  ind  naim  ni  aile  acht 
. .  denn  die  Heiligen  bedürfen  Nichts 
weiter  als  FA.  5;  9;  12;  15;  CC. 
6  Eg.;  SC.  42;  FB.  94;  Lg.  6  (ar 
na  Eg.);  üair  nf  thudchatar  FB. 
72;  79;  p.  40,  S2  {vgl.  jedoch  p. 
39,  18);  fo  bith  nf  ro  derg  FB.  79; 
sech  ni  chiuir  ni  cossena  Hy.5,  22;  88; 
Lg.  17,  62;  e)  häufig  fehit  die  Co- 
pula  bei  nf :  nf  cöir  ^m  es  ist  nicht 
gerecht  FB.  94  {positiv:  is  cöir 
ibid.);  75;  SC  5;  6;  13;  nf  fö  SC. 
44,  12;  ni  insa  SP.  V  6,  s.  ninsa; 
nim  dil  Hif.  2,  44;  nf  assu  FA.  15; 
FB.  73;  ni  mör  n-ecnaig  Hy.  5,  3; 
nf  hin  und  comartha  tucsam  lind 
FB.  73;  nf  forcraid  cairde  FB. 
56;  61;  75;  89;  f)  ni'wird  mit  dem 
Begriffe  vorangestellt,  der  verneint 
werden  soll:  ni  bröc  as  äil  ddn 
FB.  61  {vgl.  bröc  dorat  in  ben 
imond  p.  132,  9);  ScM./dy  15;  ni 
cfan  üait  atä  is  taig  it  farrad  Lg. 
7;  ni  mesu  dothset  side  FB.  47; 
ScM.  2;  ni  oc  a  imgabail  sin  dan 

45* 


ni 


708 


nimb 


atü-sa  FB.  94 ;  57 ;  ocas  ni  huU  ro 
sagat  FA.  22;  ni  fil  ro  sia  FB.  89. 
—  g)  Di  con  nicht  dass,  ohne 
dass,  nicht,  non  quod,  nan  qw> 
Z*.  740:  ni  con  fess  ohne  dass 
bekannt  ist  ScM.  3,  i8;  p.  143,  x; 
ni  con  tesbad  banna  aas  Hy.  5,  88; 
0CU8  ni  con  tora  eter  SC.  40;  p. 
17,  88;  0CU8  ni  conn  acci  noch  imd 
Niemand  sieht  utis  p.  133,  7;  ni 
con  fiu  „it  is  by  no  means  wortih" 
TBF.  p.  150,  17;  ni  com  thä-sa  cu- 
mang  dia  tabair[t]  ,,1  have  hy  no 
means  ihe  power"  ibid.  81 ;  dia  laig- 
bither  ni  con  b^o-sa  fot  chumachta 
ba  sire  ibid.  31. 

2.  ni  N.  Sache;  res  Z\  364; 
ohne  Artikel  aliquid,  mit  voraus- 
gehender Negation  nihil,  neb-ni 
nihil;  mit  Artikel  idj  hoc;  mit 
Artikel  und  nachfolgender  Demon- 
strativpartikel hoc.  —  Sg.  Nom. 
ni  ali  alia  res  TE.  2  Eg.\  cac^  ni 
SC.  34;  diliu  lim  longud  old&8  cach 
ni  FB.  32;  ani  8in  haec  res,  hoc 
Lg.  13;  16;  TE.  5  Eg.-,  SC.  3; 
12;  13;  FB.  26;  31;  41;  56;  inni 
Bin  TE.  10  Eg.;  CC.  1  Eg.;  p. 
142,  11;  143,  6;  inni  TE.  8  Eg.; 
mit  nachfolgendem  Belativsatz:  ni 
fil . .  ni  bad  toi  ria  cöemch^le  SC. 
42;  nad  rabi  ni  bad  esbaid  ilad 
FB.  4;  ani  ro  innisemar  das  (was) 
wir  erzählt  haben  FA.  15;  ani  no 
bid  isin  cathraig  das  (was)  in  der 
Stadt  war  FB.  88;  ani  na  roich 
lam  SC.  44,  e;  ani  no  m-bera  latt 
FB.  59;  89;  93;  inni  ro  herbad 
duit  p.  40,  86;  41,  u;  ocus  ni  nad 
roichet  Vlaid  uli,  ro  soichi-siu 
FB.  11;  Gen.  firinne  an  ueithi  si 
s.  unter  in-mesta;  Acc.  conda  accatar 
ni  Cd.  i  LU.;  conn  f accatar  ni  in 
n-oclach  rochain  da  sahen  sie  Etwas 
{nämlich)  einen  sehr  schönen  Jüng- 
ling CC.  3  Eg.;  p.  140, 19;  p.  144, 11; 
räthaigis . .  ani  sin  TE.  10  LÜ.] 
FA.  2;  SC.  4;  9;  39;  45;  ani  hi 
Bin  FB.  78;  ani  seo  rode  FB.  32; 
inni  ain  TE.  6  Eg.;  indni  TE.  9 
Eg.;  ani  atchiu-8a  das  [was)  ich 
s^  SC.  39;  adfiadat  .  .  ani  m& 
tudchatar  FB.  76;  ni  recat  a  les 
ind  naim  ni  aile  FA.  5?  PI.  Nom. 


86  nechi  airegda  „ihe  six  Mef 
things  ScLb.  12;  Gen.  nanni  ro  bn 
thol  do  der  Dinge,  {nach  welihen) 
er  begehrte  Ml.  33«,  is;  Du.  Cren. 
nechtar  da  ni  TE.  8  Eg. 

1.  nla  M.  Held,  Krieger;  i. 
trenfer  „a  Champion"  Carm.  Tr. 
p.  125;  Z*.  255.  —  Sg.  Nom.  in 
rig-nia  LU.  p.  79^,  4;  Gen.  niad 
(zweisübig)  Hu.  5,  71;  cona  thair- 
birib  niath  LU.  p.  80»,  24;  ende 
niad  {vier  Süben)  SC.  38;  cless  niad 
FB.  51;  ni  hopair  niad  iiäre  On 
the  Mann.  III  p.  424  {so  jsu  lesen  n 
PI.  Dat.  ba-sa  balcb^mnech  for 
niathaib  ocas  mörslöagaib  LU.  p. 
114*,  16  (Siab.  Conctd.). 

2.  nla^  nise  M.  Schwestersohn; 
1.  mac  sethur  Corm.  p.  31.  —  8g. 
Gen.  im  orba  mic  niath  ZK  2o6 
{Sench.  M.). 

3.  nia!  ar  nia  na  mucci  Oss.  III 
Unterschrift,  dum  niad  Md.  10. 

nlam  Glanz;  i.  dath  O^Dav. 
p.  108.  —  Sg.  Nom.  ro>niam  SC. 
33,  18.  —  Comp  OS.  niamh-land  a 
splendid  flat  crescent  of  gold  {um 
den  Hals  oder  über  der  Stirn)  On 
the  Mann.  III  Index. 

niBLTBAvL  glänzend.  —  Sg.  Nom. 
niamdo  TE.  4  Eg.;  PI  ifom.  ni- 
amdai  Lg.  4,  7. 

nlgrim  I  ich  wasche.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  niges  FA.  16.  —  Conj. 
Sg.  2  nige  araile  „wash  ikou  the 
oiher*'  Three  Hom.  p.  80,  15.  — 
Pass.  Praes.  Sg.-  3  ind  na  lam 
negar  and  Corm.  Tr.p,  119  mat^^J^.t; 
nigther  Corm.  p.  29  m&t  (A);  negthair 
ibid.  p.  12  caplat.  —  Injf.  Dat.  oc 
nigi  LU.  p.  671»,  35;  do  nige  FA. 
16  LBr.;  Three  Hom.  p.  80,  15.  — 
Comp,  fo-nigim,  tönach. 

nim,  nlm-  die  Negation  ni  Mcf 
Pron.  der  1.  Sg.,  nim  tha  non  mün 
est  SC  13. 

nim-,  nimm«  zusammengezogen 
aus  ni  1mm-, 

nlma-,  jAmmH' zusammengezogen 
aus  ni  imma-. 

nimatorehomlod  FB.  26? 

nimb  i.  bröen,  ab  eo  quod  est 
nimbus  Corm.  p.  32;  i.  ncil  no 
braen  O'Dav.  p.  107. 


xiimbi 


709 


no 


Bimbi  SP,  III 6  lies  n-imbi,  nimmi 
p.  144,  91  lies  n-immi. 

nimdotair  p.  141,  S9  (nim  dotbair 
aa  MsM 

nlminar  mbith  FB.  24,  mit  mbith 
(ni  bith?)  beginnt  eine  neue  Zeile 
in  Lü.,  der  Sinn  wird  wohl  sein: 
nicht  ist  ein  Weib  von  ihnen  mit 
ihrem  Manne  von  einer  Zeit  zur 
andern  beisammen. 

1.  nimtha  für  nim  tha,  s.  1.  n{, 
me  u/nd  t4im. 

2.  nimtha  für  nf  imtha. 

1.  Bin  [i.]  gabul,  s.  unter  ninach. 

2.  nin  der  Buchstabe  n  Corm. 
Tr.  p,  126,  O'Dav.  p.  108. 

3.  nin  [i.]  tond  {„wave'*)  Corm. 
p.  31  Ninus  „the  name  ofa  welV; 
vgl.  nen. 

ninaeb,  nem  ninach  Fü.  Prol.  108 
(„delightful  heaven*%  Gl.  i.  gablach 
\^LBr.\  vgl.  ninaeh  i.  a|bhinn  no 
gablacA  Three  Ir.  Gl.  p.  126,  mit 
Anführung  dessdhen  Verses  und 
Zufügung  von  i.  aibhinn  zu  ninach; 
croch  ninach  Anissi  Fei.  Hart.  31 
{y,ihe  'forked  cross  of  A."\  Gl.  ni- 
nach i.  glacach  no  crechtach  no 
nin  gabul  i.  ginol  i.  glac  na  gabla. 

ninsa,  gewöhnlich  abgekürzt  nl, 
zusammengezogen  aus  ni  Insa  nicht 
schwer  {öP.  V  6,  anse,  ansa  dif- 
ficüis  Z*.  276\  ist  eine  stehende 
Formel  in  der  Antwort  auf  eine 
Frage,  aufweiche  Auskunft  gegeben 
wird  Lg.  l;  TE.  5;  13;  SC.  4; 
10;  16;  31;  35 j  47. 

nith  1.  guin  duine  Corm.  jp.  31, 
ibid.  p.  32  („woriaZ  wounding  of 
a  man''  Tr.  p.  122,  vgl.  Z*.  1005); 
i.  conplicht  {conflictus)  O'Don. 
Suppl.;  iar  nith  FB.  50,  p.  310,  26; 
füabair  nith  SC.  31,  ii.  —  Compos. 
nith-mass  Lg.  17,  lo  {O'R.  hat  auch 
nith  nable)? 

no  unübersetzbare  Verbalpartikel 
{vgl.  ro  und  do),  nu,  no  Z*.  415; 
na  gelltfs  CC.  1  LU.  [lies  no,  oder 
Pron.  suff.?);  aspirirt:  no  chin- 
ged  FB  58;  no  chlaided  70;  SC.  47; 
p.  39,  16;  no  thaimed  FB.  57;  no 
thathiged  63;  70;  88;  ScM.  19; 
CC.  1  LU.;  mit  Pron.  suffixum: 
1.  Sg.  nom  berar  SC.  9;  is  missi 


nomn-eblo  p.  141,  29;  2.  Sg.  not 
malartat  FB.  67;  TE.  9  Eg.\  SC. 
11,  s;  41;  not  guidim  Gl  zu  nod 
guidiu  Hy.  5,  17;  PI.  no  bor  mair- 
tither  Lg.  13;  3.  Sg,  nod  gl6fe  FB. 
57;  76;  Lg.  8;  ScM.  15;  Hy.  5,  n; 
notolbad  FB.  75  {für  nod  dolbad); 
non  dlig  FB.  14;  non  ^tedp.  131, 12; 
142,  19  1?);  nod  n-dirgi  FB.  27; 
nod  n-ebela  p.  141,  s;  4;  9;  nos 
cuir  FB.  64;  67;  70;  no  da  biatbad 
p.  131, 18;  PI.  no8  taarcend  FB.  40; 
nos  dibairg  65;  SC.  6;  nus  biathaim 
p.  141,26;  mit  Relativpronomen: 
ani  no  m-bera  latt  FB.  59;  na  fil 
FB.  58;  na  tahrad  ScM.  1;  na 
tongat  ScM.  16;  steht  aber  oft  an 
der  Spitze  von  Relativsätzen  ohne 
Relativpronomen:  ni  rabi  la  Ultu 
fer  no  lamad  a  n-etargaire  FB. 
15;  14;  17;  27;  cech  nf  no  chlui- 
ned  p.  39,  16;  TE.  9  Eg.;  9,  29; 
ar  bä  leis  no  foied  a  fiiir  CC.  6 
LU.;  is  midlachda  no  täi  FB.  58; 
iss  ed  eret  no  bitis  SC.  1;  2;  29,  is; 
34,  6;  46;  a8btfrt..friu,  nod  lemad 
FB.  76.  —  Gebrauch  a)  beim 
Praesens:  nod  guidiu  Hy.  5,  17; 
FB.  14;  28;  65;  SßM.  15;  cid  no 
tdi  Lg.  10;  FB.  58;  na  fil  ibid.; 
no  sgrechat  FB.  67 ;  tongu  na  ton- 
gat mo  thuath  ScM.  16;  nos  tuar- 
cend  FB.  40;  nos  cengland  FB.  70. 

—  b^  beim  Praes.  sectmdarium,  mit 
Imperfectbedeutung:  no  mblig- 
tis  Lg.  8;  12;  ScM.  1;  3,  2;  TE. 
9  LU.;  no  thaimed  FB.  57;  63; 
68;  70;  75;  88;  15;  SC.  1;  2;  5; 
p.  40,  31;  ani  no  bid  isin  cathrat^ 
FB.  58 ;  mit  modaler  Bedeutung : 
ocus  no  bemmis  dorisi,  dia  m-bad 
ail  duit-siu  SC.  43 ;  cia  no  betis  fir 
in  cöicid  uli  immond  FB.  52;  Lg. 
18,  ds;  SC  42;  düs  cia  dib  no 
thogad  ScM.  19;  amoZ  no  betis 
comarthanach,  is  amlaid  no  creteä 
doib  SC.  49;  co  m-bad  hit  farsäla 
no  beth  bantrocht  Ularf  FB.  17; 
no  roch  tis  sie  sollten  gehen  (?)  FB.  41. 

—  c)  beim  Futurum:  ni  bä  nech 
bas  ferr  nod  gl6fe  FB.  56;  p.  141, 4; 
ani  nom-bera  latt  FB.  59.  —  d)  beim 
Fut.  secundarium:  no  thogfaind- 
se  Lg.  9;  not  Icfitis  SC.  11,  2;  29,  s; 


n6 


710 


CO  n<Se 


cid  biad  no  ragad  dia  n-echaib 
FB.  63;  76.  —  e)  btftm  Praete- 
ritum:  conoro  4rracbt  innossa  bis 
ich  jetzt  aufgestanden  bin  TE.  12 
LU.  {perfecttsch);  nos  cuir  FB.  64 
{Präsens?). 

nöf  no  Conj.  oder;  no,  na  vel, 
sive  Z*.  699;  wird  häufig  durch  1-, 
die  AhkSvriiung  für  lat.  vel,  bezeich- 
net; aspirirt  den  folgenden  An- 
lernt: DO  doBsam  Hy.  1,  d;  no  tbo- 
derntanFA.  18;  no  chliabaig  8.  unter 
roe.  —  Gebrauch:  co  n-dam  nö 
muicc  maisB  Lg.  17,  7;  22;  SC.  6; 
29;  fö  dl  nö  fö  thrf  FB.  81;  87; 
ar  ÜB  no  ar  ^cin  TE.  19;  amol 
catbbarr  cumtacbta  no  mind  rlg 
FA.  8;  T£7.  6  Eg.\  atconnarc  ^tach 
n-datba  no  co  n-erred  anflatba  SC. 
84,  IX ;  ittr  foss  no  atmaille,  ittr 
Buide  no  äessam  Hy.  l,s;  no  rocbtiB 
do  saichtin  Conroi . .  no  do  saicbtin 
Ailella  FB.  41;  FA.  9;  in  comram 
do  tbairisem  beuB . .  no  in  mucc  do 
raind  dam-sa  entweder . .  oder  ScM. 
11 ;  b^it  fir  marba  and  nö  dog^ntar 
samlaid  FB.  9;  in  der  Frage:  ni 
fetatar,  cia  deocbaid  no  can  don 
luid  SC.  12;  46;  FB.  54;  p.  132,  0; 
nl  (na) . .  nö  nicht . .  oder:  ni  fil. . 
fial  no  temel  FA.  5;  ar  nf  fil  dru- 
im  neich  dib  no  a  bübb  fri  äraili 
FA.  12;  10;  p.  144,  2«;  nis  aitrebat 
. .  acht  nöemöig  no  ailitrig  FA.  12; 
ni  airmither  . .  pian  no  thodemam  18 
[nsL  LBr.) ;  ni  cbumaic  thra  nech  . . 
tüaruBcbail  no  innisin  FA.  6  (na 
LBr.)\  na  b&  do  Ddn  Imrith  no  do 
Dün  Delca  SC.  9;  nach  Z\  699 
würden  hierher  auch  die  Stellen 
mü  ni . .  ni  (na)  weder . .  noch  ge- 
hören die  unter  n&  aufgeführt  sind; 
nö  und  na  neben  einander:  ä,it  inna 
bf  bis  nö  peccad  na  imorbus  EC.  1 
\JjÜ.  p.  120»,  9,  ohne  Abkürzung). 

no  eo  (nocho,  nocha),  no  eon 
(nochan,  nocbun),  no  cor  nicht, 
Negation  an  der  Spitze  von  Haupt- 
sätzen, vgl.  ni  eon  unter  nf,  nocha 
not  O'Don.  Gr.  p.  324.  —  a)  no  co, 
nocha:  no  co  rag-sa  ich  werde  nicht 
gehen  SC.  32  (noca  H.);  cia  beith 
no  CO  bia-80  fö  mebail,  cöin  bemmit- 
ni  i  m-bethaid  du  wirst  nicht  in 


ün/ehre  sein,  so  lange  wir  am  Ldfen 
sind  Lg.  10  (nocha  Eg.);  no  co 
teseba  ni  de  SC.  27  (nocha  H.);  no 
CO  ririub  TE.  ^3  LU.  (nocha  Eg.); 
no  CO  demad  riu  mo  d&l  SC.  44,  s :  14; 
45,  6;  8;  mad  indiu  no  co  roich 
uaim  Oss.  II  9;  däig  no  co  dingnea 
m*amröiri8^C  45, 25;  nocho  dingniam- 
ni  airut-su  sin  FB.  6;  fo  bith  ni 
ro  derg . .  a  claideb  i  n-£rind . . , 
ocuB  nocho  dechaid  biad  n-£rend 
inna  beolu  79;  nocho  deochadusa 
dar  Becht  n-immaire  cen  mo  men- 
maln  i  n-Dia  Hy.  4  Praef.  —  h)  no 
eon,  nochan  mit  nachfolgender  Aspi- 
rcUion:  no  co  fiaicebait  nidU  werden 
sie  übrig  lassen  ScM.  3,  12;  .ani 
dia  tudchad  cuingid  . .  no  eon  fäar 
i  n-£rind  nach  1  n-Alpain  .FB.  93 
(nochan  Eg.);  mani  dirgi-siu  co  rop 
cöir,  no  eon  fil  iän  domun  nod 
n-dlrgi  FB.  27  (ni  eon  Eg.);  bes . . 
no  eon  err  SC.  43  (nochan  ferr  H.); 
OCUB  nocon  ed  namma  und  nidu 
ist  es  nur  dies  ibid.  31,  16;  no  eon 
fetar  38,  2  (nochan  JET.);  nochun 
fetar  TE.  7  Eg.;  nochunusai  TE. 
7  Eg.;  nochonom-tha-sa  diiib  ich 
bin  es  euch  nicht  FB.  26  (nocham- 
tha-sae  Eg.)?  —  c)  ocus  no  cor  fer 
banne  |>.  41,  se;  nochor  impo  s.  unter 
impöim;  am  corbilic  dnit-siu  hi 
8C.  47  (alic). 

ro  noftd  Lg.  17,  29,  verschrieben 
für  do  ronad? 

1.  nocht  i.  aidche  O'Dav.  p.  108, 
s.  innoeht. 

2.  noeht  nackt.  —  Sg.  Nom. 
a  claidet  nocht  FB.  87;  Acc.  F.  fri 
hdir  noieht  Three  Hom.  p.  122,  21; 
PI.  Nom.  Fem.  aiir-nochta  FB.  53; 
beim  Masc.  a  claidtd  nochta  FB.  13; 
Dat.  cusna  claidbib  nochtaib  FB.  74. 

noehta  F.  Nacktheit.  —  Sg. 
Nom.  ni  bia  gorta  na  nochta  isin 
phurt  Goid.^  p.  102,  12  {LHy.); 
Acc.  cen  nochtai  FA.  35. 

noehtalm  II  ich  entblösse; 
Praet.  Sg.  3  Dep.  ro  nochtustar . . 
a  cloidem  er  zog  sein  Schwert  Three 
Hom.  p.  18,  19. 

nodlaig  s.  notlaie. 

nöe  8.  nau« 

eo  nöe  p.  183,  b? 


n6eb 


711 


notlaic 


s/  BÖeb,  n&eb)  nöem,  naem  heil  ig , 
der,  die  Heilige;  nöib  sanctua 
Z^.  31.  —  Sg.  Nom.  SP.  IV  4;  in 
spirut  nöib  Wb,  4»  (Z\  223);  nöeb 
Hg.  1,  56;  i),  6;  cech  noeb  Hy.  1, 19; 
2,  17;  F,  ind  nöeb  Hy.  5,  22;  75 ; 
ind  nöib  Hy.  5,  2;  &en.  M.  in 
spirta  nöib  inöeb  Ms.)  Hy.  5,  90; 
p.  40,  7;  F.  na  scriptuire  nöibe 
p.  170,  16;  ^cc.  F.  lam  nöeb  (»^ic) 
do  Laignib  Hy.  4,  s;  P/.  Nom.  M. 
nöim  (iJ5r.),  naim  {LU.)  FA.  4; 
5;  34;  slöaig  nöema  FA.  31;  na 
haps^atZ  noemu  32  LBr.;  Gen.  na 
nöeb  Hy.  2,  60;  na  nseb  FA.  4; 
6;  25;  na  naem  FA.  4;  7;  16;  31 
{LBr.  immer  noem);  Dat.  con-nöe- 
baib  H^.  1,  49;  63;  dona  niebaib 
FA.  5  (noemaib  LBr.)'^  Acc.  inna 
nöemu  FA.  5;  7.  —  Compos.:  ind 
nöeb-duil  Hy.  5,  41;  annoeb-itge 
ibid.  92;  nöem-ingen  Hy.  7,  16; 
nöem-öga  FA.  7;  noeb-Patraicc 
^2^.  3,  1;  nöeb-togairm  Hy.  6,  3. 

nöebaim  II  ich  heilige,  mache 
heilig.  —  Üonj.  Fraes,  Sg.  3  ro 
nöeba  Hy.  6,  22.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
nöib  aanctificaviiWh.  Id^  (Z«.462). 

nöebda  heilig.  —  PI.  Nom.  sloig 
noemda  FA  31  LBr.  (nöema  LU.). 

DOeS  8.   BÖS. 

noi  8.  ^nau. 

nöl  n-  neun;  novem  Z^.  304 
ndi  n-imdada  FB.  2;  p.  309,  32 
not  n-iibla  cüs  FB.  42;  tri  nöi 
immaire  Hy.  1  Praef.  s.  unter  im- 
maire;  nöi  cairptiu  CC.  1;  noi 
gcairptiu  p.  143,  7 ;  nöi  crotha  FB. 
2Ö;  nöi  ficbit  CC  2;  nöi  luirg  ibid. 

nöib  s.  nöeb. 

nöibe  F.  Heiligkeit  Ir.  Gl.  168. 

nöiehtech,  /ur  nöi-fichtcch,  un- 
detricenalis  Z\  306*  {ßr.)\  PI. 
Dat.  onaib  laithib  noichtechaib 
Wien.  Gl.  fo.  2.  a.  1  {Goid.^  p.  53). 

nöidia  F.  Kind;  infans  Z«.  264. 
—  Sg.  Nom.  ro  recair  in  nöidiu 
Three  Hom.  p.  68,  20;  Geti.  do  läim 
na  nöiden  ibid.  p.  6,  3;  8.  unter 
scret;  PI.  Nom.  nöidin  FA.  6; 
näidin28;  Acc.  für  Dat.  do  nöidenu 

p.   19,  38. 

nöidenaeht  infantia  Wb.  24«^ 
{Z*.  805),   ü^Z.   uTtter  gillacht.   — 


Dat.  ina  noidendacht  Three  Hom. 
J7.  6,  11 ;  asa  naidendacht  SMart.  9. 

nöigrlinne,  cret  nöitech  nöiglinne 
FB.  45,  „a  neto  fresh-polished  body" 
Sullivan? 

noilb  an  oath  O'Don.  Supph, 
On  the  Mann.  III  Index? 

nöin  8.  nöna. 

nois  i.  oirdheirc  O'Cl.  {Beitr. yill 
319);  fri  adba  nuis  Lü.  p.  40»,  11; 
vgl.  noiseach  a  noble  person  O'JB. 

nöitech  FB.  45  (noithech  Eg.) 
8.  unter  nöiglinne;  atchiu  a  brat 
nerg  {für  n-derg)  n-ildathach  nöi- 
tech siric  LU.  p.  91»,  16,  „his 
many-hued  red  dodk  of  lu8trou8 
8Ük"  O'C.  {On  the  Mann.  III  p.  142); 
vgl.  noithech. 

galar  noited  p.  145,  11? 

noitheehf  noitheach  noble  O'R.; 
i.  oirdheirc  O'Cl.  {Beitr.  VIII  319). 

nöithiam  FB.  22? 

1.  nömad. nonM8  Z*.  310. 

2.  nÖmad  F.  der  neunte  Tag, 
die  Woche  {vgl.  lat.  nundinum). 
—  Sg.  Gen.  co  cend  nömaide  bis 
zum  Ende  des  neunten  Tages  Corm. 
p.  25  himbas  forosnai ;  TE.  16  Eg. ; 
PL  Gen.  dia  teöra  nömad  nach 
drei  Wochen  TE.  11  LU. 

nöna,  n6n  =  lat.  nona;  nöin  8. 
unter  iarmeirge;  cech  nöna  jeden 
Abend  ScM.  20. 

nönbar  M.  neun  Mann;  novem 
homines  Z*.  313.  —  Sg.  Nom.  nön- 
bur  dibercach  Hy.  5,  66;  FB.  84; 
nonbor  di  l&thaib  ibid.  55;  Gen. 
aere  ind  nonbair  ScM.  17;  22,  5; 
cless  nonbair  FB.  24;  cless  niad 
nonbair  51 ;  Dat.  conidammArb  tar- 
raid  talam  a  ndnbur  84;  PI.  Gen. 
na  tri  ndnbor  FB.  89;  Acc.  na  tri 
nonboru  ibid.  84. 

nös  a  manner,  fashion,  cu- 
8tom  O'JB.,  vgl.  Beitr.  VIII  319; 
noes,  nos  Corm.  p.  31;  a  dubhairt 
Fionn  go  n-diongnadh  {sc.  sfth)  gidh 
bö  nös  a  n-diongnadh  Diarmuid  i 
Torr.  Dh.  p.  168  {„in  tohatever 
way'*)]  noco  comarscaith  Patraic 
a  nos  fer  n-Erenn  iar  tiachtain 
creidme  O'Dav.  p.  65  comurscaighi. 

notlaie  {^^lat.  natalicia)  Weih- 
nachten; re  notlaic  Fä.  Nov.  13 


nondh 


712 


(nodlaig  LBr.)]  Dec,  24;  innoUaic 
ibid.  25.    * 

1.  noudh  i.  athnughudh  no  ur- 
darcughudh,  ut  est  noudh  ainmhi 
i.  leasainm  O'Dav.  p.  108;  noadh 
increasing  O'Don.  Suppl.;  nuithear 
i.  oirdearcaigther  ibid. 

2.  noudh  i.  tegbdbais  no  dartach 
O'Dav.  p.  107.      .      , 

nü  neu,  s.  nd-fiadnaise. 

nüa  8.  nüe. 

nuabla  s.  nüe. 

nnalann  Ruf?  brigach  nualand 
Fä.  Febr.  13,  Gl  i.  nuallan  mac, 
no  gair  mor  accu;  ibid.  1;  Sept.  26; 
Nov.  29. 

nöall  N.  Schrei,  Schreien, 
Lärm.  —  Sa.  Nom.  annuall  Fü. 
Dec.  28;  Epü.  163;  nüall  cen  geis 
„a  cry  unforhidden"  p.  40,  ai;  b& 
digrais  nüall  SC.  45,  s;  naall  cech 
genai  Fä.  Sept.  16:  cisi  nüal  so 
LU.  p.  126»,  19;  nüal  Ad.  Pr,  6 
{Groid.*  p.  174);  Acc.  atsluinniu 
nuall  m-buada  cias  cacb  moc  lere 
Fei.  Epü.  349;  PI.  Acc.  nualla 
„«Äov^s**  FA.  31.  —  Comp,  nuall- 
guba  F^.  33;  p.  191,  «4. 

nüallaimll  ich  schreie,  vonnüall. 
—  Praes.  PI.  3  con-nuallatp.  191,  23. 


nuall&n  howling,  roaring 
OB. 

n6e.  nüa  novus  Z^.  56;  tgl. 
Ir.  Gl.  803;  memmbrum  naue  SG. 
217  („w€mi>rana  nova*'  Nigra,  tgh 
Z\  XII).  —  8g.  Nom.  sithlaith 
nua  Hy.  2,  19;  cach  nua  cUles  Neu€ 
SC.  43;  Acc.  in  garmain  nue  Hy. 
5,  74;  tech  nue  CC.  B  Lü.  (nuad 
Eg.)]  PI.  Nom.  nua  bla  SP.  V  7 
(„tÄ«/  arc  not  new  reports"  Goid* 
p.  178\  vgl.  nu8ß  a  moltha,  crfna  a 
Shöoit  öowi.«  jp.  157  {LHy.  Amra, 
nua  molta  crlna  seoit  Lh.). 

nü-fladnaise,  nö-iadnaise  no- 
vum  testamentum  Z'.  56;  p. 
169,  15. 

nüide  novus  Z*.  794.  —  Superi. 
cid  as  nuidem  tucsat  weis  ist  da« 
Neueste,  das  sie  genommen  haben 
TBE.  p.  154,  23. 

nnin  evil  Corm.  Tr.  p.  38  coic. 

nuis  8.  nois. 

nnmir  =  lat.  numerus;  nnmir 
seda  die  Siebenzahl  Goid.^p.  102,3; 
ind  numuir  ecutrumma  sin  diese 
ungerade  Zähl  ibid.  2. 

nos  the  hiestings  Ir.  Gl.  256; 
Corm.  Tr.  p.  126. 


o 


1.  6  N  Ohr,  8.  an;  Du.  Nom. 
himum  loscit  mo  df  n-ö  priill  Corm. 
p.  36,  12;  df  öe  zwei  Ohren  ^^  zwei 
Henkel  s.  unier  dabach;  PL  Nom. 
hoe  ibid. ;  dazu  auch  delg  öir . .  i 
n-öe  cecha  breclenni  SC.  33,  22? 
vgl.  cetheora  oa  dubglassa  for  cech 
brutt  TBE.  p.  136,  15  {„four  black- 
grey  ears"). 

2.  ö,  6a  Praep.  mit  Dat.  von; 
a,  ab  Z'.  630;  bewirkt  Aspiration: 
0  tbus  TE.  li  Eg  \  p.  17,  26  {vgl.  34V, 
42,  s;  FB.  2;  55;  p.  309,  32;  ö 
Choin  SC.  29,  17;  33,  3s;  44;  FB. 
43;  70;  CC.  5  Lü.\  6.  —  Mü  dem 
Artikel  verbuken:  ön  taib  ScM. 
3;  16:  TE.  17;  FB.  39;  55;  59; 
64;  77;  87;  88;  ond  üair  Lg.  11; 
ScM.  13;  14;  on  t-sil  Oss.  II  8.  — 


Mit  Pron.  personale:  1.  Sg.  uairn 
Lg.  9;  18,  7;  ScM.  3,  s;  Oss.  11  2; 
SC.  6;  28;  32;  FB.  22;  88;  haaim 
TE.  5  Eg.]  üaim-se  ScM.  12;  SC.  f^- 
11,  10;  hnaim-siu  CC.  5  Eg.i  PL 
huan  Hy.  1,  20;  üainne  FB.  59; 
uaind  FB.  41;  3.  Sg.  üait  Lg.  7; 
Scilf.  11 ;  12;  TE.  6  £^^.;  ÄC.  45,  is; 
FJB.  43;  uait-siu  TE.  11  iL^.;  p. 
132,  12;  SC.  32;  üat-siu  ÄC.  5;  PL 
üaib  iS^a  4;  46;  p.  310,  12;  uab-si 
FB.  76;  5.  /%.  3f.  ood  s.  unter 
ind-arbenim;  üad  TE.  2]  3  Eg.; 
8;  17;  p.  144,  7;  FA.  9;  SC.  8; 
20;  47;  FB.  3;  4;  87;  uad  ScM. 
21,  36;  hüad  CC.  5  i?7.;  F.  uathl 
p.  39,  12;  uadi  Lg.  12;  F^.  20; 
FB.  21;  üade  Hy.  5,  »e;  s.  unter 
ind-arbenim;  PI,  ödib  2Vr.8;  dathlb 


713 


FA,  5  (uadib  LBr.)\  üadib  Hy. 
2,  es;  Lg.  8;  SC.  12;  FB.  61;  77; 
dadaib  p.  132,  6;   uaidi5   TE.  15. 

—  JftY  Fron.  po88es8%vum:  1.  Sg. 
öm  c^liu  SG.  13;  <?.  /%.  öt  senaib 
SC.  26.  —  Mit  Pron.  relativum: 
o  tucad  ScM.  3,  is;  5'(7.  16;  20.  — 
Mit  Pron.  demonstrativum:  o 
sin  FB.  69;  90;  CC.  Q  Eg.]  o  hoin 
rj&.  10,  17.  — 

Gebrauch,  a)  ö  von  im  Gegen- 
satz zu  CO  zu,  bis  zu  {selten  do): 
chuci  ocus  üad  i^u  ihm  u/nd  von 
ihm   FA.  9;    o    thenid   co   fraigid 

FB.  2;  55;  p.  309,  32;  ön  taib  co 
araile  ScM.  3;  0  adbrond  co  hö 
FB.  38;  39;  0  Thelaig  na  n-espoc 
CO  Locb  l^mnachta  j).  42,  8;  0  thus 
CO  deritb  von  Anfang  bis  zu  Ende 
TE.  14  Eg.\  ön  dorus  dfarallia 
FB.  55;  zeitlich:  bliadain  ön  lö  cu 
cele  TE.  17;  p.  131,  9.  —  b)  hei 
verschiedenen  Verben  des  Gehens, 
fortgehen  von,  ausgehen,  kommen 
von:  luid  üad  TE.  8  Eg.;  p.  132,  6; 
SC.  8;  11,  10;  12;  16;  20;  FB.  7; 
61;  72;  77;  87;  88;  dochuatar . .  a 
echluchu . .  üad  TE.  2  Eg.;  ScM. 
1;  2;  SC.  4;  noco  roich  uaim  Oss. 
II  2;  in  aait-siu  ro  siacht  fis  dö 
SC.  32;  docbüaid  üait  in  curath- 
mir  FB.  43;  eirgg  uaim  hebe  dich 
weg  von  mir  Lg.  9;  ScM.  16;  ro 
gab  side  . .  ön  muic  ScM.  16 ;  asöi 
dosoi  uaim  fri  fraig  ScM.  3,  s;  isin 
deilb  hi  tarfas  uait-siu  p.  132,  12; 
do  duit  uaim  SC.  28  {vgl.  ST  487, 
Col.  1,  46).  —  c)  weg  nehmen; 
tragen,  treiben:  dobert  secht 
mnltu  üade  er  trug  sieben  Schafe 
von  ihr  fort  Hy.  5,  se;  ScM.  12; 
0  ra  uccad  0  belaib  CC.  5;  in  rop 
ailliu . .  rucais  üaim  der  mir  der 
liebste  war,  den  nahmst  du  mir 
Lg.  18,  7;  TE.  15;  oc  tabairt  tana 
bö  uait  ScM.  U;  ibid.  3,  is;  co  ro 
lii  a  ochtaig  011  tig  FB.  64 ;  ibid.  21  ? 
uair  na  ro  ötad  uadi  weil  es  nicht 
von  ihr  erlangt  wurde  Lg.  12; 
TE.  5  Eg.;  p.  144,  7;  ar  ba  üaim-se 
füair  th'athair  in  t-ainm  sia  denn 
von  mir  war  es,  dass  dein  Vater 
diesen  Namen  fand  ScM.  12 ;  FB.  22. 

—  d)    ausschicken,    von    sich 


lassen:  ro  Jöid  morfessiur  uathi 
p.  39,  12;  TE.  2;  17;  ni  löicfem-ni 
uaind  FB.  41;  nie  relec  uad  ScM. 
21,  36;  CO  curend  üadi  in  draic 
inicbtarach  i  n-gin  dlabail  FA.  20; 
nombligtis . .  uadib  Lg.  8.  —  e)  bei 
der  Angäbe  einer  Entfernung, 
Eichtung:  ni  cian  dait  nicht  weit 
von  dir  Lg.  1\  TE.  6  Eg.\  tar 
teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17; 
20;  88;  cfa  beit  üait  i  n-etercein 
SC.  45,  18 ;  atä  flaitb  adamra . .  fri 
gnüis  do  gnüis  döib  üatbib  sserdes 
südöstlich  von  ihnen  FA.  5;  zeit- 
lich: ond  üair  sin  von  der  Stunde 
an,  seitdem  ScM.  13;  14;  ond  üair 
ro  sc&icb  döib  fiadach  in  t-älöbe 
von  der  Stunde  an  dass  es  für  sie 
mit  der  Jagd  vorbei  war  Lg.  11; 
on  trath  sa  von  dieser  Zeit  an,  von 
jetzt  an  FB.  59;  87;  0  chöin  seit 
lange  SC.  44;  0  chfanaib  CC.  3 
Eg.;p.  132,  11;  SC.  33,  33;  FB.  43; 
0  sin  seitdem  FB.  90;  0  sin  ilie 
CC.  6  Eg.;  FB.  69;  0  hoin  ille 
TE.  10,  17.  —  f)  Zur  Bezeichnung 
eines  Ausgehens,  Anfangs,  Ur- 
sprungs, einer  Urheberschaft 
in  verschiedenen  anderen  Situati- 
onen: di  lüas  ind  örma,  ron.uc . .  ö 
Dün  Rudrai^e  FB.  43;  longas  Fer- 
gnsa ö  Ultaib  die  Verbannung  des 
F.  von  ü.  Lg.  5,  14;  rop  saiget 
huan  fri  demnai  Hy.  1,  20;  co  m-bo 
fodirc  dö-som  imcissiti  in  tige  m&ir 
üad  assa  imdaf  FB.  3;  cuin  rom 
bia  uait-siu  wann  wird  es  mir  von 
dir  zu  Theü  werden  TE.  11  LU; 
is  ail  dona  mn&ib  ind  eoin  ucut 
üat-siu  die  Frauen  wünschen  diese 
Vögel  dort  von  dir  SC.  5;  rfge 
Isech  n-Erenn  dait  üainne  FB.  59; 
fladu  0  Budi  76 ;  timarnad  duit . . 
öm  cöliu  eine  Botschaft  dir  von 
meinem  Genossen  SC.  13;  20;  ru 
bad  torrach  hüad  sie  würde  schwan- 
ger werden  von  ihm  CC.  b  LU.\  6; 
0  gein  tuissech  Etaini  0  Ailill  cosa 
n-gein  n-dedenach  0  fiturp.^lSl,  9; 
Etair  in  chathmiled  0  Inbiur  Cich- 
maiue  p.  131,  e;  Succait  a  ainm  o 
thustidib  S.  sein  Name  von  den 
Eltern  p.  17,  26;  34;  bat  umal 
münta  ö   geethaib    der  BelehrtMg 


714 


OC 


ron  Weisen  SC.  26;  coisc  öt  senaib 
t&tV2.;  ar  is  mördolig  mo  uert  do 
scor  ö  nirt  mnä  SC.  41;  is  uaim 
fodailt^  doib  von  mir  aits  wird 
ihnen  zugetheüt  SC.  6;  ocus  nad 
rabi  ni  bad  esbaid  liad  FB.  4; 
uchan  do  galur  nom  geib  ö  Choin 
weh  über  den  Schmerz,  der  mich 
ergreift  von  C.  her  SC.  29,  17;  ar- 
fich  6  äib  ech  ocus  analaib  fer 
FB.  24?  CO  m-bad  ö  l^mum  do- 
ch üatdr  . .  tairse  dtiss  es  vom  Springen 
wäre,  das8  sie  darüber  gekommen 
Ovaren  FB.  88;  ön  mud  chetna 
auf  dieselbe  Weise  FB.  39;  77.  — 
g)  Erzählen  von  Jemandem:  don 
badbscel  ro  innis  0  chelib  FB.  70. 
—  h)  einer  von  euch  u.  «.  «2.: 
öen  uaib  p.  310,  12;  cach  üadib 
Hy,  2,  62;  cäch  a  leth  ddib  Tir.  8; 
fil  uaib  noch  SC.  46;  cö  bä  uab-si 
FB.  76.  —  Vgl.  othä. 

3.  6  Conj.  seit,  nachdem;  ex 
quo,  postquam  Z\  713;  bewirkt 
Aspiration:  0  thucusa  ScM.  12; 
p.  21,  29;  FB.  80;  0  ghebthar  TE. 
10,  12;  verschmilzt  mit  ro  zu  ör:  or 
bam  TE.  5  Eg.;  ötconnairc  SC.  47 
für  6  atconnairc.    —    Gehrauch, 

a)  seit:  nf  fuilet  tri  thräth  and,  0 
thucusa  tri  laich cind  uait  seit  ich 
davon  trug  ScM.  12;  0  ro  genar 
TE.  ö  Eg.;  or  bam  lenab  ibid.; 
SC  29,  16;  FB.  30;  ö  gabus-sa 
gaisced,  ni  ro  la  imroU  mo  urchor 
cussindiu  SC.  7;  FB.  44;  0  ro  gab 
gaisced  co  n-deochaid  bäs  FB.  79; 
ScM.   16;  0  ro  bo  FB   9;  79.  — 

b)  nachdem,  als:  0  ra  forba  . .  in 
sindach  a  gnimrad,  dolluid  slan  fon 
caUIid  p.  46,  25;  FA.  21;  FB.  10; 
13;  ro  thinsat  na  cait,  o  ro  bo 
maten  57 ;  0  ro  scar . .  ind  anim 
frisin  corp,  ro  arthraig  fo  chötöir 
di  aingel  a  comiitechta  als  die  Seele 
sich  vom  Leibe  getrennt  hatte,  er- 
schien ihr  alsbald..  FA.  3;  FB. 
8;  90;  ötconnairc ..  in  n-ingin  ic 
dula  üad  . . ,  ro  raid  fri  Löeg  als  er 
das  Mädchen  von  üim  fortgehen 
sah,  sagte  er  zu  Loeg  SC.  47;  p. 
21,  29;  FB.  80;  TE.  9.  19. 

1.  öa  minor  Z*.  277,  Comp,  zu 
öac  [.vgl.  Beitr.  VIII  434),  vgl.  öser; 


in  fotrend  bas  60  ic  scribend,  in 
lucht  basine  icaurnaigthiSJIfar<.22; 
Mthiu  cech  delg  is  ou  „the  yaunger 
thom  is  always  the  sharper*'  Ret. 
Cdt.  U  p.  382  {LBr.y  —  Vgl.  öitiu 

2.  6a  jecur  Z*.  23;  äe  hepar 
Ir.  Gl.  1032.  —  Sg.  Gen.  domblas 
äe  fei  (Wörtlich:  „bittemess  of  the 
liver'')  Ir.  Gl.  975. 

3.  6a  Enkel,  s.  aue;  am  öa-sa 
do  mathar-80  Goid.^p.  93,  S6  (LHyX 

6ae9  6c  (ög)  jung,  juvenis; 
öcc  „young,  a  youth,  a  warrior** 
Corm.  Transl.  p.  131.  —  Sg.  Nom. 
oac  p.  133,  s;  giUa  öac  (zweisilbig  i 
SC  37,  u;  öc  ibid.  1;  Ace.  tarbin 
6c  Lg.  9;  in  mac  og  CC.  7  Eg.:, 
PI.  Nom.  oaic  föne  SP.  I  6;  ind 
öic  Lg.  6;  10;  FB.  65;  Gen.  ar 
bölaib  6c  n-Ulad  FB.  59;  62;  öc 
n-Erenn  89;  Dat.  di  ocaib  domain 
SC.  13;  FB.  Ib;  re  n-ocaib  Ula<2  35; 
Isechdu  öcalb  SC  18;  31,  9;  Aec. 
6cu  SC.  18;  secb  6cu  Clad  FB. 
10;  14;  Voc.  a  öcu  ScM.  5.  — 
Comp  OS.  6c-lach,  -laech,  -mil,  -thi- 
gemd.  —  Compar.  6a,  später  au^ 
öige  {0'CI.\  s.  unter  6ser. 

oal  bucca  SG.  22b  {Nigra). 

öam,  oam  minimus  Wb.  13^ 
(Z».  278),  Superl.  zu  6a. 

oar  i.  guth  no  gairm  Corm.  p  33; 
6r  fiMndi,  Name  eines  druidischen 
Zaubers,  SC  23. 

obair  s.  opalr. 

obbalm  II  ich  verweigere.  — 
Praet.  Sg.  3  opais . .  in  port  er  nahm 
den  Ort  nicht  an  Goid.*  p.  103 
[LHy.y^  Dep.  ba  toi  du  DhubthacA 
. .  ros  opustar  tra  Brigit  Three  Hom. 
p.  64,  20;  PI.  3  obbsat . .  fair . .  in 
cennach  sin  sie  verweigerten  ikm 
den  Handel  FB.  77.  —  Inf,  ni 
con  talla  obbad  fair  itir  SG.  90« 
{„nequaquam  admittit  recusaiümem 
in  sc"  Z\  613,  vgl  ibid.  60). 

oböla  s.  oiböla. 

obl61r  M.  Gaukler;  i.  fuirseoir 
O'Don.  Suppl.  —  Fl.  Nom.  oblori 
TE.  3  Eg.;  Acc.  oblori  TE.  17; 
obloire  ilnd.  2  Eg. 

oe  Praep.  mit  Dat.  bei;  juxia, 
prope,  apud  Z*.  634;  ic  p.  17, «;  as; 
Hy.  5,  74;  ScM.  21, 2;  TK12  Eg.;  16: 


oc 


715 


OC 


sc,  33,  33;  34;  34,  11;  is;  lö;  45; 
47;  hie  TE,  1  Eg.;  3;  6;  2();  ac 
ScM.  22,  6;  og  p.  143,  s.  —  Mit 
dem  Artikel:  Sg.  ocon  maicc  ScM. 
8;  FB.  86;  ocond  airinuch  FB. 
55;  82;  ocon  t-8l6g  SC.  35;  icond 
ferdaigsecht  ScM.  6;  mit  Apocope 
con  t^in  Lg.  17,  6 ;  PI.  oc  na  des- 
saib  FB.  43;  57;  88;  mit  Pronamen 
personale:  1.  Sg.  acum  SC.  44, 14; 
45,  11 ;  acum-sa  ScM.  7 ;  PI.  ocaind 
FB.  62;  ocainni  ScM.  7;  ^.  -Si/. 
ocut  TE.  5  j&5f.;  19;  FÄ  59;  ocut- 
su  FB.  56;  acut  SC  43;  acot-su  46; 
PL  acaib  /Scilf.  9;  d.  8g.  M.  occai 
Ify.  2,  56;  occi  Gl.  zu  Hy.  5,  21; 
occa  Hy.  1,  86;  ScM.  1;  jp'Ä  84; 
aci  TE.  2  Jl^.;  aice  Lg.  11;  iV. 
oca-sin  5C.  8;  acci  TE.  2  U^ ; 
F,  occai  (?/.  xru  jE[v.  5,  s;  acci  TE. 
4  Eg.',  acci-side  SC.  39;  aici  TE. 
3  £^1/.;  aicce  /S^cilf.  16;  p.  41,  36; 
j9.  42,  10;  aicce-si  p.  42,  5;  PI. 
ocaib  50.  3;  FB.  90;  occo  FJB. 
67;  84;  occo-aom  FB.  77;  accu 
FA.  27  XBr. ;  30  LBr. ;  wi«  IVon. 
j)098«9«tvum:  1.  Sg.  oc  ma  lebran 
SP.  II  s;  icim  dai'l  TJB7.  13  Eg.] 
mit  Apocope  com  iarraid  SC.  44,  7 ; 
j2.  Ä^r.  iccotöcrad  TE.  9,  30;  3.  Sg. 
M.  oc  a  thöcuriud  SG.  31;  33; 
33,  4;  FB.  30;  oc  a  acallaim  FB. 
87;  icca  accallaim  TE.  9;  j9.  21,  32; 
ic  &  iarrair  SC.  33,  33;  mit  Apo- 
cope cä  räd  SC.  30;  c.i  acallaim 
SC.  30;  F.  oc  a  däil  iSC.  33,  ^3; 
og  a  cuinnchid  j>.  143,  3;  ga  hiar- 
raidh  TE.  17;  Pl.  occa  li-airlegend 
p  19,  37;  oc  k  n-imdegail  FB.  10; 
oca  fothrocud  p.  131, 14 ;  icompocath 
TE.  10,  s;  mit  Pron.  relativum: 
mairc  ca  m-bia  FA.  30  LBr.  — 
Gebrauch,  n)  bei,  apud  [einfach 
räundich)\  oc  A'th  Chind  chon  ScM. 
20;  TE.  3;  p.  132,  16;  fil  oc  d  loch 
i^£.  75;  ro  bem  occa  möchten  wir 
bei  ihm  sein  Hy.  1,  36;  FB.  86;  90; 
forsin  loch  ocaib  in  ihrer  Nähe 
SC.  3;  de88id..ocon  muicc  ScM. 
8;  15;  16;  Lg.  17,  6;  SC.  35;  FB. 
55;  62;  86;  SP.  II  3;  V16;  do  bith 
i  n-ecomland  ic  mnaib  Ulad  SC.  45 ; 
ibid.  43;  FB.  15;  Magonias  a  ainm 
ic  G^rman  p.  17,  S7;  co  ro  gabsat 


amsai  aice  Lg.  11;  ScM.  9;  nf 
rodmatär  a  m-brethugud  innäch 
baliu  aili  acht  ocut-su  FB.  56; 
d*facbail  acum-sa  ScM.  7;  FB. 
57;  67;  84;  nln  accathar  noch  aile 
occut  FB.  59;  c^in  ropas  hicc  fes 
TemracÄ  TE.  6  Eg.]  SC.  34,  13; 
p.  132,  11?  bale  irrabe  oc  na  cles- 
saib  wo  er  bei  den  Spielen  war 
FB.  43;  tair  ic  taurcbäil  na  gröni 
TE.  16;  ro  bui  dan  nf  ali  acci  beus 
noch  Etwas  Anderes  war  dabei  TE. 
2  Eg.]  SC.  8;  Hy.  2,  66.  —  b)  oc 
mit  dem  Dat.  einer  Person  beim 
Verbum  sein,  bei  mir  ist  ==  mir 
gehört,  ich  hohe:  ni  böi  occo-som 
do  chumachta  es  stand  nicht  bei 
ihnen  zu  können  FB.  77?  in  roibe 
biad  aice  ob  sie  Speise  hätte  p. 
42,  10;  6;  bui  cu  oca  er  hatte  einen 
Hund  ScM.  1;  TE  \  Eg.\  SC. 
45,  11;  bäi . .  terchomrac  oc  cethri 
ollchoecedaib  hErend  ibid.  21;  fil 
oc  muntir  Brigte  p.  39,  11 ;  iss  ocut 
t*aenur  biat-sa  dir  allein  werde  ich 
atyjehören  TE.  5  Eg.;  ni  iii  rigain 
..acot-su  SC.  46;  atat  tri  coecait 
. .  do  mnaib . .  acum  ibid.  44,  14;  so 
auch  ohne  Verbum:  cuinnig  dam-sa 

01  86  fer  graid  sochenelac/i  sobes- 
sach  öen[8]etche  ocus  oenmac  occai 
tantum  Hy.  2  Praef.\  cir  .  .  aici 
TE.  3  Eg.\  a  caeimcheli . .  i.  hicc 
Eochuith  20 ;    ein  mnai . .  aci  ibid. 

2  Eg.  —  c')  Bisweilen  zur  Bezeich- 
nung des  Urhebers  dentar  a  to- 
ghail  occut  TE.  19;  dorönta  scena 
acci-8ide  SC.  39;  ähnlich  dorala  in 
tech  ina  rdithsechaib  briathar  oc 
na  mn&ib  oc  imarbaig  FB.  29.  — 
d)  oc  mit  dem  Dat.  eines  Nom. 
actionis  {Infinitiv)  und  dem  Verbum 
sein,  bedeutet  bei,  mit  Etwas  be- 
schäftigt sein  {supplens  Parti- 
eipium  Praesentis  Z*.  634):  bätar 
Ulaid  oc  öl  die  U.  waren  beim 
Trinken,  engl,  were  drinking  Lg. 
1;  8;  p.  17,  »e;  19,  37;  131,  5;  CC. 
7  LU.;  FB.  64;  84;  ro  bui..oc 
tatmech  a  fuilt  sie  war  dabei  ihr 
Haar  aufzulösen  TE.  4  Eg.;  mor 
fer  ro  böi  com  iarraid  viel  Männer 
waren  es,  die  um  mich  warben  SC. 
44,  7;  TE.  9,  30;  20;  no  bitis . .  oc 


oc 


716 


oohtach 


ferthaiii  öenaig  na  samoa  SC.  1; 
ro  bui  icca  accallaim  engl,  ehe  was 
falking  to  htm  TE.  9  Eg.\  SC.  30; 
FB.  87;  böi  oc  a  thöcuriud  din 
t-sid  engl,  she  was  inviting  htm 
SC.  31;  Lg.  18;  ScM.  22,  e;  c6m 
both  oc  taisbenad  na  flede  FB. 
13;  55;  70;  p.  143,  s;  in  oc  urnaidi 
Conculaind  bfa  fodecht  sa  SC.  46; 
oc  coistecht  frit  fiiet  mnä  ibid.  40; 
24 ;  nf  oc  a  imgabail  sin  . .  atü-sa 
FB.  94;  ro  böi  oc  dogru  SC.  44; 
ähnlich  foröpair  6c  dogru  ibid.; 
fobair  ic  torsi  moir  TE.  12  Eg.;  6 ; 
CO  ra  gaib  etorro  oc  gleic  sie  fingen 
an  mit  einander  zu  ringen  FB.  31 . 

—  e)  so  auch  ohne  Verbum:  ocua 
fir  in  t-sithu  .  .  ocom  chuinngid 
engl,  and  the  men  of  the  Sid  as- 
hing  for  me  TE.  5  Eg.]  10,  s;  p. 
21,  32;  ScM.  6;  SC.  33,  sa;  FB,  2 
cach  oc  truastad  a  cheile  ScM.  18 
cid  ta  .  .  icim  dail  TE.  13  Eg. 
ubull  oir  oc  ä  iadad  SC.  33,  4; 
hliadain  lan  dö  oc-  tinöl  na  flede 
engl,  a  füll  year  to  htm  with  pre- 
paring  the  feast  FB.  1;  TE.  17; 
p.  131,  14.  —  f)  im  Anschluss  an 
einen  Accusativ:  con  facca  si  in 
flach  oc  öl  ^'e  sah  einen  Raben 
beim  Trinken,  wie  er  trank  Lg.  7; 
TE.  13  LU.;  SC  34,  ii;  u;  is;  47. 

—  g)  an  d(M  Pron.  possessivum: 
a  n-aicsia  oc  coUud  a  n-blrend  CC. 
1  LU.;  tu  dan . .  oc  ä  n-imdegail  oc 
tichtain  ass  FB.  10.  —  h)  oc  mit 
dem  Infinitiv  in  passivem  Sinne: 
ita  in  cath  oc  a  ferthain  indiu 
SC.  33  {engl,  the  battle  is  being 
given  to-day);  dabach  . .  do  mid . . 
oc  a  ddil  for  in  teglach  SC.  33,  »s. 

—  i)  oc  mit  dem  Dat.  eines  Nom. 
actionis  {Infinitiv)  bei  anderen  Ver- 
ben cUs  dem  Verbum  sein,  bezeichnet 
die  Gelegenheit,  bei  der  Etwas 
geschieht:  nach  menic  ro  bä  cen 
chend  connachtaig  föm  chind  oc 
cotlud  beim  Schlafen  ScM.  16; 
FB.  20;  28;  82;  88;  94;  ro  fer- 
gaigestar . .  oc  ascin  ind  ötüalaing 
^id.  15;  oc  dul  di..rö  grecha  in 
lenab  Lg.  1;  FB.  13;  p.  144,  29; 
ScM.  21,  2.  —  k)  Ebenso  die  be- 
gleitende  Nebenhandlung:  is 


and  asbert  Emef  oc  a  firecra  da 
sagte  E.  indem  sie  ihm  antwortete 
FB.  30;  42;  SC.  34;  asbert.. oc 
nertad  Conculaind  in  so  SC,  28: 
FB.  29;  p,  131,  21;  loiscis  in  gar- 
main  nue . .  ic  fune  ind  loig  Hy. 
5,  74;  p.  130,  24. 

6e  s.  Öae. 

oeal  heftig?  vgl.  oclatu.  —  Sg. 
Nom.  nibb&t  ecal  ocal  SC.  25; 
dimsach  no  ogal  no  egail  Gi.  zu 
lonn  O'Dav.  p.  102. 

6cbad  collect,  die  junge  Mann- 
schaft, juvenes,  vgl.  dagboid.  — 
Sg.  Nom.  ba  csem  mo  churi  dar 
lind,  lenad  öcbad  aibind  sind  Lü. 
p.  16^  33;  amra  öcbad  böi  i  n-fali 
Three  Hom.  p.  118,  9;  Dat.  do  oc- 
baid  mad  FB.  34. 

oeeai  p.  141,  2s? 

oeha  y^armpit^',  ar  ocha  apud 
veteres   ocbsal    dicitur  prius    F&. 

p.  CXXVIII  36. 

oehar-chless  verschieden  pon 
othar-chiess?  ra  gabsatar  da  sciath 
cliss  chomardathacha  forro  ocas  a 
n-ocht  n-ocharchliss  ocas  a  n-ocht 
clettfni  On  the  Mann.  III  p.  436, 
„their  eight  ochar-chlis  or  Missive- 
Shields"  ibid.  II  p.  303? 

oehradh  boots,  shoes  O'R.;  snaithi 
flndruine  asa  n-ochruib  „upon  their 
leggings**  On  the  Mann.  III  p.  157. 

oehsad  agroan  Chron.Scot.pA4: 
oxad  leomatn  FB.  48?  dcizu  auch  is 
immum-sa  ochsatar  Ulaid  FB.  24? 

oehsal  F.  Achselgrube;  ascall 
armpit  O'B.,  vgl.  asclang.  —  Gen. 
0  thana  a  th&ib  co  ting  a  ochsaille 
LU.  p.  79»,  39;  Dat.  a  mo  ochsail 
„in  my  armpit"  Fä.  p.  CXXVIII  s*: 
gabais  in  mn&i  fo  a  leth-oxail  deis 
LU.  p.  132»,  88;  PL  Dat.  donaib 
oxalaib  ad  asceUas  Tur,  Gl.  35;  Du. 
Gen  cechtar  a  di  ochsail  „in  eadt  of 
his  two  armpits"  Fä.  p.  CLXXII  i4. 

6eht  s.  6aebt. 

ocht  n-  acht;  octo  Z*.  304;  ocht 

n-espoic  dec  18  Bischöfe  p.  42,  8: 

ocht   n-ddird  p.   40,   22;   ocht  m- 

.biastai  FA.  21;  ocht  n-gemma  FB. 

51;  na  ocht  träth  FA.  7;  31. 

ochtach  F,  „ridgepöle?**  Corm. 
Tr.  p.  129.  —  Sg.  Acc.  co  ro  lAi 


ochtaib 


717 


6en 


a  ochtaig  on  tig  FB,  64  (oachtai^^ 
Sg.);  focheird..in  roth  co  hoch- 
taig  ind  rfgthigi  ibid.;  Pl.Acc»  ce- 
theor  ochtga  humai  for  imd^  Ailella 
ocas  Medba  („four  tester-poles**) 
TBF.  p.  140,  4. 

oebtaib  8.  uebt. 

oebtar  acht  Mann.  —  Sg.Acc. 
ochiuT  claidbech  FB.  7. 

öebtar  5.  6acbtar. 

oebt^  8.  oebtaeb. 

oebtmogra  Achtzig  Z*.  306. 

öelaeb  M.  juvenis  Z*.  855.  — 
Sg.  Nom.  öcläch  Lg.  17,  88 ;  hog- 
lach  CC.  4  Eg.;  p.  144,  17;  Gen. 
i  fiadnaise  in  öclalch  p.  41,  22; 
Acc.  in  n-oglach  CC.  3  Eg. 

6elaehde  juvenilis  ZK  812. 

6elacbiis  s.  tmter  gillacht. 

6c-l&eeh  M.  junger  Held, 
Krieger.  —  8g.  Nom.  öclsech  p. 
132,  6;  SC.  23;  37,  19;  Gen.  fertraig 
ferociaig  FB.  27. 

oelalgimUlichwerde  zornig? 
von  ocal ;  Praes.  Sg.  3  Dep.  oclaicb- 
tber  in  rig  do  marbad  in  druad  der 
König  gerieth  in  Zorn  über  die 
Tödtung  des  Druiden  Three  Hom. 
p.  28,  7. 

oelatu  M.  Heftigkeit,  Zorn? 
von  ocal.  —  Acc.  i  forus  ceu  oclatid 
Gl.  zu  in  longanimitate  Wh.  15^  {in  ex- 
planatione  sine  amaritudine  Z^.  257. 

öc-mil  tiro  SG.  77b  {Z*.  812). 

oeomtblg-si  i>.  132,  11,  zu  lesen 
ocom  thig-si  bei  mevne^n  Hause? 

ocras  Hunger  O'Don.  Gr.p.  295. 

6e-tbigernd  M.  Jungherr,  Jun- 
ker ^  FB.  6  hinter  rf,  töisech  und 
I&tb  galle  genannt^  ibid.  12  hinter 
ri,  rigdomna  und  aire;  p.  311,  27. 

1.  oeus  nahe;  ocus,  accus  vicinus 
Z^.  788,  später  dafür  foeus.  — 
Sg.  Nom.  Dia  firian  fir-ocus  LHy. 
Amr.  5  {allgegenwärtig);  Dat.  i  n- 
ocus  in  der  Nähe  Hy.  7,  40. 

2.  oeus  Conj.  und;  ocus,  ocuis, 
acus  et  Z^.  699;  ist  gewöhnlich 
durch  7,  die  Abkürzung  für  lat.  et 
ausgedrückt  und  zwar  in  LU.  und 
den  altirischen  Glossenhandschriften 
regelmässiger  als  z.  B.  in  LBr. 
und  Eg.  Wegen  der  Regelmässigkeit 
der  Abkürzung  ist  dieselbe  in  den 


„Irischen  Texten**  nicht  durch  cur- 
siven  thuck  angezeigt,  s.  S.  66,  95, 
117,  135,  168,  205,  254.  Die  volle 
Schreibweise  ocus  (ocu8)  findet  sich 
z.  B.  Hy.  2,  81,  Goid.*  p.  101,  ss 
(LHy.\  LU.  p.  33»,  1,  2  und  3  (». 
urder  scor),  Fü.  p.  LXI  si  ff.,  LBr. 
p.  248»  im  Paternoster  {s.  unter 
logaim).  —  Idiomatischer  Ge- 
brauch: condricfem  and  ocus  td 
„we  shcdl  meet  there,  (J)  and  thou*' 
Fei.  p.  LXI  25;  i  n-oen  uair  dan 
Uncatar  ocus  techta  Concbo&atr  zu 
gleicher  Zeit  kamen  sie  und  die 
Boten  C.'s  ScM.  1;  FB.  32;  über 
einen  explanativen  Gebrauch  von 
ocus  s.  unter  amlaid;  ocus  auch  nach 
dem  Comparativ  s.  unter  rer-cherc. 

od  „song";  cid  bind  la  cach 
dib  a  od,  ni  cboistfem-ne  a  n-air- 
fiteod  Fä.  p.  XCVI. 

odar  gray  On  the  Mann.  III  90; 
pale,  wan,  dun  O'R.y  vgl.  Corm. 
Tr.  p.  131.  —  Sg.  Nom.  arit  odor 
FB.  37;  ötach  odor  Sench.  M.  I 
p.  234;  Gen.  F.  Lebor  na  huidre 
„tlie  Book  of  the  dark  gray  {cowY* 
Ms.  Mat.  p.  30;  Fl.  Nom.  bai  msela 
odrai  Goid.*  p.  173,  4  {LHy.). 

odb,  fodb  M.  Knoten,  vgl.  cymr. 
oddf  excrescence,  knob.  —  PI.  Acc. 
eter  rüsc  ocus  udbu  s.  unter  imm- 
scotbaim. 

odbrann  s.  adbrond. 

6dlb  s.  6,  üa. 

6e,  oe  8.  1.  ö. 

öebind  s.  öiblnd. 

öeeb  i.  n&ma  Corm.  p.  33. 

6eded  s.  &ided. 

6egi  M.  Gast.  —  Sg.  Nom.  m 
t-öegi  Gl.  zu  in  t-oscur  Hy.  5,  28; 
PI.  Nom.  öegid  hospites  Wb.  21b 
{Z^.  31);  Gl.  zu  Hy.  5,  26;  äigid 
p.  il,  8;  14;  15;  Gen.  a  böeged  Hy. 
5,  28;  tech  jiiged  ScLb.  5;  Dat.  dona 
baigedaib  ScM.  4;  Acc.  oigetha 
Wb.  28d  {Z\  258);  fri  öigthiu  Hy. 
5,  9;  fri  begeda  Gl.  zu  Hy.  5,  i4. 

den,  Aen  ein,  einzig,  allein] 
unus,  unicus  Z*.  300;  aon  O'Don. 
Chr.  p.  123;  geht  dem  Substantiv 
gewöhnlich  flexionslos  {in  Compo- 
sition?)  voraus;  cacb  öen  ein  jeder ^ 
in  t-öen  derselbe,  idem.  —  Sg.  Nom. 


oenach 


718 


<Sen«fer 


/ 


ba  höen  a  amra  Hy.  5,  4s;  öen 
uaib  p.  310,  is;  sen*  di  chardib 
FB.  41;  cach  oen  FA.  4;  ba  hoen 
im  Qvist  co  n-gaba  dal  Hy.  5,  14 
{allein) ;  Dat.  do  cech  oen  FB,  1 1 ; 
Äcc.  laa  n-oen  etne«  Ta^s  TE.  9; 

10  %;  14a  n-4en  CO.  1  iC^.;  Tis;. 

11  Egr^  fect  n-oen  einmal  CG.  1 
iiij;.  —  Flexionslos  oder  in  Com- 
Position  einem  Substantiv  voraus- 
gestellt: teuir  oen-aidcbi  „three  Sin- 
gle nigkts*'  Goid.^p.  18,3  {Ml.  carm.); 
oen-mac  .  .  Dechtere  der  einzige 
Sohn  SC.  33,  32;  öen-^tche  {für 
Stiche)  ocus  oen-mac  occai  tantam 
Hy.  2  Praef.;  acht  mad  öen-ingin 
TE.  20 ;  höen-glunn  dö  sein  einziges 
Verbrechen  TE.  6  Eg.;  öen  mathair 
eitle  Mutter  Hy.  5,  es;  so;  jp.  1^1,  9; 
beim  Gen.  Sg.  M.  ar  debaid  n-öen-lai 
SC.  13;  aicned  oen-drüad  29,  5; 
inn  öen-taige  33,  s;  45,  is;  cech 
oen-chliii  p.  191,  17;  beim  Gen. 
Sg.  F.:  oen-mhuco  ScM.  22,  10; 
öen-aidche  FB.Sdi  aen-mhaistreda 
p.  40,  28;  cecha  öen-claisse  FA.  10; 
cacha  h6en-anma  14;  cacha  öen- 
mnä  FB.  6;  65;  cacha  höen-slaite 
FB.  2;  snechto  n-öen-oidchi  TE. 
4  Eg.-^  beim  Bat,  Sg.  co  n-öen-süil 
ScM.  11;  i  n-oen-baile  Lg.  8;  FA. 
13;  i  n-oen-lö  Lg.  11;  ScM.  5; 
cach  oen-ldu  SP.  II  15;  isind  oen- 
lö  eodem  die  Lg.  16;  dond  oen- 
fargam  ibid.;  a  hoen-inud  FB.  42; 
TE.  2  Eg.;  oen-chridiu  SO.  19,  6? 
d*öen-taib  SC.  22  {so  zu  lesen); 
beim  Dat.  F.  i  n-oen-uair  ScM.  1 ; 
i  n-öen-magin  FB.  20;  ina  öen-dig 
62;  ar  n-oen-dfs  SP.  II  5;  cech 
oen-aidchi  Lg-.  16;  ScM.  16;  beim 
Acc  Sg.  oen-chomram  ScM.^  16; 
öen-charnd  FB.  84;  a  n-oen-fecht 
TE.  10,  20;  Lg.  19;  oen-chois  ScM. 
12;  &em  iV^ow.  PI.  teuir  oen-aidchi 
„three  Single  nights**  Goid.*  p.  18,  3 
^Jtf i.  ^  carm.).  —  7^^  oen-charpat, 
oen-fer, 

öenach  Festversammlung , 
Markt;  an  assembly  Corm.  Tr. 
p.  127  (aonach  i.  äin  each  i.  alt  a 
m-bi  marcaigheacht  go  hän  no  go 
baoibhiun  O'Cl.)'^  öinach  iheatrum 
Lib.  Ar  dm.   183^;    aenach  agon  i. 


cath  no  cuimleng  CHld.  Lot.  Gl.  45, 
vgl.  na  haenachdu  Gl.  zu  {tgani- 
thetas  Und  ;  besonders  berühmt  wa- 
ren Oenach  Tailten  in  Meath  wnd 
Oenach  Golmäin  in  Magh  Life  in 
Leinster  {Corm.  2V.  j).  128):  öenach 
T&ilten  cech  lilgnasaidlrlT.  jp.  52s  ao. 

—  Sg.  Nom.  oenach  dognithe  SC. 
1;  2;  bü  tri  mör-senach  mör  facht 
and  hi  Talltin  U  Diarmait  mac 
Fergusa  Cerbeöil  Lü.  p.  52«,  m: 
CO  n-dernad  öenucfa  ocus  echtressa 
leo  TE.  15;  ferthair  a  n-öenach 
SC.  3;  ro  böi  öenach  la  Ulla  i  n- 
Emain  Macha  FB.  5;  dignither  a 
aonach  gubha,  la  hUltu  Ms.  McU. 
p.  473,  21  {„his  fair  of  lamewtation^^ : 
Gen.  öenaig  SC.  3;  FA.  30;  TJE. 
15;  oc  ferthain  öenaig  8C.  1;  2; 
buaid  ind  öenaig  FB.  66;  iar  scis 
öenaig  91 ;  gabaid-seom  dafi  a  dUlat 
n-öenaig  n-imbi  sein  Festgewand 
LU.  p.  81»,  24;  oenuig  TE.  15: 
Dat.  d*oenuch  Mage  Murthemne 
SC.  29,  20;  i  n-öenach  na  Cruachna 
FB.  66;  do  Aenuch  Macha  Lg.  19: 
for  Oenuch  Bodbgnai  p.  IB^,  15; 
iar  n-öenach  Fidgai  SC.  37,  2;  Aee, 
dar  Oenuch  m-Breg  TE.  3. 

öenalgid,  von  öenach,  is  dochma 
don  menmain  d'oenaigid  dona  hair- 
cride  i  n-oenfecht  ocus  na  mathiusa 
suthaine  SMart.  5  {j,to  ddight  in"i 

öen&n  Gl.  zu  ullus  SG.  37»* 
{Z*.  273);  aonan  i.  aon{ur  ut  est: 
is  ö  athair  aonan  in  coibchi  sin 
O'Dav.  p,  53. 

öeii-eharpat  ein  einzelner 
Wagen?  Sg.  Gen.  err  öencharpait 
FB.  35;  uas  a  errid  öencharpa«^  51 ; 
p.  310,  43;  iudiaid  erri  {sie)  öen- 
charpait FB.  71;  PI  Dat.  re  n- 
erredaib  rl  oencairptib  FB.  35. 

öenehossaeh  einbeinig;  PI. 
Nom.  ind  oinchosaig  Goid.*  p.  11 
{LHy.). 

Öenehossid.  einbeinig;  Sg.  Gen. 
mac  ind  oenchoisseda  ScM.  12. 

öende  unicus  Z*.  301. 

öendattt  M.  Einheit,  vgl.  öentu. 

—  Sg.  Gen.  öendatad  Hy.  7,  2. 
öeneehaid  eques  Z*.  301. 
öen-fer  M.  unus  oder  unicus 

vir  {entweder  ein  Mann  im  Otgen- 


6engeincie 


719 


ognm 


satz  eu  einerVidheit,  oder  ein  Mann, 
an  dem  eine  Besonderheit  haftet). 
—  Sg.  Nom.  triar  öenfer  drei  Per- 
sofien  eine  Person  Hy.  5,  18 ;  oenfer 
dia  tricha  cet  ein  Mann  gegen  ihrer 
dreissig  hundert  SC.  38,  s;  fagabar 
uaib  öenfer,  i*'^.  98;  94;  ro  päd 
inmain  oenfer  forsa  m-betis  na  tri 
dath  acut  lieh  wäre  mir  der  eine 
Mann,  an  dem  jene  drei  Farben 
wären  Lg.  7 ;  in  t-oinfer . .  i.  Cet 
ScM,  8;  Gen.  aräi  öenfir  FB.  94; 
Sg.  Acc.  in  dias . .  immon  n-öenfer 
FB.  15;  p.  328, 9;  comrac  fri  öenfer 
Kampf  gegen  einen  Mann  (»•  Zwei- 
kampf) 32;  brisiud  for  öenfer  94. 

öengrelnde,  öengeii^ne  De  der 
eingeborne  [Sohn)  Gottes  Hy.  6,  26. 

Öengrlondaeh  mit  einem  Verbre- 
chen behaftet  TE.  6  Eg.,  von  öen- 
glonn. 

öentaim  Gl,  zu  caelebs  SG.  9» 
(,Z«.  1014\  öintam  SG.  16»  {Z*.  301); 
mnä  oentama  Ulad  ocus  a  n-ingena 
macdacht  ScM.  20;  do  mnaib  aille 
oentamä  SC.  44,  13;  do  mnäib  Ulad 
oentomaim  LU.  p.  126»,  1. 

öentu  M.  unitas  Z*.  301.  — 
Sg.  Dat.  i  n-oentid  Wh.  27»  \,Z*. 
256\  i  n-oentatd  diadachta  ocus 
docnachta  maic  De  FA.  34  LBr.; 
iia  nöomtrinoti  ibid.;  is  uaisli  cech 
n-oeniaid  ibid. 

den  II  r,  &enar,  meisse  m*öinur 
ego  solus,  tussu  th*öenur  tu  solus 
Wb.  5»  (Z«.  311);  ro  soichi-siu 
th'öenur  erreichst  du  aUein  FB.  1  i ; 
duit-siu  th*öenur  dir  allein  SC.  6; 
iss  ocut  t*aenur  biat-sa  dir  aUein 
werde  ich  gehören  TE.  5  Eg.;  büi 
. .  a  öenur  er  war  allein  Lg.  8;  9; 
ro  marb  triar  for  trichait  dfb  a 
oenur  er  allein  tödtete  33  von  ihnen 
SC.  36;  FB.  62;  beim  Fem,:  acht 
Ethne  . .  a  höenur  allein  E.  ausge- 
nommen  SC.  6;  45;  beim  PI.:  is 
la  demnaib  a  n-oenur  a  airichas . . 
for  with  fiends  otily  is  its  sovranty" 
FA.  29. 

denurto  gleichbedeutend  mit 
öenur;  m^oenuran  imromra  LU.  p. 
40»,  23;  a  öenurän  SP.  II  u;  am- 
Beithil  na  haenuran  f'ti  Bethlehem 
allein  Fei  p.  CLXXXIV. 


öes  8.  ies. 

öeth  M.  Eid;  i.  luige  {Eid)  no 
öthech  {Meineid)  Corm,  p.  33.  — 
PI  Acc.  fri  oethu  SC.  25. 

ogr  Ei;  Ovum  SG.  8»>,  10  (Z«  1014); 
Corm.  p.  33.  —  Sg.  Acc.  im  og 
Oss.  I  18;   PI,  Nom.  ngai   luin  p. 

132,   26. 

6g^  üagr  unversehrt,  heil, 
subst.  Jüngling,  Jungfrau;  in- 
teger, perfectus  Z\  23;  ogh  i.  comlan 
O'Dav.  p.  109.  —  Sg.  Nom.  ba  ög 
es  war  heil,  ganz  Hy.  5,  76;  ög 
ingen  die  reine  Jungfrau  FA.  6; 
inn  ög  die  Jungfrau  p.  40,  19;  PI. 
Nom.  M.  nöemöig  heilige  Jünglinge 
FA.  12  (nöim  LBr.);  F,  nöemögu 
{mit  LBr,  zu  lesen  nöemoga)  heilige 
Jungfrauen  FA.  6;  Gen.  sudi  n-ög 
SC.  28?  Dat.  CO  n-ogaib  hErenn 
Hy.  1,  61;  Acc.  F.  eier  nöemu  ocus 
nöemoga  FA,  7;  Du,  Nom.  F,  di 
öig  zwei  Jungfrauen  FA.  15;  16. 
—  Comp.  ög-Slan  vollkommen  heil 
p.  48,  29;  FA.  22;  üag-älÄn  TBE. 
p.  148,  29;  CC.  6;  FA.  22;  ög-fhaen 
perfectly  flat  Corm.  Tr.  p.  8  aigean ; 
ög-dörg  a  fonnaid  FB.  24;  og-dhamh 
jutnentum  Ir.  Gl.  758;  co  tarnt  a 
ög-reir  do  „and  gave  him  his  füll 
will*'  Three  Hom.  p.  18,  le;  ög-diles 
s.  diles.  —   Vgl,  üagboid. 

öge,  ölgre  F.  integritas  Z*.  23; 
virginity  Corm.  Tr,  p.  131;  oighe 
i.  comlaine  O'Cl.  —  Sg.  Nom,  imp 
öge  fa  länamnas  Wb.  10»  {sive  est 
caelibatus  sive  conjugium  Z*.  494); 
Sg.  Gen.  ses  öige  „folk  of  chastity** 
FA.  23. 

ogrum  N.  O'gam,  der  Name  für 
die  irischen  Runen,  vgl.  Ms.  Mai, 
p.  464.  —  Sg.  Nom.  ogum  illia 
Oss.  1 1;  13;  in  ogom  u;  Dat.  sribtar 
a  anmuimm  oghaimm  (?)  TE.  8  Eg  ; 
in  gabul  cosna  cethri  cinnu  ocus 
ainm  oguim  iama  scrlbend  ina  töeb 
LU.p.  58».  3h;  Acc.  oghumm  TE.  18; 
triana  oghumm  durch  sein  Ogam 
ibid.;  arl^gaside  in  n-ogum  böi  isind 
id  LU.  p.  57 ^,  22;  dogni  id  n- 
erchomail  iarom  ria  techt  ocus  scri- 
bais  ogum  inna  menoc  ocus  focheird 
im  üachtar  in  chorthe  LU.p,  57»,  42 
{der  Inhalt  des  Ogam  ist:  n&  tiagar 


Ai 


720 


oirgnid 


secha  co  n-^tar  fer  ro  laa  id  samlaid 
cona  öenl&im  ocus  öenölat  diati 
0CU8  Mscuriur  mo  phopa  F^rgas 
ibid.  p.  57^1  24^1;  dubert  Cuchulainn 
a  äleighin  dö  ocus  doforne  {8,  tö- 
rindim)  ogum  n-ind  Ms.  Mat.p.  468. 

di  a  sheep  Corm,  p.  127;  ui  i. 
caora  i.  ovis  O'Dav.  p.  124.  —  Vgl. 
ae-gaire  shepherd  Beitr.  YIII  345. 

6ibela  mit  geöffnetem  Munde, 
offen;  faiceb  in  less  n-oibela  TBF, 
p.  156,  u;  öebela  ro  böi  in  ddn 
LU.  p.  23»,  26;  CO  m-bf  in  cori 
hob^Ia  {,,80  ih(U  the  caldron  remains 
with  its  mouih  toide  open'^  Corm. 
p.  13  coire  Brecain;  huab^la  Gl. 
zu  hiulcu8  SG.  71>  {Z\  878). 

öibell.  oibel  a  8park,  heat, 
fire  O'Don.  Suppl.;  ainm  d'äth 
ui8ce  a  m-bit  cethra  for  öibeli  Corm. 
p.  22  Gl.  zu  gelistar,  „name  for  a 
ford  of  water  in  tohich  are  eaUle 
in  heat*'  Corm.^  Tr.  p.  82  (uibel  JB); 
is  do  übill  fi&sas  breo  „from  a 
spark  groweth  a  flame"  Three  Hom. 
p.  30,  27;  öible  tened  „sparks  of 
fire*'  ibid.  p.  6,  i7. 

öibind,  iXMn'^ schön y  von  öiph; 
verschieden  von  ecosc  n-äimin  „a 
delightful  form"  Ml.  carm.  [Goid.* 
p.  20,  11)?  —  Sg.  Nom.  ba  häibind 
FB.  42;  p.  310,  5;  cnocc  öebind 
„«  lovely  hill"  Fis  Cath.  p.  42  xxi; 
PI.  für  Du.  Nom.  da  n-all  n-sebda 
FB.  45?  —  Compar.  oebdu  de 
Fis  Cath.  p.  48  xlvii.  —  Superl. 
ba  haibnim  Lg.  17,  ii  Eg. 

öibinnius,  öibnius  M.  Schön- 
heit,  oft  mü  Anius  verbunden.  — 
8g.  Nom,  aibinnius  SC.  1;  Gen. 
iar  n-ascin  öibniussa  flatha  nime 
FA.  20^  icinnisin  oibniusa  in  t-sfda 
SC.  34;  Bat.  co  n-übinniuB  FA.  12; 
Acc.  öibnius  33;  aibnius  ibid.  9;  PI. 
Acc.  CO  taisfentais  äibninsa  SC.  49. 

öibleeh  funkelnd;  L  alainn  no 
solusta  O^Dav.  p,  105  memra.  — 
Sg,  Nom.  breo  orda  oiblech  Hy. 
4,  1 ;  Gen.  6ir  oiblig  „of  sparkling 
gold*'  Fü.  Prol.  80  ^äiblig  Laud). 
—  Vgl.  üiblech. 

oician  =  2at  oceanus.  Gl,  zu 
imbath  Corm,  p.  25 ;  aigean  und.  p.  4. 

6id  „heed,   care"  Fil,  Index; 


oid  menman  feil  Tecia  Fü,  Jun.  1, 
8,  die  Nachträge. 

oidehe,  oidqi  s.  aidehe. 

oifrend  offering,  onni  is  offe- 
rendo,  i.  idbairt  cuirp  Crist  Carm. 
Tr,  p.  132;  in  imaltoir  clocbi  forsa 
n-denad  oifrend  cech  Im  Three 
Hom.  p,  16,  15. 

^i^edaeht  hospitalitas  Z*.  31, 
von  öegi.  —  Sg.  Acc.  feraid  for 
n-aigidacht  FB.  66. 

6ig'edehaire,  ar  a  enech  ocus  ar 
a  oigedcbaire  „for  his  generosity 
and  hospitality"  Fei,  p,  CI  8. 

ölgred  Eis,  s,  ftigred;  Gen,  do 
bissib  öigrid  Three  Hom.  p.  6,  fo: 
Acc.  conid  and-ain  tue  Patraic  in 
öigriud  for^in  tenid  ibid.  ta, 

öigretta  eisig  p,  187,  is. 

na  h6ile  Corm.  Tr.  p.  76  fiacail 
Gen.  von  &i\  Wange  (8.  die  Nadi- 
träge). 

oilemain  alimentum  Ir.  Gl,  753, 
Inf.  zu  alaim. 

oil^n,  oil^an  an  island  O'R.; 
oilena  in  mara  Gl.  zu  Fü.  Prol.  '11^ 

ollithre  s.  ailithre;  ro  facaib  a 
rige  ocus  tanic  dia  oilithre  coRaithin 
„and  came  for  his  pilgrimage  to  R.'* 
Fü.  p,  LXIII  8. 

oimblnn  p.  145,  2  für  öibinn? 

ölmelc  „beginning  of  spring'' 
Corm.  Tr.p.  127;  i.oimelgi.isf  aimser 
and-sin  tic  ass  caerach  Carm.  jp.33oi. 

oin  a  loan  Corm,  Tr.  p.  13*2; 
i.  iasacht  O'Cl.  —  Vgl.  üain. 

öinme  8,  die  Nachträge, 

öinmit  8.  Önmit. 

olr-  8.  alr«,  ir-,  er-,  anr-,  ar-. 

oireel  s.  ore^l. 

oireleeh  flemen  SG.  96*  Nigra 
(flamen  Z*.  811). 

oircnid  s.  oirgrnid. 

oirdnim  s.  ordnim. 

oirecht  s.  alreeht.   • 

olreamh  a  ploughman  O'Don. 
Gr,  p.  99,  8.  airem  (Nachiräge\ 

oirear  a  district,  apiadnO*Don. 
Suppl, 

oiret  Zeit,  s.  airet;  i  n-oiret  re 
büi  a  colaind  Fü,  p.  LXUI. 

oirfited  8,  airfitiud. 

oirgrnid  occisor,  athir-oircoid 
parricida  Z*,  855. 


oirgmu 


721 


oU 


oirgniu  SC.  11,  4,  trespcisses 
O'Don,  SuppL?  vgl.  orgun. 

oirlond  p.  131,  19  lies  o  irlond. 

oirthir  s.  airthir. 

6iser  8.  Ösen 

oite  8.  aite. 

oitherroch,  dubbert  Segeno  oi- 
therroch  aidacht  du  A'id  „anoihcr 
bequest^'  Tir.  15,  vgl.  aitherrech. 

öitlui'^  Jugend,  vgl.  öac,  öa.  — 
Sg,  Nofn.  öetiu  cen  sentataid  ScLb. 
2:-^;  Dat.  uar  iäg  littri  110  legend 
iiia  öitid  „in  his  youW*  SMarL  43 ; 
ar  . .  äni  ocus  öidid  ocus  airdarcns 
TE.  3  Eg,;  ar  &ne  ocus  öetid  ocus 
irdarcus  FB.  61  (oide  Eg.);  ar  6iti 
ocus  äui  ocus  irdarcus  ibid.  19; 
cid  ara  n-eper  oc-aireV  ar  oitiu  a 
airechais  On  the  Mann.  III  p.  479. 

1.  ol  Praep.  mit  Acc.  de,propter 
Z^.  <>43;  ol  Kodin,  ol  sodalo  propter 
hoc  Z^.  350;  ol  dia  is  briatbar  insin 
tra  Ml.  31c,  7  {^de  deo  est  hie  sei-mo 
ergo);  3.  olchena,  oldds. 

2.  ol  Conj.  quod,  quia  Z*.  715,  ol 
is  amein  quia  est  sie,  itaque  ibid.  1  IQ. 

3.  ol  inquit  Z*.  504;  toechselt 
mit  or,  for,  s.  S.  84,  110,  306:  ol 
Cuculaind  fria  SC.  6;  ol  s6  FB. 
5;  G;  ol  si  47;  59;  ol  Bricni*  ibid. 
^i);  45;  49;  58;  61;  ol  seat  SG. 
20lb;  Ml.  19«!;  ol  iat  SC.  12;  ol 
Ulaid  ibid.  3;  oll  p.  144,  24;  all 
ibid.  15;  oldat  they  said  O'Don. 
Suppl.;  oldat  ind  lir  aili  FB.  75. 

61 N.  Trinken  {als  Inf.  zu  ibim), 
Trank.  —  Sg.  Nom.  a  n-öl  meda  i 
Hy.  5,  85;  öl  na  longud  na  cbotlud 
FB.  26;  ba  si  sin  öl  n-gi'iala  LU. 
p.  121^,  10?  Gen.  iar  trommi  öil 
FB.  17;  bi  tech  n-öil  FB.  Q2;  89; 
Dat.  mör  fina  do  6\  SC.  II,  g;  do 
öl  mo  flede  FB.  6 ;  bdtar . .  oc  öl 
ÄJ>  waren  beim  Trinken,  tranken 
Lg.  1;  p.  131,  6;  p.  310,  4;  con 
facca  si  in  fiach  oc  öl  na  fola  Lg.  7 ; 
8fd  ar  n-öl  SC.  30,  11?  Acc.  cen  öl 
cen  tomoltus  ohne  Trank  und  ohne 
Speise  FB.  27. 

ola  oleum;  olo  Corm.  Tr.  p.  131. 
—  Acc.  na  tecbtand  ola  ina  lestraib 
Three  Rom.  p.  52,  1.  —  Compos. 
ola-chaill  olivetum  SG.  53»  (Z*.  855) ; 
ola-chrann  oliva  Wb.  b^  (Z*.  57). 


ölach  given  to  drunkenness  O'R.; 
ro-olacb  crapulatus  vino  South.  57» 
{Goid.^  p.  59). 

oland  wool  Corm.  Tr.  p.  131; 
nis  gebed  lin  na  oland  fria  chness 
Three  Harn.  p.  122,  20. 

olc,  olcc  schlecht,  böse,  su^st. 
N.  das  Böse,  das  IJebel;  jnalus 
Ir.  Gl.  662.  —  Sg.  Nom.  ba  bolc 
lathe  ScM.  3,  9;  ni  hole  15;  bid  olc 
ind  adaig  FB.  21;  87;  bä  bolc  leo 
es  war  ihnen  unangenehm  SC.  21; 
biaid  olc  impe  Lg.  5;  biaid  olc  de 
ibid.  10;  FB.  6;  dianid  comthrom 
a  maitb  ocus  a  n-olc  FA.  24;  olc 
duit-siu  SC.  29;  öcaine  ocus  mör 
olcc  ocus  imniuth  TE.  19;  Gen. 
cacha  builc  FA.  21 ;  do  denam  uilc 
p.  132,  10;  Dat.  ar  ulc  fri  fraicc 
ind  niad  Hy.  5,  71;  Acc.  bädfid  a 
maith  a  n-olc  FA.  24;  maroen  ri 
cacb  n-olc  26;  PI.  Nom.  nilc  mali 
SG.  5d  {Z\  226);  F.  cid  at  oicca 
rünu  ban  TE.  9,  17;  N  inna  olc 
sa  Tuiec  mala  SG.  217»  (Z'^.  348); 
beti  iarom  uilc  immda  ocus  imnedai 
mora  FA.  34  LBr. 

olcas  M.  Schlechtigkeit; 
naughtiness,  badness  O'R.  —  Dat. 
ar  a  olcas  in  t-seta  Gl.  zu  Hy.  6,  4, 
8.  unter  drocbet. 

olchena  praeterea,  likewise 
O'Don.  Suppl.,  wecJ^elt  mit  archena, 
{z.  B.  CC.  1  LU.,  FB.  5),  s.  cena; 
olcben«  FB.  44;  ocus  do  cbäch 
olchena  SC.  20;  ocus  do  mathib 
Ulad  olchena  24;  FB.  5;  10;  33; 
70;  74. 

oldaas,  oldÄs  quam  est  {eigent- 
lich: ultra  quam  est),  oldätc  quam 
sunt  flach  dem  Comparatir,  vgl. 
tdim;  Z*.  489;  ba  ferr  a  comaitecht 
. .  oldaas  a  tuitim  Lg.  11;  oldds 
FB.  26;  32;  83;  90;  92;  94;  soillsi 
fo  secht  oltas  grian  FA.  10  LBr. 
(anda  LU.);  29  LBr.  (and&  LU.); 
FB.  73  Eg. ;  bit  lia  ar  mairb  olddte 
ar  m-bl  FB.  5;  bes  nf  bad  ferr 
olndathni  oldäti  na  bunsacha  LU. 
p.  23b,  83. 

oll  gross;  great,  grand,  omni- 
potent O'R.;  i.  mor  O'Dav.  p.  109. 
—  Sg.  Nom.  Aed  oll  fri  andud  n-ane 
ÄP.  Vi;  Acc.  irchur  n-oll  Oss.  I  5; 

46 


ollaigfim 


722 


ongim 


Ailbe  n-oH  ScM.  21,  29;  fri  hed  oll 
bliadna  FB.  34  Eg.  —  Ädv.  inti 
ro  charus  co  holl  SC.  45,  20.  — 
Compar.  huilliu  öin  sillab  plus 
una  syllaba  SG.  70*  (Z*.  275);  ba 
huiUi  inas . .  cech  blcgun  p.  42,  g. 
—  Comp  OS.  fo  oU-brig  do  tbarisen 
SC.  41,  vgl.  ollbrigach;  oc  cethri 
oll-choecedaib  SC.  21;  oll-damh 
ScM.  22,  10;  uall  ollimresan  SC. 
41;  oll-mas  SP.  V  3. 

ollaigrim  III  amplio.  —  Ptaes. 
sec.  Sg.  3  no  ollaiged  ampliavit 
Ml.  6i«. 

oUam  M.  ^  Titel  für  den  höch- 
sten Rang  auf  irgend  einemWissens- 
gebiete  y  Doctor,  vgl.  Ms.  Mat. 
Index,  ()n  the  Mann.  III  Index; 
ollamh  Corm.  p.  33;  ollamh  brei- 
theman  the  chief  Brehon  or  judge 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Notn.  ollom 
p.  141,  5  (ollum  Eg.);  Gen.  ollaman 
Z\  264  [Sench.  M.) ;  do  astud  inna 
filed  i  n-h£rind,  ar  ro  bas  ind  in- 
narba  ar  a  tromdacht,  ar  no  bid 
tricha  i  cleir  cach  olloman  LU. 
p.  5»,  14  {vgl.  LHy.  Amra,  Goid.^ 
p.  156);  Acc.  la  hoUamain  ibid.\ 
ollomaia  p.  328,  19;  etir  rig  ocus 
ollum  p.  142,  20. 

oilbrigach  gewaltig, mächt  ig, 
von  oll-brig;  Sg.  Nom.  F.  FB.  68,  28. 

oll-s&itli  i.  mör-lonnmhus  ,,great 
treasure'\  Etymologie  von  Ulaidh 
Keat.  p.  132. 

1.  om  roh;  omon  {=  wfiov)  asin 
greic  Corm.  p.  33;  leth-om  ÄaZft- 
roh.  —  PI.  Nom.  F.  coin  . .  Icthoma 
FA.  28;  p.  191,  21. 

2.  om  Pronomen  {vgl.  on)  oder 
Partikel?  dorigned  om  FB.  75;  ni 
didemam  om  ibid. ;  fochen  om  eim 
p.  144,  15. 

Oman,«  Yiaman  Furcht;  omun 
timor  Z*.  776;  oman  i.  ecla  O'Dav. 
p.  109.  —  Sg.  Nom.  crith  ocus 
üamun  Zittern  und  Furcht  FA.  14 ; 
bd  höman  leö  sie  fürchteten  CC.  6 
LU.;  Gen.  ni  pdt  taime  omain 
SC.  24?  Dat.  ar  ömun  pfan  n-iffirnd 
aus  Furcht  vor  den  Strafen  der 
Hölle  FA.  33;  cdch  for  crith  ocus 
for  üamain  ibid.  10  (uamnn  LBr.); 
Acc.  cen  uamun  FA.  22. 


omna  Eiche;  Corm.  Tranti.  p. 
132.  —  Sg.  Nom.  Hg.  5,  es  ^.r^7. 
arbor  quaedam  grandis  S.  47:. 
Acc.  mar  thregdas  fodb  onmaid  On 
the  Mann.  III  p.  448;  PL  Gen. 
conrici  bucht  noi  n-omne  f,as  far 
OS  ihe  Hül  of  nine  Oaks"  Tir.  1 
{Z^.  304);  hi  tir  omna  riad  roöt 
FB.  47,  p.  310,  27? 

1.  ön  Schande;  i.  luoim  nt  est: 
ni  ön  anma  dam  a  radh  0*Dat. 
p.  109;  fogeib  teora  boalga  for  a 
agaidh  dos  gene  ind  aor  1.  on  et 
anim  et  ensbaidh  i.  deurg  et  glas 
et  ban  Corm.  p.  XXXVIII  {„Stain, 
Blemish  and  Defect");  mor  ind  on 
„(freat  the  evü"  Fei.  p.  CXLII  »;  is: 
Sg.  Acc.  cen  on  p.  133,  4;  cen  on 
cen  ainim  Tir.  11;  can  cen  on 
„clear  toithout  blemish"  Three  Harn. 

p.  98,  32. 

2.  öuPron.  dem.  id,  tovto  Z*.  353; 
dognither  ön  Lg.  6;  12;  is  banna 
ria  frais  ön  trä  FB.  52;  is  dorn 
chuitbiud-sa  ön  61;  64;  in  döig  bit 
dorn  eligud  ön  SC.  7;  deithb»'  ön 
SC.  2;  ba  öcen  ön  ScM.  20;  p. 
169,  21;  170,  18;  ah  nota  augens 
{Z\  327):  is  hed  ön  as  fir  hae  ve- 
rum est  Wb.  13i>;  is  ed  ön  fil  hie 
Goid.*  p.  101,  47  i.,ü  is  ihat  whüA 
is  here");  ni  ba  tochuirinth  droch- 
carat  det-si  ön  anf  sein  TE.  5  Eg. : 
ni  frfth  ön  la  Coonachta  laech  a 
thairismi  ScM.  17;  TE.  9  LU. 

ond  s.  onn. 

ondar  da  ist,  ondat  da  sind; 
onnar  ihere  is  O'Don.  Suppl.;  ondar 
dössom  in  del-chlis  dia  mescad  aus 
LU.  citirt  von  Orowe,  Siab.  Conenl. 
p.  447;  undar  dait  sond  comartha 
LU.  p.  65^,  40 ;  unse  a  ben  lasin 
rig,  ondat  a  bai  issin  tir  ar  far 
m-belaib  „here  is  his  wife  wiik  ihe 
hing,  here  are  his  cows  in  ihe  eoun- 
try  in  front  ofyou"  TBF.p.  154,  t4. 

eng  i.  fochaid  {„tribulaOon'')  ocus 
cosc  {„(^astisement"),  i.  uch  {j^agro- 
an'.^  Corm,  p.  34,  vgl.  LHy.  Amr. 
137 ;  PI.  Nom.  a  oic  no  a  oing  ibid. 

'ongad  anointing  Corm.  Tr.  p. 
132. 

ongim  unguo.  —  Pass,  Praes. 
PI.  3  araaZ  n-oingter  iamm  o  epscop    * 


onn 


723 


<^r 


Tur.  Gl.  49.  —  Praet.  PI  3  ro 
oingthea  iarum  ho  Christ  ibid. 

onn  N.  Stein;  iss  ed  {Neutrum) 
hond  iar  n-aignead  all  Corm.  p.  5 
adba  othnoe;  hond  i.  doch  ibid. 
p.  29  muilend;  doch  tri  hanmanna 
lee  i.  hond  a  hiarmbelra  {„its  inex- 
plicahle  7iam€*%  doch  a  gnäthbeira, 
doech  a  bclra  n-airberta  (,^1^^  de- 
scriptive  name'^  i.  arinni  chloes 
cach  set  (no  ret^  ibid.  p,  9;  onn  i. 
ail  no  oloch  O'Dav.  p.  109.  — 
Gren.  ninde  Corm.  p.  5  adba  othnoe. 

önmit  Thor,  Narr;  öinmit  an 
oaf,  Gl.  zu  druth,  Corm.  Tr.  p.  59, 
Gl  zu  faindelach  ibid.  p.  81.  —  Sg. 
Nom.  onmit  LU.  p.  39b,  27;  iss  ed 
atbert  ind  önmit  fri  araile  Aid. 
Choneh.  is;  PI.  Nom.  in  tan  bdtar 
na  6nmite  oc  cluchiu  do  inchind 
Mesgegra  ibid.  17. 

on6r=lat.  honor.  —  Sg.  Gen. 
na  nip  comartha  onora  dö  Three 
Hom.  p.  22,  c;  Dat.  dorn  onöir 
SC.  33,  31 ;  Acc.  i  n-onoir  da  apstal 
dec  den  12  Aposteln  zu  Ehren  p, 
40,  12;  IS. 

00  s.  öa. 

opair  =»  Zaf.  opera;  opair  i.  oper 
i.  ab  opera tione  Corm*  p.  33;  obair 
work,  labour  O'R. 

«on-opartatar  CC.  2  LU.  („they 
ordained  boundaries  in  Eriu**  On 
ihe  Mann.  I  p.  ccciv)?  vgl.  idpraim. 

opne  F.  „8uddenness*%  Acc. 
cen  oipne  Fei,  Nov.  4,  Gl.  i.  cen 
feirg  no  fri  denam  peccatV2. 

opred,  oipred  opus,  operatio 
ZK  69;  8g.  Gen.  oipretho  Wb.  3c 
^Z*.  802);  innas  ind  oprid  SC.  23. 

opond  plötzlich,  schnell;  obunn 
1.  luath  O'Dav.  p.  109.  —  Sg.  Nom. 
nibb^t . . opond  SC. 25.  — Ad v.  co  ho- 
punn  CC.  5  Eg. ;  FB.  25 ;  co  hoponn 
„exteniporaneously^^  Goid.^p.  101,  6. 

1.  or  inquit,  wechselt  mit  for, 
Ol,  vgl.  S.  84,  110,  306;  or  sä  FB. 
11 ;  56;  or  si  58;  or  Sencha  ibid.  21 ; 
or  iat  76. 

2.  or  Ufer,  Rand.  —  Sg.  Dat. 
ond  ur  co  araili  FA.  22;  for  ur  in 
tophuir  TE.  3  Eg.;  Acc.  dar  or 
n-indeona  „ovcr  the  edge  of  the 
anvü**,  8.  unter  inde6in;  slogud  co 


hör  crichi  On  the  Mann.  III  p.  505 ; 
PL  Dat.  dar  a  oraib  FA.  21  (dar 
a  hora  LBr.). 

3.  or  ehena  FB.  21  =  ol  chena, 
ar  chena. 

1.  6t  =  Iat.  anrnm.  —  Sg.  Nom. 
is  ör  n-glan  SP.  IV  3  {6t  glan  LL.); 
arcat  ocus  6t  SC.  11,  6;  Geii.  cona 
irathacmnng  derg-öir  Lg.  18,  20; 
CO  m-bil  öir  bnidi  Lg.  18,  S7;  co 
n-allaib  öir  ScM.  20;  cetri  heoin 
oir  TE.  3  Eg.-,  FB.  60;  milech 
oir  TE.  3  Eg.\  mell  oir  ibid.;  fo 
derginnlith  oir  ibid.;  täidlech  ind 
öir  ibid.;  runn  derg-oir  CC.  2  Eg.; 
SC.  7;  isin  n-airdig  n-öir|?.  131,  s; 
co  öir  p.  131, 17;  FB.  51 ;  p.  310,  32; 
sciath  argdidi  co  n-imbiul  oir  p. 
131,  18;  sieg  .  .  CO  fethan  öir  p. 
131,  19;  snithc  oir  p.  131,  20;  barr 
oir  p.  133,  7 ;  co  cumtuch  . .  derg- 
öir  FA.  13;  folt . .  amaZ  flesca  öir 
SC.  31,  10;  srian  mninci  derg-öiriö; 
ubull  oir  33,  4;  37,  7;  delg  öir 
33,  22;  sciath  co  m-buallaib  öir 
budi  37,  16;  Hgrad  öir  ocus  airgit 
FB.  2;  p.  309,  3g;  mind  n-öir  budi 
FjP.  45;  cüach  derg-öir  62;  Dat. 
connecor  di  or  TE.  3  Eg.;  tuagh- 
milu  . .  di  ör  13  Eg.;  cet  unga  d'or 
ibid.  10,  13 :  sdrlüag  do  . .  ör  ocus 
arga^  13  LU.;  secht  ctimala  di  ör 
ocus  airgrt  FB.  89;  co  n-ör  fria 
n-uchtbrunnib  SC.  40;  cüachi  di  ör 
p.  311,  2;  bruitne  di  derg-örjp.  311,  4; 
Acc.  a  fil . .  Gier  findruini  ocus  dcrg- 
ör  FB.  58;  fri  hör  SC.  33,  18.  - 
Comp  OS.  da  triliss  or-buidi  TE.  3 
Eg.;  ör-snäid  Rev.  Celt.  III  p.  177; 
claideb  ör-duirni^.  18,  26;  p.  310,  ss. 

2.  ör  8.  oar. 

3.  ör,  üar  F.  Zeit,  Stunde.  — 
Sg.  Nom.  huar  hi  ro  gönair  3fl. 
carm.  (hora  qua  natus  est  Z\  22); 
gar  üar  SC.  13;  bÄ  si  üair  in  sin 
es  war  dies  die  Zeit  dass . .  FB.  17; 
inam  bia-sa  uair  coblige  let  TE.  5; 
fo  uair  Hy.  5,  15?  Gen.  cuit  höre 
ratione  horae  Wb.  16i>  (Z*.  23); 
Dat.  önd  üair  {mit  folgendem  Re- 
lativsatze) FA.  33;  Lg.  11;  ond 
üair  sin  seitdem  ScM.  13;  14;  cach 
ingnad  ar  n-üair  {für  iar  n-)  der 
Zeit  gemäss = zu  sehver  Zeit  SC.  30, 7; 

46* 


ni  orailind 


724 


ordio 


cäch  ar  Aair  jeder  zu  seiner  Zeit, 
einer  nach  dem  andern  SC.  2;  do 
cach  budin  ar  üair  FÄ.  9  (ar  n>dair 
LBr.);  cachramlair  {für  cÄch  iar 
n-iiair) . .  iiin  uair  aile  FA.  24  \y,every 
alternate  hour  the  pain  ehbs  from 
them,  the  other  hour  it  flows  over 
them**);  28;  fo  chet-öir  augenblick- 
lich^ alsbald;  statim,  illico  Z*.  611; 
Lg.  12;  16;  ScM.  13;  TE.  5;  14; 
FA.  3;  8;  18;  FB.  16;  74;  87;  a 
ch^töir  ScM.  2;  SC.  44;  ind  i\air 
sin  zu  dieser  Zeit  FA.  33;  inu  i'iair 
sin,  inu  uair  aile  zu  lesen  FA.  24; 
28;  32;  ind  or  sa  i.  in  uair  so 
WDav.  j).  99;  Acc.  cosin  n-üair 
Lg.  6;  PI.  Dat.  huaraib  interdum 
Z*.  611;  SP.  II  7;  iar  n-uaraib 
Gl.  zu  Hy.  5,  21  ^nach  den  cano- 
nischen   Stunden)  \    Acc.    tri    üara 

FA.  30.  -    Vgl  liarach. 

ni  orailind  FB.  62,  fiir  ni  orail 
liud  (8.  forail),  daneben  is  ail  lin 
eine  andere  Lesart. 

orait  =  lat  orate,  Gebet;  oroit 
Corm.  Tr,  p.  129;  oft  auf  chHst- 
liehen  Inschriften,  z.  B.  orait  ar 
anmaiu  Serablain  „Pray  for  Sem' 
blan^s  souV*  l.  c.  —  Sg.  Nofn.  rom 
bith  oroit  let  Hy.  6,  2s. 

orbe  Erbe;  orba  i.  feraun  O'Dav. 
p.  109;  a  farm,  a  hölding  of  land 
O'Don.  Suppl.  —  Nom.  orbbae 
SP.  V  11 ;  asbcrtatar  a  n-druid 
friu-som  conndch  i  n-öeninad  böi 
in  dan  döib  orba  do  gabäil  Lü. 
p.  39»,  37  {Aid.  Ech.)\  Gen.  leth 
ind  orpi  so  Ttr.  6. 

1.  orc  i.  muc  0*Dav.  p.  109; 
s.  unter  cumlachtaid.  —  Vgl.  orcän. 

2.  orc  a  son  O'R.,  orc  träith  i. 
nomen  do  mac  rig  Corm.  p.  34. 

3.  orc  a  salmon  O'Ii.;  orcc  din 
ainm  do  bratan  Corm.  p.  34,  orcc 
brccc  bronnfind  bri'ichtas  de  mhagur 
fö  muirib  ibid. 

orea  Wade.  —  PI.  Nom.  oircne 

FB.  37  Eg.;  a  orcni  LU.  p,  79»>,  29; 
Ge7i.  tulfethi  a  orcan  ibid.  30;  Acc. 
na  horcni  suras  Gild.  Lor.  Gl.  181. 

Dreien  porcellus;  dotoet  torcc 
mor  do  orccan  Three  Hom.  p.  30,  26. 

orce  a  lap-dog,  vgl.  orcne; 
mogheime  ainm  sin  in  cctna  orce 


böi  a  n-Erinn  Corm.  p.  29;  ar  ro 
böi  Liban  tri  chet  blia^n  ar  fat 
in  mara  ocns  a  orci  irricht  dobraiN 
ina  diäid  LU.  p.  39*»,  35. 

orc^l,  oircel  a  paddle  CDon. 
Suppl.;  [mulend]  dec  n-oirccel  zu 
lesen  FB.  52?  docuiritber  cach  ae 
i  tuaimm  aroli  amail  orceil  tairrech- 
t«e  Corm.  p.  13  coire  Brecain. 

oreuea  lap-dog  O'R.,  vgl.  orce; 
oircne  Corm.  p.  30,  3;  ro  gab  in 
t-oircne  for  cn4m  na  hemi  ibid.  13 : 
ton'acb  (i.  banchu)  din  in  t-oircne 
ibid.  21. 

oreuin  s.  orj^ain. 

1.  ord  M.  a  hammer,  sledge 
O'R.;  lämh-örd  a  hand-sledge  O'Don. 
Gr.  p.  342. 

2.  ord  M.  Ordnung;  ordo  Ir. 
Gl.  943;  ord,  ort  ordo,  ordinatio, 
missio  Z*.  G^^^JSg.  Nom.  a  hord 
p.  39,  11;  ^mj^^^  P-  39,  22:  Gen. 
cumscugud  iMTuirdd  inrersio  ordinis 
SG.    215»    {Z\   363);    do    föglaim 

I  uird  Petair  ocus  Pöil  p.  39,  12;  19; 
Dat.  CO  n-urd  plea  p.  39,  21;  iama 
n-urd  nach  der  Reihe  FA.  4;  FB. 
(oG;  i  n-urt  in  suo  ordine  Wb.  13^: 
asa  hord  rociUn  Gl.  zu  Hy.  4,  13  V 
Acc.  ni  thucsat  in  ord  p.  39,  14: 
CO  ro  leg  in  n>ord  n-eclasda  alle 
{für  uile)  i  n-oenaidche  „all  the 
ecclesiasHced  ordo"  Hy.  2  Praef; 
tria  ord  aipgitrech  „in  alphabetical 
Order''  Goid.*  p.  101,  u;  PI.  Dat. 
dia  hordaib  öcsamlaib  .,of  its  divtrs 
Orders*'  FA.  15.  —  Vgl.  secht-ordd. 

örda  golden;  ördae  aureus  Z\ 
791.  —  jS*^.  Nom.  erdana  orda  BA.  5; 
brco  orda  Hy.  4,  1 ;  cuing . .  dron- 
ordap.  310, 30;  Aec.  triasin  n-erdam 
n-orda  FA.  31.  —  Vgl.  for-orda. 

ordaiglm  III  ich  ordne;  ro  or- 
daigit  ordinati  erant,  s.  unter  fonid. 

—  Inf.  Dat.  oc  &  dönam  ocus  oc 
a  ordogud  FB.  2;  Ace.  in  n-ordng«^ 
p.  40,  15  {so  in  LBr.). 

ord&n  nobiUty,dignity  O'Don. 
Suppl.;  i.  ord  an  Gl.  zu  Hy.  4,  7. 

—  Sg.  Nom.  ba  ortän  mäs  „it  vas 
a  goodly  dignity**  Goid.*  p.  IH 
{Ml.);  orddan  do  Mache  {Gl.  i.  do 
glör  ocns  t^airechas . .)  ^j^.  2,  4jp, 
vgl.  Three  Hom.  p.  44,  21;  orddan 


ordlach 


725 


ortha 


ocns  tocad  duit  Lg.  7;  ordan  ocus 
erechas  noeb  Bügle  Hy.  4,  7  GL; 
ordan  Nerainn  „Nero'»  sovraniy" 
Fei.  Prol.  121;  Dat.  co  n-orddain 
adbail  Hy.  4,  7;  Acc.  fri  orddain 
liallaiin  SP.  V  9;  ar  airechas  ocus 
uaill  ocus  ordau  FB.  93. 

ordlaeh  Zoll;  an  inch  O'R.; 
örlach  an  inch  O'Don.  Chr.  p.  87; 
()s8.  III  6  Gl.  zu  nena,  vgl.  n^n 
aium  orloigh  0*E.  s.  v.  rän.  —  PI. 
Nom.  nai  n-ordlaigi  p.  112.  —  Vgl. 
ordu. 

ordnase  F.  Daumenring,  vgl. 
ordu.  —  Sg.  Nom.  ordnase  öir  im 
ordain  cach  se  LU.  p.  94,  10  {On 
the  Mann.  III  2^-  146);  ata  ind  ord- 
nase immedön  ind  äicni  TBF.  p. 
150,  8;  13;  ibid.  p.  146,  9;  Dat.  cid 
demais  dind  ordnaisc  ^id.p.  152, 5; 
Acc.  fos  fuar-sa  ind  ordnaisc  t6t(/. 
p.  152,  10;  ibid.  p.  150,  21;  ind  or- 
naise  se  ibid.  p.  144,  11. 

omdneeha,  co  n-dernus  a  n-ord- 
neeba  (anord  necha  LU.)  eter  mo 
d&  dornd  LU.  p.  114^,  14  {„uniil 
I  made  bits  of  them**  Siab.  Concul. 
p.  387),  vgl.  oirneach  fragments, 
pieces  O'E. 

ordnide^  vgl.  oirdnigbe  distin- 
giiished,  famous  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Gen.  os  chind  ind  ordnide 
„ahove  the  head  of  the  Dignified 
one''  FA.  8. 

ordnim,  oirdnim  I  ordain,  put 
in  authority  O'R.  —  Praes.  Sg.  3 
Dep.  ar  is  tuath  oirdnitber  rii,  ni 
rfg  oirdnitber  tuaith  On  the  Mann. 
III  p.  504.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
conid  e  in  sin  cita  ru  oirtned  la 
Laigntu  Tir.  11. 

ordnagrud  p.  40,  15  Verschen  für 
ordiigud,  s.  ordalgrim. 

ordu  thumb,  great  toe  Beitr. 
VIII  348;  orddu  lÄmae  pollex  SG. 
88^  (Z*.  765);  Acc.  im  ordain  8. 
unter  oj^nase. 

6rduim  mit  goldnem  Griff  ver- 
gehen, von  6r  und  dorn;  claidob 
örduirn    Lg.   28,    X5;    orduirnd   p. 

310,   38. 

4re,   üare  Conj.  weil,  von  6t, 
üar;  quia  Z*.  708. 
orglm   I  ich  schlage,  tödte, 


verwüste;  orgaira  Twound  O'Don. 
Suppl.  —  Praet.  Sg.  3  öl  corma 
no  laith  rot  n-ort  Corm.  p.  27  la- 
thirt;  mairg  cäcb  ro  dus  ort-sam 
Fei.  Prol.  57;  PI  3  it  e  nod  n- 
ortatar  Conaire  LU.  p.  99»,  35; 
ortatdr  brudtw  ibid.  p.  u.  —  S-praet. 
Sg.  3  ro  dus  oirg  Gl.  zu  Fei.  Prol.  57. 

—  Pass.  Praes.  Sg.  3  oirger  is  killed 
O'Don.  Su3)j)l.  —  PraH.  Sg.  3  las 
rort  a  quo  occi^us  est  Fei.  Prol.  106 ; 
Conaire .  .  is  «5  ro  bort  isin  brudm 
seo  LU.  p.  99»,  ic;  PI.  3  co  ro 
orta  a  cethrai  TE.  8  LU.  -  Part 
slog  orta  „a  host  that  was  slain" 
Fei.  Mai-t  (>,  Gl.  i.  argain  (^vgl. 
Three  Ir.  Gl  p.  130);  ibid.  Jan.  26. 

—  Inf.  orgun.  —  Vgl.  ess'-orgim, 
in-orgat,  timm-argim,  tuargim. 

orgun  F.  Tödten,  Verwüsten, 
Zerstören,  Raubzug,  vgl.  LU. 
p.  86^,  11  ff.  {s.  unter  fiann);  orcun 
occisio  Z*.'  776;  orgaiit  killing, 
plunder,  ravage  O^Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  orggain  Eogain  Lg.  5,  20; 
orcain  ScM.  16;  uair  is  do  suide 
do  rairngered  orgain  in  duini  sea 
TBF.  p.  156,  10;  Dat.  do  orgain 
inna  cathraeh  FB.  83;  Acc.  do 
ronsat  orcuin  i  tir  m-Bretan  p.  17,  is ; 
dorönsat  arcam  Muige  Bregb  TE.  20. 

orlar  vestibulum  Ir.  Gl.  704. 

ornn  aplundering  or  slaugh- 
ter  Corm.  Tr.  p.  128;  orn  i.  orgain 
no  marbhadb  0'67.;  orcain  Corm. 
p.  12  ceithern;  omd  1.  ereacb  no 
orguin  O'Dav.  p.  33. 

oroit  s.  orait. 

1  ort  für  fort  (Praep.  for  mit 
Pron.  der  2.  Sg.\  s.  unter  3.  lind. 

2.  ort  Schlagen,  Schlag;  i. 
orgain  WDav.  p.  109;  death,  killing 
O'R.  —  PL  Dat.  CO  cualatar  fogwr 
na  n-goband  oc  tuareain  brotba 
forsind  inneoin  eo  n-ortaib  ama2 
tuareain  trfr  no  cetbrair  LU.  p. 
2b\  27  {„with  blows  like  the  smi- 
ting  of  three  or  of  four'*  Siokes, 
Fis  Ad.  p.  31). 

ort,  orta  s.  orgim. 

1.  ortha  i.  eirg  LU.  p.  57»,  ss; 
orta  SC.  12,  s.  S.  228;  orta  begone 
O'B. 

2.  orthvLaprayer,  collect  O'B. 


OS 


726 


oasletliijr 


—  Acc.  Nlnine  ^cess  dorine  in  n- 
orthain  se  Hy.  3  Praef. 

1.  OS  1.  ocus  O'Dav.  p.  109;  dient 
zur  Hervorhebung  wie  das  franz. 
„quant  d",  oder  entsjmcht  unserem 
„und  zwar'^;  os  me  ego,  os  ni  et 
ipsi  {no8\  OS  td  tutemet  Z*,  325; 
voran  gestellt:  os  m^  dufuit  im  lin 
ch^in  quant  d  moi  SP.  II  s;  12; 
nachgestellt:  ose  ccn  udnucht  n-imbi 
SP.  III  6;  oss^  FB.  87  {zweimal)', 
ocus  a  fiur  Deichtire  ossi  maccdacht 
CC.  1;  ossi  alacht  CC.  Q  Lü.  ^issi 
Eg.\  —  Vgl  2.  is. 

2.  08  088  a  de  er  O'R.;  cervus 
Beitr.  VIII  345.  ~  Sg.  Nom.  a  n-os 
Hy.  6,  67,  GL  i.  iu  mucc  allaid; 
Gen.  i  rieht  oiss  BAlaulLU.p.  15^,  42; 
ba-sa  chü-sa  gabäla  uis  LU.  p. 
114»,  23  {Siah.  Concul);  PI.  Nom. 
ois  SP.  I  5;  Dat.  alma  inor  do 
ossaib  alta  LU.  p.  16»,  15.  —  Vgl. 
oss-lethar. 

ÖS9  das  l)^(2t7.  oben,  2)  Praep. 
mit  Dat.  über,  oberhalb;  super, 
supra  Z*.  634.  —  V)  Adverb:  ös 
clesit  for  a  anoil  SC.  37,  7.  — 
2)  Praeposition,  a^ipirirt  den 
Atdaut  seines  Casus:  ös  chinn  Sanct 
Brigtc  Hy.  5,  15;  das  ehret  char- 
pait  SC.  15;  lia  uas  lecht  Oss.  1 1; 
FB.  2;  dorn  fuc  tond  ös  Letha  lind 
LU.  p.  40»,  16;  08  gabur  Oss.  I  2; 
a  gaisced  das  gaiscedaib  caich  FB, 
68;  ibid.  22;  ScM.  8;  fiadu  huas 
domun  Hy.  6,  7;  4,  10;  SC.  45,  2; 
l'^JB.  17;.  bite  ös  inchaib  martra 
nannseb  FA.  25;  ös  aird  SC.  2.  — 
Mit  dem  Artikel  verbunden:  uasind 
loch  FB.  85;  cosin  tulaig  uasind 
lius  TE.  11  LU.\  mit  Pron.  per- 
sonale: 1.  Sg.  bennacht  Dö . .  üasum 
Hy.  6,  4;  7,  66;  3.  Sg.  ro  fitir . .  rig 
ösa  i.  Dia  uasa  Goid.*  p.  94  {LHy.); 
daso  s.  unter  imm-thimmchell ;  On 
the  Mann.  III  p.  139;  dasu  immi 
ro  as  muir  LU.  p,  40*»,  2;  PI.  ato- 
daimet . .  dasaib  FB.  61;  ibid.  11; 
mit  Pron.  possessivum:  uas  a 
imdaid-seom -FÄ  3 ;  45;  47;  51;  87; 
p.  310, 32;  41 ;  42;  ossa  brninni  TE.  3 
Eg. ;  uassa  bdn  bruinnechur  FB.  51 ; 
08  a  cind  Lg.  1,  v^2.  os  a  chionn 
sin  moreover,  over  and  above  O'R.  ? 


ösaic  washing;  Dat.  o  ra  gab 
. .  for  ösaic  dia  dardain  cendla  dooa 
seuorib  ocus  dona  dainib  fannaib 
Three  Hom.  p.  68,  2;  Acc.  dorigne 
. .  a  n-osaic  a  cethrar  und.  5;  ösaic 
ocus  nige  ibid.  p.  80,  12. 

1.  osear,  osgar  i.  aneolach  O'Dav. 
p.  109;  alis  Patrice  fair  öclach 
alaind,  i.  na  bad  oscair,  fer  oen- 
Äetche  Goid.*  p.  87  i,i7>;  Dat.  dond 
oscar  Gl,  zu  idiotae  Wb.  12«^ 
{Z\  780). 

2.  oscar  a  guest,  trav eller 
CB. ;  in  t-oscur  Hy.  5,  28,  Gl.  i.  in 
t-öegi  i.  in  t-oseurda  no  in  tuata. 

3.  oscar  a  leap,  bound  O^R.; 
osgar  i.  leim  O'Dav.  p.Sl  esgair;  in 
t-oscor  i.  in  leim  Gl.  zu  Fei.  Prol.  64. 

oscurda  Gl.  zu  2.  oscar;  oscardha 
renowned,  famous  O'R.? 

ossad  treuga  y^rtice)  Ir.  Gl.  137; 
Concor d,  confederacy  CR.  —  Sg. 
Dat.  ni  ba  issin  t-ossad  na  firflatha 
TE.  11  LU. 

oss6  s.  1.  os. 

össer  der  jüngere,  jüngste, 
von  öa,  für  ursprüngliches  javias- 
tara-s,  vgl.  sinser;  ossär  i.  fer  iss  00 
(„a  inan  that  is  younger'')  Corm.  Tr. 
p.  132;  osar  i.  antl  as  öige  O'Ci; 
das  GegenÜieü  ist  sinser:  aracae 
osar  sinnser  i.  madi  cemmgther  inti 
sis  (sie)  6  riasinti  isintu  O'Dav.  p. 
52  {„if  he  who  is  younger  goes  be- 
fore  him  who  is  older*'  Corm.  Tr. 
l.  Q.)\  ailme  athair  tri  ccthrur  ocus 
losepb  an-öser  J7i/.  l,9^r.  (an-da8[ar] 
LHy.^  Gl.  i.  a  n-uasalfer),  vgl.  do- 
mdinet  is  me  as  oisear  „(hey  tiUnk 
that  I  am  the  junior'*  Fei.  p.  CHI  ss. 

osslaicim  III  ich  öffne.  —  Praes. 
Sg.  3  oslaigid  Ailill  iarum  a  bossin 
dia  öis  TBF.  p.  146,  s;  rel.  oslaiccs 
..in  lebor  FA.  33;  PL  3  ar-di 
osailcet  qui  eas  aperiunt  Ml.  46*. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  n£r  osluced 
in  cathir  FB.  82.  —  Part.  Acc. 
dar  a  chrses-gin  osluictb^J^^.  37 
Eg.  —  Inf.  Dat.  do  oslogud  rlana 
mnäi  FB.  21;  Acc.  oslocud  in  tal- 
man  riasna  apstaZu  FA.  2  (eros- 
lucad  LBr.).  —  Vgl.  tdaslucud. 

osslethar  hirschledern^?  inar 
. .  osslethar  LU.  p.  79»,  3. 


oasnad 


727 


peccad 


ossnad  Seufzer;  a  sigh,  großn 
Corm.  Tf.  p.  89  guba.  —  Sg.  Xom. 
ni  hosnad  iar  mbebail  FB.  89; 
Aec.  dolleci  in  n-osnaid  FA,  20; 
FB.  88 ;  tucc  . .  a  ossnuth  ass  TE. 
8  ü^.?  PL  Acc.  c6  osnada  usque 
ad  stispiria  Ml.  31c,  lo  (Z*.  G47); 
atsluinniu  a  encta  a  n-osnada  fegi 
Fei.  Epil.  326  Rawl.  (cnedu,  osnadu 
LBrX 

ossnam  gleichbedeutend  mit  os- 
nad ;  tug . .  a  ossnam  ass  TE.  7  Eg. 
{vgl.  ossnuth  ibid.  8). 

6t  h&  von.,  an  {Praep.  6  und 
3.  Sg.  vofi  tdlm  stim);  otba  Giais 
Conacolto  cur-Roiriu  Tir.  1 ;  otha  mo 
glun  com  imluin  TE.  10,  12;  ota 
m'ind  gom  bond  Kl.  Neub.  (Z«.  713); 
ot4  Essrüaid . .  co  Bcind  Etair  Lg.  1 1 . 
-6thad  {vgl.  ötbatnat)  s.  üathad. 

othaiu  i.  cainnel  O'Dav.  p.  109. 

1.  othar  i.  tuarastal  wag  es 
O'Bon.  SupjH. 

2.  othar  labour  O'B,  —  Sg. 
Gen.  cd  othair  FB.  68,  12,  vgl. 
duine  othair  a  lahourer  O'B. 

othar-ehless    ein    clcss   CucUu- 


linn^s  Lü.  p.  125^  8,  otar  ibid.  p. 
73»,  6,  „sick'feat'*  oder  „reward- 
feat*'{?)Ci'owe  (Stab.  Conculp.Ul), 
„invalidating  feaV*  (^)  0' Curry  {On 
the  Mann.  II  p.  372).  —  Verschieden 
von  ochar-chless  ) 

othar»lige,  otbar-lige  a  chind 
oeus  a  läime  döi  „the  Sickbed  of 
his  head  and  his  right  hand'*  Bev. 
Gelt.  III  p.  182;  otharlighe  a  grave, 
burtfing  place  O'B. 

öthat hnat  pauculiks  SG.  49»  14 
{Z^.  274). 

othnoe,  adba  othnoo  „a  lialnta- 
tion  of  clay  and  stone**  Corm.  Tr. 
p.  12,  othna  O'Dav.  p.  109. 

othras,  othrus  illness  or  sich- 
ness  O'Don.  Suppl.;  folach  n- 
othrusa  attendance  and  support 
during  sickness  ibid.,  vgl.  On  the 
Mann.  III  p.  483  (528);  corus  othrusa 
ibid.  p.  476  (001). 

otrach  Koth,  Dünger;  fimus 
Ir.  Gl  482;  düng  Corm.  Tr.  p.  132. 
—  Dat.  isind  otruch  FB.  25;  82. 

oxad  s.  ochsad. 

oxal  8.  oehsal. 


pai88  =  Za^.  passio;  i  pals  Lu- 
cili»  Fei  Mart.  2;  3;  Nov,  5; 
paiss  Dec.  23. 

pait  a  leather  bottle  On  the 
Mann,  III  Index;  i.  ait  fuail  y,a 
place  of  wrine**  Corm.  Tr.  p.  138? 
—  PI  Acc.  isna  paitti  s.  utUer 
dfurad.  —  Vgl  pata,  pataire. 

parche=2a<.  parochia;  paircho. 
Corm.  Tr.  p.  133;  Gen.  far  cuairt 
parche  Wb.  21»  {Z\  66). 

pardus  ==  paradisus  Z\  67; 
parrtus  Ir.  Gl.  533.  —  Gen.  co 
hattrc6  parrduis  Tlvree  Hom.  p. 
96,  31;  hat.  hi  pärdus  FA.  33 
(parthos  LBr.). 

partaingr  „coraV*  0' Curry  (On 
^le  Mann.  III  p.  110),  ,,ruby'' 
Orowe;  Dat.  cona  n-imdenam  do 
phartaing  s.  unter  imm-d^nom;  der- 


'  githir  partaiug  a  beoil  LU.p.  11 3^,  14 
{„r edder  than  n*6y"  Siab.  Concul. 
p.  377).  —  Comp 08.  a  boöii  par- 
tuing-de/rg  Lg.  4,  7  Eg.\  16  Eg. 

partar  var.  lect.  zu  partaing:  a 
beöil  partar-deirg  Lg.  4,  7;  16. 

pata  i.  soidhoach  O'Cl 

pataire  „a  maker  of  leather  bott- 
les"  On  the  Mann.  III  Index. 

pater  Paternoster;  paidir  O'B. 

—  Acc.  cani  du  pater  fo  thrf  SG. 
Zaub.  {Z\  949). 

patnide     leporinus    SG.    37 ^ 
(Z«.  66). 
patu  a  hare  Corm.   Tr.  p.  133. 
peecad=:2a^.  peccatum  Z^  66. 

—  Gen.  di  rect  pectho  Wb.  3* 
(Z*.  239);  abbas  peccaid  Gl  zu 
Hy.  6,  6;  Acc.  ceu  peccad  cen  col 
p.  132,  4;  PI  Nom,  ar  pectha-ni, 


pecthach 


728 


ponaSre 


pecthe,  pecthi  Z«.  240  {Wb.);  Dat. 
im 6  pecdaib  FA.  28;  Äcc.  ar  pectha 
Gl.  zu  ar  fine  Hy.  6,  7. 

peethaeh  sündig,  Sünder.  — 
Tl.  Nom.  in  pheccdaig  FA.  29; 
pecdaig  14;  15; '16;  25;  34;  Geti. 
na  pecthach  FA.  15;  -17;  18;  pec- 
tach  IG;  17;  pecdach  p.  IIH,  21  {so 
überall  in  LBr.)*  Dat.  dona  pec- 
thacaib  FA.  23;  peedachaib  34; 
A.CC.  nÄ^)ecdachu  FA.  16;  p.  170, 13. 

pecthad  peccator  Wb.  29»,  25 

^z«.  7y3\ 

p«8t  Corm,  Tr.  p.  139,  ».  b«st. 

peil  Pferd;  cap  carr  ocus  pell 
ech  Gl.  zu  capall  Corm.  p,  10; 
Gen.  raccthar  i  capp  i  n-diaid  phill 
LHy,  Amr.  2. 

pellec  "äj) ort« Za  Ir.  Gl.  136; 
Corm.  Tr.  p.  139. 

peujirinn  s.  pingrinn. 

pennit'=Za^.  poenitentia  Z*. 
66;  pennait  Cornh.  Tr.  jy.  133.  — 
Gen.  tuilled  päne  ocus  peunaite 
FA.  16;  Dat.  hi  pennait  (??.  zu 
hiccilicc  Hy.  4,  11. 

peoil  8.  b^l. 

per8an«=Zat.  persona  Z".  241. 
—  ^oj».  persa  jF^^/.  p.  l  i;  Gen. 
cindas  persine  Wb.  6^;  Dat.  Crist 
i  persaind  p,  40,  17. 

pet«  engl,  pet;  Gl.  zu  dretill.  — 
Sg.  Nom.  lingid  indala  süil  d6  Ina 
chend  cona  tibred  petta  cuirre  ass 
LBr.  p,  216»,  55;  Gen.  o  eti  in 
peta  prechan  „from  tJie  flying  of 
tfie  pet  scaUcrow'^  Fei.  p.  LXXIII; 
smacht  peta  seneoin  O'Dav.  p.  114 
senen;  Acc.  co  ro  marb  petta  sin- 
daig  la  rig  Laigen  p.  46,  22. 

phetarlaic  vetus  lex;  fetarlice 
Wb.  15»  (Z«.  809);  petarlaic  the 
Old  Testament  O'Don.  Suppl. ;  Gen. 
den  eclais  cechtarda  phetarlaicthi 
ocus  nüfiadnatse  p.  169,  is;  Acc. 
etir  petarlaicc  ocus  nufiadnatse 
Three  Uom.  p.  96,  13. 

pfan  =  /a^  poona  Z*.  66.  — 
Sg.  Nom.  FA.  18;  24;  25;  Gen, 
pene  ibid.  16;  24;  29;  p^ine  16 
LBr.\  p^ne  suthaine  34;  peni  p. 
170,  27;  Dat.  isin  ph^in  sin  ibid. 
25;  27;  28;  29;  osin  p6in  ibid.  25; 
Acc.  cen  päin  and  ibid.  21;  etrom 


ocus  pein  Hy.  5,  96;  PI.  Nom.  pi'ana 
FA.  31;  32;  piana . .  iffWnd  ibid. 
2;  32;  Gen.  pfan  n-ecsamail  ibid. 
1;  33;  34;  21;  29;  Pat.  isna  pia- 
naib  ibid.  30;  cona  il  phianaib 
ibid.  2;  Acc.  piana  t&i^.  2;  31;  33; 
34;  Hy.  5,  92. 

pfanaimll  ich  peinige.  —  J«/. 
Dat.  oc  pianad  na  n-anmand  FA  30. 

pin^nn  a  penny,  a  penny- 
to  ei  gilt,  ocht  n-grainne  cruith- 
nechta  comtroro  na  pinginne  airgid 
O'Don.  Suppl,  vgl  Corm.  Tr.p.  134. 

1.  piss  tree,  trunk  of  a  Irec 
O'R.;  piss  diu  ainm  in  craiad  no 
in  toma[i]n  Corm.  p.  36  pissire. 

2.  piss  a  kind  of  measure  (7Ä.; 
piss  din  ainm  do  pengind  Corw. 
p.  36  pissire. 

3.  piss  Gl  zu  pissa  SG.  TS*,  6 
(i.  e.  pisa  Z*.  67^. 

pissire  i.  piss-aire  i.  crand  letban- 
cbcnd  bis  oc  tomus  senpinginde  to- 
mais  Corm.  p.  35,  Corm,  Tr.  p.  134. 

plt  a  meal  Clt.,  pft  i.  pr6ind, 
ut  dicitur:  pft  proind  doromult  inne 
Conn.  p.  21,  1  0,a  hit  of  food''): 
Fei  Sept,  8. 

plae  i.  ainm  inaid  reid  {„name 
of  a  level  place")  Corm.  jTV.  p.  139. 

plagad  Plagen  ScLb.  21. 

plea,  amra  plea  Hy.  5,-is  Name 
einer  Stadt  p.  39,  10?  ord  plca 
ibid.  22.  Zur  Sache  vgl  F'ü.  p.CLXX 
Nov.  23. 

pleo,  la  Petur  pleo  primdai  „pn- 
mal  flame''  Fä.  Epü.  258? 

pöc  {„a  kiss")  i.  p4c  quasi  pax 
i.  e.  a  päce,  ar  is  airidhe  sfda  in 
phöc  Corm.  p.  36;  di  läim  im  Etain 
ocus  pöc  di  Lü.  p.  VSl\  24;  boc 
osculum  SG.  46»  (Z«.  23). 

p^ecad  Küssen,  vgl  imm-p^cad. 

pölire  a  satchel  Ö'Don.  Suppl; 
poolire"  Tir.  11  („booksatchel*',  a 
folaire  i.  ainm  do  ieig  liubair  Goid.* 
p.  91);  ocus  polire  Vatraie  for  a 
muin  Three  Hom.  p.  24,  5;  Gen. 
sood  a  pölaire  Ina  etun  iss  6  co- 
martha  blas  fair  LU.  p.  18»,  u 
(Gvid.^  p.  91);  PI.  Nom.  crossa 
ocus  polaire  ocus  tiaga  lebor  ibid. 
p.  114,  4. 

ponaire  beans  O'R,;  $.  unUr  seib. 


ponc 


729 


pQtar 


ponc  =  lat.  punctum  Corm.  Tr. 
p.  1H9;  samlaid  fri  ponc  SG.  150^ 
iZ*.  66).  —  Vgl.  puincern,  piiingcne? 

popa  a  m ästet  O'R.,  a  friend, 
a  tutor,  master  On  the  Mann.  III 
Index.  —  Sg.  Acc.  lam  popa  Con- 
chobiir  LU.  p.  12.^^  21;  Voc.  a 
popa  Choncobair  SC.  12;  .,a-  mo 
phopa  Fherguis"  bar  Cnculaind  On 
the  3[ann.  III  p.  418. 

popul  =  lat.  populus.  —  Sg. 
Acc.  in  popul  Hy.  1,  as. 

port  =  l^t.  portus,  1)  Hafen, 
2>  Ort,  Platz;  harbonr,  fort,  bank 
Corm.    Tr.  p.    183.   —   Sg.   Nom. 

1)  dochumro  puirt  bethad  lliree 
llom.  p.  92,  19 ;  2)  port  hi  fuirsitis 
in  n-elit  arimbad  and  furruimtis  a  n- 
eclis  Tir.  13  {rorJier  ai  r m  i  fuirsitis^; 
Geft.  2)  lochta  in  puirt  uile  FB.  83; 
Bat.  1)  do  phurt  bethad  FA.  24;  27; 

2)  forsin  purt  p.  131,  21;  don  pwrt 
ScM.  22,  8?  Acc.  2)  adopart  Crim- 
thann  in  port  sin  du  Patrice  Tir.  13. 

praind=7at.  prandium,  Mahl- 
zeit; proind  Wh.  0^  (Z*.  66);  proind 
dinner  Corm.  Tr.  p.  135.  —  Sg. 
Nom.  praind  FB.  56;  Gen.  iär 
tomailt  na  prainde  Corm.  Tr.  l.  c. 
{LHy.);  Acc.  co  praind  ocus  co 
tomaltuB  72;  prainn  Hy.  5,  68. 

praintech,  für  praind-toch,  Re- 
fectorxMm  Tir.  13;  Dat.  is  fnrri 
dognither  roinn  isin  phrointig  Goid.* 
p.  101,  13  {LHy.). 

precept=/af.  pracceptum;  ist 
nicht  Fem.  {Z^.  241),  sondern  wird 
als  U-stamm  flectirt.  —  Sg.  Nom. 
in  prccept  sa  FA.  32;  ibid.  LBr. 
für  forcetul  in  LU.;  33  LBr.  für 
scel  inLU.\  Gen.  lebor  in  prccepta 
FA.  33  LBr.;  Dat.  do  prccept  zu 
lehren  tbid.  LBr.  (do  forcetol  LU.); 
Acc.  dorigne  prccept  p.  40,  16;  fri 
prccept  bröthri  m  FA.  2ä  LBr. 
(forcetol  LU.);  PI.  Dat.  hi  praicep- 
taib  apstal  Hy.  7,  13. 

preehan  ein  Raubvogel;  a 
crow,  a  kite,  any  rarenous  bird; 
s.  unier  peta  und  senön. 

predehim  II  praedico  Z*.  434. 
—  Praes.  PI.  3  pridchait  eris  FA. 
27.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  pridchad 
Hy.  2,  26;  ss;  no  pridchad  FA.  32. 


—  S-praet.  Sg.  3  pridchaiss  Hy. 
2,  28;  pridchais  do  8cotaih  ibid. 
35;  40  --  Pass.  Prars.  Sg.  3  innf 
pritchaithcr  si'ind  FA.  3  LBr. 

prfm-  =^  lat.  primu8,  nur  in 
Zusammetisetzungen ,  gleicJibedeu- 
tend  mit  engl,  chief—;  prfm-a])stal 
Hauptapostel  Hy.  3, 1;  7;  10;  -airecht 

FA.  13;  -cainnel  ibid.;  -dorus  14; 
-dun  TE.  1  Eg.;  -maigib  imLU.; 
-sacairt  Wb.  W  {Z\  67);  -swraib 

FB.  2;  a  prim-les  i.  a  prim-gein 
Corm.  p.  37,  12. 

prfmda  „pre-eminent*^.  — 
Nom.  is  bünad  prfmda  SP.  V  13; 
Acc.  la  Patraic  prfmda  Hy.  4,  9. 

primit  =  lat.  primitiae,  PI. 
Nom.  primiti  Z*.  66. 

prolaeh  ^  lat.  prologus  Fei. 
l*rol.  144  (brolach  Laud^. 

prom  = /af.  probus,  am-prom 
improbus  Ml.  31c,  6  (Z«.  67v. 

promad  =  ?rtf.  probare,  do  pro- 
mad  for  n-deserce  Gl.  zu  ingenium 
bonum  conprobäns  Wb.  l(»c  (Z*. 
67).  —  Fut.  PI.  1  proimfimit  fris 
Corm.  p.  36,  44  {„we  sliall  try  it*'). 

prtill  „greatly*^  Corm.  Tr.  p. 
135,  i.  äidbliugud  mor  ocus  medugud 
Corm.  p.  36  {„grcat  increase  and 
augmentaiion^^) ;  himum  loscit  mo 
df  n-ö  priill  ibid.  {„my  two  ears 
burn  me  greally*'). 

paineern  {t^gl,  poncV)  i.  cern  to- 
mais  sellse  ocus  mcadh  thomaiss 
indiic  i.  in  mead  indmeach  Corm. 
p.  35,  vgl.  a  beam  for  measuring 
or  weiqhing  goods,  the  graduaded 
beam  Ö'R. 

puingene  i.  scrcpul  medhi  inn- 
biche  indsin  Corm.  p.  35  {„a  scruple 
of  the  notched  beam*^). 

papall  tentorium  SG.  50» 
(=  papilio.  Z*.  67).  —  Sg.  Nom. 
pupall  corcorda  LU.  p.  113^,  1 
{auf  dem  Wagen),  „over-head  co- 
rering'^  Crowe,  Siab.  Concul.  p.  421 . 

putar  =  lat.  putor,  i.  brenta 
(yjStench'^)  Corm.  Tr.  ^.138;  püdhar 
hurt,  härm,  damage  O'R.;  is 
pudar  s.  S.  4  Anm.;  is  pudar  sein 
„it  M  a  mistdke^'  Hy.  4  Praef; 
Acc.  ni  dernai  pudar  döib  „«Y  did 
no  härm  to  them*^  ibid. 


r»- 


730 


nUt 


R 


ra-  für  ro:  conad  ragaib  Lg.  11; 
CO  ragbaiset  13;  conid  ralai  p.  144,  5; 
corrala  ScM.  19;  corrAlsat  ibid.  18. 

r»,  r»  II-  für  ro  mit  Fron,  in- 
fixum  Z'^.  380;  ra  cloi-som  Crist 
subegit  etim  Christus  Tur.  Gl.  18; 
ra  cualid  eum  audiristis  Wb.  22»^ 
ra  tinol  TE.  10,  i4  Eg.\  ra  n-anacht 
juvit  eum  Dens  Wb.  17*.  Vgl.  ^ 
S.  515,  Col  1. 

ra  für  fria:  ra  süss  iii^  taige 
ScM.  18. 

räch  ffbaldness  from  the  forehead 
to  the  crown^^  Corm.  Tr.  p.  143 
ränge. 

raeholi  s.  recholl. 

1.  -rad  bildet  feminine  CoUectiva 
Z*.  856,  vgl.  ech-,  logen-,  Isech-, 
mac-,  rig-rad. 

2.  -rad,  -red  bildet  neutrale  Ab- 
stracta  Z^.  85G,  vgl.  cless-,  gnfm-, 
frdcch-,  sam-rad,  gom-red. 

r&d  Sagen,  licden.  Sprechen, 
Rede,  Gespräch,  Inf.  zu  rädim. 

—  Sg.  Nom.  a  rad  rut  dir  es  zu 
sagen  TE.  9,  is;  ni  rdd  mor  es  ist 
kein  thörichtes  Gerede LU.  p.  40»,  33; 
ban-räd  Weibergerede  Wb.  29»,  7 
(Z«.  854);  Dat.  h  amlaid  ro  böi 
oc  a  rad  so  sagte  sie  es  SC.  33; 
iarna  rad  do  Loegaire  nachdem  L. 
gesagt  hatte  Hij.  Fraef;  cä  r&d 
>?C\'30;  ic  rada  gö  ScM.  21,  2  (ac 
abairt  gö  H.yi  —  Vgl.  com-r&d. 

radarc  s.  ro-darc. 

r&dim  III  ich  sage,  rede,  spre- 
che, nhit  fri  ich  nenne.  —  Praes. 
Sg.  1  raidim  Gl.  zu  aio  Corm.  Tr. 
p.  16  ai;  no  raidiu  Fei.  Epil.  358; 
iige  Mic  Rustaing  räide  „M.  R.'s 
grave  I  sag''  Fei.  p.  CXLV;  ^  fir 
inna  radi-siu  a  bon  es  ist  Wahres 
in  dem,  was  du  sagst  FB.  31  i^iuna 
für  in-no)V  3  raidti  friss  sie  sagt 
es  ihm  TBF.  p.  142,  18,  räite  ibid. 
p.  138,  27,  für  räidid-i,  s.  6  S.  513, 
Col.  1;  ro  radi  er  sagte  SC.  33;  39. 

—  Imperat.  Sg.  2  raid  Fei.  Sept.  17 ; 


Nov.  19.  —  Praet.  Sg.  3  ro  niid 
Lg.  5;  ScM.  3;  TE.  9  Eg.:  FB.  ;iS: 
ro  räid . .  friss  sie  sprach  zu  ihm 
SC.  31;  47;  ro  rüd-seom  TE.  12 
LU.;  raldh  a  aithiuscc  p.  145,  10; 
PL  1  amal  ro  radsem  wie  wir  ge- 
sagt haben  FA.  6;  7  (atchuadmar 
LBr.^;  ro  raidsium  p.  191,  30;  ^  ro 
raidset  a  n-athesc  ScM.  2.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  fris  rater  Cell  Dara 
indiii  das  heute  Cell  Dara  genannt 
wird  ScM.  20;  inna  raiter  go  na 
cloen  too  weder  Falsches  nodt  Un- 
reclites  gesagt  wird  SC.  34,  1.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  airi  con  rate  fris 
GoU  CCn.  5.  —  Praet.  Sg  3  ised 
ro  räided  a  peritis  Gl.  zu  itubrad 
Hy.  2,  3.  —  Inf  rad. 

rftdsech,  vgl.  raidhseacbadh  con- 
fusion  of  Sounds  O'R.  —  PL  Dat. 
dfa  n-imratib  ocus  dia  radsechaib 
FB.  72;  dorala  in  tech  ina  raith- 
sechaib  briathar  oc  ua  muäib  dori- 
disi  ibid.  29. 

rae-  über  roe-,  roi-  aus  ro  ent- 
standen, durd^  Einfiuss  eines  fol- 
genden dünnen  Vocals. 

ra^blangrt4r  s.  Iing>liii. 

r&ed  s.  röed. 

TtLgt^  ranrat  s.  re^r»« 

rai-  s.  rae;  für  ro  vor  unter- 
drückter ReduplicationssUbe:  do- 
rüga  ScM.  19  s.  togaim;  corraimid 
Lg.  15  s.  maidim. 

raicni  s.  2.  reene. 

raide  p.  144,  u  lies  raibc  ^b  ist 
in  späteren  Mss.  bisweilen  sdtrdg 
gestellt,  so  dass  es  wie  d  aussieht). 

r&idim  s.  r&dim. 

rdim  ich  be fahre  [das  Meerl 
rudere;  Praet.  PL  3  ro  riiset 
iarom  in  muir  üadib  EC.  7.  —  Vgl. 
imm-riim. 

raind  s.  rann. 

nad  rairgret  FB.  29? 

rais  a  path,  wag  O'U.;  rais  na 
sina  LU.  p.  18^,  42. 

rait   road    Corm.    Tr.  p.   146, 


ndth 


731 


rath 


vgl.    raiti   i.   rot    O'Dav.   p.    113; 
dazu  imraiti? 

1.  raith  fern  Ir.  Gl  933. 

2.  raith  8.  rethim. 

3.  raith,  r&ith  s.  r&th. 

do  raith,  ocus  Dectiri  a  siur  ar 
a  be]at6  do  raith  CC.  1  Eg.?  vgl. 
dorath  „imprimis,  first  of  aW"  O^R. 

do  H^ith,  acht  laubec  do  r&ith 
„sa/e  füll  lütle  only''  FA.  14, 
acht  bec  namm^  LBr. 

raithnech fern 8  Corm.  rnp.  143. 

raiti  8.  rait. 

rala  venit,  vgl.  do-rala;  rala- 
som  2W.  Gl.  80;  conid  ralai  p. 
144,  5 ;  Dep.  for  [a]  athair  ralastar 
LU.  p.  11»,  30  {Ämra\  „he  came" 
Rem.*  p.  60.  —  Conj.  Freies.  Sg.  1 
„anaid  sund^^  or  Frsech  fri  a  mu- 
intir  „conid  rolur-sa  fri&in  fer  ii- 
uccut"  LU.  p.  63b,  12. 

r&m  remus  Beitr.  VIII  340.  — 
PI.  Nom.  rämsB  renU  SG.  36»  {Z^. 
16);  Dat.  o  na  ramaib  riicsat  and, 
is  uad  ratir  Ramaod  Fi8  Cath.  p. 
36  xi. 

rammai,  lorgg  rammai  8.  1.  lorg, 
vgl.  rama  a  8p ade  O'Don.  Suppl. 

rikmut,  rämhad  a  great  road 
0*Don.  SupjH.;  rämut  i.  mö  oldas 
röt  1.  urscor  bis  for  urdhünib  rig, 
cach  comaigdech  asa  tir  do  rd 
chuige  dlegar  de  a  glanad  Corm. 
p.  38  rot. 

rftn,  für  ro-än  {Corm.  p.  8  Brigit) ; 
i.  uasai  Gl.  zu  FÜ.  Jan.  6;  i.  uailach 
O'Dav.  p.  111.  —  Sg.  Nom.  rigon 
ran  p.  146,  4;  ScM.  22,  11;  mo 
rose  rin  FB.  47;  rem  rebrad  ran 
SC.  33,  1?  Gen.  imrordus  rig  richid 
räin  LU.  p.  40»,  13;  Voc.  a  ri  rän 
o  glQriou8  hing*'  Fei.  p.  CLXXXV. 

r&nae,  r&ueatar,  r4nie  8.  rieeim. 

rane  the  8ixth  kind  of  baldne88, 
thehigh  temples  Corm.  Tr.p.  143; 
ränge  din  i.  na  husine  arda  Corm. 
p.  39. 

rand  s.  ranu. 

rande  Gl.  zu  tropicu8  {Capri- 
cornus)  Goid.*  p.  53  {Wien.  Gl.). 

1.  rann^  rand  F.  1)  Th eilen,  Inf 
zu  raunairo,  2)  Theil;  rann  pars 
Z\  p.  241.  —  8g.  Nom.  1)  is  furri 
dognither  roinn  isin  phrointig  Goid.* 


ff 


p.  101,  18  {LHy.)]  ni  ba  flr  arraind 
duit-siu  chetumus  ScM.  11;  ibid.  7; 
Dat.  \)  do  raind  ScM.  8;  do  raind 
na  mucce  das  Schwein  zu  theilen 
9;  10;  11;  15;  17;  FB.  14;  72; 
do  roind  p.  311,  sc;  asin  raind 
FB.  72;  riasind  roind  90;  ac  roinn 
robailc  ScM.  22,  e;  Acc.  1)  co  roind 
FB.  90;  foreimthetar . .  a  chertraind 
i  tri  Gl.  zu  Hy.  5,  77;  Du.  Dat. 
2)  i  n-dib  rendaib  d^e  p.  40,  12. 

2.  rann,  rand  Vers,  bestehend 
aus  2  Langzeilen  (leth-rann)  oder 
4  Vierteln  (cethramthu,  cethram), 
s,  unter  rindard;  O'Don.  Gr.  p. 
413.  —  Sg.  Dat.  isin  rann  comlän 
F41.  p.  XI  12;  ni  ro  tbaille  isin 
rund  „it  fitted  not  in  the  quatrain** 
ibid.  p.  CLXl  s;  PI.  Gen.  3)  ic  ad- 
nad  rand  do  rorig  „tchile  lighting 
up  poems  for  a  great  hing**  Fis 
Cath.  M.  p.  48;  Acc.  3)  gabais  doib 
inna  randa  sa  SC.  11;  is  disi  ro 
chet  in  senchaid  na  runnu  sa  LU. 
p.  40^,  8;  Dat.  Acc.  nadernai  acht 
da  rann  de  nammä  „that  he  made 
only  ttoo  quatrains  of  it**  Hy.  1 
Praef. 

rannaim  II  ich  theile.  —  Praes. 
Sg.  3  nod  ranna  ScM.  15;  rel.  cia 
rannas  düib  ScM.  15;  roindes  crü 
SC.  37,  16.  —  Praet.  Sg.  3  rannais 
p.  41,  8.  —  Fut.  Sg.  2  nis  raindfe 
ScM.  12.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
rointir  FB.  63.  —  Praet.  Sg.  3  ni 
ro  rannad  FB.  90.  —  Fut.  Sg.  3 
cinnas  rainufilher  ScM.  6  (raind- 
fidir  H.). 

rannaire  M.  The  Her;  partist  a 
Ir.  Gl.  9 ;  ronnaire  „a  butler**  Corm. 
Tr.  p.  147.  —  PI.  Nom.  na  ron- 
dairi  FB.  T2  (na  randairigi  Fg.)\ 
randaire  FB.  72 ;  |>.  31 1,  se;  rannaire 
FB.  14;  90;  Dat.  frisna  rannairib 
FB.  14. 

rann-grah&l  F.  participium 
Z\  989  {SG.). 

1.  rath  N  Gnade,  gratia.  — 
Sg.  Nom.  rath  rigda  Fei.  Nov.  11 ; 
„is  rath  co  feirg .  .**  ar  in  cinti  Rev. 
Celt.  III  p.  180;  is  de  no  biad  a 
rath  fair  Goid.^  p.  102,  7  {Llly.y, 
Gen.  oc  täircud  raith  in  effectione 
graHae    Wb.  14c   {ZK   223);   Dat. 


rath 


732 


ri  n- 


din  rath  de  gratia  Wb.  5^;  am  flu 
do  rath  rig  p.  142,  s;  uriam  do 
rath  SC.  18;  dia  rath  ron  broena 
Hy.  4,  12;  co  rath  ScM.  '22,  e;  do 
rath  a  höeged  {zu  Gunsten  ihrer 
Gäste?)  Hy.  5,  26;  asrir..do  räith 
a  aithig  Hy.  5,  6i;  t<7;  Acc.  arrad 
gratiam  Wb.  29^  (Z».  225);  tria 
rath  in  spirta  noib  p.  40,  6.  —  Vgl. 
2.  rath. 

2.  rath  ,ythe  stock,  bounty,  or 
wag  es  tchich  a  chief  of  landlord 
gave  to  a  tenant  or  follower  for 
rent  and  Services'*  On  the  3£ann. 
III  p.  384;  wages  O'Don.  Suppl; 
reicard  Carm.  Tr.  p.  5  amrath ;  inti 
iarom  dobercad  rath  doib,  ba  hisin 
coire  sin  doboread  Corrn.  ji.  7  böge; 
saer-rath  „saer-stock  ienancy",  dacr- 
rath  „daer-stock  tenancy**  Leb.  Aid. 
p.  86.  Nicht  verschieden  davon  ist 
rath  subsidy  0*Don.  Suppl.;  i.  foi- 
rithin  ODav.  p.  112. 

3.  rath  s.  roth. 

1.  r&th  und  r&ith  „a  residence 
surrounded  by  an  earthen  ram- 
jyart'*  On  the  Mann.  III  Index, 
vgl.  ibid.  III  p.  3 ;  a  circular  ^arthen 
fort  Corm  Tr.  p.  146;  i.  baile  ibid. 
—  Sg.  Nom.  in  räith  mor  sa  Corm. 
p.  8  ana;  raith  Cruachan  ro  scaicho 
Fei.  Prol  177;  Gen.  for  döe  nar- 
rätha  Lg.  8;  dochum  na  ardda  i 
n-doru8  na  prfm-r&tha  TBF.  p. 
138,  24;  tote  dessel  na  rdthai  Three 

f  Hom.  p.  34,  31  {„right'hand-wise 
round  th^  rampart**) ;  Dat.  ucc  Raith 
Bilich  Tir.  8;  oc  Raith  lubir  Three 
Hom.  p.  30,  21 ;  hi  Raith  Both  ibid. 
p.  108,  30 ;  hirraith  Airrthtr  ibid. 
p.  30,  4;  Acc.  fria  rath  ScM.  3,  lo 
{reimt  auf  cath) ;  fothaigis  . .  Rath 
m-Both  Three  Hom.  p.  108,  29;  um 
räith  Fiachach  maic  Moinche  Coi^m. 
p.  3  ana;  co  Raith  Däri  ibid.  p. 
34,  4;  PI.  Nom.  ni  trebthair  a  ra- 
tha  Fei.  Prol  176;  Dat.  do  räthaib 
Muige  Enaig  Three  Hom.  p.  102,  i4 
(„to  the  Ramparts  of  M.  E'*); 
Acc.  räthi  LArdm.  6  b  1  {Corm. 
Tr.  p.  147,  1).  —   Vgl.  rig-rath. 

2.  r&th  Gl.  zu  Sequester  medius 
inter  duos  altercantes  Leyd.  Gl. 
59»  {Goid.^  p.  57);  vgl.  rath  secu- 


rity,  guarantee  O'Don.  Suppl.;  am 
räth-sa  Fei.  Epü.  165. 

ratha  s.  renlm. 

r&thaig'es  „pledgeship**  Croicey 
von  rath;  friis  i  n-deochaid  irra- 
thaigea  LU.  p.  5»,  u  {Amr.\  Goid.^ 
p.  156. 

rathaigrim  HI  ich  bemerke.  — 
Praes.  Sg.  ^  rathaigi  p.  144,  i4  für 
rathaigthi,  vgl.  €  S,  513,  Col.  1; 
Dep.  {relativ)  rathulgther  ibid.?  — 
Praet  Sg.  1  ni  ro  rataiges  FB. 
43  Fg.?  3  ro  rathaig  SC.  39;  45; 
räthaigis  TE.  10;  PI.  1  nfr  rathaig- 
sem  FB.  43. 

rath-brittsrad  FB.  71? 

ri^the,  raithe  a  quarter  of  a 
year  O'R.  —  Sg.  Nom.  ml  ts  rathe 
is  bliadam  SC.  29,  33;  Gen.  adaig 
cach  raithi  p.  311, 27.  Hierher  audi 
dognüd  cach  sin  a  raithi  LHy. 
Amr.  107,  cach  sfn  a  rathe  LU.? 

rathmar  gnädig,  von  2.  rath; 
prosperous,  happy  Ö  R.  —  Sg.  Nom. 
rigon  ran  rathmur  p.  145,  4;  eir^ 
fo  a  laim  ar  is  rathmar  Fei.  p. 
XXXVII  2  („gracious''). 

re  Oss.  III  6,  SC.  30.  2,  für  fri? 

1.  r6  N.  Raum,  Zeit;  rte  Corm. 
p.  24  gaire.  —  Sg.  Nom.  r6  nach 
cfan  ctarro  FA.  6  (re  m-bic  LBr.): 
r6  scrutäin  Zeit  zum  Ueberlegen 
FB.  56;  Gen.  nib  cuit  ree  tur. 
Gl.  71 ;  Dat.  iss  irrse  choir  justo 
tempore  Wb.  25^  [Z\  224);  isin 
garit  r6  ro  büi  LHy.  Amr.  39; 
Acc.  r6  cian  rena  chlsad  FA.  2; 
cia  bcimmi  amin  nach  r^  SP.  II  13; 
fri  re  da  hU&dan  d^c  FB.  17;  TE. 
8;  18  Eg.',  SC.  21;  fri  re  sechtmaini 
p.  327,  39;  re  se  trath  SeM.  21,  3«? 
fri  re  fotä  SC.  47;  fri  re  eiana  LU. 
p.  39*,  30;  risin  re  sin  für  diese 
Zeit,  während  dieser  Zeit  L%  17; 
rit  r^  zu  d-einer  Zeit  Lg.  5,  3;  rem 
r4  SC.  34,  10;  i  m-bni  Becnati  ro 
bui  re  rö  Fä.  p.  LXXIII. 

2.  r^  p.  179,  27  für  fria? 

r^  n-,  rla  n-  Praep.  mü  Dat. 
{später  auch  Acc,  bes.  beim  Prono- 
7nen)  vor;  ante  Z*.  641 ;  re  n-arcaib 
r^  n-erredaib  FB.  35;  re  n-ocaib 
ibid.;  re  siun  p.  133,  2;  ria  n-andrib 
FB.  68;  ria  n-dul  Hy.  b,  90:  99: 


re  n- 


733 


T^baim 


FB,  90;  Pia  n-gein  ScM.  5;  rfa 
samfuin  SC.  1 ;  TE.  iyEg.\p,\A\,^o; 
SC.  49;  FB.  22;  23;  52;  ()2;  GÖ; 
87;  Hy.  1,  48.  —  Mit  dem  Arti- 
kel: S(j.  1  resia  t-samfuin  SC.  10; 
resin  sluag  FB.  52;  reissind  orgain 
TBF.  p.  15Ö,  8;  riasind  roiiid  FB. 
90;  riasiu  feiss  ScM.  2;  Acc.  riasin 
m-bantrocht  FB.  21;  Fl.  riasna 
muäib  aile  FB.  21.  —  Mit  Pron. 
demonstrativum:  riasiu  LHy. 
Amr.  113;  resiu  atUea^  gairsiu  für 
gar   rcsin   paullo  ante  quam   Oss. 

1  4;  8.  —  Vor  dem  Fron,  perso- 
nale erscJteint  rem-,  rom-  neben 
re-,  ri-:  1  Sg.  rium  Hy.  7,  53;  re- 
mam  ibid.  B.;  rem  um  Gl.  zu  dorn 
thuus  Hy.  G,  2;  P/.  reunn  Hy.  4,  4 
(remond  i^r.);  remunn  Hy.  1,  34; 
remoind  FA.  17;  romaind  J'V/.  p. 
CLXVIII  10;  2.  Sg.  rillt  FB.M; 
romat  hefoi-e  thee  Fei.  p.  CLVI; 
5.  Sg.  M.  riam  SC.  36:  coram  eo 
Bern.  115»  {Z\  G42);  6'cilf.  6?  Ti;. 

2  iLT.;  remi  ÄO.  31;  FB.  40;  G9; 
i^^.  10;  14;  remi-seo  TE.  5  Eg.\  reme 
t6»d.;  reime  18;  Fei.  p.  CLVIII  is; 
remiu  TE.  2  £V/.;  roime  FÄ  G9 
Eg.\  F.  remi  ante  eam  SG.  20»; 
rempe  iJy.  5,  83;  rempi  SC.  30; 
FB.  78;  P/.  remib  FiJ.  10;  61; 
CC.  2;  remimb  p.  144,  1;  rempoib 
F^.  61  Eg.;  rempii  CC.  2  LU.; 
rompa  FB.  ()6.  —  Mit  Fron,  pos- 
sessivum:  Sg.  1  röm  fi\ath  s.  w. 
irgal;  rem  cride  Fei.  p.  XXXV  h; 
SC.  29,  18?  TE.  9,  27?  rem  ballaib 
Güd.  Lor.  Gl  148;  Ä7.  5.riana 
ch61i  FB.  20;  21.  —  MÜ  Fron,  re- 
lativum:  rias  ra  giallsatar  Oss.  I  6. 

Gehrauch  {vgl.  O^Don.  Gr.  p. 
317),  a)  vor,  engl,  hefore,  zeitlich 
ria  n-deöd  lii  i'or  Tagesanltruch 
FB.  90;  tri  chet  hMadan  ria  n-gcin 
Chr«/  Sc3f.  5;  2;  TJB.  6  -B(;r.;  ÄC. 
1;  10;  ria  cretim  SC.  49;  re  ro- 
chotlud  ibid.  30,  2;  banna  ria  frais 
FB.  52;  90;  nit  acca  riam  remi- 
seo  nicht  sah  ich  dicft  vor  dem 
frülier  TE.  b  Eg.;  2;  feib  tarraid 
in  lucht  remi  die  Leute  vor  ihm 
FB.  40;  hei  einer  Zunickweisung 
in  der  Erzählung:  &mal  in  sruth 
remoiud  „like  tlie  river  aforesaid" 


FA.  17  {tcörtl.  vor  ufis);  amal  ata 
romaind  „as  is  aforesaid^'  Fei.  p. 
CLXVIII  10.  —  b)  Jemandem  vo- 
raus, oft  mit  dem  Nebengedanken 
des  Vorrangs,  Vorzugs:  conna  tis- 
sad  nech  di  mnaib  \}\ad  riut  hi 
Tech  Midchüarda  dass  keine  der 
Frauen   vi)n    U,    vor   dir    eintrete 

FB.  17;  20;  21;  22;  23;  54;  62; 
68,  27;  ui  theit  oac  aud  re  siua 
p.  133,  2;  tiis  dia  mndi  ria  mnaib 
\]\ad  der  Vorrang  seiner  Frau  vor 
den  Frauen  der  U.  FB.  68;  87; 
is  duit-siu  dobermais  remib  dir 
iverden  wir  vor  ihnen  geben  FB.  Gl ; 
adgladathur  rig  ria  rig  p.  141, 20(?^; 
ndi  tri  lä  ociis  tri  n-aidche  dait-siu 
remib  du  bist  ihnen  einen  Weg 
von  drei  Tagen  und  drei  Nächten 
voraus  FB.  10;  35.  —  c)  Mit  dem 
Infinitiv:  ria  n-dul  i  n-gnnis  in 
spirta  nöib  ehe  unr  gehen  Hy.  5, 
90;  93.  —  d)  vor,  räumlich  {bis- 
tceilen  mit  dem  Nebengedanken  des 
Schutzes):  cach  fir  diib  do  oslogud 
riana  mnäi  jeder  Mann  i^on  ihnen 
um  vor  seiner  Frau  zu  öffnen 
FB.  21;  rop  reid  remunn  cech  n- 
amreid  es  sei  eben  vor  uns  alles  Un- 
ebene Hy.  1, 84;  a  ciil  rempi  FB.  78 
{der  Bücken  des  Beils  vorn,  d.  h. 
er  Hess  das  Beil  mit  dem  Rücken, 
nicht  mit  dm'  Schärfe,  auf  seinen 
Hals  fallen)-^  animac  rempe  nis 
derbrad  Hy.  5,  83;  ro  roena  reunn 
catha  cach  thedma  Hy.  4,  4;  da  en 
bätar  rempu  die  vor  ihnen  waren 
CC.  2  LIJ.\  mebais  riam  forsna 
slogu  SC.  26.  —  e)  Idiomatisch: 
tanic  remi  er  ging  vorwäHs,  wörtl. 
vor  sich  SC.  31;'  TE.  18;  tanic 
rempi  sie  ging  vorwärts  SC.  30; 
lotar  cpmpa  FB.  iSCy ;  CC.  2 ;  p.  144, 1 ; 
tecis  . .  remi  FB.  ()9 ;  ro  lä  fer  . . 
reme  TE.  f>  Eg.  —  i)  Zittern, 
sich  fürchten  vor:  ocus  cäch  for 
crith  ocus  for  üamain  remi  und 
Jeder  in  Zittern  uixd  in  Furcht 
vor  ihm  FA.  10;  14. 

r^bftim  II  ich  reisse,  zerreisse, 
vgl.  trean-reabaim  I  tear  riolently 
Ö'Don.  Gr.  p.  340.  —  Fass.  Frais. 
Sg.  3  rebthair  a  ^tach  immi  FB. 
67.  —  Fraet.  Fl.  3  ro  reptha  GL 


rebrad 


734 


T©ga 


zu  ro  ringthe  Fei.  JProl,  37.  — 
Inf.  r^badh  Gl.  .zu  reang  O'Dav. 
p.  111;  renbadh  io  fear  Corm.  Tr. 
p.  147. 

rebrad  „sportivenesa"  SC. 
33,  1,  reabradh  skipping,  sporting, 
playing  O'R. 

reee  F.  Verkaufs  Verkaufen. 
—  Sg.  Nom.  nir  bo  toi  do  Dwhthach 
recc  na  cnmat7e  ettr  TJiree  Hom. 
p.  52,  28;  Dat.  süanemuin  do  d^- 
num  i  n-aidcbi  do  reicc  ar  biad  et 
aeitach  dia  muntir  Wh.  24d  (Z«.  775). 

reeeaim  II  ich  verkaufe.  — 
Praet.  Sg.  3  ni  ro  recc  Gl.  zu  ni 
rir  Hy.  5,  6.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
ro  reocad  p.  17,  23. 

r^ehnes  LU.  p.  81»,  30  für  fri[th] 
cnes,  wie  frichnaim  für  frith-giiim. 

recholl  „winding-sheei"  Three 
Hom.  Index;  racholl  i.  brat  mairbh 
O'Cl.;  Dat.  dia  'rechull-som  Tfiree 
Hom.  p.  120,  1. 

reeht,  reet  N.  oder  M.  Gesetz; 
lex  Z*.  238.  —  Sg.  Nom.  recht 
p.  311,  26;  SC.  45,  22;  recht  Adom- 
nain  FA.  32  (recht  n-Ad.  LBr.); 
rächt  litre  i.  diriataid  in  t-soiscela 
Sench.  M.  III  p.  30  {Gegensatz  r. 
aicDid);  Gen.  rechto  et  faithse  legis 
et  prophetarum  Wb.  21i>  {Z\  17); 
in  rechta  atharda  p.  170,  10;  co 
fuirmcd  in  rechta  sa  Adamnäin 
FA.  32  LBr.;  Dat.  ro  raide  Dub- 
thach  Mac  Ua  Lugair  in  fili  brethem 
fer  n-Erend  a  rächt  aicnid  ocus  a 
rächt  faide  Sench.  M.  III  p.  30 
(zu  rächt  aicnid  die  Glosse  i.  na 
m-breitheman  Morand  ocus  Fithai); 
PI.  Dat.  fri  saeb-rechtaib  ITy.  7, 46^.; 
Acc.  fri  dub-rechtu  Hy.  7,  45;  fri 
sdib-rechtu  46.  —  Compos.  recht- 
täircid. 

rechtaire  M.  a  Steward  Corm. 
Tr.p.  141 ;  x^ciivQ  praepositus  gentis 
Wh.  17d  (Z*.  780.  —  Sg.  Nom. 
rectaire  Lg.  12;  Dat.  önd  rectairiu 
a  villico  Pr.  Oi\  62»  (Z*.  230). 

reehtche  F.  Rechtspflege; 
legislatio  Z*.  497.  —  Sg.  Gen.  con 
roibtis  oc  denum  rectche  la  riga 
Gl.  zu  volentes  esse  legis  doctores 
Wh.  28»,  1  {Z\  1031);  Acc.  cen 
rechtgi  rig  SC.  21. 


reehti  i.  ro  recht  ho  methi  ocns 
inmairi  Gl.  zu  distenti  cordis 
Ml.  20«,  23,  vgl.  asrochess  i.  ro 
recht  expansum  est  Ml.  39«. 

reehtaid  M.  „lawgirer*',  Gen. 
meic  FMlimthe  Rechtada  Three 
Hom.  p.  52,  21;  vgl.  greit  rig  sen- 
rechtaid  büada  FB.  46. 

reeht-t&ircid  M.  legislator 
Z\  854. 

reehtn  &.  rieht. 

r^eles  a  reeluse's  cell  Three 
Hom.  Index.  —  Sg.  Nom.  o  thar- 
nic  in  r^cles  do  chumtach  ocns  ro 
fhas  a  f^r  ca  mor  Three  Hom.  p. 
34,  7  {„the  dose'^x  Gen.  di  clerech 
reclesa  LBr.  p.  261*  (TTi.  Gr.  p. 
125);  Dat.  ocns  se  ina  recles  ibid. 
p,  114,  18;  is  nathad  nech  dfb 
töged  asa  recles  SMdrt.  22. 

1.  reene  i.  ni  doronnadh  go  loath 
O'Cl.  {a  hasty  act  O'B.). 

2.  recne  ifame  für  eine  poetisdie 
Compositum;  recne  dechubaid  Lü. 
Amr.  Prol.,  raicni  LHy.  {Goid.* 
p.  158,  3);  Acc.  in  recni  si  Lg.  17 
Eg.  (reigin  Lc);  18  Eg.  (reigne  Lc.\ 

recomarea  dissyllahle  O'Don. 
Suppl.,  Corm.  p.  16  deach. 

r6de  Ehenheitj  Ebene;  reidhe 
planatio  Ir.  Gl.  890.  —  Sg.  Gen. 
for  medön  r^de  Hy.  5,  33;  adreth 
riched  r^de  „a  kingdom  of  smooih- 
ness"  Fei.  Prol.  120. 

redlanda  s.  r^tla. 

refedaib  {Dat.  PI)  „twisted 
cords  or  thongs"  (^)  On  Ute  Mann. 
III  Index;  con  reraig  Cncholaind 
iarsin  inna  heönu  di  th^taib  ocns 
refedaib  in  carpatt  LU.  p.  63»,  16 ; 
CO  n-gab  som  immi  secht  cneslesti 
(-lenti?)  fichetciartha  cl&rthacomd- 
Idta  bitfsbä  th^taib  ocns  rothaibocos 
refedaib  hi  cdstul  fri  gelcnes  dd  ibid. 
p.  79»,  32  {vgl.  On  the  Mann.  II|).300\ 

rega  ich  werde  kommen;  do- 
reg  veniam  Wb.  7*  {Z\  452).  — 
Sg.  1  no  CO  rag-sa  SC.  32;  ni  rdg 
Three  Hom.  p.  36, 29;  riga-sa  SC.  4; 
ragat  16;  45,  25;  ragat-sa  ibid.  39; 
46;  2  mos  rega  Hy.  2,  50;  in  raga 
limra  TE.  13  Eg.\  p.  132,  22;  SC. 
16;  33,  6;  ni  raga  ass  SC.  14;  in 
raga-BO  TE.  13  LU.\  in  Jim-sa  do 


Toicne 


735 


rptn-d^denach 


rai^a  SC.  46;  3  dore^  veniet  Ml. 
28»,  10  {rgl.  targa,  toirgim);  inti  do 
raga  dia  chosnam  frim  FB.  11; 
j).  40,  22;  ragaid  p.  132,  lo;  SC.  20; 
rel.  messe  ragas  ich  hin  es  die 
gehen  wird  SC.  44,  i;  PI.  1  ni  ra- 
pfain  FB.  5;  rcgmai-iW.  35;  rechmi 
»S^^'  19,  3?  regraait-ni  Lg.  10,  rag- 
mai-ni  Eg.\  3  rcgait  Gl.  zu  con 
tfssat  I£y.  2,  36;  regat  ibid.  52, 
regait  Fr.  —  Fnt,  sec.  Sg.  2  dia 
coistithe  frim  .  .  ni  rigtha  chucn 
SC.  7 ;  3  asbrrt  . .  nand  rigad  con 
tised  Patrice  Tir.  13;  inti  dib  cötna 
ragad  issa  tech  FB.  20;  düs  cinnas 
do  ragad  FB.  8;  IG;  17;  cid  biad 
no  ragad  dia  n-cchaib  63;  co  racbar? 
FB.  37  Eg.\  PI.  3  na  rachdais 
TE.  2  Eg.  —  Pass.  Fnt.  Sg.  3 
regthair  Lg.  13. 

reiciie  s.  recne. 

r^ld  glatt,  eben,  leicht.  — 
Sg.  Nom.  rop  reid  remunn  cech 
n-amreid  Ify.  1,  34;  bid  reid  riam 
cach  n-amreid  Bern.  115»  {Goid.* 
p.  56V,  ni  reid  dam  EC.  5;  Gen. 
di  dindgnaib  Roerenn  rede  SP.  V  2; 
Äcc.  etir  r^id  ocus  amrcid  Ml.  28  r. 

reidfirair  i.  coss  esscra  „handle 
of  a  watervessel"  (reid  ngair 
Eg.  88)  Corm    Tr.  p.  145.         ♦ 

reigne  s.  recne. 

r^ll  klar;  s.  for-r^il.  —  Sg.  Nom. 
i8  r^il  FB.  73;  LHy.  Amr.  41, 
reill  Three  Hörn.  p.  102,  30  {t'on 
der  Stimme);  mu  rose  röil  SP.  II  10. 
—  Vgl.  r^laim. 

reilce  für  ro  16c e,  s.  tmter  toi. 

do  reilg-is  ScM.  13  s.  teileim. 

reimefse  s.  remcfse. 

reime  s.  r^  n-. 

r^imm,  r^im  N.  Lauf,  Zug, 
Laufen,  Inf.  zu  retbim;  cursus 
Z*.  268.  —  ASg.  Nom.  cach  r^im 
immä  rurig  FB.  7;  arr^im  FB. 
42;  56;  reim  for  bin  Lg.  17, 11  Eg.? 
rem  n-aga  SC.  30,  6  (reim  Ä); 
Acc.  ni  ägor  reimm  niora  minn 
dond  laecbraid  lainn  oa  Locblind 
SG.  112  {Nigra  Rel.  Celt.  p.  18, 
Z*.  953);  lasa  rdim  FB.  44;  PI 
Nom.  nit  athe  buadremmend  ind 
L<^ith  Macha  iar  marbad  Conculainn 
„not  keener  were  the  ricimnous  courses 


of  the  Gray  of  M.  after  C.^s  slaugh- 
ier''  Rev.  Celt.  III  p.  181;  Gen.  co 
cend  cöic  c^t  döc  c^mend  —  aidble. 
reimend  —  cad  ba  reill  Three  Hom. 
p.  102,  30  {von  der  Stimme  Colum- 
cille's)  =  Fei,  p.  CI  {„vastness  of 
courses*');  aidble  remeand  ibid.  p. 
C'XXXll  („rastest  ofcourses'')^LU. 
p.  10»,32(Awr.,  „rast  courses  Croice*^) 
=:=LHy.Amr.  41  (aidblib  r^immend). 

r^ir  last  night  O'R.,  s.  Hr6ir. 

r^lr  s.  riar. 

r^ise  a  span  O'R.,  vgl.  r^n. 

reithigr,  correithig  lief?  s.  unter 
dirgind  cretti. 

r^Iaim  II  manifesto.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  rela  a  ainm  non  manife- 
siat  nmnen  sunm  SG.  6^  (Z*.  432). 
—  Inf.  Dat.  oc  r<51ad  a  n-anmae 
SG.  4^  9  {Z*.  1009);  ar  relad  firinni 
LHy.  Amr.  2. 

iiis  relcc  ScM.  21,  36  (releicc 
3f.,  fiir  ro  leic)  er  Hess  sie  nicht  los. 

reliee  =  lat.  reliquiae;  reilic 
„a  cemetery''  Ir.  G^Z.  691 ;  relec  i.  relic 
areliquis  sanctonim  Oori».  j).  39:  is 
e  foillsigfides  mo  ligi-sea  ocus  t6rind- 
fess  mo  relicc  Three  Hom.  p.  100,  8. 

r^ll,  rdall  a  star  0"R.?  s.  unter 
nert. 

reltaeh,  von  rt^lad,  „manifest, 
clear'*  0'I)on.  Suppl. 

rem  die  Praep.  rä  n-  mit  Pron. 
poRS.  der  1.  Sg.  —  An  einigen 
Stellen  köhnte  rem  für  frim  {Praep. 
fri)  stehen:  rem  rö  SC.  34,  10;  rem 
cborp  is  rem  chenn  is  tind  TE. 
9,  27;  issetb  rem  cbridi  is  rem  cnes 
SC.  29,  18;  rem  rebrad  ran  33,  1? 

rem-9  remi-  Z*.  878,  die  vollere 
Form -der  Praep.  r^  n-,  vor  suffi- 
girten* Pronomen  und  in  der  Com- 
Position.  Vgl.  cid  rerai-nota  i.  cid 
remin-etarcnaigedar  Gl.  zu  prae- 
notare  Ml.  18c,  12. 

remahi  „pre-eminent^^  Fei. 
Jan.  1;  31. 

remeaissin  F.  Providentia.  — 
Sg.  Gen.  dliged  rcmcaissen  Ml 
27<J,  10;  Dat,  rose  D6  dom  reim- 
cise  „God's  eye  to  look  hefore  me" 
Ily.  7,  29  (dom  imcaisin  B). 

rem-d^denaeh,  ind  remdedenacb 
praepostere  SG.  212»  (Z*.  878). 


rem-dedölte 


736 


renun 


rem-dedölte  antelucanus  SG. 

3Ga,  4  {Z^  878). 

rem-deiesiu  F.  Providentia.  — 
Sg.  Gen.  dliged  remdeicsen  Ml. 
VM  1  und  2. 

reme  s.  r6  n-. 

remelluid  (reme-luid^i  Gl.  zu 
pracennte  Ml.  132^. 

reni-eperthe  antedictus;  Nom. 
in  gilla  remeperta  Corm.  p.  37,  26; 
Dat.  dind  trediu  remeperthu  SG. 
3b,  14  [Z\  479). 

rem-erehoiliud  praedestina- 
tio  Tur.  Gl  25;  Praet.  Sg.  3  remi 
rierchüil  praedestinarit  Wb.  4^ 
{Z\  882). 

reraes  F.  Zeit;  reimheas  a  time, 
period  O'K.  —  Sg.  Dat.  irremis 
Mac  n-Oeda  Släne  Hy.  1  Praef.; 
6  reme»  na  noem  i  n-Ard  Macha 
Fei  p.  CHI  35;  Äcc.  fri  remis  LU. 
p.  121  »,.31  {Tochm.  Em.). 

rem-faisiies  no  tossach  Gl  zu 
Fei  Jan.  1. 

rem-fisy  Dat.  irremfius  inprae- 
scientia  Wb.  31»,  8  {Z\  878). 

rem-focul  praefatio  Goid.*  p. 
157,  2ü  xLTIy.  Amr.^. 

rem-fiiar,  -fuar  preparation 
Tur.  Gl  28. 

reni-griieee  F.  perricacia  Ml 
22  r  {Z''.  248). 

reiiii-  m  der  Composition  die 
vollere  Form  für  rem-  Z^.  878. 

r^miad  „pririlege",  na  römi- 
ada  ocus  na  honoire  i.  cech  grad 
OS  ailiu  i.  quasi  privata  lex.  Gl. 
zu  privilegia  Llhj.  /b.  1 1  b  {Goid.* 
p.  G7).  —    Vgl  miad. 

reinitaat  praesunt  Wb.  25c 
(^•^  878). 

remithir  Compar.  dicker?  re- 
in ithir  döit  lÄma  noich  alle  cach 
m^r  FB.  91. 

remor  dick,  fett;  „thick,  fai** 
Corm.  Tr.  p.  146;  s.  comremor.  — 
Sg.  Nom.  bel-remur  dicklijypig  FB. 
37;  buinn-remor  {s.  bond)  am  Fusse 
dick,  8.  unter  Idmach;  PI  Nmn, 
fem.  Form  remra  p.  40,  20 ;  Äcc. 
remra  ibid.  25. 

rem-r&te  vorher  erwähnt, 
Gen.  do  thaig  in  driiad  remräti 
Three  Hom.  p.  54,  2ü.    Vgl  rädim. 


rem-samugrudt  hitar  remäamugad 
ocus  foacomol  Gl  zu  praepositicae 
vd  communes  SG.  212*,  15. 

rem-sedaisrihe,  -sedaigthe  Gl  zu 
praeside  Ml  47  r. 

rem-8uidigrad  pr  aeponerCf 
praepositio  Z^.  878,  991. 

rem-thairehetal,   Dat.  o  rem- 
.thairchetul    Gl   zu    praesagmen 
Goid.*  p.  68  {LHy.). 

rem-theehtaeh  vergangen,  ais- 
nes  rset  reimtechtach  TJiree  Hom. 
p.  2,  16.  —  Vgl  eechmadachte. 

rem-theehtas  M.  praecessio 
Z^  878,  praepositio  787.  —  Sg. 
Dat.  intech  D6  dorn  remthechtas 
„God's  way  do  lie  before  we"  Uy. 
7,  33. 

rem-thüs  Vorrang,  Vorgehen. 
—  Sg.  Äcc.  ni  chuir  form-sa  rem- 
thus  rerig  FB.  35. 

remtliüsftigim  Ul  praecedo.— 
Conj.  PI  3  CO  t6  remtusaigit  re- 
mumm  isna  cathaib  ut  me  üUpraeee- 
dant  in  ade  Crild.  Lor.  Gl  23. 

1.  r^n  a  span  Ö'R.,  woselbst 
folgender  Vers  citirt  wird:  glang 
guala  is  doid  läm  gan  l^n,  scib 
glac  agas  luibhne  m^r,  luadh  cos 
acas  trcthan  troigh,  ren  reise  is 
n^f^  ainm  orloigh  {For.  FocX 
'     2.  r^n  Lg.  11,  11  i.? 

1.  reiid  Spitze,  s.  1.  rind;  ro 
bith  immi  ic  dfchur  gai  ocus  rend 
ocus  crr  ocus  sieg  ocns  saiget  LU. 
p.  79»,  40. 

2.  rend  Stern,  s.  2.  rind;  H. 
Nmn.  renda  stars  Corm.  Tr.  p.  145; 
Gen.  rig  na  rend  Fä.  p.  CLVIII  39. 

rendaib  p.  40,  12,  s.  rann. 

1.  reng  i.  röbadh  O'Dav.  j».  111; 
doronta  renga  ocus  bloga  de  Gl.  rH 
ro  reugad  Fei  Febr.  14.  Vgl  ringim. 

2.  reng  i.  caol  O'Dav.  p.  113. 

1 .  renga  the  rdns  ofthe  back  ffB. 

2.  renga?  tri  lochta  immorro 
Conculaind:  a  bith  rooc  ar  ni  ro 
dsathar  a  renga  rodaim  ar  bä  mote 
con  c^istis  öic  anaichnid  fair,  a  bith 
roddna,  a  bith  roalaind  LU.  p. 
121^  81. 

renim  1  ich  gebe  hin,  ver- 
kaufe, gewähre.  —  Cof\j.  Sg.  p 
mina  rena-su  in  chumail  sa  i  tirib 


renn 


737 


rethim 


cianaib  Three  Hom.  p.  52,  86.  — 
Perf.  Sg.  3  ro  rir  a  einech  ar  chuirin 
Lg.  18,  31 ;  My,  5,  e  (i.  ni  ro  recc); 
rir  accobur  a  süla  LHy.  Amr.  71; 
rom  bia  ind  laith  find  fia  roir  Dia 
do  Dallän  Goid*  p.  157  {LHy. 
Amr.^,  „which  Gvd  granted**  Crowe. 
—  S'praet  PI.  3  conus  rensat  p. 
17,  20 ;  rensat  «i.  —  Fut.  Sg.  1  no 
CO  ririub  TE.  13  LJJ.  {nach  Ana- 
logie des  B'fut.  umgebildet) ;  1  tmd  3 
„Atrubart-sa  frit-su"  ol  si  „conom 
rire  "Echaid  nit  rius.  Atom  etha 
lat  ar  mo  cbuit  f^in  dianom  rire 
Echaid.**  „Nit  ririub  imtworro"  for 
Echaid  LU.  p.  132«,  34.  —  Pas 8. 
Praet  PI.  3  ro  ratha  duit  du  gude 
gewährt  sind  dir  deine  Gebete  Hy. 
2,  50.  —  Comp 08.  as-renim,  6mim. 

renn  s.  rend,  rind. 

ren^mar  FB.  37? 

rc6  Streifen?  Lugaid  R^o-derg 
SC.  24  {vgl.  CO  n-da  cris  derca 
tairis  ibid.  23);  PL  Dat.  na  röib 
bis  „in  its  streaks  it  is^*  etymolo- 
gisirende  Glosse  zu  näre  Corm.  Tr. 
p.  125. 

reod,  read  Frost,  Kälte;  räud 
gelu  Z\  35;  reud  Gl.  zu  in  coisni 
LHy.  Amr.  133;  reo  fräst  Corm. 
Tr.  p.  142.  —  Dat.  co  reod  p. 
190,  34;  i  reuth  in  pruina  Goid.* 
p.  59  South.  Ps.): 

1.  rer  black,  dark  O'B. 

2.  rer  i,  Ion  „blackbird'*  Corm. 
Tr.  p.  145;  davon  das  Deminutiv 
rergugan,  mac  rergugain  =  Mac 
Lonain  ibid. 

1.  reraigr  Hy.  5,  6i? 

2.  reraigr  s.  con-ring  Nachträge. 

3.  reraigr  s.  rigim. 

4.  reraig  s.  rere. 
rer^cherc  heath-poult  or  grouse 

0"B.;  i.  cerc  reidh  O'Dav.  p.  112; 
cearc  dhnbh  O'Cl;  Gen.  ogh  rer- 
ceirce  O'Dav.  l.  c;  gabate^  in  süil 
n-aile  immach  co  m-ba  mötithtr 
ocus  ög  rerchirce  bi  Ina  chind  LBr. 

p.  216»,  56. 

rere,  reire  old,  aged  O'R.,  rei- 
reach  an  aged  person  ibid.  — 
Sg.  Gen.  ni  chuir  form-sa  remthus 
rerig  FB.  35?  PI.  Nom.  reraig.  Gl. 
i.  ro-rig  no   r6-rig  i.   qui   fuerunt 


ante    diluvium    Hy.    1,    47;     Gen. 
drong  rerach  „a  troop  of  ancestor^* 
Fü.  Epü.  237  Laud,  reraig  LBr., 
reraicb  Bawl. 
res  Traum,  vgl.  Beitr.  VIT  69. 

—  Sg.  Nom.  adfiadar  a  res  dona 
rigaib  SC.  23;  res  atchi  ibid.  9; 
Dat.  in  suan  fa  reis  i.  ina  cotlad 
fa  i  n-aislingiu  O'Dav.  p.  92  {j,im 
Schlaf  oder  in  einem  Traum**  Beitr. 

VII  69). 

resaifpim  III  ich  träume.  — 
Part.  Dat.  cosin  brosnu  resaigthiu 
Gl.  zu  cum  cremio  somniato  Tur. 
Gl.  127  („with  the  sheaf  dreamt 
of*  Goid.^  p.  12). 

Ht  M,  Sache;  res  Z".  238; 
Corm.  Tr.  p.  146.  —  Sg.  Nom.  in 
r6t  SC.  45,  4;  Gen.  d'is  cech  r^ta 
ibid.  32;  ainm  röto  SG.  187b  (wo- 
men  rei  Z*.  238).  —  Vgl.  cr^t. 

r^an  recula  SG.  47»  {Z*.  273). 

r^tglu  Stern;  ret-gle  i.  gle  solas 
Corm.  p.  39.  —  PI.  Dat.  cona  ret- 
glannaib  SP.  III 2.  —  Vgl.  sechtar^t. 

retha  s.  rith. 

rethach  s.  rn-rethaeh. 

reihe  M.  Widder;  rei  the  a  ram 
O'B.  —  Du.  Acc.  eter  da  rethi 
Lg.  19. 

rethet?  rethet  daurthigep.  41, 23, 
„the  site[^)of  an  oratory'*  Stokes, 
Fei.  p.  XLVI. 

rethim  I  ich  laufe.  —  Praes. 
Sg.  3  rethid  fri  cach  rind  Goid.^ 
p.  53  {Wien.  Gl);  rei.  raith  rith 
rethes  LHy.  Amr.  50;  rom  anacht 
rf  rethes  1er  Lü.  p.  40»,  is;  PI.  3 
rethait  uisci  currunt  aquae  Ml.  33  r 
(Z*.  433);  rei.  in  riuth  retae  inna 
airndrethcha  Cr.  18^  {cursus  quo 
currunt  errantia,  sidera,  Z*.  1089). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  na  digsed  for 
ech  ocus  na  etraiged  mnai  co  an- 
feta  ocus  na  rethed  Aid.  Chonch.  66; 
nl  aithrethend  chucund  intf  ro  re- 
thed huain  LHy.  Anvr.  17.  —  Perf. 
Sg.  3  ro  raith  Gl.  zu  Hy.  5,  61; 
raith  i.  ro  reith  i.  dochuaid,  ut 
est  raith  co  n-ilur  sochlach  i^el. 
Sept.  19)  ö'Dav.  p.  111;  raith  a 
reim  sin  Fei.  Oct.  16;  PI.  3  in  tan 
do  rertatar  Hy.  5,  66  (do  rethetar 
Fr.) ;  rathatar  hi  riched  „they  spead 

47 


rethar 


738 


riadalm 


into  heaven  Fei.  Sept.  18,  i.  ro 
'  rethustar.  —  S-praet.  8g.  3  rith 
ra  reith  in  sluag  sa  Fei.  Prol.  28 
(raith  Bawl  ist  Perf.);  PI  3  ro 
rithset  Tkree  Hom.  p.  8,  is;  Dep. 
ro  reithsetar  Gl  zu  Hy.  5,  55.  — 
Inf.  rlth.  —  Vgl.  ind-riuth. 

rethar,  reathar  a  riddle,  a 
Steve  O'R.;  Mathidir  rethir  fuin- 
nema  FB.  86?  vgl  retar-  FB. 
87  Eg. 

r^tla  Stern;  Stella  Ir.  Gl  103. 
—  Sg.  Äcc.  amal  r^tlaind  rig  FA.  10; 
PI  Nam.  redlanda  p.  191,  24;  Gen. 
fri  etrochta  r^tland  FA.  16;  Acc. 
no  airmebad  retlanna  nime  LU. 
p.  \\\  so  {Amra\ 

vi  M.  König;  rex  Z*.  259.  — 
Sg.  Nam.  rf  Hy.  5,  23;  32;  Lg.  12; 
TE.  5;  8;  14  Eg.]  p.  131,  32;  SC. 
34,  8;  ri  cach  cöicid  TE.  l  LU.; 
rf  cöicid  hErend  FB.  17;  ri  chöi- 
gith  hülath  TE.  1  Eg.;  ri  ülad 
Lg.  9;  rf  Fernmaige  14;  ScM.  11; 
ri  hErinn  TE.  2;  19  J5;^.;  ri  nime 
Hy.  6,  23;  rf  amra  ScM.  1;  T^. 
1  Eg.;  p.  311,  25;  mör-rf  Hy.  6,  7; 
deg-ri  Hy.  1,  33;  c6t-ri  -FA  32;  fil 
and«  rf  rüamna  buden  SC.  34,  2 
(ndcÄ  fil  sonst  der  Acc);  s;  Gen. 
rfg  IT^.  1,  42;  5,  35;  Lg.  5,  12  Eg.; 
TE.  2  Xr/.;  14  E(f.;  p.  131,  is; 
142,  8;  FA.  6;  7;  F^.  22;  61;  p. 
311,  26;  SP.  IV  2;  4;  cen  rechtgi, 
cen  smacht  rfg  SC.  21;  comairli 
rfg  22;  mind  rfg  FA.  8;  &mal  rt^t- 
laind  rig  10;  adbar  rfg  ScM.  14; 
rfg  na  n-düla  Hy.  1,  55;  ben  ding- 
bala  rfg  iarthair  domain  Lg.  12; 
rig  Bretan  p.  17,  17;  rfg  Alban 
Lg.  11;  rfg  Insi  Fer  Falga  FB.  89; 
rig  Erend  TE.  13  LU.;  hErend 
Oss.  1 2 ;  rig  mäir  Hy.  5,  es ;  dochum 
ri  hErinn  TE.  19;  20  Eg.;  Dat. 
den  rfg  p.  17,  2s;  46,  26;  TE.  2 
LU.;  p.  142,  6;  ÄC.  37,  s;  42; 
p.  309,  37;  311,  27;  dond  rfg  ocus 
dond  rfgain  FB.  62;  65;  73;  do 
rfg  aingel  Hy.  2,  so;  do  rfg  Roman 
FA.  32 ;  fri  rig  Dalaraide  p.  17,  21 ; 
Acc.  rfg  n-amra  Hy.  6,  3 ;  co  rig 
n~ilainglech  Hy.  1,  10;  rl  rfg  n-Ulad 
Lg.  5,  22;  rfg  n-firend  TE.  13; 
FA.  32;  rig  Hy.  6,  20;  26;  Lg.  12; 


p.  132,  «;  F5.  7;  ni  fil.. rig  Lg. 
10;  lasin  rig  p.  46,  ss;  fria  rig  p. 
142,  10;  ria  rig  p.  141,  so;  la  rig 
Laigen  p.  46,  22;  eter  rig  oens  ollo- 
main  p.  328,  19;  i).  142,  20;  eter 
rig  ocus  rfgdomna  FB.  12;  Foc.  a 
ri  lach  n-Erenn  FÄ  27 ;  PI.  Nam. 
rig  JF^^.  29;  TE.  1  iZ7.;  ÄC.  22; 
na  rfg  ocus  na  toisig  FB.  28;  Gtn. 
na  rfg  SP.  Y  10;  14;  na  rig  ocus 
na  töisech  FB.  6;  greit  rig  46?  hi 
Temraig  na  rig  SC.  21;  Dat.  dona 
rigaib  SC.  23;  do  rigaib  ocos  rig- 
domnaib  hErend  FB.  19;  di  rigaib 
massaib  Marggae  SP.  Y  12;  Aec. 
la  rfga  Wb.  28»,  1  (Z*.  262);  rigu 
iS^O.  30,  6;  Du.  Nam.  na  di  rig 
SC.  33,  7.  —  Campas.  Gummall 
mac  Trenmöir  rfg-fennid  hErend 
CCn.  3;  rig-Uim  Hy.  5,  66;  ina 
rig-rosc  LU.p.  121^,  26;  rig-chathair 

FA.  13  LBr.;  rfg-domna,  -imda,  -rad, 
-rath,  -sude,  -thech.  —  Vgl.  drd-ri. 

ria  s.  fri. 

ria  n-  s.  r^  n-. 

riabhaeh  hrindled,  tahhy, 
gray  O'R.;  On  the  Mann.  III  p.  9i). 

riabhan  a  swarthy  person 
O'Dan.  Suj^l 

riaebt  T-praet.  kam,  kam  an ^ 
erreichte;  Z^.  455;  O'Dan.  Gramm, 
p.  245  als  Praet.  zu  righim  I  readi; 
Sg.  3  corriacht  eich  araile  ScM.  IS; 

FB.  28  (CO  macht  Eg);  do  riacht 
. .  CO  dün  Frömaind  TE.  17 ;  in  tan 
do  riacht  p.  40,  9;  dorn  riacht  Oss. 
II  5;  PI  3  do  riachtatar  TE.  3; 
19  Eg.  —  Inf.  Dat.  dul  dia  riach- 
tain  SC,  34;  iar  riachtuin  p.  142, 14; 
iar  riechtain  ind  FB.  29  JSg.; 
oc  comrfachtain  „caming  tageiher^ 
FA.  14.  —  Vgl  ro  siacht,  do-riacht. 

riad  Fahren,  Reiten;  „totra- 
vel  in  a  chariat,  in  a  boat,  or  an 
harse-ha^k"  Crawe,  Siab.  C(mcul.  p. 
409;  running,  racing,  a  caurse  O'R.; 
for  arriad  FB.  47;  hi  tir  omni  riad 
rdot  p.  310,  27  {vgl  FB.  34)? 

riadalgim  III  ich  fahre?  — 
Praet.  Sg.  3  L  ro  riadaig  i.  ro  im- 
thig  Gl.  zu  reided  Hy.  5,  97. 

äadaim  ich  fahre,  befahre. 
—  Praes.  Sg.  3  rel.  cach  rot  ria- 
das  do  charpat-8u  FB.  U;  PI  S 


riada 


739 


nccim 


cäin  in  reim  riadat  bf  Lü.  p,  b\  88 
{darunter  i.  radit;  riarait  LJfly. 
Amr.y  Ooid^  p.  157).  —  Praes,  sec. 
Sg.  3  in  chaillech  reided  currech 
Hy.  5,  97,  Ol.  i.  ro  riadaig  i.  ro 
irathig  (imreded  Fr.).  —  Praet. 
PI.  3  batar  sinde  riadatar  a  fochlai 
fria  faitsi  Corm.  p.  XXXIX  {y,'twa8 
we  that  rode  on  hi8  fochlae  by  his 
faitsi*^.  —  Inf.  riadad,  Gen.  cona 
eoch  riaU  FB.  31;  Fei  p.  LXI. 

riada,  riadu  curach  ocus  graig 
SC.  31,  12  (riada  H.\  nach  Stokes 
Beitr.  VIT  54  „U-imperfect"  von 
rfadaim  {j,Boot  und  Boss  pflegen . . 
vorbeizukommen"  ?). 

rfag"  F.  patibulum  Z*.  18;  i. 
c^sadh  O'Dav.  p.  111;  a  cross, 
gallows  O'B.,  vgl.  riaghadh  hanging 
ibid,  —  Sg,  Gen.  do  bithaitreb 
pene  ocus  r^ge  LÜ.  p.  17^  »e;  PI. 
Gen.  CO  n-immud  a  plan  ocus  a 
riag  FA.  21.  —  Compos.  na  riag- 
carcar  no  inna  n-gnfm-carcar  Gl. 
zu  ergastolorum  Goid.*p.  69  (LHy.). 

riagaire^f.  „the  executioner" 
Fei.  p.  CLXXXVI  28. 

rfagrvl,  riagol  =»  lat.  regula 
Z*.  18;  riaghaU  norma  Ir.  Gl.  61. 
—  Gen.  seichmecb  riagl^  athardai 
SC.  26.  —  Vgl.  com-riagal. 

1.  rfam  vor  ihm,  die  vollere 
Form  der  Praep.  r^  n-  mit  Pron. 
suffixum,  TE.  2  Lü.  (remiu  Eg.)\ 
SC.  36;  ScM.  6. 

2.  rfam  Ädv.  vordem,  vorher, 
früher;  antea  Z*.  613;  p.  131,  s; 
Lg.  17,  11 ;  ScM.  11;  nit  acca  riam 
rem!  seo  TE.  b  Eg.\  is  hi-sin  tra 
ingen  iss  coiri  .  .  atconcatar  süili 
dälni  rfam  . .  die  Menschenaugen  je 
gesehen  haben  ibid.;  in  chian  riam 
longe  ante  Ml.  33^,  i. 

rian  Meer;  the  sea  CB.;  g»tb 
ard  huar,  Isel  grian,  gair  arritb, 
ruthacb  rian  LU.p.  11^  25  (==  LHy. 
Amr.  63),  über  rian  die  Glosse  i. 
muir. 

rfar  F,  Wille,  Wunsch,  Ver- 
langen; voluntas  Z*.  18;  vgl.  am- 
riar.  —  Sg.  Nom.  rfar  TE.  5  Eg.\ 
FB.  16;  33  Eg.-,  Bat.  ailebthair 
dorn  räir  fein  Lg.  6 ;  böi . .  in  ben 
df a  reir  zu  ihren  Diensten  FB.  79 ; 


do  r^ir  ad  völurvtatem,  seeundum, 
fo  r^ir  sub  potestate  Z*.  659;  do  * 
reir  sbenaid  na  Roma  „according 
to  the  wiü"  Three  Hom.  p.  16,  9; 
Äce.  irr^ir  n-Aile2/a  FB.  16;imr6ir 
na  curad  FB.  79 ;  fö  a  r^ir  fodein  46 ; 
d^naid  mo  r^ir-se  FB.  16;  denaid 
mo  riar-sa  (Form  des  Nom.)  74. 

rfaraeh  obe dient,  submissive 
O'B.;  CO  bam  riarach  Lg.  13  Lc. 

rfaraim  I  please,  satisfy  O'B. 

riase  a  morass  Corm.  Tr.  p.  147. 

rfastrad  M,  Verzerrung,  Ver- 
drehung, bes.  die  Verzerrung,  die 
an  Cudiuliwn's  Körper  eintrat, 
wenn  er  in  Kampfeswuth  gerieth. 

—  Sg.  Gen.  fobith  cach  riastarda 
doB  ber  for  a  aigid  cu  ch&ch  ,,be- 
cause  of  every  distortion  which  he 
brings  on  his  face  towards  every 
one"  Corm.  p.  38  r^im ;  Dat  iarsin 
rfastrad  sin  riastarda  im  Choinctf- 
lainn  Lü.  p.  80»,  21. 

riastraimlltcA  verzerre,  ver- 
drehe. —  Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3 
rfastartha  a  bäl  co  ürtrachta  Lü. 
p.  7*9^,  40;  is  and  so  c^t-riastartba 
im  ChoincuZatnn  ibid.  22  (da  trat 
die  erste  Verzerrung  an  C.  Hn); 
iarsin  rfastrad  sin  riastarda  *•' im 
Choirxculainn  ibid.  p.  80*,  21.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  riastrad  immi  FB. 
27.  —  Part.  Sg.  Nom.  in  rfastar- 
tha a  hErind, FB.  35  (gemeint  ist 
Cuchulinn).  —  Inf.  rfastrad. 

riata,  ech  riata  Beitpferd,  s. 
rfadaim. 

riatai  FB.  71? 

riathor  torrens  Ml.  50  r. 

ribar  Sieb;  i.  criathar  Corm. 
p.  39;  O'Dav.  p.  110;  cota  riagfai- 
dber  amail  ribar  i.  co  ro  tolltar  tu 
amail  criathar  ibid.  p.  112  („be 
thou  pierced  like  a  sieve^'  Corm. 
Tr,  p.  144). 

riccim  I  (und  III?),  fü/r  ro-iccim 
(vgl.  iiccim),  ichkomme,  erreiche, 
mit  blossem  Acc.  oder  mit  co ;  anf  ricu 
a  less  id  quo  egeo  Z«.429(Tr&.32»,6). 

—  Praes.  1  airimmou  (air  is  mou?) 
ruicim  les  m'airchissechtae  indaas 
digal  do  thabair[t]  form  Ml.  22^,  14; 
Sg.  3  ros  ic  and  FA.  16  (ros  ta 
and  LBr.) ;  s.  corrici  don^c  attingit; 

47* 


nccim 


740 


rigan 


Fl.  1  recam-ni  a  les  FB.  56;  5  nl 
recat  a  less . .  nf  alle  FA.  5  (ni 
adilcniget . .  o  nf  alle  LBr.)\  Praes, 
Conj.  PL  1  recam  in  n-eclais  wir 
wollen  in  die  Kirche  gehen  Hy.  5,  m. 

—  S-fut.  8g.  1  ar  nad  rls  iffernn 
dciss  ich  nicht  in  die  Hölle  komme 
Hy.  6,  20 ;  2  ni  ro  is  chluim  SG. 
p.  229  {Wi.  Gr.  p.  118);  dla  ris 
mo  thuaith  wenn  du  in  mein  Land 
kommen  toirst  p.  133,  7;  co  rfs  in 
corthe  c6tna  SC.  12;  PI.  1  ro  issam 
Hy.  1,  43;  risam  42;  cot  rissam  44; 
gu  rissim  Emuin  p.  142,  12;  is; 
3  cot  risat  mögen  kommen  Hy.  6,  10. 

—  Fut.  sec.  8g.  3  sech  ro  Ised  ro 
issam  „whoerer  ahcUl  rettch  may 
we  reach*^  Hy.  1,  4s;  connä  rabi 
ben  nad  risseä  d&  ^n  diib  80  dass 
keine  Frau  da  war,  die  nicht  zwei 
von  den  Vögeln  erlangte  SC.  6;  Pl.l 
ma  rö  ismais  sid  boadaig  FC.  6;  ;?  co 
ristai  FB.  41  Fg.?  —  B-fut.  Sg.  1 
mos  ricub  mo  n^chlige  Lg.  18,  88 ; 
con  riccfu  TE.  ll^g. ;  2  Dep.  ricfai- 
ther  a  les  do  gillai  ScM.  7?  —  Fut. 
sec.  Sg.  3  m^d  ffr  ricfed  . .  mo  thir 
wenn  er  wirklich  in  mein  Land 
kommen  würde  SC.  11,  6.  —  Per  f. 
Sg.  1  ranac-sa . .  bale  ingnad  SC. 
33,  1;  36;  ni  ränac  TE.  12  LU.\ 
ranuc-si  tech  n-an  p.  145,  3;  ^  rä- 
nic  FB.  43;  81;  luid  corränic  co 
CoiDculainn  ibid.  61;  co  ränic  in 
corthe  SC.  13;  FB.  38;  39;  40; 
62;  64;  70;  coso-rtlnic  FA.  21; 
corr&nic  dö  raind  nammucci  ScM. 
17;  p.  132,  7;  ron  anic  {Fr.)  a  leass 
Hy.  5,  »7;  PI.  2  inti  räncaibair 
FB.  90;  cusa  rancaibair  ibid.  73; 
3  räncatar  FB.  70;  rancatä.r  76; 
co  rancatär  in  n-insi  SC.  35;  15; 
FA.  4;  FB.  90;  rancotar  p.  39,  15; 
CO  rancatär  co  airm  SC.  14.  — 
Inf.  Nom.  nach  '  mö  a  rieh  tu  a 
lessa  duit-seo  andas  dam-sa  Rev. 
Celt.  III  p.  178;  ni  mö  rfchtain  a 
lessa  in  gai  duit-siu  oldaas  dam-sa 
ibid.  p.  179. 

don  riched  FA.  2  LBr.  zu  do- 
rochim? 

rfehed  N.  Himmelreich;  cae- 
lum  Z^.  802.  —  Sg.  Gen.  dochum 
richidi^A  3;  Dat.  irriched  Hy.  5, 106 


(i.  irrigiath  i.  hi  ferand  ind  rfg  nem- 
da) ;  Ace.  corrice  in  riched  FA.  15. 

richess  F,  Kohle;  richis  i.  tine 
O'Dav.p,  110;  richis  a  flame  O'R. 
—  Acc.  ar  a  chosmaili  ind  6ir  fri 
richiss  SG.  47^;  ro  ucsat  demna 
m'anmain  isin  richis  niäid  LU.  p. 
114^  83;  ibid.  86  {Stab.  Coneul.y 
PL  Gen.  riches  8.  2,  roibne;  Dat. 
for  richessaib   rothened  ScLb.  20. 

rlehis&u  carbuneulus  SG.  47^ 
(Z«.  788). 

rieht  M.  Form,  Gestalt;  rieht 
Status,  destinatio  Z*.  21;  vgl.  an- 
rieht. —  Nom.  rieht  for  ciüni  co- 
stud  FB.  22'i  Dat.  hirriucht  ^sso 
„in  Esau's  form"  Tur.  Gl.  So;  i 
rieht  mn&  FB.  24;  hi  riet  enlaithe 
p.  143,  4;  144,  26;  it  rieht  SC.  14; 
dia  m-bad  Ghii  no  beth  it  rieht 
wenn  es  Cu  statt  deiner  wäre  34,  «; 
Acc.  notolbad  in  eaeh  rieht  FB.  75; 
PL  Dat.  irreehtaib  bo  ocos  dam 
oeus  ech  FB.  24;  FA.  33;  no  del- 
bad  i  n-ilrechtaib  FB.  75;  sieg 
mor  do  ainglib  irrec^tu  en  n-gel 
Three  Hom.  p.  36,  25. 

riehta,  liehtain  s.  riceini. 

rig  Unterarm,  Elbogen,  Ge- 
lenk; the  arm  from  (he  dbow  to 
the  wrist,  a  cubit  0*R.;  righ  no 
guala  Gl.  zu  dae  O'Dac.  p.  79.  — 
Sg.  Nom.  in  raig  oeus  in  doit  ensin 
alt  na  gualand  Corm.  p.  11  deach 
{„the  elbow  and  the  hand");  PL 
Nom.  righti  TE.  4  Eg.  {Form  des 
Acc);  Dat.  eusna  rigthib  no  cusna 
sliastaib  no  cusna  doitib  zu  cum 
cuhis  et  manibus  Crüd.  Lot.  GL  164; 
Acc.  na  rigthe  no  na  hoille  zu 
ulnas  und.  Gl.  163. 

rfg  s.  rf. 

rfgaim  II  ich  mache  zum 
König,  kröne.  —  Pass.  Fut. 
sec.  Sg.  3  innas  ind  fir  n6  rigfaide 
das  AusseJien  des  Mannes,  der  zum 
König  gethacht  werden  solUe  SC.  23. 
—  PraeL  Sg.  3  flaith  Da  ro  rigad 
Fä.  ProL  104;  Mai  18;  Epil.  263. 

rfgan  F.  Königin;  regina  Ir. 
GL  20;  Corm.  p.  39;  vgl.  rigna, 
wozu  auch  der  Gen.  rfgnai,  rigna 
gehören  könnte.  —  Sg.  Nom.  rigan 
Hy.  i,  10;   TE  2  Lü.;  Briccriu.. 


rigda 


741 


ri^tr^n 


ocas  a  rfgan  FB.  16;  26;  rigon  p, 
145,  4;  Gen.  di  churp  rfg  Bceö 
dgnai  FB.  22;  „ni  ^lub",  ol  si, 
,,or  isam  ingen  rig  ocus  rigna" 
TBF,  p.  144,  8;  rigna  61;  TE  6 
LU.;  na  rignu  TE.  15  Eg.;  Dat. 
dond  rigain  FB.  62;  65;  73;  Acc. 
n£  fil  rigain  SC.  46;  gin  rigiiin  TE. 
2  Eg.;  PI  Nam,  ind  rigna  FB.  28; 
ard-rlgna  Lg.  4,  i8;  Acc.  d^ca  a 
rignu  SC.  30,  6,  lies  rigna. 

rigrda  königlich;  regius  Z '.  792. 
—  ^om.  ind  rigan  rigda  Hy.  4,  lo 
(Fr.);  Dat.  F.  ina  chathdir  rigdai 
FA.  8;  CO  fleisc  rigda  p.  310,  i; 
^cc.  F.  imön  cathraig  rigdai  FA.  13; 
amoZ  mind  rigda  FJ.  8  LBr.  ^rig 
X^.);  amo^  r^dlaind  rigdai  10  LBr. 
(rig  iCT.). 

rigderg)  M  messi  in  Cdchu?amti 
cathbüadach  gnüssachtach  gesech- 
tach  rigderg  roiglethan  rogellacb 
LU.  p.  114»,  10,  „torist-red*'  Crowe, 
Siab.  Concul  p.  381. 

rlg-domna  „the  material  for  a 
hing,  a  prince,  royal  heir'*  On  the 
Mann.  III  Index;  riogh-dbamhna 
r(yyal  heir,  futurus  rex  O'Don, 
Suppl.  —  Sg.  Gen.  dia  m-böi  Ca- 
thair  Mör  .  .  irrig!  Temrach  ocus 
Cond  C^tchathach  hi  Cenandos  hi 
ferand  rigdomna  CCn.  1 ;  Acc.  eter 
rig  ocus  rigdomna  FB.  12 ;  PI.  Nom. 
tri  rigdomna  do  Saxanaib  LU.  p. 
93,  27  {jythree  Saxon  royal  prin- 
ce^' On  the  Mann.  III  p.  146);  PI 
Dat.  do  rigaib  ocus  rigdomnaib 
YiErend  FB.  19. 

riyo  regnum.  —  Sg.  Nom.  rlge 
Hy.  2,  43;  rfge  breg  m-bude  SC. 
33,  85;  rige  l»ch  n-Erenrf  FB.  8; 
59;  87;  rigi  FB.  78;  rigi  nirt  TE. 
9  Eg.;  Gen.  garm  rigi  50.  27;  iar 
n-gabaü  rigi  p.  311,  «e;  rige  TE.  2; 
däig  a  rige  FB.  94;  for  a  chüairt 
righiu  TE.  8  Eg.;  Dat.  don  rigiu 
Fei  Prol.  31 ;  irrigi  Temrach  CCn.  1 ; 
Acc.  rige  n-£rend  TE.  1  LU  ;  rige 
Hy.  2,  28;  rigi  n-£rend  SC.  21; 
rigi  22;  hi  richi  n-Erend  {Acc.  an- 
statt  des  Dat.)  TE.  20  Eg. 

rfgr-/&ith  M.  der  königliche 
Dichter  {vgl.  skr.  r&jarshi).  —  Acc, 
triasin  rlgf&ith  {David)  p.  169,  18. 


rigrim  ich  strecke  aus;  rigid 
i.  sinedh  O'Dav.  p.  110.  —  Praes. 
Sg.  3  rigid-som  a  lAim  FB.  82;  87; 
ro  rigi  FB.  86.  —  Perf.  Sg.  3  ro 
r^raig  in  rlglaim  Hy.  5,  56  (foro- 
raid  Fr ,  auf  diese  Lesart  scheint 
sich  die  Glosse  i.  ro  foirestar  zu 
beziehen);  PL  3  ro  rergadar  a  läma 
O'Don.  Suppl.  8.  r.  didbhraeadh 
{vgl  Ztschr.  f.  Vgl.  Sprf.  XXIII 212). 

rfgr-imdie  das  königliche  La» 
ger;  Sg.  Nom.  FB.  2. 

rigrin,  righin  tough,  adhesive^ 
slow  O'B.;  righin  tough  O'Don. 
Suppl.  seeithaige;   vgl.  imm-rigne. 

rig-lepaid  das  königliche 
Lager;  Gen.  iar  n-dergud  a  rig- 
leptha  doib  LL.  fo.  41.  a.  2  {TBC). 

rigntk  F.  Königin,  vgl.  rigan. 

—  Sg.  Nom.  rigna  n&  ri  SC.  34,  8 
(rignflB  H.);  Acc.  cen  rignai  TE.  2 
LU;  PI.  Gen.  ceit  riguae  SP.Yu. 

rigrnacht  s.  ban-rignaeht. 
rfgnaide  queenlike?  Sg.  Nom. 
rigon  . .  rignuidi  p.  145,  4. 
do  rfgrne  p.  41,  i4  s.  do-grnfn. 
rigrad    F.   coli,    die    Könige. 

—  Sg.  Nom.  do  rigrad  ro  molur 
Fil.  Prol.  13;  I^H.  239,  rigraid 
LBr.;  Acc.  im  Chonchobur  ocus 
imön  rigraid  FB.  44. 

rfg-rath,   -r&ith  Königshurg. 

—  Sg.  Dat.  assin  rfgräith  SC.  33,  le ; 
PI.  Gen.  la  rig  na  rigrath  „of  the 
royal  ramparts*^  ThreeHom.p  98,28. 

rig-sude  N.  Thron.  —  Sg.  Nom. 
rigsudi  FA.  7  (§udi  LBr);  11; 
Gen.  mörthimchell  ind  rigsuide 
FA.  12  (-sudi  LBr.);  Dat.  isind 
rigsuidi  FA.  9;  Acc.   im   rigsuide 

FA.  7  (-äudi  LBr);  15. 
rig-thech      N.     Königshaus, 

Pallast;  rigteg  praetorium  Z*. 
855;  271.   —    Sg.  Nom.   arrlgtech 

FB.  55;  a  rigthech  n-uile  Und.  20; 
Gen.  ind  rigthige  FB.  2;  16;  82; 
88;  rigthaige  ibid.  7;  60;  rigthaigi  13; 
rigtaige  59;  rigtigi  p.  310,  i;  Dat. 
issind  rigthig  FB.  12;  15;  17;  55; 
p.  310,  4;  Acc.  arrigthech  FB.  15; 
79;  arrfgtech  ibid.  55;  62;  PI.  Gen. 
öen  na  rigthige  FB.  85. 

rigtr^n  FB.  37  zu  rig  Gelenk? 
vgl.  rigderg. 


rim 


742 


risnid 


rfm  Zahl,  Zählen;  a  rfm-si  do- 
ron-sa  ihre  Aufzählung  Fü.  Frol.  268. 

rfmaire  M.  computator  Gr.  3i> 
(Z\  21). 

rimini)  rimhim  I  reckon,  num- 
ber,count  O'R,,  8.  ad-,  do-rfmini; 
Praes.  8g.  1  ui  ru  rimo  Hy.  5,  4x 
Fr.'y  2  Dep.  a  ri  rimther  flaithe 
Fä.  Prol.  286;  com  rig  rimther  flai- 
the ibid.  Epü.  46.  —  Fut  sec.  Sg.  3 
rimfed  renna  nime  LHy.  Amr.  64. 

1.  rind,  rinnM.  Spitze;  cacumen 
Ir.  Gl.  1008;  in  rinud  cuspis  Z*. 
233  (Wb.  13d);  Gl.  zu  eö  {Brosche) 
0*Dav.  p.  81.  —  Sg.  Nom.  rind 
aurlabra  SC.  2;  rind  solus  Fei. 
Jan.  30;  Dat.  do  rind  gai  Lg.  lö; 
for  cach  rind  8.  wnter  fömsige;  for 
rinn  cech  ddail  TE.  3  Eg. ;  do  rind 
ind  feöir  FB.  88;  PI.  Nom.  maigen 
na  ^igder  rindi  SP.  III  5?  Dat.  for 
rindib  sieg  8.  unter  fonaidm;  Acc. 
dercas  rinni  ruada  SC.  15  (rinne 
HX  —  Vgl.  roi-rindi. 

2.  rind  N.  Stern,  Sternbild, 
vgl.  renn.  —  Sg.  Nom.  arrind  ßiu 
haec  consteüatio  SG.  70^  (Z«.  233); 
Gen.  ainm  renda  Gl.  zu  pisces 
SG.  73»  (Z«.  12);  iarthimchul  n-di 
ind  rindi  Goid.^  p.  53  {Wien,  öl.)? 
Acc.  frisa  rind  ctfct^m  consteUationem 
Cr.  18i  (Z».  235);  rethid  fri  cach 
rind  Goid.*  p.  53  {Wien.  Gl);  PI. 
Nom.  na  rind  signa  {sidera)  Ml. 
2»,  14  (Z».  236);  renna  nimi  FB.  25; 
p.  191,  24;  Dat.  isnaib  rendaib  in 
sideribus  Cr.  IS^;  do  rennaib  nime 
FB.  19;  LHy.  Amt.  64;  ar  is  üaidi 
Boillsi  dona  rennaib  ocus  do  roscaib 
döini  LHy.  Amr.  62.  —  Compo8. 
riched  rind-ma8  Fä.  Epü.  378. 

3.  rind  i.  crann  {„spear-shaft*^, 
ar  is  do  rinn  seine  donither  Corm. 
Tr.  p.  145. 

4.  rind,  rinn  i.  ceol  co  cuibdhius 
ina  agaid,  „music,  with  correspon- 
ding  music  against  ü"  On  the 
Mann.  III  p.  252  {vgl.  O'Don.  p.  110) ; 
i  tfr  n-ingnad  hi  fil  rind  p.  132,  2»? 
868  daoa  in  rig  co  rinnib  Fel.p.  XCYI. 

5.  rind,  rinn  i.  eolus,  ut  est  air- 
cital  i.  in  rind  ro  bui  ac  Amirgin 
ocus  ic  Roighne,  rinn  aire  ocus 
rinn  molta  {die  Kunst  des  Sjiottena 


I 


und  die  Kunst  des  Lehens)  O'Dav. 
p.  111,  vgl.  rinn  unterstanding  O'B. 

6.  rind,  rinn  für  frind,  frinn, 
die  Praep.  iVaep.  fri  mit  dem 
Pron.  der  1.  PI. 

rindaek  geatirnt  Fü.  Mai  22. 

rindaide,  rinnaidhe  „engrat er^' 
On  the  Mann.  III  p.  209,  von  1.  rind. 

rlndaim  ich  steche,  verwun- 
de? nomen  do  hr  lerad  rindas  cach 
n-aigid  Corm.  p.  38  rinntaid:  ro 
rinded  i.  ro  gonad  co  rindib  Gi.  zu 
Fü.  Febr.  14  {s.  ringim). 

rindaird  F.  der  Name  des  Vers- 
masses,  in  toüchem  der  Füire  des 
Oengus  gesehrieben  ist:  b6  silleha 
ina  cethramnaib  ocos  a  dö  d^ 
ina  lethrannaib  ocus  a  cethair  XX 
ina  rann[aibl  chomlana  Fü,  p.  YU 
{Laud);  rindard  ibid.  p.  U  {LBr.)\ 
rinnard  ibid.  p.  XI  (BawL);  Gen. 
aichne  rindairde  und. 

rind-aitk  mit  scharfer  Spitze 
versehen;  PI.  Nom.  clöthi..riDd- 
aithi  spitzige  Nägü  p.  191,  i5; 
f^ra . .  rindaithß  27. 

rind-bale,  Cr^d  rindbalc  ingen 
Ron&n  „star-strong"  FÜ.  p. 
LXXXIX? 

rinde  „a  round  wooden  bücket'* 
On  the  Mann.  lllp.  1 17,  «.unter  fetbal. 

rind-nem  N.  Sternhimmel  Fä. 
Mai  29. 

do  rinfed  p.  169,  18  s.  tinfet. 

ringim,  vgl.  reang  L  rebadh 
O'Dav.  p.  111;  reangadh  to  hang, 
laqueo  stra/nguXare  OfDon.  Suppl. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  ringed 
„was  tortured''  Fü.  Fü>r.  14,  Gi. 
i.  ro  rengad  i.  ro  riagad  no  ro  rin- 
ded i.  ro  gonad  co  rindib;  ro  rean- 
gadh  i.  ro  riaghadh  O'Don.  Suppl.; 
PI.  3  ro  ringthe  co  rinnib  „they 
were  tom  wOh  spearpoints"  FÜ. 
Prol.  37,  Gl.  i.  ro  reptha. 

rinn  s.  rind* 

rinntaid aman  of  saiire  Corm. 
Tr,  p.  141;  rionnaidh  i.  ainm  d*fior 
äorachais  rionnas  no  dheargas  gach 
aghaidh  0*CI.;  von  5.  rind. 

ris  i.  sc^l  LHy,  Amr.  8. 

ris  9.  rieeim« 

risnid  SC,  45,  ss  (risnit  H.)  für 
frissa  n-id  s,  fri  und  1.  id. 


rith 


743 


ro 


1.  rith  M.  Lauf,  Laufen,  Inf. 
zu  rethlm.  —  Sg.  Nmn,  in  rith  sa 
Gl.  zu  amra  retha  Hy.  2,  9;  rith 
fri  nemh  TE.  9  Eg.\  ritii  lunae 
Goid.^  p.  53  {Wien.' Gl):  Gen.  ba 
amra  {Fr.)  retha  „it  was  a  marvel 
of  a  joumey'*  Hy.  2,  9  ^i.  in  rith 
sa);  arretha  fian-fidchell  SC.  30,  4; 
Dat.  dind  riuth  de  cursu  Wh. 
20b  {Z\  12);  tiagait  inna  rith  sie 
gehen  ith  Lauf  FA.  29;  for  rith 
im  Lauf  Hy.  5,  9s;  berid  riuth 
FB.  49,  bmd  rith  p.  310,  20? 
Acc.  ro  leic  a  rith  dö  Gl.  zu  Hy. 
5,  51;  a  rith  m-buadai  8.  unter 
forcend. 

2.  rith  SC.  41? 

rltkim  Rhythmus;  tre  rithim 
dan  dorigned,  tri  caiptil  and  ocus 
cethri  lini  cech  caibtil  ocus  se  sil- 
laba  d^c  cech  Ifne  Lat.  Hy.  1  Fref 
{Goid.^  p.  92);  tre  rithim  vero  fecit, 
ocus  da  line  cech  caibtil  ocus  da 
sillaib  de&c  cech  line  Lat.  Hy.  II 
Pref.,  IV  Pref,  VI  Pref,  VII  Pref, 
X  Pref;  Fei.  p.  CLVII  43. 

ro  unübersetzbare  Verbalpartikel, 
die  besonders  dem  Praeteritum, 
Perfectum,  Conjunctiv  und  Futu- 
rum vorzutreten  pflegt,  Z*.  441; 
vereinzelt  rö  sini  FB.  27;  rö  bdi 
62;  rö  grecha  Lg.  1;  bisweilen  ru: 
o'ru  biam  SP.  II  6;  nf  ru  bim-sa 
SC.  41,  besonders  wenn  zwischen 
Präpos.  und  Verbalform  gestellt: 
atrubairt  SC.  33,  89  u.  ö.;  imda- 
rabart  SC.  4;  dorum^natar  FB.  82; 
in  späteren  Mss.  auch  ra:  co  ra 
Hnad  p.  40,  ss;  ra  chuirustar  TE. 
2  Eg.;  rias  ra  giallsatar  Oss.  I  e; 
Die  Schwächung  von  ro  zu  blossem  r 
zeigt  sich  sehr  oft  da,  wo  ihm  eine 
zum  Verb  gehörige  Präposition  oder 
Partikel  vorausgeht,  s.  weiter  unten. 
—  1)  ro  aspirirt  den  folgenden 
Consonanten:  ro  ch^s  Hy.  1,  35; 
5,  16;  70;  ro  charastar  SC.  5;  45,  20; 
CO  ro  chotlur  FB.  31;  36;  85;  ro 
thinsat  FB.  57;  63;  TE.  13  Eg.; 
ro  firad  JÖy.  ,1,  «2;  SC.  46;  ni  ro 
regart  {für  fregart)  SC.  18;  co  ro 
äai  p.  43,  13;  TE.  2  Eg.-,  3.  — 
2)  ro  mit  Pron.  suffixum:  1.  Sg. 
romm  ain  j5i/.6,  26;  rom  bith  ibid.  23 ; 


! 


ram  biad,  rom  biad  SC.  11,  6;  rom 
icad-sa  TE.  14  Lü.\  rom  thoicther 
SP.\4.\  rom  admilset  SC.  28;  33,  0; 
46;  PI  ronn  ain  Hy.  1,  30;  TE. 
13  LU.\  ron  soerat  Hy.  1,  10;  14; 
24;  27;  p.  40,  36;  -2.  Sg.  rot  bia 
i^f.  9;  ScM.  12;  13;  14;  JP5.  87; 
rot  char  iS'a  30,  12;  TE.  13  Eg.\ 
rod  gab  TE.  8  i^i^.?  rod  dusci 
SC.  30,  1?  P/.  ro  liur  fucc  CC.  5 
iii/.;  ro  bar  fachlisem  ScM.  5? 
5.  Sg.  rom-bertaigedar  ScM.  4;  15; 
rod  m-bertaigedar  ScM.  15;  rod 
finnfa  TE.  7  J?;^. ;  rod  glinnestar 
Hy.  5,  45;  ros  m-bi  78;  ros  läci 
SC.    13;    ros    fodail    a   thorud    p. 

40,  11;  26;  nl  ros  caithset^.  41,  15; 
48,  23;  ros  böi  ni  ScM.  3,  2;  ros 
frecair . .  dö  |>.  40,  40 ;  0  rus  gab  . . 
c^ill  FA.  31  LBr.  (ro  gab  LU.)\ 
PI.  CO  rus  blig  p.  42,  11;  ros  gab 
slüagu   in   diine  FB.  44;   ros  bia 
ScM.  4;  das  Pronomen  an  do  an- 
gefügt   dazwischen    geschoben:    ro 
das   gaid  Hy.  5,  35;  63.  —   3)  ro 
mit     Relativpronomen:      träth 
rom-böi    FB.    86;    conid    samlaid 
rom-böi    FB.   44;    in    tochim   ron 
uicset   FB.    7;   44;    in   breth   rod 
n-ucad    dö    78;    das    Belativpron. 
geht  voraus:  an  ro  bo  dech  FB.  54 
das  relative  i  n-:   irro  chloth  Hy 
5,  70;  SC.  25;   irrabe  FB.  43;  54 
88;  in  ro  reccad  p.  17,  23;  FB.  39 
—  4)  ro   hinter  co  (co  n-);    corro 
acht   FB.   82;    co   ro    la   SC.  35 
FB.  25;    CO   ro    pat   SC.  28;    mit 
Assimilation   an   ein   folgendes   a 
corra    lai   Lg.    12;    ScM.    19;    20 
FB.  12;  ni  ra  lamatar  Lg.  6;  0  ra 
gabus  ScM.  16;  conad  ragaib  Lg.  11 
corra    ba   ScM.   11;    corrabi   {für 
corro  bai)  p.  132,  17;  FB.  88;  90 
corrabatar  FB.  25;  co  ra  batär  44 
CO  rabi  FB.  27;  86;  ebenso  forsa 
rabi  p.  131,  3;  i  ra  ba  TE.  15  ^^. 
fod  rabi  TE.  13  LU.  —  5)  ro  Ätw^cr 
der   Negation:    ni   rabe    <S(7.    1 
FB.    15;    25;    conn4   rabi    SC.    6 
nad  rabi  FB.  4.  —  6)  t?or  folgen- 
dem Consonanten  ist  corro,  ce  ro, 
ö  ro,  ni  ro,  nä  ro  oft  zu  cor,,  cer, 
or,    nfr,   nir    verkürzt:    cor   fer  |?. 

41,  86;    cor   bo   FB.  27;   59;   87; 


ro 


744 


ro 


cer  bo  FB.  10;  dar  bo  SC.  33,  i; 
or  nad  fil  Lg.  3;  Dir  chotail  ocus 
ni  ro  loing  PB.  58;  nir  theig  57; 
nir  rathaigsem  FB.  43:  nir  bu  Hy. 
5,  5;  SC.  25;  26;  32;  FB.  39;  när 
bu  FB.  90;  SC.  26;  connar  cun- 
gain  FB.  39;  conar  b^  TE.  12  Eg-, 
7)  Verschiedenartige  Versehmelzu/ng 
mit  der  folgenden  Verhalf orm:  co 
rolsat  SC.  35  {für  ro  lasat);  nir 
rodchad  TE.  12  XIT.;  nl  rodmatAr 
FB.  56  (/ur  ro  damat&r);  rothcai- 
ther  SP.  I  6;  CO  ragbaiset  Lg.  13; 
CO  raeblangtar  FB.  20  {für  ro  leb- 
langtar);  corroimid  ScM.  16;  cor- 
raimid  Lg.  15  (/lir  corro  memaid); 
ni  raibi  TE.  2  Eg.  u.  ö.;  rop  ditiu 
ddn  Hy.  1,  i5;  i6;  so;  SC.  44,  s; 
45,  2;  SP.  I  4;  co  rop  cöir  FB.  26; 
roptar  ^.  41,  le;  FB.  79.  —  8)  In 
der  Compoaition  steht  ro  zwischen 
Präpos.  und  VerhcUform:  assroUem 
Hy.  5,  100 ;  atrubairt  SC.  33,  29 ; 
34,  5;  FB.  20;  TE.  5  E?^.;  19; 
adragart  Lg.  1;  adroethuig  C(7.  6 
Eg.-;  aronennscc  «&t^. ;  dorum^natär 
FB.  82;  dorurmis  Lg.  18,  2;  dor- 
roega  Hy.  2,  61  (/«r  ^on-ro-gega) ; 
p.  141,  28;  doraiga  ScM.  19;  dorn 
roet  |).  140,  29;  co  n-darafnetar 
Lg.  11;  dorn  roipnitar  SC.  38,  5; 
dorigenai  Hy.  5,  23;  dorigne  40; 
FB.  16;  foruigenai  p.  17,  3s;  cid 
dot  rönad  SC.  9 ;  12 ;  dorala  p.  46,  22 
=  tarla  p.  39,  20;  torchair  TE.  13 
Lü.;  SC.  7  =  do-ro-chuir  p.  144,  3; 
fororaid  Hy.  5, 32;  föd  ^uair  50.-41. 
—  9)  In  Decompositis  zwischen 
der  ersten  und  zweiten  Präposition: 
foröcrad  FB.  13;  foräcaib  p.  41,  9; 
ScM.  7;  9;  forfacuib  TE.  8  Eg.; 
foröpair  SC.  44;  dorodba  Hy.  4,  5; 
do  rairngert  FÄ.  2;  do  riuchraiset 
p.  145,  13;  doreilgiß  ScM.  13  (ro 
thelgiusa  ibid.);  die  Präpos.  geht 
mit  Pron.  suff.  voraus:  fos  ro  laich 
Hy.  1,  62;  im-da-ru-bart  SC.  4; 
immim  rorda  Hy.  7,  58;  for-don^ra 
bat  Hy.  5,  104;  ar-don-roigse  Hy. 
1,  31 ;  ar-runn-utaing  p.  141,  15; 
arid  ralastar  Hy.  5,  75;  araralad 
Lg.  17,  16.  —  10)  Selten  sieht  ro 
vor  dem  Verbum  compositum:  ro 
forcongart    p.    46,    23;    rescomloi 


FA.  31;  ro6  fodail  p.  40,  ii;  ms 
freccair  TE.  d  Eg.  — 

Gebrauch,  sehr  gewohnlich  vor 
Perfectum  und  Praeteritum, 
z.  B.  ro  selaig  FB.  31;  ro  sc&ig  43; 
ro  bo  chöir  56;  ro  slachtatar  43; 
ro  Sirius  32;  ro  scnit  16;  ro  bron- 
nad  9;  ro  alt  Lg.  6;  hierher  awih 
ro  fetar  ich  weiss,  kenne  {das  bald 
perfectische,  bald  präterüaie  Be- 
deutung hat)  und  die  phwalen 
Präsensformen,  welche  nach  Ana- 
logie des  Perfectum  flectirt  werden: 
anf  ro  innisem^r  was  wir  erzahii 
haben  FA.  15 ;  ro  imtbigitar  ScM.  6. 

—  h)  Vor  Präsensformen  in  der 
Erzählung,  die  dadurch  praete- 
ritale  Bedeutung  erhalten:  res 
Uci  SC.  13;  rd  sini  FB.  27;  ro 
rigi  86  {voraus  geht  das  einfache 
Präsens  fadaid);  ro  dalait  ScM.  5; 
ro  sagat  FB.  66;  rom-bertaigedar 
ScM.  4;  15  (rom-bertaigestar  üfid.^: 
hierher  das  p<issive  romoltar,  für 
rom  moltar,  p.  142,  5,  wohl  in  per- 
fectischer  Bedeutung  „ich  bin  ge- 
priesen"? Aehnlich  ni  ruirmlo  v.ni 
ru  rimo  Fr.)  „I  have  not  töld  Hy. 
5,  41;  wieder  anders  0  ru  biam  seit 
wir  sind  SP.  II  5.  —  c)  Vor  dem 
Conjunctiv:  ron  bröena  .  .  ron 
söera  Hy.  1,  56;  4,  12;  6,  2s;  8,  6; 
nf  fall  dorurme  co  cert  Hy.  5,  €?; 
ron  soerat  Hy.  1,  10;  24;  4,  s;  4; 
5,  92;  n^  apraid  SC.  45,  24;  ro  be 
Hy.  5,  103;  p.  40,  36;  rop  ditiu  d&n 
Inf.  1,  15  u.  ö.;  ro  bem  Hy.  1,  S6; 
40;  45;  4,  11;  nir  bat  SC.  25;  26; 
28;  cech  duine  immim  rorda,  .  . 
cech  öen  ro  dorn  labrathar  Hy. 
7,  58;  59;  CO  ro  chotlur  FB.  31 
(-ar  Eg.);  auch  vor  dem  Impe- 
rativ: rom  bith  oroit  Hy.  5,  23; 
rom-biathod  p.  142,  16?  —  d)  Vor 
dem  Praes.  secundarium  m 
modaler^  Bedeutung:  ro  päd  in- 
main  oenfer  lieb  würde  sein  Lg.  7; 
SC.  11,  4;  5;  29,  12;  34,  6;  44,  2;  s; 
SP.  I  5;  conna  ro  chomraictis  dass 
sie  nicht  zibsammen  kämen  SC  48; 
Lg.  11;  acht  co  ro  chuired  Lg.  S. 

—  e)  Vor  dem  Futurum:  rot  bia 
Lg.  9;  ScM.  4;  12;  13;  14;  TE. 
5  Eg.]  nech  rod  finnfa  TE.  7  Eg.; 


ro- 


745 


ro-daim 


ni  fil  ro  sla  FB,  89;  nach  mod  ro 
sasad  mo  beoil  Hy.  5,  17  (i.  ro  se- 
set) ;  mit  modaler  Bedeutung :  ram 
biad  arcat . . ,  rom  biad  mör  fina 
mir  würde  sein  SC.  11,  6 ;  ron  an- 
set  mögen  uns  schützen  Hy.  1, 14;  so; 
6, 26 ;  ro  erthar  in  guidi  se  Hy.  1, 39 ; 
vor  dem  Fut.  secundarium:  i\\ 
rabi  .  .  ro  sassad  leth  m^ite  fair 
FB.  91.  —  f)  Sehr  häufig  steht  ro 
mit  einer  Verhalform  an  der  Spitze 
eines  Belativsatzes  ohne  Belativ^ 
pronotnen,  z.  B.  cach  ro  chuala 
Hy.  5,  102;  cech  hen  ro  charastar 
SC.  5;  14;  in  uait-siu  ro  siacht 
SC,  32;  34,  17;  allind  ro  böi  isin 
chuach  FB.  59;  62;  tar  na  teöra 
fuithairbe  ro  bätär  etorro  82. 

1.  m*  als  Präposition  zu  einem 
Verhum  gehörig  {nicht  bloss  als 
Tempus-  oder  Moduspartikel):  ro 
soichi-siu  FB.  11,  neben  reichet 
ibid.,  s.  roehlm;  ro  ised,  ro  issam 
Hy.  1,  43,  neben  risam  Hy.  1,  42, 
corrici  FB.  24,  r&nic  SC.  13,  s. 
rieeim;  ro  siacht  Oss.  2,  5  neben 
dorn  riacht  ibid.,  do  riacht  p.  40,  9 ; 
ro  acaiseo  FB.  18,  93,  ro  fuc  FB. 
20,  neben  rucaiaiu  FB.  19,  s.  mc- 
eaim;  ros  tä  FA.  29;  ibid.  16  LBr. 

2.  ro-  vor  Substantiven  und  Ad- 
jectiven  als  Intensivpartikel 
^».864.  —  a)  Vor  Substantiven: 
ri  ro-bruth  ro-mör  mit  gewaltiger 
Wuth  SC.  40,  11;  a  ro-acairbe 
seine  grosse  Härte  FA.  9;  a  ro- 
chendsa  ibid.  (mor-chennsa  LBr.); 
a  ro-fpillsi  ibid.;  a  ro-niam  sein 
grosser  Glanz  SC.  33,  i»;  in  ro- 
grad  44;  ro-chotlud  30,  2;  ro-chetul 
EC.  3;  a  da  roth  ro-charpait  die 
zwei  Räder  des  grossen  Wagens 
FB.  34;  ro-cret  cairr  ScM.  22,  6; 
ro-rf  Gl.  zu  ruire  Hy.  1,  4;  29;  5,  4; 
vgl.  röed,  rudilse,  ruidles,  sogar 
Ro-ulad  FB.  71;  so  auch  Roeriu, 
Gen.  Roerenn  SP.  Y  2  aus  firiu? 
—  b)  Vor  Adjectiven:  ro-bailc 
sehr  kräftig  ScM.  22,  e;  ro-chain 
sehr  schön  CC.  3  Fg.;  Gl.  zu  Hy. 
5,  13;  ro-chalma  TE.  10,  2  Eg.; 
FB.  37 ;  ro-chöim  FB.  24 ;  47 ;  ro- 
chennais  FA.  12;  ro-cruaid  FB.  52; 
CO  n-athescaib  rb-chumrib  FA,  9; 


ro-escid  SC.  26;  ro-garba  p.  190, 25; 
ro-goirt^.  191,  14;  ro-imdai  FA,  9; 
ro-mor  p.  191,  14. 

1.  rö  zu  viel?  great,  very  O'R.; 
too  O'Don.  Gr.  p.  278;  ni  bo  rö 
lim  dait  FB.  17  {„too  much"  On 
the  Mann.  III  p.  19). 

2.  rö  pr  osperity,  an-rö  adversity 
O'Don.  Gi\  p.  271. 

3.  r6  s.  imm-raim* 

do  r6  {s.  Timut)Fut.  zu  do-rochim. 

rob  s.  rop. 

roehim,  roiehim  I  ich  errei- 
che, komme,  für  ro-äochim.  — 
Praes.  Sg.  1  ni  rochim  non  adeo 
Rev.  Celt.  II  p.  490;  2  ro  soichi-siu 
FB.  11 ;  3  ro  soich  in  ri . .  dochiim 
na  hingen!  TE.  5;  FA.  18;  iss  ed 
ro  soich  a  lassar  i  n-ardde  so  hoch 
reicht  seine  Flamme  in  die  Höhe  17 ; 
ro  soich  iarom  co  praind . .  döib  es 
kam  ihnen  zum  Essen  FB.  72;  ani 
u&  roich  lam  SC.  44,  e;  noco  roich 
uaim  Oss.  II  2 ;  PI.  3  ro  soichet . . 
tairis  sie  gelangen  hinüber  FA.  18; 
nis  röchet  12;  14;  co  röchet  dnb- 
locha  29;  co  röchet . .  tarsin  n-glend 
22;  ni  nad  reichet  Vlaid  uli  ro 
soichi-siu  th'oenur  FB.  11;  cor- 
roichet  FA.  16;  22.  —  Imperat. 
Sg.  2  roichthea  co  Brigh  Leith 
TE.  19  Eg.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
conna  roched  corr  inna  cind  SC.  5; 
PI.  3  cona  roichtis  acht  tri  nöi 
immaire  do  cech  fir  „Ühat  they  got 
but  thrice  nine  ridges  for  each  man*' 
Hy.  1  Praef.  {s.  immaire).  —  S-Fut. 
s.  unter  soich.  —  B-fut.  Sg.  2 
gnim  deoda  trias  roichfea  neam 
FSl.  p.  XXXVII  3.  —  Praet.  Sg.  3 
CO  roacht  co  Uisnech  Mide  Lat 
Hy.  VII  Pref.;  corroacht  FB.  82; 
ni  roacht  {zweisilbig)  SC.  34,  s; 
PI.  3  CO  roachtatar  Hy.  4  Praef. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  nad  roacht 
leis  Lat.  Hy.  IV  Pref.?  —  Fut. 
Sg.  3  „ni  rochebthar"  ol  a  m&thair 
„a  condaigi''  TBF.  p.  154, 4.  —  Inf. 
Nom.  ro  bo  maith  airochtain  and  CCn. 
6;  roc/itain  co  a  firathardai  Tf^ree 
Hom.  p.  96,  80.  —  Vgl.  dorochim. 

TO-dalm^  m^it  chore  rodaim 
FB.  91,  vgl.  damdabach?  ni  ro  &8a- 
thar  a  renga  rodaim  s.  unter  renga. 


ro-darc 


746 


roilbe 


ro-dare  Gesicht,  Sehkraft; 
radharc  sight  O'Don,  Chr,  p.  408. 
—  Nom.  in  fat  ro  siacht  ind  ra- 
dairc  a  roisc  EC.  7;  Gen.  techit 
na  demnu  fa  chetöir  ead  radaircc 
forsin  fairgi  Three  Hom.  p.  36,  ««; 
adverbiell:  connaca  in  scath  chuci 
anfar  rodarc  a  siüa  co  fota  dond 
farrci  FB.  81. 

eondot  rodbgat  SC.  28?  rodh- 
badh  breaJcing,  suhduing  O'R.;  vgl. 
do-rodba. 

rodd^t  ScM.  15? 

rodd6sci  s.  rodusig. 

r6de  F,  Röthe,  von  röad.  —  Dat. 
corrodi  Hy.  1, 29  Fr.,  co  ruadi  LHy. 

rodet  i.  ro  dam  (s.  2.  damim) 
O'Dav.  p.  111;  ro  aititnighe  ibid. 
p.  113. 

ro-dlecht  proprius,  debitus, 
s.  unier  rü. 

rodnsigT)  2.  Sg.  Imperat,  vgl. 
diuscim,  rodusig  suan  erwache  aus 
dem  Schlafe  {7)  SC.  30,  11;  Gonj. 
Sg.  2  roddiisci  suan  ibid.  1. 

roe  F.  a  piain,  a  level  field 
O'B.;  an  arena,  a  cambat  Stokes, 
Goid.*  p.  64.  —  Sg.  Nom.  sunal  as 
reid  ocus  as  cobsud  ind  röi  {plani- 
ties)  doglennar  do  suidiu  sie  ba 
cobsud  iud  r^  i  n-gaibthe  cech  salm 
Ml.  54  r  {Goid.*  p.  24);  röi  oss  „a 
land  of  deer"  Gl.  zu  ross  Corm. 
p.  38;  fo  bith  na  roe  fechtae  „um 
des  gefochtenen  Kampfes  wülen" 
Beitr.  VII  67  {Sefich.  M.);  in  cach 
cath-rof  „in  every  battle-ßeW  On 
the  Mann.  III  p.  426,  1;  bi  roi 
Valentini  Marcellus  ro  ringed  FSl. 
Febr.  14;  isind  roi  no  isind  ergail 
Gl.  zu  scammate  LHy.  fo  Sh  {Goid.* 
p.  64);  CO  liias  faindle  no  gäithe 
no  chliabaig  dar  roe  maige  LU. 
p.  80»,  so. 

r6ed  Wald;  für  ro-ftd;  roed  i. 
rofidb  na  caille,  ut  est  frithe  roedh 
no  sleibe  O'Dav.  p.  113.  --  Sg. 
Nom.  cacb  roilbe  ocus  cacb  rofid 
no  gndtbaiged  Find  Corm.  p.  34 
orc  treith;  Gen.  fo  roid[a  ross]  SG. 
p.  204?  Acc.  tria  dub-raed  Lg.  17, 44. 

1.  röen  M.  Weg,  road  Fei.  Index; 
raon  madbma  Tor.  Dh.  p.  104;  Fl. 
Acc,  a  fuil . .  dorortad  fo  roenu  Fü. 


Mai  27,  i.  ro  doirted  for  rötu  no 
ior  conaire  in  talman  i.  foroenchoei. 

2.  r6en  Brechen,  Siegen;  raon 
success,  victory  O'B.  —  Sg.  Nom. 
mad  forum-sa  bus  röen  indiu  On 
the  Mann.  III  p.  446. 

röetiAim  ich  breche,  wie  brissim 
gebraucht;  rionaim  /  defeai,  tum, 
change  O'R.  —  Praes.  Sg.  3  roenid 
I  for  cecb  cath  Gl.  zu  ruanaid  FH. 
\  Prol.  256?  —  Conj.  8g.  3  Tf>  roena 

reunn  catha  Hy.  4,  4. 
i  roere  über  roire  du^eh  Weglas- 
,  sung  der  ReduplÜMtion  aus  roirire, 
ro-rire  entstanden,  2.  Sg.  Fut.  ton 
reoim,  vgl.  die  3.  Sg.  Perf.  roir; 
roere-siu  uile,  guido  cech  mec  lere 
„grant  thou  all  the  prayer  of  every 
son  of  piety*'  Fei.  427,  431. 

ro^t  3.  Sg.  Praet.  zu  emim,  s. 
ar-fo-emaim;  röet  Gl.  zu  adreth 
Fä.  Prol.  120. 

rogr  Oss.  I  11? 

rogda  „choosen  *\  Donnchad 
dric  ruad  rogdai  Fei  Prol.  221, 
Gl.  i.  roga  sochaide  he. 

roglach,  für  ro-galach,  sehr  ta- 
pfer; Nabgodon  ruad  roglach  FeL 
Prol.  94,  Gl.  i.  ro-galach  i.  ro-fergach; 
Gen.  miad Löegutre  roglaig ibtd.llO, 

rogmar,  vgl.  roghmhar  fat,  bulky, 
very  fortunate  O'R.?  Sg.  Gen.  moic 
Roig  rogmair  Lg.  5,  12. 

ro-gu  Wahl,  Auswahl,  das 
Beste  {wie  engl,  choice,  skr.  rara 
gebraucht)]  electio  Z*.  270.  —  Sg. 
Nom.  dobretha  rogu  doib  es  wurde 
^nen  die  Wahl  gegeben  FB.  6;^; 
LHy.  Amr.  135;  roga  54;  roga  de 
mid  ocus  fin  p.  133,  3. 

do  roid  ScM.  3,  is? 

rofg-lethaii?  h&  messi  in  Cüchu- 
laind  cathbdadach,  gnAssachtach 
gesechtach  rigderg  roiglethan  ro- 
gellach  no  bld  ar  Maig  m&inech 
Murthemne  Lü.  p.  114»,  10  {„palm- 
broad**  Crowe,  Siab.  Concul.  p.  381;. 

ar  don  roigse  Hy.  1,  31  s.  air- 
ehlssim. 

eoB  roigset  ut  orent  Wb.  16^ 
{Z*.  225),  3.  PI.  Conj.  von  gessim. 

roilbe  Berg,  für  ro-äl^be  [tgl 
sliab);  roilbhe  a^mouniain  O'Don, 
I  Suppl.;  s.  %mter  röed. 


roind 


747 


roftc 


rolnd,  roiiideB  s.  rand,  raiinaliii. 

roirindi,  roerindi  ist  an  fol- 
genden Sieben  wahrscheinlich  weiter 
NicJOs  als  rind  {Spitze)  mit  dem 
intensiven  ro:  Cirillus  cain  cimbid 
cesais  roi  rindi  „C. . .  suffered  füll 
Sharp  spearpoints"  Fei.  Apr.  26, 
Gl.  i.  ro  ches  tria  rinne  roaithe 
na  n-gse  for  conair,  no  roe  i.  i  cath 
ro  marbad  co  n-armaib  bite  i  cath ; 
tre  foe  rinde  „through  keenest  spear- 
Points"  Fei.  Aug.  27,  Gl.  i.  tre 
rinnib  roaithe. 

roirthn,  ni  raib  acht  dias  inti, 
nis  tairic  acht  a  roirtha  „there 
came  hut  their  supply"  TB.  p.  180, 2. 

do  roisee  p.  169,  X4  s.  dlr6sei. 

roisgid  Gl.  zu  cujus  nutat  de 
Providentias  ratione  sententia  ML 
21  ^  6;  rel.  roisses  Gl.  zu  nutare 
credatur  ibid.  18^,  «i.  —  Vgl.  ros- 
sacht. 

eotam  roither  s.  eon-Mm. 

Toithflter  Gl.  zu  contrudentur 
Ml.  15c,  18. 

eon  Toithi  de  SC.  31,  u? 

Tolthiiiehe  F.  hilaritas,  Dat. 
irroithinchi  Wb.  5^  (Z«.  15). 

Toitkineeh  serenus  Ml.  33»,  i4; 
ccdm  O'B.  —  Vgl.  ruthen. 

rola,  rolur  s.  rala. 

ro-laumar,  m-Iaimur  audeo 
Z\  438  {Wb.)\  rolomur  Gl.  zu  mihi 
audenti  Ml.  21^,  6;  3  rolaimethar 
audet  Wb.  5«;  PI.  3  ni  rotlamathor 
FB,  56  Eg.?  vgl.  rot  lemathar 
ibid.  33  Eg. 

rom  frühe;  romh  early,  timely, 
soon  O'B.;  in  tan  ro  scarsom  nir 
ba  rom  TB.  p.  180,  21;  mithig 
dam-sa  dul  for  cel,  Bcarad  frim 
etal  bes  ni  rom  Lü.  p.  40»,  39; 
nir  bo  rom  a  r&thugud  Three  Hom. 
p.  40,  io=»tWd.  p.  98,  3». 

rom-  {in  romalnd,  romat,  rompa) 
ersetzt  die  Praep.  v€  11- . 

r6m  8.  rüam« 

romela  SC.  44,  6  zu  trennen 
rom  ela. 

TomBa  s.  ruamna. 

r6B  M.  Seehund;  phoca  Corm. 
Tr.  p.  146.  —  Sg.  Gen.  di  croc- 
cond  röin  Gl.  zu  Hy.  5,  84.  — 
Comp  OS.   i   criol    ron-cind  „in  a 


coffer  of  sealskin**  Hy.  5,  84,  wahr- 
scheinlich zu  lesen  Konchind,  vgl. 
Ronchend  din  ainm  Chondlseid  ar 
tiia  Fü.  p.  LXXXIII  41. 

rond  Kette;  ä  tie,  bond,  a  chain 
O'R.  —  Sg.  Nom.  rond  derc-6ir 
etorro  SC.  7;  rond  argit  CC.  2  Lü.; 
ronn  findruine  ibid.  Eg.;  long  cre- 
dumae  i  medon  in  lacha,  rond  cre- 
dumu  i  medon  isin  luing  i  tir  ocus 
rond  aile  isin  n-indsi  bai  i  medon 
ind  lacha  TB.  p.  178,  4;  PI.  Gen. 
ferbolg  di  figi  rond  crödumse  LU. 

p.   130b,  89. 

do  Tonsat  s.  do-rön. 
ro-olach      crapulaius     vino 
Goid.^  p.  59  {South.). 
röot  s.  röt. 

1.  rop  s.  bfu  Conj.  S.  392. 

2.  rop,  rap  Thier;  quadruped 
Corm.  Tr.  p.  144.  —  Sg.  Nom. 
cach  rob  ina  chin  Corm.  p.  30,  18 ; 
PI.  Gen.  dar  cend  na  robb  ocus  na 
n-^codnach  s.  unter  t^connach;  Acc. 
im  rubu  cethra  circa  bestias  quadru- 
pedes  Z«.  303  (Sench.  M.). 

rorben  i.  toirmeasc  CDav.  p.  112, 
vgl.  „roirben  is  forbidden,  prohi- 
bited"  O'Don.  Suppl.,  richtiger  do- 
rorben,  PI  3  dororbenat  l.  c. 

Immim  rorda  Hy.  7,  08,  s.  imm- 
r&dim. 

ro-sagim  ich  erreiche,  reiche. 

—  Praes.  PI.  3  rosagat  FB.  66 
(rosegait  Eg.);  FA.22  (rosegut  LBr.). 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  eo  öir  ina  brut 
rosaiged  a  güalaind  for  cach  leth 
p.  131,  17;  nesc  argait  isind  airin- 
niuch  rosaiged  midlissiu  in  talge 
TBF.  p.  140,  6;  rosoiged  FB.  91 
Eg.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  ni  rabi . . 
Uth  gaile  rosassad  leth  meite  fair 
FB.  91;  ngcon  facca  ni  rosaissed 
leth   nÄ   trian   do   cruth  J'BF.  p. 

146,   24. 

1.  rose  M.  Auge;  rosg  an  eye 
O'B.  —  Sg.  Nom.  Hy.  7,  29;  FB. 
24;  47;  SP.  II  9;  10;  no  gpUad  a 
rose  SC.  5;  rose  imlebur  ina  chind 
Corm.  p.  38,  6;  DcU.  in  cech  rusc 
Hy.  7,  60;  ar  a  rusc  SC.  37,  11; 
PI.  Nom.  roisc  FA.  8;  Dat.  dar  a 
roscaib  16;  imma  rusccuib  TE.  4  Eg. 

2.  rose  ein  Name  für  poetische 


roscad 


748 


maichillim 


Compositionen  dithyrhanibiscker  Art, 
in  den  Mss.  durch  ein  an  den  Rand 
gesetztes  R  so  bezeichnet  {ScM.  15 
falsch  zu  Rann  ergänzt) ;  SC.  18 ;  19 ; 
FB.  46;  48;  52;  SC.  40;  41;  FB. 
22;  23;  24;  29;  30;  33;  53;  71; 
EC.  2;  3;  rosg  a  poem,  a  comtnen- 
tary  O'Bon.  Suppl.;  rosg  catha  an 
incüement  to  battle  O'R. 

rosead  woM  gleicM>edetUend  mit 
2.  rose,  L  ro-indsce  {y,great  ward**) 
Corm.  Tr.  p.  144. 

roseadach,  duil  roscadach  „a 
glossary"  Corm.  Tr.  p.  144  roscad. 

ro88  1)  Wald,  2)  „a  point  ex- 
tending  into  the  sea  or  into  a  Idke" 
Corm,  Tr.  p.  141.  —  Sg,  Gen.  1)  for 
crannaib  roiss  riiamaDtai  p.  310, 40? 
Ph  Bat.  2)  0  rossaib  Gl.  zu  pro- 
montoriis  Goid.*  p.  70  (LHy.). 

rossacht  Schwanken,  Wan- 
ken, vgl.  roissid;  ni  coir  do  neuch 
rosacht  ronfcad  Dat^id  es  ziemt  sich 
für  Niemand  zu  schwanken,  dass 
David  gerettet  war  Ml.  18^,  20. 

rosuait  b^ist  bis  isind  [^airgi 
LHy.  Am/r.  60,  Wallross? 

1.  rot  die  Partikel  ro  mit  Pron. 
sufflxum. 

2.  rot  i.  dar  lium  is  inond  ocus 
imrom,  ut  est:  cobluth  for  rot  ra- 
ma  i.  na  fir  doniat  comluth  for  im 
imrum  {sie)  na  rama  O'Dav.  p.  112. 

r6t  Weg,  Strasse;  a  road,  way, 
passage  OB,;  i.  rout  i.  roä^t  i.  mö 
oldas  sät  i.  semita  unius  animalis 
Corm.  p.  38  {die  weitere  Erklärung 
ist  unverständlich).  —  Sg.  Nom. 
cach  rot  riadas  do  charpat-su  FB. 
34;  Dat.  ciaso  focus  do  root  ni 
fagbaid  oig  ulchaig  TB.  p.  180,  24; 
PL  Gen.  riad  roöt  FB.  47  =|). 
310,  27?  Acc.  ro  selgatar  rotu  „they 
hewed  out  roads"  Fei.  Prol.  29, 
Gl.  i.  slige. 

rotaide  p.  190,  ss,  „reddish'* 
Stokes,  Ir.  Gl.  p.  111  u)? 

rotaigib  FA.  14? 

roth  M.  Bad;  Gl.  zu  circulo 
Corm.  Tr.  p.  33;  roth  cruind  Gl. 
zu  rotae  Ml.  18^,  4.  —  Acc.  in 
roth  ocus  in  carpat  ScM.  9;  FB. 
64;  PI.  Nom.  roith  a  charpait  SC. 
37,  4;  Du.  Gen.  cechtar  a  da  roth 


FB.  34;  hi  carput  da  rath  Hy.  5, 84, 
vgl.  in  corru  duaram  rotamm  S.  49. 

rotha  FA.  28  s.  mth. 

roth-Muli  FB.  87? 

rotheaither  SP.  1  6? 

roth-ehless  ein  cless  Guchuiinns, 
vgl.  FB.  64.  —  Sg.  Nom.  FB.  30; 
Lü.  p.  73»,  5;  ibid.  p.  113*,  «; 
ibid.  p.  1251>,  2;  G^n.  oc  cor  in 
rothclessa  FB.  64. 

roalad  FB.  11  ist  Ulad  mü  dem 
verstärkenden  ro. 

T^VitWeite,  Wurfkraft,  Wurf, 
für  ro-fot?  röd  a  shot,  a  east,  a 
ihrow  O'B.,  vgl.  Corm.  Tr.  p.  147. 
—  Gen.  fut  roit  {zweisilbig?)  Hy. 
5,  7t,  Gl.  i.  fut  erchora;  Acc.  fo- 
cheird  a  bunsaig  roat  n-aurchora 
uad  TBF.  p.  138,  14;  doUeici  a 
hathair  sleig  cöicrind  dl  anuas  rout 
n-aurchora  ibid.  p.  146,  S2;  sretbe 
in  n-id  böi  forsin  corthe  roüt  a 
läma  isin  n-abaind  LU.  p.  62»,  21. 

m  8.  ro. 

r6  a  secret  O'B.  Nach  dem 
Commentar  in  Lü.  £ru  a  rf  rü  ri 
LHy.  Amr.  2  wäre  rd  r&  durdt 
die  dichned  (i.  dichennad  Enthaupt- 
ung) genannte  poetische  Verstümme- 
lung aus  rün  rän  entstanden,  ar  is 
riin  r&n  rodlecht  LU.  p.  7*,  1  ff. 

1.  rüad  roth.  —  Sg.  Nom.  tene 
ruad  p.  191,  14;  gai  gorm-mad  p. 
310,  39;  falt . .  forrüad  p.  311,  1; 
fland  rdad  ferci  SC.  38?  ruad  ro- 
taidi  p.  190,  33 ;  Gen.  oiblech  tened 
trichem-ruaid  FB.  id^p.  310,  21? 
Acc.  amal  crü  rüad  SC.  37,  9;  PI- 
Nom.  F.  tulcha  roada  p.  190,  »; 
Acc.  rinni  ruada  SC.  15. 

2.  rüad  strength,  power,  a 
lord  O'B.;  ruad  rofhessa  {y,Lord 
of  great  knowledge**)  i.  e.  nomen 
for  the  Dagdae  Corm.  Tr.  p.  144. 

madan  i.  cmithnecht  raadh  i. 
maol  cmithnecht  O'Dar.  p.  112, 
„probaUy  rye  {BoggenY'  On  the 
Mann.  III  Index. 

rdade  F.  Höthe,  s.  r6de. 

raaichillim  /  buy,  purchase 
O'B.;  ruaichle  i.  cendach  CDar., 
ni  udhbair  nech  sealb  acht  ma  do 
ruaichli  fadesin  ibid.  Vgl.  dirrög- 
gel  „soW  Tir.  6. 


ruaim 


749 


ruecaim 


rüaim  ihe  alder  free  0*R.; 
eine  Erlenart  deren  Zweige  zum 
Färben  verwendet  wurden,  On  the 
Mann,  lll  p.  119;  ruam  i.  luss  dos 
ber  dath  no  cucht  in  faciem  ca 
m-bi  derg  Corm.  p.  39. 

t&ä  mair  8.  föirlm. 

eon  malaid  s.  con-male. 

1.  rüam  s.  malm. 

2.  rüaml^.  „aRome,  a  hurial- 
ground'*  Corm.  Tr.  p.  143.  — 
Sg.  Nom.  ro  fess  ruam  LHy.Amr.  44, 
in  der  Glosse  ro  fess  röm  a  adnaic- 
thi;  is  cäin  a  ruam  dälach  ,jher 
mtätitudinous  city**  Fü.  Prol.  192; 
ruaim  choitchend  do  Goedelaib  „a 
common  cemetery  for  Irishmen" 
Fei.  p.  CXLV  11 ;  is  fairsiung  a  n- 
d^l-som,  fiabiloin  arruam-som  Fei. 
Oct.  28;  PL  Nom.  a  ruama  ibid.  71. 

raamaeh  i.  catharda  Fei.  Jul.  20; 
i.  fertach  i.  cathardai  Äug.  6. 

r6amantal  p.  310,  do?  vgl.  na 
fir  sea  thecbait  aniar  cona  rennaib 
ruamnait  gail  Lü.  p.  16^  4. 

rüamdae,  ruambdba  very  great, 
magnificent  O'R.;  la  Carisim 
rigda  asa  ruamda  relic  Fei.  Apr.  16, 
Cfl.  i.  is  catharda  {vgl.  ruamachi 
no  uasal;  math  rüamdse  FB.  52,  2? 

r&amna  roth,  braun?  datba 
for  etaige  acas  cortara,  i.  ruamna 
dearga  acas  corcra  „brown,  red, 
and  crimson  On  the  Mann.  III 
p.  88;  ri  rüamna  buden  SC.  34,  8 
(„a  hing  of  very  great  hosts*'  O'C.)? 
fri  ruamna  rus  s  unter  rüs. 

ruamnae  lodix  SG.  69»  (Z*.  22). 

rüanad,  Gen.  cennach  ind  rua- 
nada  FB.  90,  „Purchase  of  the 
championship"  LU.  Facs.  p. 
XXI?  rüanad  roulad  FB.  71? 

1.  rtianaid  very  strong,  able 
O'B.;  rüanaidh  {so  zu  lesen)  i.  duine 
calma  treorach  ar  muir  O'Dav.  p. 
113;  bith  mairid  i  n-uage  nert  ru- 
anaid  ar  rig-ne  Fei.  Prol.  256  {„ovr 
King' 8  mighty  power")  \  adubairt 
Seäthach  go  scenb  a  athesc  ruanaid 
roderb  On  the  Ma^n.  III  p.  458; 
ar  is  bith  cach  rüanaid  recht  nä 
talam  cach  ciuln  celar  cach  triüin 
talam  cach  nuib  nem  ar  is  dord 
sfabrai  cec^  midi-siu  is  bith  c&ich 


ar  üair  imma  redi-siu  Lü.  p.  113^,  42? 
nir  for  braigthib  dam  na  bo  from- 
thair  colg  mo  ruanadö  ibid.p.  13^,  le 
{Ämra,  „the  sword  of  my  hero" 
Crowe)\  robbö  dor[n]d  niad  omlb 
ropo  rig  rüanada  ibid.  p.  59^,  ss. 

2.  rüanaid  „red"  O'B.,  Corm. 
Tr.  p.  144  ruam. 

rdathar  Ansturm;  „a  rushing 
wüh  the  notion  of  violence  and 
destruction"  O'Gr.  Tor.  Dh.  p.  187; 
Gl.  zu  coach  „an  onset"  Corm.  Tr. 
p.  46.  —  PI.  Acc.  is  iarum  hert  in 
Liath  "b/lacha  na  tri  dergruathra 
immi  ma  cuairt  Bev.  Celt.  III  p.  181 
{„the  three  red  routs"),  vgl.  tugas 
tri  dearg-ruathair  timchioU  na  brui- 
ghne  Tor.  Dh.  p.  186.- 

rubha  cutting,  killing  O'Don. 
SuppL;  rubu  i.  marbadh  O'Dav. 
p.  113,  dia  ruibaither  i.  dia  marb- 
thar  ibid.  —  Praes.  Sg.  1  conid 
rubaim  tränöcu  p.  328,  1.  —  ConQ, 
Sg.  2  „Cisi  dfgal?"  ol  Crimthand. 
„Co  rubse  Coinculaind  tar  a  esi" 
ol  si  L  U.  p.  20i>,  6.  —  Vgl.  im-rubad 
„thrusting"  On  the  Mann.  III  p.  444. 

ruecaim,  für  ro  uccaim,  ich 
bringe,  trage,  gebäre,  in  allen 
Bedeutungen  von  berim,  besonders 
im  Praeteritum  üblich,  vgl.  O'Don. 
Gr.  p.  219;  mit  di  (do)  ich  zeichne 
mich  aus  vor  Jemand.  —  Praes. 
Sg.  3  con  ruccai  FB.  23?  —  Conj. 
Sg.  3  conid  ruca  let  dass  du  ihn 
mit  dir  nehmest  FB.  59;  rom  ucca 
lat  chretmecho  hi  tirib  na  m>beö 
Lü.  p.  113^  39  {Siab.  Concul.); 
ron  fucca  leis  Gl.  zu  don  fe  Hy. 
1,  1.  —  Praet.  Sg.  1  conda  rucus 
dochom  n-^c  bis  ich  sie  zum  Tode 
brachte  SC.  38,  8 ;  2  rucais  üaim 
du  nahmst  von  mir  Lg.  18,  7;  ro 
ucaiseo  di  mnaib  Vlad  du  zeich- 
netest dich  aus  vor  den  Frauen 
von  ü.  FB.  18;  rucaisiu  19;  3  co 
ruc  . .  leis  FB.  40;  69;  ro  fucc  j). 
19,  31 ;  ro-bur-fucc  der  euch  brachte 
CC.  5  Fg.;  FB.  20;  ruc  Gl.  zu 
dobert . .  üade  Hy.  5,  se ;  ind  ^rma 
ron-uc  FB.  43;  isi  breth  ruc  Curuf 
doib  das  ürtheü,  da^s  C.  abgab 
FB.  89 ;  ruc  . .  bnaid  trug  den  Sieg 
davon  FB.  66;  rüg  se  buaidh  orm 


rucce 


760 


r&ndft 


„Ä«  overcame  me  O'Don.  Or.  p,  294; 
a  n-ed  rucc  grfan  do  rennaib  nime 
soviel  sich  die  Sonne  vor  den  Sternen 
des  Himmels  auszeichnet  FB.  19; 
18i^  20;  Bep.  rucastar  Gl.  zu  birt 
gebar  CC.  3;  PI.  2  uair  ro  ucsaid- 
se . .  do  sliiagaib  na  tiri  sin  FB. 
93;  3  in  tochim  ron-uicset  FB.  7; 
ron-ucset42;  ron-ucsat  44.  —  Pass. 
Praes.  sec.  Sg.  3  ar  na  ructha 
dobag  it  cend  FB.  74.  —  Praet 
Sg.  3  ro  ucad . .  co  tlr  inna  nsem 
FÄ.  31;  rucad  Lg.  15;  FA.  3;  31; 
rnccath  TE.  7  Fg.;  o  ra  uccad  o 
b^laib  CC.  ö;  in  breth  nicad  and 
FB.  74;  75;  in  breth  rod  n-uccad 
dö  78;  no  co  rucad  mac . .  duit  so 
dass  dir  kein  Sohn  geboten  wurde 
ScM.  13;  PI.  3  ructha  chuci-slum 
sie  wurden  zu  ihm  gebracht  ScM. 
1;  2;  FÄ.  2.  —  Vgl.  tuccaim. 

meee  F.  Schande;  dedecus  Z*. 
765;  i.  nairi  f^shame^*  Corm.  Tr. 
p.  146.  —  Nom.  asbertar  a  n-anman 
amdip  rucce  doib  es  werden  ihre 
Namen  genannt,  damit  es  ihnen 
eine  Schande  sei  Wh.  30»,  3  (Z*. 
1036);  Acc.  cen  ruci  FA.  35.  — 
Vgl.  enech-ruice. 

meht  i.  inar,  ut  dixit  Fercertne: 
hi  n-deich  ruchtaibderga  Corm. /}.  39. 

radi)  condot  rudi  SC.  28,  a  fir 
rudi  atrai  ibid.? 

m-dilse  F.  der  volle  Zubehör, 
von  ruidles;  s.  unter  comslanaigim. 

mdrad  prescription  O'Von. 
Suppl.;  On  ihe  Mann.  III  Index, 
Corm.  Tr.  p.  143;  sencatbraig  na 
n-gennti  imaroraid  rudrad  Fü.  Prol. 
206,  GL  i.  imma  ro  ferad  i.  imma 
ro  gniad  rudrad  i.  ro-durad  i.  beith 
co  foda  for  ferand  comaithech ;  ru- 
radh  i.  rodura,  i.  beth  co  foda  for 
ferann  comaidhtech  0*I)av.  p.  111 
{„to  be  lang  on  a  neighbourvng 
land"  Corm.  Tr.  p.  143,  vgl.  rudrad 
i.  roduradh  i.  anadh  iPota  for  tir 
nach  aile  aus  H.  3.  18  dtirt  ibid.)\ 
rudrad  i.  rodürad  Corm.  p.  39  {„ac- 
quisition  of  ownership  by  long  use 
or  possession"  Corm.  Tr.  p.  143). 

raibe  a  hair  O'R.,  s.  unter 
gerraim  und  cairche. 

1.  rulbne,  ruibhne  a  Jane e  O'B.; 


mo  rnibne  Oss.  III  i,  i.  mo  sleagh 
Ed.  {ji.  mo  Bciath  X.). 

2.  rnibne  Menge,  Masse;  ni- 
ibhne  a  numerous  host  O'R.  —  Sg. 
Nom.  is  rubne  todemam  ScLb.  21; 
PI.  Dat.  CO  rubnib  riches  rdad 
ibid.  20. 

midgal  concha  Bern.  182^ 
{Goid.*  p.  56). 

nüdiad  blush,  in  ruidiad  tic 
isin  gruaid  Gl.  zu  uare  Corm.  Tr. 
p.  125.  —  Nom.  inmain  lern  do 
ruidiud  rän,  inmain  do  chruth  caem 
comUn  On  ihe  Mann.  III  p.  454 
{„ruddiness");  ^cc.  cen  ruidiad  .F^. 
Epa.  145. 

midies,  fwr  ro-diles,  besonders 
zugehörig,  eigenthümlich,  vgl 
ruidhlesa,  midilsi  itiherent  rights 
O'Don.  Suppl.:  inad  is  midies  do 
rfg  Fis  Cath.  p.  48  n;  coitcenn 
ocus  diles  ocus  midies  condegar 
don  focul  is  eitged  „the  ward  eitged 
hcis  a  common,  a  proper,  euul  a 
j^culiar  applicatian"  Sench.  M.  III 
p.  94.  —  Vgl.  ru-dilse. 

eo  raildetar  SC.  6,  für  ro  leltar 
(Id  bezeichnet  vielleicht  nur  den 
Laut  11),  CO  mileatar  H.,  3,  PL 
Perf.  von  lenim. 

ni  ruinuiu  Hy.  5,  4i,  ni  m  rimo 
{ich  habe  nicht  gezählt)  Fr.,  vgl. 
ruirmeseam  we  have  enum^rated 
O'Don.  Suppl.  —  S.  rimim. 

rdn  F.  Geheimniss;  mysterium 
Z\  241.  —  Sg.  Nom,  ni  thardda 
do  rün  do  mnaib  ScM.  3,  &;  Gen. 
bä-sa  chomrar  cacha  runi  do  an- 
drib  ülad  Lü.  p.  114»,  s»;  PI. 
Nom.  ban-rdna  TE  9,  le  Eg,\  rünn 
ban  ibid.  i7 ;  rüine  FA.  2  {tAbi  LSrX 

mnean,  aurscartad  dergg-ibair 
fö  mrecht-runcain  uile  „under  ra- 
riegated  planeing  du"  TBF.  p. 
138,  32,  vgL  On  the  Mann.  III 
p.  29:  „the  finish  of  a  diannei- 
pHane  (rungciu)",  und  p.  30:  „ihe 
finish  of  a  channd-piane  (mngcin) 
and  carving  (aurscartadh).  —  Vgl 
ruingenn  a  plane  O'Dan.  Suppi. 

ründa  geheimnissvoll;  a  ri 
runda  rathmar  „o  hing  mysterious, 
gracious"  Fei.  Epa.  458;  aU  ninda 
retha  ibid.  274. 


rure 


751 


sa 


rare  M,  Herr.  —  Sg.  Nam. 
rori  JSy,  1,  27;  29  (i.  ro-ri);  ruire 
nime  Hy.  1,  4  (i.  ro-rl);  ol  is  tu 
mo  ruire  Fei.  Prot.  14;  Gen.  mo 
rurech  Hy,  5,  4  (i.  mo  rorfg);  hi 
tig  rurech  SC.  25;  Acc.  cach  r^im 
immä  nirig  FB.  7;  Voc.  a  mo 
ruri-sea  p.  40,  S4;  PI.  Gen.  batar 
cethracha  dalta  lais  di  maccaib  rig 
0CU8  rurech  Lü.  p.  20^,  S4;  Acc. 
dithfaid  rurecha  ,fhe  will  destroy 
chießains''  Fei.  p.  CLXXIII  1. 

do  rurmis  Lg.  18,  a  eu  do-rfmim? 

mrteeh  SC.  18,  ruirthech  H, 
„munificent''  O'C? 

n&se  1)  Binde,  2)  Gefäss  aus 
Binde,  Korb;  cortex  SG.  68* 
(Z*.  26);  ruisg  a  vessel  tnade  of 
the  bark  of  trees  O'B.  —  Sg.  Nom. 
CO  ra  ]fnad  in  rüsc  p.  40,  ss;  Gen. 
do  linad  in  rdisc  sea  ibid.  ss;  so; 
Dat.  bunsaig  corrüsc  dub  8.  unter 
bunsach;  conus  ruc  aroli  fer  ni  da 
rüsc  do  choirtged  a  chuaran  Three 
Hom.  p.  112,  »;  Acc.  dobert..rusc 
lais  p.  40,  21 ;  rüsc  ibid.  so. 

nislQi  ScM.  22,  7? 

1.  rüss,  rÜ8  knowledge  O'B., 
aus  ro-fisB  entstanden  wie  düs  aus 
do  fiss;  rüs  con  ScM.  19;  22,  4? 

2.  rdss  i.  agaidh  „a  face^^  Corm. 
Tr.  p.  146;  rus  i.  aighidh  no  im- 
dergad  O'Bav.  p.  110;  russ  i.  gru- 
aidh  an  chinn  O'Cl.;  rüs  dono  im- 
dergad  oeus  cach  n-derg  H.  3.  18, 
p.  17  {„reddening  and  everuthing 
red"  Corm.  Tr.  l.  c);  co  n-dhghidh 


dia  esain  ard-cumal  ceirttrian,  sceo 
gaisceadh  n-innraic  fii  ruamna  rus 
On  the  Mann.  III  p.  518  {vorJher 
geht  in  Prosa:  dlighidh  trian  cu- 
malle  dia  sarughud  ocus  dia  esain, 
ocus  dlighidh  gaiscedh  inraic  Ina 
eneclann),  vgl.  conach  romna  rus 
rieht  ,ySO  ihat  a  tnan's  cheek  is  not 
reddened"  Corm.  Tr.  Z.  c?  —  Vgl. 
rusa  i.  feile  O'Don.  Suppl. 

mssl,  claideb  russi  SC.  37,  is 
(ruself.),  „a  crimsoned  sword**  G*C.  ? 

1.  nith  a  Chain,  a  link''  O'B. 
—  PI  Nom.  rotha  FA.  28? 

2.  ruth  Oss.  I  11? 

ruthach  i.  tondgarach  Lü.  p. 
11*,  25,  s.  unter  rian. 

rathen  Glanz,  Strahl;  brü- 
liance  Corm.  Tr.  p.  158  trogein.  — 
Sg.  Nom.  ruthen  amaZ  r^tlaind  rlg 
FA.  10;  dofich  ruithen  serci  ina 
dreich|).310,  sc;  Dat.  secht  n-gemma 
do  ruthin  ruisc  cechtar  a  dÄ  rigrosc 
LU.  p.  81»,  20;  PI.  Nom.  no  lastais 
in  aidche  amail  betis  ruithni  gr^ni 
TBF.  p.  136,  21 ;  Dat.  oen  tra  dona 
ruthnib  ros  esreid  grfan  na  fi rinde 
isin  domun,  i.  in  ruithen  ocus  in 
lassar . .  Hiree  Hom.  p.  4,  9  {gemeint 
ist  S.  Patrick);  Acc.  co  ro  scÄil 
grfan  na  ff  rinde  Tsu  Crist  a  ruthni 
fö  cetharaird  in  domain  tbid.  7. 

ruthenta  glänzend,  strah- 
lend; ba  höclsech  rigda  ruithenta 
Corm.  p.  38,  6. 

ruthnigthe  (?)  „dazzlingness" 
ScLb.  25. 


s 


-8  Pron.  infixum,  s.  unter  6 
S.  514.  —  Anderweitige  Beispiele, 
für  d^  Singular:  dfa  nos  faictis 
FA.  8;  nls  aitrebat  12;  auf  ein 
Femininum  bezüglich,  könnten  die 
folgenden  auch  -s  n-  enthalten: 
ros  fuc  FA.  3;  21 ;  für  den  Plural: 
CO  ros  coraigea  FA.  6;  12  (ron 
LBr.)\  nos  frecrat  ibid.  8;  nos  för- 
fed  13;  nos  gebad  14;  nos  lenand 
16;  ros  ic  16;  conos  be»r  17  (conas, 


I  Conus  LBr.)\  nos  fastand  18  (conus 
LBr.);  nos  cobrat  27;  ni  ros  le- 
saigset  28;  nos  millet  29;  nos  fo- 
traicet  30;  im  Sinne  des  Dativs 
ros  tk  and  ibid.  16  LBr.;  prolep- 

.  tisch:  ros  tÄ  döib  29. 

j       1.  -8  n-  Pron.  infixum,  s.  S.  514. 

I  2.  -8  n-  Pron.  relativum  s.  S.  340. 
8a  Demonstrativpartikel,  auf  das 
Gegenwärtige  oder  Folgende-  hin- 
weisend,  immer  dem  Nomen  nach- 


-sa 


752 


sacArd 


gestellt,  entspricht  mit  dem  Artikel 
zusammen  dem  lat.  hie;  wohl  iden- 
tisch mit  der  Farticula  augens  der 
1.  Person  Sg.;  inna  randa  sa  SC.  11 ; 
Gl.  zu  Hy.  5,  7$;  fon  cnith  sa  SG. 
29;  na  n-^n  sa  SC.  7;  in  gilla  sa 
FB.  89;  in  tres  fecht  sa  p.  39,  u; 
ScM.  17;  SC.  16;  35;  FB  53;  fo- 
decht  sa  SC.  4G;  on  trath  sa  von 
dieser  Zeit  an,  von  jetzt  an  FB. 
24;  59;  87;  cus  trath  sa  "bis  zu 
dieser  Stunde,  bis  jetzt  FB.  88;  94; 
hinter  dünnem  Vocale  erscheint  sea: 
in  ruisc  sea  p.  40,  as;  so;  S6;  a  n- 
deilm  sea  Lg.  1 ;  isin  bith  frecnairc 
sea  FA.  6;  ind  fir  sea  SC.  22;  in 
laid  sea  44.  —  Vgl.  se  und  so. 

-sa  enklitische  Particula  augens 
der  1.  Person  Singülaris,  wohl  i*r- 
sprünglich  identisch  mit  der  Demon- 
strativpartikel    sa,    vgl.    se;    toird 
hinter  i  bisiveüen  zu  sea;  vereinzelt 
dam-80  p.  145,  e;   chucom-so  TE. 
7  Eg.\  mo  grad-sae  TE.  9  Eg.  — 
Gehrauch,  a')  Hinter  dem  Pro- 
nomen der  1.  Sg.:  dam-sa  p.  40,  S9; 
Lg.  12;   ScM.  7;   10;   11;  13;  SC. 
4;  42;  45,  23;  FB.  30;  58;  etrum- 
sa  Lg.  19;  acum-sa  ScM.  7;  immum- 
sa  11;  FB.  24;    chuoum-sa  ScM. 
13;  16;  chucum-sa  FB.  56;  form-sa 
ScM.  11;  FB.  35;  innium-sa  SC.  6; 
lim-sa  i^.  6;  17,  e;  »s;  5C.  14;  46; 
FB.    5;    26;    56;   73;    76;    frim-sa 
ScM.  8;  SC.  39;  F5.  76;  93;  dlm- 
sa  76.  —  b)  Hinter  einem  Nomen 
mit  Possessivpronomen:  ar  mo 
chind-sa  ScM.  13 ;  mo  lennan-sa  20 
mo  lecun-sa  SC.  41;  44;  FB.  16 
26;  61;  68;   im    farrad-sa    Lg.    6 
m'lc-sa  TE.  9  Eg.;  iSC.  7;  41;  a 
mo  ruri-seaj9.  40,  34;  mo  chomarli- 
sea  FB.  8;  66;  SC.  40.  —  c)  Hinter 
einer  Verhalform  der  1.  Sg.:   ro 
bÄ-sa  ScM.  4;   10;  11;  13;   TE.  8 
Eg.\  SC.  33,  1;  84;  45,  6;  46;  FB. 
9;  44;  94;    dodeochad-sa   SC.  13 
FB.   26;   88;    andd-sa    Äc3f.    16 
TE.  5  ü"^.;  5C.  28;  39;  FB.  44 
45;  46;  47;  49;    gabus-sa   SC.  7 
doratusa  ScM.  4;  10;  W.  33,  3;  31 
FB.  44;  73;    bfat-sa    TE.  5  JS^fli. 
riga-sa  SC.  4;  32;  39;  46;  dogän-sa 
p.  40,  43 ;  FB.  6;  p.  144,  si;  imma- 


cossaitiub-sa  FB.  6;  brethaigfet-sa 
F£.  58;  diam-sa  FB.  32;  marbsa 
Os«.  I  10  für  marbus-sa;  sasaim-sea 
p.  40,  17;  39;  SC.  40;  41;  FB,  34. 

—  d)  Hinter  einer  Verhalform,  der 
das  Pron.  infixum  der  1.  Sg.  voraus- 
geht: inam  bia-sa  TE.  5  Eg.;  co- 
tom  bert-sa  FB.  22;  24;  conom 
thici-sea  FB.  24;  ni  ni  bim-sea 
SC.  41;  rom  thoicther-sa  SP.  I  4. 

—  e)  Hinter  einem  prädicativen 
Nomen:  am  baidech-sa  p.  40,  ao; 
50.  7;  ni  pam  slän-sa  Lg.  7;  is 
am  ben-sa  FB.  30;  am  escid-sea 
FB.  35;  am  celi-sea  39;  cid  nab 
sin  Fedelm-sa  FB.  22.  —  Erst  in 
späteren  Mss.  erscheint  -sa  aud^ 
hei  der  2.  Sg.,  s.  unter  -so,  -so. 

-sa  n-  Pron.  rdativum  s.  S.  340. 

sab  princeps,  fortis  Z*.  255; 
i.  trön  O'Dav.  Gl.  114;  i.  taisech, 
1.  aire,  i.  calma  ibid.  p.  115;  i.  so- 
nairt  no  l&idhir  O'Cl.  {„powerful 
or  strong''  Corm.  Tr.  p.  153).  — 
Sg.  Nom.  sab  indarba  demna  „(he 
strong  expeUer  of  demons"  FH. 
Oct.  17;  ba  sab  indarba  cl6ene 
Hy.  2,  23  (i.  ba  sonart);  PI.  Nom. 
sabaidh  O'Dav  p.  114. 

saball  a5arn,  granary,  store- 
house  O'R.;  ro  chomtaig  Patraic 
eclas  isin  inud  sin,  dianid  ainm 
Sabal]  Patraic  indiu  „Patridl:'s 
Barn"  Three  Hom.  p.  18,  19;  rom 
föir  imon  saball  „who  granted  me 
the  Barn"  ibid.  as. 

Sabal tair  i.  sepultur,  id  est  a  se- 
pultura  i.  relicc  duinebaith  i.  magh 
mor  a  n-ädnactis  g^nti  Corm.  p.  41. 

sae  Sack;  sacc  forulus  Ir.  Gl.  489. 

saeaeh  sackartig?  PL  Nom 
sliasta  sacacha  FB.  37  Eg. 

saearbaio  =»  lat.  sacrificium; 
triar  dag  i.  triar  sacarbaic  „three 
{consecrated)  wafers^*  Corm.  Tr. 
p.  74  fogamur.  —  Sg.  Acc,  ro  gab 
comaind  ocus  sacarbaic  p.  22,  s; 
is  e  dorat  comaind  ocus  sacrapaic 
. .  do  Brigit  Three  Hom.  p.  76,  ss ; 
arroet  commaind  ocus  sacarbaic 
ibid.  p.  84,  29. 

saeard«={af.  sacerdos;  sacart 
Corm.  p.  44.  —  Sg.  Gtn.  anstach 
sacaird  Tur.  Gl  87 ;  Dat.  ho  sacardd 


sad 


753 


sagim 


ibid.  Gl.  49;  PI.  Gen.  inna  sacardd 
ibid.  Gl.  5. 

8ad,  vgl.  saith  a  hitch  O'R.;  sad 
chon  alltai  ro  dus  n-altraim  ,,a  she- 
wolfnurtured  Äim"  Fei.  p.  LXXXV. 

sadaile  „ease,  sloth^*.  —  8g. 
Nom.  codlud  ocus  sadaile  ,y8leep 
and  ease"  Fei.  p.  CLXXXVI  si; 
Dat  cona  suan  ocus  cona  sddaile 
FA.  15;  Acc.  cenpecad  cen  sadaile 
„tcithout  sloth''  Fü.  p.  LXV. 

sadb  „a  dw ellin g**  Beiir.  VIII 
330;  i.  80-adba  ,,a  good  ahode'* 
Corm.  Tr.  p.  151. 

•sae,  -sai  s.  -sa. 

s&eb  falsch;  s&ib,  söib/oZ^u^^^ 
858.  —  Comp  OS.  säib-apstil  pseudo- 
apostoli  Wb.  28c,  24;  saib-fäthe  Hy. 
7,  44;  -rcchtu  iind.  46;  säib-äirde, 
-firtu  falsa  signa,  miracida  Wb.  20« ; 
ro  lae  sseb-gl^s  diberge  da  churp 
immedön  a  chrocind  LU.  p.  79^,  27. 

—  Vgl.  säibe. 

sikebaim,  saobaim  II  /  coax, 
beguile,   seduce    O'Don.    Suppl. 

—  Praes.  Pl  3  sffibait  FA.  28.  — 
Vgl.  söibud  falsatio  Wb.  10^  (Z\ 
802),  zu  lesen  söibad? 

s&eb-ehore  Strudel;  saebhcoire 
rorago  Ir.  Gl.  938.  —  Nom.  saeb- 
chori  mor  fil  iter  Erinn  ocus  Alpain 
GL  zu  Coire  Brecain  Corm.  p.  13; 
ar  itd  söebchore  sainrsedach  imme- 
dön in  t-srotha  FA.  18  (ssebchoiri 
LBr.);  Gen.  ar  met  a  anfaid  in 
t-siBbchore  intamlaigth^r  do  Aseb- 
chorib  cociti  Goid.^  p.  69  {LHy.)\ 
PI.  Gen.  inna  säibcbore  Gl.  zu 
syriium  Cr.  34^  {falsoi'um  lebetum 
Z*.  858);  Dat.  6  na  söobchoraib 
Goid.^  p.  69  {LHy.). 

»&egal  =  lat.  saeculum,  Xeöen, 
Lebenszeit;  saigul  tempus,  aetas 
Z*.  30.  —  Sg.  Nom.  säigul  Oss.  II 6; 
sfegal  Abb4in  Fei.  p.  LXIII  43; 
saegul  Sinchill  ibid.  p.  LXV  33; 
soegul  Moninde  ibid.  p.  CXVI  10; 
Gen,  fot  scegail  Three  Hom.  p. 
28.  23;  Acc,  ro  thimdibsit  a  öaeghul 
TE.  20  Eg. 

s&egralta  weltlich;  a  n-airfited 
saegulta  „worldly  deliglU**  Three 
Hom.  p.  92,  7;  ssegulla  s.  unter 
mfan. 


1.  s&eritf.  artifex;  a  carpenter, 
a  mason,  a  builder  On  thjß  Mann. 
III  Index  {vgl.  unter  gobaV,  Gobban 
Säer  ibid.  Ül  p.  39  ff.  —  Sg.  Nom. 
sieroc  suidigud  sillabSG.  7i>,ii;  Gen, 
ar  thal  in  t-sseir  do  gabail  „because 
he  took  the  wrighVs  t41  {^adze^*-  Fei. 
p.  CI  31;  raac  in  t-sair  ibid.  s.  — 
Compos.  sair-denmidecht  artificium 
SG.  133b  ^Z\  805). 

2.  sÄer  s.  söer. 

sÄerda,  saordha  artificial 
O'Don.  Suppl. 

sÄeth,  8Öeth  Leid,  Mühe, 
Krankheit;  saotb  labour,  tribu- 
lation  O'R  ;  saoth  i.  ^alur  O'Dav. 
p.  117.  —  Sg.  Nom.  isaeth  für  is 
Bseth  SC.  29,  is;  ba  saeth  leissi 
innf  sin  TE.  10  Eg.;  CC  1  Eg.; 
bä  mär  a  seeth  la  Deich  tire  CC.  4; 
soeth  p  143,  6;  cech  seth  Hy.  6,  9 
(sseth  Fr.)y  Gl.  i.  cech  toirsi  no 
galar;  Gen.  cen  ascur  säitha  sine 
intermissione  tribulationis  Wb.  25* 
(Z*.  239V,  Dat.  iar  saith  Hy.  5,  20 
(886 th  Fr.\  Gl.  i.  iar  n-galur  no  iar 
ssethur;  Acc.  ar  cech  ssßth  LHy. 
Amr.  107  {Gl.  ar  cach  n-galar); 
mör  seth  Hy.  2,  36  (Sffith  Fr.);  PI. 
Acc.  asrala  . .  ssethu  LHy.  Amr.  38 
{Gl.  a  galra).  —   Vgl.  sdethar. 

sÄethaeh  mit  Arbeit,  Mühe, 
Leid  behaftet;  sethach  Gl.  zu 
sethrach  Hy.  6,  19. 

s&ethar  N.  Mühe,  Arbeit, 
Leid;  labor  Ir.  Gl.  1085;  säithar 
lahor  Z\  30.  —  Gen.  log  säithir 
merces  laboris  Wb.  23^  (Z*.  223); 
ssethair  Gl.  zu  mör  seth  Hy.  2,  35; 
Dat.  iar  saethur  Gl.  zu  iar  saith 
Hy.  5,  20. 

s&etlirach  mit  Arbeit,  Mühe, 
Leid  behaftet;  saothrach  servile, 
laborious,  hardworking  O'R,  —  Sg. 
Nom.  saethrach  p.  40,  9;  sethrach 
Hy.  6,  19  {Gl.  no  sethach). 

1.  sagrim  I  ich  gehe  hinzu,  suche 
auf,  vgl,  in-saigim;  saigim  ad^o 
Z*,  429.  —  Praes.  Sg.  3  saigid 
oirgniu  SC.  17,  6;  PI.  3  saigit.. 
tairis  FA.  18  LBr.  [to  seichet  LU.); 
rel.  ita  saidbre  saigte  Fd.  Prol.  162. 
—  Praes.  sec.  PI.  3  do  saigtis 
Connachta   dia*  n-d6csin    TBF.  p. 

48 


sa^m 


754 


sailge 


144,  1.  —  Imperat.  Sg,  2  saig  aith- 
gne  forra  p.  144,  »4.  —  Fut.  Sg.  2 
ni   BÄis   däine    dochlu   SC.  25.    — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  lann  segar  and 
Wb.    11»    {hr avium    quod   petüur 
Z\  995).    —   Inf,   1)  saigid,   vgl, 
in-saigid;    Bat.    do    saigid    Emiri 
SC.   9;    tic . .  dia   saigid   Löig    14;  1 
a2;  45;  48;   TE,  13  Eg.\  FB.  57; 
65.   —  2)  saichtin,  saigthin;  Dat. 
do  saichtin  soviel  aU  dochumm:  no 
rochtis  do  saichtin  Conrof  FB.  41 :  , 
69 ;  tic  . .  dia  saichtin  FB,  65 ;  78 ; 
dia  saichthin  75;  saigthin  76;  te-   . 
cait  Uli  dia  saigthin  ind  eich  LU.   , 
p.  39b,  19. 

2.  sagim,  salgrim  V^ch  sage, 
spreche.  —  Praee.  Sg.  3  rel.  iss 
ed  saigcs  sfs  est  hoc  quod  dicit 
infra  SG.  65b  (Z*.  431);  saiges  a 
chert  do  cech  öen  la  \J\tu  FB.  11; 

—  Fut.  PL  3  nach  mod  ro  sasad 
mo  beoil  Hy.  5,  i7  (sasat  Fr.),  Gl. 
ro  seset.  —  Inf.  Novi.  is  he  besad  ' 
felsub  etarcert  di  dulib  et  saigid 
forru  Wh.  27»  {disputare  super  iis 
Z\  1000). 

sai  s.  sal. 

eo  ro  bfti  p.  43,  is  s.  solm. 

sÄl  no  füan  Gl.  zu  tuniea  vd 
lacerna  Wb.  30^,  19  (Z«.  1039). 
^     säib  s.  säeb. 

6&ibe  F.  Falschheit,  von  säeb; 
Äcc.  im  nach  feirg  no  sÄibe  Fei.  XCI. 

saiehyiss  i  ffadnaise  dinin  t-slaafg 
doasf^npha  cäch  a  gnfmu  eter  roaith 
ocus  saich  LU.  p.  17»,  ss,  s.  2.  s&ith. 

saichtin  s.  1.  sagim. 

saidbir  reich;  säidhbhir  rieh, 
opulent,  tcealthy  O'R.  —  Sg.  Nom. 
aroli  fer  saidbir  Fei.  p.  CXIX  31. 

—  Compar.    saidbri^    s.    unter 
samud. 

saidbre  wealth  Fei.  Prol.  162. 
Vgl.  daidbre  {Nachträge). 

Saide  s.  side. 

saidim  ich  setze,  setze  mich, 
sitze;  Gl.  zu  figo  „Isettle'*  Corm.  Tr. 
p.  76  fiacail;  vgl.  suidim.  —  Praes. 
Sg.  3  rel.  ni  allsuide  saidcs  Condla 
EG.  4;  PI.  3  arrocbat  a  n-gaisceda 
issin  taig  et  sedait  TBF.  p.  140,  s. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  und  PI.  3  no 
saiditis  inna  hangil,  no  saidcd  dana 


Grignir  Goid.^  p.  101,  35  (LHy.). 

—  Praet.  Sg,  3  Dep.  ro  saidestar 
Gl.  zu  siasair  Hy,  4,  1.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  saiter  \]iies  saitir)  a 
lia  „his  tonibstone  was  set  up^ 
Ms.  Mat.  p.  473,  so.  —  Conj.  Sg.  3 
s4tir  a  lia  8.  unter  claidim.  — 
Part  PI.  Nom.  isin  bei  bid  saiti 
{die  Zähne)  Corm  Tr.  p.  76  fiacail. 

8aig:et=2at.  sagitta;  breo-§aigit 
„a  fiery  arrow"  etymologisirende 
Glosse  zu  firigtt  Corm.  2V.  p.  23. 
ebenso  Hy.  5,  1  {aber  hreo  saigit 
i.  homines  Hy.  4,  1  eu  1.  sagim?). 

—  Sg.  Nom.  saiget  Hy.  1,  20;  Dat. 
cosind  saigit  din  Ml.  55  r;  PI.  Gen. 
na   saiget   FA.   29    (soiget   LBr.\ 

saigid,  saigrthin  s.  s^^m. 
Baign6n  lightning,  hurricane 
OB.;  Gl.  zu  lochet  Fä.  Jan.  26. 

—  Gen.  Ardmacha  do  loscadh  do 
tene  saighn^in  O^Don.  Suppi.;  Dat. 
on  t-saignen  Gl.  zu  a  fulmine  Corm. 
Tr.  p.  79  fuil. 

saigtheeh,  vgl.  saigtheach  an 
obtruder,  intruder  O'B.,  von  sai- 
gid? saigthech  do  cath  den  Kampf 
suchend  SC.  18? 

sali  F.  Weide;  „wiüow'\  i.  so- 
fillti  f  ar  a  maithi  („pliant  is  it  for 
its  softness")  Corm.  Tr,  p.  154.  — 
Sg.  Dat.  caill  mor  di  §ailig  bi  and 
Corm.  p.  41  salcaait;  PI.  Gen.  cii 
saithi  a  n>dire  na  saileach  „the 
first  swarm  as  fine  for  (he  salloics" 
O'Don.  Suppl.;  Du.  Gen.  go  Rös 
d&  Äoileach  Tor.  Dh.  p.  106.  — 
Vgl.  „säileog  F.  the  common  ichäe 
wülow"  O'R. 

sailehi  s.  selehe. 

sailehoit,  salchuait  s  alte  ei  um 
Corm.  Tr.  p.  151. 

saile  saliva,  vgl.  cron-täaile 
„^nttle,  phlegm"  Corm.  Tr.  p.  36, 
croindtille  pMegma  Ir.  Gl.  844  (vgl. 
Ir.  Gl.  651).  —  Sg.  Dat,  dit  sailiu 
SG.  Incant.  {Z\  949);  PI.  Dat. 
honaib  selib  eritib  rw  honai[b]  sleid- 
menaib  Tur.  Gl.  91  {sputaminibus 
susceptis^',  Äcc.  na  saile  Gl.  fw 
Sputa  Goid.*  p,  66  (ijöy.^;  Du 
Acc.  doblr  da  sale  it  bais  ibid. 
{duo  Sputa  Z^.  233). 

sauge,  IX  sailge  sinSencfaaisMoir 


süUm 


755 


sÄire 


„nin«  propSf  tJiese,  of  tJ^  S.  M." 
Vorm.  p.  32,  6,  zu  säil  heam  O'R.? 

s&llim  ich  erwarte,  warte 
auf  Etwas  {wechselt  an  den  fol- 
genden Stellen  mit  ernaide,  irnaide), 
vgl.  saoiHm  I  (hink,  suppose,  ima- 
gine  O'R.  —  Praes.  Sg.  1  ni  huadib 
sailim  sochaide  Fei,  p,  XXXV  25; 
PI.  1  is  deimin  inni  dailmit  regnum 
perenne  sicher  ist,  was  wir  erwarten, 
das  ewige  Reich  Fü.  p.  C  20.  — 
Inf.  Bat.  in  tan  is  ar  sailechtu 
na  hoenbo  anirdaltai  atathar  isin 
mbrgorta  sa  ibid.  17  {„since  it  is 
hecause  of  her  expecting  ihe  one 
unceiiain  cow  that  she  is  in  ihis 
great  hunger");  do  äaoileachtain 
O'Don,  Gr.  p.  203.  —  Vgl.  fris-säilim. 

salll  Fett;  fat,  fatness,  bacon 
OR  —  Sg.  Nom.  saill  Gl.  zu  bracht 
Oss.  III  4;  Gen.  allucbt  saille  Hy. 
5,  27;  assil  t-äalli  p.  41,  9;  saille 
Gl.  zu  tinne  Hy.  5,  45;  da  fonnaid 
sailli  8.  112;  Dat.  na  saill  Gl.  zu 
iss^icse  Oss.  III  6;  Acc.  in  saill 
p.  41,  12;  coimlid  saill  dia  heim 
er  reibt  Fett  an  das  Heft  des 
Messers  Corm.  p.  30,  12. 

sailllm  sallio  SG.  187»  (Z^.  435). 

saim  i.  cach  cörait  cid  iter  da 
dhnine  cid  iter  di  eoch  cid  iter  di 
dham  cid  iter  [di]  bu  bess  Corm. 
p.  40;  semh  i.  corait  ibid.  p.  18 
cssem;  saimh  i.  gach  cöraid  no 
gach  cüpla  O^Cl,  „evei'y  brace  or 
couple'*  Corm.  Tr.  p.  150;  a  pair, 
a  couple  of  animals  or  persons  O'R. 

s&im,  säimh  sweet,  mild,  gentle, 
pleasure,  ease  O'R.,  vgl.  säm.  — 
Sg.  Nom.  ni  bu  säim  a  menma 
FB.^  58  {angenehm  berührt)-^  sair 
säim  sorchaide  ScLb.  23  {restfuD. 

saln  verschieden,  besonders, 
besonders  gut;  diverstis,  singu- 
laris,  proprius  Z*.  233 ;  858.  —  Adv. 
nintsain,  für  ni  in  t-sain  non  aliter 
SG.  ii^  {Z*.  Vm).  -^  Comp  OS. 
sain-dan  SP.  II  1;  -cheirdd  ibid.  2; 
fo  Idim  siiad  sain-cherda  Rei'.  Celt. 
III  p.  177;  sain-cherdchai  s.  unter 
2.  fichim;  sain-cron  s.  unter  cron; 
8ain-lind  dognither  do  braich  Gl. 
zu  bröcoit  Corm.  p,  7,  1  {vgl.  unter 
sainmech);    fri   hol   sain-lenda   ass 


Corm.  p.  7  böge;  ba  sain-serc  seom 
di  Aillinn  Ms.  Mat.  p.  472  („/>« 
was  the  speciälly  belored  of  Aillinn"). 

»h\n»wnTfk  besonders  wunder- 
voll; PI.  Dat.  do  . .  cumtaigib  sain- 
amraib  FB.  3;  54;  79. 

sain-cherd  die  besondere 
Kunst,  8.  unter  sain. 

saine   F.    variety,    diversity  * 
O'R.   —    Sg.  Dat.  co   saine   dath 
SC.  37,  14. ' 

H9L\nemM  besonders  gut,  aus- 
gezeichnet; sain-samail,  sainemail 
praedpuus,  potis,  optima^  Z*.  233; 
7G8;  858;  Gl.  zu  acneta  FB.  9.  — 
Sg.  Dat.  do  ffn  sainemail  FB.  62; 
PI.  Gen.  na  lubi  sainemail  j).  130, 27; 
Dat.  CO  srethaib  sainemla  di  liic 
logmair  FA.  13. 

saingrnasta  i.  sundradhach  (= 
sainredach)  O'Dav.  p.  114. 

salnmechy  sainmheach  good,  plea- 
sant,  soft  O'R.;  sainlind  i.  lind 
sseinmhech  Corm.  p.  7,  1  {„a  good- 
ly  ale'\ 

Bain-retli,  saln-red  Besonder- 
heit, Sonderheit;  proprietas,  pe- 
culiare  Z\  224;  856.  —  Dat.  is 
do  molad  D^  intainriud  as  dir  ymnus 
Lat.  Hy.  V  Pref.  {„it  is  to  praise 
God  especiaUy  tJiat  a  hymn  is  due" 
Goid.*  p.  98);  sainrud  s.  unter  lod; 
inn  t-sinnruth  im  Besondern,  be- 
sonders CC.  4  Eg. 

sainredach  peculiaris  Z*.  856; 
809.  —  Sg.  Nom.  sainrsedach  FA  18 
(saindriudach  LBr.)\  Acc.  F.  fselti 
sinredaig  SC.  35;  PI.  Acc.  F.  selba 
sainrudcha  FA.  25  (saindrludacha 
LBr.). 

saIr  Adv^  östlich,  ostwärts, 
im  Osten,  vgl  airther,  und  Z*.  612; 
dochuadusa  sair  ScM.  10;  p.  39,  14; 
TE.  19;  FB.  79;  ar  in  dorus  sair 
SC.  33,  15;  for  muir  sair  Gl.  zu 
Hy.  2,  7;  Loegatrc  Buadach  sair 
ScM.  21,  38;  in  dail  £mna  ercdair 
sair  Lg.  17,  51?  sair-sfar  doib  öst- 
lich und  westlich  von  ihnen  FB.  29 ; 
sair-tüaid  nordöstlich  Lg.  11 ;  üathib 
sserdcs  „south-east  of  ihem*^  FA.  5; 
frim  a  soer  Gl.  zu  dcssam  Hy.  6,  2; 
FB.  24. 

s&ire  s.  s6ere. 

48* 


s&is 


756 


sanuil 


8&is  s.  1.  sa^im. 

1.  s&ith  satietas.  —  Sg.  Gen. 
do  cathim  a  satha  dfa  eöil  SC.  28; 
Dat.  sech  ni  ro  oslaicced  ria  säith 
„before  satiety^'  Goid.'^p.  lOA  {LHy.\; 
im  ääith  8.  mart;  5^.  Jcc.  ni  doid 
a  säith  do  biud  Lg.  17;  fön  saith 
sin  SC.  23;  loim  for  saith  30,  lo. 

—  Vgl.  sathech. 

2.  s&ith  bad,  low,  mean,  vile 
CDon.  Suppl. ;  sgl.  saoth  i.  bregadh 
O'Dav.p.  114,  saithiud  ibid.,  salthiu- 
ghadh  to  cfieat,  defraud  O'Don. 
Suppl.  —  Vgl.  saich. 

saithe  a  drove,  a  awarm,  a 
crowd  O'R.;  i.  buidhen  O'Bav. 
p.  IIG;  a  swarm  of  bees  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  iumain  soin- 
mech  saith e  Fei.  Mai  28,  Gl.  L 
turba  angelonim;  i.  buiden  Gl.  zu 
Fü.  Jan.  25;  PI.  Dat.  Septimper 
iar  ^ddihih  „after  September' 8  troops" 
Fei  Sept.  ao,  Gl.  i.  iar  sligedaib 
no  iar  sluagaib;  Acc.  Martai  for 
sluaig  saithiu  „on  the  troops  of 
March'a  host''  ibid.  Mart.  31  Rawl. 
ifor  sluag  sathiu  Laud). 

1.  s&l  Meer;  aea  Beitr.YUl  348. 

—  Acc.  mandra  säl  LU.  p.  40»,  5 
{s.  unter  Ir).  —  Compos.  tar  sal- 
muire  sretha  „over  ranks  of  main- 
seas"  Fei.  Epil.  238. 

2.  s&l  F.  Ferse;  calx  Z\  16; 
sal  na  traiged  „heel  of  the  fooV' 
Cortn.  Tr.  p.  154;  säl  tri  asa  „heel 
through  hose*',  eine  Art  der  Kahl- 
köpfigkeit Corm.  Tr.  i^.  143  ränge. 

—  Sq.  Acc.  ra  ben  a  äail  de  ScM. 
12;  PI.  Nom.  a  sdla  LU.  p.  V3\  29; 
Dat.  ciisna  salaib  cum  bassibus 
Güd.  Lor.  Gl.  192;  Du.  Nom.  a  di 
sail  TE.  4  Fg.  —  Vgl.  saltlaö. 

salach  schmutzig;  sordidu,8  Ir. 
Gl.  684;  libidinosus  ibid.  616.  — 
Sg.  Acc.  atconnairc  . .  foscud  salach 
dorcha  „a  shadow  foul  and  dark 
SMart.  23;  PI.  Nom.  sligthi  salcha 
p.  190,  26;  Acc.  ros  16ic  na  foUechta 
salcha  „the  foul  traces''  SMart.  30. 

—  Vgl.  salchar. 

salachrus  i.  seiscenn  O'Dav. 
p.  115;  salachruis  a  quagmire 
O'Don.  Suppl.  —  Vgl,  salchar. 

salaigr  FB.  24? 


sal  and,  salond  Salz;  aal  Ir. 
GL  977;  salann  Z*.  778.  —  Sg. 
Gen.  do  denam  sallaind  Lü.  p. 
13»,  32  {.Amra);  Dat.  do  salund 
LHy.  Amr.  95  i^do  sallund  LUx 
Acc.  saland  Hy.  5,  40;  salond  p. 
43,  13;  u.  —  Comp 08.  salonn- 
meich  FB.  37  Eg.? 

salehaim  II  ich  beschmutze; 
salaighim  I  defile,  poUute  O'R.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  dia  t^idled  in 
u-üir  no  in  n-äin  forsalaigedMartaut 
no  hictha  fo  c^oir  „if  he  tauched 
the  mould  or  the  rusJies  whereon 
M.  had  spat  (?),  he  was  healed  forth- 
wüh'*  SMart.  40.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  amaZ  ro  salchad  FB.  25. 

salchar  filth,  dirt  O'B.;  Gi. 
sechraid  O'Dav.  p.  116;   iHnd.  sali 

salchuait  s.  sailehoit. 

salland  ps allere  Fei.  ProL  322. 

salm  =  lat  psalmus,  Ir.  GZ.  467. 

—  PL  Gen.  c6t  salm  Hy.  2,  so. 
saltlae  calx  SG.  50*  {Z\  67, 

vgl.  2.  sdl. 

1.  sam  Sommer,  s.  samrad.  — 
Sg.  Nom.  ro  faeth  sam  snigid  gam 
LHy.  Amr.  63.  —  Compoa.  sam- 
ghemen  „aummer-hide''  Corm.  p.  lU 
croicend;  cona  saimmbiud  „with 
their  summer  food'^  On  the  Mann. 
III  p.  495. 

2.  -sam  Particula  augens  d^ 
3.  Person,  a.  som;  a  menma-sam 
SP.  II  2;  7. 

SÄm  Ruhe,  Annehmlichkeit, 
tgl.  sÄira;  sämh  rest,  ease  WR.  — 
Sg.  Nom.  na  sid  na  suba  na  sam 
Lg.  17,  55;  bd  sam  döib  FB.  2b. 

—  Vgl.  säjne. 
sam  ad  a.  samad. 

samaigrim  III  pono,  vgl.  rem- 
Samugud  (Z«.  960\  —  S-praeL  Sg.  3 
samaiges  Hy.  2,  55;  ro  iarfaig  de 
cid  arar  Samaig  i^samaid  LBr.)  a 
lamu  amail  siut  „he  asked  him  why 
he  placed  hia  handa  in  that  wiae"* 
Three  Hom.  p.  98,  22. 

samailjBiZci,  simUe,  vpZ.  cosmail, 
intamail.  —  ^1^.  Nom.  samail  SC. 
31,  4;  ScM.  6;  Dat,  atg^nammir 
asa  samail  in  fer  sin  aus  diesem 
Bude,  dieaer  Beachreibung  FB.  46; 
48;  52;  fön  samail  sin  diesem  Bilde 


samain 


757 


santAch 


entsprechend,  auf  diese  Weise  SC. 
10;  24;  FB.  57;  65;  Acc.  ni  fuair 
a  samail  di  graig  SC.  21,  e;  s;  GL 
zu  sei  Hy.  6,  9S;  cair  a  samail 
(Inin  gieb  uns  seine  Beschreibung 
FB.  49;  PI.  Dat.  a  samlaib  an 
nach  Weise  der  Vögel  FB.  47? 
Aec.  cuire  samla.fair  FB.  44;  47. 

samain  s.  samfain. 

samalse  F.  eine  junge  Kuh; 
a  heifer  in  her  third  year,  not  bul- 
led,  On  the  Mann.  III  Index.  — 
Sg.  Nom.  in  t-äamaisc  Lg.  9;  PI. 
Nom.  samaisci  ibid. 

sAme  F.  Ruhe;  säimhc  plea- 
sure,  delight  O'R.  —  Sg.  Nom. 
a  8^i  0CU8  a  somilsi  ScLb.  25; 
saime  cen  döinmige  ibid.  23;  bdi 
sid  0CU8  sämi  ocus  c&inchomrac 
LU.  p.  121»,  29.  —  Vgl.  säm,  sÄim. 

sam-^uln,  sarouin,  samain  F. 
Sommerende;  samuin  i.  samfuin 
i.  bäs  in  t-samraid  Gl.  zu  Fei. 
Nov.  1;  im  heidnischen  Alterthum 
die  Zeit  des  Festes  von  Tara,  s. 
unter  fess  und  vgl.  SC.  1;  in  der 
christlichen  Zeit  der  1.  November, 
All'SaintS'Day.  —  Sg.  Gen.  na 
samna  SC.  1;  lathe  na  samna,  trenae 
samna  ibid.;  dogr^s  cecha  samna 
SC.  2;  aidchi,  samna  SC.  11,  9; 
Dat.  ria  samhfuin  TE.  6  Eg.\  ria 
samfuin  SC.  1;  10;  iar  samfuin  TE. 
6  Eg.\  Acc.  immon  samain  SC.  12.   | 

samitli  LHy.  Amr.  135  (samsith  ' 
LU.)  für  sÄm-ftfth?  die  Glosse  hat: 
CO  samäith  i.  co  sfth  in  t-samraid. 

samlaid  Adv.  so;  nf  bad  äamlaid 
son  SG.  4b  [non  esset  ita  hoc  Z*. 
610^;  auf  das  Folgende  bezüglich: 
SC.  5:  FB.  44;  CC.  2  LU.;  auf 
das  Vorhergehende  bezüglich:  FB. 
7;  9. 

samlaim  II  ich  vergleiche, 
mit  fri  construirt,  altir.  Deponens. 
—  Praes.  Sg.  1  samluim  Lg.  4,  6 
Eg.;  Dep.  is  friss  nasamlur  ei  eum 
comparo  Wb.  3«  (Z«.  438);  PI.  1 
Dep.  fri  dath  snechtai  samlamar 
Lg.  4,  6  Lg.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
samlaithiV  FB.  24  Eg.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  frisa  samailte  SC.  17. 

samrad  N.  Sommer;  i.  riad 
rithes   grian   Corm.  p.  40.  —  Sg. 


Gen.  illö  samraid  Rev.  Celt.  III 
p.  177;  s.  unter  sam-fuin;  Dat. 
issamrud  FB.  9. 

samtliacli  F.  der  Stiel  des 
Beils;  manubrium  securis  Z*.  810; 
a  gallowglass  axe  with  a  long  handle 
O'Don.  Suppl.  —  Gen.  ar  chenn 
inna  samthige  Tur.  Gl.  131  {ad 
manubrium  Z\  242;  623);  Dat. 
ina  samthaig  FB.  91;  Acc.  docer 
in  biail  dia  8a[mthig]  issammuir 
ocus  focaird  Elescus  a  samthig 
inna  diad  Tur.  Gl.  131;  a  sliasat 
mar  Samthaig  Corm.  p.  38,  35. 

samnd  congregatio;  samhadh 
the  clergy  and  monks  of  any  ec- 
clesiastical  .  establishment  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  samud  Sanct 
Brigte  Hy.  6,  is;  ro  päd  äaidbriu 
samad  Coluim  Cille  oltäs  cech  samad 
ettV  Eirtnn  ocus  Albain  Three  Hom. 
p.  106,  16;  Dat.  foruair  sith  dia 
äamud  LHy.  Amr. .  135. 

samain  s.  sam-fain. 

Sanas  1)  susurrus,  a  secret, 
a  whisper,  O'R.;  aisnes  dognitber 
hi  toi  i.  hf  sanais  Gl.  zu  toreicc 
Corm.  p.  41  („in  a  wÄisp^r");  dia 
na  sanaise  ,,the  day  of  the  Annun- 
ciation'''  Corm  Tr.  p.  148  sanas; 
fri  Crist  carsait  sanais  ,,muttered 
prayer  to  Christ  they  loved^*  Fei. 
März  15,  Gl.  i.  sainfis  iis  sen  no  er- 
naigthe,  vgl.  sanas  i.  sainfhiss  Corm. 
p.  40.  —  2)  glossary  O'R.,  Sanas 
Chormaic  ,yCormac's  Glossary*'. 

san-clian,  hin  und  her;  sän 
cÄn  to  and  fro  O'Don.  Gr.  p.  269; 
snaifid  Liban  sair  sfar  sanchan  tar 
cach  trethain  Lü.  p.  39^,  34. 

sanct  =  Zaf.  sanct us,  oft  inde- 
clinabel  vor  dem  Eigennamen,  z.  B. 
Sanct  Brigit  Hy.  b,  ti;  83  (sancht); 
95;  106,  PI.  Dat  CO  sanctaib  Cille 
dara  Hy.  5,  96. 

sant  F.  Begierde;  saint  cove- 
tousness  O'R.  —  Sg.  Nom.  ro  re- 
nastar  cech  ni  ro  bo  dhant  dfa  rose 
hi  fos  LHy.  Amr.  71  {Erklärung 
zu  rir  accobur  a  sdla) ;  gabais . . 
Saint  an  rl  TE.  5  Eg. 

santaeli  gierig y  von  saint;  cu- 
pidus  Z*.  809;  sanntach  avarus 
Ir    Gl.  667.   —   Sg.  Nom.   ni  pu 


sanUigim 


758 


seiiliin 


for  seotu  santach  Hy.  5,  7;  nar  bu 
santach  fair  FB.  90. 

santainrim  III  ich  begehre;  ni 
äanUig  sualchi  na  sognim  do  den  am 
„he  desireth  not"  Fei.  p.  XCIV,  5. 

s&r  an  insult^  assault,  vio- 
lation  On  the  Mann.  III  Index; 
conteviptus  Z^.  16;  contetnptj  dis- 
dain  O'R.  —  Sg.  Nom.  nfr  bo  sär 
leu  ar  coc<5ilsine  Wh.  19»  ^Z«.  865); 
mor  assar-sa  ior  coimdid  nime  ocus 
talman  ^.their  outrage''''  Goid.^p.  54; 
CO  feli  CO  fethamla  co  födli  fo  mamm, 
CO  n>deni  co  n-dilachta  da  ceeh 
gnim  cid  sar  LBr,  p.  261 1>,  24. 

s&r-  exceedingly  (nicht  ver- 
schieden vom  vorhergehenden,  vgl. 
Z*.  865\  sÄr-mhaith  ,,exceedingly 
good''  O'Don.  Gr.  p.  278;  sär-läidir 
j,exceeding  strong"  Tor.  Dh.  p.  138 
\^8.  unter  sith);  s.  sär-Iüag,  -toi. 

s&rai|riin  III  ich'  heleidige, 
verletze,  beschimpfe,  verachte; 
I  overcome,  exceed,  conquer,  injurcy 
wrang  O'B.  —  Praes,  sec.  Sg.  1  no 
fiirgind  6n  aith  im  og  Oss.  I  12.  — 
S'praet.  PI.  3  rö  särichsct  Wb.  1* 
(contempserunt  Z*.  464).  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  ro  sariged  Wb.  3c 
(contemptus  est  Z^.  74).  —  Inf. 
särugud  violation  O'Don.  Suppl.; 
Gl.  zu  diguin  LU.  p.  20«,  25;  Nom. 
sarugud  Coüchobair  impu  Lg.  16; 
Dat.  cach  olc  as  mö  ro  fötat  do 
sdrugud  I>6  ocus  dÄine  iss  ed  do- 
gniat  IScLb.  16;  Äcc.  innisid  dö  a 
sarugud  dö  Chumall  CCn.  4;  dar 
sarugud  m-Brigde  „in  violation  {of 
an  Order)  of  Brigifs''  Fä.  p. 
LXXXIV  e;  dar  sarugurf  a  thus- 
riigthe  „in  spite  of  his  parents^' 
SMart.  9. 

8&r-16ag:  ein  sehr  hoher  Preis? 
—  Sg.  Dat.  far  do  sdrlüag  TE. 
13  Lü. 

s&r-tol  F.  libido  Wb.  1^  (Z\ 
865);  in  t-sartol  libido  Ml.  34»,  is 
{Z\  212). 

sartolach  lihidinosus,  nip  sar- 
tolach  a  chland  vel  n6  ab  aliis 
accussetur  pro  luxsoria  Wb.  31^»,  6 
(Z^  1039). 

bAs  Falle,  Schlinge,  Ma^ 
schine;    „an  instrument,    means, 


arms,  engines^*  O'R.  —  Sg.  Nom. 
is  en  immo  n-iada  s4s  SP,  IV  1 
{„a  trap^^);  Acc.  ar  mo  scarad  fiis- 
sin  säs  ,jOn  my  parting  from  the  trap 
ii.  e.  ihe  body)"  Fä.  p.  CLXXII  20. 

ro  sassad  würde  erreichen, 
Fut.  sec.  zu  1.  sagim?  ni  rabi  la 
Ultu  Uth  gaile  ro  sassad  leih  m^ite 
fair  FB.  91;  ni  fuirceba-sa  and 
fer  ro  sasad  a  ses  u.  s.  w.,  s.  unter 
f6msige. 

BÄfiaim  II  ich  sättige,  befrie- 
dige. —  Praes.  Sg.  1  sasaim-äea 
bochtu  p.  40,  17;  3  uim  sasa  ceol 
TE.  9,  6.  —  Pass.  Praes.  PI.  3 
sech  is  säsatar  Gi.  zu  scUttraii 
sunt  Ml.  40».  —  Part,  necess. 
Sg.  Nom.  din  dinit  bed  sastai  Gi. 
zu  Cato  de  agna  pascenda  SG.  39^ 
(Z«.  480).  —  Inf.  Nom.  siaad  FA.  5; 
Acc.  domeil  in  ingen  in  sÄsad  sin 
„the  virgin  took  Jiet:  fiU  of  that'* 
Three  Hom.  p,  58,  11. 

dia  sathaimd  Sonntag  Goid.- 
p.  88  {Vit  THp.). 

satheeh,  saltbeeh  satt,  r^. 
säith;    satbach   satur  Ir.   Gl.  402. 

—  Sg.  Nom.  sathech . .  de  Hy.  5,  s»: 
saithecb  bfd  ocus  cotulta  FB.  32: 
PI.  Nom.  sathig  CG.  3  Eg. 

ro  sc&ieh,  se^ig  s.  seuehim. 

1.  se&il  a  shadow  O'Don.  Gr. 
p.  15. 

2.  se&il  8.  seäl. 
Bc4il-fer  s.  se&l. 

scüiüm  III  ich  lasse  los,  zer- 
streue, breite  aus,  nehme  aus 
einander;  sgaoilim  /  dismiss,  se- 
parate, untie,  spread,  scatter  O'R. 

—  Praes,  Sg.  3  scailid  gou  SC. 
17,  3;  S-praet.  8g.  3  scailess  Gl. 
zu  scarais  Hy.  5,  34;  is  ed  sin  dait 
is  mo  ro  scail  Ultu  fo  £rind,  to- 
maidb  Locha  Echach  Lü.  p.  40**,*: 
ro  scail  in  Morrigu  in  carpat  „the 
M.  had  broken  the  charioi*'  Eer. 
Gelt.  III  p.  175;  ro  sgaoil . .  mae  an 
cbuill  da  heill  er  Hess  den  Hund 
los  von  seinem  Biemen  s.  unter 
2.  iall;  co  ro  sciil  ^fan  na  firinde 
Tsu  Crist  a  ruthni  fö  cetharaird  in 
domain  Three  Hom.  p.  4,  7;  co  ro 
scäil  na  cairptiu  ocus  na  grega  co 
fata  for  cech  leth  &>id.  p,  22,  u; 


sc4ipiin 


759 


SC^ 


PI.  3  ro  sgiilsit  fir  hErend  TE. 
7  Eg.  —  Fass,  Imper.  Sg.  3  Bcail- 
ter  in  Mtach  LU.  Nenn.  2.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  scailed  in  seolbrat 
ibid.  —  Inf.  dian-sgaoileadh  rapid 
dissolution,  or  relaxing  O'Don.  Gr. 
p.  340.  —  Vgl.  di-sgaoilim  I  dis- 
solve  ODon.  Gr.  p.  341. 

sc&ipim,  sgäipim,  /  disperse, 
seatter  O'B.;  sgaipeadh  scattering 
Tor.  Dh.  p.  166. 

ro  seaird  i.  ro  lommar  GL  zu 
qui  .  .  omnia  inttis  possita  dona 
conrapsit  (stc)  Ml.  14^,  2.  Vgl. 
diascartaim. 

seAl  M.  Held,  Riese,  ein  un- 
gefüger Mann,  Kerl  {vgl.  FB. 
37  f.);  „a  hero"  O'Don.  Suppl.; 
BCÄil  „a  hero"  Gl.  zu  ascaid  Corm. 
p.  1.  —  Sg.  Nom.  scäl  FB.  39;  40; 
Dat.  don  sc&l  ibid.  39;  40;  Acc.  in 
scäl  ibid.  39;  ibid.  37  Eg\  Voc.  a 
BC^il  LUy.  Amr.  2.  —  Compos. 
scäil-fer  gleichbedeutend  mit  scäl 
FB.  37.  —  Vgl.  ban-8cä,l,  fer-scal. 

seala  cratera  Ir.  GL  106. 

Bcalp  F.  a  chasm,  a  gap  O'Don. 
Suppl. ;  scäilp  a  cave,  a  den  0*R. 
—  Sg.  Dat.  lasin  consela  Caier 
uaidib  astigh  corraba  forsind  liic 
iar  cül  in  duine  fo  scailp  and  Three 
Ir.  Gloss.  p.  XXXIX. 

Seaman  Lunge.  ~  Sg.  Dat. 
cusin  Seaman  cum  pulmone  Grüd. 
Lor.  Gl.  221.  —  Vgl.  scoim. 

seannrad,  scänradh  fright,  con- 
fusion,  dispersing  O'R.;  an 
scaoilcadh  agas  an  scaindreadh  „the 
derout  and  the  confusion'^  O'Don. 
Suppl. ;  Bgaoileadh  agus  sgannradh 
Tor.  Dh.  p.  166.  Vgl.  Bcänraim 
I  disperse  O'B. 

sc&raid,  sgäraid  gausape  Ir. 
GL  864. 

Bcaraim  II  ich  trenne,  mit  fri 
ich  trenne  mich  von  Jemand 
oder  Etwas;  I  separate,  part,  quit, 
open,  unfold  O'B.  —  Praes.  Sg.  3 
Bcaraid  . .  friu  er  trennt  sich  von 
ihnen  FB.  11;  rel.  in  tain  scaras 
ar  Dea  fri  cach  reet  cum  secedit 
propter  Deum  a  quavis  re  Cam. 
(Zy  1006).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  fri 
a  chorp . .  ro  scarad  Hy.  2,  63.  — 


S'praet.  Sg.  1  is  cian  scarsu  fri 
eochu  LIJ.  p.  115»,  12  (Siab^  Con- 
cul.)\  3  0  ro  Bcar  .  .  frisin  corp 
FA.  3;  TE.  13  Eg.]  scarais  a  hech 
cenn  a  bröit  Hy.  5,  66;  scarais.. 
a  forbrat  i  taig  sie  breitete  ihren 
Mantel  zu  Hause  aus  Hy.  5,  S4 
{Gl.  L  scailess);  PL  3  ro  scarsat 
frise  GL  zu  circa  fidem  naufraga- 
verunt  Wb,  28»,  is  (Z».  051);  Dep. 
ro  scarsatar  a  morgluüid  SC.  28,  16. 

—  B'fut.  Sg.  1  in  tan  no  scairiub 
Gl.  zu  cum  vacavero  ML  43».  — 
BedupL  Fut.  PL  3  ocus  Bcörait  fri 
airfitiud  in  domain  seo  ro  cbarsat 
ScLb.  19.  —  T'fut.  PL  3  scerdait 
a  öicc  fria  tairsech  „its  warriors 
shäll  depart  from  its  threshold*^ 
Three  Hom.  p.  110,  20.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  scarthair  fri  comairge 
inna  n-arcaingel  FA.  20.  —  Inf. 
1)  Nom.  scarad  fri  peccad  LU.  p. 
115»,  1  {Siäb.  ConcuL);  2)  scarthain 
On  the  Mann.  III  p.  444;  3)  do 
sgaramain  O'Don.  Gr.  p.  201. 

scat&n  „herring'^  Corm.  Tr. 
p.  155;  Bgadan  allec  Ir.  Gl.  967. 

seatere,  für  scäth-derc,  specu- 
lum,  GL  zu  lucar  Pr.  Gr.  48^ 
(Z*.  854).  —  Sg.  Acc.  im  scaideirc 
On  the  Mann.  III  p.  117. 

Bcath  no  scoth  i.  laoch  O'^Dav, 
p.  115. 

scÄth  Schatten;  sciath  umbra 
Z\  17.  —  Sg.  Nom.  ar  ba  Uii 
scath  a  asna  LHy.  Amr.  101  {seine 
Bippen  waren  sichtbar);  Gen.  in 
scäith  FB.  8L;  Dat.  ar  scäth  „on 
account  of^  O'Don.  Suppl.;  Acc. 
in  scäth  81;  87;  fri  scath  TE.  9. 

seath&n  a  mir ror  On  the  Mann. 
III  p.  117. 

se^im  vomo;  sceithim  J  vomit 
OB.  —  Praes,  Sg.  3  sc^id  iterum 
in  loimm  sin  suas  Corm.  p.  13  Coire 
Brecain  („t^  vomits . .  that  draught 
up");  ^ßL  in  tan  sceas  LHy.  Amr.  60. 

—  Vgl.  lasceith  sceoil  a  annaich 
FeL  Febr.  16. 

seeiiim  a  start,  bounce  O'B. 

Bceinmneeh  i.  luath  O'CL  {Goid.^ 
p.  68),  quick,  nimble  O'B.;  vgl.  di- 
sceinmnech  (Nachträge). 

se^  Weissdorn;  GL  zu  1.  dath; 


sc^l 


760 


scifin 


scö  the  white  thom^  hatoüwrn  O^R. 

—  Sg.  Ge7i.  a  m-barr  sciach  osin 
tibraid  F^l  p.  LXXXIX^i?;  Dat 
isin  sciaich  osiu  tiprait  ibid  so 
{Jhorntr€&')]  uc  Scf  P&tric  Tir.  9. 

se^l  N.  Erzählung^  Ge- 
schichte^ Nachricht;  narratio 
Z\  223;  769.  —  Sg.  Nom.  sc^l 
FÄ.  33;  sc6l  n-airdairc  Lg.  5,  24; 
ba  scöl  n-gl6  LU.  p.  40«,  20;  ni 
sc^l  fÄcbala  bi  lusc  SC.  37,  11 ; 
8CÖI  cen  8cf8  SP.  II  6;  scöl  1cm 
düib  LHy.  Ämr.  63;  cridi-scel  SC. 
11,  4;  a  mor-sceol  no  sretha  Fei. 
Prol.  138  LBr.;  in  sc^ul  sin  TE. 
14  E'<7.;  öeti.  Bceuil  20;  sceöil 
FB.  71;  amru  sccoil  Hy.  5,  10; 
SO.  31,  9;  Dat.  don  badb-scäl 
FB.  70;  P/.  ;\rom.  sc^lu  TE.  14 
JBp. ;  6r^n.  do  fiss  scel  a  mathar  p. 
40,  7;  dot  fis  80^1  „to  ^^f  tidings 
of  thee'^  ScLh.  6;  dorn  fis  806I 
«Wd.  9;  J)a^  bi  scelaib  liy.  2,  1; 
^4cc.  8cela  SC.  20;  24;  a  n-imtechta 
OCHS  a  scela  FB.  70;  imcomairclth 
scela  di  TE.  o  Eg.;  scölu  14  iij^.; 
sgelu  p.  145,  2;  sccula  TE.  19  i(7<7.; 
sceulu  fdtd. ;  sg^nlu  ibid.  —  Vgl. 
air-sc^le,  badb-scelai,  so-sc^le. 

BC^laeh  gern  erzählend?  sgeu- 
lach  historical,  narratit^e  O'R.  — 
Sg.  Nom.  nir  bat  scelach  SC.  26; 
Sc^l  mac  Barnim  dorsid  Rmnse 
Macbe,  is  de  atä  sc^l  Sceöil  ar  b^ 
bras  scelach  strfe  Lü.  p.  121^,  19. 

seelaigre  M.  Erzähler;  sgeulai- 
dhe    a  historian.    story-teller  O'R. 

—  Sg.  Gen.  i  taig  Feidlimtbi . .  sce- 
laige  Conchobair  Lg.  1  (scelaigi 
Eg.  Lcy. 

seell,  sceall  a  shield,  huckler 
OB.  —  Sg.  Acc.  tat  sciath  scell 
ScM.  21,  si  H.  und  M.;  PI.  Gen. 
etir  imbeirt  scell  ocas  sciath  ..play- 
ing  at  targets  and  shields^*^  On  the 
Mann.  111  p.  454.  —  Compos. 
sceld-gur  na  sciath  cliss  On  the 
Mann.  III  p.  426  {„the  shield-noise 
of  the  tnissive  shields'^)? 

8C^n,  no  tbeichdfs  a  scen  ocus 
a  fuascur  reime  „tn  affright  and 
in  terror''  Fei.  p.  CLXXiX,  vgl. 
sceoin  a  Start  O'M. 

scena  s.  seiao. 


seenb  Sc3f.  21,  si?  s.  unter 
1.  rüanaid? 

seendim  I  ich  springe;  scinnim 
I  spring^  starte  hurst  out  O'R  ~- 
Praes.  sec.  PL  3  co  seein tis  na 
föit  a  cniib  na  n-ech  for  Ath  fo 
des  Lü,  p.  127»,  la.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  sceind  airde  scolcbraind 
suas  Three  Ir.  Gl  p.  XL;  PI  3 
CO  ro  sceindset  na  föit  a  cmib  na 
n-ech  dar  A'th  fo  thdaith  LU.  p. 
127»,  11.  —  Perf,  Sg.  3  ro  sescaind 
blog  dind  ailig  fo  suil  Nede  co 
roimid  Ina  cend  Three  Ir.  GL  p. 
XXXIX;  srethis  liic  telma  b^Si  ina 
läim  fair  con  sescaind  ina  cend  co 
tue  a  iucind  ass  LU.  p.  71»,  42; 
con  sescaind  cach  ball  de  -a  letbe 
ibid.  p.  60*»,  39.  —  Hierher  auch 
sc^inti  CC  5  LU.,  scentc  Eg  ? 

sceng'  i.  iumdha  Corm.  p.  40, 
a  bed  Conn.  Tr.  p.  150,  vgl.  inim- 
sceng.  —  Sg.  Nom.  fo  Loch  Echach. 
adba  dam,  ard  in  sceng  dron  drin- 
ged  graig  LU.  p.  40»,  1. 

seeith  s.  sc^im. 

1.  seeo  much,  over  and  abore 
0'R.\  sceit  h  seeo-  h&nALBr.p.  205^22. 

2.  seeo  Conj.  und;  et  Z*.  699; 
seeo  ocus  ceo  ocus  neo  tri  comoc- 
comail  goideilggi  Lffy.  Amr.  10; 
seeo  LHy.  Amr.  61  (i.  ocus  LU  \: 
ibid.  58;  sceö  i.  acus  FB.  (»8.  3: 
ibid.  22;  sc^o  SC.  25;  seeo  LHy. 
Amr.  61;  sceu  p.  142,  le:  isnaib 
inscib  sco  eulis  ind  secni  Cam.  {in 
orationibus  sapientiae  et  [?]  prüden- 
tiae  Z^.  1006)  scheint-  corrupt  zu  sein. 

sei,  sciach  s.  se^. 

scfam  Gl.  zu  Schema  Ml.  29»,  3, 
dazu  auch  scfamh  beautv^  bloom 
O'R? 

sclan  F.  Messer;  sgian  enipulus 
Ir.  Gl.  440;  ctiltellus  ibid.  441.  — 
Sg.  Nom.  scfan  SC.  41;  scfan  inna 
läim  ScM.  15;  scian  ämra  la  Coirpre 
Müsc  CO  n-imdenum  argait  ocas 
öir  ima  heim  Corm.  p.  30,  10;  Gfn. 
dia  hessi  na  sceine  ibid.  so;  maide 
sgine  manubrium  Ir.  Gl.  1139: 
Acc,  ro  gab  sein  inna  läim  ScM.  8; 
Three  Ir.  Gl.  p.  XXXVII;  PI.  Nom. 
scena  SC.  39;  nöi  scena  clis  FB.  43; 
Dat.  CO  scenaib  SC.  40. 


sciath 


761 


»cor 


sefath  M.  Schild,  vgl,  On  ihe 
Mann.  W  p.  330;  pelta  Chld.  Lor. 
Gl.  75.  —  Sff.  Nam.  sciath  SC. 
37,  le:  FB.  G7;  argdidi  p.  131,  i8; 
corcorda  p.  310,  4o;  brer  beimnech 
FB.  4f);  dond  telbiide  47;  r^p  sciath 
dün  Hy.  1,  20;  5,  97;  7,  34;  Gen. 
a  da  slegh  coicrindi  itir  leathar  a 
sceith  CO  cobruid  findruine  fora 
TB.  p.  176,  »5;  ocus  län  lainnc  a 
sct^ith  dl  üir  „rtn<i  thc  füll  of  the 
corer  of  his  shield  of  mould*'  Her. 
Crlt.  III  ji.  182  dann  i.  cumdacli 
O'Ci,  gemeint  ist  nelleicjft  die  innere 
Höhlung  den  Schilds);  Dat.  as  mo 
sciath  ScM.  11  lisan  sceith  H); 
dond-scfath  donddorg  dondchorcra 
CO  cöicroth  6ir  co  m-bil  finddruini 
fair  LU.  p.  81*,  32;  Ave.  sciath 
FB.  Sl;  87;  ScM.  21,  31;  M  sciath 
ii-ete  indala  ht^oin  SC.  7  (rgl.  sgiath 
a  icing  O'R);  PI  Gen.  di  cailc  na 
sciath  FB.  15;  Acc.  sciathu  ibid. 
slaidiil  sciathu  SC  17;  brisid  sc.  31,  6. 

sefathraeh  „strap  of  the  shield'* 
On  ihe  Mann.  II  p.  331.  —  Sg. 
Nom.  sciatrach  argitp.  IBl,  is  {Gn 
the  Mann.  III  p.  1G2). 

Bcibiud  Bewegung y  Zucken? 
s.  unter  dirgiud  cretti ;  laside  doimm- 
aircet  ind  ^oin  a  n-ette  friii  ocus 
a  cossa  can  scibud  ette  nä  cosse 
LU.  p.  17«,  6. 

scillec  a  Splint  er  of  a  stone 
O^Don.  Suppl.;  Corm.  p.  16  Dian- 
c^cht. 

Bcingrlm  I  ich  springe  —  Praes. 
Sg.  3  mo  scing  p.  310,  26.  —  Per  f. 
Sg.  3  sesceing  a  setig  co  m-böi 
for  a  grüad  sechtair  das  andere 
Auge  sprang  herauSf  so  dass  es 
aussen  auf  der  Wange  war  LU. 
p.  79b,  39;  CO  sescaing  a  caindebaid 
uli  8.  Ztschr.  für  Vergl.  Sprachf. 
XXIII  p.  214 

seinnim  s.  scendim. 

sei  SS  Oss.  I  4? 

scls  Ermüdung;  fatigue,  wea- 
riness  O'R.  —  Dat.  iar  scis  imgona 
ocus  imforaim  iarom  d6ib  srainter 
for  lucht  in  dünaid  LU  p  21^,  33; 
FH.  Epil.  38;  iar  scis  öenaig  FB.  91; 
Acc.  8c6l  cen  scis  SP.  II  6. 

seith  müdCy  träge,  vgl.  escid; 


wearisome  O^Don.  Suppl. ;  i.  trom  no 
olc  O'Dav.  p.  1 18.  —  Sg.  Nom.  am 
scith  aithbristi  FB.  31;  85;  ni  ba 
scith  let  SC  31,  2;  Goid.^  p.  158; 
CO  n-accad  düs  cia  las  m-both  scith 
(i  las  m-bad  dolig)  ocus  las  m-both 
laind  techt  in  t-slogaid  LU.p.  56*>,  6; 
ni  con  fil  bas  sciith  lim  Wb.  18» 
{non  est  mors  onus  mihi  Z*.  704, 
molestia  ibid.  21);  PI.  Nom.  co  n- 
accamar  nammilchona  oc  toffund 
commcdön  Idi  ocus  coml)tar  scitha 
TBF.  p  146,  2;  Dat.  donaib  sci- 
thaib  defessis  ML  77»* 

seithe  p.  326  (zu  p.  139,  10)? 

sefthech  milde;  scithech  6  obair 
lassus  Ir.  Gl.  614.  —  Sg.  Nom.  ocus 
sc  scithech  merfncch   T^'.  12  Fg. 

Rcobad,  ron  lat,  scopo,  FH.  p. 
CXXXIV  15,  vgl.  scüap. 

scollt,  sgoiit  a  cleft  or  split 
GR.  —   Vgl.  scoltad. 

seoim  Lunge?  tancatdr  a  scoim 
ocus  a  tromma  co  m-bä-tär  ar  ete- 
laig  Ina  b^l  ocus  ina  brägit  LU, 
p   79*>,  42,  vgl.  Seaman 

scol  «=  lat.  s  c  h  0 1  a.  —  Sg.  Nom. 
in  scol  Jfy.  1  Praef;  Gen.  na  scule 
se  Hy.  1,  40;  Dat.  cona  scoil  Hy. 
1  Praef;  PI.  Nom.  scola  scholae 
Ir.  Gl.  338. 

scolaigre  M.  Schüler  LBr.  p. 
214*,  2.'>. 

seolb  a  wattle  Ir.  Gl.  446,  a 
scollop  O'Don.  Gr.  p.  57;  scolb 
tige  tegulus  Ir.  Gl.  446. 

scolöe  jMudent"  Fc/.p.CXXIXi; 
LBr.  p.  214»,  18;  PI.  Nom.  scoloca 
s.  manister.    Vgl.  Z^.  812. 

scoltad  Spalten  s.  unter  dluge; 
vgl.  scoilt,  und  sgoiltim  I  sp^it, 
cleave,  burst  GR. 

scor  1)  Inf.  zu  scorim,  scuirim; 
2)  ein  Gehäge  für  die  abgespannten 
Thiere,  paddock  On  the  Mann.  III 
Inde.r;  sgor  a  stud  of  horse  cattle 
GR.  {vgl.  scor  i.  ba  no  eich  GDav. 
p.  116);  ni  rabatar  a  n-eich  i  n-oen 
scur  inn  aidchi  sin  and,  ni  rabatar 
a  n-araid  ac  oen  tenid  On  tJie 
Mann.  III  p.  444;  PL  Dat.  ocus  it 
^  beti  i  scoraib  ocus  illongphortaib 
diabm7  ScLB.  19  („in  the  Devü's 
tents  and  camps^^)]  hit  aidble  fiad 


sconm 


762 


scAüp 


scoraib  „theyare  grand  before  tnulti- 
tudesFel  Prol  81  ?  scor  i.  iomad  O'Cl 

seorim,  senirim  III  ich  spanne 
ab  {die  Pferde,  den  \V^agen)i  sgui- 
rim  I  cease,  desist  O'R.  —  Praes. 
Sg  3  scurid . .  na  eochu  FB.  39; 
PL  3  scorit  a  carp^u  79.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  ara  scortis  a  cairptia 
CO.  2  LU.  —  Imperat.  PI  2  sguirui 
CC,  2  Eg.  —  S'praet.  Sg.  3  nior 
sguir  don  lorgaireacht  Tor.  Dh. 
p.  66;  PI  3  scorsit  Fä.  Mai  17; 
sgoirsit  a  cairp^m  p.  144,  4.  — 
Pass.  Praes.  PI.  3  scurtir  a  n-eich 
FB.  62.  —  Inf.  Dat  co  n-accai 
da  ech  carpuit  la  muintir  F&traic 
for  a  chiunn  for  scur  yjUnyoked*' 
Goid.*  p.  88  {Vit.  Trip.);  do  scur 
to  cease  O'Don.  Gr,  p.  199;  do 
scor  6  nirt  mnä  SC.  41 ;  Äcc.  asbert 
cen  scor  ind  eich  Lü.  p.  39i>,  is; 
is  sain  fri  catfa  sain  fri  scor  sain 
fri  imthect  Wb.  12c  {^est  diversus 
in  abitu,  sc.  sonus  tubae,  Z*.  649\ 

scotae  violarium  SG.  35«>  {ZK 
792). 

scoth  Blume;  a  flower,  a  young 
shout,  the  choice  or  best  part  of 
anything  0*R.  —  Acc.  tocbaid  [in]a 
laim  scoth  c\iOTCT9i„heW^si^h%shand 
a  purple  flower"  Fei.  p.  XXXII  is. 

seothaeh  blumig;  mag  scothach 
scothemrach  Fä.  p.  XXXII  12. 

Bcothaim  II  ich  schneide  ab, 
vgl.  imm-scothaim ;  scaithim  I  cui 
off,  lop  (/R.  —  Praet.  Sg.  3  sco- 
thais  Cormac  a  liidain  de  Fä.  p. 
CVI  33.  —  Inf.  ar  in  scothad  im- 
dechta  dognid,  i.  dul  do  Ruaim  in 
ocnlö  ocus  toidecht*  uathi  in  oenio 
alle  wegen  des  Abkürzens  der  Reise 
Fei.  p.  XXXII  7. 

scoth-semrach  voll  von  blüh- 
endem Klee.  —  Sg.  Acc.  in  mag 
n-alaind  scothäemrach  „the  delight- 
ful  shamrocJc-flowering  piain*'  Three 
Hom.  p.  114,  16;  scothemrach  s. 
unter  vscothach. 

Bcrech  F.  Schrei,  Schreien; 
scräach  a  screech,  shriek  O'R.  — 
Acc.  lasin  Bereich  1-sin  Lg.  1. 

screchim  ich  schreie.  —  Praes. 
PI.  3  no  sgrechat  na  geniti  dö 
FB.  67. 


sere6in  fright?  go  ro  memaid 
do  graigibGaedel  screöin  ocus  scein- 
mnig  diallaib  ocus  d^acht  On  the 
Mann.  III  j>.  450. 

8erepul==»2ut.  sc  ri  pul  um,  Corm. 
p.  40;  eineWertheinheü  von  schwan- 
kender (jrrösse  On  the  Mann.  III 
Index;  „a  screpaü  -of  silver  =  j5?0 
grains  of  wheat*'  Corm.  Tr.  p.  150. 

—  Sg.  Nom.  screpul  Hy.  5,  so; 
Dat.  ni  ferr  leth-scripul  non  melior 
dimidio  scripuli  SG,  49b  (ZK  211). 

seret,  scread  F.  a  cry,  shout 
O'R.  —  PI.  Nom.  CO  cuaiatar  ni, 
scredda  na  noiden  Fei.  p.  CXXVIII  so. 

—  Comp 08.  scret-gaire  na  n-arm 
8.  unter  dräsacht. 

sciib,  scrfobh  a  Scratch,  für- 
row,  rut  O'R.  —  Sg.  Gen.  foir- 
cend  Umhaig  no  sgrfbe  each  8.  ufUcr 
lämach. 

seribaim=s2at.  scribo.  —  Praes. 
Sg.  3  scripuidh  oghumm  inntib  TE. 
18  Eg.  —  Pass.  Praes.  Co^j.  Sg.  3 
scribtar  a  anmuimm  oghaimm  TE. 
8  Eg. 

scribnid  M.  Schreiber  Fei. 
Jul.  8. 

BCri n  =  lat.  8  c  r  i  n  iu  m.  —  Nom. 
acas  don  ör  ro  cumdaiged  minna 
Molaisi,  i.  a  scrin  acas  a  minlBtir 
acas  a  bachall  TB.  p.  182,  so;  Dat. 
oder  Acc.  i  scrin  s.  unter  cumtaigim. 

scripad,  cait  ic  scripad  ocus  ic 
dercad  „cats  scratdnng  and  fur- 
rowing''  ScLb.  20. 

scrfptur  =  lat.  scriptora.  — 
Sg.  Gen.  na  scriptuire  nöibe  p. 
170,  16. 

seriS)  sgrios  to  rub,  scrape, 
sweep,  destroy  O'Don.  Gr.p.  198. 

serdtalm  scrutor.  —  I^aes. 
Conj.  Sg.ß  ara  scrüta  ut  serutetur 
Wb.  3lb,  11  {Zy  715).  —  Praet. 
Sg.  3  ro  scrüt  inna  menmain  FB.  16. 

scrüta n  scrutatio.  —  Sg.Nom. 
a  scrütan  inna  menmain  FB.  8;  17; 
Gen.  T^  scrutäin  FB.  56;  Dat.  iar 
scrütan  a  comarli  59. 

seüap  =  lat.  scopa.  —  Sg.  Nom. 
is  i  n-digail  marbtba  Eöln  Baap- 
tatst  din  tic  in  scuap  a  Fiinait  do 
erglanad  Erenn  fria  deriud  domain 
Fä.   p.    CXXXIV.    —    Comp  OS. 


scuchim 


763 


sech 


ech  .  .  scdap-lcbor    langschwänzig 
FB,  ö();  p,  310,  25. 
seaehim  III  ich  weiche,  discedo, 

—  Praes.  Fl  3  scuicliit  tfiey  remove, 
change  O'Don,  Suppl.  —  Imi)€i'at. 
Fl.  2  scuchaid  dim  a  mallachtaachu 
weichet    von    mir,   ihr  Verfluchten 

LU.    p.    32a,    34;    ibid.    32d,    Tb.    — 

Per  f.  Sg.  3  ro  scäich,  scäig  es  ist 
vorbei,  war  vorbei,  es  verging, 
is t  vergangen  {vgl.  Ztschr. f.  Vergl. 
Sprachf,  XXIII  p.  214):  ond  üair 
ro  Bcäich  döib  fiadadi  in  t-slebe 
wenn  es  für  sie  mit  der  Jagd  des 
Berges  vorbei  war  Lg.  lo^-FB.  10; 
is  immaille  ro  scaich  in  bolc  do 
blith  ocas  in  t-immun  do  denam 
Goid.^  p.  101  {LHy.);  ro  scÄig 
FB,  17;  in  tan  ro  m-böi  cäch  oc 
praind  ro  scäig  praind  döib-seom 
LU.  p.  bß\  21 ;  ro  scaig  do  gal 
mit  deiner  Tapferkeit  ist  es  vorbei 
FB.  43  (scaith  Fg.)\  ro  scäich  do 
nert  LU.  p.  16\  24;  ro  scaich  ordan 
Nerainn  Fei  Frol.  121;  raith  Cru- 
achan  ro  scaich  e  ibid.  177;  194; 
ro  scäid  {lies  scäig)  ina  n-aicned 
fön  es  verwandelte  sich  in  seine 
eigne  Natur  Three  Hom,  p.  10,  7. 

—  Vgl.  fo-scoigim. 
seuirim  s.  scorim. 

1.  se  Fron.  dem.  hie,  haec, 
hoc  Z\  347;  verweist  auf  das 
Gegemoärtige  oder  das  Folgende; 
a)  flectiert:  Dat.  issiu  in  hoc,  rc 
siu  antehac,  de  siu  hinc  Z*.  347; 
brönach  tra  s^tig  Dubthaig  de  siu 
Three  Hom.  p.  54,  14;  Acc.  cen- 
mitha  se  excepto  hoc  Wb.  8»;  co  se 
ad  hoc,  adhuc  Wb.  1^;  SC.  11,  7; 
45,  17;  cosse  38,  3;  b)  indecli- 
nabel  dem  Substantiv  mit  Artikel 
nachgesetzt:  isnaib  anmanaib  se  in 
his  nojninibus  SG.  108»;  in  guidi 
se  Hy.  1,  39;  40 ;  forsin  cathraig  se 
Hy.  1,  50;  ind  fir  se  SC.  22;  FB. 
38;  oc  na  imratib  se  88;  in  mac 
si  p.  144,  22;  24;  30;  don  ingen  siu 
TK  5  Eg.  {über  iu  für  e  s.  S.  85, 
S.  109).  —  Vgl  1.  sa. 

2.  -se  FarticuJa  augens  des  Pro- 
nomens der  1,  Person  Singularis, 
a)  unmittelbar  an  das  Pronomen 
der  1,  Sg,  angefügt  {Z'\  329):  messe 


SP.  II  1;  16;  mese  FB.  23;  üaim- 
se  ScM.  12;  SC.  11,  10;  huaim-siu 
CC.  5  Fg.  —  b)  Hinter  Verbalformen 
der  1.  Sg.:  .no  thogfaind-se  Lg.  9; 
18,  35;  dos  leicim-se  ScM.  10;  11; 
FB.  35;  68;  71;  /SP.  II  3;  fcraim- 
si  p.  144,  18;  145,  s;  dorn  air-se 
Hy.  G,  10;  conom  thic-so  FB.  24; 
diammb6-8C  ibid.  —  c)  Hinter  detn 
Possessivpronomen  der  1.  Sg.: 
m'ainm-se  föin  SC.  13;  mo  thige-se 
FB.  9;  16;  24;  mo  chraidi-se  CC. 
1  LU.  (si  Eg.)\  cid  nabb  sin  Len- 
dabair-se  FB.  23  (L.  spricht  selbst); 
mo  cridi-si  p.  140,  22;  imm  laim- 
siu  p.  144,  26  {iiber  iu  für  älteres  e 
s.  S.  89  und  109).  —  d)  Hinter' 
dem  Prädicatsnomen:  is  airi  am 
cimbid-se  Wb.  27^;  am  tr^n-si  p. 
141,  29.  —  Vgl  2.  sa. 

3.  -se  Particula  augens  bei  der 
3.  Person  Singularis:  hesse  CC.  5 
LU.,  vgl  S.  508,  Col  1. 

1.  86  er  8.  6,  S.  508,  Col  2. 

2.  s6  sechs;  sex  Z*.  303.  — 
Nom.  b6  mlle  FA.  8;  Gen.  co  cend 
se  Tfi'hli&dan  dec  sechzehn  Jahre 
lang  FA.  18;  Lg.  16;  Hy.  2,  2; 
Dat.  re  se  thräth  ScM.  21,  36 
(-trath  H);  Acc.  bäi  se  bli^dna  i 
fognam  Hy.  2,  5. 

sea  s.  sa. 

seat  s.  6,  S.  510,  Col  1. 

sebae  M.  Habicht,  Falke;  sea- 
bhac  a  hawk,  falcon  O'R.  —  Sg. 
Gen.  ingni  sebaic  LU.  p.  81»,  22. 

seee  onni  is  siccus  Corm.  p.  40. 

seecaim  II  ich  werde  trocken, 
verdorre;  seacaim  I  parcK  dry, 
freeze  O'E,  —  Praes.  und  Praet. 
Sg,  3  inti  tuarcaib  dib  a  läim  ar 
tüs  seccaid  in  läim  {sic\  ro  shecc 
din  läm  in  chlaim  aile  Three  Hom. 
p.  74,  17  („fTkJ  hand . .  withers^^), 

1.  sech  Praep.  mit  Acc.  bei  einer 
Person  oder  Suche  vorbei,  über- 
hinaus;  praeter,  ultra,  supra,  ex- 
tra Z^.  653;  beyond,  past,  more 
than  O'Don.  Suppl.  —  Mit  Pron. 
personale:  1.  PI  sechond  Lg.  9; 
scchund  Bev.  Celt.  III  p.  183;  seo- 
chain-ni  SC.  45, 17;  sechoinne  Hy.  4 
Praef;  2.  Sg.  sechut  FB.  10;  14; 
3.  Sg.  M.  secha  Lg.  9;  FB.  81; 


sech 


764 


sechmallAim 


sechai  17;  Fem.  secci  Three  Hom. 
p.  76,  14 ;  secca  ibid.  p.  71,  20;  PI. 
seocu  SC.  7.  —  Gebrauch,  1)  bei 
-  vorbei  ikotnmen,  gehen,  lassen^: 
scch  Druim  Criaig  ScM.  20;  FB. 
3(5;  t^it  sechond  Lg.  9;  SC.  7; 
46,  17;  FB.  10;  81;  leictho  secha 
FB.  81;  Ucr.  CV/t  III  p.  183; 
addaci . .  sechai  er  sah  sie  bei  ihm 
vorbei  (kommen)  FB.  17.  — 2)  Hb  er— 
hinaus:  ron  snädat  annoebitge  bi 
flaith  nime  sech  piana  mögen  uns 
ihre  heiligen  Gebete  über  die  Schmer- 
zen hinaus  ins  Himmelreich  retten 
Hy.  5,  92;  1,  is;  2,  24;  4,  s:  nim 
thairle  ercbor  amnas  sech  mac  Dc^ 
Hy.  6,  13;  dognfat  dona  indmasaib 
selba  sainrudcha  sech  Äigedu  . .  in 
comded  FA.  25.  —  c")  vor  Jeman- 
dem voraus:  at  möra  na  oomra- 
ma  dait  sech  öcu  Clad  ol  chena 
FB  10;  14;  Lg.  IS,  12;  SP.  V  i\ 
18  mä  thuc  comartha  snachnid  sech 
cach  FB.  73;  54;  59;  62;  ni  thar- 
dad  . .  do  neoch  dfb  sech  a  ch^li 
FB.  90;  20. 

2.  sech  Conj.  darüber  hinaus 
dass,  ausser  dass:  praeterquam, 
quatenus,  siquidem  Z\  717;  sech 
ba  sathech  in  cu  de,  ni  bii  bronach 
in  t-oscur  Hy.  5,  28;  TE.  14  LU.\ 
Lg.  17,  62;  Hy.  5.  22;  ba  imned  la 
Fraech  cen  acallaim  ua  ingine,  sech 
ba  h^  less  not  m-bert  denn  dies 
war  das  Bedürfniss,  das.  ihn  her- 
gebracht hatte  TBF.  p.  144,  2? 
sech  ni  ausser  dass  nicht,  nur  dass 
nicht:  sech  ni  coimnactar  ar  namit 
son  fortan  bristis-ni  nur  dass  unsere 
Feinde  es  nicht  konnten,  {sonst) 
würden  sie  uns  geschlagen  haben 
Ml.  135^  {Gl.  zu  obprimi  nequiri- 
mus):  sech  ni  furecht  forcraid  ann, 
ni  con  tesbad  banna  ass  Hy  5,  88; 
s.  unter  di\naim;  sech  is  j/ormule 
tres  frequente  signifiant  „id  est, 
nempe,  scilicet**  Rev.  Celt.  p.  75 
{rgl.  X\  717):  i.  sechis  ni  con 
sechmallad  noch  sön  Gl.  zu  quod 
nemo . .  a  maJo  vacaret  Ml.  33c,  21. 
Hierher  femer  sechip,  mit  suffi- 
girtem  Verb,  subst.,  quicunque  Z*. 
717;  seeip  ni  atbera  dog^n-sa  wörtl. 
ultra  quam  quod  dices  sit  res  fa- 


ciam  =  quodcumque  dices  faciam 
p.  40,  42;  secip  leth  fon  m-bith 
fogair  ubicumque  Hy,  1,  6;  ähnlich 
auch  ohne  sufßgirie  Verbalfonu 
sech  ro  fsed  ro  issam  „whoerer 
shaUreach  may  we  retuh'*  Hy.  1, 4s? 
secbicrüth  dond  rön  Gl.  zu  si  quo- 
modo  Wb.  5^  {q'ticunque  modus 
quo  feeero  id  Z^.  331). 

seeha  s.  seeh. 

seehalprlm  III  simulo.  —  Praes. 
see.  Sg.  3  indi  no  sechaif^ed  GL  zu 
simulantis  Ml.  56  r.  —  Vgl.  sechte. 
sechtaigtha. 

eotob  seehaim  FB.  29  s.  eos- 
eaim. 

seehe  F.  Haut,  Fell;  seiche 
corium  Ir.  Gl,  732,  vgl.  codal.  — 
Sg.  Nom.  Corm.  p.  10  croicend; 
Gen.  on  noi  oen-sheiced  „from  the 
boat  of  one  hide**  Corm.  Tr.  p.  32 
cimbith;  ingiu  sechi  nomen  doloris 
LHy.  Amr.  122;  Acc.  sn^dis  Ca- 
tbatr  in  sechid  cona  hdblatZ»  do 
LBr.p.  216»,  52;  PI.  Gen.  do  fornma 
secht  n-dam-seched  n-dartada  Lü. 
p.  79»,  38;  und.  p.  79^,  s  {s.  unter 
lethar);  Dat.  forsna  sechedaib  ibid.io 
{s.  sechnön). 

secliem  Folgen,  Befolgen, 
Inf.  zu  sechur.  —  Acc.  fri  sechem 
na  m-briathar  sin  SC.  26:  at6  oc 
combäig  friss  im  sechim  a  gnime 
Wb.  26d,  17. 

1.  seeh  im  s.  seehur. 

2.  seehim,  dodeochatar  aingil 
D^  CO  m-bitis  ina  sessom  corroi- 
ched  leo-seom  in  caiptel  sen,  att- 
raiged  Griguir  ar  a  roinn-seom 
connice  sen;  o  ro  seched  \mwMfro 
sen  no  saiditis  inna  haogil  .,tchen 
that  was  said"  Goid.*  p.  101,  S2 
{LHy.). 

seehimthid  sectator  Ml.  SlK  10. 

seehma-daehte  vergangen,  vgl. 
rom-thechtach ;  praeteritum,  bith- 
scchmadachte  imperfectum  Z\  989 
{SG.  Gr.  Af/.);  tria  aisn««  sech- 
madatat  {sie)  „through  a  narratire 
of  what  is  past"  Three  Hom.  p.  2, 17. 

sechmall  omissio;  secfamaH  a 
lessa  yjoblivion  of  their  advaniagt** 
Fei.  p.  CXVII  17. 

sechmall  aim  II  omitto.  —  Praes. 


sechnaim 


7Ü5 


secliiir 


Sg.  3  nad  sechmalla  non  omittit 
Ml.  35d,  13;  sechmoella  SG.  196b. 

—  Praea.  sec.  Sg.  3  ar  ni  sech- 
msMad  nach  n-uair  no  nach  mo- 
mint  aimsire  cen  ernaigthe  SMart. 
42.  —  Ftaet.  Sg.  3  is  aire  ro  sech- 
mall hiruphin  ocus  saraphiu  sech 
na  hf  alle  Goid.^  p.  67  {Llly.). 

sechnaim  II  ich  meide,  ver- 
m  ei  de;  seachnalm  I  separate,  avoid, 
escape  0"B.  —  Fraes.  Sg.  1  not 
sechnaim-sea  SC.  41;  3  rel.  amal 
sechnas  ibid.  —  Imper.  Sg.  2  se- 
achain    avoid   O'Dan.   Gr.  p.   199. 

—  Praet.  Sg.  3  sechnais  coirra, 
sechnais  sercol,  sechnais  saith  LHy. 
Amr.  73.  —  Inf.  Nom.  menip  äil 
mo  sechna  ar  «Sc  Oss.  II  e?  do  se- 
achnadh  O'Dan.  Gr.  p.  199;  do 
seachaint  ibid.  p.  2(X). 

seehnön  mit  Gen.  durch,  über; 
through  O'Don.  Gr.  p.  269;  seach- 
uoin  ihroughout  O'Don.  Suppl.\ 
sechnon  na  hErend  SC.  1 ;  47 ;  sech- 
non  Brenn  ocus  Alpan  Corm.  p.  38, 1; 
schlechte  Lesart  setbnön  Lg.  15; 
sethnön  na  möna  LU.  p.  62^,  41.  — 
Ohne  Genetiv:  dona  hublaib  bätcir 
forsna  sechedaib  imme  8echuönü6er- 
aW  um  Hin  herum  LBr.  p.  216»,  10? 

seehraid,  Gl,  zu  salchar,  =  lat. 
secretio? 

sechr&n  herumirren;  devia  Ir. 
Gl.  131  [„i.  e.  deviatio"  Stokes); 
seachrän  an  error,   straying   O'E. 

—  Dat.  conos  rala  in  muir  for 
sechran  fri  re  bliadna  coUcith  for 
muir  chaisp  Lü.  p.  16»,  19. 

seeht  n-  sieben;  septem  Z^.  303. 

—  Nom.  dia  n-at  sUna  a  secht  m- 
bliadna  FB.  9;  79;  secht  n-imda- 
da  55;  secht  n-daim  p.  311,  29; 
ScM.  1 ;  5;  secht  n-gemmap.  310, 34; 
secht  sligeda  ScM.  1;  FB.  55;  SC. 
37,  11;  p.  17,  17;  TE.  5;  Gen.  fri 
re  secht  m-bliadan  SC.  21;  p. 
131,  3;  ScM.  5;  Bat.  secht  carbtlb 
CC.  7;  Acc.  la  secht  maccu  Mocaba 
Hy.  1,  14;  5,  36.  — Adv.  soillsithir 
fö  secht  siebenmal  glänzender  FA. 
10;  29. 

sechta,  grad  sechta  gradus  sep- 
tenarius  Z*.  303  {Sench.  M.).  — 
Vgl.  sechta-rdt. 


in  t-sechtaigrtlia  i.  inna  togaise 
Gl.  zu  simulationis  Ml.  31»,  7, 
vgl.  sechaigim. 

seclitar  ausserhalb,  hinaus,  ■ 
verhält  sich  zu  echtar,  wie  süas  zu 
üas,  6s;  seachtair  i.  don  taobh 
amuigh  (yCL;  by,  past  O'Don. 
Gr.  269;  co  ra  gabatar  sochtar 
Themraig  immaig  „outside  Tara  in 
the  piain  Vit.  Trip.  {Rev.  Celt.  11 
p.  387);  sechtar  aicniud  duine  „«u- 
pernaturally*^  SMart.  43;  a  de 
ocus  a  lassar  asa  craess  ocus  asa 
sronaib  sechtair  Three  Hom.  p. 
72,  30;  tar  a  formna  siar  sechtair 
FB.  37  Eg. ;  LU.  p.  81»,  15,  s.  unter 
1.  seil;  cona  chathchris  do  cholom- 
naib  ferb  fua  dar  a  fiüathröic  sreb- 
naido  sroill  sechtair  LU.  p.  79^,  2. 

seelita-r^t  septentrio,  Gl.  zu 
arctus  SG.  67^  {Nigra). 

see]itar-6tKid  „outside-ftearer*' 
=  catechumen  SMart.  9;  19. 

sechte  F.  simulatio,  vgl.  se- 
chaigim.  —  Dat.  isseichti  is  sain 
ani  forchanat  et  dogniat  GL  zu  in 
hypoci'isi  loquentium  Wb.  28^  17; 
Acc.  cen  sectti  sine  simulatione 
Wb.  öd  {Z\  655). 

sethiman  =^  lat.  septimana.  — 
Gen.  fri  re  sechtmaini  p.  327,  au, 
vgl  p.  141, 17  (rfeicÄmuidi  Eg.)\  Acc. 
anfim-ni . .  nach  sechtmain  „we  shall 
stay . .  anoihei'  weeh"  TBF.  p.  142,  30. 

sechtmoga  Siebzig  Z*.  306. 

sechtord  {für  sechta-ord?)  eine 
Siebenordnung:  ed  a  ^cosc  in  taige, 
sechtordd  and :  secht  n-imdäi  0  theiu 
CO  fraig  isin  taig  imme  cuaird  TBF. 
p.  138,  30. 

secliur  sequor;  seichim  no  inn- 
saighim  Corm.  p.  65  crith;  seichim 
I  follow,  pursue,  attack  O'R.  — 
Fraes.  PI.  3  Dep.  sechitir  goa  ar.  u<'- 
baiut  Gl.  zu  Cretenses  semper  men- 
daces  Wb.  Si\  21  (Z=*.  440).  —  Praes. 
sec.  PI.  3  s6cr  no  seichtis  secht 
tuatha  LUy.  Amr.  124.  —  Praet. 
Sg.  3  Dep.  is  ergnaid  in  sui  ro 
sechestar  slicht  in  chethrair  LHy. 
Amr.  91  {Gl.  zu  ergnaid  sui  siacht 
sucht  cethruir);  ro  seichestar  in 
ffr  ibid.  110  (ro  sechestar  firinne 
LU);  Act.  libru  Solman  sexus  {für 


sedda 


766 


ro  äelaig 


sechisus,  mit  Pron.  fffiff.,  8.  ^  S.  513, 
Col  2)  LHy.  Anir.  57,  Gl.  i.  ro 
seich  libru  Solman.  —  Inf.  sechem. 

sedda  s.  s^tta« 

sede  8.  side. 

s^de  die  Sechszahl;  huar  bis 
aram  foirbthe  ind  aram  s^de  „for 
the  number  six  is  a  perfect  numher** 
Goid.*  p.  52  {Wien.  GL);  numir 
seda  hautem  in  creataris  ibid.  p. 
102,  3  (LHy.). 

sedlach  9  tria  derc-sedluch  alle- 
nith  immach  TE.  4  Eg.  {8.  unter 
2.  derc),  vgl.  a  da  laim  tria  derc 
a  sedlatg  immach  „her  tico  arms 
out  through  the  bosom  of  her  smock^' 
On  the  Mann.  III  p.  190? 

s€g  i.  oss  allaidh  {„a  wüd  deer*') 
Corm.  p.  41. 

s^gamail  milchreich?  i.  lacht 
{Mikh)  O'Bav.  p.  116,  vgl.  s^ig. 

s^gamlie  i.  lachtmaire  Corm.  p. 
40;  messtar  bü  for  a  s^gamlse  i.  ar 
a  lachtmaire  ibid. 

s^gda  8tattlich,  vgl.  s^gimda; 
seaghdha  stately,  majestic  O'R.; 
Gl.  zu  giiae  FB.  68,  21.  —  Sg.  Nom. 
segda  c?.irptech  SC.  37,  1;  segde 
Chili  ML  carm.  2  {Goid.^  p.  20); 
PL  Nom.  it  sögdäi  ocus  it  äildi  na 
caera  TBF.  p.  146,  2e;  Dat.  s^g- 
daib  Builib  Lg.  4,  3. 

s^g'ond  l  Sg.  Nom.  „cid  na  go- 
nair''  ol  alaile  dib  „in  s^gond  sa" 
LU.  p.  20»,  30;  is  s^gond  dofanic 
TFB.  p.  142,  5. 

s^ganda  stattlich,  schön^  da- 
raus sögda?  —  Sg.  Nom.  nir  bo 
segunda  a  tuarascbäil  FB,  37. 

seib  =  lat.  faba  SG.'TS^  {XK 
801;  sepe  no  selbe  i.  ponaire  O'Dav. 
p.  117. 

seieCf  seig  frequenüy  used  in  the 
Brehon  Laws  for  side  or  sin  O'Don, 
Suppl. 

seiehe  s.  seehe* 

seiehmeeh  befolgend,  ein  Be- 
folger, von  sechem.  —  Sg.  Nom. 
bit  seiehmeeh  riagld  athardai  SC.2Q. 

1.  s^ig  F.  Geier;  tniltur  SG. 
65^,  1;  i.  seabag  O'Dav.  p.  117. 
—  Gen.  a  crobaib  segffi  LU.  p. 
16^,  43;  i  n-deilb  inna  sega  sin 
Und.  36;  i  n-deilb  segl  mori  ibid.  16 ; 


luathither  .  .  s^ig   do  ail  Corm.  p. 

36,  45. 

2.  8«g  i.  blicht  {Müch)  Corm. 
p.  40,  s.  s^gamail. 

s^im  dünn;  exüe  ML  29  r;  ma^xr 
Z\  233;  s^im  GL  süail  LHy.Amr. 
25;  mild,  modest,  smooth,  lüHe, 
smaü,  mean  O'B.  —  Sg.  Nom. 
cech  slüag  s^im  SC.  45,  is;  s. 
2.  bruth;  Dat.  lan  do  linn  seim 
FB.  72  Eg.  —  Compos.  seim- 
tana  GL  zu  exilem  SG.  14»  {Z*.  m. 

—  Vgl.  s^mise. 

seimin  fistula  Ir.  Gl.  211. 
seinm  a.  senim. 
seir  a  heel  O'R.;  the  rear,  the 
back  part  On  the  Mann.  III  Index. 

—  Dat.  iar  serid  a  mathar  bis  oc 
geilt  „behind  his  mothers  hedt'^ 
GL  zu  serrach  Corm.  p.  41;  Du. 
Nom.  da  send  birrdhai  buide  brec- 
duba  tbid  p.  36,  34. 

s^ir  cibus  Leyd.  Sb^,  nach  Stoke^ 
Goid.*  p.  bl  zu  lesen  s^ire,  s.  s6re. 

seirgeis  FB.  24? 

seis  pleasure,  delight  O'R., 
dazu  slan  seiss  FB.  9? 

s^is  skill,  knowledge  O'B.  — 
Sg.  Nom,  ro  fess  a  hSeis  Lffy. 
Amr.  44;  {ren.  mac  seasa  GL  zu 
fealmac  Ö'Dar.  p.  86;  Acc.  adge- 
nammar  a  seis  GL  zu  noti  igno- 
ramus  cogitationes  t^us  Wh.  14«i 
(Z*.  869,  schwerlich  zu  siBMS gehörig). 

seise  trocken;  seisg  harren  CB; 
öi  seisc  i.  caera  seisc  Grl.  zu  oisr 
Corm.  p.  33. 

seist  i.  nomen  do  mhedon  liei  i. 
quasi  sext  a  sexta  hora  Corm.p.  40. 

s^itehe  J^.  Genossin,  Frau, 
vgl.  sät  ig.  —  Gen.  fer  oin-sötcbe 
tir.  11;  Dat.  dia  seitche  FB.  20. 

s^itfldaeh  FB.  37  schnaubend? 
vgl.  sätfethchaib,  sätim  und  det- 
f ad  ach. 

sei,  seal  while,  space  of  time 
O'R  ;  cachla  sei.. in  sei  ailcir^.  lo^ 
{modo  . .  modo  Z*.  360).   Vgl.  dessel. 

1.  ro  selaeh,  ro  selaig  s.  1.  sH- 
gim. 

2.  ro  selaig,  für  ro  seslaig,  ro 
selaig . .  chuci  er  schlich  sich  zu  ihm 
FB.  31  (ro  selaith  Eg).  rgL  slea- 
gaim  /  sneak,  drawl  O^R. 


selab 


767 


sen 


selais  Gl.  i.  tescald  Oss.  III  s; 
sealais  lopped  or  cut  off  O'R. 

selastar,  co  selastar  for  sluagu 
saanbas  Llf.  p.  9»,  i,  Gl.  i.  dorat 
iAmra,  vgl,  LHy.  Amr.  20). 

selb  F.  Besitz  {vgl.  got.  silba). 
—  Sg,  Nom.  sealb  coircith  Con- 
nacht  2'E.  1  Eg.\  Bat  Ochter  n- 
Acbid  cona  seilb  iter  fid  ocus  mag 
0CU8  lenu  2Vr.  6  {,,with  its  appur- 
tenances'");  for  a  seilb  CC.  6  LU.; 
boi  tra  oircne  aimind  for  seilb  chanit 
do  Choirpri  Müsc  Corm.  p.  30,  7; 
PL  Acc.  selba  sainrudcba  FA.  25. 

selba  F.  Besitz.  —  Sg.  Dat.  di 
s^taib  ocus  mainib  it  selbse  FB,  74; 
ui  con  fail  ina  sealba  isin  doman 
ni  na  tibre  dam  Coi-m.  p.  XXXVIl ; 
fort  selba  do  bliadain  Fei.  Epil.  4. 

selbad  M.  Besitz,  Besitzen, 
Inf.  von  selbaim.  —  Sg.  Acc.  fo- 
certar  side  iaram  hi  selbad  ind  fir 
sin  Ml.  30c,  3;  hi  far  selbud-si 
Wb.  8d  {Z\  t'OS)  zu  lesen  selbad? 

selbaim  II  ich  besitze.  —  Imper. 
PI.  2  selbaid  flaith  m'athar  nehmet 
in  Besitz  ScLb.  5.  —  Prael.  PI.  S 
ro  seibsat  feranna  imda  isinn  Asia 
Lü.p.  l^ss;  ro  äelbsat  in  n-£oraip 
uli  ihid.  35.  —  Vgl.  taisselbaim. 

selehe  M.  Jäger  Am/r.  ed.  Crowe 
p,  68,  sailchi  LHy.  Amr.  133. 

1.  selgr  F.  Milz;  spien  Ir.  Gl. 
1012;  Gild.  Lor.  Gl.  215  zu  mareem. 

2.  sel^  F.  Jagd.  —  Gen.  for 
cüairt  äelga  Corm.  p.  34  orc  tr^ith ; 
Acc.  fri  seilgg  SP.  II  s. 

1.  seil,  CO  m-ba  samalta  ocus 
orsoäth  cach  Unna . .  dar  a  formna 
siar  seil  sechtair  LU.  p,  81s  15, 
zu  sei,  vgl.  dessel? 

2.  seil  Auge,  Pupille?  seil  i. 
suil  („a»  eye'')  Corm.  Tr.  p.  58 
dall.  —  PI.  Nom.  sirderg  a  sella 
FB.  24;  slana  sella  glossirt  durch 
na  sulle  slana  O'Dav.  p.  83  forann ; 
sella  dubglassa  innammedonaide 
TBF.  p.  140,  24.  —  Comp,  suilib 
sell-glassaib  Lg.  4,  3,  vgl.  di  dib 
süilib  sell-glassaib  LU.  p.  91  a,  10 
{On  the  Mann.  III  p.  142)? 

sellaeh  an  eye-witness,  a 
looker'On  ö*Don.  Suppl.;  specta- 
tar  Z\  264,  266  {Sench.  M.). 


sellaim  II  ich  sehe  an,  sehe 
zu,  sehe.  —  Praet.  Sg.  2  ma  ro 
sellaib  Fä.  Jul  4  {2.  PI.  Praes. 
Fei.  Index),  Gl.  i.  ma  ro  sillis  i. 
ma  ro  f^gais.  —  Inf.  Sg.  Nom. 
dirsan  lern  seilad  fris  LHy.  Amr.  4 
=^  Corm.  p.  32  ness;  Dat.  dia  sir- 
sellad  TE.  6  X17.  —  Vgl.  silüm. 

1.  sem  8.  Salm. 

2.  sem  Particula  augens  für 
Mose,  und  Neutr.  der  3.  Person, 
Z*.  326;  fuachaid  -sem  SP.  II  9; 
faelid-sem  11;  inna  remis-sem  CC. 

\  2  LU.  Vgl.  som,  sam,  sim. 

semar  Klee,  seamar  trefoü  O'R.; 
vgl.  semröc,  scoth-Semrach. 

semeud  i.  laoch  ODav.  p.  115? 

s^migim  III  ich  mache  dünn, 
schwach,  von  sdim;  co  semigidir 
adtenuet  Ml.  44d.  —  Inf.  ä  s6m- 
giud  Ml.  34a,  27. 

s^mise  attenuatio,  von  söim; 
ar  mu  semise  ocus  mu  mindchecht 
isnaib  fochaidib  Gl.  zu  pro  ipsa 
mei  adtenuatione  Ml.  22^,  1. 

semmann  PI.  Nom.  „rivets'^, 
semmunna  s.  unter  nert;  Gen.  oc 
den  um  semand  isna  gäib  Corm.  p. 
32  nescoit;  cöica  semmand  findru- 
ine  ar  cech  n-ae  TBF.  p.  136,  is  (an 
jedem  Schilde);  Dat.  gai  fota  fse- 
borglas  re  faga  f^ig  fobartach  co 
semmanuaib  öir  orlasrach  LU.  p. 
81a,  35;  ro  sniit  a  slegha  da  se- 
mannaib  „their  spears  were  wren- 
ched  from  their  rivets''  On  the  Mann. 

II  p.  241;  moel  gae  hillaimh  gach 
fir  dib  gu  semannuib  airccit  ibid. 

III  i>.  158. 
semmenn,    semeann    a    small 

snail  O'E.,  vgl.  b^dis  tiugh  nadh- 
mann  semen  O'Dav.  p,  cliath? 

1.  sen  alt;  senex,  veius  Z\  858. 
—  Sg.  Gen.  set  sin  Gl.  zu  sinit 
Hy.  4,  11;  Dat.  re  siun  p.  133,  2; 
PI.  Dat.  ot  senaib  SC.  26.  — 
Compar.  siniu  FB.  83;  sine  O'B., 
Corm.  Tr.  p.  155  sinnach;  sinithir 
na  n-aimser  i.  siniu  ocus  toisech 
diar  tempora  Gl.  zu  vetustus  dierum 
Goid.*  p.  ijl  {LHy.).  —  Compos. 
sen-brisca  FB.  37;  sean-ainm  s. 
unter  luibne;  sen-chodal  FB.  91; 
sen-setig  s.  unter  iartaige;  sen-mesib 


sen 


768 


senmm 


V 


(«.  mfa8\  -airotib  {s.  arit)  Tir.  6; 
Sen-Phatraicc  Gl.  zu  Hy,  2,  65; 
Beu-athir,  -duine,  «-mäthir. 

2.  seu  Fron.  dem.  =  sin,  z.  B. 
Goid.^p.  101, 84,  sein  tbid.  4i  {LHyX 

1.  6^11  i.  liii  a  n-gabar  eoin  Corm. 
p.  AI  („a  net  in  which  birds  are 
caughV*);  O'Dav.  p.  117;  s^n-bretha 
{^ybirdnet  laws"^  Corm,  Tr,  p.  \b'J.\ 
s^nairecht  Netzstellen  Corm.  l.  c.  — 
Vgl.  senile. 

2.  ^^ik  =  lat.  Signum,  Zeichen^ 
Segen;  prosperity,  happiness  0*M. 
—  Sg.  Nom.  s^n  De  Hy,  1,  i;  38 ; 
maith  in  sen  GL  zu  Hy.  5,  iö;  nfr 
bo  s^n  maitb  doIodbairX^.|).2li>,  i7; 
ba  sen  gaire  i  n-gcnair  Hy.  2,  es;  cia 
sen  i  tarla  doib  for  sot?  Antwort: 
cia  sen  . .  acht  s^n  D6  Hy.  1  Praef. 

B^na  dental  O'Don.  Suppl.  —  Acc. 
cen  sena  ,,without  deniaV'  Hy.  5, 102. 
Beiiad.8.  senod« 

1.  s^uaini)  seanaim  I  deny^  re- 
fuge  OB, 

2.  s^naim  II  ich  segne;  seanaim 
I  charm  or  defend  against  the  power 
of  enchantments  O'R,  —  Praes. 
Conj.  Sg.  3  ron  sena  Hy.  1,  56.  — 
S'praet.  Sg.  3  senais  Hy.  5,  39; 
60 ;  68;  G4;  65;  82;  ro  Sen  Gl.  zu 
Hy.  5,  15;  64;  Dep.  senastar  Hy. 
5,  45;  ro  senastar  Gl.  zu  Hy.  5,  38; 
Fl.  3  no  da  sensat  iar  sin  ö  airdiu 
croiche  Crisl  LU,  p.  24»,  30.  — 
Fut.  Sg.  1  \\\  scnub-sa  Lü.  p. 
llü»,  15.  —  Part.  Nom.  cloidem 
s^nta  „a  sained  sword^''  Three  Hom. 
p.  110,  3;  senta  Hy.  5,  38  [gesegnet^ 
wurde  es  um  sie  rothes  Bier,  die 
Glosse  i.  bcnnachais  i.  ro  senastar 
ist  nicht  wörtlich  zu  nehmen).  — . 
Inf.  Dat.  diar  senad  Hy.  1,  48;  oc 
s^nad  inna  caille  Gl.  zu  Hy.  5,  15. 

seuän  senecio  SG.  4i)b  (Z*.  273). 

seu-athir  Grosst^ater;  m^athair 
is  e  mo  Senathair  Goid.^  p.  93,  34 
KLHy.). 

sencha,  seancha  M.  an  anti- 
quary,  genealogist  O'R.  —  PL 
Nom.  sencaid  SC.  25. 

senehas  M.  vetus  historia, 
lex  Z^.  787;  Senehas  Mör  das  von 
Patrick  redigierte  Corpus  juris  der 
Iren,   On  the  Mann.  II  p,  24  ff.; 


Dind-senchas,  Dinnsenchus  „a  cde- 
hrated  ancient  topographical  traet'* 
Ms.  Mat.  p.  188.  —  Nom.  is  he 
so  senchus  Romanorum  „this  is  a 
Story  oftJie  Romans'*  Fä.  p.  CXIX  »; 
Dat.  de  senehas  na  torothor  . .  inso 
sis  LU.  p.  2»,  3i;  Acc,  triasan  sen- 
cas  ScM.  22,  s. 

sen-ehleithe  „old  stakes,  Fui- 
dhirs  or  feudatories  who  have  been 
in  possession  of  land  during  th€ 
reitis  offour  kings  or  lords''  O'Don, 
Suppl. j  vgl,  On  the  Mann.  lllp.  494. 

sendaeht  Alter,  s.  unter  gUlacbt. 

sen-duiue  vetus  homoWb.  21Kn 
{Z*.  858);  na  sendiine  GL  zu  re- 
teres  Corm,  Tr.  p.  2.  aiine. 

sen^n  i.  prechan  no  seabac  O^Dar. 
p.  114;  Gen.  smacht  peta  seneoiii 
ocus  sinne  ibid. 

sen-foeul  proverbium,  s,  unter 
fo-sernaim;  sean-focal  an  cHd  sag- 
ing,  a  proverb  O'R. 

seng  schlank;  slender  Corm.  Tr. 
p.  152.  —  Sg.  Nom.  a  toeb  seng 
TE.  4.  —  VgL  fo-  und  forseng. 

senim  N.  Tönen,  Ton,  Inf.  zu 
sennim;  sonitus  Wb.  13*  (Z*.  2ö8  ; 
scinm  playing  on  a  musical  in- 
strument  O'Don.  SuppL  —  Dat. 
isin  t-senmuim  in  sonitu  Wb.  12<^{Z*. 
269);  anait  din  t-senmaim  sie  hören 
auf  mit  dem  Spielen  TBF.  p.  142, 5. 

seuister  = /af .  fenestra.  —  PL 
Nom.  senistre  glainide  FB.  3;  DaL 
CO  senistrib  p.  130,  21;  Du.  Nom. 
di  senistir  d6c  FB.  55. 

seuite  „net 8*'  Amr.  ed.  Crove 
p.  68,  vgl.  1.  sön. 

sen-mätbir  F.  Grossmutter; 
Dat.  it  senmathir  in  avia  tua  Wh. 
29d,  IS. 

sennad,   i   crochalb    a    sennath 

„on  Grosses  {was)  their  stretdunf' 

FeL  ProL  46,  GL  i.  a  sinecht  i.  a 

.   martraige,  persecution  Fei.  Index. 

!       1.  sennim  I  ich  treibe,  s.  toib- 

I   nim.  —  Perf.  Sg.  3  sephaind  CC.  7. 

2.  sennim  I  ich  spiele  {auf  der 
Harfe),  musiciere.  —  Praes.  PL  3 
sennait  döib  iarum  TBF.  p.  140,27; 
ibid.  p.  148,  16.  —  Imperai.  PL  3 
aonnat  do  cruittiri  d6n  TBF.  p. 
140,  so    —    Praes.   sec.   Sg.  3  do 


senod 


769 


sercol 


senned  citharam  percutiebat  Ml. 
2^,  9;  PI.  3  no  senditis  psallebant 
South.  48».  —  Perf.  Sg.  3  is  din 
cheol  sephainn  U&ithne  cnütt  in 
Dagdai  TBF.  p.  140,  31;  sephnais 
cruit  an  cruitire  On  the  Mann.  III 
p.  241  {mit  Fkxion  des  S-praet., 
tgl.  siblais  unter  silim).  —  Inf. 
senim. 

senod  =  Za^  synodus  Corm.  p. 
40.  —  Gen,  do  reir  shenaid  na 
Roma  Three  Hom.  p.  16,  9;  com- 
thinöl  senaid  Laigen  ibid.  p.  60,  is. 

senöir  senior  Ir.  Gl.  1100.  — 
Sg.  Nom.  ro  äuid  iar  sin  in  senoir 
oirmitnech  i.  Colum  Cüle  Three 
Hom.  p.  122,  4;  PI.  Acc.  senori 
SC.  2Vi. 

senöraehy  Agallamh  na  Seanö- 
räch  ,,Dialogue  oftheAncient  Men'\ 
ein  bekanntes  Werk  des  Ossianischen 
Sagenkreises^  vgl.  Ms.  Mat.  p.  807. 

»enUiiu.  M.Alter;  doUuid  iarom 
crini  0CU8  sentatu  fof*m-8a  LU.  p. 
16»,  26;  Acc.  öetiu  cen  seutataid 
ScLb.  23. 

sentufnne  i.  caillech  („an  old 
wotnan'^)  Corm.  p.  37,  7;  sentuind 
ocus  senbachlach  ibid.  9;  PI.  Nom. 
na  sentinni  anus  Wb.  28**,  is  (Z*. 
858). 

seo  s.  80« 

1.  se6l  Segel,  s^ol  velum  SG. 
14»,  15,  seol  carbasus  SG.  70»,  13, 
{Z*.  768).  --  Sg.  Nom.  LU.  Nenn.  1; 
Gen.  CO  med6n  in  t-iuil  ibid.  2; 
Dat.  in  curach  fo  Beöl  das .  Boot 
unter  Segel  LU.  p.  26^>,  so.  — 
Comp  OS.  seol-brat  LU.  Nenn.  1; 
seöl-chrand. 

2.  seöl  a  CO  Urse  Fei.  Index; 
seol  calad  „a  hard  course"  Fei. 
Prol.  41,  vgl.  reim  calad  ibid.  107. 

3.  se^l  a  bed,  a  couch  O'R.; 
siul  i.  imda  O'Dav.  p.  115;  dazu 
don  chnind  siuil  CC.  6  LU?  vgl. 
ar  crann  siul  O'Dav.  p.  84  fochlu. 

seölaeh  mit  Segel  versehen-., 
long  forlan  seolac/»  FB.  37  Eg. 

seolad  i.  elodh  no  dermad  O'Dav. 
p.  115. 

se^l-ehrand  Mastbaum.  —  Sg. 
Gen.  ro  sceind  airde  seolchraind 
suas  „the  height  of  a  mast"  Three 


Ir.  Gl.  p.  XL  1;  Cas.  der  Ver- 
gleichung:  ardithir  im worro  remi- 
thir  talcitbir  tresithir  sithidir  seöl- 
chrand  prfmluingi  möri  in  buinnc 
diriucb  dond  fala  LU.  p.  80»,  15. 

seom  s.  Bom. 

sephaind  s.  sennini. 

dosephainn,  dosefnatar  s.  töib- 
nim* 

sepbnafs  s.  sennim. 

1.  serb  bitter;  searbb  bitter, 
sour,  Sharp,  severe  O'R.  —  Sg. 
Nom.  is  sorb  cach  gnäth  SC.  43; 
PI.  Nom.  F.  Bnecbta  serba  j!>.  190,  29; 
ubla  serua  Three  Hom.  p.   110,  1. 

—  Comp  OS.  CO  serb-goirt  (Adv.)  p. 
191,  23.  —  Compar.  serbiu  p. 
190,  so;  seirbe  amarior  Ir.  Gl.  1132. 

2.  serb,  searb  theft,  felony 
GR.;  serbb  i.  gaid  O'Dav.  p.  117, 
ubhall  no  buinne  lossa  no  foserba 
bega  i.  mingata  ibid. 

serbad,  searbadh  i.  saoba  O'Dav. 
p.  117. 

serbann,  searbhan  oats  0*R.; 
Gen.  ni  ba  comeilt  for  serbaind 
Fei.  p.  LXXXVIII,  so  zu  lesen 
nach  Stokes,  LBr.  hat  serblind. 

serc  F.  Liebe;  amor  Z^.  241. 

—  Sg.  Nom.  in  t-serc  SC.  45,  4; 
Lg.  17,  4;  M7.  9  Eg.\  sercc  TE. 
6  Eg.\  8;  9;  sercc  D6  Gl.  zu  Hy. 
5,  81 ;  ba  sain-serc-seom  di  Aillinn 
er  war  die  besondere  Liebe  von  A. 
Ms.  Mat.  p.  472,  g;  Gen.  luth 
seirce  FB.  24;  descaid  serci  TE. 
6  LU.\  idu  serci  TE.  8  LU.;  rui- 
then  serci  p.  310,  so;  ni  bu  chul 
serci  do  Ultaib  Lg.  16?  scrcci  TE. 
6  Eg.\  mnä,  seirce  dia  tue  grädh 
Ms.  Mat.  p.  473,  32;  Bai.  dit  seirc- 
seo  in  Folge  der  Liebe  zu  dir  TE. 
10  LU;  SC.  5;  33,  2«;  Acc.  asbert- 
si  frim-sa  domb^rad  seirc  m-bliadna 
dam-sa  TBF.  p.  152,  14;  im  seirc 
D^  Hy.  5,  21;  dorat  seirc  duit-siu 
SC.  13;  44,  9;  TE.b  Eg.;  do  seirc- 
siu  die  Liebe  zu  dir  TE.  13;  cen 
serc  cen  gräd  D6  accu  FA.  27  LBr. 

sereach  liebend,  voll  Liebe; 
diar  fiadait  ba  sereach  ,fto  our 
Lord  he  was  loving**  FÜ.  Jan,  14. 

sereaid,  sercid  amator  Z*.1^2. 

sereol  Leckerei?  „fowl   meaV 

49 


/ 


serda 


770 


sesca 


On  the  Mann.  ITI  Index;  searcoll 
fresh,  delicate  meat  O'B.  —  Acc. 
sechnais  sercol  LHy.  Amr.  73;  PI. 
Nom.  sercla  irritamenta  gulae  8G. 
63».  11. 

serda  von  1.  serr,  also  eigentlicfi 
serrda?  carpat  serda  der  Sichel- 
te a  gen,  currus  falcatus ;  doreblaing 
ind  err  gascid  ina  chathcarpat  serda 
CO  D-erraib  iarnaidib  cona  faebraib 
tanaid[ib]  cona  bacc^naib  ocus  co- 
na bircriladib  cona  thairbirib  niath 
conangles  aursolcdi  cona  thair[n]gib 
gäitho  bitis  ar  fertsib  ocus  iallaib 
ocus  lithisib  ocus  folomnaib  don 
charpat  sin  Lü.  p.  80»,  21;  ajnal 
töit  carpat  serda  tre  chath  LHy. 
Amr.  2;  carpat  serda  Lü.  p.  125^  5 
unter  den  cless  CiichuUnn's  auf- 
geführt. 

s4re  cihuSf  s  söir;  s^ire  a  meal 
of  victuals  O'R.  —  Acc.  nir  bat 
sererach  fri  sere  Fei  p.  CLXXXV  2 
{yyiake  no  delight  in  food*^)\  saith 
no  söri  ibid.  p.  €XVI  13. 

serg  Hinschwinden,  Abnah- 
me, Krankheit;  searg,  seirg  con- 
sumption,  decay  0*R.  —  Sg.  Nom. 
süan  ocus  sfr-äerg  SC.  29,  11;  for- 
bartt . .  no  sergg  p.  144,  22;  Dat.  hi 
sirg  SC.  24;  ainm  duine  bis  a  sirg 
Gl.  zu  anforbracht  Corm.  p.  3;  fir 
i  sirc  SC.  23;  24;  Acc.  focberd  . .  i 
serg  de  TE.  (6  Lü. 

sergaim  I  wither,  decay,  be- 
eome  meagre  O'Don.  Suppl.;  ser- 
cim  obsoleo  SG.  173»  {Z\  434). 

sergi  FB.  50,  p.  310,  26? 

serg'\\geKrankenlager;^eiTg- 
ligi  Conculainn  .,The  Sick-bed  of 
Cuchulainn"  0' Curry.  —  Sg.  Nom. 
do  serglighe  TE.  9  Eg.;  seirgligi 
Conculaind  p.  205;  Gen.  süan  serg- 
lige  SC.  28,  1;  Dat.  dorn  sergligu 
SC.  9;  ina  8eir<i:ligu  24. 

1.  semim  ich  breite  aus?  vgl. 
fo-scrnaim;  searuaim  I  loose,  untie 
O'R.  —  Praes\  sec.  Sg.  5  0  ro 
semad  . .  fulocht  for  feda  fiancblar 
Lg.  17,  13  {oder  wäre  hier  das 
unter  esnad  Mitgetheüte  zu  beach- 
ten?). —  Praet.  PI.  3  sernsat  ocus 
immsit  {^^^  na  slöig  impu  LL.  fo. 
43,  b,  1  („the  army  scaitered  and  ihen 


closed  in  ahout  them"  O^Gr.\  rgh 
cüartait  impu  LU.  p.  bl\  10  .an 
derselben  Stelle  des  TBC.  —  Part. 
necess.  Sg.  Nom.  cäith  bed  srethi 
Gl.  zu  acus  substemendum  gäüi$Us 
SG.  68»  {Z\  480). 

2.  sernim  glossirt  durch  aisode- 
dim.  ~  Praes.  PL  3  nf  semat  i. 
nf  aisndedat  Gl.  zu  neque  cum  his 
fidelia  conserufU  verba  cum  quibus 
necessitudinis  jure  junguntur  Ml. 
31»,  19.  —  Praes.  sec  PI.  2  m  fil 
folad  n-ail]  for  a  semte  in  soscefe 
issin  act  Ctist  Wb.  18«  inon  est  sub- 
stantia  alia  super  quam  celebretis 
hoc  ev.  nisi  Christus  Z*.  446,  rgl 
1090).  —  Imperat.  Sg  2  s6mn  Gl 
zu  stude  Ml.  56c  {Z*.  1090^;  seim 
lacoip  ordan  „relate  James*  sor- 
ranty"  Fei.  Mart.  15,  Gl  1.  sreath 
no  aisn^d  no  sem  onf  is  sertam 
i.  is  gnath  seirt  im  chend  neich 
iar  ra-breth  buada  i.  dicloidem  i. 
suetaig,  Three  Ir.  Gl  p.  130  hat 
seirnni  {2.  Sg.  Conj.?)  für  seim, 
vgl.  seam  i.  oimeadh  (Ordination 
Ö'B.)  no  buaidh  no  sreth  no  ais- 
neidh  no  seam  ondf  is  sertum  etc. 
—  Pass.  Praes.  Sg.  3  seranr,  con- 
semar  i.  gabthar  {s.  1.  gabaim) 
O'Don.  Suppl ,  vgl  searnair  i.  gab- 
thair  O'Dav.  p.  116.  —  Praet 
Sg.  3  ro  äreth  scel  a  chesta  cech 
leath  CO  sal  smamach  Fei.  Aug.  25, 
i.  aisn^id  no  ro  srethad.  —  Part, 
necess.  bid  com-srithi  i.  bid  aisn- 
dissi  Gl  zu  cum  his  manus  conse- 
renda  est  Ml  16»,  13. 

1.  serr  a  scythe,  sichle,  saw 
O'R.;  i.  a  serra  Corm.  p.  40,  „r«i- 
ping-hook*'  O'Dav.  p.  116.  —  Corm. 
Tr.  p.  149.  —  Vgl  serda. 

2.  serr  cacb  n-uallach  ocus  cacb 
n-ogla  Conn.  p  41  serrach  („etery 
thing  proud  and  every  thing  timid^*\ 
vgl  searr  fear  O'B. 

serrach  M.  Fü  llen;a  foal  Com- 
Tr.  p.  152;  serrach  no  gerrctch 
pullus  Ir.  Gl  494.  —  Di».  Acc  dÄ 
serrach  Gl  zu  df  lurchure  CC.  8. 

eon-sert  s.  die  Nachträge. 

ses  s.  sfs. 

sesca  sexaginta  Z*.  306;  Gen. 
isin  choiciud  bliadatti  sescat  arccccc 


sescenn 


771 


s4t 


iar  n-gein  Crist  Goid^  p.  101,  is; 
Fei.  Prol  S2S. 

seseenn  Sumpf;  seisccnn  Gl.  zu 
salachrus;  seisgeann  a  boggy  country 
O'R.  —  PL  Bat,  i  sescnib  FA.  14. 

8688  Ruderbank,  Brett  vom 
Schiff  nach  dem  Lande  (O'R.); 
sess  ethatr „fecncÄ  ofaboat^^  Corm. 
Tr.  p.  154;  ses  no  carr  Gl.  zu  ap- 
tempna  Ir.  Gl.  70,  zu  lesen  antemna? 
Dat.  isius  Hy.  7,  57?  PI.  Gen.  sesa 
Corm.  Tr.  l.  c.  {Sench.  M.). 

sessam  s.  sessom. 

sess-beimm  9  vgl.  b^im  a  beam, 
block  O'R.?  imraiset  iar  sin  co 
fuaratar  colomain  möir  n-airgdidi; 
cethri  slessa  aicce  i  m-böi  sesbeim 
in  churaig  fri  cech  slis  co  m-bä,tär 
ocbt  sesbeimend  don  churuch  a 
timchell  uli  ocns  ni  rabi  öenfot  do 
taimain  imme  acht  in  t-ocian  an- 
forcnedach  LÜ.  p.  26i>,  »4. 

1.  sessed  sextus  Z*.  310.  — 
Sg.  Nom.  F.  in  t-§eised  bruiden 
ScM.  1;  Gen.  co  dorns  in  t-sesstd 
nime  FA.  18;  Bat.  isin  t-esed  mis 
Goid.*  p.  100  {LHy.). 

2.  8es8ed  Stehen,  s.  unter  etar- 
lam. 

1.  ro  sessedy  cia  no  läicthe  doch 
mulin  i  m-belaib  iffirn,  ni  mö  indä. 
hi  cind  mili  bliadna  ro  sesed  a 
ichtur  „not  soaner  ihan  at  the  end 
of  a  thousand  years  would  it 
reach"  ScLb.  21,  zu  rochimV 

2.  ro  sesset  s.  2.  sagim. 
Besser  sechs  Mann,  seser  Z'^, 

318,   vgl.   mor- feser. 

s^ssllbe  any  repeated  sound 
Fei.  Index;  in  ses  tan  ocus  in  s^- 
silbi  yjthe  clatter  and  the  buzz"  On 
the  Mann.  III  p.  426;  islüagda  assä- 
selbe  LU.  p.  87»,  S9;  Acc.  la  sessilbe 
m-buada  „with  a  chant  of  victory" 
Fei  Prol.  183. 

sessom,  sessam  Stehen.  —  Dat. 
batar  . .  ina  sessom  sie  waren  in 
ihrem  Stehen  =  they  were  Standing 
Lg.  15;  FB.  92;  Goid.*  p.  101,  33 
{LHy.)\  inna  sessam  Gl.  zu  Hy. 
5,  19;  sesam  FA.  26;  atraig..inna 
sesam  er  stand  auf  SC.  11;  Acc. 
itir  suidi  no  sessam  Hy.  1,  3. 

sessrech  F.  Lastwagen;  ses- 


räch  cnrruca  Ir.  Gl.  49;  seisreach 
a  plough  O^R.  —  Sg.  Nom.  sesrech 
FB.  2;  Gen.  eire  cuinge  sesrige 
FB.  81;  feidm  chuinge  sesrige  91; 
PI.  Nom.  seisrecha  „plough-teams'' 
Fil.  p.  CLXXIX. 

s^sta  Gen.  von  2.  sessed?  claideb 
ordaird  i  n-ecrus  sesta  for  a  älia- 
staib  LU.  p.  113^>,  a,  „tn  arrange- 
ment  of  resV*  Crowe,  Siab.  ConcuL 
p.  377;  sesta  p.  310,  38. 

sestan  „clatter"  On  the  Mann, 
lll  p.  426,  s^asddn  a  shout,  a  hun-- 
ter's  cry  O'R. 

s^stu  SP.  III  1? 

1.  s^t  {und  seit?)  Weg;  via  ZK  18; 
s^t  slighedh  itfr  Ir.  Gl.  1073.  — 
Sg.  Nom.  in  söt  FA.  23;  FB.  70; 
set  sin  Gl.  zu  sinit  Hy.  4,  ii;  Gen. 
ar  a  olcas  in  t-seta  Cfl.  zu  Hy.  6,  4 
(s.  drochet);  hi  forcend  do  Seta 
Fei.  p.  CLXXXV  6  {reimt  auf  collaa 
hecca);  Dat.  for  sät  Hy.  2,  46;  es; 
FB.  49;  p.  310,  20;  as  cech  sät 
Hy.  2,  61 ;  dind  säit  Wb.  24*  (de 
via  Z\  212);  PL  Nom.  in  t-seuit 
bite  hf  cach  crich  Ml.  {ZK  215); 
is  i  Otist  ataat  in  säti  sin  Gl.  zu 
viae  meae  quae  sunt  in  Christo  Jesu 
Wb.  9»;  Acc.  seotu  LU.  p.  113»,  3». 

2.  sät  {und  säit?)  Kostbarkeit, 
Werthgegenstand,  mitteUat.  sen- 
tis  {sentis  argentea  p.  48,  3);  „a 
Standard  of  value  by  ichich  rents, 
fines,  stipends,  and  prices  were  de- 
termined*^  On  the  Mann.  III  Index, 
vgl.  Corm.  p.  8  clithar  sät.  —  Sg. 
Nom.  in  sät  argait  Hy.  5,  71  {Gl. 

;  i.  delg);  77  {Gl  i.  in  mäin);  sät  co 
m-brig  Lg.  18,  21;  sochla  set  SC. 
38,  2;  set  a  dätgni  dianim  Lg.  4,  e; 
don  anicc  set  Setanta  CC.  7?  PL 
Nom.  s^uü pretiosaWb.  23d  {ZK  69); 
con  riccatar  a  seuft  frie  „its  trea- 
sures  were  given^^  Tir.  6;  crina  a 
Shäoit  Goid.^  p.  157  {Amr.)\  Gen. 
do  thabairt  sät  ocus  indile  ScM.  2; 
Dat.  mör  du  setaib  Ml.  {Goid.^ 
p.  20);  di  sätaib  ocus  mainib  FB.  74; 
Acc.  tucaid  mo  säotu  dam-sa  huili 
TBF.  p.  150,  10;  ni  pu  ior  seotu 
santach  Hy   5,  7. 

3.  sät  „likeness"  Stokes,  Beitr, 
VIII    328;    säad    likeness    O'Don. 

49* 


seta 


772 


ro  siacbt 


Suppl.  —  8g.  Nom.  n\  frith  set  na 
samail  ,ythe  equal  or  Itke  of  htm 
was  not  found**  FSl.  Jun.  16;  Äcc,  ni 
faar  asset  Hy.  5,  98  (Gl.  i.  a  samail). 

seta,  s^ada  long,  tall  O'K; 
Sg.  Nom.  a  toeb  seng  seta  TE,  4 
Eg.\  PI.  Nom.  meru  seta  ibid. 

s^tait,  seadhat  no  seachad  i.  radh 
O'Dav.  p.  114?  setait  sceu  aurlapra 
p.  142,  16. 

86tche  8.  s6itehe« 

seth,  sethraeh  8.  s&eth,  s&eth- 
raeh* 

sethar  8.  siur. 

sethiiön  s.  seehn6n. 

said  FB.  bO  =  p.  310,  26? 

s€t\g  F.  Genossin,  Gefährtin, 
vgl.  3.  s^t  und  s^itche.  —  Sg.  Nom. 
a  ä^tig  p.  40,  84;  S7;  ar  ni  böi  setig 
hi  fail  Conculatnd  in  tan  sin  LÜ. 
p.  121i>,  36;  he  f^n  ocus  a  äetig 
Three  Hont.  p.  22,  27;  ^daigis  s^tig 
Dubthaig  immon  cnmaü  ibid.  p. 
52,  26;  Acc.  tue  sen-setig  8.  unter 
iartaige. 

s^tim  III  flo,  Spiro  Rem.*  p, 
44.  —  Praes.  Sg.  3  s^tis  ind  öibill, 
lassais  in    sopp  LBr.  p.  214^  15. 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  slicht  a  asna 
triana  ^tach  bä  läir  däna  s^ted 
gseth  LU.  p.  9»,  23  {Ämra,  „ti;^en 
the  wind  would  blow  iP^  Crowe\ 
conid  s^ited  LHy.  Avmt.  28,  ba 
r^ill  conid  s^ted  Three  Hom.  p. 
122,  29.  —  Inf.  s^tiud,  s^ideadh  hlo- 
wing^  ablast  O'R.;  Ir.  Gl.  1019,  sei- 
deth  gäi[th]bulga  flabella  Ir.  Gl  217. 

setrad  ScM.  21,  26? 

setta,  settai,  sedda  FB.  2\zu*i.  s^t  ? 

1.  -si  Particula  augens  der  dritt  en 
Person  Singularis  Feminini  {vgl. 
sO  Z*.  327 ;  aicce-si  2^-  42,  6;  chuice- 
si  p.  41,  21;  di-si  SC.  17;  dissi  15;   I 
Lg.  7;  17;   fria-si  12;   TE,  5  Eg.; 
leissi  10  Eg. ;  a  henech-si  ihre  Ehre  \ 
p.   40,  82;  p.  41,  37;    Gl.   zu   Hy.   \ 
5,  14;  oc  a  halgenugud-si  Lg.  18.   i 

2.  si  {cymr.  chwi,  ursprünglich  sv  ' 
im  Anlaui\  Profvomen  der  zweiten  ' 
Person  PlurcUis  und  Particula  ' 
auger^   derselben  Person  Z*.  325. 

—  a)  si-si,  sissi  ein  nachdrückliches 
vos:  is  derb  liumm  cid  sisi  dam 
ron  fitid-ni  Wh.  15c  {est  persuasum 


mihi  vos  quoque  nos  novisse):  h)  sib 
das  nachdrückliche  vos:  it  sib  ata 
chomarpi  Abracham  vo8  Abrachae 
semen  estis  Wh.  19«;  sibh  yoti, 
sibh-se  you  yoursdves  O'Don.  Gr. 
p.  128;  c)  — b  im  Dat.  und  Acc. 
als  Pronomen  suffixum  und  infi- 
xum:  düib  euch  ScM.  15;  FB.  6; 
26;  73;  75;  80;  duib  ScM.  5;  6: 
SP.  III  3;  F5.  68;  dö  düib  75; 
dib  von  euch  Lg.  1;  FB.  94;  etruib 
zwischen  euch  59;  frib  gegen  ^mi(\ 
euch  p.  130,  29;  FB.  73;  lib  hei 
euch  Lg.  17,  1;  9;  17;  ScM.  7:  p. 
133,  1;  CG.  3  Eg.\  FB.  6;  13;  9ü: 
acaib  bei  euch  ScM.  9;  uaib  von 
euch  (8.  ö)  SC.  4;  FB.  93;  p. 
310,  12;  inab  testa-si  fehlt  euch  p. 
144,  29;  cotob  sechaim  FB.  29 
(«.  cpscaim);  d)  — si  als  Particttln 
augens:  düib-si  ScM,  9;  SC.  45,  m; 
uaib-si  FB.  76;  uab-si  ibid.;  ro 
ucsaid-se  93. 

sf  sie,  s.  6  S.  508. 

tairi  siabair  SP.  I  2? 

sfabrad  dämonisch  Rasen, 
Wüthen.  —  Acc,  lasin  siabrad 
FB.  88.  —  Praes.  Sg.  3  (i8]mairg 
fri[sa]  siabra  sä  SC.  37,  22.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  siarthar . .  im 
Choinculainn  FB,  67  {zu  lesen  sia- 
barthar).  —  Conj,  Sg.  3  dfa  sia- 
bairtb^  immi  wenn  es  um  ihn  rast, 
d.  i.  wenn  er  in  sein  Rasen  verfäiU 
FB.  61.  —  Praes,  sec.  Sg.  3  sia- 
bartha  im  C.  FB.  67  Eg.  —  Praet. 
Sg.  3  lasin  siabrad  ro  siabrad  immi 
FB.  88. 

siabrae  ein  böser  Geist,  Ge- 
spenst; PI.  Siabrai  „theInfemaU, 
the  actual  demons  of  the  lower  re- 
gions'^'Crowe,  Siab.  Concul.p.i02: 
siabhra  a  fairy,  hobgobiin  O'R.  — 
Sg.  Nom.  ar  ni  siabrse  ro  dat  4nic, 
is  CnchtUaind  mac  Soalta  LU.  p. 
11B\  41;  ibid.  p.  115%  32;  siabrai 
ibid.  p.  114«,  12: 

sfabur,  Siabur-charpat  Conca- 
laind  LU.  p.  113»  {Titel  der  SageX 
„The  Demoniac  Chariot  of  T." 
Crowe;  siabur-cles  ein  cles  CuchM- 
linn's  FB.  30. 

ro  sfacht  T-praet.  erreichte, 
kam  an,  kam;  Sg.  1  ro  siachtus 


sfan 


773 


side 


p,  328,  7;  2  cen  co  ro  stacht  Three 
Hom,  p.  24,  86;  ge  rot  siacht  nf 
ibid.  27;  3  Oss.  II  5;  ro  sfacht  tir 
Echach  SC.  31,  9;  in  nait-siu  ro 
siacht  fis  dö  SC.  32;  ro  siacht 
chuci  FB.  57;  81;  in  fat  ro  siacht 
ind  radairc  a  roisc  EC.  7;  PL  3  ro 
siachtatar . .  Mag  m-Breg  FB.   43. 

—  S'ftit.  Sg.  3  ro  sfa  FB.  89.  — 
Vgl.  dacht  {für  ro-diacht),  tiacht 
(für  do-Siacht). 

1.  sfan  F.  ein  Ton,  sowohl  der 
Stimme,  als  auch  von  pfeifenden, 
schwirrenden,  sausenden  Gegen- 
ständen, vgl.  On  the  Mann.  III 
p.  385;  voice,  sound,  scream  O^B. 

—  Sg.  Nom.  sian  churad  .yCham" 
pion's  scTf  ow"  {Crowe,  Siab.  Concul. 
p.  438\  „the  Champion" s  war  whoop^^ 
O'Curry,  On  the  Mann.  II  p.  372, 
ein  cless  Ctichulinn^s,  LU. p.l  13^,33; 
ibid.p.  125b,  3;  caurad  tbid.p.  73«,  9; 
curad  FB.  30;  binniu  .  .  sian  no 
gebtis  maic  Uislend  Lg.  17,  24.  — 
Comp  OS.  sian-gal  inna  t^t  LU. 
p.  122»,  29  (s.  unter  dr^sacht);  sfan- 
etigud  na  foghaid  ocus  na  n-gablach 
„tT^e  flying  Sian  of  the  spears  and 
javelins''  On  the  Mann  III  p.  385? 

2.  sfan  s.  sfon. 

sfanaeb,  von  1.  sfan,  soerait  sa- 
main  sianaig  „stormy  AlUSaints- 
Day"^  Fei.  Nov.  1,  Gl.  i.  sinaig  no 
gloraig. 

^iBJkB  =  lat.  sensu 8.  —  PL  Dat. 
issfansib  in  sensümsWl).  27»  (Z*.  18). 

sitkrAdv.  westlich;  ad  oceiden- 
tem  versus  Z*.  613;  westward,  back- 
war ds,  behind  O'B.;  dochdaid  . .  siar 
TE.  16;  18;  ScM.  20;  FB.  36;  a 
rose . .  inna  chend  siar  FB.  24 ;  dar 
a  formna  siar  seil  sechtair  s.  unter 
1.  seil;  no  mhebdais  srotha  do  ghur 
br^n  tria  cluasaib  a  chüil  siar 
„streams  of  putrid  matter  would 
issue  backwards  through  his  ears  [on] 
his  back"'  dorm.  p.  36,  23;  sair-siar 
doib  östlich  und  westlich  von  ihnen 
FA.  29;  sfar-des  südwestlich  Lg.  11. 

siarthar  FB.  67  s.  siabrad. 

siasair  Per  f.  Dep.  sedit  (Wi. 
Gr.  §  348)  Hy.  5,  i,  GL  i.  saide- 
star,  „she  saf^  Stökes;  PL  3  ata- 
regat  aide  süas  ocus  immus  decat, 


in  tan  siasatär-som  dan  atheroch 
benaid  Cü  fer  dib  commebaid  a 
chend  fair  Lü.  p.  64*,  6. 

slat  8.  6  S.  510,  CoL  1. 

sib  s.  2.  sl. 

-sib,  dogena-sib  FB.  6,  zu  lesen 
-siu? 

sibal,  siobhal  a  thorn,  a  pin  O'R. 

—  PL  Dat.  CO  siblaib  öir  ocus  argait 
ocus  CO  cendmilaib  TBF.  p.  136,  25 
{,,with  drops  of  gold^*  Crowe). 

siblad,  siblais  s.  silim. 

1.  sfd  Sid,  die  Behausung 
der  Side.  —  Sg.  Nom.  sid  mör 
itaam,  conid  de  suidib  nonn  ainm- 
nigth^  ses  side  EC.  1 ;  Gen.  oibniusa 
in  t-sida  SC.  34;  hie  toghuil  in 
t-sidae  TE.  20;  sid  ha  ibid.;  tan- 
camar  cu  dorus  in  t-sidha  On  the 
Mann.  III  p.  379 ;  ros  dolbsat  iarom 
lucht  in  t-sfde  sin  hi  sluagu  Lü. 
p.  99»,  24;  fir  in  t-sithu  TE.  5  Eg.] 
Dat.  0  ro  genar  issin  t-äid  TE.  5; 
SC.  33,  21;  din  t-sfd  31;  dobert  a 
mathair  dl  ba  d^c  dö  {dem  Froech) 
assin  t-sld  TBF.  p.  136,  4;  oc  sfd 
Ban  find  p.  131,  20;  i  sith  Brcg 
Leith  TE.  18  Eg.;  Acc.  ma  röis- 
mais  sfd  EC.  6,  2;  berdait  uadib 
issfd  Cruachan  TBF.  p.  148,  26;  co 
sith  sfnighe  Grdachan  TE.  16  Eg. 

—  Vgl.  sfdaige,  sfdchairecht,  sfth- 
brug,  1.  sfthchaire. 

2.  sid  s.  sith. 
sfda  s.  Sita. 

sfdaige,  sfthaige  GL  zu  side  Hy. 
2,  41 ;  ni  acend  acht  sfdaige  SC.  45, 17. 

sidhal-bratjp.  131,  le,  „a  long  flo- 
wing  cloak'^  On  the  Mann.  lUp.  162? 

1.  sldamail  friedlich,  von  sith; 
Adv.  batar  co  sidamail  CCn.  8. 

2.  sidamail  s.  sitamaü. 
sidehairecht     die    Gesammt- 

heit—,  der  Stand  der  Sfde,  coli, 
die  Sfde;  Gen.  sen  dl  chardib 
sidchairechta  FB.  41,  do  chairdib 
side  Eg.  —  Vgl.  1.  sfthchaire. 

side  Pron.  dem.  dieser,  für 
Mose,  und  Fem.  im  Sg.  uMd  Plur. 
bisweilen  saide,  sede,  vgl.  suide; 
hie  Z*.  349.  —  Es  wird  anaphorisch 
gebraucht  wie  gr.  oixoz,  a)  allein 
stehend:  inrice  feraib  side  SC.  31,  s. 

—  b)  Hinter  Verbalfornien  als  Sg. 


side 


774 


sfl 


Nom.  M.  DO  chluined  aide  p.  39, 15; 
conda  sloic  side  p.  131.  7;  ScM.  8; 
FB.  47;  dessid  stde  ScM.  9;  SC.  13; 
FB.  73;  ferais  Bide  SC.l^\  FB.  Ü9; 
feraisfc^e  FÄ  69;  sidi  p.  142,  u; 
145,.  9;  1»;  sidiu  TE.  8  Fg.;  iiir 
bo  ferr  saide  ScM.  7;  F«i».  berid 
side  Ca  3  E'^.;  |>.  145,  11;  PI. 
Nom.  dochuatar  strfe  Lg.  11 :  SC.  48. 

—  c)  hinter  dem  Artikel  mit  Sub- 
stantiv: in  tuisich  oglach  side  p. 
144,  .17,  —  d)  hinter  detn  Pronomen 
Ter  3.  Person,  indeclinabel  wie  eine 
Particula  augens:  is  ^  side  GL  zu 
Hy.  5,  15;  Lg.  14;  acci-side  SC.  39; 
disside  Lg.  6;  conid  n-accur  saldo  7; 
öiu  dib-side  einer  von  diesen  p. 
17,  s»;  FA.  lü;  16.  —  e>  hinter 
dem  Pron.  possessivum  mit  Sub- 
stantiv, wie  eine  Particula  augens: 
Corän  a  aiiim-side  C.  der  Name 
desselben  EC.  3 ;  Räiriu  . .  a  ban- 
ch^li-sid^  B.  die  Gemahlin  desselben 
CCn.  3;  Messbüachallo  dan  a  mä- 
tbalr,  Ingen  sid^  £chdach  Airemon 
LU.  p.  99»,  17;  is  e  a  hord-side  p. 
39,  11;  CO  a  biathad-saide  ScM.  5. 

—  f)  hinter  and:  ann-side  daselbst 
FA.  17  LBr.;  18  LBr.;  ro  frecart 
in  ben  and-side  da  antwortete  das 
Weib  EC.  6 

side  Side  {jetzt  wie  engl,  shee 
gesprochen),  ein  Name  für  göttliche 
Wesen,  die  den  Menschen  in  mensch- 
licher Form  erscheinen;  im  LArd. 
werden  sie  Dei  terreni  genannt 
{O'Don.  Suppl.  sidh\  man  glaubte, 
sie  wohnten  in  Hügeln  {Ogygia 
p.  200),  ihre  Behausung  hiess  sfd; 
doch  sind  sie  auch  andererseits  die 
Bewohner  von  Mag  Meli  (SC  13, 
EC.  2),  das  als  Insel  gedacht  mit 
einem  gläsernen  {EC.  5)  oder  eliernen 
Schiffe  {SC.  15)  erreicht  %oird;  EC.  6 
lieisst  es  zwar  „ni  fil  cend  and 
nammä  acht  mnä  ocus  ingena^^ 
aber  neben  den  ban-side  {fairies, 
Feeen)  giebt  es  auch  fer-side  {Ms. 
Mat.  p.  504'»;  Patrick  und  seine 
Begleiter  werden  ihrer  weissen  Ge- 
wänder wegen  von  den  Töchtern 
des  Königs  Loegaire  für  Yiri  Side 
gehalten  {O'Don.  Suppl.  sldh,  Ogy- 
gia   p.    200,   Beür.  VIII  p.    247); 


Mider  {TE.  15  ff.)  und  Manann&n 
Mac  lir  \,SC.  45  ff.)  gehören  oder 
stehen  in  Beziehung  zu  ihnen,  Failbe 
Find  und  Labraid  werden  SC.  32,  7 
als  zwei  Könige  genannt;  am  häu- 
figsten sind  jedoch  unter  den  Side 
weibliche  Wesen  zu  verstehen,  in 
weisser  Kleidung,  daher  oc  Sid 
Ban  find  p.  131,  25;  sie  suchen 
sterbliche  Männer  in  ihr  Land  der 
ewigen  Jugend  zu  entführen,  wie 
den  Condla  G4em  {Wi.  Gr.  p.  118i, 
und  Fand  den  Cdchulinn  {SC.  13  /f.-: 
Fröech  hat  eine  solche  Fee  zur 
Mutter  {TBF.  p.  136,  i^  umgekehrt 
wird  £tdln  von  Mider  entführt 
{TE.  15),  wovon  sehr  verschiedene 
Variationen  existieren.  —  Ph  Gen. 
Fraech  mac  Idaith  .  .  macdreittel 
rfg  Side  n-hErend  TBF.  p.  148,  «; 
ses  side  SC.  49;  sldaig  side  29,  is; 
c^ol  side  37, 3 ;  mnä  sidi  28;  a  galar 
ban-sidi  Gl.  zu  SC.  28;  la  ha^ 
sidi  49;  ses  side  Breg  Leith  LU. 
p.  99»,  22 ;  Dat.  comad  a  ^idib  di 
TE.  5;  togal  for  sfdib  p.  131,  u; 
eter  sidaib  SC.  29,  12,  oder  zu  sid? 
Acc.  adortais  side  Hy.  2,  4i  {GL  i. 
sithaige);  conid  frisna  taidbaib  sin 
atbcrat . .  sfde  SC.  49. 

for  sldit  Fei.  Apr.  16,  Gl.  l  cito. 

sidin  s,  ^ide« 

sigraeh  a  wolf  O'Don.  Suppl.; 
sighach  i.  mac  tire  O^Dav.  p.  117. 

Bige,  sidhe,  sighe  a  blast  O'R.; 
must^ide  uaib  mar  sige  gaithe  tar 
glas  muir  „like  a  blast  of  wind*'^ 
Ms.  Mat.  p.  473,  17;  amail  sige 
säig  di  aill  ibid.  6. 

sigidi,  sithbesigidl  1/(^.1).  113»,»? 

sigrin^^Zo^.  Signum,  co  tarut- 
siit»  sigin  na  crochi  darsin  carrtic 
Three  Hom.  p.  108,  14. 

sigemnaeh  „a  blowing  or  puffing, 
OS  of  a  pair  of  bellows"  0*i)<m. 
Suppl.:  map  sigemnaig  builg  oc 
berbad  mianaig  sdgad  ocus  iml^cad 
a  anala  Corm.  p.  36,  30  (prtill). 

sigitli  „enduring"  Stokes;  Sg. 
Nom.  mo  chorp  rop  siglth  Hy.  6, 19, 
Gl.  i.  buan. 

slgmall  p,  132,  20? 

Sil  N.  Saame;  semen  Z*.  20; 
Ir  .Gl.  1009;  siol  seedj  sperw^  race, 


silaid 


775 


Sin 


trtbe,  clan  O'B.  —  Sg.  Nom.  sfl 
n-Adaim  FA.  14;  SC.  34,  9;  Fä. 
Prol.  131;  Dat.  re  eil  dalach  doiiie 
Fä.  Jan.  1;  on  t-sil  Oss.  II  8. 

silaid  „sower^';  genitor  i.  in 
t-adbal-siÜJaid  Ol.  zu  prositor 
Goid.^Jmi  (LHyX 

silfl^Vl  ich  s-äCy  von  sil;  sio- 
laini^iMu;  O'R,  —  S-praet.  Sg.  3 
Dep.  0  ro  shilustar  ires  ocus  cretem 
Tfiree  Uofn.  p.  116,  10.  —  Inf. 
Dat.  do  silad  chreitme  Hy.  7  Fraef. 

siliin  ich  tropfe,  lasse  fliessen 
{lautete  urspr.  mit  8V  an,  vgl.  Wi. 
Gr.  §  5Ö).  —  Perf  Sg.  3  laigid  in 
gerran  occo  and-sin  ocus  siblais  a 
fual  cor  bo  thipra  liess  seinen  Urin 
laufen  Lü.  p.  39»,  4  (siblais  mit 
Flexion  des  h-praeteriti,  wie  seph- 
nais,  vgl.  Wi.  Gr.  §.  303).  —  Fut. 
sec.  Sg.  3  ar  nar  siblad  a  füal 
LU.  p.  39a,  16.  —  S-praet.  Sg.  3 
silis  in  t-ech  oco  iar  sin  co  m-bo 
thipra  LU.  p.  39*>,  21;  PI.  na  cöic 
banni  silsot  estib  Threellom.p.  6, 17. 

—  B'fut.  Sg.  3  selfa  Gl.  zu  sifis  do 
fuil  fland  tedmand  LU.  p.  125^,  2a'? 

8illab  =  2a^.  sillaba  Goid.^  p. 
94,  98,  IUI. 

sillim  III  ich  blicke,  sehe.  — 
Praes.  Sg.  1  cöin  cor  da  sille  SC. 
37,  5.  —  Praet.  Sg.  3  sillis  Cömgall 
fair  Fei.  p.  CXXIX  le;  o  ro  sill  in 
foglaid  feig  for  ingin  Kondin  ibid. 
p.  LXXXIX  33.  —  Inf.  Nom.  sir- 
äilliud  TF.  0. 

sfltaid  „80 wer".  —  PI.  Dat. 
im  na  siltaigib  ocus  im  na  Iiairemnu 
Three  Harn.  p.  68,  29. 

sim  Part,  augens  der  3.  Person; 
in  tan  böi-sim  p.  19,  37.  Vgl.  som, 
sam,  sem. 

simiiiy  simin  a  rush  Coi'm.  Tr. 
p.  150;  seimin  fistula  Ir.  Gl.  211. 

—  Sg.  Nom.  crithnaigset  a  charfni 
imbi  imar  crand  ro  sruth  no  imar 
boc-simin'fri  siuth  LU.  p.  79^,  24; 
PL  Nom.  nfptar  simne  imm  loa 
Three  Hom.  p.  106,  31;  Dat.  isna 
simnib  Gorm.  p.  24  hitharna. 

1.  sin  indedinables  oder  erstarr- 
tes Demonstrativpronomen,  ana- 
phorisch  wie  gr.  ovtog\  hie  Z^.  347; 
bisweilen  sein,  sen,  sain,   soin.  — 


Gebrauch,  a)  allein  stehend, 
immer  neutral:  cinnas  sin  wie  ist 
das  SC  33;  is  jnaith  sin  SC  34; 
FB.  8;  10;  11;  17;  18;  14;  ni  fil 
brig  sin  p.  140,  20;  fairend  trä  sin 
doguiat  das  sind  Leute,    welche . . 

FA.  27;  SC.  49;  cathir  sein  feil  i 
m-Brctnaib    tuaiscirt    Gl.    zu    in- 
Nemthur   Hy.    2,  1;    Gl.   zu   i   n- 
Uachtur  Gabra  Hy.  5,  co;  Oengus 
mac   Lama   Gabaid    sin  ScM.   10; 
cid  nab  sin  Fedelm-sa . .  FB.  22;  23; 
ceumotha   sin    ScM.  2;    is   amlaid 
dognitis  sin  SC  2;  F5.  6;  34;  38; 
atesta  de  sin  Sc3I.  6;  conid  de  sin 
SC.    1;    air   sin    FB.   41;    iar   sin 
darnach,    darauf  TE.    6   Eg.\    8 
FÄ.  23;  SC.  45;   FB.  4;   18;  62 
79;  p.  19,  31;  iar  sein  Lg.  15;  Gl 
zu  iarum  Hy.  2,  31;  0  sin  FB.  90 
0  sin  immach  p.  41,  1;  0  sin  ille 

FB.  69;  CG.  ^  Eg.\  0  hoin  ille 
TE.  10,  17  Eg.,  vgl.  0  goin  ale 
ijfrom  that  time  forward^^  O'Don. 
Gr.  p.  263.  —  b)  hinter  dem  Per- 
sonalpronomen: iss  e  sin  din 
cwrathmir  mo  thige  FB.  9;  ba  so 
sin  75;  is  dö  sein  p.  17,  32;  is  hi 
sin  tra  ingen  iss  coiri  .  .  diese  ist 
das  schönste  Mädchen  TE.  5  Eg.; 
conlid]  sf  sin  conar  FB.  25;  48;  83; 
is  i  sein  ScM.  1;  bid  sf  sein  FB.  46; 
it  e  sin  in  lucht  FÄ.  28;  iarmu- 
sin  TE.  5  Eg.]  oca-sin  SC.  8; 
aire-sin  p.  17,  24.  —  c)  hinter 
Artikel  und  Substantiv:  a  tech 
sin  ro  dwfxa  rovzo  FB.  1;  2;  3; 
7;  9;  24;  31;  46;  52;  56;  57;  76; 
91;  Lg.  6;  12;  ScM.  12;  TE.  3 
Eg.\  7;  9  LU;  p.  133,  22;  FA.  6; 
7;  9;  12-18;  30;  SC  22;  23;  26; 
34;  p.  41,  11;  15;  145,  7;  in  t-Uath 
mac  Imomain  sin  FB.  75;  fön  sa- 
mail  sin  SC.  10;  FB.  31;  65;  p. 
40,  33;  ind  aidchi  sin  Lg.  10;  12; 
ScM.  12;  FB.  31;  57;  63;  72:  ri- 
sin  re  sin  Lg.  17 ;  Sc3L  13 ;  SC.  21 ; 
FB.  1;  15;  in  tan  sin  ScM.  1;  TE. 
6  Eg.;  FB.  43;  anf  sin  zovro  Lg. 
13;  TE.  6  Eg.;  10  LU;  SC.  3;  45; 
FB.  41;  anf  sein  TE.  5  Eg.;  hinter 
dem  determinativen  i:  in  leth  hf 
sin  p.  40,  28;  Lg.  1;  ohne  Artikel: 
cinnas    cennaig    sin    FB.   76.    — 


sin 


776 


sinser 


d) Nachdem  Possessivpronomen, 
um  ein  „hujus"  auszudrücken:  oc 
a  imgabaii  sin  FB.  94.  —  e)  Mit 
dem  Artikel  verbunden,  nach 
einem  Fron,  der  3.  Person  dieses 
deiktisch  wieder  aufnehmend:  ba 
he . .  mac  na  teoni  m-h\iadan  in 
8in  CC.  6  Eg. ;  mac  Dectiri . .  inn 
sin  p.  140,  24;  bä  si  üair  in  sin 
FB.  17;  iss  ed  eret  no  bitis  ülaid 
in  sin  im-Maig  Murthemni . .  SC.  1 ; 
durigni  in  sin  SP.  III  s;  cid  in  sin 
SC.  39.  —  f)  Mit  den  Adverbien 
and,  amlaid  verbunden:  and-sin 
da,  bei  dieser  Gelegenheit  SC.  2; 
FB.  36;  is  and-sin  da  ist  es,  dass 
..FA.  20;  34;  SC  45;  47;  FB. 
59;  TE.  6  Eg.;  7;  8;  p.  40,  i5;  ba 
hand-sin  da  war  es,  dass..  ibid.; 
ba  bed  la  and-sin  FB.  5;  31;  conid 
and-sin  dorönsat  21;  atä  and-sin 
fled  chaurad  dait  59;  amlaid  sin 
ovTwg  FA.  22;  34. 

2.  sin  SC.  25  8.  1.  sen. 

3.  sin  für  issin,  die  Praeposition 
i  n-  mit  dem  Artikel. 

1.  sin  Wetter;  weather,  bad  we- 
ather  O'R.;  tempestas  Z*.  21.  — 
Sg.  Nom,  ni  ro  an  indi  cuse  sin 
na  snigi  na  snechtse  Ml.  carm.  2 
(„storm  nor  rain  nor  snow^^  GoidJ^ 
p.  19);  Gen.  d'foabus  na  sfne  TE. 
9,  4  Eg.\  uacht  sini  Hy.  2,  27; 
Dat.  di  cacb  sin  Ml.  carm.  2 
(Goid.^  p.  19);  Acc.  tria  sfn  Hy.  5, 19; 
PL  Nom.  sina  LHy.  Amr.  58;  Gen. 
rais  na  sina  LU.  j).  13i>,  42  (Amr.)? 

2.  sin  i.  cach  cruind,  unde  sfn 
maic  Main  i.  epistil  boi  ima  brägait 
fri  forgeall  ffrinde,  i.  in  tan  ba  fir 
atbercad  ba  fairsing  dia  bragait, 
in  tan  ba  gö  ba  cumac  Corm.  ^.41, 
vgl.  Corm.  Tr.  p.  108  Morann,  ivo- 
selbst  sfn  mit  chain  übersetzt  wird; 
sin  round,  a  collar  O'R. 

sindach  s.  sinnacn. 

sine,  siniu  s.  1.  sen. 

sine  Zäpfchen,  Zitze;  a  teat 
Corm.  Tr.  p.  151;  a  teat,  a  link 
of  a  chain  O'Don.  Suppl.;  sfne  bö 
Gl.  zu  del;  sine  ochta  über  Ir. 
Gl.  1059;  sine  Seain  uvula  Ir. 
Gl.  151  {„John's  teat'').  —  PI.  Nom. 
sineda   na   m-bo   do   thescad  ocus 


loimm  do  dail  inntib  ocus  a  cur 
na  m-belaib  Fei.  p.  CXLII  24. 

sinecht  Strecken,  Gl.  zu  sen- 
nath  Fei.  Prol.  46. 

sith  slnl^he  TE.  16  Eg.? 

sinim  III  ich  streck^^trecke 
aus;  I Stretch,  reach  0'B^^£raes. 
Sg.    3   rö    sini   FB.   27; 
sinithar   er  streckte  sich  _ 

—  Praes.  sec.  Sg.  2  togu  dam-sä 
anf  sinta-su  ind  sainriud  dia  ner- 
tad  sech  cäch  Pr.  Gr.  1«  \<eligo 
mihi  id  ad  cujus  hortationem  ten- 
debas  tu  2>otissimum  praeter  omnes 
Z*.  445);  3  in  tan  do  sfned  FB. 
57.  —  Praet.  Sg.  3  sfnis  a  then- 
gaid  d*impöd  na  duille  LBr.  p. 
216^  74;  PI.  3  0  rö  öinset  a  läma 
chuci  Three  Hom.  p.  56,  30. 

sinit  Alter,  von  sen;  Dat.  iar 
sinit  Hy.  4,  11. 

1.  sinn  wir,  we  ö'Don.  Gr.  p. 
127,  vgl.  sinne,  ni,  sni. 

2.  sinn  i.  cuitbiud,  derision 
O'Don.  Suppl ;  O'Dav.  p.  115. 

slnna  ScM.  21,  26? 
sinnaeh  M.  Fuchs;  sindach  Gl. 
zu  putidus  Corm.  Tr.  p.  138  putte. 

—  Sg.  Nom.  in  sindach  p.  46,  26; 
Gen.  petta  sindaig  p.  46,  22;  Acc. 
in  sinnaeh  n-allaid  Hy.  5,  61;  p. 
46,  24;  PI.  Acc.  dosennat . .  secht 
sinchu  TBF.  p.  138,  20. 

slnnt^dVerspotten,  vgl.  2.  sinn; 
occa  sinnad  Fei.  Prol.  47,  Gfl.  I.  oc 
a  cained. 

sinnehenae  F.  vulpecula  SG. 
47»  (Z«.  274). 

sinne  we  ourselves  O'Don.  Gr. 
p.  127;  sinne  ro  marb  he  ,;U  is  we 
that  käled  him"  Fa.  p.  XXXIV  45; 
batar  sinde  riadatar  a  fochlai  fria 
faitsi  Corm.  p.  XXXIX  {vgl  O'Dar. 
p.  84  fochhO. 

sinnruth  s,  s(ainred. 

sinredaigr  s.  sainredach. 

sinser  der  ältere,  älteste, 
für  sanias-tara-s,  eine  Bildung  wie 
lat.  magister,  minister,  vgl.  öser; 
seindser  „ancestorj  senior**  Corm. 
Tr.  p.  151  (senser  B.).  —  Sg.  Nom. 
ba  sinser  döib  FB.  81 ;  Colman  a  sin- 
ser „the  eldest  of  them"  Goid.*  p.  98 
{LHy.);  sinnser  sacart  n-£renn  Three 


sion 


777 


sfst 


Hom,  p.  98,  6;  sinnsear  na  noem 
„senior  of  the  sotnte"  F41.  p.  LX. 

sion  Fing  erhut;  foxglove,  Digi- 
talis purpurea  On  the  Mann.  III 
Index.  —  8g,  Nmn.  sian  a  grüadi 
gormchoMpki  Lg.  4,  4;  Bat.  brec- 
dergiUri^KSn  a  n-griiad  n-aile  LIJ. 
p.^g^^pn  the  Mann.  III  p.  140); 
_  r  sian  slebi  cechtur  a 
a  ghrüad  TE.  4  Eg.\  Fl.  Gen.  is 
datb  sion  and  cech  grüad  p.  132,  25. 

slr  lang,  ewig;  longus  Wh.  3^ 
{Z^.  21V  — '  A  dv.  tri  bith  slr  FA.  34; 
ScLb.  20;  trfa  bithu  sfr  FA.  13;  19; 
CO  slr  FA.  19  LBr. ;  for  ever  Three 
Hom.  p.  96,  31.  —  Comp  OS.  sir- 
aittreb  FA.  34;  s^ol  sir-arde  LHy. 
Amt.  2;  s6ol  sir-aichte  iMd.  Lu. 
{„a  saü  ever  to  he  driven**  Crowe); 
sfr-derg  FB.  24;  sfr-dorcha  p. 
190,  26;  sfr-gnathchi  p.  190,  29; 
occd  sir-fegad  „always  heholding 
Ätw"  FA.  10;  TE.  6  -E^r.;  hi  sir- 
galur  7  £'^.;  air-ligi  SC.  30;  sfr- 
sellad  r^;.  ß  LU.;  sir-serg  /SfO. 
29,  11;  air-silliud  TE.  6;  sfr-snechtu 
p.  190,  30;  sfr-snim  TE.  7  -%.; 
sir-thacra  FA.  26.  —  Oow^ara^ 
is  sia  a  find-scn  Corm.  p.  10  croi- 
cend  {est  longior  ejus  crinis  Z*.  277) ; 
slriu  longer,  farther,  further  O'Don. 
Suppl.;  ni  lotär  nf  bad  sire  LU. 
p.  24»,  6. 

sireoht  „longing**  Fei.  Index; 
ar  a  siracht  an  t-senma  „the  mel- 
ting  plaintivenes  of  their  music"  On 
ihe  Mann.  III  p.  383,  vgl.  sirechta. 

sfreeda  s.  sfrieda. 

1.  sfreehta  eine  zauherische, 
Schlaf  und  Tod  hewirkende 
Musik;  music,  melody  O'R.;  sen- 
nait  din  conid  abbad  tricha  fer  di 
sainchaemaib  Ailelia  ar  slrechtai 
„for  pleasureahleness'*  TBF.  p. 
148,  16.  —  Vgl.  sfrechtach. 

2.  sireebta  i.  geis  no  fuachtain, 
ut  est  teora  sirecbta  flatha  i.  teora 
sirfuacbtana  no  tri  suithingesa  na 
flatha  O'Bav.  p.  118;  sirichta  things 
forhidden  O'Don.  Suppl. 

sfreehtacb,  von  l.  sirechta,  sehn- 
süchtig? „melodious*^,  i.  adbonn  no 
binn  O'Don.  Suppl  {vgl.  Corm. 
Tr.  p.  89  goUtraigi);  co  ro  codail- 


dais  frisin  ceol  sirechtach  aide  On 
the  Mann.  III  p.  361  {„plaintive 
fairy  i»imc"). 

sirem  a  disease  Corm.  Tr.  p.  149. 

^iv\t  =  lat.  sericum,  Seide;  lu- 
bricus  dicitnr  don  chrunn  sein  bite 
eoin  Ina  barr  ocus  dia  cacc  dogni- 
ther  in  t-siric  Goid.*  p.  68  {LHy.). 

sirieda  seiden;  cliabinar  sröil 
siricda  r6  ebnes  LU.  p.  81»,  30; 
s.  unter  glan;  PI.  Nom.  tri  bruit 
sirecdai  impu  ibid.  p.  89^,  s. 

sirid,  fiirid  longitudo  Cr.  33^ 
{Z\  249). 

slrim  III  ich  suche,  suche  ah, 
—auf  durchsuche;  I seek^inquire, 
court  O'R.  —  S'praet.  Sg.  1  ro 
Sirius  morbrugi  Erend  FB.  32; 
5  i  n-airbi  ro  ir  SC.  31;  ro  sir 
Gl.  zu  Hy.  5,  62;  Dep.  Sg.  3  co 
ro  sirestar  hErenn  hule  sie  suchte 
ganz  Irland  heim  {sc.  die  Pest)  Hy. 
1  Praef;  PI.  3  ro  sirsit . .  hErind 
hule  TE.  2  Eg.;  3.  —  B-fut.  sec. 
Sg.  3  no  sirfed  . .  in  m-bith  m-bras 
SC.  29,  8;  10;  14.  —  Inf  Acc, 
i  1)  cen  siriud  in  domain  duind  SC. 
I  29,  4;  2)  cen  sirtin  a  mirica  SC.  29. 

sirite,  siride  a  wild  man  O'R. 
—  Nom.  in  siriti  FB.  75;  Gen.  in 
t-siriti  itnd  ;  Voc.  a  siriti  lethguill  67. 

sir-reehtalde  langgezogen?  co 
tromosnadaib  sirrechtaidib  „with 
heavy  yearning  sighs"  ScLh.  20. 

sirsan  „lucky";  siorsän  good 
netos  O'R.  —  Sg.  Nom.  ni  bo  sir- 
san in  t-anad  SC.  11,  1;  „ni  bu 
sirsan  dait"  ol  se-side  „ani  ar  dot 
tä,  ar  dot  td  mör  n-imnid"  TBF. 
p.  154,  8;  ni  bu  dirsan  do  feraib 
hErenn  ^m  tichtain  in  tiri  sc  ibid.  18. 

sis  qui  est,  s.  unter  öser,  für  is? 

sls  Adv.  unten,  hinunter,  vgl. 
is,  anis;  deorsum  Z*.  612;  co  ro 
laiset  sis  a  n-ingir  p.  69,  16;  is; 
FA.  28;  FB.  25;  57;  74;  asbcrt- 
som  in  laid  seo  sis  das  Lied  hier 
unten  p.  131,  23;  SC.  11;  asbert.. 
in  so  sis  das  was  unten  folgt  SC. 
\  27;  38;  FB.  71;  telcem  gnusi  ses 
,    Wi.  Gr.  p.  125  {LBr.\  reimt  auf  h^s. 

sfst  a  white  O'Don.  Suppl.  ■=— 
Dat.  i  n-öen  sist  s.  unter  güal; 
Acc.  assisedar  sist  p.  131,  si;  dorn 


situ 


778 


siubal 


rat  eist  fa  domenmain  „for  a  whüe** 
F41.  p.  CXL;  CO  n-accutar  timthi- 
recht  aingel  uadu  sist  on  t-sligid 
„a  Ifttle  way  from  ihe  road"  ibid. 

p.  CXXVIll  24. 

sfta  Seide;  sioda  sük  O^B.  — 
Gen.  brat  sida  s.  unter  fethal; 
Dat.  do  Sita  uainidi  TE.  3  Eg. 

sftamsil  seiden;  slodhamhuil 
ailky,  sük-like  O'M.;  a  toeb  Beug 
seta  8idhamai7  TE.  4  Eg. 

sith  „a  pass,  tkrust,  attempt*^ 
O'B.;  tug  sith  sanntach  nimhneach 
naimhdeamhail  air  Tor.  p.  130,  23 
{j,spring'^);  tug  sith  sauntach  s4r- 
läidir  ar  an  athach  ibid.  p.  138,  88 ; 
ibid.  p.  182,  88. 

1.  sith  M,  Friede;  sfd  pcuc 
Z^,  20;  Nom.  pax  vobls  a  laidin, 
sith  no  6i[th]cain  a  gaoidheaig 
O'Dav.  p.  61;  sith  iar  saith  Hy. 
5,  80;  sfd  ar  n-öl  SC.  30,  11;  Goid.* 
p.  158, 9  {LHy.  Ämr,);  Gen.  is  airidhe 
sida  in  phöc  Corm.  p.  36  pöc;  laithe 
in  sith  Gl.  zu  sithlaithe  Hy.  2,  56; 
Äcc.  risam  huili  sith  ind  rfg,  Hy. 
J,4i.  --  Comp,  sith-iaith  /ur -flaith 
Friedensreich  Hy,  2,  19;  sith-iaithe 
Friedenstag  Hy.  2,  66. 

2.  sith  8.  1.  sld,  sfth-bmgr- 
sith-  an  intensitive  particle,  sith- 

fulang  a  sämthach  the  temper  of 
their  battle-axes,  cu  sounachaib 
sith-^rda  with  high  enclosures 
O'Don.  Gr.  p.  277  {vgl.  ibid.  p.  318); 
sliasta  . .  sith-camnia  FB.  37  Eg. ; 
meru  seta  sith-gelui  TE.  4  Eg  ; 
CO  mongaib  ördÄib  sid-budib  TBF. 
p.  138,  8? 

sithaige  s,  sfdaige. 

sfthal  =  lat.  situla  Tur.  Gl.  109 
C„a  bücket*')]  sitheal  situla  Ir.  Gl 
241;  sithal  no  ardig  no  tulchuba 
l„a  bücket  or  chalice  or  cup")  Gl. 
zu  creithir  Corm.  Tr.  p.  48. 

sithbe  8.  sfthfe. 

sfth-brug?  sithbhrog  a  fairy- 
mansion  Ö'B.,  vgl.  1.  sid.  —  Sg. 
Gen.  sdan  sithbroga  SC.  29,  le; 
Dat.  is  a  sithbrug  suidigthi  ieigthi 
duili^n  deiligthe  „seated  in  a  fairy 
court  he  casts  a  cleaving  javelin" 
Corm.  Tr.  p.  61  duill^n. 

slth-ehain 9     siothchain    peace 


O'B.;  O'Dav,  p,  61  breth  {s.  unter 
1.  sith). 

1.  slthchaire  von  1.  sid,  die 
Bewohner  des  Sid,  die  Side? 
sithchaire  Muighe  Breg  TE,  20 
Eg,  —  Vgl.  sidchairecht. 

2.  sithchaire  von  1.  sith  Friede? 
sithchaire  ocus  airfitiud  Ltjjl^.' 

sithe  unter  1.  lön,  =sitnidTr. 
bole  sithe  follis  SG,  67^  2. 
sithethar  FB.  68,  16? 

1.  sithfe  „any  long  rod,  or 
pole**  Crowe,  Stab.  Concul.  p.  418, 
als  Theü  des  Wagens  die  Deidiael? 
sithfe  find  forargit  FB.  47;  sithfe 
CO    f^thain    findruine    50;     sithbe 

p.  310,   28. 

2.  sithfe  Hauptmann,  Führer, 
nach  Crowe  l,  c.  identisch  mit  1.  sith- 
fe; sithfi  i.  taisech  O'Dar.  p,  118; 
Mochta  inor  maith  sithbe  Fe2.  Äug.  19 
{„chieftain**)y  Gl.  i.  sithbeo  i.  fota 
a  chlu  i.  ssegul  Mochta  [vgl.  O'Dat. 
p.  116),  i.  line  na  naem  Three  Ir. 
Gl.  p.  135  zu  derselben  Stelle; 
sithbe  Corball  for  a  chuairt  Corm. 
p.  13  („0.  was  a  leader  on  ä« 
expedition")\  sithbe  sigidi  LV.  p, 
113»,  82  {Siab.  Concul.). 

sithidir  länger;  sithidir  claideb 
garmnai  cechtar  a  d&  lurgan  LU. 
p.  86»,  11;  s.  unter  seöl-chrand: 
sithethir  s.  unter  1.  lön;  sithiger 
urbuinde  gabond  a  srön  Corm.  p. 
36,  29  (priUl). 

sithlaim  I  filter;  Sg.  3  sithlaid 
Gl.  zu  crehrat  {fies  cribrnt?)  Goid.^ 
p.  70  {LHy.).  —  Inf.  No.r  sithlad 
in  lenda  s.  unter  d4il.  —  Vgl. 
siothlaighim  I  filter,  strain  O'B. 

sith-loiig  Schiff  aus  dem  Sid? 
PI.  Dat.  do  sithlongaib  SC.  45,  16. 

sithothar  [i.]  cech  tren  Corm.  Tr. 
p.  155  sethor. 

sithngud  Frieden  machen, 
von  sith;  Dat.  do  öbithugud  et^ 
firu  hörend  ocus  Alban  im  Dal- 
riata  LHy.  Amr.  Prcief.  {Goid.* 
p.  156,  sidugud  LU. 

sia  8.  se;  -sia  s.  -sn. 

siabal)  siubhal  going,  moving^ 
march,  Walking  O'B.;  s.  unter 
fonnadb;  ag  siubhal  Tor.  Dh. 
p,  108. 


siüil 


779 


slataige 


stöil  FB.  24? 

slal,  siAil  «.  seöl. 

siur,  fiur  F.  Schwester;  siur 
sorar  Z*.  262;  „noio  cousin,  kins- 
w&man*'  Corm.  Tr.  p.  154.  —  Sg. 
Nom.  a  siur  CC.  1  Eg.\  p.  143,  i; 
p.  144,  3»;  Three  Hom.  p.  8,  is; 
a  fiur  CC.  1  XZ7.;  6;  mo  fiur,  mo 
fiar  Goid.^  p.  93  {LHy);  Gen. 
mac . .  do  derb-§ethur  CC.  7  Fg., 
derfethar  LU,;  coibche  ua  sethar 
Z^.  262  (Sench.  M,);  „ni  techtu 
dam  d^l  fri  fer'*  ol  ind  ingen  „hi 
fiadnaisi  na  sethar  as  siiiiu  andu'* 
LU.  p.  124^,  26;  mac  sethar  a 
mäthar  ibid.  p.  82»,  9;  Dat.  dia 
shiair  Three  Hom.  p.  8,  le;  Äcc. 
a  flair  CC.  6  Lü.;  p.  141,  3;  17; 
in  siair,  fri  fiair  Z«.  263  (Fi*.  Trip.); 
PI.  Nom.  batar  V  sethracha  acca 
Three  Hom,  p.  4,  25;  Du.  Nom. 
df  siair  p,  17,  19;  dl  fieir  LU,  p. 
82^  15;  Acc.  a  di  äiair  ibid.  2i. 

siuroat  sororcula  SG.  46^ 
(Z*.  274). 

Sias,  islus  Hy.  7,  67,  „in  length'" 
Stokes  {vgl.  sir,  Compar.  sia),  oder 
zu  sess? 

siat  8.  süt, 

slabar  cach  cumang  (^^narrow'O» 
esslabar  cach  fairsing  Corm.  ^.,40 
slabhradh. 

slabrad  F.  Kette;  catena  Z*. 
856 ;  vgl.  macc-siabrad.  —  Sg.  Nom. 
slabraid  theutidi  FA.  25  LBr.] 
Dat.  a  slabreid  Hy.  1,  33;  PL  Nom. 
siabrada  FA.  25. 

slidar  FB.  48  zu  slaidim? 

slftetan,  släetan  trommgalatr  TE. 
7  Fg.,  vgl.  slaod  slaughter,  murder, 
slaodach  lazy,  lubberly,  slaodadh 
dragging,  sliding,  slaodän  a  cough 
or  cold  O'R. 

da-slaid  i.  cruthaigedar  Gl.  zu 
plasmantis  Ml.  27  r. 

filaide  Schlagen,  Inf.  zu  slai- 
dim ;  slaighe  slaughter  O'B.  ?  slaidhi 
a  eich  „to  incite  his  horse**  Leabh. 
na  g-Ceart.  p.  2;  Gen.  am  sond 
slaide  cach  socraid  p.  328,  4?  Dat. 
ro  gab  cdch  dib  ac  slaide  araile 
On  the  Mann.  111  p.  444. 

slaidim  ich  schlage,  zerhaue. 
—  Praes.   Sg.    3    slaidid    sciathu 


SC.  17,  ,3 ;  gabaid  in  n-oss  ba  nes- 
som  dö . .,  slaittius  sethnön  ua  möua 
LU.  p.  62\  40 ;   nod  slaid  SC.  8. 

—  Fut  Sg.  3  slaidfid  Gl.  zu  arsiig 
Fei  Sept.  29.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
no  äiaidfed  Goid.*  p.  17H.  —  Pass. 
Praet.  PI.  3  ima  ro  slaitea  uo  ro 
marbtha  Gl.  zu  ima  siech ta  Fil. 
Nov.  5;  ro  sliged  no  imasloitca 
Gl.  zu  imaslecht  sluag  sobail  ibid. 
Jun.  16.  —  Inf.  slaide. 

sl&inte  F.  health,  salvation, 
soundness,  welfare  0'B.;exemp' 
tion,  indemnity  O'Don.  Suppl.  — 
Dat.  ina  släinti  SC.  10. 

slaitfn  virgula  Ir.  Gl.  117,  von 
1.  slat. 

»\kn  heil,  gesund,  ganz,  voll; 
sanus,  salvus,  sospes  Z^.  16.  — 
Sg.  Nom.  slän  Hy.  5,  39;  p.  46,  26; 
TE.  10  LU.\  U;  SC.  13;  30,  1; 
is  am  slän-sa . .  dom  galur  TE.  14 
Eg.;  og-älan  p.  48,  24;  CC.  6;  ni 
pam  slän-sa  Lg.  7;  slan  seiss  FB. 
19?  Acc.  doberimm  do  slan  TE. 
10,  II?  PL  Nom.  CO  m-bä  slana  a 
da  6üil  p.  43,  22  {auf  den  Du.  be- 
züglich); dia  n-at  sl&ua  a  secht 
Miiadna  dem  seine  sieben  Jahre 
voll  sind  FB.  9;  79;  in  tan  . .  roptar 
slana  XIl  [bliadna]  do  SMart.  9; 
Gen.  da  coecait  fer  . .  si4a  SC.  45, 14. 

—  Unflectirt  co  roichet  ög-slän 
. .  tarsin  n-glend  FA.  22. 

sl&naigrim  HI  ich  mache  heil; 
Praes.  Sg.  3  rel.  slänuigheas  indem- 
nifies  O'Don.  Suppl ;  ro  slanaig 
LHy.  Amr.  136. 

sl&nieid  M.  Heiland;  Nom. 
s.  zu  Hy.  1,  11  {LU.);  Acc.  ro 
chroit  in  slänicid  FA.  32. 

1.  slat  virga  Ir.  Gl.  116.  — 
Sg.  Gen.  cur  slaiti  GL  zu  fenamcdn ; 
PL  Dat.  do  chuDchid  noich  dona 
slataib  Three  Harn.  p.  76,  2«.  — 
Davon  slaitin. 

2.  slat  Bauben;  slad  ^ft,  ra- 
pine  O'B.  —  Sg.  Dat.  duine  ang- 
buid  no  bid  oc  slat  ocus  oc  marbad 
na  cuitechtad  Three  Hom.  p.  42,  2. 

—  Dazu  sladaim  I  rob,  stecd,  plun- 
da-  O'Ii. 

slataige  M.  Mäuber;  sladaighe 
a  thief,  a  robber   O'B,;  slataidhe 


slatra 


780 


sUcht 


latro  Ir.  Gl  956.  —  PI  Nom. 
slataige  FA.  27. 

slatra  strong,  robust  O'R.;  i. 
däoa,  bold,  i.  l&idir  O'Don.  Suppl. 

—  ^dü.  CO  slatra  GL  zu  co  m-brassi. 
siecht,  siech ts  s.  1.  sligrim. 

1.  sleehtaim  H  ich  schlage.  — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  siech tad  in 
fid  LU,  p,  58»»  6.  —  Inf.  slechtad 
cutting  down  O'R.;  ro  gab  cÄch  dib 
bar  slaide  ocas  bar  slechtad  bar 
airlech  ocas  bar  cssorgaio  On  the 
Mann.  III  p.  444. 

2.  Bleehtaim  »  lat  flecto,  ich 
beuge  das  Knie.  —  Praes.  Sg.  3 
sl^chtid  Isserninus  du  Patrice  TirAO, 

sleehtan  genuflection.  —  Sg. 
Acc.  dos  gni  siechtain  ocus  cros- 
figill  SMarU  36;  PI.  Gen.  dÄ  c6t 
dec  sleehtan  leis  cech  lai  LHy. 
Amr.  23;  cet  siechtain  cech  läithi 
Three  Hom.  p.  10,  so. 

eleg  F.  a  long  light  spear  which 
was  hurled  or  cast  wüh  an  amen- 
tum  On  the  Mann.  III  Index.  — 
Sg.  Nom.  sieg  coicrind  p.  131,  19; 
Dat.  tarlucus  urchur  dorn  sleig  SC. 
38,  1 ;  Acc.  im '  dleig  Gl.  zu  mam 
luibni  Oss.  III  1  L. ;  fos  ceird  side 
issa  tir  süas  in  sHg  TBF.  p.  146,  S4. 

slegaeh  mit  Speer  versehen; 
Gen.  Fem.  buidne  slegaige  SC.  17,  2. 

siegin  ein  kleiner  Speer.  — 
PI.  Acc.  ro  gabastar  a  ocht  slegini 
ima  sleig  coicrind  LU.  p.  19^,  7 
{On  the  Mann.  II  p.  301V 

sleidm  Gl.  zu  saniem  SG.  218i> 
(Z*.  776). 

slemon  luhricus  Goid.*  p.  68 
{LHy.) ;  slemain  lubricus  Ir.  Gl.  639. 

—  Sg.  Nom.  (talum)  slemun  p.  190,32; 
(läine)  cotat  slemun  do  Sita  TE.  3 
Eg.;  PI.  Nom.  F.  clocha  slemnu 
p.  190,  27.  —  Comp  OS.  slemon- 
gelu  na  sliastai  TE.  4  Eg. 

slestän  lacerna  Ir.  Gl.  32 
{von  Stokes  fnü  sliassit  zusammen- 
gebracht). 

slfab  N.  Berg,  Gebirge.  — 
Sg.  Nom.  sliab  n-Ossa  mons  Ossa 
SG.  63»  {Z\  270^;  Gen.  fiadach  in 
t-sl6be  Lg.  11;  sfan  slebi  TE.  4 
Eg.;  Dat.  hi  sleib  Füait  FB.  31; 
36;  p.  19,  32;  Acc.  tar  slfab  Füait 


FB.  43;  connicci  In  slfab  TE.  18 
Eg.;  dar  sleib  n-£lpa  Gl.  zu  Hy. 
2,  9;  PI.  Nom.  siebe  FA.  30:  slebi 
p.  191,  14;  Fä.  Prot.  237;  slebti 
ibid.  240;  Gen.  imthecht  siebe  SV. 
I  5;  Acc.  corrancatar  sleibte  Elpae 
TBF.  p.  154,  14,  vgl.  Epscop  Aed 
böi  i  Släibti  Tir.  15  {„Sletty").  - 
Comp  OS.  sliab-achad  „mountain- 
field**  Fei.  p.  CXLV  10. 

sliassit  das  Dickbein,  der 
Schenkel;  poples  Z^.  18.  —  Nom 
a  sliasat  mar  äämthaig  Corm.  p. 
36,  35;  Gen.  in  tarb  sliasta  Güd. 
Lor.  Gl.  95  zu  exugiam;  Acc.  triat 
liasait  ScM.  13;  dambeir  fo  sliasait 
elf  Bev.  Celt.  III  p.  177  {,,ihigh''^: 
PI.  Nom.  na  sliastai  TE.  4  Eg.: 
sliasta  sacacha  sitheamma  FB.  37 
Eg.;  Dat.  a  claidib  for  a  slfastaib 
SC.  2;  cusna  sliastaib  „wüh  the 
thighs  {from  hip  to  kneeY'  Güd. 
Lor.  Gl.  178  zu  cum  femoribus; 
Acc.  na  sliasta  i.  in  fdathroic  „the 
loins,  i.  e.  ihe  waist  GUd.  Lor. 
Gl.  94  zu  patma;  Du.  Dat.  for  a 
dib  sliastaib  p.  310,  39:  nomen  do- 
loris  genes  do  imchoimelt  do  da 
Sliasat  oc  imdecht  Gl.  zu  dfathach 
Corm.  p.  14. 

sliee,  slige  a  shell  O^R.;  med 
no  thesc  no  slice  Gl.  zu  lanx 
SG.  20»;  PI.  Nom.  ind  slici  ost- 
reae  Cr.  34^  {Z\  215). 

sticht  Spur;  sliocht  trctck,  traee, 
impression,  wake  O'Don.  Suppl.  — 
Sg.  Nom.  con[id]  slicht  snachnid 
FB.  34;  slicht  a  asna  trena  etach 
LHy.  Amr,  23:  sliocht  Leabbair 
Leacain  copy  or  extract  from  (he 
Book  of  Lecan  O'Don.  Suppl.; 
slicht  Libair  Budi  Slani  p.  205; 
Dat.  for  a  slicht  ScM.  21,  11;  co 
n-apair  for  slicht  Tsu  „after  Jesus^ 
Smart.  3;  conid  for  slicht  na  m- 
bria^Aar  sin  aiheir  Johannes  „on 
the  track  of  these  worda^*  Three 
Hom.  p.  50,  16;  for  slicht  sin  Corm. 
p.  30,  26  {„in  this  wise"?);  vsaed  i 
slicht  inn  inud  aile  p.  132,  t?  (»  es 
wird  überliefert  an  einer  anderen 
Stelle?);  Acc.  atgeöin  slicht  fonnaid 
Gonculainn  FB.  70;  for  slict  Fuam- 
naige  p.  132,  14;  gabsat  in  choin 


slicre 


781 


sliucht 


slicht  Caer  Corm.  p.  XXXIX;  PL 
Acc.  alre  sechethar  sciictu  {sie)  ar  fe- 
doiut  sequaturvestigia  domininostri 
Cam.  (Z*.  1004).  —  Dazu  sliuch- 
tairecht  Goid*p.lS,  6  {Ml.  cartn.  1)? 

slicre,  sligre  ocus  turrscar  io 
mara  ina  lenmain  „shells  and 
iveeds  of  the  sea  sticking  to  her*' 
Fei  p.  XXXVIII  36. 

nliereth  Klappern?  slicrech  na 
Bieg  Qn  the  Mann.  III  p.  426  {„the 
hissing  of  the  spears*'). 

1.  slige  Erschlagen,  Inf.  zu 
sligim.  —  Sg.  Nom  dar  ba  gur  a 
slighi  i.  a  marbadh  O'Dav.  p.  95 
gur  {Fil.  Nov.  7);  Bat.  bä  misi  in 
caur  claidebrüad  iar  sligi  na  sldag 
LU.  p.  114b,  41  {Siah.  Concul.)\ 
tofuitet  86  cH  lais  ina  ch^tchumsciiu 
ocus  teit  iar  sligi  cät  tria  budin 
sechtair  Und.  p.  97^,  29. 

2.  slige  Strasse  {auf  der  sich 
Wagen  ausweichen  können,  vgl. 
Corm.  p.  38  röt);  slighi  via  Ir. 
Gl.  112.  —  Gen  sät  slighedh  iter 
Ir.  Gl.  1073;  Dai.  forsin  t-sligid 
chetna  FB.  40;  iarsin  t-dligi  ScM.  1 ; 
Acc.  toracbt . .  in  sligid  cetna  FB. 
39;  PI.  Nom.  sligthi  p.  IßO,  26 
{Form  des  Acc);  secht  sligeda 
ScM.  1  {Form,  des  Acc);  Gen. 
tärraluig  älighith  TE.  2  Eg.;  3; 
17;  sligiuth  19;  Acc.  is  e  foricaib 
na  sligeda  l&na  ocus  na  cuileda 
fäsa  Fd.  p.  LXXVI  s. 

sligim  ich  schlage.  —  Per  f. 
Sg.  1  iarsin  ro  selach-sa  iar  n-gles 
dün  fo  thd  LU.  p.  114^,  3;  {für 
seölach);  3  täm  ro  delaig  di\ini  sin 
magin  sin  Corm.  p.  45  tamlachta; 
fer  ro  selaig  mör  mile  SC.  31,  s; 
ce  ro  selaig  claldeb  lohen  Bauptaist 
brigach  2<>7.  Prol.  101;  on  t-äil 
ro  öelaig  rosüan  Oss.  II  s;  PI.  3 
ra  selgatär  na  budni  larom  in  fid 
resna  carptib,  iss  ed  ainm  in  puirt 
sin  Slechta  LU.  p.  58»,  1;  ro  sel- 
gatar  rotu  Fei.  Prol.  29,  Gl.  i.  ro 
sligsetar  (j,they  hewed  out  roads**yi 
—  Red.  S'fut.  PI.  1  silsimi-ni  in 
fid  LU.  p.  58»,  7.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  imma  siecht . .  XXX  trenfer 
Fei  Febr.  20;  PI  3  huare  ro  slechta 
quia    destructi    fuerant    Ml    48^; 


con  ru  sleachta  deleti  fuei*unt  Ml 
53d;  8lechta  primslog  Fei  Febr.  12. 
—  Inf.  slige. 
sligre  s.  slicre. 

1.  slind  pecten  Ir.  Gl  1014. 

2.  slind  imbrex  SG.  70»;  slinn 
a  flat  stone  or  tile  O'R.  —  Gen. 
tech  darach  co  tugi  slinned  FB.  55; 
slinded  p.  309,  34;  ba  tuga  slinned 
böi  fair  dianechtair  TBF.  p.  140,  2 
i„a  covering  of  shingle'*). 

sÜDd-criad,  labar  no  slinncriadh 
Unter  Ir.  Gl  376? 

slindän,  slinneän  the  Shoulder 
blade  O'B.  —  Gen.  mong  in  t-älin- 
deiu  „Äatr  of  the  Shoulder**,  ist  Gl. 
zu  hönplata  {sie)  =w(Aonkatti  Ir. 
Gl  148. 

slindeöe  Schulterblatt.  —  PI 
Dat.  de  güalUb  ocus  de  dliastaib 
ocus  de  älinneöcaib  LL.  fo.  59,  a,  2 
(On  the  Mann.  III  p.  444). 

slipre  „rods  for  making  toicker- 
work  buüdings**  Three  Hom.  Index; 
ro  gabtha  süind  ocus  slipre  doib 
„siakes  and  wattles  were  taken 
from  them**  Three  Hom.  p.  78,  1; 
slipre  ocus  echlusca  do  gabdtl  do 
CO  ro  muide  ocus  co  ro  et^rscara 
a  feoil  ocus  a  chraiccend  0  chnamu 
LBr.  p.  214»,  81 ;  42. 

1.  süss  Seite.  —  Nom.  n(  fil 
druim  neich  dib  no  a  süss  fri  äraili 
FA.  12;  Gen.  und  Acc.  lam  Colutm 
CWle  tria  sliss  in  mbemrai. .ocus lam 
Chianain  amach  co  leth  in  t-lessa 
Fü.  p.  CLXXI  21;  Acc.  comard  ra 
sliss  in  taige  ScM.  18;  PI  Nom. 
cethar  slessa  Ml.  carm.  2  („four 
sides*'  Goid.^  p.  19).  —  Compos, 
in  mil  slis-gel  sluagach  Fil  Sept.  29. 

2.  süss,  slis  a  chip,  a  lath,  a 
thin  board  O'B.;  sliss  no  ga  lea- 
bhair  O'Cl  {Corm.  Tr.  p.  3  astol). 
Dazu  CO  ard-liss  {für  -sliss)  ind 
rigtigi  p.  310,  1,  und  midlissi? 

süssen,  slissean  no  gse  liubair 
{„a  lance  or  a  long  spear**)  Gl.  zu 
hastula  Corm.  p.  1  asdol;  slisen 
a  Chip  ö'Don.  Suppl. 

slisseöc  =  2.  sliss  O'R. ;  sliseög 
pölimen  Ir.  Gl  1001. 

sliaeht  M.  cognitio  SG.  200» 
{Z*.  878);  davon  intliucht. 


Klocim 


782 


smacjit 


\ 


slodin,  nlvLceXmUJ  ich  schlucke 
ein,  verschlucke.  —  Praes.  PI.  3 
slucit  FA.  20.  —  Imperat  PI.  2 
slucid  . .  na  gemma  Three  Hom,  p. 
26,  31.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no  slo- 
cad  SC.  5.  —  S'pretet.  Sg.  3  conda 
sloic . .  lasa  loim  p.  131,  7;  co  ro 
äluic  taliim  he  Hiree  Hom,  p.  20,  24. 
—  Fut.  PI  1  alucfemit  Three  Hom. 
p.  26,  31.  —  Inf.  slucnd  ScLh.  21. 

slög*,  slüagr  M.  Seh  aar,  Zug, 
Heer;  slaagh  agmen  Ir.  Gl.  1003. 
~  S(f.  Nom,  slög  SC.  20;  38,  s; 
slög  dib  . .  slög  alle  . .  slög  dedenach 

FA.  22;  in  sliiag  Hy.  5,  es;  SC,  35; 
ScM,  21,  36?  CO  n-gäiret  slog  der- 
m&irp.  191,  is;  Gen,  slöig  FB.  11; 
in  t-siöig  42;  in  t-sluaig  ScM.  8; 
cara  sluaig  ocas  sochaide  p,  328,  20; 
Dat.  ocon  t-slög  SC.  35;  fön  slög 
uile  FB.  16;  don  t-älüag  Lg.  1; 
resin  slüag  FB,  54;  94;  cona  ds&scor- 
slüag  FA.  3  (doescur-sluag  LBr.); 
p.  191,  »6;  Acc.  forsin  slög  SC.  7; 
ria  sluag  n-demoa  Hy.  1,  48;  slüag 
SC.  11,  8;  35;  45,  is;  etarro  ocus 
in  slüag  FA.  8  (slög  LBr.);  PI 
Nom,    slöig    FA.    14;  22;  24;  26; 

FB.  43;  p.  46,  26;  slüaig  FA.  26; 
30;  31 ;  ScM.  3,  12;  18;  SC  29,  15; 
in  t-slüaig  36;  FB,  21;  intluaig 
iZy.  5,  62;  slüaigh  TE.  19;  Gen. 
tor  na  slüag  iSO.  35;  Ha  ar  sluag 
p.  132,  25;  Dat.  doiia  slogaib  p. 
46,  26;  fri  slüagaib  FA.  29;  32; 
1^^.  93;  do  il-slüagaib  71;  ar  ftlua- 
ghaib  TE.  9,  29;  Acc.  forsna  slögn 
SC.  36;  sluagu  iTy.  5,  10;  FA,  28; 
SO.  17, 6;  34, 18;  FB.  4i.—  Compos, 
slög-airchinnecht  „host-leadership*^ 
Goid.*  p.  68  {LHy) 

slögda  „hostfuV,  la  martra  na 
rigna  Eufemia  slogdai  Fei.  Jul.  11, 
Gl.  i.  erdairce  [vgl.  Three  Ir,  Gl. 
p.  133^. 

slöged,  sloiged  i.  imat  Three  Ir. 
Gl.  p.  139:  sloiged  lebur  n-Erenn 
„Ireland's  host  of  books**  Fei.  Fjpü. 
141;  sloiged  ina  rigna  Jul.  18 
(sluagad  Eawl.)\  sloiged  find  Fehr. 
3,  sluaiged  Laud^  slnagad  Bawl.\ 
Mai  17. 

slond  significatio  Z*.  982; 
Dat.  do  älund  atraib  trisin  n-genitin 


sön  ad  significatianem  possessionis 
per  genetivum  hoc  SG.  190J>. 

slondim  III  ich  bezeichne, 
nenne.  —  Praes,  Sg.2ni  slaindi-so 
non  significas  SG,  208i>  {Z\  435V, 
3  nf  sluindi  non  significat  SG.  25^; 
PI.  3  no  da  sloindet  lamm  iarna 
slontib  firaib  sie  nennen  su^  darauf 
nach  ihren  wahren  Namen  TBF. 
p.  138,  26.  —  Imperat.  Sg.  2  slaind 
Fü,  Jan.  81,  Gl.  i.  indis;  1.  aisneid 
Febr.  19.  —  Pfaet.  Sg  3  mit  Pron. 
suff.  {s.  S.  513,  Col,  2)  slainnsins 
LHy.  Amr,  55,  Gl.  ro  legastair 
(ro  sluinnestair  Lü.).  —  Fut.  Sg.  3 
flluinnfid  Fil.  Prol,  320;  PI.  1  slu- 
indfemne  Und.  287;  3  sloindfit  ibid. 
3(X)  Laud.  —  Inf.  slond,  slondud. 

slondud  M.  Bezeichnung,  Be- 
zeichnen; Nom.  slondod  neich  ad- 
chondarc-sa  ,jdescriptian  of  every- 
thing  which  I  saw"  Ml.  carm.  1 
[Goid.^p.  19^;  PI.  Dat.  iarna  slontib 
firaib  TBF.  p.  138,  26. 

Blüagrttch  schaarenreich,  ron 
slög;  Sg.  Nom.  Ailill  slüagach 
ScM.  21,  10. 

slüagrad  hosting,  s.  3.  fecht;  co 
ro  sserthar  ron&  tria  bithu  ar  inn 
gDÖ  ueut  ocus  ar  fecht  ocus  sluagud 
Fei.  p.  CXLVII. 

slaai8t«eh  FB.  37  Eg.  pon  siüasat? 

slüasat,  sluasad  ashovel  O'Don. 
Gr.  p,  90;  PI.  Nom.  sluaisde  ibid. 

slueit  s.  slocim. 

sluindi  s.  slondim. 

smacht  authority,  sway  CR 
—  Sg.  Nom.  nad  lugu  smacht  Lg. 
5,  19;  Gen.  do  chosnam  in  smachta 
Gl.  zu  aemülator  paternarum  tra- 
ditionum  Wb.  18*  \,Z\  771);  Acc. 
födemaid  smacht  indara  tigema 
„ihe  sway  of  the  one  lord''  SMart.  6; 
cen  smacht  rig  SC.  21;  är  ni  tha- 
brat-som  smacht  no  recht  no  riagail 
ar  denam  a  peccaid  ocus  a  n-daa- 
lach  hl  fus  ScLb.  16  U,ihey  do  not 
put  term,  or  law,  or  rule  on  com- 
mitting  their  sins  and  their  riees 
here'*^;  PI.  Nom.  cära  ocus  smachta 
ocus  cfsa  fer  n-£rend  Lü.p.  52»,  15 : 
Acc.  smactu  rechto  fetarlicce  Wb. 
26»  {rüus  legis  vetustaHs  Z*.  459); 
inna  smachtu  condieiones  Ml.  45 r. 


smoch 


783 


snAmftch 


smeeh  F.  Kinn;  i.  smeget  O'Dav. 
p.  117.  —  Dat.  don  smeich  mento 
Güd.  Lar.  Gl.  110;  PI  Acc.  con- 
nice  a  smecha  FA,  25  (smochu 
LBrX 

smeget  Gl.  zu  smech;  smeigead 
tifui  chin  O'R. 

sm^r  [i-l  teine  {„fire")  Corm.  p, 
40  smäröit 

sm^röit  glühende  Kohle  Corm. 
Tr.  p.  149;  sparks,  embers  O'B.; 
smeröid  carbo  Ir.  Gl.  945. 

sm^^tim,  sm^idim  inod,  heekon 
O'R. 

Binir  medulla  Ir.  Gl,  193.  — 
Gen  is  leges  lega  cen  les,  is  cuin- 
chid  smeracen  nmuiihLHy.  Amr,20; 
deadail  smeara  fri  smuas  ,fthe  par- 
ting  of  the  marrow  from  the  hone'* 
On  the  Mann.  III  p.  251. 

smity  melid  smitt  iu  duine  iter 
a  d&  mher  „he  grinds  the  person's 
ear-lobe  bettoeen  his  two  fingers'* 
Corm.  p  8  bri;  smiot  an  ear  O'R. 

smüainlm  III  ich  denke;  Ithink, 
imagine,  devise  consider  O'B.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  is  ^  ro  smuaineadh 
ina  mheanmain  do  Tor.  Dh.  p  168. 

—  Praet.  Sg.  3  an  tan  do  smuain 
nach  raibh  fear  a  hiomchartha  aice 
acht  Diarmuid  ibid.  p.  108 ;  ro  smu- 
ain ina  mheanmain  fi^in  tbid.  p.  208. 

—  Inf.  Dat.  ar  smuaineadh  dho 
ar  Ghiiiinnc  indem  er  an  G.  dachte 
ibid.  p.  192. 

smüas  „hone"  s.  smir;  smuais 
marrow  O'B.? 

snftdim  III  ich  schütze;  snai- 
dhim  I  Protect,  defend,  patronize 
O'B.  —  Praes.  Conj.  Sg.  3  ron 
snada  Hy.  1,  is  (snade  Fr.);  27; 
dollaid  ron  snade  Hy.  5,  lo  {paren- 
thetisch); Gl  zu  snaidsium  Hy.  1,  ii; 
PI.  3  ron  sn&dat  Hy.  5,  92  (1.  donet 
ar  söerad).  —  Praet.  Sg.  3  ron 
snaid  Hy.  1,  11.  —  Noch  nicht  ge- 
nügend aufgeklärte  Formen  sind 
{vgl.  die  Anmerkung  zu  Hy.  1,  11) : 
snaidsium  Hy.  1,  11,  Gl.  i.  ron 
snade  sund;  snäidsiunn  ibid.  27 
(snaidsium  Fr.);  ss  (snaidsium  Fr.); 
snaidsium  in  sab  sluagach  i  sossad 
n-ard  n-oiblech  Fei.  Sept.  21  (snaid- 
siund  . .  isin  sid  Lnud) ;    snaidsium 


in  sid  sffirdai  Jul.  18  (snaidsiund 
Latid).  —  Inf  Nom.  rop  snadud 
Hy.  1,  15;  Dat.  ior  do  nä,dud  dün 
Hy.  6,  24. 

ro  snadins,  ro  snadius  muir  me- 
drach  mend  LU.  p.  40»,  16,  „Iswam 
merry,  shining  sea*'  Crowe,  Aid. 
Ech.  p.  103. 

siiaidim,  snaidhim  I  chip,  cut 
O'Dan.  Suppl.  —  Imperai.  PL  2 
ticid  ticid,  gebid  fsebra  snaidid 
ethra.  ticfa  lind  Muni  nehmet  Werk- 
zeug, zimmert  Bote  LU.  p.  39^,  31 
(„knit  ye  boats^''  Crotce,  Aid.  Ech. 
p.  101)?  —   Vgl.  snaisse,  snass. 

snäidm  Knoten,  Knüpfen, 
Verbindlichkeit;   nodus  O^Don. 

—  Sg.  Gen.  snadhma  O'Don.  Gr. 
p.  96;  PI.  Acc.  dorighneadar  snadh- 
manna  cuir  agus  cengail  „bonds  of 
compact  and  agreement  Tor.  Dh. 
p.  *78;  ibid.  p.'  WO. 

sn&idmim  I  knot,  splice  O'B.; 
PI.  3  snadhmaid  na  döidlimha  tar 
chaoldromannaib  a  cheile  Tor.  Dh, 
p.  94. 

snäim  ich  schwimme.  —  Perf. 
Sg.  1  ro  snö  farrci  garba  giend 
LU.  p.  40»  23.  —  Praet.  Sg.  1  ro 
snausa  in  farrci  LU.  p.  114^,  so 
{Siab.  Concul.);  ro  dnai  imoncurach 
Three  Hom.  p.  16,  17.  —  Fut  Sg.  3 
snaifid  Liban  sair  siar  LU.p  39i>,  s3. 

—  Inf.  Dat.  cid  fodera  long  do  sndm 
for  in  mag  Fei.  p.  XXXII  15;  Acc. 
CO  n-aceamar  do  änäro  TBF.  p. 
146,  6  [s.  2.  lind). 

sn9L\»se  geschnitten,  abgeras^ 
pelt,  Part,  von  snaidim ?  fochartatär 
dan  bunsaig  snaisi  gil  issa  ieth  i 
m-bätir  na  duba  LU.  p.  23i>,  29 
{einen  abgeschälten  Zweig). 

1.  snämach,  nach  den  Glossen 
ron  snäm  (Schioimm^n),  von  Stokes 
mit  „buoyant  übersetzt:  Odran  abb 
saer  snamach  Fei.  Oct.  27,  mit  der 
Erklärung:  ior  snam  dochuaid  i 
Gair  Mtc  moga  i.  indsi  fil  i  Corco- 
duibne;  Acc.  saitbe  snamach  „a 
buoyant  troop''  Aug.  6,  Gl.  i.  for 
snäm;  F.  fri  Fleid  sorchai  snamaig 
Sept.  12,  Gl.  i.  cäch  oc  snam  chuice. 

2.  snamach  suber  {„the  cork- 
tree'')  Ir.  Gl.  391. 


snass 


784 


80 


fiuass  Schnitt,  Hieb,  rpZ. snaisse, 
snaidim;  dognid  tra  Luctine  na 
cranna  fri  teora  snassa  ocus  ba 
föith  in  snass  dödinach  Corm.  p.  32 
nescoit  („&y  three  a^its'').  Vgl,  snas 
elegancy^  ornament  O'B. 

sn&th  a  thready  line,  fila- 
ment  O'R.  —  Notn.  sndth  glas 
olla  „gray  wollen  yarn'^  On  the 
Mann.  Ili  p.  115;  co  m-ba  samalta 
ocus  (sie)  or-snäth  cach  ünn&LU.p. 
81s  13;  Gen.  co  m-ba  samalta  ra  t4- 
taib  ör-änÄid  daror  n-indeona  foUim 
suad  saincherda  Rev.  Celt.  III  p.  177. 

sn&tliat  F.  Nadel;  sn&thath 
ocus  8G.  107b  (Z*.  16,  8.  1082); 
snÄthad  Corm.  p.  40.  —  Sg.  Nom. 
snithat  FB.  65;  Gen.  a  fuillem  a 
snathaiti  s.  unter  drunech;  Äcc. 
su&thait  FB.  65;  PL  Gen.  tri  cö- 
ecta  snÄthat  ibid. 

Bii&thatatli  aculeus  SG.  47 & 
(Z«.  16,  1082). 

sii4the  filum  Z*.  16;  snaithi 
fäum  Ir.  Gl.  817.  —  Dat.  hüand 
snäthiu  a  fOo  ZK  211. 

8D4th6icne,  c^t  sndth^icne  don 
charmocol  cummascda  hi  timtbacht 
frid  cbend  LU.  p.  81»,  i7,  „a  hun- 
dred  thread-webs  of  the  mixed  car- 
buncle'*  Crowe,  Siah.  GonciU.p.  431? 

sneehta  Schnee.  —  Sg.  Nom. 
feraid  snecbta  mör  foroib  CC.  2 
LU.]  Gen.  etrocbta  snechtai  ßy. 
7, 19;  dätb  snecbtai  Lg.  4, 6;  sneehta 
p.  ]  32,  23 ;  sneehta  tiia  >  din  Hy. 
5,  19?  Dat.  for  sneetu  Lg.  7,  forsin 
i'Snechiuibid.;  fuairiu  ina  sirsnechtu 
p.  190,  so;  Äcc.  in  corp  mar  in 
sneehta  Lg.  7;  cen  sneehta  FÄ.  35; 
tre  Sneehta  Gl.  zu  Hy.  5,  19;  gili- 
ghiur  snechto  n-öenoidehi  TK  4 
Eg.  (weisser  als  Schnee,  der  nur 
eine  Nacht  gelegen  hat)]  PI.  Nom. 
sneehta  serba  p.  190,  28. 

sneehtaide  schneeig,  tJoll 
Schnee.  —  Sg.  Nom.  sruth  sneeh- 
taide FA.  30;  amal  soerdath  snech- 
taidi  Lg.  18,  le. 

sned  lens  SG.  113i»  {Z\  121), 
davon  snethach  [lies  snedhaeh)  len- 
dosus  Ir.  Gl  649. 

snede  SC.  17,  2,  vgl.  sneidh  little, 
smaU  O'R? 


snedlm,  snedis  wechselt  mit  coi- 
ris  LBr.  p.  216»,  37  ff. ;  snedis . .  in 
sechid  coua  hdblatd  do  52;  snidis 
urchor  d*oenuball  dö  4d. 

sni,  snisni  wir  Z*.  325,  vgl.  ai. 

snige  Tropfen,  Regnen;  soigi 
an  Gl.  zu  anmich  Hy.  5,  so;  snige 
mor  do  fieochud  Corm.  2  ai^  („a 
great  flowing  of  wet*'). 

snigrid  es  tropft,  regnet;  sni- 
gid gaim,  ro  falth  sam Lü.p.l  1^, 23 
{Amra).  —  Perf.  Sg.  3  rath  in  spirtu 
sechta  senaieh  for  cleir  n-gelmair 
„the  grace  of  the  sepienary  Spirit 
dropt  on  a  fair  great  dergy^'  Fü. 
Mai  15.  —  S'praet.  Sg.  3  snigis  fleo- 
chad  p.  41,  36;  i.  snigid  L  ro  snig 
no  feraid  Gl.  zu  senaieh  Fü.  Mai  15. 

snflm,  ro  sniit  a  slegha  da  se- 
mannaib  „their  spears  were  tcren- 
ched  from  their  rioets"'  On  Üie  Mann. 
II  p.  241.  Dazu  auch  brethnais  L 
inni  snfes  trena  brat  i.  a  dealg 
O'Dav,  p.  61? 

snim  Kummer;  distress  Corm. 
Tr.  p.  132  osnad.  —  Dat.  hi  sir- 
%alur  ocus  hi  sfränim  TE.  7  Eg.\ 
fo  snim  „under  grief^^  Fü.  p. 
CLXXII  41 ;  Acc.  ni  beir  dfm  snim 
lobra  Fei  Prol  223.  —  Vgl  imm- 
Snim. 

snfmaire  a  spindle  On  the 
Mann.  III  p.  115. 

snfmehe  F.  grief,  sadness 
O'R.  —  Dat.  ic  torsi  moir  ocas 
icc  snimche  TE.  12  Eg. 

snithe,  snithe  oir  fria  ^tan  j>. 
131,  20,  „ßlet  of  gold*'  On  the 
Mann.  III  p.  163. 

snob  suber  SG.  64». 

1.  snfiad,  snuadh  river,  brool 
O'R.,  ainm  d'fuii  {„blood^)  ibid. 

2.  Sttüad  i.  folt  (Haar)  Corm.  p.40 

3.  snlad  i.  ecosc  no  sainfethial 
O'Dav.  p.  114;  colour,  appearance 
OR. 

1.  so  Demonstrativparti3uAf  hie 
haec  hoc^  Z\  347,  stark  deüstisch 
wie  gr.  oSs,  auf  das  Gegenwär- 
tige und  in  der  Rede  auf  das 
Folgende  hinweisend ;  JUnter  dün- 
nemVocal  öfter  seo.  —  Gebrauch, 
a)  allein  stehend:  da  so  wer  iä 
dies  ScM.  12;  13;  caich  seo  ScM. 


-so 


785 


so-cboisc 


14;  80  ule  alles  dies  FB.  89.  — 
b)  Hinter  dem  Pron.  personale: 
inn  ^  seo  Munremur  ist  das  hier 
nickt  M.  ScM.  12;  remi  seo  vor 
diesem  {dem  gegenwärtigen  Zeit- 
punkte) TE,  5  Eg.\  is  6  seo  iarom 
forcetal  FA  32;  33;  auf  das  Fol- 
gende verweisend:  is  he  seo  tuir- 
thfud  p  17f  16;  ba  hed  so  atbertis 
p.  20,  27;  conid  e  so  p.  19,  39;  at 
iat  so . .  rig  SC.  22 ;  in  so  xoöe  CC. 
7  LU.',  SC.  37;  39;  SP.  I  4;  in  so 
Bis  SC.  27;  38;  FB.  71;  Gl.  zu 
Hy.  5,  23  {s.  cennadart).  —  c)  nach 
dem  Artikel  mit  Substantiv:  in 
mac  80  CC.  7  LU.;  p.  142,  20;  a 
tech  80  FB.  1;  16;  is  taig  seo 
ScM.  15;  na  biiile  nert  so  Hy. 
7,  42;  auf  das  Folgende  verweisend: 
asbert . .  ani  seo  SC.  32 ;  ohne  Ar- 
tikel 6rge  seö  SC.  45,  23.  —  d)  and- 
80  hier,  hie  Lg.  9;  cia  and-so  ScM. 
11 ;  10.  —  Vgl  sa,  se. 

2.   -80   8.   -SU. 

3.  -80  für  -sa,  Partie,  augens  der 
1.  Sg.f  erst  in  späteren  Mss.:  dam-so 
p.  145,  6;  chucom-so  TB.  7  Eg. 

4.  80-,su-Prä/ia;,  unserem  wohl— 
entsprechend,  gr.  fv-  Z*.  863. 

soad  s.  söim. 

soas  s.  sous. 

80-ball  glücklich? s.  Fel.Index. 

sobarelie  s.  sobraeh. 

sobarthan  F.  j9ros|9 er tfy,  good 
luck,  hl  es  sing  Three  Hom.  Index. 
—  Sg.  Nom.  ein  co  derna  araili 
dam-sa  do  bendacbt-sa  biaid  a  so- 
barthan  ocus  a  bau  ocus  a  blath 
form  „its  prosperity  and  its  goodness 
and  its  blossom*'  FH.  p.  CIV  28; 
for&ccaib  bennaehtain  ocus  sobar- 
thain  occu  Three  Hom.  p.  32,  20; 
tria  öobarthain  m-Brig/e  „through 
B.'s  Messing"  ibid.  p.  66,  25. 

sobeha,  cen  sobcbai  Gl.  zu  cen 
sotla  Fei  p.  LXXVII,  zu  subach? 

sob^rlaid  gut  zu  sprechen 
wissend,  redekundig;  Sencha 
sob^rlaid  p.  327,  so. 

so-b^^ss,  söibh^us  good  breeding, 
good  manners  O^R.;  O'Dav.  p. 
1 14 ;  Bobhiis  i.  sobhes  O'Don.  Suppl. 

sob^ssach  wohlgesittet  Hy.  2 
Praef.;  O'Dav.  p.  116  solis  no  sobis. 


8obi8..G^^  zu  Bob^ssach,  t7^7.  suabais. 

sobra  i.  subhachas  gan  meisge 
„cheerfulness  without  drunkenness" 
Mac  Firbis,  davon  sobraigbit  „they 
make  sober"  Corm.  Tr.  p.  148;  zu 
Grunde  liegt  Iat.  sobrius. 

sobraeh,  söbhrach  primrose 
O'R.  —  Gen.  barr  sobarche  p.  132, 23 ; 
vgl.  sobairche  Hypericum  quadran- 
gulum  On  the  Mann.  III  Index. 

sobrich,  is  alind  sen  sobrich  Wb. 
31 1>,  38  Gl.  zu  senes  ut  sobrii  sint. 

soce  a  snout,  z.  B.  soc  muice, 
0'Gr.;a  ploughshare  Three  Hom, 
p.  108,  30. 

Boecs&il  loligo,  genus  piscis 
SG.  47b  {Z\  30). 

soehaide  F.  Gesellschaft, 
Menge,  Schaar;  sochuide  copia, 
multitudo  Z«.  365.  —  Sg.  Nom. 
atät.. soehaide  mör  aiie  and  FA.  28; 
soehaide  dib  ScM.  5;  Gen.  conid 
am  cara  sluaig  ocus  soehaide  p. 
328,  20;  p.  142,  20;  SC.  31,  u; 
Dat.  i  n-uathed  ocus  hi  soehaide 
allein  und  in  Gesellschaft  Hy.  7, 4i ; 
PI  Nom.  sochaidi  FA.  2. 

soeharthanach  9  Compar.  soear- 
thanaighi  amabilior  Ir.  Gl.  1125. 

aO'Chen^lN  edles  Geschlecht. 
—  Sg.  Gen.  don  foilsiugud  öoche- 
neoil  ocus  sserchlandachta  Noim 
Choluim  cille  Three  Hom.  p.  96,  27; 
mae  sjer  soceneöil  SC.  24;  fer  söer 
soehenidil  „a  man  free,  of  good 
famiJy"  Tir.  11  (fer  graid  soehe- 
nelach  sobessaeh  Hy.  2  Praef). 

socheii^laigim  III  nobilito; 
Conj.  Sg.  3  Dep.  eo  sochenelaigidir 
Ml  34  r. 

so-ehla  berühmt,  t^on  c\a,  vgl. 
gr.  €vxkfilg\  sochla  i.  maith  O'Dav. 
p.  115.  —  Sg.  N(tm.  sochla  CC.  7; 
sochla  set  SC.  38,  2;  tricha  maigi 
sochla  suairc  „thirty  fields  famous 
pleasant  Fei.  p.  CLXXXIV.  — 
Vgl.  do-chlu. 

soehlach  berühmt,  Fil.  Jan.  14. 

sochma  possibilis:  ond  aisnes 
sochmai  i.  on  molad  soehmai  Gl. 
zu  possibili  fatimine  Goid.^  p.  67 
{LHy ).  —   Vgl.  dochma. 

so-cboisc  Gl.  zu  docibilem 
Wb.  S0\  31  {Z*.  863). 

50 


so-chonn 


786 


s6eraiin 


so-ehonn  a  man  of  jiound 
mind  and  intellect  O'B.^ —  Du. 
Gen.  cor  da  sochonn  co  fis  ocus  tre- 
baire  Sench.  M.  III  jp.  8;  Äcc.  itir  da 
sochond  ibid.  p.  4.  —  Vgl.  do-chonn. 

so-ehor  M.  Vor t heil,  ein  gu- 
ter—, gültiger  Vertrag;  sochar 
gain,  proftt,  emolutnent  O'R.;  so- 
cbur  a  fair  hargain  or  contract 
O'Don.  Suppl,  {Vgl.  Cair  eis  lir 
chuir  dochuisin?  Ninsa,  a  do,  so- 
char ocas  dochor.  Cair  eis  lir  in 
sochor?  "^insa,  a  tri,  cor  itir  da 
lan,  itir  da  saer,  itir  da  sochond, 
nad  fuasuaither  cuir  Sench.  M.  III 
p.  4;  8).  —  Acc.  dognfu  sochor 
cach  thrüaig  p.  328,  6;  p.  142,  s. 

soeliraid  stattlich,  schön, 
vgl.  so-chruth? —  Sg.  Nom.  b&  cäin 
ocus  ba  häibind  ocus  h&  socraid 
arr^im  FB.  42;  Gen.  am  sond 
slaide  cach  socraid  p.  328,  4?  — 
Adv.  CO  soehraid  ScM.  4;  SC.  45,  ai 
{„with  a  good  heart^'  0' Curry). 

1.  sochralde  F.  Schönheit, 
etersochraide  ocus  süachnideP^.  1? 

2.  soehraide  zu  eairde?  Dat.  i 
socraidi  iabrait  biuil  SC.  38,  9  („in 
good  friendship**  0' Curry). 

sochrait,  soehraid  i.  socharaid 
a  good  friend  O^Don.  Suppl.? 

soehraite  a  host,  an  arnty, 
assistents  O'B.,  „at  present  con- 
fined  to  a  funer aV  O'Cfr.  —  Nom. 
soehraite  D^  domm  anucul  Hy.  7, 36 
(„God's  Ho8V^)\  Acc.  tinoiaid  OumsM 
a  soeraiti  chueu  CCn.  5. 

80-chrath.  so-ehrad  hon  est  us, 
venustus  Z*.  863,  soeruidhe  puJ- 
eher  Ir.  Gl.  380.  Vgl.  do-ehruth 
turpis,  inhonestus,  indecor  ibid. 
{Wb.  SG.). 

soeht  Schweigen;  sochd  süence 
O'B.  —  Acc.  ro  id . .  i  soeht  mör 
ScM.  3. 

Bochtaim  II  ich  schweige.  — 
Praes.  PI.  3  sochtait  uli  fri  tairm- 
ehrith  na  lebar  Fei.  p.  CXLII  i. 
—  S-praet.  Sg.  3  sochtais  JPi?._56. 

so-ehamact  potens  Z*.  863. 

sochur  8.  80-ehor, 

sodain  Pron.  dem.,  anaphorisch 
wie  gr.  ovxoq,  vorwiegend  Neutrum, 
hocZ^.  350.  —  Gebrauch,  a)  nach 


Pfaep.  mit  Dat.:  iar  sodaia  nae^ 
diesem,  darauf  FB.  11;  82;  fo  so- 
dain sub  hoc,  ideo,  ergo  Z*.  350; 
FB.  19;  39;  40;  fo  soduin  CG.  2 
Eg.  {so  au<^  ibid.  3  zu  lesen  für 
do  soduin);  di  soduin  p.  145,  s; 
b)  nach  Praep.  mit  Acc:  la  sodain 
diarauf  p.  40,  2»;  Lg.  9;  p.  144,  9; 
SC.  7;  29;  FB.ß;  9;  13;  21; 23; 27; 
44;  56;  62;  73;  am  Anfang  des 
Satzes  FB.  25;  54;  61;  72;  87;  ol 
' sodin  Z*.  350;  ar  sodin  secundum 
hoc,  in  hoc  ibid.;  tunal  sodin  sicut 
hoc  ibid.;  tri  sodin  ibid.;  im  sodain 
{Masc.)  FB.  37;  64. 

80-dath  schönfarbig  Fei.  Aug. 
10,  Gl.  i.  dath  maith  bni  foraib. 

s6eb  8.  s&eb. 

soebail,  aräill  tria  latin  döba 
soebail,  araili  tria  goedilg  cäm  in 
se^i  Three  Rom.  p,  114,  28  („do- 
quent^^  vgl.  sobhaU  eloquence  Ö'R. 

söeb-ehore  s.  sfteb-ehore. 

soee,  ce  betis  secht  tengtha  am 
gin  soee  suilbir  „in  my  mouih  of 
eloquent  wisdom''  Fei.  Epü.  126. 

1.  BÖer,  B&er  frei,  edel,  vgl. 
döer;  saer  liber  Ir.  Gl.  379;  söir, 
söer  liber,   ingenuus  Z*.  31;    8G3. 

—  Sg.  Nom.  biam  söer  Hy.  4,  b; 
brü  söer  FB.  22;  oclaech  sser  SC. 
23;  mac  sser  soeeneötl  SC.  24;  co- 
mul  s&er  Lg.  17,  43 ;  isser  jp.  328, »'? 
Gen.  F.  imdenum  sula  saire  SC. 
37,  18?  Acc.  in  rig  söer  sathain 
Hy.  6,  95;  tfr  soreha  s«r  SC.  34,  1^ 
PI.  Acc.  gonaid  söeru  SC.  17,  4,  — 
Comp  OS.  söer-eheuei  SC.i2;  -dath 
Lg.  18,  16;  -setta  FB.  24;  -ligi  24; 
söir-mug,  -ehele  libertus  Wb.  10» 
(Z«.  31). 

2.  söer  artifex  s.  s^r« 

3.  soer  s.  sair. 

söeraim,  säeraim  II  ich  befreie. 

—  Praes.  Sg.  3  rel.  soeras  Hy. 
1,  25;  28.  —  Conj.  Sg.  1  thp.  co 
ro  sserur-sa  morfessior  ceefta  dar- 
dain  ocus  XII  cec^  sathotmd  ar 
phianuib  iffirnd  Three  Harn. p.  38, 4; 
3  ro  söera  Hy.  6,  22;  1,  66;  4,  a;  12: 
Gl.  zu  soersum  1,  28,  letztere  Form 
ist  noch  nicht  sicher  aufgeklärt, 
vgl.  die  Anmerkung  zu  Hy.  1,  11; 
PI.  3  ron  soerat  Hy.  1,  6;  10;  24.  — 


söerda 


787 


soUmachtaige 


S'praet.  8g.  2  rom  ssera  a  Isa . . 
ama2  ssersa  H^li  Fü.  Epü.  445 
(soersi  Laud),  451  (soerasai  Laud), 
455  (söersai  Laud)j  459  ff,  {.vgl. 
Beür,  VII  38);  3  soerais  Hy.  1,  28 
Fr.;  Dep.  ro  soerastar  (r^  eu  soe- 
ras  fly.  1,  26.  —  Paas.  Praet.  PL  3 
dfa  ro  8*rtha  FÄ.  32.  —  Fut 
8g.  3  saerfaithtV  p.  40,  4i.  —  /n/". 
Dat.  dia  äöerad  ar  in  m-buidechair 
um  sich  vor  der  Seuche  zu  retten 
Hy.  1  Praef.;  Acc.  donet  ar  söerad 
Gl.  zu  Hy.  5,  92;  ar  no  chlecbtatis 
na  genti  sserad  a  mo^ad  isin  secht- 
mad  hliadain  Three  Hom  p.  12,  6. 

söerda  edel;  Sg.  Nom.  miad 
soerda  8P.  V  is  („a  noble  dig- 
nüy"). 

BÖere,  H6ire,  s&ire  i^.  lihertas, 
nobilitas,  salus  Z^.  31;  8G3.  — 
Sg.  Nom.  saire  cen  saethar  cen 
snfm  ScLb.  23;  Dat.  i  söiri  ceneöil 
nobüitate  generis  Wb.  17«;  cona 
säire  F.i.  15. 

söetb  8.  sfteth. 

BO-grnfm  „welldoing"  ScLb.2S. 

ro  soieh  ist  unter  roehim  gestellt, 
da  die  Partikel  ro  auch  bei  offen- 
baren Präsensformen  steht;  ohne  ro 
findet  sich  Fut.  sec.  Sg.  3  ro  soi- 
sedh  yythat  it  would  reach"  O'Don. 
Suppl. 

söideaeh)  söidheach  a  vessel 
O'B.,  8.  wnter  lothor  und  pata. 

soillse,  soilse  F.Licht,  Glanz, 
von  soUus;  lumen  Z*.  247;  soillsi 
lumen  Ir.  Gl.  998;  s.  foillse.  —  Sg. 
Nom.  soillsi  Hy.  2,  6o;  in  t-solisi 
p.  22,  9;  suillse  FB.  92;  soilse  gröne 
Hy.  7,  18;  FA.  7;  Gen.  inna  aoilse 
FA.  5;  Dat.  co  soilsi  FA.  35;  o 
aoillse  18;  dia  soilse  10;  PI.  Nom. 
ül  secht  snilse  ar  a  rusc  SC.  37,  ii. 

soillsfthir,  soilsidfr  s.  sollns. 

solUsi^im  III  ich  erleuchte; 
I  shine,  brighten  O'R.  —  Inf.  Dat. 
ic  soUsiugtici  FA.  13  LBr.^  soilsi- 
gud  LU. 

soilsib  8.  Bollus. 

s61ni  III  ich  drehe,  wende, 
verwandele.  —  Praes.  Sg.  -2ceine 
no  soi-siu  huäim  so  lange  du  dich 
von  mir  abwendest  Ml.  33»,  i ;  Ph  3 
soit  a  n-^cin . .  i  toltanche  FA.  23 


(soait  LBr.).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
öhoad  cech  n-indliged  LHy.  Amr.  26 
(no  soad  cech  n-[d]iuinmu8  LU.).  — 
Praet.  Sg.  5,  ro  söi  gn^  SC.  40; 
cen  galar  soi  dath  Fei.  p.  CVIII  s; 
CO  ro  äal  in  cloich . .  i  salond  p. 
43,  18.  —  Fut.  Sg.  2  ceine  no 
soife-ßiu  Gl.  zu  donec . .  tu  avertis 
fadem  tuam  a  me  Ml.  33»,  i.  — 
Fut.  sec.  Sg.  3  co  suifed  fuil  mol 
ScM.  18.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3 
Toß  bennach  in  UBce  co  ro  soud 
immil  Three  Hom.  p.  8,  6;  cura 
soad  in  lassar . .  i  n-agaid  na  g&ithe 
SMart.  26.  —  Inf.  Nom.  sood  a 
pölaire  Ina  etun  .iss  ^  comartha 
blas  fair  LU.  p.  18,  i3.  —  Com^ 
pos.  impöim,  töim. 

Bolmle  i.  indis  O'Dav.  p.  116: 
ma  ro  sellaib  soimle  Fei.  Jul.  4 
i  Rawl.  (seimle  LBr..,  semle  Laud), 
!  Gl.  i.  söimlid  i.  luatbaig  dia  f^gad 
ocus  dia  indissi,  ut  dicitur  in  usa 
Scotorum  „dochoid  cu  solam"  i.  co 
luath. 

soimm  reich;  Sg.  Nom.  fer  so« 
imm  oirmitnech  T?iree  Hom.  p.  34, 4. 
Vgl.  soimme. 

soinmech  glücklich;  secundus 
Z*.  811;  863.  --  Sg.  Nom.  ni  bä 
üoinmech  tra  a  sät  na  pectach  sin 
ScLb.  20;  PL  Gen.  fer  sonmech 
slän  SC.  45,  i4. 

Boinmiehe  F.  prosperitas, 
felicitas  Z*.  811.  —  Dat.  cona 
söinmige  FA.  15  (-i  LBr.). 

soirb  facilis  Goid.*  p.  52,  vgl. 
doirb;  happy,  prosperous  O'R.  — 
Sg.  Nom.  dfar  bo  soirb  in  sät  FA.  23 
(„easy"  St.). 

soirbe  F.  copia  Goid.^  p.  52 
{Wien.  Gl.)'^  affability,  quietness, 
prosperity,  success  O'n. 

Boirthin  s  Borald. 

Bolad  8.  Bolod. 

Bolam  schnell  bereit,  schnell; 
oband  no  solam  GL  zu  Fü.  Ju/n.  30; 
CO  slatra  no  co  solam  Gl.  zu  co 
m-brassi  ibid.  19;  solamh  quick, 
ready  O'R.  —  Adv.  no  biet  ha  co 
solam  „he  was  healed  rapidly'* 
SMart.  40;  tidec^  co  solam  dociim 
n-Erenn  Three  Hom.  p.  16,  4. 

sol&maebtalge       (solämachtaig- 

50* 


sollanudo 


788 


someuniutdi 


the?)  pälpable  Three  Rom.  Index; 
dorogart  in  dr^  demnu  co  tue  dor- 
chai  sholamacbtaige  darsin  mag 
Three  Hom.  p.  26,  7. 

sollamaitt«=  lat.  sollemne;  sol- 
lamhuin  solemnüy  O'B.  —  Sg.  Nom, 
cid  fodera  conid  sollamaiu  tidec^ 
Crist  a  hEgipt  ocus  n&ch  sollamain 
a  dul  innte  Fei.  p.  XXXIVie;  ord 
sacairt  do  d^nain  isin  mendut  sin 
ar  in  soliamain  „dvring  the  high- 
tide''  Three  Hom.  p.  102,  i6. 

sollus  glänzend,  hell,  klar, 
vgl.  foiius;  solus  clarus  Ir,  Gl.  665. 
—  Fl.  Dat.  CO  senistrib  solsib  p. 
130,  ai.  —  Compar.  D  soilisithir 
FÄ.  10;  soilsidir  SP.  III  e;  2)  so- 
iiisi  FÄ.  10  LBr.;  Ir.  Gl.  1122. 

solma  Schnelligkeit.  —  Dat. 
CO  solma  Hy.  8,  4  {„with  stoiftness); 
tocbam  cride  solma  suas  Wi.  Gr. 
p.  125  {LBr.);  Ingen  bad  cboma- 
dais  dö  ar  als  ocus  crutb  ocus 
cen^  ocus  cless  ocus  solmi  LU. 
p.  122»,  19.  —  S.  solam. 

Bolod,  soladb  pro  fit  O'B.  — 
Sg.  Nom.  när  bu  m6  a  solod . .  ol- 
das  a  dolod  FB.  90;  conam  raib 
cae7»  solad  ar  moiad  dot  rigraid 
Fei.  Prol  12  {„aolace"  St.). 

solus  s.  sollus. 

solasta  glänzend,  von  sollus; 
solasda  hright,  luminoiis  O'A  — 
Sg.  Nom.  tir . .  solusta  FA.  f(  s6t 
solusta  «.  unier  lochet;  Gl^zu  lo- 
charnaig  Hy.  1,  31. 

-som  9elh%t,  enklitische  Parti- 
cula  augens  für  die  3.  Sg.  Mose, 
und  die  3.  PI.;  ipse  Z*.  326;  wird 
hinter  i  zu  -seom,  -sium.  Gewöhnlich 
ist  de7'  Gegensatz  von  der  Art,  dass 
das  einfache  Pronomen  der  3.  Per- 
son, mehr  oder  weniger  betont,  in 
der  üehersetzung  genügt.  Besonders 
emphatisch  dobert-som  {nämlich  der 
Vater)  CG.  3  LU.^  iat-som  (^nämlich 
ConaM  und  Loegaire)  FB.  57.  — 
Gehrauch,  I)  auf  die  3.  Singu- 
lar is  Masc.  bezüglich,  a)  hinter 
dem  Pronomen  der  3.  Sg.:  do-som 
ScM.  10  (Gegensatz  dam-sa);  SC.  5; 
FB.  3;  25;  31;  hesseom  ^.  131,  12; 
or  sei-seom  sagte  er  Lg.  9;  fris- 
seom    SC.  34;   fair-seom  FB.  87; 


lais-seom  88;  chuci-sium  ScM.  1 ;  2; 
chnice-sium  p.  39,  so;  fris-sium  SC. 
39;  de-sium  FB.  76;  fair-siam  77. 

—  b)  hinter  einem  Nomen  mit 
Possessivpronomen:  a  galar- 
som  TK  9  LU.;  FB.  25;  a  ara- 
som  Conculainn  43;  dia  acallalm- 
som  ibid. ;  aas  a  imdaid-seom  FB.  3 ; 
ic  a  acallam-sium  p.  21,  S2;  ina 
diaid-sium  FB.  70;  a  Sior-siam  p. 
144,  32.  —  c)  hinter  einer  Verbal- 
form der  3.  Sg.:  arr6et-8om  p. 
17,  ss;  ata-8om  SC.  29,  22;  asbert- 
som  p.  131,  22;  FB.  29;  ro  triall- 

'som  SC.  48;  no  bith-aom  TM.  9 
LU.;  ro  fitir-som  FB.  3;  rigid-som 
82;  87;  ro  cendaig-seom  p.  17,  39; 
FB.  82;  cingthi-seom  88;  bdi-seom 
inti  Nöisi  Lg.  8;  SC.  48;  büi-sium 
Lg.  9.  —  II)  Auf  die  3.  Pluralis 
bezüglich,  a)  hinter  einem  Prono- 
men der  3.  PI,:  iat-som  FB.  57; 
leo-som  ScM.  5;  CC.  1  LU.;  FA. 
5;  FB.  77;  leo-sum  CC.  1  Eg.; 
leo-sium  (sie)  p.  143,  7;  doib-sium 
ScM.  3,  16;  imma  tech-som  Lg.  12. 

—  b)  Jiinter  einer  Verbal  form 
der  3.  PL:  asberat-som  ScM.  19; 
foraithmenatar-som  FB.  86;  imm- 
aiccet-som  FA.  5  (imanaicet-sum 
LBr,);  ro  dalait-seom  ScM.  5; 
fonaisccit-sium  FB.  77;  78.  — 
c)  hinter  einem  Pr ädicatsnomen: 
batar  sonairte-seom  Lg.  12.  — 
III)  Vereinzelt  auf  die  3.  Sg.  Fem. 
bezüglich:  aice-sinm  p.  40,  «7.  — 
Vgl.  sam,  sem,  sim. 

so-mäin  wealth;  ro  bo  do  a 
ähomain  LHy.  Amr.  67  (cor  ba  d6 
a  6()p4in  LU.);  som4ine  wealth 
O'R  ;  ar  a  somaine  Corm.  p.  3 
anomain;  caiti  somaine  s^t  in  fir 
sin?  somaine  grain  diib  On  the 
Mann.  III  p.  49>0;  somh^liie  profUs, 
rents,  returns  0  Don.  Suppl. 

so-masse  Schmuck?  b4  somassi 
do-8om  sin  ocus  nir  bo  thörtromad 
LU.  p.  79»,  10. 

so-mblas  wohlschmeckend, 
s.  blas.  —  Sg.  Gen.  tipra  uisce 
somblais  „a  wdl  of  sweet  water' 
Ir.  Gl.  975. 

somenmnaeh  wohlgemuth  On 
ihe  Mann.  III  p.  444,  vgl.  do^menmna. 


so-miad 


789 


so-reid 


80-mfad  hohe^  Ehre,  „glary^* 
ScLb.  23. 

so-milse  F.  sweetness  ScLb. 
25;  somailse  dulcedo  SG.  52»  (Z*. 
863). 

sommataib)  mamon  din  ainm  in 
demainis  airchindech  for  indmassaib 
in  t-sffigail  ocus  forsoa  somataib 
etröcairib  „over  the  pitiless  rieh'* 
SMart,  6? 

1.  Bomme,  somma  reich,  der 
Reiche;  somme  dives  Z*.  863.  — 
Sg.  Gen.  dliged  buthe  in  boicbt  fo 
mam  in  t-sommai  Ml.  27<>,  7.  — 
Vgl.  soimm. 

2.  somme,  somma  Reichthum. 

—  Sg.  Nom.  nadlp  nibecc  uadip 
romar  bed  a  sommse  Tir.  11. 

sommet u ,  somata  affluence, 
toealth  O'R,  vgl.  dommetu. 

so-molta  laudahilior  Ir.  Gl. 
1127. 

1.  son^'lat.  8  onus;  Ton,  Laut. 

—  Sg.  Nom.  son  a  gotba  LHy. 
Ämr.  41;  son  a  garma  ffy.  2,  i6 
{Gl.  i.  sonusV,  son  in  cetail  6i  {Gl. 
i.  Bonus);  PI.  Acc.  oc  saigid  for 
sunu  Wh.  12i>  {Z^.  484);  forsna 
sunu  de  verbis  Ml.  52  r. 

2.  son  glücklich,  vgl.  sona, 
sonas;  Sg.  Nom,  is  son  is  alaind  is 
noeb  SP.  IV  4. 

3.  son  8c  M.  21,  26. 

sön  Pron.  dem.  hoc  Z^.  353;  rot 
bia  son  ScM.  14.    Vgl.  ön. 

sona  glücklich,  vgl.  son,  sonas; 
sona,  Bonadh  happy,  blessed,  joyful 
0  R.  —  Sg.  Nom.  grian  sona  Fei. 
Oct.  3;  Dat.  cona  primsluag  sona 
Fei.  Apr.  13. 

so-nairt,  -nirt  tapfer,  stark, 
von   nort;    firmus,   fortis  Z^.  863. 

—  Sg.  Nom.  SC.  23;  sonart  Gl.  zu 
sab  Hy.  2,  23;  PI.  Nom.  batar  so- 
nairte  Lg.  12  (-i  Eg.).  —  Adv.  co 
sonairt  LHy.  Amr.  43. 

sonairte  F.  Kraft,  Festigkeit; 
commor-ähonairti  LHy.  Amr.  43. 

sonas  happiness,  hliss  O'R., 
von  2.  son.  —  Sg.  Nom.  sonas  ocus 
deggnim  tria  bitbu  d*fir  th^inaid 
„prosperity  afid  good  deed"  Fei. 
p.  CI  1. 

sonend,  soinean  fair  weather 


CR.;  doucad  in  tan  ticfad  sonend 
ocus  donend  LU.  Amr.j  sina  i.  so- 
nenna  LHy.  Amr.  58. 

Bonmeeh  s.  soinmeeh. 

sonn  M.  a  staff,  stake,  beam 
Ö*R  ;  sunn  i.  crann  no  öabh,  ut  est 
fomescaidb  lam  do  sunn  i.  lam  do 
rigbi  docum  in  sabaid  no  do  crand 
og  dcabhaidh  O'Dav.  p.  118.  — 
Sg.  Nom.  am  sond  slaide  cach 
socraid  p.  328,  4?  Dat.  ro  comled 
alamu  dia  sund  CCn.  2;  PI.  Nom. 
ro  gabtha  süind  ocus  slipre  doib 
Three  Hom.  p.  78,  1  {„stakes'*). 

sonnaeh  palisade  Rem.'*  p.  56; 
a  wall,  a  mound    O'Don.    Suppl. 

—  Sg.  Nom.  sonnach  daingean 
clätlr  do  chur  ina  timchioll  Tor. 
Dh.  p.  130;  sonnach  umaide  tar  a 
medön  ros  rand  in  n-insi  ind^  Lü.p. 
23^  16;  sonnach  i2iTn[aide?]  for  cach 
mür  forsin  bätar  nöe  cend  LU.  p, 
114*>,  9  {Stab.  Concul.)\  Acc.  s.  deslu. 

sonnaim  II  ich  pfähle.  —  Pass. 
Praet.  PI  3  ro  sonnta  Fei  Prol.  33. 

sontar  ScM.  '22,  3,  von  1.  son? 

so-öla  gut  zu  trinken,  s.  1.  me- 
dar. 

sop  M.  a  wisp  Corm.  Tr.  p.  153. 

—  Sg.  Nom.  und  Gen.,  PI.  Acc. 
atnaig  in  gilla  in  di  oibill  a  medon 
in  t-suip  M\  c4tha  corcca  isin  ieWaig 
(tellac/i?)  ocus  ticc  sopp  asin  lepa 
chuca;  coirgis  in  di  fot  drmotuid 
im  na  suppu,  s^tis  ind  öibill,  lassais 
in  sopp,  ocus  follsigis  do  a  proind 
LBr.  p.  214»,  13. 

soreha  hell,  licht,  vgl.  dorcha. 

—  Sg.  Nom.  tir  soreha  SC.  34,  1. 

—  Compar.  co  morslog  ba  sorchu 
Fei.  März  9. 

sorchaide  radiant  ScLb.  23. 

sord  trim  O'R.;  töirnis  tra  ann 
tipra  dian  ainm  sord  i.  gl  an  Three 
Hom.  p.  114,  3. 

so-reid  leicht;  happy,  successful 
O^R.;  very  smooth  Fei.  Index;  nad 
soreid  la  boethu  Fei.  Prol.  30;  co 
rup  soraid  dam-sa  techt  dochum 
nime  Three  Hom.  p.  76,  19;  rop 
soraid  dam  dul  sech  na  mennata 
duba  LHy.  Amr.  142  {Gl.  zu  rop 
räid).  —  Compar.  soirthiu  expe- 
ditior  SG.  15»  {Z\  863)? 


somn 


790 


srath 


somn  =  lat.  fornus.  —  Sg, 
Nom.  sornd  tentide  FA.  17;  Dat. 
a  surnn  tened  Hy.  1,  S9;  Äcc.  tria- 
sin Bornd  sin  FA.  17. 

80-se^le,  -8C4^1a  Evangelium 
Z\  769.  —  Sg.  Gen.  la  tttrcbail 
soscelai  FA.  32 ;  Dat.  cosin  t-oscelu 
LU.  p.  15»,  36;  ^cc.  pridchad  so- 
scela  Hy.  2,  ss  Fr. 

BOSS,  808  iod  fir  imramae  „Sup- 
port of  the  rower*'  Gl.  zu  sess 
ethair  Corm.  Tr.  p.  154. 

sossad  dwelling,  ahode,  seat 
O'B.;  sosad  positio  SG.  7»  (Z*.  49). 

—  Sg.  Nom.  diao  so88a<2  sfd  Saiger 
m4r  „a  Station  of  peace^'  Fü.  p. 
LXI  i;  Dat.  i  n-öen.äo6uth  in  una 
posüione  SG,  7»  (Z\  183);  büi 
Ailill  for  sosad  in  ddine  oc  a  n- 
döscin  LU,  p.  20»,  si;  for  sossad 
a  miadamla  „on  the  Station  of  his 
glory  ScLb.  5;  Acc.  ro  gab  &  sossad 
sumpsit  sedan  suam  Wh.  4'»  {Z^. 
337);  Fä.  Febr.  26;  P2.  Da«,  isna 
sostaib  FA.  6  („«<ah'otw"  St.);  Druim 
lias  indiu,  i.  di  sostaib  Patrice  and 
ocus  dina  liassaib  ro  aiumniged 
Goid.*  p.  84  {Vit  Trip);  illep- 
thaib  glainidib,  hi  sostaib  argdidib 
ScLh.  23. 

Bostan  i.  cumsanadh  O'Dav.  p. 
116,  i.  gloir  no  gair  no  utmaille  no 
imued  Gl.  zu  Fei.  Jul.  10  (mor 
Bostan  „a  great  rest"  Stokes). 

BOtal  stolz,  hochmüthig;  i. 
nallach  no  dimsach  O'Dav.  p.  116. 

—  Sg.  Nom.  FB.  37;  Gemach 
Sotal  „C.  the  haughty"  Fei.  p. 
LXXVII. 

sotaltus  M.  Stolz,  Hochmuth; 
im  sotlotus  LU.  p.  52^,  3«. 

BOteeh  lupanar  SG.  64»  (Z*. 
811),  von  soith,  sad  und  tech? 

so-thenga  beredt,  Gl.  zu  sothnge 
Fä.  Jan.  15  LBr.  U7id  Sept.  30. 

sothnge  „well-tongued",  sui 
slan  sothnge  suthain  Fei.  Sept.  30, 
Gl.  i.  sothenga  no  sogne  fair;  ibid. 
Jan.  13. 

sotla  F.  Stolz,  Hochmuth.  — 
Acc.  cen   sotla  ^Fel.  p.  LXXVII  s. 

Boas  {für  so-Öss?)  Wissen;  söas 
experience  O'B.  —  Nom.  soas  Fei. 
Epü.   89;    Gen.    sruaiäi    soais   „a 


stream  of  knowledge^^  Fei.  Febr.  4; 
Dat.  is  dam  sous  Hy.  5,  37  {Gl.  i. 
is  dom  d&n);  coimbrigud  indsce  fo 
soas  do  cuibded  „an  abridgmetU  of 
Speech  with  science  which  was  har- 
monized''  Fei.  Epü.  123;  co  soas 
März  13. 

sparr  »  ahd.  s  p  a r  r  o ;  joist^  beam 
O'B.  —  PI.  Dat.  for  sparraib  na 
tigi  FB.  57. 

8pfriit  =  Za«.  Spiritus.  —  Sg. 
Nom.  in  spirut  nöeb  Hy.  1,  56;  6,  6; 
(rßn.  in  spirta  nöib  Hy.  5,  m;  p. 
40,  7. 

sporan  s.  unter  esrecht. 

Bpr6  cattle,  the  portion  of  a 
wife  OB.;  spr^id  {„caUU")  Gl, 
zu  tius  O'Don.  Suppl.,  vgl.  Beür. 
VIII  328;  triucha  ceud  Ceise  Chor- 
rainn  6  rfgh  Eirionn  mar  spr^  rena 
inghin  „as  dovyry^*  Tor,  Dh.  p.  170; 
Gen.  gnr  mör  ionnmhus  choigidh 
Uladh  do  leith  a  heisg  agos  a 
spreidhe  „in  fish  and  ccUtle"  Keat. 
p.  132. 

spr^^d  F.  Funke;  Gl.  zu  tenlam 
Corm,  p.  42.  —  Sg.  Nom.  cach 
spr^d  tra  ocus  cach  &ass  doleiced 
a  tone  LU.  p.  85^  9;  PI.  Gen. 
beim  spröde  Mate  Cecht  oc  äxüd 
tened  rfa  rfg  n-Erend  ibid.  7,  tgl. 
is  and  romböi  Mac  Cecht  oc  b^im 
tened  ibid.  1. 

srahtine  O'Dav.  p.  118,  Jight- 
ning''  Bem.^  p.  83. 

sraigell  =  l<xt,  flagellum.  — 
Sg.  Nom.  i8[8]raigell  do  esorgain 
ScLb,  21;  Gen.  sainchenelse  srogili 
Wb.  17d  {Z\  769);  PI.  Gen.  na 
sraigell  tentide  p.  191,  »:  Dat.  co 
sraiglib  FA  16  LBr.  (sroigUb  LU.^; 
p.  191,  20. 

sralgliin  flagello.  —  Praes. 
PI.  3  sraiglit  FA.  16;  no  da  sraig- 
let  [na  dem]n8e  LU.  p.  114^  ss 
{Siah,  Concul,).  —  Inf.  Dat.  do 
sroigied  FA  15. 

srand  snoring  Corm.  Tr.p.  153. 

1.  srath  the  bottom  of  a  vaUey, 
fields  on  the  baviks  of  a  river,  a 
Strand  O'B.  —  PI,  Acc.  mo  scing 
srathu  FB.  50  =  |>.  310,  »6?  Vgl 
espoc  Eogain  Arda  Sratha  „Bhisf^p 
E.  ofArdstraw''  ThreeHom.  p.  100, 1. 


srath 


791 


sr61 


2.  srath  Lg.  18,  is? 

9rkth==^lat  strata?  ro  lenait 
beos  isin  dün  ocus  ro  marbait  ar 
na  srathaib  ocus  isna  taigib  „on 
ihe  streets**  Cog.  Oaed.  re  GaU. 
p.  78. 

srathar  F.=^lat.  stratura,  a 
packsaddle  Cortn.  Tr.  p.  153.  — 
Sg.  Nom:  rot  giuil  ind  ärathar  dod- 
caid  SG.  p.  229  (Z».  954);  Bat. 
capuli  cengalta  oci  co  srathair  fair 
LU.  p.  39^  2, 

srebann,  srebband  Gl.  zu  nu- 
€At4f»(?),  a  memhrane  Ir,  GL  794. 

srebnaide,  sreibnaide  membra' 
naceus  SG.  58^  (Z*.  794);  inar . . 
is  ^  süata  srebnaide  LU.  p.  79^  2; 
a  üathroic  srebnaide  sroill  ibid.  43. 

sr^im  III  ich  werfe,  es-sr^dim 
ich  streue  aus,  aesreuth  Gl.  zu  haec 
aspergo  SG.  70».  —  Praet.  Sg.  3 
sr^dis  Cuchulainn  cloich  fair  LU. 
p.  82»,  36;  oen  tra  dona  rathnib  ros 
esreid  grfan  na  firinde  isin  domun 
Tfvree  Harn,  p,  4,  9.  —  Praes.  Sg.  3 
sreid  {zweisilbig)  müine  SC.  17,  6, 
für  sröthid  oder  sr^did?  srethius  fair 
iarom  in.  slig  LU.  p.  62^,  u.  — 
Inf.  Dat.  iarna  n-esr^diud  fo  Mag 
Martbemni  Rev.  Celt  III  p.  177. 

sr^id  FB.  50,  p.  310,  26,  sröid 
Fergus  Dubtbach  üad  LU.p.Sl^,  26, 
sreid  müine  SC.  17,  6  zu  srädim 
(sreim  Fei.  Index)? 

sreith  pratum  SG.  20»,  8. 

sreng*.  sreang  a  string,  cord, 
rope  OB. 

srengim  ich  ziehe,  schleppe; 
sreangaim  I  string,  draw,  extend, 
tear  Ö'B.  —  Praes.  Sg.  3  do  srenga 
in  ioecb  in  luing  „hauUd  in  the 
ship"  TB.  p.  178,  6;  PI  3  labrossi 
dosreggat  a  m-bel  n-ichtaracb  dar 
a . .  Goid.^  p.  71  [LHy).  —  Praet. 
Sg.  3  sinis  in  t-anmanna  a  brägit 
üad  asin  cbrund  ocus  furmid  a  chend 
i  n-druim  in  daim  ba  mö  dond  al- 
mai  ocus  srengais  lais  isin  crand 
LU.  p.  26»,  26  {schleppte  ^n  mit 
sich).  —  Pass.  Praet.  PI.  3  sreng- 
tba  tollfethe  a  muilaich  co  m-bätdr 
for  coicb  a  muineöil  LU.  p.  79^,  82. 

srennim  sterto  SG.  185»,  1 
{srenim  Z\  434).  —  Vgl.  srand. 


1.  sreth  Beihe;  series,  ordo 
Z«.  992;  Gl.  zu  strues  SG.  55^,  10; 
sreatb  a  row,  rank,  swath,  order 
O'B.;  vgl.  imra-Sreth.  —  PI.  Acc. 
und  Sg.  Nom.  co  n-accatär  iar  sin 
teöra  sretba  isind  raigid  in  taige 
immä  cuaird  önd  ursaind  dfaraili, 
sreth  and  cbetamus  di  bretnasaib 
öir  ocus  argit . .  sreth  di  muntorcaib 
..in  tres  sreth  di  claidbib  LU.  p, 
23»,  91  {On  the  Mann.  III  p.  163); 
Sg.  Dat.  läse  aralägatar  i.  hi  sreith 
rann  SG.  213»  {cum  leguntur,  i.  e. 
in  Serie  verborum  Z*.  992);  PL 
Dat.  ina  srethaib  ocus  ina  corönib 
FA.  12;  Acc.  tar  salmuire  sretba 
„over  ranks  of  mainseas'^  Fü. 
EpiL  238. 

2.  sreth  s.  semim. 
srethaim     gleichbedeutend     mit 

sernim?  failgit  no  forbanait  no 
srethait  Gl.  zu  sernait  Fä.  Aug.  31 ; 
aisnöid  no  ro  srethad  GL  zu  ro 
sreth  ibid.  25. 

srfab  Strip e  On  the  Mann.  III 
p.  121 ;  a  circle  O'B. 

srfan  =  lat.  frenum  Ir.  GL  819. 

—  Sg.  Nom.  SC.  31,  16. 
srfanach  mit  Zügel  versehen, 

frenatus.  —  PL  Gen.  cet  n-ech 
srianach  TE.  10,  i4. 

srib  a  stream  Corm.  Tr.  p.  97 
inesclund. 

sröenim  III  ich  werfe  nieder, 
besiege;  sraoinim  I  defeat,  over- 
throw,  disperse  O'B.  —  Praes. 
Conj.  Sg.  3  sroena  GL  zu  vitam 
trudere  Gild.  Lor.  GL  255;  na  rom 
sraine  in  bas  Gl.  zu  ut  non  secum 
trahat  me  mortalitas  Gild.  Lor. 
GL  7.  —  Pass.  Praet.  Sg.  3  cor 
srained  iar  sin  in  crand  tarais 
forsna  g^ntib  „was  hurled  back" 
SMart.  25.  —  Fut.  PL  3  srdinfittr 
tra  iar  sin  na  hanfiräoin  hi  p^in 
iffim  „.shall  be  hurled'*  ScLb.  12. 

—  Inf.  Nom.  srainiud  ScLb.  21 
(„breaking*');  Dat.  co  rabe  cechtar 
de  ic  sroiniud  araile  LHy.  Nenn.  2. 

srogill  s.  sraigell. 

srogod,  ond  srogod  airid  Gl.  zu 
flagello  SG.  66»,  26. 

srÖl  satin,  silkOn  the  Mann.  III 
Index;  sroll  byssus  Ir.  GL  577.  — 


srölda 


792 


atüag 


Gen.  cliabinar  sröil  siricda  LU.  p. 
81&,  S9;  a  üathroic  srebnaide  sroill 
ibid.  p.  79»,  43;  dar  a  füathröic 
srebnaide  sroill  tbid,  p.  19^,  3. 

srölda  seiden.  —  Sg.  Nom.  iuar 
srölda  Lg,  18,  21. 

1.  sroU  i.  sollsiy  unde  apud  Sco- 
ticos  diu  sroll  i.  e.  dies  solis  Corm. 
jp.  40. 

2.  sroll  8.  sröl. 

srön  F.  Nase;  ntisus  Z*.  23; 
Ir,  Gl.  1039.  —  Sa.  Gen,  co  moing 
a  sroaa  Gl.  zu  öss.  III  6;  Corm. 
Transl.  p.  146  ronna;  Acc,  dar 
sroin  ScM,  6;  PL  Dat.  a  dö  ocus 
a  lassar  asa  craess  ocus  asa  sronaib 
sechtair  „out  of  his  nostrüs"  Three 
Hom,  p.  72,  30.  —  Comp 08.  srön- 
benuach  rhinoceros  SG.  97»  (Z*. 
23);  Goid.^  p.  öl  (Leyd,  Gl). 

srAaim  N.  Strom;  i.  sruth 
O'Dav.p.  115;  i.  imat  ibid.  p.  117. 

—  Sg.  Nom,  sruaim  ecnai  Fei. 
Nov.  21-,  PI  Nom.  srüama  FA.  27 
{Gl.  i.  tuoni);  Dat.  fo  sruamannaib 
O'Dav.  p.  1 19. 

sröamaeh,  co  sal  sruamach  „to 
the  streamy  sea"  Fü.  Aug.  25,  Gl. 
i.  srotha  imdai  ind  ocus  ass. 

smb  a  snout  O'B.;  srub  muicci 
„a  pig's  snout"  Corm.   Tr.  p.  154. 

—  Dat.  ro  leltar  im  srdb  Lü.  p. 
1U\  16. 

sraban  merenda  Ir.  Gl.  143. 

sruith  alt,  erfahren,  weise, 
angesehen;  knowing,  a  knoicvng 
person  O'B,;  sruithe  religious  Se- 
niors CDon.  Suppl.;  vgl.  altcymr, 
strutiu  Gl.  zu  antiquam  gentem 
Z*.  120.  —  Sg.  Nom.  sruith  Hy. 
6,  21,  aber  Fr,  sruthib;  FB.  22; 
Gen,  togairm  Semeoin  srotha  Fei, 
Jan.  5;  is  comarlecud  sruithi  TB. 
p.  182,  u;  Dat.  doo  struith  {sie) 
Gl.  zu  dbn  cath  Hy.  5,  19;  Acc. 
fäcbais  fer  sruith  dia  muntir  innti 
Three  Hom.  p.  116,  s;  PI.  Nom. 
sruthi  na  fetarlaice  i.  Abraam  ocus 
Isac  rel.  Ml.  31^,  n;  na  sruithe 
Hy.  1  Praef.  („seniors'')^  sruthi 
Erenn  „Ireland's  eiders'*  Three 
Hom.  p.  34,  31;  Gen.  inna  sruthe 
Gl.  zu  vetermn  Ml.  133c  (Z«.  1004); 
iar  n-inntgamat7  na  sruthi  remthech- 


tach  Three  Hom.  p.  95,  11;  Acc 
0  ro  fäcaib  sruthi  ocus  minda  ocus 
martire  intib  ibid.  p.  116,  la.  — 
Compar.  ni  longe  co  longe  cöle 
Dö  remut  no  fer  bas  sruithia  qui 
Sit  senior  Z\  1004  {SG.A.  C.  23); 
cia  de  isruithiu,  in  rfg  fa  espac? 
isruithiu  espuc,  huairi  ar  nlraig 
{sie)  righ  fo  bith  creitme  On  the 
Mann.  III  p.  510;  Superi.  srui- 
thium  i.  is  uaisli  the  nobiest  CDon, 
Suppl. 

srnth  Strom;  flumen  Z^  238; 
799;  Ir.  Gl.  999.  —  Sg.  Nam  FA. 
16;  17;  18;  30;  sruth  Ligir  SMart. 
22;  Gen.  ainm  ind  srotho  SG.  35*; 
fo  bös  srotha  Wb.  32«;  in  t-srotha 
FA.  16;  18;  Acc.  in  sruth  FA. 
17;  18;  curcas  fri  sruth  FB.  44; 
PI.  Nom.  srotha  p.  133,  3;  FA.  30; 
srotha  fola  33;  ScM.  18;  Lü.  p. 
127»,  6;  Dat.  co  srothaib  nemi  p. 
191,  14;  29;  Acc.  frisna  srotha  aile 
FA.  18. 

sruthar  Fluss;  a  sruthair  na 
Släine,  dar  sruthair  na  Böinni 
O'Don.  Suppl 

sruthe  F.  Weisheit,  von  sruith; 
Gen.  sab  sruithe  Fei  Jul  1. 

Stab  a  drinking  cup,  an  iron 
vessel  chained  to  a  toeU  by  the  side 
of  a  road  0*B.;  sdaba  beca  bidis 
forsna  tibradaib  isna  cänaib  dlü- 
thaib  Gl,  zu  ana  Corm.  p.  3. 

stalr  8.  stoir. 

stfall  abelt,  a  girdle,  a  strip, 
apiece  of  anything  O^B.;  sdiall 
i.  cUr:  go  sdiallaib  airgid  i.  go 
gclaraibh  O'Cl  {Corm.  Tr.  p.  \b\\ 
—  Sg.  Nom.  stiall  archapur  p. 
309,  34;  Dat.  cona  steill  airgit  p. 
309,  37;  Acc.  in  stöill  p.  310,  s; 
PI.  Nom.  tri  stöill  chröduma  i  tan- 
laich  in  taige  FB.  55;  steill  ehre- 
duma  ibid.;  PI  Dat.  co  stiallaib 
airgit  p.  309,  35. 

stoir  =  Za<.  historia.  —  Sg. 
Nom.  a  stoir  SP.  III  3;  stalr  libnir 
Ihu  Gl,  zu  Hy.  2,  58;  Acc,  dorat 
stair  ind  rechta  for  leith  ocus 
a  hsians  for  in  leith  aile  LHy. 
Amr.  59. 

st6agr  „an  arch*'  FA.  8,  vgl 
tüag.  —    Comp  OS.   sduagh-dhoms 


stuigen 


793 


sualach 


an  arched  daortoay  O'Don,  Gr, 
p.  338;  ar  sduaigh-leirg  a  dhroma 
8.  unter  lerg. 

stuigen,  ni  roibe  riam  um  nach 
anuLle  «^ces  samail  in  chumdaig  boi 
um  Senchan  cinmotha  a  stuigen 
suad  „besides  hie  sage' 8  gown*' 
Carm.  p.  36,  16  (prüll). 

•SU,  -80  enklitische  Particula 
augens  der  2.  Person  Singula/ris, 
wird  hinter  i  zu  -siu,  -seo,  verein- 
zelt und  später  -si  {p.  140,  23; 
144,  7).  —  Gebrauch,  a)  am 
Fronomen  der  2.  8g.:  tussu  Lg. 
9;  19;  tusso  ScM,  15;  lat-su  SC. 
41;  46;  FB.  41;  acot-8u  46;  ocut- 
Bu  56;  chucut-6u  ScM.  13;  airut-su 
FB.  6;  let-so  Lg.  12;  innut-Bo  TE. 
S  LU.;  duit-siu  ScM.  11;  TK  10 
LU.;  SC.  6;  43;  47;  FB.  8;  10; 
61;  94;  duit-si  p.  140,  83;  uait-siu 
p.  132, 18;  üat-siu  SC.  5.  —  b)  hinter 
einem  Nomen  mit  Possessiv- 
pronomen der  2.  Sg.:  do  menma- 
su  ScM.  3,  8;  t'echrad-8u  FB.  34; 
do  charpat-su  ibid.;  do  dingbala-so 
Lg.  12;  do  ara-so  FB.  9;  for 
th*athair-siu  ScM.  10;  dot  acallaim- 
siu  SC.  13;  dit  seirc-seo  TE.  10 
Lü.  —  c)  hinter  einer  Verbal  form 
der  2.  Sg.:  manim  bera-su  Lg.  9; 
ni  fuigeba-su  SC.  42;  atbertha-su 
ScM.  3,  7;  feg-8u  SC.  39;  bia-so 
Lg.  10;  19;  airg-siu  Lg.  12;  her- 
siu  p.  40,  40 ;  gnii'Siu  Lg.  19; 
ScM.  3,  17;  10;  FB.  11;  27;  31; 
35;  56;  foracbaisiu  ScM.  7;  9;  11; 
13;  TE.  6  Eg.;  FB.  TS;  tair-siu 
SC.  40;  nachat  fil-siu  fein  FB.  62; 
tair-si  p.  144,  7;  ro  altaisi  CC.  5 
Eg.\  ro  ucaiseo  FB.  18;  brethaige- 
seo  58.  —  d)  hinter  einer  Verbal- 
form mit  Object  der  2.  Sg.:  rot 
bia-su  wird  dir  sein  TE.  5  Eg.; 
dot  dingbad-su  FB.  94.  —  e)  hintei- 
einem  Prädicatsnomen:  is  att 
ail-siu  SC.  43.  —  f)  An  Stelle  von 
-SU,  -siu  findet  sicfi  vereinzelt  -sa 
{vorwiegend  erst  in  späteren  Mss.): 
airim-sea  p.  41,  is;  diamsa  Lg. 
5,  8;  coich  thussa  SC.  12;  let-sse 
TE.  8  Eg.]  let-sai  ScM.  6  H. 

Buabais  mild;  i.  min  no  ailgion 
O'Don.    Suppl.;    i.    sob^sach   FSl. 


Jan.  13;  Sg.  Dat.  co  sluag  suabais 
ibid.  Jul.  16,  Gl.  i.  cum  turba  fe- 
lici  martirum,  i.  sob^sach;  PI.  Gen. 
sluag  mor  martir  suabais  FSl.  Febr.  2 
{„of  genUe  »iar<yr«"),  Gl.  i.  onni  is 
suavis  1.  suaibseach. 

saaealtmiehe  F.  suavitas  Wb. 
15*  {Z*.  811),  vgl.  accaldam. 

suaibseeb  Gl.  zu  suabais. 

8tt-aiehnid  wohl  bekannt,  er- 
kennbar, klar;  suaithnidh  i.  so- 
aithnidh  i.  foreill  O'Don.  Suppl.; 
suäichnid  demonstratio  [?]  Z*.  863. 
—  Sg.  Nom.  bä  suacbnid  Lg. 
18,  18;  17;  isuachnid  nfrrodchad 
mo  fc-sa  TE.  12  Lü.,  vgl.  isdaich- 
nid  tra  cid  dia  n-dechuith  Tit  Gl. 
zu  ita  ut  rogaremus  Titum  2  Cor. 
8,  6  Wb.  16c  (Z«.  357);  sucht  su- 
acbnid FB.  34;  Äcc.  comartha  su- 
achnid  FB.  73. 

süaiehnide  F.  Bekanntheit, 
Merkwürdigkeit?  Sg.  Äcc.  eter 
sochraide  ocus  süachnide  FB.  1. 

su-aicued  das  der  Natur  Ent- 
sprechende; is  suaicned  cenöuil 
ni  dofuisim  ocus  dofuiäemar  Gl.  zu 
genera  nominum  principalia  sunt 
duo,  quae  sola  novit  ratio  natu- 
rae  SG.  61»  {Z\  365). 

saaigr  prosperous,  success- 
ful  O'B.,  LHy.  Ämr.  117»;  vgl. 
duaig. 

suaill  few,  small,  Utile,  mean 
O'B.;  s.  unter  Jemals;  ba  suaill  tra 
nach  b^te  in  curach  Corm.  p.  37,  1 
(prüll);  sdail  no  bec  LUy.Ämr.  24; 
ba  söail  Gl.  zu  s^im  ibid.  25; 
ibid.  117. 

suaire  pleasant,  agreable  O'R., 
vgl.  anuairc;  suaire  in  lia  „pleasant 
the  flood''  Fei  p.  CXXXIV3;  gormac 
grad-suaircc  ibid.  p.  CLXVIII  so 
{„loving-gentle^');  tricha  maigi  sochla 
suaire  ibid.  p.  CLXXXIV  24;  do 
maccaib  suarcca  saerchlann  ibid.  27. 

saaithnid,  ro  chuir  a  mheur 
bärrchaol  a  suaithnid  äfoda  an 
ghaoi  dheirg  ,yinto  the  silken  string 
of  the  Ga  dearg''  Tor.  Dh.  p.  104 ; 
ibid.  p.  132;  ibid.  p.  182.  Vgl.  su- 
aithnid a  boW'String  O'B. 

saalach  admirable,  famous 
OB.;  cland   sualach  accu  Gl.  zu 


sualig 


794 


ünde 


cona  chleir  cainclandaig  Fü. 
Jan.  12. 

saaUgr  M.  virtus  Z\  288,  vgl, 
dualig;  PI.  Nom.  sualchiTTd.  29»,  S2; 
Dat.  tria  sualchib  ocus  cäingnimaib 
ScLh.  17;  CO  sualchaib  Gl.  eu  co 
m-bl4thaib  Hy.  4,  6. 

stLaii  Schlaf.  —  Sg.  Nom.  süan 
SC.  29,  11 ;  16;  30,  lo;  ro-süan  der 
grosse  Schlaf  Oss.  II  8?  Gen.  is 
f alang  söain  sochaide  SG.  31,  14; 
tuilsittr  mo  derca  suain  Oss.  III  i? 
Dat  coDa  süan  FÄ.  15;  ina  süan 
SC,  11,  s;  29,  5;  roddüsci  suan 
„mayst  thou  awake  from  thy  sleep^' 
30,  i;  11?  Äcc.  nf  thastar  süan  SC. 
29;  fri  süan  serglige  28,  i.  — 
Comp  08,  Büan-bricht  a  charm 
whi(A  caiises  sleep,  suainbhreacbt 
seachtmaine  dorat  in  drai  forra 
O'Don.  Suppl.;  süan-traige. 

sdanaeh  „sleepy^^  Hy.  5,  si. 

sdanaim  II  ich  schlafe.  — 
Praet.  Sg,  3  nir  thomail  ocus  nfr 
süan  FB.  57. 

1.  süanem  Seil;  soainemh  i.  teat 
O'Dav.  p.  1 18.  —  PI.  Nom.  cethri 
Buanimain  FA.  2;  Dat.  no  clistfs 
errid  Ulad  for  süanemnaib  tarsnu 
on  dorus  diarailiu  isin  tig  i  n-Emain 
LU.  p.  1211»,  11  (Tochm.  Bm.);  cen- 
galtar  a  1dm  iarum  dia  thöeb  co 
süanemnaib  Rev.  Celt.  III  p.  184; 
Äcc.  CO  cethri  suainemnu  FA,  2 
LBr.  —  Das  unter  airlech  ange- 
führte süAnemain  ist  schwerlich  eine 
richtige  Ergänzung  (süft  LU.), 

2.  stLanem  Anstrengung?  Sg. 
Gen.  d^num  suanemun  i  n-aidchi, 
precept  fri  dei  Gl.  zu  in  lahore 
et  fatigatione  nocte  et  die  ope- 
rantes  Wh.  26*  {Z\  775);  Acc. 
süanemuin  do  dönum  i  n-aidchi  do 
reicc  ar  biad  et  seitach  dia  muntir, 
precept  fri  dei  do  Icc  anman  so- 
chuide  Gl.  zu  memores  estis  labo- 
ris nostri  et  fatigationis  Wh,  24^. 

stLan'traig'e  die  einschläfern^ 
d  e  Mu  s  i  k,  personificirt  Snan-traiges 
als  ein  mythischer  cruittire,  s.  gen-, 
gol-traige. 

H^tL^Adv.  in  die  Höhe,  vgl.  sös 
und  6s,  üas;  soos,  snas  swrsum 
Z*,  612;    Büas   FA.   18;  28;   FB. 


74;  85;  LHy.  Amr.  60;  atracht 
suas  ScM.  4;  FB.  9;  25;  saas  de 
Hy.  2,  84,  vgl.  gur  thüirling  anoas 
ar  an  n-ga  agos  ro  thüirling  anuas 
de  go  foisdineach  flrghlic  gao  fiii- 
liughadh  in4  foirdheargadh  air  Tor. 
Dh.  p.  86,  88. 

s6ata  glatt  geriehen?  a  inar 
blAith  bfannaide,  is  6  6irom  aerda, 
is  6  süata  srebnaide,  is  6  üagthe 
osslethar  Lü.  p.  79»,  i  {„polished 
down"  CrowCy  Siab.  ConctU.  p.  423); 
deg-süata  („well-smoo^d'*  Cfrowe 
l,  c.  p.  425)  8.  unter  lethar;  soaite 
any  thing  deprived  of  it$  Juices, 
tempered,  mixed,  hneaded  0*B.,  vgl. 
Büathaim. 

süatbatm  I  knead,  ruh,  mix, 
mould  O'B.  —  Praes.  sec,  Sg.  3 
CO  n-doirted  in  loimm  isin  fhedan 
sin  ocQS  no  chomsuaithed  triasin 
braissig  „he  used  to . .  mix  ü  aü 
ihrough  ihe  pottage^'  Fü,  p.  G  85. 

—  Inf.  Gen.  crand  suati  na  braisce 
„the  mixing  stickf*  ibid.  24. 

suba  Freude,  vgl.  duba;  sabha 
pleastMre,  deiight  O'B.  —  Sg.  Nom. 
na  sid  na  suba  na  säm  Lg.  17,  56; 
is  cörn  doit  suba  ocus  forbäiiti 
Three  Hom.  p.  100,  17;  i  fil  sith 
ocus  suba  LHy.  Amr,  135;  suba 
tar  menmain  c4ich  EC.  5,  5;  Gen. 
iar  lecud  cech  suba  FH,  Apr.  21; 
Dat.  co  subu  FA,  16  (co  süba  LBr.). 

sabaeh  fröhlich,  glücklich, 
vgl.  dubach.  —  Sg.  Nom.  elia  so- 
bach  SC,  30,  1 ;  Acc,  issin  sftb  soer 
subach  Fei.  Apr.  2.  —  Adv.  co 
subach  FA.  31. 

subaehas  laetitia  Ir.  Gl.  301. 

sabaigim  III  mit  Acc.  ich  freue 
mich  an  Etwas.  —  Praes.  Sg.  3 
subaigthius  er  freut  sich  daran 
SP.  II  14;  PI.  3  subaigit  gaudent 
Ml,  61«,  they  reQoice  O'Don.  Suppl. 

—  Praet.  PI.  3  ro  Subacbsat  na 
huli  in  mfrbuil  sin  „aü  r^oieed  at 
that  marvel"  SMart.  35. 

soeaeh  FB.  37,  vgl,  sügach  m^^^i 
cheerfül,  sportful,  froliesome  O'R 

sueat  illud;  bid  firsacutFJB.6; 
tucaid  . .  sucut  14  (succat  Eg.\ 

1.  sade,  Saide  Pron  dem.  dieser, 
hie  Z*,  349,  wird  anapikorisdi  ge- 


sude 


795 


BÜU 


braucht,  und  nicht  nUt  einem  Sub- 
stantiv verbunden:  Dat.  do  suidiu 
TK  d  LU.;  FB.  94;  foa  suidiu 
p.  131,  16;  di  sudiu  deinde  FB.  6; 
SC.  12;  p.  131,  7;  SC.  12;  issudiu 
FB.  20;  dabei  CC  1  LU.  (ann 
Eg.);  SC.  2;  iar  sudiu  post  hoc 
FB.  5;  16;  54;  55;  56;  62;  72; 
74;  80;  81;  CC.  4  LU-,  iar  sudi 
FB.  25;  27;  28;  39;  iar  sudiu.. 
iarom  60;  iarom  iar  sudi  65;  Äcc. 
im  snde  SC.  8;  is  uad-som  raiter 
Tulach  Taidg  fria  o  sin  co  sudi 
CCn.  7;  PI.  Dat.  sfd  mör  itaam, 
conid  de  suidib  nonn  ainmnigther 
ses  sfde  EC.  1 ;  Äcc.  itir  suidiu  CC. 
2  Eg. 

2.  sude^  snlde  N.  Sitz,  Sitzen; 
dÄl-duidse  forum  SG.  57»,  trebun- 
äuide,  iüg-öuide  tiibuncd  SG.  50» 
(Z*.  855).  —  Da>t.  isin  t-sudiu  faire 
FB.  81;  isin  sudi  faire  84;  mod 
nad  mod  i  n-desid  inna  sudiu  ibid.; 
CO  n-desitar . .  inna  sudi  sie  setzten 
sich  nieder  FB.  21;  co  fuarusa  h^ 
. .  ina  sudi  ich  fand  ihn  sitzend 
SC.  33, 3;  atraig . .  ina  sudi  er  setzte 
sich  aufrecfit  12;  Äcc.  lasin  suidi 
n-grfanda  SC.  40;  itir  suide  no 
sessam  Hy.  1,  s;  luid..i8sa  sudiu 
na  fari  FB.  83  (issin  suidiu  Eg); 
isi  {sie)  sudi  fari  ibid.  (issin  suidiu 
Eg.);  siasair  suide  eoin  i  n-ailt 
Hy.  5,  i;  condot  rudi  {s.  sudim) 
sudi  n-ög  SC.  28,  7 ;  PI.  Dat.  batar 
na  mnaa  ina  suidib  Lg.  15. 

sudig'im  III  ich  setze.  —  Im- 
perat.  PL  2  sudigid  FB.  7.  — 
Praet.  Sg.  3  ro  suidig  p.  40,  12; 
PI.  3  ro  duidigset  a  tige  Lg.  11. 
—  Pass.  Praet  Sg.  3  ro  sudiged 
FA.  15;  16;  PL  3  ro  sudigthe  FB.  3. 

Bttdigrad  M.  1)  Setzen,  Inf.  zu 
sndigim,  2)  Anlage,  Plan  eines 
Hauses,  einer  Stadt.  —  Sg.  Nom. 
2)  sudigud  inna  catrach  FA.  15; 
sudigiid  Tige  Midcbüarta  fair  2; 
suidigud  ind  rigthige  16;  Gen.  dli- 
ged  suidigthe  lex  positionis  SG.  193» 
(Z«.  239);  Dat.  1)  iar  suidiugud 
GL  zu  mihi  posito  .  .  in  periciUo 
Gild.  Lor.  GL  4. 

sudim,  suldim  ich  setze  mich, 
vgl.  saidim.   —   Pra^s.  Sg.  3  reL 


cia  r^t  brega  a  Loegairi  cia  suides 
a  fantu  cia  aires  a  n-ätbu  LTJ.  p. 
1 14»,  3  (y,u)ho  sits  [on]  their  slopes" 
Crowe,  Stab.  Concul.  p.  381).  — 
Conj.  Sg.  2  rudi  SC.  28  für  ro  sudi. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  suid  iar  sin  in  se- 
noir  oirmitnech  ThreeHo^n.  p.  122, 4; 
suidis  Ronait  Fä.  p.  CXLVII  3.  — 
Fut.  Sg.  3  suidfid . .  for  a  cbatbair 
rigda  ScLb.  5;  PL  3  suidfit  iar 
sin  sudi  nemthröcar  ScLb.  20. 

süg  sucus;  cäin  in  sug  assa 
söeraigtbib  sugthfar  Goid.*  p.  157 
{LHy.  Amr.);  co  tirmaigid  cach 
süg  bis  isnaib  ballaib  GL  zu  efficiet 
sucum  membrorum  ML  44^. 

sügrim  II  ich  sauge,  sauge 
ein.  —  Praet.  Sg.  3  ro  süig  a  folt 
inna  chend  FB.  27;  ra  suig  in 
tairr  ScM.  17.  —  Pass.  Praes, 
Sg.  3  sugthiar  «.  unter  süg.  — 
Inf.  Nom.  sügad  ocus  iml^cad  a 
anala  Corm.  p.  36,  si. 

Stti  ein  Name  für  die  einheimi- 
schen Gelehrten,  On  the  Mann. 
III  p.  150;  vir  doctus,  doctor  Z*. 
255;  saoi  a  sage,  a  scholar  O'R.; 
saf  scriha  Ir.  GL  4.  —  Sg.  Nom. 
sui  LHy.Amr.  60;  72;  bid  s6i  bid 
fäid  bid  file  Three  Hom.  p.  40,  s; 
i  ro  leg  iar  sein  i  Corcaig  cor  bo  sui 
Goid.*  p.  93  {LHy.);  ibid.  p.  97; 
Gen.  cinmotba  a  stuigen  suad  Corm. 
p.  36,  17;  fo  läim  suad  saincherda 
Rev.  Celt.  III  p.  177;  d&m  suad 
dna  di  ferib  däac  On  the  Mann. 
III  p.  510;  PL  Nom.  cit  süide  not 
l^gat  „though  they  be  sages  thai 
read  t<"  FeL  EpiL  81;  Dat.  do 
shuidib  LHy.  Amr.  136. 

Süll  F.  Auge;  oculus  Z«    250. 

—  Sg.  Nom.  siUl  glass  Lg.  17,  41; 
sdil  cbäirech  19;  cach  sdil  di  GL 
zu  Oss.  III  7  (sui  Ed.);  Gen.  rodarc 
a  sula  FB.  81;  imdenum  sula  SC. 
37,  18;  tene  na  süla  SC.  17;  la 
brafad  süla  FA.  17;  31;  andiaigh 
a  Sula  TE.  9,  16  Eg.;  \i  sula  p. 
132,  85;  26;  SC.  31,  7;  38;  FB.  23; 
Dat.  CO  n-öen  süil  ScM.  11;  Acc. 
CO  m-bert  do  Süil  as  do  cbind 
ScM.  11;  SC.  5;  p.  131,  28;  co 
rolsat  süil  tairsiu  SC.  35;  in  t-äüil 
alle   ScM.   11   ist  Nom.   für  den 


suilbir 


796 


satrall 


yAcc;  PI  Nam.  süli  FA.  21;  Gl 
zu  Osa.  III  1  (mo  shuile  Ed.)\  sdili 
FB.  91 ;  atconcatar  süili  d&ini  TE.  5 
Dat.  segdaib  suilib  Lg.  4,  s  Lc 
(Büiliub  Egy,  Acc.  fo  a  süili  TE 
12  Lü.;  Du.  Nom.  a  di  suil  Hy 
5,  42;  TE.  4;  a  da  äüil  p.  43,  29 
tren.  cechtar  de  na  d&  sula  2^^J9.  91 ; 
cutrumma  a  da  sula  74;  cechtar  a 
da  äulu  TE.  4  ^^.;  cutrumma  a 
da  sülu  FB.  62.  —  Compos,  suil- 
chor  p.  144,  16. 

sailbir,  suilbhir  cheerful,  ple- 
asant,  jelly  O'B.;  Gl.  zu  sochla 
Feh  J<m.  13.  —  Vgl.  duUbir. 

Balrge,  ann  geubhair-se  suirghe 
uaim-se,  a  Oisin  „wüt  ihou  receive 
courtship  from  w«"  Tor.  Dh. 
p.  54;  tosach  suirghi  TE.  7  Eg.; 
ni  snirgi  na  sotlae  rocruide  mor- 
partse  Fei.  Epü.  135  (suirgi  i.  su- 
airc,  ro  cruidhe  i.  ro  croid  i.  tue 
ni  eisib,  mor-partse  i.  lebur  Three 
Ir.  Gl.  p.  139),  der  Sinn  ist  wohl, 
dass  nicht  Geschichten  von  Liebes- 
liMt  oder  Kampfesübermuih  den 
Inhalt  des  Filire  bilden. 

slilst  a  flail  O'B.,  =^lat.  fustis 
Ir.  Gl.  109.  —  Sg.  Gen.  bla  sußta 
aith  Sench.  M.  III  p.  220;  PI 
Dat.  CO  sdstaib  iarlnd  FB.  48. 

stLi  tbe  yfknowledg  c"  Cor^n,  p.  40 
sacart;  LHy.  Amr.  26;  ibid.  136; 
CO  suthi  FA.  35;  ro  l^g  suthe  „read 
wisdom*'  Goid.^  p.  97  {LHy.). 

saitbemlaeht  „knowledge"; 
ba  sab  hi  suithemlacht  cech  berlai 
LHy.  Amr.  26. 

sol  before  O'Don.  Gr.  p.  325; 
Tor.  Dh.  p.  54;  ibid.  p.  152. 

stLl  Nebenform  von  sdil,  Oss.  III 7 
Ed.;  PI.  Gen.  fadad  a  sul  ScLb.  20. 

Bnlhsk\rgutsprechend,beredt, 
s.  labair;  sulbir  eloqttens  Wb.  17^ 
{Z*.  863);  sulbair  Gl  zu  lepida 
Leyd.  61»  {Goid.''  p.  57).  —  Vgl. 
dulbair. 

salbaire  F.  eloquentia;  Gen. 
inna  sulbaire  SG.  9»  {Z\  247). 

sulbairgtbid  Gl.  zu  lepos  SG. 
67i>  {Z^.  802). 

sulbairigim  III  bene  loquor; 
Imperat.  Sg.  3  sulbairiged  Wb.  12^ 
{Z*.  863). 


1.  sult  Fett;  i.  a  feitb  Corm. 
Tr,  p.  117  molt. 

2.  sult  mirth,  joy,  delight, 
voluptuousness  O'B.;  a  sultocus 
a  feth  p.  130,  25? 

-siim  8.  -som« 

Bund  hier;  hie,  hoc  loco  Z*.  355: 
de  shercc  dam  sund,  do  sercc  dam 
tall  Fü.  p.  CLXXXV  s*;  suud 
FA.  3;  SC.  10;  20;  28;  34,  is; 
37,  20;  45,  20;  FB.  21;  36;  62; 
ron  snade  sund  Gl.  zu  snaidsiiim 
Hy.  1,  11;  sunn  TE.  5  Eg.\  9,  si; 
10,  s;  IB;  14;  CG.  7  Eg,\  sund  üle 
SC.  29,  80 ;  p.  144,  97;  indiu  sund 
amne  p.  131,  24. 

sonda  hier,  hie  Z\  355;  s.  unter 
melim;  sunna  FB.  94;  uair  is  sonna 
Ih'esergi  Three  Hom.  p.  44,  19; 
sunno  p.  144,  25. 

süt  illud,  aisAdv.  dort,  dort- 
hin, iUic;  atcluni-siu  süt  FB.  35: 
is  fior  do  Dhiarmuid  süd  Tor.  Dh. 
p.  152;  in  fer  asa  erbaid  airi  siot 
na  ro  creted  dam-sa  ocus  don 
choimdiu  der  Mann,  dessen  Ent- 
schluss  (?)  darauf  gerichtet  war,  dass 
er  nichi  an  mich  und  den  Herrn 
glaubte  Three  Hom.  p.  18,  si;  sdt 
dort  SC.  11,  9;  47;  and  sAt  SC  32. 

1.  Stttb  weather  O'B.;  suth  sin 
Corm.  p.  21  fliuchud,  ibid.  p.  43 
tuarad. 

2.  sutb  Geburt,  Frucht;  soth 
offspring  O'R.  —  PI.  Nom.  na  sothe 
terrae  fetus  SG.  64»  (Z«.  240); 
Dat.  ^rsna  suthaib  „after  the  hirths" 
Goid.*  p.  60  (South.). 

satbaeh  fruehtreich;  tlr  su- 
thach  solusta  FA.  4. 

sutbaige  F,  Fruchtbarkeit 
ScLb.  25. 

BU-tbain,  satbin  ewig;  aetemus, 
perpetuus  Z*.  863.  —  Gen.  F,  na 
p^ne  suthaine  FA.  24;  34;  p.  170, 27; 
Dat.  isin  bethatd  suthain  Three 
Hom.  p.  96,  6;  Acc.  in  rig  söer 
suthain  Hy.  6,  25.  —  Vgl.  com- 
duthain.  * 

Butbe  s.  saltbe. 

eia  satbrebreeb  Hy.  2,  eo? 

satrall  s.  unter  lochet;  sudrall 
light,  brightness,  a  candU,  a  terik 
O'B. 


ti 


797 


taccmang 


T 


t&  3.  t&im. 

tabairt,  tabart  Inf.  zu  tabruim. 

1.  taball»{at.  tabella,  tabhaill 
tabella  It.  Gl.  G2;  das  Material, 
auf  dem  man  in  Irland  ante  per- 
gamenae  uaum  schrieb,  waren  ta- 
bfdae  e  hetula  arhore  complanatae, 
guoa  Oraiun  et  Taibhle  Fileadh 
i.  Tabtdas  Phüosophicaa  dicebant 
Ogyg  p.  233,  vgl.  Ms.  Mat  p,  470; 
i  cinn  secht  m-bliadhan  tescaid 
filid  ocus  faide  ocus  fisidh  in  t-ibur 
böi  08  Balle,  ocus  musgniit  taball 
filidh  de,  ocus  sgriboit  fise  ocus 
fese  ocus  serca  ocus  tochmarca 
Uladh  inti  Ma.  Mat.  p.  473,  38. 

2.  UihM  eine  Schleuderte  äffe, 
sling  On  the  Mann.  II  p.  2ö2;  fo- 
ceird  Cuchulaind  cloich  assa  tha- 
ba[i]Il  furri  corröebris  in  mind  n-6ir 
i  tri  ibid.  III  p.  196;  nos  indlethar 
Cet  inchind  Mesgedra  isin  täbaill 
Aid.  Chonch.  40. 

tabartaeh  „bountifuV^  Fei  p. 
CLXXII  41,  von  tabairt. 

tabraim  I  verschmolzen  aus  do- 
berim,  s.  do-blur^  ich  bringe, 
thue  wohin,  gebe,  mit  la  ich 
nehme  mit;  tabur  do  Z*.  428.  — 
Praes.  PI.  2  tabraid  FB.  72.  — 
Conj.  Sg.  2  ni  taibre  gräd  for  nech 
con  feser  a  inruccus  don  gr&d  sin 
Wb.  29»,  24;  ni  fil..rig  na  tibre 
falte  dün  Lg.  10.  —  Imperat.  Sg,  2 
tabair  Sem.  3,  le;  tabair  bröc  im 
nach  n-aile  FB,  Gl ;  tabuir  ass  hi 
TE.  19;  tabar  FB  87,  s.  unter 
drindrosc;  PI.  2  tabraid  By.  1,  62. 
—  Praes.  sec.  Sg.  3  na  tabrad 
ScM.  1;  asbert  CumdM  na  tibred 
acht  is  cac/i  nf  dob^rad  ocus  ni 
bäd  si  in  ben  CCn.  4;  asbert  Tadg 
CO  tibred  breith  do  ind  ibid.  7; 
nach  Mhred  mnai  TE.  2  Eg, ;  PI.  3 
dia  tibfftis  rigi  n-Erend  SC.  21; 
tibertais  22.  —  Pr<iet.  Sg.  3  tobert 
p.  131,  i;  PI.  3  tub^tat^r  a  cairp- 
tiu  leu  CC.  S  LU.—  Pass.  Praes. 
Sg.   3  ni    tabarr    ainm    trän   friu 


Ml.  30»,  9.  —  Co^j.  Sg.  3  mani 
tabrait[h]er  FB.  50.  —  Praes.  sec, 
Sg.  3  dia  tib«rtha  FB.  90.  —  Praet 
Sg.  3  tobreth  p.  130,  28.  —  Inf 
Nom.  is  dait  as  chöir  a  thabairt 
FB.  9;  in  tan  bd  mithig  tabairt 
biid  döib  CC.  S  Lü.;  a  tabairt 
illäim  neich  uaib-si  FB.  76;  ni 
mebul  do  Ultatö  . .  a  thabart  FB: 
14;  Gen.  fobith  tabarta  do  ch4ch 
ä  chomraime  SC.  2;  Dßt.  du  tha- 
bairt SP.  II  16;  do  thabairt  sät 
ScM.  2;  FB.  72;  usci . .  do  thabairt 
fo  a  süili  TE.  12  LU.;  do  thabairt 
inna  m-bossän  SC.  2;  do  thabairt 
chucu  dass  ihnen  gegeben  würde 
Lg.  11;  TE.  20  Eg.;  FB.  59;  63; 
ddl  inna  caurath  sin  do  thabairt 
FB.  56;  cath  do  thabairt  eturru 
eine  Schlacht  wurde  zwischen  ihnen 
geliefert  Lg.  16;  oc  tabairt  chathai 
Fei  p.  CXLVII  2;  foraim  an  döib 
do  thabairt  fomd  (auferlegen)  SC. 
5;  FB.  62;  oc  tabairt  tana  bö  uait 
beim  Wegtreiben  eines  Rinderraubes 
von  dir  ScM.  11;  ic  tabairt  chind 
Anldain  assa  chriss  ScM.  16;  FB.  2; 
do  taphuirt  na  hingene  TE  3  Eg.; 
Acc.  tri  thabairt  ind  anmse  triuin 
fris  Ml.  30»,  12;  ar  tabairt  darsa 
moriin d  Lg.  18,  so? 

tabsat  SC.  29? 

taceair,  taeair  congruus,  de» 
cens  Z*.  881;  taeair  cense  oc  in 
forcitul  Milde  ist  geziemend  bei  der 
Unterweisung  Wb.  SU,  26;  is  tacir 
deit  ni  täirle  lat  Wb.  30^,  so  {decet 
te  Z*.  234);  is  tacäir  dünn  a  chäin 
locheil  asar  chorp  Wb.  15  ^  (Z*.  633, 
zu  lesen  corp?);  Wb.  17c  {ZK  794). 

taeemaic  attingit,  tachmaicc 
{sie)  snechta  ferna  (no  fairnniu)  fer 
i.  doecmaic  in  snechta  crissa  fer 
Corm.  p.  20  ferend;  tacmaic  „it 
surrounded*'  O'Don.  Gr.  p.  260 
{mit  Bezug  auf  Corm.  l.  c ). 

taeemang  reichen  bis,  umge» 
ben,  verschieden  von  teccmang? 
Praes.   sec.   Sg.   3   tacmungad  [du 


taccraim 


798 


taidbrim 


ad]bran  ,ywhich  used  to  fdü,  to  the 
hed^*  Tur.  Gl.  127  a;  taicmainged 
8.  tmter  fösoc.  —  Zu  O'R.'s  „tag- 
mangaim  I  Surround"  vgl.  imm- 
thacmang. 

taeeraim  {für  do-aith-garim)  I 
argumentor;  tagraim  I  plead, 
argue,  dispute,  debate,  sue  O'R. 
—  Praet.  PI  1  doracartmar  cois 
c4ich  Gl.  eu  catisati  sumus  Wb.  2> 
{Z*.  457).  —  Fut  taicc^ra  cäch 
dar  A  chen[n]  fessin  Gl.  zu  unus- 
quisque  nostrum  pro  se  raiianem 
reddet  Deo  Wb,  6»»  (Z\  452).  — 
Inf,  tacre. 

taeere,  tacre  argumentari, 
Inf.  zu  tacraim,  argumentum 
Z*.  881;  tagra  discussion  Corm. 
Tr,  p.  163.  —  Sg.  Dat.  ic  sir- 
thacra  frfu  FA.  26;  ic  taccra  frimm 
„contending  wüh  me"  Three  Hom. 
p.  36,  21 ;  Fl.  Nom.  cia  batar  deg- 
tacrae  les  „though  there  were  good 
arguments  with  Ätw"  Tur.  Gl.  81; 
na  tacrai  dorata  for  Crist  Gl.  zu 
o^ecta  Lib.  Hy.  6*  (Goid.*  p.  66). 

taccu  ich  sage,  spreche;  „ne- 
go?''  Z\  434  (Wb.y,  taccu  ni  adil- 
gnigmar  Gl.  zu  numquid  egemus 
Wb.  15»  {Z*.  439);  duacthar  tri 
th[u]istin  in  talman  Gl.  zu  loqui- 
tur  terrae  creatio  Ml.  51«  {Croid.* 
p.  43). 

taeha  scarcity  O'R.;  ni  biad 
tacha  broit  na  biid  ann  co  bratb 
Goid.^  p.  104  (LHy.). 

taehtad  Gl.  zu  angens  SG.  14^ 
tachtud  ar  brAgtib  „strangling 
an  ihrocUs"  ScLb.  20;  tachdaim 
I  strangle,  choke  O'R. 

tachtae  angustus  SG.  60i>. 

tadall  Visit atio  Z*.  28,  Inf.  zu 
taidlim.  —  Sg.  Nom.  tadhall  in 
maighi  sia  TE.  16  Eg.\  „Tadall 
latt  a  Chuchulainn."  ,,Ni  adliub 
^m**  ol  Guchii^ainn  [fiat]  visitatio 
a  te  Rev.  Celt.  III  p.  176;  Gen. 
bad  atrab  n4  bad  cuit  tadfU  es  soll 
ein  Wohtten  sein,  nicht  ein  Mal 
Besuchen  Wb.  21\  27;  Bat.  don 
chet-tadall  ScM.  1;  Acc.  nf  sech- 
malfam  nf  and  cen  tadal  Ml.  25»,  3 
{Z\  460).  —  Vgl.  imm-adall,  ad-ella. 

tad-badim  (für  do-aitb-)  I  ich 


zeige.  —  Praes.  8g.  3  tadbat  de- 
monstrat  Wb.  10*  {Z*.  431);  duad- 
bat  ocus  relaid  demonstrai  et  mani- 
festat  Ml,  51e;  donadbat  quod  de- 
monstrat  SG.  27i>;  dorn  adbat  Lg. 
18, 10;  PI.  3  ar  don  adbat  SC.  28, 2? 
—  Fut  Sg.  2  tadbae  FB.  69.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doadbadar  osien- 
düurWb.  29«,  4  (Z«.  471);  ciasberat 
doaidbdetar  ffsi  doib  et  dotiagat 
angil  a  n-dochnm  ni  chretid-si  Wb. 
27»,  89.  —  Inf  taidbsiu.  —  F^ 
tärfas  und  tais-benim. 

tadbanar  s.  tald-benim. 

tadb^im  s.  taithb^lm. 

tadbsia  s.  taidbsiu. 

t&eb  s.  töeb. 

taerreehtaeh  erregend,  Er- 
reger, tserrechtach  debtha  SC.  25, 
vgl.  tairrachad  to  incite  O'Don. 
Suppl.  und  tndrach. 

ni  t&grara  SC.  40  lies  nit  igara, 
s.  &8rar. 

tagrim  für  do-agim,  -agaim?  Im- 
perat.  Sg.  2  aigh  taig  i.  tair  dori- 
dhis  i.  eirigh  go  Cormac  ocos  Uir 
doridhisi  aadh  Ö'Dav.  p.  50  aigh; 
PI.  2  sX6X  da  clÄrchiste  mora  and, 
inagid  tagid  ocus  tucthar  as  LU. 
Nenn.  1.  —  Vgl.  ma  imaga  taga 
i.  imain  amuigh  Ö'Dav.  p.  49  agh. 

tai  i.  derb 6g  (dearbh  a  churn 
or  müh  pan  CR.)  no  taog  (?)  no 
ian,  tadbanar  toi  i.  taisbentar  na 
taoga  no  na  derboga  no  in  ian  loma 
no  corma  Ö'Dav.  p.  121.    VgH.  toi. 

tfti  p.  132,  24  {yyihere  no  grief  or 
care  is  known"  O'Currtf'')? 

talbleth  s.  toimlim. 

t&id  M.  für  SG.  47b  (Z\  30). 

taid-  oder  taitb-,  entstanden 
aus  do-aith-. 

taid-beDim  I  ich  zeige.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  tadbanar  s.  tai;  tad- 
banar din  do  Chomgall  FH.  p. 
CXXIX  2;  nom  tadbanar  ,,«9  Steten 
uHto  me'*  Three  Hom.  p.  80,  24.  — 
Praes,  sec.  PL  3  nöi  crotha  no 
tadbantais  forri  ersdiienen  an  ihr 
FB.  28.  —  Vgl  tais-benim. 

taidbrim  {für  do-aith-berim)  I 
exhibeo.  —  Conj.  PI.  2  ni  tidbarid 
far  m-bauUu  ne  exhibeatis  membra 
vestra  Wb.  3h  ^z\  881).  -  Praes. 


Uidbriud 


799 


Uilgim 


sec.  8g.  3  donedbarad  Gl,  zu  ut,. 
po88Ü  adhibere  Ml.  23^,  4. 

taldbiiud ,  dothi§t  Cuchulaind 
amabarach  do  taidbriud  in  t-älöig 
ocus  do  thaisbenad  a  chrotha  älgin 
alaind  do  mnaib  LU,  p.  81»,  i. 

taldbsitt  F,  Zeigen,  Inf.  zu 
tad-badim,  Erscheinung;  demon- 
stratio, demonstrare  Z*.  486;  881. 

—  Sg.  Nom.  taibsiu  SC.  49  (taidb- 
siu  H.);  Dat.  iar  taidbsin  Concu- 
laind  dö  ina  charput  LU.p.  113»,  12; 
Äcc.  ro  faillsig  .  .  re  tdidbsin  a 
n-ecosca  ,^  manifested  .  .  their 
countenances  hy  showing  FSl.  p. 
XXXVII  18 ;  con^cus  in  tadbsin 
tarfäs  duit  LU.  p.  113»,  17;  PI. 
Dat.  frisna  taidbsib  sin  SC,  49, 
taidbsiu  Eg. 

taid-ehoirte,  in  taidchoirte  as  i 
n-do[i]ri  Gl.  zu  reversorum  Ml. 
82o,  vgl.  tath-chor. 

tald-ehreDlm   I    ich    erkaufe. 

—  Perf  Sg.  3  do  radcbidir  Wb.  2t> 
(Z*.  450);  it  h^  dorraidchiuir  eos 
redemit  Wb.  32«».  —  Fut,  Sg.  3 
tathcria  i.  in  cunnrad  dobera  tarais, 
ut  est  ni  tathcria  ma  ro  ria  i.  ni 
tuca  amuith  6  ma  ro  recu«  (reca?) 
amach  O'Dav.  p.  120. 

taid-ehriee  F.  redemptio  Z\ 
812,  von  crecc.  —  Gen.  atconnairc 
Böllsi  a  thaithcreca  Three  Hom. 
p,  4,  1. 

taid-eliar  redemptio  Wb.   3». 

taide  s.  taite. 

t&ide)  taide  secrecy,  conceal- 
ment,  adultery  O'Don.  Suppl.; 
Uidhe  theft  O'R,  vgl.  t&id;  hi  taide 
verstohlen  s.  unter  laige;  cen  täide 
„without  concealmenV*  FH.  Prol.  71, 
Gl  i.  cen  folach;  [i.]  cen  dicleith 
Oct.  10. 

taideeht  s.  tnldecht. 

taidleeh  Sühnung;  stUisf actio 
Z*.  881;  taithlech  „peace*'  Fü. 
Sept.  19  ixeimt  auf  aithmet),  Gl.  i. 
sithugud.  —  Sg.  Gen.  in  taidlich 
satisfactionis  Ml.  23»,  9;  Dat.  ho 
chain-taidliuch  satisfactione  Ml. 
32»,  24  (Z*.  857);  Acc.  cen  taith- 
lech FA.  35  {„without  pretence*' 
Stokes). 

1.   t4idleeh    glänzend;    tdidh- 


leach  pleasant,  delightful,  splendid 
O'R.  —  Sg.  Nom.  in  grfan  tind 
taidlech  Hy.  4,  2;  toidlech  ScM. 
21,  32;  Matha  mur  tren  toidlech 
Fil,  Sept.  21,  Gl.  taitnemach ;  ^cc. 
F.  treib  toidlig  „a  radiant  homeste- 
ad"  Fü.  Prol.  78,  Gl.  i.  taitnemaig. 

2.  t&tdleeb  Glanz,  taidlech  ind 
6ir  TE,  3? 

taidlim  adeo,  visito.  —  Praes. 
Sg.  2  „Dia  m-bad  falocht  mör  no 
beth  and*'  or  si  ^,ro  adelta;  üair  is 
bec  fil  and  ni  thaidle  Rev.  Celt.  III 
p.  176;  3  do  da  aidlea  Wb.  9d 
[adü  eam  Z\  434).  —  Conj.  PI,  3 
ni  rom  taidlet  Gl,  zu  nim  tharle 
Hy.  6,  8.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  dia 
täidlet  in  n-6ir  „if  he  touched  the 
mould"  SMart,  40.  —  Fut.  Sg.  3 
dos  n-aidlibea  visitcUnt  eos  Wb.  25^ 
{Z*.  459);  no  don  aidlife  Three 
Hom.  p,  38,  8;  toadlibi  ibid.  p. 
120,  9;  PI.  1  adrimfem  ocus  doaid- 
libem  cech  n-oin  dliged  fil  in  psal- 
mfs  Ml.  14c,  6.  —  Inf  tadall.  — 
Vgl.  adella. 

tail  8,  toi. 

taile  stark;  strong,  stout  O^R.; 
i.  dain^n  O'Dav.  p.  122.  —  Sg. 
Nom.  FB  37;  71.  —  Compar. 
tailcithir  s.  1.  lön. 

tailee  F.  Festigkeit,  Stärke; 
Dat.  mar  co  talcai  {reimt  auf  mar- 
trai)  Fei.  Sept.  15,  Gi.  i.  co  cal- 
matus  mor,  vgl.  co  tailee  i.  co  treisi 
no  CO  calmatus  no  co  teinne  O'Dav. 
p,  122  tailc;  co  talci  „with  stark- 
ness"  Fei.  Apr,  28  (co  talcai  und. 
p.  LXXYII,  Gl.  i.  CO  tangnai. 

taileend  s  t&l-eend. 

tailchttbe  crater  SG.  95^  (Z*. 
72) ;  PI,  Nom.  ind  telchubi  cadi  SG. 
180»,  1.  —  Vgl.  tulchube. 

tailciudf  isel  fri  art  tailciud  fri 
gargg  Bern,  115»^  „tender  to  the 
rough"  Goid,*  p,  56. 

taile  salarium  Ir,  Gl.  739. 

1.  tailgim  11  foveo.  —  Imperat 
Sg.  2  a  ben  talaig  do  maccän 
„cherish  thy  chüd^*  Three  Hom.  p. 
30,  26.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  ülsi 
Patrice  iarna  baitzed  ara  tailced 
maccu  Cathbad  Tir.  8  {„that  he 
would  cherish").  —  Inf.  Acc.  dds 


tail^m 


800 


tMn 


in  fetfaimmfs  talgad  a  brotha  Lü. 
p.  127,  SS.  —  Vgl.  tatailcim. 

2.  tailgrlm  für  do-failgim?  vgl. 
fi&ilgim  J  beat  or  cuty  i.  buailim  no 
gearraim  O'B.;  co  dufailced  don 
Gl.  zu  ut  omnem  fiJiis  Israhel  spem 
noxiae  securitatis  incideret  Ml. 
35c,  1. 

tailm  F.  Schlinge;  laqueiM 
Z\  770;  a  ding  Cortn.  Tr.  p.  158. 

—  Gen.  liic  telma  s.  unter  scendim; 
Acc.  oder  Dat.  gaibthi  cloich  isin 
tailm  SC.  7. 

t&lm  ich  befinde  mich,  bin 
an  einem  Orte  oder  in  einem 
Zustande,  vgl.  atAu,  atü,  itäu, 
Z*.  488;  mit  d  für  t,  wenn  als 
blosse  Copula  gebraucht,  in  ni  dam, 
an-dai,  in-da,  ol-daas  {vgl.  auch 
conid,    condat,   inid,   mdd,  manid). 

—  8g.  1  at  ferr  do  laech  andö-sa 
als  ich  bin  ScM.  16;  „ni  techta 
dam  dil  fri  fer"  ol  ind  Ingen  „hl 
fiadnaisi  na  sethar  as  siniu  andu 
LU.  p.  124^»,  27;  tri  ch^t  bliadan 
0  tu  sand  tbid.  p.  40^  8;  nach 
Analogie  von  am  {ich  bin),  das 
nicht  negativ  gebraucht  wird,  ni 
dam:  ni  dam  dermatac[h]  p.  141,  6 
(dom  Eg.);  ni  dam  buidhech  dorn 
cheill  föin  TE.  9,  23 ;  ni  dam  tualnge 
laubra  rimm  ibid.  22;  ^  cid  no  tii 
Lg.  10;  18,  1;  ScM.  3;  abair  rim 
cid  dii  TE.  9,  9;  is  midlachda  no 
tii  FB.  58;  is  fota  in  troscud  i 
tdi  ScM.  3;  is  ferr  do  laech  andai- 
sio  als  du  bist  ScM  10;  madda 
eola  a  Ghonchobuir  Lg.  18,  4o;  ^  ar 
is  tormach  peue  ros  tä  döib  FA. 
29;  is  tuilled  p^ine  ros  ta  and 
FA.  16  LBr.  (ros  ic  and  LU.);  ce 
tha  nach  SC.  44,  2;  ci-si  airm  hi 
ta  side  SC.  13;  31;  28;  31,  12;  16; 
nim  tha  maith  em  SC.  13  {vgl.  nl  * 
maith  ddn  ^m  ibid.);  ba  ferr  leiss 
6c  andä  bethu  TE.  12  Eg.;  FA. 
10;  29  (oltas  LBr.);  is  tressiu  cuma 
inda  muir  Lg.  18,  39;  otha  mo  ginn 
von  meinem  Knie  an  TE.  10,  12; 
otd  Essrüaid  Lg.  11;  ciddaie  di 
soduin  p.  145,  s?  mit  Fron,  per- 
sonale sufßxum;  taithiunn  dichri- 
chide  clius  SP.  II  e;  tathund  nöbis 
est  Fei  Prol  217   Laud;   iss   ed 


tatham  Lg.  18,  s  Le.;  tatham  i. 
ata  agam  O'Dav.  p.  124;  tathat 
airle  lim-sa  ris  ScM.  3,  is;  tathut 
fffilte  SC.  10;  tathat  i.  ata  agat 
O'Dav.  p.  124;  tathus  mor  maith 
aire  „she  has  mud%  good  upon  her** 
Fei.  Febr.  5;  rd.  ba  ferr  a  comai- 
techt  .  .  oldaas  a  tuitim  Lg.  13; 
oldis  FB.  94;  oltas  FA.  10  LBr.; 
29  LBr. ;  nir  bo  ferr  saide . .  andäs  in 
Loth  mör  ScM.  7 ;  ba  mou  he  indas 
cech  cuibrend  p.  40,  13;  ba  hnilli 
inas  cech  blegun  p.  42,  6;  PL  1 
sid  mör  itaam  EG.  1;  casin  pari 
sa  hi  t4om  Three  Hom.  p.  114,  14; 
PI.  2  „mairfet-sa  ior  n-döeni  uli 
innocht*'  for  se  „mani  f&gthai  in 
tfr  forsa  t&thi  Lü.  p.  39^,  11: 
PI.  3  bale  i  taat  läith  gaiie  ScM.  6: 
mka  tat  carait  FB.  84;  nf  dat  o&- 
mait  FB.  21;  ni  dat  maithe  ban- 
rdna  TE.  9,  le;  condat  mnä  sidi 
SC.  28;  cidat  linmair  FA.  13;  d 
dat  olcca  rüna  ban  TE.  9,  17  Eg. 
{oder  zu  trennen  cid  at?1  bft  lia  a 
mairb  and  andat  a  m-bi  F*B.  21; 
rel.  andaiti  ibid.  Eg. 

taimne  torpor;  taimne  morfes- 
siar  cen  6c  „the  trance  of  setzen 
without  death**  Fü.  p.  CXXIX  28: 
tamni  Und.  p.  GXXX  90. 

taimthia  „bed-death**  Fei 
Jun.  30,  Gl.  i.  a  6c  fri  hadart; 
ibid.  Jul.  2,  Gl.  i.  bas  no  tarn  no 
serb,  710  tamthiu  i.  tomaithiom,  no 
tai[m]thia  i.  tarn  tai  i.  ec  a  senor 
no  serg,  vgl.  Three  Ir.  Gl.  j>.  133; 
ibid.  27;  Aug.  17;  taimthiadh  i. 
b&s  no  sercclighe  O^Dav.  p.  122; 
PI.  Acc.  la  tamthine  FH.  Oct.  29? 

tain,  cen  thain  SP.  Y  9,  „without 
dügrace*'  0' Curry? 

t&in  Forttreiben,  Raub;  dri- 
ving  O'Don.  Suppl.;  besonders  tAin 
bö  Binderraub,  Täin  Bö  Cöaiinge , 
{Lü.  p.  55»,  1)  Titel  der  berühm- 
testen irischen  Sage,  T^n  Bö  Fraich,' 
T&in  Bö  Regamain  Titel  anderer  Sa- 
gen; bö*th4in  eine  geraubte  Rinder- 
heerde.  —  Sg.  Gen.  oc  tabairt  tana 
bö  uait  ScM.  11;  Dat.  do  th^in 
na  m-bdn  a  Güaingin  TBF.  p. 
154, 4;  Pl.Nom.  tÄinte,  täinti  O'Dan. 
Gr.  p.  99;  PI.  Gen.  co  n-immad.. 


tÄinsem 


801 


tair-chellaim 


bö-th&nte  8C.  42;  biaidh  agam  f^in 
na  cuacha  agus  na  cuirn  . .  agas  na 
buair  agas  na  böthäinte  gan  roinn 
Tor.  Dh.  p.  204,  s  {„the  cattle- 
Tierds**).  Vgl.  imm-ain,  tagim  (mit 
taid  Dieb  hat  täin  wcthrscheitdich 
nichts  zu  thun). 

t&insem,  für  do-äinsem,  An- 
klagen, Beschuldigen,  dia  thain- 
sem  Fei.  Epü.  524;  vgl.  äinsom  accu- 
satio,  äinsid  Accusativus  Z^.  771. 

tftinsiiii  ich  beschuldige;  tain- 
sither  is  reproached,  censured 
O'Dan.  Suppl. 

1.  tair  trocken?  ba  tair  Hy. 
5,  so  Ctar  Fr.\  Gl.  i.  ba  terad, 
„there  was  fine  weather  always  in 
her^field"  Stokes.  Vgl.  1.  tar. 

2'.  tair  s.  tairicim. 

3.  tair  Lg.  5,  15  Eg.? 

4  UArÄdv.  im  Osten,  vgl.  fair, 
an-air;  tair  ic  taurcbül  na  gr^ni 
TE.  16;  Oss.  III  9. 

tÄir  contemptj  reproach  O'R., 
vgl.  är,  tathäir;  Acc.  frim  thäir 
s.  unter  imm-denach. 

tairbert,  toirbeart  a  munifi- 
cence,  a  gift,  present  O'B., 
toirbhirt  delivering,  giving  up,  han- 
ding  over  O'Don.  Suppl.,  Inf.  zu 
tairbrim.  —  Gen.  da  lÄim  thid- 
naicthi  ratha  ocus  tairberta  ocus 
tuarastaii  iarthair  tbaascirt  in  do- 
main  On  the  Mann.  III  p.  446 
{TBC). 

tairbertaeby  toirbeartacb  gene- 
rous,  liberal,  munificent  O'B. 

tairbine  s.  tarbin. 

tairbir  vgl.  bir?  cona  thairbirib 
nfath  8.  unter  serda. 

tairbrim  (für  do-air-berim)  I 
redigo,  subigo;  toirbbrim  I  give, 
ddiver,  yield  O'B.  —  Praes.  Sg.  3 
ol  a  tairbir  Gl.  zu  quod  redigat 
SG.  197b  [ZK  430);  tairbirid  . .  ocus 
trascraid  docbum  n-iffimd  comtinöl 
. .  na  mac  mallachtan  FA.  1  {,Jhe 
bows  down")]  tairbirid  illatu  plan 
. .  dona  maccaib  bais  ibid.  {„he  be- 
stows'');  Praet.  ro  tboirbir  slögu 
Acbla  subegit  LBr.  p.  205^,  ig.  — 
Pass.  PI.  3  doairbertar  fo  r^ir 
D»  Wb.  22c  {convertuntur  sub  vo- 
luntatem   dei  Z*.  473).  —   Part. 


tairbertbae  Gl.  zu  incurvatum  ob- 
presumque  Ml.  130o.  —  Inf.  tair- 
bert. 

tairced  s.  tairicim. 

tair-ehanim  I  ich  prophezeie; 
do-aar-cbanim  sagio  SG.  60^  {Z^. 
880).  —  Praes.  Sg.  3  doerchain 
profetat  Ml.  21»,  7;  don  aurchain 
Gl.  zu  portendere  Cr.  33^  {Z\ 
430);  PI.  3  tcrchanait  SC  35.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  no  tbercanad  Gl. 
zu  Hy.  5,  19;  PI.  3  taircbantais 
Hy.  2,  19.  —  Perf  Sg.  3  tairche- 
cbuin  resiu  forchuimsed  Gl.  zu 
praedixit  Isaias  Wb.  4*  {Z^.  448); 
PI.  3  höre  nad  tairchechnatar  fatbi 
doib  Wb.  5»  {Z*.  450);  dun  äir- 
cechnatar  Tur.  Gl.  6.  —  Praet. 
PI.  3  Dep.  ro  thirchansatar  a  drdide 
do  Loegatre  Three  Hom.  p.  16,  so. 
—  Pass.  Praet.  Sg.  3  doairchet, 
tairchet  Z\  478  {Wb.).  —  Part. 
Sg.  Dat.  don  terchantu  Gl.  zu  pro- 
phetato  Ml.  53  {Z\  881).  —  Inf 
tairchetal. 

1.  tair-cbellaim  ich  umgebe, 
vgl.  air-cbell,  timm-chell;  Sg.  3 
don  oircholl  din  mür  luaidi  FA. 
17  LBr.  (timcbellaid  LU.)]  hierher 
auch  dodon  arch^il  p.  133,  6  {das 
Dunkel  von  Adam's  SündenfaU  ist 
es,  das  u/ns  umgiebt  gegen  Gezählt 
werden)  ? 

2.  tair-ebellaim  coerceo?  Praes. 
der  Gewohnheit  Sg.  3  bruitne  . .  dia 
tairchelland  a  eochu  p.  31],  4.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  bruitne  di  dergör 
ina  läim  dia  taircellad  a  eochu 
Lü.  p.  113b,  20;  cuachi  di  ör . .  hi 
taircellad  a  folt  p.  31 V  s- 

3.  tair-chellaim  ich  halte  in 
Ordnung?  taircella  tomus  conid 
iama  dum  toimdither  On  the  Mann. 
III  p.  514,  vgl.  tairceall  i.  timceall, 
ut  est  taircoll  tomas  O'Dav.  p.  123, 
fer  taircell  „coUecting  man"  O'Don. 
Suppl. 

4.  tair-chellaim,  Sg.  3  tairchella 
memorat  Wb.  12b  {Z\  880),  vgl. 
1.  timmchell. 

5.  tair-chellaim  ich  raube,  vgl. 
airchellad,  archelim  {s.  die  Nach- 
träge); Inf  Nom.  in  tairchellad 
hi  follus  Gl.  zu  non,  inquit^   quod 

51 


taircheltach 


802 


üürissim 


habet  in  se  notam  iniquitatis  pup- 
licae,  aperte  tenuiores  quosque 
deripiunt  sed  callide  excogitant 
Ml,  28c,  5. 

taireheltacli  Gl.  zu  magica 
ars  Bern.  94^,  nach  Stokes  [Goid^ 
p.  55)  für  tairchetlach. 

tair-ehetal  N.  Prophezeiung, 
tairchital  prophetia  Wb,  5»  {Z*. 
8811  —  Sg.  Dat.  bäi  trä  Curnän 
oc  Uircetul  doib  ind  locha  do  thich- 
tain  täirsib  LU.  p.  39b  m;  PI 
Nom.  &  tercitla  vaticinia  sua  Ml. 
19\  10 ;  Dat.  i  tairchetlaib  fdtha 
Hy.  7,  12. 

taireh etlid ,  taircetlid  sagax 
SG.  üOb  ^Z\  793). 

tairebl  TBF.  p.  146,  9,  s.  tor- 
chim. 

taireliisse?  da  n-droch  dabatair- 
chisi  FB.  45;  da  n-droch  duba 
tarchise  Lü.  p.  113»,  4i  {,,two 
block  firm  wheels"  Crowe,  Stab. 
Concul  p.  S16\ 

t&lrcidy  recht-t&ircid  legislator 
SG.  44»,  3  (Z*.  854\ 

tAlretm  III  ich  bereite,  ver- 
schaffe. —  Praes.  Sg.  3  doäirci 
bethid  Wb.  15»>  {efficit  vitam  Z\ 
257);  rel.  tairces  FB,  73.  —  Imper. 
Sg.  3  tÄirced  dia  ch^liu  Wb,  23c 
[paret  alteri,  gloriam,  Z*.  365).  — 
Inf.  Gen.  do  breith  tdircthe  cruid 
0  AiMll  ocus  0  Meidb  LU.  p.  22,  ss; 
Dat,  congniam  frib-si  oc  täircud 
raith  spirito  duib  Wb.  14«  {in  effi- 
cienda  gratia  spirittis  Z*.  748). 

täire.  cen  täire  Gl.  zu  cen  di- 
gDa  Fei.  Jan.  22,  vgl.  tAir. 

tairec  Bereiten?  to  attend  upon, 
to  supply  O'Don.  Suppl.;  da  blia- 
dhain  fria  thairec  „two  years  for 
the  prcparations*'  On  fhe  Mann. 
III  p.  !VJ8;  ar  cuit  do  thairiuc 
ScM.  15.  —   Vgl.  imm-thairec. 

tairg-cs  Oss.  III  9? 

tairt  SP.  l  2? 

talrietm  I  ich  homme,  vgl.  ti- 
cim.  —  Praes.  Sg.  3  tairic  s.  roir- 
thu;  taric  em  fri  toscai  FSl.  Jul. 
19  (tairic  Laud)\  PI.  3  toirceat 
O'Don.  Suppl.  —  Imperat.  Sg.  3 
tairced  ftr  ar  mo  chend-sa  Lü. 
p,  21»,  16.  —  Fut.  Sg.  2  tair  TE. 


11  Eg.;  p.  144,  u;  SC.  33,  so; 
FB.  61;  tairsiu  TE.  12  Eg.\  p. 
144,  7;  iSC.  40;  tescfamlt-ne  fön  in 
crand  sa  ocus  tairsiu  fei  SMart.  25; 
3  mani  toire  a  gell  do  O'Don. 
Suppl?  conom  thair  Hy.  7,  m: 
nim  thair  Hy.  6,  12;  domm  air 
ibid,  11;  16  (i.  ti  dorn  törithin); 
dorn  airse  ibid.  10;  ,,donim  air-se,*' 
ol  Fraech  fri  Conall,  „co  n-dirbis 
lemm  nach  r^  conamecmar"  TBF. 
p.  154, 10;  „don  fair-ni  do  chobair*' 
ol  Conall  ibid.  26;  don  far  Hy.  5,  91 
(i.  done  ar  toridin);  PI.  3  tairsed 
Hy.  1,  48.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  ar  na 
ro  thucad  Patraic  cia  dia  n-demad 
in  t-immon  co  tairsed  a  gabail 
Beitr.  YII  53;  nf  tbairsed  dö  töi- 
chell  richid  s.  unier  töchell;  PI.  1 
tabram  ffanliech  cach  n-aidchi  do 
seile  fdir  dus  in  tairsimmis  a  bae- 
gul  LU.  p.  74^,  u.  —  Per  f.  PI.  3 
tosn-aimechtär  fleda  mora  FB.  55 
{aber  tosnaimechtatar  Eg.?\  vgl 
höre  don-arnactar  Crist  Wb.  7^ 
{quia  receperunt  Christum  Z*.  457). 

talridin,  amal  tairidnider  fer 
fidchilli  for  tairidin  FB,  62,  vgl 
tairidin  a  mül-race  0*Don,  Suppl.? 

tairidnider  s.  tairfdln. 

tairis  s.  4.  tar. 

tairisse  beständig,  treu;  tai- 
rise  Gl.  zu  idan  Corm.  p.  5  ani- 
dan;  loyal,  faithful  ö'Don.  Suppl. 
—  Sg.  Nom.  „In  tairisi  lib-si  in 
ben?'*  ol  si.  „Cid  tairlssi  lind  in 
tan  doUuid,  bes  ni  tarissi  iar  tiacb- 
tain  TBF.  p.  154,  ss;  ibid.  p.  156,5; 
a  n-gell  taraisse  Gl.  zu  idoneum 
pignus  Ml.  27»,  6;  is  gell  sön  to- 
raisse  ibid. 

tairissem  (do-airissem)  Stehen- 
bleiben, Bleiben,  Bestehen, 
Fest-,  Still'Stehen,  vgl.  seasom: 
positio,  Status,  constantia  Z\  771; 
880.  —  Nom.  tairisem  SC.  44,  2;  tai- 
risem  talman  Hy.  7, 24;  Gen.  laech  a 
thairismi  ein  Held  den  Kampf  zu 
bestehen  ScM.  17;  oinfer  tairisme 
comrame  frium-sa  ibid.  8  H.i  Dat. 
in  comram  do  thairisem  ibid.  11: 
Äcc.  cen  tairisem  ohne  Aufhören 
FA.  29;  31  (toirisium  LBr.). 

tairis-sim  (do-airi8sim>  ich  stehe, 


tairissmech 


803 


tairn-gire 


bleibe  stehen,  bestehe;  sto  Corm 
Tr.  p.  153  Btad;  I  stop  at,  end 
0*I)on.  Suppl.  —  Fraes.  Sg.  3 
Dep,  Bmal  is  tri  accomol  n-ildule 
con  terisedar  in  domon  Ml.  6r; 
PI.  2  donairissid  Wb.  14c  [quod 
pcrstatis  Z*.  437);  3  nl  anat  ocns 
nl  thairiset  FA.  26  (thoirisit  LBr). 

—  Ptaes.  sec.  Sg.  3  asin  baliu  hi 
tairised  FB.  88;  co  tairistis  co  arna 
bärach  for  dua  na  rätha  LU.  p. 
113»,  9.  —  Perf.  8g.  3  Dep.  tar- 
rasair,  tarasair.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
atachsat  a  thustide  he  co  ro  thai- 
ris  accu  o  sin  amach  Three  Hom 
p.  12,  22.  —  FtU.  PI  3  nf  thairisfet 
demna  fria  gnüis  Hy.  7  Praef.  — 
Inf.  tairissem. 

tairifismecb  stationary,  im- 
moveable  O^Don.  Suppl.  —  Com- 
par.  is  siniu  in  fer  et  is  tairis- 
mccho  quam  mulier  Wb.  28^  ic 
(standhafter). 

tairissmigre  F.  Standfestig- 
keit; tairismigi  talman  Ily.  7,  24  JB. 

tairle  s.  tarla« 

tair-lingim  I  ich  springe 
herab.  —  Praes.  PI.  3  tairlengait 
i  n-dorus  in  ddine  TBF.  p.  138,  19. 

—  Perf.  Sg.  3  tarblaing  for  Idr  in 
taige  ScM.  15;  tairbiiug  .  .  asa 
charput  FB.  36;  doarblaing  den 
chamuU  Tur.  Gl.  60;  tarblingis 
FB.  39;  40.  —  S-praet.  Sg.  3  tair- 
lingis  FB.  40  Fg.;  tuirlinges  39 
Eg.;  PI.  3  taurlaingset  a  claidt/j 
a  triür  FB.  '15.  —  Inf  turlaim 
to  alight  Leabh.  na  g-Ceart.  p.  2: 
tuirling  io  descend  O'Don.  Gr. 
p.  198. 

tairm  Lärm,  Laut,  Stimme; 
toirm  naise,  sound  O'R.  —  Sg. 
Nom.  tairm  adbul  ScLb.  23;  i  m-bi 
tairm  cech  tempuil  Fei.  Mai  10, 
toirm  Laud  und  O'Dav.  p.  122 
mit  der  Glosse  i.  molad  no  gloir; 
toirm  Nöisi  Lg.  17,  25  Zr.  —  Com- 
pos.  tairm-chless. 

tairm-  die  Form  der  Praep.  tar  in 
der  Composition  {Z*.  879),  wechselt 
mit  tarmi-,  tarm-. 

tairm-breith  transferre,  trans- 
latio.  —  Sg.  Nom.  tarmbreth  To- 
mais Fei.  Jül.  3  (tairmrith  Laud); 


Acc.  la  tarmbreitb  Martine  Jun.  4 
(tarmrith  Baivl.). 

tairmchell  Umkreis,  Umkrei- 
sen; a  circuit  O'R.  —  Sg.  Nom. 
tairmchell  corn  Lg.  1;  tairmchell 
dÄiltencd  {so  zu  lesen)  FB.  16. 

tairmehellaim  II  ichumkreise, 
,  gehe  ringsum.  —  Praet.  PI.  3 
I  tairmcliellsat  gascid  fer  ti-Vlad  ön 
I  dorus  dfarailin  FB.  55;  co  ro  thairm- 
'   chellsat  tfr  n-firend  31. 

tairm-e]iles89  tairmcles  nönbair 

LU.  p.  113b,  30,  ein  cless  Cuchu- 

linn's,    „the    noise-feat     of   nine" 

Growe,   Stab.    Concul.  p.  379,  vgl. 

,   torand-chless. 

tairm-ehosal,  tarmchosal  Hy. 
2,  38,  praevaricatio  Z*.  879.  — 
Vgl.  foxul. 

tairmehoslaid,  PI.  Dat.  tairm- 
choslaidib  praevaricatoribus 
Ml.  154  (Z«.  879). 

tairm-clirathad  transfigura- 
tio.  —  Sg.  Nom.  tarmchruthad  Fei. 
Jul.  26 ;  Gen.  in  tairmchrutto  i  Sleib 
Tabör  Wb.  Ib^  {Z\  879);  cid  ina 
folaid  dfles  no  aralle  fuath  tarm- 
chruta  SMart.  34. 

tairm-dechaid  transgressus 
est;  PI.  3  tarmideocatär  a  n-gräda 
FA.  28,  tairmdechatar  LBr.\  na 
tarmdechutar  Three  Hom.  p.  46,  10. 

ttLirm^theehttransitus,  trans- 
I  gressio  Z*.  879.  —  Sg.  Acc.  cdin 
'   dömnaig  cen  tairmthecht    ind   itir 
Fei.  p.  LXIV  10;   PI.  Acc.  ro  ches 
tairmthechta  ScM.  21,  15. 

tairmthechtach,  ar  ro  böe  arailc 
epscop  tarmthechtach  „a  certain 
transgressing  bishop^'  Goid.^ 
p.  98  i,LHy.). 

thairm-tbiagaim  I  transgre- 
dior;  PI.  3  tarmthiagat  Ch\  18*> 
(Z*.  879). 

tairng'e  a  nail,  pin,  peg  O^B.; 
cona  thair[n]gib  gäithe,  s.  unter 
serda,  „xcith  its  nails  of  sharpness" 
Orowe,  Siab.  Concul.  p.  415. 

tairu-grii*®  N'  Versprechen; 
promissio  Z*.  886.  —  Gen.  tlr  tairn- 
geri  terra  promissionis  Wb.  33^ 
{Z\  886);  Tur.  Gl.  130;  Three 
Hom.  p.  90,  18;  Dat.  ro  böi  hi 
tairngirc  FB.  83;  ro  böi  i  tarngerc 

51* 


taimgirim 


804 


taisdm 


do  Messgegra  a  digail  iarna  ^caib 
Äid.  Chonch.  20. 

taimgririin  {für  do-air-con-garim^ 
I  ich  verspreche.  —  Praes.  Sg.  3 
rd.  gellas  ocus  taimgires  ScLh.  18. 

—  T-praet  Sg.  2  uair  dorarngertais 
Three  Harn.  p.  44,  11;  5  do  rairn- 
gert  FÄ.  2  LBr.  (-rairgert  Lü.); 
dorarngert  Lg.  19.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  dorairngred  Wb.  2c  {Z*.  886); 
uair  is  do  suide  dorairngered  orgain 
in  duine  sea  TBF.  p.  156,  9. 

talrne  SC.  25  V 

tairnim  III  ich  lasse  nieder, 
drücke  nieder,  demüthige; 
türnaim   I  humhle,    descend    O'R, 

—  Praes.  Sg.  3  tairnid . .  in  m-bial 
for  a  munel  FB.  78;  tairnid  triuna 
SC.  18,  10;  tairnid  enlaith  forsin 
loch  lies  sich  nieder  SC.  8;  deroilid 
. .  ocus  toirnid  na  pecdachup.  170,  is; 
fil  tir  n-aill,  nad  bu  messu  do  sai- 
gid,  atchiu  tairnid  in  gr^in  n-gil 
EC.  6.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no  thair- 
ned  si  sis  FB.  57;  cura  thoirnead 
gal  na  biasta  „so  that  he  might 
suppress  ihe  beasfs  violence''  Fei. 
p.  XXXVI  4.  —  Pass.  Praes.  Sg.  3 
tairntir  in  carpa^ FB.  39  Flg.  zu  töirn- 
dimV  —  Inf.  tairueamh  gotha  lo- 
wering  ihe  voice  O'Don.  Suppl.; 
türnamh  descent,  humüiation,  lesse- 
ning,  abatement  O'M.;  Acc.  forem- 
dim  tairnim  ior  beoio  „I  cannot 
bend  forward^*  Fil.  p,  CV  7,  forem- 
dim  tairniud  for  beolu  Gaid,* 
p.  180  ^LL.). 

tairpech  FB.  71  Lü,  s.  tairp- 
thech.  —  Davon  tarpige  FB.  '60 
^tarptigi  s.  unter  fömsige). 

tairptheeh  sträng,  grand, 
pompous  O'R.  —  Sg.  Nom.  bud 
tairptheeh  in  teidm  On  the  Mann. 
III  p.  416;  err  tren  tairptech  FB. 
71  Fg.  (tairpech  LÜ.).  —  Davon 
tarptigi,  s.  unter  fömsige. 

tairr  s.  tarr. 

tairredy  tairred  dochuadusa  Lü. 
p.  114»,  7,  „a  joumey  I  went" 
Crowe,  Siab.  Concul.  p.  385. 

tairriachad  inciting.  Gl.  zu 
turgaire  O'Don.  Suppl.  —  S.  taer- 
rechtach. 

tairrngim  ich  ziehe,  schleppe 


fort.  —  Pra€S.  Fl.  3  con  tairmget 
leo  in  anmain  j7. 191, 19.  —  Imperai. 
PI.  2  tarrgid  IIb  .  .  in  n-anmain 
FA.  19  (taimgid  LBr.).  —  Inf 
Dat.  bron  ocus  basgaire  na  t6ath 
pecdach  and-sin  ic  a  tarroing  do- 
ch«m  pene  iffimd  ScIA>.  20;  oc 
taraing  in  cathbairr  orda  dia  cind 
Lü.  p.  52»,  38;  oc  a  tharraing  as 
ar  ecin  es  [das  Haar)  mit  Getcalt 
ausreissend  Fei.  p.  CXLIV  41.  — 
Vgl.  reng,  ringim. 

tairsecli  Schwelle;  Urnen  Ir. 
Gl.  1000;  threshold,  L  tairis  astech 
tiagar  Corm.  Tr.  p.  161.  —  Acc. 
in  tan  tue  a  cois  dar  tainech  in 
taige  istech  Three  Hom,  p.  56,  11. 

tairset  s.  talrielm. 

tairsititt  (do-air-ess-seiA-^,  m- 
tairsitiu  inundatio  Pr.  Cr.  61» 
{Z*.  884  und  989),  davon  turaitnech. 
—  Vgl.  teistiu,  tuistiu. 

tairtbe  i.  tadhall  no  cuairt  a  visit 
or  caU  O'Conn.;  ba-sa  chaü-sa  tairt- 
be buden  Lü.  p.  114^  S5  iß.  unter 
imm-lommad\  „I  was  a  hound  of 
visüing  troops'*  Crowe,  Siab.  Concul. 
p.  381. 

tairthim,  vgl.  „tairtim  deaih?*' 
O'Don.  Suppl.;  airm  i  fil  in  t-soilsi 
doröisce  cacA  soilsi,  can  tainhim, 
ce[n]  terbrüd,  cen  dorchataid  ScLb. 
23  (cac^  tairthim  „every  splendour'* 
Stokes);  atbath  broc  tromm  T^mra 
la  tserthim  a  flatha  Fil.  JFVol.  166 
{„with  her  hingdovCs  s^plendour?'^; 
tairthim  flatho  Lü.  p.  132»,  11: 
CO  ro  tholiur  mo  throm-thaiilhim 
sdain  ocus  chotulta  and-so  On  ihe 
Mann.  III  p.  424;  toilis  a  throm- 
thairthim  cotulta  fair  ibid. 

t&is  s.  i6es. 

taiscelad  s.  toseelad. 

taiBcelald3f.  exploratorGoid.* 
^.47;  PI.  Nom.  in  taisceltai  Tur. 
Gl.  130. 

taiseid  Inf.  zu  taiscim;  taisgidh 
a  trunk,  a  haar  ding,  taisgeadh 
Store,  wealthO'B.;  bataramailcaeh 
säd  asin  taisced  hi  Temraig  Ms. 
Mat.  p.  474. 

taiseim  ich  hebe  auf,  lege 
zurück;  taisgim  I  lay  up,  störe, 
hoard    O'B.    —    Co^j.    Sg.   2   ni 


taiflse 


805 


taitbige 


thaisce  nl  SC,  26.  —  ImpercU. 
8g.  2  taisig  iat  ,fkeep  them*'  Three 
Hom,  p.  98,  10.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
ni  taiscead  ni  dia  thuarustul  SMart. 
11.  —  S'praet.  Sg.  2  ro  thaiscis 
Gh  zu  FSl.  Jun.  24;  PL  3  co  ro 
thaisciset  he  Three  Hom.  p.  78,  si. 
—  T-praet.  Sg.  1  is  airi  dos  roi- 
secht-sa  coUeir  im  bossän  TBF. 
p.  152,  11.  —  Inf.  Dat.  dos  rat 
m^athair  dam-8a..dia  taiscid  TBF. 
p.  144,  18. 

taisse  die  Beliquien  der 
Heiligen;  dead  hodies,  reliquea, 
ghosts,  manes,  shadea  O'R.  —  Nom. 
a  thaisse  Fil.  p.  XXXVIII  le;  ibid. 
p.  XCIX  s;  taissi  Muire  öige  ibid. 
p.  CLIY  4;  a  thassi  intfi  noem 
'iAArtain  SMart. ,^;  Gen.  H  tassi 
8.  unter  II;  Dat.  ni  airissiub  hi 
c^in  noco  fhargba-su  ai  dot  taissib 
ocum  Fil.  p.  CYI  so;  hi  farcaib  a 
liubra  co  taissib  Poil  ocus  Petatr 
Three  Hom.  p.  16,  i. 

taisseeh,  talsech  8.  töissech. 

taisselbaim  (/tir  do-aisselbaim)  II 
ich  zeige  vor,  stelle  zur  Schau, 
weise  zu;  taisealbhaim  I  repre- 
sent,  show,  exhibit  O'R.  —  Praes. 
PI.  3  CO  taisselbait . .  in  aDmain  i 
fiadnaüe  in  duilemun  FÄ.  18  LBr. 
(taisfenat  LU.).  —  Conj.  Sg.  2 
condid  tarilbse  illau  bäiss  no  brätho 
Wb.  29c,  2.  —  Praet.  Sg.  3  co  ro 
thaisselb  in  c&irig  släin  three  Hom. 
p  6,  28.  —  Fut.  Sg.  1  don-aisilbub 
Gl.  zu  cum  . ,  adsignavero  Wb.  7» 
iZ^.  459).  —  Pass.  Praes.  PI.  3 
immid  aircet  ocus  duaisilbter  do 
persain  Duaid  Ml.  2\  6.  —  Praet. 
Sg.  3  0  ro  taisselbad  tra  don  rfg 
sin  Three  Hom.  p.  10,  7.  —  Inf. 
Gen.  imma  chromsciath  n-dubderg 
ina  t^ged  torc  taiselbtha  ina  tul 
Lü.  p.  79^,  9?  ähnlich  On  the 
Mann.  III  p.  446  {„a  full-grown 
hog'^)\  Dat.  do  thaisilbind  Ml. 
14»,  11 ;  alaind  ^m  in  mac  thänic 
and-sin  do  taselbad  a  chrotha  dona 
sldagaib  Lü.  p.  8U,  8. 

taifls-fenim  I  icK  zeige,  weise, 
führe  vor,  vgl.  asfenimm  testificor 
Wb.  22»  {Z*.  429).  —  Praes.  PI.  3 
CO  taisfenat . .  in  n-anmain  i  fiad- 


naise  De  FA.  18  (co  taisselbait 
LBr.).  —  Conj.  Sg.  2  acht  co  tais- 
fena  a  fled  döib  FB.  7.  —  Praes. 
sec.  PI.  3  co  taisfentais  Aibniusa . . 
döib  SC.  49.  —  Perf  Sg.  3  o  ro 
taisfeöin . .  in  fled  FB.  13.  —  Fut. 
Sg.  3  iss  i  fladnaise  din  in  t-slüaig 
doasf^npha  cäch  a  gnfmu  et^  maith 
ocus  saich  Lü.  p.  17»,  »2.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  taisbentar  Gl.  zu  tad- 
banar  O'Dav.  p.  122,  i.  —  Conj. 
oder  Fut.  (?)  Sg.  3  co  taispentar  dö 
cach  ni  imma  m-bf  co  cend  nömaide 
Corm.  p.  25  himbas  forosnai.  — 
Inf.  Nom.  taisbenad  inna  flede 
FB.  9;  in  tasfönad  Lü.  p.  17»,  29; 
Gen.  0  dochotar . .  i  cenn  taispenta 
ind  immuin  do  Qriguir  Goid.*  p. 
101,  32  (LHy.);  Dat.  do  thaisfönad 
Lü.  p.  17»,  24;  oc  taisbenad  na 
flede  döib  FB.  13.  —  Zu  derselben 
Wurzel  doairfenus  exploravi  Wb. 
18d  {ZK  461). 

talte  Anfang;  taide  beginning 
O'R.  —  Gen.  u/nd  Acc.  0  luan  taite 
damna  co  täte  imbuilg  On  the  Mann. 
III  p.  420;  um  tbaide  fogamair  {um 
Herbstes  Anfang)  s.  u/nter  lüg-nasad. 

taith-,  für  do-aith-,  we(^elt  mit 
taid-,  tad-. 

eo  taith  s.  tultim« 

t&ith-b4im  ein  in  einem  kunst- 
vollen  Schlage  oder  Wurfe  besteh- 
ender cless  Cuchulinn's,  „return- 
stroke**  Crowe,  Siab.  Concul.p.iiß; 
Lü.  p.  73»,  2;  ibid.  p.  12öb,  4;  frf 
talmain  t&dbUm  FB.  46;  Acc.  ataig 
taithb^im  dia  claidiub  döib  SO.  6; 
dobered  Cu.  da  beim  im  cech  n-oen 
beim  do-sum  i.  tathbeim  co  cumus 
FB.  40  Eg. ;  PI.  Acc.  Idtraid  (?)  Cd 
larom  cloich  m-bic  for  na  heönu 
CO  m-bf  ocht  n-eönu  dfb,  inläa  af- 
rithisi  cloich  möir  co  m-bf  da  en 
döc  diib,  tria  täithbömend  tra  in 
sin  Uli  Lü.  p.  63»,  2,  vgl.  SC.  6. 

taithesc,  für  do-aithesc,  Ant- 
wort. —  Acc.  CO  n-irmissid  tai- 
thesc  coir  do  cach  gr&d  et  do  cach 
äis  Wb.  27c,  29  {ZK  72). 

taithige,  vgl.  taithigh  recourse, 
frequency,  a  visit  O'B.  —  Gen. 
ben  taithigi  na  m-bäu  TBF.  p. 
154,  29. 


tüithigim 


806 


täl-cead 


taltbigim  ich  besuche,  komme 
wohin;  I  frequent,  resort  O'B.  — 
Praes.  Sg.  3  rel.  is  td  taithiges  in 
sid  SC.  29;  PL  3  dia  n-aithiget 
31,  1  (do  aithiget  mit  Pron,  rel. 
infixum).  —  Praes.  sec.  Sg.  3  no 
thathiged  . .  sin  tech  FB,  63 ;  do 
das  athiged  LU.  p.  19»,  84;  PI  3 
no  thathigtis  . .  mag  ar  Emuin  CC.  1 ; 
hi  maig  p.  143,  4.  —  Praet  Sg.  3 
tathich  Hy.  5,  57;  PL  3  rom  tha- 
thigset  SC.  28.  —  Inf.  taithige. 

taithleeh  s.  taidlech. 

taithmecb  Lösen,  Entwirren, 
Analysiren,  Oeffnen;  rdeasing, 
dissolving  O'B. ;  taithmheach,  taith- 
bhiach  i.  sgaoileadh  O'Cl.,  to  set 
aside,  reverse,  annul,  explain,  to 
analyze  a  word  O'Don.  Suppl.; 
analysis  Carm.  Tr.  p.  156   triath. 

—  Sg.  Nom.  bidh  ^gcomluath  taith- 
miach  in  druing  briathar  O'Dav. 
p.  64  cliath;  Dat.  oc  tatmech  a 
füllt  TE.  4  Eg.'^  Acc.  dlad  oengae 
leis  ac  techt  i  n-duni  ocas  trieb a 
farrindi  ri  taithmech  On  the  Mann, 
III  p,  450. 

taith-met  Erinnern,  Geden- 
ken, Erwähnen;  memoria  Z*. 
881.  —  Sg.  Nom.  taitbmet  anma 
Ignatf  Hy.  1,  is  (i.  foraitbmet); 
Hy.  5,  94;  Dat.  a  demon  comair 
techta  oc  taithmet  dö  cach  uilc 
dorigne  LU.  p.  17»,  w. 

taitb-minlar  II  ich  rufe  ins 
Gedächtniss  zurück,  erinnere. 

—  Praes.  Sg.  3  Dep.  forcbain  i. 
doaitbminedar  do  Dia  in  popul  GL 
zu  commonentem  deum  ML  41  r 
{f,tJ^e  people  admonishes  i.  e.  reminds 
t*nto  God^*  Goid.*  p.  27 ;  taithmine- 
dar  SG.  Vd\  taidminedar  SG.  22» 
{ßignificat  Z\  438).  —  VgL  do- 
muiniur,  for-aitb-miniur. 

taithreosy  ni  thic  diar  taitbreos 
i.  diar  lessagud  LHy.  Amr.  17. 

taitnem  Licht,  Schein;  lucina 
SG.  37»,  toitnem  candela  SG.  51^. 

—  Sg.  Nom.  in  taitnem  ocus  in 
t-soilse  FA   7. 

taitnemaeh  leuchtend,  glän- 
zend; bright,  shining,  pleasant 
0"B.;  taitnemacb  Gl.  zu  laindrecb 
FeL  Jun.  9.    —    Sg.   Nom.    topor 


taitnemacb  FA.  16;  Ditt.  co  clng 
taitnemacb  p.  39,  22;  jP.  do  glain 
taitnemaig  FeL  p.  XXXIII  35;  Acc. 
F.  taitnemaig  GL  zu  treib  toidlig 
Fä,  ProL  78. 

taitnemehe  F.  Glanz;  so-  gloine 
ocus  ar  taitnemcbi  do  chrabaid 
Fei.  p.  CI  9. 

taltnig^im  III  ich  scheine.  — 
Fut.  Sg.  3  rel.  conid  and-sin  tat- 
nigfess  woloI  gräin  Three  Hom.  p. 
46,  7. 

taitnim  {für  do-aith-tennim)  ich 
scheine,  glänze,  leuchte  her- 
vor; taitbnim  I  please,  delight 
0"B.  —  Praes.  Sg.  3  ris  tatin  grian 
SC.  33,  18;  is  cosmail  lim-sa  fri 
cöelglais  n-usci  forsa  taitni  grian 
LU.  p.  89»,  12;  samrad  din  i.  riad 
ritbes  grian,  is  and  is  mou  do  aitne 
a  sollsi  ocus  a  bairde  Corm.  p.  4U; 
a  animm  .  .  taitnid  isin  catraig 
nemdai  SMart.  44;  PL  3  Utnit 
FB.  49.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  co 
taitned  in  failte  nemda  i.  rath  De 
ior  a  gntds  SMart.  44. 

tAl  ascia  Ir.  GL  252.  —  Dat. 

0  tbal  GL  zu  ascie  SotUh.  52i> 
{Goid.^  p.  59);  enbrnitbe  n-drsaille 
ocus  c&rna  samaisci  do  indarggain 
fo  thÄl  ocus  beüü  TBF.  p.  148, 12; 
ar  tbal  in  t-dseir  do  gabail  Fd.  p. 
CI  31.  —  Comp  OS.  tll-cend. 

talaigr  s.  1.  tailgim. 

talam  F.  Erde  {auch  eUs  Stoff) \ 
terra  Z*.  264.  —  Sg.  Nom.  nem 
ocus  talam  FA,  10;  30;  cona  bi 
talam  and  GL  zu  terrae  purgaium 
Ml.  31c,  29;  Gen.  talman  TE.  9  Eg.; 
p,  169,  13;  FA.  2;  woM  auch  Hy. 
7,  24;  fri  Ur  Ulman  FB.  25^  46; 
Dat.  for  talmain  Hy.  6,  22  \,€regens. 
for  nem);  Lg.  19;  bi  talmnin  CC. 

1  Eg.;  p.  143,  ö;  bi  talam  CC.  1 
Lü.\  Acc.  connar  cungain  nem  na 
talmain  FB.  39;  i  talmain  25;  46: 
i  tahnuin  TE.  15  Eg.  —  Compos. 
talam-cbumscugud  Erdbeben  Three 
Hom.  p.  22,  23. 

taleai  s.  tatlee. 

taledaid,  br6inta  talcdaid  Gl.  zu 
mulciber  SG.  64*. 

tftl-eend,  tailcend  asciciput, 
axthäuptig,    „ein    Spottnatne    für 


talchar 


807 


tan 


S.  Patrickf  hergenommen  von  seiner 
Tonsur''  Stokes,  Beut.  VII  17;  p. 
20,  19;  28;  is  e  seo  in  tailcend, 
tiagnm  co  tardum  amus  fair  Three 
Hom.  p.  42,  s. 

talchar  FB,  37?  vgl  talchar 
öbstinacy  O'R. 

tall  dort,  vgl.  anall;  siu  nä  tall 
hie  non  illic  Wb.  3^  (Z*.  351);  do 
shercc  dam  sund  do  sercc  dam  tall 
Fil.  p.  CLXXXV  84;  na  himda 
thall  amne  SC.  24;  corra  bi  thall 
immedön  na  caihrach  FB.  88;  91; 
inti  thall  üle  SG.  197»  (Z*.  351). 

1.  tallaim  ich  nehme  weg, 
stehle,  schlage  ab,  aus;  I  cut 
off,  lop,  rob  Ö'R.  —  Cofisj.  Sg.  1 
I)ep.  CO  tallur-sa  a  cheud  de  FB. 
94,  CO  tallar-sa  Eg.\  3  co  talla 
ihid.  —  Fraet.  Sg.  3  tall  secht 
multu  uathip.  42,  35;  TE.  13  LU.; 
ScM.  11;  tall  tra  Patratcc  a  ulcha 
do  Fiac  Hy.  2  Praef.]  conas  tall 
asa-  cind  co  m-böi  for  a  gruad  sie 
bohrte  ihr  Äuge  aus  Three  Hom. 
p.  64,  84;  PI.  3  tallsat-.a  damu 
p.  45,  1;  cu  tallsat  da  thorcc  don 
treot  Three  Hom.  p.  58,  29.  — 
Pass.  Praes.  Conj.  Sg.  3  dia  taltar 
in  chloch  as  do  chind  biat  marb 
fo  chetöir  wenn  der  Stein  aus 
deinem  Kopfe  entfernt  wird  Aid. 
Chonch.  60. 

2.  tallaim  II  ich  passe,  finde 
Raum.  —  Praes.  Sg.  3  ni  talla 
ormm  a  rad  rut  TJE.  9,  13;  feib 
dundalla  indib  Ml.  30«,  17;  nf  con 
talla  obbad  fair  itir  SG.  90»  {ne- 
quaquam  admittit  recusationem  in 
se  Z\  613);  PI.  3  hi  tallat  *nchait 
n-gamna  FB.  91.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
feib  thallad  FB.  82.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  thaille  isin  rund  passte  nicht 
in  den  Vers  Fei.  p.  CLXI  3;  Dep. 
tallastÄr  FB.  55;  82,  tarlas  Eg.; 
ni  ro  thallastar  a  üaill . .  i  n-£rind 
FB.  79.  —  Fut.  Sg.  2  dotallfa-au 
indi  „thou  would'st  fit  in  it"  TBF. 
p.  l4Af  19.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  co 
taillfed  FB.  27;  cla  no  beth  nech 
ni  bad  isliu,  doaillfed  sercc  Tsu 
and  Goid.*  p.  173? 

talland  =»  Zat  talentum.  —  Sg. 
Nom.  ara  fogna  talland  euch  nanni 


dialailiu  Wb.  12»;  Dat.  innach 
thallond  Wb.  17«  {aliqua  facultate 
Z\  794);  PI.  Gen.  VII  c6t  talland 
argait  s.  unter  nascim;  Dat.  in 
choer  comraicc  ro  heccrad  o  thall- 
nib  0CU8  0  dänaib  examlu  in  spir^a 
noim  Three  Hom  p.  96,  21. 

1.  talmaide  irdisch,  von  talam. 

—  Sg.  Nom.  dfa  talmaide  der  ir- 
dische Gott  FB.  15. 

2.  t&lmAlde  2^löizl ich;  i.  obann 
O'Dav.  p  120;  fortachtan  D»  ta- 
naic  talmaidiu  doib  Ml.  35<i,  1 
{auxüii  Dei  quod  venit  subito  iis 
Z*.  265);  dos  n-^cacha  talmaidiu 
ocus  gabais  cluche  arisi  LU.  p. 
23»,  io. 

talmaidech  subitus  Ml.  35^,  1 
(Z\  265). 

talmaidecht,  Z>a^  on  talmuidecht 
„from  the  eai-thiness'*  Corm.  Tr. 
p.  1  adam. 

tulmanta     ir  disch     Fei.    p. 

LXXIII  29. 

talmi  i.  iarsin  CC.  3  Lü. 

t&m  i)rest,  repose,  2)  plague, 
pestilence  O'B.;  i.  bas  no  tairi- 
sidh  O'Dav.  p.  121;  tabes  Z».  1004 
{SG.Ä.  C.  23);  tÄm  ro  öelaig  diiini 
sin  magin  sin  i.  in  duineba  mör 
Corm.  p.  45  tamlachta  („a  plague**) ; 
cen  tarn  cen  galar  Fei.  p.  CVIII  8. 

t&maim   I  rest,  repose    O'R. 

—  Perf.  Sg.  3  tathaimh  quievit  {er 
starb)  O'Don.  Gr.  p.  260;  PI  3 
tamhatar  Beitr.  VII  13.  —  Vgl. 
Ztschr.  f  Vgl.  Sprachf  XXIII  2i7. 

tamain  i.  borb  O'Dav.  p.  122. 

tamlacht-a  a  plague  Corm.  Tr. 
p.  160,  s.  unter  tdm;  i.  tämälechta 
Corm.  p.  45,  „plague-graves"  Corm. 
Tr.  l.  c;  as  don  duinibadh  sin  mu- 
intire  Partholöin  adberar  tamlechda 
fer  nEreann  Chron.  Scot.  p.  8.  — 
Tamlachta  als  Ortsname  Gl.  .zu 
Fä.  Prol.  2ji6;  i  Tamlachtu  Find- 
logain  ibid.  p.  XXXIII  12. 

tamon  Stamm;  tamhan  truncus 
Corm.  Tr.  p.  1  adam;  in  mecun  no 
in  tamun  Gl.  zu  radicem  Ml.  45  r 
(Z*.  776);  Gen.  in  toma[i]n  s.  unter 
piss. 

tan  F.  Zeit.  —  Sg.  Nom.  ro 
böi  tan  rop  inmain  lim  SC.  45,  2; 


tana 


808 


tar 


in  tan  bus  mit^i^  lib  for  gcuit? 
CC.  3  Eg.\  Dat.  iartain  post  tem- 
pti8,  postea  Z*.  611;  iar  tain  Lg. 
5,  6;  u;  TE.  5  Eg.;  8;  16;  20; 
14  LU.]  p.  131,  8;  p.  132,  4.  — 
Adverbien :  in  tan  sin  dann,  da- 
wate  TE.  1  Lü.;  6  Eg.-,  FA  19; 
SC.  24;  jPJB.  43;  in  tan,  in  tain 
cum,  quando  Z*.  708;  in  tan  als 
Hy.  2,  s;  6s;  65;  5,  ös;  87;  p.  19,  S7;' 
40,  9;  Lg.  17;  18;  ScM.  15;  TE. 
2  LU.\  8;  12  JE7</.;  13;  CC.  3  iCT.; 
4  Eg.\  6;  7  XCT.;  p.  145,  is;  FA. 
31;  iS'C.  37;  38,  7;  FB.  4;  17;  in 
tan  hf  Hy.  5,  89;  in  tan  bas  ürlam 
FB.  9;  in  tan  m-bätar  and  {mit 
Pro»,  fd.)  SC,  17;  in  tan  .  .  as 
mithig  wenn  FA.  18 ;  in  tan  . .  ca- 
nait  31;  SC.  2;  5;  FB.  10;  57;  59; 
in  tan  da  FA.  34;  FB.  75;  92. 

tana  dünn;  tanse  ienue  Ml. 
29^,  7;  seim-tana  Gl.  zu  exüem 
SG.  14»  [Z\  19).  —  Sg.  Dat.  fiad 
a  chlaidib  thana  SC.  31,  5;  o  thana 
a  thäib  CO  tiug  a  ochsaille  Lü. 
p.  79»,  39;  PI.  Nom.  traighthi  tana 
TE.  4  Eg.  —  Compar.  co  m-bi 
tanu  de  Ml.  34»,  S7. 

tanac  s.  tieim. 

t&nal  bö  Raub  von  Rindern, 
vgl.  täin;  co  tue  t&nai  m-bö  a  Fe- 
raib  Roiss  Aid.  Chonch.  24. 

tan  aide  dünn,  vgl.  tana.  — 
Sg.  Gen.  dotet  iarum  dochum  ind 
folaid  tanaldi  inna  anmse  Gl.  zu 
ti'ibulatio  isla  quam  potior . .  usque 
ad  animae  interiora  pervenit  Ml. 
22d,  9  („ad  sensum  intestinum" 
Z*.  503,  vielmehr:  dringt  bis  zu 
der  feinen  Materie  der  Seele) ;  PI. 
Nom.  peoil . .  tanuighe  TE.  4  Eg. ; 
Dat.  cona  faebraib  taiiaid[ib]  LU. 

p.  80»,  23. 

t&naise  der  zweite,  secundus 
Z*.  309;  tanaise  rfg  der  präsump- 
tive  Thronfolger,  vgl.  On  the  Mann. 
II  p.  38.  —  Sg.  Nom.  in  dabacb 
taftaise  SC.  36;  FB.  20;  tänaisi 
d'äc  das  nächste  nach  dem  Tode 
SC.  30,  10 ;  Gen.  ind  nime  tanaisi 
FA.  16. 

nl  tanbi  SC.  19,  6? 

tangna,  Dat.  co  tangnai  Gl.  zu 
CO  talci  Fei.  Apr.  28. 


iMngnMihtreaeherou8,deeeii- 
ful  O'B.,  tangnadh,  tangnacht  frea- 
chery,  deceit  ibid. 

tanöeaib  s.  t^ebaim. 

1.  tar  dry  O'Don.  Suppl.;  Hy. 
5,  so  Fr.]  tur  dry  0*E.  —  Vgl. 
tair. 

2.  tar  i.  olc  (emt),  ande  ro-thar 
i.  ro-olc  Corm.  Tr.  p.  163. 

3.  tar  für  tair,  s.  tairleim. 

4.  tar  9  dar  {die  spätere  und 
häufigere  Form,  vgl.  jedoch  Wi. 
Gramm.  §  61)  Praep.  c.  Ajcc.  {mit 
Dat.  FA.  16;  29;  SC.  41;  FB.  70) 
über,  engl,  across;  trans  Z*.  653. 

—  Mü  anlautender  Tenuis  {s.  be- 
sonders die  Verbindungen  mü  Pron. 
suffixum  und  Artikel)  tar  Hy.  2,  9 
{Gl.  dar);  p.  20,  38;  p.  133,  3;  CC. 
2;  FB.  10;  17;  43;  47;  52;  82.  — 
In  Verbindung  mit  dem  Artikel: 
Sg.  tarsin  catbratijr  FB.  82;  88; 
N.  darsa  morlind  Lg.  18,  so;  dar 
in  muir  SC.  45, 16 ;  PI.  tar  na  t4o- 
ra  fuithairbe  FB.  82;  p.  42,  is: 
darsna  leccaib  FA  29  LBr.  (dar 
na  Lü.).  —  Mit  Pron.  personale 
suffixum:  1.  PI.  dorata  a  fial 
torund  diarditin  Gl.  zu  Hy.  1,  1: 
2.  Sg.  torot  FB.  10;  3.  Sg.  M. 
taris  FA.  17;  tairis  FA.  18;  SC. 
17;  23;  tbairis  FA.  22;  tarais 
Goid.*  p.  94  {LHy.)\  N.  tairia  Lg. 
11;  F.  tairse  FB.  88;  SC.  36;  Pf. 
taireiu  SC.  35;  thairsiu  PU.  24 
(tairaib  LBr) ;  tAirsib  LU.  p.  39*,  30. 

—  Mit  Pron.  possessivum:  1.  Sg. 
dar  mo  bräthir  TE.  7  Eg.;  darm 
brethir  5C.  43;  PI.  dar  ar  m-brethir 
50.  46;  2.  Sg.  dar  tVöis  TE.  13 
X?7.;  5^0.  31;  tar  a  chend  FB.  8; 
PI.  Ur  a  n-^ssi  FJ?.  10;  dar  a  n- 
gnüSBib  FA.  16.  —  Mie  (iein  Pron. 
relativum:  tar  a  teged  Gl.  lu 
Hy.  2,  29.  —  Gebrauch:  a)  tü&er: 
conna  torgethar  sechut  na  treöt  na 
torot  FB.  10;  co  tue  dl  Udm  dar 
Nöisin  Lg.  15;  17,  s;  TP?.  7  Eg.; 
8;  P^.  16;  5C.  20;  23;  31;  dar 
corp  n-gel  Lg.  18,  11;  rola  de  in 
m-brat  corcra  ro  boi  tarais  Groid.^ 
p.  94  {LHy.) ;  buüle  . .  dar  sroin 
ScM.  6;  18;  21,  si;  fer  dar  fer 
ScM.  15;  21,  27;   dar  a  lär   FA 


tu 


809 


tcrat 


30;  29;  ar  tabairt  darsa  morliod 
Lg.  18,  so;  p.  20,  19;  88;  SC.  31,  is; 
41 ;  atchfu  dar  in  muir  ille  ich  gehe 
über  das  Meer  hierher  {kommen) 
SC.  45, 15;  srotha  . .  tar  tir  p.  133,  s; 
CO  n-dechaid  in  loim  tarna  lestra 
p.  42,  13;  SC.  36;  cengait . .  taris 
sie  gehen  darüber  FA.  17;  18; 
22;  24;  SC.  17;  FB.  47;  70;  82; 
88;  Lg.  11 ;  &mal  tecait  liith  . .  dar 
cathcairptiu  SC  40;  t^it  ass  . .  tar 
teöra  fuithairbe  ön  tig  FB.  17;  82; 
dar  fraech  immach  SC.  45,  11;  co 
rölsat  süil  tairsiu  SC.  35;  cingid 
dar  firu  SC.  37,  17;  29,  le;  FB.  52; 
häufig  mit  geographischen  Namen 
verbunden:  tar  Elpa  huile  Hy,  2,  9 
{Gl  dar  Bleib  n-£lpa);  dar  Slfab 
Füait  FB.  43;  CC.  2;  dochuatar.. 
dar  Oenach  n-Emna  SC.  32;  TE. 
3  Eg.;  FB.  43;  iss  ed  conair  rod 
n-gab  do  Emaia  dar  Eis  Rüaid 
FB.  69;  36;  Oss.  II  1;  ScM.  20; 
dar  fot  chöicid  Concobwtr  FB.  43. 
—  b)  über,  im  Sinne  von  gegen, 
trotz:  dar  ar  n-urgairi  gegen  unser 
Verbot  TB.  p.  180,  15;  tar  cert 
beyond  right  or  justice  O'Don. 
Suppl.,  tar  taircsio  notwithstanding 
the  offer  ibid.  —  c)  Idiomatische 
Wendungen:  corra  gaib  a  chend 
dar  als 8  von  hinten  ScM.  20; 
cor  dar  cend  umwerfen,  ausser 
sich  bringen:  rop  all  do  Mdrtain 
cor  dar  cend  araile  tcmpail  moir 
a  m-boi  fdaladrad  SMart.  27  {„to 
overthrow'');  atnagat  a  n-gol  oc  dul 
üad,  CO  corastar  na  ddini  batar 
isind  liss  tar  cend  sie  machten  die 
Leute  ganz  ausser  sich  TBF.  p. 
148,  82.  —  d)  tar  äsi  mit  Gen. 
1)  post,  2)  pro  Zy  657;  %..dar 
tb'eis  hinter  dich  SC.  40;  TE.  13 
Lü.;  tar  a  n-^ssi  FB.  10;  dar 
m'^ßi  Gl.  zu  frim  lorg  Hy.  6,  »; 
dar  essi  a  mathar  an  Stelle  ihrer 
Mutter  p.  40,  10;  is  h^  dobeir  log 
delt  tar  h^si  do  dagnimo  Wb.  6» 
{is  dat  mercedem  tibi  pro  tuo  bene 
facto  Z\  658);  tar  cenn  mü  Gen. 
pro  Z*.  658;  du  a  berrad  tar  mu 
chenn  Tir.  11;  tar  ar  cenni  pro 
nobis  Ml.  26d,  15;  dar  mo  chend 
Bev.  Celt  III  p.  185;  robtar  irlim 


do  thecht  martre  ^  darm  chen  Gl. 
zu  pro  anima  mea  suas  cervices 
supposuerunt  Wb.  7^.  —  e^  tar, 
dar  bei  Schwüren:  tar  loib  per 
Jovem  SG.  217b  (Z*.  653);  dar  mo 
br^thir  bei  meinem  Wort  TE.  7 
Eg.;  SC.  43;  46. 

tÄr  contempt,  disgrace,  in- 
sult,  für  do-sÄr?  —  Sg.  Nom.  nf 
tär  dot  gasciud  On  the  Mann.  JII 
p.  424;  Acc.  cen  tar  SC.  45,  12, 

tar-  s.  talr-. 

tarad  s.  torad. 

täraill  venit;  Gl  zu  adella 
Hy.  2,  65;  taralU  iar  sin  co  araile 
n-uasal  [epscop]  Three  Hom.  p. 
14,  23;  ni  tharaill  in  bennac^tn  ar 
clannu  ibid.  20;  donaraill  i.  doroacht 
tar  romuir  Gl  zu  donarlaid  Fei 
Dec.  8;  dorn  araill  cairdes  fo  di 
„to  me  comes  relationship  twice^^ 
G<nd.^  p.  93,  42;  cia  dot  ilraill  a 
mic  was  ist  dir  passirt  Fil.  p. 
VII  2;  dazu  als  2.  Sg.  is  goirt  dorn 
airliss  „bitterly  hast  thou  visited 
me"  Fä.  p.  CVI  88.  —  Vgl  tadall 
und  tarla. 

tarat  dedit,  verschmolzen  aus 
do-rat.  —  Praet.  Sg.  1  ni  tharddas 
Bev.  Celt.  III  p.  185;  co  tarat  a  di 
laim  imma  br&git  FB.  31;  co  tarat 
beim  U  39;  ScM.  18;  ni  tharat 
frecra  for  in  mn&i  ScM.  3;  co  tarat 
in  t-oinfer  for  firu  hErend  8;  tarnt 
p.  40,  8;  41,  21;  zusammengezogen: 
CO  tard  a  druim  frisin  liic  SC.  8; 
FB.  21;  CO  tard  di  läim  imma 
brilgit  61.  —  Conj.  Sg  2  ara  torta 
„do  thou  give"  Gild.  Lor.  Gl  139; 
„CO  tardda  trä"  ar  se  „mo  chend- 
sa  ar  do  chend*^  „so  take  .  .  my 
head  in  addition  to  thine  own" 
Bev.  Celt  Ul  p.  185;  ni  thardda 
do  rün  do  mnaib  ScM.  3,  6.  — 
Praes.  sec.  Sg.  1  condartin  do  arro 
g&id  dom  Gl  zu  ut  darem  SG.  209^. 
—  Bass.  Praes.  sec.  Sg.  3  n4  tarta 
FB.  74;  ni  tharda  11  tassi  form 
Gl  zu  Hy.  6,  12;  ni  tharda  tuis- 
liud  form  Gl  zu  Hy.  6,  is;  mene- 
Btarda  SC.  44,  9.  —  Praei.  Sg.  3 
ni  thardad  air  glas  „there  was  not 
put  upon  him  a  manacW  Ir.  Gl 
226;  FB.  90. 


tarathar 


810 


UrU 


tarathar  terehra  Corm.  Tr,  p, 
161  {Z\  782). 

tarb  M.  Stier;  tatirus  Z^.  54; 
a  tauro  Corm.  p.  41;  tarbh  a  buU 
O'B.  —  Sg.  Nom.  tarb  Lg.  9; 
tnüthach  ScM.  15;  find  Sa  23; 
PL  Nom,  tairb  Lg.  9. 

tarba  s.  torba. 

tarbde  taurinus  SG.  37b  {Z*. 
792). 

tarb-f ess  „hull-feast*'  0'  Curry, 
ein  druidiacher  Zauber,  SC.  22 
und  23. 

tarbln  ein  kleiner  Stier.  — 
Sg.  Äcc.  tarbin  6c  Lg.  9,  tairbine 
Eg. 

tarblaingr  s.  tair-lingrim* 

tareai,  doin  farcai  fidbaidsB  fäl 
mich  schützt  des  Waldes  Gehege 
SG.  p.  203  (2«.  954),  „me  cingit 
dumeti  sepes'*  Stokes,  Beitr. Ylll  320, 
vgl.  is  brigach  allochet  la  rig  do 
dan  farchi  {reimt  auf  Policarpi) 
„who  guards  t*8"  Fei.  Jan.  26 
Baivl.  (dodotfairci  LBr.,  dodon- 
fairchi  Laud),  vgl.  fairci  i.  forcomed 
uo  derrsgaigh  no  doroua,  ut  est  la 
ri  do  don  fairci  no  do  don  forsat 
O'Dav.  p.  87  {Bev.  Celt.  II  p.  464). 

tarcalm  ich  übertreffe?  — 
Praes.  Sg.  3  feil  Poil  ocus  Petair 
CO  n-aidble  a  n-gretha,  nis  tarca 
deilm  catha  „surpasseih  it  not" 
Fei.  Jun.  29  (tarcai  Bawl.y  terca 
Laud),  Gl.  i.  ni  derscaig  nech  £re- 
cra  di  dar  deilm  in  chatha  sin, 
tarca  i.  derrscugudh  O'Dav.  p.  122 
mit  Bezug  auf  diese  Stelle;  PI.  3 
in  da  apstal  d^ac  doforcat  cech 
n-airim  „who  exceU  everynumber" 
FiV  Jul.  15  (dofarcat  Mawl.,  do- 
forchet  Laud),  vgl.  dofarcat  i.  foru- 
aisligheat  O'JDav.  p.  75. 

tar-chomlaim  II  ich  versamm- 
le. —  Praet.  Sg.  2  in  sldag  mör 
donarrchomlais  (don-ar-ro-?)  das 
grosse  Heer  das  du  versammelt  hast 
LU.  p.  115»,  »0  {Siab.  Goncul.).  — 
Vgl.  tecmallaim. 

t&r-fas  (für  do-as-ro-fas?)  ap- 
paruit,  eigentlich  Praet.  Pass., 
„was  shewn,  was  revealed" 
O'Bon.  Gr.  p.  260,  vgl.  tad-badim; 
Sg.  3  domm  ärfas   mQU   apparuü 


SC.  34,  s;  „Innut  tarf&s  nl?'*  „Dom 
ar£&8  immorro^'  LU.  p.  113»,  is 
(Siab.  Concui.);  amal  tArfas  sein 
do  öacurt  boi  occo  Lot,  Hy.  Y 
Pref.\  feib  ro  fiugrad  isin  täidbsin 
tarf^  dia  maJthair  Three  Hom.  p. 
100,  is;  conid  tärfas  isin  Cn§br6aid 
Conchobtttr  deöd  lÄi  bis  das  Ende 
des  Tages  erschienen  ist  FB.  59; 
isin  deilb  hi  tarfas  uait-siu  in  der 
Gestalt  in  der  sie  von  dir  ver- 
schwand p.  132,  12?  —  Dazu  Per  f. 
Act.  Sg.  3  dochuaid  iar-sin  Martat» 
for  a  Sit  co  tärfaid  demon  d6  i 
n-deilb  duine  SMart.  16  {j,appeared 
to  him").  —  Fut.  Sg.  2  co  n-därbais 
frecndarcus  du  fortachtae  Ml.  209 
(tt^  demonstres  praesentiam  auxüü 
tui  Z\  881).  —  Pass.  Fut.  Sg.  3 
co  n-därbastar  inne  SG.  211»  (ut 
demonstretur  sensus  Z*.  881). 

targra  für  do-rega,  s.  torgrim. 

targraid  {Perf.?)  bot  an,  vgl 
tairg  off  er  iß.  Sg.  Imperai.)  O'Don. 
Gr.  p.  202;  targaid  caeca  torc  to- 
gaidi  dia  heia  p.  112;  üair  nad 
fäet  üad  a  targid  dö  weil  er  nidU 
von  ihm  annc^m  {s.  fo-emim),  w€ls 
er  ihm  anbot  Siab.  Concid.  p.  434 
(X27.);  Conus  targaid  denom  in  to- 
chair  tria  furtacht  in  rig  Fei.  p. 
CXIX  35  {„she  finished  ihe  making  of 
the  causeway"  St.).  —  Pass,  Praet. 
Sg.  3  toich  do  rige  n-Erenn  iar  cendl 
ocus  tarcu8  do  minas  leced  fän  uada 
ar  Dia  Three  Hom.  p.  98,  2  („it 
would  have  been  given  to  him").  — 
Inf.  Dat.  do  thairgsin  O'Don.  Gr. 
p.  202  {offer)\  Acc.  p.  809,  ». 

targlalm,  is  me  targlaim  na 
sluagu  sair  „it  is  I  that  gathered 
ihe  forces  eastward*'  On  ihe  Mann, 
m  p.  422,  2. 

tarla  {verschmolzen  aus  do^rala) 
„he  came,  it  came  to  pass, 
happened"  {ßzvxe).  —  Sg.  1  ni 
tharlus  dorn  chirt  SC.  38,  s?  3  dia 
tarla  si  cusin  m-bantrebthaig  p. 
48,  82 ;  condid  tarla  sechae  et  con 
ri  a  lainn  Wb.  24»  (Z*.  880);  co 
tarla  cach  sn&that  dib  hi  crö  araili 
FB.  65;  conda  tarla  for  a  lethbeolu 
uli  25;  iar  sin  ro  theilg  LugauJ  in 
n-gai  forsin  carpat  con  tarlai  illieg 


tar-laicim 


811 


tarrasair 


mac  Riangabra  Bev.  Cell.  III  p. 
178;  tarla  Gl.  zu  arroothä  Oss. 
III  3  Ed.;  cia  Ben  i  tarla  doib  dul 
for  set  Hy.  1  Praef.;  PI  3  tArladar 
triar  mhac  OilioUa  ar  au  bh-faith- 
che  rompa  „were  before  tfiem  on 
the  piain''  Tor.  Dh.  p.  126.  — 
Cor^. Sg.3  uim  ihtdrle Hy.  6, 8;  12;  13. 

tar-laicim  III  {für  do-air-läcim) 
ich  lasse  los,  lasse  von  mir, 
werfe.  —  Praet.  Sq.  1  darlecius 
Gl.  zu  darchioDius  Öss.  III  3;  tar- 
lucuB  urchur  dorn  sleig  SC.  38,  1; 
3  tarlaic  urchor  do  gai  ScM.  10; 
Oss.  I  3;  5;  con  tarlaic  fair  anüas 
Lg.  15;  co  tarlaic  a  m-btii  do  innib 
inna  medön  corrabi  for  fortchi  in 
charpait  er  Hess  fahren,  lies6  von 
sich  Bev.  Celt.  III  jp.  178;  donar- 
laic . .  isin  fraech  er  liess  sich  herab 
auf  die  Heide  ScM.  20.  —  Pass. 
Praet.  Sg.  3  in  t-urcur  matarlacad 
SC.  38,  10?  PI.  3  tech  14n  do  loe- 
cannaib  dofarlaicthe  ddn  LÜ.  p. 
114^  16  {Siab.  Concul). 

tarlas  s.  unter  2.  tallaim. 

tarm-  s.  talrm-. 

1.  tarmairt,  tarmairt  tra  in  tene 
ar  a  met  lösend  in  daire  uiie  „the 
fire..toa8  like  to  have  bumt  the 
whole  oakwood"  Lat.  Hy.  XII  Pref 
{Goid.*  p.  104). 

2.  tarmairt  Lg.  2  Eg.? 
tarmi-  s.  tairm-. 
tarmnalgrim  III  ich  nütze,  vgl. 

tor-be,  tor-benim.  —  Praes.  Sg.  3 
ni  tharmnaig  do  neoch  es  nützt 
Niemandem  Three  Hom.  p.  50,  26. 
—  Fut.  Sg.  3  tarmnaigfid  a  sfl-se 
dot  ßfl-80  Three  Hom.  p.  54,  17; 
PL  3  inna  hi  tarmnigfit  Gl.  zu 
profuturas  Goid.*  p.  69  {LHy.). 

ttLTrF.Hintertheil,  Schwanz; 
the  lowestpart  of  the  belly  O'B.; 
festucula  fr.  Gl.  147;  belly  Corm. 
Tr.  p.  163.  —  Sg.  Gen.  cend  in 
tarra  ScM.  17;  Dat.  na  trom-tairr 
22,  6;  dofuit . .  isin  sruth  in  clam 
dlamsach  ocus  a  bö  fo  a  thairr  co 
ro8  baided  Three  Hom.  p.  78,  26 
(„after  him**  ibid.  Index);  Äcc.  in 
tairr  ScM.  17. 

tarrach  i.  uamnach  („timid, 
fearfuV*)  Corm.  Tr.  p.  162. 


1.  tarrald P^r/*.  traf,  überfiel, 
holte  ein;  araile  laech  and  dorn 
ärraid-si  iar  techt  dam  for  s^t  LU. 
p.  114i>,  i  {^^met  me"  Siab.  Concul. 
p.  385);  cid  dot  ärruigh  tvas  ist 
dir  widerfahren  TE.  9,  1  Eg.;  co- 
nos  tarraid  in  dubcheö  c^tna  FB. 
40;  a  n-doraid  tarraid  Coinculainn 
89;  ba  hetarbuas  tarraid  h^  64; 
conidammärb  tarraid  talam  a  non- 
bur  84  {so  dass  die  Erde  sie  todt 
empfing  dUe  neun);  dochuaid  ina 
diaid  ocus  ni  tharratil  he  hoUe  ihn 
nicht  ein  Three  Hom.  p.  12,  88  {von 
Stokes  im  Index,  nebst  tarrgid  FÄ. 
19,  zu  einem  Verb  „tarraigimm 
I  ove7'take,  setze''  gestellt) ;  con  tar- 
raid p.  132,  14;  donarraid  i  n- 
iarmoracht  Ulaid  ina  diaid  Äid. 
Canch.  26  („the  Ulstermen  foUowed 
him  in  pursuit")?  PL  3  dos  rala 
for  merugud  ann  co  trath  d'aidchi 
coxL  tatarthadar  coin  altai  coro  marb- 
Bad  an  inilt  TB.  p.  176,  I6  {über- 
fielen sie).  —  Vgl.  „tarrus  was  found 
or  recovered*'  {Ptaet.  Pass.)  O'Don. 
SuppL 

2.  tarraid  Perf.  blieb,  blieb 
zurück;  doruaraid  Lomna  i  fos 
Corm.  p.  34  orc  treith;  ni  deruarid 
lannech  apud  nullum  remansit  Stu- 
dium curaque,  veritatis  Ml.  31s  e; 
ni  thSLTraid  acht  a  n-indai  „nought 
remained  save  iheir  skulls"  Fü.  p. 
CVII  26;  PL  3  doruarthatar  remanr 
serunt  SG.  5»,  dorruairthetar  di- 
aimsir  Yocalis  SG.  18»,  6  (ZK  457). 
—  Praes.  PL  3  dofüarthet  mälni 
molthaidi  LÜ.  Ämra  ProL,  dofu- 
airthet  moltha  maini  LHy.  {Goid.* 
p.  157,  13).  Hierher  auch  dotuair- 
thi  böimm  leis  d^a  cotc  panibus 
Goid.^  p.  88  {Vit.  Trip.)7 

tarraingr  s.  tairmgim* 

t&rraluigr  sligrith  Kundschafter? 
TE.  2  Eg. ;  17;  19 ;  tarrsaluigh  3  Eg. 

tarrasair,  tarasair  blieb  stehen, 
stand,  verweilte,  Perf.  Dep.  zu 
tairissim;  Sg.  3  0  doinib  ro  digbad 
ocus  ic  Dia  tharrasair  LHy.  Amr. 
120 ;  tarrasair  and  iarom  for  a  cind 
LU.  p.  126»,  26;  CO  tarrasair  in 
cocholl  form  Three  Hom.  p.  82,  26; 
aingel  D4  diu  tarrasar  os  a  chind 


tarrg^d 


812 


tech 


ann-sin  ibid,  p.  122,  s;  ni  dechat<2 
in  doch  anichtar  ocus  ni  tharasar 
dia  n-essi  acht  ro  dnai  imon  curach 
ibid.  p.  16,  17;  tarrusar  iu  cü  isin 
inad  sin  ocus  forfemid  cor  de  ibid. 
p.  18,  13;  tarasair  . .  d*Oilill  ann 
ein  CO  cenn  m-bliadna  hi  Birgcdur 
TE.  7  Eg.  unpersönlich?  tarrustar 
acca  XXX  hliadan  Three  Hom, 
p.  14,  7. 

tarrsrid  s.  tairm^m. 

tarslaic  8,  tdasltüeini« 

tarsnn  querüber;  s.  unter  des- 
sim ;  ro  arsetor  an  innsi  for  tliarsnu 
„they  ploughed  the  island  aihwarf' 
Three  Hom.  p.  68,  so;  tarrsna  in 
t-srotha  O'Dav.p.  91  fobairt;  tarsna 
over,  athtoart,  acro88  O'Ä. 

tart  Durst;  siH8  Z\  1004  {SG. 
A.  C.  23).  —  8g.  Nom,  Hy.  2,  29. 

t&sc  report  Ö'Don.  Suppl.;  täsg 
rgport,  rumour,  news  O'R.  —  Sg. 
Nom.  FB.  69;  Fü.Jan.  18  Eawl; 
Gen.  iar  m-breith  a  täsca  do  Löe- 
gairi  leis  70;  Fl.  Äcc.  ro  ferat 
mo  thecA^a  tosccoi  co  Concobar 
p.  141,  26. 

taschide^  taselde  nothwendig, 
vgl.  toisc,  toschid;  is  tascide  Gl.  zu 
necessarium  Ml  20»,  ii  (Z".  72). 

taschidetu  M.  Nothtoendig- 
keit,  necessitcts  Z^.  995. 

tasenaim  (für  do-ascnaim)  adeo. 
—  Praet  8g.  3  Giriacus  crochtha 
tri  chetaib  donascnai  Fü.  Mai  12, 
Gl.  i.  ro  äscnatar  dochum  nime 
lais;  Oct.  25;  PI.  3  do  da  ascansat 
die  zu  ihr  kamen  Hy.  5,  31,  Gl.  i. 
ro  athascansatar ;  ibid.  68.  —  Inf. 
Dat.  iar  tascnam  flatha  nime  FA. 
31,  iar  n-athascnam  LSr. 

tascrad)  „do  tascrad  ar  Faind 
8C.  44,  12,  „to  arrest  F.''  O'Cwrry, 
vgl.  tascrat  i.  astat  0*Dav.  p.  120. 

tascur,  tascar  Company,  mee- 
ting  O'Don.  8uppl,;  tasgur  i.  mu- 
inntir  O'Dav.  p.  124. 

tassi  8.  taisse« 

tast  8.  tost. 

tastar  8C.  29,  vgl.  ötas,  ^tastar. 

tatailcim,  vgl.  tailcim.  —  Pra^. 
8g.  3  con  ro  tatailc  i.  fordechoid 
Gl.  zu  confoverat  Ml.  36  r  {.Goid.* 
p.  29).  —  Fut.  8g.  2  läse  donatalcfe 


Gl.  zu  cum  delenueris,  animum, 
Ml.  69c  {Goid.^  p.  28).  —  Pass. 
Praes.  sec.  PI.  3  duatalictis  Gl.  zu 
fovebantur  Ml.  130^.  —  Inf.  talgad 
no  tathlugud  i.  ceannsnghudh  no 
crithnnghadh  O'Dav.  p.  122. 

tathftir  reprehensio  Z*.  föl 
und  30,  vgl.  dir, '4er  {Nachträge). 

tathdirim  II  ich  tadele.  — 
Praes.  8g.  3  ni  in  cholinn  dona- 
thüra  acht  is  a  n-accobor  Wb.  3^ 
(Z>.  881). 

tatharla  hvxe,  vgl.  tarla;  ba  hä 
tatharla  inna  broind  CC.  5  LU. 

tathehor,  tathchor  to  return 
O'Don.  8uppl.;  la  tathchor . .  Eoin 
maicc  do  Effis  F^L  Jun.  24,  i.  re- 
ceptio  lohannis  filii  Zebedei  ad 
Ephesnm  de  exilio  per  Domitianam 
ibid.  p   CVII.  —  Vgl.  taidchoirte. 

tathlal  CC.  5  Eg.,  gleichbedeutend 
mit  tatharla. 

tatin  8.  taitnim. 

tatmeeh  a.  taithmeeh. 

taul  8:  tul. 

taalaeh  s.  tulaeh« 

taareb&il  s.  terebül« 

tautat  für  toths&t  LU.  p.  21»,  27 
und  80? 

t^  8.  tee« 

tecat  8.  tieim« 

tece-  8.  tec-. 

teeelsld  Gl.  zu  aeceptor,  per- 
sonarum,  Ir.  Gl.  p.  166  (LArd.). 

teeh  N.  Haus;  domus  Z*.  270; 
tech  älged  {vgl.  6igi)  y^uesthause'' 
8cLb.  5;  6;  10;  tech  öil  Trinkhaus 
FB.  62;  tech  na  merdreach  prosti- 
bulum  Ir.  Gl.  713;  Tech  Midchu- 
arta  FB.  17;  22;  23.  —  Sg.  Nom. 
tech  CC  2  Eg.;  3;  FB.  25;  54; 
8P.  III  6;  mär  Lg.  17,  56;  a  tech 
TE.  9  Lü.;  FB.  1;  2;  21;  p. 
309,  81 ;  in  tech  8cM.  5;  in  tech 
mör  SC.  33,  84;  de  giüs  dognfth  a 
tech  TBF.  p.  140,  1;  Gen.  tige  p. 
20,  21;  CC.  2  Lü.;  p.  144,  u; 
FB  3;  12;  55;  92;  tigi  ScM.  5; 
p.  144,  12;  FB.  2;  13;  taige  FB. 
92;  inn  öentaige  SC.  33,  s;  -tigi 
45,  18;  dar  lir  in  taige  Lg.  1; 
ScM.  15;  taigi  18;  tige  FB.  15; 
tige  CC.  3  Lü.;  SC.  15;  doros  do 
thaige  ScM.  11;  thigi  13;  for  cl^e 


techim 


813 


t^chte 


tiffe  p.  131,  4;  üas  imdadaib  in  tige 
FB.  2;  corathmir  mo  thige  9;  di 
fenamain  in«  tige  25;  i  taulaich  in 
taige  55;    i  n-airenuch   in   tigi  p. 

309,  36;  Bat.  oc  tig  p.  132,  15; 
ocom  thig-si  ibid.  11?  on  tig  FB. 
17;  20;  don  tig  20;  92;  asin  tig 
FB.  7;  taig  13;  ina  tig  TE.  10 
LU.\  SC.  21;  25;  i  taig  Hy.  5,  84; 
Lg.  1;  isin  tig  CC,  3  XC/.;  p 
144,    10;   14;   16;    24;    FB.   20;  p. 

310,  6;  isin  taig  ScM.  5;  SC.  lU; 
is  tig  Lg.  1;  p.  144,  6;  145,  6; 
SC.  16;  31,  16;  33,  7;  34,  15;  p. 
309,  33;  is  taig  Lg.  1;  7;  ScM.  6; 
15;  16;  17;  luid  . .  do  thaig  in  druad 
p.  40,  18;  Lg.  17,  3;  CC.  3  Eg.; 
dia  tig  TE.  13  iJ7.;  14;  p.  132,  13; 
CC.  3  Lü.;  SC.  20;  33,  6;  44; 
FB.  66;  ^cc.  tech  Lg.  12;  ÄcJf. 
3,  1;  CC.  3  -LCT.;  4  Eg.;  p.  145,  1; 
FjB.  66;  67;  a  tech  Hy.  5,  64;  in 
tech  mor  p.  144,  is;  tancatar..i 
tech  p.  45,  2;  F^.  17;  22;  23;  isa 
tech  TE.  12  LU.;  p.  144,  s;  SC. 
10;  16;  F^.  3;  20;  88;  co  n-acca- 
t&r  Goinroi  chucu  isa  tech  FB. 
89;  91;  is  tech  ScM.  15;  isin  tech 
p.  41,  10;  TE.  9  Eg.;  11;  for  tech 
m-becc  p.  144,  s;  145,  1;  ITB.  42; 
62;  66;  75;  PI.  Nom.  na  tigi  Lg. 
11;  Da*,  do  thigib  FB.  1;  ^cc. 
tige  Lg.  11.  —   Comp,  rlg-thech. 

teehim  I  ich  ßiehe.  —  Praes. 
Sa.  3  techid  FB.  38;  PI  3  techit 
FB.  bl.  —  Praes.  sec.  Sg.  3  teced 
FB.  69.  —  Perf.  Sg.  3  ro  tafch  Ml. 
32 b,  24;  P2.  3  ro  tachatar  fugerunt 
Ml.  44».  —  Pra«f.  fi'^.  3  ro  theich 
FB.  39;  nir  theig  57;  techis  FB. 
39;  teichis  38  Eg.;  tecis  69.  — 
Inf.  Dat.  luid  si  hi  crand  for  te- 
ched  TB.  p.  176,  is ;  for  teched  in 
tedma  sa  Hy.  1  Praef.;  for  teched 
res  n-galur  Und.  {s.  triallaim);  s. 
tmter  ^gim.  —  Vgl.  teichthech. 

1.  teeht  Gehen;  itio,  aditus 
Z*.  800.  —  No7n.  techt  p.  40,  7; 
CC.  3  LU.;  6;  SC.  13;  31,  2;.  33; 
i^jB.  6;  16;  88;  techt  als  p.  39,  is; 
Gen.  oc  airimirt  techta  thairis 
FA.  22;  JPJ5.  20;  am  irlam  techte 
martre  cach  dia  Wh.  13©  {sunt  pa-» 
ratus    ad    suheundum    martyrium 


cotidie  Z\  484);  Dat.  do  techt 
FB.  42;  do  thecht  secha  Lg.  9; 
oc  techt  p.  40,  33;  ScM.  20;  FA. 
20;  oc  techt  dam  SC.  34;  FB.  13; 
iar  techt  assa  curp  FA.  21;  re 
techt  dochnm  Bersabse  Ml.  22<i,  17 
{Z^.  243);  -4cc.  fri  techt  ass  p. 
130,  22;  im  thecht  sfs  p.  39,  17; 
cen  techt  nicht  zu  gehen  FB.  85. 

2.  teeht  Bote;  vaa  {vadia)  Z^. 
80Q,  —  Sg.  Nom.  dothäet  techt  co 
Mac  n-Ö'c  0  MidtV  p.  130,  31;  PI. 
Nom.  techta  ScM.  2;  SC.  24; 
techU  Conchoftatr  ScM.  1;  4;  M;. 
3  Eg.;  19;  j>.  141,  25;  tecU  ScM.  2; 
doc6tar  na  techta  co  Fatraic  Three 
Hom.  p.  34,  ]4;  Dat.  frisna  tech- 
taib  SC.  27 ;  co  tectaib  ülad  ScM.  4 ; 
Acc.  techta  cach  cöicid  TE.  2  LU.; 
17  Eg. 

techta  3.  t^ehte. 

techtaim  II  ich  habe.  —  Praes. 
Sg.  3  ni  techta  non  habet  SG.  50» 
(Z*.  434);  rel.  ciped  techtas  nech 
Wh.  12^  {quidquid  est  id  quod 
habet  (üiquis  Z*.  436).  —  Praea. 
sec.  Sg.  3  no  techtad  mogaid  län 
do  demnaib  SMart.  29.  —  Praet. 
Sg.  3  ro  thecht  SG.  1^  {Z\  462); 

p.   17,  84. 

techtalre  M.  Bote,  Gesandter; 
legatus  Z\  780.  -  Sg.  Nom.  FB.  61; 
tectiri  p.  141,  29;  Dat.  don  tech- 
taire  FB.  61;  PL  Nom.  techtairi 
FA.  9;  techtaire  29. 

t^ehte  gehörig,  recht,  N.  das 
Becht  {SG.  117»,  5);  teachta  law, 
right,  lawful,  due,  legal  O'Don. 
Suppl.  —  Nom.  ni  flaith  techta 
s.  unter  1.  laith;  is  hed  as  t^cte 
^  düib  Wb.  9^;  anas  techte  Gl.  zu 
quod  decet  Wb.  28^,  11;  labra  frfu 
noco  techta  „is  unmeef'  F61.  p. 
CXXXIV  7;  ni  techtu  LU.p.  124b,  26 
{s.  unter  sior)  zu  lesen  techta?  co 
ro  ferad  mo  th^chtai  ocaj}.  327,  37? 
Dat.  F.  inna  aimsir  tächti  Wh.  23d 
{tempore  suo  legali  Z*.  800) ;  N.  biid 
cach  gnlm  inna  th^chtu  Gl.  zu 
omnia  secundum  ordinem  fiant 
Wh.  13»;  for  a  thechtu  thoich 
SC  25;  Acc.  taibrith  4  töichte 
il-doib  Gl.  zu  tributa  praestatis 
Wb.  6»  {datis  iis  proprium  Z*.  45). 


techtmar 


814 


teidm 


teehtmar,  Tuathal  Teachtmhar 
„r.  tÄ«  Welcome"  Keat.  p.  128. 

teclam  Sammeln,  Sammlung, 
durch  Metatliesis  aus  tecmall  ent- 
standen? teaglam  collection  0*R.; 
teclaim  s.  unter  fertas. 

teelamim  ich  sammle,  ver- 
sammle; teaglamhaim  I  collect, 
€i8semble  O'R.  —  Praes.  sec.  Fl.  3 
ni  theclaimtfs  feis  TemracA  do  rig 
cen  rigDai  lais  TE.  2  Eg.  —  Fmet. 
Sg.  3  ro  theclaim  inne  a  brond  Ina 
ucht  „?ie  gathered  his  howels  into 
his  heast*'  Rev.  Celt  III  j>.  181, 
vgl.  targlaim.  —  Inf.  teclam;  tea- 
glamhadh  to  colUct  O'Don.  Suppl. 

tecmale  happening,  occur- 
ring  O'Don.  Suppl.,  vgl.  tecmaing. 

tecmalng:  accidit  Wh.  9»  (Z*. 
431\  vgl.  ^cinaing;  ol  donecmaii)g 
quod  accidit  SG.  40».  —  PI.  3 
donaib  hf  thecmongat  Gl.  zu  aeci- 
dentibus  SG.  2»;  doecraungat  Gl. 
zu  accidentium  Ml.  63c.  —  Fut. 
Sg.  3  iiachin  tecma  drocbrand  „that 
an  ill  lot  happen  not  to  t*.s"  Fei. 
Jan.  10.  —  Fut.  sec.  Sg.  3  Amol 
bid  düib  doecmoised  cds  ob  es  euch 
widerfahren  wäre  Wb.  5^  {Z\  469). 

tecmallalm  (für  do-aith-com- 
allaim)  II  ich  sammele.  —  Praes. 
Sg.  3  doecmalla  colligit  Wb.  9^ 
(Z*.  886).  —  Imperat.  Sg.  2  tec- 
mall na  heönu  dün  LU.  p.  63»,  6. 
—  Part,  tecmaltai  Gl.  zu  egesta 
SG.  70».  —  Inf.  tecmallad  collectio 
Wh.  16<>  {Z\  886). 

tecmang^  Geschehen,  fors  Ml. 
77  {Z\  886).  —  Dat.  na  thecmungg 
Gl.  zu  ah  eventu  SG.  28»;  ö  thec- 
mang  Gl.  zu  casu  SG.  72^,  a. 

teenatatu  Gl.  zu  {mendacit)  fa- 
miliar itas  Ml.  22»,  9;  Dat.  hon 
teenatatu  formachtn  Gl.  zu  famüi- 
aritate  Ml.  28^,  u  (Z-».  221);  von 
tecnate. 

teenate  domesticus  Wb.  7^ 
{Z\  792). 

teeomnaeair  Perf.  Dep.,  teccom- 
nocuir  in  so  evenit  hoc  Wh.  10» 
(Z*.  451),  vgl.  for-coemnacair. 

t^comnaeht  communicavit 
Z\  455. 

teeose  instructio;  teagasg  tea- 


ching,  doctrine  CR.  —  Sg.  Nom. 
briathar-thecosc  Concnlaind  SC.  25; 
Dat.  gebid  for  teco8c*a  daltai  SC. 
24.  —  Vgl.  tegaisge  doctus  Ir.  Gl 
660,  tecoisce  doctior  ibid.  1112. 

teeoseim  J  instruo;  teagasgaim 
I  teach,  instruct.  —  Praet.  Sg,  3 
rom  thecoisc  Cathbad  p.  328,  15. 

teeraim^teagairim  Jcor^,  thatch, 
Protect,  shelter  O'R.;  tecurthar  « 
wühheld  O'Don.  Suppl.  —  Vgl. 
imm-thecraim. 

tedmalm  tahesco,  von  teidm; 
Praes.  sec.  PI.  1  no  tedmais  tabes- 
cehamus  Ml.  61  r  {Gaid.*  p.  22). 

tee,  t^  heiss;  ferridus  Z*.  255; 
Gl.  zu  brothach  Hy.  5,  48;  teö 
toarm  O'R,  —  Sg.  Nom.  Und  tee 
8.  unter  1.  lind;  is  ro-üar  is  ro-the 
ScLb.  21;  te  in  talam  fi&a  cossaib- 
8om  Lü.  p.  23»,  5;  PI.  Nom.  beta 
t^it  Gl.  zu  cum  enim  luxuriatae 
fuerint  (sc.  viduae)  in  Chrisio,  nu- 
here  volunt  Wb.  29»,  1 ;  srotha  teith 
p.  133,  8?  —  Compar.  teoa  p. 
190,  30. 

tegrdals,  tegrdas  F.  Haus,  — 
Sg.  Nom.  tegdais  Ml.  carm.  2 
(Goid.^  p.  19,  Z*.  952);  is  glae 
thegdais  ilnd.  (Goid.*  p.  20);  tech- 
dais  SP.  III  1 ;  tegdas  FB.  1 ;  Gen. 
ecosc  n-äimin  amm  hita  tegdassa 
adcbondarc-sa  Ml.  carm.  2  {Goid.* 
p.  20,  Z«.  953)?  tegdaise  Hy.  5,  ^b; 
Dat.  innar  tegdais  SP.  II  6;  Aec. 
amoZ  tegdais  Tur.  Gl.  13  {sicut 
domus  Z*.  611). 

tegde  Ml.  carm.  2  (s.  unter  do- 
thiagaim)? 

tegrlach  N.  Hausgenossen- 
schaft, die  Leute  Jemandes; 
famüia  Z*.  885.  —  Sg.  Nom.  a 
teglach  n-uli  FB.  54;  techl<KrÄ  p. 
145,  5;  Gen.  in  teglaig  FB.  55; 
Dat.  don  tegluch  FB.  62;  65;  92; 
cona  techlach  FB.  13;  Acc.  for  in 
teglach  SC.  33,  23. 

teichthech  vitabundus  SG.  50^ 
(Z*.  811),  von  teched. 

teidm  N.  Pest,  Pestilenz;  &. 
zu  pestis  („a  pestilence^*)  C-arm. 
Tr.  p.  139;  pestis  Z*.  268;  teidhm 
a  disease  O'Don.  Gr.  p.  96.  —  Sg. 
Nom.  bud  tairpthech  in  teidm  On 


ieidm-lenamnacbn 


815 


teist 


ihe  Mann.  III  p.  416  (OuchuJinn 
ist  unter  teidm  gemeint);  Gen.  is 
fland  tedma  tromchatha  FB.  68,  i4; 
catha  cach  thedma  Hy.  4,  4;  O'Don. 
Gr.  p.  96;  Dat.  ar  tedmaim  Hy. 
1,  8;  on  tedmaim  Gl.  zu  tobe  con- 
sortii  Ml.  15^  7;  Acc.  cen  teidm 
FA.  35;  PI.  Gen.  sifiB  (i.  selfa)  do 
fuil  fland  tedmand  LU.  p.  125^,  23? 

t4^idm-lenamnacha  Gl.  zu p est i- 
lentes  ML  15»,  9. 

t^igred  s.  tfagraim. 

teilcim  III  {für  do-ess-l^cim  ?) 
ichlassevonmir,  werfe,  schleu- 
dere; teilgim  I  casty  throw  O'R. 
—  Praes.  Conj.  Sg.  2  telci  SC. 
30,  11.  —  Imperat.  8g.  2  teile 
reice  Z\  1004  {SG.  A.  C.  23).  — 
Tra^s.  sec.  Sg.  1  in  lia  no  theilginn 
Oss.  II  1,  teiicind  lo.  —  Pro  et. 
Sg.  1  ro  thelgiusa  gai  n-aill  chucut- 
sn  ScM.  13;  2  ro  thelgis  gai  form- 
sa  11;  do  reilgis  13;  3  no8  teile 
Aid.  Chonchob.  40.  —  Pass.  Praes. 
PI.  3  telciter  sfs  i  fudamain  iffirnd 
sie  werden  hinunter  geschleudert 
FA.  28  (telctir  LBr).  —  Praet. 
Sg.  3  conna  teilged  a  folt  fo  agid 
damit  ihm  sein  Haar  nicht  über 
das  Gesicht  fiele  p.  133,  21. 

teim  dunkel,  schwarz;  i.  cach 
n-dorcbai  Carm.  p.  42,  vgl.  unter 
deme,  an  beiden  Stellen  hat  B.  die 
Fm-m  lern. 

teimnigre  FB.  37  Eg.  Dunkel- 
heity  Finsterniss?  vgl.  temen. 

tein  s.  teil. 

teinm  i.  goirt  no  cnamh  O'Dav. 
p.  118;  vgl.  teinm  ocus  cnam  {so 
zu  lesen?)  cach  ende  Corm.  p.  41 
tinne,  teinm  in  cride  Corm.  Tr. 
p.  156. 

teinm  Isegrda  Name  eines  drui- 
dischen Zaubers,  den  S.  Patrick 
{ebenso  wie  den  imbas  forosnai) 
verbot,  vgl.  atrogell  no  atrarpe  tra 
Patraicc  innf  sin  {den  imbas  foros- 
nai) ocus  an  teinm  Isegda,  i.  ro 
forgell  na  bud  nime  na  talman 
nach  sen  dos  giif,  uair  is  dfultad 
do  baithis  Corm.  p.  25,  4o;  dos  her 
tra  Find  a  ordu  ina  beola  ocus  do 
chan  tria  theinm  Isegda  co  n-epert 
{es  folgen    dunkle  Verse)  ibid.  p. 


84,  43*  (orc  träith);  tethna  iarom 
Msen  in  t-^cess  tria  theinm  Isegda 
CO  n-epert  {es  folgen  dunkle  Verse) 
ibid.  p.  30,  30  (mogheimeV  An 
beiden  Stellen  handelt  es  sich  um 
die  Aufkläi'ung  einer  dunklen  Sache, 
der  des  Zaubers  Kundige  extem- 
porirt  auf  die  Sache  bezügliche 
ekstatische  Verse,  und  am  Ende 
derselben  iM  die  Aufklärung  da. 
Daher  „prophetic  rapture  or  ec- 
stasy** O'Don.  Suppl.,  „illumination 
of  rhymes**  On  the  Mann.  II  p.  209. 

—  Vgl.  teinm  i.  taitneamh  agas 
teinm  i.-  tuicsi  O'Don.  Suppl. 

t6irg1m  für  do-^rigim?  Praes. 
sec.  Sg.  3  do  t^irged  indala  n-4i 
immach  commeit  chori  cholbthaigi 
er  lies  das  andere  Auge  heraus- 
treten SC.  5. 

teirt  =  lat.  t  e  r t  i  u  s ,  besonders 
(boTü)  tertia,  Corm.  Tr.  p.  157; 
s.  iarm-eirge;  co  trath  teirt  TE. 
12  LU.  (CO  trath  erghi  Eg.\;  co 
teirt  Wi.  Gr.  p.  125  (VI  12). 

teis  SC.  11,  9  zii  lesen  tess. 

teissmim  (/ur  do-ess-semim)  I 
ich  giesse  aus,  schütte  aus, 
•  vergiesse;  vgl.  eisim  i.  tuismither 
inntib,  teissim  1.  tuismither  estib 
O'Dav.  p.  82.  —  Praes.  PI.  3  b^ssti 
olca  doesmet  fuili  Wb.  31i>,  22.  — 
Imperat.  Sg.  2  tessim  a  Dse  Gl.  zu 
refunde  Ml.  51  r.  —  Pass,  Praes. 
Sg.  3  a.mal  dun-esmar  Ml.  44^; 
PI.  3  inni  forsa  teismetar  Ml.  23  r. 

—  Conj.  Sg.  3  don-esmider  Gl.  zu 
'  fundi  Ml.  37c  ^Goid.^  p.  25); 
]  PI.  3  amaZ  dun-esmiter  ut  effun- 

dantur  Ml.  54i>.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  co  dumm  esmide  ut . .  effun- 
derer  Ml.  44c.  _  Part.  PI.  Gen. 

1  inna  teste  fusorum  Ml.   77»;  Acc. 

,   testiu  effusos  Ml.  55  {Goid.^  p.  25). 

—  Inf.  Nom.  teistiu  fuile  profusio 
sanguinumWb.  2b  (Z*.  881);  testiu 
na  fülle  Ml.  22i>,  1 ;  Dat.  do  thestin 
fuile  Ml.  81.  Vgl.  tairsitiu,  tuistiu. 

teist  =  lat.  t  e  8 1  i  s ;  testimonium 
Z^.  462;  cÄin-teist  bonum  testimo- 
nium Wb.  23»  {Z^.  857).  —  Sg. 
Nom.  dorratad  teist  de  Wb.  281»,  e; 
Gen.  trinoit  testa  Hy.  6,  10,  Gl.  i. 
in  trinoit  testamail. 


V, 


Uit 


816 


temen 


t^ty  für  do-öit,  er  geht,  "kommt; 
xty  venu  Z^.  503 ;  hierher  sind  auch 
die  Formen,  denen  do  vorausgeht 
{s.  3.  do),  gestellt.  —  Praes.  8g.  3 
t^it  Lg,  9;  p.  133,  2;  FÄ.  21; 
SC.  45,  4;  nf  na  täit  do  menma-su 
teiti  menma  neich  alle  ScM.  3,  8; 
toet  FÄ  24  LBr.  (tic  Xf/.);  »naaZ 
dot^it  aide  TTft.  25*  {Wi.  Or.  p. 
117,  43);  du  t6t  und  rei.  tete: 
amaZ  slucos  a  n-adnacul  n-ersoilcthe 
ni  tete  ind  ocus  du  t^t  br^ntu  as 
sie  est  gutor  eorum  wie  das  geöff- 
nete Grab  verschlingt  was  hinein 
geht  und  Gestank  au^  ihm  geht,  so 
ist  ihr  Schlund  Ml  22^,  i;  im 
Sinne  der  3.  PI.:  or  nach  taide 
Lg.  17,  48  L.  Xc,  taide t  Eg.  — 
Im  Sinne  des  Praeteriti  Sg.  3 
t^it  SC.  6;  29;  FB.  13;  17;  62; 
88;  ni  thet  SC.  29,  le;  i  tot  36; 
ocuB  tete  dessel  na  räthal  „and 
he  tcent  right-hand-wise  round  the 
rampart'^  Three  Hom,  p.  34,  so 
{nach  Stokes,  ibid.  Pref.  p.  IX, 
tet-e  mit  Pron.  suff.)\  p.  144,  is; 
tedi  ibid.  i»;  do  thfifet  FB.  4;  11; 
p.  130,  3o;  p,  132,  12;  SC.  8;  17; 
36;  37,  1»;  p,  310,  12;  do  tset  SC 
28;  totheet  FB.  46;  74  (donoet 
Eg.?)\  Lü.  p.  21»,  1»;  totÄet  TE, 
13  Lü.\  tothöet  FB.  53;  vgl.  tau- 
tat. —  Imperat.  Sg.  3  töided  i. 
veniat  Fei.  Jan  1  (taided  LBr.^\ 
ibid.  Prol  340;  täet  {für  t&eted, 
do-eted)  FB.  31;  tset  SC.  13;  28; 
FB.  94;  taet  Lg.  13;  ni  thaet 
17,  47  ctoed  Eg.)',  toet  p.  145,  7; 
vgl.  tiat;  PI.  2  tait  ^ür  taetid,  do- 
etid)  i.  llle  Gl.  zu  exite  ad  nos 
Ml.  34»,  1;  täit  FB.  5;  tait  ScM.  5. 

—  Fut.  Sg.  2  totaisiu  TR  11  Lü.; 
PI  3  do  thafset  FÄ  87.  —  Inf 
Dat.  is  öentu  do  athir  et  mac  oc 
mo  tho^it-se  for  apstalact  cucuib-si 
Wh.  26«,  1  {in  aditu  meo  ad  apo- 
stolatum  Z*.  503). 

teith  p.  133,  3  eu  tee? 
telach  F.  ITügel,   Höhe,   vgl. 
tulach;    excelsum,    collis   Z^.   810. 

—  Sg.  Nom.  telach  mor  sein  Gl. 
zu  i  n-Uachtur  Gabra  Hy.  5,  60; 
tilach  airechalB  SC.  21;  Dai.  0 
Thelaig  na  n-Espoci>.  42, 8;  a  Telaig 


Dubglaisse  Gl,  zu  Hy.  1,  »;  PI. 
Bat.  i  telchaib  Gl.  zu  i  n-dinnib 
Hy.  2,  28;  isnaib  telchaib  in  excd- 
sis  Ml.  14»,  11 ;  huare  is  hi  tilchaib 
ardaib  no  bitis  adi  ibid.  9  (Z\  72 1. 

telbttde  FB.  47? 

telchubi  s.  tailehabe,  tnlehiibe. 

tellaeh  s,  tenlaeh. 

tellalm  II  ich  nehme  weg. 
stehle,  vgl.  tallaim;  teallaim  Isteal 
O'R  —  Praet.  Sg.  3  ma  dudöll  ni 
Wb.  22b  {siquid  furatus  est  Z*.  462^: 
PI.  3  Dep.  teallsadar  i.  do  goidsead 
0'€l.  {Beür.  VIII  328>.  —  Inf. 
Nom.  is  irchride  a  tellad  erm-som 
Gl.  zu  haec  omnia  in  figura  con- 
tingebant  Ulis  Wb.   11»  {Z^.  624.. 

telltiS)  no  thelltis  .  .  oc  öl  «1^ 
ergötzten  sich  mit  Trinken  p.  310, 3? 
vgl.  ni  telfea,  ni  thelfea  doib,  ni 
tellfea  doib  non  juvabit,  non  jn- 
vabit  eos  Wb.  25^»,  2öc,  26»  (Z». 
459). 

teima  s.  tailm. 

telt,  ro  thelt  ScM.  21,  9? 

temadar  Hy.  1,  2  Cot^eetur  für 
timadar,  Gl.  c|oro]  emdar  sinn  diar 
dit[in]  i.  done  ar  n-di[tin],  also 
woM  zu  do-emim  gehörig. 

1.  temair  Warte?  specuia  Z*. 
259;  vgl.  „omnis  locus  conspicun^ 
et  eminens  sive  in  eampo  sive  m 
domu,  sive  in  quocmique  loco  sä, 
hoc  vocabulo  quod  diciiur  Temair 
nominaripotest*'  Dinnsenchas  {Corm. 
Tr.  p.  157);  i.  grianan  no  tnlach, 
temair  in  tige  i.  grianan  Corm. 
p,  42;  glasaib  temrach  i.  a  glaisi- 
sinib  na  tulach,  temair  tulach  da 
reir  sin  O'Bav.p.  73  doglinn.  Vgl. 
Temair. 

2.  temair,  teamair  i.  gruaidb 
O'Bav.  p.  121. 

lerne,  tembe  death,  sickness 
CR.,  vgl.  unter  2.  melg. 

temel  Finsierniss;  obscurüas 
Z*.  768.  —  Sg.  Nom.  Hy.  2,  4i: 
p.  133,  6;  FA,  5;  Bat.  din  temal 
Gl.  zu  de  obscuratione  solis  ML 
16e,  7  (Z*.  211V,  fo  theimel  boi  in 
inis  Fei.  p.  CXV  S4. 

I       temen  dark  grey  Fei.  Index; 

j  i.  doirche  Corm  p.  16  deme;  teimean 
dorchi  no  odar  ibid,  p.  42  teim. 


ten 


817 


tennim 


ten  Feuer,  vgl.  tene.  —  Sg. 
Dat.  0  thein  co  fraig  FB.  55;  cod 
t^in  Lg.  17,  6  für  ocon  tein  am 
Feiger;  asin  ten  Hy.  2,  48  {.Gl.  i. 
asin  tened\  tein  Fr.;  for  ten  Hy. 
5,  74  {Gl.  i.  for  tenid\  tein  jFV.;  äcc. 
ar  thein  ITj/.  6,  14,  Gl.  i.  ar  thenid. 

ten-  8.  tin-. 

ten-ehor  Zange;  forceps  SG. 
70a,  8.  —  Sg.  Dat.  isin  tcnchoir 
5.  unter  2.  fichim;  dobidgad  Göibne 
asin  tenchar  na  gsei  co  n-glendais 
iäin  ursain  Corm.  p.  32,  27  ^nescoit). 

tend  fest,  stark;  teann  stiff, 
strict,  tight,  sträng  O'R.;  is  tend 
mo  Chris  est  firmum  cingulum  meum 
Z\  954  {Kl.  Netib.)]  tend  in  fath 
,^^^1  the  cause''  Fil  p  CXXXl V  8 ; 
teand  co  traig  „strong  with  foot" 
iUd,  p.  CXXXV  1;  Acc.  F.  mo 
thuaith  tind  p.  133,  7?  —  Vgl. 
com-thend,  imm-thenn,  for- tend  {so 
zu  lesen  FB.  47). 

tendftl  Feuerbrandy  Feuer; 
i.  tene-dh&l  i.  däl  tened,  co  tenid 
i.  cusin  in  ad  in  fadaigthcr  in  tendäl 
Corm.  p.  43  (cosin  tenid  innataither 
in  tendäl  LL.);  teannala  firebrands 
0*R. ;  agus  ro  chuireadar  teine  agus 
teandala  innte  „and  threw  fire  and 
firebrands  into  it"  Tor.  Dh.  p. 
186,  6 ;  carna  coimib  cnomes  cadla, 
at  6  ada  na  Samna,  ten  dal  ar  cnuc 
CO  n-grinne,  bläthach  brechtän  ür- 
imme  citirt  von  0' Curry ,  Atlant. 
No.  II  p.  371  {The  Sick-bed  ofCuch.). 

tene  M.  Feuer;  ignis  Z*.  255; 
tine  Gl.  zu  richis.  —  Sg.  Nom. 
tene  TE,  12  LU.;  p.  191,  12;  SC. 
17;  teni  p.  21,  31;  TE.  20;  Gen. 
tened  Hy.  1,  29;  5,  91;  7,  so;  FA. 
17;  25;  27;  29;  30;  p.  191,  11; 
FB.  15;  49;  52;  92;  p.  310,  20;  86; 
for  richessaib  ro-thened  „o/*  great 
fire"  ScLb.  20;  oc  b^im  tened 
9.    unter    spr^d;    Dat.    di    thenid 

FA.  21;  0  thenid  co  fraigid  vom 
Feuer  {in  der  Mitte  des  Hauses) 
bis  zur  Wand  FB.  2;  p.  309,  82; 
s.  unter  ten;  Acc.  tenid  Gl.  zu  eed 

FB.  68,  11;  etir  tenid  ocus  fraig 
SP.  I  1;  tairmchell  däilteined  leö 
FB.  16  Eg?  PI.  Nom.  mor-thenti  p. 
190,  80 ;  Gen.  na  tened  n-ecsamail 


ibid.  29;  Dat.  ro  loiscthe  uas  tenn- 
tib  Fei  Prol.  39.  —  Davon  tentide. 
tenge  Zunge;  lingua  Z*.  255. 
—  Sg.  Nom.  tenga  Hy.  6,  is;  PI. 
Dat.  triana  tengthaib  FA.  27;  ga- 
bail  for  tengthaib  ,,gag  on  tongues" 
ScLb.  20.  —  Comp 0  8.  döel-,  nem- 
thenga. 

1.  tenlaeh,  tellach  Herd  {vgl. 
fiallach  für  fianlach);  tenlach  i.  te- 
nelige  Corm.  Tr.  p.  157,  tenlaeg 
LBr.  1.  —  Sg.  Gen.  glanad  tellaig 
in  rlgthige  Three  Hom.  p.  8,  27;  Dat. 
iohert  Cnchulainn  a  lue  afridisi  co 
m-böi  a  n-imdorus  isin  tenlug  fö 
LU.  p.  19^  22;  Acc.  ros  glan  in 
t-aingel  in  teliach  in  öidche  sin 
Three  Hom.  p.  10,  1;  PI.  Nom.  secht 
tellaige  ScM,  1 ;  Gen.  gainem  lir  fo 
longaib  ropat  Ifn  a  tellaig  Three 
Hom.  p.  34,  1  {fftheir  hearth's  num- 
ber*'),  reimt  auf  bendaib. 

2.  tenlach,  esgal  no  tenlach  i. 
census  quod  toUitur,  Gl.  zu  Tolle- 
tum  SG.  36b,  4. 

tenlam  i.  spr^d  {Funke)  i.  teni 
läma  Corm.  p.  42;  teanlamh  a  steel 
OB. 

1.  tenn  s.  tend. 

2.  tenn  i.  Icdradh  {s.  letrad) 
O'Dav.  p.  121;  cutting  O'Don. 
Suppl.  —  Hierher  in  cach  tind 
SC.  37,  17  („*n  every  slaughter*^ 
O'C.)?  a  tind  hi  tend  FB.  73? 

3.  tenn,  teann  i.  losgadh*  O'Dar. 
p.  121,  8.  tennim. 

tennad  i.  canamain  {Singen) 
O'Dav.  p.  121,  vgl.  teinn  i.  aisneid 
ibid.  p.  120. 

tennaim,  teannaim  /  strain^ 
press,  urge  O'B.  —  Praes.  PI.  3 
tennait  a  n-ette  fria  curpu  FA.  33 
{„beat  their  wings  against  their 
bodies**). 

tennal  i.  maith  O'Dav.  p.  121 
Tadhg. 

tenne,  teiune  iension,  strict- 
ness,  rigidness  O'B.,  von  tend; 
Gl.  zu  tailce;  s.  unter  3.  timme. 

tennim  ich  funkele,  leuchte 
hervor,  brenne,  vgl.  taitnim.  — 
Praes.  Sg.  3  rel,  teunes  p.  310,  21 
(tatnit  FB.-  49).  —  Inf.  tennad  i. 
losgadh  O^Dav.  p.  121;  tennad  breo 

52 


tentide 


818 


ter-ehomracim 


teangad  tulbret^  I.  is  losgadh  don 
tengaidh  bere«  na  tulbret^a  ibid. 

tentide  feurig,  von  tene.  — 
Sg.  Nom.  FA.  16;  17;  18;  Gl.  zu 
tind  J^.  4,  s;  Dat.  na  dlüim  then- 
tide  jF*k.  10;  Acc.  FA,  8;  22;  PI. 
Nom.  M.  tentide  FA.  20;  26; 
F.  tentide  FA.  25;  26;  28;  30; 
p.  190,  27;  tentidi  tWd.  25;  28;  j). 
191,  8;  Gen.  na  sraigell  tentide 
t&td.  ss;  Da^.  co  sroiglib  tentidib 
FA.  16;  29;  i>.  191,  so;  27;  Acc. 
M.  tentidi  FA,  21;  F.  tentide  25. 

ted  s.  tee. 

1.  teoir  «.  tri. 

2.  teolr«=ia*.  theoria  O'Dav. 
p,  120;  contemplation  O'Don.  Suppl.; 
fothaigisium  eclaü  hifa  ^Hii)  iarum, 
tri  L  ri  teoir  immanchaine  aca-som 
innti,  ocus  LX  fri  hactail  Three 
Hom.  p.  118,  7  {„for  medüation"). 

teol  M.  Dieb,  vgl  Beitr.Ylll  328; 
teöl  thief  O'R.;  tele  {lies  teol)  i. 
gataig«;  O'Dav.  p.  121;  Du.  Acc. 
im  da  ban-teolaigh  ibid. 

1.  teora  s.  tri. 

2.  teora  Rand,  Grenze;  teöra 
a  border,  limit  O'E,  —  Sg.  Dat. 
do  theoruinn  eatorra  ah  Grenze 
zwischen  ihnen  Keat.  p,  124;  Fl. 
Acc.  ro  cheangail  Diarmuid  agus 
Osgar  teoranna  a  sgiath  ina  ch^ile 
„the  rims  of  iheir  shitlds'*  Tor.  Dh. 
p.  164. 

teorannaeht  Begrenzung, 
Grenze;  Sg.  Dat.  ag  so  do  theo- 
rannacht  na  Midhe  risna  coigea- 
dhuibh  Keat.  p.  128. 

teou  8.  tee* 

tepor,  „is  drochbanais  duit-siu 
cetus*^  or  8e8em,„anad  lim-sa  ocus 
ri  hErend  do  facbail,  ocos  beith 
duit  foram-sa  ocus  a  thepor  im 
diaid-si"  „and  its  vengeance  to 
follow  me"  TB.  p.  180,  s. 

teprennim,  für  do-aith-brendim, 
ich  fliesse.  —  Praes.  PI.  3  doe- 
prannat  i.  imdaigitir  Gl.  zu  afluant 
Ml.  39^;  toiprinnit  Gl  zu  influunt 
Goid.*  p.  70  {LHy.l  —  Praet. 
PI.  3  doreprendset  cöic  bainne  a 
m^raib  Pätraic  „five  drops  flowed 
from  P:8  fingers"  Goid.^  p.  70 
(Vit,  Trip.),  —  Vgl.  tepresiu. 


tepresiu  F.  Fliessen,  Fluss; 
teibrise  a  genÜe  dropping  of  water 
O'R,  —  Nom.  tepresiu  fola  Blut- 
vergiesaen  LBr.  p,  21 2^  i5;  tepersn 
a  inchinde  Corm.  p.  36,  25;  Acc 
ro  escomla  demun  ian«iH  tria  the- 
presin  a  brond  „through  the  flux 
of  his  bdly''  SMart,  30. 

ter-,  für  do-air-,  weehidt  mü 
tair-9  tir-,  tanr-,  tar-. 

terad  8.  1.  tnrud« 

terbaigr,  a  terbaig  andregoin  1. 
a  galar  bansidi  SC.  28. 

ter-br6d  interruption  SeLb. 
23,  vgl.  tur-brdd. 

terbud  Trennen;  aeceranee 
Three  Hom.  Index;  terbadh  i.  innar- 
hadh  no  delvi^udh  O'Dav.  p.  120; 
Dai,  ro  rithset  co  dian  dia  terpüd 
na  n-üan  „to  separate  the  lambt' 
Three  Hom.  p.  8,  is  {die  Lämmer 
waren  zu  ihren  Mattem  gelaufen); 
Acc,  dog^na  a  n*delignd  ocus  t 
terbod  ScLb.  5. 

tere  spärlich,  knapp;  tearc 
few,  rare,  scarce  QfÄ  —  Sg,  Nom. 
betha  thearcc  Gl.*tu  Fil.  Sept.  8; 
PI.  Acc,  na  tri  turcu  tercu  SP.  l  i? 
vgl,  caom  i.  terc,  ut  est  inti  dis 
m-bi  caome  in  cethra  i.  is  terci 
cenel  innili  O'DacL«.  67.  —  Com- 
pos.  for  terc-pit  Fil,  Sept.  8,  Gl. 
for  proind  m-bic. 

1.  tereb&l  s,  ter-grabim* 

2.  tereb&l  F.  Sonnenaufgang, 
8,  turcbäl.  —  Nom.  in  tercbäl  orten« 
Tut.  Gl,  139  (Z*.  884). 

terce  F.  Knappheit,  Spar- 
lichkeit,  Mangel.  —  Sg,  Nom. 
ar  dodechaid  tercca  bfd  ann  Hjf, 
1  Praef  („scareity  of  food'');  Dat. 
fer  ro  scrib  cen  tercai  cainscelt 
Crist  crochdai  Fit.  Mai  6  („wUhoHt 
Stint"),     Vgl.  unter  terc. 

terehanait  s.  tair-chanim. 

ter-ebomrae  Zusammenkom- 
men, Versammlung;  congregaiio 
Z\  886.  —  Sg,  Nom.  SC.  21;  Gen. 
senim  terchomric  Wb.  13^;  do  m- 
mud  cach  thercomraic  p.  310,  e: 
Dat.  don  tirchomruc  nöib  Gl.  zu 
ecdesiae  Dei  Wb.  18«;  ina  tfrchom- 
nie  im  Ghoncobur  SC.  24. 

ter-ehomraeim    I   ich   komme 


tor-firochicc 


819 


tess-baith 


zusammen.  —  Praes.  sec.  PI.  3 
cia  duerchomraictis  doib  in  clöini 
Ml.  128  {Z\  886).  —  Praet.  PI  3 
duirchomraicset  cloini  n-doib  fessiu 
Gl.  zu  congregaverunt  iniquitatem 
8%b%  ibid. 

ter-fochrice  F.  Kaufen,  Preis; 
turfochraic  relieving  wages  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Dat.  ön  terfochraic 
munerum  ohlatione  Ml.  14»,  14; 
taccath  imom  thirfochrig  als  Prei^ 
für  mich  TE.  10,  le;  PI.  Nom. 
terocbraicci  Gl.  zu  munera  Ml.  36» 
(Z\  887). 

ter-^abim  (do-air-gabim  7)1  pr  o- 
fero,  vgl.  tör-gabim.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  rann  insce  nf  tergabar 
ade  SG.  4^  u.  —  Part.  PI.  Nom. 
SLmal  atatercabthi  inn&  ep^rta  sin 
Ml.  32i>,  1.  —  Inf  Nom.  a  tcrcbäl 
trco  fesin  SG.  4'>,  4. 

terismid  {vgl.  tairissem),  ban- 
terismid  Gl.  zu  ohstetrix  SG. 
69»,  18. 

t^maim  (für  do-^rnaim)  II  ich 
entkomme.  —  Conj.  8g.  3  conna 
t^rna  ass  Lg.- 15.  —  Inf  Acc.  as- 
roUem  t^rnam  Hy.  5,  loo. 

ter-uaera,  vgl.  föcarim,  fdacraim; 
CO  ruacht  in  teriiacra  „t?ie  sum- 
mons  came**  Goid.*  p.  99  (LHy.). 

tes  s.  tess* 

tes-  8.  tess-* 

tese  in  einer  Glosse  zu  lanx, 
8.  slice. 

ie»eA\mich*schneide;  teasgaim 
I  cut,  lop  off.  —  Praes.  8g.  3  tes- 
caid  Gl.  zu  selais  Oss.  III  8.  — 
Praet.  Sg.  3  cia  rod  slig  i.  rot 
tesc  Gl.  zu  ce  roselaig  Fei.  Prol. 
101;  ro  tesc  8cM.  14  H  (ro  loitt 
LL.)\  tesgus  Gl.  zu  selais  Oss. 
III  8  Ed.  —  B'fut.  sec.  Sg.  3  con 
tescfad  finna  i  n-aigid  srotha  LU. 
p.  79^  18;  no  thescbad  FB.  91; 
PI.  1  tescfamit-ne  fän  in  crand  sa 
SMart.  25.  —  8-fut.  Sg.  3  Dep. 
diles  don  coin  tria  fraigidh  no  for 
dorus  acht  ni  do-esistar  i.  acht  na 
ro  tescait  ni  O'Dav.  p.  81  eses 
{„provided  that  he  do  not  cut" 
Stokes,  Corm.  Tr.  p.  XI).  —  Pass. 
Praes,  Sg.  3  tescthar  a  fblt  F61. 
p.  XXXVIIl  18.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 


no  tesctha  a  folt  ocus  a  ingno  cecha 
dardain  chaplaite  Fä.  p.  GLXXI  lo. 

—  Praet.  PI.  3  ro  tesctha  co  rindib 
Fü.  Prol.  238.  —  Inf  Nom.  rop 
äii . .  a  thescad  SMart.  25. 

teseba  s.  tess-baith. 

1.  tess  M.  Hitze.  —  Sg.  Nom. 
tes  SC.  36;  Gen.  iu  tesa  caloi'is 
SG.  5»  (Z«.  211);  Dat.  ar  a  tes 
SC.  36;  irro-uacht  irro-thes  ScLh. 
20;  Acc.  eter  dacht  ocus  tess 
FA.  26. 

2.  tess  Adv.  südlich,  im  Süden, 
wohl  nach  Analogie  von  tüaid, 
tüas,  tair,  tlar,  von  dess  gebildet; 
tess  ocus  tuaid  im  Süden  und  im 
Norden  FA.  4;  ittr  thes  ocus  tü- 
aid TE.  3  Eg.;  süt  tess  zu  lesen 
SC.  11,  9  (tes  H.). 

tess-,  tes-  Verschmelzung  der 
Präpositionen  do-ess-  {Z^.  881); 
tese-,  tesa-  enthält  eine  vollere 
Form  esse-,  essa-,  vgl.  ara-  neben 
air-,  ar-. 

tessaiglm  III  ich  mache  warm, 
heiss,  von  1.  tess.  —  Imperai.  PI.  2 
tessaigid  indlat  döib  LU.  p.  19»,  23. 

tess-arglm  lieh  rette.  —  Praes. 
Sg.  1  dum  esurc-sa  SG.  Incant. 
(Z*.  428,  949);  tessurc  ibid.;  PI.  3 
tessairgit . .  in  mn4i  TBF.p.  156, 16. 

—  Praes.  sec.  8g.  1  doth  esarcaind- 
sea  {ßo  zu  lesen)  SC  40.  —  Praet. 
Sg.  3  donn  esmart  Hy.  3,  8  {nach 
der  Glosse,  nach  Stokes,  Beitr. 
VII  28,  und  nach  Ebel,  Z*.  1092, 
wäre  es  Fut.)?  —  Fut.  Sg.  3  donn 
essaircfe  Gl.  zu  Hy.  3,  8.  —  Inf. 
tess-argon. 

tess-argon,  -areon  F.  Bettung, 
Retten,  Inf  zu  tess-argim.  —  Sg. 
Nom.  CO  fagbad  a  thesarcon  SC. 
29,  u;  Gen.  ar  accuis  tesairgne . . 
don  galur  TE.  13  LU.\  Acc.  ar 
tesargain  Gl.  zu  Hy.  3,  8. 

tess-banat  deficiunt  Z^.  881; 
tesbanat  Wb.  ll<i;  ni  tesbanat  no 
nf  dechriget  Pr.  Cr.  62». 

tess-buith  Fehlen;  tesbuith 
deesse  Z*.  881.  -—  Sg.  Nom.  inab 
te8^a-si  tesbuid  a  hEmuin  j;.  144, 19; 
Dat.  do  thesbaid  FB.  94.  —  Conj. 
Sg.  3  no  co  teseba  nf  de  dciss 
J^ichts    davon    fehle   SC.   27,    vgl. 

52* 


tdssmaltA 


820 


liaehair 


eseba  unter  esbat.  —  Praes.  sec. 
8g.  3  ni  con  tesbad  banna  ass 
Hy.  5,  88;  mani  thesbad  nl  aire 
ScM.  3,  7.  —  Perf,  Sg.  3  tesarbae 
{für  tessa-ro-bae,  vgl.  te8e-ba)  Gl. 
zu  a  mctoriae  spe  oberem  Ml.  34c,  ig- 
manid  tesarbi  nf  maith  assa  gnimaib 
Wh.  28d,  30. 

tessmalta,  it  fat  sin  cbena  prfm- 
thesmalta  iffirn  cona  pbianaib  „the 
Chief  detail^'  ScLb.  22. 

tess-tA,  für  do-ess-U,  es  fehlt; 
deest  Z*.  490,  881;  a  n-dot  esta 
dit  nirt  SC.  13;  don  estao  a  hEmuin 
p,  140,  25;  a  testa  dorn  ic-sa  TE. 
il  LU.;  ScM.  6;  ni  thesta  ni  dib 
p.  41,  14;  inab  tes^a-si  te^buid  p. 
144,  19;  testo  so;  ni  thesta  fomi 
p.  22,  9.  —  Inf.  testäil  tvant,  de- 
fect  O'B.  —  Vgl  tess-buith. 

testamail,  in  trinöit  testamail 
Gl.  zu  trinoit  testa  Hy.  6,  lo. 

testas  M.  testimonium  Z\  787; 
teastas  report,  char acter  O'R.;  Gen. 
testassa  Wh.  15». 

testimin  c=  7a^.  testimoniam. 
—  Sg.  Dat.  iar  testimin  Ml,  22^,  25; 
isin  testimin  se  sfs  Wh,  15^  (Z*. 
349);  Fl.Acc.  amal  donuic  testimni 
Wh.  lOd  (Z«.  719). 

testiu  8.  teistia,  telssmim« 

Ut  Saite;  fidis  SG.  46^  {Z*. 
68);  t^d  nomen  de  sono  factum 
Corm.  p.  42.  —  PI.  Dat.  cona  te- 
duibh  finndruine  On  ihe  Mann.  III 
p.  361;  Acc.  im  na  töta  sin  TBF. 

p.   140,  26. 

tetar-  für  do-et«r-  Z*.  -882. 

tetar-eor  interpositio,  intro- 
miasio  Z*.  882;  doetarcoirethar 
Gl.  zu  interpellat,  pro  nobis  Wh.  4*. 
Mit  nochmals  vorgesetztem  etar: 
amoJ  bid  on  etartetarcur  Gl.  zu 
velut  hostiae  intercessione  pur- 
ga/ri  Ml.  32»,  25. 

tetar-racht,  vgl.  ar  in  chom- 
tetracht  pro  comprehensione 
Ml.  118  (Z*.  887);  do  thetarrach- 
tain  a  chind  do  bualad  dar  bil  in 
sceith  ar  n-uachtar  On  the  Mann. 
III  p.  448  {„for  the  pwrpose''!)\ 
vgl.  doretarracht  Gl.  zu  considera- 
tionis  fijus  ade  (i.  hond  rose)  com- 
prehensum  Ml.  33c,  19. 


tetar-rat,  con  tetarrat  compre- 
hendit  SG.  29^»  (Z*.  431):  duetar- 
rat  Gl.  zu  quicquid  extremus  terrae 
finisincludit  Ml.  30«,  6. 

tetarthad,  no  bered  Oet  in  n-in- 
chind  Ina  chriss  düs  in  tetarthad 
^cht  n-amra  d*ültaib  do  marbad  di 
Aid.  Chonchoh.  22? 

tetas  für  do-^tas,  s.  ^tas;  ni 
thetus  p.  145,  8. 

t^te  F.  luxuria  Z*.  18,  von 
tee.  —  Dat.  i  t4ti  a  collai  FA.  27; 
dorn  th^ti  Fü.  Prol.  25,  Gl.  i.  dom 
aibindius  {vgl.  Three  Ir.  Gl.  p.  125). 

dia  teth  s.  taitim« 

tethna  Corm.  p.  30,  so,  s.  unter 
teinm  Isegda;  vgl.  tetnuis  i.  merech- 
duin  {s.  2.  mer,  meraige),  exeitement, 
rusHness  of  a  horse  O'Don.  Suppl., 
teadnas  fury,  rage  O'R.? 

tethra  i.  badb,  scallcrow  Beitr. 
VIII  328,  Gen.  tethrach  und 

1.  tf  Circuit  US?  i.  imteacht 
O'Dav.  p.  119.  —  In  tan  dobetr 
in  leo  a  gläid  ass,  tecait  foithi  na 
haili  anmannai,  co  tabair-som  thi 
dia  erbull  {„a  cott  of  his  tau*' 
Crowe)  impu  co  n-eiplet  isind  lue 
sin  acht  luch  ocus  sinnach.  Tic  in 
sailche  (selche  LU.  „the  hunter^' 
Crowe)  cncai-seom  iar  sin  co  tabair 
side  thi  {y,neta"!  Crowe)  immi-seom 
co  n-epil  LHy.  Amr.  133. 

2.  tf  Absicht^  Zweck;  design., 
intention  O'R.;  Findach  foglaid 
dorala  a  m-barr  sciach  osin  tibraid 
for  tii  merU  forsin  cill  Fil.  p. 
LXXX  17. 

3.  t(  i.  brat  O'Dav.  p.  121; 
Corm.  p.  41,  a  garment  Corm. 
Tr.  p.  156;  tii  dubglasso  „Madt- 
gray  doakg'*  On  the  Mann.  III 
p.  158. 

4.  tf  s.  ticim« 

tfach  '^  lat.  theca;  pera  Ir. 
Gl.  41;  Gl.  zu  iadach;  tiag  oor«r, 
case  Corm.  Tr.  p.  162.  —  Sg.  Dat 
ainm  do  teig  liubair  Gl.  zu  folaire 
(«.  pölire)  Ir.  Gl.  371;  PL  Nam. 
polaire  ocus  tiaga  lebor  Three 
Hom.  p.  114,  4;  FH.  p.  CXLI  39. 

1.  tiachair  i.  doilt^^  O'Dat.  p. 
122;  sick,  weary  O'R.  —  Davon 
1.  tiachrae. 


tiachair 


821 


tibre 


2.  tiachair  klug;  i.  glic  O'Dav. 
p.  65;  vgl.  ticbair  lainn  Gl.  zu  acer 
SG.  41»,  10.  —  Davon  2.  tiachrae. 

1.  tiaehrae  F.  affliction  Fei 
Index,  von  1.  tiachair;  Crist  ba 
mor  a  tiachra  ,,for  Christ  great 
w<M  his  affliction'^  Fü.  Apr.  29, 
Gl.  i.  ba  mor  duilge  a  martra  i 
n-gorta. 

2.  tiaehrae  F.  Klugheit,  von 
2.  tiachair;  agility,  prudence  O'E. 

—  Sg.  Gen.  soas  co  m^t  tiacbrai 
„wilh  much  prudence**^  Fei  Nov.  12, 
Gl  i.  glicusa  {vgl   O'Dav.  p.  65). 

tiaeht  für  do  äiacht  wie  riacht 
für  ro  öiacht;  Sg,  2  ge  ro  thiacht 
ni,  cen  co  ro  siacht,  ui  rot  Stacht 
„though  thou  attainedst  one  thing, 
though  thou  hast  not  attained,  thou 
hast  not  arisen"  Three  Hom  p. 
24,  86;  ge  rot  siacht  nf,  cen  co 
tiaeht,  nf  rot  ictbar  ibid.  87. 

tiagaim  1  ich  schreite,  gehe. 

—  Praes.  Sg.  2  cid  th^gi  colluath 
Three  Hom.  p.  76,  is;  PI  1  ni  dla 
imgabiil  km  tfagma  LU.  p.  62»,  is; 
tiagmait  Gl  zu  Hy.  3,  i;  3  tiagait 
Lg.  13;  FA.  15  {Gl  zu  cengait); 
17;  29;  SC.  15;  16;  FB.  10;  55; 
64;  72;  79;  tiaguit  CC.  2  Fg.;  tia- 
gait aas  SC.  17;  35;  FB.  20.  — 
Imperat,  Sg.  2  tiag-sa  ass  TBF. 
p.  156,  10 ;  PI  1  tlagam  SC.  17; 
3  tiagat  Lg.  13.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  no  th^ged  p.  130,  84;  p. 
40,  31 ;  no  theged  Gl  zu  dobreth 
Hy.  5,  88;  tar  a  teged  Gl  zu  Hy. 
2,  89;  ni  thegith  TE.  2  Eg.-,  ni 
t^igeth  ibid.;  no  th^iged  FB.  70; 
88;  PJ.  5   teigtie   Oss.  I  i;   t^gtis 

FA.  32  LBr.  —  S-fut.  Sg.  1  re 
tias  LHy.  Amr.  1;  Ad.  Prayer  1; 
cia  thiasu-sa  Wh.  23c  (Z*.  466); 
Sg.  2  bi  td  theis  isa  tech  ar  thus 

FB.  17;  teisiu  TE.  IS  Lü.;  3  cia 
thes  hf  loc  bes  ardu  Ml  23<i,  83; 
ceta  the  FB.  62;  PI  1  cia  tiasam 
Hy.  1,  2\  3  c^n  co  tiasat  FB.  6. 

—  Fut.  sec.  Sg.  2  lat  noebu  tan 
tiastfe  „when  thou  shalt  come*'  Fei 
Epil  470;  3  con  tessed  Hy.  2,  7, 
Gl  i.  CO  n-dichsed;  PI  3  cia  tia- 
stals  FB.  61.  —  Pass.  Praes. 
Sg.    3    tfagair    uadib    ar     chend 


Conculaind  es  wird  von  ihnen  aus 
zu  C.  gegangen,  d,  h.  es  geht  eine 
Botschaft  von  ihnen  zu  C.  FB.  61 ; 
tiagair  chuccu  do  fis  scäl  düs  cid 
ro  chäinset  TBF.  p.  148,  8I.  — 
Imper.  Sg.  3  asrubartatar  fir  betho 
tiagar  huäin  dochum  Hi[ru]8alem  düs 
cid  forchomnacuir  indi  ind  inaim 
so  Ml.  16c,  5;  tiagar  uait  din  co 
siair  do  mathar  TBF.  p.  136,  11; 
SC.  36.  —  Fut.  Sg.  3  tiasUr  ScM. 
4.  —  Inf.  Nom.  ba  com  deit  ti- 
achtain  {Form  des  Acc.)  TE.  13 
Eg.]  SC.  32;  Dat.  oc  tiachtain 
FA.  7;  Acc.  cen  tiachtain  SC.  32. 

1.  tiamda  i.  metta  {furchtsam^ 
feig)  Gl.  zu  ol  ni  tiamdai  tim  som 
^^since  he  is  not  timid,  feeble^'  Fü. 
Prol  257  {vgl  O'Dav.  p.  122). 

2.  tiamda  i.  dorcha  {dunkel),  Gl 
zu  admat  na  ba  tiamda  f,iimher 
ihat  is  not  dark''  Fü.  Prol  294 
{O'Dav.  p.  122). 

tiar  Adv,  im  Westen,  west- 
lichy  von  sfar  gebildet,  s.  2.  tess; 
SC.  33,  18. 

tiarmö-  für  do-larm-fo-  Z\  887. 

tiarmÖ-racht  Folgen,  Verfol- 
gen; consequentia  Z*.  887.  —  Sg. 
Nom.  dorofch  in  tfarmöracht  forro 
CO  hÄth  n-Imfaait  for  Boind  Lü. 
p.  127»,  9.  —  Vgl  iarmoracht. 

tiat  er  soll  gehen,  vermuthlich 
nicht  verschieden  von  t4et,  3.  Sg. 
Imperat  zu  t^it  {anders  Stokes, 
Beitr.  VII  p.  40);  „tiat  iarom"  ar 
Gdculaind  SC.  32;  „tiat  Lugaid 
fris"  Ol  cäch  Lü.  p.  70»,  88.  — 
Stokes,  Rem.*  p.  77:  „ti-at  let  him 

go". 

tibertis  s.  tahraim« 

tibim  III  ich  lache.  —  Praes. 
Sg.  1  ni  thibiu  Lg.  17,  58;  2  cian 
0  tibe  do  gaire  Corm.  Tr.  p.  90 
galgat;  3  tibid  gen  fris  SC.  8; 
PI  3  tibit  FB.  64.  —  Praet.  Sg.  3 
ni  ro  thib  gen  n-gairl  Lg.  17.  — 
Comp  OS.  cuitbim. 

1.  tibre  „dimple"  Crowe,  Siab. 
Concul.  p.  431;  cethri  tibri  cech- 
tar  a  da  grdad  i.  tibre  buide  ocus 
t.  üane  ocus  t.  gorm  ocus  t.  corcra 
Lü.  p.  81»,  18;  SC.  37,  9;  10. 

2.  tibre  s.  tabraim. 


ticcim 


822 


ticsaim 


ticeim,  für  do-iccim,  I  ich 
komme.  —  Fraes.  Sg.  2  Dep.  „is 
calma  tecair  anu-sin  anocht  a  Ua 
Neill"  Ol  Mobil  Three  Hom.  p. 
106,  6;  3  tic  FA.  24;  SC.  29,  »i; 
33,  26;  32;  36;  FB.  18;  39;  40; 
tic.dia  tig  TE.  14  LU.;  SC,  14; 
tic  . .  do  saigid  in  bantrochta  FB. 
65;  78;  tic  Lseg  ass . .  co  Emain 
SC.  20;  ni  thic  do  neoch  es  kommt 
zu  Niemandem  =  es  ist  Niemandem 
gegeben  p.  169,  21;  FA.  9;  tic  for 
coDair  do  Ardmacha  p.  21,  30;  tic 
..ina  d&il  TE.  13  LU.\  ticc  . .  asa 
diu  TE.  12  Eg.',  cret  ticc  ritt 
iO(ts  ist  dir  zugestossen  TE.  1  Eg.; 
9;  dus  n-ig  biad  wird  ihnen  zu 
Theü  CC.  3  Eg.;  PI  3  tecait  p. 
170,  9;  FA.  33;  SC.  40.  —  Conj. 
Sg.  3  CO  tici  TE.  13  LU.;  conom 
thici-sea  dass  mir  zu  Iheü  werde 
FB.  24,  37,  conam  tici-si  ibid.  6 
Eg.  (conom  thic-se  LU.).  —  Imper. 
Sg.  3  ticed  SC.  32;  PI  3  tecat 
Lg,  13;  ScM.  4;  17.  —  Prctes.  sec, 
Sg.  3  ticced  TE.  13  Eg.;  ticeth 
11  Eg.  —  B'fut.  Sg.  1  ticfa  FB. 
38;  tiucfad  TE.  9,  31;  3.  ticfa  y. 
20,  19;  dos  n-icfa  cobir  Wb.  5° 
{veniet  iis  auxilium  Z*.  459);  dot 
icfa  dir  wird  kommen  SC.  20;  dorn 
ficfe  uaim-se  11,  6  {vgl.  S.  228); 
ticfai  p.  20,  28.  —  Fut.  sec.  Sg.  3 
do8  n-icfed  Hy.  2,  14;  19;  PI.  3  co 
ticfaitis  FB.  79.  —  S-fut  Sg.  1 
tfsa  ammach  SC.  34,  le  (tfs  H.); 
Dep.  mani  thisiur-sa  f^in  co  tistai- 
si  ar  mo  chend  Rev.  Celt.  III  p. 
181;  2  CO  tls  chucund  aridisi  ibid.; 
3  tf  p.  40,  36;  tl  forn  Gl.  zu  for- 
donte  ^y.  1,  1;  co  tf  FA.  14; 
SC.  3;  do  thf  FB.  52;  corap  eisium 
tfi  cucat-6u  2'hree  Hom.  p.  22,  7; 
PI.  1  dfa  tisam  FB.  5;  c^n  co 
tfsam  SC  45,  22;  ^  c^in  co  tisaid 
lim  FB.  6;  3  tisat  öl.  ju  fiy.  1,  le; 
immun  tisat  Hy.  1,  8  \\.  tisat  im- 
mund);  con  tissat  Hy.  2,  86  (i.  re- 
gait);  dia  tisat  SC.  6;  FB,  6.  — 
i'^u^  sec.  Sg.  2  co  tista-su  chucaind 
Three  Hom.  p.  14,  20;  co  tissad 
Hy.  2,  17;  FB.  17;  26;  79;  80; 
mad..tiBad  SC.  29,  9;  11;  I8;  do 
thisad  FB.  20;  connacham  thised 


üait  acht  oenUm,  ar  ni  fil  acht 
oenl&m  lim  Eet).  CeU.  III  p.  184; 
no  thisiuth  p.  145,  9;  PI.  2  co 
tistai'Si  ar  mo  chend  Bec.  CeU.  III 
p,  181;  3  cona  tistais  Lg.  14;  7!£. 
2  EJ/.  —  Perf.  Sg.  1  tanac-sa,  für 
do-anac,  veni  Z*.  448  (Beitr,  VII  10, 
ZUchr.  f.  Vgl  Sprf.  XXIII  202): 
ro  tanac-sa  ScM.  13;  5C.  41;  2  tir 
nac  jS»C.  20;  44,  11;  tanacaisia  {mit 
Flexion  des  S-praet.)  ScM,  11; 
13;  14;  3  tÄnic  ScM.  13;  Tß. 
14  LU.;  FA.  20;  5(7.  10;  38,  7; 
39;  FB.  80;  90;  tanic  p.  19,  m; 
21,  29;  39,  16;  21;  40,  e;  41,  12; 
19;  20;  42,  35;  46,  24;  Lg.  14;  TE. 
14  Eg.;  SC.  30;  45;  48;  FB.  81; 
tanicc  r£?.  12  Eg.;  14;  15;  18; 
Oa  4  Eg.;  tanic  rem!  £fC.  31; 
conda  thanic  Hy.  2,  39;  p.  130, 
25;  dod  inic  FB.  54;  dos  n-ainicc 
CC.  3  £J^.;  don  anicc  p.  141,  I6; 
dod  fänic  FB.  58;  82;  do6  fanic 
41;  PI.  1  tancamar  p.  40,  26;  JS?  tab- 
raid  tra  for  m-bennachtain  forsin 
flaith  don  f&ncid  LU.  p.  19»,  27; 
ro  b4  i  n-galur  ocus  tancabair  dorn 
torroma,  ro  ba  i  cumriuch  ocos 
tancaibair  {sie)  dom  thüaslngud 
ScLb.  5;  PI.  3  dodn-ancatar  die 
zu  uns  gekommen  sind  ScM.  4; 
täncat&r  FB.  21;  t&ncatar  ScM.  5; 
tancatär  FB.  54;  tancatar  Hu.  5,  u; 
p.  42,  4;  45,  2;  Lg.  16;  ScM.  1; 
SC.  3;  Jra.  26;  28;  tancotar  p. 
42,  7;  tangatar  TE.  6  .B^.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  tecar  chuca  iaruj»  dia 
marba<2  „then  people  go  to  kiU 
them"  Fei  p.  LXXV  4,  vgl  tfagair. 
—  Ptaet.  Sg.  3  tancaa  o  Ailill  ocus 
0  Mcidb  do  chungid  in  cboo  es 
wurde  gekommen  ==>  Botschaft  kam 
vonA.  und  M.  ScM.  1,  zur  Form 
vgl  mebais  unter  maidim.  —  Inf. 
Sg.  Nom.  tichtu  Hy.  2,  15;  21; 
ticht  TE.  IS  LU.;  Dat.  oc  tfchtain 
ass  FB.  10;  iar  tichtain  dd  asind 
loch  31. 

tiehair  s.  tlaehair« 

tiesaim  ich  hebe  auf,  nehme, 
ziehe  aus.  —  Praes.  Sg.  3  tiscaid 
Riches  a  betach  di  fiad  Choinch«* 
\aind  R.  sieht  ihr  Kleid  aus  LU.  p. 
20i>,  11;  ecmaic  böi  a  chlaideb  hl 


tidecht 


823 


timm-argim 


farrad  Fergusa,  tän-isca  Cuillius 
asa  thruaill  Lü,  p.  Qö\  86 ;  PI.  3 
ticsat  dona  conuib  ocus  dos  leicit 
tor[in}8licht  „theff  slip  tke  hounds 
and  put  thefn  on  the  track**  Corm. 
Tr.  p.  130  (orc  tr^ith).  —  Itnperat. 
Sg.  3  ticsath  a  chruich  tolla^  cru- 
cem  suam  Cam.  (Z*.  1005).  —  Praes. 
sec,  Sg.  8  nf  thiscad  a  drucht  do 
rind  ind  feöir  FB.  88.  —  Inf. 
Nom,  ig  8i  ticsäl  ar  chruche  duun 
farnn  Cam.]  tiscail  i.  tarraing,  ut 
est  tisgail  gaoe  a  haladh  den 
Speer  aus  der  Wunde  ziehen  O'Dav. 
p.  120. 

tideeht  Kommen,  vgl,  tuidecht 
und  titacht;  tidec^  dia  oilithre 
„to  go  on  a  pügrimage"  Three 
Hom.  p.  90,  17;  Gen.  tuirthfud 
tidechta  Patratc  docum  n-£renn 
p.  17,  16;  Bat.  Muire  ingen  do 
thidecht  dochumm  na  däla  Three 
Harn.  p.  60,  u;  ic  Macht  FA.  7 
LBr.  (oc  tiachtain  Lü.). 

tidlaeim,  tiodhlacaim  I  bestow, 
restare  O^R.,  aiM  tidDaclm  entstan- 
den? vgl.  adhlacad  monumentum 
Ir.  Gl.  759  neben  adnacul. 

tidnaehtaid  M.  Darbringer, 
Spender;  Melchar  tidnaehtaid 
ind  oir  Goid.*  p.  65  (LHy.). 

tiduacim  I  ich  bringe  dar, 
übergebe,  vgl.  tind-nacim;  tiodh- 
nacaim  I  dedicate,  off  er  up  O'B. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  thidnaic  a  leth 
don  bocht  SMart.  12.  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  tidnacar  is  offered,  is 
given  up  O'Don.  Suppl.  —  Praet. 
Sg.  3   do   ridnacht   F41.   Nov.  12. 

—  Inf.  tidnacul  s.  tind-nacul; 
Gen.  ni  rom  aerad-sa  dana  riam 
1  cinaid  mo  droch-tbidnacuil  ,fie' 
cause  of  my  niggardlmess"  Bev. 
Cdt.  III  p.  178;  Bat.  oc  tidnocul 
dö  in  rechta  „when  the  Law  was 
ddivered  unto  him'*  Three  Hom. 
p.  36,  12. 

tigr  s.  tiug>. 

tigbae  CR.  zu  sine  superjstite 
Ml.  23d,  14;  tigba  i.  cach  dödinach 
Corm  p.  43  (,,everything  la8t"\  vgl. 
ibid.  p.  44  tigrathos ;  tighba  i.  aithir 
tar  iia  a  mic  O'Bav.  p.  119.  — 
Vgl.  1.  ting. 


1.  tige  8.  teoh. 

2.  tige  F.  Bicke,  von  2.  tiug; 
ar  tige  Corm.  Tr.  p.  104  Jittiu. 

tiget  F.  Bicke,  von  2.  tiug, 
.s.  unter  indber;  ba  sl  tiget  ind 
irbaig  Lü.  p.  80^,  le;  tiughad 
ihickness  O'B. 

t4gerua  M.  Herr;  tigern  e  domi- 
nus Z*.  778;  tigema  deisi  duumvir 
Ir.  Gl.  398;  tigerne  trfr  triumvir 
ibid.  399.  —  Nom.  p.  169,  ao; 
euich  a  tigerna  FB.  38  Eg.;  Gen. 
do  tigerna  5(7.29;  Bat.  do  tbigernu 
FA.  30  (thigernai  LBr)]  Acc.  ni 
me  fuil  gan  tigerna  FB.  40  Eg. 

tigernas  M.  Herrschaft;  do- 
minatio  Ir.  Gl.  886.  —  Gen.  tilach 
. .  tigernais  hErend  SC.  21, 

tigernd  s.  6c-thigerud. 

tilach  8.  telacli. 

Um  feeble  Fü.  Prol.  259. 

tim-  8,  timiii-* 

time  8.  timme. 

timm-  für  do-imm-  Z^.  884. 

timm-61ii  Treiben,  Wegtrei- 
ben; Bat  oc  .timmaln  na  m-bö 
TBF.  p.  156,  22. 

.timmalrctheeli  eingeengt; 
t'ferg  treith  timaircthech  SC.  41, 
„thy  impotent  collected  anger"  O'C. 

timm-argim, -areimHcA  drän- 
ge zusammen,  enge  ein,  treibe 
in  die  Enge,  fange,  zwinge, 
strafe;  do-imm-urc  ango  Z^. 
428,  884;  tiomargaim  I  collect,  ga- 
ther  O'R.  —  Praes.  Sg.  3  nos  ti- 
mairg  leis  ina  fuair  do  muccaib 
ocus  d^aigib  alta  ocus  d'ernail  ca- 
cha  flada  ol  chena  Lü.  p.  127s  S6; 
airches  i.  ab  arceo,  i.  iarsinnl  do- 
thimairges  no  dothimairg  {für  do 
imairg)  indi  focherd  innte  Corm. 
p.  1 ;  PI.  3  laside  do  immaircet  ind 
eöin  a  n-ette  frid  ocus  a  cossa 
Lü.  p.  17»,  6.  —  Imperat.  Sg.  3 
timmargad  Gl.  zu  castiget  Ml.  41  r. 
—  T-praet.  Sg.  3  ni  6cen  dob  im- 
chomartt  Wb.  3l>  {rum  necessitas 
vos  compulit  Z\  455);  Sg.  3  döri- 
mart  Domnall . .  uile  „B. . .  arrested 
them  aU"  Fei  p.  LXXXVII  32; 
dorn  rimart-sa  in  demon  co  n-öen 
meör  isin  richis  ruÄid  LÜ. p.  114^,  35 
\Siab.  Concul.) ;  conda  timart  athach 


timmaniad 


824 


timmna 


gdithc  ar  thrögi  ocus  lobrai  p. 
131,  3.  —  Fut.  8g,  3  don  imaircfe 
O'Dav.  p.  123  toirec.  —  Pas 8. 
Praes.  Sg.  3  ni  timmorcar  fri  slond 
n-intliucta  SG.  3»  {Gl  zu  vox  in- 
articulata,  Z^.  884^;  PI.  3  drem 
timaircit€r  ar  ecin  do  denam  thole 
De  FA.  23  (timaircther  LBr.).,,— 
Praes.  sec.  Sg.  3  duimmaircthe  GL 
zu  ai-tabatur  ML  G3  r.  —  Part. 
Sg.  Nom.  ind  e  timmorte  e  coi'repta 
SG,  12»;  PI  Nom.  neph-thimmorti 
fri  slond  n-intliuchta  GL  zu  inar- 
ticulatae,  hieran,  SG.  3»  {Z^.  884); 
Dat.  timmartaib  GL  zu  artis  rebus 
ML  27»,  4.  —  Inf,  timarguin  GL 
zu  toirec  O'Dav.  p.  123,  timorgum 
no  tinol  GL  zu  timcomair  ibid. 
p,  121;  Dat.  is  all  do  tbimarcain 
cach  anma  phiantair  ScLh,  21. 

timmarnad  M.  Auftrag',  tio- 
marnadh  a  command  O^B.  —  Sg. 
Nom.  timamad  duit  .  .  öm  c^liu 
SC.  13;  20.  —  Vgl  timmna. 

1.  timm-ehell,  timcell  i.  gabail, 
to  redte,  repeat,  ma  ro  tbimcill  in 
file  a  Äir  O'Don.  SuppL  —  VgL 
4.  tairchellaim. 

2.  timm-ehell  Umkreis,  Um- 
kreisen, Umgeben;  GL  zu  tair- 
ceall  O'Dav.  p.  123.  —  Sg,  Dat. 
it  tri  mfs  deacc  soli  oc  timchull 
serat  ton-imchela  lüna  hina  öenmis 
Goid.*  p.  53  {Wien.  GL);  snith 
tentide  oc  a  tbimcbell  ein  feuriger 
Strom  umgiebt  das  Thor  FA.  17; 
(occa  airchell  LBr.) ;  sedht  müir . . 
ina  tbimcell  sieben  Mauern  utn- 
geben  ihn  ibid.  11;  tri  cressa  ina 
mör-thimchell  „three  zones  all 
around  Him"  ibid.  8;  10;  26  (na 
m6r-thimchiull  LBr.);  ohne  Präpo^ 
sition  timchell  rund  herum,  rings 
umher  Lg.  11;  p.  131,  i;  Tir.  1; 
mör-tbimchell  Lg.  11;  ar  tlmchell- 
ni  circa  nos  Wb.  14d  {Z^.  884);  fri 
cach  se  timcbcU  araile  FB.  20; 
mör-tbimchell  ind  rfgsuide  um  den 
Thron  herum  FA.  12  (immortim- 
chell  LBr.);  dam  timchill  aratbair 
8.  unter  dam. 

timmehellaim  ich  umkreise, 
umgebe, gehe  ringsum,  —  Praes. 
Sg.   3    timchellaid . .  mür  FA,    17 


(don  oirchell  LBr.);  timcellaid  Mu- 
main  uli  ocus  pritcfaaw  doib  er 
geht  umher  Three  Hom.  p.  32,  «i; 
ton-imchäla  s.  unter  timm-cbeil; 
PL  3  timchellad  {£u  lesen  timcbel- 
lat?)  a  tech  Imme  cnaird  on  donis 
diarailiu  TBF.  p.  140,  7.  —  Inf. 
timmcbellad,  timceallad  no  tim- 
cbuairt  GL  zu  tincbor  O'Dam,  p.  120. 

timm-eh6airt  Umkreis;  um- 
ceallad  no  timchaairt  Gl.  zu  tin- 
cbor O'Dav.  p,  120;  hi  timcbnairt 
na  scule  se  um  diese  Sditde  herum 
Hy.  1,  40. 

timm-dibe,  timdhibbe  lesse- 
ning,  ruin,  destruction  Ö'R. 

timm-dibiiini  I  ich  sehneide 
ab;  doimdibnim  GL  zu  pareo  Wh. 
17d  {decido,  narrcUionem,  Z*.  886). 
—  Praes.  Sg.  3  timdibhen  i.  impo 
O'Dav.  p.  121?  —  Praet.  PI  3 
ro  tbimdibsit  a  sseghul  TE.  20  Eg. 

1.  timme  F.  Wärme;  Urne  heai, 
warmth  O'R.  —  Sg.  Dat.  hi  timmi 
Hy.  2,  82;  Acc.  do  reir  riaglai  cen 
time  FeL  p.  CXVI  8. 

2.  timme,  time  the  Icust  end  of 
a  ihing  O'R.;  gan  brön  b^is  agus 
time  saogbail  d'imirt  air  „icühout 
having  die  grievousness  of  deaih 
and  the  final  end  of  life  executed 
upon  him**  Tor.  Dh.  p.  92. 

3.  timme 9  time  fear,  dread 
O'B,;  ferr  teinni  na  timmi  „vtüour 
is  better  than  timidity"  On  the 
Mann.  III  424? 

timm-graire  Bitte,  Bitten; 
tiomgaire  i.  guidfae,  iarraidh  O'Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  tänic  timgairi 
dö  tichtain  dia  cricb  f essin  LU. 
p.  125^»,  6. 

timm-grairim  I  ich  bitte.  — ■ 
T'prctet.  Sg,  3  timgart  i.  ro  choin- 
nig  ut  est  timgart  in  ben  iarom 
don  cormuim  O'Dav.  p.  122  (^,then 
the  woman  inquired  for  the  alef' 
p.  168,  quaesivit  Z*.  455);  *dom 
rimgart-sa  p.  328,  22;  PI.  3  tim- 
gartatar . .  celebrad  FB.  56. 

timmna  N.  Vermächtniss, 
Ueberweisung,  Verfügung; 
timne,  timpne  praeceptum,  man- 
datum  ZK  229,  884;  tiomna  «^ 
testament,  bequest  O'B.  —  Sg.Acc. 


timTniiaim 


825 


tin-chetal 


don  lucht  uä.  ro  chomaill  a  tfaoil 
0CU8  a  thimna  ScLh.  9;  PL  Dat. 
iar  timnaib  in  rig  sa  Fil.  ProL  20. 

timiiiiialm  ich  vermache,  über- 
weise, vgl  immoräni  Gl.  zu  dele^ 
gatum  Cr.  30 c  ^z^,  463\  imräiii 
Tir.  5  {„<»88igned'')\  tiomanaim 
I  givCj  bestow  OR.;  tiomnaiin 
/  make  a  will  ibid.  —  Praes.  PI.  3 
timiiÄit  .  .  colebrad  FB.  65.  — 
Praet  Sg.  3  ro  thiomain  cead  agus 
c^ileabhradh  dhöibh  ,fhe  took  leave 
and  farewell  of  ihem'*  Tor.  Dh,  p. 
76;  108;  timoais  celebrad  LU.  p. 
126\  6;  PL  3  ro  thiomnadar . .  cead 
agus  c^ileabhradh  do  Oisfn  Tor. 
Dh.  p.  120. 

timmorear  s.  timm-argrim. 

timm-thaeh  Kleidung,  Anzug; 
timtacb  i.  ^dach  O'Dav.  p.  119; 
tiumtbach  clothes,  raiment  0*Don. 
SuppL,  bö  cona  timthuch  a  cow 
with  its  accotnpaniment  ibid.;  do 
thimtagib  fer  n-Gsedel  Con/i.  p. 
36,  18  vprüll\ 

timm-thaeht  Kleidung.  —  8g. 
Dat.  h&  cona  thimthacht  öeiiaig 
doluf  Cucbulaiud  allÄ  sin  do  acal- 
laim  Emeri  in  seiner  Festkleidung 
LU.  p.  122»,  26;  c^t  sndth^icne  don 
charrmocol  cummascda  hi  timthacht 
fri  4  cbend  ibid.  p.  81  ^  17. 

timm-thaemang  Umfang,  vgl. 
imm-thacmang;  XXX  edh  a  thim- 
thacmang  „thtrty  cuMts  was  its 
gifth''  FiL  p.  CLXXXI  38. 

thnm-thanaide  ringsum  dünn, 
sehr  dünn?  do  sclan  timtbanaidi 
SC  41. 

timm-thaBta,  PL  Dat.  timm- 
tbastaib  GL  zu  fixis,  labris  8G. 
6»;  vgl.  doimmthastar  fri  slond  n- 
intliuchta  bis  hisin  menmain  Gl.  zu 
articulata  vox  8G.  3»  {Z\  884.). 

timiii*theeht  Einherkommen, 
Herankommen,  vgl.  imm-thecht. 
—  Sg.  Nom.  SC.  45,  n. 

tlmm-thlr  (^)  Diener;  timthire 
a  minister,  servant,  agent,  O'R.  — 
Sg.  Acc.  ol  sessium  frissin  timthlrid 
Fei.  p.  C  so;  PL  Nom.  na  timtberig 
TJvree  Hom.  p.  34,  so;  a  tbimthirid 
FA.  9  LBr.  (a  tbechtairi  LU.) ;  Dat. 
dia  thimtherib  Three  Hom.  p.  34,  i9. 


timm-tbirecht  Hin-  und  He r- 
gehen,  Dienstleistung,  Bedie- 
nen; timthirect  ministen'ium  Wb.  ö^ 
(Z*.  884).  --  Sg.  Nom.  is  cunima 
ocus  timtbirecbt  bech  illö  änli  cacb 
se  secb  araile  süas  LU.  p.  92^,  8s 
{Auf-  und  Äb'tanzen  der  Bienen); 
as  nephatdanaigthe  in  timtbrecht 
hi-sin  ML  36  r  {quod  est  inremu- 
neratum  hoc  servüium  Goid.^p.  28); 
Dat.  oc  timtbirecbt  FA.  6;  14. 

tinim-tbirim  ich  bin  um  Je- 
mand, ich  diene,  pflege.  —  Praes, 
sec.  Sg.  3  nos  forbred  cecb  cuccän 
atcbid  ocus  dathimtbired,  no  lesai- 
ged  na  cserchu,  no  tbimtired  do 
dbailatb  Three  Hom.  p.  58,  is.  — 
Praet.  Sg.  3  {Z\  456)  ma  dud  rim- 
thirid  öis  carcre  i.  cibo  et  vestsß 
GL  zu  si  tribulationem  patientibus 
ministravit  Wb.  28^^  29;  ore  is  mac 
na  deacte  dod  rimthirid  Wb.  32« 
[quia  est  filius  deitatis  gui  id  mini- 
stravit Z*.  456\  —  Inf.  timm- 
tbirecbt. 

timm-thlrthid,  PL  Nom  tim- 
thirtbidi  ministriWb.  8c  [Z*.  794). 

timpan  =^  lat  tympanum,  „a 
small  stringed  instrument*'  O'Don. 
Suppl,  Corm.  Tr.  p.  163. 

timpauach  M.  timpanista  Ir. 
Gl  6.  --  PL  Nom.  timpanaigp.310,8. 

1.  tin-  für  do-in-  Z*.  884. 

2.  tin-  für  lind-. 

tinaim  ich  schwinde  zusam- 
men, verschtoinde.  —  Praes. 
Sg.  3  tinaid  evanescit  SG.  4^  (Z*. 
431).  —  Praet.  Sg.  5  0  ra  cbuala 
diabul  na  bria  t/»ra  sin  ro  tbin  fo 
cetoiT  SMart.  34;  Dep.  tq  tbinastar 
ibid.  16;  PL  3  iar  n-atlugud  buide 
do  Dia  ro  tbinsat  in  meic  betbaid 
{Jies  betbad^  post  conar  bat  mö  quam 
infantes  Goid.*  p.  98  {LHy.^ ;  FB.  bl. 

tin-büauad  Dauerndmachen, 
is  tinbuanad  ssegail  Fei.  Epil.  204. 

tin-chetal  N.  incantatio.  — 
PL  Acc.  fri  tincbetla  saibfätbe 
Hy.  1,  AA>.  —  Vgl.  ben  for  a  fuirmi 
a  ceile  tin  cur  naire  i.  ben  for  a 
fuiremb  a  ceile  teanncbantain  a 
aoire  O'Dav.  p.  69  cur;  do  ren- 
canas  Gl.  zu  Dei  intuentis  oculis 
esse  perspectum  Ml.  33»  18. 


tin-chor 


826 


tingrmim 


ttn-^bor  Hineinthun,  Aus- 
stattung; tionchur  /umiYwrc,  im- 
plements  O'Don.  Suppl.;  i.  timce- 
allad  no  timchuairt  O'Dav.  p,  120. 
—  Sg.  Nmn.  a  tiocor  do  lind  ocub 
do  biud  FB.  4. 

tin-ehoso  Unterweisung,  in- 
stitutio  Z*.  886;  tria  thiucosc  in 
scolaige  Goid,*  p.  134,  7  (LHy.). 
Vgl.  tecosc. 

1.  tind  wund,  schmerzhaft; 
tinn  sich  O'B.  —  Sg.  Nom.  ciat- 
b^rat  as  teind  mo  druim,  nochon 
iar  m-breith  eri  thruim  „that  my 
hack  is  sore''  Fei.  p.  CLVIII  4i; 
TE.  9,  27;  is  tind  galgat  no  chaine 
„sore  is  the  bereavement  which  thou 
lamentest**  Carm.  Tr.  p.  90  galgat. 
— -  Vgl.  tinnes. 

2.  tind,  in  cach  tind  SC.  37,  17, 
zu  2.  tenn?  a  tind  hi  tend  FB.  73? 

3.  tind  „dazzling":  in  grfan 
tind  taidlech  Hy.  4,  a,  Gl.  i.  ten- 
tide  no  lainderda,  vgl.  tennim. 

4.  ttnd  s.  tend. 

tind-  für  do-ind-  Z*.  883. 

tind-ben  repellit?  tindben  cdt 
SC.  31,  3  (tinben  H.);  tinben  lae- 
ochu  ibid.  is.  —  Vgl.  ind-ar-benim. 

tindi  s.  tinne. 

tind-naeal,  -naeol,  -naeul  com- 
municatio  Z^.  768. 

tind-naehim  I  ich  theile  zu, 
übergebe.  —  Praes.  Sg.  3  doind- 
naich  distnbuü  Wh.  27b  {Z*.  430); 
ar  is  4icricbnichthe  don-indnig  som 
a  dagmöini  Wh.  28s  i&;  ^^  ii^^- 
naig  ind  ammait  leithi  in  chon 
Bev.  Celt.  III  p.  177.  —  T-praet. 
Sg.  3  dorrindnacht  tribuit  Wb.  20d 
(Z«.  455).  —  Fut.  Sg.  3  lasse  do- 
nindin  in  macc  dond  athir  Wb.  13^ 
{cum  tradet  Z^.  466,  lasse  dorindin 
cum  tradiderit  885).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  doindnagar  Wb.  16^ 
{Z*.  471^;  PI  3  tindnagtar  prae- 
bentur  Wb.  15c  [Z^  885).  —  Fut. 
PI.  3  doinnasatar  inna  plana  hi 
lani  inna  corpu  ocus  inna  anmana 
Ml.  30c,  17. 

tindrem  exsecutio  Three  Hom. 
Index;  tinnremh  i.  tinnsgital  O'Dav. 
p.  124;  Service,  attendance  CB.; 
tinnriomh    i.    criochnughadh    O'Cl. 


{Three  Hom.  Index) \  Gl.  zu  toiden 
Fei.  Aug.  13.  —  Sg.  Acc.  trisin 
tindrim  Gl.  zu  per  executionem 
Ml.  {Three  Hom.  Index);  o  ro  mdis 
foiTa  a  tuirtechta  ocus  a  tiDdrium 
n-df  les  „iheir  proper  aecomplishingt* 
Three  Hom.  p.  116,  n. 

tiudsean  s.  tinscnaim. 

tindsera  1)  der  Kaufpreis  für 
die  Braut.,  im  T4in  Bö  Fraichp.  144 
von  Seiten  der  Eltern  gefordert, 
im  Tochmarc  Etüne  Cap.  5  ro» 
Seiten  des  Mädchens  selbst;  2)  die 
dem  Manne  zugebrachte  Mitgift.  — 
Wie  sich  tindscrai  von  slabra, 
coibci  und  tochra  imterscheide, 
lehrt  folgende  Stelle  {vgl.  On  the 
Mann.  III  p.  480):  macslabra  do 
bo-chethraib  ocus  echsrianaib,  co- 
ibci dl  etach  ocus  gaiscedaib,  to- 
cbrai  do  cairib  ocus  mucaib,  tinns- 
crai  do  ör  ocus  airget  ocus  umha; 
tinnscra  i.  tinne  ocus  escrae,  i.  tindi 
a  fuilid  tri  uingi  ocus  escra  is  fiu 
se  unga  ocus  is  de  sin  ata,  cei 
coibci  cech  ingine  dia  hat[h]air 
Harl  5280,  fo.  46^  {nach  einer 
Abschrift  O'Grady's).  —  Sg.  Nom. 
l)  mo  thinnscra  cöir  damh  TE.  5: 
Dat.  1)  dobretha . .  secht  cnmala  di 
ina  tinnscra  ibid. :  Acc.  1)  „In  tibe- 
raid  dam-sa  for  n-ingin?'*  ol  Fraech. 
„Immanaiccet  in  t-äldaig  doberthar" 
ol  All  111,  ,,dia  tuca  tinnscra  amail 
asberthar"  TBF.  p.  144,  19;  2)  co 
n-epert  in  rigan  „Mina  rena-su  in 
Cham  all  sa  i  tfrib  cianaib  dobi- 
bussa  (i.  doibegait)  mo  thindscra 
dhit   OCUS   regut  uait  Three  Hom. 

p.  52,  26. 

tine  s.  tene. 

tin-feth,  -fed^  -phed  aspiratio, 

I  Spiritus  Z\  884  {SG,). 

tin-fethim,   -fedlm   ich    blase 

ein,  hauche  ein.  —  Praes.  Sg.  3 
I  höre    don    infet   a  n-accobor   don 

duini  Wb.  4i>  {quia  inflat  volHn- 
;  totem  homini,  spiritus^  Z*,  884^;  is 

hed    tinfet    som    tbid.    —    Praet. 

Sg.  ^  is  e  in  spirut  sin  do  rinfid 

na    briathra    sin   p.    169,    is.    — 

Part,  tinfesti  Gl.  zu  ftatHem  SG. 

17b  {Z*.  884),  vgl.  Wi.  Gr.  §  361* 
tingraim  ich  hüte,  behüte,  zu 


tinme 


8^7 


tintiim 


ingairim?  —  Frc^B,  ConQ,  Fl.  3 
don  ringrat  Hy.  1,  i7,  Gl.  i.  ron  to- 
grat  diar  n-anacul  {darnach  Stokes: 
„Lei  Mary,  Joseph,  call  u«*')- 

tinme  Theil,  Zutheilen?  vgl. 
tinnme  an  onset  O'R.  ?  —  Sg.  Nom. 
go  m-ba  metithir  ri  cend  mic  mis 
cach  thothocht  ocas  gach  thinmi 
dobeired  cÄch  dib  de  gaallib  .  . 
araile  „every  piece  and  everylump" 
On  the  Mann,  \ll  p  444;  Dat.  do 
thiDmi  bfd  dö  TE   11. 

tinu-  s,  tind-9  tin«. 

1.  tinne  ein  Gefäss,  „a  chain" 
O^B.?  —  8g.  Acc.  tinne  argait  Gl. 
tu  Hy.  5,  77,  vgl.  vas.  .argenteum 
8.  48 ;  PI.  Nom.  und  Dat.  nöi  tinne 
cetharchöire  cumtachtai  uasaib,  bä. 
leör  Buillse  isind  rigthig  a  cumtach 
fil  forsna  tinnib  cetharchörib  bi 
sin  LTJ.  p.  88^,  6,  „nine  ornamen- 
ted  quadrangular  caps  over  ihem" 
On  the  Mann.  III  p.  139;  secht 
tindi  p.  311,  so. 

2.  tinne  chalybs  Pr.  Cr.  471» 
(Z».  765). 

8.  tinne  a  salted  pig  O'Don. 
Suppl,  —  8g.  Nom.  dambrathe  : 
dan  ocus  tinne  forsind  iär  LU,  p, 
28«,  98;  dam  ocus  tinne  in  cach 
coire  ScM.  1;  Gen.  amra  tinne 
Hy.  5,  44,  Gl.  i.  saille  O^a  marvel 
of  the  bacon^*)\  Dat.  im  chairi  i 
talla  boin  (sie)  co  tinne  On  the 
Mann.  III  p.  500  (y^a  cow  and  a 
hog*'). 

4.  tinne  i.  iubar  bais  i.  tindiged 
i.  cach  n-inde  Corm.  p.  41,  „t.  e. 
disease  of  death  i.  e.  it  stiffens 
every  eniraiV^  Corm.  Tr.  p.  156. 

tinnenas  Hast,  Eile;  fits  O'B.; 
Gen.  cia  fäith  a  tinnenuis  Ms.  Mat. 
p,  478,  9  {ijtohat  is  the  cause  of  his 
haste*'). 

tinnes  Krankheit,  von  1.  tind; 
tinneas  sickness  O'R.;  galar  no  tin- 
neas  Gl.  zu  sireamh  OCl.  {Corm. 
Tr.  p.  149). 

tinnisneeh,  tinnisnaoli  festi- 
nosus  Ir.  Gl.  615;  tinneasnach 
Tor.  Dh.  p.  94  {„v%olent**)\  co  tin- 
neasnach quickly  O'Don.  Suppl. 

tinöl  Sammeln,  Versammeln, 
Versammlung,  Inf.  zu  tinölaim. 


—  Sg.  Nom.  tinol  catha  SC.  15; 
Dat.  oc  tinöl  na  flede  hei  der  Ver- 
anstaltung des  Festes  FB.  1.  — 
Vgl.  com-thinöl;  dothinöol  setig 
applicatio  vestimenti  Wb.  12^  \,Z*. 
887). 

tinölaim  II  ich  sammele,  ver- 
sammele. —  Praes.  Sg.  3  doinola 
Gl.  zu  adplicat  Ml.  25^,  3.  —  Conj. 
Sg.  3  ara  tinola  soalclii  Cam.  {ut 
colUgat  virtutes  Z*.  1004).  —  Praet. 
Sg.  3  cet  u-ech  srianach  ratinol 
TE.  10,  14;  dorinöl  Gl.  zu  locasse 
Ml.  51»  {Goid.*  p.  64).  —  Pass. 
Praes.  Sg.  3  don-inoltar  Gl.  zu  li- 
cebit  tuis  laudibus  occupari  Ml. 
24»,  8.  —  Conj.  PI.  3  tinoltar  lett 
slüaigh  bfer  n-Erinn  TE.  19.  — 
Fut.  Sg.  3  tinolfait^er  . .  muinter 
nime  ocus  talman  ScLb.  14.  — 
Praet.  PI.  3  ro  tinolta  fir  Alban 
Lg.  13. 

tin-seetal  N.  Anfang,  An- 
fangenj  Unternehmen.  —  8g, 
Nom.  tinscetal  in  cheöil  FA.  7; 
Dat.  do  intinscitul   in   gnimo  Ml. 

15»,  3. 

tinsenaim^  für  do-ind-scanaim,  II 
ich  beginne,  häufiger  in-tinscnaim, 
vgl.  Z*.  887.  —  Imperat.  tindscan 
Fei.  Nov.  15,  tinnscain  Laud,  — 
Praes.  Sg.  3  intinscana  Tir.  Gl.  40. 

—  Praet.  Sg.  3  ro  foirbthiged  ho 
Christ  ocus  forcnad  in  gnim  tindar- 
Scan  lohain  Tur.  Gl.  49  {zuvor 
intindarscan) ;  intinnscann  SG.  148» 
{Z^.  887);  doinscann-som  Wb.  17o, 
aggreditur  Z*.  885?  Dep.  ro  thin- 
scanastar  ascnam  co  araile  inse 
mara  hErenn  Hy.  1  Praef. 

tinsenam,  tionsgnamh  begin- 
nin g,  arrangement  O'B,;  tions- 
gnamh agus  tuarasgabhäil  an  chomh- 
raic  Tor.  Dh.  p.  94. 

tinsensacli  FB.  37,  zu  lesen 
tinnensach  von  tinnenas?  vgl.  tin- 
nisnech. 

tint&im  converto  (ich  wende 
wohin,  wende  mich  wohin,  ich  über- 
s€tze\  nach  Z*.  25  für  do-ind-6öim. 

—  Praes.  Sg.  3  cÄin  tintal  chucum 
FB.  23;  tinntai  he  restores,  rever- 
ses  O'Don.  Suppl;  PI.  2  tintäith 
Wb,  12d  (interpretamini  Z^.  25).  — 


tintarrad 


828 


tiag-beo 


Cofij.  Sg.  2  ciasidrubart-sa  uad 
tintae-sia  allatin  do  Gregaib  duss 
du  den  Griechen  nicht  aus  dem 
Lateinischen  übersetzen  sollst  Ml. 
3^  15;  ol  ma  daintae-siu  Gl.  zu 
si . .  transtuleris  Ml.  3»,  13.  — Praes. 
sec  Sg.  3  ara  ÜDtarrad  0  chlöen 
tuatha  hErenn  do  bethu  dass  er 
sie  vom  Bösen  abwende,  die  Völker 
Irlands  zum  Leben  Hy.  2,  18  (tin- 
tarad  Fr,\  für  tind-dan(,?)-ro-äoad, 
mit  Pron,  infixum  wie  con-darragaib 
Lg.  11  {8.  S.  515),  Gl.  i.  ara  com- 
thad.  —  Praet.  Sg.  3  dorintai  sep- 
tien  Ml.  3»,  7?  ~  Inf.  tintuüth 
Wb.  12^  {inierpretatiOy  do-ind-Söutb, 
Z*.  25);  Gen.  tintuda  aeptien  der 
Septuaginta  Ml.  3»,  s;  Dat.  oc 
tintud  on  gubu  CC.  b  LU.  —  Vgl. 
söim,  impöim,  töim,  com-thölm. 

tintarrad  s.  tin-t&im. 

tintathach   interpres  Z^.   25. 

—  PI.  Nam.  tentathig  Jf/.  2»,  2; 
Gen.  tri  mrechtrad  na  tintathach 
Gl.  zu  interpretum  varietate  Ml.  2d,  5. 

tipra  Quelle;  a  well  Corm.  Tr. 
p.  158.  —  Sg.  Nom.  SC.  33,  n; 
Gl.  zu  Hy.  2y  29;  Dat.  don  tiprait 
SC.  36;  PI.  Dat.  forsna  tibraiib 
Corm.  p.  3  ana  {s.  stab).  —  Vgl. 
topur. 

tir«9  für  do-air-,  wechselt  mit 
ter-y  tair-,  taur-,  tur-. 

tir  N.  Land  {im  Sinne  von 
Gebiet,  nicht  im  Gegensatz  zum 
Wasser)]  ager,  terra  Z*.  233;  tir 
na  n-6c,  na  m-beo  das  Elysium 
p.  133;  tir  na  ns&b  das  Land  der 
Heiligen  {im  Himmel)  FA.  6;   31. 

—  Sg.  Nom.  tir  n-dub  FA.  21; 
tir  p.  17,  83;  133,  2;  FA.  21;  29; 
in  tir  sin  FA.  4;  is  si  dan  c^tna 
tir  ibid.  LU.y  is  ^  din  ce^a  tir 
XBr.;  tir  äuthach  ibid.  LBr.;  tir 
Temracb  Hy.  2,  20;  Gen.  tire  Lg. 
13;  p.  133,  1;  2;  FA.  4;  FB.  2; 
tiri  FA.  4;  SC.  13;  Dat.  do  thir 
ScM.  3,  12;  ißin  tir  p.  22,  10; 
ScM.  11;  p.  145,  7;  FA,  4;  6;  7; 
31;  SC.  34;  FB.  47;  p.  310,  27;  iß 
tir  p.  132,  1;  FA.  5;  Acc.  tar  tir 
p.  133,  8;  FA.  29;  31;  SC.  11,  5; 
31,  9;  34,  1;  is  tir  SC.  35;  36;  i  tir 
m-Bretan  p.  17,  is;  Lg.  10;  ^J?.  31; 


i  tir  n-ingnad  p.  13 J,  22;  imön  tir 
sin  FA.  5;  risin  tir  n-etordorcha  24: 
PI.  Gen.  na  tiri  FB.  93;  Dat.  i 
tirib  ndmat  X^.  13;  FB.  79. 

tirad  ^orri^ortum  {im  Ms.  tri- 
torium)  Ir.  Gl.  703;  cen  ar  ceu 
bnain  cen  tirad  „without  pUneing, 
without  reaping,  without  kilndry- 
ing*'  Fei.  p.  CXXXII  11. 

tir  bald  Kummer,  Noth,  vgl. 
tarbaid.  —  Sg.  Nom,  mor  tirbaid 
„a  great  anguish''  Fä.  ProL  169; 
PI.  Nom.  tirbithi  soüicitudines 
Wb.  .14d  {Z\  802).  . 

tirfoohrigr  s.  ter-foehriee. 

tirim  dürr,  trocken;  Gl.  zu 
siccus  Corm.  Tr.  p.  155  sie;  cona 
bi  tirim  Ml.  lb\  16. 

tirma  F.  Dürre,  Trockenheit. 

—  Dat.  ho  tirmai  ab  ariditaU 
Ml.  lb\  16. 

tfrmaiiriin  HI  ich  trockne  aus, 
mache  trocken;  co  thirmaigid 
cach  süg  bis  isnaib  ballaib  Ml,  44^. 

ro  tirmaiss  TE.  19? 

tfs  Adv.  unten,  vgl.  eis,  isei; 
ni  accatar-som  cinnas  böi  this  a 
hichtur  no  a  hoachtur  tüas  LTJ. 
p.  26i>,  27;  do  föith  bic  bis  fon  ten- 
gaid  this  Gl.  zu  sublingue  Güd. 
Lor.  Gl.  132. 

tfs,  tfsa,  tissad  s.  tieelm. 

tiseäid,  tiscall  s.  tiesaim. 

titaeht  F.  Kommen,  vgl.  tidecht; 
Acc.  cosmnil  frisin  titaeht  töislg 
Wb.  2b^  {similis  adventui  primo 
Z*.  244). 

tfthe,  dirge  a  tithe  s.  unter  fid- 
chell,  „its  Squares  are  right- 
angled"  Corm.  Tr,  p.  Ib. 

tithis,  tithsat  s.  tougim. 

1.  tioiir  dick;  Corm.  p.  7  binit; 
CO  tiug  a  ochsaille  s.  unUr  ochsal. 

—  Comp  OS.  tiugh-bainne  Gl.  zu 
croinntile  {s.  crontiaile)  O'Dav. 
p.  72.  —  Vgl.  tige,  tiget 

2.  tiagr  Ende;  end  OB.;  Bern.* 
p.  83.  —  Comp  OS.  tiugh-flaith  the 
last  king  or  prinee,  tiugh-l&ithe 
the  last  day  of  one's  life  CDon. 
Suppl. 

ting-beo  „survivor^^  Bern.*  p. 
83;  tigba  cach  n-dedenach  {aUes 
Letzte)  Corm.  p,  44  tigrathos,  tgl. 


titig-maine 


829 


t6be 


tighba  i.  aithir  tar  6is  a  mic  O'Dav. 
p.  119. 

tiugr-maine,  co  n-dernaitis  a 
thiugmaine  le  dass  thm  die  letzten 
Ehren  van  ihr  erwiesen  würden 
TE.  8  Lü.? 

tiagrnair  ^.fnatins'*,  eine  der 
canonischen  Stunden,  s.  unter  iarm- 
eirge;  hi  tiugnÄir  Lg.  17,  40  in  der 
Nacht ^  am  frühen  Morgen? 

tlacht  Gewand;  i,  ädach  O'Dav. 
p.  119.  —  Sg.  NoM,  tlacht  corcra 
p.  130,  23 ;  Hv.  4,  10 ;  Dat.  co  m- 
ban-tlacht  Fei  Epil  331;  Acc. 
coUuid  tarsin  tlacht  corcra  ociis 
tresin  l^ine  Ui  im  Aiiill  TBF.  p. 
148,  a;  PI  Dat.  i  tiachtaib  is 
glainia  Fei.  Prol.  246;  ]äna  inna 
himda  di  cholcthib  gelaib  ocus  di 
tiachtaib  etrochtaib  LÜ.  p.  23«,  se; 
Acc.  docoemnactar  t  lach  tu  „they 
washed  garments*'  Fit.  Jan.  4  [x^imt 
auf  den  Compar.  balcu). 

tlaith  sanft,  Gl  zu  möeth; 
weakspirited,  slack  O'B. 

tlathaigrlm  III  ich  besänftige, 
beschwichtige,  mache  klein.  — 
Ptaet.  Sg.  3  torc  Bheinne  Gulbaiu 
go  n-gal  ro  thläthaig  Diarmuid 
dealbbghlan  „hath  laid  low"  Tor. 
Dh.  p.  198.  —  Inf  Dat.  do  tla- 
thugud  a  m-brotha  FB.  54;  co 
tlathugud  a  debtha  46. 

tlenim9  tieanaim  I  evade,  ab- 
scond,  elope  O'Don.  Suppl;  Inf. 
tlenamain  i.  doctlo,  tetlo  {vgl  et- 
laim)  O'Dav  p.  121. 

tlethar  i.  foxal  O'Dav.  p.  120; 
tletid  {sie)  they  take  away  O'Don. 
Suppl 

Ua,  cumal  cach  righ  do  dia  air, 
dia  esain,  dia  tlu  a  dala  no  a  cuirm- 
tighe  no  a  oenuigh  On  the  Mann. 
III  p.  514,  vgl  etlaim. 

tloB  i.  spr^id,  cattle,  O'Don. 
Suppl ;  tlus  bi  doigh  is  ainm  d'innile 
no  dhacbuing(V)  O'Dav.  p.  120;  tläs 
or  tlus  i.  Airnäis  no  spr^idh  {0'CI\ 
cattle",  Beitr.  VIII  328. 

-tn-  s.  S.  514,  Col  1. 

1.  tna  glossirt  durch  tond  (Woge) 
Oss.  III  9. 

2.  tnu  i.   coicilt   O'Dav.  p.  123. 
tnAth      Eife  r,      Eifersucht, 


97 


Zorn;  envy,  indignation  O'B.  — 
Sg.  Nom.  b&i  tnüth  mör  oc  Mugain 
fri  Mairind  Lü.  p.  62^  si;  atä 
tndth  agam-sa  nach  sgaoilfidh  aon 
don  cheathrair  sin  iat  Tor.  Dh. 
p.  96  („J  ween"?)\  Acc.  cen  tnüth 
FA.  35  {„without  envy").  —  Com- 
pos.  triath  taiic  tnuth-gaile  F£.  71. 

tnüthaeh  eifersüchtig,  zornig; 
envious,  a  bigot,  zealot  O'B.  — 
Sg.  Nom.  tarb  tniithach  ScM.  15; 
err  trön  tnuthach  FB.  71. 

tö.    tüa     still,     schweigend. 

—  Sg.  Nom.  Ulltan  Tua  Fä.  p. 
CLXXXIII  32;  Gen.  rom  ain  itge 
thuse  {zweisilbig)  „{Ültan)  the  Si- 
lenf  spray  er"  Fil.  Dec.  22;  F.  Tem- 
rach  tua  {zweisilbig)  Hy.  2,  20;  Du. 
Gen.  Mac  Da  thö* ScM.  Iff. 

*  na  th6  nein,  minime  Z*.  749, 
s.  unter  1.  tl&,  na  und  1.  ni,  ni. 

1.  t4j-  für  do-  {wenn  der  Accent 
darauf  ruht  ?). 

2.  t6-  für  do-fo-  Z\  883. 

3.  tö-  für  do-od«. 

töaim  ich  schweige,  bin  still 

—  Praes.  sec.  Sg.  3  in  tan  no  croi- 
thed  no  torchad  son  a  gotha  fessin, 
no  thöad  in  sluag  TBF.  p.  161 
{Notes) ;  PI  3  contöitis  .  .  fris  p. 
310,  2,  „they  used  to  be  silent" 
Bern.*  p.  59,  oder  zu  töim? 

1.  tobaeh  wresting,  compel- 
ling,  inducing  O'Don.  Suppl, 
zu  to-bongaim? 

2.  tobach  efsa  das  Einfordern, 
Erheben  des  Tributs,  der  Ab- 
gaben, t^gl  toibgim.  —  Sg.  Dat. 
is  and  bätar  issudiu  for  a  cind 
Conall  Cernach  ocus  Loegaire  Bda- 
dach  oc  tobuch  a  cfsa,  ar  bäi  eis 
a  hinsib  Call  do  Ultaib  in  tan  sin 
Lü.  p.  126»,  16;  ic  tobuch  cisa  do 
rig  in  domuin  no  bfd  „collecting 
tribute  for  the  hing  of  the  worÜ 
he  used  to  be"  Goid.*  p.  64  (LHy., 
Matthaeus  ist  gemeint). 

tobarthid  Dativus  Z*.  986 
[Ml  SG.). 

tdbe,  für  do-fo-be.  Abschnei- 
den, Inf.  zu  do-fuibnim;  decisio 
Z*.  883;  Dat.  isin  tobu  in  praeci- 
sione  Ml  81.  —  Vgl  neph-thöbe 
praeputium  Wb.  1*. 


to-b^imm 


830 


töcheil 


f 


to-b^imm  Losziehen  gegen, 
Schimpfen  auf  Jemand;  toibhäim 
reproach,  Uemish,  calumny  CB.  — 
Sg.  Bat  oc  toibeim  for  Lsegairi 
FB.  70. 

tobert,  tobreth  a.  tabraim  und 
do-binr. 

tobnadar,  cen  co  tobnadhur  fri 
neuch  ScM.  3,  2  H.,  tabnad  M. 
{zu  lesen  tabnadar?),  zu  tob^im? 

tobongraim  I  ich  entreisse, 
reisse  heraus,  nehme  weg.  — 
Act.  und  Boss,  Praes.  Sg.  3  tobaing 
he  disirains,  ni  tobaing  nech  for 
na  tobongar  O^Don.  Suppl.  —  Berf. 
Sg.  3  töerbaig  a  cride  este  FB.  86 
(torbaig  Eg.).  —  Vgl.  1.  tobach, 
topacht. 

tobrachta  bricht  aus,  „hursts** 
Corm.  Tr,  p.  158  tipra. 

toead  M.  Glück;  tocad  i.  tec- 
mang  Ol.  zu  non  proui  fors  ttUerit 
Ml.  35d,  22;  prosperity,  wealth  0"B. 
—  Sg.  Nom,  orddan  ocus  tocad 
duit  Lg.  7;  Gren.  fu  thocaid  tugaib 
SB.  V  s;  Dat.  as  mo  thocud  p. 
142,  6.  —  Davon  do-dcad,  vgl. 
dotchaid  Corm.  Tr.  p.  51. 

töebaim  I  ich  erhebe,  hebe  in 
die  Höhe,  für  do-od-gabaim,  vgl. 
con-acbaim;  togbaim  Gl.  zu  erigo 
Corm.  Tr.  p.  68  erge.  —  Braes. 
Sg.  3  tocbaid  lobru  SC  18;  co  to- 
caib  FA.  18  LBr.  —  Conj.  Sg..3 
con  tocba  clod  cechtar  a  da  roth 
FB.  34.  —  Imperat.  Sg.  2  dorn 
thöcbaid  ass  hebt  mich  heraus  {aus 
dem  Bett)  TBF.  p.  148,  24.  — 
Brass.  sec.  Bl.  3  töcaibtfs . .  a  cenna 
s.  unter  1.  fochla.  —  Braes.  der 
Gewohnheit  Sg.  3  co  töcband  .  . 
Büas  FA.  IS  Lü.  —  Braet.  Sg.  3 
CO  tocaib  . .  suas  FA.  18  LBr. ;  tan- 
öcaib  süas  . .  in  cuach  er  hob  ihn  in 
die  Höhe,  den  Becher  FB.  74;  to- 
gaib  FB.  38  Eg-,  Bl.  3  ro  thöc- 
batar . .  a  n-g&iri  guil  TE.  15.  — 
Bass.  Braes.  Sg.  3  tocabair  immach 
TBF.  p.  148,  26.  —  Imperat.  Sg.^ 
togabar  a  coirthe  TE.  8  Eq.  — 
Inf  Acc.  la  töcb&il  a  l&mi  FB.  39. 

toecrad  Erbittern,  Aufbrin- 
gen, vgl.  cräd,  cräidim.  —  Sg. 
Nom.  ar  ba  tocrad  do-side  nome ' 


regia  „an  insuit  to  htm"  Goid.* 
p.  66  {LHy.);  Dat.  co  tartad  dil- 
gud  dö  don  toecrad  tucc  fair  tria 
aneolas  „for  the  annayance'*  Bev. 
CeU.  II  p.  382 ;  ar  in  tocrad  dorat 
Sechnall  for  Patraic  und  (LBr.\  — 
Braet.  Sg.  3  doracriid  Gl.  zu  extt- 
cerbavü  Ml.  28«,  17  {Z\  462);  ro 
thoccraid  sin  cu  mor  do  Patraic 
„this  vexed  B.  greaüy"  Three  Hom. 
p.  38,  8. 

toehaill  s.  t6ebell. 

toehailt  Graben,  Grube;  dig- 
ging,  a  mine  O'B. ,"  toehailt  (leöm- 
hain)  die  Höhle  des  Löwen,  8.  unter 
1.  focbla.  Vgl.  clad,  claidim,  fo- 
claidim.  —  Braet.  Sg.  3  ro  tbochail 
s.  unter  föt. 

toebaim  s.  t^ebimm. 

1:  toehar  Steinweg;  töchar,  tö- 
chur  a  causeway  O'B.  —  Sg.  Abc. 
conid  aice  dorönad  oen-tochar  o 
Röim  CO  Släib  n-Gargain  Fä.  p. 
GXIX  29;  Gen.  denum  in  tocbair 
ibid.  35. 

2.  toehar  s.  to-ebarim. 

tö-chathim  III  ich  verzehre, 
brauche,  verbringe.  —  Braa. 
Sg.  3  dochaithi  Goid.*  p.  53  {Wien. 
Gl.)\  Bl.  3  töchathit  a  m-betha  ina 
tlrib  fen  co  bäs  Three  Hom.  p. 
94,  29.  —  Braes.  sec.,  Bl.  3  co  ro 
thochathitis  in  n-ali  n-aidche  oc 
ernaigthe  lltree  Hom.  p.  12,  9.  — 
Inf.  Dat.  oc  tochat[h]im  na  fledi 
FB.  28;  iar  tochaithem  na  fleidiu 
TE.  7  Eg. 

1.  t6ebell  (do-fo-chell)  Eeise, 
Eeisen,  Bereisen,  Durchmes- 
sen; töicheil  joumey,  i.  imtheacht 
aCl.  {Stokes,  Bev.  CeU.  IV  p.  245  ■; 
tölcheall  a  journey  O'B.  —  Sg. 
Nom.  iß  diasnedi  immurro  farsinge 
ocus  lethet  na  flatha  nemda,  ar  io 
t-^n  as  luathiu  lüamain  for  bith  ni 
tbairsed  dö  töicheil  richid  o  tossoch 
domain  co  a  dered  ScLb.  24.  — 
Vgl.  dofoichlenn  an  innsi  Bev.  CeU. 
IV  p.  245  {H.  2.  16^. 

2.  töcbell  N.  Gewinn,  'Sieg 
im  Spiel;  i.  bnaid  O'Cl.;  a  victory, 
a  game  O'Don.  Suppl.  ~Sg.  Nom. 
und  Acc.  Bervr  töcbell  n-EqJtkdadi 
allä  sin.   „Raeais  mo  thöchell'*  for 


to-chimm 


831 


t6-cburiur 


Echaid  Lü,  p.  131^  m;  „Rot  bia 
lim-sa",  ol  Üider,  ,,mäd  td  b^as 
mo  thöchcll,  L  gabur  n-dubglas 
ibid.  p.  130,  48;  dämair  a  thochell 
ibid  p.  132^  i ;  „Is  maitb  ron-gabus 
fritt"  ol  86,  ,.nf  biar  do  thochaill 
dind  fithchill,  na  raib  motb  n-einich 
deit  and"  TBF.  p,  142,  is. 

t6mehlmmN. Schreiten,  Gehen, 
vgl.  c^imm,  Inf.  zu  do-cbingim.  — 
;S^^.  Nom.  tocbim  fossad  n-älaind 
FB.  20;  in  tochim  ron-uicset  7; 
tochim  a  charpait  44;  Dat.  iar 
tochaim  Lg.  17,  s. 

toehmare  Freien,  Werben; 
procatio  Z*.  886.  —  Sg.  Nom. 
TE.  9,  SS;  häufig  in  den  Namen 
von  Saugen,  z.  B  Toehmare  £t&ine 
p.  117,  Tochmorc  Becfola  Troceed. 
B.  Ir.  Ac.  I,  1  (1870)  p.  174. 

toebomlad  Fortgehen;  step- 
ping,  gtriding  O'R.;  vgl  tochomlud 
Gl.  zu  redintegratio  de  nova  ad 
novam  Goid.^  p.  53  {Wien.  Gl). 
—  Praes.  PI  3  tocomlat  ass  FB.  7, 
8.  documlai  {besser  dochumlai).  — 
Hierher  auch  tocomlüat  SC.  25? 

to-ehomrae  Zusammenkunft, 
Versammlung;  an  assemhly  of 
the  States,  a  senate  O'B.  —  Nom. 
ma  tecmai  lithlaithe  no  däil  no 
thoeomracc  tuaithe  On  the  Mann. 
III  p.  111,  vgl.  p.  112  {y,or  a  con- 
vocation  of  the  State''). 

to-ebom-raeh t  Verdruss?  — 
8g.  Nom.  CC.  1  LU.  (saeth  Fg.); 
ropo  tocbomracbt  linn  Gl.  zu  ita 
ut  taederet  nos  Wb.  14b  ^Z«.  864). 

to-eboseem  Folgen,  vgl.  se- 
chem;  tochoscem  inn  uain  nemh- 
elnide  „the  following  of  the  un- 
poUuted  lamh"  Th/ree  Hom.  p.  50,  6 
{vgl.  is  iat  so  in  lucht  lenait  in 
n-uan  nembelnide  ibid.  i). 

tdehossol  U  ebertretung, 
Uebertreten;  toxal  forcible  or 
unlatoful  seizure  O'Don.  Suppl.  — 
8g.  Nom.  is  mör  in  töeosol  SC. 
45,  24.  -—  Praet.  Sg.  3  doforchosaol 
cdch  in  recht  sin  ho  Adam  Jeder 
übertrat  dieses  Gesetz  von  A.  an, 
Gl.  zu  peccati  lex  Wb.  13*  {Z*.  886). 

to«ly*a  Umwerben?  co  m-bitls 
maic   rig  ocus   roflatha  na  Erend 


oc  a  tochra  CCn.  3  („were  courting 
her*'  Hennessy\  vgl.  oc  iarraid  na 
ingine  ibid.;  tochra  i.  triall  0*Dav, 
p.  119. 

tö-ebrecbad  M.  molimen  SG. 
54»  {Z\  883),  vgl.  du-chrechat.  — 
Sg.  Dat.  ön  tochrechad  Gl.  zu 
magno  molimine  Ml.  19»,  9;  PI. 
Acc.  inna  tochreehtu  Gl.  zu  bellO' 
rum  machinas  Ml.  26^,  4. 

töeht  Stück;  a  piece,  fragment 
OB.  —  8^.  Acc.  töeht  p.  41,  11; 
PI.  Dat.  hl  cöic  töchtaib  ibid.  9. 

tocbu  s.  dolgr* 

1.  tochur  Inf.  zu  to-ehurlm. 

2.  toehur  s.  toebar. 
to-churlm  lll  pono.  —  Praes.  PI. 

3  condichret  quiponunt  Ml.  44»?  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  tochorad  qui  po- 
neret  Ml,  44».  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  fri  nech  forsa  tochairther 
sciath  Ml.  22c,  1;  ama2  tegdais  for 
a  toehar  {sie)  degli  anechtair  „whe- 
reon  a  good  colour  is  put  outside" 
Tur.  Gl.  13  {s.  unter  inchrud).  — 
Inf.  tochur  placing  O'B.;  Dat. 
dath  firinne  do  thochur  tarais  ocus 
gau  ocus  fomraith  fu  suidiu  calleic 
Ml.  28«,  12;  ani  ba  buthi  ar  thuos 
do  thochur  fo  diud  Gl.  zu  praepo- 
sterans  Ml.  29»,  s;  manid  in  Leui- 
dän  timchella  in  n-domun  adcho- 
maic  {s.  ^emaing)  a  erball  do  tho- 
chur in  betha  tar  a  chend  um  die 
Welt  i^ber  den  Haufen  zu  werfen 
LU.  p.  85b,  20. 

tö-ebariar  {theüs  do-fo-,  theils 
do-)  III  ich  ziehe  herzu,  lade 
ein.  —  Praes.  Sg.  1  Dep.  toc 
riur  Hy.  7,  42  B,  vgl.  do 
ascisco  SG.  16^  {Z\  873); 
rid  FA.  1]  PI.  3  tot  chur 
bithbi  es  laden  dich  ein  die  ewig 
Lebendigen  EC.  4  {so  zu  lesen  für 
tot  churethar?).  —  S-praet.  Sg.  1 
tocuirius  Hy.  7,  42;  d  nl  ru  thochu- 
restar  Ml.  18^,  e  {non  excivit  Z^. 
413) ;  do  ro  churestar  Gl.  zu  ad  spec- 
t^gulum  omnes  exciverat  Ml.  16«,  6 ; 
do[r]rochuire8tar  arcessivit  SG. 
184»,  2.  —  PI.  3  do  ro  chuirsemar 
adscivimus  SG.  -6^  ^Z^,  465).  — 
Pass.   Praes.    Sg.   3   is   tri   sodin 

focuirther  Gl.  zu  per  quod  invi- 


tochiis 


832 


togaidecht 


taretur  Ml.  18«,  lo.  —  Inf.  Nom. 
tochuiriadh  TE.  5;  is  tochuired 
aingel  „ü  is  an  invoking  of  angeW 
Fei  Epü.  212;  tochuireadh  to  in- 
rite  O'Don.  Suppl;  Dat.  do  tivß- 
chixiriud  p.  144,  X7;  oc  a  thöcuriud 
SC.  31. 

toehns  possessionSj  property 
O'K;  Gl.  zu  2.  mdm. 

toerad  s.  toecrad. 

töcrad  Begehren;  do  thögradh 
to  desire  O'Don.  Gr.  p.  199,  Im- 
perat.  Sg.  2  tögair  ibid.  —  Bat. 
iccotöcrad,  für  iccot   töcrad,    TE. 

9,  80. 

to-dail,  Fl.  Dat.  donaib  todalib 
Gl.  zu  \h]aust%bu8  Ml.  30i,  i.  Vgl. 
d&il  und  do-dälim. 

todemam  Strafe,  Strafen; 
supplicium  Z\  883.  —  Sg.  Nom, 
a  m-ba  taircide  in  todernam  Gl. 
zu  inlato  supplicio  Ml.  27«,  20; 
FA.  18;  Dat.  1  todernam  ibid.  17; 
ansu  cech  todaernam  Ml.  55  r;  PL 
Nom.  na  pfana  ocus  na  todernama 
FA.  31;  todernama  tromma  ScLh. 
20;  Gen.  co  n-immud..a  thoder- 
nam  FA.  21;  Ace.  pfana  ocus  to- 
dernama 2;  33. 

to-df al r  „miserabl e''  Stokes, 
PI.  Nom.  at  todfuri . .  na  gäre  ocus 
na  golgaire  FA  29. 

to-diuseim  III  ich  erwecke.  — 
Praes.  PI.  3  toddiusgat  movent 
SG.  7»  {Z\  888).  -  Conj.  Sg.  3 
ron  tbodiusca  Gl.  zu  don  foscai 
Hy.  6,  6.  ~  Praei.  Sg.  3  ro  tho- 
duisc  a  bds  SMart.  20;  ro  tbödüisc 
Senän  in  n-gobaind  a  bröind  na 
biasta  Fä.  p.  LXII  19.  —  Inf 
Nom.  todiuscbud,  todiusgud  exper- 
gef actio  Wb.  öc  {Z\  888);  is  to- 
diuscud  etla  fyü  is  an  awahing  of 
penitence"  Fei.  Epü.  193  (toduscad 
LBr.)]  Dat.  dot  toduscad  Three 
Hom,  p.  24,  21. 

todochalde  zukünftig;  futurus, 
Futurum  Z\  989.  —  Vgl.  ni  nad 
todoichfet  Gl.  zu  non  quia  non 
sint  futura  Ml.  28^,  e. 

to-d6rgim  irrito  SG.  24»,  2; 
totürgimm  pellicio  SG.  Q0\  10;  PI.  3 
arindl  dodürget  inna  firu  do  setrud 
friu  SG.  QS\  9.  —  Vgl   tudrach. 


toe  F.  Schweigen;  tdi  Fä.  p. 
CLXXXV  7;  s.  unter  tolam;  Abc. 
ce  dofaidsad  snatbat  for  lär  m 
taige,  ro  cluinfide  lasln  tui  TBF. 
p.  161  {Notes). 

töeb  N.  Seite;  töib  latus  Zy  31. 
—  Sg.  Nom.  TE.  4;  cröchtach  a 
tböeb  SG.  18;  Dat.  4Ita  ina  thöeb 
liss  FB.  24;  ina  täib  Oss.  III  5; 
ön  taib  co  araile  von  einer  Seite 
auf  die  andere  ScM.  3;  i  toeb 
tegdaise  neben,  bei  dem  Hause  Hy. 
ö,  86;  p.  42,  9;  hi  täib  alaile  ndten 
dem  andern  FB.  4ö;  FA.  31 ;  i  t£b 
Suird  Colufi»  Cille  Fei  p.  CLXIX  25; 
is  d'öen-taib  (so  zu  lesen)  bätar  ind 
fir  se  hi  cend  Ulod  diese  Männer 
waren  auf  einer  Seite  gegen  die  U. 
SC.  22;  Acc.  töeb  na  indse  SC.  Vo; 
doil^cet  a  läma  la  töeb  sie  lassen 
ihre  Hände  herab  FB.  16;  ia  toeb 
crand  SC.  37,  21;  fri  tiih  csck 
uilc  „heside  every  erü"  ScLb.  20: 
re  tseb  conad  greit  rig  ,ybeside$ 
being  a  king's  Champion  FH.  p. 
CHI  82;  Du.  Acc.  eter  do  da  thäib 
Lg.  2;  PI  Dat,  dona  toebaib  in 
latera  Güd.  Lor.  Gl.  79.  —  Com- 
pos.  toeb-fotai  Tkree  Hom.  p.  98,  so 
i^ylongsided"). 

töeb&n  0em.)  Seite.  —  Sg.Acc. 
bröenan  fola  uaire  tria  thoeban  bo- 
deine  Fü.  Epü.  3dl  Laud. 

t6erbaig>  s.  toboDg>aim{ 

t6es  Teig;  cid  cr^  cid  täis  Gl 
zu  massam  Ml  27  r;  coimlet  toes 
cum[asc]tha  fuil  imot  chend  „lel 
them  rtdf  dough  mixed  with  hhod 
about  thy  head*'  Three  Hom.  p. 
24,  19. 

t6et  s.  teil. 

toetsat  s.  taitim. 

to-fobairt  griff  an  SC.  36,  s. 
föbairim. 

tofuDd  s.  töibnlm. 

togra  s.  togrn. 

tog'abar,  tograib  s.  töebalm. 

tog'aide  auserwählt  p.  112; 
select  O'Don.  Suppl;  Gl.  zu  Fä. 
Oct.  25;  LHy.  Amr.  33. 

togaldeeht  „choiceness'*,  bdi 
dia  togaidecht  co  tartad  cendi»  na 
manach   di  iar  n-^c  in  abad  Fä. 

p.  LXIII  29. 


togaim 


833 


toibgim 


tograim  ich  wählen  erwähle, 
wähle  aus.  —  Praes.  8g.  1  toga 
eligo  JV.  0. 1»  (Z*.  429).  —  Imper, 
8g.  2  tog  rfar  ScM.  20;  PI.  2  to- 
gaid  aitiri  de  FB.  7.  —  Pr<xes.  sec, 
Sg.  3  DO  thogad  ScM.  19.  —  Praet. 
8g.  3  ro  thog  FB.  63.  —  Perf.  8g.  2 
doiToega  quem  elegisti  Hy.  2,  6i; 
3  do  röigu  elegii  Wh.  4»  ^Z\  449); 
is  amlaid  dan  dorröegu  chuca  intf 
Isu  Cm*  Lü.  p.  17»,  19;  doroiga 
Goid*  p.  94  (Xffy.);  do  räiga  8cM. 
19;  dorroegai  p.  141,  28?  —  Red. 
Fut,  PI.  3  bit  h^  magistir  don- 
gegat  IVh.  30d,  g  (Z*.  453).  — 
i^iil  sec.  8g.  3  cia  dib  don-gegadh 
8cM.  19  if.  —  B'fut.  sec.  8g.  1 
no  tfaogfaind-se  Lg.  9.  —  Jn/". 
togu.  —  Part,  tuicse. 

tö-gairm  N,  Rufen,  Anrufen, 
Anrufung,  vgl.  to-garim;  toghairm 
8ummon8  O'Don,  Gr.  p.  278.  — 
8g.  Nom.  togairm  Poil  Pel.  Jun.  7; 
Dec.  15;  nöeb-togairm  Hy.  6,  s; 
Dat,  i  togarmaim  a  anme  Wb.  27» 
(tn  invocatione  nominis  ejus  Z*, 
269);  togairm  triooit  Hy.  7,  i  und  es; 
PZ.  ^om.  togarmand  appeüations, 
iiües  O'Don.  Suppl. ;  no  togarmanna 
no  na  fortachta  G2.  zu  advocamina 
Goid.*  p.  64  {LHy.). 

tograirt  F.  Heer  de.  ^  8g.  Nom. 
Hy.  5,  S5 ;  6ren.  na  togorta  p.  40,  23, 
Gl.  i.  na  hairge.  —  Vgl.  se-gaire 
Schäfer  («.  öi)  Lü.  p.  24«,  11,  in- 
gaire,  tingraim. 

togrüs  Berücken,  Betrügen, 
Inf.  zu  to-gäithaim ;  s.  unter  cerm- 
nas.  —  8g.  Acc.  imradud  fria  tho- 
gais  Ml.  28«,  14. 

to-gr&Itbaim  II  ich  berücke, 
umgarne,  vgl.  do-gäithaimm.  — 
Praes.  8g.  3  nim  thogaitha  mo 
chocabus  Wb.  4^  {non  circumvenit 
me  conscientia  mea  Z^.  883).  — 
Part,  am  togaitae-se  circumventus 
sum  Ml.  40b. 

to-g'al  F.  Zerstören,  Zerstö- 
rung; toghail  destruction  O'R.  — : 
8g.  Nom.  biaid  togal  for  sidib  p. 
131,  38;  dentar  a  togbail  occut 
TE.  19;  Gen.  tanicc  aimser  derb 
togle  Troi  8G.  66^  {venit  tempus 
certum    excidii    Troiae    Z*.    449); 


Dat.  6n  togail  ah  inpugncUione 
Ml.  14»,  13;  hie  töghuil  in  t-sidae 
TE.  20;  ar  toghail  ibid.;  Acc.  isin 
togail  tn  inpugnationem  Ml.  33»,  7. 

togamail  ausenoählt,  ausge- 
zeichnet;  togamatl  na  m-bo  Gl. 
zu  Hy.  5,  60. 

to-garim,  tograim  I  ich  rufe; 
vgl.  do-garim.  —  Conj.  Sg.  3  don 
rogra  hi  riglaith  Fei.  Dec.  14; 
PI.  3  ron  tograt  diar  n-anacul  sie 
sollen  uns  rufen  uns  zu  schützen, 
Gl.  zu  don  ringrat  {s.  tingraim) 
Hy.  1,  17?  —  Pass.  Praes.  Conj.  3 
torogarthar  Gl.  zu  revocetur  Ml.  43^. 

togarthid  vocativus  Z*.  986; 
Gen.  nert  togarthado  SG.  215»,  9; 
Acc.  fri  togarthaith  SG.  76»,  a. 

toglaim  I  sackf  destroy  O'R., 
vgl.  to-gal. 

to-glAasim  ich  bewege.  —  Praes. 
Sg.  3  togluasacthi  toglüaset  chom- 
bairt  Gl.  zu  egerunt  partum  Bern. 
31b  {Goid.*  p.  55).  —  Inf  togh- 
luasacht  moving,  motion  O'Don. 
Gr.  p.  278.  Vgl.  an£  din  testä  do 
chomlainus  a  cuirp  for  na  toglüa- 
sachtaib  Lü.  p.  34^,  u,  „to  the 
abortives^'  Stokes,  Goid.*  p.  55. 

togrinn  i.  tobach,  ut  est  imto- 
grinn  firenech  O'Dav.  p.  121,  vgl. 
dogrinn. 

to-ga  Wählen,  Wahl,  Aus- 
wahl, das  Beste;  electio  Z*.  270; 
togha  choice,  selection  O'Don.  Suppl. 

—  8g.  Nom.  all  togu  SP.Y  9;  Gl. 
zu  forglu  Hy.  5,  60;  toga  SC.  21; 
Gen.  in  mac  toga  do  dia  Three 
Hom.  p.  96,  18. 

toi  i.  maistredh  O'Dav.  p.  121, 
vgl.  tai. 

töi  s.  t6e,  dazu  auch  toi  tn  der 
Glosse  zu  tolam? 

toibeim  8.  to-b^imm. 

toibgreoir  tax-gatherer,  rech- 
taire  no  toibgeoir  no  comarba  Gl. 
zu  vicarium  Goid.*  p.  63  {LHy.). 

toibgim  ich  fordere  ein,  vgl. 
do-begim.  —  8-praet.  Sg.  3  toibgis, 
toibgestar  he  levied  0*Don.  Suppl. 

—  Fut.  Sg.  3  toibeochaidh  he  unll 
levy  or  recover  O'Don.  Suppl.  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  toibgither  Gl. 
zu  cuinnegar  O'Dav.  p.  64;   toib- 

53 


toibnim 


834 


toimlun 


gither,  '  tobgar  is  levied  O'Don, 
Suppl. 

toibnim,  für  do-fennim,  -senium 
{Wurzel  8vaild\  l  ich  treibe,  jage. 

—  Praes.  PI.  3  dos  sennat  sie  jagen 
sie  SC.  86;  dosennat  na  secht  n-aige 
do  lUith  Chruachan  TBF.p,  138, 20. 

—  Imperat  Sg.  3  toibned  no  in- 
grainned  Gl.  zu  prosequatur  Ml. 
44».  —  Praes.  sec.  8g.  3  inni  du- 
seinned  Gl.  zu  persequentem  Ml. 
41d  {Goid.*  p.  30).  —  Perf.  Sg.  3 
dusesainn  Gl.  zu  persequendi  Ml. 
41«  {Goid.*  p.  30);  do8epham[nJ, 
für  dos  sephainn,  trieb  sie  {die 
Heerde\  Hy.  5,  57  (dosefain  Fr.\ 
Gl.  i.  ro  thoibnestar;  PI.  3  ce  do- 
sefnatar,  für  dos  sefnatar,  (bid.  es; 
Gl.  i.  cia  ro  töipniset;  dorn  roip- 
nitar  SC.  38,  s;  co  n-darafnetar 
sie  trieben  sie  Lg.  11;  tafnetar 
Hy.  ö,  60 ;  taifnitir  Lü.  p.  'd\  29. 

—  S'praet.  Sg.  3  Dep.  ro  tboib- 
nestar  Gl.  zu  do8ephain[n] ;  PI.  3 
ro  töipniset  Gl.  zu  dosefnatar.  — 
Eed.  Fut.  Sg.  3  is  tria  äg  dossib 
in  ri  inna  beönu  p.  131,  82.  — 
Pass.  Praes.  sec.  Sg.  3  lasse  du- 
sente  cum  persequebatur  Ml.  19  r. 

—  Inf.  No^n.  toffund  döib  cech 
oen]4  docbum  in  düine  TBF.  p. 
144,  1 ;  Bat.  dia  tofund  CC.  1 ;  tof- 
funn  p.  143,  1;  co  n-accamar  nam- 
milchona  oc  toffund  TBF.  p.  146, 2; 
oc  a  taffond  Lg.  8;  Äcc.  „Mör  in 
cuitbiud  ddib"  ol  Medb  „can  to- 
phund  na  erri  angceöil  acut  fil  co 
for  n-guin."  Doberat-som  iarom 
topund  fair  iar  sin  LÜ.  p.  63^,  34. 

1.  toich,  Compar.  tocbu,  s.  doig, 
doicb  (doigh  sure,  certain,  douhtless 
O'R.);  is  toich  dorn  far  n-guide 
Wb.  9»  \est  accepta  mihi  precatio 
vestra  Z*.  488);  mad  toich  duit  a 
Eire  dot  chobair  cing  baige  „if 
ihou  likest"  Fei.  Jul  5>4,  mad  ail 
Bawl.  —  Hierlier  auch  for  a  thechtu 
thoich  SC.  25? 

2.  toich  natural  right  or  pro^ 
perty  O'R.;  toich  do  rige  n-Ercnn 
iar  ceii^l  Three  Hom.  p.  98,  2. 

3.  toieh  i.  laath,  soon,  quickly 
O'Don.  Suppl 

toiched  i.  cosnum   no   ditin,  ut 


est  is  dilis  do  neoch  frithgoin  oc 
toicheel  a  cinn  i.  oc  ditin  no  oc 
cosnum  O'Dav.  p.  123.  Vgl.  toichedh, 
toithedh  suit  at  law,  prosecutian 
O'Don.  Suppl 

töichell  s.  töchell. 

toicther  SP.  I  4  etwa  zu  tocad? 
ma  rom  thoicther  wenn  mir  zu  Theü 
wird?  manim  rothcaither  ibid.  s. 

töiden,  tdeden  Schaar,  „troap*' 
Stokes  im  Faire  (die  Glossen  geben 
auch  andere  Bedeutungen),  an  düen 
folgenden  Stellen  mit  Göidel,  Göedel 
reimend:  Sg.  Nom.  asa  toidlech 
toiden  Fei  Sept.  23,  Gl  i.  drem 
DO  buiden;  sloiged  lebnr  n-Erenn 
asa  trebar  toiden  Epil  141  (Three 
Ir.  Gl.  p.  139  mit  der  Glosse  i.  toit- 
nem);  ba  mirbuil  a  thoiden  ji«f^.  13, 
Gl.  i.  a  thaitnem  no  a  buiden  no 
a  thindrem  no  a  sluag  no  a  theacht 
{vgl  O'Dav.  p.  123);  trom  toeden 
Jid,  7,  Gl  i.  tidacbt  no  tiachtain 
no  taitnemach  {vgl  O'Dav.  p.  122). 

toidleeh  s.  t&idlech. 

rod  tolg  s.  tafini. 

toll,  CO  ro  thuitt  teil  a  choirp 
uad  yyCecidit  semen  ejus"  Fä.  p. 
LXXXIX  21,  zu  toi? 

toilis  s.  tulim. 

t6\my  für  do-söim,  III  ich  wende, 
wende  mich  wohin,  —  I^aes. 
Sg.  2  a  n-asloi  grien  fo  a  foined, 
dosoi  dond  Orient  co  n-aci  a  n-sscae 
Cr.  33^  {verteris  in  orientem  Z*.  4äb\ 
3  asöi  dosoi  uaim  fri  fraig  ScM.  3.  s; 
PI  3  dosoat  convertere  soient  SG. 
209i>;  contoat  Gl  zu  conversis  Ml 
46«.  —  Conj.  oder  Imperat.  Sg.  2 
töe  lethaig  foen  friss  ,jßut  a  kne- 
ading-trough  under  if*  Corm,  Tr. 
p.  103,  2.  —  Inf  Gen.  dochom 
tiitha  söere  Gl  zu  pro  libertate 
SG.  31^  {ad  assequendam  Ubertatem 
Z\  25).  —  Vgl  tintÄim,  com-thöim. 

toimlim  I  ich  zermale,  reibe 
auf,  verzehre,  geniesse;  Gl  zu 
edo  Corm.  Tr.  p.  17  fled.  —  Praes. 
PI  1  domelom  fleda  büana  cao 
rithgnom  EC.  1.  —  Conj,  Sg.  1 
Dep.  man!  thomliar  s.  unter  luss; 
2  doroimle  FB.  17;  daromle  ge- 
niesse es  62;  doroimle  59;  Pi.  2 
CO  tormailufh  (sie)  fleid  lium  Ö  £ 


toimnim 


835 


toimim 


(nicht  tormailte).  —  Imperat.  8g.  2 
tomil  vescere  Wh.  6c  (Z«.  443).  — 
Freies,  sec.  Sg.  3  nis  toimled  Hy. 
2, 5,  Gl,  i.  nis  caithed ;  nl  digbad  ni 
dia  dbuU  cacha  tomled  de  EC.  4; 
PL  3  immalle  tra  dathömlitfs  a 
pröind  SMart.  22.  —  T-praet  Sg.  1 
doromult  8.  unter  pft ;  1  und  3  dorn 
ru  malt  ind  imned  do  ru  malt-sa 
mich  hat  die  Anstrengung  aufge- 
rieben, die  ich  gehabt  habe  FB.  88; 
du8  ro  mailt  ScM.  22,  e;  cotnomalt 
eter  a  di  boiss  FB.  82,  für  co-tn-fo- 
malt,  vgl.  cotamfolt-sa  {sie)  comtar 
menbacha  eter  mo  di  bois  Ltl. 
p.  114^,  19  {Stab.  Concul.),  für  co- 
ta-fo-molt?  —  S'praet.  Sg.  1  pft 
bec  do  röimless  inne  Gl.  zu  Fei. 
Sept.  8;  3  nir  thomail  ocus  nfr  süan 
FB.  57.  —  Fut.  Sg.  3  cu  tan  m^la 
FB.  52 ;  coton  m^la  zu  lesen  für  co 
tom^lam  . .  ar  üir  ocus  grf an  ibid.  ? 
3  CO  tom^lat  ar  miir  {so  auch  Eg.  1782 
fol.  100^,  2,  25  TBC.)  ocus  grian  LU. 
p.  67^,  16.  —  Inf.  Nom.  longad  ocus 
tomailt  SG.  1;  Gen.  tomalte  Wb.  11c 
{edendi  Z*.  800);  frithailem  tomalta 
na  flede  FB.  1;  Dat.  oc  taibleth 
na  slüag  s.  unter  1.  16n  (blcith 
Inf.  von  meliro^;  dia  tomailt  ocus 
dia  catbim  FA.  28;  hie  tomailt 
ocus  ic  fledugwrf  TE.  16;  do  tho- 
mailta  flede  FB.  5;  Acc.  tri  tho- 
mailt  Wb.  11^  cedendo  Z*.  800). 

toimnim  lil  ich  meine,  glaube, 
vermuthe,  vgl.  do-muiniur.  — 
Praes.  sec.  PI.  3  ar  na  tomnitis 
Wb,  4d  {ne  opinentur  Z*.  446 U  ar 
na  tomontis  Wb.  12*.  —  Pass. 
Praes.  Conj.  Sg.  3  ar  na  tomnathar 
Wb.  13c  {ne  cogitetur  Z*.  883\  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  na  ro  tboimnide 
„that  it  be  not  supposed**  Goid.* 
p.  67  {LHy.^;  cona  tömnithea  SMart. 
43.  —  Fut.  Sg.  3  in  tain  n&d  tom- 
nibtber  a  thlchtu  wenn  sein  Kommen 
nicht  erwartet  wird  Wb.  25^.  — 
Inf.  toimtiu. 

toimside  s.  tomside. 

toimtiu  F.  Meinung,  Meinen, 
Denken;  cogitatio  Z*.  883;  toimdi 
i.  cunntabairt  ut  est  mac  toimden 
i.  doigh  ni  doigh  O'Dav.  p.  123 
(einer  der  sagt  „es  kann  sein,  es 


kann  aber  auch  nicht  sein",  wird 
hier  mac  toimten  genannt).  —  Davon 
cain-toimtenach   Ml.   SV>,   8   ifiene 
cogitans  Z\  809). 
toiprinnit  s.  tepreniiim. 

1.  toir-  s.  tor«. 

2.  toir-  s.  tair-. 

toirclii  ScM.  9,  toirchet  Oss. 
II  3  und  6,  zu  torgrimi 

toirceni  p.  141,  23? 

toirm  s.  tairm. 

töirndim  II  ich  bezeichne,  be- 
stimme, markire,  stecke  einen 
Platz  ab.  —  Sg.  3  dofoirnde  SG.  9» 
(definity  significat  Z*.  434  und  982); 
iss  ed  dofome  co  m-bera-su  mac 
ocus  bid  län  £ri  ocus  Albu  dia 
forcetul  Three  Hom.  p.  100,  is; 
doforne  ogum  n-ind  s.  unter  ogum ; 
PI.  3  töirndet  SG.  '2b\  toföirndet  72b 
{significant  Z*.  883);  cinnit  ocus 
dofoirndet  dechrogod  inna  persine 
fri  araile  SG.  202*  (Z«.  982).  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  co  ro  thoirned  a 
catbraig  di  „that  he  might  mark 
out  her  city  for  her  Three  Hom. 
p.  76,  25;  PI.  3  arinni  döforintis 
s.  unter  indelba.  —  Fut.  Sg.  3  rel. 
törindfess  mo  relicc  Three  Hom. 
p.  100,  8.  —  Praet.  Sg.  1  adro- 
thoirndius  repunxi  SG.  181»  (Z*. 
869,  887);  3  ro  thöraind  rÄith 
,,measured  out  a  rampart^*^  Three 
Hom.  p.  28,  32;  durind  a  locc  les 
y,measur€d  his  place  with  him" 
Tir.  13;  dororaind  a  chill  Three 
Hom.  p.  112,  16;  19;  töirnis  tra 
ann  tipra  „he  marked  out  a  welV* 
ibid.  p.  114,  3.  —  Inf.  törand, 
s,  noch  besonders;  Nom.  sainreth 
n-anmmae  torand  folaid  cen  chin- 
niuth  persine  SG.  27»  {significatio 
substantiae  Z^.  982) ;  Dat.  do  thoo- 
rund  a  luic  lais  „to  measure  his 
place  with  him*^  Tir.  13;  cen  torand 
persaiue  ohne  Bezeichnung  der 
Person  SG.  154»  [Z*.  982). 

1.  toimim  s.tairnim.  Dazu  auch: 
Imper.  Sg.  2  don  rind  sis  an  car- 
pa*  FB.  36  Eg. ;  Pass.  Praes.  Sg.  3 
tairntir  39  Eg. 

2.  toimim 9  töirnim  I  thunder, 
make  a  loud  noise  O'R.  — 
Praes.   Sg.  3  rel.   toirnes    Gl.   zu 

53* 


toirt 


836 


toll 


torbas  Hy,  6,  is;  isi  thoimes  tonn- 
gar ocus  ferg  in  mara  möir  ,fBhe 
it  is  that  queüeth  the  wave-voice . . 
of  tJie  great  sea"  Three  Harn.  p. 
84,  24.  —  Van  torand. 

toirt  eine  Menge;  quantüy, 
bulk  O'R.;  tuirt  mor  do  maithib 
Greg  ocus  Maicedoine  loa  thimchell 
CO  dluith  LBr.  p,  205^,  9. 

toirtbeoh  frugifer  Z*.  811,  von 
torad;  vgl.  ätoirthech.  —  Sg.  Gen. 
in  chruinn  toirthig  Ml,  15^,  13. 

toise  Bedürfnisa,  Wunsch, 
is  toise  limm  ich  brauche;  toisc 
i.  Yoiuntas  hominis  i.  inni  is  laind 
(no  is  adhlaic  O'Don.  Suppl.)  la 
doine,  nnde  atber  {für  atberar) 
toisc  dam  {„it  is  pUasing  to  me'') 
Corm,  p.  41;  intenUon,  design, 
pwrpose  O'Bon.  Suppl.;  necessa- 
rius  {7)  Z\  12,  —  Sg.  N<m.  toisc 
limm  fer  ofns^tche  ich  brauche 
einen  Mann  von  {nu/r)  einer  Frau 
Tir.  11;  co  n-dema  cech  ball  a 
n-as  toisc  dialailiu  Gl.  zu  ut  non 
Sit  Schisma  in  corpore  Wh,  12^ 
{Z^,  995);  amaZ  as  toisc  fri  biathad 
na  forcitlaide  wie  zum  Unterhalt 
der  Lehrer  nothwendig  ist  Wb. 
Bl^j  18 ;  creud  an  toisg  nö  an  turus 
fä  d-tÄinig  Fionn . .  don  bhaile  so 
anocht  Tor,  Dh.  p,  48;  is  dfomh- 
aoin  toisg  na  Fäinne  da  leanamh- 
ain  ibid.  p,  174;  Gen,  ro  innis 
Fionn  f4th  a  thoisg  agus  a  thuruis 
don  chailiigh  6  thdis  go  deireadh 
ibid,  p.  166;  Bat  gur  cbailleadar 
Fianna  Eirionn  a  g-cuing  catba  d4 
thoisg  „fey  means  ofhim''  ibid.p.  194; 
Acc.  adfladat  dö  a  toisc  FB.  75;  ro 
innis . .  a  thoisg  agus  a  thurus  Tor. 
Dh.  p.  162.  —  Vgl.  toscai,  toschid. 

toisgim  ich  versorge,  er- 
nähre? —  Praes.  sec,  Sg.  3  torad 
a  14am  is  hed  dod  toisged  Wb.  9* 
{fructu^  manuum  ejus  eum  alebat 
Z\  445).  —  T'praet  PI.  3  c6in  ro 
predchos  doib  it  Macedönii  dom 
roisechtatar  mihi  M.  ministraverunt 
Wb.  17c  (Z*.  457).  —  Vgl.  toisc, 
toschid. 

töisseeh  s.  tüsseeh. 

töissigeeht  Führerschaft,  Gl 
zu  ductum  Ml.  37  r. 


t^isB-renn  materia  Z*.  31; 
Dat.  ond  öen-töisrinn  ex  eadem 
massa  Wb.  4c  {Z*.  301^.  Vgl.  töes. 

töithenaeh  silent  ScLb.  14,  vgH. 
taoithennach  süent  O'R. 

toi  F,  Wille;  voluntas  ZK  241. 
—  Sg.  Nom.  TE.  6  Lü,-,  SC.  42; 
ropa  toi  do  Mdrtain  ain  „M.  can- 
sented  thereto'*  SMart.  25;  Gen. 
tole  FA.  23;  tuile  ScM.  2;  Dat. 
ar  thoil  daine  SC.  26;  Acc.  toll 
SP.  IV  a;  4;  nacham  reilce-sa  rem 
thail  Goid.^  p.  94  {LHy.). 

töla  Fluth;  fecht  and  dollaid 
tdla  usei  isin  tech  . .  corus  biid  in. 
tenid  uii  Three  Hom.  p.  6,  14;  ni 
anad  ic  töla  br^nta  Corm.  p.  36,  »7? 
„they  ceased  not  flowing  wi'.h  stench*' 
Corm,  Tr.  p.  135;  mealg  i.  sngh, 
ut  est  tdla  measa  mealgaibh  scoth 
i.  sugh  ina  sgotha  O'Dav,  p.  107.  — 
Vgl.  tola  superfluity  CR.,  önd  intöla 
Gl.  zu  exundantia  Cr.  39»  {Z\  882). 

tolaim  ich  bin  zu  Willenj 
gefalle?  —  Co^j.  PI.  1  diar  fia- 
dait  ron  tolomar  Hy.  1,  ss,  ^.  i.  ro 
tholtnagem.  —  Praes.  der  Gewohn- 
heit Sg.  3  nim  tolann  ni  TE.  9,  7. 

tolam,  domm  air  trocaire  tolam 
Hy.  6. 11,  „a  flood  of  mercy"'  Stokes, 
Gl.  i.  toi  ellam  i.  ti  i  toi  ocus  i 
n-ellmai;  „Is  tolam  {G^.  i.  sei  tal- 
man)  in  s^t  se  ^m'*  ol  in  cante.  Is 
de  ata  A'th  Tolam  söt  Lü.  p.  10\  s, 
„{hat  is  an  overpowering  gift'*  {?) 
On  the  Mann.  II  p.  299.  —  Vgl.  ho 
imrordai  nech  dim  isind  recdairc 
atölam  in  tairsitiu  adchf  doibthai 
dam  iarum  isa  tothöchaide  Gl.  zu 
si  cogitem  düuvium  quäle  sit  m 
praesenti,  ex  hoc  notionem  coneipio 
futuri  Pt.  Cr.  61»  {Z\  989,  nach 
Z*.  882  enthält  atölam  vom  aith-do-). 

notolbad  FB.  75  s.  dolbinu 

tolgda  „haughty*',  ciar  bo  tolg- 
dai  rigain  Fei.  Prol.  125  ^tholcda 
rigan  Laud\  Gl.  i.  ciar  bo  diam- 
sach,  vgl.  O'Dav.  p.  122. 

toll  1)  durchlöchert,  hohl, 
2)  N.  das  Hohle,  Höhlung, 
Loch;  hollow,  broken,  empty  0*Don. 
Suppl.  —  Sg.  Nom.  l)  nau  tholI 
ein  Uekes  Schiff  SP.  IV  1;  Acc 
2)  ranig  in  t-saiged  uadae  toll  arach 


toUaim 


837 


tomus 


in  rig  „des  Königs  ScMäfe*'  Beür, 
I  349  (Z>.  260),  vgl  tollara  (he 
temples  of  the  head  O'Don.  Suppl.; 
PI  Nom.  1)  sl^be  tolla  FÄ.  '60  \ 
2)  tolla  p.  190,  31 ;  DcU.  2)  i  tollaib 
a  n-gnü88e  FA.  27.  —  Compos, 
toil-airbhe  i.  airbhe  toll  a  hroken 
fence  O'Don,  Suppl.;  a  brat  toll- 
cend  p.  20,  so,  cujus  ioga  in  su- 
prema  parte  erü  perforata  O'Don. 
Suppl.  tailginn ;  toll-chl6thi  FB.  53? 
toll-fethe  a  muUaich  {,,the  head- 
sinews  of  his  head-pedk^''  (?)  CroioCj 
Stab.  Concul.  p.  427\  s.  unter  mul- 
chnocc,  zu  lesen  tul-fetbe? 

tollaim  II  ich  mache  hohl, 
höhle  auSj  durchbohre;  I  bore, 
pierce,  perforate  O'R.  —  Praes. 
Sg  3  tollaid  side  crand  suati  na 
braisce  co  m-ba  fedän  Fei.  p.  C  24. 
—  Pass.  Pr(xes.  Sg.  2  co  ro  tolltar 
tu  s.  unter  ribar. 

tollM,  tollste  s.  doll^eim. 

toltanaeh  freiwillig;  Gl.  zu 
beneplacitusWb.  'J2b  {Z\  775); 
toiltionach  wiUing,  voluntary,  teil' 
fut  O'R  —  Sg.  Nom.  do  gorta 
atbath  acht  ba  gorta  tboltanacb 
cbena  Fei.  p.  C  7;  Äcc.  dochotar 
i  n-oilitbri  toltanaig  ,,into  willing 
pügrimage"  Three  Hom.  p.  96,  le. 

toltanai§rim  III  ich  gefalle.  — 
Conj.  PI.  1  ro  tholtnagem  Gl.  zu 
ron  tolomar  Hy.  1,  86.  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  ma  na  toltanaiged  do  ni 
böL  ni  aridgarad  de  Gl.  zu  eui  si 
collibuisset . .  nihü  impediret  SG  72l>,  6 
{ZK  349).  —  Praet.  Sg.  3  ro  tolta- 
naigestar  Gl.  zu  quod  Caesari . . 
placitum  SG.  7\  lo  {ZK  1013). 

toltanehe  F.  Willigkeit,  von 
toltanaeh;  Äcc.  Boit  a  n-^cin..i 
toltanehe  fognoma  do  Dia  FA.  23 
(toltnaigi  LBr.Y 

tomad  Drohen^  Dat.  din  tomad 
tue  fair  dia  luiree  Fü.  p.  GLXX  i. 

to-maidm  N.  Ausbrechen, 
Hervorbrechen'.,  tomhaidhm  a 
breaking  out  of  water  O'B.;  tomaidb 
Locha  £chach  LU.  p.  40i>,  4. 

to«maidim  ich  breche  aus.  — 
Perf.  Sg.  3  dommemaid  in  slög  for 
lÄr  ind  lis  LU.  p.  19b,  17. 

tomailt  Inf.  zu  tolmlim. 


tomaln  s.  tamoii. 

tomais  8.  tomns. 

tomalBlm  ich  messe,  schätze 
ab,  von  tomas;  tömhaisim  I  weigh, 
me<Mure,  resolve,  unriddle,  guess 
O'B.  —  Pass.  Praes,  Sg.  3  tomsi- 
thir  FA.  17. 

to-maith  Drohen,  Drohung; 
Sg.  Dat.  on  tomaith  Gl.  zu  minando 
Ml.  33b,  18;  Acc.  in  tomaith  comi- 
nationem  Ml.  31c,  gc.  —  Vgl.  tomad. 

tomaithem  Drohen,  Drohung; 
tomaitheamh  threatening  O'R.  — 
Sg.  Acc.  donä  tomathiam  Gl.  zu 
fogair  Hy   1,  e. 

tomaithim  ich  drohe.  —  Praes. 
Sg.  3  domathi  Gl.  zu  minantis 
Ml.  31c,  S4.  —  Conj  Sg.  3  ma 
thomaithid  Gl.  zu  ma  fiitbotha 
Fei.  Nov.  15.  —  Praes.  sec.  Sg.  3 
no  thomad  eo  hoband  b&8  n-adu- 
athmar  dö  Bev.  Celt.  II  p.  382 
{LU.\  für  no  thomathad?  —  Inf 
tomaith,  tomaithem. 

tomaithmeeh  drohend,  von 
tomaithem,  Gl.  zu  tomtaeh  Hy.  1, 38. 

tomaltas  M.  Verzehren^  Zeh- 
rung; Acc.  een  öl  een  tomoltus 
FB.  27  (tomailt  Eg.^\  eo  praind 
oeus  CO  tomaltas  72  (co  roind  ocus 
dail  Eg.\ 

tom^lat  s.  toimllm. 

tomside  das  Mass  habend, 
passend,  von  tomas;  gai . .  giac- 
thomsidi  p.  310,  S9. 

tomsideta  M.  Vollmäsaigkeit; 
Sg.  Acc.  fri  toimsidetaid  metair 
Gl.  zu  in  metro  necesse  est,  SG. 
25b,  1. 

tomthach  ßrohend  Hy.  1,  38 
jPr.,  Gl.  i.  tomaithmeeh;  one  that 
thretUens  O'B. 

tomas  M.  Mass,  Gewicht, 
vgl.  mess;  mensura,  pondusZ*.  787; 
tomhas  a  hint,  a  dimension,  mea- 
sure,  measwring,  weighing  O'B.  — 
jS^^.  Nom.  a  gräinib  cach  tomas . . 
a  mainib  cach  mess  Corm.  p.  33,  10 
{jyfrom  grains  every  measurement, 
from  tre<isures  every  appraisemenf' 
Corm.  Tr.  p.  124);  tomus  Metrum 
s.  tmter  äcen;  Gen.  in  toimseo 
ponderis  Ml.  35c,  23;  in  tomais  il 
i.  in  toimseo  truim  Gl.  zu  multi 


tön 


838 


t6-nuch 


ponderis  Ml.  20»,  21;  meadh  tho- 
maiss  indile  8.  unter  med;  s.  unter 
pissire;  Dat.  bis  oc  tomas  8.  unter 
pissire;  dia  tomos  ihn  zu  errcUhen, 
enträthsdn  SC.  29,  6  („to  perform 
W'  O'C.)? 

tön  F.  podex  Goid.^  p.  75; 
anu8  Corm.  Tr.  p.  162.  —  8g,  Gen. 
CO  foph  a  thona  FB.  37;  Dat. 
cusin  töin  i.  coelan  na  geraine  no 
muine  Gl.  zu  fei  cum  bucliamine 
Güd.  Lor.  Gl.  224;  PI  Act.  na 
tona  naies  ibid.  Gl  177.  —  Compos. 
ton-coir  FB.  37  Eg. 

1.  tonaeh  =  Za£.  tunica.  —  Sg. 
Nom.  tonach  in  druad  imme  Three 
Harn.  p.  26,  82. 

2.  tönaeh  Waschen;  tonach  i. 
nighi  O'Dav.  p.  123;  Inf  zu  tö- 
nuch. 

1.  tond,  tonn  F.  Welle,  Woge; 
unda  Corm.  Tr.  p.  146  u/nd  161. 
—  Sg.  Nom.  Gl.  zu  tnu  Osa.  III  9; 
tond  fri  talmain  tadb^im  FB.  46; 
tond  mairnech  52;  Gen.  fogar  tu- 
innl  Lg.  17,  25;  üan  tuinniu  TE. 
4  Eg.\  Dat.  is  cuma  fo  thainn 
TE.  9?  PI.  Nom.  teora  tonna  to- 
runni  Wh.  27»  {Z\  244);  Dat.  do 
thonnaib  SC.  42;  itir  thondaib 
trethain  Fä.  Nov.  23;  Äcc.  for 
tonna  über  das  Meer  Hy.  2,  7;  co 
m-betis  IX  tonna  eturra  ocas  tlr 
Hy.  1  Praef.  {Bezeichnung  einer 
Entfernung  auf  dem  Meere).  — 
Comp 08.  tonn-bhän  fair  like  froth 
O'B.,  80  auch  toinn-ghelu  TE.  4 
Eg.f  oder  zu  2.  tond? 

2.  tond,  tonn  F.  Oherßäche, 
Haut;  shin  Rem.*  p.  85;  tuinn  the 
surface  of  a  ihing,  a  akin  O'R.  — 
Sg.  Nom.  nä  tdadaig  tond  talman 
torut  LU.  p.  1V6\  41,  „that  earth'8 
surface  may  not  come  over  tīe" 
Bem.*  p.  55;  Äcc.  folt  dond  fri 
toind  cind  FB.  45;  LU.  p.  81»,  10; 
CO  tulmaing  tuind  Oss.  III  6? 

tond-gar  das  Brausen  der 
Wogen;  itir  thondgar  in  mormara 
„amid  ihe  wave-roar  of  the  great 
sea"  Fei.  p.  CLXX  24;  isi  thoimes 
tonngar  ocus  ferg  in  mara  möir 
Three  Hom.  p.  84,  84. 

tondgaraeh    wogenbrausend, 


von  1.   tond   ^2.  zu  rathach  LU. 
p.  11^,  85  (Amra). 

tonglm  (/t«r  do-fongim)  I  ich 
schwöre.  —  Praes.  Sg.  1  und  3 
tong  a  toing  mo  thdath  i(^  schwöre 
was  mein  Voüc  schwört  FB.  11; 
21;  48;  52;  74;  tongu  ScM.  16; 
tongn-sa  FB.  46;  do  thongu-sa  tar 
mo  sciath  ocus  tar  mo  chlaideb 
ocus  dann  threlam  TBF.  p.  144,  se; 
tongu  do  dia  toinges  mo  thdath 
FB.  32;  TBF.  p.  150,  «;  30;  ton- 
gim-se  a  tonges  mo  thüath  B>e€. 
CeU,  III  p.  178;  tongu-se  a  toinge 
mo  tuath  FB.  21  Eg.;  32  Eg.; 
PI.  3  tongu  na  tongat  mo  thaath 
ScM.  16.  —  Imperat.  Sg.  2  toingthi 
fo  ailt  neimhe  1.  fona  minnaib  is 
aith  amail  altain  L  scian  bearrtha 
O'Dav.  p.  54  ailt  {vgl.  Beitr.  VU  2). 
—  Praes,  see.  Sg.  3  inti  dod  fongad 
is  qui  id  juravü  Ml.  36»  {Goid* 
p.  38).  —  Fut.  Sg.  3  to,  PI.  3  toisat 
O'Dav.  p.  123.  Die  ibid.  ange- 
führten Formen  tithlB,  tithsat  (for- 
tithsat\  Pass.  titsaiter  seheinen  eine 
Beduplication  zu  enthalten,  die  erst 
später  eingetreten  sein  kann,  cds 
man  tongim  für  Verbum  simpiex 
hielt.  —  Vgl.  for-tongaim,  fris-toing. 

töniad  Gehen;  toiniudh  passing, 
Coming,  going  O'B.;  töiniud  flatho 
ö  Römanib  Wb.  26»  {secessio  im- 
perii  a  Bomanis  Z\  916);  niurt 
töniud  do  brethemnas  bratha  Hy. 
7, 6 ;  Gen.  neurt  a  thoiniada  und.  6. 

tonn  s.  tond. 

tonnad  Gifttranh,  Gift,  Tod; 
i.  neimh  no  deoch  ina  m-bi  neimh 
O'Cl  {Fei.  Index).  —  Gen.  in  dig 
tonnaid  Lg.  17,  sa;  bld  aochaide 
forsa  n-dailfe  deoga  tonnaid  innocht 
LU.  p.  9b\  16;  Dat.  de  tonnad  hi 
Temraig  „from  the  poisonous  drink' 
Fü.  Epü.  552  (di  tonnad  Land), 

tonnait  cuticula  SG.  4ß^  {Z*. 
274),  zu  2.  tond. 

tonnateeh  giftig,  Gl.  zu  noMx 
SG.  69»  {Z\  811),  von  tonnad. 

tö-nueh  I  ich  wasche,  vgl.  ni- 
gim;  do-fo-nug  Muo  SG.  22\  5; 
do-fo-nuch  luo  SG.  54»,  s;  lato 
SG.  14S\  8  (Z*.  428).  —  Inf 
tonach. 


topacht 


839 


torbas 


topaeht  hieb  ab,  vgl.  tobongiin; 
CO  topacht  a  chend  de  FB.  77. 
S.  Beiir.  VIII  445. 

topor  {für  do-od-bor)  M.  Quelle; 
topur  fons  Z^,  885.  —  Sg.  Nom. 
topor  FA.  16  (topur  LBr.);  Gen. 
for  ur  in  tophuir  TE.  3  Eg.;  Dat. 
a  topor  p.  13 If  üd;  PI.  Nom.  topair 
gela  ocus  srotha  taitnemacha  Tht^ee 
Hom.  p.  68,  28. 

1.  tor  heavy  (gach  tromm)  Corm. 
Tr.  p.  161. 

2.  tor  Menge,  Schaar?  i.  imat 
O'Dav.  p.  123,  —  Sg.  Äce.  tor  na 
slüag  SC.  35;  almaih  tor  *Sc3f  21,  e; 
CO  n-ilur  thors?;  Dat.  tromthoraib 
Lg.  4,  14  (trumthorthuib  Eg.)?  — 
O'R.  fuvt  auch  tor  lord,  a  noble. 

3.  tor  i.  ecla  {fear)  Corm.  Tr. 
p.  162. 

tora  8.  torgrim. 

1.  toracht  8.  torglm. 

2.  toracht,  für  do-fo- rächt, 
Nachfolgen,  Fortgang,  Er^ 
folg;  inna  toracht  sön  Gl.  zu  aut 
Processus  maiitiae  ultione  compri- 
mere  Ml.  29^  i4;  ho  thorachtaib 
ilib  Gl.  zu  elati  multis  successioni' 
hu8  proeliorum  Ml.  34s  s;  törachd 
pursuit,   inquiry,   search    O'B.    — 

Vgl.  tiarmöracht. 

3.  toraeht  s.  torraoht. 
toraehtaide,     torc     torachtaide 

SC.  38  „relieving  hing''  O'C? 

torad  N.  Frucht,  Ertrag.  — 
Sg.  Nom.  torud  aenmhaistrc^da  p. 
40,  28 ;  vgl.  tri-toraid  gac/ia  bliadna 
fair  „thrice  a  year  did  it  hear 
fruit''  Fei.  p.  CLXXXI  so;  Three 
Hom.  p.  66,  26;  Gen.  leth  toraid  32; 
Dat.  don  torud  SG.  61b  (Z«.  224); 
CO  lam-thorud  SC.  42;  Acc.  torud 
p.  40,  11;  bcnnacht  for  in  talmam 
dobeir  tarad  daib  Three  Hom.  p. 
32,  25;  PI  Nom.  toirthe  O'Don. 
Chr.  p.  88;  dorairgert  tra  Colui» 
alle  indmasa  ocus  teirthe  in  tal- 
man  do  Dallan  LHy.  Amr.  Prol. 
(Goid.^  p.  157).  —  Davon  toirthech. 

1.  toraie  .^deacending  from 
dtgnity'*  O'Don.  Suppl.y  mit  Be- 
zug auf  folgende  Stelle:  Ataat  ce- 
thair  toraie  doberat  dfre  n-aithig 
do  rig.  Cateat?  A  thoraic  for  teora 


lorggaib  athich :  lorgg  forgga,  lorgg 
äamthaighi,  lorgg  rammai,  ar  cen 
m-bis  foraib  is  aithech  On  the 
Mann.  III  p.  506. 

2.  toraie  private  informa- 
tion  O'Don.  Suppl.,  vgl.  toreicc 
Corm.  Tr.  p.  157. 

toraigeeht  F.  Verfolgung;  .to- 
ruigheacht  pursuit  O'Don.  Suppl.; 
Toruigheacht  Dhiarmuda  agus 
Ghrainne  Titd  einer  Sage. 

toraisse  s.  talrlsse. 

torand  Donner;  maidm  toraind 
tollchl^thi  FB.  53?  Dat.  din  gärb- 
thoraind  FA.  14;  a  tonitru  i.  on 
torainn  bis  inti  Gl.  zu  tön  Corm. 
Tr.  p.  162;  Acc.  in  toraind  FB.  44; 
cen  toraind  35;  canair  fri  cech 
tenid  ocus  fri  cech  torann  Goid.^ 
p.  104  {LHy). 

torand  N  1)  Bezeichnen,  Be- 
zeichnung, Inf,  zu  toirndim, 
2)  Signum,  forma,  figura  Z*.  883; 
Dat.  0  m^it  di  flescaib  bis  hisin 
törunt  SG   S\  19  {Z^.  224). 

torand-chless  ein  closs  Cuchu- 
linn's  LU.  p.  113b,  34;  aidblithir 
leö  bid  torandcbles  tri  cet  a  cluiche 
oc  forläim  a  gaiscid  LU.  p.  85b,  29 
{„greater  in  their  imagination  than 
the  noise-feat  of  three  hundred, 
his  play  at  handling  of  his  arms^' 
Crowe,  Sidb.  Concul.  p.  435). 

X»r9k%wearitiess,fatigue  O'R.; 
Acc.  ni  tabir  uäil  na  toris  fornn 
Wb.  16»  {tristitiam  Z\  243).  — 
Vgl.  torse,  torsech. 

torat  s.  tarat,  do-rat. 

torathor  monstrum  Rem.*  p. 
83 ;  PI.  Gen.  de  senchas  na  torothor 
8.  unter  luchrupän;  Dat.  ar  arailib 
torothraib  s.  unter  esbat. 

1.  torba  8.  torbe. 

2.  torba  hindrance  O'R.,  vgl. 
rorba  i.  toirmeasc,  dororbenat  i. 
doairmescat  O'Dav.  p.  112.  Dazu 
torba  SC.  26? 

torbaeh  nützlich,  tarbhach 
profitable  O'R.,  vgl.  etarbach.  — 
Compar.  „biam  torbachu  deit"  ol 
se  „oldäs  in  ^csi"  ich  werde  dir 
nützlicher  sein  als  die  Poeten  Corm. 
p.  36,  41  (prüll). 

torbas  Hy.  6,  14,  Gl.  i.  toirnes. 


torbata 


840 


torgim 


torbata  üf.  utilitas  Z*.  804; 
do  tharbataid  SG.  193»,  8. 

tor-be,  torbe  (do-for-)  Nutzen, 
vgl.  for-be;  business,  proftt,  advctn- 
tage  O'Don,  Suppl.;  torbe  utüis 
Z^.  884,  —  Sg.  Nom,  ni  torbe 
doböa  Gl.  zu  ad  nihü  uiüe  Wh. 
30b,  7  {Z\  23);  it  torba  „»*  is  a 
profif'  FSl  Prol  143  Laud,  tarba 
LBr.;  ni  fh&sand  di  torad  no  tar- 
bai  jHiree  Harn  p.  94,  8. 

tor-benim  (do-for-)  lieh  nütze, 
vgl.  for-benim,  tarmnaigim. — Pr<ie8. 
PI.  3  na  torbenat  quae  non  proaunt 
Z\  433  {Sench.  M.) ;  toirbenat  O'Dav. 
p.  123  torla;  dororbanat  Gl.  zu  pro- 
sunt  Ml.  43b.  —  Fut  doförbiat  Gl. 
zu  in  omnium  notitiam  pervenire 
Ml.  27»,  10.  —  Perf.  Sg.  3  ^Senchdn 
Torpeist  wül  mit  Gefolge  nach  der 
Insel  Man  fahren,  da  hommt  ein 
„ungevüeger  man"  zu  ihnen  in  das 
Boot,  vor  dem  alle  zu^ckweidien:) 
Atbertsat  a  hsßngin  „Dot  rorbai  beist 
a  Senchain  ocas  bud  hi-sin  do  main- 
tir  acbt  co  roisiam  tir."  Is  desin 
ro  baihmniged  Sencbän  Torpeist  i. 
Sencban  dororpa  peist  da  sagten 
sie  aus  einem  Munde  „dir  ist  ein 
üngethüm  nützlich  o  S.,  und  es 
wird  dies  deine  Mannschaft  sein, 
wenn  toir  {üherhaitpi)  das  Land 
erreichen.'*  Daher  wird  er  8.  T. 
genannt,  d.  h.  8.  dem  ein  üngethüm 
nützlu^  war  Corm.  p.  37,  s  prüll 
(„a  monster  hath  appeared  [?]  to 
thee"  Stokes).  —  Inf.  torbe. 

1.  torc  M.  Eher;  aper  8G.  37b 
(Z\  68);  Ir.  Gl  373.  —  8g.  Nom. 
8cM.  22,  i;  FB.  9;  68,  9;  torc 
allaid  Hy.  5,  67;  dotoet  torcc  m6r 
do  orccan  Three  Hom.  p.  30,  26; 
Acc.  torc  Oss.  I  12;  PI.  Nom.  tuirc 
p.  311, 29;  Acc.  na  tri  turcu  tercn  8P. 
I  8;  secht  torcu  alta  TBF.p.  138, 21. 

2.  torc  i.  rl  {König)  8C.  38; 
PI.  Voc.  a  tren-turcu  „0  vaiiant 
princes"  Fü.  p.  CLXXII  84. 

3.  torc  Herz;  nomen  do  chridiu 
Corm.  p.  44  (vgl  Ir,  Gl  1102); 
torc  i.  enech  no  aighe  no  cridhe 
O'Dav.  p.  121. 

4.  torc  torques,  a  coüar  O'B.; 
vgl  moin-torc. 


torede  aprinus  SG.  37*  (Z*. 
792). 

toreeltaib,  claideb  örduimd  int^ 
lasi  CO  torceltaib  öir  därg  i  n-ard- 
gabail   gaili    for   a   chris   LU.   p. 

81»,  84? 

torehar,  für  do-ro-char,  ich  fiel; 
8g.  2  ge  dorochar  cen  co  torchar 
Three  Hom.  j>.  24,  26;  ^  i  n-dlthmb 
pardois  dorochair  Adam  Tur.  Gl.  19 
(Z^  449);  dorochair  cotlud  form 
TE.  12  Lü\  dorochair  .  .  ado^ 
foruib  p.  144,  3;  dorochair  .  .  do 
Bricriu  . .  denam  na  fledi  es  fiel  auf 
B.  das  Fest  zu  veranstaUen  p. 
311,  82;  dorchoir  Three  Hom.  p. 
8,  19;  CO  torchair  TE.  13  LU.;  p. 
131,  5;  FB  61;  86;  torchair  cotlad 
forsin  slög  SC.  7;  co  torcair  FB.  25; 
PI  3  dorochratar  a  morgluiod  Lg. 
18,  82;  con  drocratar  ib%d,  Eg.i  co 
torchratar  Lg.  16;  FB.  44;  Oss.  I  is. 

torela  hören  i.  cloinsin  {sie) 
O'Dav.  p.  123;  do  neoch  forsa  tor- 
claither  dona  no  taidhe  riamh,  i. 
forsa  cluinter  gait  und. 

torg'abail  Inf.  zu  tor-gabim; 
deht,  sin  CDon.  Suppl. 

tor-gabim  (do-for-)  I  iehhringe 
vor,  nehme  auf  mich,  bigehe, 
verschulde  Etwas.  —  Ptaes.  PL  3 
dofurcbat  nad  fccat  FB.  29;  do- 
rogbat  Gl  zu  iniquütUem  commii- 
tunt  Ml.  28d,  11,  für  do-forgbat?  — 
Praes.  sec.  8g.  3  dafurcbad  jpromeba^ 
Ml  Col  301  {Goid.*  p.  32);  PI  3 
dofurgabtais  Gl  zu  proferri  defmü 
SG.  7b  (Z«.  884).  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  dofurcabar  triit  fessin  Gl. 
zu  per  se  proUUum  SG.  43*  {Z*. 
884).  —  Part.  Nom.  anas  torgabthe 
Gl  zu  pro  iniquüate  in  nos  ad- 
missa  Ml  27c,  17.  —  Inf.  Nom. 
in  targab&al  delictum  Wh  9«  {Z\ 
884);  Bat.  on  torgabail  Gl  zu  pee- 
cati  grandis  cidmissu  Ml.  22«»,  7. 

tor-gairm  0o-for-)  N  compel- 
latio  South.  34»  {Goid.^  p.  58). 

torgim  I  ich  komme.  —  IVoes. 
Sg.  3  conna  toraig  sond  ille  SC. 
29,  20.  —  T-prciet.  Sg.  3  co  toracht 
Emam  FB.  4;  co  £maiQ  31;  00 
toracht.. in  sligid  cetoa  39;  PI.  3 
CO   torachtatar  p.  39,  19.  —  Fut. 


torgnea 


841 


tör-trommad 


8g.  3  can  asa  targa  in  comdia  do 
fugiull  brätha  ScLh.  13;  in  bei 
forsa  targa  in  mallacht  form-sa  der 
Mund  über  welchen  der  Fluch  Über 
mich  kommt  Fei.  p.  CIV  38.  — 
S'fut.  8g.  3  nl  con  tora  SC.  40. 
—  Pass.  [Conj.?)  Fraea.  Sg.  3 
conna  torgethar  secbut  na  treöt 
na  torot  FB.  10.  —  Inf.  Äcc.  im 
torachtain  chacu  laithe  m-br&tha 
FA.  30. 

torgrnea  p.  141,  8? 

törithin  Hülfe,  helfen;  toiri- 
thin  assistance,  aid  O'B.  —  Dat. 
ti  dom  törithin  Gl.  zu  Hy.  6,  le; 
da  thoirethin  O'Dav.  p.  123  torla; 
Acc.  done  ar  toridin  Gl.  zu  Hy. 
5,  91.  —  Vgl.  toirithneach  relief- 
giving  O'Don.  Suppl. 

torla  i.  cinnedh  no  naidhm  O'Don. 
Suppl,  O'Dav.  p.  123. 

tör-mag')  -maeh  N.  Vermehren^ 
Hinzufügen,  Vermehrung,  Zu- 
wachs; auctio  Z*.  884.  —  8g.  Nom. 
tormach  pene  FA.  29;  „Ni  hole 
^m  lassa  teglach  for  n-gnäs/*  ol 
Ailill,  „is  ferr  for  tormach  oldäs 
for  digbül  euer  Hinzukommen  TBF. 
p.  142,  89;  Dat.  do  thörmuch  SG. 
77b,  2  (Z*.  224);  Acc.  it  äildi  na 
caera,  tue  törmach  dün  dfb  bring 
uns  mehr  davon  TBF.  p.  146,  27. 

tdr-maglm  (,do-for-)  I  ich  ver- 
mehre, füge  hinzu.  —  Praes. 
Sg.  3  doformaig  3fl.  117  (Z*.  884);; 
don  formaig  Fä.  Oct.  18,  Gl.  i. 
dogni  ar  tormach;  PI.  3  doförmgat 
SG.  53»  11  (augent  Z\  433).  — 
Pass.  Praes.  Sg.  3  doformagar 
SG.  28b,  20.  —  Fut.  Sg.  3  cid 
etrum  aicned  ind  reto,  dia  tormastar 
a  m^t  dogni  trumai  n-do . .  in  met 
sin  Ml.  20»,  19.  —  Inf.  t6r-maeh. 

tormaid,  eier  do  da  thäib  trdn- 
tormaid  zwischen  deinen  zwei  hoch- 
schwangern  Seiten  La.  2,  vgl.  tor- 
madh  pregnawt  O'B.? 

tomech  donnernd,  t7ontorand? 
ech  . .  toimech  FB.  49 ;  tomech  p. 
310,  17. 

torothor  s.  torathor. 

torraeh  schwanger;  pregnant 
Corm.  Tr.  p.  163.  —  8g  Nom. 
Lg.  1;  CC.  6;  6;  CGn.  6. 


torraeht«  cöica  toracht  dl  6r 
forloiscthi  im  cech  n-ae  TBF.  p. 
136,  19  {„fifty  knobs"  Crowe);  coeca 
toracht  di  or  forloiscthi  im  gach 
n-ai  ,yfifty  coils  (torrochta)  of  bur- 
nished  gold  around  each  man"  On 
the  Mann.  Ul  p.  158.  Vgl.  torracht 
i.  cruinn  O'Cl.,  round  O'B. 

torrehim  ich  mache  schwan- 
ger; ro  torrched  trä  in  rfgan  de 
sin  ocuß  herid  mac  Lü.  p.  52b,  33. 

torrehiiLB  M.  Schwanger- 
Schaft.  —  Dat.  iss  ed  tr&  ro  uc 
si  don  torrchiuB  sain  üan  das  war 
es  wm  sie  von  dieser  ScJiwanger- 
schaft  gebar,  ein  Lamm,  Lü.  p. 
52b,  14. 

torroma  Abwarten,  Pflegen; 
torruma  to  attend  O'Don.  Suppl. 
—  Dat.  ro  bä  i  n-galur  ocus  tan- 
cabair  dom  torroma  „to  watch  me" 
ScLb.  5;  accobair  do  BrigtY  techt 
do  thörruma  a  hathardu  Three  Hom. 
p.  58,  16;  dodechaid  Märtain  iar 
sin  do  thöruma  ingine  änbrachtaige 
,yto  attend  a  consumptive  girV* 
SMart.  28;  atchl  Brigit  torruma 
aingel  os  cind  [in  tige]  „a  wat(^ 
of  angeU'  Fil.  p.  LXXII. 

torsat,  torsata  s.  tuismim. 

torse  F.  Betrübtheit,  Müdig- 
keit, s.  toras;  torsi  sadness  Corm. 
Tr.  p.  161;  tairse  weariness,  sadness 
GE.;  cech  toirsi  no  galar  Gl.  zu 
seth  (sÄeth)  Hy.  6,  9.  —  Sg.  Nom. 
toirsi  thren  FA  30  LBr.-,  is  torsi 
dam  Lg.  18,  9  (toirsi  Fg.);  Lü. 
p.  52b,  3j  Gen.  gn6  m-br6in  ocus 
toirsi  FA.  33  LBr. ;  di  m^t  a  thurse 
FB.  85;  Dat.  for  torsi  TE.  Vi  Lü. 

torsech  betrübt.  -—  Sg.  Nom. 
FB.  85;  Acc.  cid  dot  gnl  torsech 
TE.  12  Lü;  PI.  Nom.  ar  na  pat 
toirsich  dim  choimregaib-se  Wb. 
26d,  21  {tristes  Z\  226);  Wb.  27c,  34; 

FA.  14;  Acc.  nualla . .  torsecha  31. 
tort  =  lat.   torta,    i.   bairgen, 

a  cake  Corm.   Tr.  p.   156,   tortfne 
a  little  cake  ibid. 

torta  s.  tarat. 

tortaide  i.  bairgen  {Brot,  Kuchen) 

FB.  68,  4,  tortaide  Eg. 
tör-trommad    (do-for-)    üeber- 

bürdung,     üeberbürden,    Be- 


toscai 


842 


totbU 


lästigen.  —  Sg.  Nom.  b4  somassi 
do-8om  sin  ocus  nir  bo  thörtromad 
LU.  p.  79»,  10 ;  D(it.  i  precept 
narrüD  diade  doib  et  inna  nebthör- 
trommad  do  chuingid  neich  cuccu 
ihnen  die  göttlichen  Geheimnisse 
lehrend  und  sie  nicM  belästigend 
um  sie  um  Etwas  zu  bitten,  GÜ.  zu 
in  sapientia  ambulate  ad  eos  Wb. 
27o,  85  {vgl  Rev.  Celt  II  p.  393); 
Äcc,  uair  nar  fulaing  tortromad  na 
n-döine  oc  athigid  cbucai  SMart.  22. 

toscai  zu  toise?  taric  em  fri[t] 
toscai  Fei.  Jul.  19  {„quickly  he 
comes  at  thy  wish'^\  imatuarcat 
doib  CO  m-bo  derc  cach  dib  dia- 
railiu,  co  n-deacbaid  cach  dib  fri 
toBga  a  lethi  TB.  p,  178,  20  {„each 
party  of  them  went  off  to  his  oum 
side'% 

tö-sealgim  (do-fo-)  III  ich  be- 
wege, bewege  mich,  weiche, 
gehe  vorwärts,  vgl.  fo-scoichim, 
Bcuchim;   tosgüighim  I  move  0*B. 

—  Praes.  PL  3  amaü  is  donaib 
retaib  dufoscaiget  GL  zu  ut  rebus 
ex  voto  cadentibus  {für  cedentibus) 
ML  33D,  3.  —  Perf  Sg  3  dofor- 
Bcaig  GL  zu  cessisse  Ml.  37*.  — 
Pass.  Conj.  Sg.  3  condatoscaigther, 
für  condat  toscaigther,  Gl.  zu  in 
vindictam  mei  .  .  commovere  Ml. 
23d,  81?  —  Inf.  töscugud  successio 
ML  72»  {Bei  Celt,  I  p.  49). 

toscartha  CC  2  Lü.,  3.  PL 
Praet.  Pass.?  vgl.  scaraim. 

tosecol  p.  141,  25  s.  toise. 

to-se^lalm  II  ich  erkunde, 
verrathe,  von  sc^l;  taisceallaim 
I  view,  observe  O'B.;  vgl.  do-8c6a- 
laim  experior  SG.  Ub\  2  (Z*.  434), 
dusceulai  Gl.  zu  experiatur  ML  68*. 

—  Inf  taiscelad  to  disdose,  retwal, 
to  betray  Corm.  Tr.  p.  94  {d),  tais- 
gealB.dh. prognosticating  O'B.]  Dat. 
do  thoscelad  ^is  ^sci  Pr.  Or,  32»,  8 
{Z*,  1050,  ad  explorationem  äetatis 
lunae  Gloss.  Cod.  Taur.  ed.  Nigra 
p.  64);  ,yto  ascertain"  Goid.*  p.  54 
(Nancy  GL);  do  thoscelad  feie  „to 
Show  forth  the  feasts"  Fü.  Epü,  80 
(do  thaiscelad  Laud);  PL  Nom. 
taiscelta  prognostics  O'B.  —  Vgl. 
taiscelaid. 


tosehid  F.  Lebenshedarf, 
Nothdurft,  vgl.  toisc;  toschith, 
tosehid,  tasgid  victus  Z^.  802.  — 
Dai.  issum  ecen  precept  ar  m'etinth 
et  mo  thoschid  GL  zu  si  evangdi- 
zavero,  non  est  mihi  gloria,  ncces- 
sitas  mihi  incumbit  Wb.  10*;  Acc. 
is  hed  ro  erbad  fria  tosehid  Wb.  10* 
(hoc  concessum  est  ad  victum  eorum 
ZK  995). 

tosn-airneeht&r  FB.  55  s.  unter 
tairieim. 

tosnf^aelitae,  inna  hf  tosngachtae 
Gl.  zu  inpendentia  populis  ser^ 
mone  digerere  Ml.  19l>,  12. 

tosng'aehtaiglin  III  ich  wäge, 
pendo  ML  79»  {Bd.  Cdt.  I  p,  42\ 
Vgl.  med-tosngachtigtheid  libripenB 
SG.  114»,  1. 

tosn-üargaib  FB.  85  s.  t6ar- 
g'ablm. 

tossaeh  N.  Anfang;  initium 
Z*.  810;  Gl.  zu  ut  magistratus 
SG.  106b,  7.  —  Sg.  Nom.  is  ed  in 
so  tosach  indala  sailm  Ml.  27d,  2; 
tosach  suirghi  TE.  10,  9;  Dat.  i 
tossug  initio  Z^.  325;  i  tossaeh 
Lg.  14;  ar  thossaig  FB.  20;  Aec. 
d^ca  tossaeh  gemrid  SC.  30,  7. 

tost  Schweigen;  tosd  säenee 
O'B.  —  Dat.  böi  CuehuloHuf  Ina 
th08tZl7.  p.  114»,  2  {Siab.  Concul.); 
bl  tost  din  a  gillai  „be  sHent,  then, 
my  servant  On  the  Mann.  III  p. 
424,  für  bi  it  tost?  is  ferr  in  becan 
sa  dib  d'innisin  indä  beith  hi  tast 
ScLb.  25.  —  Vgl.  con-töisim. 

totalsiu  s.  t€iU 

toth  every  feminine  word,  mem- 
brum  muliebre  Corm.  Tr.  p.  158; 
toth-bhall  ihe  feanale  parts  of  gene- 
ration  O'B.  —  VgL  toud. 

1.  tothaeht  s.  tothocht. 

2.  tothaeht  i.  fogrhluim  O'Dav. 
p.  122. 

tothegat  8.  do-tlasralm* 
tothset  er  ging,  kam,  $.  unter 

mt. 

tothainee  „silence"  Fü.  p. 
GLXXXIII  80.    Vgl.  töithenach. 

tothimm,  tothim  N.  Fallen^ 
Fall,  ältere  Form  für  das  spätere 
tuitimm,  Inf.  zu  tuitim. 

1.  tothla,  arfich  tola  tothla  „he 


totbU 


843 


trachtaireda 


vanquished  urgent  desires**  Fdl, 
Apr.  15. 

2.  tothla  to  demand,  request, 
sue,  daim  O'Don.  Suppl. 

tothlaehur  III  Dep.  ich  bitte, 
vgl.  tothlaigim  i.  altaighim  (^altui- 
ghim  to  give  thankSy  scdute  O'B.). 

—  Praes.  Sg.  1  tothlachar  dilgud 
a  Deo  post  peccatum  Corm.  p.  1 
arco.  —  Cofij.  Sg.  1  todlaiger  po- 
stolem  Beitr.  YIII  316;  co  datlacher 
{für  da-tothlucher?)  ut  efflagüem 
Ml.  49d  (Z«.  1090).  —  S-praet. 
Sg.  3  ro  thothlaig  tra  (jriguir  a 
coibseua  cucu-som  Goid.^  p.  101,  se 
{LHy.) ;  Dep.  tothlaigestar  dig  CC.  5 
(dothothlaighestar  Eg.);  dotluche- 
star  (für  do-thothluchestar)  Hy. 
6y  47  Fr.,  Gl.  i.  ro  thothlaigestar. 

—  Inf.  Dat.  bai  si  tra  oc  tothlo- 
gad  in  gilli  fri  re  ciana  Lü.  p. 
39s  29;  bai  oc  &  guidi  ocus  oc  ä 
thothlugud  cen  mÄir  TB.  p.  176,  a. 

tothocht  Besitzthum,  Zube- 
hör; tothachd  validity,  effect,  sub- 
stance  O'B.;  toacht  i.  toic«  (wecUth, 
riches  O'B.),  ut  est  caiti  meas  o 
thoacbt  i.  na  m-beodile  ocas  müin 
i.  in  oir  ocus  in  airgit  O'Dav. 
p.  122;  caiti  tothacbt  aireg  däsa? 
deicb  c^li  leis  u.  8.  w.  On  the 
Mann.  III  p.  494;  totbocbt  a  thigi 
ibid.  p.  495.  —  Vgl.  töcht. 

tothoet  8.  t^it. 

totürgrlm  s.  todürgrim. 

toad  gignere  Bem.^p.  39;  töudh 
i.  aimsear  a  m-berann  in  bo  in 
laogh  O'Dav.  p.  119;  i.  br^t^  in 
laoigh  ibid. 

1.  töxal  8.  töcosal. 

2.  tdxal  verriculum  SG.  SS^ 
(Z*.  768). 

tr&9  tra,  thra  Co^j.  nun,  aber; 
ergo,  igitur  Z*.  699 ;  autem  O'Don. 
Gr.  p.  389 ;  steht  nie  an  der  Spitze 
des  Satzes;  trÄ  FA.  2;  14;  15;  19; 
27;  29;  31;  FB.  2;  8;  10;  19;  43; 
52; 59;  70;  84;  85;  Lg.  17;  ScM.2; 
SC.  6;  48;  thr&  FA.  14;  29;  thra 
Hy.  7,  «;  FA.  6;  21;  29;  30  {nur 
in  LU.,  nicht  in  LBr.).  —  Ge- 
brauch: is  amlaid  trä  dorönad  a 
tech  sin  80  nu/n  wurde  dieses  Haus 
gemacht  FB.  2;  20;  in  tan  tra  bä 


urlam  la  Bricrind  ddnam  a  thige 
mÄir  als  B.  nun  fei'tig  war  FB.  4; 
p.  46,  26;  cer  bo  mör  trä  obwohl 
nun  gross  war  FB.  10;  18;  19; 
80;  82;  dorum^natär  ind  fir  alle 
tra  es  meinten  nun  die  andern 
Männer  FB.  82;  33;  70;  84;  85; 
ba  band  sin  tra  con  accrad  Loegatre 
. .  do  Medb  da  nun  wurde  L.  zu  M. 
gerufen  FB.  59;  55;  82;  83;  88; 
luid  tra  Buan . .  for  lorc  na  tri  car- 
pat  es  folgte  nun  B.  der  Spur  der 
drei  Wagen  FB.  70;  43;  ScM.  2; 
immotarla  trä  döib  fo  deoid  ScM.  8; 
TE.  2  Fg.;  6;  8;  10;  11;  12;  13; 
14;  CC.  2  Lü.;  SC.  47;  48;  p. 
40,  11 ;  fechtas  and  tra  SC.  2;  isi 
mo  breth-sa  duib  tra  mein  ürtheü 
nun  für  euch  ist  FB.  68;  90;  26; 
59;  62;  ScM.  4;  is  banna  rla  frais 
6n  trä  FB.  52;  ni  fii  brig  sin  tra 
p.  140,  26;  p.  142,  ii;  SC.  6;  7; 
14;  20;  45,  24;  is  lia  turem  tra 
ocus  aisneis  es  ist  mehr  nun  als 
man  erzählen  und  sagen  kann 
FB.  28;  hUadain  dissi  trä  i  fail 
Gonchobair  Lg.  17;  maith  tra  wohlan 
denn  FB.  7;  S;  TE.  ß  Eg.;  indiU 
dün  in  carpa^  tra  spann  uns  denn 
den  Wagen  an  FB.  43;  34;  ScM.  5; 
foemaim-sea  sin  tra  FB.  34;  cöic 
m^ich  fichet  tra,  iss  ed  ro  bron- 
nad  £risna  c6ic  fichtiu  bargen  sin 
25  Maass  nämlich  .  .  FB.  9;  ba 
döig  lais-seom  tra  er  glaubte  nämlich 
FB.  88;  89;  ro  bä-sa  tra..i  n- 
imsnim  mor . .  co  ro  gU  dam  ScM.  4 ; 
araide  tra  co  n-darafhetar  Lg.  11; 
dorat  tra  fon  n-innasin  ail  forsin 
cöiced  uile  ScM.  14;  ni  chotlu  trä 
Lg.  17,  45;  is  hi  sin  tra  ingen  iss 
cöiri  TE.  5  Eg.  —  In  der  Fis 
Adamn.  hat  LBr.  öfter  tra  für  dan 
m  Lü.  (6;  8;  10;  15;  18;  22;  25; 
26;  28;  32;  33). 

1.  tracht  strength  O'Don. 
Suppl,  vgl.  Beitr.  VIII  343. 

2.  traeht  Strand;  bankorshore 
of  a  river  O'B.  —  Sg.  Dat.  hi 
trächt  mara  Bretan  Three  Hom. 
p.  16,  13 ;  Acc.  fri  trethan  tracht 
Lü.  p.  40»,  22. 

trachtaireda,  mar  innisit  trach- 
taireda  nä  canoni  nöimi  „the  com- 


trAotad 


844 


trä 


mentators  an  ihe  holy  catwn" 
ScLh.  19. 

träetad  =  tractatus  Z^.  803; 
hisin  träctad  in  commento  SG,  4i>,  ii. 

traethat  s.  tr^etfaaim. 

trägr,  trkig  F.  Strand;  shore, 
Strand  O'R.  —  8g.  Gen.  i  n-gainem 
na  tragai  Three  Hom,  p.  122,  25; 
Dat.  i  träig  mara  Oss.  III  11  *, 
FÄ.  24. 

tragdai)  inna  tragdai  no  inna 
n-goite  Gl.  zu  fossorum  Ml.  77». 

trägud  exhaustion  ScLh.  21; 
traghadh  exhatisting,  lessening,  eb- 
hing  O'R,  —  Praes.  trägid  in  plan 
dlb  ,jthe  pain  ebhs  from  them*' 
FÄ.  24 

traig  Fu8s;  pes  Z*,  255.  —  Sg. 
Nom  fer-traig  FB.  27;  Dat.  teand 
CO  traig  „strong  tcith  fooif^  FSl.  p. 
CXXXV  1;  PI.  Nom.  traigthe  Lü. 
p.  79b,  28;  traighthi  TE.  4  Fg.; 
Gen.  XXX  traiged  FB.  2;  p.  399, 33; 
Gl.  zu  Oss.  III  5;  Du.  Gen.  inad 
a  da  traiged  FB.  88.  —  Compos. 
ind  oinchosaig  i.  in  traiglethain 
{die  hreitfüssigen)  Gl.  zu  scenopodi 
Goid.*  p.  71  (ifly). 

traignech,  nir  bo  m^  in  murgeilt 
mär,  nir  bö  m^  in  traignech  thr^n 
Lü.  p.  40a,  37  [Äid.  Feh.). 

traite  quickness,  readiness 
Fil.  Index;  traid  i.  luath  no  obann 

aa. 

trasealr  Sturz;  trasgair  a  fall 
O'B.;  trascair  a  bäis  sein  Todes- 
Sturz  FB.  61. 

trasoralm  ich  stürze;  trasgai- 
rim  I  abrogate,  destroy,  overthrow, 
overwhehn  O'R.  —  tiraes.  Sg,  3 
trascraid  dochum  n-iffimd  comtinöl 
n-öcraibdech  FA.  1;  nos  trascair 
p.  170,  18.  —  Praet.  Sg.  3  cor 
trascair  grlanan  Bricrend  fri  lär 
talman  FB.  25;  ro  trascair  in 
crainn  sin  Fei.  p.  CLXXXI  86.  — 
Pass.  Praet.  Sg.  3  ro  tascrad  Gl. 
zu  dejectus,  zu  lesen  ro  t^oscrad, 
Goid.^  p.  69  LHy. 

trasta  s.  tmter  tr&th. 

tr&th  N.  Stunde;  die  Namen 
der  acht  canonischen  Stunden  s. 
tmter  iarm-eirge.  —  Gen,  cech 
thratha  zu  jeder  Stunde  By.  6,  I6, 


Gl.  etir  la  ocus  aidchi;  Dat.  on 
trath  sa  co  alaile  FB.  24;  on  trath 
sa  von  jetzt  an  59,  87;  Aec.  co 
trath  na  faire  83;  co  trath  teirt 
arab&rach  TE.  12  Lü.\  cas  trath 
sa  his  zu  dieser  Stunde,  bis  jetzt 
SC.  14;  FB.  88;  94;  cos  trasta 
{für  tr&th  sa)  O'Don.  Suppl.,  trasda 
hitherto  O'B,;  träth  ohne  Präpo^ 
sition:  cach  trath  alle  Zeit,  fSr 
immer  Oss.  II  7;  contali  träth  a 
äÜ&his  er  einschlief  zur  Zeit  seines 
SteUdicheins  TE.  12  LU.;  13;  do- 
füsci .  .  träth  teirt  um  die  dritte 
Stunde  und.  12  LU.;  trath  nöna 
deöd  lAi  FB.  91;  trdth  als  Can- 
junction:  tr&th  do  deochaid  ais  sie 
kam  TE.  12  Lü.\  CG.  4  (in  tan 
Eg.);  FB  82;  84;  87;  90;  PI.  Gen. 
claschetol . .  na  n-ocht  tr&th  FA.  31 ; 
re  se  trath  die  Zeit  von  sechs 
Stunden  ScM.  21,  S6  Eg.  Lc. 
(thräth  Z.);  Aec.  celebrait  .  .  na 
echt  trath  FA.  7  (tratha  LBr.); 
tri  thräth  ScM.  3;  12.  —  Vgh 
mochtratae  Gl.  zu  matinus  {sie) 
adsurgam  Ml.  21°,  8. 

tre-  drei  in  der  Composition 
Z\  302,  z.  B.  coitchen  tre-chenelse 
commwne  trium  generum  SG.  200«,  is. 

tr^f  tria,  tri  Praep.  mit  Aec. 
durch  {in  der  spätem  Sprache 
a\4^  mit  Dat.,  z.  B.  TE.  18);  tri, 
tre  per  Z^.  651;  erweitert  trem-, 
tremi-  {vgl.  rem-,  com-,  tairm-h  tr§ 
SC.  7;  FB  68;  Lg.  3;  thrd  CC.  6 
Lü.\  mit  Aspiration:  tr^  chin  Lg. 
13;  tria  changin  ScM.  21,  8;  FB. 
29;  Gl.  zu  Hy.  1,  19;  tria  Hy. 
1,  11;  p.  19,  87;  40,  7;  Lg.  11;  15; 
17,  si;  44;  ScM.  13;  TE.  4  Eg.; 
FB,  29;  mit  Aspiration:  tria  sin 
Hy.  5,  19;  trie  FB  2d  Eg.;  ^ 
SP.  V  16.  —  Mit  dem  Artikel: 
tresin  cochuU  SC.  36;  triasin  n- 
erdam,  triasin  fial  FA.  31  (tr^sao 
LBr.);  triasan  sencas  ScM.  22,  3; 
mit  Pran.  personale:  1.  Sg.  tri- 
um Wh.  23*  (Z«.  652);  treamham 
through  me  O'B.;  2.  Sg.  triut  SC.b; 
Lg.  5,  14;  ScM.  9;  treöt  FB.  10; 
PI.  2  trüb  Wh.  3i>;  5.  Sg.  M.  trit 
SC.  36;  triit  Lg.  15;  trtt-s«iJe 
FA.  5;  tremit  CCn.  3  ip^.  remi> ; 


treb 


845 


tr^im 


F.  tröe  SG.  25b,  u;  ti^thi  ScM,  1; 
trithe  Fei  p.  LXXVII  29;  PI  3  treu 
Wh,  28c,  19;  mit  Pron.  poasessi- 
vum:  Sg.  2  tr^t  chend  ScM.  11; 
triat  liasait  ScM.  13;  14;  p,  131,  S7; 
3.  Sg.  M.  trea  thfr  Tir.  4;  tr^na 
nach  Analogie  von  r^na;  trena 
chotlud  SC,  9;  trena  etach  LHy. 
Am/r.  23;  triana  eochraib  TE.  18; 
F.  tria  äg  j9. 131,  sa;  triaoa  fochann 
TE.  11  jE^^.;  PL  trea  n-aslach-som 
Wb.  30c  ^z*.  653);  triana  tengthaib 
FA.  27.  —  Gehrauch,  a)  rät*»»- 
Zt'cA:  coUuid  tr^t  chend  dass  er 
(der  Spiess)  durch  deinen  Kopf 
fuhr  ScM.  11;  13;  SC.  7;  36;  gai 
triut  ScM.  9;  14;  FA.  27;  tria 
dubraed  Lg.  17,  u;  iScitf.  1;  Hy, 
1,  11;  drong  tria  alt  Lg  17,  31?  a 
di  läim  tri  derca  fiedluch  allenith 
immach  TE.  4  Eg, ;  atconnairc  . . 
a  gualaind  tresin  cochull  SC.  36; 

FA.  5;  conna  torgethar  sechut  na 
treöt  na  torot  FB.  10;  tre  änechta 
0CU8  tr^  sin  Gl.  zu  Hy.  5,  19; 
h)Zur  Bezeichnung  des  Urhebers, 
der  Ursache,  einer  Vermitte- 
lung:  is  triut  .  .  longas  Fergusa 
Lg.  5,  14;  SC.  ö;  Lg,  15;  corrai- 
mid  a  druim  triit  Lg.  15;  tria  rath 
in  spirta  noib  p.  40,  7;  tre  drui- 
dechta  druad  Lg,  3;  11;  TE.  18; 
CC.  6;  FB.  29;  tr^  chin  drochmnä 
Lg.  13;  FB,  29;  TE.  11  Eg.; 
ScM.  21,  8;  feib  sontar  triasan 
sencas  22,  3;  p.  131,  3a;  87.  — 
c)  Andere  idiomatische  Wendtmgen: 
atracht .  .  trena  chotlud  während 
seines  Schlafs  SC.  9;  arbeittet., 
tri  laithlinni  ainm  n-Aeda  sie 
feiern  hei  Biertränken  Aed's  Namen 
SP.  V  16;  CO  n-epistlib  immdaib 
leis  tria  Goedeilg  p.  19,  87  {„having 
many  letters  in  Gaelic"  Three  Hom. 
p.  15,  2);  tre  banna  miach  tortaide 

FB.  68,  4? 

treb  Wohnsitz,  Stamm;  ab  eo 
quod  est  tribus  Corm.  |).  42 ;  a  tribe 
O'Don.  Suppl,  i.  teach  ibid. ;  treabh 
a  tribe,  famtly,  clan  O'R.  —  Sg. 
Nom.  TE.  16;  Gen.  cethar-trebe 
quaiuor  tribuum  Hy.  2,  6;  for  acci 
a  threbi  p.  327,  36;  Acc.  ro  böi 
cliocad  etir  deich- thriub   ocus  de- 


thrinb  corrici  sin  Ml.  37r  (futt  hellutn 
inter  decem  tribus  et  duas  tribus 
usque  eo  Z\  302\  —   Vgl.  aittreb. 

Xx%\iuAWohnsitz,  Besitzthum, 
Bewohnen,  Bebauen;  troabhadh 
inhabiting,  hushandry  CDon. 
Suppl.  Vgl.  trebthach.  —  8g.  Nom. 
is  ansu  lim-sa  mo  thech  oldäs  mo 
trebad  uli  FB.  26;  Acc.  fri  ar  ocus 
trebad  in  talman  Fei.  p.  LXI  4a 
(„for  tüling  amd  ploughing  the 
ground"). 

trebaim  II  ich  bewohne,  be- 
haue; treabhaim  I  plough,  tiU, 
ctUtivate  Ü*R.  —  Praet.  PI.  3  airm 
irro  trebsat  SC.  25.  —  Pass.  Praes. 
Sg.  3  ni  trebthair  a  ratha  „their 
raths  ar  not  dwelt  in"  Fei.  Prol. 
176.  —  Vgl.  aittrebaim. 

1.  trebaire  M.  a  householder 
On  the  Mann.  III  Index;  treabhaire 
hous^ioldery  f  arm  er  O'Don.  Suppl., 
a  ploughman  CR. 

2.  trebaire  F.  prudence,  diS" 
cretion  O'Don.  Suppl.,  von  trebar. 

trebar  klug.  —  iS^^.  Nom.  p. 
141,  6;  trebur  29;  a  ben  trebar 
ScM.  3,  4;  Dat.  F.  ria  tiiaith  tre- 
bair  p.  327,  33.  ■—  Compar.  tre- 
bairiu  minus  stuitu^  SG.  42^,  s 
(Z*.  275). 

tr^blalt  «=»  Zat  tribulatio.  — 
Sg.  Nom.  in  tr^blait  Fä.  p. 
GLXXXVI  a?;  Dat.  i  cumgi  ocus 
i  tr^blait  SMart  15;  40. 

trebthaeh,  treabhthach  a  f ar- 
mer O'R.,  von  trebad;  ban-treb- 
thach  s.  unter  ben. 

tre-eheng'  „three  Chiefs**  Fä. 
Index;  mor-trecheng  Sept.  16  Laud, 
mor-drecheng  LBr.,  Gl.  i.  triar  i. 
tri  cingid  mora. 

tre-choste  Dreifuss;  Dat.  isin 
trechostu  in  tripode  SG.  8^,  5 
(Z*.  302). 

tr^eim  III  ich  lasse  im  Stiche, 
verlasse;  tr^igim  J  leave,  forsake. 

—  Praet.  Sg.  3  rom  thr6c  SC.  46; 
PI.  2  ro  thr^csib  (sie)  form-sa  bar 
tir  die  ihr  meinetwegen  euer  Land 
verlassen  habt  Three  Hom.  p.  96,  4. 

—  Fut.  S€C.  PI.  3  noco  treicfitis 
SC  44,  14.  —  Inf.  Acc.  ar  ro  mi- 
dair  in  ri  a  tr^cud  Lü.  p.  Ö2\  a. 


tredan 


846 


tre6ir 


tredan  Fasten;  tr^adhan  a  fast 
for  three  days  O'B.  {vgl.  unten  die 
Gl.  zu  Fil.  Nov.  16).  —  8g.  Äcc. 
carais  mor  trom  tredan  Fil.  Jan.  15 
{mit  credal  reimend);  Mart.  24;  no 
chardais  tredan  Nov.  16,  Gl.  i.  tre- 
denus  L  tres  dies. 

tr^de  N  D  reih  ei  t,  von  Sachen, 
Z\  312. 

tr^-denas  triduum  Wh.  24» 
(Z«.  788);  Gen.  fri  re  tredenais 
SMart.  19. 

tre-dlaigrthe,  in  mac  hoe  tred- 
Inigthe  Gl.  zu  trifidumjecor  Güd. 
Lor.  Gl.  213. 

trednaeh  enthaltsam,  von  tre- 
dan.—  iS^^f.  Nom.  „abstinent**  Dec.  13, 
Gl.  i.  troiscthech;  Gen.  trednaig 
Febr.  25,  Gl.  i.  troscig;  Dat.  F.  don 
trednaig  Oct.  18,  Gl.  i.  hi  tredan 
rö  ches. 

tre-eoehracfaa,  longa  treeoch- 
racha  dreikantige  Ge  fasse 
O'Don.  Suppl.  bärd,  vgl.  2.  eochuir. 

tre-focal  the  name  of  a  poe- 
ticalco  mp osit ip n  O'Don.  Suppl. ; 
Corm.  p.  43;  trefoclse  i.  tri  foccuil 
-bfte  ind,  i.  da  foccul  di  molad  do 
brith  for  culu  ind  imdergtha  dofarci 
an  tres  foccul  i.  foccul  ind  imderg- 
<tha  ocus  aire  ibid.  p.  44;  s.  unter 
^cen. 

tregrat  Gl.  zu  idu  {Schmerz), 
treaghait  the  plague  O'R. 

tregtfiADurchbohren,  Durch- 
schneiden On  the  Mann.  III  p. 
450;  CO  tr^gda  in  fer  tria  sciath 
tbid.  p.  507;  mar  thregdas  fodb 
omnaid  s.  unter  omna;  vgl.  trid- 
threäghta  transpierced  0*Don.  Gr. 
p.  341. 

treise  three  days  0*Don.  Suppl.; 
triduum  Z*.  309. 

treith  schwach,  vgl.  trfath;  toeak 
O'B.  —  Sg.  Nom.  t'ferg  treith 
SC.  41. 

trelam,  trealamh  apparel,fur' 
niture,  military  weapons  O'R. 
—  Sg.  Äcc,  atraig  suas  la  sodain 
ocus  gebid  a  threlam  fair  TB.  p. 
178,  15;  dothongu-sa  tar  mo  sciath 
ocus  tar  mo  chlaideb  ocus  darm 
threlam  TBF.  p.  144,  26. 

1.  trell  „nobW(^)  O'Curry;  Sg. 


Nom.  ind  ingen  trell  SC.  33,  89; 
Dat.  sin  t-äfd  thr^ll  21;  is  tig 
trell  26. 

2.  trell  9  conos  tanic  trell  dia 
ceill  SC.  48,  „untü  he  recovered 
a  little  of  his  senses"  0' Curry? 

trem-,  tremi-  die  erweiterte 
Form  der  Präposition  tr^,  vor 
Verben  {z.  B.  tremi-biur)  und  in 
Verbindung  mü  Pronominalformen 
{z.  B.  tremit  na<:h  Analogie  von  triit\ 

tremeta,  in  inillias  nem-thremeta 
no  nem-throeta  inpenetrabilis 
tutela  Güd.  Lor.  Gl.  66. 

trem-feidligriid  perduratio 
Ml.  21d,  4  {Z*.  879). 

tremi-Mar  I  ich  übertrage; 
tremiberar  transfertur  Wb.  8*  (Z\ 
879);  trimiberar  Ml.  21«,  8. 

tremi-tlag'at  transgrediun- 
tur  Wb.  25d  (Z».  879). 

tr^n  stark.  —  Sg.  Nom.  p. 
141,  4;  29;  p.  327,  81 ;  deg-ri . .  tren 
Hy.  1,  38;  eirr  trön  tressa  ScM.  15; 
FB.  71;  torc  tren  68,  9;  Gen.  cach 
tbrfuin  p.  328,  5;  p.  142,  s;  Dat. 
PI.  Acc.  taimid  trinnu  SC.  18.  — 

• 

Comp  OS.  trön-fer;  tr^n-öcu  p. 
328,  1,  p.  141,  98;  tr^n-togairm  Ey. 
7,  1;  69;  tren-tormaid  Ltg.  2?  tren- 
othath  Gl  zu  exüis  SG.  ÖS\  3  {Z\ 
879)?  —  Gompar.  tressa  TFft.  25» 
{firmior,  fortior  Z\  277);  inti  düb 
bes  tresa  orcaid  alaile  Ml.  19^,  c; 
tressa  ibid.  5;  tressiu  Lg.  18,  89; 
tressio  TE.  6  Lü. ;  PI  Nom.  tresi 
cluchi  ind  athig  FB.  39.  —  Superl. 
tressam  Hy.  6,  1,  Gl.  i.  ar  nach 
fil  nomen  fortius  quam  nomen  illius 
quod  liberet  hominem. 

tr^n-fer  M.  der  starke,  kräf- 
tige Mann,  Krieger.  —  Sg.  Nom. 
Hy.  5,  es;  Gl.  zu  FB.  71;  PI  Nom. 
in  tr^nfir  FB.  7;  Gen.  na  tränferH; 
Dat.  di  thr^nferaib  XJlad  2. 

tr^nie  eine  Festzeit,  Nom. 
tr^nse  samna  SC.  1  (treine  Ä'; 
Dat.  a  trenaib  Tailltin  On  the 
Mann.  I  p.  bcxl. 

treodatu  M.  Dreiheit.  —  Acc. 
treodatid  Wb.  26»  {tHnitatem  Z*. 
257);  Hy.  7,  2  und  63? 

treöir  vigour.  Gen.  treorach 
O'Don.  Gr.  p.  96. 


treörftch 


847 


tiia 


treöraeh  stark,  s.  unter  1.  rüa- 
naid.    Vgl.  ätreörach. 

1.  tress  der  dritte,  tertius  Z*. 
309,  geht  immer  dem  Nomen  un- 
flectirt  {in  Composition?)  voraus; 
tris  tertius  Z\  309;  p.  39,  i4;  p. 
42,  e;  FA.  2;  SC.  5;  36;  FB.  67; 
83 ;  in  tres  carpaf  43 ;  in  tres  nimi 
FÄ,  16;  cona  farcaib  acht  cech 
tres  dune  jeden  dritten  Menschen 
Hy,  1  Praef.;  in  tres  cuibrend  dec 
den  dreizehnten  Theü  p.  40,  12;  in 
tresB  tonn  Gl.  zu  trethan  Hy.  6,  14. 

2.  tress  Kampf;  treas  a  skir- 
mishj  hattle  O'B.  —  Sg.  Gen.  eirr 
trän  tressa  ScM.  15;  Dat.  isin  tress 
Oss.  I  9;  SC.  31,  7;  maith  is  tres 
Oss.  1 3 ;  PI.  Nom.  ech-tressa  TE.  15. 

tressa,  tressam,  tressia  s.  tr6n« 
tresta  Gl.  zu  Hy.  6,  10? 
tr6t  N.  Heer  de;  träud  a  flock, 
herd  O'R.  —  Sg.  Nom.  Hy.  5,  36 ; 
p.  42,  86;  Dat.  doliuid  cd  allaid 
comic  chairig  leis  . .  don  träot  Three 
Hom.  p.  6,  86;  s.  unter  1.  tallaim; 
Äcc.  tröt  Hy.  5,  47;  PL  Nom.  is 
comiuir  in  coimdiu  ce  thuirtir  a 
thräta  Fei.  Prol.  280;  Acc.  atchiat 
tröta  möra  di  cbairib  inti  LU.  p. 

23b,   17. 

1.  trethan  Fuss;  treathan  a  foot, 
tract,  trace  O'B.;  trethan  troigh 
O'B.  r^n;  tricha  treten  Oss.  III  6, 
Gl.  i.  traiged,  treathan  ibid.  Ed. 

2.  trethan  Meer,  besonders  das 
stürmische  Meer,  vgl.  2.  triath; 
treathan  i.  anfen  {vgl.  ainbthenaig 
unter  trethnach)  Ö'Dav.  p.  122, 
mit  Bezug  auf  Fei.  Jun.  3,  wo 
dber  trethan  Gen.  von  triath  ist. 
—  Sg.  Nom.  trethan  ägach  ScM.  15; 
trethan  trom  ainbthine  FB.  53; 
Gen.  itir  thondaib  trethain  Fei 
Nov.  23  {reimt  mit  fo  thondaib  lir 
lethain);  Dat.  as  aidbliu  cech  tre- 
than Apr.  22,  Gl.  i.  cech  muir; 
Acc.  neam  talam  la  trethan  Prol.  216 
(reimt  auf  lethan);  dar  trethan 
Dec.  11  Laud  (trethain  Batcl.);  ar 
threthan  Hy.  6,  14,  Gl  i.  ar  thrä- 
thond  quia  ferunt  periti  nautae 
conid  e-si[n]  in  tress  tonn  bätles 
naves. 

tretfanaeh  stürmisch;  tar  fairr- 


ge  trethnaig  i.  ainbthenaig  Gl,  zu 
Fei  Jun.  3. 

tr^-thond  drei  Wellen  Gl.  zu 
trethan  Hy.  6,  14. 

tre-uillech  dreieckig,  s.  ulind; 
in  mac  hoe  treuillech  Gl  zu  trifi- 
dum  jecor  Güd.  Lor.  Gl  213. 

tri  s.  tr6. 

tri  M.,  tri  N.  (bewirkt  Aspiration), 
teoir,  teora  F.  drei;  tres  Z*.  302. 
—  Nom.  Masc.  tri  Lq.  17,  4; 
ScM.  21,  17;  TE.  6;  CO.  2;  FA. 
7;  8;  22;  SC.  33,  16;  37,  14;  FB. 
83;  tri  fichit  sechzig  ScM.  5;  SC. 
33,  19;  tri  fichit  c6t  ScM.  2;  tri 
cöicait  hundert  und  fünfzig  Lg.  10; 
ScM.  21,  6;  SC.  16;  33,  s;  44,  is; 
tri  leca  FA.  13  (teora  LBr.); 
Neutr.  na  tri  dath  Lg.  7;  FB.  56; 
tri  thrdth  ScM.  12;  tri  chät  drei 
hundert  Lg.  16;  ScM.  5;  SC.  33,  20; 
tri  mlle  FA.  10;  Fem.  inna  teoir 
ranna  sa  SG.  26^,  13;  teora  tonna 
Wb.  27»;  täora  anmi  50.  5;  36; 
FB.  20 ;  54 ;  na  teora  ammiti  tüath- 
chaecha  Bev.  Celt.  lll  p.  176;  Gen. 
Masc.  und  Neutr.  tri  n-dath 
FB.  46;  athair  tri  cethrur  Hy. 
1,  9;  Lg.  5,  8;  5cilf.  21,  28;  FB. 
70;  Fem.  co  cend  tri  U  ocus  teöra 
n-aidche  FB.  58;  55;  udi  tri  lä. 
ocus  tri  n-aidche  10;  dfa  teöra 
nömad  TE.  11  LU.]  mac  na  teoru 
m-bliadan  p.  140,  u;  p.  144,  22; 
teoro  p.  143,  s;  Dat.  dia  trib  non- 
baruib  Corm.  Tr.  p.  130  (j);  cona 
tri  coectaib  SC.  33,  21;  Fem.  do- 
naib  teoraib  personaib  SG.  186»,  2; 
^cc.  Masc.  tri  ily.  1,  29;  SP.  I  2; 
tri  cöecto  SC.  16;  2Vcu«r.  tri  5C. 
47;  tri  thrdth  ScM.  3;  mo  thri 
drindrosc  FB.  87;  a  thri  chommäit 
dreimal  soviel  FB.  19;  tri  laa 
SC.  1;  tri  laa  ocus  tri  aidche  {sie) 
ScM.  4;  commebaid  hi  tri  in  drei 
{Stücke)  Hy.  5,  78;  FB.  63;  fo  thri 
dreifnal  FB.  78;  81;  87;  f&  thri 
TE.  13  LU.;  fa  tri  p.  42,  s;  Fßw. 
teora  lethindli  Tir.  4;  tar  teöra 
fuithairbe  FB.  17;  82.  —  Jn  der 
Composition  tritt  tre-  ein,  vgl  jedoch 
tri-chles  do-gnftls  ind  errid  LU. 
p.  121b,  u. 

tria  s.  tH, 


triall 


848 


triliss 


triall  Versuch,  Absicht,  Ver- 
suchen, Beabsichtigen;  ajour- 
ney,  going,  a  purpose  O'B.  —  Sg. 
Nom.  triall  do  Roim  daroine  dar 
sarugud  m-Brigde  Fei  p.  LXXXlVö; 
dentar  trial  mo  berrtha-sa  Hy.  2 
Praef, ;  Dat.  ic  triall  tar  Loch  Rib 
siar  Fü.  p.  XXXVIII  lo. 

triallaim  ich  versuche,  beab- 
sichtige. —  Praes.  Conj.  PL  1 
dia  triallum  crabud  is  tarba  ddn 
Gl.  zu  Ib  tarba  dian  promam  Fü. 
Prol.  143.  —  Praes.  sec.  Sg.  2  da 
no  trialltä  SC.  41.  —  Praet  Sg.  3 
ro  triall  SC.  48;  ro  triall  tar  muir 
i  n-degaid  Coluim  CWle  co  n-eracht 
in  muir  friss  conar  l^ic  tairis  he 
er  versuchte  über  das  Meer  {zu 
gehen)  Fil.  p.  CVI  86;  PI.  3  ar  iss 
ed  ro  thrialsat-som,  dal  ior  insib 
mara  immach  ior  teched  res  n-galur 
Hy.  1  Praef.  —  Pass.  Praes.  sec. 
Sg.  3  CO  trialta  a  n-dith  Lg.  11. 

triallatölr  M.  „attempter"  Ir. 
Gl.  1098. 

tritkUkÄnstrengung,  Versuch? 
Sg.  Acc.  dorat . .  triam  dia  turcbail 
FB.  *27;  PZ.  Acc.  do  berat  triamnai 
doD  tig  26. 

triamain  i.  toirsech  {betrübt, 
müde)  Fil.  Prol.  26;  weary,  fati- 
gued  O'B. 

trian  Drittel.  —  Sg.  Dat.  ba 
mo  triun   arailiu  Hy.  ö,  so  {zwei-  • 
»{&i^);J.cc.  trian  do  mnntireScM.  14. 

triar  eine  Dreiheit  von  Per- 
sonen, drei  Mann;  ires  viri  Z*. 
312.  —  Sg.  Nom.  FB  9;  72;  triar 
öenfer  Hy.  5,  is  (die  Dreieinigkeit)  ] 
Gen.  in  trir  curad  FB.  42 ;  56 ;  62 ; 
Dat.  don  tridr  lath  n-gaile  54; 
dia  triur  brathar  p.  17,  84 ;  a  tridr 
sie  . .  in  ihrer  Dreiheit  ^  die  Drei 
FB.  15;  in  tech  doib  a  triur  ein 
Haus  ihnen  dreien  gemeinschaftlich 
54;  90;  cäch  dib  a  triur  jeder  von 
ihnen  dreien  Lg.  8;  FB.  81;  lotar 
. .  a  triur  churad  sie  gingen  in  ihrer 
Dreiheit  von  Helden  =  die  drei 
Helden  gingen  FB.  75;  78;  79; 
Acc.  triar  for  trichait  SC.  36;  fria 
thriar  m-brathar  J9.  17,  ai;  PI.  Dat. 
CO  n-dessib  is  tririb  Fil.  Prol.  210. 

1.  triath  M.  König;  i.  rig  Corm. 


p.  41;  triath  enim  rex  vocatar 
ibid.  p.  34  orc  träith.  —  Sg.  Nom. 
triath  tailc  tnuthgaile  FB.  71;  Gen. 
orc  tr^ith  i.  nomen  do  mac  rfg 
Carm.  p.  34. 

2.  triath  i.  torcc  {Schwein)  Corm. 
j9.  41,  Gen.  tr^the  und. 

3.  triath  schwach,  vgl.  ti^ith; 
ni  triath  Oss.  III  9,  Gl.  i.  nl  lac. 

4.  triath  Meer,  vgl.  trcthan;  L 
muir  Corm.  p.  4tl.  —  Gen.  trethan 
Corm.  l.  c;  Gl.  zu  gurges  SG.  66»,  i 
{maris  Z*.  264);  dar  tuind  trethan 
Fä.  Jun.  3  {reimt  auf  lethan).  Gl. 
tar  fairrge  trethnaig;  fri  trethan 
tracht  Lü.  p.  40»,  28;  Acc.  snaifid 
Liban  sair  sfar  sanchan  tar  cach 
trethain  LU.  p.  39^>,  u. 

trihas  bracae  Ir.  Gl.  324. 
Davon  tribhnsach  bracatus  Ir,  Gl. 
600. 

tric  urgent,  quick  CR.;  is 
tricc  condegar  „ü  is  keenly  ü  is 
asked"  TBF.  p.  150,  27;  fiiarais 
sgathadh  gcur  trom  tric  Tor.  Dh. 
p.  198. 

trieha  Dreissig;  triginta  Z*. 
306.  •—  Nom.  trieha  c6t  Lg  16; 
Oss.  III  6;  FB.  2;  85;  p.  309,  ss; 
triucha  Oss.  III  e;  Dat.  triar  for 
trichait  drei  und  dreissig  SC.  36; 
oenfer  dia  trieha  cet  58,  8. 

trieha  e6t  „Thirty  Hundreds 
ofLand"  On  the  Mann.  II  p.  392, 
das  Gebiet  eines  ri  tüatha  ibid.  I 
p.  ccxxix.  an  Umfang  der  modernen 
Barony  entsprechend  O'Grady,  Tor. 
Dh.p.  108,  gewöhnlich  mit  eantred 
oder  district  übersetzt  O'B. 

triehem  =  tren-ceimniughadh 
O'Dav.  p.  78,  3  und  O'Don.  Suppl, 

trichem-mad?  uiblech  tened 
trichemruaid  FB.  49,  -maide  Eg. 
und  H;  p,  310,  91 ;  na  haible  tened 
trichemruaid  Lü.  p.  80»,  5. 

triehtaige  spatium  triginta 
dierum  Cr.  3»»  {Z\  247). 

trie  s.  tr6. 

trfleeh  Lied,  vgl.  trirech;  cipc 
dogneth  tria  filidecht  trilig  moltai 
dona  noemaib  Fei.  p.  III 10  (,««  sang 
of  praise  for  the  saints'% 

triliss  Haar,  Flechte;  hu^ 
hair    O'B.,    vgl.    triliseach   hairy, 


trindtit 


849 


troich 


orested  ibid.  —  8g,  Dat.  ba  dodelbda 
ö  trilis  SMart.  21;  lir  aas  trilis 
„over  sea's  hair**  Fä.  Mari.  15, 
Gl.  nas  moiug  in  mara;  an  breo  aas 
tuind-trilis  eine  glänzende  Flamme 
über  Wogenhaar  („fiamma  ^ae 
super  aquam  fulgehaif^  O'Don. 
Suppl,,  indem  er  gegen  den  Vers 
i  trilis  liest,  „over  a  sparJding  sea" 
Stokes)  Apr.  23?  PI.  Dat.  marai 
mora . .  co  trillsib  tened  foraib  p. 
191, 11 ;  Du.  Nom.  da  triliss  orbaidi 
for  a  cind  TE.  3  Eg. ;  Acc.  dolleici 
a  hathair  sleig  cöicrind  di . .  colluid 
treda  triliss  TBF.  p.  146,  82. 

trlnddlt,  trfnöit  =  lat.  trinitas. 
—  Nom.  trlnöit  Hy.  5,  s;  Hy. 
6,  5;  10;  Gen.  öintaid  inna  trindoti 
Ml.  2^,  8;  i  ii-oenta»e2  na  nöem- 
trinoti  FA.  34  LBr.\  inna  trinöite 
fire  Hy.  2,  42;  Gl.  zu  Hy.  5,  s;  co 
aingel  na  trinöite  FA.  18;  Dat. 
trinoit  Hy.  7,  i? 

trfreeh  F.  Lied,  vgl.  trilech; 
a  species  of  lyric  poeiry  On  ihe 
Mann.  III  p.  388;  melody  O'Don. 
Supph;  adhband  trirech  imefuilnge 
gol  GL  zu  golltraigi  Corm.  Tr. 
p.  89;  fom  chain  trirecb  inna  n-än 
SG.  20.'^;  Dat.  Ck>rmac  cecinit  isin 
tririg  On  ihe  Mann.  l.  c. 

tris,  triss  (triuss)  der  dritte, 
iertius  Z\  309;  it  h^  immefolngat 
ha(«t'c)  tris  timchel  deacc  die  sind 
es,  welche  seinen  {des  Mondes)  drei- 
zehnten Umlauf  ausmachen  Goid.* 
p.  53  {.Wien.  Gl).  —  Vgl.  tress. 

trisgataim  ich  durchbohre, 
foro  SG.  54»,  i. 

triueha  s.  trieha. 

tröeaire  F.  Barmherzigkeit, 
von  tröcar;  misericordia  Z\  23.  — 
Sg.  Nom.  Hy.  6,  ii ;  Gen.  lucht . . 
na  tröeaire  die  Barmherzigen  FA.  1 ; 
tröcairi  34;  Dat.  ar  throcaire  aus 
Barmherzigkeit  p.  41,  ii;  Acc.  do- 
gnlat  tröeaire  FA.  27;  ailm  trö- 
eaire in  ehoimded  SMart.  45. 

tröear  {für  trög-car?)  barm- 
herzig. —  Sg.  Nom.  FA.  1.  — 
Vgl.  ätrocar. 

troehit  i.  corp  Corm.  p.  20 
fothrugud;  troicit  i.  corp  Duü 
Laithne  2  {Goid.*  p.  75). 


tr^ethaim  II  ich  überwältige, 
unterdrücke.  —  Prctes.  Sg.  3 
traithaid  nerta  lochnamat  FB  68,  lo; 
PI.  3  nos  traethat  67.  —  Praet. 
8g  3  troethais  Fil.  Nov.  16;  ar  ru 
throith  Gl.  zu  comprimente  Ml.  38<i; 
rel.  isl  traetbu«  na  tedmanna  Three 
Hom.  p.  84,  24.  —  Fut.  Sg.  2  ar- 
troidfea-siu  inna  drochdaini  Ml.  48. 

—  Pass.  Praes.  Conj.  PI.  1  mani 
er-throitar  hua  Dia  Ml.  48  r.  — 
Inf.  troetbath  subjectio,  submissio 
Wb.  6»  {Z*.  31);  Dat.  is  comdfriuch 
bic  hfcc  na  maitbe  ocus  hie  trae- 
thad  na  n-olc  Gl.  zu  Fei.  Prol.  229. 

trog  i.  dann  {„chüdren*^  Corm. 
Tr.  p.  162  traigli. 

trdg,  trüag  elend,  unglück- 
lich, traurig ; miser  Z*  23;  macer 
Ir.  Gl.  383.  —  Sg.  Nom.  trog  FB.  87; 
trdag  TE.  9,  26;  cd  truag  p.  41,  21; 
ind  anim  thrdag  sin  FA.  20;  is 
trog  Lg.  13;  ba  truagh  le  a  mudu- 
gud  TE.  11  Eg.\  cid  truag  Oss. 
II  7;  trdag  dTltaib  SC.  29;  ibid.  3; 
Gen.  a  aitbig  in  truaig  Hy.  5,  61; 
sochor  caeb  tbrdaig  p.  328,  5;  Voc. 
a  clÄim  trdaig  FB.  43;  a  midlaeb 
thruag  67;  PI.  Nom.  F.  trdaga 
FA.  29  (trogu  LBr.)\  Gen.  na  trdag 
FA.  26;  Gl.  zu  Hy.  5,  9;  Acc.  fri 
lobra  truagu  Hy.  5,  9;  F.  plana 
oeus  todörnama  trdaga  FA.  2;  31. 

trogaim,  S-praet.  Sg.  3  trogais 
CC.  3  LU.j  Gl.  l  tusmis.  Vgl.  trog. 

trögaim  II  ich  mache  elend. 

—  Praes.  Sg.  3  bith  tbrögaid  a 
n&imtiu,  bith  möraid  a  görta  Fil. 
Prol.  231. 

tröge,  trüaige  F.  Elend.  — 
Dat.  diar  trögi  Hy.  1,  31;  ar  thrögi 
ocus  lobraip.  131,  4;  i  tröge  FA.  17; 
oe  tröge  30;  com  thruaige  „wiih 
my  toretchedness"  Fei.  Epü.  327. 

trogein  day break  Corm.  Tr. 
p.  158;  trogbain  i  turgbbäil  greine 
O'Cl. 

troich,  ait  i  la  troich  „it  is  pUa- 
sant  to  a  wretch"  (?)  Corm.  Tr.  p. 
162  troid ;  imma  torchratar  na  troich 
Oss.  I  13 ;  ni  lossat  na  troich  recait 
bernaid  m-braith  nicht  gedeüien  die 
Feigen,  welche  in  die  Kluft  des 
Verraihs  gehen  On  the  Mann.  III 

54 


troiscid 


850 


td 


p,  452.  Vgl,  troich  a  dwa^fy  a  eo- 
ward,  a  bad  or  üldisposed  person 
O'R, 

troiscid  8.  trosoim« 

trolsetheeh  Gl.  zu  trednach  FSl 
Dec.  13,  von  troscud. 

tromm  schwer,  vgl.  com-thromm, 
^tromm,  imm-thromm.  —  Sg.  Nom. 
cotlud  trom  SC.  30,  9;  ba  tromm 
. .  laissin  druid  TE.  18;  nip-sa  tröm 
for  nech  Gl.  zu  nulli  onerosus  fui 
Wb.  17c  ^Z*.  628);  Dat.  isin  pöin 
tniimm  sin  FA.  25  LBr. ;  PL  Nom. 
na  todernuma  troma  FA,  31  LBr. 

—  Comp  OS.  trom-alobthioe  FB.  53; 
-chatha  68,  14;  -cheö  37;  -damh 
ScM.  22,  11 ;  -dig  p.  131,  31 ;  -galaw* 
TE.  7  Eg.\  -tairr  ScM.  22,  5; 
-thoraib  Lg.  4,  u.  —  Compar. 
trommu  FA.  20;  Is  trumaite  a  plana 
a  n-ifiuru  a  fuirech  oc  denam  oilcc 
FeL  p.  CXVII  12. 

tromina,  s.  unter  scoim,  Leber? 
vgl.  tromm-i-hride. 

trommaeht  Schwere,  Gewicht 
ScM.  21,  2. 

trommaim  II  ich  beschwere, 
drücke.  —  Praes.  Sg.  3  dob  tromma 
a  n-accobor  collnide  beos  Wb.  8° 
{gravat  vos  voluntas  carnalis  ctdhuc 
Z\  213). 

tromm-ehride,  öa  no  tromcbride 
je  cur  SG.  65b,  2  (Z*.  857),  vgl. 
tromma  unter  scoim. 

trommda  schwer,  gewichtig; 
tromdba  weighty,  heavy,  grave  O'R. 

trommdacht  Schwere;  trom- 
dhsLchtheaviness  O'B.  — Acc.SC."6\. 

trommdatus  „oppressiveness** 
Three  Hom.  Index,  „ni  ar  Dia"  or 
86  „doratais  ffdpairt,  acht  is  ar 
lisdatus  ocus  tromdatus  rot  gab 
frim-sa  aus  Bosheit  und  Härte,  die 
dich  gegen  mich  ergriff  Three  Hom. 
p.  78,  22. 

tromme  F.  Schwere,  Gewicht, 

—  Gen.  ic  fulang  möt[e]  ocus  trumma 
na  talman  p.  169,  26;  Bat.  iar 
trommi  6il  FB.  17;  ar  thrommi  a 
brotha  88 ;  dognl  trumai  n-do . .  in 
met  sin  s.  unter  möit. 

trose,  la  truscu  Hy.  2,  84,  Gl.  i. 
la  clamu. 
troseim  III  ich  faste;  troiscim 


I  fast,  abstain  from  food  CDon. 
Suppl.  —  Praes.  Sg,  3  troiscid 
Fä.  p.  CLXXI 14.  —  S'praei.  PL  3 
CO  ro  throLscset  Hy,  1  Praef.  — 
Inf.  Nom,  in  troscud  SeM.  3; 
troscud  tribulaiio  Wb.  16«  {ZK  803); 
Gen.  aidche  troiscthe  Goid.*  p. 
104,  10  {LHy.),  Vgl,  troiscthech. 

trossmar,  ech  trosmar  FB.  49 
Ctrostmar  Eg.\  p.  310,  i7? 

trost  trabs  SG,  70^  4;  inna 
trosta  ilecdi  Gl.  zu  üiceaeque  tra- 
bes  SG.  33b,  9  {Z\  792). 

trost&ii  Stab,  Wand  erst  ah; 
a  crutdi,  prop,  a  pilgrim's  staff 
O'B.,  On  the  Mann.  III  Index. 

trü,  tru  lean,  thin,  piteous 
O'B.,  „a  wretched  or  miserable 
person"  Corm,  Tr.  p.  161;  am 
trü-sa  SC.  7. 

trüaill  Scheide  {des  Schwertes). 

—  Sg.  Dat.  on  trüaill  Gl.  zu  a  vagina 
Corm,  Tr,  p.  77  faighin;  tAoisca 
Cuillius  asa  thröaill  ocus  föf&caib 
in  trüaill  f^  LU.  p.  65^,  st;  PI. 
Dat.  ina  trüallib  FB.  74. 

trüalnim  (do-for-elnim?)  ich  he- 
flecke,  verderbe;  truaillim  I  poi- 
lute,  profane  O'B.  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  gabur . .  quasi  caper^  ar  iss 
ed  ro  truaillned  and  Corm.  p.  22; 
is  combrec  ro   truallned  ind  ibid. 

—  Part,  amo?  grein  nem-throal- 
nide  Ihree  Hom.  p,  124,  13,  vgi. 
dmftllnithe  und  elnlm. 

traastad  Schlagen,  vgl.  trost? 
cach  oc  truastad  a  clieile  SeM.  18. 

trumma  s.  tromme. 

tros  a  girdle  O'B. 

trastalad  Gürten,  s.  unter  co- 
stal. 

td  du,  mit  Partieula  augens 
tussu,  tusso;  tu  Z«.  325;  tu  FB.  10; 
is  tii  taithiges  SG.  29;  FB.  10; 
11;  17;  iss  tu  TE.  5  Eg.-,  masa 
tbü  SG.  33,  so;  cla-so  tlid  TE.  13 
Lü.\  tussu  Lg.  19;  FB.  9;  tnsso 
ScM.  15;  coich  thussa  SC.  12; 
Acc,  ro  charas  tusai  TE.  5  Eg.-, 
amoZ  tussu  Lg.  9;  mar  td  G^. 
III  10;  mar  tdsa  ibid.  —  Die  en- 
clitische  Form^  des  Pronomens 
der  2,  Sg.  lautet  -t,  mit  mMchfot- 
gender  Aspiration,   1)  als  Objeet 


t& 


851 


t&ag-mila 


(Äce.  oder  DeU.)  von  einer  Verbal- 
form  abhängig,  der  dieser  voraus- 
gehenden Partikel  oder  Präposition 
angefügt  (Pronomen  infixum):  nit 
acca  TE.  ö  Eg.;  SC.  30,  a;  nlt 
ägara  40;  manit  ainge  SC.  14;  uair 
nachat  fil-siu  fein  hi  catrummus 
fn  öcu  \J\ad  weil  du  selbst  nicht 
gleich  bist  FB.  62;  co  rot  acilliur 
ScM,  9;  rot  char  SC.  30,  12;  rot 
bia  tibi  erit  Lg.  9;  ScM.  12;  13; 
14;  p.  133,  8;  FB.  87;  rot  bla-su 
TE.  ö  Eg.',  rod  gab  TE.  8  Eg  ; 
not  f6irfed  TE.  9  Egr,  SC.  11,  s; 
not  berthar  /SC  9  H.;  cia  not  ba- 
gea  41;  dot  tucai  SC.  10;  condot 
rodbsat,  condot  chacbtsat,  condot 
rudi,  condot  cbellti  28;  ar  dot 
chaibdig  26;  atot  chiat  ScM,  11 
(ad-ciu);  atot  chomnic  14  (at-chom- 
naic);  atot  atbgän  TE.  5  Eg.  (aitb- 
gnim);  atodaimet,  für  atot  daimet, 
FB.ßl  (ad-daimim);  dot  luid  ScM.  13 
(dollod);  dot  rönad  SC  9;  12  (do- 
rön);  dot  b^rad  ScM.  13;  16;  dot 
icfa  SC.  20  (ticcim);  dut  icfat  6; 
dot  esta  13  (testa);  doth  esarcaind- 
sea  40?  föt  gni  30,  s;  arot  naisc 
dö  verpflichte  dich  dazu  TBF.  p. 
152,  26  (ar-fo-).  —  2)  von  einer 
Präposition  abhängig  {Pronomen 
suffiocum):  duit  Hy.  2,  50;  p.  40,  27; 
89;  42;  Lg.  7;  ScM.  16;  TE.  5  Eg.; 
CC.  7  Lü.\  p.  140,  20;  141,  17; 
SC.  5;  16;  20;  30;  FB.  78;  92; 
duit-siu  ScM.  11;  SC.  6;  13;  43; 
47;  FB.  61;  dait  SC.  6;  13;  FB. 
8;  9;  10;  11;  17;  18;  19;  62;  74; 
dait-siu  TE.  10  Lü.;  FB.  8;  10; 
11;  66;  87;  93;  deit  TE.  5  Eg.; 
7;  9;  p.  130.  28;  Sg.  13;  det-si 
TE.  5  Eg.;  dit  SC.  45,  21;  üait 
Lg.  7;  ScM.  11;  12;  TjB.  6  Eg.; 
SC.  45,  18;  21;  FB.  42;  uait-siu 
p.  132,  12;  SC.  32;  uat-siu  iSC.  5; 
frit  ScM.  14;  FÄ  11;  59;  fritt  p. 
144,  19;  rit  TE.  9  F^f.;  ritt  7  £^.; 
rut  9,  18;  lat  Lg.  19;  TJS?.  5  Eg.; 
8;  9;  31;  SC.  11,  2;  13;  20;  29; 
41;  45,  4;  -FjB.  6;  9;  59;  73;  74; 
latt  Lg.  9;  ScM.  20;  FB.  10;  59; 
let  ÄO.  29,  2;  3i,  2;  FB.  62;  74; 
lett  Lg.  9;  FB.  9;  let-so  i^r.  12; 
FB.  41;   let-88e    TB.  8  Eg.;   fort 


TJB?.  8  ^.;  ort  9,  21;  ocut  p.  40,  27: 
TJ5;.  5  Eg.;  occut  F5.  59;  acut 
SC.  43;  ocut-8u  F^.  56;  acot-su 
SC.  46;  chucut-su  ScM.  13;  triut 
i</.  5,  12;  ScM.  9;  SC  5;  treöt 
FB.  10;  rfut  FB.  17;  romat  Fä. 
p.  CLVI;  immut  Hy.  2,  62;  FÄ 
19;  61;  immat  Lg.  4,  is?  airut-su 
FB.  6;  orut  TE.  5  F^.;  innut-so 
8  LU.;  secbut  FjB.  10;  torot  tbid. 
—  3)  einer  Yerbalform  angefügt, 
als  Object:  tathut  tibi  est  ScM. 
3,  16;  SC.  10;  cUs  Subject  (tiacA 
Analogie  von  at  du  bist  Z*.  487): 
bat  SC.  7;  26;  nir  bat  25;  nibb&t 
ibid ;  ni  pät  t&icJ. ;  hi  cein  bat 
bäo  43;  can  dollot  TE.  5  F^.; 
dagegen  enthält  wohl  ro  päd  at 
TE.   10  XI7.  d(U   selbständige  at, 

taaehil  astutus  SG.  Q0\  7  (Z>. 
22),  davon  tuaicble.  —  Compar. 
tuaichliu  sapientior  Goid.^  p.  68 
{LHy.l 

1.  töag  Bogen;  bow,  any  devi- 
ation  from  a  straight  line  O'B.; 
tuagha  hooks,  crooks,  hinges  ibid.; 
tuag  nime  arcfM  cadi  SG.  107^,  1 
(Z*.  22).  —  Comp  OS.  tuag-dunad 
s.  unter  cüach  naidm?  ra  gabastar 
a  Bciath  mör  m-baabalchÄin  bar  a 
tuag-leirg  a  dromma  „on  the  dope 
of  his  back**  On  the  Mann.  III 
p.  446,  vgl.  unter  lerg;  s.  tüag-mila, 
-mong,  -röta. 

2.  tüag«  F.  Axt;  axe  O'R.  — 
Sg.  l)at.  ro  triall  indara  latrand 
a  b^im  ö  thuaig  SMart.  15. 

töagalm  II  ich  schlage  mit 
der  Axt?  Pass.  Praet.  Sg.  3  ma 
ro  buailed,  ma  ro  bith,  ma  ro  tua- 
gad  Fil.  p.  CXXXIV  1. 

tüagmar,  ech..tuagmarp.l31, 16. 
„curveting"  On  the  Mann.  III  p.  162. 

tüag-mfla  getriebene  Thierfiguren 
in  Gold  oder  Silber?  crooks,  dasps 
or  buckles,  trappings  On  the  Mann. 
III  Index.  —  PI.  Nom.  tuaghmllu 
ingantachu  di  ör  ocus  argat . .  issind 
l^nith  TE.  3  Eg.;  Dat.  scfath  . .  co 
tüagmilaib  öir  p.  310,  41;  sclath 
corcorda  co  comrod  argit  co  tüag- 
milaib  öir  üas  a  dib  n-imdadaib 
LU.  p.    113b,    10   ißiab.    Concul.); 

54  • 


tüag-mong 


852 


tdare 


l^nÜ  bingela  co  tuagmllaib  öir 
impu  TBF.  p.  136,  le;  cuingi  co 
tuagmil&ib  airgdidib  foraib  On  the 
Mann.  III  p.  160  {„trappings*^; 
TB,  p.  174,  10. 

tüag-mongr  fnii  bogenförmiger 
Mähne  versehen  FB.  49;  p, 
310,  18. 

tdag'-röta  eine  bestimmte  Art 
Weg  oder  Strasse,  Corm.  p.  38 
rot;  tuaghrod  i.  slighe  O'Cl. 

tAhiehle F. Listigkeit,  Schlau^ 
heit,  von  tdachil.  —  Sg,  Dat.  isin 
tuaichli,  isin  glicci,  i  foili  Gl.  zu 
sapientes  in  astutia  Wb.  8*  (Z*. 
2^);  nathir  ar  thuailcbi  ocus  tre- 
hairi  fri  fomtin  cechsi  hamuis  Three 
Hom.  p.  42,  23. 

täalmra  Wohnstätte,  Ort, 
Stelle;  i.  timchuairt  a  thire  0*Dav. 
p.  121  {vgl.  O'Don.  8uppl.)\  i.  tech 
no  clad  O'Don.  Suppl.;  a  vülage, 
homestead,  a  dyke,  fence  O'B.  — 
Sg.  Dat.  a  tuaim  a  sg^ith  i.  a  n- 
inadh  a  sgeithe  (?)  O'Vav.  p.  56 
(vgl.  O'Don,  Suppl.)\  Acc.  docui- 
ritber  cach  ae  i  tuaimm  aroli  „each 
of  them  tdking  the  place  of  the 
other**  Corm.  p.  13  coire  Brecain 
(s.  unter  orcöl);  hi  taaim  inn  eouin 
CC.  5  Eg.  —  Vgl  tüaim  i.  baile» 
i.    fearann,    i.    taobh,    i.    cloidhe 

aci. 

tüalalng,  t6alangr  fähig,  im 
Stande,  würdig;  able,  capable 
O'B.;  tualang  aptus,  peritus  Z^.  22 
{„ex  do-fo-lang**),  vgl.  234.  —  8g. 
Nom.  is  and  is  tual&Dg  a  nerta 
(Gen.  von  nertad)  act  ra  cbomal- 
natbar  renna  precept  Gl.  zu  ut 
potens  sit  exhortari  Wb.  3li>,  i» 
(nur  down  ist  er  im  Sta/nde  sie  zu 
ermähnen,  wenn  er  selbst  es  erfüüt 
hat,  bevor  er  lehrt);  or  bam  tüalaing 
lapbartbai  seitdem  ich  sprechen 
kann  TE.  5  Eg.\  am  töalalog  airer 
crichi  dUmditin  p.  328,  s;  cor  ba 
tüalaing  fogla  do  denoin  CCn.  7; 
ni  tüalaing  trä.  nach  n-ddil  in  ch^t- 
mad  rand  do  tuarascbail  mathiasa 
na  cathrach  sin  dMnnisin  ScLb.  25; 
nl  tüalaing  necb  . .  a  cbosnam  frit 
FB.  11;  ni  tüalaing  mör  (Construc- 
tion?)  nad  nilaing  no  nad  geib  in 


m-bec  Bev,  Cdt.  UI  p.  176  (unser 
„Wer  das  Kleine  nuM  ehrt,  ist 
des  Grossen  nicht  werth''?);  am 
tualuing  ma  dalta  p.  142,  2;  5.  — 
Vgl.  ^tüalang  (ttrspHlnglich  das  Ut^ 
erträgliche.  Unwürdige), 

tdainge  gleichbedeutend  mü  töa« 
laing;  8g.  Nom.  is  taalngi  Dia.. 
in  ssethar  do  digbail  dinne  Tf^ee 
Hom.  p.  106,  6;  ni  dam  tualnge 
laubra  rimm  tcA  bin  nidU  vmr&g 
angeredet  zu  werden  TE.  9,  ss  Eg!^ 
PI.  Nom.  ammi  taailnge  ar  m-brethre 
Gl.  zu  quäles  verbo  tales  in  facto 
Wb.  17b  (Z*.  1000);  ni  dat  taalngi 
comram  frim-sa  Aid.  Chontk,  11 
{Jcönnte  auch  zu  tüalaing  gtkören), 

tüalngigim  III  dignor;  Praes. 
8g.  3  Dep.  nan  taailngegedar  GL 
zu  dignatur  Ml.  3r  (Z\  439).  — 
S'praet.  Sg.  3  Dep.  nf  ro  Üiiiailn- 
gigestar  non  est  dignatus  Ml.  !&>,  12. 

—  Darnach  steht  OMch  das  unter 
^tüalang  cUirte  ^tuailngistar  für 
^tuailngigestar,  vgl.  inna  hi  ^tuailii- 
gigedar  Gl.  zu  quae  indignatur 
Ml.  69d. 

tuar  cach  tirimm  Corm.  p.  43 
tuarad,  vgl.  tarad,  terud. 

taar-  für  do-for-  Z\  883,  toechsdt 
mit  tör-,  tor-,  tur-. 

taarad  s.  turud. 

tüarasebaim  (do>for-as-gabim)  I 
ich  bringe  vor,  besehreibe, 
schildere.  —  Praes.  PI.  3  nfs  tii- 
arascbat  feisin  cen  gatae  GL  zu 
sine  vocälibus  immobiles  sunt  SG. 
7»,  11  (proferunt  Z\  886). 

tüarasebal  F.  Beschreibung, 
Beschreiben,  Schildern,  Inf. 
zu  tüarascbaim.  —  Sg.  Nom.  a 
tuarascbail  FB.  37;  Dat.  asa  %ua- 
rascbail  SC.  23 ;  TE.  5  J^. ;  nf  dia 
taarascbäil  „somewhat  of  Jus  des- 
cription"  ScLb.  20;  25  («.  unter 
tüalaing);  Acc.  tacsatar  tuarascdoiZ 
na  hingene  do  TE.  3  Eg.-,  FA,  6; 
la  tüaraiscbäil  8. 

tüarastal  wag  es,  stipend,  sa- 
lary  O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Dat.  ni 
taiscead  nf  dia  thuarastul  SMart.  11. 

tüare  F.  Speise;  eibus  Z\  247. 

—  Sg.  Nom.  nir  bo  ffu  leia  nich 
tüara  alle  do  thomaiit  acht  a  ubali 


tAar-gabim 


853 


tuba 


EC.  4;  Acc.  cini  estar  cach  tüari 
Wb.  6^ ;  PI  Acc.  ro  dfgaib  a  thii- 
ara  Gl.  zu  Hy.  6,  68. 

tüar-gubim  (do-fo-ar-)  I  ich  er- 
hebe, hebe  in  die  Höhe.  — 
8-praet.  Sg.  3  tuargab  cenn  ind 
rün  sin  Gl.  MU  nunc  autem  mant- 
festum  est  (mysterium)  Wb.  26^;  nl 
thnargaib  a  cend  dia  glün  Lg.  17; 
tuargaib  Hy.  2,  24;  Hy.  5,  69;  FB. 
25;  28;  73;  tuarcaib  abann..friu 
der  Flu8s  erhob  sich  gegen  sie  p. 
45,  9;  Gl.  zu  conuccaib  Hy.  5,  64; 
dofüargaib  . .  fair  a  gasced  uas  gais- 
cedaib  in  t-äluaig  ScM.  8;  tos  n- 
üargaib  sdas  FB.  85;  Fl.  3  tuar- 
gabsat  a  länte  FB.  20;  nfr  thüar- 
gaibset  26.  —  Inf.  DcU.  dia  turcbail 
F'B.  27;  Acc.  la  tt«rcbail  a  m&tain 
fair  38;  la  turcbail  soscelai  FA,  32. 
Vgl,  tnrcb&l. 

tdar^m,  tüareim  (do-fo-argim) 
I  ich  zerquetsche,  zerschlage, 
zerstampfe.  —  Praes.  Sg.  3  do- 
fuaircc  Gl. zu  bovi  triturantiWb.  10^ 
{Z*.  883).  —  Conj.  Sg.  2  cura 
thuairge  ut  retundas  Gtld.  Lar. 
Gl.  149.  —  Praes.  der  Gewohnheit 
Sg.  3  no8  tuarcend  c&cb  araili  dib 
FB.  40.  —  Pass.  Praes.  sec.  PI.  3 
fer  d^nma  bairgine  tuarcain  do- 
fuaircitiB  inna  gr&n  la  arsidi  resiu 
arista  brao  SG.  184b,  s  (Z».  883). 
—  Inf.  tt!Utrcon,  vgl.  com-thdarcon, 
imm-thüarcon;  dorn  thuarcain  ScM. 
13;  oc  a  tuarcain  FA.  41. 

tÜAS  (dO'tiaM?)  Adv.  oben,  nach 
oben;  supra  Z^.  612;  ind  rlg  thuas 
des  Königs  oben  SP.  IVa;  issäicse 
thuas  Oss.  III  6,  Gl.  immach.  — 
Vgl.  süas. 

tüas-cert  Norden,  regio  septen- 
trionalis  Z\  612.  —  Gen.  naim 
thuascirt  in  domain  FA.  4;  i  m- 
Bretnaib  tuaiscirt  Gl.  zu  Hy.  2,  i 
(s.  urUer  Nemthur). 

tdasiset,  contüasiset  fris  uli  Lü. 
p.  19^  96,  s.  contöisim. 

tüaslaieim  (do-fo-ass-I^cim)  III 
ich  lasse  los,  löse,  vgl.  fuaslai- 
cim,  oslaicim.  —  Conj.  Sg.  3  don 
forslaice  Hy.  1,  is,  Gl.  i.  ron  fuas- 
laice;  atich  läse  dufuasailce  Gl.  zu 
solvendo  Ml.  29\   lo?  —   Praet. 


Sg.  3  tarslaic  Hy.  1,  ss.  —  Inf. 
ifom.  tiiaslucud  inna  pecthach  ass 
FA.  18;  a  tuasulcud  adi  Gl.  zu 
ipsa  .  .  necesse  est  .  .  resolvi  SG. 
74b,  3;  Qen.  cojnus  cüibrig  {s.  cum- 
recb)  ocus  tuaslactbi  Macht  zu 
binden  und  zu  lösen  SMart.  24; 
ni  thancabair  dorn  fis  scäl  no  dorn 
thüaslucud  ScLb.  9;  iar  tuaslucad 
anman  F61.  März  27;  inna  tuas- 
lucad Goid.^  p.  101,  46  {LHy.)\  im 
thüaslucud  na  cesta  FB.  27. 

tüasra  die  Linke,  Acc.  Ina 
thuasri  s.  unter  idata. 

tüata  zum  Volke  gehörig,  der 
Mann  aus  dem  Volke,  Laie, 
von  1.  tdath.  —  Sg.  Nom.  in  tuata 
Gl.  zu  in  t-6egi  Hi/.  5,  ss;  Dat.  on 
tuata  Gl.  zu  a  latco,  s.  2.  Uech; 
PI.  Nom.  tüati  Gl.  zu  qui  foris 
sunt  Wb.  27c  {gentiles  Z\  792). 

1.  tüath  F.  Volk;  poptdus  Z\ 
241.  —  Sg.  Nom.  tong  a  toing  mo 
thdath  FB.  11,  s.  unter  tongim; 
Dat.  dia  tuaid  SC.  31,  s;  for  tuaith 
hErenn  Hy.  2,  4i;  1  Tuaith  Da 
muige  p.  41,  as;  Acc.  dia  ris  mo 
thuaith|).  133,  7;  fri  tuaith  Gannan 
Hy.  2,  67;  darsin  tuaith  ScM.  3,  13; 
PI.  Nom.  na  tüatha  SC.  21;  tuatha 
hErenn  Hy.  2,  19;  41;  Dat  tuathaib 
ilib  mit  vielen  Schaaren  SC.  19,  6; 
do  thuataib  Fene  Hy.  2,  40;  5,  la; 
Acc.  tuatha  hErenn  Hy.  2,  ss. 

2.  tüath  linkSj  nördlich,  im 
Norden;  Dia  tuathum  Gott  zu 
meiner  Linken  Hy.  6,  s.  Gl.  1.  frim 
a  tuaith;  Hy.  7,  66;  an  tüaid  nörd- 
lich Z*.  612;  tess  ocus  tuaid  im 
Süden  und  im  Norden  FA.  4; 
TE.  3  Eg.;  tuaith  Benna  Bairche 
nördlich  von  B.  B.  Hy.  2,  S9,  Gl. 
i.  re  Bennaib  Boirche  a  tuaith;  an 
iar-tüaid  don  frlm-gäid  nordwest- 
lieh  vom  Hauptwinde  Cr.  19c,  an 
air-tdaid  nordöstlich  ibid.;  ir-thuaid 
LHy.  Amr.  65;  sair- tüaid  nordöst- 
lich Lg.  11;  fo  thüaith  nordwärts 
Hy.  5,  61 ;  67;  fo  thüaid  FA.  26; 
fa  dess  no  fa  thuaith  Wb.  29»,  ss. 
—  Comp  OS.  na  teora  ammiti  tüath- 
chaecha  „three  Crones,  blind  of  the 
left  eye"  Reo.  Gelt.  III  p.  176. 

1.  tuba  „a  thin  sodfor  thatching*^ 


taba 


854 


tacht 


Fei,  Index,  i.  tochailt  0*Dav.  p. 
119.  —  Dazu  luid  fo  thalmain  tuba 
Fei  Jun,  6  LBr,? 

2.  taba,  tubha  to  shoto,  to 
prove,  to  Charge  O'Don.  Suppl.; 
beth  gan  locht  do  dlighfi  duine  ag 
tnbha  alle  criminosus  criminosum 
accusare  non  potest  ibid.;  tubhadh 
i.  r&dh  ibid.  —  Pass.  Praea.  aec. 
8g.  3  fö  daig  na  ro  tubaide  fria 
enech  TE.  6  LU.? 

tubertatar  s,  tabraim. 

tucealm  (do-uccaim)  ich  trage, 
bringe,  gebe,  setze,  lege,  wechseU 
mit  berim,  do-biur,  tabraim  und 
ist  besonders  im  Praeteritum 
Act.  und  Pass.  viel  gebraucht 
{O'Don.  Gr.  p.  213).  —  Praes. 
Sg,  3  cid  dot  tucai  and-sin  was 
bringt  dich  hierher  SC.  10?  cach 
tbucai  Hy.  5,  86?  PI.  3  tucait 
SC.  48.  —  Conj.  Sg.  3  don  fuca 
Gl.  zu  don  fe  Hy.  4,  2.  —  Imperat 
PI.  2  tucaid  FB.  14.  —  Praes.  sec. 
Sg.  3  man!  thucad  ni  wenn  er 
Nichts  davon  trug  ScM.  1;  dianns 
tuccad  nech  all  remiu  wenn  sie 
ein  Anderer  vor  ihm  davon  getragen 
hätte  TE.  2  Eg,?  PI.  3  co  tuctais 
. .  leö  h^  SC.  48.  —  Praet.  Sg.  1 
tacus  Beircc  .  .  duit  setzte  meine 
Liebe  auf  dich  TE.  5 ;  9 ;  o  thucusa 
. .  uait  seit  ich  davon  trug  von  dir 
ScM.  12;  FB.  73;  2  tucaiaiu  FB. 
73;  3  Un  douc  GL  zu  Hy,  5,  25; 
tue  Gl.  zu  dobert  Hy.  5,  84;  do  fuc 
TE.  5  Eg.;  dos  fuc  Hy.  2,  86 ; 
ScM.  22,  10;  tue  brachte  Gl.  zu 
Hy.  5,  85;  is  mö  thuc  der  davon 
trug  FB.  73 ;  danam  thuc  als  mich 
nahm  SC.  45,  7;  9;  dornasc  . .  thuc 
dam  gab  er  mir  SC.  45,  lo;  tue 
biad  doib  p.  40,  25;  co  tue  assill 
isin  eoire  d6  sie  ihat  ein  Stück  für 
ihn  in  den  Kessel  p.  41,  19;  tucc 
a  laim  dar  a  uehtbruinne  legte 
seine  Hand  TE.  7  Eg.;  8;  co  tue 
df  lüm  dar  Nöisin,  eo  tue  föi  Lg.  5; 
in  n-ordnugud  tue . .  forsin  immum 
p.  40,  15;  tug..a  ossnam  ass  TE. 
7  Eg.;  PI.  1  tucsam  lind  das  wir 
mit  gebracht  haben  FB.  73;  2  tue- 
said  FB.  73;  3  ni  thucsat  in  ord  sie 
brachten  nicht  mitp.  39,  is;  co  tucsat 


Patraic  leo  sie  nahmen  P.  mü  p. 
17,  19;  tucsat.. dig  n-dermait  dö 
gaben  ihm  SC.  48;  in  lenamain 
tucsat  oegid  fuirri  Gl.  zu  Hy.  5,  26; 
Dep.  tuesatar  tuanisca&atZ  na  hin- 
gene  do  TE.  3  Eg.  —  Pass.  Conj. 
Sg.  3  tucthar  cucund  Lg.  1.  — 
Praes.  sec.  Sg.  3  dia  tuetha  dö 
wenn  ihm  gegeben  würde  FB.  77. 

—  Praes.  Sg.  3  tuccad  Gi.  zu  do- 
breth  Hy.  2,  2;  59;  FA.  20  LBr. 
(tänic  Lü.);  tuccad  fair  inn  ainm 
p.  17,  24;  TE,  20;  tuccad . .  immach 
wurde  herausgegeben  ibid.;  tacad 
Lg.  1;  ScM.  3,  1;  eia  o  tucad  von 
wem  er  davon  getragen  worden  ist  is; 
tuecath  TE.  8  Eg.;  10,  is  Eg.; 
tuccadh  20  Eg. ;  is  mairg  cosa  tueed 
FB.  58;  PI  3  dofuehta  adai  na 
fleidi,  zu  lesen  dofuctha  p.  311,  as. 

tnecait  Ursache;  tuccait  a  d^n- 
ma  die  Veranlassung  den  Hymnus 
zu  dicfUen  Hy.  1  Praef.;  isi  tucait 
in  carpaitt  do  berith  {zu  lesen  do 
breith)  do  Fiaec  €hid.^  p.  88  {Vit. 
Trip.);  PI.  Nom.  tri  tucalte..ara 
tAnic  Colum  Ciüe  a  hAlbain  i  n- 
hErinn  Goid.^  p.  156  [LHy.  Amr. 
Praef.). 

tnceim  (für  do-uccim,  vgl.  Z\ 
998)  III  ich  verstehe,  weiss.  — 
Praes.  Sg.  1  hi  tuen  cheist  n-doraid 
SP.  II  12;  ^  da  ucci,  tnicci,  tacci 
intdlegü  Wb.  12c,  12d,  13*  (Z*.  431). 

—  Conj.  PI.  2  con-ducaid  etargne 
n-D«fe  Wb.  21»  (Z\  998).  —  Praes. 
sec.  Sg.  3  douead  er  wusste  LHy. 
Amr.  58  {s.  unter  sonend);  Praet. 
Sg.  3  douie  na  degnimu  ar  naib 
fo[eh]raiceib  Gl.  zu  sciens . .  virtutes 
pro  praemiis . .  numerare  Ml.  18«,  5; 
0  ra  thuic  tra  cor  ba  corp  dfa 
adnocul,  tue  airrde  na  croiche  do- 
ridisi  SMart.  24.  —  Pass.  Praes. 
sec.  Sg.  3  con-ducthe  ut  int^ige- 
retur  Ml.  6U  {Gaid.*  p.  43).  — 
Inf.  Nom.  toicsi  s.  unter  eölas; 
Acc.  fora  m-benand  a  n-^^nocatre 
. .  tuicsin  n-inmedonaigi  na  scrip- 
tuire  nöibe  denen  ihre  LiMosigheit 
das  Verständniss  des  innersten  €h^ 
haUts  der  T^eüigen  Schrift  versdüiesst 
p.  170,  14. 

tucht  a  form,  shape,  appea- 


tochtach 


855 


tuilim 


rcmce  O^B.;  Lg,  10,  lo?  coem-tucht 
Gl  zu  tuchtaig  F61  Jul  21;  „ni 
ba  meth  n-enich  dün,"  ol  Ailill, 
„tucht  arandalfar-sa**  „tJie  way 
I  shall  prepare  it"  TBF.  p,  144,  8s; 
tucht  imralüth  FB,  43. 

tuehtacii  atattlich,  schön;  8g. 
Nom,  tuchtach  duine  Lg,  17,  84; 
Dat.  CO  n-ingenraid  tuchtaig  „wüh 
shapely  maidens"  Fei.  Jul.  21,  Gl. 
i.  ct^mthocAtaig  i.  coemda  no  cra- 
thaig  no  togaide  i.  coem-tucht.    . 

tndchad  s,  taidehim. 

tudraeh  Änreiaung,  Verlo- 
ckung; Gl.  zu  irritamen  SG,  54»,  4; 
Äcc.  fri  tudraeh  in  domain  Fä. 
Epü.  329.  —  Vgl.  totdrgim. 

tudraehtaid  pellex  SG.  60^  ii; 
mertrech  no  tudrachtaid  no  ben 
imtha  Gl,  zu  pellex  SG.  GS\  9. 

taga  Bedeckung,  Dach;  tuge 
8.  unter  tugen;  tuighi  siramen  Ir. 
Gl.  994.  —  Sg.  Nom.  ba  tuga  Blin- 
ned  böi  fair  diauechtair  TBF.  p. 
140,  8;  Dat.  co  tugi  slinned  FB.  55 
(go  tugad  slinnti  Fg.);  p.  309,  84; 
Äcc.  luid  fo  thalman  tugai  Fü. 
Jun,  6  Laud;  PI,  Dat.  fu  thocaid 
tugaib  SP.  V  8. 

tugatöir  M.  Dachdecker  SP. 
III  4;  tuigheadöir  a  thatcher  O'B. 

tagen  die  Toga  der  File  Corm. 
p.  43  %Md  45;  i.  tuge  an,  ar  is  de 
crocnib  ön  find  ocus  ildathach 
dognither  in  tugen  filed  co  a  criss, 
de  braigtib  caUech  lochend  (coilech 
lachan  LBr.,  „of  mällardB'^  ocus 
da  currcib  („o/"  their  crests'^  ho 
criss  suas  co  a  m-bräigit  %bid, 

toglm  ich  decke;  tughaim  und 
tnighim  I  thatch  O'B,  —  Praet. 
Sg.  3  rod  toig  SP.  III  4,  vgl.  mind 
orbude  ardatugethar  LU.  p.  8U,  ii. 

tniese  erwählt,  auserwählt, 
für  tuigse,  Part,  zu  togaim?  — 
8g.  Nom.  is  cland  tuicse  do  Dia 
Wh,  5c  {est  populus  electus  Deo 
Z\  998);  PI,  Nom,  ni  tat  huili 
robtar  tuicsi  Wh.  11*  (non  omnes 
fuenjMt  elect%)\  Äcc.  cia  connesfea 
tuicsiu  D6  Wh.  4^  {quis  condem- 
nabit  eleetos  Dei). 

tuicsi  8,  tueeim. 

taidehim  ich  komme;  zu  dem 


Praet,  tudchad  vgl.  do-dechad.  — 
Praes,  sec.  PI.  3  gu  tuidchidis  p, 
144,  27.  —  Praet,  Sg,  1  anf  dia 
tudchad  FB.  93;  2  tudchad  SC. 
13;  16;  20;  PI.  2  cia  dia  tudchai- 
bair  FB.  66  (tuchaboir  Eg.);  ani 
immä  tudchaibair  imresain  89  (tud- 
cabair  Eg.) ;  3  ni  thudchatar  FB.  72 
(ni  tangatar  Eg.)\  immä  tudchatar 
75;  76.  --  S'fut.  Sg,  3  ar  na  tu- 
daich  tond  talman  torut  Lü,  p, 
114»,  89  {Siab.  Goncul.),  —  Pass. 
Praet,  Sg.  3  gnim  iarom  dondi 
dodechuid,  cesad  dondi  cosa  tuid- 
ches  actio  ^us  qui  venu,  passio 
^U8  ad  quem  ventum  est  SG, 
199^,  1.  —  'Inf,  Nom,  a  thuidecht 
i  cride  tar  äsi  Ds§  Gl.  zu  nolvte 
locum  dare  diabölo  Wh.  22^  {Z\ 
658);  tuidecht  döib  da^  sie  komme 
Lg.  13;  TE.  13  Lü,,  Gen,  tuir- 
thlud  tidechta  Patratc  die  Ursache 
von  P.*s  Kommen  p.  17,  le;  Dat. 
oc  tuidecht  p,  144,  so;  ic  üdacht 
Fä,  7  LBr,  (oc  tiachtain  Lü,)\ 
Äcc.  taidecht  p,  46,  24. 

toidme  Verhinden,  Vereini- 
gen, Vereinigung,  —  Nom,  cain 
tuidme  „a  fair  u>nion"  Fil.  Oct.  17, 
Gl.  i.  acomail  isin  rand  no  maith 
a  n-oenta;  oc  tüidme  na  cuinge 
don  chüing  ele  Corm.  p.  18  essem; 
Äcc.  atsluindiu  do  thuidme  lasin 
athair  nemda  „1  appeal  to  thy 
Union  with  the  Heavevüy  Father'' 
Fei.  Epü.  355. 

tail  s.  toi. 

tail  FB.  23? 

tuilbr^na  p.  190,  26? 

toile  Fluth,  Ueherfluss;  a 
flood,  deluge  O'B.  —  Gen.  uas 
tuinn  tuile  Fä.  ProH.  250  (reimt 
mit  uile).  Gl.  i.  uas  imud  ard  in 
t-söegail;  in  ben  di  thonnaib  tuli 
Lü,  p,  40»,  4  (Äid.  Ech.\  Gl.  i,  in 
tipra;  Dai,  atta-som  ior  tuiiiu  iJbid, 
Prol,  124,  Gl,  1.  immed  crabuid; 
for  tuiiiu  „ahundantly**  ibid.  Epü, 
310  (reimt  mit  not  guidiu) ;  atfiadat 
iar  tuiiiu  „they  shew  abundantly*^ 
ibid,  Prol,  247. 

taUim,  eontuilim  ich  schlafe 
ein,  schlafe;  die  unter  Praes, 
PI,   3    angejfiihrte    Stelle   ist    ent' 


tuilm 


856 


tuirthed 


scheidend  für  die  Annahme  eines 
Compositums  contailim,  für  con-ad 
(aith?)  -tulim,  vgl.  ma  conatil  unter 
cotlaim;  tuilim  I  doze,  fall  asieep 
O'Don.  Suppl.  —  Fraes.  8g.  3 
contuli  trath  a  däla  TE.  12  LU.; 
contuli  iarom  d*adaig  CC.  5  LU.*^ 
PI.  3  Itiid  iarom  dia  tig  ocus  con- 
tulet-som  for  a  n-dergodaib  Lü. 
p.  25»,  27;  contuilittt  p.  145,  18.  — 
Conj.  Sg.  1  Dep.  co  ro  tholiar 
s.  unter  tairthim.  —  Praes.  sec. 
8g.  3  ba  and  contuiled  cach  n- 
aidchi  p.  130,  u.  —  8-praet.  8g.  3 
toilis  a  thromthairthim  cotulta  fair 
On  the  Mann.  III  p.  424?  contuil 
Hy.  2,  62;  CC.  5  Eg.;  contuil  cot- 
lud  cimmeda  Hy.  5,  2;  PI.  3  con- 
toilset  LU.  p.  23»,  «a;  Dep.  tuil- 
sittr  mo  derca  sdain  Oss,  III 1,  Gl. 
1.  da  cbotlatar. 

tallm  1.  muliebre  membrum  Corm. 
p.  42. 

tuilled  Hinzufügen,  Hinzu- 
fügung, Vermehruna,  Inf.  zu 
tuillim.  —  Nam.  tuilled  pöne  FA. 
16;  Aec.  forodmatar  tuilled  uilcc 
beoa  Gl.  zu  Fei.  Oct.  15;  doröine 
in  tuilled  ibid.  p.  CLYII  89  {y,the 
supplemetit*');  tuilled  sillaibe  „ad- 
dition  ofa  syllable"  ibid.  p.  LXII 24. 

tulllem  Hinzufügen,  Ein- 
ernten, Verdienen,  Lohn,  vgl. 
fuillem;  tuilleamh  toages,  hire  O^R. 
—  Nom.  tullem  ecraiti  Mb  FB.  73; 
Acc.  ar  fir-thuillem  m-buide  fri 
Isu  Fä.  Prcl.  55  (y,for  a  true  ad- 
dition  of  reward  tcüh  Jesu''). 

tuillim  (do-fo-illim)  III  ich  füge 
hinzu,  ernte  ein,  verdiene,  vgl. 
ar-illim,  fu-illim;  I  add  O'Don. 
8uppl.  —  Praes.  8g.  1  ni  tuillim 
buidi  dl  nech  p.  142,  9;  ni  tnllim 
budi  do  neoch  p.  328,  12;  PI.  3  co 
tuillet  8cLb.  18.  —  8-praet.  PI  1 
ni  ro  thuillisem  buidi  do  neuch 
Gl.  zu  non  fuimus  in  sermone 
adulatioms  Wb.  24d  {Z*.  413).  — 
Fut.  8g.  1  cinnas  dos  n-uilliab 
Goid.*  p.  180,  7  {LL.j  „hoto  shall 
I attain  itf').  —  Inf.  tuilled,  tuillem. 

tainnim  Idwell,  sojourn  O'E.; 
ro8  tuindsetar  Tragdai  fo  nirt  brfg 
a  ohomachta  LBr.  p.  205^,  so. 


tninset  (imm-thoinset  FB,  53>s. 
do-unsi.  Vgl.  tuinnsiomh  a  sound, 
noise  O'R.  (tuinnsiomh  na  ttren- 
fear  acca  ttrasgradh  ibid.  iom- 
forcradh). 

1.  tüir  Pfeiler,  Herr  {in  Be- 
zug auf  die  Bedeutungsentwidtelung 
vgl.  sfthbe);  a  pillar,  lord,  ehief 
Ö'Don.  8uppl.;  Gl.  zu  balcc  aige 
{„a  stout  ptüar'')  Fä.  Mart.  21; 
tuirighin  tuir  fuibigeas  teach  O'R. 
tuirighin.  —  8g.  Nom.  ba  mor 
tuir  a  thempail  Fä.  Apr.  8;  h6- 
thüir  Kuh-herr  =  8tier  FB.  9; 
tuir  catha  i.  tigheama  no  tacifieach 
catha  O'Don.  Suppl. 

tuirem  s.  tnrem. 

tairend  F.  Weizen.  —  Dat. 
cain  dias  diar  tairind  eine  sdtöne 
Aehre  von  unserem  Weizen  Fei. 
Nov.  24,  Gl.  i.  diar  cruithnecht; 
ba  fer  raitb  diar  tuirind  Aug.  18, 
dazu  p.  GXXXI  39  die  Glosse  diar 
cruithnecht,  quia  Bancti  Dei  triti- 
cum  sunt;  Mai  21. 

tüirim  (do-fo-sfrim)  lü  ich 
untersuche,  durchforsche.  — 
Praes.  Conj.  8g.  2  co  ro  thüri  ocos 
cor  eterglee  c«8tai  ocus  caingne  in 
pojmtl  Rev.  Gelt.  II  p.  382  {LBr.). 

—  ImpercU.  Sg.  2  tüir . .  ord  na 
caiptel  Fü.  Prol.  331;  &.  zu  feg 
O'Dav.  p.  84.  —  Praet.  8g.  1  rm 
tuirius  Fei  Mai  26;  PI  1  ro  thuir- 
sium  libra  ibid.  Epü.  75;  3  ro 
tuirset  scrutcUi  sunt  Ml.  44^.  — 
PI.  1  ar  lebräin  nos  tuirfem  Fü. 
Prol.  289.  —  Pass.  Conj.  PI.  3  ce 
thuirtir  a  thräta  Fei.  Prol.  230. 

tuirmim  III  I  rechon  O'R.,  s. 
doriroim.  —  Praes.  Sg.  3  torrimi  Gl. 
zu  sermone  prosequitur  Ml.   130«. 

—  Conj.  Sg.  2  tuirme  Fä.  Sept.  17. 

—  Praes.  sec,^.  1  ma  domirmind 
Epa.  128.  —  Fut.  PI.  1  dorfmfem 
Gl.  zu  prosequemur,  imnis  et  lau- 
dibus,  Ml.  44».  —  Pass.  Praet. 
Sg.  3  in  cach  na  ro  tuirmed  Fä. 
^^.  122.  —  Inf.  turem. 

tuirtheeht  description  O'Don. 
Suppl.;  indis  fonru  a  tuirtechta 
ocus  a  tindrium  n-df^es  Three  Harn 

p.  116,  26. 

tuirthed    Ursache;    i.    adbar» 


t&isech 


857 


tuitim 


cause,  occcaion  Three  Rom.  Index; 
tairthiud  p.  17,  i6. 

tülseeh  s.  tüseeh. 

tiiisel  M  Fall;  casus  Z*.  985, 
camm-thuisel  casus  ohliquus  {SG.) 
ibid,  —  Sg.  Dat.  re  cach  thuisiul 
SG.  210»,  8;  PI.  Nom.  in  tuisil 
SG.  71*,  11. 

tnislim  III  ich  falle;  dofuislini 
labo  SG.  146b,  i  (Z*.  883).  — 
Praes.  Conj.  Sg.  3  no  nim  thuisle 
i.  ni  tharda  tnislind  form  Gl.  zu  nim 
thairle  Hy.  6,  is;  Dep.  dufuisledar 
Gl.  zu  ut  cognitione  ejus  nihü 
possit  elabi  Ml.  30«,  lo  {Z\  442). 

—  Inf.  tuifiliud  s,  oben. 
tiii9mim(do-fo-esB-8emim  Z*.886) 

I  ich  erzeuge,   bringe  hervor. 

—  Act.  tmd  Pass.  Praes.  Sg.  3 
isB  ed  a  aicned  con^uil  ni  do^isim 
ocus  dofuisemar  SG.  61»,  s  {aliquid 
quod  gener  at  Z*.43(),  gener  atur  471). 

—  T-praet.  Sg.  3  ior  cech  n-duil 
dorosat  Fü.  Prol.  91  („do-ro-fo- 
statuit''  Stokes  im  Index)\  isnaib 
dulib  doforsat  Ml.  17^,  6  {in  rebus 
quas  creavit  Z\  345,.  vgl.  unier 
imm-acciu);  Romuil  doforsat  in  ca- 
thraig  SG.  31b,  s  (Z».  413);  Cicrops 
dorösat  in  csXhraig  ibid.  2.  —  S-praet. 
Sg.  3  tusmis  Gl.  zu  trogais  CC.  3 
Lü.'y  Dep.  6t  thuismestar  aicned 
na  n-dül  p.  169,  86.  —  Pass. 
Praes.  s.  oben.  —  Fut.  Sg.  3  ia  ho 
Isaac  dofais^mthar  a  sil  n-airegde 
Wb.  4c  {Z\  475).  —  Fut.  sec. 
8g.  3  in  geio  no  lus^mthA  Three 
Harn.  p.  56,  6;  8.  —  Praet  PI.  3 
a  torbae  ar  a  torsata  Gl.  zu  ape* 
rire  causam  Ml.  42b  {Goid.*  p.  40). 

—  Inf.  1)  tnistin  s.  besonders; 
2)  tuismiad,  Nom.  tii^miud  in  t-sfl 
rigdai  TJiree  Rom.  p.  56,  4;  Gen. 
&mm  tti«meda  ibid.  a;  Dat.  do  thns- 
med  chloinde  s.  unter  fartaige. 

tnlstenaeh  genetivus  SG.  77»,  i 
(Z«.  809),  von  tnistiu. 

toistid  M.  Erzeuger,  PI.  die 
Eltern.  —  PI.  Nom.  in  toistidi 
Wb.  28d,  21  {parentes  Z\  236);  a 
thustige  Three  Rom.  p.  12,  82; 
Dat.  0  tustidil^  p.  17,  34;  SMart. 
9;  o  thuBtigib  26.  —  Vgl.  dona 
tuamigib  {von  Stokes  in  tusmidib 


corrigirt)  on-genir  „of  fhe  parents 
of  whom  he  was  born**  Three 
Rom.  p.  4,  14;  dar  sarugud  a  thu«- 
nigthe  „in  spUe  of  his  parents'* 
SMart.  9. 

tnistin  F.  Erzeugen,  Erzeu- 
gung, Schöpfung,  Inf.  zu  tnis- 
mim.  —  Sg.  Nom.  tuistia  claindde 
Wb.  28b,  17;  dunarructhse  act  oen- 
tuistiu  Tir.  11;  Gen.  6  aicniud  na 
c^tne  tniaten  Wb.  21b  (natura  pri- 
mae creationis);  Dat.  oc  tuis[t]in 
domuin  Ml.  19^,  1;  oc  tuiste  ddile 
Wb.  5c  {Z\  26). 

tüithlae  Gl.  zu  gibbus  SG.  22»,  e; 
tutble  gibbus  Pr.  Gr.  9»  (Z*.  767); 
amaZ  tuthle  no  ailsin  Gl.  zu  sermo 
eorum  ut  Cancer  serpü  Wb.  30b,  15. 

taitim  I  ich  falle,  über  tnthi- 
tim,  tothetim  aus  do-fo-thätim  ent- 
standen, vgl.  täit.  —  ProM.  PI.  3 
CO  tuitet  FA.  22  (cu  toitet  LBr.). 
—  Conj.  8g.  2  rega  let-su  iar  sein 
CO  tempul  Deanaa  ocus  guidfet-sa 
Crist  CO  tuite  Goid.*  p.  105,  8 
{LRy.).  —  Praes.  sec.  PI.  3  cucund 
dofutitis  Lü.  p.  114b,  n  {^Siab. 
Goncui.).  —  S'praet.  Sg.  3  08  mö 
dufttit  im  lln  ch^in  in  mein  Netz 
fiel  SP.  II  8;  doMt  rl  din  gai  sin 
Rev.  Gelt.  III  p.  179;  dofuit  cotlud 
fair  SC.  8;  PI.  3  cor  tuitset  airm 
uad  FB.  38  Eg.  —  S-fut.  Sg.  3 
cräet  dofaeth  don  gai  seo  „wTiat 
will  faU  by  this  spear^*  Rev.  Gelt. 
III  p.  178  {LL.)\  dofaeth  ri  difl 
gai  sin  ibid.\  attaig  Deain  ann  co 
taith  in  tempul  bitte  Diana,  dass 
der  Tempel  zusammenstürze  Goid.* 
p.  105,  2  {LRy.)*^  dia  teth  {sie) 
tempul  Deane  erum-sa,  is  ferr  Crist 
quam  Deain  ibid.  4;  PI.  3  doföeth- 
sat  Lg.  5,  12  Eg.;  cumroa  cia  thoet- 
sat  immi  ScM.  3,  le,  zu  lesen  thoeth- 
sat  (cia  taethsat  R.);  ar  bu&ib  sceo 
mnäib  do  thoetsat  la  Meidb  ocus 
Ailill  TBE.  p.  142,  s.  —  Fut.  sec. 
8g.  3  ro  chuala  üb  dofäithsad  din 
gai  Bev.  Gelt.  III  p.  179  {LL.)\ 
dof&ethsad  ibid.  p.  180 ;  co  tffithsad 
in  crand  Fil.  p.  LXXV  29.  —  B-fut. 
Sg.  3  tuitfid  rf  de  Rev.  Gelt.  III 
p,  180.  —  Inf.  Nom.  tothimm, 
tothim  N,  casus  Wb.  5b  (Z*.  268); 


taitmendach 


858 


tOTCbAI 


später  (mit  Anlehnung  an  dae 
Praesens)  taitimm,  tuitim  Lg.  13; 
18  tutim  dorochar  forsna  clochaib 
Three  Hom.  p.  24,  so;  Gen.  totma 
O'Don.  Suppl;  Bai.  a  baill  dub- 
glassa  ic  tuitimm  de  Three  Hom. 
p.  80,  16;  ond  inund  tuitim  eodem 
lapsu  Goid.*  p.  68,  s  (LHy.);  do 
thuitiin  Lg.  13;  Fl,  Acc.  inna  tot- 
man  castts  Ml.  19^,  4. 

tuitmendaeh  Hinfallen  ver- 
ursachend p,  190,  32^  von  tui- 
timm. 

1.  tttl  N.  Stirn,  Vorderseite, 
Erhöhung  {Wölbung  oder  Buckel 
des  Schüds?);  front,  eountenanee, 
face  O'R.  —  Sg.  Nom.  co  n-ecmaiog 
a  tul  immon  n-all  FB.  70;  tul  n-6ir 
fair  {auf  dem  Schild)  p.  131,  i9 
{,ya  hoss  of  gold"  On  ihe  Mann, 
III  p.  162);  taul  argait  furri  (auf 
dem  Schild)  Lg.  18,  88;  Dat.  tan- 
catar  tulfethi  a  orcan  co  m-bätär 
for  tul  a  iurgan  LU,  p,  79b,  go; 
0  thul  CO  aurdomd  LU.  p,  79»,  19 
(„from  forehead  to  croup"  Orotoe, 
Siab.  Concul.  p.  424);  Acc.  co  m- 
benad  a  thul  cind  frisin  cathratg 
FB.  88;  imma  chromsclath  n-dub- 
derg  inna  täged  torc  taiselbtha  ina 
tul  LU.  p.  79^  10;  Fl.  Bat.  do 
thulaib  a  Iurgan  FB.  37  Eg,  — 
Comp  OS.  tul-fethi  s.  oben,  „the 
front-sinews*'  Orowe,  Siab.  Concul. 
p.  426;  tul-mong  Schnauzhaar?  ca 
tulmaing  Oss.  III  6,  Gl.  i.  co  moing 
a  srona;  tul-lethan  stirnbreit,  ech 
. .  taul-lethan  FB.  47,  da  ech.. 
tul-lethaln  45,  p,  310,  16. 

2.  tal  nackt,  ar  is  tul  gach 
nocht  Corm,  Tr,  p.  161  tulach. 

3.  tul  quick,  sudden  Ö*B,, 
i.  obann  O'Cl,;  s,  tul-chomrac? 

tnlaeh  F.  Hügel,  vgl,  telach; 
hül  Corm.  Tr.  p,  161.  —  Bat.  tri  \ 
Btöili . .  i  taulaich  in  taige  in  der 
Wölbung  des  Hauses  FB,  55?  Acc. 
cosin  tulaig  TE.  12  XCT.;  Fl,  Nom. 
tulcha  p.  190,  86. 

taleUnne  Hügel,  von  tulach? 
Sg.  Bat.  lasodain  lingld  Cuchu^atn<i 
i  n-ardai  co  m-böi  for  tulchinniu 
ind  lis  LU.  p.  19»,  13,  vgl.  cosin 
tulaig  uasind  lius  TE.  11  LU. 


tul-cliomrae  „sudden  colli- 
«ton"  Sench.  M.  Hl  p.  254. 

talehabe  Fass,  Milchkessel; 
tailchube  Gl.  zu  cratera  SG.  95^  5; 
ind  telchubi  Gi.  zu  cadi  SG.  180«,  1; 
airdhigh  no  tulchnba  Gl.  zu  cria- 
thar  Ö'Bav.  p.  62;  sithal  no  ardig 
no  tulchuba  Gl.  zu  creithir  Corm. 
Tr.  p.  48  („a  bücket  or  chalice  or 
cup");  Gl.  zu  cuif  „a  cup*'  ibid. 
p.  47;  i  taulchubu  Öna  TBF.  p. 
138,  11;  secht  tulchuba  p.  311,  30. 

tullatlir  FB,  56,  con  tuUatar 
TBF,  p.  156,  80,  s,  dollod. 

taMethan  stirnbreit;  ech.. 
taullethan  FB,  47;  d&  ech.. tul- 
lethaln  45;  p,  310,  15. 

tnl-mong  Schnauzhaar?  ca 
tulmaing  Oss.  III  6,  Gl.  i.  co  moing 
a  srona. 

tammim  III  ich  tauche  ein. 

—  S-praet.  Sg.  3  tummis  s.  unter 
imm-dfbdaim;  cor  thdmm  a  coie 
mera  isin  usce  Three  Hom.  p.  6,  16. 

—  Fart.  tomt^a  dipped  O'Bon. 
Gr.p.  206.  —  Inf.  tummud  dipping 
Beitr.  VIII  327. 

tanni  Gl,  zu  'srdama  FA.  27, 
s.  tond. 

tnr  a  journey  0*Bon.  Suppl., 
vgl.  turas ;  doUuid  . .  ina  thur  Lg.  15, 
oder  zu  tür? 

tür  i.  itaraidh  O^Bav.  p.  123, 
vgl,  tüirim;  neml^cad  tigi  do  thnr 
„not  to  ciUow  ihe  house  to  be  sear- 
ched"  O'Bon.  Suj^l.  (CBa/o.  l  c), 

tnras  iter,  peregrinatio  Beür. 
VIII  341.  —  Sg.  Nom,  for  tiirod, 
für  tdrus-si,  SC,  13;  Bat,  co  tisad 
don  turus  FB.  79.  —  Compos. 
imm-,  mf-thurus.  —  Vgl.  tnrnras. 

tur-baid  F.  Mangel,  Fehlen? 
exemption  O'Bon.  Suppl.;  turbhaidh 
mischance,  misfortune  O'B.  —  ^S^. 
Nom.  turbaid  chotulta  Schlaflosig- 
keit ScM.  3,  1.  —  Vgl.  tirbaid. 

tnr-brüd  interruption,  t^. 
ter-brüd;  turbhrodh  to  impugn,  to 
violate  Ö'Bon.  Suppl,  —  Sg.  Aßc. 
fledugud  cen  turbnid  Selb.  23; 
tiagait  inna  rith  cen  turbr6d  ceo 
tairsem  FA.  29. 

tnreb&I  F.  Sicherheben,  Auf- 
gehen,    Sonnenaufgang,    viß. 


tiir-comrac 


859 


Aabar 


tdar-gabim,  tercbäl ;  turgab&il  upri- 
sing,  ascension  O'Don.  Suppl,  — 
8g.  Nom.  turgbail  na  gräne  8.  unter 
fair;  Dat.  o  turcbäil  co  funiud 
ScLh.  22;  da  esca  do  turcabail 
Th/ree  Hom.  p.  104,  u;  tair  ic 
taurcbül  na  gr^ni  TE.  16. 

tuT^eomme  ameeting,  Council, 
aynodO'Don.  Suppl.,  s.  ter-chomrac. 

tarem  Zählen,  Inf.  zu  do-rfmim, 
toirmim.  —  Se^ir  häufig  in  der 
Formel  lia  turem:  is  lia  turem  tra 
ocus  aisneis  mehr  als  zu  zMen 
und  zu  sagen  FB.  28;  is  lia  tuirem 
ocus  aisnäs  „overmuch  it  is  to  re- 
count  and  declare*'  Three  Hom.  p. 
36,  4;  ibid.  p.  122,  ii;  bid  lia  torim 
ScM.  3,  10 ;  at  lir  turim  FA.  29; 
m6  turim  Hy.  b,  is.  Gl.  i.  quam 
potest  hominem  narrare;  Acc.  donä 
a  thurem  Gl.  zu  dorurme  Hy.  5,  67. 

tarfoehraic  s.  ter-foehiicc. 

turgaire  i.  tairriachad,  inciting 
O'Don.  Suppl. 

tarid  Pfeiler,  vgl.  tüir;  tuiridh 
a  pülar,  cölumn  O^B.  —  8g.  Nom. 
turid  airgit  ocus  glain  SC.  31,  16. 

tarrscar,  sligre  ocus  turrscar  in 
mara  „sheüs  and  weeds  of  the 
sea'*  Fei.  p.  XXXVIII  se. 

tnnitneeh  irriguus  SG.  24»,  s 
(Z*.  775),  von  tairsitiu. 

turud  dry  weather  Corm.  Tr. 
p.  159,  tuarad  Corm.  p.  43,  vgl. 
terad. 

tamras,  vgl.  don  chom-thururas 
de  incursu,  fo  chomthururasib 
inna  n-diummassach  Ml.  118  (Z*. 
887). 

tüs  Anfang,  Vorrang;  prin- 


cipium  Z*.  56.  —  Sg.  Nom.  tüs 
dia  mnäi  da  mnaib  Ulad  FB.  68; 
87;  89;  Dat.  o  tbüs  co  dered  FA. 
22;  TE.  UEg.;  ar  thüs  zu  Anfang, 
zuerst,  primum  Z*.  610;  FA.  3; 
22;  23;  33;  FB.  17;  20;  21;  62; 
67;  72;  ar  chetus,  für  chöt-tüs, 
SC.  42;  for  tds  zuerst  p.  40,  28; 
p.  42,  35;  FA.  3  LBr.\  dorn  thüus 
Hy.  6,  2,  Gl.  i.  remum. 

tüsseeh,  töiseeh  1)  an  der 
Spitze  stehend,  hervorragend, 
der  erste;  2)  Anführer,  Führer; 
töisech  praestans  Z*.  811;  tosic 
Gl.  zu  primiM  Goid.*  p.  58  (SoutÄ.)? 
taoisech  a  chieftain,  general  O'B. 

—  Sg.  Nom.  2)  deg-tuisech  Hy. 
1,  11 ;  toisiuch  p.  144,  26 ;  taisiuch 
inn  tige  der  Herr  des  Haukes  14; 
in  tuisich  17;  Dat.  1)  0  gein  tuis- 
sech  Etaini  von  ^der  ersten  Geburt 
E.'s  anp.  131,  e;  Acc.  2)  cach  buden 
imm&  tüsech  FB.  7;  adverhieU: 
1)  ind  adaig  thüssech  die  erste 
Nacht  FB.  83;  PI.  Nom.  2)  na 
toisig  FB.  28;  Gen.  2)  di  ingenaib 
tussecb  p.  131, 11 ;  na  töisech  FB.  6. 

—  Compar.  töisechu  prior  SG. 
42»,  2;  töisechu  tanic  Matoc  i  n- 
Erind  quam  Epscop  Sanctin  M.  kam 
früher  nach  Irland  als  Bisehof  S. 
Hy.  6  Praef.\  Corm.  Tr.  p.  165  ua; 
vgl.  tüsca,  tüsga  sooner,  rather 
O'Don.  Suppl.  —  Superl.  töisi- 
gem  primus  SG.  42»,  3. 

tössigeeht  der  Erste  sein,  an 
der  Spitze  stehen,  Vorrang, 
von  tüssech.  —  Acc.  imm&  tdssi- 
gecht  isna  fledaib  FB.  56. 

tutUe  s.  tülthlae. 


u 


1I9  ua  für  altir.  aue  nepos;  ua 
a  deseendant  O'Don.  Suppl.;  Adam- 
n&n  tt  Thinne  FA.  3;  do  hU  Sua- 
naig  s.  unter  2.  Ic. 

1.  da  SC.  25? 

2.  6a,  6ad  s.  ö. 

dabar  üehermuth,  Prahlen; 


vana gloriatio  Z*.  780  {Wh.)\  uabhar 
pride,  arrogance,  vainglory  O'B. 
—  Sg.  Nom.  ni  ual[l]  na  hüabur 
SC.  19, 1 ;  6;  Gen.  cen  airde  n-üabair 
Hy.  2,  67;  in  drong  uabair  FSl. 
Prol.  199  {„haughty^'  Stokes  im 
Index).  —  Comp  OS,  ind  dabordelb 


üab^la 


860 


Aair 


drufdechta  LU.  p.  81»,  6  (OiwÄu- 
linfCs  Gestalt,  wenn  in  Kampfes- 
wuth), 

üab^la  B.  Öib61a. 

6abreeh  ühermüthig,  prahle- 
risch. —  Sg.  Nom,  uallach  nabrech 
50.  37,  22.  —  Vgl,  run-uaibrigestar 
Gl.  zu  profanavercU  Ml.  73^. 

üacht  Kälte.  —  Sg.  Nom.  uacht 
Bini  Hy.  2,  s?;  Dat.  atb^l  ar  öcht 
et  gorti  Wb.  10*  (Z«.  1006);  Äcc. 
sephaind  uacht  domm  eochraid[ib] 
er  vertrieb  die  Kälte  von  meinen 
Pferden  CC.  7?  eier  uacht  ocus 
tes8  FÄ,  26  (fuacht  LBr.)-,  ftiacht 
SC.  30,  8;  fri  huacht  TE.  9  lies 
fri  husce. 

üaehtar,  ^ohtar  N.  das  Obere, 
der  obere  Theil,  vgl.  ös,  üas; 
ochtar,  uachtar  pars  superior  Z\ 
781.  —  Sg.  Nom.  a  uachtor  FÄ. 
21;  Dat.  o  üachtur  co  a  ichtur 
ScLb.  21;  far  n-dachtur  p.  309,  34; 
i  n>Uachtur  Gabra  Hy.  5,  60;  Äcc. 
tria  uachtur  do  macraille  ScM.  13; 
CO  barr-dachtar  a  dond-fdathroci 
LU.  p.  81*,  30. 

üaehtaraeh  oben  befindlich, 
der  obere,  oberste.  —  Sg.  Äcc. 
cot  rosci  Ctichulaind  ocus  rö  lä 
cor  n-iach  n-erred  de  i  n-arda  cor- 
ruc  a  chl^the  n-6chtarach  diu  tig 
CO  m-böi  for  cl^thiu  iu  tigi  alle 
LU.  p.  ld\  11;  PI.  Nom.  allethe 
dachtarcha  FÄ  13.  —  Compar. 
BS  uachtarchu  superius  Ml.  66  r 
{Z*.  276). 

nachtlan  saluber  Ir.  Gl.  1064 
stM  für  älteres 't&g-al&u. 

1.  üad,  hdad  Gl.  zu  specu  SG. 
b2\  7,  vgl.  dam. 

2.  üad  s.  2.  6,  üa. 

Aad-  in  der  Composition  für  ö, 
da  Z*.  878. 

üag  s.  6g.  —  Comp  OS.  Mac 
O'ige  CO  n-uag-bail  „loith  perfect 
goodness"  Fei.  Dec.  3  (con  lig-bail 
LBr.y^  gein  Muire  mind  n-uag- 
bailcc  Fü.  Aug.  16  (j,perfectly 
strong"  Index). 

üagboid.  vielleicht  eine  Bildung 
wie  öcbadr  „Atcondare  triar  nocht 
hi  cl^thi  in  tigi,  a  tdesca  fola 
trethu,   ocus  8d&  ^?)  anairlig  ar  a 


m-braigti.''  „Bus  fetur-sa  sin,*'  ol 
se,  „tri  embaid  dagboid  triar  orgar 
la  cach  n-aim  in  sin  LU.  p.  94,  sa 
{am  Bande:  imdai  na  m-badb),  vgl. 
Bem.^  p.  66. 

da^ae  virginal  Fü.  Index; 
Dat.  CO  cleir  uagdai  Fü.  Jtd.  29. 

da^re,  üalge  s.  6ge;  wholeness, 
virginüy  FÜ.  Index.  —  Dat.  1  feil 
fir  CO  n-uagi  Fü.  März  29,  Gl.  L 
CO  n-glaine;  tret  ingen  co  n-nage 
Oct.  8  (oighe  Laud);  ba  cain  doss 
CO  n-uaige  Äpr.  6  (uagi  Lauch. 

üagim  ich  nähe,  s.  fdagalm; 
con-naigim  GL  zu  an  cethror  co- 
nuaige  „a  splendid  four  I  sew  to- 
gether*'  Fü.  Jan.  20.  —  Part,  a 
inar..i8  6  dagthe  osslethar  LU. 
p.  79\  2. 

Q&ilbe  8.  dalL 

daim  s.  dam. 

1.  daimm,  dalm  N.  Nähen, 
Nath,  vgl.  dagim;  Äcc.  cen  daim 
and  etir  „toühout  a  seam  Üierein 
at  aU"  Goid.*  p.  65,  Gl.  eu  per 
totum  textam  LHy.  fo.  6». 

2.  daimm,  daim  s.  2.  d,  da« 

1.  dain  Müsse,  Gelegenheit; 
a  tum,  leisure,  düay,  oj^Mrtuniiy 
O'B.  —  Sg.  Nom.  läse  bas  n-dain 
do  Gl.  zu  cum  ei  vacuum  fuerit 
Wb.  14»  (Z*.  22);  fa[i]lti  indiu  nf 
dam  dain  Lg.  11,  ss  (ni  dorn  dain 
Fg.);  ni  dam  hdain  LHy.  Ämr.  144 
(„there  is  no  opportunüy  for  ««** 
Crowe). 

2.  dain  Leihen,  vgl.  öin;  loan 
O'B.  —  Dat.  oc  uain  et  airlicod 
Gl.  zu  benignus  Wb.  31c,  7  (m 
eommodando  et  praebendo  Z*.  634). 

3.  dain,  dainn  s.  2.  d,  da. 
daine  s.  dane. 

dair,  dir  Conj.  weil,  da,  von 
6r,  dar,  vgl.  öre,  dare.  —  1)  Der 
Causatsatz  folgt  dem  Hauptsatze 
nach:  uair  ni  tdalaing  FB.  11; 
25;  41;  56;  72;  79;  uair  bid  co- 
marda  59;  61;  uair  is  ed  ainm  as 
tressam  Hy.  6,  1;  FB.  14;  20;  30; 
56;  73;  81;  83;  SC.  34,  9;  dar  Gl. 
zu  Hy.  5,  66;  2)  der  Causalsatz 
steht  voran:  dair  assoith  la  h&u 
in  grian . .  ba  huisse . .  Hy.  2,  0; 
FB.  7;  9;  93;  uair  nachat  fil^a 


üaithne 


861 


üarcraidech 


fein..coiia  be  do  ben..62;  TE. 
6  LU,? 

6aithne  Puerperium  O'Don, 
Suppl.  ;p€r8onificirt  TBF.  p.  140, 88, 
vgl,  ibid,  p.  162. 

üaitne  s.  üatne« 

aal  8.  üall. 

ualaeh  a  bürden  O'Don,  Gr. 
p.  87 ;  Sg.  Acc.  ro  bhaln . .  ualaeh 
dona  caoraibh  dhöib  Tor.  Dh.  p. 
140;  PI  North,  aalaighe  O'Don. 
Gr.  l.  c. 

1.  üall  F.  üeberhehung,  Stolz, 
Hochmuth;  superbia  Z\  241 ;  uaill 
vanity,  pride  O'E.  —  8g.  Nom. 
ind  huall  elatio  Ml.  28^  i;  ni  aal, 
ni  uall  8C.  19;  uall  ollimresan  41 
parenthetiach?  nach  n-üall  19  ni  ro 
thallastar  a  daill . .  i  n-£rlnd  FB.  79 ; 
Gen.  bes  uailbe  Wb.  14«  {mos  a/rro- 
gantiae  Z*.  55);  uäilbe  et  utmaille 
Gl.  zujuvenüia  desideria  fuge  Wb. 
30^  84;  comrac  ualle  ScM.  21,  7; 
Bat.  ar . .  uaill  FB.  93 ;  Acc.  cen 
üaiU  FA.  35;  trie  uaill  FB.  29  JB^.; 
ni  tabir  uül  na  toiis  fornn  Wb.  16» 
(Z«.  243).  —  Vgl.  com-üall. 

2.  üall  Klage;  uaill  waüing 
O'B.  —  PI.  Acc.  CO  cuala  ualla 
troma  oc  cäined  araile  mogad 
SMart.  20  {„heavy  watlinga"). 

üallaeh  übermüthig,  hoch- 
müthig,  stolz;  superbus  Ml.  41  r; 
vain,  vainglorious  O'B.;  huallach 
i.  bocasach  no  bocfasach  O'Dav. 
p.  96.  —  8g.  Nom.  ScM.  4;  SC. 
37,  88.  —  Adv.  CO  huallach  ScM. 
4  H.  —  Compar.  uallchu  murib 
SC.  18. 

üallalgim  III  sum  arrogans 
Z*.  435,  doaithbiuch  no  ni  oird- 
nimm  no  ualligim  Gl.  zu  abrogo . . 
arrogo  SG.  22b,  ,. 

üallann  SP.  Y  9,  vgl.  uallaud  i. 
uasal  O'Cl.  {FSl.  Ind.). 

üalle  Nebenform  von  1.  üall? 
tria  üalle  a  n-glond  FB.  29  (trie 
uaill  agu  Eg.). 

üam  F.  Höhle;  huam  specus 
SG.  52b,  e;  uamh,  uaimh  a  cttve, 
den  O'E.;  uaimh  a  cave,  a  crypt 
O'Don.  Suppl.  —  Sg.  Gen.  a  n- 
iarthar  na  huamha  sin  Tor.  Dh. 
p.   78;    Dat.   a    hüaim    Grüachan 


FB.  57;  i  n-üaim  Sleibe  TeUii 
Fä.  p.  CXXIX  81 ;  Acc.  dochu- 
adhdar  a  n-uaimh  thalman  Tor. 
Dh.  p.  78;  dochotar  hi  n-uamaid 
ar  imgabail  a  n-ingrema  Fil.  p. 

CXXIX  48. 

üamnaiipim  III  ich  schrecke, 
von  Oman,  üamun. —  Conj.  Sg.  3  cura 
uaimnige  terreat  GUd.  Lor.  Gl.  65. 

üamun  s.  Oman* 

1.  üan  M.  Lamm;  a  lamb  O'B.; 
agnus  Ir.  Gl.  459.  —  PI.  Nom.  co 
tancotar  na  huain  co  hopund  do- 
chumm  a  mäthar  Three  Hom.  p. 
8,  17;  Gen.  dia  t^rpüd  na  n-üan  is. 
— Davon  uainin  agnellus  Ir.  Gl.  492. 

2.  üan  Schaum;  froth,  foam 
O'B.;  uan  tuinde  „froih  of  the 
wave"  Corm.  Tr.  p.  66  enbarr;  gi- 
ligttr . .  üan  tuinniu  TE.  4  Eg. 

3.  üan  s.  2.  6^  üa. 
üan-bach  Schaum;  uanbach  a 

bälaib  ind  eich  sin  Bev.  Celt  III 
p.  183  („the  foam  from  that  harse's 
Ups"). 
üane  grün;  uaine  green   O'B. 

—  Sg.  Nom.  brat  üaine  SC.  8;  p. 
131,  16;  tene  uaine  j>.  191,  is;  tibri- 
uani  SC.  37,  10;  Gen.  in  mnä^i  bruit 
üani  13;  Dat.  cosin  brot  üane  8; 
iarna  brechtrad  di . .  üani  FA.  11. 

üanfebliy  dond  Emir  üanfebli 
FB.  68,  86  (uaneble  Eg.\  Gl.  i. 
foltchain,  vgl.  Emer  Foltchain  28. 

üanide  grün,  vgl.  üane;  Sg. 
Dat.  do  äiU  üainidi  TE.  3  Eg.\ 
issin  t-situ  üainidiu  ibid. 

üantaind  FB.  24  (uanainn  Eg.)7 

1.  üar  kalt,  später  füar;  uar 
eold  Corm.  Tr.  p.  166  uaran.  — 
PI.   Nom.   indsi  fuara  p.  190,  si. 

—  Comp  OS.  dabcha  üar-usci  SC. 
36;  FB.  53;  54.  —  Compar.  fuai- 
riu  p.  190,  80. 

2.  üar  8.  3.  6r. 

3.  üar  weil  Gl.  zu  Hy.  5,  66, 
vgl.  üair. 

üarach  zeitweilig;  temporary 
O'B.;  Sg,  Nom.  Hy.  5,  81. 

üarün  fonsvivus  O'Don. Suppl.; 
a  spring-well  Corm.  Tr.  p.  166. 

üarboith  Lg.  17,  is  s.  urboth. 

üaroraideeh  kaltherzig  SC.  26, 
besser  üarchraidech. 


üaidata 


862 


üatignd 


üardatn  M.  Kälte.  —  8g.  Äcc, 
oen  üardataid  FÄ.  35. 

üarind  FB.  19? 

üas  8.  ÖS. 

üassal  hoch,  erhaben,  edel; 
üasal  nobüis  Z*.  768.  —  Sg.  Nom. 
flaith  üasal  FA.  35;  huasal  trinoit 
Hy.  6,  6;  Dai^.  F.  co  n-huasail  hiris 
fiy.  5,  s ;  Äcc.  CO  rig . .  n-uasal  ITy. 
1,  10.  —  Comp 08,  a  n-uasal-fer 
6^2.  jtt  a  ii-uas[ar]  fTy.  1,  9;  drong 
huassal-nöeb  „of  high  saints"  Fei. 
JEpü.  277.  ■—  Compar.  uaisliu 
Fä.  Fr  Ol.  151.(8.  den  Index)  \ 
SuperL  huaislimem  cdiissimum 
Ml  28d,  u. 

dassal-athair  M.  Patriarch; 
uasal-athair  patriarcha  Ir.  Gl.  13. 
—  Fl.  Nom.  üasalathraig  FA.  6; 
Gen.  huasalathrach  Hy.  7,  11;  Dat. 
do  hüasalathrachaib  Wh.  30^,  1 
(Z«.  858). 

aasar  s.  össer. 

uasligraib  ^y.  4,  10? 

uasncan  oben  befindlich  {itäbo- 
ve  ris"  Stokes)?  eine  sonderbare 
Deminutivbüdung ,  wie  cisucan, 
rsucan:  Canaid  cöir  a  ingena,  d'fir 
dligius  bar  cisacan,  ata  na  purt 
uasucan,  cia  beith  a  n-ucbt  Isucan 
Fei.  p.  XXXV  27. 

1.  üath  i.  8ce,  a  white^thorn 
Corm.  Tr.  p.  165. 

2.  üath  schrecklich,  N.  Schre- 
cken. —  Sg.  Nom.  mör  n-uath 
Lg.  2;  Acc.  brissid  üath  nadarccna 
FB.  24?  PI.  Dat.  co  n-ainbthib 
huathaib  Hy.  6,  15,  Gl.  co  n-anb- 
thib  ocus  CO  n-uathaib. 

3.  üath,  imsoi  cusna  huathaib 
FB.  67,  vgl.  fuath  an  image,  spec- 
tre,  apparition  O'B,?  Hierher  auch 
foBcain  üathu  cch  n-anailche  FB.  49 
wnd  p.  310,  20? 

üathach  schrecklich.  —  Sg. 
Acc.  iffem  n-uathach  Hy.  6,  20. 

üathad  N.  Einzahl,  eine  ge- 
ringe Zahl,  Seltenheit,  gramm. 
der  Singular;  öthath,  uathath 
paudtas,  singularitcis,  Singtdaris 
Z*.  22  und  311;  uathadh  a  8mcdl 
qua/ntity,  little,  few  OB.  —  Sg. 
Nom.  is  uathad  nech  dfb  t^ged  asa 
recles  es  ist  eine  Seltenheit  =  selten 


ScLb.  22;  is  uathad  for  tahnain  ro 
fitir  ainm  neich  dib  sdten  auf 
Erden  kennt  man  den  Namen  eines 
von  ihnen  GL  zu  Fei.  Prot.  135; 
üathad  do  degdäinib  ülad  einige 
wenige  FB.  6;  uathad  allüi  gering 
ihre  Zahl  ScM.  21,  sa;  Gen.  hi 
coicid  huathid  am  fünften  der  Ein- 
zahl {im  (Gegensatz  z.  B.  zu  ia 
choiced  fichet  der  fünfte  der 
Zw  an  zig  =  der  fünf  und  zwan- 
zigste)^ Gl.  zu  quinta  luna  Or.  33^ 
(Z*.  310);  in  ochtmaid  uathatd 
ro  genair,  in  ochtmad  döc  ro  gab 
caille  ior  a  cend,  in  ochtmaid  fich^i 
dochoid  dochomm  nime  Three  Hom. 
p.  66,  la;  Dat.  i  n-öthud  SG.  41»,  8 
(in  Singulari  Z*.  985,  Gegensatz 
isin  hilur  in  Pluraii);  i  n-uathed 
ocus  hi  sochaide  einzeln  und  in 
Gesellschaft  Hy.  7,  4i. 

dathate,  6ate  in  der  Einzahl 
stehend,  einzeln,  wenig,  Adj. 
von  üathad;  PL  Dat.  donaib  teo- 
raib  p^rsonaib  uathataib  SG.  186s  2; 
Acc.  frisna  briathra  huathati  ocus 
hilddai  SG.  1V>,  12;  aisnödfim-ne 
uati  do  hilib  dib  „a  few  of  ^ 
many  of  them"  Three  Hom.  p.  6,  is. 
—  Compar.  at&  Bund  as  huatiu 
„here  is  he  who  is  loneiUesf'  Fü. 
Epü.  395  Laud. 

tLHth'hks  Entsetzen,  Schreck- 
lichkeit; uathbhas  asioni^ment, 
prodigy,  hideousness  O'B.  —  Acc. 
le  huamhan  agus  le  hnathbhäs  an 
Bg^il  sin  „through  the  fear  and  the 
horror  of  ihat  story"  Tor.  Dh. 
p.  160. 

üath-bftsaeh  enisetelieh, 
schrecklich;  nathbhasach  sho- 
cking,  dreadfül  O'B.;  is  and-so  c^t 
riastartha  im  €hoinctdaind  co  n- 
dema  üathb^isäch  {sie)  n-ilrechtach 
n-ingantach  n-anaichnid  de  LÜ. 
p.  79i>,  22;  tri  tromghärtha  adh- 
bhaimhöra  uathbhisacha  Tor.  Dh. 
p.  198. 

üathmar  schrecklich,  furcht- 
bar. —  Sg.  Nom.  FB.  81;  91; 
Acc.  Idim  n-üathmar  70. 

üati  8.  üathate. 

üatiipid  wenig  machen,  dünn 
machen,  von  üathad;  im  hüatigud 


äatne 


863 


ndacht 


na  n-döine  ^/or  i^  thinning  of  Üie 
peopW*  Hy.  1  Praef. 

^AtnePf Osten,  Pfeiler,  Säule; 
uaithne  a  hinge,  a  wooden  pin,  a 
piUar,  posty  pedestcd  O'R,  —  Sg. 
Nom,  Coningen  cain  uaitne  Fd. 
Äpir.  29;  Dat.  no  linged  di  cech 
üaitniu  for  araili  Lü.  p.  23»,  99; 
Acc.  frisin  n-üaitoi  cräduma  FB.  21 ; 
PI.  Nom.  üatne  finoa  forörda  SC. 
33,  11;  Dat,  CO  n-üatnib  cr^dumaib 
p.  309,  35 ;  catt  bec  böi  forsind  lAr 
oc  cluchiu  forsna  cetheöraib  uÄitnib 
lecdaib  bä.tar  and  Lü.  p.  23»,  87 ; 
Acc.  eter  üatni  ocus  airinigi  FB.  1. 

üatüaslaicimi/iir  üad-tüaslaicim) 
III  ich  löse.  —  Praet.  Sg.  3  ro 
hüatoaslaic  LHy.  Amr.  136.  — 
Part  hi!iatua8ailcthae  äbsolutum 
SG.  30i>,  4. 

nball,  uhuLl  Apfel;  uball  Cortn. 
p.  43;  aball  haec  malus  SG.  61^  5. 
—  Sg.  Nom.  ubull  oir  SC.  33,  4; 
Dai.  boim  bil  con  uball  airgit  ein 
guter  Schild  mit  einem  Apfel  von 
Süber  O'Dav.  p.  57;  PI.  Nom.  nöi 
n-übla  cliss  FB.  42,  vgl.  unter 
ubull-chless;  Gen.  cöic  deich  ubull 
öir  SC.  37,  7?  Du.  Nom.  d&  uball 
öir  for  di  gabal  a  muingi,  med 
feardornn  ceachtar  n-ai  TB.  p. 
176,  S4. 

ubull-ehless  das  Aepfelspiel, 
ein  cless  Cuchulinn's  FB.  31;  Lü. 
p.  73»,  1;  ibid.  p.  113^,  S4;  ibid.  p. 
121^,  15.  Zur  Sache:  nöi  claidi6 
ina  läim  ocus  nöi  sc^ith  airgdidi 
ocus  noi  n-ubla  öir,  focheird  cech 
ai'dfb  i  n-ardsB  ocus  nl  tbuit  ni 
dib  for  lir  ocus  ni  bi  acht  öen  dfb 
for  a  bois  ocus  is  cumma  ocus 
timthirecht  bech  illö  dnli  cach  se 
sech  araile  süas  LÜ.  p.  d2\  20, 
vgl.  SC.  37,  7. 

aea  s.  aeea« 

ro  nead  s.  meealin. 

ucctt  Wahl,  Wunsch  (für  ud-gu 
Z*.  876),  vgl.  togu,  rogu;  ni  uccu 
act  is  fäitsine  es  ist  nicht  ein  Wunsch 
sondern  eine  Prophezeiung  Wb. 
30^,  80  {Gl.  zu  reddet  ei  dominus 
secundum  opera  ejus);  a  ücu  tan- 
tum  bis  and  cen  Intinnscann  sein 
Wunsch  nur  ist  da,  ohne  dass  er 


anfängt  SG.  148»,  la;  ucu  söt  se- 
lecting  of  seds,  or  cows  O'Don. 
Suppl.;  uca  choice  ibid.,  vgl.  ucca 
Corm.  Tr.  p.  167. 

ach  Interj.  wehe!  vae  Z*.  750; 
iss  e  a  mör  öia  i.  uch  ach  Gl.  zu 
amor  Hy.  6,  I8. 

uehan  Interj.  wehe!  uchan  is 
crü  mo  craide  SC.  29,  19;  uchan 
do  galur  wehe  über  die  Krankheit  17. 

acht  Brust,  Busen;  uchd  t}ie 
breast,  bosom,  lap  Ö'B.  —  Sg. 
Gen.  sine  ochta  über  Ir.  Gl.  1059; 
na  böte  ochta  no  na  cuislenna  Gl. 
zu  venas  Güd.  Lor.  Gl.  222;  Dat.  a 
bia[i]l  ocus  a  chend  na  ucht  FB.  77 ; 
asa  ucht  90;  nöide  bec  a  n-ucht 
in  öclseich  „in  the  young  man'^s 
hosom*'  Fei.  p.  LXXII;  fer  gonar 
a  bucht  slöigh  möir  „a  man  who 
is  killed  in  the  presence  of  a  great 
host*'  O'Don.  Suppl.;  a  bucht  a 
comalta  SC.  40;  Acc.  focres  inna 
bucht  Hy.  5,  48,  Gl.  i.  Engte;  ro 
theclaim  inne  a  brond  ina  ucht 
Bev.  Celt.  III  p.  181 ;  co  ucht  an- 
faid  irgaile  FB.  35,  co  bucht  d- 
irgaile  Fg.,  vgl  23;  con  rici  bucht 
Noi  n-Omne  „as  far  as  the  HiU  of 
Nine  Oaks''  Tir.  1?  re  bucht  in 
t-sleibe  On  ihe  Ms.  Mat.  p.  594 
{„at  ihe  breast  of  the  mouwtain** 
ibid.  p.  309);  PI.  Dat.  ina  n-ochtaib 
„in  iheir  laps"  FA.  5;  Acc.  i  n- 
uchtu  ergal  n-eirrind  FB.  23,  vgl. 
35.  —  Comp  OS.  (ech)  ucht-lethan 
brustbreit  FB.  47;  49;  p.  310,  is; 
aindre  äilne  ucht-gela  „white-boso- 
med*'  Ir.  Gl.  223. 

uchtach  antela  {„a  breast  Or- 
nament for  horses**)  Ir.  Gl.  264. 

uchtard  strumosus  Ir.  Gl.  643. 

ucht-hruinne  Brust;  tucc  a 
laim  dar  a  uchtbruinne  TE,  7  Eg.; 
8  Eg.;  co  n-ör  fria  n-uchtbrunnib 
SC.  40. 

ucat  Adv.  dort,  vgl.  dt,  sucut; 
na  tri  dath  ucut  Lg.  7;  FA.  22 
LBr.;  Bev.  Celt.  III  p.  181;  dind 
önlaith  ucut  SC.  4;  5;  in  cauraf^- 
wir  ucut  FjB.  13;  16;  72;  ugut  14; 
in  triar  ucut  72. 

adacht)  udhacht  will,  testa- 
ment  O'Don.   Suppl.;  audacht  i. 


ndbair 


864 


nie 


huath-fecbt  i.  in  tan  tiit  in  dnine 
fri  fecht  n-4ca  wenn  der  Mensch 
auf  seinen  Todesgang  geht  Corm. 
p.  3.  Vgl.  edocht. 

udbair,  ni  udhbair  ne  offer  (%mUr 
ruaichillim)  zu  idpraim;  udhbairt 
offermg  O'B. 

ude  Beise;  journey  0*Don. 
Suppl,  —  Sg.  Nom.  ude  anma . . 
iar  techt  a  curp  8cLb.  21;  huide 
laitbi  beos  Cr.  31c  {profectio  diei 
adhue  Z\  230);  dar  bo  gar  a  uide 
Ihree  Hom.  p.  122,  e;  Äce.  udi  tri 
lä  0CU8  tri  n-aidcbe  FB.  10. 

üde  8.  unter  udmad,  etwa  eu  uth? 

ndim  i.  nomen  dond  roi  (?)  triasa 
teit  in  crand  bis  forsin  cleith  ocon 
udmad  no  occa  dunad  Corm.  Tr. 
p.  164  („a  namefor  the  hole  through 
which  goes  the  bar  that  is  on  t?^ 
hurdle  when  it  is  being  dosed*'), 

ndmad  i.  ad  ocub  damnad  i.  crann 
ar  lias  i.  gobenn  gaibtbir  forsin 
cetbree  co  n-damnaiter  a  n-öde  i 
comung  Corm.  p.  45;  udhmbadh 
an  enclosure,  shutting  O'B. ;  s.  unter 
udim. 

udnaeht  a  palisade?  O'Don. 
Suppl. ;  the  hurdle  roof  of  a  round 
house  upon  which  the  thatch  was 
laid,  a  pcdisade  or  hurdle  fence 
On  ihe  Mann.  III  p.  46  (SuU.); 
udnocbt'coil  {s.  1.  coli)  imbi  On 
the  Mann.  III  p.  480;  cen  adnucbt 
n-imbi  SP.  IH  6. 

udpairt  {s.  udbair)  eu  idpraim, 
edpairt;  audpairt  Fei.  Epü.  345. 

iigal  8,  og. 

agra  s.  augra. 

1.  ai  s.  aue,  öa^  u« 

2.  ui  s.  öi. 

uibleeh,  vgl.  öibell,  öiblech,  ui- 
blech  tened\FJ5.  49;  p.  310,  20; 
doffch  uiblicb  tened  ocus  andlaich 
FB.  51 ;  p.  310,  86. 

alle  8.  olc. 

Qile  s.  nie. 

oille  s.  2.  nie. 

nilli,  Qillia  s.  611. 

uilllnd  8.  2.  ale. 

ainiy  allestar  uim  CC.  5  Lü., 
vgl.  huma-lestrai  jfironze  vesseW* 
On  the  Mann.  III  p.  500. 

aimm   i.    uma   Corm.  p,  45;   i. 


nmha  O'Bav.  p.  124;  nim  hrass, 
eopper  0*B. 

üir  s.  ür. 

uire  s.  ore. 

uirge  the  metnhrum  virile 
OB.,  a  testide  Beitr.  VIII  352; 
PlAcc.  na  hai[r]ge  geniUüia  Güd. 
Lor,  Gl.  209. 

nirnlge  p.  145,  4? 

uirthe  {s.  unter  aidber)  für  farre, 
fuirri,  8.  for. 

1.   niSS  S.   088. 

2.  niss  i.  umhal  humilis  O'Cl. 
(Fei  Index);  hunible,  obedient  O'B.; 
dond  rig  batar  ussi  ^^unto  the  hing 
. .  were  obedient"  Fü.  Jun.  19  La'ud 
(uissi  LBr^j  Ol.  i.  batar  niss  no 
umla  no  innraice  no  comadais. 

nisse  passend,  angemessen; 
uisi  dutiful,  obedient^  hufMe  0*B. 
—  jS>^.  Nom.  in  hoisse  a  molath 
lau^ndus  SG,  6d\  4;  hdise  a  äerc 
amandus  6;  is  huise  a  legend  le- 
gendus  e;  is  nse  aisndfs  de  loquen^ 
dus  7;  ba  huisse  Hy.  2,  so,  Gl.  i. 
ba  coru. 

alB8i,  nissia  lark  Bern.*  p.  24, 
8.  fuissi. 

ul,  ar  ul  loBcas  tene  SG.  Incant., 
prae  fetu  quem  urat  ignis  Z\  441? 

ulad  a  stone  tomb  or  a  peni- 
tential  Station  in  the  shape 
ofa  stone-altar  Corm,  Tr.p.  16ß; 
a  monument,  a  chamel  house  OB.; 
nlaid  cumdachta  Gl,  zu  fert  CDav, 
p,  90;  atait  a  thaisi  i  n-ulaid 
Senpatraic  i  n-Ardmacba  Fü,  p. 
CXXXIII  1. 

nie  8,  olc. 

nleha  Bart;  barba  Z*.  264;  ul- 
chai  i.  cai  L  tecb  na  hoili  Corm. 
Tr.  p.  166  {also  besonders  der 
Backenbart?).  —  Dat,  don  aichain 
Gild,  Lor.  Gl.  111;  Äcc,  tall  tra 
Patratcc  a  ulcha  do  Fiac  Hy.  2 
Praef.  —  Vgl,  am-alach  unbärtig; 
geisi  ulchai  „the  prohibitions  of  a 
beard"  Proceed.  B,  Jr.  Ac,  Ir.  Mss, 
Ser.  Vol.  I  p.  190. 

nlchach  bärtig;  PI,  Nom,  oig 
nlchaig  TB.  p.  180,  S5. 

1.  nie  ganz,  all;  totus,  omnis 
Z\  360.  —  Sg.  Nom.  ama2  forcoem- 
nacair . .  nli  wie  Alles  geschehen  war 


ule 


866 


imgA 


FB,  83;  at  a  chomrama  öenaidche 
80  ule  Alles  dies  FB.  89;  a  m-bith 
ule  dass  es  ganz  geschehe  SC.  27? 
£riu  ule  ganz  Irland  SC.  33,  S6; 
muinter  nime  ule  FA.  7 ;  a  muint«r 
huile  p.  20,  S2;  coiced  Ulad  uile 
die  ganze  Provinz  Ulster  Lg.  8; 
a  rlgthech  n-uile  FB.  20;  a  n-dün 
Uli  25;  26;  54;  SC.  35;  p.  20,  8i; 
allin  uili  CC.  3  Eg.',  a  scrtitan  uli 
FB.  8;  conda  tarla  for  a  lethbeolu 
uli  25?  Gen.  fer  n-domain  uli  FB. 
18;  in  choicid  uli  55;  p.  191,  is; 
formna  Isech  n-Er«nn  uile  FB.  61 ; 
89;  lochta  in  puirt  uile  83;  na  ca- 
thrach  uli  82;  in  düne  ule  FB. 
44;  93;  Dat.  don  tegluch  uli  FB. 
62;  isin  tir  uli  p.  22,  lo;  isin  ca- 
ihraig  uli  FB.  88;  Dat.  oder  Acc. 
fön  less  uile  Lg.  1;  fön  slög  uile 
FB.  16;  forsin  cöiced  uile  ScM.  14; 
fon  uli  domun  p.  169,  17;  Acc.  ad- 
Ut  döib  uli  erzählte  ihnen  Alles 
SC.  12;  hErind  hule  TE.  2  Eg.-, 
3  Eg.;  in  domun  uli  p.  191,  9;  Pl. 
Nom.  asbertatar  uli  SC.  16;  4;  nf 
huli  ro  sagat  FA.  22;  Vlaid  uli 
FB.  27;  SC.  3;  9;  FA  2;  p.  310, »; 
uile  FB.  24;  lotar..uiU  ScJf.  5; 
risam  huili  Hy.  1,  4a;  2,  37;  j?. 
142,  19;  na  iugena  uili  p.  131,  2a; 
fersait  ule  jSu  16;  tabraid  huile 
Hy.  1,  52;  5,  100;  a  n-aiged  ule 
^e  Gesichter  edle  FA.  12;  uile  26; 
ind  uli  ddl  p.  191,  24;  in  marait 
uli  na  herranda  sind  die  Stücke 
aUe  vorhanden  p.  41,  is;  Gen.  le- 
stra  Laigen  uile  p.  42,  12;  mat[h]i 
Ulad  uli  die  Edlen  von  ganz  Ulster 
FB.  7;  ar  belaib  öc  n-Ulad  n-uli 
62;  ria  mnäib  Ulad  uli  ibid.\  Dat. 
ar  Ultaib  ulib  SC.  10;  p.  131,  w; 
do  mtatb  uU  FB.  14;  Acc.  la  Ultu 
uli  59;  dos  rat  u\lp.  40,  14;  SC.  6; 
ina  huli  sea  haec  omnia  p.  40,  34; 
uar  n-inechgreso  huili  p.  142,  21; 
dus  m-beir  lais  huili  p.  144,  9 ;  nos 
gebad  ule  FA.  14 ;  friu  uile  ScM.  1 ; 
Lagniu  uile  ibid.\  na  huile  nert  so 
Hy.  7,  42. 

2.  ule  Elhogen;  uile,  uille, 
uilleann  eWow,  haunch  O'B.;  uillind 
elbow  Corm.  Tr.  p.  166.  —  Du. 
Dat.  for  a  dib  n-ulendnaib  p.  311, 4; 


ar  a  dib  n-uUennaib  LU.  p.  113^,  so 
{Siab,  Concul.)\  Acc,  a  dd  laim  lana 
di  failgib  öir  ocus  arcait  co  a  di 
uillinn  TB.  p.  176,  27;  Fl.  Acc.  na 
huille  {für  uilne)  ulncts  Güd.  Lor. 
Gl  163.  —  Vgl.  ulind. 

ulidetu  M.  Ganzheit,  von 
1.  ule?  —  Acc.  ro  benad  ulidötaid 
a  ötaig  de  ocus  ro  gabad  slipre 
ocus  echlusca  dö  er  zog  ihn  ganz 
aus  und  applicirte  ihm  Ruthe  und 
Peitsche  LBr,  p.  214»,  46;  si  («. 
unter  slipre). 

ulind  Winkel,  Ecke  (identisch 
mit  2.  ule?),  s.  unter  1.  ind;  uile, 
uilean,  uille,  uilleann  angle,  corner 
O'R.;  uillin  a  fil  and  „an  angle 
that  is  there"  GL  zu  uülind  {El- 
bogen)  Corm.  Tr.  p.  166;  PI.  Dat. 
CO . .  uilneib   öir   s,  unter  fidchell. 

—  Vgl.  tre-uillech  dreieckig. 

um,  um-  spätere  Form  für  imm, 
imm-;  umaind  um  uns  FB.  52  Eg. 

umae  Erz,  Kupfer;  humae  fo- 
grigedar  Gl.  zu  cymbalum  tin/niens 
Wb.  12i>  (Z«.  794);  umha  copper, 
brass  O'B.  —  Gen.  mo  chori  humai 
„my  caldron  of  copper*'  Three  Hom. 
p.  34,  17;  cuing  umai  TB  F.  p. 
140,  3;  comlae  humae  ibid.  —  Vgl. 
cröd-umae. 

umaide  ehern;  humide  aeneus 
SG.  15»,  2;  humaidi  aeneam  SG, 
114»,  2;  ind  naith[i]r  humaithe  IW. 
Gl.  129;  Du.  Nom.  dia  n-droch . . 
umaidi  FB.  47;  umeede  49  Eg.-^ 
umaide  p.  310,  28. 

umBl^^lat.  humilis  Corm.  Tr. 
p.  167.  —  Sg.  Nom.  umal  münta 
SC.  26. 

umaldöit  =»  2a^.  humilitas  Z'. 
782.  —  Sg.  Dat.  oc  umallöit  ocus 
00  timthirecht  FA.  6;  14. 

umamail  aereus  Ir.  Gl.  611, 
von  umae. 

umir  Zahl,  uimhir  number  O'R. 

—  Sg.  Nom.  umir  na  trinoti  LBr. 
p.  216»,  38  (numir  ibid.  49);  Acc. 
nis  fil  crich  n&  uimir  for  immud  a 
ecna  p.  169,  8. 

umla   F.   Demuth,   von  umal. 

—  Gen.  ba  he  mät  a  dmla  SMart.  42. 
ungra  =  2a^.  uncia  Z*.  304  u/nd 

1051.  —  Sg.  Gen.  log  leith  ungae 

55 


unse 


866 


ur-both 


„the  worth  ofhalf  an  ov/nce"  Tir,  6; 
PL  Nom.  III  ungai  argait  ibid.\ 
Gen.  maince  III  n-ungae  Und.;  cet 
UDga  d'or  TE.  10,  is;  cöica  unga 
findruine  Lg.  18,  S4. 

unse  hier  ist;  uiosi  is,  \it  is,  i. 
ata  O'R.;  unse  a  ben  lasin  rig 
rBJ^.  p.  154,  84;  huinse  Gonall 
Cernach  sund  Und,  p.  156,  7.  — 
Vgl.  ondar,  ondat. 

uptha  charms,  filters  O'Don. 
Suppl.,  8.  epaid;  Dat  ar  apt[h]aib 
ban  m-b[aleth  Klosterneub.  6  {con- 
tra veneficia  mulierum  sttdtarum 
Bev.  Celt.  II  p.  113);  Acc.  söid 
uptha  ban  Und.  7. 

apthach  s.  aupthaeh,  ipthaeh. 

ur  8.  or. 

ur-  wechselt  mit  aar-,  air-,  ir-, 
er-. 

1.  ür,  üir  F.  Erde,  „often  ap- 
plied to  the  mould  of  a  chtirchyard'* 
Corm.  Tr,  p.  164;  earth,  mould, 
clay  F61.  Index;  ür  i.  talam  Corm. 
p.  43;  O'Dav.  p.  124;  uir  humus 
Ir.  Gl  578.  —  Sg.  Nom.  uir  ani- 
uil  tarut  hi  forcend  do  öeta  „fo- 
reign  moiUd  over  thee  at  the  end 
of  thy  way"  Fä.  p.  CLXXXV  e; 
Gen.  illoc  n-üire  Fü.  Prol  128; 
mfla  üire  die  Würmer  Epü.  219; 
Dat.  for  üir  luimm  p.  21,  2;  ar  üir 
0CU8  grian  FB.  52  {ein  Schwur); 
Acc.  a  thoeb  fri  hüir  noicht  I%ree 
Hom.  p.  122,  21. 

2.  ür  frisch,  neu,  roh;  ur  cech 
nua  Corm.  p.  43,  imm  ür  frische 
Butter  ibid.;  muc  ür  p.  133,  u;  ür 
cach  n-om  Corm.  p.  43  coire,  feoil 
hom  rohes  Fleisch  ibid.;  tech  do 
d^num  isin  uair  sin,  a  leth  ür  ocus 
aroli  crfn  „to  build  a  house  in  that 
hour,  the  half  thereof  fresh  and 
the  other  withered  Three  Hom.  p. 
26,  20;  balle  ür  new  town  Corm. 
Tr.  p.  164;  gealach  ür  the  new 
moon  ibid.  —  Compos.  ür-luachra 
8.  unter  frith-adart;  ür-Saille  s. 
unter  6nbruthe.    Vgl.  üraigid. 

3.  ür  i.  cech  n-olc  Corm.  p.  43. 
aradaeh  F.  FB.  72  Eg.,  s.  anra- 

daeh;  vgl.  airedech  cratera  SG. 
65^  10,  und  dazu  stelU  Nigra  {vgl. 
Z^.  1098) :  ind  eridech  scyphus,  Acc. 


eredig  scyphwm  Ml.  55^,'  tö  eredig 
poculum  tuum  Ml.  4£A,  PL  Ace. 
inna  eirithcha  pocula  Ml.  101, 
ferner  airdhigh  no  tulchaba  O'Dav. 
p.  62  criathar,  s.  airdigr* 

uraid  letztes  Jahr,  voriges 
Jahr;  inn  uraid  last  year  Corm. 
Tr.  p.  97;  SC.  12;  13;  in  uraid 
TBF.  p.  150,  u;  onn  und  od  anno 
priore  Wb.  16c  (Z*.  611). 

üraigrid  vernatur,  urughad /re- 
shening,  Gl.  zu  errach  Corm.  Tr, 
p.  69.    Vg}.  2.  ür. 

VLT'iiilAuftragen,  Empfehlen, 
Befehlen,  später  fur-üil,  wechseU 
mit  erfüll,  ir-üil.  —  Nom.  ni  biad 
furail  näc^  cö[i]cid  forru  c^in  no 
betis  do  räir  Fatraic  keine  Provinz 
unlrde  über  ^nen  befehlen,  über 
sie  herrschen  Three  Hom.  p.  32,  a 
{citirt  O'Dav.  p.  94  mit  der  Glosse 
i.  imurcra) ;  Dcft.  coin  lethoma . . 
occu  ic  a  n-uraU  for  anmandaib 
na  pecdach  sie  haben  häU>rohe 
Hunde  und  tragen  dieselben  den 
Seelen  der  Sünder  auf  {sie  zu  essen) 
FA.  30  LBr. ;  2ö  (oc  a  n-furüil  Lü.) ; 
bad  maith  for  n-gnim  et  for  m-bria- 
thar,  ar  bid  loor  do  bar  n-iriiil 
denn  das  wird  genügen  zu  eurer 
Empfehlung  Wb.  26»  (Z*.  999); 
diar  n-irüil  furib-si  uns  eudi  zu 
empfehlen  Wb.  18*  (Z\  1000). 

nr-Ain,  s.  er-üin;  aur-ain  excess 
Fä.  Index,  0*Bon.  Suppl.;  con- 
eacmaingseam  urain  ar  ceann  fri 
ceann  Eanair  F61.  Epü.  7  BawL 
(aurain  LBr.  Laud),  Gl.  i.  ro  ben- 
sam, i.  ör-äibind  {sehr  schofi)y  „we 
have  cut  off  the  excess  from  head 
to  head  ofJanuary'*;  furain  pUnty, 
abundance,  excess  O'B. 

ur-Aliiiiy  furüilim  I  command, 
require,  Order  O'Don.  Suppi., 
vgl.  äilim,  er-ülim.  —  Inf.  1)  tu^, 
2)  furüileamh  to  propose,  require 
O'Don.  Suppl. 

ar-&rd  sehr  hoch,  s.  aur-ard; 
cret  urard  p.  130,  29. 

ur-both  F.  Hütte,  Wohnung. 
—  Sg.  Dat.  dia  urbaith  Lg.  17,  28; 
tic  iarom  Find  don  fuarboith  d^od 
lüi  Corm.  p.  34  orc  tr^ith  {„to  V%e 
hunting-booth'*)\  PI.  Dal.  i  n-erbo- 


m^bninde 


867 


iir>xuddm 


thaib  flatha  nime  LU.  p.  17^,  so 
(Betir.  VII  29). 

ur-bninde^  urbainde  gabond,  8, 
y/nter  sithidir,  vgl.  buinne  a  tap, 
spout  {ßiessröhre)  OB, 

nr-eholt,  urchöid  hurt,  härm 
O'B.,  8.  er-ehoit. 

ur-ehoiteeh  «.  er-ehoiteeh;  nem- 
urchoitech  ^yharmless^^  SMart.  37. 

iu>ehomal  Fessel  oder  Kette 
zwischen  den  Vorderfüssen  der 
Pferde,  vgl.  nrchomul  i.  aur  a  cho- 
mul,  iter  di  chois  cbind  in  eich 
bfa  Corm.  p.  26  langfiter.  —  Gen. 
idh  nrcbumail  trica  Ir.  Gl.  279, 
8.  unter  2.  id;  PI.  Nom,  a  n-idi 
0CU8  a  n-erchomail  s.  unter  1.  loman; 
curther  föthu  a  n-urchomail  On  ihe 
Mann.  III  p.  440. 

ur-ehor,  -ehar  Wurf,  s.  aar- 
ehor,  er-ehor;  PI.  Acc.  amdl  clech- 
tait  a  n-urcharu  €Hld.  Lor.  Gl.  80. 

nr-ehra  Untergang,  vgl.  er- 
chra;  Acc.  cen  urchra  FA.  34. 

ur-ehromm  sehr  Tcrumm,  sehr 
uneben;  talam  . .  iss  e  urcrom  „ex- 
ceedingly  rugged"  FA.  30. 

ur-d&ita  s.  er-d&lta;  Sg.  Nom. 
cach  roäd  no  gnäthaiged  Find  cona 
feiun  no  bid  ben  urdhalta  for  a 
chind  in  cach  tlr  eine  bestimmte 
Frau  Corm.  p.  34  orc  träith;  Bat. 
do  churaid  ürdalta  einem  bestimmten 
Helden  FB.  72. 

ur-daire  famous,  illustrious 
O'Don.  Suppl,  8.  aur-,  ir-dairc, 
air-dirc. 

ur»dam  ein  Vorbau,  Anbau, 
8.  erdam;  aurdam  i.  aur-tegdais,  i. 
fri  tegdais  anechtair  Corm.  Tr.  p.  3. 

ardareugmd,  urdharcughadh  to 
en noble  O'Don.  Suppl.;  8.  unter 
1.  noudh. 

ur-dareus  s.  anr-dareus. 

1.  6rde  irden,  von  1.  ür;  hürde 
humaniM  SG.  36 ^  6. 

2.  ürde  frisch,  grün,  von  2.  ür; 
hürda  i.  viridis  Gl.  zu  viridarium 
SG.  S6\  3  {Z^.  791). 

nr-dliged^  uirdliged  Privileg e, 
prerogative  O'Don.  Suppl. 

ur-dom  Griff  {des  Schwertes), 
ro  claiit  a  cloidme  i  n-indsmadhaib 
a  n-urdorn  „their  swords  were  bro' 


hen  at  ihe  hüts**  On  the  Mann.  III 
p.  241.  —  Vgl.  örduirn. 

ur-ddne  Fort;  aurduine  i.  ar 
dörrsib  na  n-diiine  fognid  lasin  ses 
cerde  Corm.  p.  4;  for  urdhünib  rig 
8.  unter  rämut  {„in  front  of  the 
forts  of  the  hings"  Corm.  Tr.  p.  141). 

ur-föcartaeh)  furfuagartach  a 
proclaimed  person,  a  person 
in  the  hue  and  cry  O'Don.  Suppl,, 
vgl.  ar-f6craim. 

MT'io^Tfi^notice,  Prohibition, 
forewarning,  command  O'Don. 
Suppl,  vgl.  ar-föcraim. 

nr-fttigell  arbitration  O'Don. 
Suppl. 

ur-gaire  Verbot,  Verbieten, 
8.  unter  imm-adall;  vgl.  ir-gaire. 

nr-garim lieh  verbiete;  urgair 
dlighed  which  law  prohibits  O'Bon. 
Suppl. 

ur-garta,  geasa  ocus  urgarta  rig 
Erend  „the  restricHons  and  prohi- 
bitions  of  the  hing  of  Eire*'  L.  na 
g-Ceart  p.  2. 

nrgartha  forbidden,  prohi- 
bited,  don  crann  urgartha  iparrtus 
O'Bon,  Suppl.;  drolan  urgartha 
O'Dav.  p.  70  crothia? 

urgartigud  Aufheitern?  Dat. 
oc  urgartigud  a  aiti  SC.  24;  do  ir- 
gartigud  a  menman  LU.  p.  22»,  87. 

nrgnaeht^  amal  bis  urgnacht  in 
baill  isin  duine  a  iurmither  in  ergeht 
as  foi  diu  blss  a  eraicc  Corm.  p. 
33,  16,  according  to  the  dignity 
of  ihe  Spot*'  {lies:  of  the  member?) 
Corm.  Tr.  p.  124. 

ur^nam^  urgnamh  a  feast,  a 
preparation  ö'Don.  Suppl.;  con 
facai  in  oclach  imon  teni  oc  urgnam 
na  muci  TB.  p.  176,  20  {„cooking 
a  pig"  On  the  Mann.  III  p.  160). 

ar-gr&in  s.  unter  2.  füath. 

urisa  s.  nr-nssa. 

urla  long  hair  Conn.  Tr.p,  166. 

nr-labra  s.  aur-labra,  er*labra. 

nr-Iam  s.  aar-lam,  er-Iam. 

nr-lataid  s.  aar-lata. 

ur-lond  8.  ir-lond. 

ür-monad,  s.  unter  sop,  Torf? 
zu  2.  dr  und  möin. 

nr-naide  s.  ir-nalde. 

ur-naidm  a  tie,  a  covenant, 


umaighim 


868 


QÜach 


eompaet,  tnarriage  CDon. 
Suppl.,  8.  ir-naidm. 

umaigrhim  I  pray,  s.  aimigim, 
emaigthe,  irnigde. 

urnise  Ofen?  ness  nomen  do 
urniai  Carm.  p.  32  {„far  a  funuice" 
Corm,  Tr.  p.  124,  i);  an  urnise 
criad  ibid.  {„the  fumotce  of  day** 
Corm.  Tr.  p.  123).  Vgl.  uimeis  a 
fwTfMce  O'R. 

Arphaisiu  Cancer  SG.  100s  4 
{Z\  264);  Dat.  do  ürfuisin  6. 

urra,  s.  unter  2.  däm  {„the  in- 
htibitants  are  aupporters  to  our 
bards*').  Vgl.  Rii  buiden  cid  ara 
n-eper  side?  Arindl  as  n-aurrai  da 
boiden  On  the  Mann.  III  p.  502. 

ur-rand  Theil,  Th eilen,  8.  er- 
rand;  <iber  is  amnas  inn  urrand 
On  the  Mann.  III  p.  416,  gorruca 
trft  urraind  ibid.  p.  424? 

arsa  Pfosten  der  ThOr;  aursa 
a  post  or  prop  Corm.  Tr.  p.  5, 
vgl.  irsa.  —  8g.  Dat.  co  n-accat&r 
iar  sin  teöra  sretha  isind  raigid  in 
taige  immä  cuaird  6nd  nrsaind  dfa- 
raile  Lü.  p.  23s  si;  dobidgad 
Göibne  asm  tenchar  na  gsei  co 
n-glendais  isin  ursain  Corm.  p.  32 
nescoit  („in  the  janib'*  Corm.  Tr. 
p.  123). 

draaille  s.  2.  dr  und  saill. 

1.  urseartad  cleanaing  Ö*B.; 
cethri  coicid  hErenn . .  do  aorscar- 
tad  di  Maig  Muriih^mni  die  vier 
jProvimen  von  Irland  wegzufegen 
von  M.  3f.,  8.  unter  gal. 

2.  'urseartad  s.  aarseartad; 
aurscartad  derggibair  fö  mrecht- 
rancain  uile  TB  F.  p.  138,  82. 

iir-sc61  vgl.  airse^le. 

urselaige  Lg.  8  für  urslaide, 
ursclaidhe  defending  O'Don.  Suppl,, 
8.  ar-slaithim?   vgl.  imm-ar-slaide. 

ur-seor.  aurscor  an  area,  a 
yard  O'Don.  Suppl.;  urscor  bis 
for  ordhünib  rig  Corm.  p.  38  rot, 
Gl.  zu  rämut  {„an  area  which  is 
in  front  of  the  forts  of  hings" 
Corm.  Tr.  p.  141). 

ur-slat  Zweig?  s.  unter  imm- 
naiscet. 

ursloeud  M.  Oeffnen,  Oeff- 
nung;  s.  er-oslucad,  aor-oslocthe. 


—  8g.  Dat.  co  n-orslocud  for  a  dlb 
n-ulendnaibjp.  311,8;  dond  iraolcoth 
ad  apertionem,  oris  mei,  Wb.  22^ 
(Z».  8681 

urtach  Bewirthung,  fest,  vgl. 
ar-utaing;  aortach  a  festivai  or 
feast  O'Don.  8uppl.  s.  unter  lög- 
nasad. 

artlach  gleichbedeutend  mü  at- 
lach;  PI.  Nom.  ortlaige  s.  unter 
gdsach. 

urtrachta,  in  tan  ata  nrtrochta 
FB.  67,  riastartha  a  b^i  co  ürtrachta 
LU.  p.  79S  40 ;  8ia[ba]rthar  co  or- 
trachta  im  Choinculainn  ibid.? 

urtraigr?  an  tan  isit  artraig  FB. 
67  Eg.y  imsalg  na  hurtracha  ibid. 
Fg.? 

ar«6amaii  grosse  Furcht,  uru- 
amain  s.  unter  gräin. 

ur»6ath  grosser  Schrecken, 
nruad  s.  unter  gr&in. 

ur-uBsa  leicht  ausführbar, 
vgl.  asse,  assa,  ansa,  ussa;  aunisa 
i.  urusa  easy  O'Don.  Suppl.;  ums, 
farus  easy  O'Don.  Gr.  p.  122.  — 
Sg.  Nom.  ro  bad  urusa  deit  m*ic-8a 
do  denam  TE.  9;  m&d  urise  SC.  27. 

t&  i.  slonnadh  no  aisneis  CCl. 
(Beitr.  VIII  330). 

usce  Wasser.  —  Sg.  Nom.  usci 
TE.  12  LU.;  Gifn.  dp  aurgab&U 
usci  for  a  lama  11  Lü.;  srnth  oBci 
FA.  30  (usqi  LBr.)\  dabcha  üar- 
usci  SC.  36;  Dat.  it  bois  ]4in  di 
uisciu  oc  indlut  Incant.  SG.  {Z\ 
230);  dond  usciu  p.  131,  16;  SC.  6; 
Äcc.  fri  hu8C6  eu  lesen  p.  124,  i?; 
PI.  Dat.  do..u8cib  TE.  13  Lü.; 
FA.  29;  Hy.  6,  le. 

uBsa,  usa,  fusa  Compar.  zu  ums, 
furuB  easy  CDon,  Gr.  p.  122; 
diamad  ussaite  duit  „if  it  be  i^ 
easier  for  thee*'  Fä.  p.  XXXII  88. 

ussarb  i.  bäs  (Tod)  Corm.  p.  43. 

ussüie  die  Schläfe,  s.  unter 
ranc. 

6t  Ädv.  dort,  vgl.  ucut,  süt; 
na  n-ocht  m-biast . .  üt  jener  oM 
Thiere  FA.  22  (ucut  LBr.);  in  trfr 
churad  üt  FB.  62;  ind  fir  dt  75. 

uth  Euter;  udder  Corm.  Tr. 
p.  166,  O'Don.  Suppl. 

atlach   „lapfuV^  Three  Hom. 


iitmall 


869 


ymmon 


Index;  Ühe  fuU  of  hts  Jap  O'Don. 
Suppl;  Gen.  län  a  utlaig  „ihe  füll 
of  AM  lap**  Eg.  93,  V^,  i ;  Acc.  fect 
aile  dos  bert  Patratc  atlach  do 
bissib  öigrid  Three  Hom.  p,  6,  20. 
—  Vgl.  artlach. 

atmall  unruhig,  unstät.  — 
Sg,  Nom,  ni  cöir  in  fotha  utmall 
SG.  i\  s ;  PI.  Nom,  utmaill  inquieti 
Wh,  26b  (Z".  226).  —  Ädv,   ind 


atmall  inordinateWh.  26i>  (Z>.  608); 
CO  atmall  FA.  14. 

atmalle  F.  Unatätigkeitj  Be- 
weglichkeit. —  Acc.  atmaille  FB. 
34  Eg. ;  itir  foss  no  atmaille  Hy.  1,  s, 
Gl.  i.  cid  foBsidecht,  i.  cid  forim- 
techt. 

atmalllgrady  Gen.  atmalligthe 
Gl.  zu  nutandi  Cr.  32b,  7  (Z«.  239). 


jmmon^^lat  hymnas.  —  Sg. 
Nom.  Hy.  2,  61;  in  t-imman  do 
denam  Goid.^  p.  101,  17  {LHy.)\  27; 
Gen.  0  dochotar . .  i  cenn  taispenta 


ind  immain  do  Qriguir  sa;  DcU.  for 
ind  immnn  sa  ibid.  p.  102,  s;  Ph 
Nom.  ymmnin  Hy.  2,  25. 


Personennamen. 


A 


AaroB  Hy,  1,  i». 

Abel,  Gen.  Abeil  Hy.  1,  5. 

Abraham  Hy.  1,  7;  Abram  »7. 

Achi,  Aiched  {Gen.)  8.  Niiadn. 

Adairee  [Gen)  SC.  4. 

Adam,  Gen.  meic  Adaim  Hy.  1, 5; 
imorbai8Adaiin|>.133,6;  sil  n- Adaim 
SC.  34,  9. 

Adamii&ii)  s.  S.  167 ;  Gen.  Adam- 
nain  Hy.  1,  u;  FA.  31;  recht  Adom- 
nain  32;  Dat.  do  Adamn&n  u  Thinne 
i?'^  3. 

Aed  Abrät  SC.  32;  Gen»  mac 
Aeda  Abrät  12;  ingena  Aeda  Abrät 
11;  17;  34,  7;  37,  20;  45,  i»;  co 
grfanan  Aeda  Abrät  44,  4. 

Aed  mac  Diarmata  SP.  Yi;  5; 
aus  Muiredaich  9;  Gen.  Aeda  7;  I6. 

Aed  mac  Cuind  CCn.  4. 

Aed  mac  Mornai  ScM.,  21.  4o. 

Aed  Sl&ne  5.  Maie  Aeda  Sl&ni. 

Aengrus  s.  Oeng us. 

Ailerin  Hy.  1  Praef. 

Aillll  Vater  der  £t4in  p.  131,  10; 
Gen.  Ailillu  TJ5;.  13  J5^. 

Ailill,  Sencba  mac  Ailella  FB, 
29;  6;  12;  Lg.  1. 

Ailill  mac  Condla  Ch&im,  Gen. 
Aililla  Caisfiaclat^  TE.  1  JB:^. 

Ailill  mac  Find,  in  Lü.  mü 
dem  Beinamen  Anguba,  aiber  in  Eg, 
ADglonnach  no  OenglondocA.  TK 

fiff- 

Ailill  mac  Mftcrach  FB.  42,  mac 


Mata  Muirisci  TE.  1  Lü.,  König 
von  Gonnacht,  Gemahl  der  Medb; 
Sg.  Nom.  ScM.  6;  21, 10;  FB.  56  /f.; 
Ailill  0CU8  Medb  TE.  1  Eg. ;  FB.  54 ; 
Medb  ocus  AiUll  SC.  22;  6^«n.  AileUa 
FB.  41;  CO  tech  n-AiieUa  .  .  ocus 
Medbi  42;  i  n-imdaf  Ail.  55;  ingen 
Ail.  ocus  Medba  44 ;  ara  Ailtlla  ocos 
Medba  ScM.  19;  20;  Dat.  do  Ailill 
ScM.  3,  13;  0  Ailill  ocus  0  Meidb 
ScM.  1;  2;  4;  19;  Äcc.  la  hAiüU 
ocus  la  Meidb  FB.  75;  Lg.  16. 

Ailill  Miltenga  FB.  12. 

Aitene&ithrech  s.  Ethne  und 
Mugam. 

Albe  Name  eines  Hundes  ScM.  1 ; 
3,  is;  19;  21,  7;  29;  22,  7;  Mag 
Ailbe  19. 

Altletban  s.  Eochaid. 

Almu  ingen  Becain  CCn.  1. 

Ambröis  Gleotic  Lü.  Nenn.  4. 

Amorgene  mac  Ecit  FB.  12; 
p.  142,  4;  Amorgin  p.  142,  2s;  p. 
143, 8;  Gen.  Amargin  filed  p.  328,  7; 
matc  Amorg.  FB.  23;  ben  Amargin 
larngiunnaig  28;  DcU.  do  Amorgini 
p.  142,  17. 

Amra  Hy.  1,  12. 

Andle  Lg,  17,  s;  28. 

Anl6an  ScM.  16;  Gen.  Anlüain 
und. 

Arddan  Lg:  17,  7;  27. 

Art  Oenfer  EC.  1;  7. 


Baither  Berba 


871 


Conall 


B 


Balther  Berba  ScM.  21,  »2? 

Banb  Sinna  mac  Mailenaig 
CGn.  8. 

B^  find  ein  Name  für  die  Side, 
8.  bä;  Sid  Ban  find  p.  131,  >ö. 

Bec&n  8.  Alma. 

Becfoltach  CC.  7  Eg.,  Becaltach 
LU.\  Feis  tigi  Becfoltaig  p.  143. 

Beothecht  TE.  1  Eg. 

Blai  Brifu  p.  327,  se;  Briuguig 
p.  143,  9;  i>.  141,  S4;  p.  142,  le; 
bruden  Blai  Briuga  ScM.  1. 

Blaithmac  Hy.  1  iVae/l 

Blathecht  T^.  1  Eg. 

Bl&thnat  ingen  Mind  ben  Conrof 
FB,  89,  79,  Blathnait  Eg. 

Bodball  Bendron  CCn.  6. 

Bressal  Etarl&m,  Gen.  co  tig 
Bresail  Etarldim  in  druÄd  p.  132, 15 ; 
TE.  13  Eg.  (Echarlaim  Lü.). 

Bricria  Kemthenga  CC.  1  XCT.; 
3;  FB.  9;  12;  mac  Carbatd  ScM.  6; 
Briccriu  p.  144,  is;  29;  Bricri  p. 
140, 2s;  FB.  41 ;  Briccri  CC.  1  Eg. ; 


3  ^<^.;  p.  144,  10;  22;  p.  145,  4; 
Briccre  j9.  143,  9;  oft  abgekürzt 
Brie,  oder  Br.  FB.  6—27,  hmoeüen 
Bricni  geschrieben;  Oen.  grianan 
Brie.  FB.  25;  Bat.  do  Bricriu 
Nemthenga  p.  311,  3s;  do  Briccriu 
p.  144,  28 ;  do  Briccri  p.  145,  3 ;  do 
Brie.  FB.  5;  13;  17;  20;  56;  Acc. 
la  Bricrind  Nemtbenga  FB.  1;  3; 
4 ;  7 ;  Voc.  a  Briccriu  |).  144, 16 ;  20. 

Brfg  Brethaeh  ben  Celtchair 
FB.  28. 

Brigi  =  Brigit  Hy,  5,  98  und  99? 

Brigit  F.  Hy.  4,  1;  s;  12;  5,  68; 
78;  B.  buadach  1;  94;  mathair  mo 
rurech  4;  Gen.  samud  Sanct  Brigte 
Hy.  5,  13;  15;  1,  52;  itge  Brigte  5, 
89;  108;  104;  4rlam  Sanct  Brigte  95; 
1,  61. 

Brigta  =»  lat.  Brigitta?  Hy.  5, 
36;  48;  la  Brigte  70,  vgl.  p.  325. 

Büan  ingen  Samera  FB.  66;  70; 
Gen.  ü'aig  Bdana  70. 

Budi  mac  B&in  FB.  75;  76. 


c 


Calrpre  Ose.  I  3;  Corpre  hua 
Cuind  6. 

Calrpre  s.  Corpre,  Drochet  Cair- 
pre. 

Calpalm  a.  Patraic. 

Carbad  s.  Bricriu. 

Cathalr  M6r  mac  Fedelmthi 
Firurglais  CCn.  1. 

Cathba,  Cathbad  cöemaineeb  p. 
328,  10;  Lg.  3;  5;  in  Catbath  5; 
FB.  71;  Gen.  ingen  Cathbad  28. 

Cauland  8.  Culand. 

Celtchar  mac  Uthechair  FB.  12 ; 
Celtchair  mac  üithechuir  CC.  1  Eg  ; 
ScM.  7;  13;  Celtchair  Ulad  ScM. 
21,  27;  Gen.  ben  Celtchair  matc 
üthichair  FB.  28 ;  ingen  ibid. ;  mice 
TE.  19;  16;  Dat.  do  Cheltchar  na 
celg  SC.  29,  11 ;  Voc.  a  Cheltchair 
ScM.  13. 

C^t  mac  Matach  ScM,  15,  Magach 
Ä;  8;  C6t  8—15;  21,  10;  Cett  16; 


Gen.  ingen  Cheit  maic  Magach 
FB,  63;  Dai.  do  Chet  ScM.  16; 
Voc.  a  Chit  15;  a  Ch6it  16. 

Cethem  mac  Fintain  ScM.  21, 33 ; 
FB.  12;  Gen.  ben  Cethirnd  28. 

Clöasach  8.  Colmän. 

Cobthach  Co41,  Gen.  mic  Cob- 
that^r  Chäil  Bveg  TE.  1  Eg.-,  Hy. 
5,  61. 

Coemgen  Hy.  5,  19. 

Colm&n  (=  lat.  Columbanus)  mac 
hüi  Chlüasaig  Hy.  1  Braef. 

ColumelUe  (=  lat.  Columba  cel- 
lae)  Hy.  1,  63. 

Conalre  M6r  mac  Eterscäuil  TE. 
20;  fifC.  21. 

Conall  Cemaeh  ScM.  15  ff.\ 
CC  1;  3;  7;  Ä^C  3;  5;  10;  29; 
FB.  12;  14;  23;  25;  31;  34;  39; 
57;  60;  61;  ConuU  CC.  3  Eg.i'^p. 
140,  23;  Gm.  Conaill  FB.\\!frt^\ 
ben  Chonaill  Cer.  matc  I^mdt^Jtni 


Conchend 


872 


068craid 


23;  18;  28;  ara  Conaill  14;  celi  39; 
gilla  69;  Dat.  do  Conall  60;  Acc, 
in  Conall  ScM.  15;  FB.  10;  Voe. 
a  Chonaill  10;  34;  60. 

Conchend  s.  Fiacail. 

Conchend  ingen  Cheit  FB,  63. 

Conchobar  mac  Nessa,  König 
van  ülstir,  p.  311,  26;  TE.  1  Eg.; 
Lg.  6;  13;  19;  ScM.  2;  6;  9;  15; 
21,  9;  CG.  2  Lü.;  CoDchobur  SC. 
29;  CC.  1  Lü.',  FB.  33;  Conchobor 
SC.  48;  Conchopur  CC.  1  Eg.;  Gen. 
Concbobair  Lg.  11;  14;  17;  ScM. 
1;  20;  CC.  7  Lü.;  SC.  48;  bcn 
Concbobair  FB.  28;  12;  SC.  4; 
mac  FB.  12;  28;  Lg.  ö,i6;  13;  16; 
SC.  5;  ingen  FB.  28;  Lg.  16;  siur 
p.  143,  i;  ö  choin  cherda  Concbo- 
bair SC.  29,  17;  scelaige  Lg.  1; 
aradacb  Concbobair  {so  eu  lesen) 
p.  311,  34;  imdai  FB.  3;  p.  309,  36; 
firu  chöicid  Chonchobair  j9. 327,  ss; 
FB.  43;  j9.  131,  6;  Lg.  4;  isin 
Craebrtiaid  Conchob.  FB.  91 ;  p.  309, 
81 ;  Bat.  do  Choncobur  SC.  24;  do 
Cboncbobar  5cilf.  4;  CC.  6  Lü.; 
Äcc.  la  Conchobar  Lg.  6;  14;  17,  si; 
20;  SC  24;  im  Cbonchobur  CC.  1 
Lü.;  Voc.  a  Chonchobair  Lg.  13; 
18,  i;  Äcitf.  6;  7;  20;  a  Choncabair 
Lg.  18,  40  Eg.;  a  popa  Choncobair 
SC.  12.  —  In  sämmtlichen  Casus 
oft  abgekürzt  geschrieben:  pp.  141 — 
145;  CC.  6;  7;  ScM.  1;  2;  3,  ii; 
FB.  1-6;  15;  55;  56. 

Cond  8.  Lug. 

Cond  C^tchathaeh  CCn.  1;  s, 
Condla  Rüad. 

Condla  gilla  Cuind  CCn.  6. 

Condla,  Dat.  do  Chondlaid  Hy. 

5,   82. 

Condla  C&em,  Gen.  Connla  Chüm 
{so  zu  lesen)  TE.  1  Eg. 

Condla  Büad  mac  Cuind  Chet- 
chatbaig  EC.  1;  2;  C.  Cdem  in  der 
üeberschrifl;  Dat.  do  Condlu  4; 
Voc.  a  Condlai  5. 

Condla  SAeb  FB.  12  (Conla). 

Congal  Aidni  ScM.  21,  is. 

Conganehness  mac  Dedad^cilf.  7. 

Connad  mac  Iliach  s.  Loegaire. 

Connad  mac  Momai  FB.  12. 

Constantin  mac  Elena  FB.  32. 

Cor&n  EC.  3. 


Cormae  mac  Concbobair  Lg.  13 ; 
16 ;  ben  Chormaic  Condlongas  FB.  28. 

Cormme  Geilt  Glleth  CCn.  1. 

Corpri  8.  Catrpre. 

Corpri  Niadfer  s,  £rc. 

Cothraige  Hy.  2,  le;  p.  17,  25. 

Crimthand  Nia  Nair  ScM.  3,  6. 

Crist  Hy.  7,  60;  Crigt  Hy.  1,  66; 
6,  9;  14;  Gen.  molad  Crist  Hy.  5, 
101 ;  ria  n-gein  Christ  ScM.  5;  crolch 
Crist  Hy.  2,  4o;  Dat.  do  Crist  Hy. 
2,  49;  Äcc.  im  Crist  Hy.  5,  14;  in 
sUnicid  Isu  Crist  FA.  32. 

Croiehen  ChrodergF.  TE.  15;  16. 

Cruaehntn  mac  Rdadluim  ScM.  7. 

C6  Abkürzung  für  Cüchulaind. 
in  Cd  SC.  29,  s;  34,  e;  cu  Caulaind 
cerddo  CG.  6  Eg.;  Dat.  6  cboln 
cherda  Concbobair  SC.  29,  17;  Voc. 
a  Chü  chain  SC.  45,  21. 

Cdchulaind  mac  Süaldaim  FB. 
28;  Cuchulaind  mac  Soalte  SC.  11, 
7;  Cücbulainn  ScM.  21, 12;  Cuchu- 
laind SC.  11—14;  24;  28  u.  8.  w.; 
FB.  34;  57;  Cüculaind  5C.  32;  39; 
FB.  12;  Cucnlaind,  -cnlainn  iSfC.  3; 
6—10;  24;  FB.  25;  27;  31  u.s.tc.; 
Cuchuluinn  GG.  6  Eg.;  Gen.  Con- 
culaind  SC.  4;  5;  24;  28;  29,  4; 
30;  46;  FB.  11:  ben  Conculaind 
SC.  4;  FB.  21;  28;  athair  72;  dalta 
Conculaind  24;  ara  43;  Dat.  do 
Choinchnlainn  FB.  14;  do  Coin- 
chulaind  SC.  49;  do  Choincolaind 
SC.  20;  45;  FJ?.  30;  40;  do  Coin- 
culaind  SC.  44;  Acc.  Coinculaind 
SC.  5;  11,  4;  27;  35;  37;  46;  48; 
FB.  15;  24;  27;  41;  52;  54;  Voe. 
a  Chuchulaind  SC.  13;  a  Cuchulaind 
11,10;  38;  aChüculaind  41;  a  Chu- 
culainn  FB.  11;  a  Cüculaind  SC. 
11.  —  In  Lü.  überunegt  nd  am 
Ende,  vql.  jedoch  p.  205  und  254. 

Cnmall  mac  Tr^nmoir  CCn.  3. 

Cdrul  mac  D&iri  TE.  1;  FB. 
80;  90;  Curuf  89;  Curui  79;  Cdrol 
79;  SC.  22;  Curof  FB.  33;  Gen. 
Conrof  FB.  41;  78;  mac  Gonrdi 
ScM.  7;  ben  Conrol  FB.  79;  co 
cathraig  Conroi  Und. ;  Dat.  do  Choin- 
rui  FB.  90;  -4cc.  co  Coinrof  33;  89. 

Cdseraid  Mend  Maeha  mac  Con- 
cbobair SC.  5;   FB.  12;  SeM.  14. 


mun 


873 


Eoin  Baptist 


D 


D&l&n  ein  Druide  TE.  18,  s. 
Sliab  Ddlän. 

Dali  8.  F^dlimid. 

D&re  Derc  mac  Echach  COn.  4. 

D&re  mac  Fiachach  FB,  12; 
Gen.  Curdi  mac  D&ire  TE.  1  E^^.; 
Dairi  FB,  33;  41;. 79. 

Dareo  «.  Brüden  Mic  Dareo. 

Dauid  David  Hy.  1,  12. 

Dechtire  die  Schwester  Concho- 
har's  und  die  Mutter  Cuchulinh's; 
Deichtire  CC.  l  Lü.,  Dectiri  Eg.; 
3;  Dectire  p.  144,  26;  däg  Decttre 
CC.  7 ;  Deicteir  p.  143, 1 ;  Gen.  dfan 
Dectiri  p.  328,  2s;  mac  Dectiri  p. 
140,  24;  dfgrais  Dechtere  5(7.  33, 32; 
mic  delba  Dechtere  29,  2  {reimt  auf 
ille);  6;  Acc.  la  Deichtire  CC.  4 
Lü.y  Dectiri  Eg. 


Dedad  8.  Conganchness,  Echbel, 
Luachra. 

Derboreaill  F.  FB.  28. 

Derdriu  F,  Lg  5;  10;  Gen.  Der- 
drend  19;  Voc.  a  Derdriu  5, 1;  24;  19. 

Biarmait.  Gen.  mac  Diarmata 
SP.  V  5. 

B6el,  Boeltenj^ad  s.  Dubthach. 

Bub  Sainflend  FB.  31;  43. 

Bubthach  Lg.  13;  14;  16;  D. 
Emna  ScM.  21,  21;  D.  Döeltenga 
FB.  90;  D.  Döeltengad  72;  92;  D. 
Döel  \]\ad  12. 

Bubthach  p.  40,  10;  p.  41,  8. 

Buinbinne  s.  Fiamuin. 

Burthaeht,  Gen.  Eogan  mac 
Dairtbechta  ScM.  21, 16;  matc  Der- 
thacht  FB.  18;  23;  mac  Durthacht 
28;  ScM.  11;  Lg.  5,  20;  14;  19. 


E 


Eehaeh,  Echaid  8.  Eochaid. 

Eehaeh  s.  Mugain,  Findbec,  Fin- 
dige. 

Echb61  8.  Errgre. 

Eehbel  mac  Bedad  ScM.  7. 

Ecit  8.  Amorgene. 

Elena,  mac  Elena  FA.  32. 

Ell,  hEli  Hy.  1,  6;  FA.  33. 

Emery  Meicc  Emir  Hy.  2,  87. 

Emer  Ingen  Forcaill  Mänach  ben 
Conculainn  FB.  21;  28;  24;  SC.  40; 
fimer  SC.  28;  29;  30;  Emer  39  ff.; 
FB.  19;  p.  310, 12;  Emer  Foltchäin 
FB.  19;  28;  Gen.  Erairi  SC.  9; 
Dat.  do  Emir  SC.  39 ;  do  Emir  SC. 
48;  Acc.  im  Emir  FB.  19;  Voc.  a 
Emer  SC.  42;  44,  5;  a  Emer  an 
foltboide  1 1 ;  a  Emer  Ingen  Forgaill 
Manach  FB.  19;  24. 

Enna,  mic  £nna  Aighnich  TE. 
1  Eg. 

Enoc  Henoch  Hy.  1,  6;  for 
Enöc  FA.  33. 

Eochaid  Ailtlethan  TE.  1  Eg. 

Eochaid  TE.  14;  Eochaid  hAere- 
monl LU. ;  Eochaid  5  Eg. ;  Eochuidh 
Aiream  mac  Finn  1  Eg.\  10,  20;  19; 


Eochuith  20;  £chaü2  3  LU.;  20 
Eg.\  Eochatd  Airem  6  XCT.;  5  Eg.; 

7  Eg.;  Gen.  Echdach  TE.  1  LU.; 
Echdach  H  LU.;   Eochada  3  Eg.; 

8  Eg.;  Eacha(2a  14  Eg.;  Echa^a 
Airimon  20  Eg.;  Dat.  0  Echaid 
TE.  2  LU;  hicc  Eochuith  Airem 
20;  do  Eochaid  Airim  1  Eg.;  2 
Eg.;  20;  ^cc.  fri  Eochaid  TE.  2 
LU;  6. 

Eochaid  B6adach  TE.  1  Eg. 

Eochaid  Fedlech  TE.  6  Eg.; 
Gen.  ingen  Echach  Fedlig  FB.  28; 
12;  Eochada  Fedhl»^  TE.  9,  26. 

Eochaid  lüil  SC.  36 ;  (7en.  Echach 
luil  31,  9;  38,  9;  Acc.  fri  Ecdäig 
n-Iüil  13. 

Eogran  Inbir  SC.  38,  6;  Gen. 
Eögain  Inbir  45,  1;  Eoguin  38,  1; 
Acc.  fri  Eogan  n-Inbtr  13. 

Eogan  mac  Bnrthacht  Lg.  19; 
15;  FB.  12;  rl  Fernmaige  Lg.  14; 
Gen.  Eogain  maic  Durthacht  Lg. 
5,  20;  19;  FB.  28;  ingen  Eögain 
maic  Derthacht  18;  23. 

Eoin  Baptist  Iohanne8  der  Täu- 
fer  Hy.  1,  16. 


Erc 


874 


Flndcliiem 


Ere,  hi  tig  Erc  mic  Gorpri  Niadfer 
SC.  21. 

Erc  mae  Fedelmthe  FB,  12. 

Ercoil  =  lat.  Hercales;  Ercail  JPB. 
69;  Gen.  Colomna  Ercoil  93;  tech 
n-6armna  ocus  Ercoil  66;  69,  Er- 
caile  Eg. 

Errge  Echb^l  FB.  12. 

Essamain,  Gen.  mic  Essamnse 
TE.  1  Eg. 

E'sa  losua,  la  h£sa  By.  2,  59. 

E'tÄin  ingen  £tair  TE.  S  LU.; 

8  Lü.]  9  LU.;  12  Lü.]  13  Lü.] 
p.  131,  10  ff. ;  £tdin  Echraide  ingen 
Aiiaia  TE.  V6  Lü.]   fitain  5  Eg.; 

9  Eg.;  14;  Etdin  9  Lü.;  10  i(7.; 
Etain  20  Eg.;  p.  131,  s;  132,  9; 
Etaoln  TE.  3  JE7jr.;  £taein  13  Eg.; 


Ettain  16;  Gen.  Etüne  jp.  130,  30; 
Etaine  TE.  14  JEJy.;  17;  18;  EtAini 
19;  Etaini  p.  131,  9;  13;  Etiiinia 
TE.  15;  18;  20;  Dat.  ar  £tain  20; 
Acc.  fitain  8  Eg.;  11  iü^;  12  ^.; 
13  Eg.;  Etäin  6  iCT.;  14  Lü.;  p. 
131,2;  132,14;  co  hEtain  TE.Ö  Eg. 

E'tar,  ingen  £tair  ri  Eochraidhi 
TE.  3  Eg.;  6  Eg.;  p.  131,  s;  la 
mn&i  n-£tair  si-;  Etair  in  chath- 
miied  e;  0  tltuT  p.  131,  10. 

Etarlam  s.  Bressal. 

Eterse^  8.  Conare. 

Ethne  Aitene&ithreeh  ben  Ck>n- 
chobair  SC.  4. 

Ethne  Inguba  ben  Ckincolaind 
SC.  4;  6;  7;  10;  34,  17. 

Ethnend  8.  Log. 


F 


Fabian  FA.  32. 

Fachtna  TE.  8. 

Faetna  mac  Sencada  FB.  12. 

Failbe  Find  SC.  33,  7;  Fselbe  6. 

Fand  ingen  A'eda  Abrät  SC.  17; 
13;  14;  32  ff.;  Gen.  Fainde  16; 
34,  8;  10;  Dat.  0  Faind  13;  Acc,  la 
Faind  11,  4. 

Fathemon  s.  Rochad  FB.  12. 

Feehine  Fabair  Hy.  1  Praef. 

Fedelm  Nöierlde  ben  Loegairi 
Büadaig  FB.  22;  Nöichride  17;  F. 
Foltchain  ingen  .  .  Conchobair  28; 
F.  Findchöem  ibid. 

Fedelm  Köicrothach  ingen  Con- 
cobair  FB.  28;  Gen.  maic  Feidilmi 
Lg.  16. 

Fedeimid  Chilair  Ch^taig  FB. 
12. 

Fedeimid  9  Gen.  Erc  mac  Fe- 
delmthe FB.  12. 

Fedeimid  Flrnrglas  macCormaic 
Geltai  G&ith  CCn.  1 ;  F.  Rechtmar  3. 

Fedllmld  mac  Daill  Lg.  1^6; 
ScM.  21,  37;  Gen.  ingen  . .  Feidlim- 
the  Lg.  6,  4. 

Feradacli  Find  Feetnach  FB.  12. 

Fergna  mac  Findchöime  FB.  12. 

Fergus  mac  Leti  FB.  12;  Gen. 
mac  Fergusa  ScM.  7. 

Fergus  mac  Röich  (R6ig)  FB.  5; 


6;  12;  15;  16;  41;  55;  74;  91;  94; 
p.  328,  1;  Lg.  13  ff.;  ScM.  18;  p. 
141,  13;  28;  CC  1  Eg.;  SC.  3;  9; 
10;  29;  Gen.  Fergusa  p.  328,  c; 
longas  F.  Lg.  5,  u;  19;  mac  14; 
15;  Ath  Carpait  F.  FB.  36;  Fer- 
guso  p.  142, 17  u.  8.  u).;  ScM.  21, 29; 
Dat.  do  Fergus  Lg.  16;  Acc.  im 
Fergus  14. 

Ferloga  ScM.  20. 

Fiacall  mac  Conchind  CCn.  6; 
ben  Fiacla  ibid. 

Fiacha  FB.  12. 

Fiaelia  mac  Fergusa  Lg.  14. 

Flaehaeh  8.  Rus,  Däre,  Imcbad. 

Flaehaig  FB  12. 

Fiaehna  mac  Feidilmi  Lg.  16. 

Ffal  ingen  Forcaill  p.  310,  is. 

Find  mac  Cumaill  O55.  I  u; 
III  e;  CCn.  7;  8. 

Find  mac  Findloga  TE.  6  LU., 
mac  Finntain  1  Eg. 

Find  mac  Rossa  SC.  22. 

Find  8.  Tri  Find. 

Findabair  ingen  Aililla  ocus 
Medba  FB.  44;  45;  54;  63. 

Findbec  ingen  Echach  FB.  28. 

Findch&em  ingen  Catbbad  FB. 
28;  p.  140, 22;  Findchöem  j).  328,  u ; 
CC.  7  LU.;  p.  142, 11;  28;  Crtn.  mae 
Findchoeme  ScM.  15;  FB.  48;  i>. 


Findige 


875 


L6eg 


142,  18;  Finncoimitt  is;  Acc.  la 
Fimicoim  p.  142,  is;  Voc,  a  Find- 
choem  CG.  1  Lü. 

Findige  ingen  Echach  FB.  28. 

Findiogra  s.  Find. 

Finnaehta  Fledaeli  FA.  32. 

Fintan  mac  Neill  FB.  )L2;  mac 
Fintain  ibid.;  ScM.  21,  83. 

Fintan  mac  Rogein  Rüaid  TE. 
lEg. 


Forgall  Manacli,  Gen.  ingen 
Forcaill  M&nach  FB.  .21,  Monach 
Eg.,  s.  Emer;  bruden  Forgaill  Ma- 
naich  ScM.  1. 

Füamnacli  F.  p.  132,  20;  p.  130, 
27  ff.;  Gen.  Füamnaighe  TE.  13 
Fg. 

Furbaide  Ferbend  mac  Concho- 
buir  ScM.  7;  12;  SC.  29,  w. 


G 


Garmna  FB.  66. 
Geirrg'ind  a.  Moinremur. 
Oerree  maic  lUadain  Lg.  5,  18 

{Gen.). 


German  Hy.  2,  10;  12. 
Gobban  SP.  III  s. 
GoU  mac  Morna  CCn.  4;  5;  7. 
Gordi&n  FA.  32. 


Id  mac  Riangabra  FB.  14. 
lesu  Jostia  Hy.  1,  12,  vgl.  £su. 
lesn  Jesus  Hy.  1,  le,  s.  Tsu. 
Iliach  s.  Connad. 
Illadan,  maic  Illadain  s.  Gerrce. 
Iliand    mac    Fergusa    FB.    12; 
ScM.  21,  2s. 
Imehad  FB.  12. 
lob  Hy.  1,  13. 


lolian  Baptist  FA.  3,  Gen.  Eoin 
ibid.  LBr. 
lonas  Hy.  1,  37. 
losepli  Hy,  1,  9;  17. 
Irereo  TE.  1  Eg. 
Isae  Hy.  1,  7. 

I'su  Jesus  Hy.  2, 66;  4, 6;  FA.  6;  32. 
luiraine  Moir  {Gen.)  TE.  1  Eg. 
Tadaide  ludaeus  FA.  29. 


Labraid  L6athl&m  ar  claideb 

SC.  13  /f.;  31,  1;  13;  33,  7;  34,  2; 
Gen.  Labrada  SC.  11,  s;  17;  28; 
31,  2;  4;  Dat.  0  Labraid  13;  Acc. 
Labraid  Lebarmong  33,  2. 

Labraid  mac  Luircc  TE.  1  Eg. 

L&eg ,  Lfteg-aire  s.  Ldegr»  Löe- 
gaire. 

Lftm  Gabnid  ScM.  10;  G^en.  mac 
Lama  G.  ibid. 

Lassair  p.  48,  23. 

Leborcham  ingen  Oa  ocus  Adairce 
SC.  4;  5;  Lebarcham  Lg.  6;  Acc. 
fri  Lebarcbaim  7.  —  Vgl.  Mem.^  p.  7. 

Lendabair  ingen  Eögain  FB.  18. 

Leti  9.  Fergus. 


Llath,  CO  Brigh  Leith  micc  Celt- 
chair  TE.  19;  16. 

Llath  Macha  FB.  31 ;  32;  43;  70. 

Llban  F.  SC.  11—20;  31;  38; 
reimt  11,  10  mit  galar,  34,  6  mit 
bammar. 

Lir  s.  Manannän. 

Loehra  p.  20,  26,  Luc  hm  is. 

L6eg  mac  Riangabra  FB.  43;  61 
ara  Conculaind  SC.  20;  Löeg  SC 
6;  7;  14;  15;  32;  34;  39;  Lseg  7 
9;  13;  14;  33;  FB.  40;  67;  Gen 
Löig  SC.li;  Acc.  fri  Löeg  32;  30 
47;  Voc.  a  Löig  SC.  7;  14;  16;  33 
40;  a  Läig  20;  28;  39;  a  Laich  6 
a  Läig  a  mic  Riangabii  SC.  45,  24. 


IxSe^Aire 


876 


MuTiii  MtinchAem 


Löegraire  Hy,  %  21;  p,  20,  ss. 

Löeg-aire  Buadaeh  mac  Connaid 
mic  Iliach  FB.  8;  12;  22;  38;  46; 
59;  63;  69;  CG.  1;  oft  dbgeMrzt 
ScM.  21,  38;  FB.  9  u.  «.  w.;  Lsb- 
gaire  FB.  8 ;  Dat.  do  Löegairi  FB. 
70;  do  L*gaire  SC.  29,  9;  Foc.  a 
Loegaire  ScM.  9. 

Loth  Hy.  1,  25. 

Loth  M6r  mac  Fergusa  maic  Leti 
ScM.  7. 

Lothrach  p.  20,  26. 

Lneatmoel  p.  20, 26,  Lncutmel  18. 

Luehet  CCn.  5. 


Luehtal  L&lmdirir  (^«n)    TE. 

6  js:^. 

Lug  mac  Gaind  maic  Ethlend 
jp.  328,  22;  mac  Ethnend  CG.  6. 

Ladfer  FÄ.  19. 

Lugaid)  6^^n.  Lagdach  Hy.  5,  68. 

Lngaid  Corr  s.  ürgrend. 

Lugaid  Muman  ScM.  21,  28. 

Lugaid  Be^erg  mac  na  Tri  Find 
Emna  SG.  24;  10;  27;  Gen.  ben 
Lugdach  Riab  n-derg  FB.  28. 

Lugnai  8.  A'th  mac  Lugnai. 

Lupalt  p.  17,  20. 


M 


Mae  Dareo  s.  Brüden  Mic  Dareo. 

Mae  Da  thö  ScM.  1;  3;  6;  19; 
bruiden  Mic  Da  thö  ScM.  5;  mac 
5;  21,  4;  22, 1;  da  mac  Dat[h]o  22, 
11.  —  S.  Mes8r6ida  und  Messgegra. 

Mae  <ye  p.  130,  24  ff. 

Mae  Tri  eon  ScM.  21,  28. 

Mae  Uisnig  Lg.  17,  le,  s.  Nöisi. 

Magaeh  s.  Ailill,  Cet. 

Maie  Aeda  81aiii  CG.  2  LU.; 
Hy.  1  Praef  (Oeda). 

Maie  Uislend  (=  Maic  Uisnig) 
Lg.  17,  24;  18,  10;  tri  M.  ü.  ScM. 
21,  18;  Uisle  Lg.  5,  8. 

Maie  Uisnig  Lg.  1;  8—15;  19; 
tri  M.  ü.  17,  4  ff. 

Mailenaig  s.  Banb  Sinna. 

Maire  Hy.  1, 17;  2,  66;  68;  5,  12; 
98;  106;  6,  23;  FA.  6;  Muri  2;  QLBr. 

Maling  SP.  IV,  gewöhnlich  Moling. 

Manand&n  mac  Lir  SG.  13;  45  ff. ; 
Manann&n  SG  45,  2;  7;  9;  Gen. 
munter  Manandan  SC.  38,  6;  Acc. 
la  Manandan  p.  132,  18;  21. 

Mane  mac  Conchobair  Lg.  16. 

Marean  8inna  ScM.  21, 26,  Mar- 
cach H. 

Mata  8.  Aüill. 

Mataeh  8.  C^t. 

Medb  FB.  44-66;  oftkiMW  ocus 
Medb,  or  All.  ocus  ol  Medb  62; 
Medb  0CU8  Ailill  ^C.22;  Gm.  Medba 
FB.  55;  75;  Ingen  Medba  FB.  63; 
ara  Ailina  ocus  Medba  ScM.  19; 
Medbi  FB.  42;  Dat.  6  Meidb  ScM. 


1;  2;  4;  19;  80  zu  lesen  FB.  56; 
74;  Acc.  la  Meidb  FB.  75;  Lg.  16. 

Melglie  Molbtliaigli  (Gen.)  TE. 
1  Fg. 

Mend,  ingen  Mind  FB.  79. 

Mend  mac  Salcholcan  8eM.  12; 
mac  Salchadse  FB.  12. 

Messbüaelialla  ^.  TE.  20. 

Messgegra  7X  1  LU.^  Mass- 
gedhrui  ^.;  Mesgedra  mac  Dathö 
ScM.  22,  11;  p.  112. 

Messröida  mac  Dathö  ScM.  3,  9; 
22, 12;  Mesräeda  11;  Mesroda  jp.  112. 

Mieh^I  FA.  15;  18. 

Mider  Breg  L^ith  TE.  13;  20; 
15  ff.;  p.  130,  29;  j).  132,  s;  Midir 
2!E.  13  Eg.;  16  ^ä/.;  p.  132,  is; 
Gen.  ben  Midir  >>.  132, 20;  DctL  do 
Midir  JJB.  18. 

Milelm,  Gen.  Milcon  Hy.  2,  7, 
8.  p.  323. 

Milinee  mac  hUa  Buain  p.  17, 

20;   S2. 

Moeaba  Hy.  1,  13. 

Mornai  s.  A'ed,  Gonnad,  OoU. 

Momnii  |>.  142, 12;  14;  15;  Corm. 
Tr.  p.  108. 

Mue  Slanga  GGn.  8. 

Magain  ingen  Echach  Fedlig  FB. 
12;  Aitencsetrech  28. 

Mniredaeh,  aue  Muiredaich  SP. 
V  9. 

Munremor  mac  Gergind  SeM. 
12;  21,  24;  mac  Gerrrgind  FB.  12. 

Mumi  Munelillem  GCn.  3. 


Nera 


877 


Sencha 


N 


Nera^  tri  maic  Nera  8cM,  21,  i7. 
Kessa,  mac  Nessa  Lg.  17,  lo,  8, 
Conchobar. 
Nia  Nair  8.  Crimthand. 
Nlab  F.  FB.  28. 
Nlall,  mac  Neill  FB.  12. 
Noe  Hy.  1,  7;  22. 
Köisl   mac  Usnig  Lg,  7;  8;  9; 


17,  5;  18 ;  »5;  29;  Nöisiu  15;  Nöise 
1 2 ;  Oen.  Nöisen  12 ;  15 ;  Noisi  18, 36 ; 
Dat.  do  Nöisin  13;  Acc.  dar  Nöi- 
sin  15. 

N6ada  mac  Aiched  CCn.  2;  Gen. 
Nüadat  ibid.;  Dat.  do  Nüadait 
CGn.  1. 

Nun  Hy.  2,  67. 


0 


Odissi  Hy.  2,  4. 

Cengrus  mac  A'eda  Abrät  SC.  12. 
Oengrus  mac  Lama  Gabaid  ScM.  10. 
Oengus  Tnirbech  Temrach  mac 


^cYidach  Ailtlethuin,  Gen,  Oengusa 
TE.  1  Eg. 

Oscar  088,  I  4;  5. 

Otide  Hy,  2,  4. 


Pangrur  B&n  SP,  II  1;  4. 

Patralc  mac  Galpuimd  FA.  32, 
Hy.  2,  4;  1;  66;  Gen,  Patraicc  21; 
3,  10;  Dat.  do  Patraicc  3,  7;  1,  49; 
Acc.  Patraicc  Hy.  3,  1;  4,  9. 

Petar   FA.   32;    Gen,   comarba 


Petair  ibid.;  ord  Petair  ocus  Pöil 
p.  39,  13 ;  Dat.  do  Phetar  FA.  2; 
32. 

Philip  mac  Gordiän,  do  Philip 
FA.  32. 

Pol  FA,  2;  32;  jp.  39,  is. 


R 


R&iriu  Ingen  Duind  Duma  CCn.  3. 

RÄthand  FB.  69 ;  Sndm  R&thaind 
ibid. 

Renell  p.  20,  26. 

Rlangahra  8,  Löeg;  a  mic  Rian- 
gabra  SC.  29,  1;  24. 

Roehad  mac  Fathemon  FB,  12. 


Rogein  Rüaidh  {Gen.)  TE.  1  Eg, 
R6ich,  R6ig  8.  Fergus  und  Su- 
aldam. 
Rüad  mac  Badaim  FA,  69  Eg, 
RAadlulm  8.  Gruachniu. 
Rus  mac  Fiachach  FB.  12. 


s 


Sadb  Salbair  FB.  63. 
Salehad»  8.  Mend. 
Saleholcan  8.  Mend. 
Samera  FB.  66,   Saimere   Eg.\ 
68;  70. 
Sanet&n  Hy,  6,  21. 


Sedlang  mac  Rlangabra  FB.  14. 

Sechtmad  p.  17,  17. 

Senach  Siaborthe  SC.  13;  36. 

Seneha  mac  Ailella  FB,  12 ;  29 
6;  54;  94;  Lg  1;  SC.  3;  FB.  7 
16;  21;  26;  41  Eg.\  66;  74;  p.  327,30 


Senchaid 


878 


Victor 


Sencho  p.  141,  is;  142,  ii;  le;  143, 9; 
a  Sencha  FB.  30. 

Senchaid,  mac  Sencada  FB.  12. 

Senlaeeh  Arad  ScM.  7;  2t,  19. 

Setanta  der  ursprüngliche  Name 
CuchtUinn's  Ca  5;  6;  SC.  29,  1». 

Siluester  FÄ.  32. 


Saaldaim  mac  Köig  FB.  72, 
Subalt.  Eg. ;  Goocholaind  matc  Saal- 
daim 28;  mac  Soalte  SC.  11,  7; 
Sub.  FB.  40  J?^.;  do  Saaldaim  mac 
Köig  CC.  e  LU,  Sodaultuim  Eg. 

Suceat  Hy.  2,  s :  Succait  p.  27,  S5. 

Sulbne  Gellt  SP.  III. 


T 


TadiT  mac  Nüadat  CCn.  3. 

Tassaeh  Ey.  2,  63;  Gen.  Tassaig 
54.  Vgl.  p.  21,  40. 

Tig'emach  T^tbanDaeh  mac 
Luchtai  SC.  22;  CC,  1  Lü. 

Tigris  p.  17,  20. 

Traigletlian  Lg.  16. 


Traigtlir^n  Lg.  16. 

Tri  Büagelltaig  Breg  FÄ.  83. 

Tri  Find  Emna  SC.  24 ;  FB.  28. 

Tri  Glais  Seseind  üairbeöil 
FB.  83. 

Tri  Maie  Dornmair  ciie6il  FB. 
83. 


u 


Uatli  mac  Imomain  FB.  75-78. 
Uisle  8.  Maie  Uislend. 
Uisneeii  s.  Maie  Uisnig. 


Urgrend    mac    Lugdach    Cairr 
CCn.  4. 
Utheehar  8.  Celtchar. 


Victor  Hy.  2,  7;  47. 


Geographische  Namen. 


A'enaeh  8.  O'enaeli. 

Affraic,  i  n-Affraic  FB.  93. 

Aidne  FB.  32  Fg.,  s.  Congal. 

Aigrli  FB.  32  Fg. 

Aine  FB.  32  Fg.,  Anni  Lü.? 

Alba  F.  Schottland;  Gen.  i 
crfch  n-Alban  Lg.  11;  fer  n-Alban 
ibid.]  13;  18,  18 ;  dochum  Hg  Alban 
11;  connoebaib  Alban  all  Hy.  1,  63; 
Dat.  i  n-Alpain  FB.  93. 

Alma  CCn.  1;  2;  Almo  7;  Da*. 
1  n-Almain  2;  Äcc.  Almain  3;  7. 


Arborie  Letha  p.  19,  si. 

Ard  Maeha  Ärmagh  Hy.  2,  4s. 

Asal  FB.  32  Fg. 

Assia  i<'£.  93. 

Ath  Carpait  ^ergrnsa  FB.  36. 

Ath  Cind  Chon  .S'cilf.  20. 

A'th  Garach  p.  144,  2. 

Ath  Lethan  p.  144,  1. 

Ath  Lüain  ScM.  20 

Ath  Mac  Lnf  nai  ScM.  20. 

Ath  Mldbliic  ScM.  20. 

Ath  Ba  Mörrlf na  FB.  36. 


B 


20. 


Belach  Mngrna  Senröirind  ScM. 


Belach  Muni  in  t-Siriti  FB.  75. 
Bcnd  £tair,  co  Beind  E.  Lg.  11. 
Bcnna  Bairche  Hy.  2,  29  {Gl 

Boirche). 

Berrnaid,  dar  B^rnaid  na  Fo- 
rairi  FB.  36. 

Bethil  Hy.  6,  26. 

BethroD  Hy.  2,  67. 

Bile,  i  m-Biliu  ScM,  20;  bile 
„a  large  tree,  which . .  was  held  in 
vener ation  by  the  people;  for  in- 
stance  one  under  which  their  Chiefs 
used  to  he  inaugurated,  or  perio- 
dical  games  ceUbrated"  Joyce,  Ir. 
Nam.^  p.  481. 

BiU  Bdada  SC.  34,  3;  don  Büiu 
B.  32. 

Boind  SC.  6. 

Brefni  ScM.  1. 

Breg  8.  Brega,  Brl,  Mag  Breg, 
Sliab  Breg. 


Brega  CC.  2  LU.;  FB.  32;  Gen. 
a  cathbüadaig  Breg  FB.  11;  a  Bre- 
gaib  CCn.  1. 

Bregmag  CC  2  Fg. 

Bretan  Britte;  PI.  Gen.  rf  Bre- 
tan  p.  17,  17;  Lü.  Nenn.  3;  inis 
Bretan  ibid.;  Dat.  co  m-Bretnaib 
ibid.  —  Davon  bretnas  brittisch 
Gl.  zu  Hy.  2,  3. 

Bri  Cobthaig  C^il  Hy.  5,  61. 

Brf,  d.  i.  Bri  L^ith,  p.  132,  20; 
Gen.  Mider  Breg  L^ith  TE.  13; 
Bri  Letbi  20;  i  sith  Breg  Leith  18; 
Bri  L.  20;  Dat.  i  m-Brl  Löith  p. 
132,  21;  19;  Äcc.  CO  Brigh  Leith  TF. 
19;  CO  Bri  L.  20;  co  Breg  L.  ibid, 

Brüden  Blai  Briuga  ScM.  1. 

Bmden  Da  choea  ScM.  1. 

Brnden  B&  derga  ScM.  1 ;  SC.21. 

Bmden  Forgaill  Manaich 
ScM.  1. 

Bmden  Mic  Dareo  ScM.  1. 

Bmden  Mic  Da  th6  ScM.  5. 


Cäerthend 


880 


Enudn 


c 


C&erthend  CMana  Da  dam,  Dat. 
do  Chserthiund  Cl  D.  d,  FB.  36. 

Caill  Foehlad  Hy.  2,  le;  p.  19,  39. 

Caldai  Chaldaei,  (Jen.  na  Gal- 
dai  Hy.  1,  27. 

Cannan  Hy.  2,  57. 

Capua  p.   19,  sa. 

Cell,  i  toeb  Cille  p.  42,  9. 

Cell  Dara  ScM.  20. 

Cenandos  CCn.  1. 

Cermnae  FB.  32  Eg. 

Cerna  FB.  32. 

Clelteeh  FB.  32. 

Clithar  Fldbaidi  FB.  36. 

Clüan  Da  dam  FB.  36;  cluain 
„a  fertüe  piece  of  land,  ar  a  green 
ardble  spot,  swrrawnded . .  hy  bog 
or  tnarsh**  Joyce,  Ir.  Nam.  p.  223. 

Cnoe  R^in  CCn.  7. 

Cnueha,  cath  Cnucha  CCn.  Ö. 

Colomna  Ereoil  FB.  93. 

Commnr  CetharsUf  ed  FB.  36. 

Conaille  Müirthemni  p.  17,  ss. 

Connaeht,  Gen.  sealb  coiccith 
T^.  1  Eg.;  a  gillu  C.  ÄciMT.  21,  1; 
2;  4;  19;  Dat.  do  CbonnacÄ^a*  18; 
Acc.  la  Coünachta  ScM.  2;  5;  17—19. 
—  Davon  connachtach  ScM.  16. 


Coreaeh,  (Ten.  Corcaige,  Dai.  i 
Corcaig  JSy.  1  Praef.;  corcach  „a 
marsh,  low  swampy  ground'*  Joyce, 
Ir.  Nam.^  p.  446. 

Cr&ebrüad  F.  der  Palast  Concho- 
bar's  in  Emain,  p.  309,  31;  Gen. 
na  Crsebröadi  FB.  1;  Dat.  mn 
Crsebrüaid  59;  91. 

Crdaehan  A'i  (^i  Eg.)  F,  die 
Königsburg  in  Connaeht,  die  Resi- 
denz von  ÄüiU  und  Medb;  Gen. 
na  Cruachna  FB.  66;  TE.  16;  Dat. 
hi  Crüachain  FB.  52;  62;  hi  Crua- 
chain  K\  75;  Acc.  Cniachain  43; 
CO  Cniachain  AI  41 ;  PI.  Gen.  Mag 
Cruachan,  Raith  Cruachan  TE.  16; 
a  hüaim  57;  6  rfg  72;  Dat.  do 
Craachnaib  FB.  42;  do  Chrdach- 
naibA'i  44;  42;  Acc.  Crdachna  44; 
Cruachna  Ai  43. 

Crdachna    Conalad    ScM.    7; 

;  21, 20. 

Cüala  FB.  32  Eg.\  Gen.  i  crich 
I  Cualand  ScM.  1;  a  hU'ib  Brnin 
I  Chualand  p.  42,  8;  di  chlandaib 
I   Cualann  SP.  V  10. 

Currech  Hy.  5,  97;  FB.  32. 


D 


Dalaraide  [Gen.)  p.  17,  21. 
Drochet  Calrpre  ScM.  20. 
Draimm  Criaigr  ScM.  20. 
Braimm  I)&  malge  ScM.  20. 
Druimm  Snechta,  Gen.  a  Libur 
Dromma  Snechta  p.  136,  1. 
Bruimm  Saaln  Osa.  II  1. 
Ddn  Delca  SC.  9;  FB.  36. 


Ddn  Fremain  TE.  1  Lü.,  Frt- 
mainne  Eg. ;  co  Ddn  Fr^munn  7  Eg. ; 
Fr^maind  17;  19;  8  Eg. 

Bdn  Imrith  SC.  9 ;  Dun  Imbrith 

p.   142,  23. 

Ddn  Inbir  SC.  45,  5 
Ddn  Radraigre  FB.  1;  43. 


E 


Eehrad,  Gen.  £Uin  Ecbraide  TE. 
13  LU.,  Eocraide  Eg.;  rf  Eochraidhi 
3  Eg.;  5  Eg. 

Edmann  CC.  2  Eg.,    ir  Edmuind 

Elpa  die  Alpen  Hy.  2,  9. 
Emain,   Emain   Macha  F.  die 

Königsburg  in  Ulster,  die  Residenz 
Conchobar's;  Emain  do  loscud  Lg. 


16;  Hy.  2,  43;  Gen.  narrdtha  L  na 
Emna  Lg.  8;  for  faidchi  na  hEmna 
14;  15;  17,  54;  na  tri  Find  Emna 
SC.  24;  FB.  28;  ScM.  21,  21;  FB. 
11;  68;  dar  Oenaeb  n-Emna5C.32; 
cvLTathmir  Emna  Macha  FB.  10;  69; 
Dat.  do  Emain  Macba  ScM.  20; 
CC.  4;  FB.  69;  i  n-Emain  Macha 
CC.   1  LU.;  1  LU.]   SC.  23;  24; 


E6 


881 


Grecia 


Lg.  5,  lo;  FB.  1;  5:  90;  91;  ind 
Emuin  Macha  CC.  1  Eg. ;  a  hEmain 
SC.  29,  81 ;  a  hEmuin  p.  140,  26; 
144,  19;  o  Emain  "Miacha  FB.  7; 
mag  ar  Emuin  CG.  1;  do  Emuin 
Macho  CC.  4  Eg.;  do  Emuin  Mocse 
j>.  144,  27;  Acc.  CO  ränic  Emain 
Macha  FB.  38;  39;  40;  70;  90;  4; 
Lg.  17,  2;  Emuin  p.  142,  12;  co 
hEmain  FB.  31;  78;  SC.  20;  24. 

E6  FB.  32,  r^Z.  Mag  eö  Mayo, 
eö  „^  ycw  iree"  Joyce,  Ir.  Nam.* 
p.  492. 

lEoTop  Europa;  i  n-Eoroip  FjB.  93. 

E'riu  -F.  Irland;  firiu  ule  SC. 
33,  35;  lan  hEriu  8cM.  1;  6^6n.  na 
hErend  SC.  1;  41;  5c3f.  22,  9;  blad 
n-Erend  FB.  79;  dochum  n-£renn 
Hy.  2,  13;  morbrugi  Erend  FB,  32; 
clerich  hErenn  Hy.  "2,  ei;  cöic  coi- 
cid  Erend  TE.  1;  ÄC.  21;  ScM.  5; 
ITB.  17;  j>.  141, 11;  i  crlgaib  hErenn 
Lg.  11;  do  duinib  hEr.  TE.  1  Lü.; 
fer  n-£rend  FA.  32;  fir  hErenn 
ScM.  11;  5;  6;  8;  TE.  2  ilT.;  SC. 
21;  FjB.  11;  Z2y.  2,  52;  slüaigh  bfer 


n-Erinn  TE.  19;  hErenn  iathmaige 
Hy.  3,  6;  a  rf  Isech  n-Er.  FB.  27; 
do  mnaib  £rend  SC.  33,  25;  la  rig 
n-&end  FA.  32;  Om.  1 2;  ri  hErinn 
TE.  2  Eg. ;  rige  n-firend  T^.  ILU.; 
SC.  21;  do  prfmsfiferaib  hEr.  FB.  2; 
tigemais  hEren^J  SC.  21 ;  tir  u-£rend 
FB.  31;  tuatha  hErenn  Hy.  2,  is; 
19;  41;  eclacha  TE.  17;  connöebaib 
hErenn  Hy.  1, 49;  co  n-ogaib  hErenn 
Hy.  1,  61 ;  prim-abstal  hErenn  Hy. 
3,  1;  coigÄÄ  hErinn  TE.  1  Eg.;  2 
Eg.;  6  Eg.;  15;  19;  20;  p.  141,  25; 
2>at  i  n-firind  FB.  79;  93;  TJB. 
9,  28;  i  n-hErind  ScM.  1 ;  i  n-hErinn 
Lg.  6;  10:  14;  dond  Erinn  Hy.  2, 15; 
i  n-fire  Ti?.  2  Xi7.;  j?.  132,  10:  CC. 
2  ilT.;  /SC.  3;  FB.  19;  fo  £rind 
TJS;.  2;  fo  firind  imbel  SC.  37,  13; 
fo  hErinn  8  Eg.;  17;  p.  131,  3;  for 
hErinn  TE.  lEg;  &  hErind  SC.  35; 
J.CC.  no  sirfed  hErind  na  n-iath  SC. 
29,  10. 

Ess  It6aid  Lg.  11 ;  dar  Eis  Ruaid 
FB.  69. 


F 


F&l  kommt  in  m^reren  poetischen 
Bezeichnungen  für  Irland  vor:  dar 
feda  Fäil  Lg.  17,  39;  maigi  Fäil  p. 
132,  27;  inse  Fäil  p.  133,  1. 

Fea  FB.  32 ;  Mag  Fea  Hy.  5,  59. 

Femen  FB.  32,  vgl.  Corm.  Tr. 
p.  74. 

Fer  Brot  ScM.  15  V 

Fersma  FB.  32. 

Fer  Manach  ScM.  15? 


I  Fernmaige,  ri  Fernmaige  Lg.  14; 
5citf.  11. 

Fid  Dromma  SC.  34,  14. 

Fld  Galble  ScM.  20. 

Fir  Ardai  p.  144,  2. 

Fir  Falga  a.  Inis  Fei*  Falga. 

Fir  BolsB  p.  144,  2. 

Fremain,  hi  Fremain  Tethbai 
TE.  S  LÜ.;  hi  Fr^mainn  15  Eg.; 
20.  Vgl.  Dün  F. 


G 


Gaben  Hy.  2,  58. 

Gabar  Oss.  I  9. 

Gall  Franke,  Normanne, 
Däne,  Engländer;  ainm  do  saßr- 
chlannaib  Frangc  Corm.  p.  23;  ar 
it  Gaill  ro  suidestar  a  n-Erinn  ar 
tü8  tbid. ;  blindauga  caech  in  lingua 
Galleorum  dicitur  Corm.  p.  7  blind ; 


feitir  i.  glas  na  n-Gall  ibid.  p.  26 
langfiter. 

G6edel/^  Gäle;  PI.  Gen.  lathus 
gaile  Göeael  uile  FB.  89;  Dat.  for 
Göedelaib  FA.  32;  Acc.  Göedelu 
ibid.  LBr.  —  Davon  Göedelach, 
tria  Goedeilg  auf  Gälisch  p.  19,  37. 

Grecla  FB.  93. 

56 


Ibar 


882 


Nemtfanr 


Ibar  Cind  traehta  SC.  39. 
Inber  Glchmaine  p.  131\  e;  27; 
TE.  3. 
Inis  F&U  jp.  133,  1. 


Inls  Fer  Falgra  FB.  89. 
Insi  Gafd  FB.  93. 
Ins!  Ore  FB.  93. 


Lagrin  die  Männer  von  Leinster, 
die  Provinz  Leinster;  Gen.  Laigen, 
ri  Laighin  (ßic)  TE.  1  Eg.,  ß  Eg. ; 
Dai.  do  Laignib  Hy.  4,  8;  illaignib 
CCn.  1 ;  ScM.  1 ;  Äce.  Lagniu  äid. ; 
Laigniu  6. 

L«tha  Latiutn  Hy.  5,  88. 

Letha  Letavia  Hy.  2,  10?  vgl, 
p.  19. 

LIa  FB.  32. 

Linde  FB.  32  (Line  Lü.). 

Llndi  Leith  (Gen.)  FB.  31. 


Liphe  iS^P.  y  8;  FB.  11;  abann 
Lipbe  p.  45,  s. 
Loch  D&  alrbreeh  p.  131,  s5. 
Loeh  D&  Hg  jp.  131,  29. 
Loeh  Duib  Sainglend  ^JB.  31. 
Loeh  L^mnaehta  p.  42,  s;  is. 
Loeh  8&il  iSc3f.  21,  84. 
Loeharna  FB.  32. 
Luaehra  Conalad  SeM.  7. 
Lnaehra  Dedad  (Gen.)  ScM.  7. 
Ldaera  {Gen.)  SC.  47. 


M 


Maeha  FB.  32;  G^en.  rfg  Macha 
SC.  30,  8;  «.  Emain  Macha,  Güs- 
craid;  Dat.  do  Mächi  Hy.  2,  46 
Ufu2  49,  vgl.  Ardmacha. 

Maenmag  FB.  32  Eg. 

Mag  Allbe  iSfc3f.  19. 

Mag  Arehommln  EC.  4. 

Mag  Breg  FB.  43 ;  G^en.  Moighi 
Breg  TE.  20. 

Mag  Coli  Hy.  5,  7s ;  Gail  p.  48,  ss. 

Mag  Cmaehan,  Mag  naCruachna 
TE.  16. 

Mag  Cruaieh  SC.  11,  s. 

Mag  D&  Gabul  F£.  36. 

Mag  B&  g4s  Oaa.  1;  10;  Da  g^si  7. 

Mag  F&il  IWan(2  p.  132,  87. 

Mag  Fea  Hy.  5,  59. 

Mag  Fidgaß  SC.  15. 

Mag  Gossa  p.  144,  s. 

Mag  Inis  p.  21,  89. 

Mag  Life  p.  41,  se. 

Mag  Ldada  iSC.  32;  34,  3. 


Mag  Medba  FB.  32. 

Mag  Meli  SC.  13;  EC.  2. 

Mag  Murthemni  iS'C.  1;  2;  6; 
11,  9;  29,  80 ;  38  m?.  142,  84. 

Mag  Slieeeh  FB.  36. 

Marggae  SP.  V  is. 

Mastin  8.  Meisten. 

Mide  Meath;  Midi  FB.  32;  (T«». 
mdip.  131,  37;  ITB.  8;  Mide  SeM. 
1;  20;  im-Midiu  TJ^.  1  LU. 

Meisten  {Gen.)  SP.  Y  a;  Dat. 
im-Mastin  ScM.  20. 

Mnceraime  FB.  32  Eg. 

Mnlr  Tall&in  Oss.  ITI  9;  maia 
im  Thallaind  11,  Tallann  Ed. 

Muma  F.  Munster;  Gen,  Mo- 
man  TE.  1  Eg.;  ScM.  21,  88. 

Murese  FB.  32;  rpL  Ailill;  mni- 
risc  „a  sect-shore  mcvrtih*^  Joyce, 
Ir.  Nam.^  p.  451. 

Mnrthemne  SC.  33,  30;  37,  19; 
FB.  32;  CC.  1  Eg. 


N 

Kemthor  ^y.  2,  1. 


OenAch 


883 


Talcha 


0 


Oenach  Bodbflrnal  p.  132,  i5. 
O^naeh  Bre;  L6ith  TE.  3  Eg. 
Oenaeh  na  Gr6aehna  FB,  66; 
TE.  16. 
Oenaeh  Emna  SC.  32. 


Oenaeh  Fldga  SC.  32;  37,  %. 
Oenaeh  Maeha,  Aenach  M.  Lg.  19. 
Olneemaeht  der  <Ute  Name  für 
Cawnacht  ScM.  21,  s6. 
Olslodra  p.  19  not. 


R 


B&lth  Gmachan  TE.  16. 

R&ith  Imgrain  ScM.  20. 

Boeriu,  Gen.  Roerenn  SP.  Y  8. 

Roisene  FB.  32  Eg. 

R6m,  Oen.  abb  Roma  FA  32; 
Dat.  0  Rdaim  |).  39,  20;  Acc.  in 
Röim  FA.  32. 


Bom&n,  G^en.  P/.  do  rfg  Rom&n 
FA.  32;  Z\  868. 

Bom&naeh  Z^  810;  Dat.  PI  do 
Röminchaib  JFul.  32. 

Res  Roiirne  FB.  32,  Ruidni 
Eg. 


S 


Saball,  ic  Sabull  Ol.  zu  Hy.  2, 99; 

jp.  21,  89. 

Selthla  FB.  93;  hi  tirib  Sei- 
thiach  79. 

Beot,  Dat.  PI.  do  Scotaib  den 
Iren  Hy.  2,  S5. 


Sith  Sfnigrhe  Grüaehan  TE.  16. 
Slfab  Armöin  p.  19,  82. 
Sil  ab  Bresr,  hi  Sl^ib  Breg  FB.  36. 
Sllab  Füalt  CC  2  XCT. ;  j).  144, 1 ; 
FB.  43;  hi  Sleib  Füait  31. 
Sligi  Midluaera  SC.  47. 


Tailti,  Taillti  FB.  32  Eg. ;  G'cn. 
öenach  Teilten  s.  unter  fess. 

Teeh  Beefoltalgr  p.  143. 

Teeh  Bresall  Etarl&lm  p.  132, 15. 

Teeh  Mldeh6arta  FB.  2;  23; 
Midcbüarda  17;  68;  p.  309,  32. 

TemairF.  Tara LU.p.b2^,itff.\ 
Hy.  2,  44;  SC.  21;  Temoir  FJ5,  32 
Eg.\  Oen.  tir  Temrach  JETy.  2,  20; 
na  feisi  Temrach  TE.  Q  Eg.\  na 
Temruch  2  Eg.\  6  £^^.;  na  fleidiu 
Temruch  7  ^^.;  feis  Temra  2  LU.\ 
DaL  hi  Temraig  na  rig  SC.  21 ;  27; 
Acc.  CO  Temraig  t&u2. 

Temair  Loehra  ScM.  7;  Lüacra 
CO».  8. 

Temair  Malrei,  co  Temraig  M. 
CCn.  6. 


Tenmagr  FB.  32  Eg.-^  a  Tenmag 
Trogaigi  SC.  28. 

Tete  Brec,  don  Teti  Bricc  SC.  9. 

Tethba  FB.  32  £:^.;  hi  Tethbai 
TE.  1  XCT.;  di  Tethbf  p.  131,  83 ; 
hi  Tethfia  TE.  7  i?5f.;  8. 

Tlachtga  FB.  32  JE^. 

Tor  Bresroind  FB.  93. 

Torrian,  mara  Torrian  Hy.  2, 11. 

Trnim,  sluag  Side  Traim  SC. 
29,  16;  tromm  „ihe  eider  or  bare- 
tree^'  Joyce,  Ir.  Nam.^  p.  498. 

Tüalm  Inbir  SP.  III  1. 

Tüath  Bathl  CCn.  1;  7. 

Tnirid»  FB.  32  £?^. 

Tulaeh  Taidgr  CCn.  7. 

Tulehas  FB.  32  ^^f. 


56' 


Uachtur 


884 


Usneeh 


u 


üaehtur  Gabra  Hy.  5,  eo,  Gl,  i. 
telach  mör  sein  fil  immaig  Lagen. 

Uaehtor  üsnlir  EG.  1. 

U'aig  Böana  FB.  70. 

Uaim  Grüaohan  FB.  57. 

Ulaid  die  Männer  von  Ulster, 
die  Landschaft  Ulster  {lat  Uli- 
dia p.  21,  28)  Lg.  1;  5,  s;  B;  9; 
13;  18,  84;  CG,  7  LU;  ScM.  18; 
SC.  1;  3;  9;  10:  FB.  24;  p.  310,  2; 
p.  325,  26;  ^^n.  Celtchair  Uiad 
ScM.  21,  27;  F5.  12;  coiced  ülad 
Lg.  S\  TE.  1  Fg.;  do  degd^nib 
FB,  6;  drüdi  SC  48;  errid  00. 
1  LU;  FB.  2;  co  Uthib  gaile  fer 
n-ülad  FB.  12;  9;  55;  p.  310,  3; 
fir  ülad  00.  3  X^.;  2  XZ7.;  di 
tbr^nferaib  F£.  2;  a  gerait  ülad 
SC.  30,  1;  12;  iath  FB.  22;  ingen- 
rad  Lg.  16;  l&ichessa  FB.  29:  Iath 
n-gaile  ülad  SC.  38;  maic  F5.  61; 


mathi  CC.  1  iJ7.;  SC.  4;  24;  F5. 
5;  7;  33;  59;  70;  74;  merdrecha 
SC.  5;  for  mnälb  SC.  5;  45;  ScM. 
20;  FB.  12;  23;  68;  87;  öca  10; 
14;  35;  59;  62;  ri  Lg.  5,  22;  9; 
ardrig  FB.  28;  tecta  ScM.  2;  4: 
Ban-Ülad  p.  311,  28;  FB.  21;  /><rt. 
ö  ültaib  Lg.  5,  u;  6;  10;  13;  16; 
17;  ScM.  10;  11;  13;  SC.  10;  29; 
i  n-ültaib  Lg.  16;  ScM.  1;  in  far 
n-üitaib  9;  Acc.  na  hUlto  ScM. 
9;  19;  Lg.  4;  ültu  -F5.  72;  CC. 
3  XCT.;  SO.  22;  FB.  54;  la  hültu 
00.  1  LU.;  6;  SO.  1;  2;  p.  131,  4; 
cen  ültu  imbi  FB.  22:  co  n-ülta 
immi  56;  Voc.  a  Ulto  ScM.  12. 

UmaU  jPB.  32  Eg. 

ür  Ify.  1,  27. 

Urros  BomiiandPjB.32,  Irrus  J^. 

Usneeh,  i  n-Uachtor  üsnig  EC.  1, 
v^2.  Maic  üisnig. 


Druck  von  Pöschel  &  Trepte  in  Leipzig. 


Berichtigungen 

a)    zu   den   Texten: 

8,  10,  9  lies:  Bischof  von  Leinster  Hy.  2,  i5  streiche  das  Komma 

hinter  Erinn  S.  17,  25  lies:  din  Hy,  5,  86  Anmerk,  streiche:  Die 
Form  tucai . . .  vidit).  8.  40,  2S  lies:  mochen  26  lies:  greim  Hy.  6, 
8  lies:  demons*  Hy.  7,  57  hat  7  Silben!  8.  70,  la  hat  Lc:  fofoesat 
iS'.  72,  11  bat  ist  zu  batar  zu  ergänzen  8.  103,  2s  und  104,  2  für  "Rann 
lies:  Rose  8.  108,  22  1«^  von  leth  an  corrupt  8,  111,  15  O^Reilly's 
suis  ist  höchst  unsicher  S.  120,  is  lies:  inam  bia-sa  /S'.  127,  26  und 
27  /tfr  cac^^  lies:  ccist  8.  131,  19  streiche  das  Komma  hinter  impi 

8.  131  -inwerfc.  /"«r  II  lies:  III  i^.  157,  22  lies:  Fenier  Ä  169,  le 
lies:  ro  inSorchat^  17  ?ie«:  don  eclais  cristaide  8.  170,  14  lies:  fatrend 
8,  211,  21  lies:  tinben  laeochu  8.  213,  25  lies:  gesci  /S'.  21G,  18  lies: 
rem  ^-aga  ;S^.  217,  6  lies:  Läimtech  a  des  tindben  c^t    eolacb  inti 

asidfet  8.  219,  21  lies':  la  da  natraig  S.  221,  4  lies:  canas  uasa 
cbreit  2s  zu  ergänzen:  conid  and  S.  222,  6  und  8.  223,  16,  22  lies: 
Ceist  8.  223,  »1  /te«:  nocon  err  8.  2Sd,  16  lies:  Liath  Macha,  den 
er  an  demselben  Tage  beschlichen  und  bezwungen  hat  .  8.  248,  19  lies: 
Liath  Macha  8.  252,  17  lies:  So  der  Liath  Macha  und  der  Dub  Sain- 
glend  8.  255  streiche  die  Änmeik.  zu  17.  19  ibid.  33  lies:  atabair 
ecen  8.  304,  7  r.  w.  lies:  Vereinzelt  titce  /«r  tige.  ibid.  No.  12 

Wes:  connteuchust ar  ibid.  No.  18  i«<  Jt6  Schreibweise  sei  /«r  ai  w&er- 
sehen,  lies:  umseide,  baei  8.  306,  s  lies:  ti6ce  12  lies:  mnaei  13  7t««: 
tibarthsei  8.  311  Anhang  V  Ueberschrift  lies:  Duil  6  r.  w.  lies: 

lubib  ilmblasaib        4  r.  u.  ^'es:  Conchobair 

b)  zum  Wörterjbuch: 

8.  353  airdhenu  miisa  Singular  sein  8.  356  ais  {consent)  lies:   ^is 

6^.  373  arfiuch,  lies:  Apr.  15  fi^.  381  streiche  den  Artikel  aur-tech,  s. 

durthech  8.  387,  1  lies:  in  daurtige  S.  400  boccoit  bedeutet  auch 
Schild  8.  402  bräth,  iar  m-bräth  ist  Dativ  8.  411  c&irdej-  streiche: 
F.  {vgl,  ho  nach  cairdiu  Ml.  18^,  s)        8,  420  cesu,  lies:  quamquam  est 


386  Berichtigungen. 

ibid.  c^t,  lies:  cet  (Stokes)  S.  422  lies:  cetugud  S.  425  lies:  cirmaire 
Walker  {„fuUer"  Stokes)  S.  426,  is  v.  u.  lies:  p.  125^>,  i  {Tochm.  Em.) 
8,  427  clocan  lies:  clocend  S.  439  lies:  comairbert  biuth  consuehtdo 

S,  447  cörad,  für  Champions  lies:  sinners  (Stokes)  8.  469  deintrab 

s.  intreb  8.  470  delud  steht  für  d*elud  {Stokes)     denall  für  de-anall 

(Stokes)  8.  479  dichrichide,  dechrigim  kommt  von  dechor  (Stokes) 

8,  480,  18  didnad  nach  Stokes  für  do  idnad  (vgl,  idan)  ibid.  d£-gabim, 
dl-galim  hesser:  digbaim,  diglaim  (Stokes).  und  ähnlich  öfter  S,  496,  6 
V,  u.  zu  dogena-Bib  FB.  6  vgl.  H.  8.  496  doichle  lies:   FA.  27 

8.  500  do-rochim,  für  toirchim  lies:  torgim  8.  501  lies  dorsaid  (Stokes) 
8.  502  dringim,  lies  O'Don.  Suppl.  8.  506  dulmar  FB.  50  ist  (Jon- 

jectuT  von  Stokes,  auch  H  hat  dubnar  (Bedeutung?)  8.  508,  s&  lies: 

CG.  b  LU.  8.  534  ^tualang,  ^tuailngistar  steht  für  ^tuailngigestar 

(Stokes)  8.  539  föge,  lies:  la  f^gi  frithgnam  ,yWith  diligence  of  kten- 

«ew"  (Stokes)  8.  543,  i  lies:  ferg-luinde  (Stokes)  8.  544  fersaid 

„spindle*'  (Stokes,  0*U.)  8.  548  fidchell  ist  nicht  das  echte  Schachspiel 
(Stokes)  8.  559  lies:  fo-glenim  „J  «urpas«"  Stokes,  vgl  fod  glein  emi- 
nere  Ml  37i>  8.  578  fris-Äilim,  richHger:  fris-säilim  5.  580  1.  füar, 
„fuariiibadcaid  is  a  personal  noun  of  the  Udecl.  meaning  paranymphut^^ 
Stokes  S.  586,  i  v.  u.  göithluch  hängt  nicht  mit  gieth  Wind  su- 

sammen  {Stokes)  8.  606  i.  (idon)  ist  in  den  Handschriften  A.  5.  613, 
if  er-thuaiscertach  gehört  zu  air-,  airther  Osten  {Stokes)  8.  617  1.  imda 
lies:  LÜ.  p.  113^  8.  631,  5  an  beu  imtha  gehört  zu  2.  imda  (Stokes) 
8.  635  inber,  hesser:  indber  ibid.  inbudcaid  s.  ohen  zu  8.  580  8,  647 
ithla,  nad^  Stokes  ithlann  8.  647,  le  na  hiubile  ist  Gen.  Sing.,  Nom, 
iubail  (Stokes)  8.  649  lies:  l^im  8.  652  techt  do  lälm  „to  receive 
saeramenf  (Stokes)  ibid.  gabäil  läma  „to  er^oin"  (Stokes)  8.  657, 
so  für  uDounded  lies:  weakened  (Stokes)  8.  669,  2  lorg,  Stokes  trennt 

lorg  track,  u^d  lorg  troop. 

Durch  den  Neudrtick  von  8.  321  bis  336  stimmen  leider  einige 
Oitate  nicht  mehr: 

8.  327,  80—40  im  Wörterbuch  ist  jetzt  S.  324,  3  v.  u.  —  8.  325,  8, 
8.  328,  1—23  ist  jetzt  8.  325,  9—31. 

For  dun  dibni  FB.  46  mrd  hinten  die  Particüla  augens  -ni  ent- 
halten, und  for-dib  ist  3.  Sg.  Fut.  zu  for-dibnim  caedo;  ebenso  halte  ich 
no  don  sei  FB.  48  für  die  3.  Sg.  des  reduplicirten  s-Futuri  zu  slaidim, 
vgl.  dossib  unter  toibnim. 


r